2 Á|üC„ nqTã+<Ûä+
Hï³ï³GïÜÞ,sîýG‹Üï³GíïÜÞ, {Væü*‹³&1, 2, gñý.GÌŒý Ðèþ…sìý ´ùsîý ç³È„æüË™ø´ër$
[ 53e Á|ü|ü+#· Ä]∆ø£y˚~ø£ (es¡˝Ÿ¶ mø£Hê$Tø˘ bò˛s¡+)
dü<ädüT‡ 2023 »qe] 16 qT+&ç 20 es¡≈£î
dæ«»sê¢+&é˝Àì <ëy√dt˝À »]–+~. ªª$∫äqïyÓTÆq
Á|ü|ü+#êìøÏ düVü≤ø±s¡+µµ Ç‹eè‘·Ô+‘√ Bìì ìs¡«
Væ≤+#ês¡T. uÛ≤s¡‘Y qT+&ç j·TTe |üsê´es¡D y˚‘·Ô\T
ø£s¡DY ≈£îe÷sY, >±j·TÁr¬s&ç¶ bÕ˝§ZHêïs¡T.
[ Áu…õ˝Ÿ 39e n<Ûä´≈£åîì>± \÷˝≤ &çdæ˝≤« mìïø£
j·÷´s¡T.
[ >√˝…¶Hé >√¢uŸ nyês¡T¶\‘√ ª~ bòÕu…˝Ÿ e÷H釵 ñ‘·ÔeT
∫Á‘·+>± m+|æø£sTT+~.
[ uÛÑ÷ø£+|ü <Ûë{ÏøÏ rÁe+>± qwüºb˛sTTq ‘·T]ÿyéT, dæ]
j·÷\≈£î uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ Ä|üπswüHé <√dtÔ ù|]≥
düVü‰j·T+ n+~+∫+~.
[ bÕø˘ ÄÁø£$T‘· ø±oàsY˝Àì –*Z‘Y u≤*ºkÕúHé ÁbÕ+‘·+
˝À bÕøÏkÕúHé Á|üuÛÑT‘·«+ô|’ e´‹πsø£‘· ô|]– ‘·eT
ÁbÕ+‘êìï uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ø£\bÕ\ì &çe÷+&é #˚dü÷Ô
bÂs¡T\T Ä+<√fi¯q\T #˚|ü{≤ºs¡T.
[ uÛ≤s¡‘Y, H˚bÕ˝Ÿ eT<Ûä´ lsêyéT ` C≤qøÏ j·÷Á‘·
ø√dü+ |òæÁãe] 17q Ä<Ûë´‹àø£ |üsê´≥ø£ ¬s’\TqT
q&ÉT|ü⁄‘ês¡T. d”‘êsêeTT\ »qàkÕúHê\T>± uÛ≤$
düTÔqï H˚bÕ˝Ÿ˝Àì »qø˘|üPsY, uÛ≤s¡‘Y˝Àì njÓ÷<Ûä´
\qT ø£\T|ü⁄‘·÷ á ¬s’\TqT q&ÉT|ü⁄‘ês¡T.
[ nyÓT]ø±˝Àì q÷´Ä]¢ø˘˝À »]–q $X¯«düT+<ä]
b˛{°\˝À nyÓT]ø±≈£î #Ó+~q ÄsY.uÀ˙ >±´Á_j˚T˝Ÿ
øÏØ≥+ ¬>\T#·T≈£îHêïs¡T. á b˛{°\˝À uÛ≤s¡‘· düT+<ä
] ~$‘êsêjYT |ü<äVü‰s¡e kÕúq+˝À ì*∫+~.
[ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+‘√ eT÷&ÉT j·TT<ë∆\T #˚dæq ‘·sê«‘·
‘êeTT >∑TDbÕsƒ¡+ H˚s¡TÃ≈£îHêïeTì, uÛ≤s¡‘Y‘√ ø±oàsY
düVü‰nìï n+XÊ\ô|’ #·s¡Ã\T »s¡bÕ\ì ø√s¡T≈£î+≥T
HêïeTì bÕøÏkÕúHé Á|ü<Ûëq eT+Á‹ ôwwüu≤<é wüØ|òt
ù|s=ÿHêïs¡T. rÁe Ä]úø£ dü+øå√uÛÑ+˝À ø=≥Tº$T{≤º&ÉT
‘·Tqï Á|üdüTÔ‘· düeTj·T+˝À uÛ≤s¡‘Y qT+∫ ùdïVü≤
Vü≤düÔ+ ø√dü+ bÕøÏkÕúHé m<äTs¡T#·÷k˛Ô+~.
[ Á|ü|ü+#·+˝À n‘·´+‘· eè<äT∆sê*>± ]ø±s¡T¶ düèwæº+
∫q ÁbòÕHé‡≈£î #Ó+~q \÷dæ˝Ÿ sê+&ÉHé eTs¡DÏ+
#ês¡T. ÄyÓT ej·TdüT‡ 118 dü+e‘·‡sê\T. áyÓT
eTs¡D+‘√ nyÓT]ø±≈£î #Ó+~q 115 dü+e‘·‡sê\
e÷]j·÷ ÁãHê´dt yÓ÷πssê Á|ü|ü+ #·+˝À n‘·´+‘·
eè<äT∆sê*>± ñHêïs¡T.
[ »HêuÛ≤˝À #Ó’HêqT n~Û>∑$T+∫ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+
HÓ+ãsYeHé>± ì*∫q≥T¢ es¡˝Ÿ¶ bÕ|ü⁄˝ÒwüHé ]eP´
ìy˚~ø£˝À ù|s=ÿ+~. es¡˝Ÿ¶ bÕ|ü⁄˝ÒwüHé n+#·Hê
Á|üø±s¡+ 2022 &çôd+ãsY≈£î uÛ≤s¡‘· »HêuÛ≤ 141.7
ø√≥T¢. »qe] 18 2023 Hê{ÏøÏ á dü+K´ 142.3
ø√≥¢≈£î #˚]q≥T¢ n+#·Hê (Á|üdüTÔ‘· #Ó’Hê »HêuÛ≤
141.18 ø√≥T¢>± n+#·Hê) #Ó’Hê˝À »qHê\ πs≥T
‘·>∑Z&É+, ø£s√Hê e\¢ n~Ûø£ eTs¡D≤\T dü+uÛÑ$+
#·&É+, ejÓ÷eè<äT∆\T ô|s¡>∑&É+ ‘·~‘·s¡ nH˚ø£
ø±s¡D≤\ e\¢ »HêuÛ≤ ‘·–Zq≥T¢ n+#·Hê.
[ nyÓT]ø±˝Àì uÛ≤s¡‘· dü+‘·‹ eTVæ≤fi¯ ns¡TD≤ $T\¢sY
y˚TØ ˝≤+&é sêÁcÕº\≈£î ˝…|òæºHÓ+{Ÿ >∑es¡ïsY>±
m+|æø£j·÷´s¡T.
[ n+{≤]ÿ{Ïø±˝À \÷ ◊ ÁbÕ+‘·+˝À 7.6 øÏ˝À\
ãs¡Te⁄ >∑\ ñ\ÿqT ø£qT>=Hêïs¡T.
[ q÷´õ˝≤+&é ø=‘·Ô Á|ü<Ûëì>± ÁøÏdt Væ≤|tøÏHé‡
u≤<Ûä´‘·\T d”«ø£]+#·qTHêïs¡T.
[ ÄkÕÿsY ‘·sê«‘· n‘·´+‘· Á|ü‹cÕº‘·àø£yÓTÆq nyês¡T¶>± [ ˇ&çkÕ≈£î #Ó+~q Á|üeTTK uÛ≤cÕy˚‘·Ô, C≤q|ü<ä
uÛ≤$+#˚ >√˝…¶Hé >√¢uŸ nyês¡T¶ ªHê≥T Hê≥Tµ bÕ≥qT
e]+∫+~. B+‘√ bÕ≥T>± ÁøÏ{Ïø˘ #ÛêsTTdt
nyêsY¶‡˝À uÛ≤>∑+>± u…dtº bòÕ]Hé ˝≤+π>«CŸ |òæ˝Ÿà, u…dtº
kÕ+>¥ nyês¡T¶\qT ≈£L&Ü ¬>\T#·T≈£î+~.
[ <äøÏåD≤Á|òæø±˝Àì &És¡“Hé y˚~ø£>± 15e Á_ø˘‡
düe÷y˚XÊ\T Ä>∑düTº˝À »s¡T>∑qTHêïsTT. á y˚Ts¡≈£î
s¡cÕ´ $<˚XÊ+>∑ eT+Á‹ ôdØ® \yés√yé Á|üø£{Ï+#ês¡T [
[ Á_≥Hé˝À ô|s¡T>∑T‘·Tqï Á<äy√´\“D≤ìøÏ e´‹πs ø£+>±,
‘·eT y˚‘·Hê\T ô|+#ê\ì, |üì |ü]dæú‘·T \T yÓTs¡T>∑T
|üsêÃ\ì &çe÷+&é #˚dü÷Ô |ü\T s¡+>±\≈£î #Ó+~q
ø±]à≈£î\T <äXÊã› ø±\+˝ÀH˚ n‹ ô|<ä›düyÓTà #˚|ü
{≤ºs¡T. <ë<ë|ü⁄ 5 \ø£å\ eT+~øÏ ô|’>± $<ä´,
s¡yêD≤, bÂs¡ùde\T, ‘·~‘·s¡ s¡+>±\≈£î #Ó+~q
ø±]à≈£î\T yêøö{Ÿ #˚j·T&É+‘√ Á_≥Hé yê´|üÔ+>±
bÕsƒ¡XÊ\\ eT÷‘·|ü&ܶsTT. ¬s’\T düØ«düT\T Ä–b˛
j·÷sTT. Á|üuÛÑT‘·« ø±sê´\j·÷\T U≤∞>± <äs¡Ùq
$T#êÃsTT. 2011 qe+ãsY 30q »]–q ô|q¸qs¡¢ [
düyÓTà ‘·sê«‘· Ç+‘· ô|<ä›m‘·TÔq düyÓTà »s¡>∑&É+ Ç<˚
yÓTT<ä{ÏkÕ].
[ ø£¬s˙‡ H√≥Tô|’ ~e+>∑‘· ø°«Hé m*»u…‘Y-2 bòı{ÀqT
‘=\–+∫ ø=‘·Ô$ eTTÁ~+#ê\ì ÄÁùdº*j·÷ [ nyÓT]ø± n<Ûä´≈£åî&ÉT u…’&ÓHé ñÁ¬øsTTHé˝À |üs¡´{Ï+
ìs¡ísTT+∫+~.
[ <∏ëjYT˝≤+&é˝À rÁe yêj·TT ø±\Twü´+ e\¢ Á|ü»\T
Çfi¯¢˝ÀH˚ ñ+&Ü\ì, ãj·T≥≈£î yÓfi¯¢ e<ä›ì Ä <˚X¯+ [2022 |òæÁãe] 24qôd’ìø£ #·s¡´ ù|s¡T‘√ ñÁ¬øsTTHéô|’
dü÷∫+∫+~. u≤´+ø±ø˘˝À |”m+2.5 kÕ+Á<ä‘·
≈£L´_ø˘ MT≥s¡T≈£î 70.5 yÓTÆÁø√Á>±eTT\T>±
ñ+~. Á|ü|ü+#· Äs√>∑´ dü+düú dæbòÕs¡T‡ #˚dæq
kÕúsTT ø£+fÒ Ç~ 14 ¬s≥T¢ m≈£îÿe>± ñ+~.
[ <Ûäqe+‘·T\T n‘·´+‘· s¡Vü≤dü´+>±, $˝≤dü
e+‘·+>± Á|üj·÷DÏ+#˚+<äT≈£î Á|ü|ü+#·+
˝ÀH˚ ‘=* 3&û z&É ô|>±düdt s¡÷|ü⁄
~<äT›ø√qTqï~.
[ $e÷qj·÷q #·]Á‘·˝À $|ü¢e+ düèwæº+∫q
uÀsTT+>¥ 747$e÷Hê\ ‘·j·÷Øì
ì*|æ y˚XÊs¡T. ∫e] uÀsTT+>¥
$e÷Hêìï n{≤¢dt msTTsY˝…’Hé‡
ø=qT>√\T #˚dæ+~.
[ kÂs¡ ≈£î≥T+ã+˝À ô|<ä›<Ó’q ãèVü≤düŒ‹ (>∑Ts¡T
Á>∑Vü≤+) #·T≥÷º eTs√12 ñ|üÁ>∑Vü‰\Tqï≥T¢
XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T ø£ìô|{≤ºs¡T.Bì‘√ >∑Ts¡Te⁄ ñ|üÁ>∑Vü‰\
dü+K´ 92≈£î ô|]–+~. kÂs¡eT+&É\+˝À n‘·´~Ûø£
ñ|üÁ>∑Vü‰\Tqï Á>∑Vü≤+>± X¯ì (83)e kÕúHêìï,
>∑Ts¡TÁ>∑Vü≤+ (92)e kÕúHêìï Áø£$T+∫+~.
[ nyÓT]ø±-#Ó’Hê <˚XÊ\ eT<Ûä´ ôd’Œ u…\÷Hé $yê<ä+
HÓ\ø=+~. n{≤¢+{Ïø˘ düeTTÁ<ä+˝À Ä u…\÷HéqT
nyÓT]ø± ù|˝ÒÃdæ+~. u…\÷Hé kÕj·T+‘√ |ü\T
<˚XÊ\ô|’ #Ó’Hê >∑÷&ÛÉ#·s¡´+ #˚dæq≥T¢ nyÓT]ø±
Äs√|æk˛Ô+~. ◊<äT K+&Ü˝À¢ <ë<ë|ü⁄ 40 <˚XÊ\
ôd’ìø£ kÕúesê\ô|’ #Ó’Hê ì|òü÷ ô|{Ϻq≥T¢ nyÓT]ø£Hé
n~Ûø±] ˇø£s¡T yÓ\¢&ç+#ês¡T.
[ nyÓT]ø±˝À uÛ≤s¡‘· dü+‘·‹øÏ #Ó+~q u≤*ø£
q{≤cÕ ô|]j·THêj·T>∑+ (13) Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚
n‘·´+‘· ‘Ó*yÓ’q $<ë´s¡Tú\ C≤_‘ê˝À es¡Tdü>±
¬s+&√ @&Ü~ #√≥T <äøÏÿ+#·T≈£îqï~.
[ uÛ≤s¡‘· <˚X¯ C≤rj·T uÛÑÁ<ä‘ê dü\Vü‰<ës¡T nõ‘Y
<√e˝Ÿ s¡cÕ´ n<Ûä´≈£åî&ÉT yê¢~$TsY |ü⁄‹Hé‘√ uÛÒ{°
nj·÷´s¡T.
[ >∑s¡“¤ìs√<Ûäø±\ô|’ Ä|òüÈìkÕÔHé˝Àì ‘ê*u≤Hé
Á|üuÛÑT‘·«+ ìùw<Ûä+ $~Û+∫+~. yÓT&çø£˝Ÿ cÕ|ü⁄˝À¢
$düÔ‘·+>± k˛<ë\T »s¡T|ü⁄‘·Tqï~.
[ düTy˚T]j·THé Hê>∑]ø£‘·˝À ÄVü‰s¡|ü<ësêú\qT #·\¢>±
ñ+#˚ #·~›ô|f…º(H˚{Ï ]Á|òæõπs≥sY ˝≤+{Ï edüTÔe⁄)
•~∏˝≤\qT Hê{Ï ÄVü‰s¡|ü<ësêú\ neX‚cÕ\‘√
düVü‰ |ü⁄sêedüTÔ XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T >∑T]Ô+#ês¡T.
ãT<Ûäyês¡+ 27 &çôd+ãsY 2023
yîþGïÜÞ, G‹Ü.I.B‹œ ´ù΋Ü, BÆŠÿ.BÆŠÿ.¼, G‹ÜG‹ÜíÜ, »êÅ…MŠü ™èþ¨™èþÆæÿ ´ùsîý
ç³È„æüËÌZ¯èþ*, GyŠþòÜsŒý, Ìê òÜsŒý Ðèþ…sìý G…{r¯ŒþÞ ç³È„æüËÌZ f¯èþÆæÿÌŒý çÜtyîþ‹ÜÌZ
"MæüÆðÿ…sŒý AòœOÆŠÿÞ' A¿æýÅǦ ÑfÄæý*ÐèM>Ôé˯èþ$ °Ææÿ~Æÿ$$…^èþyæþ…ÌZ MîüËMæü´ë{™èþ
´ùíÙÝë¢Æÿ$$. 2023 çÜ…Ðèþ™èþÞÆæÿ… Ðèþ$$QÅ çÜ…çœ$r¯èþ˯èþ$ ´ùsîý ç³È„æüË §æþ–ÚëtüÅ
Æú…yæþ‹³ 2023 õ³Ææÿ$™ø A…¨çÜ$¢¯é²Ðèþ$$.
s¡#·sTT‘· eTùV≤+Á<ä ≈£îe÷sY $TÁXÊqT Á|ü‹cÕ˜‘·àø£
j·TTHÓk˛ÿ n+‘·sê®rj·T e÷‘·uÛ≤wü nyês¡T¶-
2023≈£î Hê$TH˚{Ÿ #˚XÊs¡T.
[ ns¡TD≤#·˝ŸÁ|ü<˚XŸqT uÛ≤s¡‘Y˝À n+‘·sꓤ>∑+>±
>∑T]Ô+#ê\+≥÷ >∑Ts¡Tyês¡+ nyÓT]ø± ôdH˚{Ÿ˝À
ˇø£ <Ó’«bÕøÏåø£ rsêàHêìï Á|üy˚X¯ô|{≤ºs¡T.
Ç+&ç j·THé nyÓT]ø£Hé n»jYT ã+>±qT Á|ü|ü+#·
u≤´+≈£ î n<Ûä´≈£åî&ç>± nyÓT]ø± ‘·s¡|òü⁄q Á|ü‹bÕ~
dü TÔq ï≥Tº Ä <˚X¯ n<Ûä´≈£åî&ÉT CÀ u…’&ÓHé Á|üø£{Ï+#ês¡T. [ eT˝Òdæj·÷ e÷J Á|ü<ÛëqeT+Á‹ eTTVæ≤B›Hé j·÷d”Hé
[ <ä ø ÏåD ø=]j· ÷˝À 2022 dü+e‘·‡sêìøÏ eTVæ≤fi¯˝À¢ n$˙‹ Äs√|üD\ô|’ n¬sdüºj·÷´s¡T.
dü + ‘êq ñ‘· Œ ‹Ô πs≥T dü>∑≥Tq 0.78≈£î |ü&çb˛ [ |ü⁄s¡Twü m\Tø£ X¯óÁø£ ø£D≤\qT ùdø£]+∫q XÊÁdüÔy˚
sTTq≥T¢ Ä <˚ X¯ C≤rj·T >∑D≤+ø±\ XÊK ‘Ó*|æ+~. ‘·Ô\T yê{Ïì n+&É+>± e÷sêÃs¡T. Ä n+&Üìï
n+‘· ≈ £î eTT+<ä T @&Ü~ Ä πs≥T 0.81 XÊ‘·+>± eTs√ |ü⁄s¡Twü m\Tø£ X¯óÁø£ø£D+‘√ |òü\Bø£s¡D
ñ+&˚ ~ .<ä ø ÏåD ø=]j· ÷‘√ bÕ≥T nH˚ø£ Ädæj·÷ #Ó+~+∫ z m\Tø£≈£î ÁbÕD+ b˛XÊs¡T. Ád”Ô n+&É+
<˚ X Ê˝À¢ q ÷ dü+ ‘êH√‘· Œ‹Ô πs≥T |ü&çb˛‘√+~. á ‘√ dü+ã+<Ûä+ ˝Ò≈£î+&Ü πøe\+ |ü⁄s¡Twü ø£D≤\H˚
C≤_‘ê˝À »bÕHé , #Ó ’H ê <˚XÊ\T ≈£L&Ü ñHêïsTT. n+&Ü\T>± e÷]à eTs=ø£]øÏ »qàìy=«#·Ãì
Ç≥©˝Àì yÓ ì dt q>∑s ¡+ <ë<ë|ü⁄ 150 ø±\Te\T ìs¡÷|æ+#ês¡T »bÕHé XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T.
˙s¡ T ˝Ò ø £ m+&ç b ˛j· ÷ sTT. B+‘√ |ü&Ée\T, yê≥sY [ Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ u…dtº |òü⁄&é C≤_‘ê˝À e&ÜbÕyé≈£î
{≤ø° ‡\T, eTTK´+>± n+ãT˝… Hé‡ uÀ≥¢ sêø£b˛ø£\T >∑T]Ô+|ü⁄ \_Û+∫+~.
mø£ ÿ &ç ø £ø £ÿ&É ì*∫b˛j· ÷ sTT. [ Á|üdüTÔ‘·+ ô|s¡T>∑T‘·Tqï Ø‹˝ÀH˚ düeTTÁ<ä eT{≤º\T
ô|]–‘˚ 2100 Hê{ÏøÏ #ÓHÓ’ï, ø√˝Ÿø£‘ê q>∑sê\T
#ês¡T. ñÁ¬øsTTHén<Ûä´≈£åî&ÉT C…˝…Hé d”ÿ‘√ düe÷y˚X¯yÓTÆ ˙≥ eTTqT>∑T‘êj·Tì nyÓT]ø±≈£î #Ó+~q C≤rj·T
‘·eT eT<䛑·T Á|üø£{Ï+#ês¡T. yê‘êes¡D dü+düÔ ôV≤#·Ã]+∫+~.
[ #Ó’Hê ø=‘·Ô Á|ü<Ûëì>± © ≈£îj·÷+>¥ ìj·T$T
s¡cÕ´ j·TT<ä∆+ ÁbÕs¡+_Û+∫ @&Ü~ |üP¬s’Ô+~.á ‘·T\j·÷´s¡T. Äj·Tq ù|s¡TqT J õHé|æ+‘Y
j·TT<ä∆+˝À Çs¡T<˚XÊ\T \ø£å˝≤~ eT+~ì ø√˝ÀŒ Á|ü‹bÕ~+#ês¡T. <˚X¯ Ä]úø£ e´edüúqT ã˝Àù|‘·+
j·÷sTT. y˚\ dü+K´˝À Ç+&ÉT¢, #˚j·TqTqï≥T¢ ≈£îj·÷+>¥ ‘Ó*bÕs¡T.
[ es¡Tdü>± eT÷&√kÕ] #Ó’Hê n<Ûä´≈£åî&ç>± J õHé|æ+>¥
uÛÑeHê\T H˚\eT≥º eTj·÷´sTT.
[ b˛˝…+&é˝À Ä~ e÷qe⁄\
(69) u≤<Ûä´‘·\T #˚|ü{≤ºs¡T. õHé|æ+>¥ kÕs¡<∏ë´ìøÏ
#Ó’Hê bÕs¡¢yÓT+{Ÿ X¯óÁø£yês¡+ @ø£^Áe+>± ÄyÓ÷<ä+
ø±\+ Hê{Ï Äj·TT<Ûë\T
ãj·T≥ |ü&ܶsTT. zCŸd”yé ‘Ó*|æ+~.
[ áõ|tº˝À |ü⁄sêedüTÔ XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T 2000 @+&É¢ Hê{Ï
C≤rj·T bÕs¡Tÿ˝Àì z >∑TVü≤˝À
á Äj·TT<Ûë\T yÓ\T>∑T#·÷XÊsTT. dæ+Væ≤ø£ $Á>∑Vü‰ìï ø£qT>=Hêïs¡T. <äøÏåD áõ|tº˝Àì
[ ñC…“øÏkÕÔHé˝À Ç{°e\ <ä>∑TZ eT+<äT e\¢
¬ø«Hê ÁbÕ$Hé‡≈£î #Ó+~q <ÓHÓ+Á<ä Ä\j·T ÁbÕ+>∑
|æ\¢\T eT‹#Ó+<ës¡T. Ä <ä>∑TZ eT+<äT &Ûç©¢˝Àì D+˝À »]|æq ‘·e«ø±˝À¢ Bìì ø£qT>=Hêïs¡T.
[ Ç+&√ nyÓT]ø£Hé ns¡TDY düTÁãeTDÏj·THé..
e÷]j·THé ãjÓ÷f…ø˘ dü+düú˝À
‘·j·÷¬s’+~. Ä πødüT˝À H√sTT&Ü q÷´j·÷sYÿ dü<äs¡Hé &çÁdæºø˘ »&ç®>± u≤<Ûä´‘·\T
#˚|ü≥ºqTHêïs¡T.
b˛©düT\T eTT>∑TZ]ï n<äT|ü⁄˝ÀøÏ rdüT≈£îHêïs¡T.
[ nyÓT]ø±˝À &çÁdæºø˘º »&ç®>± Ç+&√ nyÓT]ø£Hé eTVæ≤fi¯
[ uÛ≤s¡‘· Á|üC≤kÕ«eT´ e´edü∆ô|’ <ë&ç »s¡T>∑T‘√+<äì
πø+Á_&ç® j·T÷ìe]‡{°˝À ñ|üq´dæ+∫q ø±+Á¬>dt ‘˚»˝Ÿ yÓTVü≤‘ê ìj·T$T‘·T\j·÷´s¡T.
[ bÕøÏkÕúHé˝Àì ˝≤ôVAsY, #Ó’Hê˝Àì ôVA≥Hé q>∑
m+|” sêVüQ˝Ÿ >±+BÛ Ä+<√fi¯q e´ø£Ô+ #˚XÊs¡T.
[ ˇø£yÓ’|ü⁄ Væ≤C≤uŸ≈£î e´‹πsø£+>± ñ<Ûä‘·+>± Ä+<√
sê\T n‘·´+‘· ø±\Twü´ q>∑sê˝À¢ yÓTT<ä{Ï ¬s+&ÉT
kÕúHê˝À¢ ì*#êsTT. dæ«≥®sê¢+&é≈£î #Ó+~q ◊≈£L´
fi¯q\T »s¡T>∑T‘·Tqï ÇsêHé˝À #·<äTe⁄≈£î+≥Tqï
ne÷àsTT\T 900 eT+~ ô|’ $wüÁ|üjÓ÷>∑+ »] msTTsY nH˚ dü+düú á sê´+≈£î\qT yÓ\¢&ç+∫+~.
sê»kÕúHé˝Àì _Ûyê&ç eT÷&√ kÕúq+˝À, &Ûç©¢
–+~. ne÷àsTT\T $<ä´≈£î <ä÷s¡+ ø±yê\H˚
#ê+<ädüyê<ä Ä˝À#·q\‘√H˚ á <ë&ÉT\T »s¡T>∑T Hê\T>√ kÕúq+˝À ñHêïsTT.
[ uÛ≤s¡‘Y, #Ó’Hê eT<Ûä´ ñqï yÓTø˘yÓ÷Vü≤Hé ˝…’HéqT
‘·Tqï≥Tº nqTe÷Hê\T e´ø£Ô+ ne⁄‘·THêïsTT.
[ ñ‘·Ôs¡ ø=]j·÷ n<Ûä´≈£åî&ÉT øÏyéT CÀ+>¥ ñHé
n+‘·sê®rj·T dü]Vü≤<äT›>± uÛ≤$düTÔqï≥T¢ nyÓT]ø±
‘Ó*|æ+~.ns¡TD≤#·˝ŸÁ|ü<˚XŸ Ç+&çj·THé uÛÑ÷uÛ≤>∑+
eTs√ ø£]ƒq Ä<˚XÊ\T Ç#êÃs¡T. <˚X¯+˝Àì |æ\¢\T
˝ÀH˚ ñqï≥T¢ ù|s=ÿqï~.
Vü‰©e⁄&é, Ç‘·s¡ $<˚o dæìe÷\T #·÷dü÷Ô |ü≥Tº [ H˚bÕ˝Ÿ q÷‘·q n<Ûä´≈£åî&ç>± H˚bÕ© ø±+Á¬>dt d”ì
ã&ç‘˚ ◊<˚+&É¢ C…’\T •ø£å y˚kÕÔs¡T.
j·TsY Hêj·T≈£î&ÉT sêyéT#·+Á<ä bÂ&Ó˝Ÿ Á|üe÷D
[ bÕøÏkÕúHé e÷J n<Ûä´≈£åî&ÉT |üπs«CŸ eTTcÕs¡|òt (79) d”«ø±s¡+ #˚XÊs¡T. ñbÕ<Ûä´≈£åîì>± uÛ≤s¡‘· dü+‘·‹øÏ
ø£qTïeT÷XÊs¡T. >∑‘· ø=+‘·ø±\+>± nyÓTÆ˝≤sTT
#Ó+~q sê+ düVü‰jYT Á|ükÕ<é j·÷<äyé mìïø£
&√dædt‘√ u≤<Ûä|ü&ÉT‘·Tqï Äj·Tq <äTu≤jYT j·÷´s¡T.
˝Àì nyÓT]ø£Hé Vü‰dæŒ≥˝Ÿ˝À ∫øÏ‘·‡ [s¡cÕ´ n<Ûä´≈£åî&ÉT |ü⁄‹Hé≈£î n+‘·sê®rj·T
bı+<äT‘·÷ ‘·T~XÊ«dü $&ç#ês¡T. <˚X¯ Hê´j·T kÕúq+ n¬sdtº yê¬s+{Ÿ C≤Ø #˚dæ+~.
$uÛÑ»q≈£î eTT+<äT 1943,Ä>∑düTº 11q [ j·T÷s√|æj·THé k‘Y nã®πs« ≥ØøÏ
&Ûç©¢˝À »ìà+∫q eTTcÕs¡|òt.. $uÛÑ»q #Ó+~q XÊÁdüÔy˚ ‘·Ô\T M883 z]jÓ÷ìdt
nq+‘·s¡+ ≈£î≥T+ã+‘√ ø£sêN yÓfi≤¢s¡T. nH˚ qø£åÁ‘·+ #·T≥Tº Á>∑Vü≤+ @s¡Œ&˚ &çdtÿô|’
[ ø£s√Hê yÓ’s¡dtqT #Ó’Hê ñ<˚›X¯|üPs¡«ø£+>±H˚ n<Ûä´j·Tq+ #˚dæ dü÷s¡T´&ç @sêŒ≥T≈£î eTT+<˚,
©ø˘ #˚dæ+ <äì Ä <˚X¯ yÓ’sê\õdtº, Á|üC≤ y˚>∑T _*j·THé\ dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·y˚T Á>∑Vü≤ e´edüú˝À¢˙s¡T
©-yÓ T+>¥ j·÷Hé |ü⁄qs¡T<ëÈ{Ï+#ês¡T. ñ+<äì n+#·Hê y˚XÊs¡T.
[ H˚ b Õ˝Ÿ q÷‘·q n<Ûä´≈£åîì>± H˚bÕ© ø±+Á¬>dt≈£î [ Á|ü|ü+#· ≈£îuÒs¡T&ÉT m˝≤Hé eTdtÿ ªªôdïsTT˝Ÿ Áã÷ø˘µµ
#Ó + ~q sêeT#·+Á<ä bÂ&Ó˝Ÿ mìïø£j·÷´s¡T.
nH˚ ù|s¡T‘√ ˇø£ |ü≥ºD≤ìï @sêŒ≥T #˚düTÔHêï&ÉT.
 ãT<Ûäyês¡+ 27 &çôd+ãsY 2023
[ 95e ÄkÕÿsY nyês¡T¶\ y˚&ÉTø£¢˝À n‘·´~Ûø£+>±
mÁM~∏+>¥ mÁMy˚sY Ä˝Ÿ m{Ÿ eHé‡ ∫Á‘êìøÏ ñ‘·ÔeT
∫Á‘·+‘√ bÕ≥T @&ÉT nyês¡T¶\T e#êÃsTT.
[ Á|ü|ü+#· ≈£îuÒs¡T&ÉT, {Ï«≥ºsY d”áy√ m˝≤Hé eTdtÿ
Á|üeTTK yÓTÆÁø√u≤¢–+>¥ ôd’{Ÿ {Ï«≥ºsY ˝À n‘·´~Ûø£
eT+~ bòÕ˝Àes¡T¢ ø£*–q e´øÏÔ>± #·]Á‘· düwæº+
#ês¡T. {Ï«≥ºsY˝À eTdtÿ≈£î 133 $T*j·Tq¢ eT+~
bòÕ˝ÀesY‡ ñHêïs¡T.
[ yê]¸ø£ bÕdtb˛sYº Ç+&Óø˘‡˝À yÓTT‘·Ô+ 199 <˚XÊ\
C≤_‘ê˝À >∑‘· dü+e‘·‡s¡+ 138e kÕúq+˝À ñqï
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ ádü+e‘·‡s¡+ 144e kÕúq+˝À ì*
∫+~.
[ @Á|æ˝Ÿ HÓ\≈£î >±qT ◊ø£´ sê»´ dü$T‹ uÛÑÁ<ä‘ê
eT+&É* (j·T÷mHémdtd”) n<Ûä´ø£å u≤<Ûä´‘·\qT s¡cÕ´
#˚|ü{Ϻ+~.
[ #ê{Ÿ J|”{°ì Ç≥© ìùw~Û+∫+~.
[ ns¡TD≤#·˝ŸÁ|ü<˚XŸqT {Ïu…{Ÿ˝À <äøÏåq uÛ≤>∑eTì #ÓãT
‘·Tqï #Ó’Hê, <ëìï C≤+>¥HêyéT>± ù|s=ÿ+≥÷ nø£ÿ&ç
11 ÁbÕ+‘ê\ ù|s¡¢qT e÷]Ã+~. #Ó’Hê πø_HÓ{Ÿ C≤Ø
#˚dæquÛÖ>√[ø£ ù|s¡¢ô|’ #Ó’Hê bÂs¡ e´eVü‰sê\ eT+Á‹
‘·«XÊK #Ó’˙dt, {Ïu…≥Hé, |æì´Hé nø£åsê\‘√ ÁbÕe÷
DÏø£ ù|s¡¢qT $&ÉT<ä\ #˚dæ+~. ◊‘˚ ns¡TD≤#·˝ŸÁ|ü<˚XŸ
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À n+‘·sꓤ>∑eTì nyÓT]ø± ù|s=ÿ+~.
[ {Ï«≥sY˝À ˙*s¡+>∑T˝À ñ+&˚ |æ≥º u§eTà kÕúq+˝À
ÁøÏb˛º ø£¬s˙‡ nsTTq ª&√J ø±sTTHéµ ≈£î dü+ã+
~Û+∫q ª&√Jµ MTyéT qT {Ï«≥ºsY ˝À>√>± e÷sêÃs¡T.
◊‘˚ d”áy√ m˝≤Hé eTdtÿ eT÷&ÉTs√E˝À¢ ª&√Jµ
kÕúq+˝ÀøÏ |æ≥ºH˚ ‹]– rdüTø=#êÃs¡T. »bÕHé≈£î
#Ó+~q wæu≤ ÇqT nH˚ C≤‹ ≈£îø£ÿH˚ &√J n+{≤s¡T.
[ Hê{À ôd’ìø£ ≈£L≥$T˝À 31e düuÛÑ´ <˚X¯+>±
|òæHê¢+&é #˚]+~.
[ 2024 qe+ãsY˝À Ĭsº$Tdt-2 \÷HêsY sê¬ø{Ÿ
<ë«sê #·+Á<äT&ç MT<ä≈£î HêkÕ eT∞¢ y√´eT>±eTT*ï
|ü+|üqTqï~. Ø&é yÓ’CŸe÷Hé, $ø£ºsY >√¢esY, ÁøÏdæºHê
ø√#Y, C…Øà Vü‰HéôdHé\T #·+Á<äT&çô|’øÏ yÓfi¯¢qTHêïs¡T.
[ y˚T 6e ‘˚Bq Á_≥Hé sêE>± #Ûê¬s¢dt-3 |ü{≤º_Û
ùwø£+ »s¡>∑qT+~.
[ eT˝Òwæj·÷ ˝Àñ] •ø£åqT s¡<äT›≈£î bÕs¡¢yÓT+{Ÿ
ÄyÓ÷<ä+ ‘Ó*|æ+~.
[ {Ïu…{Ÿ uÖ<ä∆eT‘· >∑Ts¡Te⁄, Ä<Ûë´‹àø£y˚‘·Ô <ä˝…’˝≤e÷
z u≤\T&çì eTT<äT› ô|≥Tºø√e&É+ $yê<ëdüŒ<ä+>±
e÷]+~. B+‘√ Äj·Tq Ä u≤\T&çøÏ, n‘·ì
≈£î≥T+ãdüuÛÑT´\≈£î ø£åe÷|üD ‘Ó*j·TCÒXÊs¡T.
[ u≤©e⁄&é dü÷|üsYkÕºsY cÕs¡TUŸ U≤Hé Á|ü‹cÕº‘·àø£ f…ÆyéT
e÷´>∑C…’Hé {≤|t-100 n‘·´+‘· Á|üuÛ≤eo\Ts¡
C≤_‘ê˝À nÁ>∑kÕúq+˝À ì*#ês¡T.
[ Asteroid 2012 KY3 uÛÑ÷$TøÏ düMT|ü+>±
yÓ[¢+~. Ä Á>∑Vü≤X¯ø£˝≤ìï bÕ¢HÓ{Ÿ øÏ\¢sY>±
|æ\TdüTÔHêïs¡T.
[ Ç+&√ nyÓT]ø£Hé Á|üU≤´‘· >∑DÏ‘·, dü+U≤´ XÊÁdüÔy˚‘·Ô
ø£˝≤´+|üP&ç sê<Ûëø£wüísêe⁄ (d”ÄsYsêe⁄) >∑DÏ‘·
H√u…˝Ÿ |ü⁄s¡kÕÿsêìøÏ m+|æø£j·÷´s¡T.
[ m\Hé eTdtÿ H˚‘·‘·«+˝Àì ùdŒdt mø˘‡ dü+düú
Á|üjÓ÷–+∫q n‹ô|<ä› sê¬ø{Ÿ Á|üjÓ÷>∑+ $|òü\
yÓTÆ+~. Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ n‹ ô|<ä› sê¬ø{Ÿ ªkÕºsYwæ|tµ
Äø±X¯+˝ÀøÏ <ä÷düT¬ø[¢q ø=ìï ì$TcÕ\πø >±*˝ÀH˚
ù|*b˛sTT+~.
[ ÄÁùdº*j·÷ {Ïø˘ {≤ø˘ô|’ ìùw<Ûä+ $~Û+∫+~.
[ n+‘·s¡T´<ä∆+‘√ n≥Tº&ÉT≈£î‘·Tqï düT&ÜHé <˚X¯+
qT+∫ uÛ≤s¡rj·TT\ ‘·s¡*+|ü⁄ Á|üÁøÏj·TqT πø+Á<ä
Á|üuÛÑT‘·«+ ªÄ|üπswüHé ø±y˚]µ ù|s¡T‘√ #˚|ü{Ϻ+~.
Á|üC„ nqTã+<Ûä+ 3
n‘·T´qï‘· |ü⁄s¡kÕÿs¡+ ˝À>√VüQ qT Á|ü<ëq+ |ü⁄sê‘·q ~q|üÁ‹ø£\˝À ˇø£f…Æq ªMqsY J‘·+>¥µ
#˚dæ+~. #ê˝≤ ‘·≈£îÿe eT+~ á nyês¡T¶qT ~q|üÁ‹ø£ eT÷‘·|ü&ç+~.
n+<äT≈£îHêïs¡T. yê]˝À _˝Ÿ øÏ¢+≥Hé, Á|ü<Ûëì yÓ÷&û [ f…Æ{≤ìø˘ wæ|t X¯ø£˝≤\qT #·÷ùd+ <äT≈£î ◊<äT>∑T]‘√
˝≤+{Ï yês¡THêïs¡T. yÓ[¢q f…Æ{≤Hé düuŸyÓT]‡ãT˝Ÿ rÁeyÓTÆq ˇ‹Ô&ç e\¢
[ bÕ|ü⁄yê q÷´ –ìj·÷˝À Á|ü<Ûëì qπs+Á<ä yÓ÷B ù|*b˛sTT+<äì, B+‘√ dü+düú eTTK´ ø±s¡´ìsê«Vü≤ø£
[ Á|üeTTK {Ïu…≥Hé Ä<Ûë´‹àø£ >∑Ts¡Te⁄ <ä˝…’˝≤e÷ {Àø˘ |ædæHé uÛ≤wü˝À ‘·$Tfi¯ ø±¢dæø˘ ª‹s¡T≈£îÿs¡˝ŸµqT n~Ûø±] kÕºø£ºHé s¡wt, Äj·Tq‘√ bÕ≥T n+<äT˝À
e´øÏÔ>∑‘·+>± sêeTHé yÓT>∑ôdôd nyês¡T¶ $&ÉT<ä\ #˚XÊs¡T. {Àø˘ |ædæHé uÛ≤wü˝À ‹s¡T≈£îÿs¡˝Ÿ ñqï ◊<äT>∑Ts¡T |üsê´≥≈£î\T eTs¡DÏ+#ês¡ì
n+<äT≈£îHêïs¡T. á nyês¡T¶qT Äj·Tq≈£î 1959˝À |ü⁄düÔø±ìï $&ÉT<ä\ #˚dæq |òüTq‘· |”m+ CÒyéT‡ nyÓT]ø£Hé ø√dtº>±sY¶ Á|üø£{Ï+∫+~.
