Pojęcie i przykłady równań dwukwadratowych

Wprowadzenie
Przeczytaj
Schemat interaktywny
Sprawdź się
Dla nauczyciela
 Pojęcie i przykłady równań dwukwadratowych

Rozwiązywanie równań kwadratowych jest bardzo ważnym i często używanym algorytmem

w matematyce. Do rozwiązania odpowiedniego równania kwadratowego sprowadza się
wiele problemów z różnych dziedzin nauki. Również w rozwiązywaniu równań
wielomianowych wyższych stopni często możemy wykorzystać metody rozwiązywania
równania kwadratowego.

Przykładem będzie rozwiązanie równania dwukwadratowego.

Twoje cele

Rozpoznasz równanie dwukwadratowe.

Rozwiążesz równanie dwukwadratowe.
Wskażesz równanie dwukwadratowe o określonej liczbie rozwiązań.
Przeczytaj

Równanie dwukwadratowe to równanie postaci ax 4 2

+ bx + c = 0 , gdzie a ≠ 0 .

Aby rozwiązać równanie dwukwadratowe należy wykonać podstawienie x = t, gdzie t 2

≥ 0 .
Wtedy otrzymujemy równanie kwadratowe at + bt + c = 0, które możemy rozwiązać
2

znanymi metodami.

Przykład 1

Rozwiążemy równanie x 4
− 4 = 0 .
2
Równanie możemy przedstawić w postaci (x 2
) − 4 = 0 .

Zastosujemy podstawienie x 2
= t , gdzie t ≥ 0 .

Wówczas otrzymujemy równanie t 2

− 4 = 0 .

(t − 2)(t + 2) = 0

(t − 2) = 0 lub (t + 2) = 0

t = 2 lub t = −2

Rozwiązanie t = −2 < 0 , zatem nie spełnia warunków zadania.

t = 2

2
x = 2

x = √2 lub x = −√ 2

Rozwiązaniem równania są liczby −√2, √2.

Przykład 2

Rozwiążemy równanie x 4
+ 16 = 0 .

Równanie możemy przedstawić w postaci (x .

2
2
) + 16 = 0

Zastosujemy podstawienie x 2
= p , gdzie p ≥ 0 .

Wówczas otrzymujemy równanie p 2

+ 16 = 0 .

2
p = −16
Otrzymaliśmy równanie sprzeczne, ponieważ p ma być liczbą nieujemną. Zatem równanie
p
2
nie posiada rozwiązań. Równanie x
+ 16 = 0
4
+ 16 = 0 również nie posiada
rozwiązań. Jest to równanie sprzeczne.

Przykład 3

Rozwiążemy równanie x 4
+ 16x
2
= 0 .
2
Równanie możemy przedstawić w postaci (x 2
) + 16x
2
= 0 .

Zastosujemy podstawienie x 2
= t , gdzie t ≥ 0 .

Wówczas otrzymujemy równanie t 2

+ 16t = 0 .

t(t + 16) = 0

t = 0 lub (t + 16) = 0

t = 0 lub t = −16

Równanie t = −16 jest równaniem sprzecznym.

t = 0

2
x = 0

x = 0

Rozwiązaniem równania jest liczba 0.

Przykład 4

Rozwiążemy równanie x 4
− 5x
2
= 0 .

Równanie możemy przedstawić w postaci (x .

2 2 2
) − 5x = 0

Zastosujemy podstawienie x 2
= z , gdzie z ≥ 0 .

Wówczas otrzymujemy równanie z 2

− 5z = 0 .

z(z − 5) = 0

z = 0 lub (z − 5) = 0

z = 0 lub z = 5

z = 0

2
x = 0
 x = 0

z = 5

2
x = 5

x = √5 lub x = −√ 5

Rozwiązaniem równania są liczby −√5, 0, √5.

Przykład 5

Rozwiążemy równanie x 4
− 5x
2
+ 6 = 0 .
2
Równanie możemy przedstawić w postaci (x 2
) − 5x
2
+ 6 = 0 .

Zastosujemy podstawienie x 2
= z , gdzie z ≥ 0 .

Wówczas otrzymujemy równanie z 2

− 5z + 6 = 0 .

Rozwiążemy równanie metodą grupowania wyrazów i wyłączania wspólnego czynnika

przed nawias.

2
z − 2z − 3z + 6 = 0

z(z − 2) − 3(z − 2) = 0

(z − 2)(z − 3) = 0

z − 2 = 0 lub z − 3 = 0

z = 2 lub z = 3

z = 2

2
x = 2

x = √2 lub x = −√ 2

z = 3

2
x = 3

x = √3 lub x = −√ 3

Rozwiązaniem równania są liczby −√3, −√2, √2, √3.

Słownik
równanie dwukwadratowe

równanie postaci ax
4 2
+ bx + c = 0 , gdzie a ≠ 0
Schemat interaktywny

Polecenie 1

Poniżej przedstawiony jest schemat interaktywny przedstawiający klasyfikację równań

czwartego stopnia na równania dwukwadratowe i inne.

Wprowadź dowolne zmienne a, b, c, d i e. Myszką możesz przesunąć schemat, aby zobaczyć

przebieg całego algorytmu.

Polecenie 2

Wybierz równania dwukwadratowe.

2 4
−4(2x − x ) = 1

4
2x = 0
4 2
x = −8x
2 2 2
x (x − 6) = −x

4 2
x = −x + 2x
3
x + 3x − 2 = 0
5
2x − 3x = 2
2 2 2
2x (x + 1) = 3x + x
Sprawdź się

Ćwiczenie 1

Zaznacz wszystkie równania dwukwadratowe.

