ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

Ο μεταμύθος Πώς οι επενδυτές Η μάχη της κατάταξης

του Κυριάκου
Χαραλαμπίδη
υποτιμούν τους κινδύνους
ΣΕΛ. 28-29
στην Ευρώπη
ΣΕΛ. 54

EΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣ ΑΝΑΝΕΩΜΕΝΗ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΜΑΣ www.politis.com.cy

20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 ΕΤΟΣ 25ο ΦΥΛΛΟ 8735 ΤΙΜΗ €2

Σημαντικό γεωπολιτικό παιχνίδι βρίσκεται σε εξέλιξη στην περιοχή μας

Η ΩΡΑ ΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ

ΓΙΑ EUROASIA INTERCONNECTOR
Εάν το πρόβλημα είναι η εξεύρεση των υπόλοιπων
Μία αγκύλωση
κεφαλαίων για χρηματοδότηση του έργου, τότε Ο E u ro A s i a , ό π ω ς κ α ι ο
ίσως η κυπριακή κυβέρνηση να πρέπει να σκεφτεί EastMed, που γεωπολιτικά εί-
την είσοδό της στο έργο όπως έκανε και η Ελλάδα ναι αναγκαίοι, καθίστανται
οικονομικώς προβληματικοί
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στους λόγω της μη λύσης του Κυπρι-
ακού. Στην πραγματικότητα
διαδρόμους ηλεκτρικής διασύνδεσης, αφού η στρατηγική είναι βιώσιμοι μόνο στην πε-
αυτή αποτελεί την πλέον βέλτιστη λύση, τόσο από ρίπτωση συμμετοχής της
Τουρκίας και της Αιγύπτου,
οικονομικής όσο και από περιβαλλοντικής άποψης διότι ο πληθυσμός τους ξε-
περνά τα 200 εκατ., δηλαδή
Το έργο τερματίζει την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου, το 40% του πληθυσμού όλης
της ΕΕ. Στην πορεία θα μπο-
διασφαλίζει την ενεργειακή ασφάλεια εφοδιασμού για ρούσαν να επεκταθούν και
Κύπρο, Ελλάδα και Ισραήλ και δημιουργεί έναν αξιόπιστο προς την ΕΕ.
διάδρομο από την Αν. Μεσόγειο προς την Ευρώπη ΣΕΛ. 3, 6

ΠΥΛΑ ΔΙΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

Ναι, καταδίκη, αλλά μετά τι; Ανεβαίνει το ποσοστό αποδοχής της ΔΔΟ
Παρά το γεγονός ότι τις τελευταίες μέρες ορισμένοι ανεγκέ-
Η ε/κ πλευρά δεν προσπάθησε να σκεφτεί φαλοι επιχειρούν να δυναμιτίσουν το κλίμα και να σπείρουν
έξω από το κουτί και να δει πώς μέσα από τον τρόμο, τα στοιχεία που προκύπτουν από τη νέα δικοινο-
την κυοφορούμενη κρίση, το ζήτημα της τική έρευνα για τις αντιλήψεις και τις στάσεις των Ε/Κ και
Πύλας θα μπορούσε να ενταχθεί σε ένα των Τ/Κ είναι ενθαρρυντικά και ενισχύουν τις προσδοκίες
ευρύτερο πακέτο συζητήσεων. όσων επιθυμούν την επανένωση του νησιού.
ΣΕΛ. 4-5 ΣΕΛ. 8-9

ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ περί ανέμων συνεντεύξεις

Χ. ΤΣΙΓΚΗΣ
Προδομένη, Στις ΑΠΕ η λύση
εγκλωβισμένη για φθηνό ρεύμα
Καρπασία ΣΕΛ. 7
Δ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ
ΣΕΛ. 18-19
Η στροφή του
ΟΥΚΡΑΝΙΑ Ερντογάν προς τη Δύση
Αναζητείται ισορροπία 18 μήνες
ΣΕΛ. 16-17

Η υπό επεξεργασία πρόταση της κυβέρνησης Ιστορίες ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ

θα πρέπει επί της ουσίας να οδηγεί στην σε μια μάχη για αγρίους
επιτάχυνση της διαχείρισης των μη εξυπηρε-
χωρίς τέλος Πεθαίνοντας στη θάλασσα
τούμενων δανείων, με το εργαλείο της εκ-
ποίησης να αποτελεί τον καταλύτη για την και ρουφιάνους για μια καλύτερη ζωή
επίτευξη λύσεων. ΣΕΛ. 27 ΣΕΛ. 24, 33 ΣΕΛ. 15 ΣΕΛ. 22-23
 ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ
2 20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

καιρός εορτολόγιο
12:00
ΔΕΥΤΕΡΑ

20
Σκοπός της εφημερίδας «Πολίτης» είναι η σφαιρική και αμερόληπτη 13 ώρες, 20 λεπτά ΚΥΡΙΑΚΗ
ενημέρωση των αναγνωστών της για όλα τα σημαντικά γεγονότα,
τις νέες ιδέες και τα διεθνή ρεύματα, που μπορεί να επηρεάσουν 38OC 33OC
τον ιδιωτικό και δημόσιο βίο. Θα υπηρετήσουμε αυτόν το σκοπό 31OC
προσηλωμένοι στις αρχές της ανεξαρτησίας, της αμεροληψίας, 31OC
Ανατολή 06.10' 33OC
της αλήθειας, της ελευθερίας του λόγου και της πολυφωνίας. ΣΕΛΗΝΗ
3 ημερών 10 ώρες, 40 λεπτά Δύση 19.30'
ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ
Iδιοκτησία: Eκδόσεις APKTINOΣ ΛTΔ ΤΡΙΤΗ
Eκδότης: Γιάννης Παπαδόπουλος 24:00
5 Bf
Διευθυντής: Διονύσης Διονυσίου
Ανατολή 09.38'
Aρχισυντάκτης Κυριακάτικου: Μιχάλης Σταύρου Δύση 21.35' 24...31οC
Αρχισυντάκτης Οικονομικού: Γιάννης Σεϊτανίδης 39OC 34OC
32OC
Oικονομικός Διευθυντής: Χάρης Νικολαΐδης 4 Bf
24...33οC 32OC 34OC
23...38οC Ο Άγιος Ριγήνος.
Kατά νόμον υπεύθυνος: Γιάννης Παπαδόπουλος ο
19...31 C
ΜΗΝ ΞΕΧΑΣΕΤΕ
ΥΓΡΑΣΙΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΝΕΡΟΥ
24...33οC Σήμερα στην Κύπρο γιορτάζουν
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Μιχάλης Σταύρου, Κατερίνα 24...31οC Λευκωσία..........................47%
εβδομήντα περίπου Ορέστηδες,
Ηλιάδη, Μιχάλης Χατζηστυλιανού, Μαρία Φράγκου, Λεμεσός........................... 63% 300

5 Bf Λάρνακα............................67% καθώς επίσης και καμιά εβδομη-

Άντρια Γεωργίου, Σταύρος Αντωνίου, Ερνέστος 5 Bf Πάφος...............................67%
ΠΕΡΣΙ: νταριά Σαμουήλ. Εβδομήντα πε-
Μούσας, Παναγιώτης Χατζηαποστόλου, Σοφία 226,462 ρίπου είναι και οι Κύπριοι με το
Σήμερα ο καιρός θα εξακολουθήσει να είναι κυρίως αίθριος, ενώ κατά διαστή- όνομα Ρηγίνος, κάποιοι από τους
Λαζαρή, Φλωρεντία Γεννάρη, Βάσος Βάσου 200
οποίους όμως πιθανόν να επέλε-
(Λάρνακα), Γιάννης Πάζουρος (Λεμεσός). ματα, τοπικά θα παρατηρούνται αυξημένες χαμηλές νεφώσεις. Το βράδυ, ο καιρός ΠΡΟΧΘΕΣ: 164,698 ξαν να έχουν την ονομαστική
AΘΛΗΤΙΚΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Χριστόφορος Χριστοφή, θα είναι κυρίως αίθριος, ενώ τοπικά, θα παρατηρούνται παροδικά αυξημένες ETHΣΙΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ: 157,000 τους εορτή στις 25 Φεβρουαρίου
Ευτύχιος Γιαξής, Στέλιος Στέλιου, Παντελής Παντελή. χαμηλές νεφώσεις. Η θερμοκρασία μέχρι τη Δευτέρα, δεν αναμένεται να σημει- και όχι σήμερα. Τις ευχές μας πά-
100 ντως σε όλους. Αύριο δεν υπάρ-
ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Γιώργος Πυρίσιης, Βάλια Καϊμάκη. ώσει αξιόλογη μεταβολή, για να παραμείνει κοντά και λίγο πιο πάνω από τις μέσες ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΜ. ΥΔΑΤΩΝ χει κάποια γιορτή που να είναι
ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ: Ελένη Παπαδοπούλου κλιματολογικές τιμές, ενώ μέχρι την Τετάρτη θα σημειώσει μικρή άνοδο. (ΕΚΑΤ. ΚΥΒ. ΜΕΤΡΑ)
ιδιαίτερα γνωστή.
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ: S.O. Entypo Services

δεύτερη σελίδα
ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ: Γιάννης Νεοφύτου.
ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ: Μόνικα Νικολαΐδου
ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ: Παναγιώτης

Αυτός είναι ο Τζο Λόου ο βαφτιστικός

Νικολαΐδης

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ - ΔΙΑΦΗΜΙΣΕΙΣ:

Ε
e-mail: ads@politis.com.cy
ίναι να σκάσει ο γενικός τίποτα όταν ήταν ενεργός πολίτης.
Τηλέφωνα: 22861861, 22861785
ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης Τώρα, ως συνταξιούχος μιλά εκ του
Υπεύθυνη: Βάσω Κομνηνού
και πέρασε στην αντεπίθεση. Του ασφαλούς.
Διαφήμιση: Μιχάλης Γεωργίου
κλέβει, βλέπετε, τη δόξα ένας Τίποτα, πάνε όλοι στον κάδο όλοι
ανώνυμος λογαριασμός σε ένα μέσο αυτοί. Περνάνε στην αφάνεια. Και
κοινωνικής δικτύωσης. Και τώρα πλέον ο σωτήρας μας αυτού του τόπου
ΛΕΜΕΣΟΣ: ΑΝΝΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Νικολάου Πεντάδρομος Center, περνάει στην αφάνεια. Δεν είναι είναι ο Τζο Λόου Προεδρικός
Γραφείο 11, Τηλ.: 99639000 πλέον, βλέπετε, ο Ρομπέν των Δασών Βαφτιστικός parody που έχει τόσο
ΙΝ2ΒΙΖ ΛΤΔ: Τριπολιτσάς 6, 3086, Λεμεσός, Τηλ.: 25006020, που προσπαθεί να σώσει αυτό τον μακρινάρι όνομα, όπως οι μνηστήρες
99458728 Email: inbizltd2@gmail.com τόπο και τώρα πλέον δίνει εξηγήσεις. που βρίσκονται πίσω από αυτόν. Από
ΛΑΡΝΑΚΑ: LARNACA PRESS Τηλ.: 24653040, 99335890 Φωτογραφίζει, απαντά, γράφει και πρώην υπουργούς, νυν
PANASOYIA PRESS Τηλ.: 24652364, 99172009
ξαναγράφει για το τι έλεγξε και ποιες αποκαλυπτικός δημοσιογράφος (κατά δημοσιογράφους, επιχειρηματίες,
ΔΕΡΥΝΕΙΑ: Διαφημιστικό γραφείο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΩΚΚΗΣ
υπηρεσίες πέρασε από κόσκινο η καιρούς έχουμε θεοποιήσει πολλούς πρώην και νυν προέδρους κομμάτων,
Τηλ. 23824895, 99658131
Ελεγκτική Υπηρεσία. Πάει κι αυτός. που κάνουν ένα ρεπορτάζ ή υπαλλήλους στο Δημόσιο που δεν
ΠΑΡΑΛΙΜΝΙ: STALONI PRESS Τηλ. 23819019, 99596337
Περνάει πλέον σε δεύτερη μοίρα. παρουσιάζουν μια εκπομπή, κατάφεραν ποτέ ως κλασικοί άξιοι να
Τώρα πια, ο νέος μας ήρωας είναι ραδιοφωνική ή τηλεοπτική). Δεν είναι πάρουν τη θέση που τους
Διεύθυνση:
Tου ένας… ανώνυμος. Είναι ο άγνωστος Χ, ούτε η νέα πολιτικός που θα φέρει υποσχέθηκαν.
Βασιλείου Βουλγαροκτόνου 8, 1010, Λευκωσία
Μιχάλη κάνοντας και το αλά Σεφερλή στον τόπο την αλλαγή. Όπως ήταν η Βρήκαμε τον ήρωά μας πλέον που
Τ.Θ. 22894, 1524 Λευκωσία.
Σταύρου λογοπαίγνιο με το νέο όνομα του Αννίτα Δημητρίου. Ή και ο αποκαλύπτει, κράζει, ρίχνει στην πυρά
Τηλ.: 22861861, φαξ: 22661583.
Twitter. Είναι ένα parody account σε Χριστοδουλίδης. Που ήρθε ως τα κακά αυτού του τόπου. Και φυσικά,
e-mail: info@politis.com.cy
ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Τα Μεσσίας να πατάξει τη διαφθορά, να δεν είναι στην Κύπρο. Γιατί, ως
URL: http://www.politis.com.cy
βλέμματα των πολιτών βρήκαν στον αλλάξει τον τόπο, να καταπολεμήσει γνωστόν, πρέπει να έρθει απ’ έξω
Τζο Λόου τον νέο σωτήρα αυτού του την εγκληματικότητα, να φέρει το πάντα κάποιος να μας σώσει. Και αυτό
τόπου. Πλέον, εκείνος που θα σώσει κράτος δικαίου. Α ,ούτε και ο Χ είναι το πρόβλημά μας με τον κάθε Τζο
Συνεχής ρoή ειδήσεων την Κύπρο από τα προβλήματα δεν podcaster. Πάει κι αυτός. Τον Λόου / δημοσιογράφο / πολιτικό /
και διαδικτυακά στο είναι ένας πολίτης, πολιτικός, διαγράψαμε. Έκανε μια-δυο δημόσιο υπάλληλο. Πως ψάχνουμε
w w w. p o l i t i s . co m . c y δημοσιογράφος, ταμίας στο συνεντεύξεις που ήταν ενδιαφέρουσες πάντα από κάποιον άλλον τη λύση. Να
σουπερμάρκετ. Είναι ένας ανώνυμος και τώρα πέρασε στην αφάνεια. Και έρθει απ’ έξω να μας σώσει. Να μας
λογαριασμός που έχει καϊλέ που την φυσικά δεν είναι, όπως δεν ήταν ποτέ, βρει αυτός τη λύση. Να μην
Αμερική, όπως είπε στον «Π», για τον ο τάδε ή ο δείνα συνταξιούχος λερώσουμε τα χέρια μας. Μέχρι
https://www.facebook.com/politisnewspaper/ τόπο του. πολιτικός / πολίτης που είχε μια άμεση λοιπόν να έρθει το ξανθό γένος, ας
Δεν είναι η Άννα Αριστοτέλους που εμπλοκή σε ένα γεγονός και θυμήθηκε διαβάσουμε τον Τζο Λόου νομίζοντας
https://twitter.com/politis_news πολεμούσε τους πάντες και τα πάντα ως συνταξιούχος να το παίξει πως κάνουμε κι εμείς την επανάστασή
στις φυλακές και έγινε και ντοκιμαντέρ φιλόσοφος και να μας διδάξει τι μας. Όπως κάναμε και παλιά
https://www.instagram.com/politisnews/ μέχρι και στο Netflix. Δεν είναι ο πρέπει να κάνουμε. Κι ας δεν έκανε ακούγοντας Νταλάρα.

ταξίδι στον χρόνο

1699 Ο τσάρος πασών των Ρωσιών Μέγας
Πέτρος καθιερώνει την ευρωπαϊκή εν- 1942 Ο Γκλεν Σίμποργκ και ομάδα χημικών απο-
μονώνουν για πρώτη φορά το πλουτώνιο.
βακία και τερματίζουν της «Άνοιξη της Πράγας».

1991 Περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι

δυμασία στη χώρα του.

1741 Ο Δανός εξερευνητής Φίτους Μπέρινγκ

είναι ο πρώτος Ευρωπαίος που φτάνει
1944 Γεννιέται ο Ρατζίβ Γκάντι, Πρωθυπουρ-
γός της Ινδίας από το 1984 έως το 1989
που δολοφονήθηκε κατά τη διάρκεια της προεκλο-
διαδηλώνουν έξω από το Κοινοβούλιο
της Σοβιετικής Ένωσης και διαμαρτύρονται για το
πραξικόπημα εναντίον του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ.
στην Αλάσκα. Προς τιμήν του, η θαλάσσια περιοχή
μεταξύ της Σιβηρίας και της Αλάσκας ονομάστηκε
Βερίγγειος Πορθμός.
γικής του εκστρατείας το 1991.

1954 Κατατίθεται στη γραμματεία του ΟΗΕ η

πρώτη ελληνική προσφυγή για το Κυ-
2001 Πεθαίνει ο Φρεντ Χόιλ, Βρετανός
αστροφυσικός, στον οποίο αποδίδεται
η πατρότητα του όρου «Big Bang» για τη δημιουρ-

1897 Ο Άγγλος γιατρός Ρόναλντ Ρος ανακοι-

νώνει ότι η ελονοσία προέρχεται από τα
πριακό, με αίτημα την εφαρμογή των αρχών της
ισότητας και της αυτοδιάθεσης των λαών.
γία του Σύμπαντος.

2008 Αεροσκάφος της Spanair ξεφεύγει από

κουνούπια. Θα τιμηθεί με βραβείο Νόμπελ το
1902. Η 20ή Αυγούστου Παγκόσμια Ημέρα κατά
των Κουνουπιών.
1961 Η Ανατολική Γερμανία αρχίζει το κτίσιμο
του Τείχους του Βερολίνου, κατά μήκος
των συνόρων με τη Δύση.
τον αεροδιάδρομο στο αεροδρόμιο
Μπαράχας και συντρίβεται. Σκοτώνονται 154 άτο-
μα και επιζούν 28.

2017 Πεθαίνει ο Αμερικανός ηθοποιός Τζέρι Λιούις. 1914 Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι γερμανι-
κές δυνάμεις καταλαμβάνουν τις Βρυξέλλες. 1968 650.000 στρατιώτες του Συμφώνου της
Βαρσοβίας εισβάλλουν στην Τσεχοσλο- 2008 Πεθαίνει ο συνθέτης Αχιλλέας Λυμπου-
ρίδης.

Η μικρή και η μεγάλη εικόνα
Η Σε μερικά χρόνια,
μικρή εικόνα σε ό,τι αφορά τη
διαιρεμένη μας πατρίδα έχει
να κάνει με αυτά που συμβαί-
νουν καθημερινά στα οδο-
φράγματα. Το τελωνείο της Κυπρια-
κής Δημοκρατίας κυνηγά Ελληνοκύ-
πριους για να κατάσχει μερικά λίτρα
βενζίνη που μεταφέρουν σε μπιτόνια
από τον βορρά. Τους κυνηγά παρά τη
διευκρινιστική ντιρεκτίβα της Κομι-
σιόν και τη λογική
πίσω από αυτήν
για οικοδόμηση
κλίματος συνερ-
γασίας και εμπι-
στοσύνης. Οι τ/κ
αρχές, από την
άλλη, επιδεικνύο-
Tου
ντας ασύγγνωστη
Διονύση
Διονυσίου
απληστία επιδιώ-
κουν κάθε τόσο
ακόμα μία επι-
δρομή για να κατακτήσουν έδαφος
στη νεκρή ζώνη. Πότε στα Στροβίλια,
πότε στη Δένεια, πότε στην Πύλα. Ας
μην μιλήσουμε για το άνοιγμα των
Βαρωσίων παρά τα ψηφίσματα του
ΟΗΕ και τις απειλές για μεταφορά
νέων εποίκων και κτίσιμο νέων κα-
τοικιών στα σύνορα με τη Δερύνεια.
Οι κοντόφθαλμοι ένθεν και ένθεν
της πράσινης γραμμής δυσκολεύο-
νται να δουν τη μεγάλη εικόνα. Με μια
σημαντική διευκρίνιση. Οι Ε/Κ που
έχασαν περιουσίες και προσφυγοποι-
ήθηκαν το 1974 δεν έχουν αυτήν την
πολυτέλεια διότι σήμερα κινδυνεύουν
να τα χάσουν όλα. Οι Τουρκοκύπριοι
νόμισαν ότι τα κέρδισαν όλα το 1974,
σήμερα ωστόσο συνειδητοποιούν ότι
αυτά θα πρέπει να τα μοιραστούν με
τους εξ Ανατολίας κουβαλητούς.
Προς το παρόν, βέβαια, αφού ως πλέ-
ον μειοψηφία δεν ξέρουν τι τους επι-
φυλάσσει ο Αλλάχ.
Ποια είναι η μεγάλη εικόνα και για-
τί δεν τη βλέπουμε. Η μεγάλη εικόνα
έχει να κάνει με τη λύση του Κυπρι-
ακού. Όσο το Κυπριακό παραμένει
άλυτο, οι Ελληνοκύπριοι θα παραμεί-
νουν χαμένοι στην κατάσχεση ενός
12λιτρου μπιτονιού βενζίνης και οι
Τουρκοκύπριοι θα περηφανεύονται
γιατί καταπάτησαν την περιουσία
ενός Ελληνοκύπριου στον βορρά και
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ
-αν βρουν τα λεφτά
οι Κύπριοι
να βάλουν
φωτοβολταϊκά-
θα γεμίσει η χώρα
με ληγμένες
μπαταρίες,
μικρές, μεγάλες
και τεράστιες.
Τις οποίες κάθε
χρόνο θα μαζεύουν
από τις ακτές
και τον βυθό της
θάλασσας οι φίλοι
της CYMEPA
σήμερα την ξεπουλούν σε Ιρανούς
και Εβραίους.
Διά της λύσης, αναγκαστικά το
μυαλό όλων των Κυπρίων καθίστα-
ται ευρύχωρο. Για να χωρέσει την
εικόνα μιας ειρηνικής και ευρωπαϊ-
κής Κύπρου για όλους τους Κυπρί-
ους. Η οποία θα μπορεί να λειτουργεί
ως ένας τίμιος διαμεσολαβητής ανά-
μεσα σε όλα τα κράτη που μας περι-
τριγυρίζουν. Ως μια χώρα προβλέψι-
ΣΦΑΙΡΙΚΑ
Τ Η Σ
μη και ασφαλής. Μια χώρα ακαδημα-
ϊκής αριστείας και υψηλού επιπέδου
ζωής. Μια χώρα που θα μπορεί να
λειτουργεί ως οικονομικό και ενερ-
γειακό κέντρο προς όφελος των κα-
τοίκων της αλλά και της ευρύτερης
Ανατολικής Μεσογείου.
Η μικρή Κύπρος
Τις τελευταίες μέρες η συζήτηση
περιστρέφεται στην ενέργεια, και δη
στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργει-
ας. Παράγουμε ακριβή ηλεκτρική
ενέργεια καίγοντας μαζούτ και εξαι-
τίας αυτού πληρώνουμε 200 εκατ.
ευρώ τον χρόνο σε ρύπους. Η τελευ-
ταία κυβέρνηση ενθάρρυνε τον κό-
σμο και έδωσε κίνητρα για εγκατά-
σταση οικιακών φωτοβολταϊκών
παράλληλα με τα μεγάλα πάρκα που
λειτουργούν εδώ και χρόνια. Πρόκει-
ται για ένα αποτυχημένο πρόγραμμα,
αφού εξαιτίας της αδυναμίας αποθή-
κευσης της ενέργειας των φωτοβολ-
ταϊκών χάνεται σχεδόν η μισή παρα-
γόμενη ενέργεια.
Οι οπαδοί της μικρής εικόνας τι μας
λένε; Να γεμίσουμε τα σπίτια μας με
μπαταρίες αποθήκευσης, με το κάθε
σπίτι να χρειάζεται να ξοδέψει γύρω
στα 1.500 ευρώ πέραν των 6.000
ευρώ που απαιτούνται για την αρχική
εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στην
ταράτσα. Να χτίσουμε επίσης και
ολόκληρους σταθμούς με μπαταρίες
για να μπορούμε να αποθηκεύουμε
-και να μην πετάμε- την παραπανίσια
ενέργεια που παράγουν τα πάρκα
φωτοβολταϊκών. Αυτό μπορεί να εί-
ναι αναγκαίο, αλλά δεν μπορούμε
χωρίς προγραμματισμό να αρχίσουμε
να γεμίζουμε κάθε γωνιά με κακά-
σχημα πάρκα φωτοβολταϊκών δίνο-
ντας άδειες σε ημετέρους για να πε-
τύχουμε να λειτουργούν λιγότερο οι
σταθμοί της ΑΗΚ που δουλεύουν με
μαζούτ αφού εξαιτίας αυτών, όπως
είπαμε, πληρώνουμε 200 εκατ. σε
ρύπους κάθε χρόνο. Έτσι όπως σκέ-
φτονται κάποιοι σε μερικά χρόνια -αν
βρουν τα λεφτά οι Κύπριοι να βάλουν
φωτοβολταϊκά- η Κύπρος θα γεμίσει
με ληγμένες μπαταρίες, μικρές, μεγά-
λες και τεράστιες. Τις οποίες κάθε
χρόνο θα μαζεύουν από τις ακτές και
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
τον βυθό της θάλασσας οι φίλοι της
CYMEPA.
Υπάρχουν βεβαίως και άλλα πρό-
τζεκτ ανοιχτών οριζόντων που φέ-
ρουν την ονομασία Interconnector.
Μιλάμε σήμερα για Asia, Africa και
αύριο ίσως για Turkey.
Η στενοκεφαλιά σε αυτά τα πρό-
τζεκτ έχει να κάνει με το μέγεθός
τους. Και το μέγεθος έχει να κάνει με
τη μη λύση του Κυπριακού και ως εκ
τούτου την τεράστια αγκύλωση
στους μικρούς εγκεφάλους των τε-
ράστιων ηγετών μας για παράκαμψη
της Τουρκίας. Να ποντίσουμε λέει
καλώδιο από το Ισραήλ να έρθει
στην Κύπρο, να πάει στην Κρήτη και
από εκεί στην Αττική. Μιλάμε για
2.000 ναυτικά μίλια και για ποσά
που πλησιάζουν τα 2 δισ. δολάρια.
Γιατί να θέλει η Ελλάδα ηλεκτρισμό
από την Κύπρο από τη στιγμή που η
ίδια αγοράζει και πωλεί -ούσα ήδη
διασυνδεδεμένη- με την Τουρκία, τη
Βουλγαρία, τη Βόρεια Μακεδονία και
την Ιταλία; Ακριβώς αυτή η διασύν-
δεση δείχνει και τη γεωπολιτική ση-
μασία αυτών των διασυνδέσεων
μεταξύ γειτονικών χωρών. Η Ελλάδα
παράγει ηλεκτρισμό με αέριο που
αγοράζει μέσω Τουρκίας και Ρωσίας
σε τερματικό που κατασκευάστηκε
στη Θράκη. Η Κύπρος εις βάρος των
συμφερόντων της, αφού το εγχείρη-
μα είναι πανάκριβο, θέλει αγωγό
κατευθείαν με την Ελλάδα! Δεν βοη-
θούν σε αυτό και κάποιοι πανέξυπνοι
στην Άγκυρα οι οποίοι δίνουν τη μά-
χη για έναν επαρχιακό δρόμο από το
Άρσος στην Πύλα και τουμπάρουν με
τις ακρότητές τους στο Κυπριακό
έναν ενεργειακό υπεραυτοκινητό-
δρομο ο οποίος θα έδινε περαιτέρω
ενεργειακή απεξάρτηση της Τουρκί-
ας από τη Ρωσία μετατρέποντας τη
σε ενεργειακό σούπερ ΧΑΠ.
Γενικώς στην Κύπρο περί άλλα τυρ-
βαζόμεθα: Αν ο Asia Interconnector
είναι ένας δύσκολος σχεδιασμός τι να
πούμε για τον αγωγό φυσικού αερίου
EastMed; Προσέξτε, ο EastMed των
8-10 δις, χωρίς καν να υπάρχει αρκε-
τό αέριο να μεταφέρει, έχει μετατρα-
πεί σε αγωνιστικό φετίχ κάποιων πο-
λιτικών μας, την ίδια στιγμή που η οι-
3
κονομική βιωσιμότητα του Asia
Inteconnector είναι στο 1,8 δισ.
Ο ρεαλισμός
Διά της λύσης του Κυπριακού οι
αγωγοί αυτοί δεν χρειάζεται να είναι
μεγαλύτεροι από 100-200 μίλια. Οι
αγορές είναι δίπλα μας και δεν είναι
άλλες από την Αίγυπτο και την Τουρ-
κία, αφού και οι δύο αυτές χώρες
ξεπερνούν σε πληθυσμό τα 200
εκατ. πολίτες. Πρόκειται για ανα-
πτυσσόμενες χώρες που έχουν άμε-
ση ανάγκη ηλεκτρισμού και φυσικού
αερίου, οπότε μπορούν να συντηρή-
σουν και να καταστήσουν τέτοια
πρότζεκτ βιώσιμα. Αυτοί που θέλουν
αγωγούς μέχρι την Ελλάδα, τα Βαλ-
κάνια και την Ιταλία πέραν των εξω-
φρενικών επενδύσεων που απαιτού-
νται για τον κεντρικό αγωγό και τη
διασύνδεση 6-7 χωρών μεταξύ τους,
υπενθυμίζουμε ότι ο πληθυσμός
όλων αυτών των χωρών δεν ξεπερ-
νά τον πληθυσμό της Αιγύπτου.
Εν τοιαύτη περιπτώσει στο πλαίσιο
ενός ενεργειακού τόξου στην Ανατο-
λική Μεσόγειο που ζήτησε από το
2015 ο Πρόεδρος Μπάιντεν (τότε
Αντιπρόεδρος) είτε για μεταφορά
φυσικού αερίου, είτε ηλεκτρισμού, ο
Asia Interconnector που χρηματοδο-
τήθηκε από την ΕΕ με 750 εκατ. ευ-
ρώ θα μπορούσε να ξεκινήσει αφού
τα χρήματα αυτά φτάνουν και περισ-
σεύουν. Ακόμα και κάποιες κρατικές
εγγυήσεις να χρειάζονταν δεν θα
ήταν απαγορευτικές για κανένα κρά-
τος της περιοχής, κυρίως γιατί εκ
πρώτης όψεως το όλο έργο φαντάζει
βιώσιμο και ταχύτατα υλοποιήσιμο.
Μια τέτοια επιτυχία θα μπορούσε
στη συνέχεια να επιτρέψει και επέ-
κτασή του στη Ρόδο και την Κρήτη
και γιατί όχι και στην Ιταλία.
Σε τελευταία ανάλυση αν κάποιος
θέλει να φτιάξει έναν δρόμο ο οποίος
να ενώνει την Πάφο με τον Απόστολο
Ανδρέα δεν χρειάζεται να διασχίσει
το Τρόοδος, ακολουθώντας μια ευ-
θεία πανάκριβη γραμμή. Ο δρόμος
μπορεί να έχει ενδιάμεσες διασυνδέ-
σεις εξυπηρετώντας δεκάδες άλλες
περιοχές. Μόνο έτσι θα αξίζει και κυ-
ρίως θα βγάλει τα λεφτά του.

4 20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023
Τα γεγονότα, ο διεθνής παράγοντας και οι παθητικοί παρατηρητές
Πύλα: Ναι, καταδίκη, αλλά μετά τι;
O
OHE, η ΕΕ και οι ΗΠΑ καταδί-
κασαν απερίφραστα την προ-
κλητική ενέργεια προσωπικού
ασφαλείας της τουρκοκυπρια-
κής πλευράς στη νεκρή ζώνη στην
Πύλα σε βάρος μελών της UNFICYP.
Οι εικόνες που έκαναν τον γύρο του
κόσμου έδειχναν προς στιγμήν σκη-
νικό έντασης τύπου Μέσης Ανατο-
λής, όχι Κύπρου,
προκαλώντας την
ομόθυμη διεθνή
αντίδραση.
H τ/κ ηγεσία υπό
τον Ερσίν Τατάρ
τράβηξε στα άκρα
τις μονομερείς
Του ενέργειές της εντός
Κυριάκου της νεκρής ζώνης
για να χαράξει έναν
Πιερίδη
δρόμο από το κατε-
χόμενο χωριό Άρσος προς την Πύλα.
Η Πύλα είναι το μόνο μεικτό χω-
ριό με Ε/Κ και Τ/Κ κατοίκους που
παρέμεινε από το ‘74 γιατί βρίσκε-
ται εντός της νεκρής ζώνης που
ελέγχει ο ΟΗΕ.
Τι συμβαίνει;
Η τ/κ ηγεσία αμφισβήτησε την αρ-
μοδιότητα της UNFICYP για την
ασφάλεια της νεκρής ζώνης και
αγνόησε τις ενστάσεις της γιατί τέ-
τοια όδευση από το Άρσος στην Πύ-
λα δεν είναι συμφωνημένη. Η ε/κ
πλευρά διαφωνεί με τη χάραξη του
δρόμου, επικαλούμενη λόγους
ασφαλείας και δημιουργίας πλεονε-
κτήματος σε θέσεις που ήδη κατέχει
ο τουρκικός στρατός στα όρια της
Ψύχραιμοι παρατηρητές… χωρίς όραμα
Η
ελληνοκυπριακή πλευρά γνώ-
ριζε τις προθέσεις των αρχών
ασφαλείας στα κατεχόμενα για
τον σχεδιασμό οδικής διόδου η
οποία θα έδινε τη δυνατότητα στους
Τ/Κ κατοίκους της Πύλας να διακινού-
νται προς τις κατεχόμενες περιοχές
πιο γρήγορα σε σχέση με τον χρόνο
τον οποίο χρειάζονται σήμερα. Οι κά-
τοικοι του πλατό της Πύλας, στο οποίο
περιλαμβάνονται τα χωριά Άρσος και
Πέργαμος, εξυπηρε-
τούνται τόσο από το
οδόφραγμα της Πύ-
λας όσο και από του
Περγάμους, το οποίο
βρίσκεται εντός των
Βρετανικών Βάσεων.
Η τουρκοκυπριακή
Του πλευρά υποστηρίζει
Χρίστου ότι οι Βρετανοί στο
Γεωργίου οδόφραγμα του Περ-
γάμους προβαίνουν
σε διακρίσεις και υποχρεώνουν σε
ταλαιπωρίες τους Τουρκοκύπριους,
σε αντίθεση με τους Ε/Κ που απολαμ-
βάνουν προνόμια λόγω της ένταξής
τους στην ΕΕ.
Η ε/κ πλευρά γνώριζε επίσης εδώ
και αρκετό καιρό τις προθέσεις του
τουρκικού στρατού, όπως ο «Π» δημο-
σιοποίησε σε ρεπορτάζ του προχθές
Παρασκευή. Επίσημα βεβαίως έγινε
γνωστή με επιστολή της τουρκοκυπρι-
ακής διοίκησης στην ειρηνευτική δύνα-
μη στις 17 Αυγούστου με την οποία
κοινοποιούσε την πρόθεσή της να προ-
χωρήσει στην κατασκευή δρόμου από
το χωριό Άρσος μέχρι την Πύλα.
Πλήρης εικόνα
Η εικόνα ήταν ξεκάθαρη από πλευ-
ράς κυπριακής κυβέρνησης. Στο πλαί-
σιο αυτό κινήθηκε με ψυχραιμία επι-
διώκοντας σε θεωρητικό επίπεδο να
μην αποτελέσει μέρος του προβλήμα-
τος από τη στιγμή που υπήρξε ξεκάθα-
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
Εδώ και 20 χρόνια
λειτουργούν δίοδοι
διέλευσης και
επικοινωνίας κατά
μήκος της γραμμής
κατοχής. Εντός της
νεκρής ζώνης
χαράσσονται
δρόμοι, πολίτες
πηγαίνουν και
έρχονται κατά
χιλιάδες κάθε μέρα
κοινότητας της Πύλας. ου και οι σφοδρές διεθνείς αντιδρά- στρατοί απέναντι-απέναντι, αλλά το σμό. Το περίεργο αυτό κλίμα δεν
Ο Τατάρ και ο ακραίος «υπεξ» των σεις για σοβαρές νομικές συνέπειες νησί ανήκει στην ΕΕ. Εδώ και 20 εμπόδισε τόσα χρόνια τους Ε/Κ και
Τ/Κ Ερτουγρούλογλου διέταξαν τη ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας. χρόνια λειτουργούν δίοδοι διέλευ- Τ/Κ να επικοινωνούν χωρίς να αι-
διεξαγωγή των χωματουργικών ερ- σης και επικοινωνίας κατά μήκος της σθάνονται ότι κινδυνεύουν.
γασιών, ενώ η UNFICYP παράταξε Συνύπαρξη με τον αναχρονισμό γραμμής κατοχής. Εντός της νεκρής
οχήματα για να τις παρεμποδίσει. Η Αυτού του είδους οι εντάσεις που ζώνης χαράσσονται δρόμοι, πολίτες Λογική και διπλωματία
τ/κ ηγεσία ενήργησε αυθαίρετα υπο- φθάνουν στα όρια σύγκρουσης δεν πηγαίνουν και έρχονται κατά χιλιάδες Το επεισόδιο στην Πύλα ήταν πρω-
τιμώντας το μέγεθος των διεθνών είναι ανεκτές γιατί η Κύπρος δεν εί- κάθε μέρα. Μάλιστα, περνούν σε τοφανές και προκάλεσε τη σφοδρή
αντιδράσεων που προκάλεσε ο βίαι- ναι Παλαιστίνη. Η Τουρκία το γνωρί- εγγύτητα από στρατιωτικές θέσεις, αντίδραση του ΟΗΕ. Αλλά ο γενικός
ος παραμερισμός οχημάτων του ΟΗΕ ζει πολύ καλά ήδη από την εποχή της βλέπουν στρατιωτικές μονάδες και γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες δεν
και ο κίνδυνος που διέτρεξαν ειρη- βάναυσης δολοφονίας του Ισαάκ και εξοπλισμούς, αλλά οι στρατοί δεν έκλεισε την πόρτα ώστε να βρεθεί
νευτές. Έτσι προκάλεσε ένα άνευ της εκτέλεσης εν ψυχρώ του Σολω- αναμειγνύονται. Πρόκειται για ένα άμεσα κάποια διέξοδος. Γι’ αυτό κά-
προηγουμένου σκηνικό έντασης, εξ μού (1996). Στην Κύπρο υπάρχουν είδος συνύπαρξης με τον αναχρονι- λεσε την τ/κ ηγεσία να «συνεργαστεί
Η ε/κ πλευρά αποκτηθεί από τον τουρκικό στρατό
«στρατηγικό πλεονέκτημα». Μάλλον
γνώριζε επίσης εδώ δεν χρειάζεται κάποιος να είναι στρα-
τιωτικός για να αντιληφθεί πως αυτό
και αρκετό καιρό τις «το στρατηγικό πλεονέκτημα» μπορεί
προθέσεις του να αναζητηθεί από τον στρατό κατο-
χής επί πολλών κρίσιμων περιοχών
τουρκικού στρατού, έχοντας τη δυνατότητα χρησιμοποίη-
σης της ακτίνας των 180 χιλιομέτρων
όπως ο «Π» της πράσινης γραμμής.
δημοσιοποίησε σε Επικοινωνία και ουσία
ρεπορτάζ του Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στις εικό-
νες της περασμένης Παρασκευής ζημι-
προχθές Παρασκευή ωμένη στο επικοινωνιακό παιγνίδι
βγήκε η άτεγκτη τουρκοκυπριακή ηγε-
ρη θέση των Ηνωμένων Εθνών πως από την κυοφορούμενη κρίση αυτό το κής διοίκησης χρονίζουν τα αιτήματα σία κυρίως. Επί του παρόντος, βεβαίως,
οποιαδήποτε κατασκευαστική κίνηση ζήτημα της Πύλας θα μπορούσε να των Ε/Κ για διάνοιξη οδοφραγμάτων, αφού μέχρι την ώρα που γράφονταν
στην περιοχή θα ήταν μια κραυγαλέα ενταχθεί σε ένα ευρύτερο πακέτο συ- όπως στην περιοχή στο Πυρόι με πλή- αυτές οι γραμμές δεν υπήρξε αντίδρα-
παραβίαση του στάτους κβο. Επί τού- ζητήσεων με αιτήματα που αφορούν ρη απελευθέρωση από την απομόνω- ση του τουρκικού ΥΠΕΞ για τα όσα
του υπήρξε πλήρης κατανόηση αλλά και σοβαρά προβλήματα διακίνησης ση των κατοίκων της Αθηένου, και πρωτοφανή συνέβησαν σε βάρος με-
και αποφασιστικότητα από πλευράς και των Ε/Κ. Η λογική της ακινησίας στην περιοχή των Κόκκινων και πολ- λών της ΟΥΝΦΙΚΥΠ και τα οποία επει-
της ΟΥΝΦΙΚΥΠ σε τέτοιο βαθμό μά- και της ψευδαίσθησης για τη «σταθε- λών άλλων «σημείων επαφής» τα σόδια προκάλεσαν την έντονη αντίδρα-
λιστα που επιχείρησε να βάλει φρένο ρότητα» του στάτους κβο δίνει μονο- οποία αφορούν τα απλά καθημερινά ση του διεθνούς παράγοντα.
εν τη γενέσει τους στις όποιες κινή- μερείς απαντήσεις και πολλά αδιέξο- αλλά τελικώς πολύ αναγκαία ζητήματα Κατά την εκτίμηση διπλωματικών
σεις της τουρκοκυπριακής διοίκησης. δα. Καμία ωστόσο διέξοδο. Όπως εί- για χιλιάδες κατοίκους ένθεν και ένθεν πηγών οι επιθέσεις ενάντια στους
μαστε σε θέση να γνωρίζουμε, σε της πράσινης γραμμής. ειρηνευτές στην Κύπρο και όλα όσα
Παρατηρητής μερικούς πέρασε από το μυαλό πως η Στις συζητήσεις στην ελληνοκυπρι- επισυνέβησαν στην περιοχή της Πύ-
Ωστόσο, η ε/κ πλευρά περιορίστηκε κατάσταση, όπως έχει διαμορφωθεί ακή πλευρά, παρά την ψύχραιμη αντι- λας αναδεικνύουν τη ρευστή κατά-
σε ρόλο παθητικού παρατηρητή σαν από τις κυοφορούμενες τουρκικές μετώπιση των εξελίξεων από τον σταση πραγμάτων και ταυτοχρόνως
να επρόκειτο για αντιπαλότητα κάπου κινήσεις, θα μπορούσε να είναι και Πρόεδρο και την κυβέρνηση, επικρά- αποτελούν μια σοβαρή ένδειξη ότι σε
μακριά. Δεν προσπάθησε να σκεφτεί αμοιβαίως επωφελής. Γιατί ενώπιον τησε η εκτίμηση πως αν προχωρή- ακραίες συνθήκες συγκρουσιακού
έξω από το κουτί και να δει πως μέσα των Ηνωμένων Εθνών και της τουρκι- σουν οι τουρκικές ενέργειες τότε θα χαρακτήρα τα δεδομένα θα διαφο-
ροποιούνται συνεχώς. Τα γεγονότα
Εμπνευστής ο Τούρκος «πρέσβης» των τελευταίων ημερών δημιουρ-
γούν προβληματισμό και αποτυπώ-
νουν τη σκληρή και ψυχρή πραγματι-
Ο δρόμος που σχεδιάζουν να κατασκευάσουν οι Τουρ- κυβέρνηση. Σημειώνεται ότι ο σημερινός Τούρκος κότητα η οποία χωρίς ψευδαισθήσεις
κοκύπριοι χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από την «πρέσβης» είναι κεμαλιστής, βρισκόταν για αρκετό «φωνάζει» πως δεν υπάρχει καμία
Άγκυρα από κονδύλια της λεγόμενης τουρκικής πρε- καιρό στα μαχαίρια με τον Ταγίπ Ερντογάν και πιθανώς ασφάλεια παρά μόνο μια συνεχώς
σβείας στα κατεχόμενα. Ο «πρέσβης» Μετίν Φεϊζίογλου να αναπτύσσει και πρωτοβουλίες χωρίς τη συγκατάθε- μεταβαλλόμενη εικόνα με αρνητικές
έδωσε υποσχέσεις στους Τ/Κ του Περγάμους και του ση του νέου Τούρκου ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν. συνέπειες. Το ζήτημα ωστόσο που
Άρσους. Ο Φεϊζίογλου βρίσκεται πίσω και από τις κινή- Όπως αναφέρουν οι Τούρκοι, ο δρόμος δύο λωρί- αιωρείται είναι κατά πόσον ακόμα και
σεις στο γήπεδο της Τσετίνκαγια αν και στην περίπτωση δων μεταξύ Πύλας - Άρσους θα είναι συνολικού μήκους τώρα μπορούν να δημιουργηθούν
αυτή η ΟΥΝΦΙΚΥΠ δεν θεώρησε ότι υπήρξε παραβία- 11,6 χλμ., τα πρώτα 7,5 χιλιόμετρα θα διέρχονται το προϋποθέσεις αλλαγής του κλίματος
ση του στάτους κβο, όπως υποστηρίζει η κυπριακή χωριό Άρσος και τα υπόλοιπα 4,1 την Πύλα. προς την κατεύθυνση της διευθέτη-
σης του Κυπριακού.

ξ α νά ε π ο ι κο δ ο μ η τ ι κά μ ε τ η ν
UNFICYP, ώστε να βρεθεί ένας κοι-
νώς αποδεκτός τρόπος για να προ-
χωρήσουν τα πράγματα στην περιο-
χή της Πύλας». Το ίδιο επεσήμανε και
ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ Ζοζέπ
Μπορέλ ζητώντας «επανάληψη της
εργασίας για συμφωνημένη ρύθμιση
στην περιοχή Πύλας».
Περαιτέρω, η UNFICYP ζητά να
σταματήσουν οι κατασκευαστικές
εργασίες και όχι την «επαναφορά
του στάτους κβο» (status quo ante).
Αυτό είναι πολύ σημαντικό για να
αντιληφθεί κανείς την επόμενη ημέ-
ρα. Η δίοδος από το Άρσος προς την
Πύλα συναντά την κατηγορηματική
διαφωνία της κυβέρνησης Χριστο-
δουλίδη που επικαλείται λόγους
ασφαλείας και περιστασιακά, λόγω
της ακραίας στάσης Τατάρ, αισθάνε-
ται δικαιωμένη. Όμως, η προβολή
της θέσης περί «δημιουργίας στρατι-
ωτικού πλεονεκτήματος» μπορεί να
αποδειχθεί αδύναμη.
Για τη διαμόρφωση καλύτερης ει-
κόνας χρειάζεται να συνυπολογι-
στούν τα εξής:
1. Ο ΟΗΕ προειδοποιεί εδώ και 3
χρόνια τουλάχιστον για «μονομε-
ρείς ενέργειες» και των δύο πλευ-
ρών που αμφισβητούν την αποκλει-
στική ευθύνη που έχει η UNFICYP
για όσα συμβαίνουν στη νεκρή ζώνη.
Ο Γκουτέρες σε διαδοχικές εκθέσεις
του καταγράφει εντάσεις και την πε-
ραιτέρω στρατιωτικοποίηση της πε-
ριοχής.
2. Για την αποφυγή εντάσεων η
UNFICYP κάνει συνεχώς συνα-
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023
ντήσεις με τις δύο πλευρές και ανα-
ζητά συμφωνημένες ρυθμίσεις υπέρ
των πολιτών. Συχνά προσκρούει σε
κάθε λογής ενστάσεις και εμμονές,
συνήθως με στρατιωτικά επιχειρή-
ματα.
3. Η αποφυγή περαιτέρω στρατιω-
τικοποίησης είναι σοβαρός κίν-
δυνος, ιδίως τώρα που υπάρχει μα-
κρά περίοδος στασιμότητας και ανε-
λαστικές πολιτικές ηγεσίες. Υπάρχει
μακρά θετική παράδοση από την
εποχή Βασιλείου και Κληρίδη (απα-
γκίστρωση στρατιωτικών θέσεων
στις πόλεις, αποναρκοθέτηση κ.ο.κ.),
αλλά και πυκνά επικίνδυνα παιχνίδια,
όπως μικρές μετακινήσεις για από-
κτηση στρατιωτικού πλεονεκτήματος.
4. Η εκτενής νεκρή ζώνη 250 χλμ.
είναι «φορτωμένη» με προβλή-
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ
ματα, όπως λαθρεμπόριο, διακίνηση
ναρκωτικών, σωματεμπορία, εγκλη-
ματικότητα. Τώρα προστέθηκαν και
τα προβλήματα λόγω της παράτυπης
μετανάστευσης. Οι δύο πλευρές
αδυνατούν να συνεργαστούν. Στους
φράκτες και τα κάγκελα ο τουρκικός
στρατός απάντησε με κάμερες πα-
ρακολούθησης και επάνδρωση
στρατιωτικών θέσεων. Ο ΟΗΕ προ-
σπαθεί ανεπιτυχώς να πείσει τις δύο
πλευρές να του επιτραπεί να εγκα-
ταστήσει η UNFICYP κάμερες ασφα-
λείας και να εποπτεύσει καλύτερα
την περιοχή.
Ο ΟΗΕ και η ΕΕ ζητούν μέτρα εμπι-
στοσύνης που διευκολύνουν την επι-
κοινωνία και τη ζωή των πολιτών
γιατί τη θεωρούν ζωτικής σημασίας
για την επανένωση του νησιού. Γι’
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
αυτό προτείνουν να γίνουν στη νε-
κρή ζώνη δικοινοτικά έργα κοινής
ωφελείας, όπως το φωτοβολταϊκό
πάρκο, με γενναία χρηματοδότηση
της ΕΕ. Δεν βρίσκουν ιδιαίτερο εν-
θουσιασμό.
Με την πάροδο των χρόνων, η τε-
θλασμένη γραμμή που χωρίζει την
Κύπρο σε πολλά σημεία της κατατα-
λαιπωρεί τους πολίτες. Για παράδειγ-
μα, η απουσία ενός δρόμου 5 χλμ.
στα Κόκκινα της Τηλλυρίας (βόρεια
ακτή) αναγκάζει τους Ε/Κ να κάνουν
αχρείαστη πρόσθετη διαδρομή 40
χλμ. με επικίνδυνες στροφές πάνω
στο Τρόοδος. Στη Μεσαορία, μια λω-
ρίδα κατεχόμενου τμήματος προς το
τ/κ χωριό Λουρουτζίνα εμποδίζει τη
δημιουργία ανατολικής διόδου προς
τη Λευκωσία από την κωμόπολη
5
Αθηένου. Θα ήταν ένας εξαιρετικός
τρόπος να αποσυμφορηθεί η Λευκω-
σία από το κυκλοφοριακό πρόβλημα
και να ενωθεί με πρόσθετη οδό με
τις πολυπληθείς τουριστικές περιο-
χές Αγίας Νάπας και Πρωταρά.
Η περιοχή Πύλας είναι υψηλής ευ-
αισθησίας για τον ΟΗΕ. Αφορά τις
ζωές μερικών χιλιάδων ανθρώπων
και από τις δύο κοινότητες που ζουν
εκεί από τον καιρό των πέτρινων
χρόνων. Αν η Πύλα γίνει σημείο αντι-
παράθεσης για έναν δρόμο από το
κατεχόμενο Άρσος στη νεκρή ζώνη,
τότε τα πράγματα μπορεί εύκολα να
στραβώσουν και αλλού. Οι ενστάσεις
της Λευκωσίας θα μπορούσαν να
γίνουν αντικείμενο πιο εντατικής ερ-
γασίας από την UNFICYP για να βρε-
θούν λύσεις αμοιβαιότητας π.χ. Άρ-
σος - Πύλα υπέρ Τ/Κ έναντι Λευκω-
σίας - Λουρουτζίνας - Αθηένου.
Η καταδίκη των ενεργειών Τατάρ
-δεν γίνεται λόγος από την UNFICYP
για εμπλοκή της Τουρκίας- δημιουρ-
γεί πρόσκαιρη ικανοποίηση στο
Υπουργείο Εξωτερικών της Κύπρου,
που είχε καιρό να ακούσει έναν καλό
λόγο από τον ΟΗΕ. Τώρα, βλέπει τα
πυρά να στρέφονται μαζικά εναντίον
του Τατάρ. Αν όμως επαναπαυτεί και
μείνει στην καταδίκη της παραβίασης
του στάτους κβο, δεν θα βγει κερδι-
σμένη, όπως αποδείχθηκε σε πολλές
άλλες περιπτώσεις. Θα λαμβάνει μό-
νο μια παράγραφο ακόμα στις εκθέ-
σεις του ΟΗΕ, όπως συμβαίνει σε
ανάλογες περιπτώσεις αλλοίωσης
του στάτους κβο (άνοιγμα Βαρωσίων,
2020, πιο πριν Στροβίλια, 2000).
 ΠΟΛΙΤΙΚΗ
6 20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Θα κινηθούμε με το φυσικό αέριο της ΑΟΖ μας το οποίο εδώ και 12 έτη δεν έχουμε καταφέρει να αξιοποιήσουμε;

Ώρα αποφάσεων για τον EuroAsia Interconnector

Σ
ημαντικό γεωπολιτικό παιγνίδι
βρίσκεται σε εξέλιξη στην περι-
οχή της Ευρασίας, το οποίο
αφορά όχι τις συμβατικές πη-
γές ενέργειας όπως τις γνωρίζαμε
μέχρι σήμερα αλλά τις ηλεκτρικές
διασυνδέσεις μεταξύ των κρατών για
μεταφορά ενέργειας μέσω ανανεώ-
σιμων πηγών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση
δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στους δια-
δρόμους ηλεκτρικής διασύνδεσης
αφού η στρατηγική αυτή αποτελεί
την πλέον βέλτιστη λύση τόσο από
οικονομικής όσο και από περιβαλλο-
ντικής άποψης.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ου-
κρανία τον Φεβρουάριο του 2022
θορύβησε ιδιαίτερα την Ευρωπαϊκή
Ένωση, η οποία αντιλαμβάνεται πλέ-
ον ότι η ενεργειακή της εξάρτηση
στο ρωσικό φυσι-
κό αέριο δεν μπο-
ρεί με κανέναν
τρόπο να είναι
βιώσιμη. Για τον
λόγο αυτόν σημα-
ντική βαρύτητα
δίδεται στα έργα
Toυ ΑΠΕ τα οποία αυ-
Γιώργου τή τη χρονική
Πυρίσιη στιγμή προσφέ-
ρουν μια ασφαλέ-
στερη διέξοδο για την Ευρώπη απ’
ό,τι το ρωσικό φυσικό αέριο. Ενδει-
κτικό της σημαντικότητας που θα
διαδραματίσει η ενέργεια, και ειδικό-
τερα ο ηλεκτρισμός τα επόμενα έτη,
είναι το γεγονός πως οι εκτιμήσεις
ειδικών αναφέρουν ότι η ζήτηση για
ηλεκτρισμό θα αυξηθεί κατά 60%
μέχρι το 2050. Το σενάριο της αυξη-
μένης ζήτησης ηλεκτρισμού έχει να
κάνει κυρίως με τις αναδυόμενες
οικονομίες όπως των Κίνας, Ινδίας,
Τουρκίας αλλά και χωρών της Βορεί-
ου Αφρικής. Μάλιστα, η Κίνα τα τε-
λευταία χρόνια διαδραματίζει καθο-
ριστικό ρόλο στην ανάπτυξη ηλεκτρι-
κών καλωδίων και συστημάτων ΑΠΕ
σε μια προσπάθεια διείσδυσης σε
χώρες της Ασίας, της Αφρικής και
της Μέσης Ανατολής. Οι ηλεκτρικές
διασυνδέσεις δημιουργούν, αφενός,
νέες σφαίρες επιρροής και, αφετέ-
ρου, αναδύονται σχέσεις οικονομι-
κής και πολιτικής αλληλεξάρτησης
μεταξύ των κρατών.
Η περιφέρεια της Ευρώπης αποτε-
λεί δυνητική περιοχή για την προώ-
θηση των ανανεώσιμων πηγών
ενέργειας στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο οι μεγά-
λες οικονομίες της ΕΕ δίνουν μεγάλη
έμφαση στη χρηματοδότηση έργων
ΑΠΕ (στην προκειμένη περίπτωση
των ηλεκτρικών διασυνδέσεων). Την
ίδια στιγμή, σημαντική γεωπολιτική
αξία αποκτούν τα κράτη της Ανατολι-
κής Μεσογείου και της Βορείου
Αφρικής τα οποία έχουν αρκετές
δυνατότητες για παραγωγή ενέργει-
ας ΑΠΕ για ηλεκτρισμό. Μεγάλα κρά-
τη με τεράστιες εδαφικές εκτάσεις
όπως είναι η Αίγυπτος, η Τουρκία, η
Λιβύη, η Αλγερία θα είναι σε θέση τα
επόμενα χρόνια (και με τις κατάλλη-
λες ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις)
να καταστούν χώρες εξαγωγής ενέρ-
γειας ΑΠΕ προς την Ευρώπη. Ουσια-
στικά, θα μπορούν να λειτουργούν
ως ενεργειακές πύλες για την ΕΕ.
Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και ο
σκοπός δημιουργίας των υποθαλάσσι-
ων καλωδίων EuroAsia Interconnector
και EuroAfrica Interconnector. Όπως
γνωρίζουμε πολύ καλά, στην περί-
πτωση της Κύπρου η Ευρωπαϊκή
Ένωση έχει προσφέρει μια σημαντι-
κή χρηματοδότηση ύψους 757 εκατ.
ευρώ για την υλοποίηση της ηλεκτρι-
κής διασύνδεσης Κύπρου - Ελλάδας.
Το ότι έμπρακτα και επανειλημμένα η
ΕΕ έχει δώσει διαβεβαιώσεις στήρι-
Εάν το πρόβλημα
είναι η εξεύρεση
των υπόλοιπων
κεφαλαίων για
χρηματοδότηση του
έργου, τότε η
κυπριακή
κυβέρνηση θα
πρέπει να σκεφτεί
πολύ σοβαρά την
είσοδό της στο έργο
όπως έκανε και η
Ελλάδα σε
παρόμοια έργα
ξης του συγκεκριμένου έργου κατα-
δεικνύει αυτό το οποίο αναφέραμε και
πιο πάνω. Ότι δηλαδή οι χώρες της
ευρωπαϊκής περιφέρειας έχουν ση-
μαντικό ρόλο να διαδραματίσουν σε
σχέση με την υλοποίηση των ηλεκτρι-
κών διασυνδέσεων και του εφοδια-
σμού της ηπειρωτικής Ευρώπης μέσω
των ενεργειακών πηγών από ΑΠΕ.
Ελλάδα και Αίγυπτος
Κάποιες χώρες της Ανατολικής
Μεσογείου όπως είναι η Ελλάδα και
η Αίγυπτος έχουν αντιληφθεί εδώ
και αρκετό καιρό την ανάγκη έλευ-
σης φθηνού ηλεκτρισμού για την
αναβάθμιση των οικονομιών τους
αλλά την ίδια ώρα αντιλαμβάνονται
ότι η προώθηση έργων ηλεκτρικής
διασύνδεσης θα ενισχύσει αρκετά τη
γεωπολιτική τους αξία και θα δημι-
ουργήσει ακόμα μεγαλύτερες σχέ-
σεις αλληλεξάρτησης με την Ευρω-
παϊκή Ένωση. Ενδεικτικό παράδειγμα
είναι και η απόφαση σε διακρατικό
επίπεδο για την υλοποίηση του έρ-
γου ηλεκτρικής διασύνδεσης μεταξύ
Αιγύπτου και Ελλάδας, έργο υπό την
ονομασία «GREGY». Το συγκεκριμέ-
νο έργο, μέσω υποθαλάσσιου ηλε-
κτρικού καλωδίου, θα έχει τη δυνα-
τότητα αμφίδρομης μεταφοράς
ενέργειας με συνολικό προϋπολογι-
σμό τα 4,2 δισ. ευρώ. Το υποθαλάσ-
σιο ηλεκτρικό καλώδιο θα μεταφέρει
ηλεκτρική ενέργεια από τις ανανεώ-
σιμες πηγές ενέργειας της Αιγύπτου,
και ως εκ τούτου θα ωφελήσει τόσο
τους οικιακούς καταναλωτές όσο και
τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα και στις
γειτονικές ευρωπαϊκές χώρες μέσω
πρόσβασης σε φθηνό ηλεκτρισμό. Οι
αριθμοί είναι ενδεικτικοί του θετικού
ενεργειακού αποτυπώματος του έρ-
γου καθώς 3.000 μεγαβάτ πράσινης
ηλεκτρικής ενέργειας θα μεταφέρο-
νται από την Αίγυπτο στην Ελλάδα,
τα οποία θα παράγονται από 9,5 GW
ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, με
την κατασκευή των υποδομών στην
Αίγυπτο να την αναλαμβάνουν ελλη-
νικών συμφερόντων εταιρείες (βλ.
Όμιλο Κοπελούζου). Αξιοσημείωτο
είναι το γεγονός πως τα 3.000 αυτά
μεγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας που
θα μεταφέρει το έργο GREGY θα
αντικαταστήσουν 4,5 bcm φυσικό
αέριο ετησίως και θα μειώσουν τις
εκπομπές CO2 κατά 10 εκατ. τόνους
ετησίως. Τα πιο πάνω στοιχεία κατα-
δεικνύουν και τη σημασία του έργου
αυτού τόσο για τις δύο χώρες όσο
και για την ευρωπαϊκή επικράτεια.
Η Κύπρος
Στην περίπτωση της ηλεκτρικής
διασύνδεσης Κύπρου και Ελλάδας
μέσω Κρήτης η χώρα μας θα πρέπει
επίσης να αδράξει τη μοναδική αυτή
ευκαιρία. Στην Κύπρο τα τελευταία
13 έτη κτίσαμε πολιτική στη βάση
ενεργειακών συμμαχιών, ιδιαίτερα
σε ό,τι αφορά την εξόρυξη και εκμε-
τάλλευση φυσικού αερίου χωρίς
όμως απτά αποτελέσματα. Η περί-
πτωση της ηλεκτρικής διασύνδεσης
Κύπρου και Κρήτης με υποθαλάσσιο
καλώδιο τόσο από τεχνικής όσο και
από οικονομικής άποψης θεωρείται
αρκετά πιο καλή λύση από τα όσα οι
εκάστοτε πολιτικοί μας ηγέτες μας
παρουσίαζαν κατά καιρούς, όπως
είναι π.χ. ο αγωγός EastMed. Επιπλέ-
ον, η υλοποίηση του έργου της ηλε-
κτρικής διασύνδεσης Κύπρου - Ελ-
λάδας σε πρώτη φάση και Κύπρου -
Ισραήλ σε δεύτερη φάση θα έχει τα
ακόλουθα σημαντικά οφέλη:
Τερματισμό ενεργειακής απομό-
νωσης της Κύπρου.
Διασφάλιση ενεργειακής ασφά-
λειας εφοδιασμού για την Κύπρο, την
Ελλάδα και το Ισραήλ.
Δημιουργία ενός αξιόπιστου και
αμφίδρομου διαδρόμου ηλεκτρικής
ενέργειας από την Ανατολική Μεσό-
γειο προς την Ευρώπη.
Μείωση του κόστους της τιμής
στην ηλεκτρική ενέργεια σε οικια-
κούς και επιχειρηματικούς κατανα-
λωτές.
Μείωση των εκπομπών CO2
ενισχύοντας περαιτέρω τη διείσδυ-
ση των ΑΠΕ στην Κύπρο με στόχο
την επίτευξη των στόχων για την
Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ.
Τέλος, το πιο σημαντικό είναι πως
το οικονομικό όφελος για τους κατα-
ναλωτές θα είναι 300 εκατ. ευρώ
ανά έτος.
Κρίσιμες αποφάσεις
Είναι γεγονός ότι το έργο της ηλε-
κτρικής διασύνδεσης Κύπρου - Ελλά-
δας παρουσιάζει ορισμένες δυσκολί-
ες στο ζήτημα εξεύρεσης επιπλέον
οικονομικών πόρων για την υλοποί-
ησή του. Η κυβέρνηση δεν φαίνεται
να συναινεί στην παραχώρηση κρα-
τικών εγγυήσεων οι οποίες θα έδι-
ναν πιθανότατα και το πράσινο φως
στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσε-
ων για παραχώρηση δανείου. Ωστό-
σο, η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέ-
πει να αποφασίσει επιτέλους ποια
στρατηγική θέλει να ακολουθήσει σε
ό,τι αφορά την πτυχή της ενέργειας.
Θα κινηθούμε με το φυσικό αέριο της
ΑΟΖ μας το οποίο εδώ και 12 έτη δεν
έχουμε καταφέρει να αξιοποιήσουμε;
Θα συνεχίσουμε με το μαζούτ της
ΑΗΚ και θα πληρώνουμε ηλεκτρισμό
από «χρυσάφι» λόγω των ρύπων ή
θα αποφασίσουμε να εκμεταλλευ-
τούμε τις ΑΠΕ; Η ανάγκη ανάπτυξης
των ΑΠΕ έχει περιβαλλοντική, οικο-
νομική και γεωπολιτική σημασία για
τη χώρα μας, στοιχεία τα οποία θα
πρέπει να εκμεταλλευτούμε. Εάν το
πρόβλημα είναι η εξεύρεση των υπό-
λοιπων κεφαλαίων για χρηματοδό-
τηση του έργου, τότε η κυπριακή κυ-
βέρνηση θα πρέπει να σκεφτεί πολύ
σοβαρά την είσοδό της στο έργο
όπως έκανε και η Ελλάδα σε παρό-
μοια έργα. Ούτως ή άλλως το βραχυ-
πρόθεσμο κόστος σε μια σχετικά μι-
κρή χρονικά περίοδο θα μπορέσουμε
να το αποσβέσουμε. Απλώς να υπεν-
θυμίσουμε πως από το 2020 η ΑΗΚ
πλήρωσε πέραν των 500 εκατ. ευρώ
για αγορά δικαιωμάτων σε ρύπους το
οποίο κόστος ασφαλώς πλήρωσαν οι
καταναλωτές. Την ίδια ώρα, σύμφω-
να με αναλύσεις σοβαρών οικονομο-
λόγων στην Κύπρο, η οικονομία πα-
ρουσιάζει χαμηλή ανταγωνιστικότητα
και ένας πολύ σοβαρός λόγος είναι
το υψηλό κόστος ηλεκτρισμού το
οποίο πλήττει τις επιχειρήσεις. Εάν
δεν επιλυθεί αυτό το ζήτημα στο
προσεχές μέλλον και οι άλλες χώρες
της ΕΕ καταφέρουν να μειώσουν
ακόμα περισσότερο τα λειτουργικά
τους κόστη, τότε η ανταγωνιστικότη-
τα της κυπριακής οικονομίας θα οδη-
γήσει σε διολίσθησή της σε σύγκριση
με άλλες χώρες, με ό,τι αυτό συνε-
πάγεται. Αυτή τη στιγμή η Κύπρος
πληρώνει ίσως το υψηλότερο βιομη-
χανικό ρεύμα στην Ευρώπη. Αντιθέ-
τως, η είσοδος του κυπριακού κρά-
τους στο έργο της ηλεκτρικής δια-
σύνδεσης θα αναβαθμίσει την οικο-
νομία μέσω του πολύ πιο χαμηλού
κόστους ηλεκτρισμού, ενώ θα μπο-
ρέσει η χώρα μας για πρώτη φορά να
αποκτήσει σημαντικό γεωπολιτικό
βάθος δημιουργώντας σχέσεις πραγ-
ματικής οικονομικής και κατ’ επέκτα-
ση πολιτικής αλληλεξάρτησης με τα
μεγάλα κράτη της περιοχής.