Á|üø£{Ï+#ês¡T. eTsêù|≈£î <äøÏÿ+<äì |”m+ qπs+Á<ä yÓ÷B ‘Ó*bÕs¡T.
[ #Ó’Hê kı+‘·+>± ì]à+∫q Á|üj·÷DÏ≈£î\ $e÷q+
[ cÕ+ô|òTÆ ø√Ä|üπswüHé Äs¡ZHÓ’CÒwüHé MT{Ï+>¥ &Ûç©¢˝À
»]–+~. Ä düe÷y˚X¯+˝À s¡cÕ´ s¡ø£åD eT+Á‹ ôdØZ d”919, ‘=*kÕ] Á|üj·÷DÏ+∫+~.
[ eTÚ+{Ÿ me¬sdüTº møÏÿq n+<ÛäT&ç>± sêbòÕ CÒ$T
c˛sTT>∑T, #Ó’Hê s¡ø£åD eT+Á‹ © cÕ+>¥|üP
ÁbÕ+rj·T uÛÑÁ<ä‘· n+X¯+ô|’ #·]Ã+#ês¡T. uÛ≤s¡‘· ]ø±s¡T¶ HÓ\ø=˝≤Œ&ÉT.
[ ø±$T ]{≤ ôwsêŒ 28e kÕ] eTÚ+{Ÿ me¬sdüTºqT
s¡ø£åD eT+Á‹ sêCŸHê<∏é ñÁ>∑yê<ä+ô|’ ø£*dæ ø£≥Tº>±
b˛sê&Ü\Hêïs¡T. n~Ûs√Væ≤+#ês¡T. >∑‘·+˝À |ükÕ+>¥ <äyê HÓ\ø=*Œq
[ es¡˝Ÿ¶ u≤´+ø˘ Áô|dæ&Ó+{Ÿ>± uÛ≤s¡‘· dü+‘·‹øÏ #Ó+~q ]ø±s¡T¶qT ø±$T ]{≤ n~Û>∑$T+#ê&ÉT.
[ ˝≤+>¥ e÷sYÃ-2m|òt sê¬ø{Ÿ <ë«sê e÷qe düVæ≤‘· [ {Ïu…{Ÿ düeTdü´\ô|’ #Ó’Hê‘√ #·]Ã+#˚+<äT≈£î dæ<ä∆eTì
n»jYT ã+>± ìj·T$T‘·T\j·÷´s¡T. n»jYT ã+>± Á|üeTTK uÖ<ä∆ eT‘· >∑Ts¡Te⁄ <ä˝…’˝≤e÷ nHêïs¡T.
es¡˝Ÿ¶ u≤´+ø˘ Áô|dæ&Ó+{Ÿ>± á @&Ü~ pHé 2e ôwHéCÖ-16 y√´eTHÍø£qT #Ó’Hê $»j·Te+‘·+>±
Á|üjÓ÷–+∫+~. [ uÛ≤s¡‘Y yÓ\T|ü\ ‘=* ◊◊{° ø±´+|üdt {≤+C≤ìj·÷
‘˚Bq u≤<Ûä´‘·\T d”«ø£]+#·qTHêïs¡T. á |ü<ä$˝À
[ ≥Øÿ <˚XÊ<Ûä´ø£å mìïø£˝À¢ es¡Tdü>± eT÷&√kÕ] ms√¶ ˝Àì »+õãsY˝À HÓ\ø=\ŒqTqï≥T¢ $<˚o e´eVü‰
Äj·Tq ◊<˚fi¯¢ bÕ≥T ø=qkÕ>∑T‘ês¡T. sê\ eT+Á‹‘·« XÊK yÓ\¢&ç+∫+~.
[ Äs¡ZHÓ’CÒwüHé Ä|òt ~ ô|Á{À*j·T+ mø˘‡b˛]º+>¥ >±Hé mìïø£j·÷´s¡T. ¬s+&ÉT <äXÊu≤›\T>± bÕ\≈£î
&ç>± ø=qkÕ>∑T‘·Tqï ms√¶>±Hé ‘êC≤>± »]–q [ n‘·´+‘· Á|üXÊ+‘·yÓTÆq <˚X¯+>± ◊dt˝≤´+&é es¡Tdü>±
ø£+Á{°dt (ˇô|ø˘) qT+∫ #·eTTs¡T ~>∑TeT‘·T\qT
mìïø£˝À¢ 52 XÊ‘·+ z≥T¢ kÕ~Û+ ∫q≥T¢ Á|üuÛÑT‘·« 15e kÕ] yÓTT<ä{Ï sê´+ø˘qT #˚õøÏÿ+#·T≈£îqï~.
uÛ≤s¡‘Y uÛ≤Ø>± ‘·–Z+#˚dæ+~. 2022 @Á|æ˝Ÿ˝À uÛ≤s¡ ÇHé‡{Ï≥÷´{Ÿ Ä|òt mø£Hê$Tø˘‡ n+&é |”dt Á|üø£{Ï+
‘Y ~>∑TeT‹ #˚düT≈£îqï yÓTT‘·Ô+ #·eTTs¡T˝À ˇô|ø˘ yêsêÔ dü+düú nq&√\T q÷´dt @C…˙‡ Á|üø£{Ï+∫+~.
[ q÷‘·q bÕs¡¢yÓT+≥T ∫q á sê´+≈£î\˝À yÓ÷dtº |”dt|òü⁄˝Ÿ ø£+Á{°
<˚XÊ\ yê{≤ 72 C≤_‘ê˝À Ç+&çj·÷ 126e kÕúq+˝À ì*∫+~.
XÊ‘·+ ñ+&É>±, á uÛÑeq+˝À @sêŒ≥T #˚dæq
[ Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± n‘·´~Ûø£ ñc˛íÁ>∑‘·\T qyÓ÷<äT‘√
@Á|æ˝Ÿ˝À n~ 46 ªnK+&É uÛ≤s¡‘Yµ ∫Á‘·+ô|’
H˚bÕ˝Ÿ˝À nuÛÑ´+‘·sê\T Vü‰f…dtº &˚>± p˝…’ 3 ]ø±s¡T¶ düèwæº+∫+~.
XÊ‘êìøÏ |ü&çb˛sTTq≥Tº [ ÁbòÕH釽À |üs¡´{ÏdüTÔqï Á|ü<Ûëì yÓ÷BøÏ Ä <˚XÊ<Ûä´≈£åî
#·eTTs¡T m>∑TeT‘·T\T, e´ø£ÔeTe⁄‘·THêïsTT. Á|üC≤
kÕ«e÷´ìøÏ qeT÷ Hê>± &ÉT e÷Áø±Hé ªÁ>±+&é Áø±dt Ä|òt ~ *õj·THé Ä|òt
~>∑TeT‘·T\qT ˝…ø£ÿ>∑fÒº Vü‰qsYµqT n+~+#ês¡T.
y=¬sºø±‡ dü+düú ù|s=ÿ #Ó|ü⁄Œ≈£îH˚ uÛ≤s¡‘Y H˚bÕ˝Ÿ
[ n+‘·sê®rj·T ø±´+|üdtqT ÁbÕs¡+_Û+∫q ‘=*
qï~. uÛÑ÷uÛ≤>±\qT e÷´|t˝À
bı+<äT|üs¡Ã&É+ dü¬s’q~ ◊◊{°>± ◊◊{°-eTÁ<ëdt ]ø±s¡T¶ düwæº+∫+~.
[ n$˙‹ πødüT˝À bÕøÏ ◊◊{°-eTÁ<ëdt≈£î nqTã+<Ûä+>± {≤+C≤ìj·÷˝Àì
kÕúHé e÷J Á|ü<Ûëì, ø±<äì H˚bÕ˝Ÿ e÷J
Á|ü<Ûëì πø|” X¯s¡à z* »Héõu≤sY˝À n+‘·sê®rj·T ø±´+|üdtqT @sêŒ≥T
|”{°◊ N|òt ÇÁe÷Hé #˚dæ+~.
U≤Hé n¬sôd’ºHês¡T. $eT]Ù+#ês¡T.
[ Á|ü|ü+#·+˝Àì n‹ ‘·≈£îÿe ìyêdüjÓ÷>∑´yÓTÆq
[ dü÷s¡T´&çøÏ #˚s¡TyÓ’q
[ eTT>∑TZ] &ûmHé@‘√ •X¯ó q>∑s¡+>± bÕøÏkÕúHé≈£î #Ó+~q ø£sêN ì*∫+~.
e⁄ »ìà+∫q ns¡T<Ó’q bÕs¡ÿsY k˛˝≤sY Áb˛uŸ
[ bò˛sY“‡ 2023 d”«j·T eTVæ≤fi≤ dü+|üqTï\ C≤_‘ê
|òüT≥q \+&ÉHé˝À »] ùdŒdtÁø±|òtºqT $ìjÓ÷
–+∫ kÂs¡ ‘·TbòÕHé\ô|’ ˝À q\T>∑Ts¡T uÛ≤s¡rj·T-nyÓT]ø£Hé eì‘·\T #√≥T
–+~. •X¯óe⁄ ‘·*¢ <äøÏÿ+#·T≈£îHêïs¡T. Ms¡T »j·TÁo ñ˝≤¢˝Ÿ, ˙sê® ùd~∏,
<ä+Á&ÉT\‘√ bÕ≥T z eTVæ≤fi≤ <ë‘· &ûmHé@‘√ HêkÕ Á|ü‘˚´ø£ n<Ûä´j·Tq+ #˚düTÔqï~.
[ ◊ø£´sê»´ dü$T‹˝Àì uÛÑÁ<ä‘ê eT+&É*˝À ‘ê‘êÿ
H˚Vü‰ Hêπs&˚, Ç+Á<ë q÷sTT.
q÷‘·q |ü<ä∆‹˝À \+&ÉHé˝Àì Äø˘‡|òüsY¶ j·T÷ì [ Á{≤Hé‡C…+&ÉsY yÓ÷&É˝Ÿ ]ø° $Tdt HÓ<äsê¢+&é‡ f…Æ{Ï˝Ÿ
e]‡{°øÏ #Ó+~q Á|ü‘·T´‘·Œ‹Ô »qT´XÊÁdüÔ Ábıô|òdüsY *ø£ düuÛÑ´ <˚XÊ\T>± (¬s+&˚+&É¢ ø±\|ü]$T‹øÏ >±qT) ¬>*∫+~. n+<ë\b˛{°˝À z Á{≤Hé‡C…+&ÉsY
&É>∑Hé yÓ˝Ÿ á Á|üjÓ÷>±ìï ìs¡«Væ≤+#ês¡T. n©®]j·÷, >∑j·÷Hê, dæjÓTÁsê *jÓ÷Hé, kı¢y˚ìj·÷, f…Æ{Ï˝ŸqT <äøÏÿ+#·Tø√e&É+ Ç<˚ ‘=*kÕ].
[ J7 <˚XÊ\ •KsêÁ>∑ dü<ädüT‡ y˚T 20q »bÕHé˝Àì <äøÏåD ø=]j·÷ mìïø£j·÷´sTT.
[ #·+Á<äTìô|’ ˙{Ï C≤&É\T, XÊX¯«‘·+>± ˙&É, Nø£{Ï [ s¡cÕ´˝Àn<Ûä´≈£åî&ÉT |ü⁄‹Hé øÏsêsTT ôd’q´+ yê>∑ïsY
Væ≤s√wæe÷˝À ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. ø£s√Hê eTVü≤e÷à], Á>∑÷|t ‹s¡T>∑Tu≤≥T Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± ø£\ø£\+
ñÁ¬øsTTHé j·TT<ä∆+ Á|üuÛ≤e+‘√ n|ü⁄Œ˝À¢ ≈£Ls¡T≈£îqï ñqï Á|ü<˚XÊ\qT nH˚«wæ+#·{≤ìøÏ Ç+&çj·÷,
»bÕHé\T dü+j·TTø£Ô+>± \÷ô|ø˘‡ $TwüHéqT düwæº+∫+~. düTe÷s¡T 24>∑+≥\ bÕ≥T rÁe ñÁ~ø£Ô
<˚XÊ\≈£î Ä]úø£ kÕj·TeT+~kÕÔeTì J7 ≈£L≥$T |ü]dæú‘·T\T HÓ\ø=HêïsTT. Hê≥ø°j·T |ü]D≤e÷\
<˚XÊ~ÛH˚‘·\T Á|üø£{Ï+#ês¡T. #˚|ü{≤ºsTT.
[ Á|ü|ü+#·+˝À Áô|ò+&û¢>± ñ+&˚ q>∑sê\ C≤_‘ê˝À eT<Ûä´ ‹s¡T>∑Tu≤≥T<ës¡T\T ‘·eT |ü⁄s√>∑eTHêìï
[ »bÕHé˝Àì Væ≤s√wæe÷ |ü≥ºD+˝À C≤‹|æ‘· eTVü‰‘·à $s¡$T+#·≥+‘√ s¡wü´qT¢ ˇø£ÿkÕ]>± }|æ]
>±+BÛ $Á>∑Vü‰ìï uÛ≤s¡‘· Á|ü<ÛëqeT+Á‹ yÓ÷&û Ä$wüÿ ¬øq&Ü˝Àì {§s¡+{À, ÄÁùdº*j·÷˝Àì dæ&ûï \T
yÓTT<ä{Ï kÕúq+˝À ì*#êsTT. Ç$ ¬s+&É÷ 10øÏ |”\TÃ≈£îHêïs¡T. yê>∑ïsY Áô|’y˚{Ÿ $T*≥Ø ø£+ô|˙
]+#ês¡T. J7 dü<ädüT‡˝À bÕ˝§ZH˚+<äT≈£î »bÕHé≈£î
7.97k˛ÿsY kÕ~Û+#êsTT. ÄÁ|òæø± <˚X¯+ |òüTHê (|”m+d”)ì s¡cÕ´ ôd’Hê´ìøÏ #Ó+~q e÷J ˝…|òæºHÓ+{Ÿ
yÓ[¢q Á|ü<Ûëì yÓ÷&û eTVü‰‘êà >±+BÛ $Á>∑Vü‰ìï ø£s¡ï˝Ÿ ~$TÁr ñ‹ÿHé ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. |ü⁄‹Hé
Ä$wüÿ]+#ês¡T. sê»<Ûëì nÁø± kÕúìπø‘·s¡T\‘√ n‘·´+‘· ‘·ø£ÿe
ùdïVü≤|üPs¡«ø£ q>∑s¡+>± ì*∫+~. n<Ûä´≈£åî&Éj·÷´ø£ ádü+düú Á|æ>√õHé #˚‘·T˝À¢øÏ
[ Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ n‘·´+‘· m‘·ÔsTTq me¬sdtº •Ksêìï
[ es¡˝Ÿ¶ Ä|òt kÕº{Ïdæºø˘‡ Á|ü|ü+#· »HêuÛ≤≈£î e∫Ã+~.
H˚bÕ˝Ÿ≈£î #Ó+~q 53 @fi¯É¢ ôwsêŒ ø±$T Ø{≤ 27e
kÕ] n~Ûs√Væ≤+#ê&ÉT. dü+ã+~Û+∫ ÄdüøÏÔø£s¡ yÓTÆq >∑D+ø±\qT $&ÉT<ä\
[ Á|ü<Ûëì yÓ÷&û Á|ü|ü+#· Hêj·Tø£‘ê«ìï >∑T]Ô+∫ |òæJ- #˚dæ+~. á ˝…ø£ÿ\ Á|üø±s¡+ 2100 Hê{ÏøÏ uÛ≤s¡‘·
ø£+bÕìj·THé Ä|òt ~ Äs¡¶sY Ä|òt |òæJ-n‘·T´qï‘· »HêuÛ≤ 1,533 $T*j·Tq¢≈£î #˚s¡T‘·T+~, n+‘˚>±ø£
>ös¡yêìï |òæJ Á|ü<Ûëì dæ‹y˚DÏ s¡ãTø± Á|ü<ëq+ n‘·T´qï‘· »HêuÛ≤‘√ nÁ>∑ kÕÔq+‘√ ø=qkÕ>∑qT+~.
#˚XÊs¡T. |òæõj˚T‘·s¡T\T n‹ ø=~›eT+~ e÷Á‘·y˚T á #Ó’Hê »HêuÛ≤ e÷Á‘·+ 771 $T*j·Tq¢ e<ä›
|ü⁄s¡düÿsêìï n+<äTø√e&É+ $X‚wü+. ø±>±.. yê]˝À ñ+&ÉqTqï≥T¢ ‘Ó*bÕs¡T. Çø£ Á|ü|ü+#·+ ˝À n‘·´~Ûø£
Á|ü<Ûëì yÓ÷&û ñHêïs¡T. »HêuÛ≤ ñ+&˚ eT÷&√ <˚X¯+>± 546 $T*j·Tq¢‘√
[ |üdæ|òæø˘ B«|ü <˚XÊ\ ◊ø£´‘·≈£î, >√¢ã˝Ÿ k‘Y HÓ’J]j·÷ ì\eqT+~. ‘·sê«‹ kÕúq+˝À 487
n_Ûe~∆øÏ uÛ≤s¡‘· Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤+∫q+<äT≈£î $T*j·Tq¢ »HêuÛ≤‘√ bÕøÏkÕúHé ñ+&ÉqT+~.
[ 300 @fi¯¢ #·]Á‘· ø£*– Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ n‘·´+‘·
>±qT bÕ|ü⁄yê q÷´ –ìj·÷ |æm+ yÓ÷&ûøÏ
4 Á|üC„ nqTã+<Ûä+
[ »bÕHé sê»<Ûëì {Àø√´˝À ìs¡«Væ≤+∫q Ç+≥πsï
wüq˝Ÿ |òæõø˘‡ ˇ*+|æj·÷&é-2023˝À uÛ≤s¡‘·
$<ë´s¡Tú\T eT÷&ÉT dü«s¡í+, ¬s+&ÉT s¡»‘· |ü‘·ø±\T
kÕ~Û+#ês¡T.
[ ñ‘·Ôs¡ ÄÁ|òæø± <˚X¯yÓTÆq n©®]j·÷ Á_ø˘‡ ≈£L≥$T˝À
‘·eT≈£î düuÛÑ´‘·«+ ø£*Œ+#ê\ì ø√s¡T‘·Tqï~.
[ düVü≤#·s¡ m+|”‘√ $yêùV≤‘·s¡ dü+ã+<Ûä+ ãj·T≥
|ü&É≥+‘√ uÛ≤s¡‘· dü+‘·‹øÏ #Ó+~q dæ+>∑|üPsY m+|”
*jÓ÷Hé ô|πssê ‘·q |ü<ä$øÏ sêJHêe÷ #˚XÊs¡T.
[ ≈£L´mdt u…dtº dü÷º&Ó+{Ÿ dæ{°dt düπs« Á|üø±s¡+ ñqï‘·
$<ë´uÛ≤´dü+ ø√dü+ $<ë´s¡Tú\≈£î Á|ü|ü+#·+˝À
n‘·´+‘· ñ‘·ÔeTyÓTÆq q>∑s¡+>± Á_≥Hé sê»<Ûëì
\+&ÉHé ì*∫+~. »bÕHé sê»<Ûëì {Àø√´ ¬s+&√
kÕúq+˝À ì\Te>±, <äøÏåDø=]j·÷ sê»<Ûëì
dæjÓ÷˝Ÿ eT÷&√ kÕúq+ <äøÏÿ+#·T≈£îqï~.
[ Á|ü|ü+#·+˝À n‘·´+‘· X¯øÏÔeT+‘·yÓTÆq bÕdtb˛sYº>±
dæ+>∑|üPsY bÕdtb˛sYº ì*∫+~. á <˚X¯ Á|ü»\T
MkÕ ˝Ò≈£î+&ÜH˚ 192 <˚XÊ\≈£î yÓfi¯¢e#·TÃ. 57
<˚XÊ\≈£î Á|üj·÷DÏ+#˚ M\T ø£*ŒdüTÔqï uÛ≤s¡‘· MkÕ
80e kÕúq+˝À ì*∫+~.
[ uÛÑ$wü´‘·TÔ˝À ÄVü‰s¡ ø=s¡‘· ˝Ò≈£î+&Ü #·÷ùd+<äT≈£î
$<˚XÊ\≈£î u≤düàrj˚T‘·s¡ ‘Ó\¢ _j·T´+ m>∑TeT
‘·T\qT ìùw~Ûdü÷Ô uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ rdüT≈£îqï ìs¡íj·T+
nyÓT]ø±˝À >∑+<äs¡>√fi≤ìøÏ <ë]rdæ+~. á
ìs¡íj·T+ e\¢ #ê˝≤ <˚XÊ˝À¢ _j·T´+ dü+øå√uÛÑ+
@s¡Œ&ç+~. nyÓT]ø±‘√bÕ≥T |ü\T <˚XÊ˝À¢ì
_j·T´+ <Ûäs¡\≈£î ¬sø£ÿ˝§#êÃsTT. uÛ≤s¡‘Y qT+∫
HÓ\≈£î dü>∑≥Tq 6 y˚\ yÓTÁ{Ïø˘ ≥qTï\ _j·T´+
j·T÷mdt@≈£î m>∑TeT‹ ne⁄‘·T+~. ‘Ó\T>∑T sêÁcÕº\
qT+#˚ 4 y˚\ yÓTÁ{Ïø˘ ≥qTï\T m>∑TeT‹ ne⁄‘·T+~
[ Á|üeTTK yÓTÆÁø√u≤¢–+>¥ dü+düú {Ï«≥ºsY ˝À>√ e÷]+
~. Ç|üŒ{Ï es¡≈£î {Ï«≥ºsY≈£î |üøÏå ˝À>√ ñ+&É>± Ä
|üø°åì ‘=\–+∫ ªmø˘‡µ ˝À>√qT ô|{≤ºs¡T.
[ »bÕHé˝Àì ∫u≤˝À »]–q 64e n+‘·sê®rj·T
e÷´<∏é‡ ˇ*+|æj·÷&é˝À u…+>∑fi¯Ss¡T $<ë´]ú
n‘·T˝Ÿ(17) >√˝Ÿ¶ yÓT&É˝Ÿ ¬ø’edü+ #˚düT≈£îHêï&ÉT.
[ |ü•ÃeT eT<Ûä´ |üdæ|òæø˘ düeTTÁ<ä+˝Àì B«|ü <˚X¯yÓTÆq
‘·Tyê\T düeTTÁ<ä eT≥º+ u≤>± ô|s¡T>∑T‘·T+&É≥+‘√
ø=~› ø±˝≤ìøÏ ˙≥ eTTì– n<äX¯´+ ne⁄‘·T+<äì
XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T n+#·Hê y˚düTÔHêïs¡T.
[ H˚\, ˙s¡T, ãTs¡<ä, sêfi¯¢˝Àq÷ <ä÷düT¬øfi‚¢ dü]ø=‘·Ô
Ä˝Ÿ f…¬s’Hé yÓVæ≤øÏ˝Ÿ (@{°M)ì |òæHê¢+&é ø£+ô|˙
n_Ûe~∆ #˚dæ+~. 18 #·Áø±\T ñ+&˚ á @{°MøÏ
ª|òü¢sTT+>¥ ◊ÁuÀµ nì ù|s¡T ô|{≤ºs¡î
[ u…+>∑fi¯Ss¡T≈£î #Ó+~q Ç+&çj·THé Çìdæº≥÷´{Ÿ Ä|òt
ôd’Hé‡, »bÕHé˝Àì ˙˝Ÿ>±‘· j·T÷ìe]‡{°øÏ #Ó+~q
|ü]XÀ<Ûä≈£î\T Væ≤e÷\j·÷˝À¢ |ü⁄sê‘·q düeTTÁ<ä
neX‚cÕ\qT ø£qT>=Hêïs¡T.
[ >√¢ã˝Ÿ Ç+&Óø˘‡ 2050 Hê{ÏøÏ Á|ü|ü+#·˝À n‹ô|<ä›
Ä]úø£ e´edüú >∑\ <˚XÊ\˝À #Ó’Hê, nyÓT]ø± ‘=*
¬s+&ÉT kÕúHê˝À¢ ñHêïsTT. eT÷&√ kÕúHêìï uÛ≤s¡‘Y
<äøÏÿ+#·T≈£î+~. 2027-28 Hê{Ïπø uÛ≤s¡‘Y n‹ô|<ä›
eT÷&Ée Ä]úø£ e´edüú>± ne‘·]+#·qT+<äì mdt;◊
mø√sê|t düπs« ‘Ó*|æ+~.
[ ‘√cÕU≤Hê (ø±qTø£\ KC≤Hê) n$˙‹ πødüT˝À
bÕøÏkÕúHé e÷J Á|ü<Ûëì, |”{°◊ bÕغ N|òt ÇÁe÷Hé
U≤Hé≈£î eT÷&˚fi¯¢ C…’\T •ø£å |ü&ç+~.
[ 12.3 _*j·Tq¢ yÓTÆfi¯¢ <ä÷s¡+˝À ñqï y√j˚T»sY2
ùdŒdtÁø±|òtº≈£î eT∞¢ dæ>∑ï˝Ÿ‡ n+<ësTT. p˝…’˝À Ä
ùdŒdtÁø±|òtº‘√ HêkÕ≈£î *+ø˘ ‘Ó–b˛sTT+~
[ eTj·THêàsY bÂs¡H˚‘· Ä+>¥ kÕHé dü÷ø°øÏ $eTTøÏÔ
\_Û+∫+~. ÄyÓT≈£î ôd’ìø£ Á|üuÛÑT‘·«+ ø£åe÷_Ûø£å
ø£*Œ+∫+~. ø±˙ ÄyÓTqT Vü≤ÖCŸ n¬sdüTº˝À ñ+#·qT
qï≥T¢ ‘Ó\Tk˛Ô+~. 2021˝À dü÷ø°ì ôd’q´+
n<äT|ü⁄˝ÀøÏ rdüT≈£î+~.
[ bÕøÏkÕúHé e÷J Á|ü<Ûëì ÇÁe÷HéU≤Héô|’ bÕø˘
mìïø£\ dü+|òüT+ ◊<˚fi¯¢ bÕ≥T @ mìïø£˝À¢ b˛{°
#˚j·T≈£î+&Ü ìùw<Ûä+ $~Û+∫+~. ‘√cÕU≤Hê n$
˙‹ πødüT˝À ø√s¡Tº ÇÁe÷HéU≤qTqT <√wæ>± ‘˚*Ã,
eT÷&˚fi¯¢ •ø£å $~Û+∫q H˚|ü<∏ä´+˝À mìïø£\ dü+|òüT+
á ìs¡íj·T+ rdüTø=qï~.
[ ñÁ¬øsTTHéô|’ s¡cÕ´ <ë&çì K+&ç+∫q Á|üeTTK ôd’Hé‡
|òæø£åHé s¡#·sTT‘· ~$TÁ‹ n˝…ø°‡$#Y >∑T¢UÀyéd”ÿøÏ
s¡cÕ´ ø√s¡Tº C…’\T •ø£å $~Û+∫+~.
[ #·+Á<äT&çô|’øÏ s¡cÕ´ eT∞¢ sê¬ø{Ÿ Á|üjÓ÷>∑+ #˚|ü
{Ϻ+~. <äøÏåD Á<ÛäTey˚T \ø£å´+>± ª\THê -25µ nH˚
ùdŒdtÁø±|òtºqT Á|üjÓ÷–+∫+~.
[ düTe÷s¡T 50 @fi¯¢ ‘·sê«‘· s¡cÕ´ #˚|ü{Ϻq eT÷Hé
$TwüHé ô|òsTT˝Ÿ nsTT´+~.
[ Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ n‘·´~Ûø£+>± ã+>±s¡+ ì\«\T ñqï
<˚X¯+>± >∑T]Ô+|ü⁄ j·TTHÓ’f…&é ùdº{Ÿ‡ Ä|òt nyÓT]ø±≈£î
<äøÏÿ+~. uÛ≤s¡‘· <˚X¯+ 794.62 ≥qTï\ ã+>±s¡+
ì\«\‘√ 9e kÕÔq+˝À ñ+~.
[ <äøÏåD≤Á|òæø±˝Àì CÀVü≤HÓïdtãsYZ˝À áHÓ\ 22 qT+∫
24 es¡≈£î »s¡>∑qTqï Á_ø˘‡ dü<ädüT‡˝À Á|ü<Ûëì
qπs+Á<äyÓ÷&û, #Ó’Hê n<Ûä´≈£åî&ÉT w”õHé|æ+>¥ eTs√kÕ]
uÛÒ{°ø±uÀ‘·THêïs¡T.
[ bÕøÏkÕúHé Á|ü<Ûëì ôwVü≤u≤CŸ wüØ|òt Ç{°e\ Ä <˚X¯
C≤rj·T nôd+;¢ì s¡<äT› #˚dæq H˚|ü<∏ä´+˝À Ä|ü<ä∆s¡à
Á|ü<Ûëì>± ã\÷∫kÕúHé≈£î #Ó+~q Ç+&çô|+&Ó+{Ÿ
ôdH˚≥sY nq«sY ñ˝Ÿ Vü‰ø˘ ø±ø£sYqT ìj·T$T+#ês¡T.
[ ôdô|º+ãsY 9 qT+∫ 10 es¡≈£î &Ûç©¢˝À J`20
dü$Tà{Ÿ ìs¡«Væ≤düTÔHêïs¡T. nyÓT]ø± n<Ûä´≈£åî&ÉT CÀ
u…’&ÓHé düVü‰ |ü\T <˚XÊ~ÛH˚‘·\T á dü<ädüT‡≈£î Vü‰»
s¡e⁄‘·THêïs¡T.
[ eTVü‰y˚T<Ûë$, >=|üŒ >∑DÏ‘· XÊÁdüÔy˚‘·Ô d”ÄsY sêe⁄
ø£qTïeT÷XÊs¡T. kÕº{Ïdæºø˘‡˝À mH√ï dæ<ë∆+‘ê\qT
n_Ûeè~Û› #˚dæq Äj·Tq 102 @fi¯¢ ej·TdüT˝À ‘·T~
XÊ«dü $&ç#ês¡T.
[ |ü⁄s¡Twüß˝À¢ ñ+&˚ ªyÓ’µÁø√yÓ÷CÀyéT≈£î #Ó+~q dü+|üPs¡í
»qT´Áø£e÷ìï XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T >∑T]Ô+#ês¡T. |ü⁄s¡Twüß˝À¢
e+<Ûä´‘·«+‘√ bÕ≥T Ç‘·s¡ Äs√>∑´ ø±s¡D≤\≈£î
#Ó+~q ˝ÀbÕ\qT Ä d”¬ø«ì‡+>¥ <ë«sê ‘Ó\TqT
ø√qTHêïs¡T.
[ ñÁ¬øsTTHéô|’ j·TT<ä∆+˝À s¡cÕ´≈£î eT<䛑·T>± b˛sê&çq
øÏsêsTT ôd’q´+ ªyê>∑ïsY Á>∑÷|t n~Û|ü‹ Á|æ>√õHé
$e÷q Á|üe÷<ä+˝À eTs¡DÏ+#ê&ÉT.
[ Á_ø˘‡ Á>∑÷|t˝À eTs√ Äs¡T <˚XÊ\T #˚s¡qTHêïsTT.
n¬s®+{°Hê, áõ|tº, j·T÷@á, ÇsêHé, kÂB nπs
_j·÷, Ç~∏jÓ÷|æj·÷\≈£î düuÛÑ´‘·«+ Çyê«\ì
<äøÏåD≤Á|òæø±˝À »]–q dü<ädüT‡˝À düuÛÑ´ <˚XÊ\T ìs¡í
sTT+#êsTT. 2024»qe] qT+∫ q÷‘·q <˚XÊ\≈£î
düuÛÑ´‘·«+ \_ÛdüTÔ+~.
[ $yê<ëdüŒ<ä #Ó’ Hê ªkÕº+&ÉsY¶ e÷´|t-2023µqT
uÛ≤s¡‘Y‘√ bÕ≥T |æ*|”ŒHé‡, Áã÷HÓ’, eT˝Òwæj·÷, ‘Ó’yê
Hé ‘·~‘·s¡ <˚XÊ\T K+&ç+#êsTT. uÛ≤s¡‘Y˝Àì
ns¡TD≤#·˝ŸÁ|ü<˚XŸ, \&ÜUŸ ÁbÕ+‘ê\qT ‘·eT <˚X¯+
˝ÀH˚ ñqï≥T¢ #Ó’Hê ‘·q e÷´|t˝À #·÷|æ+∫+~.
B+‘√ bÕ≥T eT]ø=ìï <˚XÊ\ uÛ≤>±\qT ‘·eT
uÛÑ÷uÛ≤ >∑+>± ∫Árø£]+∫+~. <äøÏåD #Ó’Hê düeTTÁ<ä
uÛÑ÷uÛ≤ >±ìï ≈£L&Ü #Ó’Hê ‘·eT e÷´|t˝À bı+<äT
|üs¡#·>± Bìï $j·T‘êï+ K+&ç+∫+~. <äøÏåD #Ó’Hê
düeTTÁ<ä ÁbÕ+‘·+˝À #Ó’Hê $düÔs¡DqT >∑T]Ô+#·&É+
˝Ò<äì |æ* |”ŒHé‡ ‘Ó*|æ+~. eT˝Òwæj·÷ ≈£L&Ü Bìì
rÁe+>± e´‹πsøÏ+ ∫+~. <äøÏåD #Ó’Hê düeTTÁ<ä
ÁbÕ+‘·+˝À 80 XÊ‘·+ ‘·eT<˚ nì #Ó’Hê
‘·q ø=‘·Ô e÷´|t˝À ù|s=ÿq>±, Ä
ÁbÕ+‘·+˝À ‘·eT »˝≤\T ≈£L&Ü
ñqï≥T¢ |æ*|”ŒHé‡, Áã÷HÓ’,eT˝Òwæj·÷,
‘Ó’yêHé <˚XÊ\T ù|s=ÿ+≥THêïsTT.
[ ôdŒsTTHé˝À @{≤ Ä>∑düTº HÓ\ ∫e]
ãT<Ûäyês¡+ Hê&ÉT ª˝≤ {§e÷{ÏHêµ
ù|s¡T‘√ »s¡T|ü⁄≈£îH˚ ≥e÷{≤ ô|òdæºe˝Ÿ qT
|òüTq+>± ìs¡«Væ≤+#ês¡T.
[ dæ+>∑|üPsY <˚X¯ ‘=$Tà<√ n<Ûä´≈£åî&ç>± uÛ≤s¡‘· dü+‘·‹
e´øÏÔ, Ä]úø£y˚‘·Ô <∏äs¡àHé wüDTà>∑s¡‘·ï+ mìïø£j·÷´s¡T.
[ XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T yÓTT≥ºyÓTT<ä{ÏkÕ]>± Äøχ»Hé-28 ◊k˛
{À|tqT >∑T]Ô+#ês¡T. á Äøχ»Hé-28 ◊k˛{À|t
20 q÷´Á{≤Hé\qT, mì$T~ Áb˛{≤Hé\qT ø£*–
ñ+≥T+~. Ç|üŒ{Ï es¡≈£î n+<äTu≤≥T˝À ñqï Äøχ
»Hé s¡ø±˝À¢ Ç~ |ü]e÷D+˝À ô|<ä›~>± #Ó|üŒe#·TÃ.
[ >±ãHé <˚X¯+˝À n<Ûä´≈£åî&çì |ü<äM#·T´&çì #˚dæ
ôd’q´+ n~Ûø±sêìï Vü≤düÔ>∑‘·+ #˚düT≈£îqï~.
[ nyÓT]ø±˝Àì ø±*bò˛]ïj·÷ sêÁwüº+˝À ≈£î\ $eø£å
e´‹πsø£ _\T¢qT ‘Ó#êÃs¡T.
[ meTàs¡‡Hé eT+>±>±« es¡Tdü>± ¬s+&√kÕ] õ+u≤uÒ«
n<Ûä´≈£åî&ç>± mìïø£j·÷´s¡T.
[ Á|ü|ü+#·+˝À n‘·´+‘· ø±\Twü´ q>∑s¡+>± uÛ≤s¡‘· <˚X¯
sê»<Ûëì &Ûç©¢ ì*∫+~. Á|ü|ü+#· Äs√>∑´ dü+düú ìπs›
•+∫q yê]¸ø£ dü>∑≥T ø±\Twü´ |ü]$T‹ (5 yÓTÆÁø√
Á>±yéT‡ |üsY ≈£L´_ø˘ MT≥sY) ø£+fÒ &Ûç©¢˝À ø±\Twü´+
#ê˝≤ n~Ûø£+>± ñqï≥Tº j·T÷ìe]‡{° Ä|òt wæø±>√
mqØ® bÕ\d” ÇHédæº≥÷´{Ÿ $&ÉT<ä\ #˚dæq msTTsY
ø±«*{° ˝…’|òt Ç+&Óø˘‡ (@≈£L´m˝Ÿ◊) düŒwüº+ #˚dæ+~.
[ 2023-24 Ä]úø£dü+e‘·‡s¡+˝À @Á|æ˝Ÿ-pHé
Á‘Ó’e÷dæø£+˝À uÛ≤s¡‘· Ä]úø£ e~∆ πs≥T 7.8%>±
qyÓ÷<Ó’+~. >∑‘· Á‘Ó’e÷dæø£+˝À 6.1% e~∆ πs≥T
qyÓ÷<Ó’+~. Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ n‹ô|<ä› Ä]úø£ e´edüú
\˙ï uÛ≤s¡‘Y yÓ’|ü⁄ #·÷düTÔ+&É≥y˚T BìøÏ ø±s¡D+.
>∑‘· ø=+‘· ø±\+ qT+∫ #Ó’Hê >∑&ÉT¶ |ü]dæÔ‘·T\qT
m<äTs=ÿ+{À+~. e~∆, ]ø±s¡T¶ kÕúsTT˝À j·TTe‘·
ìs¡T<√´>∑+, ‘·≈£îÿe $<˚o ô|≥Tºã&ÉT\T, ã\V”≤q
m>∑TeT‘·T\T ˝≤+{Ï düeTdü´\‘√ dü‘·eT‘·eTe⁄
‘√+~. á Áø£eT+˝À uÛ≤s¡‘· e~∆ πs≥T ô|]–+~.
[ uÛ≤s¡‘Y n<Ûä´ø£å‘·q »s¡T>∑T‘·Tqï J20 <˚XÊ~ÛH˚‘·\
•KsêÁ>∑ düe÷y˚X¯+˝À ÄÁ|òæø£Hé j·T÷ìj·THé≈£î
J20˝À XÊX¯«‘· düuÛÑ´‘·«+ ø£*Œ+#ês¡T. á dü+<ä
s¡“¤+>± ÄÁ|òæø£Hé j·T÷ìj·THé n~ÛH˚‘· nC≤© nkÂ
eT˙ì XÊX¯«‘· düuÛÑT´\≈£î πø{≤sTT+∫q ≈£îØÃ˝À
≈£Ls√Ãu…{≤ºs¡T.
[ #·+Á<äT&çô|’øÏ ˝≤´+&ÉsY $TwüHé $»j·Te+‘·+>±
Á|üjÓ÷–+∫q+<äT≈£î »bÕHé @s√ùdŒdt mø˘‡b˛¢πswüHé
@C…˙‡ì ÇÁk˛ >∑Ts¡Tyês¡+ n_Ûq+~+∫+~.
[ #·+Á<äT&çô|’ <äøÏåD Á<äTyêìøÏ 600 øÏ˝ÀMT≥s¡¢
<ä÷s¡+˝À $Áø£yéT ˝≤´+&Ó’+~. Ä ˝≤´+&ç+>¥ ôd’{Ÿ≈£î
#Ó+~q bò˛{À\qT HêkÕ ]©CŸ #˚dæ+~.
[ <˚X¯ sê»<Ûëì &Ûç©¢˝À á HÓ\ 9, 10 ‘˚B˝À¢ J-20
dü<ädüT‡qT ìs¡«Væ≤+#ês¡T. ádüe÷y˚XÊ\≈£î Á|ü|ü+#·
<˚XÊ\≈£î #Ó+~q n~ÛH˚‘·\T uÛ≤s¡‘Y≈£î ‘·s¡*
e#êÃs¡T. nyÓT]ø± n<Ûä´≈£åî&ÉT CÀ _&ÓHé, Á_≥Hé
Á|ü<Ûëì ]wæ düTqø˘, ¬øq&Ü Á|ü<Ûëì »dæºHé Á≥÷&√,
ÁbòÕHé‡ n<Ûä´≈£åî&ÉT Çe÷àqT´j˚T˝Ÿ e÷Áø±Hé, »bÕHé
Á|ü<Ûëì |òæ$TjÓ÷ øÏwæ&Ü, ÄÁùdº*j·÷ Á|ü<Ûëì
Ä+<∏√˙ n\“˙dt, <äøÏåD ø=]j·÷ n<Ûä´≈£åî&ÉT düVü‰
ãT<Ûäyês¡+ 27 &çôd+ãsY 2023
20 <˚XÊ\ n<Ûä´≈£åî\T, Á|ü<ÛëqT\T
düe÷y˚X¯+˝À bÕ˝§ZH˚+<äT≈£î &Ûç©¢øÏ
#˚s¡T≈£îHêïs¡T.