2 4
√ 5s + 8s = 1
2 4
t = t
2 4
y −4y
= 2
5
2 2
(2z − 1)(3 − z ) = 1
4
1 = z
2 4 2
x + 2x − 3x
2 4
4a + 3a − 5 = 4a
4
(2z − 1)(3 − z ) = 1
2 4
2y −y
= 3
7y

Ćwiczenie 2

,
−16 −4 16 −2 2 4 , , , ,

Wybierz i wstaw w wyznaczone miejsce taką liczbę, aby rozwiązaniem równania

4
x − ............ = 0 były liczby x = −2, x = 2.

Ćwiczenie 3

Wybierz równanie sprzeczne.

4
x + 64 = 0
4
x − 3 = 0
4
x − 64 = 0
4
x + 64x = 0
Ćwiczenie 4

Uzupełnij równanie taką liczbą lub jednomianem, aby miało trzy rozwiązania wymierne.

2 2 2 2
−16x , 16x , −18, 32x , −32x

4
2x + ............ = 0

Ćwiczenie 5

Połącz w pary równanie z rozwiązaniem.

<math><mi>x</mi><mo>=</mo><mn>0</mn></math>, <math><mi>x</mi><mo>=</mo>
<mo>-</mo><mn>1</mn><mo>,</mo><mo> </mo><mi>x</mi><mo>=</mo><mn>1</mn>
</math>, <math><mi>x</mi><mo>=</mo><mo>-</mo><mn>2</mn><mo>,</mo>
<mo> </mo><mi>x</mi><mo>=</mo><mn>0</mn><mo>,</mo><mo> </mo><mi>x</mi>
<mo>=</mo><mn>2</mn></math>, brak rozwiązań, <math><mi>x</mi><mo>=</mo><mo>-
</mo><mn>1</mn><mo>,</mo><mo> </mo><mi>x</mi><mo>=</mo><mn>0</mn><mo>,
</mo><mo> </mo><mi>x</mi><mo>=</mo><mn>1</mn></math>, <math><mi>x</mi>
<mo>=</mo><mo>-</mo><msqrt><mn>2</mn></msqrt><mo>,</mo><mo> </mo>
<mi>x</mi><mo>=</mo><mn>0</mn><mo>,</mo><mo> </mo><mi>x</mi><mo>=</mo>
<msqrt><mn>2</mn></msqrt></math>

4 2
x − x = 0

4 2
x + x = 0

4
x + 1 = 0

4
x − 1 = 0

4 2
x − 2x = 0

2 2
2x (x − 4) = 0
Ćwiczenie 6

Zaznacz równania równoważne.

4 2
x + 5x + 6 = 0
4 2 2
x + 3x + 2x + 6 = 0
2 2 2
x (x + 3) + 2(x + 3) = 0

2 2
(x + 3)(x + 2) = 0

4 2 2
x + 3x − 2x + 6 = 0
2 2 2
x (x + 3) − 2(x + 3) = 0
2
(x + 3)(x + 2)(x − 2) = 0

Ćwiczenie 7

Uzupełnij równanie odpowiednią liczbą tak, aby miało cztery różne wymierne rozwiązania.

,
−13 64 −1 1 13 , , ,

4
x + ............ x 2
+ 36 = 0

Ćwiczenie 8

Uszereguj równania w kolejności od najmniejszej liczby rozwiązań.

4 2
x + x = 0
4 2
x − x − 2 = 0
4
x + 81 = 0
4 2
x − 3x + 2 = 0
Dla nauczyciela

Autor: Jolanta Schilling

Przedmiot: Matematyka

Temat: Pojęcie i przykłady równań dwukwadratowych

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

I. Równania i nierówności.

Zakres podstawowy.

Uczeń:

5) rozwiązuje równania wielomianowe, które dają się doprowadzić do równania

kwadratowego, w szczególności równania dwukwadratowe.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

kompetencje w zakresie wielojęzyczności,

kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych,

technologii i inżynierii,

kompetencje cyfrowe,

kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

rozpoznaje równanie dwukwadratowe

rozwiązuje równanie dwukwadratowe

wskazuje równanie dwukwadratowe o określonej liczbie rozwiązań

dobiera model matematyczny do określonej sytuacji

Strategie nauczania:
 konstruktywizm

Metody i techniki nauczania:

analiza przypadku,

dyskusja

rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych

Formy zajęć:

praca indywidualna

praca w grupach

praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel podaje temat i cele zajęć oraz wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Wybrani wcześniej przez nauczyciela uczniowie podają przykłady prostych zależności

dających się zapisać w postaci równania kwadratowego.

Faza realizacyjna:

1. Każdy uczeń otrzymuje od nauczyciela 10 przykładów różnych równań czwartego

stopnia. Następnie stara się podzielić równania na grupy, według własnych kryteriów.

2. Uczniowie podzieleni na grupy 6 osobowe omawiają rezultaty swojej pracy i porównują

dokonane podziały. Tworzą wspólny schemat ilustrujący rodzaje równań ze względu na
stopień zmiennej występującej w równaniu.

3. Uczniowie oglądają schemat interaktywny i omawiają go wraz z nauczycielem.

4. Uczniowie w parach lub indywidualnie wykonują ćwiczenia interaktywne 1 - 6.

Wspólnie omawiają odpowiedzi.

Faza podsumowująca:
 1. Jako podsumowanie nauczyciel zadaje uczniom pytania dotyczące rozwiązywania
równań dwukwadratowych.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów,
udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

Ćwiczenia interaktywne 7, 8

Materiały pomocnicze:

Równanie kwadratowe

Wskazówki metodyczne:

Schemat interaktywny może być wykorzystany przez chętnych uczniów do

samodzielnego przygotowania mapy myśli prezentującej rodzaje równań
dwukwadratowych.