O εκτελεστικός διευθυντής του Συνδέσμου Αιολικής Ενέργειας Κύπρου κ. Χρίστος Τσίγκης στον «Π»
Στις ΑΠΕ η λύση για φθηνό ρεύμα
Χ
ρυσοπληρώνουμε το ηλεκτρικό
ρεύμα διότι δεν μεριμνήσαμε για
το μέλλον και δεν δρομολογήσα-
με έγκαιρα και σωστά τις διαδι-
κασίες για τη σταδιακή μας απεξάρτηση
από τα παραδοσιακά ορυκτά καύσιμα,
καταγγέλλει στον «Π» ο εκτελεστικός
διευθυντής του Συνδέσμου Αιολικής
Ενέργειας Κύπρου (ΣΑΕΚ) κ. Χρίστος
Τσίγκης. Επικρίνοντας, παράλληλα, το
υφιστάμενο ολιγοπωλιακό καθεστώς
που δημιουργήθηκε στον τομέα της
ενέργειας, το οποίο, σύμφωνα με τον
κ. Τσίγκη, σκόπιμα και παράνομα κά-
ποιοι διατηρούν από το 2019 και μετά.
Είμαστε ένα νησί που ολόχρονα έχουμε ήλιο. Κι
όμως, παράγουμε ηλεκτρικό ρεύμα με μαζούτ
και το χρυσοπληρώνουμε κιόλας. Γιατί;
Είναι, δυστυχώς, η ωμή πραγματικό-
τητα. Δεν μεριμνή-
σαμε για το μέλ-
λον, δεν δρομολο-
γήσαμε έγκαιρα
και σωστά τις δια-
δικασίες για τη
σταδιακή μας απε-
Συνέντευξη στον
ξάρτηση από τα
παραδοσιακά ορυ-
Μιχάλη κτά καύσιμα. Τι θα
Χατζηστυλιανού έπρεπε να γίνει
που δεν έγινε:
1. Περαιτέρω αύξηση του ποσοστού
των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
(ΑΠΕ) στην παραγωγή ηλεκτρικής
ενέργειας.
2. Αναβάθμιση του δικτύου διανο-
μής της ΑΗΚ, των υποσταθμών και
των γραμμών μεταφοράς που θα
έπρεπε να γίνει πριν από πέντε, του-
λάχιστον, χρόνια.
3. Απλοποίηση της χρονοβόρας δια-
δικασίας αδειοδότησης για ΑΠΕ και
αποσαφήνιση του ρόλου του Τμήματος
Περιβάλλοντος, το οποίο ακολουθεί
δύο μέτρα και δύο σταθμά στην αδειο-
δότηση έργων ΑΠΕ ακόμα και σε περι-
πτώσεις που αφορούν τις ίδιες περιο-
χές ανάπτυξης.
4. Κατασκευή ενός μεγάλου κεντρι-
κού κρατικού συστήματος αποθήκευ-
σης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ για
να μην χάνεται παραγωγή, όταν βλέπα-
με την αυξητική τάση που παρουσίαζαν
τα έργα ΑΠΕ.
5. Εγκατάσταση μικρών συστημάτων
αποθήκευσης (battery storage) για τα
μεγάλα έργα των ΑΠΕ αλλά και για τα
οικιακά φωτοβολταϊκά συστήματα.
Είμαστε, δυστυχώς, στις τελευταίες
θέσεις της ΕΕ με βάση τα δημοσιευμένα
στοιχεία της Eurostat του 2021 σε σχέ-
ση με τις ΑΠΕ στον ηλεκτρισμό και τις
μεταφορές.
Μήπως, τελικά, είναι τα συμφέροντα που θέ-
λουν το μαζούτ για την παραγωγή ηλεκτρικής
ενέργειας;
Έτσι ξεκινήσαμε πριν από 40 χρόνια
και μείναμε κολλημένοι, ως συνήθως,
μέχρι που μας προσπέρασαν οι εξελί-
ξεις όπως είναι η έκρηξη στο Μαρί που
κατέστρεψε σχεδόν ολοσχερώς τον
ηλεκτροπαραγωγό σταθμός της ΑΗΚ
στο Βασιλικό, η οικονομική κρίση/κού-
ρεμα, η πανδημία του κορωνοϊού, ο
πόλεμος στην Ουκρανία και οι συνέ-
πειές του κ.ο.κ. Κάποτε το κόστος του
ηλεκτρισμού δεν ήταν τόσο μεγάλο
πρόβλημα για τα νοικοκυριά και τις
επιχειρήσεις.
Σίγουρα υπάρχουν συμφέροντα πολ-
λών εκατομμυρίων, είναι το μεγαλύτε-
ρο κόστος για την ΑΗΚ - η παραγωγή
από το ντίζελ και το μαζούτ. Αν υπήρχε
ανταγωνισμός στην παραγωγή ηλεκτρι-
σμού, αν υπήρχε σωστό πλάνο για πα-
ραγωγή ενέργειας με φυσικό αέριο
(π.χ. πρόταση μ. Τάσσου Παπαδόπου-
λου το 2007) και για εισδοχή περαιτέ-
ρω ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστημα συμπε-
ριλαμβανομένων και έργων ΑΠΕ της
ΑΗΚ, σίγουρα θα είχαμε σήμερα φθη-
νότερο ηλεκτρισμό.
Η αγορά των τηλεπικοινωνιών έχει φιλελευθε-
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ
«Οι σοβαροί ρύθμιση που έπρεπε να είχε λήξει στις
30/6/2019 (ρυθμιστική απόφαση ΡΑ-
παίκτες στον τομέα ΕΚ αρ. 4/2017, ημερ. 30/06/17). Αντί
αυτού, δίνονται συνεχείς παρατάσεις,
της ενέργειας διατηρώντας έτσι ένα ολιγοπωλιακό
καθεστώς με τρεις - τέσσερις ιδιωτικές
θέλουν ένα απλό εταιρείες.
και ξεκάθαρο Είναι ώρα το Υπουργείο Ενέργειας
και κυρίως η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργει-
μοντέλο αγοράς ας Κύπρου (ΡΑΕΚ) να εξετάσουν σοβα-
ρά το ενδεχόμενο τερματισμού της
ηλεκτρισμού χωρίς μεταβατικής ρύθμισης, δηλαδή τους
προνομιακές «μεσάζοντες». Εμείς ως ΣΑΕΚ θεωρού-
με παράνομη πλέον, έτσι όπως έχει
μεταχειρίσεις εξελιχθεί, τη μεταβατική ρύθμιση και
έχουμε πρόθεση με τεκμηριωμένη επι-
και στρεβλώσεις. στολή μας να ανοίξουμε το θέμα στη
Βουλή τον ερχόμενο Οκτώβριο, και να
Μερικοί, όμως, προτείνουμε σε βουλευτές που έχουν
ξεκάθαρα την ίδια φιλοσοφία με εμάς και θέλουν
το κάλο του τόπου να καταθέσουν πρό-
επιθυμούν με ταση νόμου που να τερματίζει τη μετα-
βατική αυτή ρύθμιση.
αδιαφανείς τρόπους Μέχρι να φτάσουμε, όμως, στο ση-
να παραμείνει μείο να μπαίνουμε σε ένα κατάστημα,
όπως γινόταν στο παρελθόν με την κι-
μόνιμη η σημερινή νητή τηλεφωνία, και να λέμε τα τετρα-
γωνικά του σπιτιού μας και τις ανάγκες
μακρά μεταβατική κατανάλωσής μας για να αγοράσουμε
το αντίστοιχο πακέτο ηλεκτρικής ενέρ-
ρύθμιση γειας θεωρώ ότι θα χρειαστούμε ακόμα
που έπρεπε κάποια χρόνια.
Το ίδιο πιστεύω θα συμβεί αργά ή
να είχε λήξει γρήγορα και με τα υπερκέρδη των εται-
ρειών ΑΠΕ μέσω ειδικής φορολογίας,
στις 30/6/2019» όπου από τα χρήματα αυτά μπορούν να
στηριχθούν περισσότερο οι οικιακοί
καταναλωτές αφού όπως μας λέχθηκε
στη Βουλή, περί τα τέλη του 2022, τα
ποσά μπορεί να φτάσουν έως και τα
€50 εκατ. ετησίως.
Το γραφείο του Διαχειριστή Συστήματος Μετα-
φοράς (ΔΣΜΚ), που είναι ο αρμόδιος φορέας
για την αντικειμενική διαχείριση της εμπορίας
ηλεκτρισμού στο ανταγωνιστικό περιβάλλον,
στελεχώνεται με υπάλληλους της ΑΗΚ ενώ
εποπτεύει την ΑΗΚ. Πώς σχολιάζετε αυτήν την
παραδοξότητα;
Το γραφείο του ΔΣΜΚ έπρεπε να ήταν
απόλυτα ανεξάρτητο εδώ και χρόνια. Η
Βουλή σε χρόνο πολύ σύντομο, και είναι
προς τιμήν της κοινοβουλευτικής Επι-
ροποιηθεί εδώ και χρόνια και αποδείχθηκε στην τροπής Ενέργειας, σε ολοήμερες συνε-
πράξη ότι ο ανταγωνισμός ωφέλησε τις τσέπες δρίες της συζήτησε και προώθησε το
των καταναλωτών αλλά και την ίδια την ΑΤΗΚ κυβερνητικό νομοσχέδιο για να ψηφι-
που υποχρεώθηκε να βελτιώσει την ποιότητα στεί σε νόμο δίνοντας όλα τα εργαλεία,
των υπηρεσιών της και να γίνει ανταγωνιστική. σε νομοθετικό επίπεδο, στον ΔΣΜΚ να
Αντίθετα, η αγορά του ηλεκτρισμού παραμένει προχωρήσει σε δομή, στην πρόσληψη
μονοπώλιο σε ό,τι αφορά τους οικιακούς κατα- δικού του προσωπικού και αγοράς λογι-
ναλωτές. Γιατί; σμικών συστημάτων για την πλήρη ανε-
Οι σοβαροί παίκτες του τομέα θέ- ξαρτησία του. Αυτό, όμως, δεν είναι το
λουν ένα απλό και ξεκάθαρο μοντέλο κύριο πρόβλημα. Όταν ξεκινούσαμε τα
αγοράς ηλεκτρισμού χωρίς προνομια- πρώτα έργα ΑΠΕ στην Κύπρο το προ-
κές μεταχειρίσεις και στρεβλώσεις. σωπικό τόσο στη ΡΑΕΚ όσο και στον
Μερικοί, όμως, ξεκάθαρα επιθυμούν με ΔΣΜΚ προερχόταν σχεδόν όλο από την
αδιαφανείς τρόπους να παραμείνει ΑΗΚ και ειλικρινά αν δεν υπήρχαν με-
μόνιμη η σημερινή μακρά μεταβατική τρημένα πέντε με έξι άτομα τότε από τον
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
ευρύτερο δημόσιο τομέα με όραμα, δι-
άθεση και αποφασιστικότητα, δεν ξέρω
αν θα ξεκινούσαμε και πότε τα πρώτα
μεγάλα ΑΠΕ στην Κύπρο.
Σήμερα στις πλείστες αρχές και τμή-
ματα του ευρύτερου δημόσιου τομέα
ξεκινούν δημόσια διαβούλευση για
αλλαγές στην κείμενη νομοθεσία και
αντί να επιδιώκουν τη συμμετοχική
δημοκρατία, τη διαφάνεια και την εξα-
σφάλιση των απόψεων όλων των
εμπλεκομένων, διαβουλεύονται σχε-
δόν μεταξύ τους. To ανακοινώνουν
στην ιστοσελίδα τους λες και όλη μέρα
έχουμε υποχρέωση να ελέγχουμε την
κάθε κρατική ιστοσελίδα και καλούν
επιλεκτικά κάποιους που είναι κοντά
τους. Για διαβουλεύσεις όπως το Εθνι-
κό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα,
που αφορά μεγάλες αλλαγές που θα
επέλθουν, με ρυθμιστικές αποφάσεις,
στον τομέα του ηλεκτρικού ρεύματος,
και όχι μόνο, θεωρώ ότι θα πρέπει να
ενημερώνεται εκ των προτέρων η αρ-
μόδια Επιτροπή Ενέργειας της Βουλής.
Ποιες είναι οι λύσεις για να έχουμε φθηνότε-
ρο ρεύμα;
Μπορεί να επιτευχθεί μείωση στην
τιμή του ηλεκτρισμού εάν δουλέψει
σωστά ο ανταγωνισμός και έχουμε
επιλογή προμηθευτών κυρίως για τα
νοικοκυριά. Επίσης, η αντικατάσταση
του μαζούτ με φυσικό αέριο για την
παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα
μειώσει το κόστος της παραγωγής και
κατ’ επέκταση τους λογαριασμούς του
ηλεκτρικού ρεύματος. Φθηνότερο ρεύ-
μα θα έχουμε και με την εγκατάσταση
περισσότερων συστημάτων ΑΠΕ νοου-
μένου ότι θα αποθηκεύεται και δεν θα
χάνεται η ηλεκτρική ενέργεια που σή-
μερα αποκόπτεται από τις ΑΠΕ για να
μην καταρρεύσει το δίκτυο της ΑΗΚ, με
σκοπό να καταλήγει στον καταναλωτή
με μειωμένη τιμή.
Τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις
μπορούν άμεσα να μειώσουν τους
λογαριασμούς του ηλεκτρισμού τους
με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών
συστημάτων (net metering και net
billing), ακόμα και virtual όσοι δεν
μπορούν να τοποθετήσουν τα φωτο-
βολταϊκά στις οροφές τους. Η πολιτεία
επιβάλλεται να αυξήσει τα κίνητρα και
να απλοποιήσει τις διαδικασίες αδειο-
δότησης για την εγκατάσταση φωτο-
βολταϊκών συστημάτων. Η πρόσφατη
εξαγγελία του υπουργού Ενέργειας κ.
Γιώργου Παπαναστασίου για την ετοι-
μασία πολύ σύντομα σχεδίου για
όλους τους πολίτες για επιχορήγηση
σε μορφή «ενοικιαγοράς» της εγκατά-
στασης οικιακών φωτοβολταϊκών (4
κιλοβάτ, 7 κιλοβάτ και 10 κιλοβάτ) μέ-
σω της ΑΗΚ με σταδιακή αποπληρωμή
είναι μια πολύ σωστή και έξυπνη κίνη-
ση, διότι για τον πλείστο κόσμο το θέ-
7
μα είναι η προπληρωμή. Τα χρήματα
της εξοικονόμησης του υπουργείου
από τη σημερινή χορηγία που κατα-
βάλλεται στο net metering μπορούν να
δοθούν για οικιακή αποθήκευση.
Πώς κρίνετε τη μέχρι σήμερα στάση του νέου
υπουργού Ενέργειας σε ό,τι αφορά την προώ-
θηση των ΑΠΕ;
Δηλώνουμε δημόσια την ικανοποίησή
μας για τον τρόπο που χειρίζεται και
προσεγγίζει τα θέματα της ενέργειας ο
αρμόδιος υπουργός κ. Γιώργος Παπα-
ναστασίου. Προσπαθεί να θέσει σε
εφαρμογή ένα στρατηγικό πλάνο το
οποίο θα έχει αρχή και τέλος και να δι-
ορθώσει στρεβλώσεις που κληρονόμη-
σε. Χαιρετίζουμε, παράλληλα, το αρχικό
πλαίσιο για την εγκατάσταση ενός κε-
ντρικού συστήματος αποθήκευσης ηλε-
κτρικής ενέργειας που θα παράγεται
από τις ΑΠΕ, με ιδιοκτήτη την ΑΗΚ και
διαχειριστή τον ΔΣΜΚ. Πρόκειται για ένα
αναγκαίο, στρατηγικό έργο υποδομής το
οποίο θα συμβάλει στη μείωση της τιμής
του ηλεκτρικού ρεύματος. Αυτή ήταν και
παραμένει η διαχρονική θέση του ΣΑΕΚ
από το 2012 και επικροτούμε την προ-
ώθηση του έργου από το Υπουργείο
Ενέργειας και τη δέσμευσή του για υλο-
ποίηση σε δύο χρόνια.
Παράλληλα, έχουμε ανοιχτά ζητήμα-
τα με τον υπουργό για τα οποία θα πρέ-
πει να βρούμε λύσεις, όπως για παρά-
δειγμα:
1. Οι αυξημένες περικοπές ενέργειας
που γίνονται από τον ΔΣΜΚ στα μεγάλα
έργα των ΑΠΕ, εφαρμόζοντας μέσω
του αλγόριθμου την οριζόντια αποκοπή
χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα οικο-
νομικά κριτήρια, δηλαδή ποια έργα
έχουν τα μεγαλύτερα έσοδα.
2. Η διαδικασία εκμετάλλευσης των
Πιστοποιητικών Εγγυήσεως Προέλευ-
σης (ΕΠ) για την αιολική τεχνολογία σε
συνεννόηση με το Ταμείο ΑΠΕ που το
συζητάμε αρχικά από τα τέλη του 2017
και πιο εντατικά από τον Ιούλιο του
2019. Για να αντιληφθούμε όλοι μας τι
χρήματα χάνονται, σήμερα η αξία των
ΕΠ είναι περίπου 6,3 ευρώ τη μεγαβα-
τώρα, δηλαδή αν μιλάμε για περισσό-
τερες από 230.000 μεγαβατώρες
αφορά ποσό πέραν του €1,4 εκατ. μόνο
για τα αιολικά πάρκα. Αν μιλάμε και για
την παραγωγή ενέργειας από βιομάζα
και από τα μικρά φωτοβολταϊκά συστή-
ματα, η παραγωγή αυξάνεται στις
350.000 μεγαβατώρες περίπου, δη-
λαδή €2,2 εκατ. «πεταμένα» χρήματα,
τα οποία χάνονται ενώ μέσω αυτών
των χρημάτων το Ταμείο των ΑΠΕ θα
μπορούσε να τα χρησιμοποιήσει για την
εφαρμογή νέων, καινοτόμων πολιτικών
όπως για παράδειγμα πλωτά αιολικά,
συστήματα αποθήκευση ηλεκτρικής
ενέργειας, επιδότηση οικιακών φωτο-
βολταϊκών συστημάτων, συστήματα
virtual net metering για πολυκατοικίες
- ενεργειακές κοινότητες κ.λπ.
3. Τη συμπερίληψη στο Εθνικό Σχέ-
διο για την Ενέργεια και το Κλίμα 2021-
2030 ενός μεγάλου πλωτού αιολικού
πάρκου της τάξης των 100 μεγαβάτ.
Αφορά τον προγραμματισμό, τις προ-
τάσεις και την εξέλιξη της Κύπρου σε
ένα πιο πράσινο μοντέλο συμπεριλαμ-
βανομένης πλέον και της Γαλάζιας
Ενέργειας - που καταθέτουν ανά δια-
στήματα τα αρμόδια υπουργεία σε ευ-
ρωπαϊκό επίπεδο (δίχτυα TYNDP) για
τις επιδοτήσεις/επιχορηγήσεις έργων
(εξέταση και μελέτη για διασύνδεση
ως έργα κοινού ενδιαφέροντος - ΕΚΕ/
PCI ή/και από άλλα ταμεία και χρημα-
τοδοτικά εργαλεία της ΕΕ). Αυτήν την
πρόταση ως ΣΑΕΚ τη θέσαμε επίσημα
στο Υπουργείο Ενέργειας αλλά και δη-
μόσια από τα μέσα του 2018 και εντο-
νότερα το 2019 και μελετάμε σοβαρά
τις εξελίξεις για να αρχίσουμε υλοποί-
ησή της μέσω αιτήσεων. Θέλουμε το
αρμόδιο υπουργείο μαζί μας σε αυτό
το νέο μας πλάνο.
 ΠΟΛΙΤΙΚΗ
8 20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Ενθαρρυντικά τα αποτελέσματα νέας δικοινοτικής έρευνας

Όλο και ανεβαίνει το ποσοστό αποδοχής της ΔΔΟ

Π
αρά το γεγονός ότι ορισμένοι
ανεγκέφαλοι επιχειρούν να
δυναμιτίσουν το κλίμα και να
σπείρουν τον τρόμο στους λο-
γικά σκεπτόμενους ανθρώπους του
νησιού μέσα από την πρόκληση επει-
σοδίων, όπως αυτά που έλαβα χώρα
την προηγούμενη Παρασκευή στη
νεκρή ζώνη μεταξύ Τουρκοκυπρίων
και μελών της ΟΥΝΦΙΚΥΠ, τα στοι-
χεία που προκύπτουν από τη νέα δι-
κοινοτική έρευνα για τις αντιλήψεις
και τις στάσεις των Ε/Κ και των Τ/Κ
είναι ενθαρρυντικά και ενισχύουν τις
προσδοκίες όσων επιθυμούν την
επανένωση του
νησιού. Συγκεκρι-
μένα, στη νέα δι-
κοινοτική έρευνα
που πραγματο-
ποίησαν από κοι-
νού το Πανεπι-
στημιακό Κέντρο
Του Ερευνών Πεδίου
Σταύρου του Πανεπιστημί-
Αντωνίου ου Κύπρου (ΠΑ-
ΚΕΠΕ) και το Ερ-
γαστήριο Γενετικής Κοινωνικής Ψυ-
χολογίας του Τμήματος Ψυχολογίας
του Πανεπιστημίου Κύπρου, κατα-
γράφεται σημαντική αύξηση στο πο-
σοστό των Ελληνοκυπρίων ψηφοφό-
ρων που είτε τάσσονται υπέρ της
Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδί-
ας (ΔΔΟ) είτε θα την ανέχονταν ως
μορφή λύσης αν ήταν αναγκαίο. Το
ποσοστό όσων τάσσονται υπέρ της
ΔΔΟ αγγίζει το 42,9%. Αν προστε-
θεί και ο ποσοστιαίος αριθμός εκεί-
νων που δήλωσαν ότι θα μπορούσαν
να ανεχτούν τη συγκεκριμένη μορφή
λύσης αν ήταν απαραίτητο (37,6%),
τότε το ποσοστό αυξάνεται στο
80,5%. Πρόκειται για αύξηση της
τάξεως του 4,5% συγκριτικά με την
έρευνα του 2020 όπου το συγκεκρι-
μένο ποσοστό άγγιζε το 76%. Υπεν-
θυμίζεται ότι στην έρευνα του 2019
το συγκεκριμένο ποσοστό έφτασε Χάρης Ψάλτης Άντρεα Νικολάου Αντρέας Μιχαήλ Νικόλας Σόρος
στο 65%, ενώ στην έρευνα του
2018 ήταν 58,3%.
Η ανοδική πορεία που καταγράφε-
Αυξανόμενη τάση νουν ότι έχουν τουλάχιστον έναν
φίλο/φίλη από την άλλη κοινότητα».
μική με την μεταπολεμική γενεά,
δηλαδή τα άτομα που γεννήθηκαν
να νιώθει την ανάγκη για μια «σφικτή»
ομοσπονδία και να αποδέχεται καλύ-
ται στο ποσοστό όσων τάσσονται απόρριψης της πριν και μετά το 1974. «Στην ε/κ τερα την ιδέα της λύσης με απουσία
υπέρ της ΔΔΟ έχει ως αποτέλεσμα να Δύο κράτη κοινότητα», αναφέρει, «η μεταπολε- καθημερινής επαφής με την άλλη κοι-
μειώνεται συνεχώς το ποσοστό όσων λύσης δυο κρατών Η έρευνα ανέδειξε για ακόμη μια μική γενεά γενικότερα νιώθει πιο νότητα. Το ενδιαφέρον εύρημα είναι
τάσσονται κατά της ΔΔΟ, αφού μόνο
το 19,5% τάχθηκε εναντίον της ΔΔΟ
από τους φορά τις εκ διαμέτρου αντίθετες από-
ψεις των δύο κοινοτήτων όσον αφο-
αποξενωμένη από τους Τ/Κ και βιώ-
νει ένα αίσθημα διομαδικού άγχους
ότι στην τ/κ κοινότητα οι ηλικιακές
διαφορές έχουν την αντίθετη φορά.
στη νέα δικοινοτική έρευνα. Αξιοση- Ελληνοκύπριους ρά τη λύση δύο κρατών. Το 65,8% επαφής με μέλη της άλλης κοινότη- Δηλαδή, η νεότερη γενεά Τ/Κ έχει
μείωτη είναι και η αυξανόμενη τάση των Τ/Κ τάσσεται υπέρ της λύσης δύο τας και μεγαλύτερη προκατάληψη. λιγότερη προκατάληψη προς τους Ε/Κ
απόρριψης της λύσης δύο κρατών κρατών και 14,4% αναφέρει ότι θα Αυτό έχει ως αποτέλεσμα άτομα της σε σχέση με άτομα μεγαλύτερης ηλι-
από τους Ελληνοκύπριους που άγγιξε ανεχόταν μια τέτοια κατάσταση. Κατά νέας γενεάς, που δεν έχουν την ευ- κία και περισσότερη επαφή και μεγα-
το 81,3% στη νέα έρευνα. Όπως ανέ- της λύσης δύο κρατών τάσσεται μόνο καιρία επαφής με την άλλη κοινότη- λύτερη ετοιμότητα να αποδεχτεί τη
φερε στον «Π» ο καθηγητής Κοινωνι- το 19,7% των Τ/Κ. Αντίθετη άποψη τα, να μην αποκλείουν με την ίδια ΔΔΟ και να απορρίψει τα δύο κράτη.
κής και Αναπτυξιακής Ψυχολογίας. περίοδος σταδιακής εδραίωσης μιας έχουν οι Ε/Κ, που σύμφωνα με τον κ. ετοιμότητα των μεγαλύτερων ηλικι- Με άλλα λόγια, το πιο σημαντικό εύ-
Χάρης Ψάλτης, που επόπτευε τη δια- φεντεραλιστικής συνείδησης, που σε Ψάλτη, «περίπου το 80% απορρίπτει ακά Ε/Κ την ιδέα των δύο κρατών. ρημα αυτών των ερευνών είναι ότι ο
δικασία συλλογής των δεδομένων, «η μεγάλο βαθμό οφείλεται στη μείωση σταθερά τα δύο κράτη από το 2010 Χαρακτηριστικά, τα άτομα που απορ- καλύτερος σύμμαχος της ιδέας των
ερμηνεία που έχουμε δώσει με τους των προκαταλήψεων και του κτισίμα- μέχρι σήμερα». ρίπτουν τα δύο κράτη στη νέα γενεά δύο κρατών στην Κύπρο είναι η απου-
συναδέλφους μας αυτού του φαινο- τος των ανθρωπίνων σχέσεων μετα- των Ε/Κ είναι γύρω στο 60%. Ωστό- σία επαφής με την άλλη κοινότητα».
μένου έχει να κάνει με τη συνειδητο- ξύ Ε/Κ και Τ/Κ. Χαρακτηριστικά ανα- Ηλικιακές διαφοροποιήσεις σο, από την άλλη, η νέα γενεά έχει την
ποίηση των αδιεξόδων της μη λύσης φέρω ότι από τις ίδιες έρευνες γνω- Ο δρ Ψάλτης επισημαίνει την ετοιμότητα να αποδεχτεί τη ΔΔΟ σε Βιβλία Ιστορίας
μετά την αποτυχία του Κραν Μοντανά, ρίζουμε ότι σήμερα γύρω στο 30% ύπαρξη ηλικιακών διαφοροποιήσε- επίπεδα συγκρίσιμα με αυτά των με- Η έρευνα ανέδειξε και το πλειοψη-
δηλαδή το σταδιακό άνοιγμα των Βα- των Ε/Κ και το 50% των Τ/Κ δηλώ- ων όταν συγκρίνουμε την προπολε- γαλύτερων σε ηλικία Ε/Κ, χωρίς όμως φικό ρεύμα που υπάρχει στις δύο
ρωσίων υπό τ/κ διοίκηση, οι εντάσεις κοινότητες ως προς την αποδοχή ως
στη νεκρή ζώνη και η αυξανόμενη μέτρου οικοδόμησης εμπιστοσύνης,
πιθανότητα σύγκρουσης Ελλάδας και
Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Κοινωνική έρευνα VS δημοσκοπήσεις της συγγραφής των σχολικών εγχει-
ριδίων της ιστορίας της Κύπρου από
Μεσόγειο». μια ομάδα ιστορικών και εκπαιδευτι-
Ερωτηθείς αν υπάρχει διαφορά την πολυτέλεια 100 και πλέον ερω- Status Quo, Ενιαίο Κράτος), με κών η οποία θα συμπεριλαμβάνει
Τουρκοκύπριοι μεταξύ κοινωνικής έρευνας και δη- τήσεων για την επαφή των δύο αποτέλεσμα οι απαντήσεις να δια- άτομα και από τις δυο κοινότητες της
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε ταυ- μοσκόπησης λόγω της αμφιβολίας κοινοτήτων, την προκατάληψη, την σπείρονται στις διάφορες μορφής Κύπρου. Το 70,2% των ερωτωμέ-
τόχρονα και στην τ/κ κοινότητα, με που εκφράζουν ορισμένοι για τα αποδοχή ή την απόρριψη διαφό- λύσης, αλλά να μην έχουμε πληρο- νων από την ε/κ κοινότητα και το
ορισμένα από τα αποτελέσματα να αποτελέσματα των δικοινοτικών ρων μορφών λύσης του Κυπρια- φόρηση για το εύρος αποδοχής 82,1% από την τ/κ κοινότητα συμ-
είναι εξίσου ενθαρρυντικά. Για παρά- ερευνών που πραγματοποιούνται κού, και όλα αυτά που βλέπουμε σε κάθε μορφής λύσης ξεχωριστά. φώνησαν με την πιο πάνω ιδέα. Δι-
δειγμα, το 79,8% των Τουρκοκυπρί- τα τελευταία χρόνια που δεν συνά- αυτή την έρευνα. Ίσως ήρθε η ώρα να σταματήσουμε αφώνησε το 19% των συμμετεχό-
ων είτε είναι υπέρ της ΔΔΟ είτε θα δουν με τα ευρήματα των δημο- Οι δημοσκοπήσεις που συνήθως να μπαίνουμε στον κόπο της διεξα- ντων από την ε/κ κοινότητα και το
την ανέχονταν αν ήταν αναγκαίο. σκοπήσεων, ο δρ Χάρης Ψάλτης αφορούν εκλογική συμπεριφορά γωγής επιφανειακών δημοσκοπή- 9,3% από την τ/κ κοινότητα. Μάλι-
Πρόκειται για καθαρή πλειοψηφία ανέφερε ότι υπάρχει μεγάλη δια- και βρίσκουν χώρο μόνο για μια- σεων για το Κυπριακό, εκτός και αν στα ο δρ Ψάλτης επισημαίνει ότι
που καταγράφεται και στις προηγού- φορά μεταξύ κοινωνικής έρευνας δυο ερωτήσεις για το Κυπριακό έχουμε τον χρόνο και το χρήμα να πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι πλέ-
μενες έρευνες (το 2018: 86%, το και δημοσκόπησης. «Η κοινωνική είναι του τύπου: Ποια είναι για σένα επενδύσουμε σε σωστές έρευνες, ον έγινε ευρέως αντιληπτός ο αρνη-
2020: 71,2%). Σύμφωνα με τον δρα έρευνα», είπε, «είναι στοχευμένη η καλύτερη μορφή λύσης του Κυ- διότι συχνά δίνονται εντελώς πα- τικός ρόλος της διδασκαλίας της
Χάρη Ψάλτη, «η περίοδος μετά το στη διερεύνηση όλων των διαστά- πριακού; Δίνοντας ως επιλογές ραπλανητικά αποτελέσματα από τις Ιστορίας στις δύο κοινότητες στην
άνοιγμα των οδοφραγμάτων το σεων του Κυπριακού και μας δίνει (ΔΔΟ, Δυο κράτη, Συνέχιση του δημοσκοπήσεις». καλλιέργεια προκαταλήψεων και
2003 είναι και στις δύο κοινότητες εθνοκεντρικών αντιλήψεων.

Διαφθορά
Στην ερευνητική ομάδα για την
οργάνωση και συλλογή των δεδομέ-
νων εργάστηκαν τρεις διδακτορικοί
φοιτητές του Εργαστηρίου Γενετικής
Κοινωνικής Ψυχολογίας: οι Αντρέας
Μιχαήλ, Άντρεα Νικολάου και Νικό-
λας Σόρος.
Ο διδακτορικός φοιτητής Ανδρέας
Μιχαήλ ανέφερε στον «Π» ότι «οι
συμμετέχοντες στην έρευνα εκδή-
λωσαν μια ποικιλία απόψεων όσον
αφορά την παρουσία διαφθοράς
εντός των κυβερνήσεων, των πολι-
τικών κομμάτων και στην καθημερι-
νότητά των πολιτών στις δύο κοινό-
τητες. Μέσα από την έρευνα στην ε/κ
κοινότητα διαφαίνεται ότι μία μερίδα
του πληθυσμού συνδέει άμεσα τη
διαφθορά και άλλα εσωτερικά κοι-
νωνικά ζητήματα με τη μη λύση του
Κυπριακού, ενώ μία άλλη μερίδα
βλέπει το Κυπριακό και τη διαφθορά
ως δύο ξεχωριστά ζητήματα, με το
πρώτο μάλιστα να θεωρείται ότι έχει
λιγότερη επίδραση στην καθημερι-
νότητά του. Στην τ/κ κοινότητα, η
σύνδεση του Κυπριακού με τη δια-
φθορά είναι πιο άμεση καθώς και η
αναφορά σε συγκεκριμένα περιστα-
τικά διαφθοράς που γίνονται στη
καθημερινότητά τους. Συμπερασμα-
τικά, ανάμεσα στις δύο κοινότητες
υπήρξε έντονη αναγνώριση της δια-
φθοράς, αλλά ο βαθμός σύνδεσής
της με το κυπριακό πρόβλημα διέφε-
ρε. Η θεσμική συνεργασία των δύο
κοινοτήτων στην αντιμετώπιση της
διαφθοράς ίσως να αποτελέσει το
κλειδί για τη λύση του Κυπριακού».
ΜΜΕ
Για τον ρόλο των ΜΜΕ μίλησε στον
«Π» ο διδακτορικός φοιτητής Νικόλας
Σόρος. «Το 72% των Ε/Κ ερωτώμε-
νων», τόνισε, «επέλεξαν την τηλεό-
ραση ως το Μέσο που χρησιμοποίη-
σαν την προηγούμενη ημέρα, με το
Facebook και το ραδιόφωνο να ακο-
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023
Μόνο το 19,5%
τάχθηκε εναντίον
της ΔΔΟ στη νέα
δικοινοτική έρευνα
λουθούν με 46% και 32% αντίστοι-
χα. Στην τ/κ κοινότητα το τοπίο αλλά-
ζει, με το μεγαλύτερο ποσοστό
(68%) να επιλέγει το Facebook ως το
πιο δημοφιλές Μέσο». Ακολούθως
επεσήμανε ότι η έρευνα έδειξε πως ο
μεγαλύτερος βαθμός έκθεσης σε ει-
δήσεις που αφορούν το κυπριακό
πρόβλημα στην ε/κ κοινότητα σχετί-
ζεται με την τηλεόραση, με το μεγα-
λύτερο μέρος των απαντήσεων να
κυμαίνεται από το συχνά μέχρι το
πολύ συχνά (48%), ενώ στην τ/κ
κοινότητα ο μεγαλύτερος βαθμός έκ-
θεσης σε ειδήσεις που αφορούν το
κυπριακό πρόβλημα προέρχεται μέσα
από τα κοινωνικά δίκτυα. «Διαφαίνε-
ται σε πρώτη φάση», σημείωσε, «ο
κύριος ρόλος της τηλεόρασης ως Μέ-
σο ενημέρωσης των Ε/Κ. Φαινόμενο
το οποίο παρουσιάζει μια σταθερή
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ
τάση εάν λάβουμε υπόψη το Ευρωβα-
ρόμετρο του 2022 στη χρήση μέσων
για ενημέρωση, το οποίο κατατάσσει
την τηλεόραση ως το πιο δημοφιλές
Μέσο (63%). Παρ’ όλα αυτά, στην
τ/κ κοινότητα ένα μεγάλο μέρος της
έκθεσης σε ειδήσεις που αφορούν το
Κυπριακό λαμβάνει χώρα στα κοινω-
νικά δίκτυα».
Οι αξίες μας
Η διδακτορική φοιτήτρια Άντρεα
Νικολάου αναφέρθηκε στο πώς σχε-
τίζονται οι αξίες ενός ατόμου με τον
τρόπο που αντιμετωπίζει το κυπρια-
κό πρόβλημα και τη διαφθορά. «Οι
νεότεροι σε ηλικία Ε/Κ», είπε, «ανα-
γνωρίζουν τη διαφθορά και δεν δι-
καιολογούν το σύστημα. Δηλαδή,
από τη μία είναι κατά κάποιο τρόπο
αντισυστημικοί, αλλά από την άλλη,
δεν είναι διατεθειμένοι να σηκωθούν
από τον καναπέ τους για να διαμαρ-
τυρηθούν. Το ίδιο και για το Κυπρια-
κό. Συμμερίζονται το υψηλό ήθος της
σύγκρουσης, αλλά δεν είναι έτοιμοι
να διαμαρτυρηθούν για αυτό. Επίσης,
αρκετοί έχουν αντιληφθεί τον προ-
κατειλημμένο τρόπο διδασκαλίας της
Ιστορίας στα σχολεία και αναζητούν
σχετική πληροφόρηση από άλλες
πηγές. Γενικά επιθυμούν ένα ειρηνι-
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
κό μέλλον συμβίωσης με την άλλη
κοινότητα, αλλά ανησυχούν από τον
διαλυτικό ρόλο που μπορεί να παίξει
ο εθνικισμός σε αυτή την προσπά-
θεια. Κάποιοι από τους νεότερους σε
ηλικία Ε/Κ θα μπορούσαν ουσιαστικά
να ανεχθούν κάθε είδους λύση, κάτι
που πιθανόν να σχετίζεται με χαμηλή
πολιτική αποτελεσματικότητα, απολί-
τικη στάση και την απουσία αντικει-
μενικής και βαθιάς ιστορικής γνώ-
σης». Αναφορικά με τις αξίες που
ασπάζονται και τη σχέση των αξιών
με τη στήριξη διαφόρων μορφών
λύσης του Κυπριακού, η Άντρεα Νι-
κολάου είπε ότι «η νεότερη γενεά
Ε/Κ δίνει προτεραιότητα στις αξίες
της αυτοβελτίωσης και της δεκτικό-
τητας της αλλαγής. Δίνει, όμως, χα-
μηλότερη προτεραιότητα στις αξίες
που αφορούν τη συντήρηση και την
υπέρβαση εαυτού/αλτρουισμός». Οι
νεότεροι Τ/Κ από την άλλη, πρόσθε-
σε, τείνουν να έχουν πιο καθολι-
κές-ανθρωπιστικές αξίες από την
παλαιότερη γενεά και αίσθηση ανε-
ξάρτητης βούλησης, και καταγρά-
φουν χαμηλότερη προτεραιότητα
στην αξία του εξουσιασμού. «Αυτός
ο συνδυασμός προτεραιοτήτων»,
σημείωσε η Α. Νικολάου, «κάνει τη
νεότερη γενεά T/K πιο ανοιχτή στην
9
εμπειρία με τους E/K. Για αυτό οι Τ/Κ
τείνουν να έχουν πολύ θετική επαφή
μέσω του Facebook με τους Ε/Κ,
ίσως σε διαδικτυακές κοινότητες
οικολογικών ευαισθησιών και δικοι-
νοτικές ομάδες, επιβεβαιώνοντας
έτσι αυτό που είπε ο Νικόλας ότι για
τους Τ/Κ τα μέσα κοινωνικής δικτύ-
ωσης είναι σημαντική πηγή πληρο-
φόρησης για το Κυπριακό».
Ταυτότητα της έρευνας
Για τους σκοπούς της νέας δικοινο-
τικής έρευνας που μόλις ολοκληρώ-
θηκε από το Πανεπιστημιακό Κέντρο
Ερευνών Πεδίου του Πανεπιστημίου
Κύπρου (ΠΑΚΕΠΕ) και το Εργαστήριο
Γενετικής Κοινωνικής Ψυχολογίας
του Τμήματος Ψυχολογίας του Πανε-
πιστημίου Κύπρου πραγματοποιήθη-
καν 717 συνεντεύξεις από σπίτι σε
σπίτι στην ε/κ κοινότητα, με τη μέθο-
δο της τυχαίας πολυσταδιακής στρω-
ματοποιημένης δειγματοληψίας. Τη
συλλογή των δεδομένων από 731
άτομα με την ίδια μεθοδολογία στην
τ/κ κοινότητα ανέλαβαν Τ/Κ ερευνη-
τές υπό την επίβλεψη της ερευνητι-
κής ομάδας. Η έρευνα χρηματοδοτή-
θηκε εσωτερικά από το Πανεπιστήμιο
Κύπρου μετά από ανταγωνιστική δια-
δικασία στην οποία διακρίθηκε η
ερευνητική ομάδα.
Η ομάδα εργασίας ήταν διεπιστη-
μονική με συμμετοχή διαφόρων κα-
θηγητών της Σχολής Κοινωνικών
Επιστημών και Επιστημών Αγωγής
του Πανεπιστημίου Κύπρου και Τουρ-
κοκύπριους συναδέλφους που εργά-
ζονται στο εξωτερικό. Η συλλογή των
δεδομένων έγινε υπό την εποπτεία
του καθηγητή Κοινωνικής και Ανα-
πτυξιακής Ψυχολογίας, Χάρη Ψάλτη.
Το ερωτηματολόγιο της έρευνας διε-
ρεύνησε τις απόψεις των δύο κοινο-
τήτων της Κύπρου για το κυπριακό
πρόβλημα, τη μεταβατική δικαιοσύνη,
τη διαφθορά και τη χρήση των ΜΜΕ
και τις αξίες των ατόμων.

10
XΩΡΙΣ ΕΝΔΟΙΑΣΜΟΥΣ
Παρακαταθήκες προς αποφυγήν
Τ
ελέσθηκε τις προάλλες στον
Κύκκο το ετήσιο μνημόσυνο του
Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στο
οποίο παρευρέθηκε σύσσωμη
η πολιτική ηγεσία, συμπεριλαμβανο-
μένου του ΠτΔ Νίκου Χριστοδουλίδη.
Ο ΠτΔ, όπως ήταν αναμενόμενο, κα-
τά την ομιλία του στο μνημόσυνο
ακολούθησε την πεπατημένη. Αφού
εξήρε την προσφορά του Εθνάρχου
στην πατρίδα, δεν είπε το παραμικρό
για τα τραγικά του
λάθη τις συνέπει-
ες των οποίων
βιώνουμε μέχρι
σήμερα. Σίγουρα
πρέπει να τιμώ-
ν τ α ι ο ι η γέ τ ε ς
όπως ο Αρχιεπί-
Του σκοπος, αλλά από
Θεόδωρου την άλλη ο λαός
Θεοδώρου χρειάζεται να
γνωρίζει τις μεγά-
λες και πικρές αλήθειες καθώς και
τους πρωταγωνιστές που μας έφε-
ραν στην τραγική κατάσταση που
βρισκόμαστε σήμερα.
«Ήταν ο ηγέτης που χρειαζόταν
ένας λαός που βρισκόταν σε μεταίχ-
μιο, με ένα κράτος ακόμη ασύντακτο,
που, όμως, με την εμβληματική του
παρουσία απέκτησε εμβέλεια και κύ-
ρος, σαφώς μεγαλύτερο του μεγέ-
θους της μικρής μας πατρίδας», τόνι-
σε ο Νίκος Χριστοδουλίδης. Καμία
αμφιβολία για την εμβληματική προ-
σωπικότητα του ανδρός. Όμως,
εσκεμμένα δεν αναφέρθηκε στο ότι
ο ηγέτης αυτός με το κύρος που απέ-
κτησε διέλυσε το «ασύντακτο κρά-
τος», η δημιουργία του οποίου προ-
ήλθε από τις Συμφωνίες Ζυρί-
χης-Λονδίνου οι οποίες έφεραν την
υπογραφή του. Τι να πρωτοθυμηθεί
κανείς; Την οργάνωση Ακρίτας που
στόχο είχε τον αφανισμό των Τ/Κ ή
τα δεκατρία σημεία, του Νοεμβρίου
του 1963, τα οποία είχαν αποτέλεσμα
την πρώτη διχοτόμηση της πατρίδας
μας. Δυστυχώς, μελετώντας την ιστο-
ρία της Κύπρου, ήταν ένας ηγέτης
που σίγουρα δεν χρειαζόταν ένας
λαός που βρισκόταν στο μεταίχμιο.
«Αυτή είναι η μεγαλύτερη και πιο
επίκαιρή του παρακαταθήκη: Η υπο-
χρέωσή μας να αναζητούμε, να επι-
ΠΟΝΗΜΑ
Το περιβόλι του Χαράλαμπου
Ο
Χαράλαμπος κάθε φορά που
πήγαινε με τους δικούς του
στον Πεδουλά έτρεχε στην
αγκαλιά του παππού του γε-
μάτος αγωνία για τη μεγάλη βόλτα
στη ζούγκλα του περιβολιού. Περπα-
τούσαν στο πράσινο, κατέβαιναν
απότομες δόμες, κατρακυλούσε από
τις πέτρες, παρατηρούσε τις σαύρες
και τα κεράσια που κρέμονταν ολο-
κόκκινα και τα φανταζόταν σαν
σκουλαρίκια που φοράνε οι νεράι-
δες τα βράδια που ερωτοτροπούν.
Εκεί ξεκουφάθηκε πρώτη φορά
από τα τρελαμένα τζιτζίκια, εκεί έμα-
θε να φτιάχνει θηλιές με ποκαλάμες
για να πιάνει σιελεντρούνες, εκεί του
μπήκαν τα πρώτα αγκάθκια στο δά-
χτυλο, εκεί έμαθε να βοηθά στο κο-
πιαστικό ανέβασμα των κασιών με τα
φρούτα που μετά τα μοίραζαν στην
οικογένεια και χάριζαν στους φίλους.
Όταν πέθανε ο παππούς του, πέθανε
μαζί και το περιβόλι. Για τα παιδιά ο
θάνατος δεν είναι κάτι το φυσικό, το
αναπόφευκτο στη διάρκεια του χρό-
νου. Για τα παιδιά ο θάνατος είναι
κάτι το βίαιο και το αναπάντεχο.
Τα τελευταία δύο χρόνια πηγαίνει
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023
Ο Πρόεδρος
χαρακτήρισε τον
Μακάριο ως την
προσωποποίηση της
Ιστορίας του τόπου
μας. Σίγουρα ήταν
η προσωποποίηση
της ιστορίας του
τόπου μας αλλά υπό
την κακή έννοια
λιγότερο στο σπίτι του παππού του
και όποτε πάει τίποτα δεν μοιάζει
σαν πριν. Το περιβόλι ερήμωσε, έγι-
νε σχεδόν απροσπέλαστο. Όταν ρω-
τά τον παπά του τι να κάνουν για τα
βάτα και τα χοντρά αγριόχορτα, οι
απαντήσεις που παίρνει του δημι-
ουργούν περισσότερες ερωτήσεις.
«Θέλουμε πολλά λεφτά για να πλη-
ρώσουμε κάποιον να ξεχορταριά-
σει», «μπορεί να πρέπει να τα ψεκά-
ΓΝΩΜΕΣ
Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ
διώκουμε και να αγωνιζόμαστε για
τη δικαίωση των μόχθων και των
θυσιών του λαού μας, στο πλαίσιο,
όμως, πάντα του ρεαλισμού», συνέ-
χισε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης.
Δεν ξέρω αν πιστεύει αυτά που λέει
ή αν τα λέει γιατί έτσι είθισται, κάθε
χρόνο η πολιτική ηγεσία να μεταβαί-
νει στο Θρονί και να αραδιάζει ανα-
κρίβειες και ιστορικά ψέματα με στό-
χο την παραπλάνηση και παραπλη-
ροφόρηση του λαού. Ο Αρχιεπίσκο-
πος κάθε άλλο παρά ρεαλιστής ήταν.
Ίσως η έλλειψη ρεαλισμού να ήταν το
μεγαλύτερό του μειονέκτημα. Μή-
πως ήταν ρεαλιστική η άποψή του,
μετά που διέλυσε την Κυπριακή Δη-
μοκρατία, το «Δεν θα ανθέξουν», για
τους Τ/Κ; Μήπως ήταν ρεαλιστική η
ένταξή μας στους Αδεσμεύτους χω-
ρίς να διασφαλίσουμε την ασφάλειά
μας; Μήπως, τέλος, ήταν ρεαλιστική
η παλινδρόμηση μεταξύ Δύσης και
Ανατολής, με αποτέλεσμα να θεω-
ρούμαστε αναξιόπιστοι και από τα
δύο στρατόπεδα της τότε εποχής;
Μιλώντας για τη ζωή και το έργο
του Εθνάρχη Μακαρίου, ο Νίκος Χρι-
στοδουλίδης ανέφερε ότι περιβαλλό-
ταν από μια αύρα που εκπορευόταν
σει κάποιος αλλά αυτό βλάφτει τη
γη», «μήπως να το πουλήσουμε;»
«να το δώσουμε σε κάποιον που ζει
εκεί τουλάχιστον να το καλλιεργήσει
και να το καθαρίσει;»
Σε όλα αυτά ο Χαράλαμπος νιώθει
και είναι ο ίδιος έξω από κάθε προ-
οπτική. Θυμήθηκε έναν πεφωτισμέ-
νο δάσκαλο του δημοτικού που κά-
ποτε τους μίλησε για την
«Umuganda». Έτσι ονομάζεται η
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
από την αντίληψή του ότι αντιπροσώ-
πευε μια πνευματική, ιστορική και
πολιτική παράδοση 1.500 ετών. Το τι
αντιπροσώπευε ο Εθνάρχης είναι
πράγματι αμφιλεγόμενο. Δυστυχώς,
εκπορευόταν από το «Ό εις και μό-
νος» και από το «Εγώ είμαι η Κύ-
προς». Εκτός της έλλειψης ρεαλισμού
και πολιτικής κρίσης, ο Αρχιεπίσκο-
πος ήταν δέσμιος της κοινής γνώμης.
Η ευθυνοφοβία χαρακτήριζε τις κινή-
σεις του σε κρίσιμες καμπές του Κυ-
πριακού. Χαρακτηριστικό παράδειγ-
μα, αν και είχε πλήρως ενημερωθεί
για το περιεχόμενο των Συμφωνιών
της Ζυρίχης από τον ίδιο τον Έλληνα
Πρωθυπουργό, Κωνσταντίνο Καρα-
μανλή, στην παρουσία του τότε
υπουργού Εξωτερικών Ευάγγελου
Αβέρωφ και του διπλωμάτη και για
χρόνια γενικού πρόξενου της Ελλά-
δας στην Κύπρο, Άγγελου Βλάχου,
και μάλιστα είχε εκδώσει και ανακοί-
νωση στον ελληνικό Τύπο με την
οποία εξέφραζε την απόλυτη συμφω-
νία του και τις ευχαριστίες του προς
την ελληνική κυβέρνηση, στο Λάνκα-
στερ Χάουζ του Λονδίνου στην αρχή
αρνήθηκε να υπογράψει. Προφανής
του στόχος ήταν να επιρρίψει όλες τις
...ΕΝΟΣ ΚΑΤΑΪΔΡΩΜΕΝΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ
Για τα παιδιά
ο θάνατος δεν είναι
κάτι το φυσικό,
το αναπόφευκτο
στη διάρκεια
του χρόνου
μέρα (το τελευταίο Σάββατο κάθε
μήνα) στη Ρουάντα που όλη η χώρα
κλείνει καταστήματα και υπηρεσίες
και οι πολίτες όλοι μαζί κάνουν κοι-
νωνική εργασία. Καθαρίζουν, φτιά-
χνουν έργα υποδομής, κτίζουν την
εμπιστοσύνη στη χώρα μετά τον
εμφύλιο που τους διέλυσε. Ακόμα
και ο Πρόεδρός της συμμετέχει. Την
κουβέντα την είπε της μικρής Στέλ-
λας μια μέρα που του έφερε ένα
ευθύνες στην ελληνική κυβέρνηση,
για να μπορεί στο μέλλον να ισχυρί-
ζεται ότι πιέστηκε να υπογράψει από
τον Έλληνα Πρωθυπουργό.
Χαρακτηριστική η δήλωση του
Κωνσταντίνου Καραμανλή. «Με τον
Αρχιεπίσκοπο υπογράφαμε τα ίδια
έγραφα. Εγώ βγήκα από το Λάνκα-
στερ Χάουζ προδότης και αυτός
Εθνάρχης. Δεν υπάρχει η παραμικρή
αμφιβολία ότι πάνω από όλα έθετε
τις προσωπικές του φιλοδοξίες. Οι
υπερβολές και οι ανιστόρητες ανα-
φορές συνεχίστηκαν στις δηλώσεις
του Προέδρου. Ο Πρόεδρος χαρα-
κτήρισε τον Μακάριο ως την προσω-
ποποίηση της Ιστορίας του τόπου
μας. Σίγουρα ήταν η προσωποποίη-
ση της Ιστορίας του τόπου μας, αλλά
υπό την κακή έννοια. Η τύχη μας θα
ήταν διαφορετική σήμερα αν δεν
ήταν αδιάλλακτος, υπερβολικά φιλό-
δοξος και πολιτικά αδαής.
Αν, για παράδειγμα, στήριζε τον
Γλαύκο Κληρίδη στη συμφωνία που
κατάφερε με τον Ραούφ Ντενκτάς, τον
Σεπτέμβριο του 1972, δεν θα ήμασταν
σήμερα μια ημικατεχόμενη πατρίδα.
Δυστυχώς ο Αρχιεπίσκοπος υπονό-
μευσε τη συμφωνία αυτή και έμεινε
πιστός στο ανεδαφικό, «Δεν θα ανθέ-
ξουν», για τους Τ/Κ. Στόχος δεν είναι
ο μηδενισμός του έργου του Αρχιεπι-
σκόπου. Αντίθετα, οι ηγέτες θα πρέπει
να τιμώνται δεόντως, αλλά χωρίς
όμως υπερβολές και χάλκευση της
Ιστορίας. Δυστυχώς για τον Αρχιεπί-
σκοπο, ένας αντικειμενικός κριτής δεν
θα βρει πολλά θετικά να παραθέσει για
την πορεία του στην ηγεσία του Κυπρι-
ακού Ελληνισμού. Σίγουρα οι συνθή-
κες ήσαν διαφορετικές τότε, κάτι που
θα μπορούσε να ελαφρύνει κάπως τη
θέση του. Όμως, το να μιλούμε για
παρακαταθήκες και να τον θεωρούμε
ως εθνικό ίνδαλμα, είναι παραχάραξη
της Ιστορίας.
Ο σεβασμός της μνήμης ενός ηγέτη,
όπως ο Εθνάρχης Μακάριος, είναι
δεδομένος. Όμως, λόγια όπως «Ζει
και μας καθοδηγεί», δείχνουν ότι τα
παθήματά μας δεν έγιναν μαθήματα
όταν μας καθοδηγούν οι πολιτικές
Μακαρίου που δυστυχώς σήμερα
αποδεικνύονται παρακαταθήκες προς
αποφυγήν και όχι προς μίμηση.
αβγό βραστό χωρκάτικο που λαλούν
να το φάνε κάτω από ένα πλατάνι.
«Γιατί δεν κάνουμε κάτι παρόμοιο κι
εμείς;» αναρωτιόταν. Να καθαρίζου-
με ο ένας τα περβόλια του άλλου.
Ο Χαράλαμπος χωρίς να το πολυ-
καταλάβει ανακάλυψε, εννοείται,
κάτι πολλά σπουδαίο. Την αλληλεγ-
γύη, την αλληλοβοήθεια, που με αυ-
τά χτίστηκε βασικά ο κόσμος ώς
σήμερα, κλεισμένος και αποξενωμέ-
νος στο air condition, με αυλές και
σχολεία με ψηλά κάγκελα και άγχη
για τα νέα δανειστικά επιτόκια. Ο
Χαράλαμπος ανακάλυψε την έννοια
του δικοινοτικού, που ενώ την έχου-
με στον μοιρασμένο μας τόπο σαν
μεγάλο στόχο, κατάντησε άλλο ένα
πυροτέχνημα του χρόνου. Τα παιδιά
ξέρουν και νιώθουν από φυσικού
τους την ουσία πέρα από τα συστή-
ματα των συμφερόντων και του
εγκλεισμού. Όπως μια παρέα μικρών
στα Λύμπια που πηδούσαν έναν κο-
φτερό συρματοφράχτη για να βά-
ζουν νερό σε έναν σκύλο που οι
«ιδιοκτήτες» του τον άφηκαν σε μια
βεράντα για να πάνε διακοπές στον
Πρωταρά. Οι άθλιοι.
 ΓΝΩΜΕΣ
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ 11

ΠΑΡΑΘΥΡΟ

Το «Δεν ξέρω» ως έμβλημα της Κυπριακής Δημοκρατίας

Π
ριν από τέσσερις μέρες γιορ-
τάσαμε την 63η επέτειο της
ανακήρυξης της Κυπριακής
Δημοκρατίας (16 Αυγούστου
1960). Είχε προηγηθεί ένα χρονικό
διάστημα σχεδόν ενάμιση χρόνου ως
μεταβατική περίοδος.
Μέσα στον ενάμιση χρόνο έγιναν
πολλά. Ανάμεσά τους ήταν και η εντε-
λώς αντίθετη πορεία που ακολούθη-
σαν οι δείκτες του ενθουσιασμού και
της κρυψίνοιας. Ο πρώτος, αυτός του
ενθουσιασμού, ακολούθησε ταχεία
καθοδική πορεία. Όταν την 1η Μαρτί-
ου 1959 ο Μακάριος επέστρεψε από
την εξορία, όλη η Κύπρος ήταν ένα
πανηγύρι γιορτής για την απελευθέ-
ρωση από τους Βρετανούς και για την
Ανεξαρτησία. Στις 16 Αυγούστου του
1960, σχεδόν κα-
νείς δεν πανηγύ-
ρισε την πρώτη
μέρα αυτής της
Αν ε ξ α ρ τ η σ ία ς .
Αντίθετα, ο δεί-
κτης της κρυψί-
νοιας, της μεμψι-
Του μοιρίας, και της
Παύλου πολυδιάσπασης,
Μ. Παύλου ακολούθησε στα-
θερά ανοδική πο-
ρεία. Οι κλίκες και τα καπετανάτα εί-
χαν στήσει τους παρακρατικούς μη-
χανισμούς τους, οι ανταγωνισμοί –
κυρίως εντός της ελληνοκυπριακής
κοινότητας – απέκτησαν σάρκα και
οστά, η θεσμική επιρροή παραγόντων
στο κράτος έγινε προτεραιότητα, με
επιταχυνόμενη ορμή.
Κάπως έτσι στήθηκε το σκηνικό,
που τον πυρήνα του θα κουβαλούσε
τελικά η κυπριακή – κυρίως η ελλη-
νοκυπριακή – πολιτική συμπεριφορά,
από τότε μέχρι σήμερα.
Η άρνηση της όρασης
Για να είμαστε δίκαιοι με τον εαυτό
μας, έχουμε κάνει έκτοτε σημαντική
πρόοδο σε πολλούς τομείς της πολι-
τικής μας συμπεριφοράς. Υπάρχουν
όμως κάποια στοιχεία που παραμέ-
νουν δυνατά μέσα μας, από τότε, και
επηρεάζουν καίρια τον τρόπο που
λειτουργούμε.
Ένα από αυτά είναι η «ικανότητά
μας» να μη βλέπουμε τα εκάστοτε
διλήμματα και επιλογές που έχουμε
μπροστά μας. Όποτε υπάρχουν καθο-
ριστικές επιλογές ανάμεσα σε δύο
δρόμους, είτε κάνουμε ότι δεν βλέ-
πουμε το δίλημμα, είτε βλέπουμε
τους δύο δρόμους σαν μία και μόνο
λεωφόρο. Ένα από τα διλήμματα του
1960 ήταν «στήριξη της ανεξάρτητης
Κ.Δ. ή επιμονή στην ένωση;» Η συ-
μπεριφορά μας – όχι μόνο του Μα-
καρίου – έμοιαζε να θέλει να αγνοεί
ότι υπάρχει καν αυτό το δίλημμα.
Κάτι ανάλογο συνέβαινε, τόσο με το
δίλημμα της συνεργασίας ή μη με την
άλλη μεγάλη κοινότητα, όσο και με
την εφαρμογή του ίδιου του Συντάγ-
ματος – του γράμματος, αλλά κυρίως
του πνεύματός του.
Ο νέος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, μαζί με τον τελευταίο Άγγλο κυβερνήτη της Κύπρου Sir Hugh Foot και την
οικογένειΆ του σε γιορταστικό δείπνο για την τελετή της ανακήρυξης της κυπριακής ανεξαρτησίας. Αύγουστος 1960 (φωτογραφία: David Lees).
Σε όλες τις κρίσιμες και δικομματι-
Στις 16 Αυγούστου κές περιόδους, από τότε μέχρι σήμε-
του 1960, σχεδόν ρα, εκδηλώνουμε πιστά αυτήν τη
συμπεριφορά. Τόσο πιστά, που η έξη
κανείς δεν τού «δεν υπάρχουν διλήμματα και
δρόμοι» μεταφέρθηκε από την πολι-
πανηγύρισε την τική ηγεσία στην κοινωνία με εξαιρε-
πρώτη μέρα αυτής τικά επιτυχημένο τρόπο. Η διαδικα-
σία διαμόρφωσης μιας σύγχρονης
της Ανεξαρτησίας. κοινωνίας μέσα από την εκπαίδευση
απέτυχε, αλλά η διαδικασία εκπαί-
Αντίθετα, ο δείκτης δευσής μας από το πολιτικό προσω-
πικό «πέτυχε» ζηλευτά!
της κρυψίνοιας, Η σημερινή γενική ασάφεια λόγων, η
της μεμψιμοιρίας, και ομίχλη προθέσεων, η αμφισημία διακη-
ρύξεων, και η αντιφατικότητα πράξεων,
της πολυδιάσπασης, έχουν την πηγή τους σ’ αυτήν την «ευ-
γενή μας τύφλωση». Από άλλους λιγό-
ακολούθησε σταθερά τερο και από άλλους περισσότερο, είναι
ανοδική πορεία η αλήθεια. Αλλά η «τύφλωση» είναι
γενικά πολύ υψηλού βαθμού.
Δεν χρειάζονται παραδείγματα, ούτε
ιστορικά, ούτε συγχρονικά. Είναι πα-
ντού! Μόνο το ότι για σχεδόν πενήντα
χρόνια αρνούμαστε την ύπαρξη του
διλήμματος ομοσπονδία ή διχοτόμηση
δείχνει πόσα άλλα, μικρότερης ( ; )
σημασίας, αρνούμαστε ότι υπάρχουν
καν. Σχεδόν καθημερινά.
Η αντιφατικότητα ως νόμος
Ένα άλλο ισχυρό κληροδότημα του
1959-60 είναι η εξοικείωση με την
προσωπική αντιφατικότητα. Για χρό-
νια ο Μακάριος ήταν και ενωτικός και
ανεξαρτησιακός. Για δεκαετίες ο Γλ.
Κληρίδης ήταν και εθνικόφρων και
ομοσπονδιακός. Για μια ζωή ο «ενδι-
άμεσος χώρος» ήταν και κεντρώος
και ακροδεξιός. Αντιφατικότητα σε
επίπεδο λόγου-πράξεων, αλλά και σε
επίπεδα λόγων μεταξύ τους και πρά-
ξεων μεταξύ τους.
Αυτή η ταυτοτική και υπαρξιακή
αντιφατικότητα είχε εξαρχής χαρα-
κτήρα κανόνα. Και μεταλαμπαδεύτη-
κε έτσι από γενιά σε γενιά, με απο-
τέλεσμα να θεωρείται περίπου «δι-
καίωμα», τόσο του κάθε πολιτικού,
όσο και εν πολλοίς του κάθε πολίτη.
Από αυτήν την υποσυνείδητη ( ; )
αποδοχή της αντιφατικότητας έχουν
προκύψει πολλά παράδοξα στη συμπε-
ριφορά και της κοινωνίας τα τελευταία
63 χρόνια. Ας μην φλυαρήσουμε και
ας σταθούμε σε ένα πρόσφατο: Η ανε-
ξήγητη ανοχή απέναντι στη διαπλοκή
και κυρίως στη διαφθορά. Μπορεί
εύλογα να υποθέσει κάποιος ότι, αν ο
Ν. Αναστασιάδης σταματούσε στις 50
αντί στις 67 πολιτογραφήσεις του γρα-
φείου του, αν τερμάτιζε το πρόγραμμα
τρεις μήνες πριν τον Al Jazeera και όχι
αμέσως μετά, σήμερα δεν θα είχε κα-
θορίσει απλώς το εκλογικό αποτέλε-
σμα· θα ήταν ξανά ο ίδιος Πρόεδρος,
για τρίτη θητεία.
Ο αυτοκεντρισμός
Θεωρώ ασέβεια προς τους αν-
θρώπους με σύνδρομο Asperger να
χρησιμοποιήσω τον όρο «αυτισμός»
για να περιγράψω ένα συλλογικό
παράγωγο των συμπεριφορών του
1960, που κληροδοτήθηκε σ’ εμάς
μέχρι τις μέρες μας. Γι’ αυτό χρησι-
μοποιώ αυθαίρετα τον «νεολογισμό»
Αυτοκεντρισμός.
Για την ακρίβεια, ο ελληνοκυπρια-
κός αυτοκεντρισμός είναι ένα παθο-
λογικό συμπεριφορικό μοντέλο το
οποίο άρχισε να γίνεται ορατό του-
λάχιστον από τις αρχές της δεκαετίας
του 1930. Θα περίμενε όμως κά-
ποιος ότι, μετά τα τόσα παθήματα για
τρεις δεκαετίες, και με την κατάκτηση
της ανεξαρτησίας (άρα και την έναρ-
ξη της ένταξης της ανεξάρτητης Κύ-
πρου στο παγκόσμιο γίγνεσθαι) θα
υποχωρούσε. Αντίθετα, κατά περιό-
δους επιτεινόταν.
Περί τίνος πρόκειται; Για την τάση
της επικέντρωσης στον εαυτό, ακόμη
και όταν το ζητούμενο είναι η «κοι-
νωνικοποίηση», η αλληλεπίδραση με
το περιφερειακό και παγκόσμιο πε-
ριβάλλον. Δεν είναι απλώς η θεώρη-
ση του κόσμου με κέντρο τον εαυτό
μας ως ομφαλό της γης. Είναι και η
πεποίθηση ότι η πραγματικότητα
οφείλει να προσαρμοστεί στην
«πραγματικότητα» του εαυτού, και
όχι το αντίθετο. Αυτό παρήγαγε και
παράγει τα πιο παράδοξα: Ο Μακά-
ριος, ηγέτης μιας κοινότητας μισού
εκατομμυρίου, να πιστεύει ότι μπορεί
να δουλεύει ταυτόχρονα τις ΗΠΑ, την
Ευρώπη, τη Σοβιετική Ένωση, τους
Αδέσμευτους, την Τουρκία και την
Ελλάδα. Γιατί; Επειδή η ικανότητά του
να πείθει το μισό εκατομμύριο των
Ελληνοκυπρίων θεωρούσε πως ήταν
αρκετή απόδειξη για την υποχρέωση
του σύμπαντος να προσαρμοστεί.
Έκτοτε, πολλοί πολιτικοί και πολί-
τες αρνούνται να δουν έξω από τις
ακτές της Κύπρου. Παρά μόνο όσα
θέλουν να δουν και να ακούσουν.
Ζητούσαν ένωση με την Ελλάδα και
αρνούνταν να ακούσουν την ίδια
όταν τους έλεγε (κατά κανόνα) «δεν
μπορώ να κάνω κάτι γι’ αυτό, είναι
ανέφικτο». Ζητούσαν και ζητούν από
τον ΟΗΕ και την ΕΕ παρέμβαση για
λύση του Κυπριακού, αλλά αρνού-
νταν και αρνούνται να ακούσουν αυ-
τά που τους λένε για την εφικτή λύ-
ση. Ζητούσαν ένταξη στην ΕΕ και
απαιτούν αυτή να τους βλέπει ως
ισότιμους εταίρους, αλλά δεν την
ακούν ούτε καν για τα στοιχειώδη·
στη λειτουργία κράτους δικαίου, τη
διαφθορά, τα ενεργειακά, τις σχέσεις
με τους Ρώσους, τον Κανονισμό της
Πράσινης Γραμμής, τις σχέσεις με
τους Τουρκοκυπρίους.
Η «αλήθεια» αρχίζει και τελειώνει
στη μισή Κύπρο.
Επέτειος
Όλα αυτά είναι μερικά μόνο από τα
πολλά κληροδοτήματα της περιόδου
1959-60, καθώς και των πρώτων
χρόνων της ανεξαρτησίας. Αν θέλουμε
οι επέτειοι να έχουν νόημα, τα μεγάλα
λόγια από άμβωνος δεν βοηθούν.
Αντίθετα, ενόψει και του κρίσιμου
φθινοπώρου σε όλα σχεδόν τα κρίσι-
μα ζητήματα, η αυγουστιανή επέτειος
έχει νόημα μόνο αν αναλογιστούμε τα
καταραμένα κληροδοτήματα· και αν
αρχίσουμε να τα αποδομούμε.