[ÇÁC≤jÓT˝Ÿ XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T Ád”Ô, |ü⁄s¡T
wüß\ ø£\sTTø£‘√ dü+ã+<Ûä+ ˝Ò≈£î+
&ÜH˚ |æ+&Üìï düwæº+#ês¡T. ¬sôVA
y=‘Y˝Àì MCŸeTHé ÇHédæº ≥÷´{Ÿ Ä|òt
ôd’Hé‡≈£î #Ó+~q |ü]XÀ <Ûä≈£î\ ã+<ä+ á
$|ü¢yê‘·àø£ Ä$wüÿs¡D #˚dæ+~. eTìwæ
eT÷\ø£D≤ìï ñ|üjÓ÷–+∫ n#·Ã+e÷qe |æ+&Üìï
b˛*q Äø±sêìï yês¡T düwæº+#ês¡T.
[ s=fÒwüHé |ü<ä∆‹˝À J20øÏ n<Ûä´ø£å‘· eVæ≤+#˚
Áø£eT+˝À 2024 düe÷y˚XÊ\≈£î Áu…õ˝Ÿ, 2025˝À
<äøÏåD≤Á|òæø± Ä‹<∏ä´+ Çe«qTHêïsTT. á Áø£eT+˝À
2026 düe÷y˚XÊ\≈£î nyÓT]ø± H˚‘·‘·«+
eVæ≤+#ê*‡ ñ+~.
[ uÛ≤s¡‘Y, $T&ç˝Ÿ ádtº, j·T÷s√|t eT<Ûä´ yêDÏ»´
dü+ã+<Ûë\qT ô|+bı+~+ #˚+<äT≈£î ø£HÓøϺ${° ø±]
&ÜsYqT Á|ü|ü+#· H˚‘·\T ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. &Ûç©¢˝À
»]–q J20 •KsêÁ>∑ düe÷y˚X¯+˝À á y˚Ts¡≈£î
#ê]Á‘·ø£ ìs¡íj·T+ rdüT≈£îHêïs¡T.
[ J20 á @&Ü~ dü<ädüT‡ B∏yéT>± ˇø£ uÛÑ÷$T, ˇø£
≈£î≥T+ã+, ˇπø uÛÑ$wü´‘YqT Á|ü‹_+_+#˚ edüT<ÛÓ’ø£
≈£î≥T+ã uÛ≤eqqT m+#·T≈£îHêïs¡T. dü<ädüT‡ ∫e]
s√E n<Ûä´ø£å n~Ûø±s¡ <ä+&Üìï Á|ü<Ûëì qπs+Á<ä
yÓ÷B Áu…õ˝Ÿ n<Ûä´≈£åî&çøÏ n+<ä #˚XÊs¡T.
[ Á|üU≤´‘· f…ÆyéT e÷´>¥C…’Hé s¡÷bı+~+∫q {≤|t 100
meT]®+>¥ ©&ÉsY‡ C≤_‘ê˝À uÛ≤s¡‘· eTVæ≤fi¯\ ÁøϬø{Ÿ
»≥Tº ¬øô|ºHé Vü≤s¡àHéÁ|”‘Y øösY‘√bÕ≥T eTs√ Ç<ä›s¡T
uÛ≤s¡rj·TT\T #√≥T <äøÏÿ+#·T≈£îHêïs¡T.
[ Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ n‘·´+‘· bı&ÉyÓ’q ≈£îø£ÿ >± –ìïdt
es¡˝Ÿ¶ ]ø±sY¶‡˝À #√≥T <äøÏÿ+#·T≈£îqï Áπ>{Ÿ &˚Hé ≈£îø£ÿ
p´dt eTs¡DÏ+∫+~.Áπ>{Ÿ &˚Hé 1.046 MT≥s¡¢ (3
n&ÉT>∑T\ 5.18 n+>∑Tfi≤\T) bı&Ée⁄ ñ+&˚~.
[ ª|üesY bÕsTT+{Ÿ Á|üC…+fÒwüHéµ kÕ|òtºy˚sY s¡÷|üø£s¡Ô˝À¢
ˇø£¬s’q &ÓìïdtÄdæºHé(76) nyÓT]ø±˝À ø£qTï
eT÷XÊs¡T.
[ ¬øq&Ü˝Àì K*kÕúHé nqT≈£L\ n+XÊ\≈£î e´‹πs
ø£+>± #·s¡´\T rdüTø√yê\qï uÛ≤s¡‘Y |æ\T|ü⁄ |ü≥¢ Ä
<˚X¯ Á|üuÛÑT‘·«+ ñ<ëd”q‘· ø±s¡D+>± Çs¡T <˚XÊ\
eT<Ûä´ dü+ã+<Ûë\T ø°åDÏ+#êsTT.
[ |ü•ÃeT u…+>±˝À¢ì XÊ+‹ìπø‘·Hé, ø£sêí≥ø£˝Àì
uÒ\÷sY, Vü≤fi‚;&é, k˛eTHê<∏äTŒsê˝Àì ªôVAj·Tdü\µ
<˚yê\j·÷\qT Á|ü|ü+#·yês¡dü‘·« ø£≥º&Ü\ C≤_‘ê
˝ÀøÏ #˚]Ãq≥T¢ j·TTHÓk˛ÿ yÓ\¢&ç+∫+~. kÂB
nπs_j·÷˝À »s¡T>∑T‘√qï 45e es¡˝Ÿ¶ ôV≤] fÒCŸ
ø£$T{°˝À á ìs¡íj·T+ rdüT≈£îHêïs¡T. B+‘√ uÛ≤s¡‘Y
qT+∫ á C≤_‘ê˝À yês¡dü‘·« >∑T]Ô+|ü⁄ bı+~q
Á|ü<˚XÊ\ dü+K´ 42øÏ #˚]+~.
[ Ä<ÛäTìø£j·TT>∑+˝À uÛ≤s¡‘Y yÓ\T|ü\ì]à‘·yÓTÆq Á|ü|ü+
#·+˝ÀH˚ n‹ô|<ä› Væ≤+<ä÷ <˚yê\j·T+ nø√ºãs¡T
8q nyÓT]ø±˝Àì q÷´C…؇˝À ÁbÕs¡+uÛÑ+ ø±qT+~.
[ n+‘·]ø£å+˝À ¬s+&ÉT <äXÊu≤›\≈£î ô|’>± y√´eT>±eTT
\≈£î ùde\+~düTÔqï Ç+≥πsïwüq˝Ÿ ùdŒdt ùdºwüHé
(◊mdtmdt)qT ≈£L˝ÒÃ+<äT≈£î nyÓT]ø± n+‘·]ø£å |ü]
XÀ<Ûäq dü+düú (HêkÕ) ìs¡ísTT+∫+~. 2031 Hê{ÏøÏ
Bìï ≈£L*Ãy˚j·÷\ì ìs¡ísTT+#ês¡T ◊mdtmdtqT
q÷´õ˝≤+&é, k‘Y nyÓT]ø± eT<Ûä´˝À ñqï |üdæ|òæø˘
eTVü‰ düeTTÁ<ä »˝≤˝À¢ì XÊ{Ï˝…’{Ÿ X¯àXÊqyê{Ïø£>±
|æ*#˚ bÕsTT+{Ÿ ìyÓ÷ e<ä› ≈£L*Ãy˚kÕÔs¡T.
[ uÛ≤s¡‘Y˝À <Í‘·´|üs¡yÓTÆq ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qT ì*|æ
y˚düTÔHêïeTì nbòÕÈìkÕúHé sêj·Tu≤s¡ ø±sê´\j·T+
Á|üø£{Ï+∫+~.
[ ÇÁk˛ Á|üjÓ÷–+∫q Ä~‘·´-m˝Ÿ1 XÊ{Ï˝…’{Ÿ uÛÑ÷
ø£ø£å´\qT |üP]Ô #˚düTø=ì, uÛÑ÷ Á{≤Hé‡|òüsY ø£ø£å´˝ÀøÏ
Á|üy˚•+∫, uÛÑ÷ ñ|ü]‘·\+ qT+∫ 9.2 \ø£å\
øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+˝Àì uÛÑ÷ Á|üuÛ≤e >√fi≤ìï <ë{Ï
dü÷s¡T´&ç yÓ’|ü⁄ Á|üj·÷DÏk˛Ô+~.
[ Á|üeTTK uÛ≤s¡rj·T Ä<Ûë´‹àø£ >∑Ts¡Te⁄\T ÁoÁo
s¡$X¯+ø£sY, Ä#ês¡´ ˝ÀπøXŸ eTTì Á|ü|ü+#·XÊ+‹,
ø√dü+ >=|üŒ ø£wæ #˚düTÔqï≥T¢ nyÓT]ø£Hé ø±+Á¬>dt
Á|üX¯+dæ+∫+~. yêwæ+>∑ºHé &ûd”˝Àì H˚wüq˝Ÿ
e÷˝Ÿ˝À ªÄsYº Ä|òt *$+>¥µ Ä<Ûä«s¡´+˝À »s¡T>∑T‘·Tqï
Hê\T>√ Á|ü|ü+#· kÕ+düÿ‹ø£ ñ‘·‡yê\ ÁbÕs¡+uÛÑ
ø±s¡´Áø£eT+˝À Á|ü‘·´ø£å+>± <ë<ë|ü⁄ 10 \ø£å\ eT+~
MøÏå+∫q≥T¢ ÄsYº Ä|òt *$+>¥ Á|üø£{Ï+∫+~.
 ãT<Ûäyês¡+ 27 &çôd+ãsY 2023
[ ÇÁC≤jÓT˝Ÿ, bÕ\d”ÔHê eT<Ûä´ eTs√kÕ] ñÁ~ø£Ô |ü]dæú
‘·T\T HÓ\ø=HêïsTT. nø√ºãs¡T 7 ñ<äj·T+ >±C≤
qT+∫ Vü≤e÷dt (bÕ\d”ÔHê ñÁ>∑yê<ä dü+düú) y˚˝≤~
sê¬ø≥¢‘√ ÇÁC≤jÓT˝Ÿô|’ yÓTs¡T|ü⁄<ë&ç #˚j·T&É+‘√..
á ¬s+&ç+{Ï eT<Ûä´ j·TT<ä∆ yê‘êes¡D+ HÓ\ø=+~.
[ ∫ø±>√≈£î #Ó+~q 104 @+&É¢ &És√r Vü‰|òüïsY
$e÷q+ qT+∫ <ä÷øÏ ôd’ÿ&Ó’yé #˚dæq n‘·´+‘· e<ä∆
eTVæ≤fi¯>± ]ø±s¡T¶ kÕ~Û+∫+~.
[ nDT kÕeTs¡ú´+ ø£*–q ªãT¬syÓdæÔïø˘µ nH˚ Á≈£LsTTCŸ
øÏå|üDÏì ‘êeTT Ç{°e˝Ò $»j·Te+‘·+>± |üØøÏå+∫
q≥T¢ s¡cÕ´ n<Ûä´≈£åî&ÉT |ü⁄‹Hé yÓ\¢&ç+#ês¡T.
[ Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ n‹ m‘Ó’Ôq #Óø£ÿ uÛÑeq+ |ü•ÃeT
ÄÁùdº*j·÷˝Àì <äøÏåD ô|sYÔ˝À ì]àdüTÔHêïs¡T.
[ Hê]¶ø˘ <˚XÊ\ kÕVæ≤‘·´+˝À n<äT“¤‘·yÓTÆq Hê≥ø±\T,
qe\\T, ∫qï |æ\¢\ ø£<∏ä\T sêdæq C≤Hé bò˛ôdqT
2023 kÕVæ≤‘·´ H√u…˝Ÿ e]+∫+~.
[ q¬sZdt yÓTTVü≤eTà~øÏ á j˚T{Ï H√u…˝Ÿ XÊ+‹
ãVüQeT‹ \_Û+∫+~
[ n+‘·]ø£å+˝À Á|ü‹ Äπsfi¯¢ø√e÷s¡T uÛÑ÷$TøÏ n‘·´+‘·
düMT|ü+>± e#˚à ÄdüºsêsTT&é ªu…qTïµ, 2182˝À
uÛÑ÷$Tì &Ûûø=H˚ Á|üe÷<äeTT+<äì HêkÕ ôd’+{ÏdüTº\T
n+#·Hêy˚XÊs¡T.
[ ªø±«+≥+ &Ü{Ÿ‡µ Ä$wüÿs¡D˝À |ü]XÀ<Ûäq\≈£î>±qT
eTÚ+õ u≤yÓ+&ç, \÷sTTdt Ç Áãdt, n˝…ø°‡ ◊
møÏyÓ÷yé\≈£î s¡kÕj·Tq XÊÁdüÔ+˝À H√u…˝Ÿ Áô|’CŸ
\_Û+∫+~.
[ ôV’≤<äsêu≤<é˝À ì]à+∫q Á|ü|ü+#·+˝Àì n‹ ô|<ä›
125 n&ÉT>∑T\ n+uÒ<äÿsY $Á>∑Vü‰ìøÏ Á|ü‹s¡÷bÕìï
nyÓT]ø±˝À yÓ’{ŸVü≤Ödt≈£î 21 yÓTÆfi¯¢ <ä÷s¡+˝Àì
y˚TØ˝≤+&é sêÁwüº+ nø√ø°ø˘ q>∑s¡+˝À 13 mø£sê\
$d”Ôs¡í+˝À kÕº#·÷´ Ä|òt áø±«*{° (düeT‘ê eT÷]Ô)
ù|s¡T‘√ @sêŒ≥T #˚XÊs¡T.nVü≤à<ëu≤<é˝À n‹ô|<ä›
düsê›sY |üfÒ˝Ÿ $Á>∑Vü‰ìï ‘·j·÷s¡T #˚dæq Á|üeTTK
•*Œ sêyéT düT‘êsY á $Á>∑Vü‰ìï s¡÷bı+~+#ês¡T.
[ uÛ≤s¡‘Y≈£î #Ó+~q d”s¡+ ÇHédæº≥÷´{Ÿ Ä|òt Ç+&çj·÷
(mdt◊◊) düVü≤ø±s¡+‘√ Äø˘‡|òüsY¶ j·T÷ìe]‡{°
s¡÷bı+~+∫q eT˝Ò]j·÷ {°ø±≈£î Á|ü|ü+#· Äs√>∑´
dü+düú (&Éã÷¢´ôV≤#Yy√)ÄyÓ÷<ä+ \_Û+∫+~.
[ ÄsYº Ä|òt *$+>¥ Ä<Ûä«s¡´+˝À Á|ü|ü+#· kÕ+düÿ‹ø£
ñ‘·‡yê\T yêwæ+>∑ºHé˝À ìs¡«Væ≤+#ês¡T. uÛ≤s¡‘·
e÷J sêÁwüº|ü‹ sêyéTHê<∏é ø√$+<é, e÷]wüdt
n<Ûä´≈£åî&ÉT |ü~∏«sêCŸ dæ+>¥ s¡÷|ü⁄Hé, »bÕHé
~e+>∑‘· Á|ü<Ûëì wæ+CÀ nuÒ düreTDÏ nø° nuÒ,
nyÓT]ø±˝À Á|üeTTK düs¡®Hé &Üø£ºsY $y˚ø˘eT÷]Ô
‘·~‘·s¡T\T Vü‰»s¡j·÷´s¡T. ‘=* s√Eq »]–q
ø±s¡´Áø£e÷\qT <ë<ë|ü⁄ 10 \ø£å\eT+~ Á|ü‘·´
ø£å+>± MøÏå+∫q≥Tº ÄsYº Ä|òt *$+>¥ Á|üø£{Ï+∫+~.
[ nyÓT]ø±˝Àì ø±*bò˛]ïj·÷ sêÁwüº+˝Àì Áô|òk˛ï
≈£î\ $eø£åqT ìùw~Û+∫q ¬s+&√ q>∑s¡+>±
>∑T]Ô+|ü⁄ bı+~+~.
[ uÛÖ‹ø£ XÊÁdüÔ+˝À Á|ü‹cÕ˜‘·àø£ H√u…˝Ÿ |ü⁄s¡kÕÿsêìï
nyÓT]ø±≈£î #Ó+~q ô|òÁØ n>√dæÔì, »s¡à˙øÏ #Ó+~q
ô|ò¬sHé‡ ÁøöCŸ, d”«&ÉHé≈£î #Ó+~q nHÓï m˝Ÿ
VüQ´*j·TsY ≈£î Á|üø£{Ï+#ês¡T.
[ ø=$&é-19 yê´øχHé ‘·j·÷ØøÏ e÷s¡Z+ düT>∑eT+ #˚ùd
yÓTôd+»sY ÄsYmHém kÕ+πø‹ø£‘·ô|’ |üì #˚dæq+<äT≈£î
>±qT.. ø£{≤*Hé ø±]ø√, Á&É÷ yÓsTTdte÷Hé\≈£î
H√u…˝Ÿ yÓ’<ä´ ãVüQeT‹ \_Û+∫+~
[ Ä<ÛäTìø£ ôd’+{ÏdüTº\ ˝…ø£ÿ Á|üø±s¡+ ÁbÕ<∏ä$Tø£ s¡T#·T
\T ◊<˚ ñHêïsTT. ‘êC≤>± Äs√ s¡T∫ nyÓ÷àìj·T+
ø√¢¬s’&é e\¢ @s¡Œ&ÉT‘·Tqï<äì j·T÷ìe]‡{° Ä|òt
dü<äs¡Hé ø±*bò˛]ïj·÷ ôd’+{ÏdüTº\T ø£qT>=Hêïs¡T.
[ bÕ\d”ÔHê≈£î #Ó+~q rÁeyê<ä Á>∑÷|ü⁄ Vü≤e÷dt n˝Ÿ
nø±‡ |òü¢&é nH˚ Ä|üπswüHé #˚|ü{Ϻ+~. <ëì˝À
uÛ≤>∑+>± düTe÷s¡T 5y˚\ sê¬ø≥¢‘√ ÇÁC≤sTT˝Ÿô|’
<ë&ç #˚dæ+~. Ä |òüT≥q≈£î Á|ürø£s¡+>±.. ÇÁC≤sTT˝Ÿ
<äfi≤\T Ä|üπswüHé≈£î ◊s¡Hé kÕ«sY¶‡ #˚|ü{≤ºs¡T.
[ ÇÁC≤jÓT˝Ÿ-Vü≤e÷dt j·TT<ä∆H˚|ü<∏ä´+˝À ÇÁC≤jÓT˝Ÿ
˝À ∫≈£îÿ≈£îqï uÛ≤s¡rj·TT\qT πøåeT+>± dü«<˚XÊìøÏ
rdüTø=#˚Ã+<äT≈£î uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+ #˚|ü{Ϻq Ä|üπs
wüHé n»jYT $»j·Te+‘·+>± ø=qkÕ>∑T‘·Tqï~.
[ Vü‰©e⁄&é q≥T&ÉT, ìsêà‘· yÓTÆUÒ˝Ÿ &É>∑¢dt dü‘·´õ‘Y πs
J$‘· kÕ|òü\´ |ü⁄s¡kÕÿsêìøÏ m+|æø£j·÷´s¡T.
[ n+‘·]ø£å+ qT+∫ uÛÑ÷$Tô|’øÏ rdüTø=∫Ãq u…qTï
Á>∑Vü≤X¯ø£\+ qeT÷Hê˝À¢ ˙s¡T, ø±s¡“Hé Äqyêfi¯ó¢
ñqï≥Tº HêkÕ yÓ\¢&ç+∫+~.
[ eTVü‰‘êà >±+BÛ 8 n&ÉT>∑T\ $Á>∑Vü‰ìï <äøÏåD≤Á|òæø±
˝Àì C§Vü≤HÓïdtãsYZ˝À ñqï {≤˝ŸkÕºjYT bòÕsYà˝À
Ä$wüÿ]+#ês¡T.
[ uÛ≤s¡‘Y yÓ\T|ü\ n‹ô|<ä› Væ≤+<ä÷ <˚yê\j·T+
nyÓT]ø± ˝Àì q÷´C…؇ sêÁwüº+ sê_Hé‡$˝Ò¢
q>∑s¡+˝À ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~.
[ Á_≥Hé˝À Hê\Tπ>fi¯¢ bÕ≥T Á|üyêdü J$‘·+ >∑&ç|æq
bÕøÏkÕÔHé e÷J Á|ü<Ûëì qyêCŸ wüØ|òt dü«<˚XÊìøÏ
#˚s¡T≈£îHêïs¡T.
[ ◊ø£´sê»´dü$T‹ (◊sêdü), C…˙yê˝Àì n+‘·sê®
rj·T dü+düú\≈£î XÊX¯«‘· Á|ü‹ì~Û>± n]+<äyéT u≤–Ã
ìj·T$T‘·T\j·÷´s¡T.
[ >±C≤˝À ø±\TŒ\ $s¡eTD rsêàq+ô|’ ◊ø£´
sê»´dü$T‹ »qs¡˝Ÿ nôd+;¢˝À »]–q z{Ï+>¥≈£î
uÛ≤s¡‘Y <ä÷s¡+>± ñqï~. ñÁ>∑yê<ä dü+düú Vü≤e÷dt
>∑T]+∫ m˝≤+{Ï Á|ükÕÔeq ˝Òø£b˛e&É+‘√ á
rsêàHêìøÏ eT<䛑·T Çe«˝Ò<äì uÛ≤s¡‘Y yÓ\¢&ç+
∫+~.
[ #Ó’Hê e÷J Á|ü<Ûëì © ¬øøÏj·÷+>¥ (68) cÕ+ô|òTÆ˝À
eT‹ #Ó+<ës¡T.
[ 2023 $X¯« düT+<ä] øÏØ{≤ìï ìø£sê>±«≈£î #Ó+~q
ôwìïdt |ü˝≤dæjÓ÷dt ¬>\TÃ≈£î+~. uÛ≤s¡‘Y≈£î #Ó+~q
$Tdt Ç+&çj·÷ X‚«‘· XÊs¡<ä {≤|t 20˝À ì*#ês¡T.
‘=*kÕ] bÕøÏkÕúHé ‘·s¡|òü⁄q m]ø± sê_Hé
bÕ˝§ZHêïs¡T.
[ bÕøÏkÕúHé≈£î #Ó+~q \wüÿπs ‘√sTTu≤ ñÁ>∑ dü+düúô|’
ÇÁC≤sTT˝Ÿ ìùw<Ûä+ Á|üø£{Ï+∫+~.
[ ÄÁ|òæø± <˚X¯yÓTÆq ˝…’;]j·÷ q÷‘·q n<Ûä´≈£åî&ç>±
CÀdü|òt uÀj·T¬ø’ mìïø£j·÷´s¡T.
[ n¬s®+{°Hê ø=‘·Ô n<Ûä´≈£åî&ç>± CÒ$j·TsY $T˝≤¢
u≤<Ûä´‘·\T d”«ø£]+#·qTHêïs¡T.
[ ‘·eT <˚X¯+˝À ñqï ôd’ì≈£î\qT uÛ≤s¡‘Y ñ|ü dü+Vü≤
]+#·Tø√yê\ì e÷©›e⁄\ q÷‘·q n<Ûä´≈£åî&ÉT
eTVü≤eTà<é eTTsTTE® ø√sês¡T.
[ ôdŒsTTHé Á|ü<Ûëì>± ô|Á&√ XÊ+#ÓCŸ mìïø£j·÷´s¡T.
Á|üdüTÔ‘·+ Äj·Tq ‘ê‘êÿ*ø£ Á|ü<Ûëì>± e´eVü≤
]düTÔHêïs¡T.
[ ÇÁC≤jÓT˝Ÿ - Vü≤e÷dt j·TT<ä∆+ H˚|ü<∏ä´+˝À >±C≤˝À
e÷qe‘ê düVü‰j·T+ ø√dü+ j·TT<ë∆ìï ì*|æy˚
j·÷\ì &çe÷+&é #˚dü÷Ô ◊ø£´ sê»´dü$T‹ uÛÑÁ<ä‘ê
eT+&É* rsêàq+ #˚dæ+~.
[ j·TT<ä∆ H˚sê\≈£î bÕ\Œ&ܶs¡H˚ n_ÛjÓ÷>±\ô|’ dæ]j·÷
n<Ûä´≈£åî&ÉT ãwüsY nwü<é, n‘·ì k˛<äs¡T&ÉT, eTs√
Ç<ä›s¡T ÄØà »qs¡˝Ÿ‡ô|’ Áô|ò+#Y Hê´j·TkÕúq+
n_ÛX¯+dæ+∫+~.
[ bÕ\d”ÔHê ÁbÕ+‘ê\qT ÇÁC≤jÓT˝Ÿ ÄÁø£$T+#·&É+‘√
bÕ≥T nø£ÿ&É dæús¡|ü&É{≤ìï K+&çdü÷Ô j·TTHÓ’f…&é
H˚wüHé‡ (j·T÷mHé)˝À #˚dæq rsêàHêìøÏ uÛ≤s¡‘Y
eT<䛑·T ‘Ó*|æ+~.nyÓT]ø±, ¬øq&Ü düVü‰ @&ÉT
<˚XÊ\T á rsêàHêìï e´‹πsøÏ+#êsTT. |ü<Ó›ì$T~
<˚XÊ\T z{Ï+>¥≈£î <ä÷s¡+>± ñHêïsTT
[ H√u…˝Ÿ |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘·, nyÓT]ø± e÷J $<˚XÊ+>∑
eT+Á‹ ôV≤Á˙ øÏdæ+»sY(100) ø£HÓøϺø£{Ÿ˝Àì ‘·q
Ç+{À¢ eTs¡DÏ+#ês¡T. nyÓT]ø± #·]Á‘·˝À n‘·´+‘·
Á|üuÛ≤$‘· $<˚XÊ+>∑ eT+Á‹>± øÏdæ+»sY ù|s¡T
>∑&ç+#ês¡T. $j·T‘êï+ j·TT<ä∆+˝À nyÓT]ø± ôd’q´+
Á|üy˚Tj·÷ìøÏ eTT–+|ü⁄ |ü\ø£&É+˝À düVü‰j·T
|ü&çq+<äT≈£î 1973˝À Äj·Tq≈£î H√u…˝Ÿ XÊ+‹
ãVüQeT‹ \_Û+∫+~.
[ Á|ü<Ûëì qπs+Á<äyÓ÷B j·TTHÓ’f…&é ns¡uŸ m$Tπs{Ÿ‡˝À
»]–q ø±|t 28 dü<ädüT‡ (yê‘êes¡D e÷s¡TŒ\
dü<ädüT‡) ≈£î Vü‰»s¡j·÷´s¡T. 2028˝À »s¡>±*‡q
ø±|t33 dü<ädüT‡qT uÛ≤s¡‘Y˝À ìs¡«Væ≤kÕÔeTì Á|ü<Ûëì
Á|ü‹bÕ~+#ês¡T.Á|ü|ü+#· »quÛ≤˝À uÛ≤s¡‘·<˚X¯|ü⁄
»HêuÛ≤ 17 XÊ‘·+ ñqï<äì, ø±˙ Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>±
$&ÉT<ä\j˚T´ ø£s¡“q ñ<ëZsê˝À¢ uÛ≤s¡‘Y qT+∫
$&ÉT<ä\j˚T´~ πøe\+ 4 XÊ‘·y˚T nì Á|ü<Ûëì
#ÓbÕŒs¡T.
[ dæ≈£îÿ y˚sêŒ≥Tyê~ >∑Ts¡T|ü‘·«+‘Y dæ+>¥ |üq÷ïHé
Vü≤‘·´≈£î z uÛ≤s¡rj·TT&ÉT ≈£îÁ≥ |üìïq≥T¢ n_Û
jÓ÷>±\T qyÓ÷<Ó’q πødüT˝À nyÓT]ø±<äsê´|ü⁄Ô
#˚düTÔqï~.
[ ÇÁk˛ XÊÁdüÔy˚‘·Ô \*‘ê+_ø£≈£î n‘·T´qï‘· Áô|ò+#Y
bÂs¡ >ös¡e |ü⁄s¡kÕÿs¡+ \_Û+∫+~.
[ ªe÷ n+‘·]ø£å ÄdüTÔ\ô|’ nyÓT]ø± <ë&ÉT\≈£î Á|üj·T
‹ïùdÔ y˚T+Ä <˚X¯ ì|òü÷ XÊ{Ï˝…’≥¢qT <Ûä«+dü+ #˚kÕÔ+.
n˝≤+{Ï #·s¡´\qT j·TT<ä∆ Á|üø£≥q>± uÛ≤$ kÕÔ+µ
nì nyÓT]ø±qT ñ‘·Ôs¡ ø=]j·÷ ôV≤#·Ã]+∫+ ~.
[ Ç≥©˝Àì >±]ôd+&É ≥esY ≈£L˝Ò Á|üe÷<ä+˝À
ñqï~. •~∏\ <äX¯≈£î #˚s¡T≈£îqï Ä ≥esY #·T≥÷º
Á|ü‘˚´ø£qT ÇqT|ü ø£+#ÓqT @sêŒ≥T #˚düTÔHêïs¡T.
[ s¡cÕ´ »HêuÛ≤qTô|+#·&ÜìøÏ eTVæ≤fi¯\T q&ÉT+ _–+
#ê\ì n<Ûä´≈£åî&ÉT |ü⁄‹Hé |æ\T|ü⁄ì#êÃs¡T. ø£˙dü+
mì$T~ eT+~ |æ\¢\qT ø£Hê\ì dü÷∫+#ês¡T.
[ Á|ü‹cÕ˜‘·àø£ ãTø£sY Áô|’CŸ-2023qT ◊]wt s¡#·sTT‘·
bÕ˝Ÿ *+#Y ¬>\T#·T≈£îHêïs¡T. Äj·Tq sêdæq
ªÁbıô|ò{Ÿ kÕ+>¥µ |ü⁄düÔø±ìøÏ á nyês¡T¶ \_Û+∫+~.
[ uÛ≤s¡‘· Á|ü<Ûëq eT+Á‹ qπs+Á<ä yÓ÷B eTs√kÕ]
Á|ü|ü+#·+˝À¬ø˝≤¢ n‘·´~Ûø£ Á|üC≤yÓ÷<ä+ >∑\ H˚‘·>±
ì*#ês¡T.j·TTmdt≈£î #Ó+~q e÷]ï+>¥ ø£q‡˝Ÿº nH˚
dü+düú ìs¡«Væ≤+∫q düπs«˝À uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À 76
XÊ‘·+ eT+~ Á|ü»\T Á|ü<Ûëì yÓ÷B Hêj·Tø£‘ê«ìï
ø√s¡T ≈£î+≥THêïs¡T.
[ uÛ≤s¡‘· j·TTe #Ódt ù|¢j·TsY ÄsY yÓ’XÊ*øÏ ôdŒsTTHé
˝ÀÁu…¬>{Ÿ zô|Hé˝À f…Æ{Ï˝Ÿ ¬>\Te&É+ <ë«sê
Á>±+&ée÷düºsY(Jm+)ôVA<ë <äøÏÿ+~.
[ nyÓT]ø±≈£î #Ó+~q Á|üeTTK q{Ï, >±j·Tì,
s¡#·sTTÁ‹ fÒ\sY dæ«|òtº 2023 @&Ü~øÏ f…ÆyéT
e÷´>¥C…’Hé ª|üs¡‡Hé Ä|òt <ä Çj·TsYµ>± m+|æø£j·÷´s¡T.
[ nbòÕZìkÕúHé˝Àì ‘ê*ãHé Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ <Í‘·´|üs¡yÓTÆq
>∑T]Ô+|ü⁄ Ç∫Ãq ‘=* <˚X¯+>± #Ó’Hê ì*∫+~.
[ ôd’bòıB›Hé <ëe⁄B uÀsê ø£eT÷´ì{°øÏ n~Û|ü‹, uÛ≤s¡‘·
bÂs¡T&Ó’q &Üø£ºsY ôd’<ëï eTT|òü<ä˝Ÿ ôd’bòıB›Hé≈£î
bÕøÏkÕúHé Ä <˚X¯ n‘·T´qï‘· bÂs¡ |ü⁄s¡kÕÿs¡yÓTÆq
ªìcÕHé @ bÕøÏkÕúHéµqT Ç∫Ã+~.
Á|üC„ nqTã+<Ûä+ 5
[ s=e÷+{Ïø˘ n|”Œ˝ŸqT dü÷∫+#˚ ª]CŸ..µ nH˚ |ü<ä+
esY¶ Ä|òt ~ Çj·TsY>± ªÄø˘‡|òüsY¶ j·T÷ìe]‡{° Áô|dtµ
(zj·T÷|”) m+|æø£#˚dæ+~.
[ m≈£îÿe eT+~ |æ\¢*ï ø£Hê\ì ñ‘·Ôs¡ ø=]j·÷
‘·\T¢\≈£î <˚XÊ~ÛH˚‘· øÏyéT |æ\T|ü⁄ì#êÃs¡T.
[ ‘·$Tfi¯Hê&ÉT≈£î #Ó+~q Á|üeTTK ø£$, ‘·‘·«y˚‘·Ô,
˙‹E„&ÉT ‹s¡Tefi¯óflyêsY qT j·T÷s√|æj·THé <˚X¯yÓTÆq
ÁbòÕHé‡ >ös¡$dü÷Ô ôd]Z q>∑s¡+˝À ‹s¡Tefi¯óflyêsY
$Á>∑Vü‰ìï Ä$wüÿ]+#ês¡T.
[ ≈£îyÓ’{Ÿ <˚X¯|ü⁄ sêE ùwø˘ qyê|òt n˝Ÿ-nVü≤à<é n˝Ÿ-
düu≤ nHês√>∑´+‘√ Äj·Tq ø£qTïeT÷XÊs¡T.
[ uÛ≤s¡‘· bÕs¡¢yÓT+{Ÿ˝À ìs¡düqø±s¡T\T n\»&ç düwæº+
∫q≥T¢ n˝Ò“ìj·÷ bÕs¡¢yÓT+{Ÿ˝À Á|ü‹|üø£å &ÓyÓTTÁø£
{Ïø˘ bÕغ Hêj·T≈£î\T >∑T˝≤; s¡+>∑T bı>∑ e~˝≤s¡T.
[ $Tdt Ç+&çj·÷ j·T÷mdt@-2023>± ]E˝Ÿ yÓTÆ˙
ì*#ês¡T.
[ •˝≤» Ç+<ÛäHê\≈£î <ä÷s¡+>± ñ+&Ü\ì ø±|t
dü<ädüT‡˝À¢ Á|ü|ü+#· <˚XÊ\T ìs¡ísTT+#êsTT.
<äTu≤jYT˝À »s¡T>∑T‘·Tqï ø±|t-28 düe÷y˚XÊ˝À¢
eTDÏ|üPsY≈£î #Ó+~q *dæÁ|æj·÷ ø±+>∑T»yéT nH˚
12 @fi¯¢ u≤*ø£ nø£kÕà‘·TÔ>± #·sêà y˚~ø£ô|’øÏ e∫Ã
ô|Á{À˝Ÿ, &ûõ˝Ÿ e+{Ï •˝≤» Ç+<ÛäHê\ yê&Éø±ìøÏ
e´‹πsø£+>± ìHê<ë\T #˚dæ+~.
[ 2011-21 eT<Ûä´ e´e~Û˝À Á|ü|ü+#·yê´|üÔ+>± s√&ÉT¶
Á|üe÷<ä eTs¡D≤\ dü+K´ 1.25 $T*j·Tq¢ qT+∫
1.19 $T*j·Tq¢≈£î ‘·>∑Z>±, uÛ≤s¡‘Y˝À e÷Á‘·+ 1.34
\ø£å\ qT+∫ 1.54\ø£å\≈£î ô|]–q≥Tº $e]+∫+~.
Á|ü|ü+#· s√&ÉT¶ Á|üe÷<ä eTs¡D≤˝À¢ uÛ≤s¡‘Y yê{≤ 11
XÊ‘·+ qT+∫ 13 XÊ‘êìøÏ ô|]–q≥Tº ‘Ó*|æ+~.
[ e\dü\qT n]ø£≥º{≤쬬ø’ s¡cÕ´‘√ dü]Vü≤<äT›\qT
eT÷dæy˚düTÔqï≥T¢ |òæHê¢+&é Á|üø£{Ï+∫+~.
[ q÷´õ˝≤+&é q÷‘·q Á|ü<Ûëì>± ÁøÏdüº|òüsY \ø£‡Hé
Á|üe÷Dd”«ø±s¡+ #˚kÕs¡T.
[ 2003˝À n‘·´~Û≈£î\T ÄHé˝…’Hé˝À yÓ‹øÏq |ü<ä+
ªn<∏Ó+{Ïø˘µ, ]CŸ, &û|tù|òø˘, ø£ãT{Ÿ‡ nH˚ |ü<ë\qT
≈£L&Ü n<ä´~Û≈£î\T ôdsYà #˚kÕs¡T.
[ Ç+&√H˚wæj·÷ sê»<Ûëì »ø±sêÔ˝À ‘·èD<ÛëHê´\
|ü+&ÉT>∑ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq~.
[ HÓ<äsê¢+&釽À »]–q mìïø£˝À¢ π>sY¶ yÓ’\Œ¤sY‡
$»j·T+ kÕ~Û+#ês¡T.
[ n¬s®+{°Hê q÷‘·q n<Ûä´≈£åîì>± CÒ$j·TsY $T*
mìïø£j·÷´s¡T.
[ nyÓT]ø±≈£î #Ó+~q ùdŒdt mø˘‡ Á|ü‹cÕº‘·àø£ ÁbÕC…≈£îº
kÕºsYwæ|t ¬s+&√kÕ] $|òü\yÓTÆ+~.
[ ôdŒsTTHé Á|ü<ÛëqeT+Á‹>± ô|Á&√XÊ+#ÓCŸ mìïø£
j·÷´s¡T.
[ Á‹|ü⁄s¡˝Àì ì•Ã+‘·|üPsY qT+&ç ã+>±¢<˚XŸ˝Àì
>∑+>±kÕ>∑sY≈£î ø°\ø£ ¬s’\T e÷s¡Z+ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq~.
[ s¡TyÓHé n»sYqT uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ‘·eT <Í‘·´y˚‘·Ô>±
ÇÁC≤sTT˝Ÿ ìj·T$T+∫+~.
[ #Ó’Hê≈£î #Ó+~q $˝≤düe+‘·yÓTÆq HÍø£ yÓ÷; ˝…>∑d”
>±+>¥C≤ qT+&ç Ç≥©øÏ Á|üj·÷D+ ÁbÕs¡+_Û+
∫q~. 13n+‘·düTÔ\ á HÍø£˝À 2500 eT+~
Á|üj·÷DÏ≈£î\qT rdüT¬øfi¯fle#·TÃ. 70y˚\ ≥qTï\
ãs¡Te⁄ ‘·s¡*+#˚ kÕeTs¡∆´+ ø£*– ñ+~.
6 Á|üC„ nqTã+<Ûä+ ãT<Ûäyês¡+ 27 &çôd+ãsY 2023

[ $˝≤düe+‘·yÓTÆq |üsê´≥ø£ $Vü‰s¡HÍø£ j·T+.$. kÕúq+˝À ì*#ês¡T. Á_≥Hé Á|ü<Ûëì, uÛ≤s¡‘· dü+‘·‹øÏ πø{≤sTT+#ês¡T.
>∑+>± $˝≤dtqT Á|ü<ÛëqeT+Á‹ qπs+Á<äyÓ÷&û #Ó+~q ]wæ düTHêø˘ 30 XÊ‘·+ Á|üC≤yÓ÷<ä+‘√ |ü<√ [ ø£sêí≥ø£˝Àì u…+>∑fi¯Ss¡T˝À @s√ Ç+&çj·÷-
M&çjÓ÷ ø±qŒ¤¬ sHé‡ <ë«sê ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. kÕúq+˝À ì\e&É+ >∑eTHês¡Ω+. 2023 Á|ü<äs¡Ùq ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~.
Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ n‹ bı&ÉyÓ’q qB |üsê´≥ø£ HÍø£ [ uÛ ≤s¡‘· ¬sõ¢+ >¥ düe÷K´ n<Û ä´≈£åî&ÉT Á_&é® uÛÑ÷wüDY ô|’ [ &Û ç©¢ y˚Tj·TsY |”sƒêìï Ä|t #˚õøÏÿ+#·Tø=qï~. Ä|t
>∑+>± $˝≤dt ◊<äT uÛ≤s¡rj·T sêÁcÕº\‘√ bÕ≥T e∫Ãq ˝…’+–ø£ y˚~Û+|ü⁄\ Äs√|üDô|’ @sêŒ≥T #˚dæq nuÛÑ´]ú ôw©¢ ˇu…sêjYT ;CÒ|” nuÛÑ´]ú πsU≤ >∑TbÕÔô|’
ã+>±¢<˚XŸ MT<äT>± Á|üj·÷DÏdüTÔ+~. $#ês¡D ø£$T{°øÏ Á|üeTTK u≤ø£‡sY y˚TØø√yéT 34 z≥¢ ‘˚&Ü‘√ |òüTq $»j·T+ kÕ~Û+#ês¡T.
[ Vü≤‘ê´j·T‘·ï+H˚s¡+˝À <√wæ>± ‘˚*q \ø£åB«|t m+|” Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤kÕÔs¡T. [ ø=‘·Ô C≤rj·T $<ë´ $<Ûëq+ Á|üø±s¡+Äπsfi¯ó¢
eTVü≤eTà<é ô|’»˝ŸqT nqs¡TΩì>± Á|üø£{Ïdü÷Ô ˝Àø˘düuÛÑ [ n‘·´+‘· ns¡T<Ó’q |ü˝≤¢dt ø±´{Ÿ‡ n&É$ |æ*¢ C≤‹ì
ì+&çq yê]πø ˇø£{À ‘·s¡>∑‹˝À Á|üy˚XÊ\T ø£*Œ+
ôdÁø£fÒ]j·T{Ÿ H√{Ï|òæπøwüHé $&ÉT<ä\ #˚dæ+~ »+‘·TXÊÁdüÔy˚‘·Ô\T me¬sdüTº •Ks¡+ô|’ ø£qT>=Hêïs¡T. #˚˝≤ ìã+<Ûäq\T s¡÷bı+~+#ê\ì nìï sêÁcÕº
[ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝Àì yÓTT‘·Ô+ dü+|ü<ä˝À 40 XÊ‘·+ ø£+fÒ [ 2021˝À »s¡>±*‡q <˚X¯yê´|üÔ »q>∑Dq Á|üÁøÏj·TqT
\≈£î πø+Á<ä+ Ä<˚XÊ\T C≤Ø #˚dæ+~.
n~Ûø£ dü+|ü<ä ˇø£ XÊ‘·+ ˝À|ü⁄ ñqï ≈£îuÒs¡T\ e<˚› [ nk˛+ sêÁwüº q÷‘·q >∑es¡ïsY>± >∑T˝≤uŸ#·+<é
2024≈£î yêsTT<ë y˚dü÷Ô πø+Á<ä+ $<Ûëq|üs¡yÓTÆq
ñ+<äì, uÛ≤s¡‘Y˝À Ä]úø£ ndüe÷q‘·\T n~Ûø£+>± ìs¡íj·T+ rdüTø=qï~. ø£{≤]j·÷ Á|üe÷Dd”«ø±s¡+ #˚XÊs¡T.
ñHêïj·Tì, ÄUŸ bòÕyéT Ç+≥πsïwüq˝Ÿ ‘·q yê]¸ø£ [ Á|üuÛÑT‘·« y˚T<Û√dü+düú ˙‹ÄjÓ÷>¥ ø=‘·Ô d”áy√>± [ ÄsYÄsYÄsY dæìe÷˝Àì Hê≥T Hê≥Tµ bÕ≥≈£î
[ ª>√¢ã˝Ÿ ô|ò’sY |üesYµ ìy˚~ø£ Á|üø±s¡+ $T\≥Ø
ìy˚~ø£˝À yÓ\¢&ç+∫+~. ≈£îuÒs¡T\ dü+|ü<äô|’q |üqTï e÷J ◊@mdt n~Ûø±], ‘Ó\T>∑T e´øÏÔ ;MÄsY ˇ]õq˝Ÿ kÕ+>¥ πø≥–Ø˝À, ~ m*ô|ò+{Ÿ $düŒs¡sY‡
kÕeTs¡ú´+˝À uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ 4e kÕúq+˝À ì* ∫+~. düTÁãeTD´+ ìj·T$T‘·T\j·÷´s¡T.
$~Û+#ê\ì ‘·<ë«sê ù|<ä Á|ü»\≈£î eTÚ*ø£ nyÓT]ø±, s¡cÕ´, #Ó’Hê yÓTT<ä{Ï eT÷&ÉT kÕúHê˝À¢ [ yÓ’<ä´ ø√s¡T‡˝À¢ Á|üy˚XÊ\ ø√dü+ ìs¡«Væ≤+#˚ ª˙{Ÿµ nH˚ cÕsYº |òæ˝Ÿà≈£î u…dtº &Ü≈£î´yÓT+≥Ø |ò”#·sY |òæ˝Ÿà
dü<äTbÕj·÷\T ø£*Œ+#ê\ì á ìy˚~ø£ ù|s=ÿ+~. $uÛ≤>∑+˝À ÄkÕÿsY nyês¡T¶ \_Û+∫+~.
ñHêïsTT. sêC≤´+>∑ ã<ä∆‘·qT ‘·$Tfi¯Hê&ÉT düsêÿs¡T düTÁ|”+
[ #Û·rÔdt>∑&Ûé˝Àì »>∑<ä˝Ÿ|üPsY düMT|ü+˝À ø±+¬>˝Ÿ [ bÕغ˝À n+‘·s¡Z‘· ø£\Vü‰\T #Ó\πs–‘˚ yÓ+≥H˚
[ lq>∑sY˝À ˝≤˝Ÿ#Íø˘˝À Á‹es¡í |ü‘êø£+ m>∑Ts¡ ø√s¡Tº˝À düyê˝Ÿ #˚dæ+~.
˝Àj·T C≤rj·T bÕs¡Tÿ˝À n‘·´+‘· ns¡T<Ó’q Hê]+» y˚j·T&É+˝À 134s√E\˝À 4084 øÏ˝ÀMT≥s¡¢ y˚Ts¡ [ y˚T|òü÷\j·÷ sêÁwüº q÷‘·q >∑es¡ïsY>± |òü>∑÷ ã\|üØø£å≈£î Ä<˚•+#·sê<äì düTÁ|”+ø√s¡Tº düŒwüº+
s¡+>∑T >∑_“\+ ø£ì|æ+∫+~. kÕ–q sêVüQ˝Ÿ>±+BÛ CÀ&√ j·÷Á‘· eTT–dæ+~. #˚dæ+~. á $wüj·T+˝À ˇø£{ÏøÏ ¬s+&ÉTkÕs¡T¢
[ u…+>∑Tfi¯Ss¡T düMT|ü+˝À ∫ø˘ãfi≤¢|ü⁄s¡+ ‘ê\÷ø± #ÍVü‰Hé Á|üe÷Dd”«ø±s¡+ #˚XÊs¡T. Ä˝À∫+∫ ìs¡íj·T+ rdüTø√yê\ì >∑es¡ïsY≈£î
Vü≤e\>∑T‹Ô e<ä› ÇcÕ bòÂ+&˚wüHé Ä<Ûä«s¡´+˝À 112 [ Á|üeTTK Væ≤+B q÷´dt #êq˝Ÿ ÄCŸ‘·ø˘ j·T÷≥÷´uŸ [ dæ≈£îÿ\ |ü⁄D´πøåÁ‘ê\ dü+<äs¡Ùq≈£î @Á|æ˝Ÿ 5q dü÷∫+∫+~. Á|üuÛÑT‘·«+ ≈£î|üŒ≈£L˝Ò m˝≤+{Ï #·s¡´
n&ÉT>∑T\ m‘Ó’Ôq Ä~jÓ÷– (•e⁄&ÉT) $Á>∑Vü‰ìï #êq˝Ÿ ]ø±s¡T¶\¬øøÏÿ+~. 5 ø√≥¢ eT+~ düuŸÁôd’ÿã ª>∑Ts¡Tø£|ü j·÷Á‘·µ ù|s¡T‘√ Á|ü‘˚´ø£ ¬s’\T q&ÉT|ü \≈£î >∑es¡ïs¡T¢ bÕ\Œ&Ésê<äì, Ç~ Á|üC≤kÕ«e÷´ìøÏ
Ä$wüÿ]+#ês¡T. s¡¢‘√ Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ Ä |òüTq‘· kÕ~Û+∫q qTqï≥T¢ <äøÏåD ¬s’˝Ò« ‘Ó*|æ+~. eT+∫~ ø±<äì düTÁ|”+ yê´U≤´ì+∫+~.
[ uÛ≤s¡rj·T »q‘êbÕغ n<Ûä´≈£åîì>± »j·TÁ|üø±wt q&ܶ ‘=* #êq˝Ÿ>± ne‘·]+∫+~. [ mìïø£\ dü+|òüT+˝À πø+Á<ä [ uÛ≤s¡‘Y˝À $<˚o Hê´j·Tyê<äT\T, Hê´j·T dü+düú\T
eTs√kÕ] m+|æø£j·÷´s¡T. [ sêÁwüº|ü‹ uÛÑeHé˝Àì yÓTT|òüT˝Ÿ >±¬s¶Hé‡ Á|ü<Ûëq mìïø£\ ø£$TwüqsY ÁbÕø°ºdt #˚düT≈£îH˚+<äT≈£î nqTeT‹+#ê\ì u≤sY
[ eTT+u…’˝À H˚MN|òtn&çàs¡˝Ÿ ÄsY Vü≤]≈£îe÷sY düeT ù|s¡TqT ªªneTè‘Y ñ<ë´Héµµ>± (d”ád”), mìïø£\ ø£$Twüqs¡¢ øöì‡˝Ÿ Ä|òt Ç+&çj·÷ (;d”◊) ìs¡ísTT+∫+~.
ø£å+˝À ◊mHémdt yê–sY »˝≤+‘·sêZ$T HÍø± <äfi¯+ e÷sêÃs¡T. (ád”) ìj·÷eT ø±\qT [ ÄÁùdº*j·÷≈£î #Ó+~q &çj·÷øÏHé $X¯«$<ë´\j·T+
˝ÀøÏ s¡+>∑Á|üy˚X¯+ #˚dæ+~. ªyê–sY n+fÒ ÇdüTø£ [ Ç{°e\ Hêu≤sY¶ $&ÉT<ä\ #˚dæq Á|ü<ÛëqeT+Á‹, ˝Àø˘düuÛÑ˝À ‘·q yÓTT<ä{Ï $<˚o ø±´+|üdtqT >∑T»sê‘Y˝Àì –|òtº
kıs¡ #˚|ü nì ns¡ú+. n‘ê´<ÛäTìø£ d”º˝ŸÔ f…ø±ï \J, ìy˚˚~ø£˝À ôV≤ø±ºs¡T ≈£î 4,527 Á|ü‹|üø£å H˚‘·, <˚X¯ Á|ü<Ûëq dæ{°˝À ÁbÕs¡+_Û+∫+~.
sê&ÜsY≈£î ∫ø£ÿ≈£î+&Ü ñ+&É≥+ Bì Á|ü‘˚´ø£‘·\T. øÏ˝À\ ~>∑Tã&ç‘√ |ü+C≤uŸ Hê´j·TeT÷]Ô (d”CÒ◊) [ ø±+Á¬>dt nÁ>∑H˚‘·, m+|” sêVüQ˝Ÿ >±+BÛì Á|ü<Ûëì
‘=*kÕúq+ ˝À ñ+&É>± 3,891 düuÛÑT´\T>± ñqï yÓ÷B Ç+{Ïù|s¡Tô|’ $yê<ëdüŒ<ä yê´K´\ πødüT˝À
[ H˚‘êJ düTuÛ≤wt #·+Á<äuÀdt kÕàs¡ø±s¡ú+ n+&Ée÷Hé-
ìø√u≤sY Be⁄˝À¢ ì]à+#˚+<äT≈£î Á|ü‹bÕ~+∫q øÏ˝À\‘√ Vü≤sê´Hê ¬s+&√ kÕúq+˝À ø£$T{°H˚ #˚|ü{≤º\ì Ä<˚•+ >∑T»sê‘Y dü÷s¡‘Y ø√s¡Tº <√wæ>± ‘˚*à ¬s+&˚+&ÉT¢ C…’\T
yÓTyÓ÷]j·T˝Ÿ qeT÷HêqT Á|ü<Ûëì yÓ÷B es¡TÃe˝Ÿ ñqï~. 3,483 øÏ˝À\‘√ ‘Ó\+>±D ∫+~. á Á‹düuÛÑ´ ø£$T{° #˚dæq •ø£å $~Û+∫+~. ø£sêí≥ø£˝À 2019 ˝Àø˘düuÛÑ
>± Ä$wüÿ]+#ês¡T.ª|üsêÁø£yéT ~edtµ dü+<äs¡“¤+>± eT÷&√ kÕúq+˝À ì*∫+~. dæ b òÕs¡ d üT \ y˚Ts¡≈£î d”ád”, ád”\qT mìïø£\ Á|ü#ês¡+ dü+<äs¡“¤+>± sêVüQ˝Ÿ á
[ <˚X¯ Ä]úø£ e´edüú eè~∆πs≥T (õ&ç|æ) 2022`23˝À sêÁwü º| ü‹ e÷Á‘· y ˚T ìj· T$T+#ê\ì düŒwüº+ $eTs¡Ù\T #˚XÊs¡T.
n+&Ée÷Hé- ìø√u≤sY˝Àì 21 Be⁄\≈£î ª|üs¡yéT MsY #˚ d æ+ ~. bÕs¡ ¢y ÓT +{Ÿ ˝ À ø=‘· Ô #·≥º+ rdüTø=#˚à es¡≈£î
#·Áø£µ nyês¡T¶ Á>∑V”≤‘·\ ù|s¡¢qT ô|{≤ºs¡T. 7XÊ‘·+>± 23.24˝À 6.8XÊ‘·+>± Ä]úø£ düπs« [ sêÁwüº|ü‹ uÛÑeHé˝À |ü<äà |ü⁄s¡kÕÿsê\ Á|ü<ëH√‘·‡
n+#·Hê y˚dæ+~. ád” \ ìj· ÷ eTø±\T Ç˝≤π > »s¡ > ±\ì Ä<˚•+∫+~. e+˝À sêÁwüº|ü‹ Á<Í|ü~ eTTs¡à nyês¡T¶\qT n+<ä
[ Ç+ø√yêø˘ yê´øχHéqT ôV’≤<äsêu≤<é≈£î #Ó+~q uÛ≤s¡‘Y [ ñ‘· Ôs ¡Á|ü < ˚X Ÿ˝ Àì ø£ { ≤]ïj· ÷ |ò ü÷{Ÿ yÓ’˝Ÿ¶˝…’|òt
ãjÓ÷f…ø˘ ø£+ô|˙ ‘·j·÷s¡T #˚dæ+~. [ ÁoVü≤]ø√≥˝Àì dürXŸ <ÛëeHé ùdŒdt ôd+≥sY qT+∫ CÒXÊs¡T. ø£sêí≥ø£ e÷J d”m+ mdtmyéT ø£wüí,
Á|üjÓ÷–+∫q mdtmdtm˝ŸM &û2 sê¬ø{Ÿ $»j·T kÕ+≈£ î ôeØ˝À n‘· ´+‘· ns¡ T<Ó ’q ‘Ó\T|ü⁄ s¡+>∑T bÕ]ÁXÊ$Tø£ y˚‘·Ô ≈£îe÷sY eT+>∑fi¯+ _sê¢, H˚|ü<∏ä´
[ dæøÏÿ+ Á|üuÛÑT‘·«+ eTVæ≤fi≤ ñ<√´>∑T\≈£î dü+e‘·‡s¡+ õ+ø£ | æ\ ¢ ø£ ì |æ + ∫+~.
bÕ≥T e÷‘·‘·« ôd\e⁄\T ÇkÕÔeTì Á|üø£{Ï+∫+~ e+‘·+>± ì+–˝ÀøÏ <ä÷düT¬ø[¢+~. áz mdt-07, >±j·T≈£î&ÉT düTeTHé ø£fi≤´DY |üPsY, Ä<Ûë´‹àø£ y˚‘·Ô
C≤qTdt -1, ÄC≤BXÊ{Ÿ-2 nH˚ eT÷&ÉT ñ|ü [ Á‹|ü⁄s¡ eTTK´eT+Á‹>± ;CÒ|” d”ìj·TsY Hêj·T≈£î&ÉT ø£eT˝ÒXŸ &ç.|üfÒ˝Ÿ yÓTT<ä ˝…’q yês¡T á |ü⁄s¡kÕÿsê\T
dü+‘êH√‘·Œ‹Ô πs≥TqT πs≥TqT ô|+#˚ ~X¯>± á #·s¡´ e÷DÏø˘ kÕVü‰ es¡Tdü>± ¬s+&√kÕ] Á|üe÷D d”«ø±
Á>∑Vü‰\qT ìπs›•‘· ø£ø£å´˝ÀøÏ Á|üy˚X¯ ô|{Ϻ+~. mdt d”«ø£]+#ês¡T. »qe] ˝À πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ 2023
rdüT≈£î+~. s¡+ #˚XÊs¡T. dü+e‘·‡sêìøÏ >±qT ‘=$Tà~ eT+~øÏ |ü<äàuÛÑ÷wüDY,
mdt m˝ŸM &û2 ø£ø£å´˝ÀøÏ Á|üy˚X¯ô|{Ϻq 3 ñ|ü
[ n‘·´~Ûø£ »HêyÓ÷<ä+ bı+~q Á|ü|ü+#· H˚‘·˝À¢ [ Hê>±˝≤+&é eTTK´eT+Á‹ >± HÓ’|òæj·TT ]jÓ÷ 91 eT+~øÏ |ü<äà nyês¡T¶\T Á|üø£{Ï+∫q $wüj·T+
Á>∑Vü‰˝À¢ ˇø£ <ëìì <˚X¯ yê´|üÔ+>± 750 eT+~
bÕsƒ¡XÊ\ $<ë´]úqT\T ‘·j·÷s¡T#˚XÊs¡T. Á|üe÷Dd”«ø±s¡+ #˚XÊs¡T. ‘Ó*dæ+<˚.
[ >∑sꓤX¯j·T ø±´q‡sY ìyês¡D ø√dü+ d”s¡yéT dü+düú [ y˚ T|òü÷\j·T sêÁwüº+˝À MDA (y˚T|òü÷\j·T [ z≥sY ø±s¡T¶‘√ Ä<ÛësYø±s¡T¶ *+ø˘ #˚ùd düeTj·÷ìï
dü«<˚o {°ø± ªôds¡«yêø˘µ e÷¬sÿ{À¢øÏ sêqT+~. &Ó y ÓTTÁø£{Ïø˘ n\j·THé‡) Á|üuÛÑT‘·«+ @sêŒ≥T #˚dæ+~. πø+Á<ä+ @Á|æ˝Ÿ 1, 2023 qT+∫ e÷]à 31, 2024
¬s+&√ &√düT\T ø£*– ñ+&˚ d”kÕ(ej·T˝Ÿ) <Ûäs¡ eTTK´eT+Á‹>± H˚wüq˝Ÿ |”|ü⁄˝Ÿ‡ es¡≈£î ô|+∫+~.
s¡÷.2 y˚\T>± ìs¡ísTT+#ês¡T. bÕغ N|ò t ø±ÁHê&é dü+>±à [uÛ≤s¡‘· n+‘·]ø£å |ü]XÀ<Ûäq
[ Á|üeTTK >±j·Tì yêD° »j·Tsê+(77) #ÓHÓ’ï˝À Á|ü e ÷Dd” « ø±s¡ + #˚ XÊs¡T. dü+düÔ ÇÁk˛(ISRO)
‘·T~XÊ«dü $&ç#ês¡T. yêD° »j·Tsê+ ndü\T ù|s¡T [ \øå ± ´ìï ø£ ∫ Ñ· + >± #Û˚~+#˚ Á|üjÓ÷–+∫q m˝ŸMm+`3
ø£˝…’yêDÏ. 19 uÛ≤wü˝À¢ 10 y˚\≈£î ô|’>± bÕ≥\T ÁãôVAàdt dü ÷ |ü s Y k˛ìø˘ øÏå|üDÏì yêVü≤ø£ HÍø£ eHéyÓuŸ≈£î #Ó+~q
bÕ&Üs¡T. Ç{°e˝Ò |ü<äàuÛÑ÷wüDY nyês¡T¶qT ÄyÓT≈£î uÛ ≤ s¡ ‘ · Hê$ø± <ä fi ¯+ $»j· T 36 ñ|üÁ>∑Vü‰\qT $»j·T
Á|üø£{Ï+#ês¡T. e+‘· + >± |ü Ø øÏ å+ ∫+~. e+‘·+>± ìπs›•‘· ø£ø£å˝ÀìøÏ
[ 2023 »qe] 1 Hê{ÏøÏ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À 94.50 [ ø±\+ r]q ñ|üÁ>∑Vü≤+ y˚T|òü÷ Á|üy˚X¯ô|{Ϻ+~. ‹s¡T|ü‹ õ˝≤¢
ø√≥¢ eT+~ z≥s¡T¢ qyÓ÷<Ó’Hês¡ì mìïø£\ Á{À|æø˘`1qT düTs¡øÏå‘·+>± uÛÑ÷$T ˝Àì n+‘·]ø£å |ü]XÀ<Ûäq πø+Á<ä+
dü+|òüT+ Á|üø£{Ï+∫+~. ô|’øÏ rdüT≈£îe∫à |üdæ|òæø˘ eTVü‰düeTTÁ<ä+˝À cÕsY qT+∫ á Á|üjÓ÷>±ìï ìs¡«Væ≤+#ês¡T.
[ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ düVü‰ 12sêÁcÕº\T, ˇø£ πø+Á<äbÕ*‘· ≈£L*Ãy˚kÕeTì ÇÁk˛ XÊÅdüÔy˚‘·Ô\T Á|üø£{Ï+#ês¡T. [ ‘·$Tfi¯Hê&ÉT˝À nHêï&ûm+πø bÕغ |ü>±Z\qT e÷J
ÁbÕ+‘êìøÏ sêÁwüº|ü‹ Á<Í|ü~ eTTs¡Tà q÷‘·q [ Ç+≥π sïwüq˝Ÿ ãTø£sY Áô|’CŸ 2023 |ü]o\q≈£î >±qT d”m+ m&ÉbÕŒ&ç |üfi¯ìkÕ«$T |üP]ÔkÕúsTT˝À n+<äT
>∑es¡ïs¡¢qT ìj·T$T+#ês¡T. ‘·$ Tfi¯ qe\ ªô|ò’sYµ m+|æ¬ø’+~. Bìì ô|s¡T e÷fiŸ ≈£îHêïs¡T.
[ <˚X¯+˝À n+‘·]+∫b˛sTTq N‘ê\ |ü⁄qs¡T<ä∆s¡D eTTs¡ T >∑ Hé s¡∫+#ês¡T. nìs¡T<ä∆Hé yêdüT<˚eHé Bìì [ Á|ü»\≈£î Äs√>∑´ Vü≤≈£îÿ ø£*Œdü÷Ô sê»kÕúHé Á|üuÛÑT‘·«+
ø±s¡´Áø£eT+˝À uÛ≤>∑+>± >∑‘˚&Ü~ ôdô|º+ãsY˝À 8 Ä+>∑ ¢+ ˝ÀøÏ nqTe~+#ês¡T. q÷‘·q+>± ¬s’{Ÿ ≥T ôV≤˝ŸÔ #·≥º+ rdüTø=∫Ã+~
Á|ü<Ûëì yÓ÷B nÁ>∑kÕúq+˝À ì*#ês¡T. 22eT+~ [ 2030 Hê{Ï øÏ ùdŒdt ≥÷]C≤ìï n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ
<˚XÊ~ÛH˚‘·\‘√ s¡÷bı+~+∫q C≤_‘ê˝À yÓ÷B N‘ê\T ÄÁ|òæø±˝Àì qMT_j·÷ qT+∫ eT<Ûä´Á|ü [ 17e Á|üyêd” uÛ≤s¡rj·T ~edt 2023 dü<ädüT‡
<˚XŸ ˝Àì ≈£LH√ H˚wüq˝Ÿ bÕs¡Tÿ≈£î e#êÃsTT. rdü T ø=#˚ à ~X¯ >± ÇÁk˛ #·s¡´\T rdüTø=+≥Tqï<äì »qe] 8 qT+&ç 10 es¡≈£î eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ˝Àì Ç+&√
q+ãsY 1>± ì*#ês¡T. Á|üeTTK _õHÓdt Ç+f…* ÇÁk˛ #Ó ’s ¡àHé mdt k˛eTHê<∏é ‘Ó*bÕs¡T. Ç+<äT≈£î
C…Hé‡ ø£+ô|˙ ªe÷]ï+>¥ ø£q‡˝Ÿºµ s¡÷bı+~+∫q á [ •eùdq ù|s¡T, Ä bÕغ >∑T¬s’Ôq $\T¢ u≤D≤ìï sY˝À »]–+~. <äs¡ÙHédæ+>¥ <ä©yê˝Ÿ≈£î Á|üyêd”
eTTK´eT+Á‹ @ø˘Hê<∏é wæ+&˚ esêZìøÏ ˇø√ÿ |ü s ê´≥≈£ î &ç qT+∫ ÇÁk˛ s¡÷.6ø√≥T¢ edü÷\T uÛ≤s¡rj·T dü$TàHé`2023 nyês¡T¶ Á|ü<ëq+ #˚kÕs¡T.
C≤_‘ê˝À 78 XÊ‘·+ Á|üC≤yÓ÷<ä+‘√ yÓ÷B Á|ü<∏äeT #˚j·TqTqï~.
 ãT<Ûäyês¡+ 27 &çôd+ãsY 2023
[ ñ‘·ÔsêK+&é˝Àì Ä<ë´‹àø£ πø+Á<ä+ CÀw”eTsƒY˝À
uÛÑ÷$T ≈£î+–b˛e≥+‘√ Á|ü»\qT düTs¡øÏå‘·
ÁbÕ+‘ê\≈£î ‘·s¡*+#ês¡T.
[ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À yÓTT<ä{Ï |üP]Ô &çõ≥˝Ÿ u≤+øÏ+>¥
sêÅwüº+>± πøs¡fi¯ ì*∫+~.
[ Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ yÓTT<ä{Ï ‘êfi¯|üÁ‘· Á>∑+<∏ë\ eT÷´õ
j·T+πøs¡fi¯˝Àì ‹s¡Teq+‘·|ü⁄s¡+˝À ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
[ #Ó*¢+|ü⁄\ yÓ÷kÕ\T |òæsê´<äT\ô|’ qyÓ÷<äT≈£î ÄsY_◊
ª<äøå˘µqT s¡÷bı+~+∫+~.
[ yÓTT<ä{Ï j·÷+{° düuŸ yÓT¬s’Hé yêsYù|òsY ªnsêï˝≤µqT
#ÓHÓ’ï˝À Ä$wüÿ]+#ês¡T.
[ 74e >∑D‘·+Á‘· y˚&ÉTø£\≈£î áõ|ü⁄º n<Ûä´≈£åî&ÉT
nãT›˝Ÿ |òü‘˚ n˝Ÿ dædæ eTTK´ n‹~Û>± $#˚ÃkÕs¡T.
[ \&Éø˘˝Àì j·÷e÷‘√‡ düs¡düT‡ ‘=* ãjÓ÷&Ó’e]‡{°
yês¡dü‘·« Á|ü<˚X¯+>± Á|üø£{Ï+|üã&ç+~.
[ <˚oj·T yÓTTu…’˝Ÿ Ä|üπs{Ï+>¥ dædüºyéT‡ uÛ≤s√dt ( uÛ≤s¡‘·
zmdt)qT ◊◊{Ï eTÁ<ëdüT s¡÷bı+~+∫+~.
[ 18 @fi¯¢πø uÛ≤s¡‘Y˝À ø£eT]¸j·T˝Ÿ ô|’\{Ÿ ˝…’ôdHé‡
bı+~q n‹ |æqï ej·TdüTÿsê*>± kÕøÏå ø=#·ÃsY
]ø±s¡T¶ düwæº+∫+~. n+‘·≈£î eTT+<äT 19 @fi¯¢
ej·TdüT˝À eTVæ≤fi≤ ô|’\{Ÿ yÓTÆÁr |üfÒ˝Ÿ kÕ~Û+∫q
]ø±s¡T¶qT kÕøÏå ‹s¡>∑sêdæ+~. kÕøÏå, yÓTÆÁr Ç<ä›s¡÷
¬øô|ºHé @&û e÷D…ø˘ e<˚› •ø£åD bı+<ä&É+ $X‚wü+.
[ <˚X¯+ ˝Àì ◊<äT sêÁcÕº˝À¢ ø=‘·Ô>± |ü~ nDT ]j·÷
ø£ºs¡¢ @sêŒ≥T≈£î πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ ÄyÓ÷<ä+
‘Ó*|æ+~. ø£sêí≥ø£, Vü≤sê´Hê, eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ, ñ‘·Ôs¡
Á|ü<˚XŸ, sê»kÕúHé˝À M{Ïì @sêŒ≥T #˚kÕÔs¡T.
ø£sêí≥ø£˝Àì ¬ø’>±, eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ˝Àì #·T{≤ÿ, ñ‘·Ôs¡
Á|ü<˚XŸ˝Àì >√s¡UŸ|üPsY nDT $<äT´‘Y bÕ¢+{Ÿ\˝À
¬s+&ÉT #=|ü⁄Œq nDT ]j·÷ø£ºs¡T¢, sê»kÕúHé˝Àì
eTVæ≤ãHékÕ«sê q÷´øÏ¢j·TsY |üesY bÕ¢+{Ÿ˝À Hê\T>∑T
nDT ]j·÷ø£ºs¡T¢ @sêŒ≥T #˚kÕÔs¡T.
[ |ü⁄q]«ìjÓ÷>∑ sê¬ø{Ÿ Øj·T÷»ãT˝Ÿ ˝≤+#Y yÓVæ≤øÏ˝Ÿ
n{≤qeTdt ˝≤´+&ç+>¥ $TwüHé (ÄsYm˝Ÿ
Mm˝Ÿámø˘‡) |üØø£å $»j·Te+‘·+>± |üP]Ô#˚dæq≥Tº
ÇÁk˛ Á|üø£{Ï+∫+~. ø£sêí≥ø£˝Àì ∫Á‘·<äTsYZ˝Àì
@s√Hê{Ïø£˝Ÿ f…dtº πs+CŸ (@{°ÄsY) qT+∫ ∫q÷ø˘
ôV≤*ø±|üºsY <ë«sê ÄsYm˝ŸMì düeTTÁ<äeT{≤ºìøÏ
4.5 øÏ˝ÀMT≥s¡¢ m‘·TÔ≈£î rdüT¬ø[¢ e~*ô|≥º>±, f…düTº
πs+CŸ˝Àì s¡Héy˚ô|’ n~ düTs¡øÏå‘·+>± ~–+~.
[ Ädæj·÷˝ÀH˚ n‘·´+‘· dü+|üqï e´øÏÔ>± (Á|ü|ü+#·+
˝À ‘=$Tà<äe kÕúq+) eTTUÒwt n+u≤˙ nÁ>∑kÕúq+
<äøÏÿ+#·T≈£îHêï&ÉT.
[ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·« $<ÛëHê\≈£î e´‹πsø£+>± &Ûç©¢˝Àì
sê+©˝≤ yÓTÆ<ëq+˝À ¬s’‘·T\T, e´ekÕj·T ≈£L©\T,
ø±]à≈£î\T ÁfÒ&é j·T÷ìj·THé‡ Ä<Ûä«s¡´+˝À eTp›sY
øÏkÕHé dü+|òüTsY¸ sê´© ìs¡«Væ≤+#ês¡T.
[ ÁbÕC…ø˘º f…Æ>∑sY 50 @fi¯¢ Á|ükÕ∆q+˝À uÛ≤>∑+>± Á|ü<Ûëì
qπs+Á<ä yÓ÷B ã+&ç|üPsY f…Æ>∑sY ]»sY«
dü+<ä]Ù+#ês¡T.
[ ôw&É÷´˝Ÿ f…ÆyéT˝À ˝Àø˘düuÛÑ˝À 34 XÊ‘·+, sê»´
düuÛÑ˝À 24 XÊ‘·+ e÷Á‘·y˚T ø±s¡´ø£˝≤ bÕ\T
kÕ>±sTT. y˚T<Û√dü+düú |”ÄsYmdt ˝…õùd¢{Ïyé ]ôdsYÃ
$esê\ Á|üø±s¡+.. ˝Àø˘düuÛÑ yÓTT‘·Ô+ 133.6
>∑+≥\T |üì #˚j·÷*‡ ñ+&É>±, 45 >∑+≥\T
e÷Á‘·y˚T |üì #˚dæ+~. sê»´düuÛÑ 130 >∑+≥\≈£î
31 >∑+≥˝Ò |üì #˚dæ+~.
[ 1823˝À yÓTT<ä˝…’q nkÕ‡+ {° 200 @fi¯ó¢ |üP]Ô
#˚düTø√uÀ‘·T+~. nkÕ‡+˝À Á|ür @&Ü~ 700
$T*j·THé {° ñ‘·Œ‹Ô ne⁄‘√+~. Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚
‘˚j·÷≈£î ñ‘·Œ‹Ô˝À uÛ≤s¡‘Y ¬s+&√ kÕúq+˝À ñ+~.
[ uÛ≤s¡‘· sêÁwüº|ü‹ Á<Í|ü~ eTTs¡Tà áXÊq´ sêÁwüº+
nkÕ‡+ |üs¡´≥q˝À ‘˚CŸ |üPsY msTTsY bò˛sY‡
ùdºwüHé˝À düTUÀjYT-30 j·TT<ä∆ $e÷q+˝À
Á|üj·÷DÏ+#ês¡T.
[ áXÊq´ sêÁwüº+ nkÕ‡+ dü+Á|ü<ëj·T q‘·´yÓTÆq
_VüA &Ü´Hé‡ –ìïdt ãTø˘ Ä|òt es¡˝Ÿ¶ ]ø±sY¶‡˝À
kÕúq+ <äøÏÿ+#·T≈£î+~. ˇπø y˚~ø£ô|’ 11,304 eT+~
ø£fi≤ø±s¡T\T, q‘·´ø±s¡T\T _VüA q‘ê´ìï
Á|ü<ä]Ù+∫ #·]Á‘· düwæº+#ês¡T.
[ &Ûç©¢ d”m+ ns¡$+<é πøÁJyê˝Ÿ H˚‘·‘·«+˝Àì ÄyéT
ÄBà bÕغ (Ä|t)øÏ C≤rj·T ôVA<ë ø£*Œdü÷Ô
mqïø£\ dü+|òüT+ Á|üø£≥q $&ÉT<ä\ #˚dæ+~. m˙‡|”,
‘·DeT÷˝Ÿ ø±+Á¬>dt, d”|”◊øÏ Ç|üŒ{Ï es¡≈£î
ø=qkÕ–q C≤rj·T bÕغ ôVA<ëqT ‘=\–+∫+~.
ád” ‘êC≤ ìs¡íj·T+ ‘·sê«‘· Á|üdüTÔ‘·+ <˚X¯+˝À
ø±+Á¬>dt, ;CÒ|”, d”|”m+, ;md”Œ, m˙Œ|”, Ä|t
C≤rj·T bÕغ\T>± ñHêïsTT.
[ dü÷s¡‘Y ø√s¡Tº ¬s+&˚fi¯¢ •ø£å $~Û+#·&É+‘√ ej·THê&é
m+|”>± sêVüQ˝Ÿ >±+BÛô|’ nqs¡Ω‘· y˚≥T |ü&ç+~.
[ »HêuÛ≤˝À #Ó’HêqT uÛ≤s¡‘Y n~Û>∑$T+∫+~.
142.86 ø√≥¢ »HêuÛ≤‘√ Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ ‘=*
kÕúq+˝À ì*∫+~. Á|ü|ü+#·+˝Àì <ë<ë|ü⁄ 200
<˚XÊ˝À¢ 804.5 ø√≥¢ eT+~ ìedædüTÔqï≥Tº
◊ø£´sê»´dü$T‹øÏ #Ó+~q j·TTHÓ’f…&é H˚wüHé‡
bÕ|ü⁄˝ÒwüHé |òü+&é ‘Ó*|æ+~. 142.86 ø√≥¢
»HêuÛ≤‘√ uÛ≤s¡‘Y ‘=* kÕúq+˝À ñqï≥Tº
yÓ\¢&ç+∫+~. uÛ≤s¡‘Y ø£+fÒ <ë<ë|ü⁄ 29 \ø£å\
‘·≈£îÿe »HêuÛ≤‘√ #Ó’Hê (142.57 ø√≥T¢) ¬s+&√
kÕúq+˝À ñ+~. á y˚Ts¡≈£î »HêuÛ≤ n+#·Hê\≈£î
dü+ã+~Û+∫ ªùdº{Ÿ Ä|òt es¡˝Ÿ¶ bÕ|ü⁄˝ÒwüHé ]b˛s¡Tº-
2023µ ù|]≥ z ìy˚~ø£qT $&ÉT<ä\ #˚dæ+~.
>∑&ç∫q @&Ü~˝À uÛ≤s¡‘Y »HêuÛ≤˝À 1.56 XÊ‘·+
ô|s¡T>∑T<ä\ qyÓ÷<Ó’q≥Tº ˝…ø£ÿ>∑{Ϻ+~. uÛ≤s¡‘Y˝Àì
yÓTT‘·Ô+ »HêuÛ≤˝À 68 XÊ‘·+ 15-64 @fi¯¢
eT<Ûä´yêπsqì ìy˚~ø£ ‘Ó*|æ+~. 15-24 eT<Ûä´
ej·TdüTÿ˝…’q j·TTe‘· »HêuÛ≤ 21.5 ø√≥¢ì
yÓ\¢&ç+∫+~. dü+‘êH√‘·Œ‹Ô πs≥T dü>∑≥Tq 2>±
˝…ø£ÿ>∑{Ϻ+~. Á|ü»\ dü>∑≥T Äj·TTsê›j·T+
|ü⁄s¡Twüß\≈£î 71 @fi¯ó¢>±, eTVæ≤fi¯\≈£î 74 @fi¯ó¢>±
‘Ó*|æ+~.
[ |”mdtm©« Á|üjÓ÷>∑+ $»j·Te+‘·yÓTÆ+~. ÁoVü≤]
ø√≥ qT+∫ ì+–˝ÀøÏ <ä÷düT¬ø[¢q b˛˝≤sY XÊ{Ï˝…’{Ÿ
˝≤+#Y yÓVæ≤ø£˝Ÿ-d”55 dæ+>∑|üPsY≈£î #Ó+~q ¬s+&ÉT
ñ|üÁ>∑Vü‰\qT nqT≈£îqï ø£ø£å´˝ÀøÏ Á|üy˚X¯ô|{Ϻ+~.
[ u≤*dæºø˘ øÏå|üDÏ Ç+≥sYôdbÕºsY f…dtºqT uÛ≤s¡‘Y
$»j·Te+‘·+>± |üØøÏå+∫+~. ‘=*kÕ] düeTTÁ<ä
ÁbÕ+‘·+˝À HÍø£ô|’ á |üØø£åqT #˚|ü{Ϻ+~.
[ ˝…’+–ø£ y˚~Û+|ü⁄\≈£î bÕ\Œ&çq uÛ≤s¡‘· ¬sõ¢+>¥
ô|ò&ÉπswüHé N|òt Á_CŸ uÛÑ÷wüDYqT n¬sdtº #˚j·÷\+≥÷
»+‘·sY eT+‘·sY e<ä› <Ûäsêï #˚|ü{Ϻq ¬s»¢s¡¢≈£î
|ü\Te⁄s¡T Á|üeTTKT\T eT<䛑·T Á|üø£{Ï+#ês¡T.
[ |ü+C≤uŸ e÷J d”m+ Á|üø±XŸdæ+>¥ u≤<ä˝Ÿ(95)
yÓTTVü‰©˝À ø£qTï eT÷XÊs¡T.
[ &Ûç©¢ y˚Tj·TsY>± ÄyéT ÄBà bÕغ(Ä|t)øÏ #Ó+~q ôw©¢
ˇu…sêjYT mìïø£j·÷´s¡T
[ ÄCŸ‘·ø˘ q÷´dt #êq˝Ÿ <˚X¯+˝ÀH˚ yÓTT<ä{ÏkÕ]>±
@◊ f…ø±ï\J‘√ |üì#˚ùd j·÷+ø£sY (düHê)qT
Á|üy˚X¯ô|{Ϻ+~.