Το καλάθι
… με τις ποντικοπαγίδες (1): Αγωνίστηκες με τον
προκάτοχο και μέντορά σου να ακυρώσεις κάθε λό-
γο ύπαρξης του Ακιντζί. Και έκανες τα πάντα για να
τον καταπιεί η Άγκυρα. Γιατί, ενόσω ήταν εκεί, υπήρ-
χε πάντα ο κίνδυνος επανέναρξης διαδικασιών για
λύση. Τώρα, τρέχεις να καταγγείλεις το καθεστώς Τα-
τάρ για τις προκλήσεις στην Πύλα!
…με τις ποντικοπαγίδες (2): Όποτε ανεβαίνει ένα
σκαλοπάτι η γκρίνια μέσα στην κοινωνία για την ανα-
ποτελεσματικότητα της κυβέρνησης, ο Πρόεδρος δι-
αρρέει στα ΜΜΕ και στα ΜΚΔ ότι επίκειται αντικατά-
σταση του τάδε υπουργού (ανάλογα με το επίκεντρο
της δυσαρέσκειας). Τώρα, βάζει διάφορους να δια-
φημίζουν τη σύσκεψη του Υπουργικού στο Τρόοδος,
τέλος Αυγούστου. Θα ληφθούν, λέει, σημαντικές απο-
φάσεις, μετά από ιδεοθύελλα! Από ποιους θα λη-
φθούν οι αποφάσεις; Από ένα σώμα που ο ίδιος δι-
αδίδει ότι τον απογοήτευσε και θα το αναδομήσει κα-
τά 50% σε λίγες εβδομάδες;
… με τις ποντικοπαγίδες (3): Προκειμένου να συ-
γκαλυφθεί κάπως το σκάσιμο της σαπουνόφουσκας
με τον EastMed, στον τομέα της ενέργειας η κυβέρ-
νηση έριξε όλα τα επικοινωνιακά της λεφτά στον
αγωγό ηλεκτρισμού EuroAsia. Αυτό έκανε ακόμη πιο
ηχηρό το χαστούκι της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επεν-
δύσεων να μην επιτρέψει δάνειο χρηματοδότησης
του έργου, ως οικονομικά ασύμφορο! Τώρα, τι μένει
να πουλήσουμε στην κοινή γνώμη;
12
παρασκήνιο
Đ Έχουμε την εντύπωση ότι η
κατεχόμενη Κύπρος θα πρέπει να
είναι συνεπής με την κατοχή της.
Κυνηγούμε τους καταπατητές και
προσπαθούμε να ελέγξουμε την
καταπάτηση γης στα κατεχόμενα.
Οι οποίοι σε κάποιες περιοχές
(π.χ. Τρίκωμο) έχουν υπερβεί τα
εσκαμμένα. Το θέμα αφορά όλη
την Κύπρο. Κάποιοι φωνάζουν για
τα κατεχόμενα, αλλά αυτό που
προέχει είναι να μπουν κάποιοι
κανόνες στις ελεύθερες περιοχές.
Ποιος πωλεί και πού σε
αλλοδαπούς. Θα μας πει κάποιος
ότι η Κύπρος είναι μέλος της ΕΕ
οπότε δεν μπορεί να βάλει
απαγορεύσεις σε Ευρωπαίους.
Σωστό. Αυτό θα έπρεπε να το είχε
κάνει όταν
έμπαινε στην
ΕΕ. Το έκαναν
και άλλες
ευρωπαϊκές
χώρες.
Ειδικότερα: 1.
Το πρωτόκολλο
αρ. 32 της
Συνθήκης για
την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ)
επιτρέπει στη Δανία να διατηρήσει
την ισχύουσα νομοθεσία που
περιορίζει την απόκτηση
δεύτερης κατοικίας από
αλλοδαπούς. 2. Το πρωτόκολλο
αρ. 6 της πράξης προσχώρησης
του 2003 επιτρέπει στη Μάλτα να
περιορίζει την απόκτηση
δεύτερης κατοικίας. 3. Το
πρωτόκολλο αρ. 2 της πράξης
προσχώρησης της Φινλανδίας
του 1994 επιτρέπει
συγκεκριμένους περιορισμούς
όσον αφορά τα νησιά Åland,
συμπεριλαμβανομένης π.χ. της
απόκτησης ακίνητης περιουσίας.
4. Το παράρτημα V της πράξης
προσχώρησης της Κροατίας του
2011 επιτρέπει στην Κροατία να
διατηρήσει ορισμένους
περιορισμούς στην απόκτηση
γεωργικής γης από υπηκόους της
ΕΕ και του ΕΟΧ (Ευρωπαϊκός
Οικονομικός Χώρος) για 7 έτη
από την ημερομηνία
προσχώρησης, με δυνατότητα
παράτασης 3 ετών. Από την άλλη,
ως Κύπρος μπορούμε να
θεσπίσουμε κανονισμούς για μη
Ευρωπαίους. Το κακό παράγινε τα
τελευταία χρόνια με διάφορους
ξένους να ελέγχουν πλέον τις
τιμές και την ανάπτυξη των
πόλεών μας, κυρίως της Λεμεσού.
Đ Πήγαν στο Προεδρικό
Κανάρη και Γιαννάκη. Δεν
συζητήθηκε τίποτα περί
προσόντων και πιστοποιητικών
όπως μας λέχθηκε. Ο Νίκος
Χριστοδουλίδης δεν είναι
εξάλλου πρόεδρος του ΚΥΣΑΤΣ.
Τα είχε ο κ. Πρόεδρος με το
account Jho Low ο Προεδρικος
Βαφτιστικοςᵖᵃʳᵒᵈʸ, για το οποίο
είχε πάρει αυτοπροσώπως τον
επικεφαλής της Υπηρεσίας
Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
Ανδρέα Αναστασιάδη και ζήτησε
να κατεβεί αμέσως. Του εξήγησαν
ότι αυτό δεν μπορεί να το κάνει η
υπηρεσία αλλά έπρεπε να
απευθυνθεί στο twitter.
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023
Đ Σκανδαλίζει η οικία Τάσσου
Παπαδόπουλου και απογόνων
στον Πρωταρά, παρά το Serena
Bay επί της θαλάσσης. Η οικία
καταλήγει σε αδιέξοδο και σε
αυτό το αδιέξοδο όπως
φαίνεται στη φωτογραφία είναι
η μόνη κατοικία που έχει
πρόσοψη και είσοδο. Η
μοναδική που τη βολεύει να
κλείσει τον δημόσιο δρόμο και
αδιέξοδο και να το κάνει δικό
της πριβέ πάρκινγκ. Η μοναδική
διπλανή κατοικία ανοίγει αλλού
Υποψιαζόμαστε ότι ο Μικρός μας
Πρόεδρος ζήτησε από τον
Βίκτωρα να του βρει το κινητό του
Έλον Μασκ, αλλά παρακάτω δεν
μάθαμε. Σφίγγα ο Βίκτωρας. Σε
ό,τι αφορά τις κυρίες πάντως, η κ.
Κανάρη επανέλαβε στον Πρόεδρο
ότι έκανε τις δηλώσεις της για να
βοηθήσει την κ. Γιαννάκη. Δεν
γνωρίζουμε αν ο κ.
Χριστοδουλίδης της έβαλε τις
φωνές αφού και το δούλεμα έχει
τα όριά του. Αυτό το γνωρίζουν ο
ίδιος, η κ. Κανάρη και ο
πνευματικός του στο μοναστήρι
του Μέσα Ποταμού.
Đ Ο ένας από τους δύο
Κυπραίους που συνελήφθησαν
στη Σιγκαπούρη, ο Σου Χαϊτζίν,
αποδείχτηκε και πηδηχτούλης. Ο
Σου Χαϊτζίν (το όνομα του βγαίνει
από την κυπριακή φράση «εσού
έχεις χάζιν»), σύμφωνα με τους
The Straits Times της
Σιγκαπούρης, όταν η Αστυνομία
πήγε για να τον συλλάβει πήδηξε
από τον δεύτερο όροφο του
διαμερίσματός του και κρύφτηκε
Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ
σε ιδιωτικό δρόμο από την άλλη
πλευρά. Το αδιέξοδο όπως
φαίνεται και στη φωτογραφία
διαθέτει θέσεις πάρκινγκ
αρκετές και δημόσιες για όλο
τον κόσμο. Η τριώροφη
πολυκατοικία χωρίζεται σε τρεις
κατοικίες όπου κάθε όροφος
έχει τουλάχιστον μία και
φαίνεται να έλαβε άδεια
οικοδομής χωρίς να διαθέτει
αρκετά πάρκινγκ. Εδώ και
περισσότερο από μία βδομάδα
επειδή ήρθανε και μένουν οι
ιδιοκτήτες και οι δικοί τους
σε αγωγό αποχέτευσης. Τον
βρήκαν βέβαια και τον συνέλαβαν
και αυτόν μαζί με άλλους 9. Στην
κατοχή του Σου που έχει χάζιν
βρέθηκαν κάτι ράβδοι χρυσού,
μερικά πολυτελή αυτοκίνητα και
κάτι ρόλεξ.
Αυτά με την
πρώτη
επίσκεψή
του στην
Κύπρο θα
τα έδινε σε
κάτι δικά
μας παιδιά
που τον
βοήθησαν
να βγάλει
διαβατήριο. Δεν ξέρουμε βέβαια
ακόμη πού είναι το πολυτελές του
διαμέρισμα στη Λεμεσό. Ούτε του
Σου ούτε του άλλου του Γουάνγκ
Ντεχάι. Το οποία μαζί με
εκατοντάδες άλλα παραμένουν
κλειστά και σκοτεινά τα βράδια
εδώ και χρόνια. Μπορούμε να
ρωτήσουμε βέβαια. Σύμφωνα με
στοιχεία που μας δόθηκαν από το
Υπουργείο Εσωτερικών και οι δύο
τους πολιτογραφήθηκαν από
δικηγορικά γραφεία στη Λεμεσό.
Το Δικηγορικό Γραφείο Αρετή
Χαριδήμου και Συνεργάτες ΔΕΠΕ
και το Δικηγορικό Γραφείο
Γιώργος Χαραλαμπίδης. Με βάση
τον έλεγχο που τους έγινε το
2019 όταν υπέβαλαν αίτηση και οι
δύο ήταν καθαροί, σιόνιν. Όπως
καθαρός σιόνιν είχε βρεθεί και ο
Τζο Λόου.
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
έβαλαν αυτά τα πασσαλάκια και
κούκο. Για να μην μπαίνει
κανένας άλλος στον δημόσιο
δρόμο και πάρκινγκ που είναι
μπροστά από το κτήριο της
οικογένειας Παπαδόπουλου/
Γιωρκάτζη επίσης. Όταν
βγαίνουν σηκώνουν τον κούκο
και τον ξαναβάζουν μετά.
Καρφώθηκαν μόνιμα
πασσαλάκια δεξιά-αριστερά.
Τον Δεκαπενταύγουστο έβαλαν
επιπροσθέτως και ένα μεγάλο
καλάθι σκυβάλων του δήμου
δεξιά ως ανάχωμα.
Đ Η υφυπουργός κ. Ειρήνη Πική
εξήγγειλε τη δημιουργία
μηχανισμού παρακολούθησης και
ελέγχου των κυβερνητικών
έργων και θα αποσπάσει μάλιστα
και 10 ανώτερους δημόσιους
υπαλλήλους για να παρακολουθεί
την πορεία τους. Μήπως κ. Πική
μου ξεχάσατε ότι κάποτε αυτός ο
Νίκαρος (ναι έκανε και καλά
πράματα ο Νίκαρος) είχε
ανεβάσει στο διαδίκτυο τον
Εξάντα; Με βάση τον οποίο
μπορούσαμε όλοι να
παρακολουθούμε; Η διαφάνεια
μάλιστα εκνεύριζε και κάποιους
τεμπελόγατους
δημόσιους
υπαλλήλους οι
οποίοι
ετσυλούσαν τα
έργα ώς
παρατζεί!
Τώρα θα
πληρώνουμε
μισό εκατ.
ευρώ τον
χρόνο σε 10
ανώτερους για
να πληροφορείται μόνο το
Προεδρικό; Μας λέχθηκε βεβαίως
από την κ. Πική ότι ο Εξάντας θα
ανέβει ξανά στο διαδίκτυο τον
Σεπτέμβριο. Μας ανησυχεί
πάντως αυτός ο
υπερσυγκεντρωτισμός
υπαλλήλων στο Προεδρικό. Μας
φαίνεται λίγο σαν
παρακυβέρνηση.
Đ Πάει και το μεγάλο αστέρι της
Δεξιάς στην Αυστρία, όπως μας
έλεγαν οι Συναγερμικοί. Ο
Αυστριακός εισαγγελέας,
αρμόδιος για οικονομικά
εγκλήματα και διαφθορά που
ερευνά τα σκάνδαλα διαφθοράς
τα οποία συγκλόνισαν την
Αυστρία, απήγγειλε κατηγορία για
ψευδή κατάθεση ενώπιον του
Κοινοβουλίου κατά του τέως
Καγκελαρίου της Αυστρίας
Σεμπάστιαν Κουρτς. Η δίκη του θα
ξεκινήσει στις 18 Οκτωβρίου. Ο
άνθρωπος που εκτινάχθηκε στο
πολιτικό στερέωμα για να γίνει ο
νεότερος εκλελεγμένος ηγέτης
του πλανήτη
οδηγήθηκε σε
παραίτηση από
την καγκελαρία
λόγω των
σκανδάλων τον
Οκτώβριο 2021
και έκτοτε
εξαφανίσθηκε
από την
πολιτική ζωή.
Αυτά βέβαια σε
χώρες που
έχουν θεσμούς.
Θα πάει
φυλακή ο τέως
καγκελάριος επειδή είπε ψέματα
σε κατάθεση. Ο δικός μας που
έκλεψε μια ολόκληρη ομιλία
βγήκε Πρόεδρος. Ο
πολυεκατομμυριούχος, σύμφωνα
με δηλώσεις του, Νίκος
Αναστασιάδης που μας έλεγε 5
χρόνια ψέματα για το τζετ του
Σαουδάραβα και τον αποκάλυψε
ένα πουλί, αφυπηρέτησε και
λαμβάνει μηνιαίως συντάξεις
Προέδρου, βουλευτού και
δικηγόρου, έχει φρουρά και
δωρεάν αυτοκίνητο εφ’ όρου
ζωής.
Đ Απαράδεκτοι οι
Τουρκοκύπριοι στην Πύλα.
Χτύπησαν στρατιώτες του ΟΗΕ,
μετακίνησαν τα αυτοκίνητά τους
με μπουλντόζες, έστειλαν και
τέσσερις από αυτούς στο
νοσοκομείο. Κι εκεί που ήμουν
έτοιμος να συνεχίσω να τους
βρίζω και μεταξύ μας τους αξίζει
κάθε βρίσιμο... ντινγκ ξαφνικά
μου έρχεται notification. Σαν
σήμερα δολοφονήθηκε ο
Αμερικανός πρέσβης Ρότζερ
Ντέιβις στη Λευκωσία κατά τη
διάρκεια διαδήλωσης
Ελληνοκυπρίων. Είμαστε ένας
τόπος που ενεργεί με βάση τα
πάθη και τα παθήματά του. Που
δεν μαθαίνει ποτέ από την ιστορία
του.

ΑΥΤΟΝΌΗΤΑ
Η περίοδος χάριτος της κυβέρνησης τελείωσε
Ό
λες οι νεοεκλεγμένες κυβερ-
νήσεις ξεκινούν τη θητεία τους
με μια περίοδο χάριτος. «Μήνα
του μέλιτος» την ονόμασε ο
Αβέρωφ Νεοφύτου, μιλώντας ειδικά
για την οικονομία. Στην περίπτωση
της νίκης του Νίκου Χριστοδουλίδη,
της Αλληλεγγύης, της ΕΔΕΚ, του ΔΗ-
ΚΟ, της ΔΗΠΑ και μερίδας της βάσης
του ΔΗΣΥ, «ο μήνας του μέλιτος»
διαρκεί όχι έναν αλλά έξι μήνες. Λίγο
ο μοιρασμένος ΔΗΣΥ που δεν έχει
βρει ακόμα τον ρόλο του και τη φω-
νή του, λίγο το ΑΚΕΛ με την αυταρέ-
σκειά του ότι τα πήγε καλά στις εκλο-
γές και πρέπει να
ανανεωθεί/διευ-
ρυνθεί, λίγο η κα-
λοκαιρινή ραστώ-
νη, μείναμε χωρίς
αντιπολίτευση.
Χάρη στην ανυ-
παρξία της αντι-
Της πολίτευσης, πε-
Ρένας ράσαμε ένα εξά-
Χόπλαρου μηνο με σχετική
ησυχία. Εκτός
των καβγάδων στο Υπουργείο Υγεί-
ας, είχαμε εγκαίνια, αγάπη και αισιο-
δοξία. Κυρίως είχαμε την κυβέρνηση
να καλλιεργεί συστηματικά την εικό-
να μιας φλατ και εύκολης πολιτικής
ηγεμονίας. Αυτό είναι το πιο επικίν-
δυνο από όλα.
Κάποιοι επισημάναμε τον κίνδυνο
εξαρχής. Κανείς δεν έδωσε σημασία
στο ότι η χώρα δεν έχει πατήσει καλά
- καλά στα πόδια της και η μοίρα της
εξαρτάται από παράγοντες που δεν
μπορεί ακόμη να ελέγξει η ίδια. Ενώ
όλοι επικαλούνται, σε επίπεδο ρητορι-
κής πάντα, τις γεωστρατηγικές αλλα-
γές, κανείς δεν δίνει μεγάλη σημασία
τι ακριβώς σημαίνει για τα συμφέρο-
ντά μας αυτό - εάν δίναμε σημασία θα
άλλαζε κάτι στον τρόπο που σχεδιά-
ζουμε τις κινήσεις μας. Κανείς δεν δί-
νει σημασία στα πρώτα σύννεφα που
ΜΙΑ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΣΚΕΨΗΣ
Η σημειολογία δεν έφερε ποτέ τελικές νίκες
Π
αρακολούθησα όλα όσα γρά-
φτηκαν και ειπώθηκαν την Πα-
ρασκευή για τα γεγονότα στη
νεκρή ζώνη της Πύλας. Αναμ-
φισβήτητα, οι επιθετικές ενέργειες
από και προς οποιονδήποτε είναι
καταδικαστέες. Σαφώς, και η «κυ-
βέρνηση» Ταλάτ με τέτοιες ενέργειες
δείχνει ανίκανη να αντιληφθεί τις
εξελίξεις. Να αντιληφθεί τις προοπτι-
κές που ενδεχομέ-
νως ανοίγονται μπρο-
στά μας με το νέο
κλίμα στις ελληνο-
τουρκικές σχέσεις.
Και, μάλιστα, με μια
Τουρκία που για ευ-
νόητους λόγους ανα-
Της γκάζεται να κάνει θε-
Θεανώς τικά βήματα προς τα
Β. Καλαβανά εμπρός πλησιάζοντας
την Ευρωπαϊκή Ένω-
ση. Βέβαια, θεωρώ και τη διαχείριση
του γεγονότος από την κυβέρνηση
Νίκου Χριστοδουλίδη ελλειμματική
σε ό,τι αφορά τη στρατηγική. Διαβά-
ζοντας και ακούγοντας τα ρεπορτάζ
της Παρασκευής αντιλήφθηκα ότι η
κυβέρνηση ερμήνευσε αυτό το περι-
στατικό ως ευκαιρία να παρουσιαστεί
ως το θύμα των επεκτατικών βλέψε-
ων της Τουρκίας, ανασύροντας από
τη ναφθαλίνη πατριωτικές κορώνες.
Οι, δε, πολιτικές δυνάμεις που συ-
γκυβερνούν, άδραξαν την ευκαιρία
για να ξεδιπλώσουν το δικό τους
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023
Μπορεί να μην έχει
αυτή τη στιγμή
εκλογικό, πολιτικό
αντίπαλο, αλλά
έχει έναν αντίπαλο
πολύ πιο δύσκολο.
Τα τεράστια
προβλήματα
της χώρας
ψευδοπατριωτικό ντελίριο. Και όλη
μαζί σύσσωμη η κυβέρνηση μάς απέ-
δειξε πόσο διπλωματικά ανάπηρη
είναι να κατανοήσει το γεγονός ότι,
εντός ενός νέου διεθνούς και γεω-
πολιτικού κλίματος, η διαχείριση θα
έπρεπε να γίνει με ουσιαστικά οφέλη
και όχι παροδικές νίκες. Μια πρό-
σκαιρη νίκη που, κατά τη γνώμη μου,
είναι μια παρανυχίδα μπροστά σε ένα
άλυτο Κυπριακό. Ένα άλυτο Κυπριακό
που μέσα σε μισό αιώνα άλλαξε τις
ανάγκες και αναπόφευκτα, δυστυ-
χώς, οι νεκρές ζώνες μετατρέπονται
σε ρευστά πεδία προς αξιοποίηση για
το όφελος αποκλεισμένων περιοχών
αλλά και των κατοίκων τους, ένθεν
και ένθεν της γραμμής.
Αν κανείς αναλύσει με σοβαρότη-
ΓΝΩΜΕΣ
Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ
μαζεύονται πάνω από το κεφάλι μας
στην οικονομία, τα οποία όπως γρά-
φουν οι ειδικοί μπορεί να ξεσπάσουν
σε μια νέα καταιγίδα, ενώ εμείς δεν
έχουμε καν προβλέψει για μια ομπρέ-
λα ή ένα αδιάβροχο. Ούτε καταλάβαμε
αν υπάρχει σχέδιο σε περίπτωση μιας
μεγάλης κρίσης στη νεκρή ζώνη – ελ-
πίζω να μην επικρατήσει κι εδώ, η
χριστοδουλική λογική για το Βαρώσι
ότι «οι Τούρκοι μπλοφάρουν». Είναι το
περιστατικό στην Πύλα μεμονωμένο ή
προέρτιο μιας σειράς παρόμοιων πε-
ριστατικών; Το μεταναστευτικό/προ-
σφυγικό με μαθηματική ακρίβεια οδη-
γεί σε αλλεπάλληλες κοινωνικές εκρή-
ξεις. Για να μην τα πολυλογώ, αν στο
επόμενο διάστημα η συγκυρία μας
οδηγήσει σε μια νέα κρίση, που μπορεί
τα και κοιτάζοντας τη μεγάλη εικόνα,
θα αντιληφθεί ότι μετά από μισό
αιώνα οι ανάγκες μεταβάλλονται,
όπως όλα εξάλλου σε αυτή τη ζωή,
και εκεί που υπάρχουν αναχώματα
και βαρέλες θα πρέπει κάποια στιγ-
μή να γίνουν δρόμοι που πιθανότατα
να μας έλυναν και μέρος του κυκλο-
φοριακού ζητήματος. Δεν μπορεί η
ανάγκη για δημιουργία δρόμου για
να βγουν οι κάτοικοι του Άρσους
από την απομόνωση, μετά από μισό
αιώνα, να ερμηνεύεται ως επεκτατι-
σμός της Τουρκίας. Προφανώς, χω-
ρίς να δικαιολογώ κανέναν, πρέπει
να έγιναν τα απαραίτητα διαβήματα
από την πλευρά των Τουρκοκυπρίων
προς τον ΟΗΕ και προς την ελληνο-
κυπριακή πλευρά για τη δημιουργία
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
να είναι εθνική ή οικολογική, ή μπορεί
να είναι μια νέα παγκόσμια οικονομική
κρίση στους ανέμους της οποίας θα
είμαστε φτερό, φοβάμαι πώς η κυβέρ-
νηση θα πέσει από τα σύννεφα μαθαί-
νοντας πώς εξανεμίζονται οι πολιτικές
ηγεμονίες και πώς αλλάζουν στρατό-
πεδο οι οπαδοί.
Θα ρωτήσουν οι χειροκροτητές της
κυβέρνησης, «μα καλά, δεν βλέπεις ότι
πάμε θαυμάσια;» Μόνο το ΑΚΕΛ, εσύ
και πέντε γραφικοί αβερωφικοί τα λέ-
τε αυτά». Θα απαντήσω, ανάλογα με
το πώς τίθεται το ερώτημα. Οι εκλογές
τελείωσαν. Ο Αβέρωφ έχασε. ‘Εχουμε
Πρόεδρο κι αυτός έχει την ευθύνη της
διακυβέρνησης από τον περασμένο
Φεβρουάριο.
Ανήκω σ’ έναν πολιτικό χώρο που
Δυστυχώς, ολόκληρη
η κυβέρνηση
Χριστοδουλίδη
αδυνατεί να αντιληφθεί
την έκβαση που
θα έχει αυτό καθ’ αυτό
το γεγονός γιατί
απλούστατα εστιάζει
στο παρόν
αυτού του δρόμου. Διερωτώμαι,
όμως, ποια ήταν η αντίδραση της
κυβέρνησης σε αυτό το διάβημα, σε
μια εποχή που ο Νίκος Χριστοδουλί-
δης δεν άφησε πέτρα που δεν τη
σήκωσε για να πείσει την Ευρωπαϊ-
κή Ένωση για την προθυμία του για
επίλυση του Κυπριακού αλλά και για
να ορίσει η ΕΕ ειδικό απεσταλμένο.
Αν αυτή είναι η πραγματική επιθυ-
μία του Νίκου Χριστοδουλίδη, είναι
ευκαιρία αυτό το γεγονός να λει-
τουργήσει ως αποδεικτικό στοιχείο
ότι ο Νίκος Χριστοδουλίδης κτίζει
γέφυρες αντί να τις γκρεμίζει. Μπο-
ρεί να ζητήσει κάτι αντίστοιχο σε μια
άλλη νεκρή ζώνη, για παράδειγμα,
άνοιγμα της λεωφόρου Λάρνακος
που ο λαός, μέχρι πριν τον πόλεμο,
13
δεν κατόρθωσε ποτέ να έχει αυτόνο-
μη κοινοβουλευτική παρουσία, αλλά
είχε πάντοτε αυτόνομο πολιτικό λό-
γο. Αυτός ο λόγος δεν εισακούστηκε
όταν προειδοποιούσε για τη χρεοκο-
πία, για την έκπτωση της δημοκρατί-
ας, για τη ρωσική διείσδυση, για τη
διαφθορά, για το Κυπριακό. Διάφο-
ροι χλευάζουν τις Κασσάνδρες,
αγνοώντας ότι η κατάρα που ακο-
λουθούσε την Κασσάνδρα δεν ήταν
να αστοχεί, αλλά να μην την πιστεύ-
ουν. Και αυτός ο αυτόνομος πολιτι-
κός λόγος θα ακουστεί και σήμερα,
έστω κι αν είμαι σχεδόν σίγουρη ότι
αντί να εισακουστεί θα συκοφαντη-
θεί ως φιλοακελικός, αβερωφικός,
ισοπεδωτικός και δεν ξέρω γω τι.
Καμία σχέση.
Η κυβέρνηση πρέπει να βγει όσο
πιο γρήγορα γίνεται από τον μήνα
του μέλιτος, τη μέθη της νίκης. Να
καταλάβει ότι ηγεμονεύει πολιτικά
ελλείψει αντιπάλου. Μπορεί να μην
έχει αυτή τη στιγμή εκλογικό, πολιτι-
κό αντίπαλο, αλλά έχει έναν αντίπα-
λο πολύ πιο δύσκολο. Τα τεράστια
προβλήματα της χώρας. Την ασθενι-
κή της δημοκρατία, την εύθραυστη
οικονομία, την αποπροσανατολισμέ-
νη κοινωνία, άθυρμα του ανορθολο-
γισμού, της συνωμοσιολογίας αλλά
και της αδικίας, των ανισοτήτων, της
έλλειψης προοπτικής, της μιζέριας,
της καθημερινής ζωής με όρους του
20ού αιώνα ενώ μπήκαμε ήδη στην
τρίτη δεκαετία του 21ου. Και για αυτά
δεν γίνεται σχεδόν τίποτα. Κι αυτά,
αν δεν είμαστε πολύ τυχεροί και δεν
μας πάνε όλα πρίμα, θα γεννήσουν
τον επόμενο πολιτικό της αντίπαλο.
Ο οποίος, συν όλους τους άλλους
εξωτερικούς κινδύνους, μπορεί την
επόμενη φορά να πετύχει να κατα-
στρέψει τη χώρα. Όσο η κυβέρνηση
ζει τον παρατεταμένο «μήνα του μέ-
λιτος» η χώρα είναι στον αυτόματο
πιλότο, έρμαιο της συγκυρίας.
ταξίδευε από την Αγλαντζιά στη Λάρ-
νακα μέσα σε 10 λεπτά αντί 45 λε-
πτά. Αυτό χρειάζεται βέβαια μυαλά
που σκέφτονται έξω από το κουτί
(out of the box thinking) και διπλω-
ματία που αναλογίζεται τις κινήσεις
που γίνονται στον διεθνή παράγοντα
και δεν απομονώνουν ένα περιστα-
τικό το οποίο, να μου το θυμηθείτε,
θα σβήσει σιγά - σιγά γιατί είναι τόσο
μικρό μπροστά στα υπόλοιπα γεγο-
νότα που ξεδιπλώνονται. Δυστυχώς,
ολόκληρη η κυβέρνηση Χριστοδου-
λίδη αδυνατεί να αντιληφθεί την έκ-
βαση που θα έχει αυτό καθ’ αυτό το
γεγονός, γιατί απλούστατα εστιάζουν
στο παρόν και θεωρούν ότι ο διε-
θνής παράγοντας είναι με το μέρος
μας και ότι αυτό θα έχει διάρκεια και
μονιμότητα. Δυστυχώς, στα μυαλά
τους ερμηνεύονται αυτές οι πρό-
σκαιρες νίκες ως νίκες μακροπρόθε-
σμες και στέρεες.
Αλλά, κανένας από αυτούς δεν
μπορεί να αντιληφθεί ότι, ούτε και η
Γαλλία ούτε και η εγγυήτρια δύναμή
μας η Αγγλία θα κρατήσουν αυτό το
τέμπο. Η διπλωματία δεν έχει
εχθρούς, έχει συμμάχους και πιθα-
νούς μελλοντικούς συμμάχους, και
όσο εμείς κρεμόμαστε από τη σημει-
ολογία και όχι την ουσία θα χάνουμε
τις ευκαιρίες που μας προσφέρονται
καταδικάζοντας μια χώρα να επιβιώ-
νει μισή και όχι εκμεταλλευόμενοι τις
πραγματικές της δυνατότητες.
 ΓΝΩΜΕΣ
14 20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Προς ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα

Ο
ραματίζομαι ένα σύγχρονο σχο-
λείο, συμπεριληπτικό και δημο-
κρατικό, στο οποίο οι μαθητές μας
να μπορούν να αποκτήσουν την
αναγκαία γνώση, αλλά και να καλλιεργή-
σουν απαραίτητες ικανότητες και δεξιό-
τητες, όπως η κριτική σκέψη, η αξιολόγη-
ση, η δημιουργικότητα, η καινοτομία, κ.ά.
Το όραμά μου για την εκπαίδευση στον
τόπο μας, το οποίο πηγάζει από την επαγ-
γελματική μου πο-
ρεία και την ακαδη-
μαϊκή μου γνώση,
αλλά κυρίως από τη
συνεχή επικοινωνία
με όλους τους
εμπλεκόμενους,
δεν διαφέρει πολύ
Της από το όραμα του
Αθηνάς κάθε πολίτη, του κά-
Μιχαηλίδου* θε γονέα, μαθητή
και εκπαιδευτικού:
οραματίζομαι ένα σχολείο στο οποίο οι
μαθητές και οι εκπαιδευτικοί να είναι
ικανοποιημένοι, να δρουν με αξιοπρέπεια
και ισοτιμία, με σκοπό τα καλύτερα μαθη-
σιακά αποτελέσματα για τα παιδιά.
Για να καταστεί αυτό δυνατόν, είναι
γενικά παραδεκτό ότι πρέπει να αντιμε-
τωπιστούν χρόνιες στρεβλώσεις και πα-
θογένειες που έχουν εδραιωθεί με τα
χρόνια στο σύστημά μας, όπως για παρά-
δειγμα το θέμα της υπέρογκης ύλης κάθε
μαθήματος, του περιεχομένου του ανα-
λυτικού προγράμματος, της αξιολόγησης
των μαθητών και των εκπαιδευτικών, το
θέμα των σύγχρονων παιδαγωγικών δι-
δακτικών προσεγγίσεων, του ενιαίου και
συνεχούς της εκπαίδευσης και όχι της
αποσπασματικής αντιμετώπισης των θε-
μάτων ανά βαθμίδα, διάφορες άλλες δι-
οικητικές αγκυλώσεις και πολλά άλλα
θέματα, τα οποία έχουν καθηλώσει το
σύστημα σε αναχρονιστικές καταστάσεις.
Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, εδώ και έξι
μήνες περίπου επιχειρούμε την αλλαγή,
τον εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού
συστήματος σε αυτό που πραγματικά
αξίζει στα παιδιά μας, ώστε η φοίτησή
τους στην εκπαίδευση να τους καθιστά
ικανούς και ενεργούς πολίτες σε μια σύγ-
χρονη κοινωνία. Με πλήρη επίγνωση του
ότι ο χώρος της εκπαίδευσης είναι συντη-
ρητικός και χρειάζεται υπομονή και επι-
μονή, αλλά και χρόνο για να δούμε ουσι-
αστικά αποτελέσματα, έχουμε ήδη αρχί-
σει με προγραμματισμό και συγκεκριμένα
σχέδια δράσης ώστε να πετύχουμε το
επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο προγραμματι-
σμός και οι δράσεις που προωθούμε δεν
κινούνται στο κενό αλλά, αντίθετα, εδρά-
ζονται σε ερευνητικά δεδομένα, τη θεω-
ρητική βάση της παιδαγωγικής επιστήμης
και κυρίως στο πρόγραμμα διακυβέρνη-
σης του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Επιπρόσθετα, πηγάζουν και κατευθύνο-
νται από τις κατά καιρούς αξιολογήσεις
του εκπαιδευτικού συστήματος από εξω-
τερικούς, αλλά και εσωτερικούς φορείς,
καθώς και τις διαπιστώσεις των εμπλεκό-
μενων φορέων.
Εργαζόμαστε ταυτόχρονα σε πολλά
επίπεδα, στη βάση συγκεκριμένων προ-
τεραιοτήτων, ορισμένες από τις οποίες
είναι οι ακόλουθες:
Επικαιροποιούμε το περιεχόμενο της
εκπαίδευσης: ομάδες εργασίας στις οποί-
ες συμμετέχουν από κοινού εκπαιδευτικοί,
επιθεωρητές και πανεπιστημιακοί, προχω-
ρούν στην επικαιροποίηση της ύλης, με
στόχο τον εκσυγχρονισμό των αναλυτικών
προγραμμάτων από το νηπιαγωγείο μέχρι
το λύκειο και την τεχνική σχολή.
Επεξεργαζόμαστε αλλαγές για την
αξιολόγηση του μαθητή από την προσχο-
λική εκπαίδευση, ώστε αυτή να συνάδει
με το σύστημα που εισήχθη πρόσφατα
στη μέση εκπαίδευση. Η αξιολόγηση του
μαθητή, τα αναλυτικά προγράμματα, η
μείωση της ύλης πρέπει να υιοθετηθούν
με τρόπο ουσιαστικό και επιστημονικό.
Εισάγουμε τις νέες τεχνολογίες δυ-
ναμικά στο σύστημα από πολύ μικρή ηλι-
κία. Η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική,
οι νέες τεχνολογίες γενικότερα αποτε-
λούν προτεραιότητά μας, ώστε να επιτευ-
χθεί ταυτόχρονα ο τεχνολογικός μετασχη-
ματισμός της εκπαίδευσης. Η τεχνολογία,
ως βασικό παιδαγωγικό αλλά και διοικη-
τικό εργαλείο, είναι βασικό μέλημά μας
για να δώσουμε στα παιδιά τα αναγκαία
εφόδια, καθώς και ευρύτερα στο εκπαι-
δευτικό σύστημα, να εισαχθούν αλλαγές
που θα το καταστήσουν πιο αποτελεσμα-
τικό και αποδοτικό.
Εφαρμόζουμε προγράμματα πρόλη-
ψης και έγκαιρης διάγνωσης από την
προσχολική ηλικία, τη βάση δηλαδή του
εκπαιδευτικού συστήματος, μεταφέρο-
ντας το «βάρος» της προσπάθειας εκεί
που πραγματικά θα έπρεπε να είναι: στην
προσχολική εκπαίδευση και ακόμα νωρί-
τερα, ώστε να προλάβουμε καταστάσεις
αναλφαβητισμού, γλωσσικής ανεπάρκει-
ας, βίας και παραβατικότητας και γενικά
να ενδυναμώσουμε τα παιδιά από νωρίς
ώστε να αποκτήσουν τις ικανότητες και
τις δεξιότητες που θα τα βοηθήσουν αρ-
γότερα να επικεντρωθούν περισσότερο
στα μαθησιακά τους αποτελέσματα.
Αναγνωρίζουμε και ενδυναμώνου-
με την ανάγκη συμμετοχής των παιδιών
σε προγράμματα και δράσεις που τους
προσφέρουν ικανότητες και δεξιότητες
ζωής, όπως για παράδειγμα ευρωπαϊκά
προγράμματα, ερευνητικά προγράμμα-
τα, προγράμματα που τα φέρνουν πιο κο-
ντά στο περιβάλλον και τη φύση, πιο κο-
ντά στην αγορά εργασίας, αλλά και πιο
κοντά στον ανθρώπινο πόνο και τις
πραγματικές καταστάσεις ζωής. Έτσι, βο-
ηθούμε τα παιδιά από νωρίς να καλλιερ-
γήσουν εκείνες τις δεξιότητες που θα τα
καταστήσουν ολοκληρωμένες προσω-
πικότητες και ενεργούς, δημοκρατικούς
πολίτες στην κοινωνία.
Αναγνωρίζουμε και ενδυναμώνου-
με στην πράξη τα προγράμματα που βοη-
θούν μαθητές και εκπαιδευτικούς στο «ευ
ζην». Η ανάγκη για υγιή παιδιά και κυρί-
Αναγνωρίζουμε και
ενδυναμώνουμε την
ανάγκη συμμετοχής
των παιδιών σε
προγράμματα και
δράσεις που τους
προσφέρουν
ικανότητες και
δεξιότητες ζωής
ως για ψυχική ισορροπία και ανθεκτικό-
τητα σε ένα υγιές σχολικό περιβάλλον εί-
ναι πια επιτακτική και προτάσσεται πανευ-
ρωπαϊκά ως βασική προτεραιότητα στα
εκπαιδευτικά συστήματα.
Αναβαθμίζουμε και εκσυγχρονίζου-
με υποστηρικτικές υπηρεσίες και δομές
που είναι αναγκαίες στο σημερινό σχο-
λείο, στη βάση των ιδιαιτεροτήτων που
έχουν να αντιμετωπίσουν οι εκπαιδευτι-
κοί μας και της πολυπλοκότητας της κατά-
στασης σε μια τάξη: την Υπηρεσία Εκπαι-
δευτικής Ψυχολογίας, την ειδική εκπαί-
δευση, το ολοήμερο και θερινό σχολείο.
Είναι βασική μας προτεραιότητα να ενδυ-
ναμωθούν μαθητές και εκπαιδευτικοί και
στον ψυχοκοινωνικό τομέα.
Καλλιεργούμε εκείνες τις δεξιότη-
τες/ικανότητες της ενσυναίσθησης και
του αλληλοσεβασμού, ώστε οι ιδιαιτερό-
τητες του/της κάθε μαθητή/μαθήτριας να
είναι αποδεκτές.
Ενδυναμώνουμε τους εκπαιδευτι-
κούς μας όλων των θέσεων και βαθμί-
δων, μέσω σύγχρονων επιμορφωτικών
προγραμμάτων, αξιοποιώντας τις νέες
τεχνολογίες και κυρίως στη βάση των
δικών τους αναγκών, επενδύοντας ου-
σιαστικά στη συνεχή επαγγελματική
τους ανάπτυξη. Ένας/μία ενημερωμέ-
νος/η εκπαιδευτικός είναι η καρδιά της
όποιας αλλαγής.
Αναδεικνύουμε και αξιοποιούμε
παιδαγωγικά τα καλά παραδείγματα του
εκπαιδευτικού μας συστήματος. Υπάρ-
χουν πολλά τέτοια, τα οποία χάνονται
στην καθημερινότητα του σχολείου, αλ-
λά και στην ανάδειξη μόνο και κυρίως
των κακών πρακτικών. Γνωρίζω από
πρώτο χέρι εκπαιδευτικούς, διευθυντές
και σχολεία που καταφέρνουν μικρά
θαύματα στην καθημερινότητά τους,
άξια προβολής πέρα από το πλαίσιο μό-
νο του δικού μας εκπαιδευτικού συστή-
ματος. Αυτά τα παραδείγματα είναι για
εμάς πολύτιμα, ώστε από πρωτοβουλί-
ες ατόμων και ομάδων, να αναδειχθούν
σε κεντρικές πολιτικές.
Αξιοποιούμε ως βασικά εργαλεία
αυτοαξιολόγησης του συστήματος τη
συμμετοχή μας σε διεθνείς και τοπικές
έρευνες, οι οποίες μας βοηθούν να επι-
κεντρωθούμε στις αδυναμίες μας και τις
βελτιώσουμε, αλλά και στις δυνατότητές
μας, για να τις στηρίξουμε και να τις προ-
ωθήσουμε περαιτέρω. Γενικά, μέσω των
ερευνητικών δεδομένων καταβάλλουμε
συστηματική προσπάθεια ώστε να τεκμη-
ριώνουμε τις αποφάσεις πολιτικής.
Προωθούμε με στοχευμένα μέτρα
την ενίσχυση και πιο αποτελεσματική δι-
οίκηση εντός του υπουργείου, μέσω επι-
μόρφωσης του προσωπικού και πλήρους
αξιοποίησης της τεχνολογίας.
Προωθούμε και επιδιώκουμε συ-
νέργειες και συνεργασίες με άλλα υπουρ-
γεία/ υφυπουργεία, πανεπιστήμια, με ιδι-
ωτικούς οργανισμούς και άλλους ΜΚΟ,
νοουμένου ότι αυτές καθιστούν το έργο
μας πιο αποτελεσματικό.
Ο τρόπος με τον οποίο εργαζόμαστε
έχει ήδη διαφανεί από τους πρώτους
αυτούς μήνες εργασίας: συλλογικά, με-
θοδικά και κυρίως στη βάση παιδαγωγι-
κών κριτηρίων. Η συνεργασία και ανταλ-
λαγή απόψεων με τους μαθητές, τους
γονείς, τις εκπαιδευτικές οργανώσεις,
τους πανεπιστημιακούς, αλλά και άτομα
και φορείς που ενδιαφέρονται για την
εκπαίδευση είναι αναγκαία και θα συνε-
χιστεί γιατί θεωρώ ότι στη βάση της αντι-
κειμενικής ενημέρωσης μπορεί να επι-
τυγχάνεται και ο γόνιμος διάλογος που
επιδιώκουμε. Πρέπει να κερδίσουμε και
να τύχουμε της εμπιστοσύνης των εμπλε-
κομένων στα της εκπαίδευσης, να εμπι-
στευθούμε πια το υπουργείο, το οποίο
έχει αποδείξει ότι και τη βούληση διαθέ-
τει, αλλά και την ικανότητα να προχωρή-
σει σε τομές για την ποιοτική αναβάθμιση
του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Έχουμε αργήσει πολύ και είναι άδικη για
τα παιδιά μας οποιαδήποτε περαιτέρω
κωλυσιεργία. Προς αυτήν την κατεύθυν-
ση λοιπόν καλώ όλους να συνεργαστού-
με από κοινού και να καταφέρουμε αυτό
που πραγματικά αξίζουν τα παιδιά μας:
μια ελπιδοφόρα προοπτική για ένα καλύ-
τερο αύριο.
*Υπουργού Παιδείας,
Αθλητισμού και Νεολαίας

ΑΡΘΡΟ

Η πολιτική της έντασης μάς φυλακίζει

Υ
πάρχει πάντα μια πολιτική έντασης
και πρόκλησης, σαν να είναι συνει-
δητή. Ελπίζω η κοινωνία να ξυπνή-
σει και να αντιστρέψει αυτήν την
κατάσταση... Χρειαζόμαστε συσπείρωση
διότι... η ποιότητα της ζωής μας συνεχώς
πέφτει και δεν υπάρχει βιώσιμη εικόνα!
Είμαστε εκτός παιχνιδιού, λόγω της ταυ-
Tου τότητάς μας, του πολιτισμού μας, της οι-
Cenk κονομίας μας… Η Τουρκία και η Κυπριακή
Mutluyakalı* Δημοκρατία είναι στο παγκόσμιο παιχνίδι.
Εμείς δεν είμαστε. Οι Τουρκοκύπριοι εί-
ναι απλοί «παρατηρητές». Οι πολίτες της
«ΤΔΒΚ» θεωρούνται «αόρατη μάζα». Δεν
θέλουμε να είμαστε στο περιθώριο αλλά
μέρος αυτού του παιχνιδιού! Τα όσα συ-
νέβησαν στον Απ. Ανδρέα, στον δρόμο
στην Πύλα, στις διεθνείς συμφωνίες για
την Αμμόχωστο, στην επίδειξη δύναμης
και φανατικού εθνικισμού μέσω της θρη-
σκείας, στις κατακτητικές και αποσχιστι-
κές συμπεριφορές που βασίζονται στη
στρατιωτική δύναμη δεν φέρνουν την
ειρήνη σε αυτά τα εδάφη. Εκκλησία τζαμί,
παρενόχληση ιερέα, απόρριψη πρόσκλη-
σης για συνάντηση, πρόκληση ζημιών σε
οχήματα των ΗΕ!
Μένουν η μοναξιά και τα γηρατειά…
Αψηφούμε την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα
Ηνωμένα Έθνη, τη διεθνή κοινότητα. Η
Κυπριακή Δημοκρατία και o διεθνής πα-
ράγοντας είναι συνένοχοι, δεν ενεργούν
εποικοδομητικά ή βοηθητικά. Έτσι γινό-
μαστε όλο και πιο «εσωστρεφείς». Ξέρε-
τε τι συμβαίνει στο εσωτερικό: πελατεια-
κές σχέσεις, ντροπιαστική ποιότητα υπη-
ρεσιών και υποδομών, μαύρο χρήμα,
δωροδοκίες, «βρόμικες» επιχειρήσεις,
δημοκρατία υπό διδασκαλία, υποταγμένη
πολιτική, διακοσμητική κυβέρνηση...
Τα ΗΕ αδιαφορούν για τη νοοτροπία
που τρέφεται από την ένταση, δυσαρέ-
σκεια και την εχθρότητα. «Τα Ηνωμένα
Έθνη δεν είναι φιλικά προς την Τουρκία»,
λέει ο υπουργός Εξωτερικών! «Όλοι είναι
εχθροί…». Μόλις πριν από λίγα χρόνια, ο
πρόεδρος της 75ης Συνόδου της Γενικής
Συνέλευσης του ΟΗΕ Βολκάν Μποζκίρ
ήταν από την Τουρκία...
Σε αυτήν την εποχή η πολιτική εξακο-
λουθεί να ασκείται με την ίδια φυλετική
προσέγγιση, τι κρίμα... Δεν ανέχεται
όμως να διορίζεται από άλλη χώρα...
Καθώς αμφισβητούμε τον κόσμο, η δική
μας πατρίδα καταρρέει. Αυτήν την εποχή
είναι σχεδόν αδύνατον ένας νέος άν-
θρωπος να μπορέσει να αποκτήσει το
δικό του σπίτι... Η πλειοψηφία δεν μπορεί
ούτε καν να το ονειρευτεί...
Αν δεν υπάρχει «πατρίδα» πώς θα
υπάρξει και «σπίτι»; Έρχεται το τέλος του
συστήματος διανομής. Τέλειωσε η θά-
λασσα, αλλά δεν το βλέπουν. Πουλάμε τα
τελευταία αμφισβητούμενα εδάφη που
απέμειναν από τους Ελληνοκύπριους σε
ξένους, από μάνα σε πατέρα με χαρτζιλί-
κι, εισφορά, κληρονομιά. Η αποξένωση
περιουσίας θα μεγαλώσει ακόμα περισ-
σότερο… Πού θα μας οδηγήσει η πολιτική
της έντασης; Θεωρώ ότι μπορούμε να το
καταλάβουμε βλέποντας την τρέχουσα
κατάστασή μας...
*Τουρκοκύπριου αρθρογράφου
στη Yeni̇Düzen
 ΓΝΩΜΕΣ
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ 15

περί ανέμων & υδάτων

Ιστορίες για αγρίους και ρουφιάνους
Της Αναστασίας Πέτρου

Κ
άθε φορά που περνώ από τον
παραλιακό της Λεμεσού, εκεί
που τελειώνει η αρχαία Αμα-
θούντα, δεν μπορώ να πάρω
τα μάτια μου από το τείχος. Εκείνο το
υπόλειμμα τείχους που σώθηκε από
τα ξενοδοχεία και τα τουριστικά δια-
μερίσματα και αναστηλώθηκε για να
μας θυμίζει το κλέος της «Παλαιάς
Λεμεσού», όπως αποκαλούν τον αρ-
χαιολογικό χώρο οι Λεμεσιανοί. Τα
μάτια μου αναζητούν κάθε φορά την
κεφαλή του βασιλιά της Σαλαμίνας
Ονήσιλου. Εις μάτην. Έρχεται μόνο
στη μνήμη μου εκείνο το ποίημα του
Παντελή Μηχανικού με τον βασιλιά
«ολοζώντανο βγαλμένο από τον
θρύλο» να μας κοιτάζει αγριεμένος
και κυρίως απογοητευμένος.
Ο Ονήσιλος, ως γνωστόν, ήθελε
να ενώσει τα κυπριακά βασίλεια και
πολέμησε τους Αμαθουσίους που
αντιστέκονταν στο όραμά του να δη-
μιουργηθεί ένα μεγάλο και ενιαίο
ελληνικό βασίλειο για να απελευθε-
ρώσει την Κύπρο από τους Πέρσες.
Μεταξύ μας, ο Βαρωσιώτης Ονήσι-
λος ήταν λεβέντης αλλά και λίγο
υποκριτής. Στην εποχή αυτή μεσου-
ρανούσαν οι πόλεις κράτη. Αυτός
ήθελε ενιαίο βασίλειο για να ει-
σπράττει φόρους από όλους.
Οι Αμαθούσιοι όταν ο Ονήσιλος
άρχισε να πολιορκεί την πόλη απώ-
θησαν τον στρατό του, όταν δε αρ-
γότερα ηττήθηκε στη Μάχη της Με-
σαορίας από τους Πέρσες τον απο-
κεφάλισαν και τοποθέτησαν το κεφά-
λι του πάνω στα τείχη για να το βλέ-
πουν και να τρομάζουν όσους την
επιβουλεύονταν. Κάποιοι παλαιότε-
ροι με γνώση ιστορίας αλλά και
εμποτισμένοι με τον γνωστό τοπικι-
σμό, και ενίοτε την υπέρμετρη λαφα- Εσαρχαδδώνος που χρονολογείται ακμή του Βασιλείου της Σαλαμίνας. Σούσα για εγκατάσταση στην αυλή
ζανιά της Λεμεσού, υποστηρίζουν ότι Οι Ζαχαρίες, στο 673/2 π.Χ. και σχετίζεται με την Οι Αμαθούσιοι κάθε φορά που επι- του Αρταξέρξη».
αν οι Τούρκοι επέλεγαν να επιτεθούν
στην Κύπρο από τον νότο το 1974 θα
οι Κολοσσιάτες ανοικοδόμηση του ανακτόρου της
Νινευί, η ονομασία της αρχαίας κυ-
κρατούσαν οι εθνικόφρονες πατρι-
ώτες έμπαιναν στο περιθώριο ως Η Κύπρος μας
πάθαιναν την πλάκα τους. Οι Ζαχα- ως άλλοι πριακής πόλης φέρει το φοινικικό φιλοπέρσες ή όπως θα έλεγε και ο Ο Ονήσιλος πέθανε και στο κρανίο
ρίες, οι Κολοσσιάτες ως άλλοι πρω- όνομα Kartihadasti. Με λίγα λόγια, η Τάσσος Παπαδόπουλος μειωμένων του που τοποθετήθηκε στα τείχη της
ταγωνιστές του Dead Rising θα ση- πρωταγωνιστές Αμαθούντα ήταν μια πόλη πολυπολι- εθνικών αντιστάσεων. Στη χορεία Αμαθούντας φώλιασε ένα μελίσσι. Ο
κώνονταν από τους τάφους τους στη τισμική. Αυτό το μαρτυρούν τα αρχαι- των προδοτών ο Στασάνωρ, ο βασι- Ευαγόρας απέτυχε να ενώσει την Κύ-
Λόφου, τον Ύψωνα και το Κολόσσι του Dead Rising ολογικά ευρήματα και η δημιουργική λιάς του ελληνικού Κουρίου, ο οποί- προ και έγινε και αυτός φόρου υποτε-
και σήμερα οι κκελάδες των Μεχμε-
τζίκ θα κρέμονταν από το Μεσαιωνι-
θα σηκώνονταν μείξη των Θεοτήτων. Στην Αμαθού-
ντα λατρεύονταν ο Άδωνις, ο Δίας, η
ος όμως προτίμησε να συνταχθεί με
τους Πέρσες στη μάχη της Μεσαορί-
λής των Περσών. Παρ’ όλα αυτά, έμει-
ναν τα πρότυπα της αντίστασης των
κό Κάστρο της πόλης! Ακριβώς από από τους τάφους Ήρα, αλλά και ο Αιγύπτιος θεός Bes, ας το 499 π.Χ. όταν ο «Αρχιλεβέντης Ελλήνων της Κύπρου. Αποτέλεσαν
κάτω οι the Glorious Limassolians ο Βαάλ, η θεά Αθώρ και ο Ηρακλής βασιλιάς» Ονήσιλος σκότωσε τον τους προμάχους των Ελλήνων της
θα έτρωγαν ανέμελοι και κυρίως τους στη Λόφου, που λατρευόταν με τη μορφή του Πέρση στρατηγό Αρτύβιο στη μάχη Κύπρου, τους εμπνευστές των σφαγι-
αγέρωχοι σουβλάκια με πίκλα.
τον Ύψωνα και το Τυρίου θεού Μελκάρτ. Σήμερα στη
Λεμεσό λατρεύονται οι θεοί Εύρος
αλλά τελικά ηττήθηκε. Το 391 π.Χ. οι
Αμαθούσιοι αλλά και οι Σόλιοι και οι
ασθέντων του 1821, των αγωνιστών
των Οκτωβριανών του 1930 και βε-
Τι εξέφραζαν; Κολόσσι και σήμερα των τραπεζών, ο προστάτης των Κιτιείς έστειλαν απεσταλμένους στον βαίως του αγώνα της ΕΟΚΑ.
Οι Αμαθούσιοι γενικά εκπροσω- Πύργων Misirlik, ο θεός Ρούβλι, διάδοχο του Δαρείου Αρταξέρξη Β’, Η Κύπρος, σύμφωνα με την κυρίαρχη
πούσαν για αρκετούς αιώνες μια οι κκελάδες προστάτης του ξεπλύματος και ο Μα- ζητώντας βοήθεια ώστε να σωθούν εκδοχή, διαχρονικά και εις τους αιώνας
διαφορετική Κύπρο. Πραγματικά δεν ζεράτης ο θεός προστάτης της διακί- από την επικυριαρχία του βασιλιά της των αιώνων μέσα από συνεχείς ήττες
ξέρω πλέον ποια είναι η αυθεντική των Μεχμετζίκ νησης των Λεμεσιανών στους αυτο- Σαλαμίνας Ευαγόρα. και καταστροφές έχει νικήσει και είναι
Κύπρος! Το σίγουρο είναι ότι αυτή η
πόλη προσφέρεται για μια ιστορική
θα κρέμονταν από κινητόδρομους. Πρωθιερέας της
πόλεως ο Μέγας Νικ Περαπεδιώτης,
Όλα αυτά ξεχάστηκαν βέβαια, θά-
φτηκαν κάτω από τόνους χώματος
ελληνική. Η Αμαθούντα και κάθε Αμα-
θούντα που εκπροσωπεί τους ποικιλό-
άσκηση για όσους βεβαίως επιθυ- το Μεσαιωνικό Ιππότης του Λουτρού και Επόπτης και παραδόθηκαν στη λήθη. Έως σπορους, τους λεβαντίνους, τους λινο-
μούν να μπουν ξανά σε διάλογο με Πλυντηρίων. ότου τον Φεβρουάριο του 2005 βάμβακους, τους δηλωσίες, τους προ-
τα κυρίαρχα αφηγήματα ημών των Κάστρο της πόλης! ένας άλλος Λεμεσιανός, ο Νίκος δότες και τους νενέκους αυτής της
Ελληνοκυπρίων. Μήπως ρε παιδιά Το αφήγημα Αναστασιάδης, επισκέφθηκε την χώρας έχει ηττηθεί, λένε οι σύγχρονοι
αυτός ο Φραγκολεβαντίνος, ο Ανα- Ο Ονήσιλος είναι, θα μπορούσε Τουρκία και συναντήθηκε με τον ιστορικοί που έγραψαν την ιστορία αυ-
στασιάδης, είχε δίκιο; Τότε, όπως κανείς να πει, το πρώτο γονίδιο στο Ερντογάν. Έκτοτε όποιοι θέλουν και τής της χώρας, πίνοντας σαμπάνια και
σήμερα και η Λεμεσός, η Αμαθούντα ελληνικό DNA των Κυπρίων, για να τολμούν να μιλήσουν για λύση του μασουλώντας κατακόκκινες μυρωδά-
«πετούσε». Είχε μεγάλο λιμάνι και ακολουθήσουν ο Ευαγόρας και η Κυπριακού είναι «οδοιπόροι εις τα τες φράουλες από το Ζύγι.
φοβερές εμπορικές σχέσεις με τα
Δωδεκάνησα και την Αίγυπτο. Το
μότο της πόλεως τότε ήταν «Ποικιλό-
σποροι του Κόσμου Ενωθείτε».
Οι ρουφιάνοι
Η Αμαθούντα ήταν για αρκετούς Στην πραγματικότητα, όπως επεσήμανε σε ένα από τα και δεν τράβηξαν τον σουγιά τους.
αιώνες κέντρο των Ετεοκύπριων ποιήματά του, απόλυτα πικραμένος με τον βίο και την Απαθώς
σύμφωνα με τη θεωρία του αρχηγού πολιτεία της ράτσας των ανθρώπων που ζουν σε αυτή τότε
της Σουηδικής Αρχαιολογικής Απο- τη χώρα, ο ποιητής μας Παντελής Μηχανικός δεν κι απαθώς
στολής Έιναρ Γκέρστατ, ωστόσο σε υπάρχουν καλοί και κακοί, πατριώτες και προδότες. σήμερα
αυτήν την πόλη συμβίωναν και οι Είμεθα ένα έθνος ρουφιάνων: ζητάνε απλώς
Έλληνες και οι Φοίνικες. Οι αρχαίες Ίτε διαζύγιο.
πηγές αναφέρουν ότι η πόλη πήρε το Και τι περιμένεις από ανθρώπους Τέτοιοι ρουφιάνοι
όνομά της από τον Άμαθο και άλλες που τους βιάσανε τις γυναίκες μπροστά στα μάτια δεν μπορούν να πολεμήσουν για τίποτε.
από την Αμαθούσα, μητέρα του Κι- τους Παντελής Μηχανικός
νύρα. Στο γνωστό «πρίσμα» του