[ áXÊq´ sêÁwüº+ eTDÏ|üPsY Væ≤+kÕ‘·àø£+>±
e÷]+~. yÓTÆ{Ïdt esêZìøÏ –]»q ôVA<ë Çe«
&Üìï e´‹πsøÏdü÷Ô –]»q Á>∑÷|ü⁄\T #˚düTÔqï Ä+<√
fi¯q e\¢ 8 õ˝≤¢˝À uÛÑj·÷qø£ |ü]dæú‘·T\T HÓ\ø=
HêïsTT. á Væ≤+kÕ‘·àø£ |òüT≥q\ô|’ u≤ø£‡sY , sê»´
düuÛÑ e÷J düuÛÑT´sê\T y˚TØ ø√yéT ªHê sêÁwüº+
eTDÏ|üPsY eT+&çb˛‘√+~. <äj·T#˚dæ kÕj·T+
#˚j·T+&çµ n+≥÷ {Ï«≥ºsY <ë«sê πø+Á<ëìï ø√sês¡T
[ es¡Tdü>± @&ÉT HÓ\\T>± uÛ≤s¡‘Y≈£î n‘·´~Ûø£+>±
eTT&ç #·eTTs¡T m>∑TeT‹ #˚düTÔqï <˚X¯+>± s¡cÕ´
ì*∫+~. uÛ≤s¡‘Y ~>∑TeT‹ #˚düT≈£î+≥Tqï yÓTT‘·Ô+
#·eTTs¡T˝À eT÷&ç+‘· ˇø£ e+‘·T s¡cÕ´ qT+#˚
edüTÔqï~.
[ C≤„qyê|æ eTd”<äT˝À ãj·T≥|ü&ɶ •e*+>∑+ Äø±
s¡+˝Àì ìsêàD+ @ ø±\+ Hê{Ï<√ ìsê∆]+#˚+
<äT≈£î XÊÁd”Ôj·T düπs« ìs¡«Væ≤+#ê\ì n\Vü‰u≤<é
ôV’≤ø√s¡Tº Ä<˚•+∫+~.
[ uÛ≤s¡‘· Hê$ø±<äfi¯+ Á|òü+{Ÿ˝…’Hé ¬>’&Ó&é $Tôd’‡˝Ÿ
&çÁkÕºj·TsY ◊mHémdt yÓ÷s¡Tà>±yé qT+∫ ÁãôVAàdt
dü÷|üsYk˛ìø˘ Á≈£LsTTCŸ øÏå|üDÏì $»j·Te+‘·+>±
|üØøÏå+∫+~. Bìï uÛ≤s¡‘· Hê$ø± <äfi¯+˝Àì
yêsYwæ|t &çC…’Hé ã÷´s√˝À &çC…’Hé s¡÷bı+~+#·>±..
eT»>±yé &Üø˘ wæ|t˝À ‘·j·÷s¡T #˚XÊs¡T. >√yê˝Àì
e÷s¡Tà>±yé HÍø±ÁX¯j·T+ ù|s¡TqT á $Tôd’‡˝Ÿ
&çÁkÕºj·TsY≈£î ô|{≤ºs¡T.
[ ø£sêí≥ø£ nôd+;¢ mìïø£˝À¢ ø±+Á¬>dt bÕغ $»j·T+
kÕ~Û+∫+~. 224 nôd+;¢ kÕúHê\Tqï sêÁwüº
nôd+;¢˝À 136 kÕúHê˝À¢ ¬>\Tbı+~+~.
[ ø£sêí≥ø£ eTTK´eT+Á‹>± dæ<ä∆sêeTj·T´ #˚‘· ø£sêí
≥ø£ >∑es¡ïsY ‘êesY#·+<é ¬>Vü‰¢{Ÿ Á|üe÷D d”«ø±s¡+
#˚sTT+#ês¡T.
[ u…+>±˝Ÿ˝À ˇπøkÕ] 36 y˚\ eT+~ Áô|’eTØ {°#·s¡¢
ñ<√´>±\qT ø√˝Ÿø£‘ê ôV’≤ø√s¡Tº s¡<äT› #˚dæ+~. nbÕ
sTT+{ŸyÓT+{Ÿ Á|üÁøÏj·T˝À dü¬s’q $<ÛëHê\qT
bÕ{Ï+#·˝Ò<äì ø√s¡Tº #Ó|æŒ+~. Áô|’eTØ {°#·s¡¢
]Á≈£Lf…à+{Ÿ˝À »]–q n$˙‹ u…+>±˝Ÿ #·]Á‘·˝ÀH˚
n‹ô|<ä›~>± ù|s=ÿ+≥THêïs¡T.
[ e÷J Á|ü<Ûëì Ç+~sê >±+BÛ Vü≤‘·´ nq+‘·s¡+
1984 dæ≈£îÿ e´‹πsø£ n\¢s¡¢˝À ì+~‘·T&ç>±
ø±+Á¬>dt H˚‘· »>∑BXŸ f…Æ≥¢sYô|’ d”;◊ X¯ìyês¡+ &Ûç©¢
södt ø√s¡Tº˝À #ê]®w”{Ÿ <ëK\T #˚dæ+~.
[ ]»sY« u≤´+ø˘ Ä|òt Ç+&çj·÷ ‘êC≤>± s¡÷. 2000
H√≥¢qT ñ|üdü+Vü≤]+#·Tø√qTqï≥T¢ Á|üø£{Ï+∫+~.
2016 ˝À s¡÷.500, s¡÷.1000 H√≥¢ s¡<äT› ‘·sê«‘·
ÄØ“◊ s¡÷. 2 y˚\ H√≥T¢ rdüTø=∫Ã+~.
[ <˚X¯ n‘·T´qï‘· Hê´j·TkÕúq+ düTÁ|”+ø√s¡Tº, ø=©
õj·T+ e´edüúô|’ $yê<ëdüŒ<ä yê´K´\T #˚düTÔqï
πø+Á<ä Hê´j·TXÊK eT+Á‹ øÏs¡DY ]õEô|’ y˚≥T
|ü&ç+~. Hê´j·TXÊK u≤<Ûä´‘·\ qT+∫ Äj·TqTï
‘·|æŒ+∫, πø+Á<ä uÛÑ÷$C≤„q XÊK≈£î e÷sêÃs¡T.
[ j·T÷ìj·THé |ü_¢ø˘ düØ«dt ø£$TwüHé (j·T÷|”md”‡)
q÷‘·q #Ó’s¡àHé>± eTH√CŸ k˛˙ u≤<Ûä´‘·\T d”«ø£
]+#ês¡T.
[ nk˛+˝À ª˝Ò&û dæ+>∑+µ>± ù|s=+~q eTVæ≤fi≤ môd’‡
EHé yÓ÷˙ s¡uÛ≤ s√&ÉT¶ Á|üe÷<ä+˝À <äTs¡às¡D+
bÕ\j·÷´s¡T.
[ eTDÏ|üPsY˝À ≈£îø° ‘Ó>∑ Á|ü»\T n~Ûø£+>± ñqï
õ˝≤¢˝À¢ Á|ü‘˚´ø£ |ü]bÕ\q e´edüú @sêŒ≥T #˚j·T&É+
≈£î<äs¡<äì eTTK´eT+Á‹ _πsHé dæ+>¥ düŒwüº+ #˚XÊs¡T.
[ ôd+Á≥˝Ÿ ã÷´s√ Ä|òt ÇHÓ«dæºπ>wüHé (d”;◊) q÷‘·q
&Ó’¬sø£ºsY>± Á|üMDY dü÷<éqT πø+Á<ä+ m+|æø£ #˚dæ+~.
Á|üC„ nqTã+<Ûä+ 7
Á|üdüTÔ‘·+ áj·Tq ø£sêí≥ø£ &ûJ|”>± ñHêïs¡T.
[ Á|ü<Ûëì yÓ÷B n<Ûä´ø£å‘·q &Ûç©¢ Á|ü>∑‹yÓTÆ<ëHé˝À ˙‹
ÄjÓ÷>¥ düe÷y˚X¯+ »]–+~. $ø±düuÛ≤s¡‘Y @
2047 nqï B∏yéT‘√ ákÕ] ˙‹ÄjÓ÷>¥ düe÷y˚
XÊìï @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. 2047 Hê{ÏøÏ uÛ≤s¡‘Y qT
|üP]Ô>± n_Ûe~∆ #Ó+~q <˚X¯+>± r]Ã~<˚› \ø£å´+‘√
Äs√>∑´+, HÓ’|ü⁄D≤´_Ûe~∆, eTVæ≤fi≤ kÕ~Û ø±s¡‘·,
eTÚ*ø£ dü<äTbÕj·÷\ ø£\Œq e+{Ï |ü\T n+XÊ\ô|’
#·]Ã+#ês¡T. B+‘√bÕ≥T J20 düs¡«düuÛÑ´
düe÷y˚X¯+, ìs¡«Vü≤D Ä]úø£ e~∆, ‘·~‘·s¡
n+XÊ\ô|’ Á|ü<Ûëì Á|ükÕÔ$+#ês¡T.
[ <˚X¯ sê»<Ûëì &Ûç©¢˝À »]–q ˙‹ ÄjÓ÷>¥ düe÷y˚
XÊìøÏ 11 eT+~ d”m+\T ¬>’sêΩ»s¡T nj·÷´s¡T.
πø+Á<ä+˝Àì ;CÒ|” Á|üuÛÑT‘·« @ø£|üø£å ìs¡íj·÷\T,
Á|ü‹|üø£å bÕغ\T n~Ûø±s¡+˝À ñqï sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«
\ô|’ ø£ø£åkÕ~Û+|ü⁄ #·s¡´\qT e´‹πsøÏdü÷Ô Á|ü‹|üø£å
bÕغ\ d”m+\T düe÷y˚XÊìøÏ <ä÷s¡+>± ñHêïs¡T.
[ Á‹|ü⁄s¡ sêÁwüº ≥÷]»+ n+u≤dæ&ÉsY>± uÛ≤s¡‘· ÁøϬø{Ÿ
{°+ e÷J ¬øô|ºHé kÂs¡yé >∑+>∑÷©ì ìj·T$T+
#ês¡T.
[ 2022-23 Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+˝À ‘·$Tfi¯Hê&ÉT
Jmdt&û|” s¡÷.24.8 \ø£å\ ø√≥T¢, ø£sêí≥ø£ Jmdt&û|”
s¡÷.22.4 \ø£å\ ø√≥T¢, ‘Ó\+>±D Jmdt&û|”
s¡÷.13.3 \ø£å\ ø√≥T¢, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Jmdt&û|”
s¡÷.13.2 \ø£å\ ø√≥T¢, πøs¡fi¯ Jmdt&û|” s¡÷.10
\ø£å\ ø√≥T¢ ñqï~. <˚X¯ J&û|”˝À <äøÏåD≤~ sêÁcÕº\
yê{≤ 30 XÊ‘·+ ñqï~.
[ 2022-23 Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+ ˝…ø£ÿ\ Á|üø±s¡+.
‘·\dü] Ä<ëj·T+‘√ <äøÏåD≤~ sêÁcÕº˝À¢
s¡÷.2,65,623‘√ ø£sêí≥ø£ ¬s+&√ kÕúq+˝À ,
‘·$Tfi¯Hê&ÉT s¡÷.2,41,131, πøs¡fi¯ s¡÷.2,30,601
‘·\dü] Ä<ëj·T+‘√ eT÷&ÉT, Hê\T>√ kÕúq+˝À
ñHêïsTT. á <äøÏåD≤~ sêÁcÕº\˙ï C≤rj·T dü>∑≥T
s¡÷.1,50,007 ø£+fÒ m≈£îe ‘·\dü] Ä<ëj·÷ìï
ø£*– ñHêïsTT.
[ eTVü‰sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·«+ #˚|ü&ÉT‘·Tqï dü«#Yà eTTUŸ
n_Ûj·÷Hé d”ÿyéT˝À uÛ≤>∑+>± dü∫HéqT ôd’à˝Ÿ
n+u≤dæ&ÉsY>± ìj·T$T+#ês¡T. <ä+‘· Äs√>∑´+ô|’
Á|ü»˝À¢ ne>±Vü≤q ø£*Œ+#˚+<äT≈£î Ç+&çj·THé
&Ó+≥˝Ÿ nk˛dæj˚TwüHé <˚X¯yê´|üÔ+>± dü«#·Ã eTTUŸ
n_Ûj·÷Hé ø±s¡´Áø£e÷ìï #˚|ü{Ϻ+~.
[ ˇ&çXÊ˝Àì @|”CÒ nãT›˝Ÿ ø£˝≤+ B«|ü+ qT+∫
»]|æq eT<Ûä´-ÁX‚DÏ u≤*dæºø˘ øÏå|üDÏ n–ï-1 |üØø£å
$»j·Te+‘·yÓTÆ+~.
[ Ä&É |æ\¢\ »qHê\qT Áb˛‘·‡Væ≤+#˚+<äT≈£î πø+Á<ä
Á|üuÛÑT‘·«+ ª$TwüHé X¯øÏÔµ øÏ+<ä ªÁ|ü<ÛëqeT+Á‹
e÷‘·‘·« e+<äq jÓ÷»q (|”m+MyÓ’)µ |ü<Ûäø±ìï
s¡÷bı+~+∫+~. á |ü<∏äø£+ øÏ+<ä ¬s+&√kÕ]
>∑s¡“¤+ <ë*Ãq|ü⁄Œ&ÉT Ä&É|æ\¢ |ü⁄&ç‘˚ yê]øÏ
s¡÷.6000 Ä]úø£ kÕj·T+>± n+<äT‘·T+~. 2022
@Á|æ˝Ÿ qT+#˚ á |ü<∏äø±ìï e]Ô+|üCÒj·TqTqï≥T¢
πø+Á<ä+ Á|üø£{Ï+∫+~.
[ Á|ü|ü+#·+˝Àì 100 n‘·´~Ûø£ ø±\Twü´ q>∑sê˝À¢ 65
q>∑sê\T uÛ≤s¡‘Y˝ÀH˚ ñqï≥Tº dæ«≥®sê¢+&é≈£î #Ó+~q
msTTsY ø±«*{° f…ø±ï\J ø£+ô|˙ ◊≈£L´msTTsY
Á|üø£{Ï+∫+~. Á|ü|ü+#· yêj·TT HêD´‘· ìy˚<äø£
2022˝À Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚ Hê\T>√ n‘·´+‘· ø£\Twæ‘·
q>∑s¡+>±, ¬s+&√ n‘·´+‘· ø£\Twæ‘· sê»<Ûëì>± &Ûç©¢
ñqï~. Á|ü|ü+#·+˝Àì 20 n‘·´+‘· ø±\Twü´
ÁbÕ+‘ê˝À¢ eTVü‰sêÁwüº˝Àì ;Ûe+&ç 3e kÕúq+, 4e
kÕúq+˝À &Ûç©¢, 6e kÕúq+˝À <äs¡“¤+>∑, 7e kÕúq+˝À
nk˛|üPsY ñHêïsTT.
[ <˚X¯+˝À ‘=*‘·s¡+ eTVæ≤fi≤ Ç+–¢wt q÷´dt
j·÷+ø£s¡¢˝À ˇø£¬s’q ^‘ê+»* nj·T´sY
ø£qTïeT÷XÊs¡T.
8 Á|üC„ nqTã+<Ûä+
[ eTVæ≤fi≤ ¬s»s¡T¢ <ëK\T #˚dæq ˝…’+–ø£ y˚~Û+|ü⁄\
Äs√|üD\ πødüT˝À ;CÒ|” m+|”, uÛ≤s¡‘· ¬sõ¢+>¥
düe÷K´ n<Ûä´≈£åî&ÉT Á_CŸ uÛÑ÷wüDY≈£î &Ûç©¢ ø√s¡Tº
düeTqT¢ C≤Ø #˚dæ+~.
[ Ç+&çj·THé ¬s’˝Ò«dt ‘·j·÷s¡T #˚düTÔqï e+<˚ uÛ≤s¡‘Y
¬s’fiŸ Ç|üŒ{Ïes¡≈£î ‘Ó\T|ü⁄, ˙\+ s¡+>∑T˝À ñ+&˚$.
Çø£qT+N ¬s’fi¯¢ ø£\sYqT ø±cÕj·T+˝ÀøÏ e÷s¡TdüTÔ
Hêïs¡T.
[ uÛ≤s¡‘Y Ä‹<∏ä´+˝À cÕ+ô|òTÆ düVü≤ø±s¡ dü+düú dü<ädüT‡
es¡TÃe˝Ÿ $<Ûëq+˝À »s¡T>∑qT+~.
[ πø+Á<ä mìïø£\ dü+|òüT+ ø=‘·Ô>± ÄHé˝…’Hé b˛s¡º˝ŸqT
ÁbÕs¡+_Û+∫+~. Çø£ô|’ Ç+<äT˝ÀH˚ sê»ø°j·T
bÕغ\T ‘·eT Ä]úø£ $esê\qT yÓ\¢&ç+#ê*.
[ õ`20 dü<ädüT‡ eT÷&Ée eTTK´yÓTÆq düe÷y˚X¯+
pHé 9 qT+&ç pHé 16 es¡≈£î 8 s√E\ bÕ≥T
»s¡>∑qTqï dü<ädüT‡≈£î ø£sêí≥ø£˝Àì Á|ü|ü+#· yês¡
dü‘·« Á|ü<˚X¯+ Vü≤+|æ y˚~ø£ ø±qT+~. á dü<ädüT‡‘√
$»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´ ìsêàD XË’*ì, $»j·Tq>∑s¡
kÕÁe÷»´ yÓ’uÛÑyêìï Á|ü|ü+#êìøÏ |ü]#·j·T+
#˚j·T&ÜìøÏ Vü≤+|æ˝À á dü<ä·düT‡ ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T.
[ 2023 pHé HÓ\˝À <äøÏåD uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À n‹
‘·≈£îÿe es¡¸bÕ‘·+ qyÓ÷<Ó’+~. Ç~ >∑‘· 123 @fi¯¢˝À
‘·≈£îÿe es¡¸bÕ‘·+ nì yê‘êes¡D XÊK n~Ûø±s¡T\T
#ÓãT‘·THêïs¡T.
[ s√&ÉT¶ uÛÑÁ<ä‘·≈£î dü+ã+~Û+∫ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ ø°\ø£
ìs¡íj·T+ rdüT≈£î+~. N2, N3 πø≥–Ø\≈£î #Ó+~q
Á≥≈£îÿ\ ø±´_Hé\˝À @d”\qT ‘·|üŒìdü] #˚dü÷Ô
ñ‘·«s¡T«\T C≤Ø #˚dæ+~.
[ ãVüQuÛ≤s¡´‘·«+ô|’ ìùw<Ûä+ $~Û+#·qTqï≥Tº nkÕ‡+
eTTK´eT+Á‹ Væ≤eT+‘· _X¯«X¯s¡à yÓ\¢&ç+#ês¡T.
[ nãT<Ûë_˝À ◊◊{°- &Ûç©¢ ø±´+|üdt @sêŒ≥T
ø±qT+~. á y˚Ts¡≈£î πø+Á<ä $<ë´XÊK, nãT<Ûë_
m&ÉT´πøwüHé n+&é Hê˝…&é® &çbÕsYºyÓT+{Ÿ eT<Ûä´
ne>±Vü≤q ˇ|üŒ+<ä+ ≈£î~]+~.
[ ˇ&çXÊ eTTK´eT+Á‹ qMHé |ü{≤ïj·Tø˘ <˚X¯+˝À
n‘·´~Ûø£ ø±\+ eTTK´eT+Á‹ |ü<ä$˝À ø=qkÕ–q
¬s+&√ e´øÏÔ>± ]ø±s¡T¶ düwæº+#ês¡T. n‘·´~Ûø£ ø±\+
eTTK´eT+Á‹>± |üì#˚dæq ]ø±s¡T¶ Ç|üŒ{Ïø° dæøÏÿ+
e÷J eTTK´eT+Á‹ |üeHé ≈£îe÷sY #ê$T¢+>¥ ù|]fÒ
ñqï~. Äj·Tq 1994 &çôd+ãsY12 qT+∫ 2019
y˚T 27 es¡≈£î 24 @fi¯¢≈£îô|’>± eTTK´eT+Á‹>±
|üì#˚XÊs¡T. ‘·s¡Tyê‘· ¬s+&√kÕÔq+˝À ñqï u…+>±˝Ÿ
e÷J eTTK´eT+Á‹ CÀ´‹ãdüTqT yÓqøÏÿ HÓ{Ϻ qMHé
|ü{≤ïj·Tø˘ á |òüTq‘· kÕ~Û+#ês¡T. ◊<√kÕ] ˇ&çXÊ
eTTK´eT+Á‹>± u≤<Ûä´‘·\T #˚|ü{Ϻq qMHé |ü{≤ïj·Tø˘
2000e÷]Ã 5q ‘=*kÕ] eTTK´eT+Á‹ nj·÷´s¡T.
23 @fi¯¢ 138 s√E\T>± Äj·Tq Ä |ü<ä$˝À
ø=qkÕ>∑T‘·THêïs¡T. u…+>±˝Ÿ e÷J d”m+ CÀ´‹ ãdüT
1977 pHé 21 qT+∫ 2000 qe+ãsY 5 es¡≈£î
23 @+&É¢ 137 s√E\bÕ≥T |ü<ä$˝À ø=qkÕ>±s¡T.
#ê$T¢+>¥, CÀ´‹ãdüT ‘·sê«‘· es¡Tdü>± ◊<äTkÕs¡T¢
eTTK´ eT+Á‹ nsTTq eT÷&√ H˚‘· qMHé |ü{≤ïj·Tø˘
[ yês¡D≤dæ˝Àì C≤„qyê|æ eTd”<äT≈£î ø±s¡“Hé &˚{Ï+>¥
(ej·TdüTìsê∆s¡D) |üØø£å\qT ìs¡«Væ≤+#˚+<äT≈£î
yês¡D≤dæ ø√s¡Tº n+^ø£]+∫+~.
[ ªeTDÏ|üPsY˝À eTVæ≤fi¯\qT $eÁdüÔ\qT #˚dæ }πs
–+∫q |òüT≥q rÁe+>± ø£\∫y˚dæ+<äì, Á|üC≤
kÕ«eT´ <˚X¯+˝À Ç~ ÄyÓ÷<äjÓ÷>∑´+ ø±<ä˙
Væ≤+dü≈£î bÕ\Œ&˚+<äT≈£î eTVæ≤fi¯\qT kÕ<ÛäHê\T>±
yê&ÉTø√ e&É+ ÄyÓ÷<ä˙j·T+ ø±<äT nì πø+Á<ä,
sêÁwüº Á|üuÛÑT‘ê«\qT düTÁ|”+ø√s¡Tº ôV≤#·Ã]+∫+~.
[ πøs¡fi¯ e÷J d”m+, ø±+Á¬>dt bÕغ d”ìj·TsY H˚‘·
}yÓTHé #ê+B(79) ø£qTïeT÷XÊs¡T.
[ <˚X¯yê´|üÔ+>± @&ÉT ôV’≤ø√s¡Tº˝À¢ ˝…’yé Ád”º$T+>¥
ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. n$ >∑T»sê‘Y, >∑TyêVü≤{Ï, ˇ]kÕ‡,
ø£sêí≥ø£, s¡a≤s¡ÿ+&é, bÕ{≤ï, eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ.
[ eTVæ≤fi¯\ô|’ »]–q ˝…’+–ø£ <ë&ç, Vü≤‘ê´ H˚sê\˝À
2017 qT+∫ 2021 eT<Ûä´ 218 πødüT\‘√ j·T÷|”
yÓTT<ä{Ï kÕúHêìï ÄÁø£$T+#·T≈£î+~. Bì ‘·sê«‹
kÕúHê˝À¢ nkÕ‡+(191), eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ (166),
eTVü‰sêÁwüº (133) ñHêïsTT.
[ <˚X¯+˝À |ü⁄\T\ dü+K´ >∑D˙j·T+>± ô|s¡T>∑T‘·T
qï~. 2018 ˝À 2,967>± ñqï |ü⁄\T\ dü+‘·‹
2022 Hê{ÏøÏ 3,682≈£î ô|]–+~.
[ Væ≤+Bì Á|ü<Ûëq uÛ≤wü>± n+^ø£]+#˚ Á|üdüπøÔ ˝Ò<äì
‘·$Tfi¯Hê&ÉT d”m+ m+πø kÕº*Hé #ÓbÕŒs¡T.
[ ø±+Á¬>dt m+|” sêVüQ˝Ÿ >±+BÛ ¬s+&√ $&É‘· uÛ≤s¡‘Y
CÀ&√ j·÷Á‘· ôw&É÷´˝Ÿ >∑T»sê‘Y qT+∫ ÁbÕs¡+
uÛÑyÓTÆ áXÊq´ sêÁwüº+ y˚T|òü÷\j·÷˝À eTT>∑TdüTÔ+~.
2022 ôdô|º+ãsY 7q sêVüQ˝Ÿ >±+BÛ ‘=* $&É‘·
uÛ≤s¡‘Y CÀ&√ j·÷Á‘· ø£Hê´≈£îe÷]˝À ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ
2023 »qe] 30q Áoq>∑sY˝À eTT–dæ+~. 12
sêÁcÕº\T, ¬s+&ÉT πø+Á<ä bÕ*‘· ÁbÕ+‘ê˝À¢ 130
s√E\ bÕ≥T 3970 øÏ˝ÀMT≥s¡¢ y˚Ts¡ CÀ&√ j·÷Á‘·
kÕ–+~.
[ πøs¡fi¯˝À Ä]∆ø£ dü+øå√uÛÑ+ HÓ\ø=qï≥T¢ Ä sêÁwüº d”m+
|æqs¡sTT $»j·THé ù|s=ÿHêïs¡T.
[ <˚X¯+˝À |ü⁄\\dü+K´ ô|]–+<äì πø+Á<ä+ ‘Ó*|æ+~.
2006˝À 1,411 |ü⁄\T\T ñ+&É>±, 2022 Hê{ÏøÏ
ádü+K´ 3,682≈£î ô|]–+<äì yÓ\¢&ç+ ∫+~.
[ uÛ≤s¡‘·<˚X¯bÂs¡T\ e´øÏÔ>∑‘· &Ü{≤ s¡ø£åD ø√dü+ Á|üuÛÑT
‘·«+ rdüTø=∫Ãq ª&çõ≥˝Ÿ |üs¡‡q˝Ÿ &Ü{≤ Ábıf…ø£åHé
_\T¢-2023µ≈£î ˝Àø˘düuÛÑ ÄyÓ÷<ä+ \_Û+∫+~.
[ >∑‘· eT÷&ÉT HÓ\\≈£î ô|’>± eTDÏ|üPsY˝À ø=qkÕ>∑T
‘·Tqï Væ≤+kÕø±+&Éô|’ düTÁ|”+ø√s¡Tº ø£$T{°ì
ìj·T$T+∫+~. á ø£$T{°øÏ »eTTàø£oàsY ôV’≤ø√s¡Tº
e÷J Á|ü<Ûëq Hê´j·TeT÷]Ô »dæºdt ^‘ê $T≥º˝Ÿ
H˚‘·‘·«+ eVæ≤kÕÔs¡ì, u≤+uÒ ôV’≤ø√s¡Tº e÷J »&ç®
»dæºdt XÊ*ì |” CÀwæ, &Ûç©¢ ôV’≤ø√s¡Tº e÷J Hê´j·T
eT÷]Ô »dæºdt ÄXÊ MTqHé düuÛÑT´ \T>± ñ+{≤s¡ì
d”CÒ◊ »dæºdt &ûyÓ’ #·+Á<ä#·÷&é H˚‘·‘·«+˝Àì
<Ûäsêàdüq+ ù|s=ÿ qï~.
[ uÛ≤s¡‘· HÍø±<äfi¯+˝ÀøÏ ø=‘·Ô j·TT<ä∆HÍø£ $+<Ûë´–]
#˚s¡qTqï~.
[.πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ HÓÁVüA yÓTyÓ÷]j·T˝Ÿ eT÷´õj·T+
n+&é ˝…’ÁãØ (mHém+m+m˝Ÿ) ù|s¡TqT Á|ü<Ûëq
eT+Á‹ eT÷´õj·T+ n+&é ˝…’ÁãØ>± e÷s¡Ã&É+ô|’
ø±+Á¬>dt m+|” sêVüQ˝Ÿ>±+BÛ ÄÁ>∑Vü≤+
e´ø£Ô|üs¡#ês¡T.
[ Á|ü<Ûëì yÓ÷B kÕ«‘·+Á‘·´ ~H√‘·‡e Á|üdü+>∑+˝À
Á|üø£{Ï+∫q ª$X¯«ø£s¡àµ |ü<∏äø£+ ø√dü+ s¡÷.13 y˚\
ø√≥¢≈£î eT+Á‹es¡Z+ ÄyÓ÷<ä+ ‘Ó*|æ+~. #˚‹e‹Ô
ø£fi≤ø±s¡T\≈£î sêsTTrô|’ 5XÊ‘·+ e&û¶πs≥T‘√
s¡TD≤\T Çe«qTqï≥Tº πø+Á<ä eT+Á‹ n•«˙ yÓ’wüíyé
‘Ó*bÕs¡T.
[ ø√s¡Tº˝À¢ πødüT\ $#ês¡D, rs¡TŒ˝À¢ eTVæ≤fi¯\ Á|ükÕÔ
eq˝À ñ|üjÓ÷–+#ê*‡q |ü<ë\T, yê´K´\≈£î
dü+ã+~Û+∫ ªVü‰´+&éãTø˘ ÄHé ø£+u≤{Ï+>¥ C…+&ÉsY
d”º]jÓ÷f…Æ|t‡µ ù|]≥ 30 ù|J\ |ü⁄düÔø±ìï d”CÒ◊
»dæºdt &ûyÓ’ #·+Á<ä#·÷&é Ä$wüÿ]+#ês¡T.
[ <˚X¯+˝ÀH˚ ‘=*kÕ]>± 3&û Á|æ+f…&é b˛kÕº|ò”düTqT
u…+>∑fi¯Ss¡T˝À ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
[ 23 Ä>∑wüߺ 2023 kÕj·T+Á‘·+ >∑+.6.04숈\≈£î
#·+Á<äTìô|’ $Áø£yéT ˝≤+&ÉsY $»j·Te+‘·+>±
~–+~. #·+Á<äT&çô|’ $Áø£yéT ˝≤´+&ÉsY ~–q
ÁbÕ+‘êìøÏ •eX¯øÏÔ>± HêeTø£s¡D+ #˚XÊs¡T.
#·+Á<äj·÷Hé-2 ≈£L*q ÁbÕ+‘êìøÏ ‹s¡+>±>± ù|s¡T
ô|{≤ºs¡T. Ä>∑düTº 23e ‘˚Bì Çø£ qT+∫ H˚wüq˝Ÿ
ùdŒdt &˚>± ôd\ÁuÒ{Ÿ #˚düTø√qTqï≥T¢ Á|ü<Ûëì yÓ÷B
‘Ó*bÕs¡T.
[ |”mdtm˝Ÿ Md”-57 yêVü≤ø£HÍø£ <ë«sê Ä~‘·´ m˝Ÿ-
1qT ÇÁk˛ $»j·Te+‘·+>± ì+–˝ÀøÏ |ü+|æ+~.
(ôdô|º+ãsY2q) á $TwüHé <ë«sê dü÷s¡T´&ç ø£s√Hêô|’
|ü]XÀ<Ûäq\T »s¡T|üqTqï~. á XÊ{Ï˝…’{ŸqT uÛÑ÷$T
qT+∫ 15\ø£å\ øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+˝À ñqï
˝≤+Áπ>CŸ bÕsTT+{Ÿ-1 e<ä› ø£ø£å´˝À Á|üy˚X¯ô|≥ºqT
qï~. ñ|üÁ>∑Vü≤+ <ë«sê n‹ <ä>∑Z] qT+∫ kÂs¡
e´edüúô|’ ì|òü÷ ô|{Ϻ.. kÂs¡ ‘·TbòÕqT\T, dü÷s¡T´&ç
|ü⁄≥Tºø£, nø£ÿ&ç yê‘êes¡D+, |ü]dæú‘·T\ô|’ n<Ûä´j·T
q+ #˚j·TqTqï~.á ˝≤Á>±+ õj·THé bÕsTT+{Ÿ
uÛÑ÷$T qT+∫ 1.5 $T*j·THé øÏ˝À MT≥s¡¢ <ä÷s¡+˝À
ñ+~. Ä~‘·´ m˝Ÿ-1˝À ÇÁk˛ @&ÉT ù|˝À&é‡qT
|ü+|æ+~. Ç$ dü÷s¡T´&çô|’ $es¡+>± n<Ûä´j·Tq+
#˚j·TqTHêïs¡T. dü÷s¡T´&çô|’ n<Ûä´j·Tq+ ø√dü+
XÊ{Ï˝…’{ŸqT Á|üjÓ÷–+∫q ◊<√ <˚X¯+>± uÛ≤s¡‘Y
ne‘·]+∫+~. nyÓT]ø±, »bÕHé, #Ó’Hê, áj·T÷\
düs¡düq ì*∫+~.
[ uÛ≤s¡‘· n+‘·]ø£å |ü]XÀ<Ûäq dü+düú á @&Ü~ nø√º
ãsY˝À >∑>∑Héj·÷Hé $TwüHéqT n+‘·]ø£å+˝ÀøÏ
|ü+ù|+<äT≈£î dæ<ä∆yÓTÆ+~.
[ πø+Á<ä mìïø£\ dü+|òüT+ Á|ü#ês¡ø£s¡Ô>± dü∫Hé
f…+&É÷\ÿsYqT ìj·T$T+∫+~.
[ eTDÏ|üPsY˝À #Ó\πs–q Væ≤+dü, Ç<ä›s¡T eTVæ≤fi¯\qT
q>∑ï+>± }πs–+∫q |òüT≥q, Ç‘·s¡ n\¢s¡¢≈£î
dü+ã+~Û+∫ d”;◊ <äsê´|ü⁄Ô #˚düTÔqï 17 πødüT\
$#ês¡DqT nkÕ‡+≈£î düTÁ|”+ø√s¡Tº ã~© #˚dæ+~.
á πødüT\qT y˚>∑+>± $#ê]+#·&ÜìøÏ m+‘·eT+~
nedüs¡yÓTÆ‘˚ n+‘· eT+~ »&û®\qT Hê$TH˚{Ÿ
#˚j·÷\ì >∑TyêVü≤{Ï ôV’≤ø√s¡Tº N|òt »dæºdtqT
Ä<˚•+∫+~
[ >∑‘· @&˚fi¯É¢˝À eT÷˝≤´+ø£q+ #˚dæq 359 |üøÏå
C≤‘·T\˝À 40 XÊ‘·+ (142) ø°åDÏ+#êj·Tì ªuÛ≤s¡‘Y
˝Àì |ü≈£åî\ dæú‹µ ù|s¡T‘√ yÓ\Te]+∫q á ìy˚~ø£
yÓ\¢&ç+∫+~.
[ ø£oàsY ˝Àj·T˝À Áoq>∑sY˝À ñqï Ç+~sê>±+BÛ
kÕàs¡ø£ ‘·T*|t >±¬s¶Hé es¡˝Ÿ¶ ãTø˘ Ä|òt ]ø±sY¶‡˝À
#√≥T<äøÏÿ+#·T≈£î+~.
[ #·+Á<äj·÷Hé-3 $TwüHé˝À uÛ≤>∑+>± <äøÏåD Á<ÛäTe+ô|’
n&ÉT>∑Tô|{Ϻq Á|üC≤„Hé s√esY #··+Á<äT&çô|’ Äøχ»Hé,
dü\Œ¤sY e÷Á‘·y˚T ø±≈£î+&Ü |ü\T KìC≤\T ñqï
≥T¢>± >∑T]Ô+∫+~. #·+Á<äT&ç ñ|ü]‘·\+˝À n\÷´
$Tìj·T+, ø±*¸j·T+, ◊s¡Hé, Áø√$Tj·T+, f…Æ{≤
ìj·T+, e÷+>∑˙dt, dæ*ø±Hé, Äøχ»Hé ñHêïj·Tì
Á|üC≤„Hé s√esY >∑T]Ô+∫+~.
[ &çÁ^ dü]º|òæ¬ø{Ÿ‡, Ábı$õq˝Ÿ dü]º|òæ¬ø{Ÿ‡ô|’ $<ë´s¡Tú\
Ä<ÛësY q+ãs¡¢qT eTTÁ~+#·sê<äì ù|s=ÿ+≥÷
j·T÷ìe]‡{° Á>±+{Ÿ‡ ø£$TwüHé (j·T÷Jd”) ñ‘·Ô
s¡T«\T C≤Ø#˚dæ+~. <˚X¯yê´|üÔ+>± nìï e]‡{°\≈£î
e÷s¡Z<äs¡Ùø±\qT $&ÉT<ä\ #˚dæ+~.
[ <˚X¯+˝À @ø£ø±\+˝À ˝Àø˘düuÛÑ, nôd+;¢, eTTì‡|ü˝Ÿ,
|ü+#êj·Tr mìïø£\ ìs¡«Vü≤D kÕ<Ûë´kÕ<Ûë´\qT
|ü]o*+#˚+<äT≈£î 8 düuÛÑT´\ ñqï‘· kÕúsTT ø£$T{°ì
ìj·T$Tdü÷Ô πø+Á<ä+ H√{Ï|òæπøwüHé C≤Ø#˚dæ+~. e÷J
sêÁwüº|ü‹ sêyéTHê<∏éø√$+<é H˚‘·‘·«+˝Àì á ø£$T{°
˝À πø+Á<äôVA+eT+Á‹ n$T‘YcÕ, ˝Àø˘düuÛÑ˝À
ø±+Á¬>dt |üø£åH˚‘· nBÛsY s¡+»Hé#Í<ä], sê»´düuÛÑ˝À
ãT<Ûäyês¡+ 27 &çôd+ãsY 2023
e÷J Á|ü‹|üø£å H˚‘· >∑T˝≤yéTq;ÄC≤<é, ô|ò’HêHé‡ ø£$T
wüHé e÷J#Ó’s¡àHé mHéπødæ+>¥ düuÛÑT´\T>± ñ+{≤s¡T.
[ #·+Á<äj·÷Hé-3, Ä~‘·´-m˝Ÿ1 Á|üjÓ÷>±\ nq+
‘·s¡+ K>√fi¯s¡+>∑+ô|’ n<Ûä´j·Tq+ #˚ùd+<äT≈£î mø˘‡-
πs b˛\]MT≥sY XÊ{Ï˝…’{Ÿ (mø˘‡b˛XÊ{Ÿ)qT ÇÁk˛
Á|üjÓ÷–+#·qTqï~.
[ <˚X¯ sê»<Ûëì &Ûç©¢˝À Á|ü‹cÕº‘·àø£ J20 dü<ädüT‡
|òüTq+>± ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~.
[ ø£sêí≥ø£˝À $<ÛäT\T ìs¡«]Ô+#˚ u≤´+≈£î ñ<√´>∑T\T
Çø£ô|’ ø£qï&É˝ÀH˚ e÷{≤¢&Ü*‡ ñ+≥T+~.
[ <˚X¯+˝Àì <∏äs¡à˝Ÿ $<äT´‘·TÔ dü+düú\˙ï ‘êeTT yê&˚
u§>∑TZ˝À ø£˙dü+ 4 XÊ‘·+ $<˚XÊ\ qT+∫ ~>∑TeT‹
#˚düTø√yê\+≥÷ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Ä<˚•+∫+~.
[ ªdüHê‘·q <Ûäs¡à+µ &Ó+^, eT˝Ò]j·÷ ˝≤+{Ï<äì, <ëìï
ìs¡÷à*+#ê\ì ‘·$Tfi¯Hê&ÉT eT+Á‹ ñ<äj·T ì~Û
kÕº*Hé yê´K´\T rÁe <äTe÷s¡+ πsbÕsTT.
[ bÕs¡¢yÓT+{Ÿ Á|ü‘˚´ø£ düe÷y˚XÊ\T bÕ‘· uÛÑeq+˝ÀH˚
yÓTT<ä \e⁄‘êj·Tì, eTs¡Tdü{Ï s√E (ôdô|º+ ãsY19)
qT+∫ ø=‘·Ô uÛÑeq+˝À ìs¡«Væ≤+#·qT Hêïs¡T.
[ &Ûç©¢˝À ¬s+&ÉTs√E\ bÕ≥T »]–q J-20 dü<ädüT‡
eTT–dæ+~. s¡cÕ´-ñÁ¬øsTTHé j·TT<ä∆+ H˚|ü<Ûä´+˝À
$X¯« XÊ+‹ì ø±+øÏådü÷Ô »]–q ÁbÕs¡∆q\‘√ dü<ädüT‡
eTT–dæq≥Tº Á|ü<Ûëì qπs+Á<ä yÓ÷B Á|üø£{Ï+#ês¡T.
[ #·+Á<äj·÷Hé-3 ˝≤´+&ç+>¥ M&çjÓ÷≈£î 80 \ø£å\≈£î
ô|’>± eP´dt e#êÃj·Tì j·T÷≥÷´uŸ N|òt ˙˝Ÿ
yÓ÷Vü≤Hé ‘Ó*bÕs¡T.
[ Ç+&çj·÷˝À düTe÷s¡T 150 m*ô|ò+{Ÿ ø±]&Üs¡T¢
ñqï≥T¢ Á|üuÛÑT‘·«+ ‘Ó*|æ+~. n‘·´~Ûø£+>± |ü•ÃeT
u…+>±˝Ÿ˝À 26 ø±]&ÜsY‡ ñHêïsTT.
[ uÛ≤s¡‘· bÕs¡¢yÓT+≥T˝À eTVæ≤fi¯\≈£î 33 XÊ‘·+
]»πs«wüHé ø£*Œ+#˚ _\T¢ ÄyÓ÷<ä+ bı+~+~.
[ uÛ≤s¡‘· Á|üC≤kÕ«eT´ #·]Á‘·˝À eTs√ n<Ûë´j·T+
yÓTT<ä˝…’+~. 75@fi¯ó¢>± uÛ≤s¡‘· Á|üC≤kÕ«e÷´ìøÏ
∫s¡THêe÷>± ì*∫q bÕs¡¢yÓT+≥T bÕ‘· uÛÑeHêìøÏ
M&√ÿ\T |üü*ø±s¡T. bÕ‘·bÕs¡¢yÓT+{ŸqT dü+$<ÛëHé dü<ä
Hé>± |æ\TkÕÔs¡T. 19 ôdô|º+ãs¡T 2023 qT+∫ ø=‘·Ô
uÛÑeq+˝À bÕs¡¢yÓT+≥T düe÷y˚XÊ\T ÁbÕs¡+uÛÑeT
j·÷´sTT. bÕs¡¢yÓT+≥T Á|ü‘˚´ø£ düe÷y˚XÊ\T 18
ôdô|º+ãs¡T 2023q bÕ‘· bÕs¡¢yÓT+≥T uÛÑeq+˝À
ÁbÕs¡+uÛÑ+ ø±>±, ‘·s¡Tyê‘·s√E ø=‘·Ô uÛÑeq+ ˝ÀøÏ
e÷sêsTT. ‘=* _\T¢>± #·≥º düuÛÑ˝À eTVæ≤fi¯\≈£î 33
XÊ‘·+ ]»πs«wüqT¢ ø£*Œ+#˚ HêØX¯øÏÔ e+<äHé
n_Ûj·÷Hé _\T¢qT Á|üuÛÑT‘·«+ Á|üy˚X¯ô|{Ϻ+~.
[ dü+Á|ü<ëj·T ø£fi¯\T, ø£fi≤ø±s¡T*ï Áb˛‘·‡Væ≤+#˚+
<äT≈£î s¡÷.13y˚\ø√≥¢‘√ ª$X¯«ø£s¡à jÓ÷»qµ
|ü<∏äø±ìï Á|ü<Ûëì yÓ÷B ÁbÕs¡+_Û+ #ês¡T.
[ sêy˚TX¯«s¡+ düMT|ü+˝Àì eT+&É|ü+ düeTTÁ<ärs¡+˝À
XÊÁdüÔy˚‘·Ô\T Ç{°e\ ø£qT>=qï ø=‘·Ô düeTTÁ<ä|ü⁄
dü÷ø£åàJ$({≤]ºÁπ>&é)øÏ e÷J sêÁwüº|ü‹ ~e+>∑‘·
nãT›˝Ÿ ø£˝≤+ ù|s¡T ô|{≤ºs¡T.
[ uÛ≤s¡‘· Vü≤]‘· $|ü¢e |æ‘êeTVüQ&ÉT, Á|üeTTK e´e
kÕj·T XÊÁdüÔy˚‘·Ô, |ü<äà$uÛÑ÷wüDY |ü⁄s¡kÕÿs¡ Á>∑V”≤‘·
m+mdt kÕ«$THê<∏äHé (98) ø£qTïeT÷XÊs¡T.
[ ˇ&çkÕ≈£î #Ó+~q j·TTe e´ekÕj·T XÊÁdüÔy˚‘·Ô &Üø£ºsY
kÕ«r Hêj·Tø˘≈£î Á|ü‹cÕ˜‘·àø£yÓTÆq Hês¡àHé Ç uÀsê¢>¥
nyês¡T¶ \_Û+∫+~.
[ u≤©e⁄&é ˝…C…+&ÉØ q{Ï, &Ü´q‡sY eV”≤<ë ¬sVü≤
e÷Hé≈£î <ë<ë kÕôV≤uŸ bòÕ˝Òÿ ˝…’|òtf…ÆyéT nNyéyÓT+{Ÿ
Á|üø£{Ï+#ês¡T.
 ãT<Ûäyês¡+ 27 &çôd+ãsY 2023
[ @wæj·THé π>yéT‡˝À uÛ≤s¡‘Y 28 dü«s¡í+, 38 s¡»‘·, 41
ø±+dü´ |ü‘·ø±\‘√ 107 |ü‘·ø±\qT kÕ~Û+∫+~.
60 @fi¯¢ Ädæj·÷ Áø°&É\ #·]Á‘·˝À uÛ≤s¡‘Y ≈£î Ç<˚
n‘·T´‘·ÔeT Á|ü<äs¡Ùq ø±e&É+ >∑eTHês¡Ω+.
[ <˚X¯+˝ÀH˚ n‘·´+‘· ø±\Twü´ q>∑s¡+>± &Ûç©¢
ø=qkÕ>∑T‘√+~.
[ ;Vü‰sY sêÁwüº »HêuÛ≤˝À <ë<ë|ü⁄ 63 XÊ‘·+ eT+~
z;d”\T, á;d”\T ñqï≥Tº düπs«˝À ‘˚*+~. sêÁwüº
yÓTT‘·Ô+ »HêuÛ≤ 13.07 ø√≥T¢ ñ+&É>±.. n+<äT˝À
n‘·´+‘· yÓqTø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\(á;d”) yês¡T 36
XÊ‘·+, Ç‘·s¡ yÓqTø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\(z;d”) yês¡T
27.13XÊ‘·+ ñHêïs¡ì ìy˚~ø£ yÓ\¢&ç+∫+~.
md”‡\T sêÁwüº »HêuÛ≤˝À 19.65 XÊ‘·+, md”º\T
1.68XÊ‘·+ eT+~ ñHêïs¡T. nÁ>∑≈£î˝≤\ yêfi¯ó¢
15.2XÊ‘·+ ñHêïs¡T. eT‘ê\ |üs¡+>± sêÁwüº+˝À
81.99XÊ‘·+ »HêuÛ≤‘√ Væ≤+<äTe⁄\T ñHêïs¡T.
17.70XÊ‘·+ eTTdæ¢+\T ñHêïs¡T
[ n‘·´+‘· y˚&ç dü+e‘·‡s¡+>± 2023 ]ø±s¡T¶
düèwæº+∫+~.
[ >∑T»sê‘Y˝À ø=‘·Ô>± ì]à+∫q Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚
n‹ô|<ä› ø±s=Œπs{Ÿ Ä|ò”dt Vü≤uŸ nsTTq dü÷s¡‘Y
&Ó’eT+&é uÀsY‡ uÛÑeHêìï Á|ü<Ûëì yÓ÷B ÁbÕs¡+_Û+
#ês¡T.dü÷s¡‘Y˝Àì &Ó’eT+&é ØôdsYà n+&é eTs¡ÿ+f…Æ˝Ÿ
(Á&ûyéT) dæ{°˝À ì]à+∫q á _*¶+>¥ Á|ü|ü+#·+˝ÀH˚
n‹ô|<ä› ø±sê´\j·T uÛÑeq+>± –ìïdt ]ø±s¡T¶˝À¢øÏ
møÏÿ+~. <ë<ë|ü⁄ s¡÷.3,500ø√≥¢ e´j·T+‘√ 35.
54 mø£sê\ $d”Ôs¡í+˝À ì]à+∫q á yÓT>±Ádüºø£ÃsY˝À
9 Á>ö+&é ≥es¡¢‘√ bÕ≥T 15 n+‘·düTÔ\T ñHêïsTT.
[ ÁøÏ$Tdü+Vü‰s¡ø£ eT+<äT yÓTTH√Áø={À|òtdüô|’ πø+Á<ä
Á|üuÛÑT‘·«+ ìùw<Ûä+ $~Û+∫+~. &çø√bò˛˝Ÿ, &çH√ø±´|t,
yÓT<∏√yÓTÆ˝Ÿ\qT ≈£L&Ü ìùw~Û+∫+~.
[ dæøÏÿ+˝À uÛ≤Øes¡<ä\T düwæº+∫q ;uÛÑ‘·‡+˝À
#·T+>±Ô+>¥ &Ü´yéT ø=≥Tº≈£îb˛sTT+~.
[ #·+Á<äj·÷Hé-3 #·+Á<äT&çô|’ kÕ|òtº ˝≤´+&ç+>¥ nsTTq
Ä>∑dtº 23qT C≤rj·T n+‘·]ø£å ~q+>± πø+Á<ä
Á|üuÛÑT‘·«+ n~Ûø±]ø£+>± Á|üø£{Ï+∫+~.
[ uÛ≤s¡‘· yÓ’e÷ìø£ <äfi¯+ ‘·÷s¡TŒ B«|üdüeTTÁ<ä
rs¡ÁbÕ+‘·+˝À ÁãôVAàdt $Tôd’‡˝Ÿ msYÔ ≥÷ msYÔ
yÓs¡¸HéqT $»j·Te+‘·+>± |üüØøÏå+∫+~.
[ »&û®\T <˚e⁄fi¯ó¢ ø±s¡ì, Hê´j·Tyê<äT\T, ø£øÏå<ës¡T\T
yê] eTT+<äT #˚‘·T\T ø£≥Tºø=ì ˇ~– ñ+&Ü*‡q
nedüs¡+ ˝Ò<äì πøs¡fi¯ ôV’≤ø√s¡Tº Á|üø£{Ï+∫+~.
[ mìïø£\ nÁø£e÷\qT ìyê]+#˚+<äT≈£î mìïø£\
dü+|òüT+ ªd” $õ˝Ÿµ j·÷|tqT ‘Ó∫Ã+~.
[ >±+BÛ XÊ+‹ |ü⁄s¡kÕÿs¡ m+|æø£ ø£$T{°˝À e÷J
ñ|üsêÁwüº|ü‹ m+.yÓ+ø£j·T´ Hêj·TT&ÉT≈£î kÕúq+
H√u…˝Ÿ Áô|’CŸ πø≥–Ø $CÒ‘·\T
yÓT&çdæHé ø£{≤*Hé ø±]ø√ eT]j·TT Á&É÷ yÓ’kÕàHé
uÛÖ‹ø£XÊÁdüÔ+ |æj·TØ n>√dæºì, ô|ò¬sHéÿ ÁøöCŸ
eT]j·TT nH˚ï m˝Ÿµ VüQ´*j·TsY
s¡kÕj·Tq XÊÁdüÔ+ eTÚ+– u≤yÓ+&ç, \÷sTTdt Áãdt
eT]j·TT n˝…ø°‡ møÏyÓ÷yé
kÕVæ≤‘·´+ CÀHé ˇ˝≤yé bò˛ùd‡
XÊ+‹ q¬sZdt yÓTTVü≤eTà~
Ä]úø£ XÊÁdüÔ+ Ábıô|òdüsY ø±¢&çj·÷ >=*¶Hé
\_Û+∫+~.
[ e÷´HéôVA˝Ÿ‡ ø°¢Hé #˚dü÷Ô ø±]à≈£î&ÉT eTs¡DÏùdÔ, 30
\ø£å\ qwüº|ü]Vü‰s¡+ Çyê«\ì düTÁ|”+ø√s¡Tº ‘Ó*|æ+~.
[ &Ûç©¢-|òüTõj·÷u≤<é-MTs¡{Ÿ eT<Ûä´ Øõq˝Ÿ sê|æ&é
Á{≤ì‡{Ÿ dædüºyéT(ÄsYÄsY{°mdt) ø±]&ÜsYqT Á|ü<Ûëì
yÓ÷B ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
[ uÛ≤s¡‘· mìïø£\ dü+|òüT+ e÷J Á|ü<Ûëq ø£$TwüqsY,
πø+Á<ä e÷J eT+Á‹ 86 @fi¯¢ eTH√Vü≤sY dæ+>¥ –˝Ÿ
ø£qTïeT÷XÊs¡T.
[ #êsY<ÛëyéT j·÷Á‘·˝À bÕ˝§Zqï yê]dü+K´ 50\ø£å\T
<ë{Ï+~.
[ ‘·eT eT‘·+ ÄyÓ÷~+∫q|üŒ{Ïø° ¬s+&√ $yêVü≤+
#˚düTø√yê\qT≈£îH˚ Á|ü‹ Á|üuÛÑT‘·« ñ<√´– ‘·|üŒì
dü]>± Á|üuÛÑT‘·« nqTeT‹ rdüTø√yê\ì nkÕ‡+
eTTK´eT+Á‹ Væ≤eT+‘· _X¯«X¯s¡à ‘Ó*bÕs¡T. uÛ≤s¡´
ã‹≈£î+&É>± ñ<√´>∑T\T ¬s+&√ $yêVü≤+ #˚düTø√e
&Üìï Ç{°e\ Á|üuÛÑT‘·«+ ìùw~Û+∫+~
[ Á‹|ü⁄s¡ >∑es¡ïsY>± q\T¢ Ç+Á<äùdHê¬s&ç¶ u≤<Ûä´‘·\T
d”«ø£]+#ês¡T.
[ <˚X¯yê´|üÔ+>± nìï bÕsƒ¡XÊ\\ bÕsƒ¡´|ü⁄düÔø±˝À¢
ªÇ+&çj·÷µ nH˚ |ü<ëìï ªuÛ≤s¡‘Yµ>± e÷sêÃ\+≥÷
ªH˚wüq˝Ÿ øöì‡˝Ÿ |òüsY m&ÉT´πøwüq˝Ÿ ]ôdsYÃ
mHéd”áÄsY{° ø£$T{° Á|ü‹bÕ~+∫+~.
[ <˚X¯+˝À »$T* mìïø£\ kÕ<Ûë´kÕ<Ûë´\ |ü]o\q≈£î
e÷J sêÁwüº|ü‹ sêyéTHê<∏é ø√$+<é H˚‘·‘·«+˝À
@sêŒf…Æq ñqï‘· kÕúsTT ø£$T{°‘√ ˝≤ ø£$TwüHé uÛÒ{°
nsTT´+~.
[ sêÁwüº nôd+;¢ bÕdt #˚dæq _\T¢\qT øÏ¢j·TsY #˚j·Tø£
b˛e≥+ô|’ ‘··$Tfi¯Hê&ÉT >∑es¡ïsY ÄsYmHé s¡$ô|’
düTÁ|”+ø√s¡Tº ÄÁ>∑Vü≤+ e´ø£Ô+ #˚dæ+~.
[ njÓ÷<Ûä´ sêeTeT+~s¡+˝À ÁosêeTT&ç $Á>∑Vü≤
Á|ü‹cÕ˜|üq≈£î eTTVüAs¡Ô+ Ksê¬s’+~. »qe] 22q
Á|ü<Ûëì qπs+Á<ä yÓ÷B eT>∑•s¡ qø£åÁ‘·+˝À n_ÛJ‘Y
eTTVüAs¡Ô+˝À 12.20 >∑+≥\≈£î sêyéT\˝≤¢≈£î
sêeTT&ç $Á>∑Vü‰ìøÏ ÁbÕDÁ|ü‹wü˜ #˚j·TqTHêïs¡T.
[ ÄsY;◊ e÷J >∑es¡ïsY mdt.yÓ+ø£≥s¡eTDHé
ø£qTïeT÷XÊs¡T.
[ dü÷s¡T´&ç n<Ûä´j·Tq+ø√dü+ Á|üjÓ÷–+∫q Ä~‘·´
m˝Ÿ1 XÊ{Ï˝…’{Ÿ˝À ñqï Ä~‘·´k˛˝≤sY$+&é bÕ]ºø£˝Ÿ
mø˘‡|ü]yÓT+{Ÿ ù|˝À&é kÂs¡>±\T\ düº&ûì
ÁbÕs¡+_Û+∫+~.
[ ˇø£kÕ] ÄyÓ÷<ëìï ì\T|ü⁄<ä\ #˚dæq ‘·sê«‘· sêÁwüº
nôd+;¢ ¬s+&√kÕ] ÄyÓ÷~+∫q _\T¢\qT sêÁwüº|ü‹
ÄyÓ÷<ëìøÏ >∑es¡ïsY |ü+|ü˝Òs¡ì düTÁ|”+ ø√s¡Tº düŒwüº+
#˚dæ+~.
[ ñ‘·Ôs¡ø±o ≥HÓï˝Ÿ ¬sdü÷ÿ´ Ä|üπswüHé˝À 17s√E\
‘·sê«‘· 41eT+~ ø±]à≈£î\qT ñ‘·Ôs¡ø±o˝À ≈£L*q
dæ˝≤ÿ´sê kıs¡+>∑+ qT+∫ s¡øÏå+#ês¡T.
[ ÄyéT ÄBà bÕغ dü]ø=‘·Ô ªn+uÒ<äÿsY ô|ò˝Àwæ|t |òüsY
bı*{Ïø£˝Ÿ #˚+CŸµqT ÁbÕs¡+_ÛdüTÔqï≥Tº Á|üø£{Ï+∫+~.
[ <˚X¯+˝À >∑‘· ◊<˚+fi¯¢˝À bÕ\ ñ‘·Œ‹Ô 22.81 XÊ‘·+
ô|]–+~, yÓTT‘·Ô+ ñ‘·Œ‹Ô˝À 15.72XÊ‘·+‘√ ñ‘·Ôs¡
Á|ü<˚XŸ $T–*q sêÁcÕº\ ø£Hêï eTT+<ä+»˝À ñ+~.
H√u…˝Ÿ ãVüQeT‘·ß\ß - 2023
Á|üø£≥q ‘˚B m+|æø£ #˚ùd dü+düú
2 nø√ºãsY 2023 ø£s√*Hé yÓT&çø£˝Ÿ Ç쇺≥÷´{Ÿ, d”«&ÉHé
3 nø√ºãsY 2023 sêj·T˝Ÿ d”«&çwt nø±&ÉMT Ä|òt ôd’HÓ‡dt,
kÕºø˘ôVAyéT
4 nø√ºãsY 2023 sêj·T˝Ÿ d”«&çwt nø±&ÉMT Ä|òt ôd’HÓ‡dt,
kÕºø˘ôVAyéT
5 nø√ºãsY 2023 d”«&çwt nø±&ÉMT, kÕºø˘ôVAyéT
6 nø√ºãsY 2023 Hêπs«õj·THé H√u…˝Ÿ Ç쇺≥÷´{Ÿ, zk˛¢
9 nø√ºãsY 2023 u≤´+ø˘ Ä|òt d”«&ÉHé
[ πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·« Ä<Ûä«s¡´+˝À q&ç#˚ Äj·TTcÕàHé uÛ≤s¡‘Y
ôV≤˝ŸÔ, yÓ˝ŸHÓdt πø+Á<ë\ ù|s¡TqT Çø£ qT+∫
Äj·TTcÕàHé Äs√>∑´ eT+~sY>± |æ\TkÕÔs¡T.
[ >√yê˝À »]–q Ç+≥πsïwüq˝Ÿ |òæ*+ ô|òdæºe˝Ÿ Ä|òt
Ç+&çj·÷ (◊m|òtm|òt◊) Ád”ÿì+>¥≈£î j·÷ìy˚Tf…&é
eT÷M ª~ ˝…’{Ÿµ m+|æ¬ø’+~.
[ #Û·rÔdt>∑&Ûé eTTK´eT+Á‹>± $wüßí &çjÓ÷ kÕjYT m+|æ
ø£j·÷´s¡T.$wüßí&çjÓ÷ kÕjYT >∑‘·+˝À #Û·rÔdt>∑&Ûé sêÁwüº
;CÒ|” n<Ûä´≈£åî&ç>± |üì#˚XÊs¡T. Á|ü<Ûëì qπs+Á<äyÓ÷B
‘=*ø±´_HÓ{Ÿ˝À πø+Á<ä eT+Á‹>± ≈£L&Ü |üì#˚XÊs¡T.
[ ãVüQ»Hé düe÷CŸbÕغ (;md”Œ) n<Ûä´≈£åîsê\T,
e÷j·÷e‹ ‘·q y˚Tq\T¢&ÉT Äø±wt Äq+<é ‘·q
sê»ø°j·T yês¡düT&Éì yÓ\¢&ç+#ês¡T.
[ bÕs¡¢yÓT+{Ÿ˝À Á|üX¯ï\T n&çπ>+<äT≈£î &ÉãT“\T rdüT
≈£îHêïs¡ì Äs√|üD\T m<äTs=ÿ+≥Tqï ‘·D eT÷˝Ÿ
ø±+Á¬>dt m+|” eTVüQyê yÓTTsTTÁ‘êô|’ ãVæ≤wüÿs¡D
y˚≥T |ü&ç+~.
[ $TCÀs¡+ nôd+;¢ mìïø£˝À¢ $»j·T+ kÕ~Û+∫q
CÀs¡+ |”|ü⁄˝Ÿ‡ eT÷yéyÓT+{Ÿ Hêj·T≈£î&ÉT ˝≤˝Ÿ<äT
ôVAe÷ d”m+>± Á|üe÷D d”«ø±s¡+ #˚XÊs¡T.
[ #Ós¡≈£î qT+∫ Ç<∏äHê˝Ÿ ‘·j·÷Øô|’ πø+Á<ä+ ìùw<Ûä+
$~Û+∫+~.
[ Á|ü|ü+#·+˝Àì n‘·´+‘· X¯øÏÔeT+‘·yÓTÆq 100 eT+~
eTVæ≤fi¯\ C≤_‘ê˝À πø+Á<ä Ä]úø£ eT+Á‹ ìs¡à˝≤
d”‘êsêeTHé es¡Tdü>± ◊<√kÕ] #√≥T <äøÏÿ+#·T
≈£îHêïs¡T.
[ >∑T»sê‘Y˝À n‘·´+‘· Á|üC≤<äs¡D bı+~q >±sê“
q‘·´+ j·TTHÓk˛ÿ kÕ+düÿ‹ø£ yês¡dü‘·« dü+|ü<ä
C≤_‘ê˝À #√≥T <äøÏÿ+#·T≈£î+~.
[ n‘·´+‘· düTs¡øÏå‘·yÓTÆq q>∑s¡+>± ø√˝Ÿø£‘ê es¡Tdü>±
eT÷&ÉekÕ] ì*∫+~.
[ <˚X¯+˝ÀH˚ n‹ô|<ä› düπs«HÍø£ ◊mHémdt dü+<Ûëj·Tø˘
uÛ≤s¡‘· HÍø±<äfi¯+˝À #˚]+~.
[ >∑T»sê‘Y sêÁwüº+ á @&Ü~ ≈£L&Ü ˝≤ø£|t&Ó‘Y\˝À
yÓTT<ä{ÏkÕúq+˝À ì*∫+~.
[ e#˚à @&Ü~ »s¡T>∑qTqï »q>∑Dq ‘·sê«‘˚ eTVæ≤fi≤
]»πs«wüqT¢ neT˝À¢øÏ sêqTHêïj·Tì πø+Á<äeT+Á‹
ìs¡à˝≤ d”‘êsêeTHé nHêïs¡T.
[ ªø±Hédæº≥÷´wüHé: #Óø˘ n+&é u≤´˝…q‡dtµ ù|]≥
Ç{°e\ ìs¡«Væ≤+∫q zdü<ädüT‡˝À düTÁ|”+ø√s¡Tº e÷J
Hê´j·TeT÷]Ô »dæºdt ÄsYm|òt HêØeTHé >∑&ç ∫q
@&Ü~ ø±\+˝À »]–q Hê\T>∑T ø°\ø£ |ü]D≤
e÷\ô|’ Ä+<√fi¯q e´ø£Ô+ #˚XÊs¡T. n$ ;;d”ô|’ ◊{°
<ë&ÉT\T, mìïø£\ ø£$Twü qs¡¢ ìj·÷eTø±\qT #˚|üfÒº
Á‹düuÛÑ´ ø£$T{° qT+∫ d”CÒ◊ ‘=\–+|ü⁄, πøs¡fi¯
>∑es¡ïsY Ä]|òt eTVü≤eTà<é U≤Hé |ü\T _\T¢\qT ‘·q
<ä>∑Zπs ô|≥Tºø√ e≥+, Ä]ºø£˝Ÿ 370 s¡<äT› rs¡TŒ.
[ sê»kÕúHé q÷‘·q eTTK´eT+Á‹>± uÛÑ»Hé˝≤˝Ÿ X¯s¡à
Á|üe÷Dd”«ø±s¡+ #˚XÊs¡T.
[ >∑T»sê‘Y˝Àì dü÷s¡‘Y msTTsYb˛s¡Tº≈£î n+‘·sê®rj·T
ôVA<ë \_Û+∫+~.
[ eTVæ≤fi≤ ñ<√´>∑T\ HÓ\dü] ~Hê\T y˚‘·q+‘√
≈£L&çq ôd\e⁄>± Çyê«\qï Á|ü‹bÕ<äqqT πø+Á<ä
eTVæ≤fi≤, •X¯ó dü+πøåeT XÊK eT+Á‹ düàr Çsê˙
e´‹πs øÏ+#ês¡T.
m+<äT≈£î Á|üø£{Ï+#ês¡T
COVID-19øÏ e´‹πsø£+>± n‘·´+‘· Á|üuÛ≤ee+‘·yÓTÆq mRNA yê´øχHé\ n_Ûe~∆
nDTe⁄, |üs¡e÷DTe⁄˝À¢ì m\Áø±ºHé‡ &Ó’q$Tø˘‡\ô|’ |ü]XÀ<Ûäq\T,
ø±+‹ ‘·s¡+>±\ Ä{Àôdø£+&é |ü˝Ÿ‡qT ñ‘·Œ‹Ô #˚ùd |ü<ä∆‹ n_Ûe~∆
HêH√ f…ø±ï\JøÏ dü+ã+~Û+∫ ªø±«+≥+ &Ü{Ÿ‡µ Ä$wüÿs¡D
Hê]¶ø˘ <˚XÊ\ kÕVæ≤‘·´+˝À $q÷‘·ï Hê≥ø±\T, >∑<ä´ |ü<ä´ s¡#·q\T
ÇsêHé˝À eTVæ≤fi¯\ nDÏ∫y˚‘·≈£î e´‹πsø£+>± b˛sê≥+
˝ÒãsY e÷¬sÿ{Ÿ˝À eTVæ≤fi≤ ø±]àø£ ñ‘êŒ<äø£ X¯øÏÔô|’ |ü]XÀ<Ûäq
Á|üC„ nqTã+<Ûä+ 9
[ ‘·eT sêÁwüº n+‘·s¡Z‘· $wüj·÷˝À¢ CÀø£´+ #˚düTø√
e<ä›ì eTDÏ|üPsY d”m+ ;πsHé dæ+>¥ $TCÀs¡+ d”m+
˝≤˝Ÿ<äTôVAe÷≈£î dü÷∫+#ês¡T.
[ eT<Û ä´Á|ü<˚XŸ eTTK´eT+Á‹>± yÓ÷Vü≤Héj·÷<äyé, #Û·rÔdt
>∑&Ûé d”m+>± $wüßí<˚yékÕjYT Á|üe÷Dd”«ø±s¡+ #˚XÊs¡T.
[ »eT÷à ø±oàsY |ü⁄qs¡«´ed”úø£s¡D (¬s+&Ée dües¡D)
_\T¢≈£î ˝Àø˘düuÛÑ ÄyÓ÷<ä+ ‘Ó*|æ+~.
[ {Ïu…≥Hé Ä<Ûë´‹àø£ >∑Ts¡Te⁄, 14e <ä˝…’˝≤e÷ f…ì®Hé
>±´{À‡ 13 @fi¯¢ ‘·sê«‘· dæøÏÿ+qT dü+<ä]Ù+#ês¡T.
[ »eT÷àø£oàsY˝À mìïø£\ ìs¡«Vü≤D≈£î #·s¡´\T
#˚|ü{≤º\ì πø+Á<ä mìïø£\ dü+|òü÷ìï düTÁ|”+ø√s¡Tº
Ä<˚•+∫+~.
[ s¡+C≤Hé e÷dü+˝À eTTdæ¢+\T Ç#˚à ÇbòÕÔsY $+<äT≈£î
j·TTHÓk˛ÿ (◊ø£´sê»´dü$T‹ $<ä´, XÊÁd”Ôj·T,
kÕ+düÿ‹ø£ dü+düú) >∑T]Ô+|ü⁄ \_Û+∫+~.
[ u…+>∑Tfi¯Ss¡T≈£î #Ó+~q eT÷´õø˘ ø£+b˛»sY ]ø°ÿ πøCŸ
ªª&çyÓ’CŸ f…Æ&釵µ Ä\“yéT≈£î Á>±MT nyês¡T¶ ¬>\T#·Tø√
e≥+ <ë«sê 3e kÕ] á nyês¡T¶ n+<äT≈£îqï
e´øÏÔ>± ]ø±s¡T¶ HÓ˝ø=˝≤Œ&ÉT.
[ ÄÁùdº*j·÷ Á|ü<Ûëì Ä+<Û√ìn\ŒH√dt uÛ≤s¡‘Y˝À
|üs¡´{Ï+#ês¡T.
[ uÛ≤s¡‘Y, nyÓT]ø±, »bÕHé, ÄÅùdº*j·÷ <˚XÊ\‘√
≈£L&çq #·‘·Ts¡T“» ≈£L≥$T $<˚XÊ+>∑ eT+Á‘·T\
düe÷y˚X¯+ 2023 e÷]Ã3q q÷´&Ûç©¢˝À »]–+~.
[ e+<˚ uÛ≤s¡‘Y ¬s’\TqT q&ç|æq yÓTT<ä{Ï eTVæ≤fi≤ ˝Àø√
ô|’˝…{Ÿ>± düTπsU≤ j·÷<äyé ]ø±s¡T¶ HÓ\ø=˝≤Œs¡T.
[ ‘Ó\T>∑T ∫Á‘·+ ÄsYÄsYÄsY≈£î <ë<ëkÕôV≤uŸ bòÕ˝Òÿ
Ç+≥πsïwüq˝Ÿ |òæ˝Ÿà ô|òdæºe˝Ÿ nyês¡T¶ \_Û+∫+~.
[ bÕs¡¢yÓT+{Ÿ˝À k˛àø˘ u≤+ãT\ n\»&çøÏ Á|ü<Ûëq
dü÷Á‘·<Ûë] \*‘Y s¡a≤qT b˛©düT\T n¬sdtº #˚XÊs¡T
[ eT<Ûä´Á|ü<˚XŸ˝Àì HÍs¡<˚Væ≤, sêDÏ <äTsêZe‹ nuÛÑj·÷s¡
D≤´\qT ø£*|æ ˇπø f…Æ>∑sY ]»sY«>± @sêŒ≥T #˚kÕs¡T.
[ ;Vü‰sY˝À ]»πs«wüqT¢ 65%≈£î ô|+#·T‘·÷ nôd+;¢
rsêàq+ ÄyÓ÷~+∫+~. Ä]∆ø£+>± yÓqTø£ã&çq
esêZ\≈£î >∑\ 10% ø£*|æ‘˚ yÓTT‘·Ô+ ]»πs«wüqT¢
75% ne⁄‘êsTT.
[ düTÔ‘· Ä]∆ø£dü+e‘·‡s¡+˝À uÛ≤s¡‘·eè~∆ πs≥T 6.4%>±
Á|ü
mdt |æ >√¢ã˝Ÿ πs{Ï+>¥ (nyÓT]ø±) n+#·Hê y˚dæ+~.
[ ns¡TD≤#·\ Á|ü<˚XŸ˝Àì ÁãVü≤à|ü⁄Á‘· qB rs¡+˝À
eT÷´õø˘ ÁbÕ>¥ nH˚ ø=‘·Ô C≤‹ ø£|üŒqT ø£qT>=Hêïs¡T.
[ »eTTàø±oàsY e÷J eTTK´eT+Á‹ |òüs¡÷UŸ nãT›˝≤¢
J$‘· #·]Á‘· ªª|òüs¡÷ø˘ Ä|òt ø±oàsYµ qT nX¯«˙
uÛÑ{≤ï>∑sY, ÄsYdæ >∑+CŸ dü+ø£\q+ #˚kÕs¡T.
[ düT<ÛëeT÷]Ô sêdæq ∫qï |æ\¢\ |ü⁄düÔø£+ ªø±eTHé m{Ÿ
nHéø±eTHéµqT ô|+–«Hé dü+düú Á|ü#·T]+∫+~.
[ >∑es¡ïsYù|≥ ≥T >∑es¡ïsY‡ Vü≤Ödt ` m Væ≤ø˘‡ ˇ&çd”‡
|ü⁄düÔø±ìï |æ.mHé. sêeTyÓ÷Vü≤qsêe⁄ ‘·$Tfi¯Hê&ÉT
e÷J >∑es¡ïsY sêkÕs¡T.
10 Á|üC„ nqTã+<Ûä+
[ u≤|ü≥¢ düMT|ü+˝Àì eTT‘êÔj·TbÕ˝…+ n≥M
ÁbÕ+‘·+˝À n‘·´+‘· ns¡T<Ó’q Áπ>Vü‰sY¶ _˝Ÿ |üøÏå ø£ì
|æ+∫+~. bÕøÏkÕúHé˝Àì |ü+C≤uŸ, eTq<˚X¯+˝Àì
Væ≤e÷\j·÷\˝À á |üøÏå m≈£îÿe>± ø£ì|ædüTÔ+~.
[ es¡\øÏåà nH˚ |ü‹Ô e+>∑&Üìï düèwæº+∫q ¬ø.bÕbÕ
sêe⁄ eTs¡DÏ+#ês¡T. áj·Tq ø£sêí≥ø£ sêÁwüº+˝Àì
sêj·T#·÷sY õ˝≤¢ dæ+>∑q÷sY˝À dæús¡|ü&ɶ ‘Ó\T>∑T
dü+‘·‹ Ä<äs¡Ù ¬s’‘·T.
[ yÓ’j·TdtÄsY õ˝≤¢ yÓTÆ<äT≈£Ls¡T eT+&É\+ |æ∫ìs&ç¶
|ü˝…¢ düMT|ü+˝À ‘=$Tà<äe X¯‘êã›+ Hê{Ï Ms¡>∑\T¢
\_Û+∫+~. á XÊdüq+˝À j·TTe≈£îì‘√ bÕ≥T ˇø£
≈£îø£ÿ ≈£L&Ü ñ+~. >√dü+|ü<ä |ü]s¡ø£åD˝À |ü⁄*
<ë&ç˝À eTs¡DÏ+∫q j·TTe≈£îìøÏ dü+düàs¡D>± Bìì
@sêŒ≥T #˚XÊs¡ì uÛ≤$düTÔHêïs¡T.
[ sêÁwüº $uÛÑ»q˝À Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ yê{≤>± e∫Ãq
ìC≤+ ø±\+ Hê{Ï ‘=*‘·s¡+ ãdüT‡ <äø£ÿHéø°«HéqT
$»j·Tyê&É ÄsY{Ïdæ ãkÕº+&é˝À ñ+#ês¡T.
[ ‹s¡T|ü‹˝Àì $Hêj·Tø˘ kÕ>∑sY düMT|ü+˝À ì]à+∫q
<˚X¯+˝À¬ø˝≤¢ ô|<ä›<Ó’q eTTs¡T>∑T ˙{Ï X¯ó~∆ bÕ¢+{ŸqT
ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
[ ‘Ó\+>±D ùdº{Ÿ kÕº{Ïdæºø£˝Ÿ nuŸÁkÕºø˘º |ü_¢πøwüHéqT
sêÁwüº Á|üD≤[ø± dü+|òüT+ yÓ’dt#Ó’s¡àHé uÀsTTHé|ü*¢
$H√<é ≈£îe÷sY Ä$wüÿ]+#ês¡T. 2011 Hê{ÏøÏ
‘Ó\+ >±D yÓTT‘·Ô+ »HêuÛ≤ 3,50,03,674.
»HêuÛ≤ô|’ @sêŒf…Æq C≤rj·T ø£$TwüHé n+#·Hê\
Á|üø±s¡+ 2021˝À ‘Ó\+>±D˝À 3,77,25, 000
»HêuÛ≤ ñ+&É>±, 2031Hê{ÏøÏ Ä dü+K´
3,92,07,000 #˚s¡T≈£î+≥T+<äì n+#·Hê y˚XÊs¡T.
[ Á|ü<ÛëqeT+Á‹ qπs+Á<äyÓ÷&û s¡∫+∫q m>±®yéT yê]
j·TsY |ü⁄düÔø£+ ‘Ó\T>∑T nqTyê<ëìï >∑es¡ïsY
$X¯«uÛÑ÷wüDY Vü≤] #·+<äHé Ä$wüÿ]+#ês¡T. H˚wüq˝Ÿ
ãTø˘ Á≥dtº á |ü⁄düÔø±ìï Á|ü#·T]+∫+~.
[ u≤|ü≥¢ dü÷s¡´\+ø£ ÁbÕ+‘·+˝Àì n&Ée⁄\˝À
Áo\+ø£, ‘·$Tfi¯Hê&ÉT, πøs¡fi¯ n&Ée⁄\˝À dü+#·]+#˚
e÷˝ÀÿVü‰ nH˚ |ü≈£åî\T e\dü e#êÃsTT á |üøÏåøÏ
¬s+&ÉT ø±fi¯ófl eTT+<äT≈£î eTs√ ¬s+&ÉT yÓqTø£≈£î
ñ+{≤sTT
[ dü‘·´uÛ≤eT bÕÁ‘·\≈£î Á|ü‹ s¡÷|ü+>± ì*∫q
n\Hê{Ï Hêj·Tø£ »eTTq eTs¡DÏ+#ês¡T.
[ eTq }s¡T-eTq ã&ç˝À uÛ≤>∑+>± dæ]dæ\¢ õ˝≤¢
>∑+;Ûsêe⁄ù|≥˝À ì]à+∫q πøJ ≥÷ |”J ø±´+
|üdtqT $<ë´XÊK eT+Á‹ dü_‘ê Ç+Á<ë¬s&綑√
ø£*dæ eT+Á‹ πø{°ÄsY ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
[ dæ+>∑πsDÏ dü+düú »qe]˝À 68.4\ø£å\ ≥qTï\ u§>∑TZ
qT s¡yêD≤ #˚dæ dü]ø=‘·Ô ]ø±s¡T¶qT HÓ\ ø=*Œ+~.
[ 1970-71˝À ÄVü‰s¡ ñ‘·Œ‘·TÔ\ ~>∑Tã&ç˝À
<˚X¯+˝À 23e kÕúq+˝À ñqï ‘Ó\+>±D (ñeTà&ç
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ) 2019-20˝À düsêdü] eT÷&√
kÕúHêìøÏ m>∑u≤øÏ+~. >∑‘·+˝À ‘Ó\+>±D˝À
ôV≤ø±ºs¡T≈£î 781 øÏ˝À\ ÄVü‰s¡ ñ‘·Œ‘·TÔ\T ~>∑Tã&ç
ø±>± Á|üdüTÔ‘·+ Ç~ 3,483 øÏ˝À\≈£î ô|]–+~.
[ eTT\T>∑T õ˝≤¢ ‘ê&Ü«sTT eT+&É\+ y˚T&Üs¡+
C≤‘·s¡˝À düeTàø£ÿ kÕs¡\eTà ‘·\T¢\≈£î uÛÑ≈£îÔ\T
ã+>±s¡+(u…\¢+) ø±qTø£>± düeT]ŒdüTÔHêïs¡T.
[ ‘Ó\+>±D˝À Ç+{Ï+{Ïø° dü«#·Ã¤yÓTÆq q˝≤¢ ˙fi¯¢qT
düs¡|òüsê #˚düTÔqï $TwüHé uÛÑ^s¡<∏ä |ü<∏äø£+ >∑÷]Ã
bÕs¡¢yÓT+≥T˝À Á|üy˚X¯ô|{Ϻq Ä]úø£ düπs«˝À Á|ü‘˚´ø£+
>± Á|ükÕÔ$+#ês¡T.
[ ø±øÏHê&É õ˝≤¢ ‘·Tì düMT|ü+˝À >=+|ü ø=+&É e<ä›
j·T\eT+∫* #êfi¯ó≈£î´\ ø±\+ Hê{Ï XÊdüq+
\_Û+∫+~. Ç~ Áø°.X¯.12e X¯‘êu≤∆ìøÏ #Ó+~q~
[ nwüºø±\ qdæ+Vü≤sêeT X¯s¡à(80) ø£qTïeT÷XÊs¡T.
ncÕºe<Ûëq+‘√ düeT≈£L]q &ÉãT“‘√ nq+‘·kÕ>∑sY
˝À Äj·Tq düs¡dü«‹ Ä\j·÷ìï ø£{Ϻ+#ês¡T.
[ »q>±eT õ˝≤¢ bÕ\≈£î]Ô eT+&É\ πø+Á<ä+˝Àì Áo
k˛y˚TX¯«s¡ \ø°åàqs¡dæ+Vü≤ kÕ«$T Ä\j·T >∑T≥º e<ä›
Ä~e÷qe⁄\ Äqyêfi¯¢qT >∑T]Ô+#ês¡T.