16
Η Τουρκία στο μικροσκόπιο του ακαδημαϊκού Δημήτρη Τριανταφύλλου
Ο ρεαλισμός του Ερντογάν και η στροφή
«Η
αναγνώριση από την Τουρ-
κία ότι έχουν αλλάξει τα
δεδομένα σε βάρος της
δίνει τη δυνατότητα στην
Ελλάδα και στην Κυπριακή Δημοκρα-
τία να αναζητήσουν ένα πλαίσιο συ-
νεννόησης με την Άγκυρα για επίλυ-
ση των διαφορών», αναφέρει στον
«Π» ο καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής
του Πάντειου Πανεπιστημίου Δημή-
τρης Τριανταφύλλου. «Μετά την επα-
νεκλογή του Προέδρου Ερντογάν»,
αναφέρει, «η Τουρκία έχει κάνει μια
στροφή προς τη Δύση και αυτό το
επισημαίνουν και
πάρα πολλοί
Τούρκοι αναλυτές.
Αν αυτό είναι μια
ουσιαστική στρο-
φή ή ένας τακτικι-
σμός θα διαφανεί
στην πορεία». Πά-
Συνέντευξη στον ντως, συνεχίζει,
Σταύρο «η Τουρκία αυτή
Αντωνίου τ η σ τ ι γ μ ή έ χ ει
ανάγκη τη Δύση
διότι οι περισσότεροι θεσμικοί επεν-
δυτές είναι Δυτικοί οι οποίοι δεν είναι
διατεθειμένοι να επενδύσουν στη
χώρα όσο υπάρχουν ένταση και αντι-
δυτική ρητορική».
Εξωτερική πολιτική
Τα προηγούμενα 13 χρόνια ο κ. Τρι-
ανταφύλλου δίδασκε διεθνείς σχέσεις
στο Πανεπιστήμιο Kadir Has της Κων-
σταντινούπολης και παρακολουθούσε
από πολύ κοντά τις εξελίξεις στην
Τουρκία. Γνωρίζει σε μεγάλο βαθμό
πώς λειτουργεί το τουρκικό πολιτικό
σύστημα και ποιες είναι οι δυνατότητες
της εκάστοτε κυβέρνησης στον τομέα
της εξωτερικής πολιτικής. «Σε αντίθε-
ση με την Κύπρο και την Ελλάδα»,
εξηγεί, «στις οποίες οι πολίτες έχουν
περισσότερο λόγο και πολλές φορές
οι κυβερνήσεις είναι υποχρεωμένες να
τους ακούνε, στην Τουρκία μπορεί να
γράφονται διάφορα στον Τύπο και ο
κάθε πολίτης να λέει μια άποψη, ωστό-
σο αφήνουν την εκτελεστική εξουσία
να ασκεί πολιτική όπως αυτή θεωρεί
ότι πρέπει να το κάνει. Δηλαδή, η κρι-
τική που μπορεί να δέχεται μια κυβέρ-
νηση στην Τουρκία είναι λιγότερο ου-
σιαστική και αυτό δίνει τεράστιες δυ-
νατότητες στην εκάστοτε κυβέρνηση
να ασκήσει εξωτερική πολιτική και να
υποχωρήσει σε κάποια ζητήματα. Εξ
ου και η δήλωση Ερντογάν για το σχέ-
διο Ανάν, που είπε ότι εμείς το στηρί-
ξαμε αλλά δεν έκαναν πίσω οι άλλοι.
Έτσι, έδωσε μια δυνατότητα να σπά-
σουν αβγά, αν πάει προς τα εκεί, διότι
για να το κάνει αυτό πρέπει να πάρει
ως αντάλλαγμα κάτι άλλο».
Ο κ. Τριανταφύλλου επεσήμανε και
το γεγονός ότι ο τουρκικός Τύπος είναι
ελεγχόμενος σε πολύ μεγάλο βαθμό.
«Επειδή η κυβέρνηση», όπως είπε,
«προωθεί τον διάλογο με την Ελλάδα,
ο τουρκικός Τύπος είναι πάρα πολύ
φιλικός με τίτλους όπως: ‘Ας τα βρού-
με με τους γείτονες’, ‘Οι γείτονες που
μας βοήθησαν με τους σεισμούς’, ‘Δεν
μας χωρίζουνε πολλά’». Έδωσε επίσης
το παράδειγμα της συνάντησης του
Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μη-
τσοτάκη με τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ
Ερντογάν στο Βίλνιους της Λιθουανίας
στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑ-
ΤΟ, στις αρχές Ιουλίου. «Οι δύο ηγέ-
τες», επεσήμανε, «ανακοίνωσαν ότι
αρχίζει ένα πλαίσιο διαλόγου και οι
κυβερνήσεις των δύο χωρών έφτιαξαν
ένα σχέδιο δράσης για οικοδόμηση
εμπιστοσύνης και θετική ατζέντα. Ο
Τύπος στην Τουρκία ακολουθεί αυτό».
Το μεγάλο σοκ
Ακολούθως ο κ. Τριανταφύλλου
αναφέρθηκε στο μεγάλο σοκ που
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ
Ο Ερντογάν ως
ρεαλιστής αφήνει
παράθυρο ανοιχτό
ώστε να βρει έναν
τρόπο βελτίωσης
των σχέσεων με την
ΚΔ, την οποία δεν
μπορεί να αγνοήσει
σε ενδεχόμενο
πολυμερούς
διάσκεψης στην
Ανατολική Μεσόγειο
προκάλεσε στους Τούρκους η πα-
ρουσία του Έλληνα Πρωθυπουργού
στο αμερικανικό Κογκρέσο τον Μάιο
του 2022. Επεσήμανε το γεγονός ότι
ο τρίτος Πρόεδρος της Τουρκίας Τζε-
λάλ Μπαγιάρ είναι ο πρώτος και ο
μόνος Τούρκος αξιωματούχος που
μίλησε στα δύο σώματα του Κογκρέ-
σου το 1954. «Από τότε», είπε,
«αναπτύχθηκε η ειδική σχέση της
Τουρκίας με τις ΗΠΑ. Από τότε ανα-
πτύχθηκαν η αεροπορική βάση
Ιντζιρλίκ και η αμερικανική στρατιω-
τική παρουσία στην Τουρκία. Θεωρή-
θηκε η Τουρκία σημαντική στο πλαί-
σιο του Ψυχρού Πολέμου. Η Τουρκία
θεωρούσε ότι αυτό δεν θα αλλάξει
παρά τα σκαμπανεβάσματα στις σχέ-
σεις με τη Δύση. Για παράδειγμα, το
2003 η Τουρκία δεν έδωσε άδεια για
στρατιωτική επέμβαση στο Ιράκ από
την αεροπορική βάση Ιντζιρλίκ. Η
Τουρκία δεν περίμενε ποτέ ότι οι
ΗΠΑ κάποια στιγμή θα έλεγαν ότι
‘δεν είσαι η μόνη εδώ πέρα’. Γι’ αυτό
και η ομιλία του Μητσοτάκη στο Κο-
γκρέσο ήταν ένα σημάδι της στρο-
φής των ΗΠΑ προς την Ελλάδα».
Πρόσφατα, ανέφερε ο κ. Τριαντα-
φύλλου, «το Αμερικανικό Κογκρέσο
ψήφισε μια τροπολογία για δημιουρ-
γία στρατιωτικών βάσεων σε ελληνι-
κά νησιά. Στο πλαίσιο αυτό βλέπουμε
να αναπτύσσονται και οι σχέσεις της
Κυπριακής Δημοκρατίας με τις ΗΠΑ.
Όλα αυτά κάνουν την Τουρκία πιο
διαλλακτική. Συνειδητοποιεί ότι έχα-
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Τ Η Σ
Ο καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής του Πάντειου Πανεπιστημίου Δημήτρης Τριανταφύλλου.
σε την προνομιακή θέση που είχε στα
μάτια της Ουάσινγκτον για δεκαετίες
και ότι δεν μπορεί να παρακάμψει
την Κυπριακή Δημοκρατία».
Ελληνοτουρκικά
Η Άγκυρα συνειδητοποιεί ότι η στρο-
φή των ΗΠΑ προς την Ελλάδα δημι-
ουργεί πιέσεις προς την ίδια και προ-
σπαθεί να κάνει μια στροφή προς τη
Δύση, βάζοντας έτσι λίγο νερό στο
κρασί της, θέλοντας να δείξει ότι είναι
ένας σημαντικός κρίκος στην περιοχή.
«Στο πλαίσιο αυτής της στροφής», το-
νίζει ο κ. Τριανταφύλλου, «βλέπουμε
ότι το καλοκαίρι φέτος είναι ήρεμο από
πλευράς παραβιάσεων και υπερπτήσε-
ων στο Αιγαίο αλλά και σε επίπεδο
ρητορικής. Ούτε έχουμε ακραίες δη-
λώσεις από τον Πρόεδρο Ερντογάν ή
από άλλους Τούρκους αξιωματού-
χους». «Η Τουρκία», λέει, «προσπαθεί
να τονίσει την αναγκαιότητα για κτίσιμο
σχέσεων εμπιστοσύνης με την Ελλά-
δα». Στα ελληνοτουρκικά το θέμα δεν
είναι αν θα πάνε στη Χάγη οι δύο χώ-
ρες, ανέφερε ο κ. Τριανταφύλλου. «Το
θέμα είναι αν χτίζεται και πάλι θεσμικά
ένα πλαίσιο οικοδόμησης εμπιστοσύ-
νης, που είναι το πρώτο στάδιο. Και
φαίνεται ότι και οι δύο πλευρές τηρούν
τις δεσμεύσεις τους. Ούτε ακραία ρη-
τορική υπάρχει, ούτε παραβιάσεις
έχουμε. Τα επιτελεία του Μεγάρου Μα-
ξίμου και της τουρκικής προεδρίας
φαίνεται ότι κάτι χτίζουν και θα φανεί
στην πορεία τι είναι αυτό».
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
Κυπριακό
Σε ό,τι αφορά την Κυπριακή Δημο-
κρατία, παρουσιάζουν ενδιαφέρον οι
κινήσεις του Προέδρου Ερντογάν, επι-
σημαίνει ο κ. Τριανταφύλλου. «Έχει
επισκεφθεί τα κατεχόμενα δύο φορές
και προέβη σε κάποιες δηλώσεις. Για
παράδειγμα στα εγκαίνια του παράνο-
μου αεροδρομίου της Τύμπου δήλωσε
ότι δεν αλλάζει η πολιτική της Τουρκίας
για λύση δύο κρατών. Όταν όμως επέ-
στρεψε στην Τουρκία προέβη σε ορι-
σμένες δηλώσεις μετά το Υπουργικό
Συμβούλιο, λέγοντας ότι είναι διατεθει-
μένη η χώρα του να συμβάλει στην
προσπάθεια εξεύρεσης λύσης στο Κυ-
πριακό. Βέβαια, δεν εξήγησε ποια λύση
εννοεί αλλά είναι αξιοσημείωτο πως η
ρητορική του ήταν πιο προσεκτική.
Λαμβάνοντας υπόψη και τις δηλώσεις
που είχε κάνει πριν από αρκετές ημέ-
ρες για την κυβέρνηση της Κυπριακής
Δημοκρατίας ότι είναι πιο φιλειρηνική
από τις προηγούμενες, φαίνεται ότι
αφήνει ανοιχτό ένα μικρό παραθυράκι.
Ο Ερντογάν ως ρεαλιστής αφήνει πα-
ράθυρο ανοιχτό ώστε να βρει έναν
τρόπο βελτίωσης των σχέσεων με την
Κυπριακή Δημοκρατία, την οποία δεν
μπορεί να αγνοήσει σε ενδεχόμενο
πολυμερούς διάσκεψης και συνεργασί-
ας στην Ανατολική Μεσόγειο».
Ενέργεια και ρεαλισμός
Ο κ. Τριανταφύλλου αναφέρθηκε και
στη συνάντηση που είχε πριν από λίγες
ημέρες με τον διευθυντή μεγάλης τουρ-
κικής εφημερίδας, ο οποίος του ανέφε-
ρε ότι το βασικό ζήτημα αυτή τη στιγμή
είναι τα ενεργειακά. Λόγω των αναγκών
απεξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρω-
σία, αποκτούν μεγάλη σημασία οποιεσ-
δήποτε πηγές ενέργειας υπάρχουν και
ιδιαίτερα στην Ανατολική Μεσόγειο. «Η
Τουρκία», υποστήριξε ο κ. Τριανταφύλ-
λου, «θέλει να προβάλει τον εαυτό της
ως έναν δίαυλο ενέργειας, με τους
αγωγούς να περνούν από τη χώρα της.
Σε αυτό το σημείο η Τουρκία συνειδη-
τοποιεί ότι δεν μπορεί να παρακάμψει
την Κύπρο. Γι’ αυτό γίνεται πιο μετριο-
παθής, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αλ-
λάζει ουσιαστικά τις θέσεις της στο Κυ-
πριακό. Σε αυτό βοηθά και το γεγονός
ότι εκλέχθηκε νέος Πρόεδρος της Κυ-
πριακής Δημοκρατίας, που σημαίνει μια
νέα αρχή. Όπως επίσης βοηθά και η
επανεκλογή των Μητσοτάκη και Ερντο-
γάν». Προσθέτει δε ότι ο Τούρκος Πρό-
εδρος είναι ρεαλιστής. «Μπορεί», υπο-
στήριξε, «σε ιδεολογικό επίπεδο να
βλέπουμε την Τουρκία να αλλάζει προς
πιο θρησκευόμενες και συντηρητικές
κατευθύνσεις, όμως σε ζητήματα εξω-
τερικής πολιτικής υπάρχει ένας τακτικι-
σμός και ένας ρεαλισμός». Γι’ αυτό και
η Τουρκία προσπαθεί απεγνωσμένα να
ξαναφτιάξει τις σχέσεις της με την Ελ-
λάδα, το Ισραήλ και την Αίγυπτο.
«Η Τουρκία», αναφέρει, «αντιλαμβά-
νεται ότι πρέπει να συνεργαστεί με τις
γειτονικές χώρες και ιδιαίτερα τις πα-
ράκτιες χώρες της Ανατολικής Μεσο-
γείου για να μπορέσει να έχει πρωτα-
γωνιστικό ρόλο. Συνεπώς, συνειδητο-
ποιεί ότι δεν τη συμφέρει στην παρού-
σα φάση η έκφραση σκληρής ρητορι-
κής κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας,
διότι η Κύπρος θα σκληρύνει τη θέση
της στα πλαίσια της ΕΕ. Γι’ αυτό αφήνει
το πεδίο ανοιχτό ώστε να αναγνωριστεί
τουλάχιστον ότι η Τουρκία έχει έναν
θετικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή».
Συνεχίζοντας, ο κ. Τριανταφύλλου υπο-
στηρίζει ότι «η Τουρκία συνειδητοποιεί
ότι έχει απομονωθεί, ιδιαίτερα στα
ενεργειακά θέματα και προβαίνει σή-
μερα σε μια στροφή, αντιλαμβανόμενη
ότι δεν βοήθησε η μέχρι στιγμής προ-
σπάθεια επιβολής των θέσεών της. Από
την άλλη, βλέπουμε ότι έχει ενισχυθεί
η θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας
λόγω του ενεργειακού και της στάσης
που τήρησε στο Ουκρανικό, η οποία
έλαβε πάρα πολλές αποφάσεις στα
πλαίσια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
για το θέμα των κυρώσεων κατά της
Ρωσίας. Και έχει ενισχυθεί η θέση της
Κυπριακής Δημοκρατίας λόγω ακριβώς
της στάσης ουδετερότητας που τήρησε
η Τουρκία στο Ουκρανικό».
ΕΕ και Τουρκία
Όσον αφορά το αίτημα για ένταξη
στην ΕΕ, αυτό είναι ένα πάγιο αίτημα
που προβάλλεται στην ιστοσελίδα του
τουρκικού ΥΠΕΞ και συμπεριλήφθηκε
στο προεκλογικό μανιφέστο των δύο
συνασπισμών. «Συνεπώς», αναφέρει ο
κ. Τριανταφύλλου, «δεν έχει πει ποτέ
όχι σε αυτό η Τουρκία». Προσθέτει δε
ότι από την πλευρά της ΕΕ το σκηνικό
είναι πιο σύνθετο. «Άλλο τι λέει η Ένω-
ση ως σύνολο 27 κρατών μελών και
άλλο τι λέει το κάθε κράτος μέλος ξε-
χωριστά. Η ΕΕ λέει ότι αν η Τουρκία
πληροί τα προαπαιτούμενα για ένταξη
και μπορέσει να κλείσει τα διάφορα
ενταξιακά κεφάλαια τότε να προχωρή-
σουμε. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι
οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες δεν
θα ήθελαν να δουν την Τουρκία να
εντάσσεται στην ΕΕ, όπως η Γερμανία,
η Γαλλία και άλλα κράτη μέλη. Για παρά-
δειγμα, η Γερμανίδα υπουργός Εξωτε-
ρικών έθεσε διάφορα ζητήματα όπως
το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα
δικαιώματα, στα οποία φαίνεται ότι η
Τουρκία έχει εντελώς απομακρυνθεί. Το
 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ 17

προς τη Δύση
μοντέλο διοίκησης του Ερντογάν δεν
έχει καμία σχέση με το ευρωπαϊκό πλαί-
Το μεγάλο σοκ
σιο. Για παράδειγμα, ο Οσμάν Καβάλα που προκάλεσε
φυλακίστηκε με την κατηγορία του προ-
δότη, κάτι που δεν ισχύει. Επίσης, ο στους Τούρκους
αρχηγός του φιλοκουρδικού κόμματος
Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP) η παρουσία
Σελαχατίν Ντεμιρτάς βρίσκεται στη φυ-
λακή γιατί τον φοβάται η τουρκική κυ-
του Έλληνα
βέρνηση. Οδηγούνται, επίσης, στη φυ- Πρωθυπουργού
λακή πρόσωπα τα οποία ασκούν κριτική
κατά της κυβέρνησης στα μέσα κοινω- στο αμερικανικό
νικής δικτύωσης. Όταν εμφανίστηκε το
κόμμα του Ερντογάν αξιοποίησε τη δυ-
Κογκρέσο τον Μάιο
ναμική της Ευρώπης. Το AKP και ίδιος του 2022
ο Ερντογάν αγωνίζονταν πάντα κατά της
εξουσίας για να έχει ο τουρκικός λαός
περισσότερα δικαιώματα αλλά τώρα
πια σταμάτησε και έχει κάνει χειρότερα
τα πράγματα. Άρα το αίτημα της ένταξης
στην ΕΕ είναι ένα θέμα που υπάρχει σε
επίπεδο ρητορικής».
Από την άλλη, ανέφερε ο κ. Τριαντα-
φύλλου, «η Τουρκία γνωρίζει πολύ καλά
ότι αυτό που παρέχει η ΕΕ είναι μια οικο-
νομική σταθερότητα παρ’ όλα τα προ-
βλήματά της, σταθερές αγορές για τα
τουρκικά προϊόντα και συνεργασία σε
πάρα πολλούς τομείς». Ακολούθως, είπε Παρότι, λοιπόν, η Τουρκία βρίσκεται σε ωματούχοι με ρεαλιστικό τρόπο». οι Ευρωπαίοι αλλά με δικούς μου πάρα πολλές δυτικές εταιρείες θέλουν
ότι η Τουρκία είναι σήμερα μια χώρα 85 αυτό το στάδιο, συνεχίζει να είναι μία Πρόσθεσε δε ότι «από τότε που έχει όρους’. Όμως, η Τουρκία συνειδητο- να φύγουν από την Άπω Ανατολή πολ-
εκατομμυρίων κατοίκων και σε δημο- από τις 20 πιο ισχυρές οικονομίες του αναλάβει την εξουσία το κόμμα του ποιεί, παράλληλα, ότι δεν μπορεί να λά από τα εργοστάσιά τους και να τα
γραφικό επίπεδο αναπτύσσεται ραγδαία. κόσμου και πολλά μοντέλα ανάπτυξης Ερντογάν αναπτύσσεται ραγδαία η εγ- λάβει μέρος στις αποφάσεις των Ευ- μεταφέρουν κοντά στην Ευρώπη. Εδώ
«Αναμένεται», όπως τόνισε, «ότι σε δύο δείχνουν ότι κάποια στιγμή θα είναι μία χώρια αμυντική βιομηχανία και τα ζη- ρωπαίων λόγω του ότι δεν είναι μέλος η τουρκική αγορά παίζει σημαντικό
δεκαετίες ή και λιγότερο θα φτάσει τα από τις δέκα μεγαλύτερες οικονομίες τήματα ασφάλειας έχουν επανέλθει της ΕΕ και άρα δεν συμμετέχει στο ρόλο λόγω φθηνού εργατικού δυναμι-
100 εκατομμύρια. Είναι μια χώρα που του κόσμου. Αυτό δίνει στην Τουρκία μια στην εποχή μας λόγω του πολέμου Ευρωπαϊκό Συμβούλιο». κού και ευνοϊκού θεσμικού πλαισίου. Η
μπορεί αυτή τη στιγμή να περνάει από διαπραγματεύσιμη ισχύ. Συνεπώς, η στην Ουκρανία και η Τουρκία είναι μια Τουρκία έχει σημαντική πείρα σε αυτό
μια φάση οικονομικής κρίσης και ύφε- Τουρκία δεν επιθυμεί να περάσει από ισχυρή στρατιωτική χώρα. Η Τουρκία Επενδύσεις λόγω των επενδύσεων της Δύσης στη
σης. Όμως γνωρίζουμε ότι η οικονομική τον ίδιο Γολγοθά των 35 διαπραγματευ- αξιοποιεί όλα αυτά τα δεδομένα, λέγο- Ο κ. Τριανταφύλλου επισημαίνει και χώρα. Αυτό το συνειδητοποιεί και η
ύφεση είναι κυκλική. Όλες οι χώρες περ- τικών κεφαλαίων, όπως συμβαίνει με ντας ότι ‘ναι, θέλω να συνεχίσω την το γεγονός ότι μετά τον κορωνοϊό πα- ίδια η τουρκική ηγεσία και γνωρίζει τα
νάνε από οικονομική ύφεση ανά κύ- μικρότερες χώρες. Αυτή είναι μια πραγ- ενταξιακή μου πορεία, όμως δεν θα ρατηρείται μια τάση αποπαγκοσμιοποί- τεράστια οφέλη που συνεπάγεται για
κλους και επέρχεται ξανά η ανάπτυξη. ματικότητα που βλέπουν οι Τούρκοι αξι- είναι με τους όρους που θέτετε εσείς ησης. «Βλέπουμε», όπως είπε, «ότι την ίδια μια τέτοια εξέλιξη».

ΑΠΌ ΤΙΣ
21/08
 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
18 20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Μίλα, μην σιωπάς: Προδομένη, εγκλωβισμένη Καρπασία

Καρπασέων το κλέος και Κυπρίων αγλάισμα

Ο
ι Καρπάσιοι, και όχι μόνο, θε-
ωρούν το διαμέρισμα Καρπα-
σίας μια μοναδική, πανέμορφη
χερσόνησο. Ο Κυριάκος Χαρα-
λαμπίδης στο ποίημά του «Αιγιαλού-
σης επίσκεψις» έγραψε: «Πλήθος
θαλάσσης· θάλασσα πλημμύρισε τον
ουρανό με κέντημα χρυσό».
Από τα νησάκια Κλείδες στο Άκρο
της Καρπασίτικης γης μέχρι τη Για-
λούσα και από εκεί στη θάλασσα του
Νότου, στην Κώμα του Γιαλού και
Βοκολίδα, και μετά πάλι στη θάλασ-
σα του Βορρά, Φλαμούδι και Ακαν-
θού, η θάλασσα είναι παντού. ‘Πλή-
θος θαλάσσης’
ανεβαίνει σε πρά-
σινους λόφους
και καταπράσινα
βουνά, με τις δο-
ξαστικές λαμπά-
δ ε ς τ η ς Α κα ν -
θούς, τα Στυλ-
Του λάρκα, να στολί-
Ηλία ζουν τη γη. Στον
Παντελίδη* Όλυμπο του ανα-
τολικού Πενταδα-
κτύλου και την Καντάρα το πράσινο
αντιπαλεύει με το θαλασσί. Νικητής
το ουρανί ενός καταγάλανου ουρα-
νού που σκεπάζει τον τόπο μου.
Ο τόπος μου είναι μικρός, 42 οικι-
σμοί μόνο. Όλοι κοντά στη θάλασσα,
Από τα νησάκια Οι μεγάλες, οι ατιμώρητες προδοσίες κή βάση στην τοποθεσία Ακράδες. Οι στις Ακράδες πήρε διαταγές να απο-
όλοι πνιγμένοι στο μπλε, από το Τρί- Σήμερα στη χερσόνησο των Αγίων Άγγλοι »φύγανε» μετά την εγκαθί- χωρήσει. Ήταν 14 Αυγούστου 1974,
κωμο μέχρι το Ριζοκάρπασο, με θά- Κλείδες στο Άκρο και των Ηρώων διαβιούν λίγες δεκά- δρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας μέρα Τετάρτη. Ο Ζαρκάδας Κωνστα-
λασσα στις τρεις πλευρές. Κάθε τόπος δες Έλληνες στην Αγία Τριάδα της Για- που πραγματοποιήθηκε τα μεσάνυ- ντίνος, (στην Κύπρο από 2/7/74 μέ-
με τις δικές του ομορφιές και παραξε- της καρπασίτικης λούσας, και δυο τρεις εκατοντάδες στο χτα της 15ης προς 16ης Αυγούστου χρι 5/4/75) συνταγματάρχης πεζι-
νιές. Ποιος το γνωρίζει άραγε τούτο το Ριζοκάρπασο. Το Τρίκωμο τσιμεντώ- 1960. Πριν περάσουν 4 χρόνια, στις κού, ήταν ο διοικητής της 1ης Ανωτέ-
μυτερό δοξάρι των Ηρώων και των γης μέχρι τη θηκε με γιγαντιαίους Βαβυλωνιακούς 8 Αυγούστου του 1964, η τουρκική ρας Τακτικής Διοίκησης και διοικητής
Αγίων; Καρπασέων το κλέος και Κυ-
πρίων αγλάισμα ο Άης Θέρισσος (23
Γιαλούσα και από πύργους, στη Γιαλούσα λειτουργεί εδώ
και χρόνια μεγάλη μαρίνα και τα ξενο-
αεροπορία βομβάρδιζε με βόμβες
Ναπάλμ την περιοχή Τηλλυρίας στην
στο 291 ΤΠ ο κύριος Κυριάκος Μαύ-
ρος, αντισυνταγματάρχης πεζικού. Τα
Ιουλίου η γιορτή του). Ποιος γνωρίζει εκεί στη θάλασσα δοχεία φυτρώνουν σαν μανιτάρια, κο- Κύπρο προς υποστήριξη της ανταρ- ονόματα και των δύο φιγουράρουν
για την Άη Φωτού, που γιορτάζει στις λοσσιαία στη Βοκολίδα και το Τρίκωμο σίας των Τουρκοκυπρίων που είχε στον κατάλογο των χουντικών πρα-
2 Αυγούστου στον Άγιο Ανδρόνικο, για του Νότου, στην και μικρότερα κοντά στον Απόστολο ξεκινήσει τον Δεκέμβριο του 1963. ξικοπηματιών προδοτών που κατά-
τον Άγιο Φίλωνα (24 Ιανουαρίου η
γιορτή του) ή για τον Άγιο Συνέσιο, τη
Κώμα του Γιαλού Ανδρέα. Δύο μοναδικές παραλίες στην
Ελεούσα και στον Παχύαμμο του Ριζο-
Αποτέλεσμα της οποίας ήταν η «μυ-
στική» μεταφορά μιας ελληνικής με-
στρεψαν την Κύπρο.
Το χουντικό φασιστικό ΓΕΕΦ ελεγ-
μνήμη του οποίου τιμούν στις 26 του και Βοκολίδα, καρπάσου υπομένουν και περιμένουν ραρχίας στη Κύπρο. Η μεραρχία απο- χόταν και τότε από την Αθήνα. Επί
Μάη οι Ριζοκαρπασίτες; υπομονετικά την επερχόμενη οικοδο- σύρθηκε μετά το φιάσκο της Κοφί- χούντας Ιωαννίδη, και μετά την κα-
Ένα Σάββατο, 2η μέρα του Αυγού- και μετά πάλι μική ανάπτυξη-καταστροφή. Απλώς να νου τον Νοέμβρη του 1967. Στην ταστροφή της Κύπρου, αρχηγός Ενό-
στου του 1975, η εκκλησία της Αγίας σημειωθεί πως μελέτη Γάλλων ειδι- Τυλληρία, η ΤΜΤ έλεγχε πλέον τον πλων Δυνάμεων [ΑΕΔ] ήταν ο Γρη-
Φωτεινής δεν γιόρταζε γιατί την πλά- στη θάλασσα του κών, το 1962, προέβλεπε στις δύο θύλακα στα Κόκκινα. Στην κεντρική γόριος Μπονάνος. Ο προδότης αυτός
κωνε η σκλαβιά. Ο Άγιος Ανδρόνικος
ήταν σκοτεινός, οι άνθρωποι σκυ-
Βορρά, Φλαμούδι αυτές παραλίες τετραπλάσια ξενοδο-
χειακή-τουριστική ανάπτυξη από αυτή
Καρπασία, ο θύλακας της Γαλάτειας
και Πλατανισσού είχε βόρειο παρα-
έγραψε και βιβλίο στο οποίο αναφέ-
ρει (ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΓΡ. ΜΠΟΝΑΝΟΥ Η
θρωποί, σκεφτικοί και... εγκλωβισμέ- και Ακανθού, που γνώρισε η Αγία Νάπα. λιακό μέτωπο και στη νοτιοανατολική ΑΛΗΘΕΙΑ, Αθήναι 1986, σελίδα
νοι. Από το Ριζοκάρπασο, από όπου Ένα είναι βέβαιο· και αν ακόμη προ- Καρπασία τα ελληνόφωνα χωριά που 342): «Την αυγή της 15ης Αυγού-
ίσως να καταγόταν η Άη Φωτού, μέ- η θάλασσα σπαθεί η Άη Φωτού να μας ανοίξει τα έλεγχε η ΤΜΤ ήταν ο Άγιος Συμεών, στου, ημέρα της Παναγίας, αι δυνά-
χρι το Τρίκωμο κατοικούσαν τότε
περίπου 8.000 ελληνικές ψυχές.
είναι παντού μάτια εμείς τα κρατάμε μακροχρόνια
θεόκλειστα και δεν βλέπουμε την προ-
η Κορόβεια και η Γαληνόπωρνη. Το
παραλιακό μέτωπο ήταν περίπου 10
μεις των εισβολέων ήρχισαν να εκ-
δηλώνουν επιθετικάς ενέργειας.» Να
Μάθανε όλοι νέες λέξεις, όπως δομένη, εγκλωβισμένη Καρπασία. χιλιόμετρα, στη μέση του οποίου κά- σημειωθεί πως ο Αττίλας ΙΙ κτύπησε
εγκλωβισμένοι, αιχμάλωτοι, αγνοού- ποτε δέσποζε το ξακουστό κάστρο στις 14 Αυγούστου, μέρα Τετάρτη.
μενοι και άλλες πολλές. Προδοτική πορεία Νιτοβίκλα, ένα φρούριο της Μέσης Μέχρι την 15η Αυγούστου, η Καρπα-
Η Αγία Φωτεινή, που πιστεύεται Λίγα μέτρα από την εκκλησία της εποχής του Χαλκού. σία, η Αμμόχωστος, η Μεσαορία και
ότι θεραπεύει τις αρρώστιες των Άη Φωτούς είναι το δάσος της Καβά- Πριν περάσουν 14 χρόνια από την η Μόρφου είχαν προδοθεί. Ο προδό-
ματιών, τη μέρα εκείνη άνοιξε τα λας. Σε ένα ξέφωτο του δάσους οι ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, της έγραψε και πολλά άλλα, ψεύτικα,
μάτια και βοήθησε κάποιους να δια- Άγγλοι δημιούργησαν μια στρατιωτι- το 291 τάγμα πεζικού που έδρευε λόγια μεγάλα.
βάσουν τη Συμφωνία της Τρίτης Βι-
έννης. Συμφωνία που ο κύριος Ντε-
κτάς, σκόπιμα, μεθοδικά και κακό-
βουλα παραβίασε εκδιώκοντας με τη
βία τούς εγκλωβισμένους.
«Συμφωνία της Τρίτης Βιέννης (2 Αυγούστου 1975)
Το 1881 κατοικούσαν στο διαμέρι- […] Επιπροσθέτως συνεφωνήθησαν βορράν.
σμα Καρπασίας 13.590 άτομα, το
1946 30.690 και το 1973 οι Ελληνο-
κύπριοι ήταν 21.199, και 6.043 οι
τα ακόλουθα:

1. Εις τους Τουρκοκυπρίους τους επί

του παρόντος διαμένοντας εις το
3. Οι Ελληνοκύπριοι οι επί του πα-
ρόντος διαμένοντες εις τον βορ-
ράν, οι οποίοι κατόπιν αιτήσεώς των
Τουρκοκύπριοι. Όλοι μιλούσαν Ελλη- νότιον τμήμα της νήσου θα επιτραπή, και χωρίς να υποστούν οιασδήποτε
νικά. Το τι ακολούθησε τη «Συμφω- εάν επιθυμούν, να μετακινηθούν εις φύσεως πίεσιν, θα εκδηλώσουν την
νία» είναι γνωστό. τον βορράν μετά των υπαρχόντων επιθυμίαν να μεταβούν εις τον νότον
Σε αντίθεση με τις σχετικές πρό- των, επί τη βάσει ωργανωμένου προ- θα δύνανται να πράξουν τούτο.
νοιες της Συνθήκης της Τρίτης Βιέν-
νης, οι Ελληνοκύπριοι «υπόκεινται
γράμματος και με την βοήθειαν της
Ειρηνευτικής Δυνάμεως. 4. Η Ειρηνευτική Δύναμις των Ηνω-
μένων Εθνών θα έχη ελευθέραν
σε σοβαρούς περιορισμούς», έλεγαν
οι εκθέσεις του ΟΗΕ. Οι απαγωγές
μέρα μεσημέρι ήταν συχνό φαινόμε-
2. Ο κ. Ντενκτάς επανέλαβε, και συ-
νεφωνήθη, ότι οι Ελληνοκύπριοι
οι επί του παρόντος διαμένοντες εις
είσοδον εις τα Ελληνοκυπριακά χωρία
και τόπους διαμονής των Ελληνοκυ-
πρίων εις τον βορράν.
νο. Κι αυτό, μετά τη σύλληψη εκατο-
ντάδων αιχμαλώτων και τη μεταφο-
ρά τους στην Τουρκία. Μετά τις απα-
το βόρειον τμήμα της νήσου είναι
ελεύθεροι να παραμείνουν και ότι θα
παρασχεθή εις αυτούς πάσα βοήθεια
5. Προς εφαρμογήν της ανωτέρω
συμφωνίας θα δοθή προτεραιό-
της εις την επανασύνδεσιν οικογενει-
γωγές ακολούθησαν εξαφανίσεις και διά να δύνανται να διάγουν μίαν ομα- ών, πράγμα το οποίον δύναται ωσαύ-
δολοφονίες. Εικονικές εκτελέσεις τη λήν ζωήν, περιλαμβανομένων διευ- τως να συνεπάγεται την μεταφοράν
νύχτα, ξυλοδαρμοί και λιθοβολισμοί κολύνσεων εις τον εκπαιδευτικόν αριθμού Ελληνοκυπρίων επί του πα-
έκαναν τον βίο αβίωτο, και ένας - τομέα και διά την άσκησιν της θρη- ρόντος διαβιούντων εις το νότιον τμή-
ένας οι εγκλωβισμένοι έγραφαν ιδι- σκείας των, ως επίσης και ιατρικής μα, εις τον βορρά.» (παραμένει η ορ-
οχείρως «εθελοντική» αίτηση ξερι- περιθάλψεως υπό ιδικών των ιατρών θογραφία του Γραφείου Τύπου και
ζωμού από το σπίτι τους. και ελευθέρας διακινήσεως εις τον Πληροφοριών του 1975).
 ΑΦΙΕΡΩΜΑ
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ 19

Η Ανδρούλα της Ταύρου και οι 9 της Γιαλούσας

«Ο
πόλεμος είναι παντού και
πάντα ένα έγκλημα», είπε
ο Χέμινγουεϊ, και σε κάθε
πόλεμο συλλαμβάνονται
αιχμάλωτοι, στρατιώτες και άμαχοι
πολίτες. Φυλακίζονται και μετά πολ-
λοί ανταλλάσσονται με αντιπάλους.
Κάποιοι πεθαίνουν από τα βασανι-
στήρια, τις κακουχίες, είτε δολοφο-
νούνται εν ψυχρώ από απάνθρω-
πους εγκληματίες. Στο κέντρο της
Καρπασίας είναι το χωριό Ταύρου,
μικρό και ωραίο, όπως μικρή και
ωραία ήταν η Ανδρούλα Ιωάννου
του Χριστόδουλου. Ήταν 22 Αυγού-
στου του 1974, λίγο μετά το μεση-
μέρι όταν δολοφονήθηκε η 17χρονη
Ανδρούλα στην Ταύρου. Αντιστάθη-
κε γενναία και επιτυχώς στις άνομες
βαρβαρικές ορέξεις απάνθρωπων
στρατιωτών (Τούρκων). Μεταξύ του
βιασμού και του θανάτου επέλεξε
την αθανασία. Λίγες μέρες πριν ο
Γεώργιος Μαύρος διακήρυττε την
επιλογή του, μεταξύ πολέμου και
ατίμωσης. Προτού λαλήσει ο πετει-
νός, στις 14 Αυγούστου, η «Κυβέρ-
νηση Εθνικής Ενότητας» του Κ. Κα-
ραμανλή στην οποία ο Μαύρος ήταν
αντιπρόεδρος, προτίμησε την ατί-
μωση της Ελλάδας και ακολούθησε
η καταστροφή της μισής Κύπρου!
Τονίζω πως ήταν ατίμωση για Κ.
Καραμανλή, Γ. Μαύρο και Ε. Αβέ-
ρωφ Τοσίτσα, όχι του Ελληνισμού.
Την τιμή του Ελληνισμού διέσωσε
ένας Γ. Κατσάνης και ένας Τ. Μάρ-
κου, αθάνατοι αετοί στον Πενταδά-
κτυλο.
Οι Τούρκοι, σαν μπήκαν περιπα-
τώντας στα κεφαλοχώρια Γιαλούσα
και Ριζοκάρπασο, άρπαξαν και στοί-
βαξαν σε φορτηγά και λεωφορεία
άνδρες πολλούς. Οι μάχιμοι, κλη-
ρωτοί και έφεδροι, εκτελώντας τις
διαταγές του Κυριάκου Μαύρου,
είχαν φύγει μακριά. Στενός ο δρό-
μος της Καρπασίας, δύσβατος, ήταν
και οι λόφοι της Γαλάτειας γεμάτοι
πολυβολεία με αποτέλεσμα να μην
ακολουθήσει ο άμαχος πληθυσμός
τη φυγή του στρατού. Στις 14 Αυ-
γούστου η ανατολική Καρπασία
«προδόθηκε και εγκλωβίσθηκε».
Μετά την αιχμαλωσία εβδομάδων
πολλών, αρκετοί Καρπάσιοι με την
απελευθέρωσή τους επέλεξαν να
πάνε πίσω στη γη που τους γέννησε,
στην Καρπασία.
Την προδοσία
του ΑΕΔ το ΓΕΕΦ
είπε αγκίστρωση
Ο ΑΕΔ, ο Μπονάνος Γρηγόριος του
Γεράσιμου, ήταν προδότης. Ο συγγρα-
φέας Κώστας Μαυροσκούφης στο βι-
βλίο του «Κύπρος 1974 - Η μεγάλη
προδοσία» Ιούλιος ’09 έγραψε για τον
κύριο αυτόν τα εξής: «Ο ‘νεκροθάφτης’
των ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ και Ε/Κ Όπλων στην
Κύπρο, Στρατηγός Γρηγ. Μπονάνος,
Αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων στην
Αθήνα ουδέποτε πλήρωσε για την
προδοσία του!»
Το ΓΕΕΦ της Κύπρου, το 2020 εξέδω-
σε βιβλίο με τίτλο Στρατιωτικά διδάγμα-
τα των επιχειρήσεων στην Κύπρο (20
Ιουλίου - 17 Αυγούστου 1974). Στη σελί-
δα 242 γράφει: Διαταγή/αναφορά ΓΕ-
ΕΦ 11/ «Την 14.45Ω τα 291 και 376 ΤΠ
απαγκιστρωμένα να αφιχθούν στις περι-
οχές χ. Αγγλισίδες και Καλόν χωριόν,
αντίστοιχα (Αρ.339/141445-8-74/ΓΕ-
ΕΦ).» Ο Μαύρος Κυριάκος διοικούσε το
291 ΤΠ και ο Στρουμπουλής Γεώργιος το
376 ΤΕ. Αφήσανε πίσω τους μια ολόκλη-
ρη πόλη, την Αμμόχωστο, και καταλήξα-
Στο κέντρο της νε 120 χιλιόμετρα μακριά. Μετά το προ-
Καρπασίας είναι δοτικό διάγγελμα της 15ης Αυγούστου,
«λόγω αποστάσεως δεν δυνάμεθα κτλ.
το χωριό Ταύρου, …» το 291 ΤΠ, το οποίο μετά τις Αγγλισί-
δες κατέληξε στις παρυφές της Αθηαί-
μικρό και ωραίο, νου, σχεδόν διαλύθηκε.
Το Σάββατο 17 Αυγούστου 1974, ενώ
όπως μικρή και οι Τούρκοι περιπατούσανε, αλώνιζαν
ωραία ήταν η σε Αμμόχωστο και Καρπασία, στα νο-
τιοανατολικά της Αθηαίνου, άρχιζε μια
Ανδρούλα Ιωάννου μάχη. Ο λοχίας Ηλίας Παντελίδης ήταν
εκεί και εκτελούσε καθήκοντα βοηθού
του Χριστόδουλου του λεβέντη ταγματάρχη Θεμιστοκλή
Στάθη. Η στάση του Στάθη ήταν σωτή-
ρια για την Αθηαίνου, γιατί 100 περί-
Υ.Γ.: Αφιερώνεται το άρθρο τούτο που άτομα του 291 ΤΠ και του ΚΕΝ
σε όλους τους εγκλωβισμένους του Αμμοχώστου έμειναν εκεί και εμπόδι-
1974 από τα μαρωνίτικα χωριά, την σαν την κατάληψη ενός υψώματος που
Κερύνεια μέχρι τον Απόστολο Αν- κυριολεκτικά θα βοηθούσε τον Αττίλα
δρέα. Αφιερώνεται και στη μνήμη ΙΙ να περικυκλώσει την εγκαταλειμμένη
των γονιών μου που εκτοπίσθηκαν, πλούσια κωμόπολη. Να σημειωθεί πως
μετά από μεσονύχτιες εικονικές με τους πρώτους πυροβολισμούς ο
εκτελέσεις, τη μαύρη άνοιξη του Μαύρος έτρεξε σαν λαγός για τις Αγ-
1977. γλισίδες, έχοντας μαζί του και τον δια-
*Οικονομολόγου – λογιστή. βιβαστή του τάγματος. Εκτός από χου-
Και λίγο… συγγραφέας ντικός και φασίστας, ο Μαύρος απο-
Μόνιμη διεύθυνση: Τ.Κ. 10 Γιαλούσα, δείχθηκε και δειλός.
Καρπασία [νυν και αεί]

Οι αθάνατοι της Καρπασίας

Στην Καρπασία υπάρχει, ακόμα, ένα χωριό που το λένε Αιγια-
λούσα. Από το χωριό αυτό «εξαφανίσθηκαν» 9 άτομα στις 19
Αύγουστο 1974. Τρεις Τουρκοκύπριοι ήρθαν μια μαύρη μέρα με
ένα τζιπ του τουρκικού στρατού στο οποίο επέβαινε και ένας
αξιωματικός. Κρατούσαν στα χέρια τους λίστα με ονόματα και
πήραν 9 αιχμαλώτους. Έκτοτε τα ίχνη των χάθηκαν και οι ζωντα-
νοί τους ψάχνανε για χρόνια πολλά, με φόβο περίσσιο αλλά
συνάμα και με κρυφή ελπίδα. Μεταξύ των 9 αυτών ατόμων ήταν
και ο δικαστής Τάκης Χατζηνικολάου, τη σύλληψη του οποίου
παραδέχτηκε ονομαστικά ο Ραούφ Ντενκτάς. Μεταφέρθηκαν
όλοι σε άγνωστο μέρος. Χρόνια αργότερα βρέθηκαν σε ομαδικό
τάφο στη Γαλάτεια και ταυτοποιήθηκαν το καλοκαίρι του 2007.
Οι 9 αθάνατοι της Γιαλούσας είναι οι:
1. Κεμέκκης Παναγιώτης (Πανίκος) του Μιχαήλ
Hμ. Γέννησης: 06/04/1954, Τόπος γέννησης: Γιαλούσα
2. Χατζηδημήτρη Παύλος (Παυλάκης) Ευαγόρα
Hμ. Γέννησης: 10/02/1945, Τόπος γέννησης: Γιαλούσα
3. Σαββίδης Στέλιος του Νεόφυτου
Hμ. Γέννησης: 31/03/1942, Τόπος γέννησης: Γιαλούσα
4. Ηλία (Παναγή) Οδυσσέας του Ηλία
Hμ. Γέννησης: 01/11/1941, Τόπος γέννησης: ΄Αγιος Ανδρόνικος
5. Παράσχου (Σιαούρτα) Μιχαήλ του Παράσχου
Hμ. Γέννησης: 07/07/1941, Τόπος γέννησης: Γιαλούσα
6. Χατζηνικολάου Χρίστος (Τάκης) του Πάνου
Hμ. Γέννησης: 11/04/1939, Τόπος γέννησης: Γιαλούσα
7. Κοσμά Χρίστος του Σάββα
Hμ. Γέννησης: 16/02/1939, Τόπος γέννησης: Στρόβολος
8. Χατζηπαντελή Σάββας του Καλλή
Hμ. Γέννησης: 17/01/1938, Τόπος γέννησης: Γιαλούσα
9. Αδάμου (Λάμπρου) Πιερής του Αδάμου
Hμ. Γέννησης: 11/09/1936, Τόπος γέννησης: Δερύνεια
Μέρες μετά τη μεγάλη αρπαγή, εξαφανίστηκαν άλλα 3 άτομα
από τη Γιαλούσα και δεκάδες άλλα από τη μαυροφορημένη
Επτακώμη και Κώμη Κεπήρ και άλλους τόπους αγαπημένους της
προδομένης Καρπασίας. Χάθηκαν από προσώπου γης.
Τη μεγάλη προδοσία την είπαν «απαγκίστρωση’ και ‘αναδίπλω-
ση», και αφού πέρασαν χρόνια πολλά, μέσα σε λίγην ώρα ο δωδε-
κάχρονος, το 1974, Παναγιώτης Φελλούκας παρουσίασε ένα βιβλίο
του με τίτλο: «ΓΙΑΛΟΥΣΑ 1974 ΕΓΚΛΩΒΙΣΜΟΣ Τίτλος Τιμής Με τα
μάτια ενός παιδιού». Είναι ένα συγκλονιστικό αφήγημα για τους
εγκλωβισμένους της Καρπασίας και του άνισου αγώνα τους να
μείνουν γαντζωμένοι στη γη που τους γέννησε, παρά τις δολοφο-
νίες, τα βασανιστήρια, τους εξευτελισμούς, τις λεηλασίες, τις εξα-
φανίσεις άοπλων πολιτών. Αξίζει τον κόπο να διαβαστεί.
Δεν είναι τυχαίο που αποκαλούν την Καρπασία χερσόνησο
Αγίων και Ηρώων. Για τούτο είναι φρόνιμο να θυμούνται οι γε-
νιές που φεύγουν και να μαθαίνουν οι γενιές που έρχονται πως
υπάρχει μια χερσόνησος, από την Ακανθού μέχρι τον Απόστολο
Ανδρέα και παραπέρα μέχρι τα νησάκια Κλείδες, μια χερσόνησος
μπλε, πράσινη και αγαπημένη. Μια χερσόνησος που μυρίζει
σχίνο, θυμάρι και θάλασσα. Πλήθος θαλάσσης, με κάθε αεικίνη-
το γαλάζιο κύμα φέρνει στην Αχαιών Ακτή· φέρνει σε ολόκληρη
τη θαλασσοφίλητη Καρπασία μια φωνή που, σαν μουρμουρητό
χιλιάδων χρόνων, σχίζει την ψυχή μας και ανεβαίνει στα επου-
ράνια, μια φωνή που βροντοφωνάζει: Μίλα μη σιωπάς, προδο-
μένη εγκλωβισμένη Καρπασία.
 ΣΤΑΣΗ... MEDIA
20 20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ Από τον Μιχάλη Σταύρου

TV REWIND Σφίγγει ο κλοιός για την πειρατική τηλεόραση

ΕΛΛΗΝΙΚΟ NETFLIX
Στο Netflix οδεύουν τα βι-
βλία του Πέτρου Μάρκαρη. Ο
γνωστός Έλληνας συγγραφέ-
Ανεβαίνουν οι τιμές στις streaming
Ε
ας αστυνομικών μυθιστορη- ντείνεται το κυνήγι των πειρατικών
μάτων θα δει τα μυθιστορή- συνδέσεων, με τους τηλεπικοινω-
ματά του, μετά την ΕΡΤ, να νιακούς παρόχους να πιέζουν για
μεταφέρονται στην κρατική σκληρότερα μέτρα καταπολέμησης
ιταλική τηλεόραση RAI2 από του φαινομένου που βάζει σε κίνδυνο
την εταιρεία παραγωγής που έκανε ευρύτερα γνωστά τα τόσο τους χρήστες όσο και το μέλλον
βιβλία του Αντρέα Καμιλέρι, ενώ συμπαραγωγός είναι η της βιομηχανίας και των επενδύσεων.
συνδρομητική υπηρεσία που αυξάνει κι άλλο το ελληνικό Παρά το γεγονός ότι η πειρατική τηλεό-
περιεχόμενο στην πλατφόρμα της. ραση αποτελεί τον «δεύτερο παίκτη» της
αγοράς, Αρχές και πάροχοι θέλουν να
βάλουν τέλος στην κατάσταση που ενι-
ΟΙ ΣΕΙΡΕΣ ΤΟΥ ΑΝΤ1+ σχύεται όσο συμπιέζονται τα εισοδήμα-
Πήρε τελικά τις σειρές τα των πολιτών. Χαρακτηριστικό της
του ΑΝΤ1+ και ο ΑΝΤ1 ανόδου του φαινομένου που λαμβάνει
Κύπρου. Παρά το γεγονός διαστάσεις «Λερναίας Ύδρας» είναι το
πως η συνδρομητική υπη- γεγονός πως το 2022 σημειώθηκε με-
ρεσία μεταδίδεται και γάλη αύξηση στον αριθμό των ιστοσελί-
στην Κύπρο και μπορούν δων και ονομάτων χώρου στις οποίες
και οι Κύπριοι να γίνουν συνδρομητές παρακολουθώντας απαγορεύεται η πρόσβαση για λόγους
τα έξτρα προγράμματα του ΑΝΤ1, εντούτοις θα μεταδοθούν προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής
από τη συμβατική τηλεόραση οι σειρές όπως αυτή του ιδιοκτησίας στην Ελλάδα.
Καπουτζίδη και της Φωτεινής Αθδερίδου. Μάλιστα, ο ΑΝΤ1
Κύπρου θα κάνει με «Σέρρες» και «Friend» έναρξη της Τιμωρία των χρηστών
σεζόν στις 11/09. Οι παράνομες συνδέσεις αποτελούν
τον κυρίαρχο παίκτη, καθώς εκτιμάται ότι αντιμετωπιστεί η πειρατεία, «να αυξή- χρηστών, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφά-
ξεπερνούν τους 900.000 χρήστες, στην σουν τη διαθεσιμότητα, την οικονομική λεια των προσωπικών δεδομένων των
ΔΕΛΤΙΟ ΤΗΣ ΕΡΤ ΣΤΙΣ 18.00 Ελλάδα, ενώ στην Κύπρο αγγίζουν τις προσιτότητα και την ελκυστικότητα των χρηστών. Αυτό που δεν αντιλαμβάνονται
Στις 18.00 μεταφέρεται 100 χιλιάδες σύμφωνα με έρευνα του εμπορικών τους προσφορών προς τους οι χρήστες είναι το γεγονός πως με μια
οριστικά το κεντρικό δελτίο Ευρωπαϊκού Γραφείου για τη διανοητική τελικούς χρήστες σε ολόκληρη την Ένω- πειρατική σύνδεση βρίσκονται πολλαπλά
ειδήσεων της ΕΡΤ από τη ιδιοκτησία (EQUIPO) τον περασμένο Ιού- ση». Ενώ παράλληλα, καλούνται και τα εκτεθειμένοι, απέναντι στο οργανωμένο
Δευτέρα 28/08. Θα μεταδί- νιο, να έχει το υψηλότερο ποσοστό θέα- κράτη μέλη «να ευαισθητοποιήσουν τους έγκλημα. Καθώς το box είναι συνδεδεμέ-
δεται και στην Κύπρο και θα σης πειρατικού περιεχομένου σε σχέση καταναλωτές σχετικά με τις νόμιμες προ- νο στο δίκτυο του σπιτιού σου, δεν μπο-
το παρουσιάζει ο Γιώργος με τον μέσο όρο της ΕΕ (25% στην Ελ- σφορές που υπάρχουν για να απολαύ- ρείς να γνωρίζεις ποιος μπορεί να έχει
Κουβαράς Δευτέρα έως Πέ- λάδα σε σχέση με 21% στην ΕΕ). Δηλα- σουν αυτού του είδους το περιεχόμενο, πρόσβαση σε όποια συσκευή βρίσκεται
μπτη, ενώ Παρασκευή έως δή, ένας στους τέσσερις θεατές προτιμά καθώς και τις αρχές επιβολής του νόμου συνδεδεμένη στο προσωπικό δίκτυο.
Κυριακή ο Απόστολος Μαγγηριάδης. Το δελτίο θα έχει την πειρατική τηλεόραση από τη νόμιμη σχετικά με το ζήτημα της πειρατείας», Όλα είναι εκτεθειμένα. Από το box, μέχρι
μεγαλύτερη διάρκεια. Μέχρι στιγμής η ΕΡΤ World αφήνει συνδρομητική. Οι πάροχοι ζητούν πιο ενώ προτείνει ένα δυναμικό σύστημα τον υπολογιστή, το tablet, ακόμα και το
στο δορυφορικό της πρόγραμμα το δελτίο των 15.00 το αυστηρά μέτρα όχι μόνο για όσους δρα- αποκλεισμού συνδέσμων για την πρόλη- κινητό. Οι ειδικοί επισημαίνουν παράλλη-
οποίο δεν θα μεταδίδεται στην ΕΡΤ1 στην Ελλάδα, αλλά στηριοποιούνται ως διακομιστές, αλλά ψη της παράνομης αναμετάδοσης αθλη- λα ότι και όλοι οι συνδεδεμένοι λογαρια-
στο ΕΡΤ news, το ειδησεογραφικό κανάλι της κρατικής και για τους τελικούς χρήστες. Ωστόσο τικών γεγονότων ή συναυλιών. σμοί του χρήστη βρίσκονται εκτεθειμένοι,
τηλεόρασης. σπάνια έχουν καταδικαστεί χρήστες πει- καθώς «πλέον οι περισσότεροι έχουν
ρατικού οπτικοακουστικού περιεχομένου. Οι κίνδυνοι συνδεδεμένες περισσότερες από μια
Οι κατηγορίες και κατ’ επέκταση οι ποινές Η πειρατεία αποτελεί μια «ωρολογιακή συσκευές εντός του σπιτιού με τον ίδιο
ΣΤΟΥΝΤΙΟ ΚΑΙ ALPHA προκύπτουν μετά από κλήση του ανακρι- βόμβα» για τους χρήστες, ενώ αποτελεί λογαριασμό», ενώ και η συλλογή των
Με καθυστέρηση θα ξεκι- τή σε απλούς χρήστες πειρατικού περιε- και παρακλάδι του οργανωμένου εγκλή- προσωπικών δεδομένων του χρήστη
νήσει τις ενημερωτικές του χομένου να καταθέσουν. Αυτό που δεν ματος. Στελέχη της αγοράς επισημαίνουν αποτελεί ακόμα μια σημαντική πηγή για
εκπομπές ο Alpha Κύπρου, είναι τόσο γνωστό είναι ότι οι χρήστες πως η πειρατεία είναι μια μπίζνα με πολ- τους πειρατές. Τα πελατολόγια με τα στοι-
αφού οι τεχνικοί εργάζονται πειρατικού προγράμματος συνδρομητι- λά λεφτά που τροφοδοτεί το οργανωμένο χεία των πελατών μπορούν
πυρετωδώς για τα νέα στού- κής τηλεόρασης έχουν ποινικές ευθύνες έγκλημα και ξεπλένει χρήματα που προ- να περάσουν σε μια άλλη
ντιο που ετοιμάζει ο σταθ- με προβλεπόμενες ποινές φυλάκισης έρχονται από ναρκωτικά, πωλήσεις ναρ- εγκληματική οργάνωση
μός, ο οποίος πήρε στα χέρια του το τυπογραφείο της τουλάχιστον ενός μήνα και χρηματική κωτικών και πορνεία. Αυτό είναι κάτι που έναντι του κατάλληλου
«Αλήθειας». Από το στούντιο θα μεταδίδονται δελτία, εκ- ποινή έως και 15.000 ευρώ. πρέπει να το έχουν στο μυαλό τους οι ποσού, με τον χρήση
πομπές, το τηλεπαιχνίδι, ενώ και η εκπομπή του Λούη με- χρήστες, ενώ σημειώνουν ωστόσο πως να μην γνωρίζει αν ο
ταφέρεται σε στούντιο, έχοντας λιγότερο κόσμο στο κοινό. Μέτρα για την πειρατεία κάθε πειρατική σύνδεση αποτελεί και μια πάροχος του είναι ο
Από την πλευρά της η Κομισιόν ζητά «κερκόπορτα» για να εισβάλλει το οργα- ίδιος με αυτόν που είχε
από τους παρόχους, προκειμένου να νωμένο έγκλημα μέσα στα σπίτια των ξεκινήσει.
ΠΟΛΙΤΗΣ 107.6 ΣΤΗ ΜΑΧΗ
Στη μάχη μπαίνει από τη Δευ-
τέρα ο ΠΟΛΙΤΗΣ 107.6. Η νέα
σεζόν ξεκινάει τη Δευτέρα
Αύξηση στις πλατφόρμες
21/08 και πρώτη στη μάχη μπαί- Στις Ηνωμένες Πολιτείες τα τελευταία χρόνια, ο κό- θει στα προ-πανδημίας επίπεδα, έχει επιβαρύνει
νει η Κατερίνα Ηλιάδη με την σμος εγκαταλείπει την καλωδιακή τηλεόραση, δελεα- τα κινηματογραφικά στούντιο και πλέον ανα-
εκπομπή της «Πρωινή επιθεώ- σμένος από τις χαμηλές τιμές των υπηρεσιών στρέφεται η κατάσταση και αυξάνουν τις τιμές.
ρηση». Την ίδια μέρα κάνει πρε- streaming, όπως το Netflix και η Disney+, οι οποίες Οι αυξήσεις θα μπορούσαν να γυρίσουν μπού-
μιέρα και η νέα σεζόν της εκπο- έχουν πλέον σχεδόν 400 εκατομμύρια συνδρομητές μερανγκ αν τα νοικοκυριά που έχουν έλλειψη
μπής «Ανήμερος πολίτης» με τον Μαρίνο Νομικό. Νέο από- παγκοσμίως. Η άνοδος των επιτοκίων, που έχει κατα- μετρητών αποφασίσουν να εγκαταλείψουν εντελώς
κτημα του σταθμού η δημοσιογράφος Σκεύη Σταύρου που θα στήσει πιο ακριβό τον δανεισμό, σε συνδυασμό με το τις δαπανηρές συνδρομές τους - ένα ρίσκο που τα
αναλάβει τη μεσημβρινή ζώνη του σταθμού από 28/08. γεγονός ότι το κινηματογραφικό κοινό δεν έχει επανέλ- στελέχη του στούντιο φαίνονται έτοιμα να αναλάβουν.

H ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ΤΗΛΕΘΕΑΣΗΣ) ΠΗΓΗ: NIELSEN

21,5% ΔΕΥΤΕΡΑ 14/08

Σε πολύ υψηλά ποσοστά
4,5% 14,5% ΤΕΤΑΡΤΗ 16/08
συνεχίζει η κωμική σειρά Σε μία εβδομάδα η σειρά
«Το σόι σου» που «Ειρήνη πάσι» μεταδίδεται
μεταδίδεται από τον Alpha οκτώ φορές! Και μάλιστα
Κύπρου. Με τις πολλές είναι 2 επεισόδια που
επαναλήψεις το κανάλι παίζουν 6 φορές επανάληψη.
κατάφερε να… επιβάλει τη Και να ήταν καλή η σειρά (πο
σειρά στο κοινό, η οποία πίνει νερό), με τόσες φορές
στην πρώτη της προβολή που παίζει επανάληψη…
τα πήγε μέτρια στην κάηκε και η σειρά και ο
πρώτη της προβολή. εγκέφαλος των τηλεθεατών.
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 14/05
5,5% ΤΕΤΑΡΤΗ 16/08
Έξυπνη ήταν η κίνηση του
Να σώσουμε άμεσα το δελτίο ΡΙΚ να βάλει σε επανάληψη
ειδήσεων. Αυτή ήταν η τακτική τη σειρά «Σε ξένα χέρια»,
του ΑΝΤ1, ο οποίος έφυγε από ωστόσο το κρατικό κανάλι
το lead-in του τη σειρά δεν έκανε υπομονή να
«Παγιδευμένοι» και την τελειώσει ο βασικός
αντικατέστησε με το τηλεπαιχνίδι ανταγωνισμός τα πρώτης
«Εκατομμυριούχος». Τα ποσοστά προβολής προγράμματα με
στη ζώνη των 19.00 ανέβηκαν, αποτέλεσμα να πέσει στο
όπως και αυτά του δελτίου. κενό το εγχείρημα.
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 21
Επιμέλεια: Mιχάλης Σταύρου

ΜΙΑ ΓΥΡΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Ένα παιδί από την Υεμένη στέκεται δίπλα σε τάφους με πορτραίτα παιδιών που σκοτώθηκαν στον παρατεταμένο
πόλεμο της Υεμένης, σε ένα νεκροταφείο στη Σαναά της Υεμένης. Το κίνημα των Χούθις κατηγορεί τον συνασπισμό
υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας ότι σκότωσε πάνω από 8.000 παιδιά στην Υεμένη από την έναρξη του
πολέμου τον Μάρτιο του 2015.
EPA/YAHYA ARHAB
Μέλη της SAG-AFTRA (The Screen Actors Guild) διαδηλώνουν μπροστά από μια διαφημιστική πινακίδα που διαφη-
μίζει την εκπομπή Beef στα κεντρικά γραφεία του Netflix στο Λος Άντζελες. Έχει περάσει επίσημα ένας μήνας από
τότε που η πρόεδρος της SAG-AFTRA Fran Drescher ανακοίνωσε ότι το σωματείο των ηθοποιών της Αμερικής θα
απεργήσει, ενώ ανακοινώθηκε και επίσημα η αναβολή των Emmys.
EPA/ALLISON DINNER

Οι ultras της Ντιναμό άφησαν κενές θέσεις στην εξέδρα για τους Κροάτες συλληφθέντες. Παρά το sold out που Άποψη της πρόσφατα ανακαινισμένης γέφυρας Chain Bridge στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας, 16 Αυγούστου 2023,
ανακοινώθηκε για το πρώτο αγώνα του «Μαξιμίρ», οι ultras άφησαν κενές τις θέσεις για τους Κροάτες χούλιγκανς τρεις ημέρες πριν από το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου. Η Βουδαπέστη φιλοξενεί το 19ο Παγκόσμιο Πρωτάθλη-
που παραμένουν υπό κράτηση στην Ελλάδα. μα Στίβου μεταξύ 19 και 27 Αυγούστου.
EPA/DANIEL KASAP EPA/ZOLTAN BALOGH

Αφγανές γυναίκες κρατούν πλακάτ που γράφουν στα νταρί “Ένας μουσουλμάνος δεν μπορεί να εναντιώνεται στην Άστεγοι στέκονται με τα πράγματά τους μπροστά από κατάστημα καλλυντικών, στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής.
εκπαίδευση και την εργασία των γυναικών”, κατά τη διάρκεια διαμαρτυρίας καθώς διεκδικούν το δικαίωμά τους Οι Αργεντινοί βρίσκονται αντιμέτωποι με υψηλές τιμές σε βασικά αγαθά, αποτέλεσμα της υποτίμησης κατά 22%
στην εκπαίδευση και την εργασία. της επίσημης συναλλαγματικής ισοτιμίας που καθιέρωσε η κυβέρνηση μετά τις προκριματικές εκλογές.
EPA/STR EPA/JUAN IGNACIO RONCORONI
 ΔΙΕΘΝΗ
22 20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Το μακρύ ταξίδι των μεταναστών και μια Ευρώπη που στήνει νεκροταφεία

Πεθαίνοντας στη θάλασσα για μια καλύτερη ζωή

Επιμέλεια: Μιχάλης Σταύρου Τυνησίας, οι μεταλλικές βάρκες είναι
συνηθισμένες. Ο εκπρόσωπος της

Σ Το ταξίδι για τηνpeople

Ευρώπη
ε πρόσφατες φωτογραφίες που Ελλάδα, Frontex Chris Borowski τις περιέγρα-
τραβήχτηκαν από αεροπλάνο
Greece,
2015:
2015:
Europe’s boat ψε ως «φέρετρα μέσα στο νερό».
που κάνει κύκλους πάνω από τη «Συνδυάστε το αυτό με το γεγονός ότι
θάλασσα, τέσσερις άνθρωποι Μετανάστες
Migrants Η Ελλάδα,Italy
Greece, η Ιταλία
andκαιSpain
η Ισπανία δέχθηκαν
received moreπερισσότερους
than από συνήθως δρομολογούνται δεκάδες
παρασύρονται σε μια μικρή μεταλλική 200,000
200,000 2.3 εκατοµµύρια
2,3 µετανάστες
million migrants µεταξύ 2014
between 2014 και
and2022.
2022.Σχεδόν από αυτά ταυτόχρονα με 40 ή περισ-
βάρκα σε μια έκταση της Μεσογείου
φτάνουν
peak at τις σότερους ανθρώπους στο πλοίο και
και κουνάνε τα χέρια τους σε αγωνία. 856.723
856,723 Almostπρόσφυγες
85.000 ταξίδεψανtravelled
85,000 refugees βόρεια γιαnorth
να ζητήσουν
to άσυλο έχετε μια συνταγή για καταστροφή»,
Αργότερα αποκαλύπτεται ότι η ομάδα seekΗνωµένο
στο asylumΒασίλειο. ΚατάOver
in the UK. τη διάρκεια αυτής της περιόδου,
this period, είπε. Ο κ. Μπορόφσκι δήλωσε ότι
- ένα 13χρονο αγόρι, δύο άνδρες και nearly 26.000
σχεδόν 26,000άνθρωποι έχασαν τη ζωή
people perished τους στο
on their ταξίδι τους.
journey «άπληστοι διακινητές ανθρώπων»
μια γυναίκα - είναι οι μόνοι επιζώντες 181,436
181,436 χρησιμοποιούν μεταλλικές βάρκες για
ενός ναυαγίου που, όπως λένε, σκό- να προσφέρουν «εκπτωτικές» διε-
τωσε τους άλλους 41 ανθρώπους με λεύσεις, καθώς ανταγωνίζονται για
τους οποίους ταξίδευαν. Οι τέσσερις 170,100
170,100 173,450
173,450 τις μεταφορές των μεταναστών.
επέζησαν επιπλέοντας με εσωτερι-
κούς σωλήνες και σωσίβια μέχρι να Απρόβλεπτες καταιγίδες
βρουν μια άλλη άδεια βάρκα, πιθανό- Οι διελεύσεις είναι εποχιακές, με
τατα από προηγούμενο πέρασμα με- περισσότερες προσπάθειες για μια
ταναστών, και να σκαρφαλώσουν καλύτερη ζωή το καλοκαίρι. Ωστόσο,
μέσα. Πέρασαν αρκετές ημέρες πα-
150,000
150,000 ο καιρός μπορεί να είναι απρόβλε-
ρασυρόμενοι πριν διασωθούν. Μια 153,842
153,842 πτος και τα επιτυχημένα ταξίδια μπο-
ημέρα μετά την είδηση της τραγωδί- ρεί να διαρκέσουν μέρες. «Εάν εκδη-
ας, μετανάστες στην πόλη Σφαξ της λωθούν καταιγίδες - ή η θάλασσα
Τυνησίας ετοιμάζονταν να κάνουν τον είναι άγρια - κάτι που μπορεί να γίνει
ίδιο διάπλου. Ένας άνδρας, ο οποίος πιο συχνό με την κλιματική αλλαγή,
είχε διαφύγει από τις μάχες στη δυτι- υπάρχει πολύ μεγαλύτερος κίνδυνος
κή περιοχή Νταρφούρ του Σουδάν, για τη ζωή τους», δήλωσε ο εκπρό-
δήλωσε στο BBC ότι σκόπευε να ζη- 119,369
119,369 Ελλάδα 1,219,952 σωπος του ΔΟΜ Ryan Schroeder.
τήσει άσυλο στην Τυνησία, αλλά ήταν «Μερικές φορές ούτε καν ο κακός
έτοιμος να επιβιβαστεί σε πλοίο αν
Μετανάστες
Migrants Ιταλία 866,350 καιρός δεν αποτρέπει τους διακινητές
αυτό δεν λειτουργούσε. Ένας άλλος, από το να στείλουν ανθρώπους στη
από την Κένυα, ονειρευόταν μια κα- που φθάνουν
arriving Ισπανία 232,514 θάλασσα», πρόσθεσε, επισημαίνο-
λύτερη ζωή για την οικογένειά του 100,000 ντας τις βάρκες που ανατράπηκαν
στην Ευρώπη. Αν συνεχίσουν τα ταξί-
100,000 από τη θάλασσα
by sea Σύνολο 2,318,816 πρόσφατα κοντά στο νησί Λαμπε-
δια τους, οι δύο άνδρες θα προστε- ντούζα, οι οποίες ξεκίνησαν παρά τη
θούν σε χιλιάδες άλλους που έχουν Ελλάδα
Greece φουρτουνιασμένη θάλασσα. Και ο κ.
διακινδυνεύσει τη ζωή τους φέτος σε Ην. Βασίλειο 84,889 Μπορόφσκι λέει ότι ο κακός καιρός
αυτό που έχει χαρακτηριστεί ως η πιο Ιταλία
Italy κάνει τον εντοπισμό των σκαφών που
επικίνδυνη μεταναστευτική διαδρομή Ισπανία
Spain βρίσκονται σε κίνδυνο ακόμη πιο δύ-
στον κόσμο. Οι ειδικοί δήλωσαν στο σκολο. «Φανταστείτε να ψάχνετε για
BBC ότι οι κακοσχεδιασμένες και Ηνωµένο
UK Βασίλειο 67,477
67,477 ένα Vauxhall Corsa από αέρος σε μια
υπερπλήρεις βάρκες, οι καταιγίδες περιοχή στο μέγεθος του Ηνωμένου
και οι ελλείψεις στις διεθνείς προσπά- 105,131
105,131 Βασιλείου. Τώρα προσπαθήστε να
θειες αποτελούν παράγοντες του κιν-
58,569 59,726
59,726 ψάξετε για δώδεκα ή περισσότερα
δύνου - και μια ΜΚΟ έρευνας και δι- 25,950 deaths in στην ανοιχτή θάλασσα», δήλωσε.
άσωσης περιέγραψε την κεντρική 25.950 θάνατοι
Mediterranean
«Αυτή είναι η τρομακτική πρόκληση
Μεσόγειο ως «νεκροταφείο». 50,000 στην κεντρική Μεσόγειο. Αυτό, σε
στη Μεσόγειο
and English 40,326
40,326 41,979
41,979 συνδυασμό με μια ανελέητη θάλασσα
Αύξηση των θανάτων και τη Μάγχη
Channel 45,755
45,755 - ειδικά όταν ο καιρός γίνεται κακός
Εάν αισθάνεστε ότι βλέπετε περισ- - όπως είδαμε τις τελευταίες ημέρες».
σότερες αναφορές για ναυάγια φέτος
στην κεντρική Μεσόγειο, είναι γιατί 41,038
41,038 Η ευθύνη της ΕΕ
τόσο οι διελεύσεις όσο και οι θάνατοι 29,718
29,718 34,154
34,154 Ενώ η Frontex προσφέρει «γενική
φαίνεται να αυξάνονται. Οι άνθρωποι εποπτεία και τεχνική υποστήριξη», ο
που κάνουν το ταξίδι σαλπάρουν από 22,103
22,103 καθηγητής Sigona λέει ότι οι εθνικές
τις ακτές της Βόρειας Αφρικής, συνή- 29,895 κυβερνήσεις κυβερνούν κυρίως τις
θως με προορισμό την Ιταλία. Η ευ- 23,370
23,370 28,526
28,526 επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης
ρωπαϊκή υπηρεσία συνοριακών ελέγ- 4,331
4,331 (SAR) στην κεντρική Μεσόγειο. Ο κ.
χων Frontex αναφέρει ότι η κεντρική 8,466 Schroeder του ΔΟΜ δήλωσε ότι οι
Μεσόγειος είναι η «πιο ενεργή δια- 5,312
5,312 299 1,843
1,843 προσπάθειες SAR δεν είναι πλέον
δρομή» προς την Ευρωπαϊκή Ένωση 0 12,758
12,758 τόσο «προληπτικές, ολοκληρωμένες
και ότι οι αναφερόμενες διελεύσεις ή επαρκώς εξοπλισμένες» όσο ήταν
βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο 2014
2014 2015
2015 2016
2016 2017
2017 2018
2018 2019
2019 2020
2020 2021
2021 2022
2022 κατά τη διάρκεια της μεγάλης επιχεί-
από το 2017. Ο Διεθνής Οργανισμός ρησης διάσωσης Mare Nostrum υπό
Πηγές: Migration
Sources: Observatory,
Migration Missing Missing
Observatory, Migrants Migrants
Project Project Φωτό: Gett1y
Picture: Images
Getty Images ©© GRAPHICNEWS
GRAPHIC NEWS
Μετανάστευσης (ΔΟΜ) έχει καταγρά- την ηγεσία της Ιταλίας το 2013-2014.
ψει περισσότερους από 1.800 θανά- Στο πλαίσιο του σημερινού συστήμα-
τους μεταναστών στην κεντρική Με- τος, ο κ. Schroeder δήλωσε ότι ο
σόγειο μέχρι στιγμής φέτος, έναντι
1.400 για ολόκληρο το 2022. Μεταξύ
Σύμφωνα με τα ζήτηση εργασίας. Αφού διασώθηκε
από μια υπερπλήρη λαστιχένια σχε-
λιτοφυλακές που υποστηρίζονται από
την ομάδα Βάγκνερ) έχει μεγαλύτερο
ΔΟΜ ανησυχεί ότι «τα κενά SAR, οι
υποτιθέμενες καθυστερήσεις στη δι-
των ναυαγίων μεταναστών φέτος στοιχεία της δία αυτό το καλοκαίρι, ένα 16χρονο αντίκτυπο», δήλωσε ο Νάντο Σιγκό- άσωση και η αναφερόμενη έλλειψη
ήταν ένα υπερπλήρες αλιευτικό σκά- αγόρι από τη Γκάμπια δήλωσε στο να, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του ανταπόκρισης σε κλήσεις κινδύνου
φος στα ανοικτά των ακτών της Ελλά- Ευρωπαϊκής BBC ότι έφυγε από την πατρίδα του Μπέρμιγχαμ και ειδικός σε θέματα μπορεί να συμβάλλουν σε τραγωδίες
δας, το οποίο σκότωσε εκατοντάδες πριν από τρία χρόνια για να «δουλέ- μετανάστευσης. «Είναι πολύ μακρύ- σε αυτή τη διαδρομή». Οι ΜΚΟ που
ανθρώπους σε μια από τις χειρότερες
Ένωσης, σχεδόν ψω σκληρά και να βοηθήσει την οι- τερη και φέρνει επίσης τα σκάφη στα διαχειρίζονται σκάφη διάσωσης στην
ανθρωπιστικές καταστροφές στη Με- ένα εκατομμύριο κογένειά μου». Γνώριζε πόσο επικίν- σύνορα μεταξύ των ιταλικών και των κεντρική Μεσόγειο ήταν πιο επικριτι-
σόγειο τα τελευταία χρόνια. Ο ΔΟΜ δυνο ήταν το ταξίδι, αφού είχε χάσει ελληνικών εθνικών υδάτων - δύο κές. Η διαδρομή έχει γίνει όλο και πιο
λέει ότι υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις άνθρωποι υπέβαλαν έναν 18χρονο φίλο, αλλά είπε ότι κυβερνήσεις που επί του παρόντος θανατηφόρα «εξαιτίας μιας απερίσκε-
ότι πολλά ναυάγια είναι «αόρατα»: αυτό δεν τον αποθάρρυνε - ο φίλος δεν είναι πολύ πρόθυμες να θεωρη- πτης πολιτικής αποτροπής και αμέλει-
σκάφη που δεν έχουν καταγραφεί αίτηση ασύλου στην του «έχασε τη ζωή του για την οικο- θούν ότι παρέχουν επιχειρήσεις διά- ας που ακολουθούν τα ευρωπαϊκά
εξαφανίζονται χωρίς επιζώντες,
πράγμα που σημαίνει ότι ο πραγματι-
ΕΕ, τη Νορβηγία και γένειά του, την κοινωνία και το έθνος
του». Φέτος, η Τυνησία ξεπέρασε τη
σωσης σε μετανάστες στη θάλασσα»,
είπε, αναφέροντας ως παράδειγμα το
κράτη εδώ και χρόνια», υποστηρίζει
ο Wasil Schauseil, συντονιστής επι-
κός αριθμός των νεκρών είναι πιθα- την Ελβετία το 2022 Λιβύη ως κύριο σημείο αναχώρησης ελληνικό ναυάγιο τον Ιούνιο. κοινωνίας της SOS Humanity. Η γερ-
νότατα πολύ υψηλότερος. - εν μέσω ενός κύματος ρατσισμού μανική ΜΚΟ Sea-Watch δήλωσε ότι η
κατά των μαύρων Αφρικανών. Ορι- Ακυβέρνητα σκάφη ΕΕ «δημιούργησε ηθελημένα ένα νε-
Το επικίνδυνο ταξίδι σμένοι λένε ότι η διέλευση από τη Οι μετανάστες ταξιδεύουν συνή- κροταφείο». Είπε ότι υπάρχει έλλειψη
Οι άνθρωποι που ξεκινούν το επι- Λιβύη παραμένει πιο επικίνδυνη, τό- θως με υπερπλήρεις και ακατάλληλες συντονισμού SAR και ότι «παράνομες
κίνδυνο ταξίδι προέρχονται από όλο σο για γεωγραφικούς όσο και για βάρκες, με περιορισμένες συσκευές αποσύρσεις» πραγματοποιούνται από
τον κόσμο και έχουν διάφορους λό- πολιτικούς λόγους. «Όσον αφορά τα επίπλευσης σε περίπτωση που ανα- τη λιβυκή ακτοφυλακή, την οποία η ΕΕ
γους που θέλουν να φτάσουν στην θύματα, νομίζω ότι το άνοιγμα της τραπούν. Οι τύποι των σκαφών περι- έχει εξοπλίσει και εκπαιδεύσει. Επι-
Ευρώπη, από τη φυγή από τον πόλε- διαδρομής της Ανατολικής Λιβύης λαμβάνουν λαστιχένιες σχεδίες και πλέον, τον περασμένο μήνα, η ΕΕ
μο ή τα βασανιστήρια μέχρι την ανα- (από εδάφη που ελέγχονται από πο- αλιευτικά σκάφη - στη διαδρομή της υπέγραψε συμφωνία ύψους 105
 ΔΙΕΘΝΗ
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ 23

εκατ. ευρώ με την Τυνησία για να

προσπαθήσει να μειώσει την «παρά- Ο Διεθνής
τυπη» μετανάστευση. Εκπρόσωπος
της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπερα-
Οργανισμός
σπίστηκε τη συνεργασία με τις βορει- Μετανάστευσης
οαφρικανικές χώρες, λέγοντας ότι
είναι «σημαντικό να συνεχίσουμε να (ΔΟΜ) έχει
ενισχύουμε την ικανότητα των λιβυ-
κών παράκτιων αρχών να διεξάγουν
καταγράψει
αποτελεσματικές επιχειρήσεις έρευ- περισσότερους
νας και διάσωσης, σύμφωνα με τα
διεθνή πρότυπα». Οι ΜΚΟ έχουν επί- από 1.800
σης επικρίνει έναν νέο νόμο στην
Ιταλία που απαιτεί από τα σκάφη διά-
θανάτους
σωσης να κατευθύνονται σε συχνά
απομακρυσμένα λιμάνια μετά από μια
μεταναστών στην
επιχείρηση, αντί να συνεχίσουν να κεντρική Μεσόγειο
περιπολούν για περισσότερες βάρκες
που βρίσκονται σε κίνδυνο. Λένε ότι μέχρι στιγμής
αυτό μειώνει το χρόνο τους σε περι-
οχές όπου τα ναυάγια είναι πιο συχνά.
φέτος, έναντι
Η Ιταλία λέει ότι ο στόχος είναι να 1.400 για ]
κατανεμηθούν οι αφίξεις σε όλη τη
χώρα. Οι επικριτές των ΜΚΟ διάσω- ολόκληρο το 2022
σης λένε ότι η παρουσία τους ενθαρ-
ρύνει τους μετανάστες να ξεκινήσουν
το δυνητικά μοιραίο ταξίδι - οι ΜΚΟ
το απορρίπτουν αυτό.

Κυνήγι λύσεων ανώτερος ερευνητής στο CEPS, ο

Ο κ. Μπορόφσκι του Frontex ανα-
γνώρισε ότι «μπορούμε, και μάλιστα
πρέπει, να κάνουμε κάτι καλύτερο»
για να σταματήσουμε τις «τραγωδίες
στη θάλασσα», ζητώντας «κοινές λύ-
σεις». Ο εκπρόσωπος του ΔΟΜ κ.
Σρέντερ δήλωσε ότι όλες οι προσπά-
θειες θα πρέπει «να επικεντρωθούν
στη διάσωση ζωών και στην αντιμε-
τώπιση των λόγων για τους οποίους
οι άνθρωποι αναγκάζονται να διακιν-
δυνεύσουν τη ζωή τους». Ο ΔΟΜ και
άλλοι οργανισμοί του ΟΗΕ έχουν ζη-
τήσει συντονισμένες ευρωπαϊκές επι-
χειρήσεις έρευνας και διάσωσης στην
κεντρική Μεσόγειο και ασφαλέστερες
νόμιμες οδούς για τη μετανάστευση
και το άσυλο, ώστε να αποφευχθούν
οι θάνατοι στη θάλασσα.
Πόσα χρήματα δαπανά η ΕΕ;
Μνημόνιο κατανόησης πρόκειται να
υπογράψει πολύ σύντομα η Ευρωπα-
ϊκή Επιτροπή με την κυβέρνηση της
Τυνησίας. Περιλαμβάνει οικονομικό
πακέτο 105 εκατομμυρίων ευρώ για
τη διαχείριση των συνόρων, τις επι-
χειρήσεις έρευνας και διάσωσης, τις
δραστηριότητες κατά της λαθρεμπο-
ρίας και τους επαναπατρισμούς μετα-
ναστών. Εκτός από τα 6 δισεκατομμύ-
ρια που προορίζονται για την Τουρκία
από το 2016, 60 εκατομμύρια αφο-
ρούν για ένα νέο πακέτο για τα Δυτικά
Βαλκάνια, 120 εκατομμύρια την Αίγυ-
πτο και 152 το Μαρόκο. Κονδύλια δεν
λαμβάνουν μόνο κοντινές χώρες στην
Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Νιγηρία, για
παράδειγμα, έλαβε 28,4 εκατομμύρια
ως «υποστήριξη για τη μετανάστευ-
ση», το Μπαγκλαντές 55 εκατομμύ-
ρια και το Πακιστάν 59 εκατομμύρια
για διαφορετικά προγράμματα, συ-
μπεριλαμβανομένης της επανένταξης
των πολιτών τους που επαναπατρί-
στηκαν από την Ευρώπη. Στην πραγ-
ματικότητα, είναι πολύ δύσκολο να
έχουμε μια γενική εικόνα όλων των
χρημάτων που δαπανά η Ευρωπαϊκή
Ένωση, ανέφερε ο Σέρτζιο Καρέρα,
οποίος σχολιάζει την έλλειψη διαφά-
νειας. «Το τοπίο που αφορά τα ευρω-
παϊκά κονδύλια για το μεταναστευτικό
είναι κατακερματισμένο και
υπερ-σύνθετο. Έχουμε το AMIF (Τα-
μείο Ασύλου και Μετανάστευσης), το
οποίο είναι ένα ταμείο Εσωτερικών
Υποθέσεων, αλλά έχουμε και ταμεία
για την ανάπτυξη γειτονικών χωρών.
Η σύνθετη εικόνα καθιστά ουσιαστικά
αδύνατο να γίνει κατανοητό αν υπάρ-
χει χρηματοδότηση και πού κατευθύ-
νεται. Το πιο σύνθετο είναι το θέμα
των επιπτώσεων που έχουν αυτά τα
κονδύλια στα ανθρώπινα δικαιώματα,
το κράτος δικαίου και τη δημοκρατία.
Στο πλαίσιο της «επιχειρησιακής εται-
ρικής σχέσης κατά της παράνομης
διακίνησης ανθρώπων», η Ευρωπαϊ-
κή Επιτροπή υποσχέθηκε 40 εκατομ-
μύρια για την καταπολέμηση εγκλη-
ματικών δικτύων στη βόρεια Αφρική.
Πηγές: CNN, BBC

ΑΡΘΡΟ
Ο μαζικός θάνατος έγινε φυσιολογικός στην Ευρώπη
Σ
την πόλη Σφαξ, το λιμάνι της Τυνησί-
ας, κάθισα αυτό το μήνα με μια ομάδα
ανδρών σε ένα αμμώδες, ανεμοδαρ-
μένο πάρκο. Καθώς ο ήλιος έδυε,
ένας από αυτούς έβαλε το καπάκι του
μπουκαλιού του στο έδαφος, ρίχνοντας μια
πολύτιμη δόση νερού για μια αδέσποτη
γάτα που γλίστρησε προς το μέρος του. Οι
Της άνδρες, είχαν ξεφύγει από αυτό που απο-
Sally καλούσαν νέα γενοκτονία στο Σουδάν. Εί-
Hayden* δαν μαχητές να καίνε σπίτια, μερικές φο-
ρές ολόκληρα χωριά, και έτρεξαν να σω-
θούν. Υπάρχουν δεκάδες -ίσως εκατοντά-
δες- Σουδανοί που μένουν αυτή τη στιγμή
σε αυτό το πάρκο στο Σφαξ, και χιλιάδες
σε όλη την πόλη. Κοιμούνται σε χαρτόνια
ή στρώματα αν είναι τυχεροί. Σκέφτονται
τη μοίρα τους, κουβεντιάζουν ήσυχα για τις
εμπειρίες τους και αναρωτιούνται πού
μπορούν να βρουν φαγητό. Κυρίως, περι-
μένουν: για χρήματα από συγγενείς ή φί-
λους, ή για δουλειά που θα τους επιτρέψει
να συγκεντρώσουν 2.000 τυνησιακά δη-
νάρια, ή 647 δολάρια, για να αγοράσουν
μια θέση σε ένα πλοίο και μια ευκαιρία δι-
αφυγής. Όλοι όσους συνάντησα στο Σφαξ,
που απέχει περίπου 80 μίλια από το ιταλι-
κό νησί Λαμπεντούζα, ήθελαν να διασχί-
σουν τη Μεσόγειο για την Ευρώπη. Όλοι
ήξεραν ότι μπορεί να πεθάνουν στην προ-
σπάθεια αυτή. Ακόμα κι έτσι, οι άνθρωποι
φεύγουν κάθε μέρα. Κάποιοι στέλνουν
χαρμόσυνα μηνύματα από την Ιταλία, άλλοι
ξεβράζονται νεκροί κατά μήκος της ακτής.
Το Σαββατοκύριακο που καθόμουν στο
πάρκο, τρία πλοία βυθίστηκαν, αφήνοντας
περισσότερους από 80 ανθρώπους νε-
κρούς ή αγνοούμενους. Δέκα πτώματα
βρέθηκαν σε κοντινές παραλίες. Την περα-
σμένη εβδομάδα, αναφέρθηκε ότι 41 άν-
θρωποι έχασαν τη ζωή τους μετά από
ναυάγιο στα ανοικτά των ιταλικών ακτών.
Ο μαζικός θάνατος έχει εδώ και καιρό
εξομαλυνθεί στα σύνορα της Ευρώπης.
Περισσότεροι από 27.800 άνθρωποι
έχουν πεθάνει ή εξαφανιστεί στη Μεσόγειο
Θάλασσα από το 2014 - και αυτό είναι πι-
θανότατα μια μεγάλη υποεκτίμηση. Η φε-
τινή χρονιά διαμορφώνεται να είναι ιδιαί-
τερα θανατηφόρα. Πάνω από 2.000 άν-
θρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους προσπα-
θώντας να φτάσουν στην Ευρώπη, συμπε-
ριλαμβανομένων περισσότερων από 600
που έχασαν τη ζωή τους όταν ένα πλοίο
ανατράπηκε στα ανοικτά των ακτών της
Ελλάδας τον Ιούνιο. Έτσι μοιάζει μια κρίση
ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ηθικής και,
πάνω απ’ όλα, παγκόσμιας ανισότητας.
Οι συγκεντρωμένοι στην Τυνησία, την
πρώτη πλέον χώρα αναχώρησης από τη
Βόρεια Αφρική στην κύρια μεταναστευτική
διαδρομή προς την Ευρώπη, έχουν πολλές
διαφορετικές καταβολές. Συνάντησα αν-
θρώπους από την Μπουρκίνα Φάσο, την
Γκάμπια, τη Σενεγάλη, τη Νιγηρία, τη Σο-
μαλία, την Ερυθραία και τη Λιβερία. Ορι-
σμένοι, όπως οι Νταρφούρι, θα λάβουν
πιθανότατα διεθνή προστασία και καθε-
στώς πρόσφυγα, αν καταφέρουν να φτά-
σουν σε μια ασφαλή χώρα. Άλλοι μάλλον
δεν θα το κάνουν - φεύγουν από τη δια-
φθορά και την ενδημική φτώχεια, μέρη
όπου η υγειονομική περίθαλψη είναι περι-
ορισμένη και τα παιδιά πεθαίνουν από
ασθένειες που μπορούν να προληφθούν.
Αναζητούν ευκαιρίες και οποιαδήποτε
εκδοχή μιας σταθερής ζωής. Προέρχονται
σχεδόν αποκλειστικά από πρώην ευρω-
παϊκές ή βρετανικές αποικίες.
Συνάντησα ανθρώπους που ήθελαν να
φύγουν, οι οποίοι ζούσαν στην Τυνησία
για χρόνια, αλλά είχαν χάσει τη δουλειά
τους και τους είχαν κάνει έξωση μετά
από συστάσεις του Προέδρου της χώ-
ρας, Κάις Σαϊέντ. Τον Φεβρουάριο, ο κ.
Σαϊέντ πρότεινε ότι οι Αφρικανοί από την
υποσαχάρια Αφρική αποτελούσαν μέρος
μιας εγκληματικής συμφωνίας «για την
αλλαγή της δημογραφικής σύνθεσης της
Τυνησίας», πυροδοτώντας ένα κύμα κα-
κοποίησης και διώξεων.
Αυτό δεν εμπόδισε την Ευρωπαϊκή
Ένωση να επιδιώξει συμφωνία με τον κ.
Σαϊέντ για τον περιορισμό της μετανά-
στευσης: Σε αντάλλαγμα για τη «διαχεί-
ριση των συνόρων», θα παράσχει στην
Τυνησία 118 εκατομμύρια δολάρια και θα
δεσμευτεί για την παροχή πρόσθετης
βοήθειας. Για τους Ευρωπαίους ηγέτες,
η βιαιότητα της Τυνησίας - στις αρχές
Ιουλίου, περισσότεροι από 1.000 Αφρι-
κανοί από την υποσαχάρια Αφρική συ-
γκεντρώθηκαν στο Σφαξ και πετάχτηκαν
στα σύνορα με τη Λιβύη χωρίς φαγητό ή
νερό - μπορεί να έχει μικρότερη σημασία
από την προθυμία της να συνεργαστεί.
Τα τελευταία χρόνια, η οικονομική κα-
τάσταση στο μεγαλύτερο μέρος της
Αφρικής επιδεινώθηκε, επιδεινούμενη
από την πανδημία και τον πόλεμο στην
Ουκρανία. Η μετανάστευση - και η αντί-
δραση της Δύσης σε αυτήν - είναι μια
από τις καθοριστικές ιστορίες της εποχής
μας. Προς το παρόν, είναι μια ιστορία
καταστροφής και θανάτου, σκληρότητας
και συνενοχής. Πρέπει επειγόντως να
βρούμε μια καλύτερη προσέγγιση.
*Συγγραφέα.
Πηγή: New York Times

24
Ο
Επιμέλεια: Μιχάλης Σταύρου
συνολικός αριθμός των Ουκρα-
νών και Ρώσων στρατιωτών
που σκοτώθηκαν ή τραυματί-
στηκαν από την έναρξη του πο-
λέμου στην Ουκρανία πριν από 18
μήνες πλησιάζει τις 500.000, δήλω-
σαν Αμερικανοί αξιωματούχοι, ένας
συγκλονιστικός απολογισμός καθώς η
Ρωσία επιτίθεται στον γείτονά της και
προσπαθεί να καταλάβει περισσότερα
εδάφη. Οι αξιωματούχοι προειδοποί-
ησαν ότι οι αριθμοί των απωλειών
παραμένουν δύσκολο να εκτιμηθούν
επειδή η Μόσχα πιστεύεται ότι συστη-
ματικά υποεκτιμά τους νεκρούς και
τους τραυματίες του πολέμου της και
το Κίεβο δεν αποκαλύπτει επίσημα
στοιχεία. Είπαν όμως ότι η σφαγή
εντάθηκε φέτος στην ανατολική Ου-
κρανία και συνεχίζεται με σταθερό
ρυθμό καθώς η σχεδόν τρίμηνη αντε-
πίθεση παρατείνεται. Οι στρατιωτικές
απώλειες της Ρωσίας, ανέφεραν οι
α ξ ιω μ α τ ο ύ χο ι , π λ η σ ιά ζο υ ν τ ι ς
300.000. Ο αριθμός περιλαμβάνει
έως και 120.000 νεκρούς και 170.000
έως 180.000 τραυματίες στρατιώτες.
Οι ρωσικοί αριθμοί επισκιάζουν τους
ουκρανικούς αριθμούς, τους οποίους
οι αξιωματούχοι ανεβάζουν κοντά
στους 70.000 νεκρούς και 100.000
έως 120.000 τραυματίες. Αλλά οι Ρώ-
σοι υπερτερούν αριθμητικά των Ου-
κρανών στο πεδίο της μάχης σχεδόν
τρεις προς έναν, και η Ρωσία έχει με-
γαλύτερο πληθυσμό από τον οποίο
μπορεί να αναπληρώσει τις τάξεις της.
Οι αριθμοί
Σύμφωνα με αναλυτές, η Ουκρανία
διαθέτει περίπου 500.000 στρατιώτες,
συμπεριλαμβανομένων των εν ενερ-
γεία, εφεδρικών και παραστρατιωτικών
στρατευμάτων. Αντίθετα, η Ρωσία έχει
σχεδόν τριπλάσιο αριθμό, με 1.330.000
στρατιώτες εν ενεργεία, εφεδρικούς και
παραστρατιωτικούς - οι περισσότεροι
από τους τελευταίους από την Ομάδα
Βάγκνερ. Η τελευταία δημόσια εκτίμηση
της κυβέρνησης Μπάιντεν για τις απώ-
λειες έγινε τον Νοέμβριο, όταν ο στρα-
τηγός Μαρκ Α. Μίλεϊ, πρόεδρος του
Γενικού Επιτελείου Στρατού, δήλωσε ότι
περισσότεροι από 100.000 στρατιώτες
από κάθε πλευρά έχουν σκοτωθεί ή
τραυματιστεί από την έναρξη του πολέ-
μου τον Φεβρουάριο του 2022. Εκείνη
την εποχή, αξιωματούχοι δήλωναν κατ’
ιδίαν ότι οι αριθμοί ήταν πιο κοντά στους
120.000 νεκρούς και τραυματίες. Όμως
ο αριθμός αυτός εκτοξεύτηκε τον χειμώ-
να και την άνοιξη, καθώς οι δύο χώρες
μετέτρεψαν την ανατολική πόλη Μπαχ-
μούτ σε πεδίο μάχης. Εκατοντάδες
στρατιώτες σκοτώνονταν ή τραυματίζο-
νταν καθημερινά για πολλές εβδομάδες,
δήλωσαν Αμερικανοί αξιωματούχοι. Οι
Ρώσοι υπέστησαν βαριές απώλειες,
αλλά το ίδιο έκαναν και οι Ουκρανοί,
καθώς προσπαθούσαν να κρατήσουν
κάθε σπιθαμή εδάφους πριν χάσουν την
πόλη τον Μάιο.
Δύσκολη αντεπίθεση
Οι πρώτες εβδομάδες της αντεπίθε-
σης του Κιέβου αυτό το καλοκαίρι ήταν
ιδιαίτερα δύσκολες για την Ουκρανία.
Στην αρχική φάση, τα δυτικά εκπαιδευ-
μένα ουκρανικά στρατεύματα αγωνί-
στηκαν να εφαρμόσουν “ελιγμούς
συνδυασμένων όπλων” - μια μέθοδο
μάχης κατά την οποία πεζικό, τεθωρα-
κισμένα και πυροβολικό χρησιμοποι-
ούνται μαζί σε συγχρονισμένες επιθέ-
σεις. Τα ουκρανικά στρατεύματα προ-
σπάθησαν αρχικά να διασπάσουν τις
σκαμμένες ρωσικές γραμμές με μηχα-
νοκίνητους σχηματισμούς συνδυασμέ-
νων όπλων. Εξοπλισμένοι με προηγμέ-
να αμερικανικά όπλα, οι Ουκρανοί
ωστόσο εγκλωβίστηκαν σε πυκνά ρω-
ΟΙ ΘΆΝΑΤΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΊ ΣΤΡΑΤΕΥΜΆΤΩΝ ΣΤΟΝ ΠΌΛΕΜΟ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΊΑΣ ΠΛΗΣΙΆΖΟΥΝ ΤΟΥΣ 500.000
μάχη χωρίς τέλος
σικά ναρκοπέδια υπό συνεχή πυρά από
το πυροβολικό και τα ελικόπτερα.
Κατά τις δύο πρώτες εβδομάδες της
αντεπίθεσης, το 20% του οπλισμού που
έστειλε η Ουκρανία στο πεδίο της μάχης
υπέστη ζημιές ή καταστράφηκε, σύμφω-
να με Αμερικανούς και Ευρωπαίους
αξιωματούχους. Στις απώλειες περιλαμ-
βάνονταν ορισμένα από τα δυτικά πολε-
μικά μηχανήματα - άρματα μάχης και
τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς
προσωπικού - στα οποία οι Ουκρανοί
υπολόγιζαν για να αποκρούσουν τους
Ρώσους. Το πιο σημαντικό είναι ότι χι-
λιάδες στρατιώτες σκοτώθηκαν ή τραυ-
ματίστηκαν, δήλωσαν αξιωματούχοι.
Ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος
αναγνώρισε τον υψηλό αριθμό των ου-
κρανικών απωλειών, αλλά δήλωσε ότι
τα συνδυασμένα όπλα είναι “πολύ, πολύ
δύσκολα”. Πρόσθεσε ότι τις τελευταίες
ημέρες, τα ουκρανικά στρατεύματα άρ-
χισαν να διαπερνούν τους αρχικούς δα-
κτυλίους της ρωσικής άμυνας. Τις τελευ-
ταίες εβδομάδες, η Ουκρανία έχει αλλά-
ξει την τακτική της στο πεδίο της μάχης,
επιστρέφοντας στους παλιούς της τρό-
πους να φθείρει τις ρωσικές δυνάμεις
με πυροβολικό και πυραύλους μεγάλου
βεληνεκούς αντί να βυθίζεται σε ναρκο-
πέδια υπό πυρά.
Αμερικανοί αξιωματούχοι ανησυχούν
ότι με τις κινήσεις της Ουκρανίας θα
εξαντλήσουν τα πολύτιμα αποθέματα
πυρομαχικών, γεγονός που θα μπορού-
σε να ωφελήσει τον Πρόεδρο της Ρω-
σίας Βλαντιμίρ Πούτιν και να οδηγήσει
την Ουκρανία σε έναν πόλεμο φθοράς.
18 μήνες σε μια
Όμως οι Ουκρανοί διοικητές αποφάσι-
σαν ότι η στροφή μείωσε τις απώλειες
και διατήρησε τη μαχητική τους δύναμη
στην πρώτη γραμμή. Αμερικανοί αξιω-
ματούχοι λένε ότι φοβούνται ότι η Ου-
κρανία έχει γίνει απρόθυμη να θρηνήσει
απώλειες, ένας λόγος για τον οποίο ήταν
επιφυλακτική στο να προχωρήσει στην
αντεπίθεση. Σχεδόν κάθε μεγάλη ώθη-
ση εναντίον των σκαμμένων Ρώσων
αμυντικών που προστατεύονται από
ναρκοπέδια θα είχε ως αποτέλεσμα τε-
ράστιο αριθμό απωλειών.
Μέσα σε μόλις ενάμιση χρόνο, οι
στρατιωτικοί θάνατοι της Ουκρανίας
έχουν ήδη ξεπεράσει τον αριθμό των
Αμερικανών στρατιωτών που έχασαν τη
ζωή τους κατά τη διάρκεια των σχεδόν
δύο δεκαετιών που οι αμερικανικές
μονάδες βρίσκονταν στο Βιετνάμ (περί-
που 58.000) και είναι περίπου ίσοι με
τον αριθμό των Αφγανών στρατιωτών
των δυνάμεων ασφαλείας που σκοτώ-
θηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου
στο Αφγανιστάν, από το 2001 έως το
2021 (περίπου 69.000). Ο αριθμός των
νεκρών και των τραυματιών αντικατο-
πτρίζει την ποσότητα των θανατηφόρων
πυρομαχικών που δαπανήθηκαν και
από τις δύο πλευρές. Χιλιάδες βλήματα
πυροβολικού εκτοξεύονται κάθε εβδο-
μάδα, άρματα μάχης χτυπούν κτίρια,
νάρκες εδάφους υπάρχουν παντού και
μη επανδρωμένα αεροσκάφη αιωρού-
νται πάνω από το κεφάλι και σκοτώνουν
τα στρατεύματα που βρίσκονται από
κάτω. Όταν γίνεται μάχη εκ του σύνεγ-
γυς, μοιάζει με τις μάχες του Α’ Παγκο-
σμίου Πολέμου: βίαιη και συχνά λαμβά-
νει χώρα σε χαρακώματα.
Ιατρικές ελλείψεις
Οι αριθμοί δείχνουν ακόμη την έλλει-
ψη ταχείας ιατρικής περίθαλψης στην
πρώτη γραμμή. Οι τραυματισμένοι στρα-
τιώτες είναι όλο και πιο δύσκολο να
απομακρυνθούν, δεδομένου ότι το πυ-
ροβολικό και οι πυροβολισμοί συνοδεύ-
ουν κάθε εμπλοκή. Σε αντίθεση με τους
πολέμους των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν και
το Ιράκ, όπου οι αμερικανικές δυνάμεις
τηρούσαν αυστηρά την υποχρέωση να
εκκενώνουν τους τραυματίες εντός μιας
ώρας σε καλά εξοπλισμένες ιατρικές
εγκαταστάσεις, στην Ουκρανία δεν
υπάρχει τέτοια δυνατότητα. Αντ’ αυτού,
οι τραυματίες στρατιώτες συχνά επιβι-
βάζονται σε οποιοδήποτε διαθέσιμο
όχημα ή εγκαταλείπουν το μέτωπο με τα
πόδια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι
τραυματίες και οι νεκροί αφήνονται στο
πεδίο της μάχης, επειδή οι γιατροί δεν
μπορούν να τους προσεγγίσουν. Τα νο-
σοκομεία και οι σταθμοί βοήθειας είναι
συχνά υπερφορτωμένα. Και σε όλη την
Ουκρανία, στις μεγάλες πόλεις και στα
αγροτικά χωριά, σχεδόν όλοι γνωρίζουν
μια οικογένεια που έχει χάσει κάποιον
στις μάχες. Ξερά λουλούδια από κηδεί-
ες γεμίζουν τους ήσυχους δρόμους και
τα νεκροταφεία γεμίζουν σε κάθε γωνιά
της χώρας. Οι εκτιμώμενοι αριθμοί για
την Ουκρανία και τη Ρωσία βασίζονται
σε δορυφορικές εικόνες, υποκλοπές
επικοινωνιών, κοινωνικά μέσα ενημέ-
ρωσης και αποστολές από δημοσιογρά-
ΔΙΕΘΝΗ
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ
φους που βρίσκονται στη χώρα, καθώς
και σε επίσημες αναφορές και από τις
δύο κυβερνήσεις. Οι εκτιμήσεις ποικίλ-
λουν, ακόμη και εντός της αμερικανικής
κυβέρνησης. Σύμφωνα με έγγραφα του
Πενταγώνου που διέρρευσαν την άνοι-
ξη, η Ρωσία είχε υποστεί 189.500 έως
223.000 απώλειες, συμπεριλαμβανο-
μένων έως και 43.000 νεκρών στη
μάχη. Ένα έγγραφο ανέφερε ότι από τον
Φεβρουάριο, η Ουκρανία είχε υποστεί
124.500 έως 131.000 απώλειες, με
έως και 17.500 νεκρούς σε μάχη.Ενώ
αρκετοί Αμερικανοί αξιωματούχοι και
ένας πρώην ανώτερος Ουκρανός αξιω-
ματούχος δήλωσαν ότι περίπου 70.000
Ουκρανοί στρατιώτες έχουν πεθάνει στη
σύγκρουση μέχρι στιγμής, άλλοι Αμερι-
κανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ο
αριθμός θα μπορούσε να είναι μικρότε-
ρος. Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν τόσο πο-
λύ, εν μέρει λόγω της απροθυμίας της
Ουκρανίας να αποκαλύψει τις απώλειες
στον πόλεμο ακόμη και στην αμερικανι-
κή κυβέρνηση. Οι αναλυτές των αμερι-
κανικών μυστικών υπηρεσιών έχουν
επίσης αφιερώσει πολύ περισσότερο
χρόνο εστιάζοντας στις ρωσικές απώ-
λειες παρά στις απώλειες της Ουκρανί-
ας, της συμμάχου τους. Οι Ρώσοι ανα-
λυτές λένε ότι οι απώλειες σε ανθρώπι-
νες ζωές είναι απίθανο να αποτρέψουν
τον κ. Πούτιν. Δεν έχει πολιτική αντιπο-
λίτευση στο εσωτερικό και έχει πλαισι-
ώσει τον πόλεμο ως το είδος του αγώνα
που αντιμετώπισε η χώρα κατά τη διάρ-
κεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν
περισσότερα από 8 εκατομμύρια σοβι-
Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
ετικοί στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους.
Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν δηλώ-
σει ότι πιστεύουν ότι ο κ. Πούτιν μπορεί
να αντέξει εκατοντάδες χιλιάδες απώ-
λειες στην Ουκρανία, αν και μεγαλύτεροι
αριθμοί θα μπορούσαν να μειώσουν την
πολιτική του υποστήριξη. Ενώ ο κ. Πού-
τιν εμφανίζεται κάπως απρόθυμος να
ξεκινήσει μια ευρεία κινητοποίηση, έχει
αυξήσει το ανώτατο όριο ηλικίας για
τους άνδρες που μπορούν να στρατολο-
γηθούν στον στρατό. Και αν η Ρωσία
αποφασίσει να κινητοποιήσει περισσό-
τερους ανθρώπους, ο μεγαλύτερος
πληθυσμός της θα μπορούσε γρήγορα
να υπερκαλύψει τα ουκρανικά αποθέμα-
τα ανθρώπινου δυναμικού.
Οι θάνατοι στρατευμάτων θα μπορού-
σαν να έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο για
την Ουκρανία σε έναν πόλεμο που απέ-
χει πολύ από το να τελειώσει. Και ενώ οι
μαχητές πεθαίνουν σωρηδόν, οι άμαχοι
που βρίσκονται ανάμεσα στα όπλα έχουν
πεθάνει κατά χιλιάδες, ενώ εκατομμύρια
έχουν εκτοπιστεί. “Πρόκειται για ανθρώ-
πους”, δήλωσε η Evelyn Farkas, πρώην
κορυφαία αξιωματούχος του Πενταγώ-
νου για την Ουκρανία, η οποία είναι τώρα
εκτελεστική διευθύντρια του Ινστιτούτου
McCain. “Η Ουκρανία είναι μια δημοκρα-
τία, οπότε η απώλεια ζωών θα μπορού-
σε να έχει μεγαλύτερο πολιτικό αντίκτυ-
πο”, δήλωσε η Δρ Φάρκας. “Αλλά ακόμη
και σε μια απολυταρχία, ο Βλαντιμίρ
Πούτιν γνωρίζει ότι το κοινό αίσθημα
μπορεί να κάνει τη διαφορά”.
Πηγές: New York Times, cnn.gr
500.000
Στρατιώτες έχει
η Ουκρανία,
συμπεριλαμ-
βανομένων των
εν ενεργεία,
εφεδρικών και
παραστρατιωτικών
στρατευμάτων
1.330.000
στρατιώτες έχει η
Ρωσία εν ενεργεία,
εφεδρικούς και Οι οικονομικές απώλειες
και οι έξυπνες λύσεις
παραστρατιωτικούς
- οι περισσότεροι
από τους Εκτός από τις απώλειες σε ανθρώπι-
νες ζωές, ο πόλεμος είναι και μια εξό-
τελευταίους από την χως δαπανηρή διαδικασία. Έχει τερά-
στιο οικονομικό κόστος. Μέσα σε σχε-
Ομάδα Βάγκνερ δόν 18 μήνες από τη στιγμή που η
Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, έχουν
συνολικά δαπανηθεί στα πεδία των
100.000
στρατιώτες από
μαχών, και όχι μόνον, περισσότερα
από 1,6 τρισεκατομμύρια δολάρια πα-
γκοσμίως, σύμφωνα με μελέτη που
δόθηκε στη δημοσιότητα από το Γερ-
μανικό Ινστιτούτο Οικονομίας. Μέχρι
κάθε πλευρά έχουν το τέλος του 2023 είναι αδύνατον να
γίνουν εκτιμήσεις, καθώς το τελικό
σκοτωθεί ή ποσό του «χρήματος του πολέμου» θα
εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την
τραυματιστεί από ταχύτητα με την οποία το Κίεβο θα
την έναρξη του κατορθώσει να επιτύχει τους στόχους
του. Τα ρωσικά πλήγματα του τελευταί-
πολέμου τον ου διμήνου, τα οποία έχουν ως στόχο
αποθήκες και σιλό σιτηρών, δεν είναι
Φεβρουάριο του καθόλου τυχαία. Κύριος σκοπός τους
2022 δεν είναι τόσο να «πληγώσουν» την
ουκρανική οικονομία, η οποία βρίσκε-
ται σε πλήρη ύφεση, όσο τα «πορτο-
131.000
φόλια» των δυτικών συμμάχων της
Ουκρανίας. Μετατρέποντας σε όπλο τα
σιτηρά η Μόσχα πληγώνει για πρώτη
φορά ουσιαστικά το σύνολο των δυνά-
απώλειες είχε η μεων που βρίσκονται απέναντί της,
ανεξάρτητα από το τίμημα το οποίο και
Ουκρανία από την η ίδια καλείται να πληρώσει. Σε αυτό
το κλίμα, και ενώ τα πυρομαχικά και
έναρξη του στην ουκρανική πλευρά δεν είναι απε-
πολέμου, με έως ριόριστα, και κυρίως όχι δωρεάν, τους
τελευταίους μήνες έχουν δημοσιευθεί
και 17.500 νεκρούς σε διεθνή μέσα ρεπορτάζ στα οποία
παρουσιάζεται εκτενώς και με απόλυ-
σε μάχη τους αριθμούς ένας νέος τύπος πολέ-
μου που διεξάγουν οι Ουκρανοί. Ο
νέος έξυπνος και κυρίως οικονομικός
189.500
απώλειες είχε η
πόλεμος της Ουκρανίας περιλαμβάνει
πάνω από όλα έξυπνες και εύκολα
υλοποιήσιμες ιδέες. Η τεράστια ανά-
γκη για αποτελεσματικά και άμεσα δι-
αθέσιμα όπλα έχει βρει ευήκοα ώτα σε
Ρωσία από την νέους, τεχνολογικά μορφωμένους αν-
θρώπους.
έναρξη του
Τρισδιάστατοι εκτυπωτές
πολέμου, Οι Ουκρανοί επιστρατεύουν την
συμπεριλαμ- εφευρετικότητα και όση φθηνή τεχνο-
λογία διαθέτουν και παρουσιάζουν στα
βανομένων πεδία των μαχών άκρως αποτελεσμα-
τικά όπλα. Το πιο πρόσφατο εξ αυτών,
έως και 43.000 όπως πληρoφορούμαστε από τον
«Economist», έχει το «οξύμωρο» όνο-
νεκρών στη μάχη μα βόμβα-«καραμέλα»: επί της ουσίας
πρόκειται για βόμβες εξαιρετικά μι-
κρού μεγέθους, τον σκελετό των οποί-
ων οι Ουκρανοί τυπώνουν με τρισδιά-
στατους εκτυπωτές και είναι από φθη-
νό πλαστικό. Στην κεφαλή τους τοπο-
θετείται εκρηκτική ύλη (συνήθως τύ-
που C4), η οποία έχει κυριολεκτικά
σαρώσει τα χαρακώματα των Ρώσων,
οι οποίοι έχουν φθάσει πλέον να αμύ-
νονται στα ανατολικά και νότια μέτωπα
της Ουκρανίας. Οι βόμβες αυτές κοστί-
ζουν περίπου 3 δολάρια η κάθε μία για
να εκτυπωθούν, ενώ το κόστος του
εκτυπωτή, που μπορεί να παραγά-
γει-τυπώσει μέχρι και 10.000 «καρα-
μέλες» τον μήνα, δεν υπερβαίνει τα
1.200 δολάρια. Οι συγκεκριμένες βόμ-
βες «τσέπης» που οι Ουκρανοί ονομά-
ζουν καραμέλες λόγω των έντονων
φωσφοριζέ χρωμάτων που έχει το
φθηνό πλαστικό που χρησιμοποιούν
στις εκτυπώσεις τοποθετούνται σε
drones τα οποία οι δημιουργοί τους
έχουν με ελάχιστο κόστος μετασκευά-
σει και έχουν μετατρέψει από «σκεύη
αναψυχής» σε άκρως φονικά όπλα
αξίας 200 δολαρίων έκαστο. Αξίζει να
σημειωθεί πως και από «μακροοικονο-
μική» σκοπιά το εγχείρημα είναι άκρως
επιτυχημένο, καθώς ο ουκρανικός
στρατός χρησιμοποιεί περίπου 10.000
βλήματα των 155 χιλιοστών ημερησί-
ως στις μάχες με τους Ρώσους, με το
κόστος να ξεπερνά, μόνο για αυτά τα
πυρομαχικά, τα 33 εκατομμύρια ευρώ.
Σε αυτό το πλέγμα «έξυπνων και φθη-
νών» πολεμικών λύσεων θα πρέπει να
υπολογιστούν και τα ουκρανικά
drones, τα οποία οι Ουκρανοί έχουν
βρει τρόπο και πρώτες ύλες για να τα
κατασκευάζουν μαζικά σε τουλάχιστον
δέκα τοποθεσίες στην ουκρανική επι-
κράτεια. Σύμφωνα με τις ελάχιστες
πληροφορίες που έχουν διαρρεύσει,
εκτιμάται ότι αυτά τα drones συναρμο-
λογούνται είτε από υλικά που έχουν
περισωθεί από χτυπημένα drones, είτε
από υλικά που υπάρχουν σε αφθονία
στο εμπόριο, και οι τιμές τους είναι
χαμηλές. Το κόστος κατασκευής και
συναρμολόγησής τους κυμαίνεται ανά-
μεσα στα 150 και τα 400 δολάρια.
Πηγές από το υπουργείο Αμυνας της
Ουκρανίας αναφέρουν ότι σήμερα
παράγονται περισσότερα από 3.000
τέτοια φθηνά και φονικά μη επανδρω-
μένα αεροσκάφη την ημέρα, με στόχο
ο αριθμός τους να ξεπεράσει μέχρι τα
τέλη Αυγούστου τις 5.000.
Ανορθόδοξες μέθοδοι
Στην πραγματικότητα, η ουκρανική
αντεπίθεση στα πεδία των μαχών με
απόλυτους αριθμούς δεν σημειώνει
33
πρόοδο, τουλάχιστον όχι αυτή που θα
ανέμεναν όσοι δεν έχουν βρεθεί στα
ουκρανικά πεδία. Σε αυτό το πνεύμα,
το Κίεβο σχεδόν καθημερινά τονίζει ότι
το ζήτημα δεν είναι τα τετραγωνικά
μέτρα που ανακαταλαμβάνονται, αλλά
η τελική νίκη. Την περασμένη εβδoμά-
δα τα τέσσερα πλήγματα για τα οποία
το Κίεβο ανέλαβε την ευθύνη αφορού-
σαν χρήση «ανορθόδοξων» μεθόδων.
Τα δύο από αυτά ήταν σε λιμάνια και
μάλιστα πολύ απομακρυσμένα ακόμη
και για το βεληνεκές των σύγχρονων
δυτικών όπλων που χειρίζονται οι Ου-
κρανοί. Τα άλλα δύο αφορούσαν επί-
σης κομβικά αν και αχαρτογράφητα για
τη Δύση σημεία σε μικρές γέφυρες
πέριξ της χερσονήσου της Κριμαίας,
την οποία έχουν καταλάβει οι Ρώσοι.
Δυτικοί αναλυτές σημειώνουν πως η
όλο και πιο στοχευμένη χρήση τόσο
εναέριων όσο και θαλάσσιων drones
από τους Ουκρανούς καθίσταται στρα-
τηγική επιλογή η οποία αξιοποιεί και
μετατρέπει με ελάχιστο ρίσκο και κό-
στος μια σημαντική πληροφορία της
αντικατασκοπείας σε καίριο χτύπημα.
Οι δύο γέφυρες που επλήγησαν κοντά
στην Κριμαία, αν και ελάχιστα γνωστές,
είναι δύο κομβικοί δρόμοι τους οποί-
ους οι Ρώσοι χρησιμοποιούσαν προ-
κειμένου να ανεφοδιάζουν με πολεμο-
φόδια και στρατιώτες το νότιο μέτωπο.
Η συγκεκριμένη τακτική των Ουκρα-
νών, σύμφωνα με στρατιωτικές πηγές,
δεν έχει στόχο την ανακατάληψη της
χερσονήσου τη Κριμαίας, την οποία
απώλεσαν μέσα σε μία νύχτα το 2014,
αλλά κυρίως την «απολίνωση» (τη
«διακοπή της αιμορραγίας») του νοτί-
ου μετώπου, η οποία θα φέρει τους
Ρώσους στη Χερσώνα και τη Ζαπορί-
ζια, αντιμέτωπους με το δίλημμα που
έζησαν πριν από κάποιους μήνες στη
Χερσώνα: «Αποχώρηση ή μαζικές
απώλειες». Ο «έξυπνος» πόλεμος των
Ουκρανών, από την άλλη, υπογραμμί-
ζει τα «πεπαλαιωμένα» μέσα, όχι μόνο
σε επίπεδο οπλισμού αλλά και τακτι-
κής, τα οποία επιστράτευσε ο ρωσικός
στρατός για να εισβάλει στην Ουκρα-
νία. Αναλυτές επισημαίνουν ότι με την
εισβολή κατέρρευσε ο μύθος της
«στρατιωτικής μηχανής», για να ανα-
δειχθούν πλήθος προβλημάτων που
ξεκινούν από την οργάνωση και φθά-
νουν έως το ηθικό των στρατιωτών.
Στο γεγονός ότι ο «στρατός είναι γυ-
μνός» συνηγορούν και οι καρατομή-
σεις στρατηγών που έπεσαν στη δυ-
σμένεια του Ρώσου Προέδρου.
  ΕΞ ΑΦΟΡΜΗΣ
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023
ΠΟΛΙΤΗΣ

Η πορεία της κυπριακής οικονομίας

ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

1/25

O
ρυθμός ανάπτυξης της κυπριακής
οικονομίας το τελευταίο τρίμηνο
όπως καταγράφεται στα στοιχεία
της Στατιστικής Υπηρεσίας που
ανακοινώθηκαν τη βδομάδα που μας
πέρασε ήταν αρνητικός. Σημειώνεται
ότι αν η σύγκριση γίνεται μεταξύ τριμή-
νων, σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές
χώρες η σύγκριση δεν είναι και τόσο
ευνοϊκή. Από την άλλη σε σχέση με την
περσινή περίοδο στην οποία η οικονο-
μία παρουσίασε σημαντικές επιδόσεις,
η Κύπρος συγκαταλέγεται στις χώρες με
ικανοποιητικούς και πέραν του μέσου
όρου ρυθμούς ανάπτυξης.
Ήταν αναμενόμενο και συμβαδίζει και
με τις εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικο-
νομικών και των οικονομικών αναλυ-
τών ότι θα υπήρχε επιβράδυνση της
κυπριακής οικονομίας το 2023. Αυτό
συμβαδίζει με την πορεία της ευρωπα-
ϊκής οικονομίας αλλά
και γενικότερα της
παγκόσμιας. Ενδεχο-
μένως, εκείνο που
προκαλεί επιπλέον
ανησυχία είναι το γε-
γονός ότι η μείωση
του Ακαθάριστου
Του Εγχώριου Προϊόντος
ΤΆΣΟΥ (ΑΕΠ) της χώρας εί-
ΓΙΑΣΕΜΊΔΗ ναι μεγαλύτερη του
αναμενόμενου,
υπάρχει σημαντική μείωση στα δημοσι-
ονομικά πλεονάσματα (στους τελευταί-
ους μήνες καταγράφονται ελλείμματα)
και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών
παραμένει σημαντικά αρνητικό.
Η επιβράδυνση
Οι λόγοι της επιβράδυνσης έχουν ανα-
λυθεί πολλές φορές. Κατ’ αρχάς η περσινή
περίοδος ήταν «ξεχωριστή» εφόσον πέ-
ραν της καλής πορείας της οικονομίας, τα
δημοσιονομικά έσοδα (κυρίως από έμμε-
σους φόρους) ενισχύθηκαν σημαντικά από
τον αυξημένο πληθωρισμό και τις αυξήσεις
στις τιμές, από τη μετεγκατάσταση σημα-
ντικού αριθμού εταιρειών στη χώρα μετά
την επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία
(ήταν αναμενόμενο ότι θα υπήρχε μείωση
στον ρυθμό και την ένταση στις «αφίξεις»
νέων εταιρειών) και τις σημαντικές επεν-
δύσεις που έγιναν στα ακίνητα (από άτομα
και οργανισμούς που είχαν επενδύσει στην
Κύπρο ξανά και θεωρούσαν τα ακίνητα ως
καλύτερη επένδυση παρά να μένουν τα
χρήματα σε τραπεζικούς λογαριασμούς,
ξένους επενδυτές, ειδικά από χώρες όπως
το Ισραήλ, αλλά και Κύπριους που είχαν
ήδη συνάψει δάνεια με τραπεζικά ιδρύμα-
τα πριν να αρχίσει η απότομη αύξηση των
επιτοκίων).
Αρκετά από τα πιο πάνω στοιχεία
έχουν ανατραπεί φέτος. Η σύσφιξη της
νομισματικής πολιτικής από τις κεντρι-
κές τράπεζες οδήγησε σε αφαίρεση
από την αγορά σημαντικού ποσού ρευ-
Η επιβράδυνση της οικονομίας ήταν αναμενόμενη και όντως ο χρονιαίος ρυθμός ανάπτυξης παραμένει θετικός. Αυτό όμως δεν επιτρέπει εφησυχασμό
εφόσον το εξωτερικό περιβάλλον γίνεται ακόμη πιο δύσκολο και αναμένεται συρρίκνωση του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Είναι απαραίτητο να υπάρχει
σωστή ανάλυση των
στατιστικών και των
γεγονότων και λήψη
αποφάσεων ώστε να γίνει
δυνατή η απορρόφηση
οποιωνδήποτε αρνητικών
εξελίξεων
στότητας. Η κατανάλωση μειώνεται, το
κόστος χρηματοδότησης των επενδύ-
σεων αυξάνεται με αποτέλεσμα αρκετές
να αναβληθούν ή ακόμα και να ακυρω-
θούν. Την ίδια στιγμή οι επιτοκιακές
αποδόσεις σε ομόλογα και καταθέσεις
αυξάνονται με αποτέλεσμα αρκετοί να
τα θεωρούν πλέον καλύτερες και πιο
ασφαλισμένες επενδύσεις.
Αυτά οδηγούν σταδιακά σε μείωση
της επιχειρηματικής δραστηριότητας
και περιορισμό της ανάπτυξης. Θα πρέ-
πει να τονιστεί επίσης ότι η ακρίβεια
παραμένει (μπορεί να παρουσιάζονται
μειώσεις στα ποσοστά πληθωρισμού
όμως παραμένουν θετικά και προστί-
θενται στις ήδη αυξημένες περσινές
τιμές) κάτι που περιορίζει το διαθέσιμο
εισόδημα των νοικοκυριών και την
κατανάλωση.
Ενδεχομένως να μην έχουμε δει ακό-
μη τον συνολικό αντίκτυπο της σύσφιξης
της νομισματικής πολιτικής και γι’ αυτό
τον λόγο θα πρέπει να αξιολογείται σε
συνεχή βάση η πορεία της οικονομίας.
Είναι σημαντικό να δούμε αν και το τρίτο
τρίμηνο του έτους παρουσιαστεί αρνη-
τικός ρυθμός ανάπτυξης και αν αυτό
αποτελεί τάση. Σημειώνεται ότι διανύ-
ουμε μια περίοδο που τα στατιστικά
στοιχεία είναι ιδιαίτερα θετικά για τον
τομέα του τουρισμού, με επιχειρηματίες
του χώρου να κάνουν, όμως λόγο, για
σημαντικά μειωμένες κερδοφορίες.
Τα δημόσια οικονομικά
Την ίδια στιγμή η Ευρωπαϊκή Επιτρο-
πή «μαζεύει» τις χαλαρώσεις όσον
αφορά τους στόχους του δημοσιονομι-
κού συμφώνου για τις χώρες μέλη. Το
δημοσιονομικό πλεόνασμα/έλλειμμα
και το δημόσιο χρέος ως ποσοστά του
ΑΕΠ της χώρας είναι οι δύο πιο βασικοί
δείκτες. Το δημόσιο χρέος της Κύπρου
ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώνεται τα τε-
λευταία χρόνια όχι τόσο λόγω του γεγο-
νότος ότι μειώθηκε σημαντικά το ποσό
που οφείλουμε ως κράτος σε απόλυ-
τους αριθμούς αλλά κυρίως λόγω της
αύξηση του ΑΕΠ (όταν διαιρείς ένα στα-
θερό ποσό με κάτι που αυξάνεται είναι
φυσιολογικό το ποσοστό να μειώνεται).
Γίνεται αντιληπτό ότι αν το ΑΕΠ συρρι-
κνώνεται τότε το ποσοστό του δημόσιου
χρέους θα αυξηθεί.
Τα πιο πάνω αναμένεται να ληφθούν
υπόψη κατά την ετοιμασία του κρατικού
προϋπολογισμού για το 2024. Ενός
προϋπολογισμού που αναμένεται να
είναι δύσκολος ως προς την ετοιμασία
του. Από τη μια διότι θα μπουν πιο αυ-
στηρές οροφές στις επιτρεπόμενες δα-
πάνες και από την άλλη λόγω των ήδη
αυξημένων εξόδων που υπάρχουν μετά
τις πρόσφατες κυβερνητικές αποφά-
σεις. Φυσικά, το ερώτημα είναι τι είδους
δαπάνες θα μειωθούν με την ανησυχία
να εστιάζεται στην ενδεχόμενη μείωση
των αναπτυξιακών δαπανών (δύσκολα
μαζεύεις ή αποσύρεις πολιτικά επιδό-
ματα και παραχωρήσεις που έγιναν).
Η επιβράδυνση της οικονομίας ήταν
αναμενόμενη και όντως ο χρονιαίος ρυθ-
μός ανάπτυξης παραμένει θετικός. Αυτό
όμως δεν επιτρέπει εφησυχασμό εφόσον
το εξωτερικό περιβάλλον γίνεται ακόμη
πιο δύσκολο και αναμένεται συρρίκνωση
του παγκόσμιου ΑΕΠ. Υπάρχουν παραδο-
σιακοί τομείς της κυπριακής οικονομίας
όπως οι επαγγελματικές υπηρεσίες που
καλούνται εκ νέου να αναπροσαρμο-
στούν στα νέα δεδομένα και για κάποιο
χρονικό διάστημα να μειωθεί η συνει-
σφορά τους στο ΑΕΠ.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, είτε αναφε-
ρόμαστε σε επιχειρήσεις είτε σε κράτη,
είναι απαραίτητο να υπάρχει σωστή
ανάλυση των στατιστικών και των γεγο-
νότων και λήψη αποφάσεων ώστε να
γίνει δυνατή η απορρόφηση οποιωνδή-
ποτε αρνητικών εξελίξεων.
Η ιστορία και τα βιβλία δίνουν μεγα-
λύτερη σημασία στους ηγέτες και τους
επιχειρηματίες που μέσα από τον σω-
στό προγραμματισμό και ηγεσία διαφύ-
λαξαν το βιοτικό επίπεδο όλων των
πολιτών και των υπαλλήλων τους και
όχι σε αυτούς που προσωρινά και απο-
σπασματικά προσπάθησαν να ικανοποι-
ήσουν κάποια αιτήματα/υποσχέσεις
χωρίς να υπάρχει μεσομακροπρόθε-
σμος σχεδιασμός.