[ uÛ≤s¡‘Y˝À ‘=*kÕ] ôV’≤<äsêu≤<é Ä‹<∏ä´$T∫Ãq
Á|ü‹cÕ˜‘·àø£ bòÕs¡Tà˝≤-á Á|ü|ü+#· #ê+|æj·THéwæ|t
˝À C≤Hé m]ø˘ yÓsYï f…Æ{Ï˝Ÿ¬>\T#·T≈£îHêï&ÉT.
[ j·T÷s√|æj·THé ø±eTHé Á¬ødüŒ˝Ÿ (∫{Ϻ &˚>∑) ø£&É|ü
õ˝≤¢ dæ<ä∆e≥+ düMT|ü+˝À ø£ì|æ+∫+~.
[ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ >∑es¡ïsY>± düTÁ|”+ø√s¡Tº e÷J Hê´j·T
eT÷]Ô »dæºdt nãT›˝Ÿ qJsYqT ìj·T$T+#ês¡T.
Á|üdüTÔ‘· >∑es¡ïsY _dü«uÛÑ÷wüHé Vü≤]#·+<äHéì #Û·rÔdt
>∑&Ûé≈£î q÷‘·q >∑es¡ïsY>± ìj·T$T+#ês¡T.
[ ø±ø£rj·TT\ ø±\+ Hê{Ï HêDÒ\ #·]Á‘·qT, yê{Ï
ÁbÕ<Ûëq´‘·qT $e]dü÷Ô Á|üeTTK HêDÒ\ n<Ûä´j·Tq
ì|ü⁄DT\T &Ü.sêõ¬s&ç¶ s¡∫+∫qªø±ø£rj·Tø±sTTH釵
|ü⁄düÔø±ìï eT+Á‹ Vü≤ØXŸsêe⁄ Ä$wüÿ]+#ês¡T.
[‘·*¢bÕ\ ÁbÕeTTK´‘·qT $e]+#·&É+, yê{Ïì bÕ{Ï+
#·&É+˝À ø±e÷¬s&ç¶ õ˝≤¢ u≤qT‡yê&É e÷‘ê-
•X¯ó ÄdüT|üÁ‹øÏ Á|ü‹cÕº‘·àø£yÓTÆq Áu…dtº
|ò”&ç+>¥ Áô|ò+&û¢ nÁøÏ &˚wüHé Áπ>&é-1
e∫Ã+~.
[ ‘Ó\T>∑T dæìe÷øÏ kÕ+düÿ‹ø£ ‘˚C≤ìï,
ñ‘˚ÔC≤ìï ì+|æq ø£fi≤‘·|üdæ«πø
$X¯«Hê<∏é(92) ø£qTïeT÷XÊs¡T.
Äj·Tq≈£î C≤rj·TkÕúsTT˝À m+‘√
ù|s¡T ‘Ó∫Ãq X¯+ø£sê uÛÑs¡D+ 1980
|òæÁãe] 2q $&ÉT<ä˝…’+~. n<˚s√Eq
Äj·Tqj·÷<ä∫äø£+>± ø£qTïeT÷XÊs¡T.
[ ôV’≤<äsêu≤<é˝À »s¡T>∑T‘·Tqï ãjÓ÷ @wæj·÷
dü<ädüT‡˝À 2023 dü+e‘·‡sêìøÏ >±qT JH√yéT
yê´© mø˘‡˝…Hé‡ nyês¡T¶qT Ábıô|òdüsY sêãsYº mdt
˝≤+>∑sY≈£î es¡TÃe˝Ÿ>± n+<äCÒXÊs¡T.
[ »q>±eTõ˝≤¢ bÕ\≈£î]Ô eT+&É\+ $dü÷ïs¡T
Á>±eT+˝À ø±ø£rj·TT\ ø±\+ Hê{Ï s¡TÁ<äeT<˚$
•˝≤XÊdüq+ ñqï≥Tº #·]Á‘· |ü]XÀ<Ûä≈£î&ÉT ¬s&ç¶
s¡‘êïø£sY¬s&ç¶ ‘Ó*bÕs¡T.
[ 1130|òæÁãe] 24q sêe÷qTC≤ #ês¡T´\#˚
X¯+≈£îkÕú|üq #˚j·Tã&ɶ ‹s¡T|ü‹ q>∑sêìøÏ »qà~q
y˚&ÉT ø£\T ìs¡«Væ≤+#ês¡T.
[ n+‘·sê®rj·T jÓ÷>± πø+Á<ëìøÏ es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢
HÓø=ÿ+&É˝Àì 180 mø£sê\ düú˝≤ìï πø{≤sTT+#ês¡T.
[ 2022-23 Ä]úø£ dü+e‘·‡sêìøÏ dü+ã+~Û+∫q
<˚X¯ ‘·\dü] Ä<ëj·T >∑D≤+ø±˝À¢ ‘Ó\+>±D nÁ>∑
kÕúq+˝À ì*∫+~. H˚wüq˝Ÿ kÕº{Ïdæºø£˝Ÿ Ä|ò”dt
$&ÉT<ä\ #˚dæq á >∑D≤+ø±\ Á|üø±s¡+ ‘Ó\+>±D
‘·\dü] Ä<ëj·T+ s¡÷.3,17,115.
[ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À e÷]à 15 qT+&ç |üP]ÔkÕúsTT˝À
bòÕ´$T© &Üø£ºsY $<ÛëHêìï neT\T #˚kÕÔs¡T.
[ πø+Á<ä |üX¯ó dü+es¡∆ø£ XÊK 2021-22≈£î dü+ã+
~Û+∫ 20e |üX¯ó>∑Dq ìy˚~ø£qT $&ÉT<ä\ #˚dæ+~.
<˚X¯+˝ÀH˚ n‘·´~Ûø£ >=Á¬s\T >∑\ sêÁwüº+>± ‘Ó\+>±D
ì*∫+~. yÓTT‘·Ô+ 1,90,63,058 >=Á¬s\‘√ sêÁwüº+
yÓTT<ä{Ï kÕúq+ <äøÏÿ+#·Tø=qï~. ‘Ó\+>±D ‘·sê«‘·
1.76 ø√≥¢ >=Á¬s\‘√ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ¬s+&√ kÕúq+˝À,
1.10ø√≥¢ >=Á¬s\‘√ ø£sêí≥ø£ eT÷&√ kÕúq+˝À ì*
#êsTT. >∑T&É¢ ñ‘·Œ‹Ô˝À ‘Ó\+>±D eT÷&√ kÕúq+˝À
ñqï~. ‘=*kÕúq+˝À @|”, ¬s+&√ kÕúq+˝À
‘·$Tfi¯Hê&ÉT ñHêïsTT.
[ $»j·Tyê&É˝À ìs¡«Væ≤+∫q nVæ≤+kÕs¡HéøÏ eTTK´
n‹~∏>± Ç+&çj·THé ˇ*+|æø˘ nk˛dæj˚TwüHé
Áô|dæ&Ó+{Ÿ |”{° ñwü Vü‰»s¡j·÷´s¡T.
[ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ≈£î sê»<Ûëì>± neTsêe‹ e÷Á‘·y˚T
ñ+&Ü\ì neTsêe‹ ¬s’‘·T\ ñ<ä´eT+ 1200
s√E\T |üP]Ô ne«≥+‘√ Áoø±≈£îfi¯+ õ˝≤¢ ns¡dü
$*¢ #˚s¡T≈£îHêïs¡T. >∑‘·+˝À #˚|ü{Ϻq neTsêe‹ ≥T
ns¡dü$*¢ bÕ<äj·÷Á‘· sêeT#·+Á<ä|ü⁄s¡+ e<ä› 2022
nø√ºãsY, 23q Ä–b˛sTT+~.
[ ôV’≤<äsêu≤<é≈£î #Ó+~q ùdŒdt f…ø˘ kÕºs¡º|t dü+düú
ôd’ÿs¡÷{Ÿ ‘·eT 3&û Á|æ+f…&é Áø£jÓ÷»ìø˘ Ç+õHé
<ÛëeHé-2 ˝≤+>¥ &É÷´πswüHé f…dtºqT $»j·T
e+‘·+>± |üØøÏå+∫+~. >∑‘· @&Ü~ qe+ãsY˝À
ª$Áø£yéT-mdtµ Á|üjÓ÷>∑+ <ë«sê <˚X¯+˝À sê¬ø{ŸqT
Á|üjÓ÷–+∫q ‘=* Áô|’y˚{Ÿ dü+düú>± ôd’ÿs¡÷{Ÿ ]ø±s¡T¶
düwæº+∫q $wüj·T+ ‘Ó*dæ+<˚.
[ dæøÏ+Á<ëu≤<é qT+∫ ‹s¡T|ü‹ eT<Ûä´ q&ç#˚ e+<˚
uÛ≤s¡‘Y ¬s’\TqT Á|ü<Ûëì qπs+Á<ä yÓ÷B
C…+&Ü }|æ ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
[ @|”˝À Á|üuÛÑT‘·« yêVü≤Hê\≈£î
Çø£ 40J dæØdt πø{≤sTTkÕÔs¡T.
[uÛ≤s¡‘· HÍø± <äfi≤ìøÏ #Ó+~q
‘=* yê≥sY »dtº bòÕdtº n{≤ø˘
Áø±|òtº ◊mHémdt ‘·Ts¡Tà–¢≈£î
M&√ÿ\T |ü*ø±s¡T e÷©›e⁄\‘√
»]–q ˇ|üŒ+<ä+˝À uÛ≤>∑+>±
Bìï Ä <˚XÊìøÏ n|üŒ–kÕÔs¡T.
[ bòÕ´$T© &Üø£ºsY nH˚ |ü<∏äø±ìï
@Á|æ˝Ÿ Äs¡e ‘˚Bq Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ eTTK´
eT+Á‹ yÓ’j·Tdt »>∑H√àVü≤Hé ¬s&ç¶ |ü˝≤ï&ÉT õ˝≤¢
∫\ø£\÷]ù|≥ eT+&É\+ *+>∑+ >∑T+≥¢ Á>±eT+˝À
ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. ÁbÕ<∏ä$Tø£ Äs√>∑´ πø+Á<ä+˝Àì
yÓ’<äT´\T 108 yêVü≤q+˝À $˝ÒCŸ øÏ¢ìø˘qT
dü+<ä]Ù+∫ Á|ü»\≈£î yÓ’<ä´ |üØø£å\T ìs¡«Væ≤ kÕÔs¡T.
$ø£˝≤+>∑T\T, eT+#·+˝À qTqï s√>∑T\ ≈£î
Ç+{Ïe<˚› yÓ’<ä´ ∫øÏ‘·‡ qT n+~kÕÔs¡T.
[ ôV’≤<äsêu≤<é q>∑s¡+˝À 125 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ˝À
sê»´+>∑ ìsêà‘· &Üø£ºsY ;ÄsY n+uÒ<äÿsY $Á>∑Vü≤+
@sêŒ≥T #˚XÊs¡T. |ü<äàuÛÑ÷wüDY nyês¡T¶ Á>∑V”≤‘·
sê+eHéJ düT‘êsY, Äj·Tq ≈£îe÷s¡T&ÉT nì˝Ÿ
düT‘êsY $Á>∑Vü≤ qeT÷ Hê\qT r]Ã~<ë›s¡T.
[ ‘·q n<äT“‘· Á|ü‹uÛÑ‘√ n≥T Áø°&É\‘√ bÕ≥T #·<äT
e⁄˝À¢ ]ø±s¡T¶\T ‹s¡T>∑ sêdüTÔqï ôV’≤<äsêu≤B HÓ’Hê
C…’kÕ«˝Ÿ 22 @fi¯¢ πø &Üø£ºπs{Ÿ |ü{≤º n+<äT≈£îqï |æqï
ej·TdüT uÛ≤s¡rj·TTsê*>± ns¡T<Ó’q |òüTq‘· kı+‘·+
#˚düT≈£î+~. Ä~ø£$qqïj·T´ $X¯«$<ë´\j·T+
qT+∫ &Üø£ºπs{Ÿ |ü{≤º n+<äT≈£î+~. sêÁwüº+˝Àì
eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢ ô|’ ª@ düº&û ÄHé s√˝Ÿ Ä|òt
yÓTÆÁø√ ô|ò’HêHé‡ ÇHé e⁄yÓTHé m+|üesYyÓT+{Ÿµ nH˚
{≤|æø˘ô|’ HÓ’Hê ‘·q |ü]XÀ<Ûäq #˚dæ+~.
[ ¬s+&ÉT dæ+>∑|üPsY ñ|üÁ>∑Vü‰\qT |”mdtm©« d” 55
$»j·Te+>∑+>± ì+–˝ÀøÏ |ü+|æ+~.
[ Áoø±≈£îfi¯+ õ˝≤¢˝Àì eT÷\ù|≥b˛s¡º≈£î Ä+Á<Ûä
Á|ü<˚XŸ eTTK´eT+Á‹ »>∑Hé uÛÑ÷$T|üP» #˚XÊs¡T.
[ &Üø£ºsY ;ÄsY n+uÒ<äÿsY ‘Ó\+>±D dü∫yê\j·÷ìï
eTTK´eT+Á‹ πød”ÄsY ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
[ ôV’≤<äsêu≤<é HÓ¬ø¢dts√&ÉT¶˝À ˙sê πø|òtqT ÁbÕs¡+
_Û+#ês¡T.
[ ‘Ó\+>±D sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·«+ ªf…*-yÓT+≥˝Ÿ ôV≤˝ŸÔ
düØ«ôddtµqT ÁbÕs¡+_Û+∫+~. e÷qdæø£ düeTdü´\‘√
ãT<Ûäyês¡+ 27 &çôd+ãsY 2023
dü‘·eT‘·eTe⁄‘·Tqï yês¡T, ˇ‹Ô&çøÏ >∑Ts¡e⁄‘·Tqï yês¡T
{À˝Ÿ Á|ò” q+ãsY 14166 ˝Ò<ë 18009 14416qT
dü+Á|ü~+#·e#·TÃ.
[ ø=*#ê\ eT*¢Hê<∏ädü÷] ù|]≥ Äj·Tq »qàdüú\yÓTÆq
yÓT<äø˘ õ˝≤¢ ø=˝≤Ãs¡+˝À dü+düÿ‘· $X¯«$<ë´\j·T+
@sêŒ≥T #˚j·÷\ìÁ|üuÛÑT‘·«+ Ä<˚XÊ\T C≤Ø#˚dæ+~.
[ ôV’≤<äsêu≤<é˝Àì p;¢Væ≤˝Ÿ‡ |ü]~Û ;mHéÄsY Væ≤˝Ÿ‡
e<ä› >∑\ ‘êuÒ\T >∑T+&ÉT øÏ+<ä ø=‘·Ô sê‹j·TT>∑|ü⁄
Äqyêfi¯¢qT >∑T]Ô+#ês¡T.
[ »qùdq bÕغ >∑Ts¡TÔ >±E >±¢düTqT mìïø£\ dü+|òüT+
Á|ò” dæ+ã˝Ÿ C≤_‘ê˝À #˚]Ã+~.
[ ø±ø£rj·T sêDÏ s¡TÁ<äeT<˚$ eTs¡Dø±˝≤ìï ‘Ó*j·T
CÒùd XÊdüq+ |ü˝≤ï&ÉT õ˝≤¢˝Àì ø£cÕíq~ z&ÉT¶q
ñqï u…’s¡e >∑T≥ºô|’ \uÛÑ´yÓTÆ+~. á $esê\‘√
s¡TÁ<äeT <˚$ 1289 dü+e‘·‡s¡+ qe+ãsY e÷dü+˝À
#·ìb˛sTTq≥T¢>± uÛ≤$düTÔHêïs¡T.
[ »q>±eTõ˝≤¢ bÕ\≈£î]Ô eT+&É\+ e*à&ç Á>±eT+ ˝Àì
sêeTT˝À] >∑T≥ºô|’ XÊ‘·yêVü≤qT\ ø±\+ Hê{Ï Äq
yêfi¯¢qT >∑T]Ô+∫q≥Tº #·]Á‘· |ü]XÀ<Ûä≈£î&ÉT ¬s&ç¶ s¡‘êï
ø£sY¬s&ç¶ ‘Ó*bÕs¡T.XÊ‘·yêVü≤qT\≈£î $<˚XÊ\‘√ yêDÏ»´
dü+ã+<Ûë\Tqï≥Tº ‘·eT|ü]o\q˝À ‘˚*+<äì #ÓbÕŒs¡T.
[ 2022-23 Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+ ˝…ø£ÿ\ Á|üø±s¡+.
‘Ó\+>±D s¡÷.2,75,443 ‘·\dü] Ä<ëj·T+‘√
<˚X¯+˝ÀH˚ q+ãsYeHé kÕúq+˝À ñqï~.
[ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝Àì ø£&É|ü õ˝≤¢≈£î #Ó+~q Á|üeTTK
‘Ó\T>∑T ø£<∏ë s¡#·sTT‘·, kÕVæ≤ry˚‘·Ô πø‘·T $X¯«Hê<∏é
¬s&ç¶(84) eTs¡DÏ+#ês¡T.
[ 2014 pHé 2q eTTK´eT+Á‹>± Á|üe÷D d”«ø±s¡+
#˚dæq ø£\«≈£î+≥¢ #·+Á<äX‚Ks¡sêe⁄ 2023 pHé2‘√
‘=$Tà<˚fi¯¢ |ü<äMø±˝≤ìï |üP]Ô #˚düT≈£îHêïs¡T.
‘·<ë«sê ‘Ó\T>∑T sêÁcÕºìøÏ, ìs¡+‘·sêj·T+>±,
n‘·´~Ûø£ø±\+ eTTK´ eT+Á‹>± ]ø±s¡T¶ düwæº+#ês¡T.
eTTK´ eT+Á‘·T\T>± |üì#˚dæq ‘Ó\T>∑Tyê]˝À,
n‘·´~Ûø£ ø±\+ Ä |ü<ä$ ˝À ñqï ]ø±s¡T¶ {°&û|” H˚‘·
#·+Á<äu≤ãT Hêj·TT&ÉT ù|]≥ ñqï~. Äj·Tq
eT÷&ÉT $&É‘·˝À¢ yÓTT‘·Ô+ 13 @fi¯¢ 247 s√E\
bÕ≥T d”m+>± ñHêïs¡T.
[ sê»´düuÛÑ˝À ‘Ó\+>±D sêÁwüº dü$T‹ ù|s¡T uÛ≤s¡‘·
sêÁwüºdü$T‹>± e÷]+~.
[ n+‘·sê®rj·T kÕúsTT Hê´j·T dü<ädüT‡≈£î ôV’≤<äsêu≤<é
Ä‹<∏ä´$Te«qTqï~. ôdô|º+ãsY 16, 17q á
dü<ädüT‡ ìs¡«Væ≤+#·qTqï≥Tº düTÁ|”+ ø√s¡Tº u≤sY
nk˛dæj˚TwüHé ‘Ó*|æ+~.
[ @|”˝À sêÁwüºÁ|üuÛÑT‘·« ñ<√´>∑T\≈£î Ç|üŒ{Ï<ëø±
neT\T#˚düTÔqï ø±+Á{Ïã÷´≥Ø ô|q¸Hé d”ÿyéT
(d”|”mdt)qT s¡<äT› #˚dæ Ä kÕúq+˝À >±´¬s+{° ô|q¸Hé
d”ÿyéT (J|”mdt)-2023 neT\T #˚j·÷\ì sêÁwüº
πø_HÓ{Ÿ ìs¡ísTT+∫+~. Bì Á|üø±s¡+ eT÷\
y˚‘·q+˝À 50 XÊ‘êìï |æ+#Û·qT>± #Ó*¢kÕÔs¡T.
[ ‘Ó\+>±D sêÁwüº eTTK´eT+Á‹ ø£\«≈£î+≥¢ #·+Á<ä
X‚Ks¡sêe⁄ yÓTs¡Tÿ´]j·T˝Ÿ ¬s’CŸ Ä|òt ‘Ó\+>±D ãTø˘qT
Ä$wüÿ]+#ês¡T.
[ ‘Ó\T>∑T uÛ≤cÕ |ü]s¡ø£åD ø√dü+ ªC…’ ‘Ó\T>∑Tµ bÕغì
@sêŒ≥T #˚dæq≥Tº ø£$, Á|üeTTK dæ˙ π>j·T s¡#·sTT‘·
C§qï$‘·TÔ\ sêeT*+π>X¯«s¡sêe⁄ Á|üø£{Ï+#ês¡T.
‘Ó\T>∑T uÛ≤cÕ, dü+düÿ‹ ø√dü+ á Á|ü‘˚´ø£ sê»ø°j·T
y˚~ø£qT @sêŒ≥T #˚XÊs¡T.
[ Á|üeTTK|ü⁄D´πøåÁ‘·+ ‹s¡TeT\ ‹s¡T|ü‹˝À (X‚cÕ#·\+
n≥M ÁbÕ+‘·+˝À) ns¡T<Ó’q J$ Hêe÷\ ‘=+&Éì
n≥MXÊK n~Ûø±s¡T\T >∑T]Ô+#ês¡T. bòÕ¬sdtº *C≤sY¶
>± |æ*#˚ ‘=+&É n*|æ] düMT|ü+˝À ø£ì|æ+∫+~.
ì>∑ì>∑˝≤&˚ q\¢ì X¯Øs¡+ yÓHÓïeTTø£ MT<ä ‘Ó\¢ì
HêeT+ ~~›, eT<Ûä´˝À mÁs¡ì ‹s¡T#·÷s¡í+ ô|{Ϻq≥T¢
bòÕ¬sdtº *C≤sY¶ ñ+~.
 ãT<Ûäyês¡+ 27 &çôd+ãsY 2023
[ôV’≤<äsêu≤<é˝Àì kÕºsY Vü‰düŒ≥˝Ÿ≈£î #Ó+~q ø±]¶jÓ÷
<∏=sêdæø˘ düs¡®Hé &Üø£ºsY ˝ÀπøX¯«s¡sêe⁄≈£î Á|ü‹cÕ˜‘·àø£
&Üø£ºsY j·T\e]Ô &Üø£ºsY Hêj·TT&ÉeTà nyês¡T¶
\_Û+∫+~.
[ ‘Ó\+>±D ;CÒ|” N|òt>± øÏwüHé ¬s&ç¶ì ìj·T$T+#ês¡T.
[ @|” ;CÒ|” sêÁwüº XÊK n<Ûä´≈£åîsê*>± <ä>∑TZu≤{Ï
|ü⁄s¡+<˚X¯«] ìj·T$T‘·T\j·÷´s¡T.
[ ø£cÕí qB»˝≤\ $yê<ë\ |ü]cÕÿs¡ Á{ÏãT´q˝Ÿ
>∑&ÉTe⁄qT 31 e÷]à 2024 es¡≈£î ô|+#·T‘·÷ πø+Á<ä
»\X¯øÏÔXÊK ñ‘·Ôs¡T«\T C≤Ø #˚dæ+~. ø£cÕí »˝≤\
|ü+|æD° ø√dü+ 2004˝À Á_CÒXŸ≈£îe÷sY Á{ÏuŸq˝Ÿ
@sêŒ≥T #˚XÊs¡T.
[ »qùdq n~ÛH˚‘· |üeHé ø£fi≤´DY yêsêVæ≤ $»j·T
j·÷Á‘· ¬s+&√ <äX¯ ôw&É÷´˝Ÿ @\÷s¡T qT+∫
ÁbÕs¡+uÛÑ+ ø±qT+~.
[ q\¢eT\ |ü⁄\T\ ø±]&ÜsYqT X‚cÕ#·˝≤ìøÏ ‘·s¡*+
#˚+<äT≈£î @|” n≥M XÊK @sêŒ≥T¢ #˚düTÔqï~.
ã<˚«\T MT<äT>± ô|<ä› |ü⁄\T\T X‚cÕ#·\+ n&É$˝À
‹]π>˝≤ #·s¡´\T rdüTø√qTqï~
[ ‹s¡TeT\ Áoyê] Ä\j·÷ìøÏ nø√º|üdt ã\>±\T
uÛÑÁ<ä‘· ø£*Œ+#·qTHêïsTT.
[ #ê{ŸJ|”{°øÏ b˛{°>± ôd]Ã+»Hé ~>∑Z»+ >∑÷>∑T˝Ÿ
rdüTø=∫Ãq ªu≤sY¶µ @◊ #ê{ŸuÀ{Ÿ ùde\T
‘Ó\T>∑T˝Àq÷ n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ e#êÃsTT.
[ uÛÑ÷kÕ«eT´ e´edüú≈£î ∫Vü≤ï+>± ñqï MÄsY@
e´edüúqT sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·«+ s¡<äT› #˚dæ+~.
[ Á|üeTTK ø£$, s¡#·sTT‘· >∑+>±&ç düTBÛsY s¡∫+∫q
¬s+&Ée |ü⁄düÔø£+ ªø£eq+µ ø£$‘ê dü+|ü⁄{Ïì eT+Á‹
πø{°ÄsY Ä$wüÿ ]+#ês¡T.
[ >∑‘· Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+ (2022 -23)˝À ‘Ó\+>±D
s¡÷.3,08, 732 (Á|üdüTÔ‘· <Ûäs¡\ Á|üø±s¡+) ‘·\dü]
Ä<ëj·T+‘√ <˚X¯+˝ÀH˚ nÁ>∑kÕúq+˝À ì*∫q≥Tº
kÕº{Ïdæºø˘‡ n+&é Áb˛Á>±yéT Ç+|æ¢yÓT+fÒwüHé
yÓ\¢&ç+∫+~.
[ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ ôV’≤ø√s¡Tº Á|ü<Ûëq Hê´j·TeT÷]Ô >± »dæºdt
BÛs¡CŸdæ+>¥ sƒê≈£LsY Á|üe÷D+ #˚XÊs¡T.
[ ø£cÕí õ˝≤¢ eT∫©|ü≥ï+ düMT|ü+˝Àì eT+–q|üP&ç
;#Y≈£î ns¡T<Ó’q ã÷¢ bòÕ¢>¥ {≤´>¥ <äøÏÿ+~. sêÁcÕºìøÏ
#Ó+~q á C≤_‘ê˝À s¡Twæø=+&É ;#Y Ç|üŒ{Ïπø
ñ+&É>± ‘êC≤>± eT+–ì|üP&ç ;#Y ≈£L&Ü #˚]+~.
[ uÛ≤s¡‘· n+‘·]ø£å |ü]XÀ<ÛäHê dü+düú ÇÁk˛ ˇπø HÓ\˝À
¬s+&ÉT Á|üjÓ÷>±\qT $»j·Te+‘·+>± #˚|ü{Ϻ+~.
á HÓ\ 14q #·+Á<äj·÷Hé˝À uÛ≤>∑+>± m˝ŸMm+-3
(LVM-3) sê¬ø{ŸqT C≤_*¢ô|’øÏ |ü+|æ+∫+~.
‘êC≤>± |”mdtm©« d”-56 sê¬ø{ŸqT dü¬ø‡dt|òü⁄˝Ÿ>±
Á|üjÓ÷–+∫+~. Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝Àì ÁoVü≤]ø√≥˝À
ñqï cÕsY qT+∫ |”mdtm©«- d”56 sê¬ø{Ÿ
ì+–˝ÀøÏ <ä÷düT¬ø[¢+~. Hê\T>∑T <äX¯˝À¢ »]–q á
Á|üjÓ÷>∑+ <ë«sê dæ+>∑ |üPsY≈£î #Ó+~q 7 ñ|üÁ>∑Vü‰
\qT uÛÑ÷ ø£ø£å˝ÀøÏ Á|üy˚X¯ ô|{Ϻ+~.
[ Á|üC≤ ñ<ä´eT ø±s¡T&ÉT >∑<ä›sY eT‹ #Ó+<ës¡T.
‘Ó\+>±D ñ<ä´ eT+˝À ø°\ø£ bÕÁ‘· b˛wæ+∫q >∑<ä›sY
1949˝À yÓT<äø˘ õ˝≤¢ ‘·÷ ÁbÕHé˝À »ìà+#ês¡T.
Äj·Tq ndü\T ù|s¡T >∑TeTà&ç $sƒ¡˝Ÿ sêe⁄. Äj·Tq
yÓTT<ä{Ï Ä\“+ ù|s¡T >∑<ä›sY. Ç<˚ Äj·Tq ù|s¡T>±
dæús¡|ü&ç+~.
[ ‹s¡TeT\ ‹s¡T|ü‹ <˚ekÕúq+ ø=‘·Ô #Ó’s¡àHé>± uÛÑ÷eTq
ø£s¡TD≤ø£sY¬s&ç¶ì m+|æø£ #˚XÊs¡T.
[ Ä+Á<Ûä Á|ü<˚XŸ sêÁwüº s¡yêD≤ XÊK Á&Ó’$+>¥
˝…’ôdHé‡\T, ]õÁùdºwüHé dü]º|òæπø{Ÿ\ø£T &çõ≥˝Ÿ ø±s¡T¶\
C≤Ø $<ÛëHêìï ÁbÕs¡+_Û+∫+~.
[ ìC≤e÷u≤<é ◊{° ≥esYqT ◊{°, |ü⁄s¡bÕ\ø£,
|ü]ÁX¯eT\ XÊK eT+Á‹ πø{°ÄsY ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
[ ‘Ó\+>±D sêÁwüº+˝À ø=‘·Ô>± 234 Á>±eT |ü+#ê
j·Tr\T @sêŒ≥j·÷´sTT. M{Ï‘√ ø£*|æ Á>±eT
|ü+#êj·Tr\ dü+K´ 13,003≈£î #˚]+~.
[ ìs¡T<√´>∑T\ ø√dü+ sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·«+ ìC≤e÷u≤<é˝À
[ ‘Ó\+>±D˝À C≤rj·T |üdüT|ü⁄ uÀs¡T¶ @sêŒ≥T≈£î
πø+Á<ä+ H√{Ï|òæπøwüHé C≤Ø #˚dæ+~.
[ n+‘·sê®rj·T eT<Ûä´e]Ô‘·« πø+Á<ä+ (◊@m+d”)
ôV’≤<äsêu≤<é˝À @sêŒ≥T#˚j·T&É+ $yê<ë\ dü‘·«s¡
|ü]cÕÿs¡+ ~X¯>± rdüT≈£îqï ø°\ø£ yÓTÆq
eTT+<ä&ÉT>∑T>± düTÁ|”+ø√s¡Tº Hê´j·TeT÷]Ô »dæºdt
Væ≤e÷ ø√V”≤¢ n_ÛÁbÕj·T|ü&ܶs¡T
H˚wüq˝Ÿ nø±&ÉMT Ä|òt ø£HéÁdüºø£åHé ôd+≥sY(Hê´ø˘)qT [ #Ó’Hê˝Àì Vü‰+>¥CÖ y˚~ø£>± ôdô|º+ãs¡T 23q
@sêŒ≥T #˚dæ+~ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq Ädæj·÷Áø°&É\T nø√ºãs¡T 8q
[ ‘Ó\+>±D Äغd” ª>∑eT´+µ nH˚ ù|s¡T‘√ ãdt Á{≤øÏ+>¥ eTT–XÊsTT. M{Ï˝À Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ≈£î #Ó+~q CÀ´‹
j·÷|tqT n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘Ó∫Ã+~. düTπsK Äs¡ÃØ˝À yÓTT‘·Ô+ 3 ã+>±s¡T |ü‘·ø±\T
[ ‘Ó\+>±D sêÁwüº $<ë´XÊK Ç+≥sY $<ë´s¡Tú\T kÕ~Û+∫ dü+#·\q+ düwæº+#ês¡T. ‘Ó\+>±D≈£î
kÕºs¡º|t\T ‘·j·÷s¡T #˚ùd+<äT≈£î _õHÓdt ÇH√ïy˚wüHé #Ó+~q u≤ø£‡sY£ ìK‘Y»ØHé u≤øχ+>¥˝À ø±+dü´+
#ê˝…+CŸ ø±s¡´Áø£e÷ìï neT\T #˚j·TqTqï~. BìøÏ kÕ~Û+#·>±, wüO{Ï+>¥˝À ácÕ dæ+>¥ s¡»‘·+‘√
ªn+≈£îs¡+µ ù|s¡TqT n~Ûø±s¡T\T Ksês¡T #˚XÊs¡T. yÓT]dæ+~. ‹\ø˘es¡à @wæj·THé π>yéT‡ {°20 ÁøϬø{Ÿ˝À
bÕsƒ¡XÊ\ $<ä´˝Àì 6,7 ‘·s¡>∑‘·T\ $<ë´s¡Tú\ ø√dü+ uÛ≤s¡‘Y dü«s¡í+ kÕ~Û+#·&É+˝À ø°\ø£ bÕÁ‘· b˛wæ+
Vü‰´|”HÓdt ø£]≈£î˝≤ìï neT\T #˚j·TqTqï~. BìøÏ #ê&ÉT. ôV≤bÕº<∏ë¢Hé˝À >∑Ts¡T≈£î\ $<ë´]›ì n>∑düs¡
ª#Ó*$Tµ ù|s¡TqT Ksês¡T #˚XÊs¡T. q+~ì ø±+dü´ |ü‘·ø£+ kÕ~Û+∫+~.100 MT≥s¡¢
[ 2024 |òæÁãe] 26 qT+∫ 28 es¡≈£î ôV’≤<äsê Vü‰]¶˝Ÿ‡˝À CÀ´‹ j·TÁsêJ s¡»‘·+ kÕ~Û+∫+~.
u≤<é˝ÀãjÓ÷ @wæj·÷-2024 dü<ädüT‡ »s¡>∑qTqï~. [ ns¡TD√<äj·T ø£fi≤ø±]DÏ $eT\ø£ÿ≈£î düT<ë›\
[ yÓ+ø£{Ÿ |üP\u≤\ nH˚ s¡#·sTT‘· >∑‘·+˝À Vü≤qTeT+‘·T- C≤qø£eTà C≤rj·T |ü⁄s¡kÕÿsêìï
ªuÛ≤s¡‘·es¡¸µ nH˚ |ü⁄düÔø±ìï ˇø£ÿ Ä+>∑¢ |ü<ä+ ≈£L&Ü Á|ü<ëq+ #˚XÊs¡T.
˝Ò≈£î+&Ü düTe÷s¡T ¬s+&ÉT \ø£å\≈£î ô|’>± nìï [ ôV’≤<äsêu≤<é •yês¡T˝À¢ sê‹j·TT>∑|ü⁄ Äqyêfi¯ó¢ ø£ì
‘Ó\T>∑T |ü<ë\‘√, 1265 ù|J\‘√ ≈£L&çq |ü⁄düÔø£+ |æ+#êsTT. >∑T≥º˝À¢ eT<Ûä´ j·TT>±ìøÏ #Ó+~q
πøe\+ 8 HÓ\˝À¢ sêdæ Á|ü|ü+#· ]ø±sY¶ kÕ~Û+#ês¡T. ∫Á‘ê\T Á|ü‘·´ø£åeTj·÷´sTT. zÄsYÄsY <ä>∑Zs¡ ñqï
|üP\ u≤\ yÓ+ø£{Ÿ ‘êC≤>± sêdæq Ç+&çj·THé eT+∫πse⁄\ bòÕ¬sdtº Áf…ø˘ bÕs¡T yÓqTø£ >∑T≥º˝À¢ ˇø£
k˛HÓ{°sY nH˚ Ä+>∑¢ |ü<ä´ |ü⁄düÔø£+ ¬s+&ÉekÕ] ô|<ä› sêsTTô|’ eT<Ûä´ sê‹ j·TT>±ìøÏ #Ó+~q eT÷&ÉT
Á|ü|ü+#· ]ø±s¡T¶ kÕ~Û+∫+~. ‘êuÒfi¯¢ ∫Á‘ê\T, ˇø£ #˚|ü u§eTà, ˇø£ πsU≤ ∫Á‘·+
[ @\÷s¡T õ˝≤¢ y˚˝Òs¡TbÕ&ÉT eT+&É\+ s¡TÁ<ä+ø√≥˝À ms¡T|ü⁄ s¡+>∑T˝À ^dæ ø£ì|æ+#êsTT. bÕeTT |ü&É>∑
dæ+<ÛäT Hê>∑]ø£‘· ø£+fÒ y˚\ dü+e‘·‡sê\ ÁøÏ‘·y˚T ˝≤>∑ ñqï á ô|<ä› ã+&É sêsTT eT<Ûä´ sê‹ j·TT>∑|ü⁄
Ä~e÷qe⁄\T ìedæ+∫q≥T¢ Ä<Ûësê\T ñHêïsTT. e÷qe⁄\ ìyêkÕìøÏ nqTyÓ’q düú\eTì #·]Á‘·
[ ñã“dü yê´~ÛÁ>∑düTú\≈£î #˚|ü Á|ükÕ<ä+ |ü+|æD° #˚ùd ø±s¡T\T ‘Ó*bÕs¡T.
ã‹Ôì Vü≤]Hê<∏é>ö&é nHês√>∑´+‘√ ø£qTïeT÷XÊs¡T. ∑[ >∑T+≥÷s¡T õ˝≤¢˝Àì e÷#·s¡¢ eT+&É\+ ø=|ü⁄Œq÷s¡T
[ ~e+>∑‘· e÷J eTTK´eT+Á‹ m˙ºÄsY kÕàs¡ø£+>± •yês¡T˝Àì >∑T+&Ü\ e<ä› qTqï Ms¡T\ yê>∑T
πø+Á<ä+ 100 s¡÷bÕj·T\ HêD≤ìï á HÓ\ 28q düMT|ü+˝Àì ø±ø£rj·TT\ ø±\+ Hê{Ï •~∏\
sêÁwüº|ü‹ uÛÑeHé˝À sêÁwüº|ü‹ Á<Í|ü~ eTTs¡Tà $&ÉT<ä\ yÓ+ø£fÒX¯«sê\j·T+ e<ä› •\\ô|’ •˝≤j·TT>∑|ü⁄
#˚kÕÔs¡T. ø±\+˝À ∫Á‹+∫q <äT|æŒ u§eTàqT ø£qT>=Hêïs¡T.
[ ôV’≤<äsêu≤<é˝Àì ù|<ä\≈£î ˇπøs√E 11,700 ø=‘·Ô sê‹j·TT>∑+˝À yê{Ïì #ÓøÏÿq≥T¢ >∑T]Ô+#ês¡T.
&ÉãT˝Ÿ u…&és¡÷+ Çfi¯¢qT πød”ÄsY Á|üuÛÑT‘·«+ |ü+|æD° [ Á‹|ü⁄s¡ >∑es¡ïsY>± ‘Ó\+>±D ;CÒ|” d”ìj·TsY H˚‘·
#˚dæ+~. q\T¢ Ç+Á<äùdHê¬s&ç¶ ìj·T$T‘·T\j·÷´s¡T.
[ ‘Ó\+>±D XÊdüqeT+&É* ø±sê´\j·T+˝À p\÷s¡T [ sêeT»qà uÛÑ÷$T njÓ÷<Ûä´˝À m+‘√ Á|ü‹cÕ˜‘·à
>öØX¯+ø£sY dü+bÕ<äø£‘·«+˝À yÓ\Te]+∫q ªeTDÏ
ø£+>± ì]àdü÷Ôqï sêe÷\j·T+ düeTT<ëj·T+˝À Á|ü‹
|üPsY eT+≥\Tµ nqï |ü⁄düÔø±ìï yÓ’dt #Ó’s¡àHé ã+&É wæ˜+#·qTqï u≤\ sêeTTì $Á>∑Vü‰ìï q+<ë´\ õ˝≤¢
Á|üø±XŸ Ä$wüÿ]+#ês¡T. Äfi¯¢>∑&ɶ˝À ‘·j·÷s¡T #˚sTT+#ês¡T. Äfi¯¢>∑&ɶ qT+∫
[ dæÿ˝Ÿ &Óe\|tyÓT+{Ÿ kÕÿyéT πødüT˝À Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ q+<ë´\, eTVü‰ q+~, Á|üø±X¯+ õ˝≤¢ –<ä›\÷s¡T,
e÷J eTTK´eT+Á‹ #·+Á<äu≤ãT Hêj·TT&çì d”◊&û e÷sêÿ|ü⁄s¡+, ‘ÓHê*, $»j·Tyê&É MT<äT>±
b˛©düT\T n¬sdüTº #˚XÊs¡T. njÓ÷<Ûä´≈£î ‘·s¡* düTÔHêïs¡T.
[ ‘Ó\+>±D Äغd”ì sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·«+˝À $©q+ #˚j·T [ πø+Á<ä Äs√>∑´ eT+Á‹‘·«XÊK ‘êC≤>± $&ÉT<ä\ #˚dæq
≥+‘√ {°mdt Äغd”˝À |üì#˚düTÔqï 43, 373 eT+~ &ûM&ûm+mdt (Á&É>¥‡ n+&é yê´øχHé &çÁdæºã÷´wüHé
ñ<√´>∑T\T, ø±]à≈£î\T Á|üuÛÑT‘·« ñ<√´>∑T\T>± y˚TH˚CŸyÓT+{Ÿ dædüº+) sê´+øÏ+>¥˝À ‘Ó\+>±D <˚X¯+
>∑T]Ô+|ü⁄ bı+<ës¡T. ˝ÀH˚ ¬s+&√ kÕúq+˝À ì*∫+~. ‘Ó\+>±D 69.26
[ Á{≤Hé‡ »+&É sY ˝…’˝ ≤ ‘Ó \ +>±D mìïø£\ ø£$TwüH é k˛sY kÕ~Û+∫ sê»kÕúHé ‘·sê«‹ kÕúq+˝À ì*∫+~.
◊ø±Hé>± ìj·T$T+#·ã&ç+~. [ ôV’≤<äsêu≤<é˝Àì düsê›sY e\¢uÛ≤jYT |üfÒ˝Ÿ H˚wüq˝Ÿ
[ Á|ü‹ cÕ˜‘ ·àø£ Ädæj ·÷ Áø°&É˝ À¢ eTVæ≤fi¯\ 100 MT≥s¡ ¢ b˛©dt nø±&ÉMT˝À 75e u≤´#Y ◊|”mdt\ bÕdæ+>¥
Vü≤]¶˝Ÿ‡˝À CÀ´‹ j·TÁsêõ s¡»‘· |ü‘·ø£+ kÕ~Û+∫ ne⁄{Ÿ |üπs&éøÏ eTTK´ n‹~∏>± πø+Á<äôVA+XÊK
á|òüTq‘· kÕ~Û+∫q uÛ≤s¡‘·<˚X¯|ü⁄ ‘=* eTVæ≤fi≤ eT+Á‹ n$T‘YcÕ Vü‰»s¡j·÷´s¡T.
n<∏Ó¢{Ÿ>± ]ø±s¡T¶ düwæº+∫+~.
[ ôV’≤<äsêu≤<é $T+{Ÿ˝À ‘·j·÷¬s’q m˙ºÄsY kÕàs¡
[ ‘Ó\+>±D sêÁwüº+˝À 3.17 ø√≥¢ eT+~ z≥s¡T¢ HêDÒ\î ¬s+&ÉTqïs¡ HÓ\˝À¢ 25y˚\T neTTà&ÉTb˛e&É+
ñqï≥Tº mìïø£\ dü+|òüT+ Á|üø£{Ï+∫+~. sêÁwüº+˝À <˚X¯+˝ÀH˚ dü]ø=‘·Ô ]ø±s¡¶ì $T+{Ÿ N|òt »qs¡˝Ÿ
1,58,71,493 |ü⁄s¡Twüß\T, 1,58,43, 339 y˚TH˚»sY MmHéÄsY Hêj·TT&ÉT yÓ\¢&ç+#ês¡T.
eTVæ≤fi≤ z≥s¡T¢, 8.11\ø£å\ eT+~ 18, 19 @fi¯¢ [ ‘Ó\+>±D nôd+;¢ mìïø£˝À¢ ø±+Á¬>dt |òüTq $»j·T+
ej·TdüTqï z≥s¡T¢ ñHêïs¡T. kÕ~Û+∫+~.
Á|üC„ nqTã+<Ûä+ 11
[ ‘Ó\+>±D˝À sêÁwüº ¬s+&√ eTTK´eT+Á‹>± πse+‘Y
¬s&ç¶, ñ|üeTTK´eT+Á‹>± eT\T¢ uÛÑ{Ϻ $Áø£e÷s¡ÿ
Á|üe÷D d”«ø±s¡+ #˚XÊs¡T.
[ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ 2018-19 qT+&ç 2022-23 es¡≈£î
Á|üuÛÑT‘·« , Áô|’y˚{Ÿ s¡+>±\˝À s¡÷.9,41,020 ø√≥¢
$\TyÓ’q ø=‘·Ô ô|≥Tºã&ç ÁbÕC…≈£îº\qT Äø£]¸+∫+~.
Ç+<äT˝À n‘·´~Ûø£+>± 2022-23˝À s¡÷.3,32,
186 ø√≥¢ ÁbÕC…≈£îº\qT Äø£]¸+∫+~.
[ Hê>±s¡T®qkÕ>∑sY &Ü´yéTô|’ qe+ãsY 28øÏ eTT+<äTqï
Ø‹˝À j·T<∏ë‘·<∏ä dæú‹ì ø=qkÕ–+#ê\ì ‘Ó\+
>±D, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘ê«\≈£î πø+Á<ä ôVA+XÊK
Ä<˚XÊ\T C≤Ø #˚dæ+~. ÁbÕC…≈£îº ìs¡«Vü≤DqT
ø£cÕíqB j·÷»e÷q´ uÀs¡T¶ (πøÄsYm+;)øÏ n|üŒ
–+#ê\ì dü÷∫+∫+~.
[ bÕs¡¢yÓT+{Ÿ y˚~ø£>± neTsêe‘˚ @|” sê»<Ûëì nì
πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ düŒwüº+ #˚dæ+~.
[ eTT\T>∑T˝À düeTàø£ÿ-kÕs¡ø£ÿ Áf…Æã˝Ÿ j·T÷ìe]‡{°
@sêŒ≥T≈£î ˝Àø˘düuÛÑ ÄyÓ÷<ä+ ‘Ó*|æ+~.
[ ;ÄsY mdt XÊdüqdüuÛ≤|üø£å H˚‘·>±, e÷J eTTK´eT+Á‹
ø£\«≈£î+≥¢ #·+Á<äX‚KsYsêe⁄ mìïø£j·÷´s¡T
[ ø±+Á¬>dt Á|üuÛÑT‘·«+ Á|üy˚X¯ô|{Ϻq eTVæ≤fi¯\≈£î ñ∫‘·
ãdüT‡ Á|üj·÷D kÂø£sê´ ìøÏ ìπs›•+∫q eTVü‰ \øÏåà
|ü<∏äø£+, Äs√>∑´Áo |ü]$T‹ì s¡÷. 10 \ø£å \≈£î
ô|+#˚ eTs√ |ü<∏ä ø±ìï ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
[ ‘Ó\+>±D düVü‰ 5 sêÁcÕº\ XÊdüqdüuÛÑ\≈£î Ç{°e\
»]–q mìïø£˝À¢ yÓTT‘·Ô+ 78 eT+~ eTVæ≤fi¯\T
mìïø£j·÷´s¡T.
[ ôV’≤<äsêu≤<é düTs¡øÏå‘·yÓTÆq q>∑s¡+>± <˚X¯+˝ÀH˚
eT÷&√ kÕúq+˝À ì*∫+~.
[ Á|üø±X¯+ õ˝≤¢ eT~›bÕ&ÉT eT+&É\+ eT\¢es¡+˝Àì
>∑T+&É¢ø£eTà ]»sê«j·TsY ¬s+&√ π>≥T ø=≥Tº≈£î
b˛sTT+~. @&Ü~ ÁøÏ‘·+ ˇø£ π>≥T ø=≥Tº≈£îb˛>±,
Á|üdüTÔ‘·+ ‘·TbòÕqT‘√ eTs√ π>≥T ø=≥Tº≈£îb˛sTT+~
[ H˚M &˚ dü+<äs¡“¤+>± $XÊK Äπsÿ ;#Y˝À uÛ≤s¡‘· HÍø£
<äfi¯ yêj·TT $uÛ≤>∑+ $Hê´kÕ\T Äø£≥Tº≈£îHêïsTT.
[ mìïø£˝À¢ Ç∫Ãq Äs¡T >±´¬s+{°\qT ø£∫Ñ·+>±
neT\T #˚kÕÔeTì eTTK´eT+Á‹ πse+‘Y¬s&ç¶ ‘Ó*bÕs¡T
[ ø£oàsY yê´©˝À ns¡T<Ó’q eq´ ÁbÕDÏ>± >∑T]Ô+|ü⁄ ñqï
¬s&é kÕº>¥(Vü≤+>∑T˝Ÿ) õ+ø£ \ô|’ ôV’≤<äsêu≤<é˝Àì
ôd+≥sY |òüsY ôd\÷´\sY n+&é e÷*≈£î´\sY
ãj·÷\J (d”d”m+;) dü+‘êH√ ‘·Œ‹Ôì ô|+#˚+<äT≈£î
n<Ûä´j·Tq+ #˚k˛Ô+~.
[ eTT\T>∑T õ˝≤¢ ‘ê&Ü«sTT eT+&É\+ e÷s¡TeT÷\
n≥M ÁbÕ+‘·+˝À ñqï <˚e⁄ì>∑T≥ºô|’ ≥bò˛˙\
(‘˚HÓ{°>∑\ >∑÷&ÉT˝≤+{Ï >∑TVü≤\T)qT ø£qT>=qï≥Tº
#·]Á‘· |ü]XÀ<Ûä≈£î&ÉT ¬s&ç¶ s¡‘êïø£sY¬s&ç¶ ‘Ó*bÕs¡T.
[ $ø±sêu≤<é myÓTà˝Ò´ >∑&ɶ+ Á|ükÕ<é≈£îe÷sY ‘Ó\+>±D
sêÁwüº XÊdüqdüuÛÑ≈£î q÷‘·q d”Œø£sY>± @ø£Á^e+>±
mìïø£j·÷´s¡T.
[ ÁbÕs¡úHê düú˝≤\ e<ä› *+>∑ $eø£å #·÷|üsê<äì, <˚e⁄ì
eTT+<äT Ád”Ô, |ü⁄s¡Twüß\+<äs¡÷ düe÷qy˚Tqì
eTd”<äT˝À¢øÏ eTVæ≤fi¯\qT nqTeT‹+#ê* ‘Ó\+>±D
sêÁwüº ôV’≤ø√s¡Tº ù|s=ÿqï~.
[ Á|üC≤<äsê“sYqT Çø£ qT+∫ Á|üC≤yêDÏ>± |æ\yê\ì
d”m+ πse+‘Y¬s&ç¶ ìs¡íj·T+ rdüT≈£îHêïs¡T.
[ kÕe÷õø£ ô|q¸q¢qT s¡÷.3y˚\≈£î ô|+#·T‘·÷ @|”
πø_HÓ{Ÿ ø°\ø£ ìs¡íj·T+ rdüT≈£î+~.
[ n~˝≤u≤<é õ˝≤¢ ‘ê+dæ eT+&É\+˝À ì]àdüTÔqï
#·Hêø± ø=sê{≤ ÁbÕC…≈£îº≈£î πø+Á<ä n≥M |üsê´es¡D
XÊK nqTeT‘·T\T eT+ps¡T #˚dæ+~.
[ @|”˝À ∫s¡Tyê´bÕs¡T\≈£î s¡÷.10,000\ e&û¶ ˝Òì
s¡TD≤ìï n+~+#˚+<äT≈£î »>∑qqï ‘√&ÉT nH˚ |ü<∏äø£+
ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T.
[ Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ˝À z≥s¡¢dü+K´ 3,99,84,868≈£î
#˚]+~. ø£s¡÷ï\T õ˝≤¢ yÓTT<ä{ÏkÕúq+˝À ñqï~.
[ 16e Á|ü|ü+#· Äs√>∑´ dü<ädüT‡ »e] 6qT+&ç 8
es¡≈£î $XÊK |ü≥ï+˝À ìs¡«Væ≤+#ês¡T.
[ Á|ü|ü+#· ô|≥Tºã&ÉT\ dü<ädüT‡qT e÷]à 3,4 ‘˚B\˝À
$XÊK |ü≥ï+˝À ìs¡«Væ≤+#ês¡T.
[ áÄ]∆ø£ dü+e‘·‡s¡+ ‘=* ns¡∆uÛ≤>∑+˝À m|òt&ç◊\qT
Äø£]¸+#·{+˝À ‘Ó\+>±D≤ 6e, Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ 11e
kÕúq+˝À ñHêïsTT. eTVü‰sêÅwüº ‘=*kÕúq+˝À
ñqï~.
12 Á|üC„ nqTã+<Ûä+
&çôd+ãsY 18- 24
[ C…’\T •ø£å nqTuÛÑ$düTÔqï e÷J Á|ü<Ûëì ÇÁe÷Hé U≤Hé
e#˚à kÕs¡«Á‹ø£ mìïø£˝À¢ eT÷&ÉT bÕs¡¢yÓT+{Ÿ
ìjÓ÷»ø£esêZ\ qT+∫ ã]˝ÀøÏ ~>∑qTHêïs¡T.
[ nyÓT]ø± e÷J n<Ûä´≈£åî&ÉT &√Hê˝Ÿ¶ Á≥+|tqT ø=\
sê&√ ø√s¡Tº mìïø£\≈£î nqs¡TΩ&ç>± Á|üø£{Ï+∫+~.
[ ø£Á‹eT y˚T<Ûä (@◊) s¡+>∑+˝À dü+#·\Hê\≈£î
πø+Á<äyÓTÆq #ê{ŸJ|”{°øÏ b˛{°>± ôd]Ã+»Hé >∑÷>∑T˝Ÿ
ø=‘·Ô>± ª>∑÷>∑T˝Ÿ C…$Tìµ ù|]≥ n&Ü«Hé‡&é @◊
yÓ÷&É˝Ÿ #ê{ŸuÀ{ŸqT
[ ôV≤#Y1; MkÕ<ës¡T\T nyÓT]ø±˝ÀH˚ ‘·eT MkÕqT
¬sqT´e˝Ÿ #˚düT≈£îH˚ ô|’\{Ÿ ÁbÕC…≈£îºqT e#˚à @&Ü~
»qe] 29q ÁbÕs¡+_Û+#·qTqï≥Tº nyÓT]ø±
yÓ\¢&ç+∫+~.
[ ø±*bò˛]ïj·÷˝Àì kÕ«$T Hêsêj·TDY Ä\j·T+ô|’
»]–q <ë&çì nyÓT]ø± $<˚XÊ+>∑ XÊK rÁe+>±
K+&ç+∫+~.
[ s¡cÕ´ øÏsêsTT ôd’q´+ yê>∑ïsY Á>∑÷|ü⁄ N|òt jÓTyéC…˙
Á|æ>√õHé #·ìb˛sTT+~ Á|üe÷<ä+˝À ø±<äì..
Äj·Tq Á|üj·÷DÏdüTÔqï $e÷HêìøÏ u≤+ãT ô|{Ϻ
Vü≤‘·´ #˚XÊs¡ì, Ç<ä+‘ê |ü⁄‹Hé Ä<˚XÊ\‘√H˚
»]–+<äì yê˝ŸÁd”º{Ÿ »s¡ï˝Ÿ dü+#·\q ø£<∏äq+
yÓ\Te]+∫+~
[ $»j·Te+‘·+>± #·+Á<äj·÷Hé-3 $TwüHéqT
#˚|ü{Ϻq+<äT≈£î >±qT VüQkÕ$ø˘ q>∑s¡+˝Àì
mø˘‡b˛¢πswüHé eT÷´õj·T+ ª©|òt m]ø£‡Hé \÷HêsY
Áô|’CŸ-2023µqT Á|üø£{Ï+∫+~.
[ f…dtº ÁøϬø{Ÿ #·]Á‘·˝À uÛ≤s¡‘· eTVæ≤fi¯\ ÁøϬø{Ÿ »≥Tº
n<äT“¤‘· $»j·T+ kÕ~Û+∫+~. eTT+u…’˝Àì yê+K&˚
ùdº&çj·T+ y˚~ø£>± Äd”dt‘√ »]–q @¬ø’ø£ f…düTº˝À
{°$T+&çj·÷ 8 $¬ø≥¢ ‘˚&Ü‘√ |òüTq $»j·T+
kÕ~Û+∫+~. f…düTº˝À¢ Äd”dtô|’ uÛ≤s¡‘Y ¬>\e&É+ 50
@fi¯¢ ‘·sê«‘· Ç<˚ yÓTT<ä{ÏkÕ].ùdïVü≤ sêHê ù|¢j·TsY
Ä|òt <ä e÷´#Y>± m+|æ¬ø’+~.
Á|üuÛÑT‘·« bÕ*f…øÏïø˘ ø±˝ÒJ˝À¢ ˝…ø£Ãs¡sY b˛düTº\ uÛÑØÔ
@|” |ü_¢ø˘ düØ«dt ø£$TwüHé Á|üuÛÑT‘·« bÕ*f…øÏïø˘
ø±˝ÒJ˝À¢ ˝…ø£Ãs¡sY (Ç+õ˙]+>¥, HêHé Ç+õ˙]+>¥)
U≤∞\ uÛÑØÔøÏ <äs¡U≤düTÔ\qT ÄVü‰«ìk˛Ô+~. yÓTT‘·Ô+ 99
U≤∞\qT uÛÑØÔ #˚j·TqT+~.
Ç+»˙]+>¥/ f…ø±ï\J/ f…ø˘º‡f…Æ˝Ÿ˝Àì dü+ã+~Û‘·
Áu≤+∫˝À ;á, ;f…ø˘, ;bòÕs¡àd”, |”J &çÁ^˝À Á|ü<∏äeT
ÁX‚DÏ˝À ñrÔs¡Tí˝…’q yês¡T <äs¡U≤düTÔ #˚düTø√e&ÜìøÏ
ns¡TΩ\T. ø£eT]¸j·T˝Ÿ n+&é ø£+|üP´≥sY ÁbÕø°ºdt $uÛ≤>±
ìøÏ |”J‘√ bÕ≥T Ç+–¢wt f…Æ|t¬s’{Ï+>¥ Vü≤j·T´sY Áπ>&é,
cÕsYºVü‰´+&é Vü≤j·T´sY Áπ>&é ñrÔs¡Tí˝…’ ñ+&Ü*. nuÛÑ´s¡T∆\
ejÓ÷|ü]$T‹ E˝…’ 01, 2023 Hê{ÏøÏ 18 qT+∫ 42
@fi¯¢ eT<Ûä´ ñ+&Ü*. ÄdüøÏÔ ø£*–q yês¡T ÄHé˝…’Hé
$<Ûëq+˝À <äs¡U≤düTÔ #˚düTø√e#·TÃ.
eTTK´yÓTÆq ‘˚B\T..
ÄHé˝…’Hé <äs¡U≤düTÔ ÁbÕs¡+uÛÑ ‘˚B: »qe] 29, 2024
ÄHé˝…’Hé <äs¡U≤düTÔ\≈£î ∫e] ‘˚B: |òæÁãe] 18, 2024
sê‘· |üØø£å ‘˚B: @Á|æ˝Ÿ/ y˚T HÓ\˝À¢ 2024.
dæ$˝Ÿ düØ«ôddt-2023 Ç+≥s¡÷´ ôw&É÷´˝Ÿ
dæ$˝Ÿ düØ«ôddt-2023 Ç+≥s¡÷´\≈£î ôw&É÷´˝Ÿ
$&ÉT<ä˝…’+~. 2024 »qe] 2 qT+∫ |òæÁãe] 16
es¡≈£î |üs¡‡q˝Ÿ Ç+≥s¡÷«´\qT ìs¡«Væ≤+#·qTqï≥Tº
j·T÷|”md”‡ Á|üø£{Ï+∫+~. nuÛÑ´s¡Tú\ s√˝Ÿ q+ãsY,
Ç+≥s¡÷«´ ‘˚B‘√ Á|ü‘˚´ø£ ôw&É÷´˝ŸqT s¡÷bı+~+∫+~.
á Ç+≥s¡÷«´\≈£î yÓTT‘·Ô+ 2,844 eT+~ ns¡Ω‘·
kÕ~Û+#·>±.. ‘=\T‘· 1,026 eT+~ nuÛÑ´s¡Tú\≈£î
Ç+≥s¡÷«´ ôw&É÷´˝ŸqT $&ÉT<ä\ #˚dæ+~. $T>∑‘ê
1,818 nuÛÑ´s¡Tú\ ôw&É÷´˝ŸqT ‘·sê«‘· $&ÉT<ä\
#˚j·TqTqï≥Tº j·T÷|”md”‡ ù|s=qï~. ‘=* $&É‘·˝À
Ç+≥s¡÷«´≈£î Vü‰»s¡j˚T´yê] á-ø±˝Ÿ ˝…≥s¡¢qT ‘·«s¡˝À
yÓuŸôd’{Ÿ˝À n+<äTu≤≥T˝À ñ+#·qTqï≥Tº ‘Ó*|æ+~.á
@&Ü~ y˚T HÓ\˝À ìs¡«Væ≤+∫q dæ$˝Ÿ‡ ÁbÕ<∏ä$Tø£
|üØø£å≈£î <˚X¯yê´|üÔ+>± <ë<ë|ü⁄ 5.5 \ø£å\ eT+~
Vü‰»s¡j·÷´s¡T. yê]˝À 14,624 eT+~ Á|ü<Ûëq
&çôd+ãsY 18- 24
[ e#˚à @&Ü~ »qe] 26q »]π> >∑D‘·+Á‘· ~H√‘·‡e
y˚&ÉTø£\≈£î ÁbòÕHé‡ n<Ûä´≈£åî&ÉT Çe÷àqT´j˚T˝Ÿ e÷Áø±Hé
eTTK´ n‹~∏>± Vü‰»s¡T ø±qTHêïs¡T.
[ Áô|dt n+&é ]õÁùdºwüHé Ä|òt |”]j·÷&çø£˝Ÿ‡ _\T¢≈£î
˝Àø˘düuÛÑ ÄyÓ÷<ä+ ‘Ó*|æ+~. Á_{°wt ø±\+ Hê{Ï
Áô|dt, ]õÁùdºwüHé #·{≤ºìï s¡<äT› #˚dæ+~. ø=‘·Ô _\T¢
Á|üø±s¡+ $<˚o |üÁ‹ø£\≈£î #Ó+~q bòÕdæyÓTÆ˝Ÿ
m&çwüq¢qT Ç+&çj·÷˝À Á|æ+{Ÿ #˚düT≈£îH˚ neø±XÊ\T
ñHêïsTT.
[ Hê\Tπ>+&É¢ ˝À|ü⁄ |æ\¢˝À¢ »\TãT ìyês¡D ø√dü+
|òæø˘‡&é &√dt ø±+_H˚wüHé(m|òt&ûd”)‘√ ‘·j·÷s¡j˚T´
eT+<äT\ $ìjÓ÷>±ìï πø+Á<ä Wwü<Ûä Á|üe÷D≤\
ìj·T+Á‘·D dü+düú ìùw~Û+∫+~
[ ¬s’˝Ò«,yÓTÁ{À ùdºwüqT¢, Á≈£LsTTCŸ\˝À eT<ä´+ neTà
ø±\T #˚|ü{≤º\ì ñ‘·Ôs¡Á|ü<˚XŸ Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡í
sTT+∫+~.
|üØø£å\≈£î ns¡Ω‘· kÕ~Û+#ês¡T. yê]øÏ ôdô|º+ãs¡T 15
qT+∫ 24 es¡≈£î yÓTsTTHé |üØø£å\T ìs¡«Væ≤+∫ á HÓ\
8q |òü*‘ê\T $&ÉT<ä\ #˚dæq j·T÷|”md”‡.. ‘êC≤>±
Ç+≥s¡÷«´\≈£î ôw&É÷´˝ŸqT Ksês¡T #˚dæ+~. á
Ç+≥s¡÷«´\≈£î @|”, ‘Ó\+>±D qT+∫ <ë<ë|ü⁄ 90
eT+~ nuÛÑ´s¡Tú\T ns¡Ω‘· kÕ~Û+∫q≥Tº n+#·Hê.
◊&û;◊ u≤´+ø˘ m–®≈£L´{Ïyé b˛düTº\ n&çà{Ÿ ø±s¡T¶\T
Ç+&ÉÁdæºj·T˝Ÿ &Óe\|tyÓT+{Ÿ u≤´+ø˘ Ä|òt Ç+&çj·÷
(◊&û;◊ u≤´+ø˘ *$Tf…&é) CÒ@m+, m–®≈£L´{Ïyé
b˛düTº\T sê‘· |üØø£å≈£î dü+ã+~Û+∫q n&çà{Ÿ ø±s¡T¶\T
$&ÉT<ä\ j·÷´sTT. <äs¡U≤düTÔ #˚düT≈£îqï nuÛÑ´s¡Tú\T
]õÁùdºwüHé q+ãsY, |ü⁄{Ϻq ‘˚B $esê\T qyÓ÷<äT #˚dæ
$<ä´, ñ<√´>∑ düe÷#ês¡+
n~Ûø±]ø£ yÓuŸôd’{Ÿ qT+∫ n&çà{Ÿ ø±s¡T¶ &ÍHé˝À&é
#˚düTø√e#·TÃ. <˚X¯ yê´|üÔ+>± @sêŒ≥T #˚dæq |üØø£å
πø+Á<ë˝À¢ CÒ@m+ b˛düTº\≈£î &çôd+ãsY 31q |üØø£å
»s¡>∑qT+~. Çø£ m–®≈£L´{Ïyé b˛düTº\≈£î &çôd+ãsY 30q
sê‘· |üØø£å »s¡T>∑T‘·T+~. á ¬s+&ÉT |üØø£å\T ÄHé˝…’Hé
$<Ûëq+˝ÀH˚ »s¡T>∑T‘êsTT. ÄHé˝…’Hé f…dtº, &Ü≈£î´yÓT+{Ÿ
yÓ]|òæπøwüHé, Á|” ]Á≈£L{ŸyÓT+{Ÿ yÓT&çø£˝Ÿ f…dtº Ä<Ûës¡+>±
nuÛÑ´s¡Tú\qT m+|æø£ #˚kÕÔs¡T. á H√{Ï|òæπøwüHé <ë«sê
yÓTT‘·Ô+ 800 pìj·TsY ndæôdº+{Ÿ y˚TH˚»sY (CÒ@m+),
1300 m–® ≈£L´{Ïyé (ùd˝Ÿ‡ n+&é Ä|üπswüHé‡) b˛düTº\qT
uÛÑØÔ #˚j·TqTHêïs¡T
@|” môd’‡ ñ<√´>±\≈£î m+|æø£ C≤_‘ê $&ÉT<ä\
Ä+Á<ÛäÁ|ü<˚XŸ môd’‡ ñ<√´>±\≈£î m+|æ¬ø’q yê]
C≤_‘êqT b˛©düT ìj·÷eTø£ eT+&É* &çôd+ãs¡T21q
$&ÉT<ä\ #˚dæ+~. dæ$˝Ÿ môd’‡ ñ<√´>±\≈£î yÓTT‘·Ô+
315 b˛düTº\≈£î nuÛÑ´s¡Tú\T m+|æø£ nj·÷´s¡T. yê]˝À
[ ‘·\ùd$Tj·÷, Væ≤yÓ÷|òæ*j·÷, dæøÏ˝Ÿ ôd˝Ÿ e+{Ï
s√>±\Tqïyês¡T n+>∑yÓ’ø£\´+ >∑\ e´≈£îÔ\ ø±´≥
–Ø øÏ+<ä Á|üuÛÑT‘√«<√´>±˝À¢ ]»πs«wüq¢≈£î ns¡TΩ\T
ø±<äì πø+Á<ä+ Á|üø£{Ï+∫+~.
[ Á_CŸ uÛÑ÷wüDY düìïVæ≤‘·T&ÉT dü+»jYT dæ+>¥ ¬sõ¢+>¥
düe÷K´ n<Ûä´≈£åî&Éj·÷´s¡T. ‘·s¡Tyê‘· πø+Á<ä Áø°&Ü
XÊK ¬sõ¢+>¥ düe÷K´ qT düôdŒ+&é #˚dæ+~.
[ mìïø£\ dü+|òüT+ n~Ûø±s¡T\ ìj·÷eTø£+ô|’ ø=‘·Ô
_\T¢qT ˝Àø˘düuÛÑ˝À ÄyÓ÷~+#ês¡T. Ä _\T¢
Á|üø±s¡+ q÷‘·q N|òt mìïø£\ ø£MTwüqsY, mìïø£\
ø£MTwüqs¡¢qT ìj·T$T+#·qTHêïs¡T.
[ bÕs¡¢yÓT+{Ÿ uÛÑÁ<ä‘ê n+X¯+ &Ûç©¢ b˛©düT\≈£î ã<äT
\T>± Çø£ qT+∫ d”◊mdtm|òt #·÷düT≈£î+≥T+~.
[ uÛ≤s¡‘Y n‘·´+‘· Á|ü‹cÕ˜‘·àø£+>± #˚|ü{Ϻq #·+Á<ä
j·÷Hé-3 $TwüHé˝À ªkÕ|òtº ˝≤´+&ç+>¥µ M&çjÓ÷
á@&Ü~ j·T÷≥÷´uŸ˝À n‘·´~Ûø£ eT+~ MøÏå+∫q
M&çjÓ÷>± ]ø±sY¶ kÕ~Û+∫+~.
[ <˚X¯yê´|üÔ+>±10 sêÁcÕº\T d”;◊øÏ ª»qs¡˝Ÿ
ø£HÓ‡+{Ÿ (kÕ<Ûës¡D düeTà‹)µì ñ|üdü+Vü≤]+#·T
≈£îHêïj·Tì πø+Á<ä+ yÓ\¢&ç+∫+~. á sêÁcÕº\
C≤_‘ê˝À ‘·$Tfi¯Hê&ÉT, ‘Ó\+>±D, |ü+C≤uŸ,
C≤s¡ÿ+&é, πøs¡fi¯, sê»kÕúHé, #Û·rÔdt>∑&Ûé, |ü•ÃeT
u…+>±˝Ÿ, $TCÀs¡+, y˚T|òü÷\j·T ñHêïsTT.
102 eT+~ eTVæ≤fi¯\THêïs¡T. ÄsYmôd’‡ $uÛ≤>∑+˝Àì
96 b˛düTº\≈£î ≈£L&Ü m+|æ¬ø’q nuÛÑ´s¡Tú\ $esê\qT
$&ÉT<ä\ #˚dæ+~. m+|æ¬ø’q yê] Vü‰˝Ÿ{Ϭø{Ÿ q+ãs¡T¢,
πø≥–Ø\ yêØ>± ø£{≤|òt e÷s¡Tÿ\T, CÀq¢ yêØ>± m+|æø£
C≤_‘êqT yÓuŸôd’{Ÿ˝À uÀs¡T¶ n+<äTu≤≥T˝À ñ+∫+~.
»eVü≤sY qy√<äj·T $<ë´\j·÷˝À¢ Äs√ ‘·s¡>∑‹ Á|üy˚X¯ |üØø£å
Vü‰˝Ÿ {Ϭø≥T¢
»eVü≤sY qy√<äj·T $<ë´\j·÷˝À¢ 2024-25
$<ë´ dü+e‘·‡sêìøÏ >±q÷ Äs√ ‘·s¡>∑‹ Á|üy˚X¯ |üØø£å
Vü‰˝Ÿ {Ϭø≥T¢ $&ÉT<ä\j·÷´sTT. Á|üy˚X¯ |üØø£å≈£î <äs¡U≤düTÔ
#˚düT≈£îqï $<ë´s¡T∆\T n~Ûø±]ø£ yÓuŸôd’{Ÿ qT+∫ Vü‰˝Ÿ
{Ϭø≥T¢ &ÍHé˝À&é #˚düTø√e#·TÃ. <˚X¯ yê´|üÔ+>± ñqï
|ü\T |üØø£å πø+Á<ë˝À¢ »qe] 20q m+|æø£ |üØø£å
2024≈£î @sêŒ≥T¢ #˚düTÔHêïs¡T. CÒmHéM˝À¢ 6e ‘·s¡>∑‹
d”≥¢ uÛÑØÔøÏ pHé qT+∫ Ä>∑düTº es¡≈£î <äs¡U≤düTÔ\T
#˚düT≈£îHêïs¡T. $<ë´]ú ]õÁùdºwüHé q+ãsY, |ü⁄{Ϻq ‘˚B
$esê\‘√ bÕ≥T ø±´bÕÃ ø√&éqT m+≥sY #˚dæ yÓuŸôd’{Ÿ
qT+∫ Vü‰˝Ÿ {Ϭø{ŸqT &ÍHé˝À&é #˚düTø√e#·TÃ.
ÄsY;◊ ndæôdº+{Ÿ yÓTsTTHé‡ n&çà{Ÿø±s¡T¶\T $&ÉT<ä\..
]»sY« u≤´+ø˘ Ä|òt Ç+&çj·÷˝À ndæôdº+{Ÿ ñ<√´
>±\ uÛÑØÔøÏ dü+ã+~Û+∫ yÓTsTTHé sê‘· |üØø£å\ n&çà{Ÿ
ø±s¡T¶\T $&ÉT<ä\j·÷´sTT. ÄØ“◊ Á|æ*$TqØ |üØø£å
qe+ãsY 18, 19 ‘˚B˝À¢ »]–q $wüj·T+ ‘Ó*dæ+<˚.
á |üØø£å≈£î dü+ã+~Û+∫q |òü*‘ê\T yÓ\¢&Éj·÷´sTT.
Á|æ*yéT‡˝À ñrÔs¡Tí˝…’q nuÛÑ´s¡Tú\T &çôd+ãsY 31q
ìs¡«Væ≤+#˚ yÓTsTTHé‡ |üØø£å≈£î Vü‰»s¡T ø±e#·TÃ. ø±>± á
H√{Ï|òæπøwüHé øÏ+<ä <˚X¯yê´|üÔ+>± ñqï $$<Ûä ÄsY;◊
XÊK˝À¢ 450 ndæôdº+{Ÿ b˛düTº\ uÛÑØÔ #˚j·TqTHêïs¡T
ãT<Ûäyês¡+ 27 &çôd+ãsY 2023
[ Ç+&çj·÷ ≈£L≥$T ‘·s¡|ü⁄q Á|ü<Ûëì nuÛÑ´]ú>± eT*¢
U≤s¡T®Hé KπsZqT Á|üb˛CŸ #˚dæq≥T¢ eTeT‘ê u…qØ®
‘Ó*bÕs¡T.
[ Væ≤C≤uŸô|’ ìùw<Ûëìï m‹Ôy˚düTÔqï≥T¢ Ä sêÁwüº eTTK´
eT+Á‹ dæ<ä∆sêeTj·T´ Á|üø£{Ï+#ês¡T.‘·s¡Tyê‘· Bìì
K+~+#ês¡T. ;CÒ|” Á|üuÛÑT‘·« Vü≤j·÷+˝À e÷J
d”m+ ãdüesêE u§yÓTÆà Væ≤C≤uŸ <Ûä]+#·&É+ô|’ ìùw
<Ûä+ $~Û+#ês¡T. ÇkÕ¢+ eT‘·|üs¡+>± ‘·|üŒìdü]>±
Væ≤C≤uŸ <Ûä]+#ê\qï ìj·TeT+ @+ ˝Ò<äì ø£sêí≥ø£
ôV’≤ø√s¡Tº n_ÛÁbÕj·T|ü&ç+~. $<ë´dü+düú˝À¢ @ø£ s¡÷|ü
<äTdüTÔ\T <Ûä]+#ê\ì ø√s¡Tº ù|s=ÿ+~.
[ #Û·rÔdt>∑&Ûé nôd+;¢ d”Œø£sY>± e÷J eTTK´eT+Á‹
s¡eTDY dæ+>¥ ìj·÷eTø£eTj·÷´s¡T.
[ ø=‘·Ô e+<˚uÛ≤s¡‘Y ¬s’\T yÓ’{Ÿ n+&é ã÷¢ ø£\sY˝ÀH˚
s¡÷bı+~+#ês¡T.
[ ‘·$Tfi¯Hê&ÉT d”m+ m+πø kÕº*Hé ø=‘·Ô |ü<∏äø±ìï
ÁbÕs¡+_Û+#ês¡T. ªeTø£ÿ\T<äHé eTT‘·˝≤«sYµ d”ÿyéT
<ë«sê Á|ü»\ |òæsê´<äT\T 30 s√E˝À¢ |ü]wüÿ]kÕÔ
eTì ‘Ó*bÕs¡T.
&çôd+ãsY 18- 24
[ Á|üeTTK ‘Ó\T>∑T s¡#·sTT‘· ‘·\¢eE®\ |ü‘·+»*
XÊÁdæÔøÏ πø+Á<ä kÕVæ≤‘·´ nø±&ÉMT |ü⁄s¡kÕÿs¡+
\_Û+∫+~.
[ d”;◊ e÷J C≤sTT+{Ÿ &Ó’¬sø£ºsY \ø°à Hêsêj·TD C…’
uÛ≤s¡‘Y H˚wüq˝Ÿ bÕغì @sêŒ≥T#˚düTÔqï≥Tº ‘Ó*bÕs¡T.
[ H˚wüq˝Ÿ mì«sêHéyÓT+≥˝Ÿ ôd’Hé‡ nø±&ÉMT
(m|òtd”ÄsY◊) ôd’+{Ïdtº Ä|òt ~ Çj·TsY nyês¡T¶-
2023 bòÕ¬sdtº ø±˝ÒCŸ, ]ôdsYà ÇHédæº≥÷´{Ÿ
ndæôdº+{Ÿ Ábıô|òdüsY cÕ*ìøÏ <äøÏÿ+~
[ dæ~›ù|≥-m\ÿ‘·T]Ô mHéôV≤#Y≈£î e÷J Á|ü<Ûëì |”M
qs¡dæ+Vü‰sêe⁄ C≤rj·T s¡Vü≤<ë]>± HêeTø£s¡D+
#˚kÕÔeTì s¡yêD≤ XÊK eT+Á‹ bıqï+ Á|üuÛ≤ø£sY
nHêïs¡T.
UPSC NDA NA - 2024
H˚wüq˝Ÿ &çô|òHé‡ nø±&ÉMT 2024 H√{Ï|òæπøwüHé
$&ÉT<ä˝…’+~. yÓTT‘·Ô+ 400 b˛düTº\THêïsTT.
$<ë´s¡Ω‘·\T: ÄØà $+>¥ b˛düTº\≈£î <äs¡U≤düTÔ #˚düT≈£îH˚
yês¡T @<Ó’Hê Á>∑÷|ü⁄˝À Ç+≥sY ñrÔs¡Tí˝…’ ñ+&Ü*.
msTTsY bò˛sY‡, H˚M b˛düTº\≈£î 10+2 ø±´&Ó{Ÿ m+Á{°
d”ÿyéT (Ç+&çj·THé H˚e˝Ÿ nø±&ÉMT) <ë«sê <äs¡U≤düTÔ
#˚j·÷\qT≈£î+fÒ |òæõø˘‡, e÷´<∏é‡ düu…®≈£îº\‘√ Ç+≥sY
˝Ò<ë ‘·‘·‡e÷q ø√s¡T‡ ñrÔs¡Tí˝…’ ñ+&Ü*. B+‘√bÕ≥T
ì]›wüº XÊØs¡ø£ Á|üe÷D≤\T ñ+&Ü*. mHé@ (10+2
ø±´&Ó{Ÿ m+Á{° d”ÿyéT) ø√s¡T‡\≈£î πøe\+ |ü⁄s¡Twüß\T
e÷Á‘·y˚T ns¡TΩ\T. Á|üdüTÔ‘·+ Ç+≥sY ôdø£+&çj·TsY
#·<äTe⁄‘·Tqï yês¡T ≈£L&Ü n|ü¢jYT #˚düTø√e#·TÃ.
<äs¡U≤düTÔ $<Ûëq+: <äs¡U≤düTÔ\qT ÄHé˝…’Hé˝À |ü+bÕ*.
ej·TdüT: nuÛÑ´s¡Tú\T 2 E˝…’, 2005øÏ eTT+<äT, 1 E˝…’,
2008øÏ ‘·sê«‘· |ü⁄{Ϻ ñ+&É≈£L&É<äT.
m+|æø£ $<Ûëq+: sê‘· |üØø£å, Ç+f…*C…Hé‡ - |üs¡‡Hê*{°
f…dtº, mdtmdt; f…dtº/Ç+≥s¡÷«´, yÓT&çø£˝Ÿ f…düTº ‘·~
‘·sê\ Ä<Ûës¡+>± m+|æø£ Á|üÁøÏj·T ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T.
<äs¡U≤düTÔ≈£î ∫e] ‘˚B: »qe] 9, 2024
ÄHé˝…’Hé sê‘· |üØø£å: @Á|æ˝Ÿ 21, 2024
‘Ó\T>∑T sêÁcÕº˝À¢ |üØø£å πø+Á<ë\T:
nq+‘·|üPsY, ôV’≤<äsêu≤<é, ‹s¡T|ü‹, $»j·Tyê&É,
$XÊK|ü≥ï+, es¡+>∑˝Ÿ.
|üP]Ô $esê\≈£î yÓuŸôd’{Ÿ: https://upsc.gov.in
UPSC CDS - 2024
ø£+u…’Hé¶ &çô|òHé‡ nø±&É$T 2024 H√{Ï|òæπøwüHé
$&ÉT<ä˝…’+~. yÓTT‘·Ô+ 457 b˛düTº\THêïsTT.
m+|æø£ $<Ûëq+: sê‘· |üØø£å, Ç+≥s¡÷«´, yÓT&çø£˝Ÿ f…düTº
Ä<Ûës¡+>± m+|æø£ Á|üÁøÏj·T ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T.
<äs¡U≤düTÔ≈£î ∫e] ‘˚B: »qe] 9, 2024
ÄHé˝…’Hé sê‘· |üØø£å: @Á|æ˝Ÿ 21, 2024
|üP]Ô $esê\≈£î yÓuŸôd’{Ÿ: https://upsc.gov.in