ΑΠΌ ΤΙΣ
21/08
26 2
ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 20 Α Υ ΓΟ ΥΣ ΤΟ Υ 202 3
ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΡΙΘΜΟΥΣ
Κλείνει το γραφείο της Nova Κύπρου
Σαρωτικές αλλαγές αναμένονται από Σεπτέμβριο στη Nova. Ήδη
η United Media έκλεισε το γραφείο της στην Κύπρο απολύοντας
τους υπαλλήλους. Φημολογείται πως τα κανάλια της Nova θα
αλλάξουν όνομα σε ΝetTV, ώστε να δοθεί μια νέα ταυτότητα, ενώ
ακόμη δεν έχει ξεκαθαρίσει η είσοδός της στη συμβατική τηλεό-
ραση στην Ελλάδα, αφού προς το παρόν υπάρχει μια «συνεργα-
σία» με τον όμιλο Βαρδινογιάννη που έχει τα κανάλια Star και
Alpha. Η United Media η οποία εξαγόρασε τη Nova τον Δεκέμβριο
του 2020, έχει 55 κανάλια σε 8 χώρες και είναι διαθέσιμα για
επίγειες, καλωδιακές, DTH, OTT και IPTV πλατφόρμες.
Άλης
οικονομία
Απειλή νομισματικής κρίσης
Η Τουρκία, η Τσεχία, η Σρι Λάνκα και η Ρουμανία είναι αντιμέτωπες
με τον κίνδυνο νομισματικής κρίσης τους επόμενους 12 μήνες, σύμ-
φωνα με δείκτη της Nomura. Κάθε μία από τις τέσσερις αυτές χώρες
έχει ανέβει πάνω από τις 100 μονάδες στον «Δαμόκλειο» δείκτη της
ιαπωνικής επενδυτικής εταιρείας, ένα «σήμα» ότι είναι ευάλωτες σε
μια κατάρρευση του νομίσματός τους. Το μοντέλο της Nomura βασί-
ζεται σε οκτώ παραμέτρους οι οποίες βοήθησαν στην πρόβλεψη του
64% των 61 νομισματικών κρίσεων σε αναδυόμενες αγορές μετά το
1996. Η Κίνα, η Χιλή, η Ουγγαρία και η Βραζιλία έχουν σκορ τα οποία
είναι όλα κοντά σε αυτό το επίπεδο, ανέφερε η Nomura.
ε.

Oι πλουσιότεροι Την περίοδο Ιανουαρίου - Ιουλίου 2023, οι αφίξεις τουριστών ανήλθαν

σε 2.137.408, σε σύγκριση με 1.676.039 την αντίστοιχη περίοδο του Δεξιότητες για ένα
στον κόσμο βιώσιμο μέλλον
2022, σημειώνοντας αύξηση 27,5%. Τον Ιούλιο οι αφίξεις ανήλθαν σε
523.718, σε σύγκριση με 454.657 τον Ιούλιο του 2022, σημειώνοντας
αύξηση 15,2%.
Οι Βέλγοι είναι οι πλουσιότεροι στον κόσμο, Με έμφαση στην ανάπτυξη πράσινων δεξιο-
με 228.594 ευρώ πλούτο κατά μέσο όρο, τήτων για ένα βιώσιμο μέλλον, γιορτάστηκε
σύμφωνα με στοιχεία του Global Wealth φέτος στον Αγρό η Παγκόσμια Ημέρα Νεο-
Report. Αυτό σημαίνει ότι οι μισοί Βέλγοι «Έλιωσαν» και µετοχές της Hawaiian Electric λαίας 2023.
ενήλικες έχουν περισσότερα από 228.594 Η τιµή της µετοχής της Hawaiian Electric Industries (HEI) έχει Όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Youth
ευρώ και οι άλλοι μι- Dynamics, που συμμετείχε στην εκδήλωση, η
σοί λιγότερα.
καταρρεύσει εν µέσω ελέγχου για το κατά πόσον η εταιρεία φετινή διοργάνωση είχε θέμα «Στροφή προς
«Η πρώτη θέση μας ηλεκτρολογικού εξοπλισµού προκάλεσε τις πυρκαγιές στο Μάουι ένα περιβαλλοντικά βιώσιμο και φιλικό προς
επιτεύχθηκε με αξιο- το περιβάλλον κόσμο, μέσω της ανάπτυξης
σημείωτο τρόπο», εξη- Η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας δεν είχε διακοπεί πριν πράσινων δεξιοτήτων», με στόχο την αντιμε-
γεί ο οικονομικός δη- την εµφάνιση ανέµων στο Μάουι - η πτώση ηλεκτρικών τώπιση της παγκόσμιας κλιματικής κρίσης
μοσιογράφος Paul αλλά και την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης
D’hoore στο VTM
γραµµών είναι συχνά η κύρια αιτία πυρκαγιών Ανάπτυξης (ΣΒΑ).
Nieuws. «Διότι στην Οι πράσινες δεξιότητες περιλαμβάνουν
πραγματικότητα δεν τεχνικές γνώσεις και δεξιότητες που επιτρέ-
γίναμε πλουσιότεροι, Η ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΤΗΣ HAWAIIAN ELECTRIC INDUSTRIES πουν την αποτελεσματική χρήση πράσινων
αλλά λιγότερο φτωχοί. τεχνολογιών και διαδικασιών σε επαγγελμα-
Το 2022 δεν ήταν μια
$38 τικά περιβάλλοντα, καθώς και δεξιότητες που
καλή χρονιά. Τα χρηματιστήρια έπεσαν και τα 36 αντλούν από ένα φάσμα γνώσεων, αξιών και
επιτόκια άρχισαν να ανεβαίνουν. Όλοι έγιναν στάσεων για να διευκολύνουν τη λήψη περι-
λίγο φτωχότεροι». Η Αυστραλία έρχεται στη 34 $37.23 βαλλοντικά βιώσιμων αποφάσεων στο εργα-
δεύτερη θέση της κατάταξης του Global σιακό περιβάλλον και στην καθημερινή ζωή.
Wealth Report με μέσο πλούτο 226.310 ευ- 32 $32.40 Κ.
ρώ, ενώ το Χονγκ Κονγκ έρχεται στην τρίτη
θέση με 185.118 ευρώ. A. 30
28
Διαμαρτυρίες
Εβδομαδιαία κέρδη 26 Πτώση
34% $21.46 στα κατεχόμενα
24
2,10% στο ΧΑΚ
Οι πέντε συντεχνίες του «δημόσιου τομέα»
στα κατεχόμενα πραγματοποίησαν εκδήλωση
22 8 Αυγούστου 2023: Πυρκαγιές καταστρέφουν διαμαρτυρίας για το κόστος ζωής, την αύξηση
Με μικρές απώλειες έκλεισε το Χρηματι- 20 την ιστορική πόλη της Λαχάινα, µε αποτέλεσµα της εγκληματικότητας, την ανεξέλεγκτη μετα-
στήριο Αξιών Κύπρου την Παρασκευή, δια- να σκοτωθούν δεκάδες άνθρωποι $19.14 νάστευση και τη φο-
κόπτοντας μια εβδομάδα κερδών. Σε εβδο- 18 ρολογική αμνηστία.
μαδιαία βάση, καταγράφηκαν κέρδη 2,10%. Ο γενικός γραμμα-
Ο Γενικός Δείκτης έκλεισε στις 126,10
∆ευτ. Τρίτη Τετ. Πεµ. Παρ. ∆ευτ. τέας της KTÖS Μπου-
μονάδες, σημειώνοντας πτώση σε ποσο- 7 Αυγ. 8 Αυγ. 9 Αυγ. 10 Αυγ. 11 Αυγ. 14 Αυγ. ράκ Μαβίς κράτησε
στό 0,33%. συμβολικά ένα άδειο
Ο Δείκτης FTSE/CySE 20 έκλεισε στις «καλάθι του πολίτη»,
76,42 μονάδες, καταγράφοντας ζημιές επί- Η πτώση είναι σημειώνοντας ότι η αξία των ξένων νομισμά-
σης σε ποσοστό 0,33%. Η αξία των συναλ- η µεγαλύτερη των έναντι της τουρκικής λίρας έχει αυξηθεί
λαγών διαμορφώθηκε στις €163.387,06. από την κατά 50% τους τελευταίους 6 μήνες και οι
Όσον αφορά τους επιμέρους χρηματι- μισθοί των εργαζομένων έχουν χάσει το
στηριακούς δείκτες, Εναλλακτική Αγορά ίδρυση της 50% της αξίας.
και Επενδυτικές Εταιρείες σημείωσαν άνο- HEI το 1891 «Αυτές οι αυξήσεις κάνουν κάποιους πλού-
δο σε ποσοστό 0,03% και 0,80% αντί- σιους... Θέλουν να μας ωθήσουν όλους προς
στοιχα. Απώλειες κατέγραψε η Κύρια Αγο- τη φτώχεια. Έμεινε μονάχα να βάλει από το
ρά, σε ποσοστό 0,38%, ενώ τα Ξενοδο- Πηγές: Bloomberg, New York Times, Yahoo! Finance Φωτό: Gett1y Images © GRAPHIC NEWS καλάθι τις πέτρες ο πολίτης στην κατσαρόλα
χεία δεν παρουσίασαν μεταβολή. Κ. και να τις μαγειρέψει», ανέφερε.

χρηματιστήριο 18 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023

ΟΝΟΜΑ ΤΙΤΛΟΙ ΤΙΜΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ % ΟΝΟΜΑ ΤΙΤΛΟΙ ΤΙΜΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ % ΟΝΟΜΑ ΤΙΤΛΟΙ ΤΙΜΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ % ΟΝΟΜΑ ΤΙΤΛΟΙ ΤΙΜΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ %
ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ ΚΛΕΙΣΙΜΑΤΟΣ

ΚΥΡΙΑ ΑΓΟΡΑ CLR INVESTMENT FUND PUBLIC LTD (Σ) KEO PLC 729 1.6100 0.63 ΚΑΡΥΕΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΛΤΔ (AN, Σ)
Χρηματοοικονομικά UNIFAST FINANCE & INVESTMENTS PUBLIC COMPANY LTD (Σ) ΜΙΤΣΙΔΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΛΤΔ REGALLIA HOLDINGS & INVESTMENTS PUBLIC LTD (AN, EM, Σ)
HELLENIC BANK PUBLIC COMPANY LTD 6,597 2.1500 0.47 HARVEST CAPITAL MANAGEMENT PUBLIC LTD (EM, Σ) BLUE ISLAND PLC 57 0.9200 2.22
Bank of Cyprus Holdings Plc 27,368 2.9600 -1.99 ALKIS H. HADJIKYRIACOS (FROU-FROU BISCUITS) PUBLIC LTD 620 0.2620 -8.39
Καταναλωτικά Προϊόντα
Demetra Holdings Plc (EM) 24,500 0.6000 0.84 Καταναλωτικά Προϊόντα
LCP HOLDINGS AND INVESTMENTS PUBLIC LTD (Σ) MALLOUPPAS & PAPACOSTAS PUBLIC CO LTD (Σ) Τεχνολογία ERMES DEPARTMENT STORES PLC (AN, Σ)
ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΕΩΣ ΑΓΡΟΥ "Η ΠΡΟΟΔΟΣ" ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΤΔ NET INFO PLC Ch. Charilaou Group Plc (AN, Σ)
Καταναλωτικά Προϊόντα CLARIDGE PUBLIC LTD ΤΟΞΟΤΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΤΔ (AN, Σ)
LOUIS PLC 1,500 0.0790 -0.63 CONSTANTINOU BROS HOTELS PUBLIC COMPANY LTD (Σ) Βασικά Υλικά
DOME INVESTMENTS PUBLIC COMPANY LTD (AN, Σ)
LEPTOS CALYPSO HOTELS PUBLIC LTD LORDOS UNITED PUBLIC LTD 10,000 0.0820 0.00
Τεχνολογία A. TSOKKOS HOTELS PUBLIC LTD (AN)
LORDOS HOTELS (HOLDINGS) PUBLIC LTD
LOGICOM PUBLIC LTD 4,105 2.6000 -0.76 SALAMIS TOURS (HOLDINGS) PUBLIC LTD (Σ) 5,000 3.7800 1.07 Ακίνητη Περιουσία
TOP KINISIS TRAVEL PUBLIC LTD (Σ) K + G COMPLEX PUBLIC COMPANY LTD (Σ) Βιομηχανία
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΠΑΝΔΩΡΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΤΔ ROLANDOS ENTERPRISES PUBLIC LTD (Σ)
Χρηματοοικονομικά Βιομηχανία ΦΙΛΟΚΤΗΜΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΤΔ (Σ) CYPRUS TRADING CORPORATION PLC (AN, Σ)
ATLANTIC INSURANCE COMPANY PUBLIC LTD 20 1.6800 0.00 DISPLAY ART PLC (Σ)
ΚΟΣΜΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΤΔ ΔΑΣΙΚΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΚΥΠΡΟΥ ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΤΔ Ενέργεια
ΜΙΝΕΡΒΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΤΔ 30,000 0.0150 7.14 THE CYPRUS CEMENT PUBLIC COMPANY LTD 10,000 0.6500 -2.26 PETROLINA (HOLDINGS) PUBLIC LTD 200 1.1400 1.79 Ακίνητη Περιουσία
ACTIBOND GROWTH FUND PUBLIC COMPANY LTD (Σ) K. KYTHREOTIS HOLDINGS PUBLIC LTD WOOLWORTH (CYPRUS) PROPERTIES PLC (AN, Σ)
UNIGROWTH INVESTMENTS PUBLIC LTD (EM, Σ) ΤΣΙΜΕΝΤΟΠΟΙΙΑ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΛΤΔ 5,000 3.0000 0.00 ΑΓΟΡΑ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗΣ
ELLINAS FINANCE PUBLIC COMPANY LTD Χρηματοοικονομικά Ειδική κατηγορία διαπραγμάτευσης: Στην Κατηγορία αυτή θα ταξινομούνται εταιρείες όταν
Βασικά Καταναλωτικά Αγαθά ενδεχομένως θα συντρέχουν σοβαροί λόγοι μη πλήρους συμμόρφωσης τους με τη νομοθεσία
INTERFUND INVESTMENTS PLC (EM) ΑΙΑΝΤΑΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΤΔ (AN, EM, Σ)
και μη παροχής επαρκών στοιχείων /εχεγγύων προς τους επενδυτές.
CPI HOLDINGS PUBLIC LTD (Σ) CHRIS JOANNOU PUBLIC LTD (Σ) ΙΣΧΥΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΛΤΔ (AN, EM, Σ)
οικονομία/ρεπορτάζ 20 Α Υ Γ Ο Υ Σ Τ Ο Υ 20 2 3 ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
3 27

ΣΤΟΝ ΠΥΡΗΝΑ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΚΠΟΙΗΣΗΣ

Αναζητείται ισορροπία για τη διαχείριση των ΜΕΔ

Η
αναζήτηση μιας ολιστικής λύ-
σης για τη διαχείριση των μη
εξυπηρετούμενων δανείων
(ΜΕΔ) αποτελεί το πρώτο με-
γάλο έργο κυβέρνησης και Βουλής
μετά τις θερινές διακοπές και έρχεται
σε μια στιγμή που η κυπριακή οικονο-
μία έχει ανάγκη από κινήσεις που θα
δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη.
Η μείωση των ΜΕΔ και του ιδιωτι-
κού χρέους είναι συστατικά στοιχεία
μιας υγιούς οικονομίας επιτρέποντας
σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά να
απαλλαγούν από τα βάρη του παρελ-
θόντος και να στρέψουν την προσοχή
τους σε νέα επενδυτικά σχέδια.
Στόχος της κυβέρνησης είναι να
παρουσιάσει τις προτάσεις της τέλη
Αυγούστου – αρχές Σεπτεμβρίου για
έναν μηχανισμό επαλήθευσης χρέους
και εξέτασης ύπαρξης καταχρηστικών
ρητρών/χρεώσε-
ων ο οποίος δεν
θα απενεργοποιεί
το εργαλείο των
εκποιήσεων.
Το ζήτημα των
εκποιήσεων, ανα-
πόσπαστο εργα-
Του λείο μιας πολιτι-
ΓΙΑΝΝΗ κής μείωσης του
ΣΕΪΤΑΝΙΔΗ υψηλού αποθέ-
ματος των ΜΕΔ
στην κυπριακή οικονομία, παραμένει
σε εκκρεμότητα.
Υπενθυμίζεται ότι μετά από έναν
μαραθώνιο διαβουλεύσεων, η Βουλή
(τον Ιούλιο) δεν ψήφισε πρόταση νό-
μου που θα οδηγούσε σε μια μαζική
αναστολή των εκποιήσεων, ωστόσο
η κυβέρνηση καλείται να παρουσιάσει Ο θεσμός του Χρηματοοικονομικού επιτρόπου δεν είναι ένας a priori υπερασπιστής των καταναλωτών, αλλά ένας εξωδικαστικός μηχανισμός επίλυσης διαφορών που έχει στόχο τη διαφύλαξη των
ένα σχέδιο που θα απαντά στις ανη- συμφερόντων και των δύο πλευρών (δανειοληπτών και πιστωτών) προκειμένου η οικονομία να προχωρήσει μπροστά.
συχίες που έχουν εκφράσει κόμματα
και οργανώσεις δανειοληπτών. Το των δύο πλευρών (δανειοληπτών και ώστε να αξιοποιείται από μεγαλύτερο Η ισορροπία
βασικό θέμα που τίθεται είναι η δυνα- πιστωτών) προκειμένου η οικονομία αριθμό δανειοληπτών για σκοπούς Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί
τότητα επαλήθευσης του υπολοίπου να προχωρήσει μπροστά. αναδιάρθρωσης των μη εξυπηρετού- και η πρόταση νόμου ΔΗΚΟ, ΔΗΠΑ,
της οφειλής και η αφαίρεση πιθανόν μενων, αλλά και εξυπηρετούμενων ΕΔΕΚ, που αφορά στον μηχανισμό της
καταχρηστικών χρεώσεων. Επεξεργασία προτάσεων δανείων. Κεντρικής Τράπεζας (ΚΤΚ). Η πρόταση
Η λύση πρέπει να βρεθεί και να Ο «Π» πληροφορείται ότι ο Αύγου- Εξωδικαστική επιβεβαίωση δανεί- δίνει στον ενυπόθηκο οφειλέτη κύρι-
νομοθετηθεί μέχρι τα τέλη Οκτωβρί- στος είναι ένας μήνας εργασίας για το ου, σε συνδυασμό με την τροποποίη- ας κατοικίας αξίας μέχρι €350.000
ου, οπότε και εκπνέει η εθελοντική Η υπό επεξεργασία οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης ση που ψηφίστηκε στον περί Μεταβι- να προσφύγει στο δικαστήριο και να
αναστολή των εκποιήσεων σε πρώτες
κατοικίες αξίας έως €350.000, που
πρόταση της κυβέρνησης το οποίο επεξεργάζεται τις προτάσεις
του στη βάση της κοινής δήλωσης
βάσεων και Υποθηκεύσεων Ακινήτων
Νόμο, η οποία υποχρεώνει τον πιστω-
ζητήσει αναστολή της εκποίησης εφό-
σον προσκομίσει βεβαίωση από νόμι-
εφαρμόζουν τράπεζες και εταιρείες θα πρέπει επί της ουσίας των τριών συνεργαζόμενων κομμά- τή να αποστέλλει με την επιστολή Θ, μο ελεγκτή με την οποία αμφισβητεί
εξαγοράς πιστώσεων. Η απόφαση για των της συγκυβέρνησης για τη δια- βεβαίωση του υπολοίπου του δανεί- το πιστωτικό υπόλοιπο.
την αναστολή λήφθηκε από τράπεζες να οδηγεί στην επιτάχυνση χείριση των ΜΕΔ και της αντιδήλω- ου από ανεξάρτητο σύμβουλο, το κό- Η λέξη κλειδί είναι η «ισορροπία»
και εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων με
στόχο την υποστήριξη των προσπα-
της διαχείρισης των μη σης του ΥΠΟΙΚ Μάκη Κεραυνού. Η
κοινή δήλωση ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, ΔΗΠΑ
στος της οποίας θα επωμίζεται ο πι-
στωτής.
στην οποία αναφέρεται στη δήλωσή
του και ο υπουργός Οικονομικών. Η
θειών και πρωτοβουλιών που λαμβά- εξυπηρετούμενων εστιάζει στη διεύρυνση των αρμοδι- Ρύθμιση της δυνατότητας χρησιμο- υπό επεξεργασία πρόταση καλείται
νονται από την κυβέρνηση και την οτήτων του Χρηματοοικονομικού επι- ποίησης της απόφασης του Χρηματο- να δίνει στον δανειολήπτη τη δυνα-
Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου γύρω δανείων, με το εργαλείο τρόπου και στην ενίσχυση του θε- οικονομικού επιτρόπου σε δικαστική τότητα να διεκδικεί τα δικαιώματά
από το θέμα των εκποιήσεων. σμού σε προσωπικό και υποδομές. διαδικασία υπό μορφή μαρτυρίας, τό- του, χωρίς όμως να υπονομεύει το
Οι τράπεζες και οι εταιρείες εξαγο- της εκποίησης να αποτελεί Στις διαβουλεύσεις που είναι σε εξέ- σο στο πλαίσιο του δικαστηρίου ειδι- δικαίωμα του πιστωτή να εισπράξει,
ράς πιστώσεων αποτελούν μέρος της
διαδικασίας της διαβούλευσης και
τον καταλύτη για την λιξη μετέχει και η βοηθός Χρηματο-
οικονομικού επιτρόπου Βαλεντίνα
κής δικαιοδοσίας όσο και οποιασδή-
ποτε άλλης δικαιοδοσίας.
ακόμη και με πράξη αναγκαστικής
εκτέλεσης (εκποίηση), το οφειλόμε-
έχουν αποδεχθεί τον διακριτό χειρι- επίτευξη λύσεων Γεωργιάδου, η οποία ασκεί τα καθή- Τελική διαμόρφωση του νομοσχε- νο ποσό.
σμό ευάλωτων δανειοληπτών με τη κοντα του επιτρόπου, καθώς η θέση δίου που αφορά τη σύσταση Ειδικού Η ιδανική λύση θα ήταν η κυπρια-
συνδρομή και του κράτους (Σχέδιο παραμένει κενή μετά τη λήξη της θη- Τμήματος Επίλυσης Χρηματοπιστωτι- κή δικαιοσύνη να εκδικάζει σε ένα
Εστία και Σχέδιο Ενοίκιο Έναντι Δό- τείας του Παύλου Ιωάννου. κών Διαφορών στα Επαρχιακά Δικα- εύλογο χρονικό διάστημα, εντός 12
σης), ωστόσο τάσσονται κατά οριζό- σης των μη εξυπηρετούμενων δανεί- Ειδικότερα, η κοινή δήλωση των στήρια, τα οποία να εκδικάζουν σε μηνών, προσφυγές των δανειολη-
ντιων ρυθμίσεων που ανοίγουν σε ων, με το εργαλείο της εκποίησης να τριών κομμάτων προκρίνει: σύντομο χρονικό διάστημα τις προ- πτών. Σήμερα δεν βρισκόμαστε σε
στρατηγικούς κακοπληρωτές το πα- αποτελεί τον καταλύτη για την επίτευ- Διεύρυνση αρμοδιοτήτων Χρημα- σφυγές δανειοληπτών που διαφω- αυτό το σημείο. Υλοποιούνται με-
ράθυρο για να αποφύγουν την εκπλή- ξη λύσεων. τοοικονομικού επιτρόπου (με ενίσχυ- νούν με τις υπερχρεώσεις. ταρρυθμίσεις για την επιτάχυνση
ρωση των υποχρεώσεών τους. Αυτή Όχημα για αυτή τη λύση που επε- ση σε ανθρώπινο δυναμικό, αναβάθ- Διερεύνηση της κυβερνητικής πρό- της απονομής της δικαιοσύνης, αλ-
είναι και η θέση της κυβέρνησης. ξεργάζεται η κυβέρνηση αναμένεται μιση του προσωπικού και ψηφιοποί- θεσης για επαναπροκήρυξη του Σχε- λά θα απαιτηθεί χρόνος για να φέ-
Η χρηματοπιστωτική σταθερότητα να αποτελέσει ο θεσμός του Χρημα- ηση διαδικασιών). δίου Εστία προσαρμοσμένο στα ση- ρουν αποτέλεσμα.
αποτελεί ένα από τα κριτήρια για πε- τοοικονομικού επιτρόπου. Μεσοπρό- Διεύρυνση των προϋποθέσεων μερινά δεδομένα. Η επόμενη εναλλακτική είναι ένας
ραιτέρω αναβαθμίσεις της κυπριακής θεσμα, στο τραπέζι βρίσκεται η με- για υποβολή παραπόνων στο Γρα- Ο υπουργός Οικονομικών Μάκης εξωδικαστικός μηχανισμός επίλυσης
οικονομίας και ένα πισωγύρισμα στη ταρρύθμιση του θεσμού, για να συνά- φείο του Χρηματοοικονομικού επι- Κεραυνός έχει αποδεχθεί τα παραπά- διαφορών. Ο θεσμός του Χρηματο-
διαχείριση των ΜΕΔ μπορεί να οδη- δει με καλές πρακτικές που εφαρμό- τρόπου, «έτσι ώστε να επιτρέπεται η νω ως βάση συζήτησης και έκανε λό- οικονομικού επιτρόπου, που έχει ρό-
γήσει ακόμη και σε υποβαθμίσεις. ζονται σε άλλες χώρες. εξέταση παραπόνων για παράνομες γο για μια «ολιστική αντιμετώπιση, η λο διαμεσολαβητή στο χρηματοοικο-
Στο πλαίσιο αυτό, λαμβάνοντας Πρόκειται για έναν θεσμό που δεν χρεώσεις ή/και καταχρηστικές ρή- οποία θα λαμβάνει υπόψη τόσο την νομικό σύστημα της Κύπρου, εξετά-
υπόψη και τις συστάσεις της Κεντρι- αποτελεί a priori υπερασπιστή των τρες ή παντός άλλου είδους παράνο- προστασία δανειοληπτών και την ζεται πώς θα μπορούσε να αποκτή-
κής Τράπεζας, η υπό επεξεργασία καταναλωτών, αλλά για έναν εξωδι- μων χρεώσεων». ισορροπία που θα πρέπει να υπάρχει, σει ενεργότερο ρόλο στη διαχείριση
νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρ- καστικό μηχανισμό επίλυσης διαφο- Διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής αλλά και τη χρηματοπιστωτική και δη- των ΜΕΔ, λαμβάνοντας, όπως ανα-
νησης θα πρέπει επί της ουσίας να ρών που θα πρέπει να έχει στόχο τη της διαμεσολαβητικής διαδικασίας μοσιονομική σταθερότητα και το αξι- φέραμε, υπόψη τα συμφέροντα
οδηγεί στην επιτάχυνση της διαχείρι- διαφύλαξη των συμφερόντων και του Χρηματοοικονομικού επιτρόπου, όχρεο της χώρας, είναι απαραίτητη». όλων των μερών.
28 4
ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 20 Α Υ ΓΟ ΥΣ ΤΟ Υ 202 3
Ρευστοποιήσιμα
περιουσιακά στοιχεία
Το πολύ νερό μπορεί να προκαλέσει τόσο μεγάλη
καταστροφή όσο και το πολύ λίγο. Περίπου το ένα
πέμπτο των εργοστασίων ηλεκτρονικών
υπολογιστών και ηλεκτρονικών ειδών στην Ασία
βρίσκονται σε περιοχές που είναι επιρρεπείς σε
πλημμύρες, σύμφωνα με τη Moody’s. Η ON
Semiconductors έκλεισε μια μονάδα παραγωγής
που επλήγη από τις καταστροφικές πλημμύρες του
2011 στην Ταϊλάνδη λόγω του «υπερβολικού»
κόστους ανοικοδόμησης.
Η προληπτική δράση μειώνει τους κινδύνους. Η
μεγαλύτερη εταιρεία κατασκευής τσιπ στον κόσμο,
η TSMC, αύξησε τα θεμέλια των νεόκτιστων
εργοστασίων κατασκευής στην Ταϊβάν κατά δύο
μέτρα. Από όλους τους κλιματικούς κινδύνους, οι
πλημμύρες είναι πιο εύκολο να αναλυθούν. Αυτό
όμως δεν σημαίνει ότι έχουν υπολογιστεί σε τιμές.
Πρόσφατα δημοσιευμένη έρευνα έδειξε ότι τα
οικιστικά ακίνητα στις ΗΠΑ που εκτίθενται σε
κίνδυνο πλημμύρας είναι υπερτιμημένα κατά 121
δισ. έως 237 δισ. δολάρια. Σε ορισμένες κομητείες
που συνορεύουν με τις ακτές του Κόλπου και του
Ατλαντικού, τα ακίνητα είναι πιθανό να
υπερτιμώνται κατά μέσο όρο περισσότερο από
10%, με τους ιδιοκτήτες τους να παρηγορούνται
ψευδώς από τους ξεπερασμένους ομοσπονδιακούς
χάρτες πλημμυρών και την επιδοτούμενη από την
κυβέρνηση ασφάλιση.
Οι πυρκαγιές είναι μια άλλη πηγή αυξανόμενης
ανησυχίας. Επισημάνθηκαν πρόσφατα από τον Ντέιβ
Μπερτ έναν από τους επενδυτές του «Big Short», ο
οποίος προέβλεψε σωστά το χάος στην αγορά
ενυπόθηκων δανείων μειωμένης εξασφάλισης των
ΗΠΑ τη δεκαετία του 2000. Σε στοιχεία που κατέθεσε
σε επιτροπή της Γερουσίας, είπε ότι τα ασφάλιστρα
για την προστασία από τις πυρκαγιές ήταν μόλις 1,5
δισ. δολάρια το 2021- οι ζημιές ήταν έξι φορές
μεγαλύτερες. Μια κίνηση των ασφαλιστών να
καλύψουν αυτό το κενό θα μπορούσε να οδηγήσει σε
πτώση της αξίας των ακινήτων έως και 495 δισ.
δολάρια, είπε. Μόλις συνυπολογιστούν οι κυκλώνες
και οι χρόνιοι κίνδυνοι, όπως η ξηρασία, η ζέστη και η
άνοδος της στάθμης της θάλασσας, το Σαν
Φρανσίσκο αναδεικνύεται ως μία από τις περιοχές
που είναι οικονομικά πιο εκτεθειμένες, σύμφωνα με
την αξιολόγηση της Moody’s. Η πρωτεύουσα της
πολιτείας του Άινταχο, Boise, και το Νάσβιλ του Τενεσί
συγκαταλέγονται στις ασφαλέστερες. Τέτοιες
προβλέψεις παρέχουν μια εικόνα των πιθανών
μεταναστευτικών προτύπων εντός των ΗΠΑ κατά το
δεύτερο μισό αυτού του αιώνα. Οι συνέπειες για τις
ουρανοκατέβατες αξίες των ακινήτων της Bay Area
και τη φορολογική της βάση θα είναι σημαντικές.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η μετακίνηση των
ανθρώπων από τις περιοχές που έχουν πληγεί
πολύ είναι πιθανό να έχει πολύ μεγαλύτερη
κλίμακα. Περισσότεροι από 20 εκατομμύρια
άνθρωποι ετησίως κατά μέσο όρο έχουν εκτοπιστεί
από το 2008 λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων.
Μέχρι το 2050, έως και 1,2 δισ. άνθρωποι θα
μπορούσαν να ξεριζωθούν λόγω της κλιματικής
αλλαγής, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομικών
και Ειρήνης.
Τα κρατικά ομόλογα καταγράφουν ήδη τις
οικονομικές συνέπειες αυτών των τάσεων.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, τα έθνη που αντιμετωπίζουν
μεγαλύτερη προβλεπόμενη αλλαγή στους φυσικούς
κινδύνους πληρώνουν υψηλότερα περιθώρια για
τη χρηματοδότηση μακροπρόθεσμου χρέους. Αυτό
υποδηλώνει ότι οι επενδυτές ομολόγων έχουν
μεγαλύτερο κίνητρο να τιμολογήσουν τους
κλιματικούς κινδύνους, επειδή τα περιουσιακά
στοιχεία των φυσικών υποδομών μιας πιστώτριας
χώρας είναι πιθανότερο να επηρεαστούν άμεσα.
Μια προσομοίωση της επίδρασης της κλιματικής
αλλαγής στις αξιολογήσεις της πιστοληπτικής
ικανότητας 109 χωρών έδειξε ότι οι υποβαθμίσεις
που προκαλούνται από το κλίμα θα μπορούσαν να
συμβούν ήδη από το 2030, σύμφωνα με νέα
έρευνα οικονομολόγων του UEA και του
Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ. Η Κίνα και η Ινδία
είναι μεταξύ εκείνων που αντιμετωπίζουν τις
μεγαλύτερες μειώσεις στην πιστοληπτική τους
ικανότητα.
οικονομία
Πώς οι επενδυτές υποτιμούν τους κλιματικούς κινδύνους
Ο
κόσμος ταλανίζεται από καύσωνες,
Των πυρκαγιές και βροχοπτώσεις που
ΒΑΝΈΣΑ έχουν σπάσει ρεκόρ. Καταστροφικές
ΧΌΛΝΤΕΡ πλημμύρες έχουν καταστρέψει τη βό-
και ρεια Κίνα. Πυρκαγιές έχουν σαρώσει τον
ΝΑΤΑΛΊ Καναδά, τη νότια Ευρώπη και, τις τελευταίες
ΤΌΜΑΣ ημέρες, το νησί Μάουι της Χαβάης.
Ο ανθρώπινος απολογισμός αυτών των
καταστροφών, οι οποίες, σύμφωνα με τους
ειδικούς, γίνονται όλο και πιο συχνές και
πιο έντονες λόγω της ανθρωπογενούς
κλιματικής αλλαγής, μετριέται πρώτα απ’
όλα στις χιλιάδες ζωές που χάνονται.
Αλλά μπορεί επίσης να μετρηθεί με την
οικονομική αξία που καταστρέφεται και
ενδεχομένως δημιουργείται, καθώς οι
κυβερνήσεις αλλάζουν πολιτικές για να
περιορίσουν ή να μετριάσουν την κλιματική
κρίση. Σε έναν κόσμο που γίνεται ταχύτατα
πιο ευάλωτος σε ακραία καιρικά
φαινόμενα, οι ξεπερασμένες παραδοχές
σχετικά με τις αξίες των περιουσιακών
στοιχείων χρειάζονται επίσης
αναπροσαρμογή.
Ο μεγάλος κίνδυνος είναι μια «κλιματική
στιγμή Μίνσκι», ο όρος για μια ξαφνική
διόρθωση στις αξίες των περιουσιακών
στοιχείων, καθώς οι επενδυτές
συνειδητοποιούν ταυτόχρονα ότι οι αξίες
αυτές δεν είναι βιώσιμες.
Μέχρι στιγμής, οι επιχειρήσεις και οι
επενδυτές έχουν δώσει λιγότερη προσοχή
στις φυσικές επιπτώσεις της κλιματικής
Ξεφορτώνουν κινεζικές μετοχές και ομόλογα
Ξένοι επενδυτές ξεπουλάνε κινεζικές μετοχές και ομόλογα αφού
έχασαν την εμπιστοσύνη τους στις υποσχέσεις του Πεκίνου για
περισσότερη βοήθεια και στήριξη της ταλαντευόμενης οικονομίας της
χώρας. Οι υπολογισμοί των Financial Times που βασίζονται σε
δεδομένα από το πρόγραμμα συναλλαγών Stock Connect του Χονγκ
Κονγκ δείχνουν ότι οι επενδυτές έχουν σχεδόν αντιστρέψει πλήρως
καθαρές αγορές κινεζικών μετοχών ύψους 7,4 δισ. δολαρίων που
ακολούθησαν τη δέσμευση που έγινε στις 24ης Ιουλίου από το
Πολιτικό Γραφείο του Κομμουνιστικού Κόμματος για αύξηση της
αλλαγής και περισσότερη στο κόστος και
τους κινδύνους της απεξάρτησης από τον
άνθρακα, καθώς ο κόσμος προσπαθεί να
περιορίσει την άνοδο της μέσης
παγκόσμιας θερμοκρασίας. Σύμφωνα με τη
δεξαμενή σκέψης Brookings, το πρώτο
θέμα συζητείται μισή φορά συχνότερα από
το δεύτερο στις εταιρικές ανακοινώσεις
των ΗΠΑ.
Οι μετοχές δεν έχουν αποτιμήσει τους
κινδύνους της κλιματικής αλλαγής, όπως
έχει επανειλημμένα δείξει έρευνα του ΔΝΤ
και άλλων φορέων.
Μια εξήγηση είναι το θεωρούμενο
απομακρυσμένο των κινδύνων, όπως η
άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Μια
άλλη είναι η τεράστια δυσκολία
χαρτογράφησης των αλληλεπιδράσεων
μεταξύ της οικονομίας και των εκπομπών
αερίων του θερμοκηπίου. Ο βραβευμένος
με Νόμπελ Γουίλιαμ Νόρντχαους, ο οποίος
άρχισε να μοντελοποιεί την κλιματική
αλλαγή ήδη από το 1975, το περιγράφει ως
το πιο ακανθώδες πρόβλημα από όλα. Η
εκτίμηση του κόστους μείωσης της
ρύπανσης είναι «απλή υπόθεση» σε
σύγκριση, λέει.
Οι επενδυτές «μπορεί να εκπλαγούν από
την υποαπόδοση» του υποθετικού
χαρτοφυλακίου, λέει η GIC. Το μήνυμα είναι
σαφές: οι επενδυτές αγνοούν τους
μακροπρόθεσμους κλιματικούς κινδύνους
με δική τους ευθύνη.
Το κόστος της αδράνειας
όσον αφορά την
υπερθέρμανση του πλανήτη
είναι δυνητικά τεράστιο και
συχνά δεν συνυπολογίζεται
επαρκώς στις αξίες των
περιουσιακών στοιχείων
πολιτικής υποστήριξης. Εν τω μεταξύ, τα ομόλογα που βρίσκονται στα
χαρτοφυλάκια ξένων θεσμικών επενδυτών μειώθηκαν κατά 37 δισ.
γουάν τον Ιούλιο σε 3,24 τρισ. γουάν, σύμφωνα με στοιχεία που
δημοσίευσε η ρυθμιστική αρχή συναλλάγματος της Κίνας την Τετάρτη.
Οι διαχειριστές χαρτοφυλακίου και οι αναλυτές δήλωσαν ότι οι
πωλήσεις, οι οποίες φαινόταν να επιβραδύνουν μετά τη συνεδρίαση
του Πολιτικού Γραφείου, είχαν ανεβάσει ρυθμούς τον Αύγουστο και
ήταν πιθανό να επιταχυνθούν μετά την αιφνιδιαστική μείωση του
επιτοκίου αναφοράς αυτή την εβδομάδα.
κόσμος
Ψεύτικη αίσθηση ασφάλειας;
Υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία ότι τα
υπάρχοντα κλιματικά μοντέλα μπορεί να
παρέχουν μια ψεύτικη αίσθηση ασφάλειας.
Η Ρυθμιστική Αρχή Συντάξεων του
Ηνωμένου Βασιλείου εξέφρασε πρόσφατα
ανησυχίες σχετικά με τις επιπτώσεις των
σεναρίων που «φαίνονται σχετικά ευνοϊκές
και φαίνεται να έρχονται σε αντίθεση με την
καθιερωμένη επιστήμη».
Τον περασμένο Νοέμβριο, το Συμβούλιο
Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας
προειδοποίησε ότι τα σενάρια που
χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση των
κινδύνων για το χρηματοπιστωτικό σύστημα
ενδέχεται να υποτιμούν την κλιματική
ευπάθεια.
Μια απότομη διόρθωση των αξιών των
περιουσιακών στοιχείων είναι πιθανή μόλις
οι αγορές επαναπροσδιορίσουν τις πιθανές
επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, λέει ο
ιδρυτής της δεξαμενής σκέψης Carbon
Tracker, Μαρκ Καμπανάλε. Ο καθηγητής του
University College του Λονδίνου Στιβ Κιν
προβλέπει επίσης μια τέτοια «στιγμή
Μίνσκι» και προειδοποιεί ότι θα είναι
«δυσάρεστη, απότομη και καταστροφική για
τον πλούτο».
Υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα για τους
λόγους για τους οποίους τα
χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να
δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στους
φυσικούς κινδύνους της κλιματικής
5 29
20 Α Υ ΓΟ Υ Σ Τ Ο Υ 20 2 3 ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
Κόκκοι αλήθειας
Η γεωργία είναι ένας από τους πιο ευάλωτους τομείς. Η Morgan
Stanley εκτίμησε σε έκθεσή της πέρυσι ότι τουλάχιστον το
44% του σιταριού, το 43% του ρυζιού, το 32% του
αραβοσίτου και το 17% της παραγωγής σόγιας προέρχονται
από περιοχές που διατρέχουν κίνδυνο. Οι καταστροφές που
προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή θα μπορούσαν να
θέσουν σε κίνδυνο τουλάχιστον 314 δισ. δολάρια της ετήσιας
παραγωγής. Οι εταιρείες που παράγουν λεπτομερείς αναλύσεις
των κλιματικών κινδύνων είναι όλο και περισσότερο σε
εγρήγορση για το ενδεχόμενο απότομης αύξησης των τιμών
των βασικών προϊόντων. Η Unilever εκτιμά ότι τα ακραία
καιρικά φαινόμενα θα μπορούσαν να αυξήσουν τις τιμές του
φοινικέλαιου κατά 12-18% έως το 2050, ανάλογα με τον
βαθμό στον οποίο μπορεί να περιοριστεί η άνοδος των
θερμοκρασιών, και άλλων συστατικών τροφίμων και βασικών
προϊόντων κατά 14-21%. Ο αντίκτυπος θα ήταν άνισα
κατανεμημένος. Ορισμένες ψυχρές χώρες θα μπορούσαν να
γίνουν πιο παραγωγικές. Η καλλιέργεια ορισμένων
καλλιεργειών έχει ήδη μεταναστεύσει προς τα βόρεια, σε
ψυχρότερα κλίματα. Οι θερμότερες θερμοκρασίες βοήθησαν
τη Ρωσία να γίνει ο κορυφαίος εξαγωγέας σιταριού στον κόσμο
την περασμένη δεκαετία. Πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία,
οι επιστήμονες ονόμασαν αυτήν και τον Καναδά ως νέα
παγκόσμια γεωργικά σύνορα. Η κλιματική αλλαγή έχει
επιτρέψει την καλλιέργεια αμπελιών σε περιοχές όπως το
Ηνωμένο Βασίλειο και η Δανία.
Η επισιτιστική ανασφάλεια επιδεινώνεται
από την έλλειψη νερού. Η γεωργία
αντιπροσωπεύει περίπου το 70%
της κατανάλωσης γλυκού νερού
παγκοσμίως, αν και σε περιοχές
αλλαγής. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να Ωστόσο, πολλά μοντέλα παραλείπουν όπως η Ασία μπορεί να είναι
μειώσει την πιθανότητα ξαφνικών σοκ και επίσης παράγοντες που θα μπορούσαν να υψηλότερη. Ήδη 2 δισ. άνθρωποι
να ενισχύσει την υπόθεση του μετριασμού. κάνουν τα αποτελέσματα πολύ χειρότερα δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό,
Επιπλέον, θα βελτίωνε την κατανομή των από τα προβλεπόμενα. Πολλά υποθέτουν ασφαλές πόσιμο νερό. Μέχρι το
πόρων, θα απέτρεπε την οικοδόμηση σε ότι η κλιματική αλλαγή δεν επιβραδύνει την 2030, η ζήτηση γλυκού νερού
ζώνες πλημμυρών και θα έδινε κίνητρα για αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προβλέπεται να υπερβεί την προσφορά
δαπάνες σε υποδομές ανθεκτικές στην προϊόντος. Δεν λαμβάνουν υπόψη τους τη κατά 40%. Περιοχές που κάποτε θεωρούσαν
κλιματική αλλαγή. μαζική μετανάστευση. Τα σημεία καμπής του το νερό δεδομένο, έρχονται αντιμέτωπες με τις ελλείψεις.
Η εστίαση στις φυσικές επιπτώσεις της κλίματος, όπως η απόψυξη του μόνιμου «Για εμάς στην Ευρώπη, η λειψυδρία ήταν κάτι που επηρέαζε
κλιματικής αλλαγής που δεν μετριάζεται παγετώνα ή η κατάρρευση της κυκλοφορίας τους άλλους και τώρα πλήττει εμάς», λέει ο Βινσέντ Καγιέν,
επαρκώς μπορεί να φαίνεται ηττοπαθής. των ωκεανών σπάνια περιλαμβάνονται. διευθύνων σύμβουλος των τεχνολογιών νερού της Veolia, του
Όμως ο χρόνος για την απαλλαγή της Βασικότερα, το παρελθόν είναι γαλλικού ομίλου νερού.
οικονομίας από τον άνθρακα εξαντλείται αναξιόπιστος οδηγός για το μέλλον. Οι Η βιομηχανία εξαρτάται επίσης από τους μειούμενους
γρήγορα. Οι επενδυτές έχουν αρχίσει να μοντελοποιητές χρησιμοποιούν συνήθως υδάτινους πόρους. Η Moody’s εκτιμά ότι έως και το ήμισυ των
εκτιμούν την πρόκληση της απαλλαγής από μια τετραγωνική συνάρτηση για να παγκόσμιων περιουσιακών στοιχείων του χημικού τομέα είναι
τον άνθρακα. Πρέπει να αρχίσουν να σχεδιάσουν τη σχέση μεταξύ ζημιών και εκτεθειμένα στην πίεση του νερού. Η χρήση του Ρήνου από τη
υπολογίζουν και το σημαντικό κόστος της θερμοκρασιών. Περίπου το 2% της γερμανική βιομηχανία για ψύξη και μεταφορές έχει τεθεί
αδράνειας. παραγωγής θα χαθεί σε αύξηση της επανειλημμένα σε κίνδυνο από ξηρασίες. Τα χαμηλά επίπεδα
θερμοκρασίας κατά 3C, ενώ το 8% της νερού το 2018 μείωσαν τα κέρδη του χημικού κολοσσού BASF
Εσφαλμένες προβλέψεις παραγωγής θα χαθεί σε αύξηση της κατά 250 εκατ. ευρώ.
Η επιδέξια προσαρμογή θα μετριάσει το
πλήγμα από την κλιματική αλλαγή. Σπάνια
θερμοκρασίας κατά 6C, σύμφωνα με το
μοντέλο του Nordhaus του 2016. Υπάρχει
Η επιστήμη των καλλιεργειών προσελκύει επίσης μεγαλύτερη
πολιτική και επενδυτική προσοχή. Οι προηγουμένως
λαμβάνεται υπόψη στα κλιματικά μοντέλα, μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με τις πιθανές επιφυλακτικές ευρωπαϊκές χώρες έχουν αρχίσει να
αλλά είναι ένας λόγος να ελπίζουμε ότι οι επιπτώσεις τόσο μεγάλων αυξήσεων, αλλά ενδιαφέρονται για τις γενετικά τροποποιημένες ποικιλίες που
πιο δυσοίωνες οικονομικές προβλέψεις ακόμη και έτσι, η αξιοπιστία αυτών των έχουν σχεδιαστεί για να αντέχουν σε ακραίες θερμοκρασίες και
είναι πολύ απαισιόδοξες. προβλέψεων φαίνεται αδύναμη. ξηρασία. Παραδείγματα περιλαμβάνουν ένα κοντό καλαμπόκι
που απαιτεί λιγότερο νερό, το οποίο η γερμανική Bayer ελπίζει
© The Financial Times Limited [2021]. All Rights Reserved.
να εισαγάγει σε αγορές όπως οι ΗΠΑ αυτή τη δεκαετία. Οι
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Limited
Βρυξέλλες έχουν προτείνει χαλάρωση των περιορισμών για
Not to be redistributed, copied or modified in any way. ορισμένες γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες. Μια αλλαγή
Politis is solely responsible for providing this translation and the στους κανόνες της ΕΕ είναι πιθανό να οδηγήσει σε
Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy περισσότερη έρευνα, σύμφωνα με τον Τζεφ Γκράχαμ,
or quality of the translation. αντιπρόεδρο ανάπτυξης προϊόντων σπόρων στην Corteva.
ΜΙΚΡΑ ΔΙΕΘΝΗ
Η Κεντρική Τράπεζα της Νορβηγίας αύξησε το επιτόκιο αναφοράς της κατά 25 μονάδες βάσης (bps)
1 στο 4%, όπως ήταν ευρέως αναμενόμενο, και δήλωσε ότι πιθανότατα θα το αυξήσει ξανά τον
Σεπτέμβριο. Ο ετήσιος δομικός πληθωρισμός της Νορβηγίας διαμορφώθηκε στο 6,4% τον Ιούλιο.
2
Οι Ηνωμένες Πολιτείες ενέκριναν την ύψους $3,5 δισ. πώληση του ισραηλινού αμυντικού
πυραυλικού συστήματος Arrow-3 στη Γερμανία και η σχετική συμφωνία θα είναι η μεγαλύτερη
αμυντική συμφωνία που έχει συνάψει ποτέ το Ισραήλ, σύμφωνα με το ισραηλινό Υπουργείο Άμυνας.
30 6
ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 20 Α Υ ΓΟ ΥΣ ΤΟ Υ 202 3
think tank/οικονομία

 MANAGENENT

Ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής

και ιδιωτικής ζωής
Σ
τις 19.4.23 οι κυπριακές εφημε-
ρίδες δημοσίευσαν τα εξής: «Για
να διασφαλιστεί το δικαίωμα
στην ισορροπία μεταξύ επαγ-
γελματικής και ιδιωτικής ζωής σε όλα
τα κράτη μέλη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
αποφάσισε σήμερα να συνεχίσει τη
διαδικασία επί παραβάσει που έχει
κινηθεί κατά του Βελγίου, της Τσεχίας,
της Ιρλανδίας, της Ελλάδας, της Ισπα-
νίας, της Γαλλίας, της Κροατίας, της
Κύπρου, του Λουξεμβούργου, της
Αυστρίας και της Σλοβενίας, με την
αποστολή αιτιολο-
γημένης γνώμης
στα εν λόγω κρά-
τη μέλη επειδή
δεν κοινοποίησαν
τα εθνικά μέτρα
για την πλήρη με-
ταφορά στο εθνι-
Του κό δ ί κα ιο τ ω ν
ΔΗΜΉΤΡΗ ενωσιακών κανό-
ΕΡΓΑΤΟΎΔΗ* νων που θεσπί-
ζουν δικαιώματα
για την ισορροπία μεταξύ επαγγελμα-
τικής και ιδιωτικής ζωής για τους γο-
νείς και τους φροντιστές».

Εισαγωγή
Για πολλά χρόνια οι εργοδότες
απαιτούσαν από τους υπαλλήλους
τους όπως η εργασία προηγείται της
ιδιωτικής τους ζωής. Όμως, η πανδη-
μία άλλαξε άρδην τα δεδομένα αυτά.
Πριν την πανδημία, ένας εργαζό-
μενος ήξερε ότι θα πήγαινε το πρωί
στη δουλειά του και θα έφευγε το
απόγευμα ή το βράδυ. Στον χώρο δε
στον οποίο εργαζόταν θα εύρισκε
ό,τι χρειαζόταν για να διεκπεραιώσει
τα καθήκοντά του. Σιγά - σιγά, με την
εξέλιξη της τεχνολογίας, πολλοί ερ-
γαζόμενοι άρχισαν να μεταφέρουν
μέρος της δουλειάς τους στο σπίτι
τους για να εργαστούν το βράδυ ή τα
Σαββατοκυρίακα. Βλέποντας οι ερ-
γοδότες και οι εργαζόμενοι τα πλε-
ονεκτήματα της εξ αποστάσεως ερ-
γασίας, άρχισαν να την εφαρμόζουν
σε επίσημη βάση. Δηλαδή, αντί το
σπίτι να χρησιμοποιείται ως πρόσθε-
τος χώρος εργασίας, να χρησιμοποι-
είται ως κύριος χώρος, με τους
υπαλλήλους να εργάζονται αποκλει-
στικά από το σπίτι τους και να μην
πηγαίνουν καθόλου στον επίσημο
χώρο εργασίας τους.
Η αλλαγή αυτή έφερε στην επιφά-
νεια την αξία που αποδίδουν οι άν-
θρωποι στην ιδιωτική τους ζωή και η
πλάστιγγα άρχισε να γέρνει υπέρ της
και εις βάρος της εργασίας, χωρίς
αυτό να σημαίνει ότι η εργασία παρα-
μελείται. Απλώς, μεταξύ των δύο,
προηγείται η ιδιωτική ζωή.
Η πανδημία
Η πλάστιγγα έγειρε ακόμη περισσό-
τερο προς την ιδιωτική ζωή μετά την
πανδημία, όταν οι εργοδότες αναγκά-
στηκαν να εφαρμόσουν την τηλεργα-
σία ως ένα μέτρο αντιμετώπισης της
πανδημίας. Παράλληλα, οι εργαζόμε-
νοι που είχαν κάποιες επιφυλάξεις για
την εξ αποστάσεως εργασία, ανακά-
λυψαν τα μεγάλα πλεονεκτήματά της,
σε σημείο που όταν κλήθηκαν να επι-
στρέψουν στη δουλειά τους, είτε αρ-
νήθηκαν και υπέβαλαν παραίτηση,
είτε επέστρεψαν με βαριά καρδιά.
Πού οφείλεται η προτεραιότητα
στην ιδιωτική ζωή
Οι λόγοι που οδηγούν έναν μεγά-
λο αριθμό εργαζομένων να δίνουν
προτεραιότητα στην ιδιωτική ζωή
είναι οι εξής:
Υπερκόπωση
Πριν την πανδημία, η υπερκόπωση
των εργαζομένων έφτασε σε ανησυ-
χητικά επίπεδα, σε σημείο που ο
Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τη
χαρακτήρισε ως ένα σύνδρομο προ-
Παρόλο που οι νέες τάσεις καλούμενο από το άγχος που συνο-
δεύει τον υπερβολικό φόρτο εργα-
φαίνεται να ευνοούν τόσο σίας. Η κατάσταση αυτή δεν μπο-
τους υπαλλήλους όσο και ρούσε να συνεχιστεί, και η πανδημία
έδωσε διέξοδο στην προτεραιότητα
τους εργοδότες, της ιδιωτικής ζωής.
τουλάχιστον στις ΗΠΑ Αλλαγές στις αξίες των εργαζομένων
Η πανδημία άλλαξε τις αξίες των
εκφράζονται κάποιες εργαζομένων. Εργαζόμενος κάποιος
επιφυλάξεις όσον αφορά από το σπίτι φροντίζει καλύτερα τα
παιδιά του και ακολουθεί ένα ευέλικτο
την παραγωγικότητα των ωράριο, χωρίς να επηρεάζεται η πα-
ραγωγικότητά του, ζητώντας από τους
υπαλλήλων που εργοδότες να αξιολογείται βάσει των
εργάζονται εξ αποστάσεως αποτελεσμάτων του και όχι βάσει των
ωρών εργασίας του ή το ωράριό του.
Οι νέες γενιές
Οι νέες γενιές των εργαζομένων
μεγάλωσαν μέσα στην τεχνολογία.
Γνωρίζουν ότι με τον ίδιο τρόπο με
τον οποίο εργάζονται σε ένα κτήριο,
μπορούν κάλλιστα να εργαστούν και
από το σπίτι τους αξιοποιώντας τα
πλεονεκτήματα της τηλεργασίας, η
οποία – μεταξύ άλλων – τους παρέ-
χει περισσότερη ευχέρεια κινήσεων
και εφαρμογή καινοτόμων και δημι-
ουργικών ιδεών.
Οι εργοδότες
Μεγάλος αριθμός εργοδοτών (πά-
ντως όχι όλοι) αντιλήφθηκαν την προ-
τίμηση των υπαλλήλων τους στην
ιδιωτική τους ζωή, και προσπάθησαν
να τους ικανοποιήσουν, αφού αποδεί-
χτηκε ότι αυτό είναι ένα ισχυρό κίνη-
τρο προσέλκυσης, παρώθησης και
διατήρησης ταλαντούχων υπαλλήλων.
Εμπόδια
Κάποια προβλήματα που αντιμετω-
πίζει η εξ αποστάσεως εργασία είναι
τα εξής:
Η εξ αποστάσεως εργασία δεν κυ-
λά πάντοτε ομαλά, με αποτέλεσμα
να διαταράσσεται η ισορροπία μετα-
ξύ εργασίας και ιδιωτικής ζωής. Ορι-
σμένες φορές, οικογενειακές υπο-
χρεώσεις δεν επιτρέπουν στον
υπάλληλο να αφοσιωθεί απερίσπα-
στος στη δουλειά του, με αποτέλε-
σμα αυτή να συσσωρεύεται και να
του προκαλεί άγχος.
Οι εργασιακές σχέσεις αποδυνα-
μώνουν, ιδιαίτερα αν οι υπάλληλοι ερ-
γάζονται διαφορετικά ωράρια.
Οι ανάγκες του κάθε εργαζομένου
διαφέρουν και δεν είναι εύκολο για
έναν οργανισμό να ικανοποιεί όλους
τους υπαλλήλους του που εργάζονται
εξ αποστάσεως.
Πλεονεκτήματα για τους
εργοδότες
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, και οι
εργοδότες επωφελούνται από την
προτίμηση των εργαζομένων στην
ιδιωτική ζωή και στην τηλεργασία:
Περισσότερες επιλογές στις προσλήψεις
Μέχρι τώρα οι κενές θέσεις προκη-
ρύσσονταν τοπικά. Με την τηλεργασία
οι εργοδότες μπορούν να απευθύνο-
νται σε υποψηφίους από όλες τις πό-
λεις της χώρας τους, ακόμη και παγκό-
σμια.
Εξοικονόμηση κόστων
Με λιγότερους υπαλλήλους να ερ-
γάζονται στα κτήρια του οργανισμού,
εξοικονομούνται ενοίκια, ηλεκτρικό
ρεύμα και πολλά άλλα έξοδα.
Βελτίωση φήμης
Ένας οργανισμός που ικανοποιεί
τις ανάγκες των υπαλλήλων του
όσον αφορά την προτεραιότητά
τους στην ιδιωτική τους ζωή, βελτι-
ώνει τη φήμη του και αυτό έχει θε-
τικό αντίκτυπο στον οργανισμό. Επί-
σης, αποτελεί πόλο έλξης για ταλα-
ντούχους υποψηφίους.
Επίλογος
Παρόλο που οι νέες τάσεις φαίνε-
ται να ευνοούν τόσο τους υπαλλή-
λους όσο και τους εργοδότες, του-
λάχιστον στις ΗΠΑ εκφράζονται
κάποιες επιφυλάξεις όσον αφορά
την παραγωγικότητα των υπαλλή-
λων που εργάζονται εξ αποστάσε-
ως. Από την άλλη, η σημασία που
δίνουν οι υπάλληλοι στην ιδιωτική
τους ζωή, αποδεικνύεται από το
γεγονός ότι πολλοί υπάλληλοι υπέ-
βαλαν παραίτηση όταν τους ζήτησαν
οι εργοδότες τους να επιστρέψουν
στα κανονικά τους καθήκοντα. Το
εύρος των παραιτήσεων αυτών
ήταν τόσο μεγάλο που οι οικονομο-
λόγοι το ονόμασαν «Μεγάλη Παραί-
τηση» (Big Quit). Ως ενδιάμεση λύ-
ση, ένας μεγάλος αριθμός υπαλλή-
λων προτιμά τη μερική απασχόληση
για να μπορούν να αφιερώνουν
περισσότερο χρόνο στην ιδιωτική
τους ζωή. Ένα άλλο δείγμα της προ-
τίμησης των εργαζομένων προς την
ιδιωτική ζωή είναι η συνεχώς αυξα-
νόμενη τάση για τετραήμερη εργα-
σία, την οποία ευνοούν και πολλοί
εργοδότες. Πάντως, οι αλλαγές εί-
ναι ραγδαίες και οι πιο πολλές οφεί-
λονται στην αναντίλεκτη προτίμηση
των εργαζομένων στην ιδιωτική
τους ζωή. Ο χρόνος θα δείξει τι μας
επιφυλάσσει το μέλλον…
*Αφυπηρετήσαντος (2006) ανώτερου
διευθυντή της Λαϊκής Τράπεζας και fellow
του Ινστιτούτου Τραπεζιτών Λονδίνου
οικονομία/think tank
 ΑΝΆΛΥΣΗ
Απο-δολαριοποίηση και τι σημαίνει
Ο
πόλεμος στην Ουκρανία και οι
κυρώσεις των Ηνωμένων Πο-
λιτειών και των συμμάχων
τους, που αποσκοπούν στην
απομόνωση της Ρωσίας και, σε μι-
κρότερο βαθμό, της Κίνας, προκάλε-
σαν την αντίδραση των χωρών
BRICS -Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας,
Κίνας, Νότιας Αφρικής- και γενικότε-
ρα του παγκόσμιου νότου.
Η οπλοποίηση του συστήματος δι-
εθνών πληρωμών SWIFT, με τον
αποκλεισμό των ρωσικών τραπεζών
από αυτό και το πάγωμα των αποθε-
ματικών της Κεντρικής Τράπεζας της
Ρωσίας, στον απόηχο του πολέμου,
προκάλεσαν μια τεράστια αλλαγή. Η
Κίνα και η Ρωσία έχουν αναπτύξει
ξεχωριστά συστήματα πληρωμών.
Όλο και περισσότερο οι BRICS και οι
συνδεδεμένες χώρες καταλήγουν σε
συμφωνίες για τη χρηματοδότηση
του διμερούς εμπορίου τους εκτός
του συστήματος του
δολαρίου. Υπάρχει
ακόμη και μια συζή-
τηση για την καθιέ-
ρωση ενός νέου
νομίσματος που θα
υποστηρίζεται από
χρυσό, που θα τε-
Του θεί στην επερχόμε-
ΙΩΆΝΝΗ νη σύνοδο κορυ-
ΤΙΡΚΊΔΗ* φής των BRICS
αργότερα αυτόν τον
μήνα. Ενώ είναι απολύτως πιθανό,
καθώς ο κόσμος κατακερματίζεται
στο εμπόριο, την τεχνολογία και τις
κεφαλαιακές συναλλαγές, να υπάρξει
ένα, παράλληλο με το δολάριο, συ-
ναλλαγματικό σύστημα. Η διαδικασία
για να φτάσουμε εκεί θα πάρει χρό-
νο, ίσως όλο το υπόλοιπο της δεκαε-
τίας που διανύουμε. Συζητάμε σε
αυτό το άρθρο για το τι διαδραματί-
ζεται αυτή τη στιγμή και ρωτάμε αν η
απο-δολαριοποίηση συμβαίνει πραγ-
ματικά και τι σημαίνει.
Τι γίνεται με τις χώρες BRICS
Οι BRICS είναι ένας συνασπισμός
μη δυτικών χωρών που συνεργάζο-
νται ως αντίβαρο στο διεθνές σύστη-
μα που κυριαρχείται από το δολάριο.
Κύριοι στόχοι τους είναι η απαλλαγή
από το δυτικό ρίσκο και η απο-δολα-
ριοποίησή τους, μειώνοντας την εξάρ-
τησή τους από το σύστημα του δολα-
ρίου. Ένας τρίτος στόχος θα μπορούσε
να είναι η εισαγωγή του χρυσού στις
συναλλαγματικές τους σχέσεις, ως
σταθεροποιητικού παράγοντα.
Ομολογουμένως, υπάρχει πραγμα-
τική ανησυχία ότι οι μακροοικονομικές
συνθήκες σε πολλές κορυφαίες δυτι-
κές χώρες επιδεινώνονται. Υπάρχει
επίσης ανησυχία ότι το διεθνές σύστη-
μα που βασίζεται στο δολάριο είναι
ασταθές και πηγή οικονομικών ανι-
σορροπιών και δημιουργίας κρίσεων.
Αλλά πραγματικά, οι κύριοι λόγοι πίσω
από την απο-δολαριοποίηση είναι πο-
λιτικοί, όχι απλά οικονομικοί.
Η σύνοδος κορυφής των BRICS
2023, που θα πραγματοποιηθεί στη
Νότιο Αφρική στις 22-24 Αυγού-
στου, θα συζητήσει τη διεύρυνση σε
BRICS+ με την αποδοχή νέων μελών,
και θα συζητήσει την υιοθέτηση ενός
κοινού συναλλαγματικού προτύπου
των BRICS για το παγκόσμιο εμπόριο.
Αυτό διαφέρει από την εισαγωγή
ενός νέου νομισματικού προτύπου,
όπως για παράδειγμα του ευρώ. Θα
είναι ένα πρότυπο ανταλλακτικού
νομίσματος και ο κύριος σκοπός του,
τουλάχιστον στην αρχή, θα είναι η
παράκαμψη του δολαρίου στις διμε-
ρείς συναλλαγές.
Η Κίνα θα ενδιαφέρεται να δει το
νέο νόμισμα των BRICS να γίνεται
αποδεκτό ως αποθεματικό νόμισμα,
μακροπρόθεσμα, μακριά από την κυ-
Η σύνοδος κορυφής
των BRICS 2023, που
θα πραγματοποιηθεί στη
Νότιο Αφρική στις 22-24
Αυγούστου, θα συζητήσει
τη διεύρυνση σε BRICS+
με την αποδοχή νέων
μελών, την υιοθέτηση ενός
κοινού συναλλαγματικού
προτύπου των BRICS,
για το παγκόσμιο εμπόριο
ριαρχία του συστήματος του δολαρί-
ου των ΗΠΑ. Αλλά αυτό θα πάρει
χρόνο, δεδομένης της πολυπλοκότη-
τας της λειτουργίας ενός συστήματος
αποθεματικών νομισμάτων. Ρίχνουμε
μια ματιά.
Αποθεματικά νομίσματα
Τελικά, πρέπει να αναρωτηθούμε τι
σημαίνει να κατέχει κανείς το παγκό-
σμιο αποθεματικό νόμισμα. Και συ-
γκεκριμένα, τι σημαίνει για τις Ηνω-
μένες Πολιτείες αν το δολάριο είναι
το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.
Ποιο είναι το κόστος και τα οφέλη.
Εάν το αποθεματικό νόμισμα είναι το
μέσο συναλλαγής στο διμερές εμπό-
ριο μεταξύ των χωρών, η ζήτηση γι’
αυτό είναι πολύ μεγαλύτερη και επο-
μένως η συναλλαγματική του αξία
υψηλότερη. Το δολάριο ως αποθεμα-
τικό νόμισμα είναι ομοίως υπερτιμη-
μένο, και αυτό επηρεάζει αμφίδρομα.
Πληρώνεις λιγότερα για τις εισαγω-
γές σου, αλλά συνήθως εμφανίζεις
εμπορικό έλλειμμα. Ιστορικά οι Ηνω-
μένες Πολιτείες εμφανίζουν ελλείμ-
ματα στο ισοζύγιο πληρωμών. Το
άθροισμα των διεθνών απαιτήσεων
υπερέβαινε το άθροισμα των διε-
θνών πιστώσεών τους. Το οποίο ου-
σιαστικά έρχεται ως ταυτολογία της
έννοιας του αποθεματικού νομισμα-
τικού καθεστώτος του δολαρίου. Αν
κατέχεις το παγκόσμιο αποθεματικό
νόμισμα, είσαι κατά μία έννοια ανα-
γκασμένος να πραγματοποιείς ελ-
λείμματα στο ισοζύγιο πληρωμών για
να εξασφαλίζεις παγκοσμίως τη ρευ-
στότητα που χρειάζεται. Τα ελλείμμα-
τα του ισοζυγίου πληρωμών χρημα-
τοδοτούνται με την έκδοση χρέους,
τυπωμένου ή μη, το οποίο οι ξένες
χώρες είναι διατεθειμένες να κρα-
τούν στα αποθεματικά τους.
Το αποθεματικό καθεστώς του δο-
λαρίου έχει τεράστια οικονομική και
γεωπολιτική επιρροή για τις Ηνωμέ-
νες Πολιτείες. Και ενώ η ομοσπονδι-
ακή τράπεζα, για παράδειγμα, έχει
εγχώρια αποστολή, όταν αυξάνει τα
επιτόκιά της για εσωτερικούς λόγους,
έχει παγκόσμιο αντίκτυπο. Η εμβέλεια
και η ισχύς των Ηνωμένων Πολιτειών
είναι πραγματικά πολύ σημαντική,
επειδή η διεθνής οικονομία λειτουρ-
γεί με βάση το δολάριο.
H χρηματοδότηση του εμπορίου
Το δολάριο των ΗΠΑ, όπως κάθε
νόμισμα, έχει τρεις λειτουργίες. Είναι
ένα μέσο ανταλλαγής, αποταμίευσης
αξίας και είναι λογιστική μονάδα. Το
δολάριο ως μέσο συναλλαγής σε
διεθνείς υποθέσεις αφορά τη διευθέ-
τηση του εμπορίου. Οι διμερείς εμπο-
ρικές συναλλαγές πραγματοποιού-
νται μέσω του δολαρίου. Η αποταμί-
ευση αξίας έχει να κάνει με το μερί-
διο της κατοχής δολαρίων ως αποθε-
ματικά στο διεθνές σύστημα. Τα διμε-
ρή πλεονάσματα συνήθως κατέχονται
20 AY Γ Ο Υ Σ Τ Ο Υ 20 2 3
σε περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια.
Συνεπώς, η λειτουργία του ως μέσου
συναλλαγής αφορά το διεθνές εμπό-
ριο, και η αποταμίευση αξίας αφορά
τη διεθνή χρηματοδότηση.
Η τρίτη λειτουργία, αυτή της λογι-
στικής μονάδας, μας οδηγεί στο ζή-
τημα της τιμολόγησης των νομισμά-
των. Οι παγκόσμιες αγορές σε μεγά-
λο βαθμό τιμολογούνται και συναλ-
λάσσονται σε δολάρια, γεγονός που
αποτελεί μέρος του λόγου για τον
οποίο το δολάριο διαδραματίζει τόσο
κυρίαρχο ρόλο.
Οι τρεις αυτές λειτουργίες είναι δια-
κριτές, και το δολάριο εκπληρώνει και
τις τρεις με τρόπο που κανένα άλλο
νόμισμα δεν το κάνει. Η Κίνα προσπα-
θεί να δημιουργήσει τα δικά της χρη-
ματιστήρια στο δικό της νόμισμα, το
ρενμίνμπι. Οι χώρες που συναλλάσσο-
νται με την Κίνα έχουν λόγο να ανοί-
ξουν εμπορικούς διαύλους για να μπο-
ρούν να χρησιμοποιούν το ρενμίνμπι.
Αλλά θα είναι λιγότερο πρόθυμες να
διατηρήσουν σημαντικό μέρος των
αποθεματικών τους σε ρενμίνμπι.
Είσοδος «bancor»
Η σύνοδος κορυφής των BRICS
αναμένεται να ανακοινώσει την επέ-
κταση του διμερούς εμπορίου μεταξύ
των κρατών μελών, το οποίο θα διε-
ξάγεται στα εθνικά τους νομίσματα
και θα είναι εκτός του συστήματος
του δολαρίου, αλλά δεν θα ανακοι-
νώσει τη δημιουργία ενός νέου νομί-
σματος των BRICS που θα αποτελεί
αποθεματικό νόμισμα. Δεν υπάρχει
πρόθεση δημιουργίας ενός νέου νο-
μίσματος όπως το ευρώ, για παρά-
δειγμα. Αντίθετα, αυτό που θα συζη-
τηθεί στην πραγματικότητα είναι ένα
σύστημα διακανονισμού, και εδώ
αποκτά σημασία η ιδέα «bancor».
Το 1944, στη διάσκεψη του Bretton
Woods που δημιούργησε το διεθνές
νομισματικό σύστημα, το Ηνωμένο
Βασίλειο πρότεινε την εισαγωγή του
«bancor» ως υπερεθνικού νομίσμα-
τος, το οποίο θα χρησιμοποιούνταν
στις διεθνείς εμπορικές σχέσεις. Σύμ-
φωνα με τη φιλοσοφία του John
Maynard Keynes και του Ernst
Schumacher, το «bancor» στο διε-
θνές εμπόριο θα αποτελούσε λογιστι-
ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
7 31
κή μονάδα, στο πλαίσιο ενός πολυμε-
ρούς συστήματος εκκαθάρισης που
θα δημιουργούνταν.
Έτσι, το «bancor» δεν θα αποτε-
λούσε διεθνές νόμισμα και τα φυσικά
πρόσωπα δεν θα μπορούσαν να το
κατέχουν, αλλά το σύνολο του διε-
θνούς εμπορίου θα αποτιμούνταν και
θα εκκαθαρίζονταν σε αυτό. Οι πλε-
ονασματικές χώρες θα κατέχουν πλε-
ονάζοντα στοιχεία ενεργητικού σε
«bancor» και οι ελλειμματικές χώρες
θα έχουν αντίστοιχες υποχρεώσεις
σε «bancor», αλλά και οι δύο πλευ-
ρές θα πρέπει να αναλαμβάνουν
δράση για την αποκατάσταση της
ισορροπίας του εμπορίου μεταξύ
τους. Το «bancor» είναι προφανώς το
πρότυπο για το νέο ανταλλακτικό νό-
μισμα που θα συζητήσουν οι BRICS
στη σύνοδο κορυφής. Ιδανικά, η τρά-
πεζα των BRICS θα δημιουργήσει ένα
πιστωτικό σύστημα όπου όλες οι χώ-
ρες θα έχουν πίστωση για να αγορά-
ζουν και να πωλούν μεταξύ τους, που
θα εκκαθαρίζεται στο δικό τους νόμι-
σμα.
Ένα σύστημα ανταλλαγής που θα
μοιάζει με «bancor», θα εξελιχθεί
τελικά, μέσα από μια διαδικασία που
θα περιλαμβάνει διάφορα στάδια. Το
πρώτο βήμα, για παράδειγμα, θα εί-
ναι η δημιουργία ενός σχετικά σταθε-
ρού συστήματος συναλλαγματικών
ισοτιμιών. Στη συνέχεια, το μεγάλο
βήμα θα ήταν να επιχειρηθεί να δη-
μιουργηθεί ένα σχετικά ισορροπημέ-
νο μεταξύ τους εμπόριο, ώστε να
αποφεύγεται η συσσώρευση υπερ-
βολικής ποσότητας του νομίσματος
της μιας χώρας από την άλλη. Οι ανι-
σορροπίες θα πρέπει να οδηγούν σε
διορθωτικά μέτρα για την εξάλειψή
τους, διότι ένα σταθερό σύστημα εξα-
λείφει τις εμμένουσες ανισορροπίες.
Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό
ότι ο ρόλος του χρυσού στο σύστημα
θα ήταν υπολειμματικός. Έτσι, η ιδέα
είναι ότι ο χρυσός χρηματοδοτεί μόνο
τις διεθνείς ανισορροπίες και όχι τη
γενική δραστηριότητα. Στην αρχική
ιδέα των Keynes-Schumacher, ο χρυ-
σός θα μπορούσε να μετατραπεί σε
«bancor», αλλά όχι το αντίστροφο.
Δηλαδή, οι ελλειμματικές χώρες θα
μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα
αποθέματα χρυσού τους για να απο-
κτήσουν «bancors», αλλά οι πλεονα-
σματικές χώρες δεν θα μπορούν να
συσσωρεύσουν χρυσό με τα πλεονά-
ζοντα «bancors» τους.
Συμπερασματικά
Η Κίνα και οι χώρες BRICS συζη-
τούν την εισαγωγή ενός νέου νομί-
σματος που θα υποστηρίζεται από
χρυσό, αλλά μόνο ως σύστημα συ-
ναλλαγής, ώστε να διευκολύνεται το
αυξημένο εμπόριο μεταξύ τους και να
παρακάμπτεται το σύστημα του δολα-
ρίου. Αυτό δεν θα είναι ένα αποθε-
ματικό νόμισμα. Οι BRICS προς το
παρόν δεν μπορούν να παράσχουν τη
χρηματοδότηση που χρειάζεται ο κό-
σμος για ένα αποθεματικό νόμισμα.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποδεί-
χθηκε καταλύτης για μια νέα παγκό-
σμια τάξη πραγμάτων, αλλά η μετά-
βαση σε ένα παράλληλο παγκόσμιο
αποθεματικό σύστημα, που θα είναι
μια πιο μνημειώδης αλλαγή, θα είναι
σταδιακή και κλιμακωτή.
*Διευθυντή Οικονομικών Ερευνών στην
Τράπεζα Κύπρου και προέδρου της
Εταιρείας Κυπριακών Οικονομικών
Μελετών (Cyprus Economic Society). Οι
απόψεις που εκφράζονται είναι
προσωπικές. Το άρθρο δημοσιεύεται
επίσης στην ιστοσελίδα της Εταιρείας
Κυπριακών Οικονομικών Μελετών.
https://cypruseconomicsociety.org/
blog/blog-posts/
32 8
ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 20 Α Υ ΓΟ ΥΣ ΤΟ Υ 202 3
34 20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Η Μολδαβία επισείει τη ρωσική απειλή

Την ώρα που η Μολδαβία βιώνει σημαντικούς οικονομικούς κλυδωνισμούς που συνδέονται με τον πόλεμο στην Ουκρανία,
η κυβέρνησή της κατηγορεί τη Μόσχα ότι επιδιώκει να αποσταθεροποιήσει τη χώρα και ενισχύει τη στρατιωτική συνεργασία της
με το ευρω-ατλαντικό στρατόπεδο. Μια τέτοια πολιτική, η οποία υποτίθεται ότι εγγυάται την ασφάλεια της χώρας, θα μπορούσε
επίσης να οξύνει το κλίμα με την αποσχιστική Δημοκρατία της Υπερδνειστερίας όπου σταθμεύουν ρωσικά στρατεύματα

Σ
τα στούντιο του πρώτου καναλιού της
δημόσιας τηλεόρασης της Μολδαβίας,
μοντέρ και τηλεοπτικοί παραγωγοί προ-
σθέτουν τις τελευταίες πινελιές στα ρε-
πορτάζ, ενώ οι εικόνες από ένα ανταγωνιστι-
κό τηλεοπτικό κανάλι παρελαύνουν σε μια
επιτοίχια οθόνη. Η Ελένα Μπαντσίλα ρίχνει
μια ματιά στο κείμενο του πρώτου θέματος
του βραδινού δελτίου ειδήσεων: «Σημαντικό-
τερη είδηση της ημέρας: η
Μολδαβία μπορεί πλέον
να εξάγει πουλερικά και
αΒγά στην Ευρώπη», ανα-
κοινώνει η τηλεπαρουσιά-
στρια.
Στο δελτίο ειδήσεων
δεν θα αναφερθεί ούτε
Του λέξη για τις ανακοινώσεις
Glenn των αρχών της φιλορωσι-
Johnson* κής αποσχιστικής Δημο-
κρατίας της Υπερδνειστε-
ρίας, μιας περιφέρειας στο ανατολικό τμήμα
της χώρας, ανάμεσα στον ποταμό Δνείστερο
και τα σύνορα με την Ουκρανία. Εκείνη την
ημέρα, οι αρχές της Υπερδνειστερίας υποστή-
ριξαν ότι είχαν αποτρέψει συνωμοσία των
ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών (SBU) με
στόχο τη δολοφονία ηγετών της Υπερδνειστε-
ρίας. «Δεν θα μεταδώσουμε αυτή την πληρο-
φορία», μας προειδοποιεί η τηλεπαρουσιά-
στρια πριν από την εκπομπή. «Θεωρούμε ότι
είναι ψευδής». Αντίθετα, το εισαγωγικό κεί-
μενο ενός βίντεο που ένας συντάκτης ετοιμά-
ζεται να αναρτήσει στο διαδίκτυο αναφέρει
ότι δικαστές κατά της διαφθοράς κατέσχεσαν
50.000 ευρώ σε μετρητά τα οποία ανήκαν σε
«εγκληματική οργάνωση»: το ποσό φέρεται
ότι θα χρησίμευε για τη χρηματοδότηση δια-
δηλώσεων διαμαρτυρίας με υποκινητή ένα
κόμμα της αντιπολίτευσης.
Από την αρχή του πολέμου που μαίνεται
στη γειτονική Ουκρανία, στη Μολδαβία κυ- σει τη διαφθορά, ενδημικό πρόβλημα της υποψήφιας για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένω- να φωνάξουν «Jos Maia Sandu!» («Κάτω η
κλοφορούν διαρκώς φήμες για πραξικοπήμα- χώρας. Τον Μάιο του 2022, ο πρώην αντίπα- ση, ταυτόχρονα με την Ουκρανία. Μάγια Σάντου!») και υποχρέωσαν τους αστυ-
τα και αποσταθεροποιητικές ενέργειες. Η λός της τέθηκε σε προσωρινή κράτηση στο Ωστόσο, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει νομικούς με τις μαύρες στολές να αποκόψουν
σύγκρουση στην Ουκρανία λειτουργεί ως πλαίσιο έρευνας για «εσχάτη προδοσία», «πα- σταδιακά ωθήσει τη χώρα σε βαθιά πολιτική την πρόσβαση στο Κοινοβούλιο. Πίσω από τη
καταλύτης των διαιρέσεων και του πολέμου θητική δωροδοκία», «χρηματοδότηση πολιτι- και οικονομική κρίση. Στις 12 Μαρτίου 2023, διαδήλωση αυτή, όπως και πίσω από τις δια-
επιρροής Ρώσων και Δυτικών στο μολδαβικό κού κόμματος από εγκληματική οργάνωση» αρκετές χιλιάδες διαδηλωτές, που ήρθαν με δηλώσεις που πραγματοποιούνται στους
έδαφος. Από την ανεξαρτησία της, τον Αύ- και «παράνομο πλουτισμό», ενώ κατόπιν τέ- λεωφορεία από ολόκληρη τη χώρα, συγκε- δρόμους της πρωτεύουσας από το φθινόπω-
γουστο του 1991, αυτή η πρώην σοβιετική θηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό. Τον επόμενο ντρώθηκαν ξανά στη λεωφόρο Στεφάν Τσελ ρο του 2022, διαγράφεται η φιγούρα του
δημοκρατία στοιχειώνεται από τον φόβο του μήνα, η Μολδαβία απέκτησε καθεστώς χώρας Μάρε, κρατώντας σημαίες της Μολδαβίας, για εξόριστου ολιγάρχη Ιλάν Σορ. Πρόκειται για
διαμελισμού. Το 1992, η κεντρική κυβέρνηση έναν επιχειρηματία που έχει καταδικαστεί
στην πρωτεύουσα Κισινάου έχασε τον έλεγχο ερήμην σε 15 χρόνια κάθειρξη, επειδή μεταξύ
της Υπερδνειστερίας, η οποία είχε αυτοανα- 2012 και 2014 συμμετείχε στην υπεξαίρεση
κηρυχθεί ανεξάρτητη από το 1990. Από τότε, ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων σε βάρος
ρωσικά στρατεύματα σταθμεύουν στην περι- τριών τραπεζών της Μολδαβίας. Η αποκάλυ-
οχή προστατεύοντας την τοπική φιλορωσική ψη του σκανδάλου είχε προκαλέσει, εκείνη
κυβέρνηση. Από την άλλη, στο νότιο τμήμα την εποχή, τεράστιο κύμα οργής (2) και είχε
της Μολδαβίας, η Γκαγκαουζία, όπου ζει μια προετοιμάσει το έδαφος για την ανάδειξη της
μειονότητα που μιλά τουρκογενή γλώσσα, Σάντου, πρώτα στην πρωθυπουργία (2019)
απολαμβάνει ευρεία αυτονομία. Η συγκεκρι- και, στη συνέχεια, στην προεδρία.
μένη περιοχή επιβεβαίωσε τον φιλορωσικό Από το Ισραήλ, όπου ζει αυτοεξόριστος, ο
προσανατολισμό της στις 14 Μαΐου, εκλέγο- Σολ πλέον εκμεταλλεύεται την κοινωνική
ντας έναν κυβερνήτη που πρόσκειται στο οργή που εξαπλώνεται στη χώρα. Η κυβέρ-
Κρεμλίνο. νηση τον κατηγορεί ότι διαθέτει οικονομική
και οργανωτική στήριξη από το Κρεμλίνο. Τον
Φιλοευρωπαϊκή στάση Φεβρουάριο, η Σάντου ανακοίνωσε ότι οι
Από την πλευρά της, η κεντρική κυβέρνηση ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες την είχαν
της Μολδαβίας επιταχύνει την αποφασιστική ενημερώσει για μυστικό σχέδιο διείσδυσης
φιλοευρωπαϊκή στροφή που ξεκίνησε από τον ξένων προβοκατόρων στις διαδηλώσεις
Νοέμβριο του 2020, όταν εξελέγη Πρόεδρος (Σέρβων, Μαυροβούνιων, Ρώσων και Λευκο-
η Μάγια Σάντου, χάρη κυρίως στη μαζική ψή- ρώσων) με σκοπό την ανατροπή της κυβέρ-
φο της μολδαβικής διασποράς (16% του νησης (3). Υπόθεση στην οποία συνέκλιναν
εκλογικού σώματος) υπέρ της (1). Τότε 48 διάφορα στοιχεία, όπως η σύλληψη μέλους
ετών, η Σάντου σάρωσε στον δεύτερο γύρο της ρωσικής μισθοφορικής οργάνωσης Βά-
(με ποσοστό 57%) τον φιλορώσο προκάτοχό γκνερ στο αεροδρόμιο του Κισινάου. Βέβαια,
της Ιγκόρ Ντόντον, ηγέτη του Κόμματος των κάτι τέτοιο δεν απονομιμοποιεί τις διαμαρτυ-
Σοσιαλιστών της Δημοκρατίας της Μολδαβίας, ρίες των διαδηλωτών κατά της Σάντου. «[Η
με την υπόσχεση να συσφίξει τους δεσμούς κυβέρνηση] υποστηρίζει ότι πληρωνόμαστε
με την Ευρωπαϊκή Ένωση και να καταπολεμή- για να έρθουμε να διαδηλώσουμε, ότι δου-

Ιδρυτής: HUBERT BEUVE-MERY LE MONDE diplomatique Απαγορεύεται, σύμφωνα με τον νόμο,

η αναδημοσίευση (εν όλω ή εν μέρει)
Διευθυντής: BENOÎT BRÉVILLE Eπιμέλεια: Χάρης Λογοθέτης
κειμένων χωρίς την έγγραφη
1, Avenue Stephpen-Pichon, 75013, Paris Eπιμέλεια Έκδοσης Kύπρου: Bάλια Kαϊμάκη συναίνεση του εκδότη
Cedex 05 Τηλ. 01-53949601, fax: 01-53949626
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ
λεύουμε για τη Ρωσία. Δεν μας ακούνε, αρ-
νούνται την επικοινωνία», διαμαρτύρεται ο
Αλεξάντρου, 58 ετών, που έχει περάσει με-
γάλο μέρος της ζωής του δουλεύοντας σε
αγροκτήματα. «Δεν έχω ούτε δουλειά ούτε
μισθό. Όλα είναι ακριβά. Δεν ξέρω καν αν θα
έχω δικαίωμα να πάρω σύνταξη.»
Η Μολδαβία εξαρτάται από τις εισαγωγές,
γεγονός που την καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτη
στη διατάραξη των εφοδιαστικών αλυσίδων
και στην άνοδο των τιμών των καυσίμων. Με
φόντο τις διακοπές στην παροχή φυσικού
αερίου από τη Μόσχα, ο πληθωρισμός έφτα-
σε το 34% πέρσι, ενόσω η χώρα υποδεχό-
ταν δεκάδες χιλιάδες Ουκρανούς πρόσφυ-
γε ς . Σ ύ μ φ ω να μ ε δ η μ ο σ κό π η σ η τ ο υ
International Republican Institute (IRI) στα
τέλη του 2022, το 57% των Μολδαβών θε-
ωρεί το κόστος ζωής ως το σημαντικότερο
πρόβλημα της χώρας (4). Μόνο το 8% των
ερωτηθέντων αποδίδει μεγαλύτερη βαρύτη-
τα στις διεθνείς διενέξεις, τον πόλεμο και την
ανασφάλεια. Ωστόσο, η κυβέρνηση Σάντου
μοιάζει αποφασισμένη να στιγματίσει οποια-
δήποτε κριτική. «Βρισκόμαστε μπροστά σε
μια ριζοσπαστικοποίηση των θέσεων», ανα-
λύει η Μολδαβή κοινωνιολόγος Βιταλί Σπρι-
ντσεάνα. «Οι κυβερνώντες υποστηρίζουν ότι
όποιος κάνει αντιπολίτευση είναι πράκτορας
της Ρωσίας. Χρησιμοποιούν διάφορα επιχει-
ρήματα για να παρομοιάσουν τους διαδηλω-
τές με πέμπτη φάλαγγα: ως εάν το γεγονός
και μόνο της συμμετοχής σε μια διαδήλωση
σε καθιστά προδότη.»
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) Andrew Wilson, «Separate ways: Contrasting elections in Georgia and Moldova», European Council on Foreign Relations, 19 Νοεμβρίου 2020, https://ecfr.eu.
(2) Βλ. Julia Beurq, «Μολδαβία: Μετά το “κόλπο του αιώνα”», «Le Monde diplomatique – ελληνική έκδοση», Οκτώβριος 2016, https://www.monde-diplomatique.gr.
(3) «Russia’s security service works to subvert Moldova’s pro-Western government», «The Washington Post», 28 Οκτωβρίου 2022.
(4) «Public opinion survey: Residents of Moldova, October-November 2022», IRI, Ουάσιγκτον, 9 Νοεμβρίου 2022.
(5) Βλ. Loïc Ramirez, «Υπερδνειστερία: ο ρωσικός διάδρομος στα σύνορα της Ουκρανίας», «Le Monde diplomatique – ελληνική έκδοση», Μάρτιος 2022, www.monde-diplomatique.gr.
(6) «On the draft on the Intelligence and Security Service, as well as on the draft law on counterintelligence and intelligence activity», έκθεση της Επιτροπής της Βενετίας, Στρασβούργο, 13 Μαρτίου 2023.
Εύθραυστη ουδετερότητα
Η κυβέρνηση της Μολδαβίας προσπάθησε
αρχικά να επιδείξει σύνεση στις αντιδράσεις
της απέναντι στη ρωσική εισβολή στην Ου-
κρανία. Την επομένη της 24ης Φεβρουαρίου
2022, το Κισινάου ζήτησε την απόσυρση
των ρωσικών στρατευμάτων και τον σεβα-
σμό της εδαφικής ακεραιότητας της γειτονι-
κής χώρας, επαναβεβαιώνοντας ταυτόχρονα
τη –συνταγματικά κατοχυρωμένη– ουδετε-
ρότητα της Μολδαβίας και αναζητώντας
αποφυγή κλιμάκωσης της έντασης με την
Υπερδνειστερία, της οποίας η κυβέρνηση
επίσης φοβάται τη διάχυση της σύγκρουσης.
Αλλά, με το πέρασμα των μηνών, η δυναμική
των γεγονότων παρέσυρε τη χώρα. Όταν η
ουκρανική πόλη της Οδησσού μπήκε στο
στόχαστρο του ρωσικού στρατού, η κυβέρ-
νηση της Μολδαβίας φοβόταν ότι οι Ρώσοι
στρατιώτες μπορεί να προέλαυναν και να
ενώνονταν με τους συμπατριώτες τους που
είναι εγκατεστημένοι στην Υπερδνειστερία.
Η κυβέρνηση της Υπερδνειστερίας, από την
πλευρά της, φοβόταν προληπτική στρατιω-
τική επιχείρηση της Ουκρανίας.
Ακόμη κι αν η Μόσχα μοιάζει να έχει αφαι-
ρέσει την Οδησσό από τον κατάλογο των
στόχων της, τα ζητήματα ασφαλείας συνεχί-
ζουν να βασανίζουν το Κισινάου. Σε συνέ-
ντευξή της στον ιστότοπο Politico τον Ιανου-
άριο του 2023, η Σάντου δήλωνε ότι διεξά-
γεται μια «σοβαρή συζήτηση ως προς [τη]
δυνατότητα [της χώρας] να υπερασπιστεί τον
εαυτό της μόνη της ή [εάν θα έπρεπε] να
συμμετάσχει σε μια ευρύτερη συμμαχία»,
φροντίζοντας πάντως να μην αναφερθεί στο
ΝΑΤΟ, που αποτελεί κόκκινο πανί, τόσο για τη
Μόσχα όσο και για μερίδα των Μολδαβών. Η
εγκατάλειψη του καθεστώτος ουδετερότητας,
πρόσθεσε η Σάντου, θα πρέπει να αποτελέσει
αντικείμενο μιας «δημοκρατικής διαδικασί-
ας». Σύμφωνα με δημοσκόπηση του IRI, το
60% των Μολδαβών συνεχίζει να θεωρεί
την ουδετερότητα ως την καλύτερη εγγύηση
για την ασφάλεια της χώρας.
Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
Πολιτική ασφαλείας
Ο Ντορίν Ρετσεάν, ο οποίος ορίστηκε Πρω-
θυπουργός στις 18 Φεβρουαρίου, έφερε νέα
σκλήρυνση στην πολιτική ασφαλείας. Με την
ανάληψη των καθηκόντων του, δήλωνε στο
μικρόφωνο δημόσιου ραδιοφωνικού σταθ-
μού ότι η κυβέρνησή του επιθυμεί να αποκτή-
σει σύστημα αντιαεροπορικής άμυνας. «Θα
συναντήσουμε όλους τους φίλους μας για να
το αποκτήσουμε (…) αλλά, περιμένοντας,
πρέπει να ασχοληθούμε με άλλες απειλές: την
αποσταθεροποίηση, τη διασάλευση της δη-
μόσιας τάξης, τις επιθέσεις εναντίον των θε-
σμών, τον υβριδικό πόλεμο, την παραπληρο-
Εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία, το
ταμπού αυτό είναι ήδη έτοιμο να σπάσει στα
κυβερνητικά κλιμάκια. «Πρέπει να κατανοή-
σουμε ότι η ουδετερότητα που κατοχυρώνε-
ται από το Σύνταγμά μας δεν σημαίνει κατ’
ανάγκη ότι θα πρέπει να μείνουμε χωρίς εθνι-
κή άμυνα. Θα πρέπει να δεσμευτούμε σε με-
γαλύτερες επενδύσεις και στη δημιουργία
σημαντικότερων αμυντικών υποδομών»,
δήλωσε ο Ντορίν Ρετσεάν, τότε προεδρικός
σύμβουλος σε ζητήματα ασφαλείας, κατά τη
φόρηση, το αίσθημα ανησυχίας που ενισχύε-
ται στην κοινωνία και τη διάχυση του μίσους
μεταξύ εθνοτήτων».
Στο τελευταίο αυτό ζήτημα, η εθνοτική-ε-
θνικιστική γραμμή της κυβέρνησης –που ταυ-
τίζει τη μολδαβική εθνική ταυτότητα με τη
«ρουμανικότητα» (5)– μάλλον έχει ρίξει λάδι
στη φωτιά. Στις 16 Μαρτίου 2023, το Κοινο-
βούλιο προχώρησε σε τροποποίηση του Συ-
ντάγματος, αντικαθιστώντας τη διατύπωση
«μολδαβική γλώσσα» με τη διατύπωση «ρου-
μανική γλώσσα» για να περιγράψει την επί-
σημη γλώσσα της χώρας. Μια άλλη πηγή
ανησυχίας, που αναφέρεται από την Επιτροπή
διάρκεια σύσκεψης ασφαλείας με την παρου-
σία του Αμερικανού και του Γερμανού πρέ-
σβη, στις 15 Νοεμβρίου 2022. Το Λονδίνο
βρίσκεται ανάμεσα στις ευρωπαϊκές πρωτεύ-
ουσες που υποστηρίζουν περισσότερο την
ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ ΝΑΤΟ και
Μολδαβίας, στο πρότυπο της Ουκρανίας μετά
την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014. «Θα
ήθελα να δω τη Μολδαβία εξοπλισμένη σύμ-
φωνα με τις προδιαγραφές του ΝΑΤΟ», εκμυ-
στηρευόταν η Λιζ Τρας, τότε υπουργός Εξω-
35
της Βενετίας (συμβουλευτικό όργανο του
Συμβουλίου της Ευρώπης, αποτελούμενο από
ανεξάρτητους ειδήμονες του συνταγματικού
δικαίου), είναι ότι η Πρόεδρος Σάντου επέ-
κτεινε τις αρμοδιότητες των μυστικών υπηρε-
σιών (SIS), προκειμένου να προσθέσει τις
ακροάσεις των τηλεφωνικών επικοινωνιών
και τις παρακολουθήσεις, καθιστώντας ταυ-
τόχρονα θολά τα όρια μεταξύ ποινικών ερευ-
νών και ερευνών για ζητήματα εθνικής ασφα-
λείας, κάτι που δυνητικά υποτάσσει τη SIS στη
δικαιοδοσία του προεδρικού γραφείου (6).
Στο μεταξύ, αρκετοί Αμερικανοί αξιωματού-
χοι ασφαλείας έχουν μεταβεί στη Μολδαβία,
όπως ο στρατηγός Ουίλιαμ Τζ. Χάρτμαν, διοι-
κητής της Cyber National Mission Force, στρα-
τηγικής μονάδας για την αντιμετώπιση κυβερ-
νοεπιθέσεων. Στις 15 Μαρτίου 2023, αντιπρο-
σωπεία με τη συμμετοχή της Λόρα Κούπερ,
αναπληρώτριας υπουργού Άμυνας για θέματα
Ρωσίας, Ουκρανίας και Ευρασίας, έφθασε στο
Κισινάου, στο πλαίσιο του στρατηγικού διαλό-
γου ΗΠΑ-Μολδαβίας, ο οποίος άρχισε ξανά
πέρσι με πρωτοβουλία του Αμερικανού υπουρ-
γού Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν. Για την πε-
ρίσταση μάλιστα, ένα συγκρότημα τζαζ της
αμερικανικής αεροπορίας έδωσε συναυλίες
σε ολόκληρη τη χώρα. Κατά τη δεκαετία του
1950, τζαζίστες όπως ο Λούις Άρμστρονγκ ή
ο Ντιουκ Έλλινγκτον έπαιξαν τον ρόλο πρε-
σβευτών της αμερικανικής πολιτιστικής προ-
παγάνδας σε ολόκληρο τον κόσμο. Θα αρκού-
σαν, άραγε, μουσικοί με μικρότερο ταλέντο για
να γοητεύσουν τους Μολδαβούς;
τερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, σε συνέ-
ντευξή της στην εφημερίδα «Telegraph», τον
Μάιο του 2022. Στις αρχές Μαΐου του 2023,
οι Βρυξέλλες υποσχέθηκαν νέα στρατιωτική
βοήθεια ύψους 40 εκατομμυρίων ευρώ, η
οποία θα προστεθεί στο ισόποσο πακέτο που
εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 2023, στο πλαίσιο
του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού για την Ειρήνη
(European Peace Facility, EPF).
Ενόσω η πρόσδεση της Μολδαβίας στις
ευρωατλαντικές δομές αρχίζει να λαμβάνει
πιο συγκεκριμένη μορφή, η μάχη ενάντια στην
ανάμειξη του Κρεμλίνου στις εσωτερικές
υποθέσεις κλιμακώνεται. Τον Ιούνιο του
2022, η Σάντου ενέκρινε νόμο για την ασφά-
λεια της ενημέρωσης, ο οποίος απαγορεύει
τη μετάδοση ρωσικών εκπομπών και δελτίων
ειδήσεων. Εξάλλου, ο ίδιος νόμος ορίζει ότι
το 50% του περιεχομένου πρέπει να προέρ-
χεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις ΗΠΑ ή
άλλες χώρες που έχουν επικυρώσει την Ευ-
ρωπαϊκή Σύμβαση για τη Διασυνοριακή Τηλε-
όραση του Συμβουλίου της Ευρώπης. Μεταξύ
2017 και 2021, το Υπουργείο Εξωτερικών των
ΗΠΑ διοχέτευσε σχεδόν 100 εκατομμύρια
δολάρια σε «οργανώσεις της κοινωνίας των
πολιτών (…) και σε μέσα ενημέρωσης», καθι-
στώντας τη Μολδαβία τη χώρα που έχει λάβει
τα μεγαλύτερα ποσά από το Ταμείο Καταπο-
λέμησης της Ρωσικής Επιρροής (CRIF) (1).
Ακόμη κι αν η ελκυστικότητα της Ρωσίας
φθίνει με ταχείς ρυθμούς, το Κρεμλίνο διαθέ-
τει ακόμη σημαντικούς μοχλούς επιρροής,
μέσω της χρηματοδότησης κομμάτων ή μέσω
της τοπικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία
υπάγεται στο Πατριαρχείο Μόσχας.
*Δημοσιογράφου
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
(1) «Information report: Countering Russian
Influence Fund», Γραφείο Γενικής Εποπτείας,
αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών, Δεκέμβρι-
ος 2022.

36
Το Κοράνι…
άναψε φωτιές
στους νόμους
της Σουηδίας
Επιμέλεια: Μιχάλης Σταύρου
Τ
ουλάχιστον δύο δημόσιες βεβη-
λώσεις του Κορανίου στη Σουη-
δία τις τελευταίες εβδομάδες
προκάλεσαν ταραχές και διπλω-
ματική κρίση και έθεσαν τη χώρα,
που επί μακρόν θεωρούνταν ειρηνική
και ανεκτική, στο επίκεντρο του διε-
θνούς ενδιαφέροντος. Ο Πρωθυ-
πουργός της Σουηδίας Ulf Kristersson
δήλωσε ότι η κατάσταση ασφαλείας
στη χώρα βρίσκεται στο πιο σοβαρό
επίπεδο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλε-
μο. Την Πέμπτη, στον απόηχο του
εκτεταμένου σάλου, η υπηρεσία εσω-
τερικής ασφάλειας της Σουηδίας αύ-
ξησε το επίπεδο τρομοκρατικής απει-
λής από «αυξημένο» σε «υψηλό», τον
δεύτερο πιο σοβαρό χαρακτηρισμό
σε μια πενταβάθμια κλίμακα. «Η Σου-
ηδία από νόμιμος στόχος για τρομο-
κρατικές επιθέσεις έχει μετατραπεί
σε στόχο προτεραιότητας», ανέφερε
σε ανακοίνωσή της η υπηρεσία
ασφαλείας της χώρας.
Οι κυβερνήσεις πολλών κυρίως
ισλαμικών χωρών έχουν εκδώσει
δριμύτατες καταγγελίες κατά των
σουηδικών αρχών επειδή επέτρεψαν
τέτοιες βεβηλώσεις του ιερού βιβλί-
ου των μουσουλμάνων. Η σουηδική
κυβέρνηση έχει καταδικάσει τις πρό-
σφατες αντιμουσουλμανικές πρά-
ξεις, αλλά οι αρχές λένε ότι οι νόμοι
της χώρας για την ελευθερία του
λόγου σημαίνουν ότι δεν μπορούν να
κάνουν πολλά για να τις αποτρέψουν.
Στα μέσα Ιουλίου, εκατοντάδες
άνθρωποι εισέβαλαν στη σουηδική
πρεσβεία στη Βαγδάτη και έβαλαν
φωτιά σε τμήματα της, αφού ένας
διαδηλωτής στη Στοκχόλμη έκαψε
ένα Κοράνι τον προηγούμενο μήνα.
Το Ιράκ απέλασε επίσης τον Σουηδό
πρεσβευτή και έδωσε εντολή στον
Ιρακινό ομόλογό του να αποχωρήσει
από την πρεσβεία της χώρας στη
Στοκχόλμη. Στα τέλη Ιουλίου, δύο
άνδρες στη Στοκχόλμη φάνηκε να
κλοτσούν, να ποδοπατούν και να βά-
ζουν φωτιά σε ένα αντίγραφο του
Κορανίου σε μια διαμαρτυρία που
ΔΙΕΘΝΗ
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ
προσέλκυσε μικρό πλήθος κοντά στο
Οι ενέργειες σουηδικό Κοινοβούλιο. Η Αστυνομία
αρνήθηκε να επιβεβαιώσει αν το
προκάλεσαν Κοράνι καταστράφηκε, λέγοντας μό-
συζήτηση σχετικά νο σε ανακοίνωσή της ότι οι δύο
άνδρες πραγματοποίησαν μια δημό-
με την προστασία σια συγκέντρωση χωρίς «σοβαρές
διαταραχές», αλλά διαδικτυακό υλι-
της ελευθερίας του κό φαίνεται να δείχνει τους δύο δια-
λόγου στη Σουηδία, δηλωτές να βεβηλώνουν ένα αντί-
γραφο του ιερού βιβλίου. Παρόμοιες
η οποία ανάγκασε διαμαρτυρίες, συμπεριλαμβανομέ-
νων των πρόσφατων διαδηλώσεων
την κυβέρνηση κατά του Ισλάμ μπροστά από πρε-
σβείες χωρών με μουσουλμανική
να εκδίδει πλειοψηφία, μεταξύ των οποίων και
ανακοινώσεις για του Ιράκ, έχουν λάβει χώρα και στη
Δανία, όπου η κυβέρνηση τις χαρα-
τις συγκεντρώσεις κτήρισε «βαθιά προσβλητικές και
απερίσκεπτες πράξεις που διαπρά-
που καίνε το Κοράνι χθηκαν από λίγα άτομα». Και οι δύο
χώρες εξετάζουν τώρα τρόπους να
απαγορεύσουν ή τουλάχιστον να
περιορίσουν την καταστροφή του
Κορανίου και άλλων ιερών κειμένων
σε δημόσιους χώρους. Δείτε τι πρέ-
πει να γνωρίζετε για τις καύσεις του
Κορανίου και τα ευρύτερα ζητήματα
που έχουν εγείρει.
Ποιος κάνει τις καύσεις;
Δεξιοί εθνικιστές καίνε αντίγραφα
του Κορανίου στη Σουηδία εδώ και
χρόνια. Ένας από αυτούς, ο Rasmus
Paludan, ένας συντηρητικός Δανός
Σουηδός πολιτικός, έχει γίνει διαβό-
ητος για το γεγονός ότι έβαλε φωτιά
στις μουσουλμανικές γραφές αρκε-
τές φορές, μεταξύ άλλων τον περα-
σμένο Ιανουάριο.
Ο πιο πρόσφατος που πραγματοποί-
ησε μια τέτοια πράξη στη χώρα, ο
Salwan Momika, είναι ένας Ιρακινός
μετανάστης στη Σουηδία που περιγρά-
φει τον εαυτό του στο Facebook ως
φιλελεύθερο άθεο. Αλλά έχει επίσης
εκφράσει σκληρές αντιμουσουλμανι-
κές απόψεις και δήλωσε ότι επιδιώκει
να επιστήσει την προσοχή στην κακο-
μεταχείριση των χριστιανικών μειονο-
τήτων από ισλαμιστές εξτρεμιστές σε
ορισμένες αραβικές χώρες. «Προει-
δοποιώ τον σουηδικό λαό για τους
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
κινδύνους αυτού του βιβλίου», είπε ο
κ. Momika μέσω μεγαφώνου έξω από
ένα τζαμί στη Στοκχόλμη στα τέλη Ιου-
νίου -την πρώτη ημέρα της μουσουλ-
μανικής γιορτής Eid al-Adha- πριν
βάλει φωτιά σε ένα Κοράνι. «Σκότω-
σαν Χριστιανούς και πήραν τα υπάρ-
χοντά τους- σκότωσαν άθεους εξαιτί-
ας των διδασκαλιών του Κορανίου»,
είπε ο κ. Momika. Η πυρπόληση στα
τέλη Ιουλίου στη Στοκχόλμη πραγμα-
τοποιήθηκε από τον κ. Momika και τον
Salwan Najem, ο οποίος έχει συμμε-
τάσχει με τον κ. Momika σε προηγού-
μενες διαμαρτυρίες και ο οποίος έχει
επίσης ζητήσει την απαγόρευση του
Κορανίου. Σε μια προηγούμενη δια-
μαρτυρία, οι δύο τους έσκισαν ένα
αντίγραφο του Κορανίου στη Στοκχόλ-
μη πριν το κλοτσήσουν, αν και δεν
έκαψαν το βιβλίο εκείνη τη φορά. Σύμ-
φωνα με την Αστυνομία, ο κ. Momika
κατηγορείται για διέγερση κατά εθνι-
κής ή εθνοτικής ομάδας. Ένας μου-
σουλμάνος έλαβε αργότερα άδεια να
κάψει μια Τορά και μια Βίβλο έξω από
την ισραηλινή πρεσβεία στη Στοκχόλ-
μη. Μετά από διεθνή κατακραυγή, ο
άνδρας, ο Ahmad Alush, δήλωσε
στους δημοσιογράφους ότι πρόθεσή
του δεν ήταν να κάψει τις γραφές αλλά
να υπογραμμίσει τον αποτρόπαιο χα-
ρακτήρα τέτοιων πράξεων. Στη Δανία,
μια μικρή ομάδα ακροδεξιών εθνικι-
στών βιντεοσκόπησε τους εαυτούς της
να καίνε αυτό που έλεγαν ότι ήταν
Κοράνι μπροστά από την πρεσβεία του
Ιράκ. Σε απάντηση, εκατοντάδες δια-
δηλωτές στη Βαγδάτη προσπάθησαν
να εισβάλουν στην εκεί πρεσβεία της
Δανίας πριν τους διαλύσουν οι δυνά-
μεις ασφαλείας.
Ποια είναι η αντίδραση στη Σουηδία;
Οι ενέργειες αυτές προκάλεσαν
συζήτηση σχετικά με την προστασία
της ελευθερίας του λόγου στη Σουη-
δία, η οποία ανάγκασε την κυβέρνη-
ση να εκδίδει άδειες για συγκεντρώ-
σεις που καίνε το Κοράνι. «Όταν
βλέπετε την πρεσβεία μας να καίγε-
ται στη Βαγδάτη, καταλαβαίνετε τη
ζημιά που προκαλεί αυτό στη χώρα
και τη φήμη μας», δήλωσε ο Jan
Eliasson, πρώην υπουργός Εξωτερι-
κών της Σουηδίας και ανώτερος δι-
πλωμάτης των Ηνωμένων Εθνών.
«Από την άλλη πλευρά, η νομοθεσία
είναι αυτή που είναι - αυτό δεν είναι
παράνομο». Η Σουηδία ήταν μία από
τις πρώτες χώρες στην Ευρώπη που
είχαν συνταγματικά κατοχυρωμένο
δικαίωμα στην ελευθερία του Τύπου.
Αν και οι νόμοι κατά της βλασφημίας
καταργήθηκαν τη δεκαετία του 1970,
η ρητορική μίσους κατά των εθνικών,
εθνικών, θρησκευτικών και έμφυ-
λων μειονοτήτων παραμένει έγκλη-
μα. Οι σουηδικές αρχές έχουν προ-
σπαθήσει να αρνηθούν αρκετές
άδειες για διαδηλώσεις κατά του
Κορανίου, επικαλούμενες φόβο για
αύξηση των τρομοκρατικών επιθέσε-
ων, αλλά τα δικαστήρια έχουν απορ-
ρίψει αυτές τις αρνήσεις, λέγοντας
ότι δεν υπήρχαν επαρκείς λόγοι. Η
υπηρεσία πληροφοριών της Σουηδί-
ας έχει προειδοποιήσει στο παρελ-
θόν ότι η φήμη της χώρας έχει μετα-
τοπιστεί από ανεκτική σε εχθρική
προς τους μουσουλμάνους, συμβάλ-
λοντας σε μια «κατάσταση ασφαλεί-
ας που έχει επιδεινωθεί». Τα μέλη
των Σουηδών Δημοκρατών, ενός
ξεκάθαρα αντιμεταναστευτικού κόμ-
ματος με νεοναζιστικές ρίζες που
είναι πλέον το δεύτερο μεγαλύτερο
κόμμα στο Κοινοβούλιο, έχουν υιο-
θετήσει μια πιο σκληρή άποψη. «Δεν
έχουμε τίποτα να μάθουμε από τις
μουσουλμανικές χώρες», έγραψε
στο Twitter ο Richard Jomshof, βου-
λευτής του κόμματος. Φαίνεται ότι
υπάρχει κάποια υποστήριξη στη Σου-
ηδία για την προσαρμογή των νόμων
της χώρας. Σε δημοσκόπηση 2.000
ατόμων που διεξήχθη τον Ιούλιο από
την Kantar Public, έναν διεθνή όμιλο
έρευνας πολιτικής, περίπου οι μισοί
από όσους απάντησαν δήλωσαν ότι
τάσσονται υπέρ της απαγόρευσης
της καύσης ιερών κειμένων, σύμφω-
να με τον Toivo Sjoren, ο οποίος δι-
ευθύνει το τμήμα έρευνας κοινής
γνώμης της Kantar Public.
Πηγή: New York Times
 ΕΛΕΥΘΕΡΑ
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ 37

Μπορεί να είναι δικαιολογημένη, αλλά θα μπορούσε επίσης να έχει τεράστιο κόστος για τη χώρα

Η δίωξη του Τραμπ μπορεί να έχει τραγικές συνέπειες

Τ
ο να βλέπουμε τον ειδικό εισαγ-
γελέα Τζακ Σμιθ να ενάγει τον
πρώην Πρόεδρο Ντόναλντ
Τραμπ για τις κατακριτέες και
πιθανώς εγκληματικές ενέργειές του
όσον αφορά τις προεδρικές εκλογές
του 2020 μπορεί να προσφέρει μια
ικανοποίηση. Ωστόσο, η δίωξη, αν
και μάλλον δικαιολογημένη, αποτελεί
μια τραγική επιλογή που θα βαθύνει
τις πληγές που προκάλεσαν στη χώ-
ρα οι πολλές ανομίες του κ. Τραμπ.
Το κατηγορητήριο του κ. Σμιθ σκι-
αγραφεί μια πραγματικά πειστική,
αλλά κάθε άλλο παρά νομικά στεγα-
νή υπόθεση εναντίον του κ. Τραμπ. Η
υπόθεση στηρίζε-
ται στην καινοφα-
νή ερμηνεία τρι-
ών ποινικών νό-
μων και εγείρει
δύσκολα ερωτή-
ματα για τις προ-
θ έσ ε ι ς τ ο υ κ .
Του Τραμπ, την ελευ-
Jack θερία έκφρασης
Goldsmith* του λόγου του και
τα όρια της προε-
δρικής εξουσίας. Εάν η δίωξη απορ-
ριφθεί (ειδικά εάν η δίκη ολοκληρω-
θεί μετά από μια εκλογική ήττα του κ.
Τραμπ), θα πρόκειται για ιστορικών
διαστάσεων φιάσκο.
Αλλά ακόμα κι αν η εισαγγελία κα-
ταφέρει να καταδικάσει τον κ. Τραμπ,
πριν ή και μετά τις εκλογές, το κό-
στος για το νομικό και πολιτικό σύ-
στημα θα είναι μεγάλο.
Δεν μπορεί δε να παραβλεφθεί το
Η διόγκωση στων ενεργειών κατά τη διάρκεια
μιας πολιτικά ευαίσθητης έρευνας.
αντίπαλες κυβερνήσεις, εις βάρος
της υγιούς διακυβέρνησης.
στευε ότι οι όποιες συνέπειες είναι
άνευ σημασίας - «Απόδοση δικαιο-
γεγονός ότι η απαγγελία του κατηγορη- και η υπόκρυψη Αξιόπιστες καταγγελίες κάνουν λόγο Μπορεί επίσης να επιδεινώσει την σύνης, κι ας γκρεμιστεί ο κόσμος».
τηρίου από την κυβέρνηση Μπάιντεν για αδικήματα και μεροληψίες κατά ποινικοποίηση της πολιτικής. Το κατη- Αμφότερες είναι απολύτως θεμι-
έρχεται σε μια στιγμή που ο κ. Τραμπ, της αλήθειας τη διεξαγωγή της έρευνας, αν και ο γορητήριο υποστηρίζει ότι ο κ. Τραμπ τές πεποιθήσεις. Αλλά, ασχέτως του
σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, προ- διορισθείς από τον Τραμπ εισαγγελέ- είπε ψέματα και χειραγώγησε ανθρώ- λόγου που ώθησε τον κ. Σμιθ, η από-
ηγείται με μεγάλη διαφορά για το χρί-
με στόχο την ας αρνείται τις κατηγορίες. Η δε συμ- πους και θεσμούς στην προσπάθειά φασή του θα εκληφθεί λανθασμένη
σμα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος ενίσχυση νομικών φωνία του υπουργείου με τον Χά- του να έχει με το μέρος του το κράτος εάν, όπως είναι πολύ πιθανό, το απο-
και δίνει μάχη στήθος με στήθος με τον ντερ απορρίφθηκε, εγείροντας υπο- δικαίου και το πολιτικό σύστημα. Η τέλεσμα είναι η υποβάθμιση της Δη-
κ. Μπάιντεν, πιθανό υποψήφιο του Δη- επιχειρημάτων ψίες περί «ευνοϊκής συμφωνίας», διόγκωση και η υπόκρυψη της αλή- μοκρατίας και του κράτους δικαίου.
μοκρατικού Κόμματος. μετά τα ερωτήματα που έθεσε η θειας με στόχο την ενίσχυση νομικών Η υπόθεση του Γουότεργκεϊτ έχει
Αυτή η ιδιαίτερα ατυχής συγκυρία προς ίδιον όφελος αρμόδια ομοσπονδιακή δικαστής. επιχειρημάτων προς ίδιον όφελος ή δημιουργήσει την αυταπάτη ότι ανε-
μοιάζει πολιτικά υποκινούμενη και
έχει έντονες πολιτικές επιπτώσεις,
ή των επιθέσεων Το θέμα δεν είναι αν πρόκειται για
«οφθαλμό αντί οφθαλμού». Αφορά
των επιθέσεων κατά προσωπικών
αντιπάλων ήταν πάντοτε κάτι σύνηθες
ξάρτητοι «δικαστές» μπορούν να υπε-
ρασπιστούν το κράτος δικαίου και να
ακόμη κι αν δεν υποκρύπτει πράγμα- κατά προσωπικών το πλαίσιο βάσει του οποίου μια με- στην Ουάσιγκτον. Εφεξής, όμως, αυ- βάλουν ένα τέλος στην κατάχρηση
τι κομματικά κίνητρα. Και γι’ αυτό γάλη μερίδα Αμερικανών θα κρίνει τές οι πρακτικές πιθανότητα θα αμφι- εξουσίας από ανώτερους αξιωματού-
ευθύνεται η κυβέρνηση Μπάιντεν, αντιπάλων ήταν εάν είναι νόμιμη η δίωξη του κ. σβητούνται μέσω εκκλήσεων για ει- χους. Κάθε σχετική υπόθεση όμως
δεδομένου ότι το Υπουργείο Δικαιο- Τραμπ περί εκλογικής νοθείας από το δικούς συμβούλους, ποινικές διώξεις έκτοτε -από την εποχή των ανεξάρτη-
σύνης φέρεται να καθυστέρησε κατά
πάντοτε κάτι Υπουργείο Δικαιοσύνης. Αφορά τις και δικαστήρια. των αρχών (1978-1999) έως την αμ-
ένα έτος την έρευνα για τον κ. Τραμπ σύνηθες στην συνθήκες που για πολλούς θα δεί- Ανάλογες συνέπειες μπορεί να φιλεγόμενη και ανεπαρκή έρευνα
και εν συνεχεία έσπευσε να ασκήσει ξουν εάν η δίωξη του κ. Τραμπ είναι έχουν υπάρξει και σε άλλες περιπτώ- Μίλερ- αποδεικνύει το αντίθετο. Και
δίωξη εναντίον του εν μέσω της Ουάσινγκτον. πολιτικά υποκινούμενη. Κι όλα αυτά σεις, εξαιτίας του πολιτικού διχασμού ο εθνικός διχασμός είναι πιο διαβρω-
κούρσας για το χρίσμα των Ρεπου- προτού οι οπαδοί του Τραμπ διογκώ- στη χώρα, των προκλήσεων του κ. τικός σήμερα από ό,τι ήταν τη δεκαε-
μπλικανών. Αίσθηση που πιθανότατα Εφεξής, όμως, σουν και δυναμιτίσουν αυτές τις συν- Τραμπ, της αμφίβολης αγωγής ενα- τία του 1990, και ακόμη χειρότερος
θα ενταθεί εάν το επιτελείο του
Μπάιντεν ή οι οπαδοί του χρησιμο-
αυτές οι πρακτικές θήκες και το όλο πλαίσιο, εντείνο-
ντας έτσι και τον αντίκτυπό τους.
ντίον του από την πολιτεία της Νέας
Υόρκης και της πρότερης δίωξής του
από την εποχή που ακόμη βρισκόταν
στις επάλξεις ο Μίλερ.
ποιήσουν τη δίωξη ως όπλο κατά του πιθανότητα θα Αυτοί είναι ορισμένοι από τους από τον κ. Σμιθ για την υπόθεση των Δυστυχώς, τον Φεβρουάριο του
Τραμπ, εφόσον είναι υποψήφιος. λόγους για τους οποίους το Υπουρ- διαβαθμισμένων εγγράφων. Ωστό- 2021, η Γερουσία έχασε την ευκαιρία
Όλα αυτά λαμβάνουν χώρα στο αμφισβητούνται γείο Δικαιοσύνης μετά από αυτήν τη σο, ο μέγας κίνδυνος που εγκυμονεί να καταδικάσει τον κ. Τραμπ και να του
πλαίσιο της αθέμιτης μεροληψίας που δίωξη, ανεξαρτήτως του πόσο δικαι- στην παρούσα συγκυρία σχετίζεται στερήσει μελλοντικά το δικαίωμα
επέδειξε το Υπουργείο Δικαιοσύνης
μέσω εκκλήσεων ολογημένα είναι τα κίνητρά του, πι- με τις ενέργειες της ομοσπονδιακής εκλογής, αφού δικαίως η Βουλή των
κατά την προηγούμενη έρευνά του, για ειδικούς θανότατα θα καταλήξει να θεωρείται κυβέρνησης της οποίας ηγείται ο Αντιπροσώπων τον παρέπεμψε για τις
επί προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα, για από μια μεγάλη μερίδα πολιτών πολιτικός αντίπαλος του κ. Τραμπ. προεκλογικές του πονηριές. Αν το είχε
τις σχέσεις του κ. Τραμπ με τη Ρωσία συμβούλους, ένας, αμετάκλητα πλέον, πολιτικός Η υπόθεση των απόρρητων εγγρά- κάνει, ο Γενικός Εισαγγελέας Μέρικ
στις προεδρικές εκλογές του 2016. Ο θεσμός. Το υπουργείο διολισθαίνει φων είναι πολύ λιγότερο αμφιλεγό- Γκάρλαντ μπορεί κάλλιστα να μην είχε
γενικός επιθεωρητής του Υπουργείου ποινικές διώξεις όλο και περισσότερο προς την απα- μενη και κυρίως χαμηλότερου πολι- αποφασίσει να διορίσει ειδικό σύμ-
Δικαιοσύνης στηρίχθηκε τότε στις
αντιτραμπικές εκθέσεις του επικεφα-
και δικαστήρια ξίωση εξαιτίας των αλλεπάλληλων
λαθών του σε υψηλού προφίλ υπο-
τικού προφίλ. Σε αντίθεση με την
υπόθεση περί εκλογικής νοθείας
βουλο γι’ αυτήν τη δύσκολη υπόθεση.
Αλλά φτάσαμε τελικά εδώ. Καμία
λής ερευνητή του FBI, στην κατάθεση θέσεις, που διογκώνουν οι σκαιές αφορά ενέργειες του κ. Τραμπ μετά από αυτές τις σκέψεις δεν απαλλάσ-
ενός πρώην διευθυντή του FBI που πολιτικές επιθέσεις του κ. Τραμπ και την αποχώρησή του από την προε- σει τον κ. Τραμπ, ο οποίος είναι εν
διέβαλε τον κ. Τραμπ μέσω της παρά- άλλων της δεξιάς πτέρυγας. Η εικόνα δρία, δεν σχετίζεται με την Πρώτη τέλει υπεύθυνος γι’ αυτό το απίστευ-
τυπης αποκάλυψης εγγράφων και του θα πληγεί δε ακόμη περισσότερο Τροπολογία του Συντάγματος (σ.σ. το χάλι. Το κρίσιμο ερώτημα είναι
πληροφοριών του FBI, στις παράνο- τώρα, καθώς οι συνέπειες της δίω- περί της ελευθερίας της έκφρασης) όμως αν η απόδοση δικαιοσύνης για
μες ενέργειες αξιωματούχων του FBI ξης για εκλογική νοθεία είναι ιδιαίτε- και υπόκειται σε νόμους που αφο- τις επαίσχυντες πράξεις του μέσω
και του Υπουργείου Δικαιοσύνης προ- ρα σημαντικές, το στίγμα τον προη- ρούν συνήθως τον λάθος χειρισμό του ποινικού δικαίου αξίζει το τερά-
κειμένου να εξασφαλίσουν άδεια πα- γούμενων λαθών του πολύ μεγάλο ευαίσθητων κρατικών εγγράφων. στιο κόστος που ενέχει η διαδικασία
ρακολούθησης ενός συνεργάτη του και το πιθανό αποτέλεσμα πολύ ευ- Ο κ. Σμιθ είχε την επιλογή να κα- για τη χώρα. Η πικρή αλήθεια είναι
Τραμπ και πολλά ακόμη, παρότι κατά πής των Δημοκρατικών και του επιτε- νοϊκό για τον κ. Μπάιντεν. θυστερήσει τη διαδικασία και να ότι η χώρα πρέπει να επωμιστεί αυτό
την έρευνα δεν προέκυψαν τεκμηρι- λείου της προεκλογικής εκστρατείας Η δίωξη μπορεί κάλλιστα να έχει ασκήσει τη δίωξη μετά τις εκλογές. το κόστος προκειμένου να απαντήσει
ωμένα στοιχεία για πολιτική υποκίνη- της Χίλαρι Κλίντον. τραγικές συνέπειες, πέραν του Αλλά το έπραξε τώρα, πιθανότατα σε αυτό το ερώτημα.
ση. Ο ατεκμηρίωτος φάκελος Steele, Επιπλέον, είναι γνωστή η μερολη- υπουργείου, και στο πολιτικό σύστη- διότι πίστευε ότι η προστασία των
που έπαιξε ρόλο στη μετέπειτα έρευ- πτική στάση του υπουργείου απένα- μα και το κράτος δικαίου. Πιθανότατα δημοκρατικών θεσμών και του κρά- *Καθηγητή Νομικής στο Χάρβαρντ και
να για τη Ρωσία και κυρίως στη δημό- ντι στον γιο του κ. Μπάιντεν, Χάντερ, θα αποτελέσει το έναυσμα για όλο τους δικαίου απέναντι στις ξεδιά- συνεργάτη του Ινστιτούτου Χούβερ.
σια προβολή του θέματος, προέκυψε όπου το Υπουργείο Δικαιοσύνης για και πιο επιθετικές, «εκδικητικές» ντροπες επιθέσεις του κ. Τραμπ έχει Είναι ένας εκ των συγγραφέων του
μετά από έρευνα της αντιπολίτευσης μια ακόμη φορά παραβίασε τη θεμε- έρευνες για προεδρικές αποφάσεις μεγαλύτερη σημασία από τις τυχόν βιβλίου «After Trump: Reconstructing
και συγκεκριμένα της Εθνικής Επιτρο- λιώδη αρχή περί αποφυγής ανάρμο- και ενέργειες, από το Κογκρέσο και αρνητικές επιπτώσεις. Ή ίσως πί- the Presidency».
 ΕΛΕΥΘΕΡΑ
38 20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Αντιπαραγωγική λένε οι εργοδότες, ψάχνουν το δίκιο τους οι εργαζομένοι

Πίσω ολοταχώς για την τηλεργασία

Ό
ταν ακόμα και η Zoom, ο κο-
λοσσός βιντεοδιασκέψων που
ωφελήθηκε τα μέγιστα από
την τηλεργασία που επέβαλε η
πανδημία, καλεί τους υπαλλήλους
της να επιστρέψουν στο γραφείο –
τουλάχιστον δύο ημέρες την εβδο-
μάδα– καταλαβαίνει κανείς ότι η
εποχή της δουλειάς από το σπίτι
φθάνει στο τέλος της.
Όλες οι μεγάλες εταιρείες καλούν
τους εργαζομένους τους να επιστρέ-
ψουν στα γραφεία τους, έστω και τη
μισή εργάσιμη εβδομάδα, καθώς δι-
απιστώνουν ότι η τηλεργασία έχει
μειώσει την παραγωγικότητα σε αξι-
οπρόσεκτα επίπεδα. Το οξύμωρο μά-
λιστα είναι ότι οι εταιρείες που επιμέ-
νουν στην επιστροφή των υπαλλήλων
στα γραφεία τους είναι κυρίως οι τε-
χνολογικές, οι οποίες ορκίζονταν ότι
η κάθε εργασία μπορεί να γίνει ψηφι-
ακά από οποιοδήποτε σημείο του
πλανήτη έχει πρόσβαση στο διαδί-
κτυο και εφεύρισκαν όρους όπως
«ψηφιακός νομάς». Ο CEO της Zoom
Έρικ Γουάν ανακοίνωσε την αλλαγή
πολιτικής, λέγοντας ότι οι υπάλληλοι
που μένουν σε ακτίνα 50 χλμ από την
εταιρεία πρέπει να εμφανίζονται του-
λάχιστον 2 μέρες την εβδομάδα στα
γραφεία τους. Και αυτό παρά το γεγο-
νός πως το 84% των υπαλλήλων της
Zoom είχε δηλώσει το 2022 ότι ήθε-
λε να συνεχιστεί η τηλεργασία. Ο Γου-
άν προσέθεσε ότι ο αποκλεισμός των
συσκέψεων είχε προκαλέσει ασυνεν-
νοησία μεταξύ των εργαζομένων,
σύμφωνα με τον ιστότοπο Hi Tech.

Επιστροφή
Η Meta (Facebook, Instagram,
WhatsApp) του Μαρκ Ζούκερμπεργκ
κάλεσε πρόσφατα το προσωπικό της
να επιστρέψει στο γραφείο τρεις ημέ-
ρες την εβδομάδα από τον Σεπτέμ-
βριο, ενώ το ίδιο έκανε και η Google.
Η τελευταία μάλιστα για να πείσει τους
εργαζομένους της προσφέρει διαμονή
σε ξενοδοχείο στο campus της εταιρεί-
ας «με στόχο να διευκολυνθεί η μετά-
βαση στην υβριδική εργασία», όπως
χαρακτηριστικά ανέφερε.
Τον περασμένο Μάρτιο, ο Έλον Μα-
σκ μετέφερε στους υπαλλήλους της X
(πρώην Twitter) ότι «η δουλειά στο
γραφείο δεν είναι προαιρετική», ενώ
τον Μάιο ο CEO της OpenAI, Σαμ Άλ-
τμαν, δήλωσε ότι «η τηλεργασία είναι
ένα αποτυχημένο πείραμα, ένα από τα
μεγαλύτερα σφάλματα της βιομηχανί-
ας της τεχνολογίας εδώ και χρόνια».
Πρόσθεσε ότι η δουλειά από το σπίτι
βλάπτει τη δημιουργικότητα, ιδιαίτερα
στις startup εταιρείες.
Οι κινήσεις πάνε κόντρα στις προ-
σπάθειες μεγάλων επιχειρήσεων να
περιορίσουν τις αντιπαραγωγικές συ-
σκέψεις που κοστίζουν περίπου $100
εκατομμύρια ετησίως. Κάποιες εταιρεί-
ες έχουν εμφυτεύσει λογισμικό που
υπολογίζει το κόστος των εσωτερικών
συναντήσεων άνω των τριών υπαλλή-
λων, ενώ ακαδημαϊκές μελέτες βρή-
καν ότι 31% των συσκέψεων θα μπο-
ρούσε να παραληφθεί εάν οι πιθανοί
συμμετέχοντες λάμβαναν απλά γνώση
του θέματος. Μια άλλη μελέτη δείχνει
ότι οι πολλές εσωτερικές συναντήσεις
είναι αντιπαραγωγικές. Υπάρχει ωστό-
σο και η άλλη όψη του νομίσματος. Η
μείωση των συσκέψεων ελλοχεύει τον
κίνδυνο να διαρραγεί η συνεργασία
μεταξύ τμημάτων που αλλιώς δεν επι-
κοινωνούν μεταξύ τους. Σε κάθε περί-
πτωση, όπως είπε και ο Γουάν, οι ερ-
γαζόμενοι πρέπει να θέτουν οι ίδιοι
στόχους ή περιορισμούς στο τι θέλουν
να πετύχουν στις συσκέψεις με συνα-
δέλφους τους.
Και πρόστιμα
Στο ίδιο μήκος κύματος, η Amazon
Όλες οι μεγάλες στέλνει προειδοποιητικά e-mail και
επιβάλλει πρόστιμα, όταν διαπιστώνει
εταιρείες καλούν ότι η παρουσία των υπαλλήλων της
στο γραφείο δεν ανταποκρίνεται στις
τους εργαζομένους «προσδοκίες» της εταιρείας, δηλαδή
τους να τουλάχιστον τρεις ημέρες την εβδομά-
δα. Μέχρι τον Μάιο του 2022, το 48%
επιστρέψουν στα των εργαζομένων σε τεχνολογικές
εταιρείες δήλωνε ότι δουλεύει απο-
γραφεία τους, έστω κλειστικά με τηλεργασία, όταν προ
πανδημίας το αντίστοιχο ποσοστό ήταν
και τη μισή 22%. Έρευνα της MorningConsult
εργάσιμη έδειξε ότι το 85% των εργαζομένων
στις τεχνολογικές εταιρείες κάνει τη-
εβδομάδα, καθώς λεργασία ή δουλεύει «υβριδικά», δη-
λαδή λίγες μέρες στο γραφείο, λίγες
διαπιστώνουν ότι η από το σπίτι. Κάποτε οι εταιρείες του
τηλεργασία έχει κλάδου έφτιαχναν ογκώδη campus
με γυμναστήρια, εστιατόρια και παιδι-
μειώσει την κές χαρές με στόχο να κρατάνε όσο
το δυνατόν περισσότερο τους υπαλ-
παραγωγικότητα λήλους τους στον χώρο. Πλέον, οι
εργαζόμενοι δεν ενδιαφέρονται να
επιστρέψουν σε αυτό το μοτίβο. Τρεις
στους πέντε δηλώνουν ότι δεν επιθυ-
μούν να γυρίσουν στο γραφείο όλη
την εβδομάδα.
Διαμαρτυρίες
Ήδη σημειώνονται αντιδράσεις από
την πλευρά των εργαζομένων. Τα συν-
δικάτα στην Αυστραλία δίνουν μάχη
για να κατοχυρώσουν νομικά το δικαί-
ωμα μόνιμης εργασίας από το σπίτι,
ενώ στις ΗΠΑ εργαζόμενοι της
Amazon έκαναν συγκεντρώσεις τον
Ιούνιο έξω από τα γραφεία της εταιρεί-
ας διαμαρτυρόμενοι για το τέλος της
τηλεργασίας και τις απειλές. «Υποτίθε-
ται ότι αυτά τα μέιλ θα εκφοβίσουν τον
κόσμο;», γράφουν στις μεταξύ τους
συνομιλίες. Ορισμένοι μάλιστα σημει-
ώνουν ότι η «σκληρή» αντιμετώπιση
του θέματος από την ηγετική ομάδα
της Amazon ισχυροποιεί τη συνδικαλι-
στική τάση των εργαζομένων. Όλα
αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που τις
τελευταίες εβδομάδες σημειώνεται
άνοδος των διασωληνώσεων και των
θανάτων στις ΗΠΑ και σε όλο τον κό-
σμο, από μία νέα έξαρση της Covid-19.
«Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι ότι οι
εργοδότες προσπαθούν να επαναδια-
πραγματευθούν τους όρους εργασίας
στο μεταπανδημικό τοπίο. Θέλουν να
βάλουν το πλαίσιο στο οποίο θα λει-
τουργεί η τηλεργασία, η οποία δεν
πρόκειται να εκλείψει όσο κι αν το
θέλουν κάποιοι», τονίζει ο καθηγητής
του Πανεπιστημίου του Leeds, Μαρκ
Στιούαρτ. Κατά τη διάρκεια της πανδη-
μίας υπήρχαν εργαζόμενοι που δεν
δούλεψαν ποτέ από το σπίτι. Όμως
εκείνοι που το έκαναν νιώθουν ανα-
κούφιση που δεν είναι πλέον υποχρε-
ωμένοι να χάνουν ώρες και ενέργεια
στις μετακινήσεις από και προς το γρα-
φείο τους. Παράλληλα, δεν δείχνουν
διατεθειμένοι να χάσουν και πάλι την
ισορροπία που κέρδισαν ανάμεσα
στην προσωπική και την επαγγελματι-
κή τους ζωή τα τρία τελευταία χρόνια.
Σε αυτή τη μεγάλη διαπραγμάτευση θα
υπάρξουν αναπόφευκτα συγκρούσεις
ανάμεσα στην εργοδοσία και τους ερ-
γαζομένους και για να φτάσουμε σε
μια τελική λύση, θα χρειασθούν υπο-
χωρήσεις εκατέρωθεν.
Μία νέα ρουτίνα
«Οι εργαζόμενοι εκτιμούν το γεγο-
νός ότι με την τηλεργασία έχουν γλυ-
τώσει τις μετακινήσεις, έχουν διαμορ-
φώσει πλέον τον χρόνο τους διαφορε-
τικά και δεν δείχνουν διατεθειμένοι να
επανέλθουν στην προηγούμενη ρου-
τίνα. Για να προσελκύσουν τους εργα-
ζομένους τους στο γραφείο, οι εταιρεί-
ες πρέπει να προσφέρουν κάτι. Καλύ-
τερες συνθήκες εργασίας, πιο ελαστι-
κό ωράριο, αυξήσεις στους μισθούς,
άλλες παροχές κ.λπ. Ακόμα όμως κι αν
γίνει αυτό, δεν πρέπει κανείς να περι-
μένει ότι η μεγάλη πλειοψηφία θα επι-
στρέψει άμεσα», καταλήγει ο Μαρκ
Στιούαρτ. Στην Αυστραλία πάντως δί-
νουν μάχη για να κατοχυρώσουν νομι-
κά το δικαίωμα μόνιμης εργασίας από
το σπίτι. Θέλουν η τηλεργασία να γίνει
κανόνας και προσφεύγουν στη δικαι-
οσύνη ενάντια στη μεγαλύτερη τράπε-
ζα και στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση
της χώρας, ώστε να μπορέσουν να
εξισορροπήσουν οι εργαζόμενοι επαγ-
γελματική και εργασιακή ζωή. Ενισχυ-
μένο από το χαμηλότερο ποσοστό
ανεργίας εδώ και μισό αιώνα, το
προσωπικό της Commonwealth Bank
of Australia έσυρε τη μεγαλύτερη
τράπεζα της Αυστραλίας στο δικαστή-
ριο για να αμφισβητήσει την οδηγία
για εργασία από το γραφείο το 50%
του χρόνου. Το συνδικάτο του δημό-
σιου τομέα «κέρδισε» συμφωνία που
επιτρέπει στους 120.000 ομοσπον-
διακούς υπαλλήλους της Αυστραλίας
να ζητήσουν τηλεργασία για απεριό-
ριστο αριθμό ημερών. Συγκριτικά, οι
ομοσπονδιακοί υπάλληλοι στον Κα-
ναδά τερμάτισαν απεργία δύο εβδο-
μάδων τον Μάιο με μια μισθολογική
συμφωνία που δεν περιείχε τη ρήτρα
τηλεργασίας που ήθελαν. Και στην
ΕΕ, οι νομοθέτες εξακολουθούν να
διαπραγματεύονται αλλαγές στα μέ-
τρα που ισχύουν εδώ και δεκαετίες
για την τηλεργασία, με στόχο να ευ-
θυγραμμιστούν με την οικονομία με-
τά το lockdown.
 20.08
23
Το Παράθυρο σε συνεργασία με τη Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου,
δημοσιεύουν τις 4 Κυριακές του Αυγούστου 4 κείμενα αποφοίτων του πανεπιστημίου
Η Κύπρος στον μεταμύθο
του Κυριάκου Χαραλαμπίδη
[1]Βλ. Πετρίδης 2019β: 139-147, Πυλαρινός 2022: 51-54.
[2]Βλ. Γαραντούδης 2013: 29-37, Γαραντούδης 2018 και Γαραντούδης
2019, Πυλαρινός 2022: 84-88, Πετρίδης 2019β: 145-147.
[3]Για την εγγραφή του μύθου στη σύνολη ποίηση του Χαραλαμπίδη, βλ.
Στράτη 2023: 103-132 (διδακτορική διατριβή στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο
Κύπρου, διαθέσιμη στην Κυπριακή Βιβλιοθήκη).
[4]Για τις μυθικές μορφές στην όψιμη κυρίως ποίηση του Χαραλαμπίδη,
Γράφει η Πηνελόπη Στράτη, διδάκτωρ του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου
βλ. τη μονογραφία της Χριστοδουλίδου 2019: 25-128 και τις παρακάτω
μελέτες: Σταυροπούλου 1999: 8-14, Φράγκου-Κικίλια 2007: 297-310,
Γιωτοπούλου 2010: 4374-4378, Petrides 2014: 279-320, Petrides 2017:
83-99, Πετρίδης 2019α: 66-79, Γεωργής 2022: 244-267, Βοσκός 2022:
203-245, Στράτη 2021: 203-224, Στράτη 2022α: 101-122, Στράτη
2022β: 269-311.
[5]Βλ. Στράτη 2023: 135-414 για τους μηχανισμούς και την εξέλιξη της
Τ
ο ποιητικό έργο του Κυριάκου
Χαραλαμπίδη, εμβληματικό, πολυτροπικό
και πρωτεϊκό,[1] συγκεντρώνει τα
χαρακτηριστικά μιας ποίησης εθνικής και
συνάμα οικουμενικής,[2] που καλύπτει ένα
ευρύ διαχρονικό και διατοπικό φάσμα,
διατηρεί όμως ταυτόχρονα έντονο το στίγμα
της κυπριακής εντοπιότητας και της ελληνικής
ταυτότητας. Η παρουσία της Κύπρου, του
γενέθλιου τόπου του Χαραλαμπίδη, είναι
έντονα αισθητή σε όλη την ποιητική του
παραγωγή, πολύ συχνά μάλιστα
εγκιβωτισμένη, πρόδηλα ή άδηλα, στις
πλείστες μυθολογικές της αναφορές· ο
μύθος,[3] άλλωστε, αποτελεί έναν από τους
βασικούς άξονες της ποίησης του
Χαραλαμπίδη. Σποραδικές μυθολογικές
αναφορές εντοπίζονται ήδη από τις πρώτες
συλλογές του, ενώ στις μεταγενέστερες
συλλογές περιλαμβάνονται πλείστα καθ’
ολοκληρίαν μυθογενή ποιήματα, στα οποία
πρωταγωνιστούν πολλές μυθικές μορφές,[4]
με προεξάρχουσα την Κύπριδα Αφροδίτη.
Η μεταμυθική μέθοδος και ο
μεταμύθος του Κυριάκου Χαραλαμπίδη
Ο Χαραλαμπίδης προσλαμβάνει και χειρίζεται
τον μύθο με μια ανακαινιστική τεχνική που
αποκαλώ μεταμυθική μέθοδο,[5] με την οποία
αμφισβητεί, υπονομεύει, υπερβαίνει ή
ανατρέπει τις υφιστάμενες μυθικές
αφηγήσεις. Από τις διάσπαρτες μυθολογικές
αναφορές μέχρι και τη συστηματική σύνθεση
των μεταμυθικών ποιημάτων, των ποιημάτων
δηλαδή στα οποία οι μυθικές μορφές και
αφηγήσεις μεταπλάθονται σε μεταμυθικές, ο
Χαραλαμπίδης συνομιλεί συνεχώς με τον
μύθο, όπως τον αφηγήθηκε το έπος και τον
μετέπλασε η τραγωδία, όπως τον
διαμόρφωσαν οι συγγραφείς και οι ποιητές
των μεταγενέστερων εποχών και όπως τον
πραγματεύτηκαν οι νεότεροι λογοτέχνες. Η
συστηματική χρήση και η συνεχής εξέλιξη της
μεταμυθικής μεθόδου, στις μεταγενέστερες
κυρίως συλλογές του, εκβάλλει στη σύνθεση
του μεταμύθου, μιας πρωτότυπης
μυθολογικής κατασκευής με πρωτεϊκή υφή:
«Συχνά προχωρώ με τη διαίσθηση
αναπλάθοντας το μύθο κατά το δοκούν, έτσι
ώστε αυτός ν’ αποκτά μια πρωτεϊκή
χροιά»,[6] εξομολογείται άλλωστε και ο ίδιος
ο ποιητής. Η μεταμυθική μέθοδος, η οποία
φέρει το προσωπικό ποιητικό στίγμα του
Χαραλαμπίδη, υπηρετεί το όραμά του για τον
άνθρωπο και τον κόσμο, ενώ ο μεταμύθος του
ανάγεται βαθμιαία σε όχημα προβολής της
ποιητικής του κοσμοθεωρίας, με επίκεντρο
την Κύπρο και τη μοίρα της, μιας
κοσμοθεωρίας τραγ(ωδ)ικής που εντάσσει
απολύτως οργανικά τον μύθο στο εσωτερικό
της.[7]
μεταμυθικής μεθόδου του Χαραλαμπίδη, τη σχέση της με την
προγενέστερη «μυθική» μέθοδο, τις εννοιολογικές συνιστώσες του
«μετά-», καθώς και για τη λειτουργία και τα χαρακτηριστικά του
μεταμύθου.
[6]Χαραλαμπίδης 2015.
[7]Βλ. Petrides 2014: 281-285.
02/40
Πολίτης της Κυριακής 20 Aυγούστου 2023
Η Κύπρος του Κυριάκου Χαραλαμπίδη
Η
παρουσία της Κύπρου είναι αδιά-
λειπτη σε όλο το ογκώδες και
πολύμορφο ποιητικό έργο του
Χαραλαμπίδη. Τομή στο έργο του
αποτελεί η συλλογή Μεθιστορία (1995),
που χωρίζει την ποιητική του παραγωγή,
με χρονολογικά και όχι αξιολογικά κρι-
τήρια, σε δύο περιόδους,[8] την πρώιμη
και την όψιμη, καθεμιά από τις οποίες,
με βάση τις χρονολογίες έκδοσης των
συλλογών του, εκτείνεται σε χρονικό
διάστημα περίπου μιας τριακονταετίας.
Η πρώιμη περίοδος (1961-1989) περι-
λαμβάνει τις έξι πρώτες συλλογές και
χωρίζεται στον πρώτο και τον δεύτερο
χρονολογικό κύκλο, ενώ η όψιμη (1995-
), που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, περι-
λαμβάνει τις υπόλοιπες συλλογές και
χωρίζεται στον τρίτο και τον τέταρτο
χρονολογικό κύκλο.[9]
Στην πρώιμη περίοδο, οι τρεις πρώτες
συλλογές Πρώτη πηγή (1961), Η άγνοια
του νερού (1967) και Το αγγείο με τα
σχήματα (1973), στις οποίες σχηματο-
ποιείται το θεματικό πεδίο της ποίησης
του Χαραλαμπίδη, ανήκουν στον πρώτο
χρονολογικό κύκλο και περιλαμβάνουν
αχνές, αλλά διακριτές αναφορές στον
γενέθλιο τόπο του. Οι τρεις επόμενες
συλλογές, στις οποίες ο Χαραλαμπίδης
εγκύπτει στις δραματικές στιγμές της
σύγχρονης ιστορίας της Κύπρου, ανή-
κουν στον δεύτερο χρονολογικό κύκλο.
Η Αχαιών ακτή (1977) συνδέει, ήδη από
τον τίτλο της, τον χώρο της Κύπρου με
τις αρχαίες του ρίζες, η Αμμόχωστος
Βασιλεύουσα (1982) εστιάζεται στην
αγαπημένη πόλη του ποιητή, την απολε-
σθείσα πόλη-όραμα, και ο Θόλος
(1989) αναφέρεται κυρίως στους αγνο-
ούμενους της εισβολής.
Στην όψιμη περίοδο, οι συλλογές Με-
θιστορία (1995), Δοκίμιν (2000), Αιγια-
λούσης επίσκεψις: ένα ποίημα και ένα
σχόλιο (2003) και Κυδώνιον μήλον
(2006), ανήκουν στον τρίτο χρονολογι-
κό κύκλο, στον οποίο η παρουσία της
Κύπρου, αν και διακριτή, γίνεται βαθμι-
αία περισσότερο διακριτική, ενώ η ποι-
ητική ματιά του Χαραλαμπίδη στρέφεται
από τη συγχρονία της κυπριακής ιστορί-
ας στη διαχρονία της κυπριακής και της
ευρύτερα ελληνικής ιστορίας και παρά-
δοσης, ως ενιαίο ιστορικό, μυθολογικό
και γλωσσικό σύνολο. Στον τέταρτο
χρονολογικό κύκλο ανήκουν οι συλλο-
γές Ίμερος (2012), Στη γλώσσα της υφα-
ντικής (2013), Ηλίου και Σελήνης άλως
(2017) και Η Νύχτα των Κήπων
(2022),[10] σε αντιπροσωπευτικά ποι-
ήματα των οποίων, με ευδιάκριτη την
παρουσία της Κύπρου, εστιάζομαι στη
συνέχεια. Η παρουσία μιας πλειάδας
μυθικών μορφών συνδέεται στον τέ-
ταρτο κύκλο με τη σύγχρονη ιστορία και
την άμεση κοινωνικοπολιτική επικαιρό-
τητα της Κύπρου, ενώ, σε πολυάριθμα
ποιήματα, στίγμα εντοπιότητας δίνει η
Κυπρογένεια Αφροδίτη.
Η μεταμυθική Αφροδίτη
Οι μεταμυθικές μορφές της όψιμης
περιόδου συνδέονται συχνά με τα σύγ-
χρονα τραγικά γεγονότα της Κύπρου,
επιμέρους επεισόδια των οποίων έρχο-
νται συχνά στο φως, υπενθυμίζοντας
διαρκώς τον τραγικά επικαιρικό χαρα-
κτήρα τους. Ο μεταμύθος του Χαραλα-
μπίδη, μεστωμένος πια στον τέταρτο
κύκλο, εγκιβωτίζει συχνά καταστάσεις
της επικαιρότητας, συνήθως σε άμεση
σύνδεση με τη σύγχρονη ιστορία της
Κύπρου, προσδίδοντας τραγικό βάθος
σε ένα εθνικό θέμα που διαπερνά, άλ-
[8]Βλ. Στράτη 2023: 89-101, για μια αναλυτικότερη
περιοδολόγηση της ποιητικής πορείας του Χαραλαμπίδη.
[9]Ο Πετρίδης 2019α: 66-67 διακρίνει επίσης τέσσερις
φάσεις στην ποιητική πορεία του Χαραλαμπίδη: την
«προεισβολική» (1961-1973), τη «μεταεισβολική» (1977-
1980), την «πρώτη μυθοποιητική» (1995-2006) και τη
«δεύτερη μυθοποιητική» (2012- ). Τέσσερις φάσεις
έρευνα
ΠΡΩΤΗ
ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Στην πρώιμη περίοδο,
οι τρεις πρώτες
συλλογές Πρώτη
πηγή (1961), Η άγνοια
του νερού (1967) και
το αγγείο με τα
σχήματα (1973), στις
οποίες
σχηματοποιείται το
θεματικό πεδίο της
ποίησης του
Χαραλαμπίδη,
ανήκουν στον πρώτο
χρονολογικό κύκλο
και περιλαμβάνουν
αχνές, αλλά διακριτές
αναφορές στον
γενέθλιο τόπο του
λοτε εμφανώς και άλλοτε υποδόρια, όλη
τη χαραλαμπίδεια ποίηση.
Η επικαιροποίηση του μύθου και η
μετάπλασή του σε μεταμύθο στον τέταρ-
το κύκλο αναδεικνύει συχνά τη σκεπτι-
κιστική φιλοσοφική διάθεση, με την
οποία ο Χαραλαμπίδης αντιμετωπίζει τη
σύγχρονη ιστορία της Κύπρου και την
άμεση επικαιρότητα. Η Αφροδίτη, το
«μεγασύμβολο του όψιμου Χαραλαμπί-
δη»,[11] ενσαρκώνει την Κύπρο σε πλεί-
στα ποιήματα του τέταρτου κύκλου,
αρχής γενομένης από τη συλλογή Ίμε-
ρος (2012), στην οποία είναι πληθωρική
η παρουσία της Κύπριδας. Τα ποιήματα
«Αφροδίτης ευπάθεια»[12] και «Κυθέ-
ρεια»,[13] για παράδειγμα, συσχετίζουν
συνειρμικά την Αφροδίτη με την Κύπρο,
παραπέμποντας στο γνωστό άγαλμα της
Αφροδίτης της Μήλου. Στο πρώτο, η
Αφροδίτη πασχίζει να διακρίνει το λιπο- της· ωστόσο, στο «Αφροδίτη μόνη», πολιτικών («τις θυγατρικές μου εταιρεί- σε έναν πρωτοπρόσωπο μονόλογο που
μελές είδωλό της στον συμβολικό της συναισθάνεται τη χαμένη αίγλη και την ες» στ. 5, «το συντελεστή των ακινή- παραπέμπει σε θρηνητική μονωδία αρ-
καθρέφτη και να το διαχύσει αρτιμελές τραγική απώλεια και σπαράζει από τον των» στ. 6, «στο νέο πακέτο» στ. 7) που χαίου θεάτρου, η μεταμυθική Αφροδίτη
στον αιθέρα, ενώ στο δεύτερο, μια αδύ- τύμβο της, ενώ, στην «Ομολογία πίστε- εφαρμόζουν τα οικονομικά μέτρα πάνω του Χαραλαμπίδη εξομολογείται συντε-
ναμη Αφροδίτη, με ανθρώπινη διάστα- ως»,[17] η Κύπριδα-Κύπρος, θρηνώντας στο ίδιο της το σώμα, το σώμα της Κύ- τριμμένη τη θλίψη της για το νησί της. Η
ση, ζητά τη συνδρομή του παντοδύνα- πάνω από το νεκρό σώμα του Άδωνη, πρου («θα φορολογούνται / τα υψηλά προαιώνια κάτοικος της Πάφου ομολο-
μου πατέρα της Δία για να ανασυνθέσει προσφέρει πικρά το δικό της σώμα «σ’ επιδόματα του στήθους, / τ᾽ αριστερό γεί την απελπισία της για τη λήθη των
το κομματιασμένο της σώμα και την ατελείωτη συνουσία» (στ. 16). μου χέρι, το δεξί ποδάρι, / τ᾽ αλκοολού- ανθρώπων («Κανένας πια δεν με τιμά»
κατακερματισμένη της ψυχή. Αντίστοιχα, Οι τρέχουσες κοινωνικές και πολιτικές χα των ματιών μου και όλα / τα καπνικά στ. 3) και τις αλλότριες τιμές και τελετές
στη συλλογή Στη Γλώσσα της υφαντικής εξελίξεις στα ποιήματα του τέταρτου προϊόντα των μαλλιών» στ. 1-5), όσο και στον τόπο της («Κατακόμβη / μιανής
(2013), στα ποιήματα «Αφροδίτης από- κύκλου σχολιάζονται κάποτε με παιγνι- με τον ειρωνικό υπαινιγμό της για επι- Σολομωνής» στ. 5-6, «τα Γυμνάσια όθε
λογος»[14] και «Γήρας Αφροδίτης»,[15] ώδη σκωπτικότητα και πικρό, υπονομευ- βολή φορολογίας και περικοπών ακόμη / περνούν καθεχρονίς οι μασκαράτες»
μια γερασμένη και λησμονημένη Αφρο- τικό χιούμορ. Αντιπροσωπευτικό παρά- και στη σεξουαλική δραστηριότητα («σ᾽ στ. 8-9), αφού τους «μυροβόλους Κή-
δίτη, που έχει απολέσει την πρότερη δειγμα αποτελεί το ποίημα «Η Αφροδίτη έσοδα κι από τόκους των ερώτων, / πους» (στ. 18) από Γεροσκήπου προς
ομορφιά της, αποστρέφει το βλέμμα από για τις νέες οικονομικές ρυθμίσεις»[18] τέλος εισαγωγή και της βαλάνου / στα Παλαίπαφο που μετατράπηκαν «σε
το είδωλό της, προτιμώντας να μείνει με (Στη γλώσσα της υφαντικής 2013), επιπλέον μέτρα προς λιτότητα / και προς απλανή τεμάχια οικοπέδων» (στ. 19)
τη μνήμη του χρόνου της ωραιότητας. γραμμένο το 2012, στο οποίο η Αφρο- εξοικονόμηση ενεργείας» στ. 11-14). Η αγοράζουν πλέον ιδιώτες επενδυτές
Αλλά και σε ποιήματα της συλλογής δίτη σχολιάζει την πρόσφατη διεθνή Αφροδίτη του ποιήματος διαπιστώνει εν από όλον τον κόσμο. Η Αφροδίτη δια-
Ηλίου και Σελήνης άλως (2017), η οικονομική κρίση που έπληξε και την τέλει πικραμένη ότι με τα αυστηρά μέτρα βλέπει με όλες τις αισθήσεις της («η
Αφροδίτη άλλοτε αγνοεί τον κίνδυνο για Κύπρο και την Ελλάδα. Το ποίημα κινεί- θα μείνει άνεργη, θα καταντήσει μια όρασή μου οσφραίνεται αστέρος την
το νησί της, ίσως εθελοτυφλώντας, κι ται συνεχώς μεταξύ της θρυλικής ομορ- ανιαρή θεά «του Εξορθολογισμού και αφή, / γεύεται τη μαρμαρυγή τόξου π’
άλλοτε συνειδητοποιεί την κατάσταση φιάς της Αφροδίτης και της επιβολής της Συντήρησης» (στ. 18), μια θεά «που αντιδονεί» στ. 22-23) κίνδυνο αφανι-
και ελεεινολογεί τον εαυτό της. Στο ποί- περικοπών λόγω της οικονομικής κρί- σώμα δεν ορίζει» (στ. 20). σμού της πανάρχαιης ταυτότητας του
ημα «Αφροδίτης άγνοια»,[16] για παρά- σης. Η έντονα σκωπτική διάθεση της Στην άμεση επικαιρότητα της Κύπρου γενέθλιου τόπου της («Κάτι κακό με βί-
δειγμα, ευτυχισμένη με τον αγαπημένο μεταμυθικής Αφροδίτης γίνεται εμφα- αναφέρεται και το ποίημα «Κύπριδος ασε να θεώμαι / τη σχάση από τ᾽ ατίμα-
της Άδωνη, αγνοεί τον ματαιωμένο νής τόσο με τη χρήση της γνωστής ορο- μονωδία»[19] (Ηλίου και Σελήνης άλως σμα» στ. 20-21) και επικαλείται στον
έρωτα και τον μελλοντικό διαμελισμό λογίας των οικονομολόγων και των 2017), στο οποίο, σε διαφορετικό κλίμα, τελευταίο στίχο του ποιήματος, εν είδει
διακρίνει και η Γεωργιάδου 2022: 313: την «ουμανιστική» [11]Πετρίδης 2019α: 68. [18]Βλ. Πετρίδης 2019α: 68-69, Στράτη 2023: 382-384.
(1961-1973), την «κυπριακή» (1977-1980), την [12]Βλ. Στράτη 2023: 323-324. [19]Βλ. Χαραλαμπίδης 2019β: 88-90, Στράτη 2023: 327-
«οικουμενική» (1995-2006) και την «αφροδίσια» (2012- ). [13]Βλ. Στράτη 2023: 337-338. 329.
[10]Κατά τον τέταρτο χρονολογικό κύκλο εκδίδονται και οι [14]Βλ. Στράτη 2023: 195-196. [20]Βλ. Στράτη 2023: 384-386.
συλλογές του Χαραλαμπίδη Σαλιγκάρι και φεγγάρι (2018) [15]Βλ. Στράτη 2023: 194-195. [21]Χαραλαμπίδης, ιδιωτική συνομιλία, 24 Φεβρουαρίου
και Με τις λέξεις αγκαλιά (2023), που απευθύνονται κυρίως [16]Βλ. Στράτη 2023: 246-247. 2018.
σε παιδιά. [17]Βλ. Χαραλαμπίδης 2019β: 88-89. [22]Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι οι στίχοι 15-16 του

νεκρικού αναθηματικού επιγράμματος,
τη λογική κρίση του αναγνώστη («Τώρα
συ, ξένε, κρίνε απ᾽ όσα βλέπεις» στ. 30).
Από την άλλη, με πικρό σπαραγμό
αναφέρεται το ποίημα «Προ της Ωραίας
Πύλης των Δώδεκα Νήσων»[20] (Ηλίου
και Σελήνης άλως 2017), που φέρει τη
χρονολογία 2015, στα τραγικά γεγονότα
της επικαιρότητας του Αυγούστου και
του Σεπτεμβρίου του 2015 και τους
πνιγμούς των προσφύγων στο Αιγαίο,
με αφορμή ένα συγκεκριμένο γεγονός
που αναδεικνύει την τραγικότητα του
διαχρονικού και διατοπικού προσφυγι-
κού ζητήματος. Πανανθρώπινο σύμβολο
του προσφυγικού δράματος στο ποίημα
γίνεται η συγκλονιστική ιστορία του μι-
κρού Σύριου Αϊλάν Κουρντί, που ξεβρά-
στηκε από το κύμα στις ακτές της Αλι-
καρνασσού[21] («άψυχο σώμα βρεφικό
στα βράχια» στ. 3). Η Κυθέρεια του ποι-
ήματος νανουρίζει το άψυχο κορμάκι
του παιδιού με την κυπριακή παραλλαγή
γνωστού παιδικού νανουρίσματος («και
πάλι πίσω φέρνει το» στ. 4),[22] συνδέ-
οντας έτσι άμεσα το επίκαιρο δράμα των
προσφύγων της Συρίας με το προσφυ-
κυπριακού νανουρίσματος (Να δει του Μάη τραντάφυλλα /
τ’ Αούστου μήλα κότσινα) παραπέμπουν ευθέως στους
στίχους 6-7 «Ήταν του Μάη τραντάφυλλα / τ’ Αούστου
μήλα κότσινα» του ποιήματος «Το μίζαρον» (Μεθιστορία
1995), με έντονα βιωματικά στοιχεία από την κυπριακή
προσφυγιά, του μοναδικού ποιήματος του Χαραλαμπίδη
που είναι εξ ολοκλήρου γραμμένο στην κυπριακή γλωσσική
γικό δράμα της Κύπρου. Η μεταμυθική
Αφροδίτη θρηνεί πικρά για τον άδικο
θάνατο αθώων θυμάτων, αλλά και για
την ανημπόρια της («να μπορούσα, να
μπορούσα» στ. 24) να αποτρέψει το
κακό.
Στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου,
αλλά και στα τρέχοντα κοινωνικοπολιτι-
κά προβλήματα αναφέρεται και το ποί-
ημα «Κύπρις»[23] (Η Νύχτα των Κήπων
2022), στο οποίο η Αφροδίτη παραδέ-
χεται «λάθη και παλινωδίες» (στ. 1) και
μιλά για «την ευδαιμονία, την ευφροσύ-
νη, / της χάριτος την ένσαρκη πληρότη-
τα…» (στ. 4-5), με γλώσσα επίσημη και
ξύλινο ύφος που παραπέμπει στις υπο-
κριτικές παραδοχές και τις ανεκπλήρω-
τες υποσχέσεις που συχνά χαρακτηρί-
ζουν τον δημόσιο πολιτικό λόγο. Το
ποιητικό υποκείμενο, που υφίσταται τα
καθημερινά δεινά της σύγχρονης επο-
χής, της απευθύνεται σε δεύτερο ενικό
πρόσωπο («Τι Κύπρις είσαι συ» στ. 7) με
αιτιάσεις για ολιγωρία, επιπολαιότητα
και ανευθυνότητα, που οδήγησαν σε
τραγική απώλεια των μελών-εδαφών
της. Η ένοχη σιωπή της Αφροδίτης («Τι
ποικιλία. Επομένως, το ποίημα «Προ της Ωραίας Πύλης των
Δώδεκα Νήσων» (Ηλίου και Σελήνης άλως 2017) συνδέει
έμμεσα αλλά αριστοτεχνικά το δράμα των προσφύγων της
Συρίας και της Κύπρου, την άμεση επικαιρότητα με τη
σύγχρονη κυπριακή ιστορία. Για το κυπριακό νανούρισμα,
βλ. URL: https://www.youtube.com/
watch?v=MW4R4DAWrUA, Ημερ. Τελ. Πρόσβ.: 7/7/2023.
έρευνα
δεν μιλάς; Το λόγο τι ακυρώνεις;» στ. 14)
εξοργίζει τον συνομιλητή της που μιλά
αρχικά με πλήρη απαξίωση για τη θεά («
καμία / δεν έχεις πέραση εδωνά σε μας
τους Έλληνες. / Καθόλα χριστιανοί, σε-
μνοπρεπείς ως είμεθα, / δεν μας αγγί-
ζουν πια οι αρχαίοι θεοί» στ. 16-18). Στη
συνέχεια όμως η έντονη αντίδραση του
ποιητικού υποκειμένου μετριάζεται («Ας
μην επεκταθώ και μετανιώσω» στ. 19),
όταν αναλογίζεται την αφόρητη κατά-
σταση που βιώνει («oι μέρες πονηρές,
και τα παιδιά μου / ψάχνουν ακόμη για
δουλειά» στ. 20-21), θεωρώντας τη σι-
ωπή ως την πιο συμφέρουσα αντίδραση
(«Η σιωπή χρυσός σε τράπεζας θυρίδα»
στ. 22), γεγονός όμως που καθιστά το
ποιητικό υποκείμενο έμμεσα συνυπεύ-
θυνο και συνένοχο. Όταν πια καταλαγιά-
ζουν τα έντονα συναισθήματα, αποσύρει
τις αιτιάσεις του προς την Αφροδίτη
(«δεν μου ’φταιξες εσύ» στ. 23), ανα-
γνωρίζοντας τον προαιώνιο, μοιραίο
δεσμό της με το νησί και τους ανθρώ-
πους του, που την καθιστά εύκολο στό-
χο. Η απόδειξη γι αυτό άλλωστε βρίσκε-
ται στα όπλα με τα οποία μάχεται ενάντια
[23]Βλ. Στράτη 2023: 386-388.
[24]Χαραλαμπίδης 2009: 310.
[25]Βλ. Γαλάζης 2022.
[26]Βλ. Στράτη 2022β: 251-293, Στράτη 2023: 161-163.
[27]Βλ. Στράτη 2023: 377-378.
[28]Χαρακτηριστική είναι και η γνωστή φωτογραφία που
τράβηξε ο Γιώργος Σεφέρης, στην οποία παραπέμπει και ο
20 Aυγούστου 2023 Πολίτης της Κυριακής
ΜΥΘΙΚΕΣ
ΜΟΡΦΕΣ
Εκτός όμως από την
Αφροδίτη, πολλές
ακόμη μυθικές
μορφές συνδέονται
στον τέταρτο κύκλο
με τα τεκταινόμενα
στην Κύπρο, είτε σε
σύντομα μεταμυθικά
αφηγήματα του
Χαραλαμπίδη, που
εγκιβωτίζονται σε
κυπρογενή ποιήματα,
ή σε εκτενέστερες
μεταμυθικές
κατασκευές, που
αναπτύσσονται σε
καθ’ ολοκληρίαν
μυθογενή ποιήματα
στα «πάθια της ζωής» και τις «ιστορικές
συμφορές».[24] Όταν δεν εκτοξεύει
μολυβένιες σφαίρες-λέξεις από τη γρα-
φίδα του («κι εγώ, μην έχοντας μολύβι
(λέξεις) να εκτοξεύσω» στ. 26), κατα-
φεύγει στις πέτρες από τους αρχαίους
βωμούς του νησιού του («σου ρίχνω
πέτρες έτοιμες από αρχαίους βωμούς»
στ. 27), έτοιμο υλικό για τον εν πολλοίς
απεγνωσμένο μεταμυθικό του πετροπό-
λεμο με την Αφροδίτη.
Η παρουσία της Αφροδίτης πλαισιώ-
νει την ποιητική πραγμάτευση πλείστων
συμβάντων και μαρτυριών από τη σύγ-
χρονη ιστορία του νησιού και στη συλ-
λογή Η Νύχτα των Κήπων (2022). Στο
ποίημα «Τελευταία λόγια του Παλληκα-
ρίδη μπροστά στην αγχόνη», για παρά-
δειγμα, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης ομο-
λογεί πως πάντα του άρεσε να τον θρη-
νεί η Αφροδίτη με «το σώμα της ολό-
κληρο» (στ. 5), οικτίροντας όσους τον
έστειλαν στην αγχόνη. Χαρακτηριστικές
είναι άλλωστε και οι ευθύνες που απο-
δίδονται στην Αφροδίτη στο ποίημα
«Και τότ’ εν Ριζοκαρπάσω...», όπου
«απρόσκλητοι μουσαφιραίοι χαλούν
αγγέλους εβδομήντα / τέσσερεις» (στ.
5-6), «ένεκα η ξαρμάτωτη κι αλόγιστη
Αφροδίτη· απώλεσε τη ζώνη της απά-
ντεχα στου γάμου τη χαρά η / Αφέντρα»
(στ. 11-13).
Ο μεταμύθος της Κύπρου
Εκτός όμως από την Αφροδίτη, πολ-
λές ακόμη μυθικές μορφές συνδέονται
στον τέταρτο κύκλο με τα τεκταινόμενα
στην Κύπρο, είτε σε σύντομα μεταμυθι-
κά αφηγήματα του Χαραλαμπίδη, που
εγκιβωτίζονται σε κυπρογενή ποιήματα,
ή σε εκτενέστερες μεταμυθικές κατα-
σκευές, που αναπτύσσονται σε καθ’
ολοκληρίαν μυθογενή ποιήματα. Μια
σύντομη μεταμυθική αναφορά εντοπί-
ζεται για παράδειγμα στο ποίημα «Δέη-
ση στο χωριό Γαληνόπωρνη το
1947»[25] της συλλογής Η Νύχτα των
Χαραλαμπίδης (βλ. Χαραλαμπίδης 2019α: 884), όπου
απεικονίζονται μικρά εξαθλιωμένα και τρομοκρατημένα
παιδιά της εποχής, με φόντο το συγκεκριμένο σύνθημα
γραμμένο στον τοίχο.
[29]Βλ. Στράτη 2023: 343-347.
[30]Χαραλαμπίδης, per litteras, 26 Νοεμβρίου 2017.
03/41
Κήπων (2022), το οποίο στηρίζεται σε
ένα πραγματικό γεγονός. Στο ποίημα
αυτό της πρόσφατης συλλογής του Χα-
ραλαμπίδη, η μεταμυθική Αθηνά, με τη
μορφή του Μέντη, απηχώντας την
οδυσσειακή αφήγηση, παρακινεί τους
ελληνόφωνους τουρκοκύπριους κατοί-
κους της Γαληνόπωρνης να ζητήσουν
βοήθεια από τους ιερείς του Ριζοκάρπα-
σου, για μια κοινή δέηση αποτροπής της
ανομβρίας, η οποία καταλήγει σε μια
ευλογημένη νεροποντή.
Στο «Θέατρο σκιών»,[26] (Ηλίου και
Σελήνης άλως 2017), από την άλλη,
όχημα για την αναγωγή στη σύγχρονη
κυπριακή ιστορία γίνεται η μεταμυθική
εκδοχή του Χαραλαμπίδη, στην οποία
μεταπλάθεται ο μύθος της άλωσης της
Τροίας. Η ποιητική περσόνα, «Τρώας
από πατέρα / μ’ αργίτισσα μητέρα» (στ.
7-8), ξέρει πως ο δούρειος ίππος ήταν
απλώς το πρόσχημα για την άλωση της
πόλης, την οποία ενδόμυχα αποζητού-
σαν οι Τρώες, κουρασμένοι από τα
δέκα χρόνια του πολέμου «π’ αρετή
εξαντλούσαν» (στ. 23). Ο Χαραλαμπί-
δης, με την ποιητική αλληγορία του,
σχολιάζει με πικρή ειρωνεία τη στάση
του κυπριακού και του ευρύτερου ελ-
ληνισμού απέναντι στη σύγχρονη ιστο-
ρία του. Η ηθική του λαού χάνεται, όταν,
ταπεινωμένος από τις κάθε είδους κρί-
σεις, πολεμικές, οικονομικές και ηθικές,
ψάχνει προσχήματα («εντέχνως υπο-
δύονταν τους ανύποπτους – / κι εκδέ-
χονταν το δώρο και υποκλίνονταν» στ.
17-18) για να συμμορφωθεί στον δού-
ρειο ίππο του ευδαιμονισμού και των
ψεύτικων υποσχέσεων.
Με τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου,
τον αγώνα της ΕΟΚΑ, το αίτημα της
ένωσης με την Ελλάδα και τα τραγικά
γεγονότα του 1974 σχετίζεται και το
ποίημα «Κρόνος και Ρέα, Ιούλιος
1974»[27] (Ηλίου και Σελήνης άλως
2017). Ο μεταμυθικός Κρόνος του Χα-
ραλαμπίδη, σε ύφος του συρμού («Εάν
σου περισσεύει κάνα επίγραμμα / ή
έστω σπάραγμα περί τη γέννα, / παρα-
καλώ σε ρίχτο κατά δώθε» στ. 1-3),
απευθύνεται στη Ρέα («Έλα κοντά μου
Ρέα, / Ελλάδος γαία πολύσχιστη» στ.
7-8), ζητώντας τον «όλεθρον των εδι-
κών μας τέκνων / κι ας τρώγωμεν
πέτρες» (στ. 9-10). Με αφορμή τον
γνωστό μύθο του Κρόνου που έτρωγε
τα παιδιά του, έως ότου η Ρέα, για να
γλιτώσει τον Δία, του έδωσε να κατα-
πιεί μια πέτρα αντί του νεογέννητου, ο
Χαραλαμπίδης αξιοποιεί προς μεταμυ-
θική μετάπλαση τη φράση «Την Ελλά-
δα θέλομεν και ας τρώγωμεν πέ-
τρες»,[28] που χρησιμοποιήθηκε κατά
κόρον κατά τον απελευθερωτικό αγώ-
να της Κύπρου.
Από την άλλη, με αφορμή τις παρα-
στάσεις αρχαίας τραγωδίας το καλοκαί-
ρι του 2016 στο αρχαίο θέατρο της κα-
τεχόμενης Σαλαμίνας, στο ποίημα «Σα-
λαμίνα»[29] (Ηλίου και Σελήνης άλως
2017), ο Τεύκρος, προσωπείο του ποιη-
τή, υπενθυμίζει την πανάρχαιη και μα-
κραίωνη ιστορία της πόλης και ολόκλη-
ρου του νησιού, παραθέτοντας ονόματα
αρχαίων θεών, σαλαμίνιων βασιλέων
και χριστιανών αγίων, και «προβαίνει σε
επίκληση του δικαίου προς αποκατάστα-
ση της θείας τάξης από εμάς τους ιδίους
μέσα από την τραγικότητά μας, μπροστά
στη θυμέλη του δικού μας δράματος».
[30] Ο Τεύκρος του Χαραλαμπίδη ζητά,
σε μια σπαρακτική έκκληση προς τους
θεατές-αναγνώστες, αποκατάσταση της
αλήθειας και επιβολή δικαιοσύνης.
04/42
Πολίτης της Κυριακής 20 Aυγούστου 2023
έρευνα

«Νυμφίου αγνοουμένου»
(Ηλίου και Σελήνης άλως 2017)
Κ
ατά τη μετάπλαση του μύθου σε
μεταμύθο, αρκεί κάποτε μια ελά-
χιστη αναφορά στο έπος ή την
τραγωδία, ένα όνομα, ένας στίχος
ή μια νύξη, για να συσχετιστεί ο μύθος
με τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου. Οι
μορφές του Χαραλαμπίδη, ωστόσο, δεν
είναι ανάγλυφες αποτυπώσεις των γνώ-
ριμων μορφών του μύθου, αλλά αποτε-
λούν αυθύπαρκτες μεταμυθικές φιγού-
ρες που συχνά αποδομούν τις υφιστά-
μενες μυθικές αφηγήσεις. Σε ένα από
τα εμβληματικότερα ποιήματα του
Χαραλαμπίδη, μάλιστα, το «Νυμφίου
αγνοουμένου»[31] (Ηλίου και Σελήνης
άλως 2017), η παράθεση ενός και μό-
νο μυθικού ονόματος («“Άντεξε, Πηνε-
λόπη μου, τζι αντέχεις”» στ. 21) αρκεί
για να αναχθεί ο μύθος, επικαιροποιη-
μένος σε μεταμύθο, στη σύγχρονη
κυπριακή πραγματικότητα.
Σύμφωνα με τις σημειώσεις του
ίδιου του ποιητή,[32] το «Νυμφίου
αγνοουμένου» στηρίζεται σε πραγμα-
τικά γεγονότα. Όταν πέθανε η μάνα
ενός αγνοούμενου που τα οστά του
δεν βρέθηκαν ποτέ, η κόρη της βρήκε
φυλαγμένες τεράστιες λουρίδες κρο-
σέ, πλεγμένες με το βελονάκι, των
οποίων την ύπαρξη δεν γνώριζε, επει-
δή η μητέρα της έπλεκε όλη τη νύχτα
στα κρυφά, προσμένοντας τον γιο της.
Ως τάμα και αντί μνημοσύνου της μη-
τέρας και του αδελφού της, συνάρμοσε
και απέθεσε το πλεκτό στην Αγία Τρά-
πεζα της εκκλησίας του Αποστόλου
Ανδρέα στον προσφυγικό συνοικισμό
Στρόβολος 3, στη Λευκωσία. Με την
αριστοτεχνική μετάπλαση του Χαραλα-
μπίδη, η αρχετυπική ιδιότητα της μυθι-
κής Πηνελόπης ως απαράμιλλης υφά-
ντρας, αλλά και τα οδυσσειακά της
χαρακτηριστικά της καρτερικότητας και
της υπομονής, επικαιροποιούνται στο
πρόσωπο της μάνας του αγνοούμενου,
προβάλλοντας στη σύγχρονη κυπριακή
πραγματικότητα την οδυσσειακή αφή-
γηση, με διαστάσεις όμως αντιοδυσ-
σειακές, τραγικές, χωρίς την ευτυχή
της κατάληξη:
Καθημερνά φορούσε τα καλά
κυριακάτικά της πάθια,
χρόνους σαράντα τον ακαρτερούσε.
Κάτω απ᾽ τη λάμπα, π᾽ αναδάκρυζε το
φως της,
έπλεκε ατέλειωτη μια λούρα –μην
τελειώσει
το νήμα της ζωής του– ξαγρυπνούσε
μην έρθει αυτός μεσάνυχτα και κάτι
και της χτυπήσει αργά την πόρτα.
Κάτι σαν όνειρο πήρε τ᾽ αυτί της,
κάποια στιγμή το χέρι απ᾽ το σμιλί της
γλιστράει και τραντάχτηκε η ψυχή της.
«Χρίστο, γρουσέ μου γιε, μεν έσεις
έννοιαν,
τ᾽ αμμάθκια μου ’εν θα
ξανακαμμύσουν.
’Που τωροπίς μου ᾿κάστηκεν
αγροίκουν
το χρώμαν της φωνής σου –
να ’τουν ψέμαν,
να πλέκετουν, να γίνετουν αλήθκεια!
Φιλώ σταυρόν: θα κάμνω παννυχίδαν
για σέναν το πλεχτόν μου. Δε την
νύχταν
που ξαγρυπνά μιτά μου τζαι λαλεί μου
“Άντεξε, Πηνελόπη μου, τζι
αντέχεις”.»
Τέτοια στο γιο η γραία μονολογούσε.
Και κείνος, που την άκουγε απ’ το
χώμα,
κάθε φορά σκιρτούσε. Δε λαλούσε,
γιατί δεν έπρεπε η μάνα του να ξέρει
σε ποια πλαγιά η άτροφη ψυχή του Ο ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΣ
τα κόκαλά του, αλίμονο, σκεπάζει.
Η μάνα του συνέχιζε να πλέκει Σύμφωνα με τις
και μετά θάνατον, συνέχιζε να πλέκει. σημειώσεις του ίδιου
Στην έξοδο χορός γερόντων ψέλνει: του ποιητή,[32] το
«Πιο τυχερή, σ᾽ αυτή την ιστορία,
η Άγια Τράπεζα της εκκλησίας
«Νυμφίου
Τιμίου Σταυρού στην πόλη μας αγνοουμένου»
εστάθη –
ότι με το πλεχτό της εστολίστη.» στηρίζεται σε
πραγματικά γεγονότα.
Στο «Νυμφίου αγνοουμένου», η Πη-
νελόπη του Χαραλαμπίδη, η μάνα του Όταν πέθανε η μάνα
αγνοούμενου της κυπριακής τραγωδί-
ας, υπόσχεται να πλέκει ολονυχτίς ενός αγνοούμενου
«ατέλειωτη μια λούρα» (στ. 5) κάτω που τα οστά του δεν
από τη λάμπα, φιλώντας σταυρό ότι
δεν θα σταματήσει, μέχρι ο γιος της να βρέθηκαν ποτέ, η
ξαναεμφανιστεί μπροστά της, ελπίζο- κόρη της βρήκε
ντας να πλέκει με το νήμα της τη ζωή
του, ακόμη και μετά τον θάνατό της. Το φυλαγμένες τεράστιες
παραλλαγμένο όνομα του αγνοούμε-
νου γιου, «Χρίστος» (στ. 12), με γιώτα, λουρίδες κροσέ,
καθιστά την Πηνελόπη, την καρτερική πλεγμένες με το
υφάντρα του οδυσσειακού μύθου και
ευαίσθητη μάνα του Τηλέμαχου, μιαν βελονάκι, των οποίων
άλλη Παναγία που υποφέρει για τον γιο
της. Ο νεκρός γιος, γνωρίζοντας τον
την ύπαρξη δεν
πόνο της μάνας του, «κάθε φορά σκιρ- γνώριζε, επειδή η
τούσε» (στ. 24) με την υπόσχεσή της
να πλέκει ολονυχτίς, αλλά δεν ήθελε η μητέρα της έπλεκε
μάνα του να μάθει την αλήθεια. Εν τέ- όλη τη νύχτα στα
λει, η εναπόθεση του πλεκτού στην
Αγία Τράπεζα αποτελεί μια τραγική κρυφά, προσμένοντας
παραδοχή θανάτου. Η νεκρή μάνα δεν
πλέκει πια, ο αγνοούμενος γιος δεν θα τον γιο της
γυρίσει. Η μνήμη του όμως διατηρείται
ζωντανή μέσω του πλεκτού της μάνας,
για να υπενθυμίζει τον πόνο της, όσο
υπάρχει η μνήμη των ανθρώπων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ
 μοιρίδου, Μ. & Χριστοδουλίδου,
Α ειδική πατρίδα». Ο αναγνώστης
Λ. 2022. «Σολωμική τραγικότητα
και αγρυπνία στο ποίημα
“Νυμφίου Αγνοουμένου” του
Κυριάκου Χαραλαμπίδη. Στο: Α.
Μαστραπάς & Μ. Στεργιούλης
(επιμ.), Κύπρος: Ιστορία και
Πολιτισμός, τόμ. Β΄. Αθήνα: 301-
312.
Βοσκός, Α. Ι. 2022. «2+1
κυπρογενή ποιήματα του
Κυριάκου Χαραλαμπίδη για την
Ελένη και τον Αχιλλέα». Στο: Α. Κ.
Πετρίδης & Δ. Δημητρίου (επιμ.),
Γλώσσης Ίμερος: Η ποίηση του
Κυριάκου Χαραλαμπίδη. Αθήνα:
203-245.
Γαλάζης, Λ. 2022. «Σχόλια στο
περιθώριο του ποιήματος “Δέηση
στο χωριό Γαληνόπωρνη το 1947”
του Κυριάκου Χαραλαμπίδη».
Culturebook (28 Δεκεμβρίου).
Ημερ. Τελ. Πρόσβ.: 30/12/2022.
URL: https://www.culturebook.
gr/meletes-dokimia/sholia-sto-
poihma-deiisi-sto-horio-
galinoporni-1947-kyriakos-
charampidis-tou-leonida-galazi.
html#_ftn4.
Γαραντούδης, Ε. 2013. «Κυριάκος
Χαραλαμπίδης: Η αντοχή του
εθνικού ποιητή στις μέρες μας».
Τα Αιτωλικά 21: 29-37 =
«Κυριάκος Χαραλαμπίδης: Η
αντοχή του εθνικού ποιητή στις
μέρες μας». Ο αναγνώστης
(2014). Ημερ. Τελ. Πρόσβ.:
27/6/2023. URL: https://www.
oanagnostis.gr/κυριάκος-
χαραλαμπίδης-η-αντοχή-του-εθ/.
—. 2018. «Από τη γενική στην
(19 Φεβρουαρίου). Ημερ. Τελ.
Πρόσβ.: 27/6/2023. URL:
https://www.oanagnostis.gr/από-
την-ειδική-στη-γενική-πατρίδα-
του-ε/.
 . 2019. «Ένας σύγχρονος
— άλλοι ‘γεια σας’ σε γλώσσα
εθνικός ποιητής οικουμενικού
ουμανισμού». Εφημ. Η
Εφημερίδα των συντακτών (24
Μαρτίου).
 εωργιάδου, Α. 2022. «Τα
Γ Α. Κ. Πετρίδης & Δ. Δημητρίου
“αφροδίσια” ποιήματα του
Κυριάκου Χαραλαμπίδη». Στο: Α.
Μαστραπάς και Μ. Στεργιούλης
(επιμ.), Κύπρος: Ιστορία και
Πολιτισμός, τόμ. Β΄. Αθήνα: 313-
318.
Γεωργής, Γ. 2022. «Ο ελένειος
μύθος στην ποίηση του Κυριάκου
Χαραλαμπίδη». Στο: Α. Κ.
Πετρίδης & Δ. Δημητρίου (επιμ.),
Γλώσσης Ίμερος: Η ποίηση του
Κυριάκου Χαραλαμπίδη. Αθήνα:
247-267.
Γιωτοπούλου, Δ. 2010. «Η Ελένη
και η Κασσάνδρα σε “ξένο τόπο”».
Πάροδος 37: 4374-4378.
Πετρίδης, A. K. 2019α.
«Χαραλαμπίδης σκώπτων: Νέες
χρήσεις της μεθιστορικής
μεθόδου προς σχολιασμό της
άμεσης επικαιρότητας στις όψιμες
συλλογές του Κυριάκου
Χαραλαμπίδη». Θέματα
Λογοτεχνίας 59: 66-79.
 . 2019β. «Άξιος; ΑΞΙΟΣ!
— 122.
Αναφορά στον Κυριάκο
Χαραλαμπίδη με αφορμή το
βραβείο “Γιώργος Φιλίππου
Πιερίδης 2019” από την Ένωση
Λογοτεχνών Κύπρου». Στο:
Κύπρονδε. Παρεμβάσεις στη
σύγχρονη κυπριακή (και
ελλαδική) λογοτεχνία και το
θέατρο. Λευκωσία: 139-147.
 υλαρινός, Θ. 2022. «“Τους είπαν
Π Διδακτορική διατριβή. Ανοικτό
ελληνική”: Η ποιητική διαδρομή
του Κυριάκου Χαραλαμπίδη στους
ασύνορους τόπους του
οικουμενικού ελληνισμού». Στο:
(επιμ.), Γλώσσης Ίμερος: Η ποίηση
του Κυριάκου Χαραλαμπίδη.
Αθήνα: 51-90.
Σταυροπούλου, Ε. 1999. «Από τη
σύνθεση ενός ποιήματος στην
ποιητική πορεία του Κυριάκου
Χαραλαμπίδη». Θέματα
Λογοτεχνίας 12: 8-14.
Στράτη, Π. 2021. «Ο Κυριάκος
Χαραλαμπίδης και τα μαγνάδια
της μεταμυθικής Σαπφώς».
Kathedra 9: 203-224.
 . 2022α. «Ο μεταμυθικός
— —. 1989. Θόλος. Αθήνα.
Μεγαλέξανδρος του Κυριάκου
Χαραλαμπίδη». Στο: Μ. Γ.
Βαρβούνης & Θ. Β. Κούγκουλος
(επιμ.), Ελληνισμός και Βαλκάνια
– αμφίδρομες σχέσεις: γλώσσα,
ιστορία, λογοτεχνία, πολιτισμός
(1453-2019). Πρακτικά 4ου
Συνεδρίου των Νεοελληνιστών
των Βαλκανικών Χωρών
(Κομοτηνή, 22-24 Νοεμβρίου
2019), τόμ. Β΄. Κομοτηνή: 101-
—. 2022β. «Η μνήμη ως
μεταμυθική συντεταγμένη στον
χαραλαμπίδειο μύθο Οδυσσέα-
Πηνελόπης». Στο: Α. Κ. Πετρίδης
& Δ. Δημητρίου (επιμ.), Γλώσσης
Ίμερος: Η ποίηση του Κυριάκου
Χαραλαμπίδη. Αθήνα: 269-311.
—. 2023. Η μεταμυθική μέθοδος
του Κυριάκου Χαραλαμπίδη.
Πανεπιστήμιο Κύπρου, Σχολή
Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών
Επιστημών, Διδακτορικό
Πρόγραμμα Σπουδών «Σπουδές
στον Ελληνικό Πολιτισμό».
Λευκωσία.
 ράγκου-Κικίλια, Ρ. 2007. «Αχ
Φ Δοκίμια, Μελέτες, Άρθρα,
Ελένη!». Πόρφυρας 124: 297-
310.
Χαραλαμπίδης, Κ. 1961. Πρώτη
πηγή. Αθήνα.
 . 1967. Η άγνοια του νερού.
— Αθήνα.
Αθήνα.
—. 1973. Το αγγείο με τα σχήματα.
Λευκωσία.
—. 1977. Αχαιών ακτή. Αθήνα.
—. 1982. Αμμόχωστος
Βασιλεύουσα. Αθήνα.
—. 1995. Μεθιστορία. Αθήνα.
—. 2000. Δοκίμιν. Αθήνα.
—. 2003. Αιγιαλούσης επίσκεψις:
ένα ποίημα και ένα σχόλιο.
Αθήνα.
—. 2006. Κυδώνιον μήλον.
Αθήνα.
—. 2009. Ολισθηρός Ιστός.
Δοκίμια, Μελέτες, Άρθρα,
Συνεντεύξεις, τόμ. Β΄. Αθήνα.
—. 2012. Ίμερος. Αθήνα.
—. 2013. Στη γλώσσα της
υφαντικής. Αθήνα.
—. 2015. «Η ποίηση είναι το κερί
στο σκοτάδι». Αντίφωνο (20
Μαρτίου). Ημερ. Τελ. Πρόσβ.:
27/6/2023. URL: http://bit.ly/
antifonogr.
—. 2016. «Ποιείν άμα και
θεολογείν (αυτοσχόλιο)». Νέα
Ευθύνη 32: 31-44.
—. 2017. Ηλίου και Σελήνης άλως.
Αθήνα.
—. 2018. Σαλιγκάρι και φεγγάρι.
Αθήνα.
—. 2019α. Ποιήματα 1961-2017.
Αθήνα.
—. 2019β. Εν δορί κεκλιμένος.
Συνεντεύξεις. Αθήνα.
—. 2022. Η Νύχτα των Κήπων.
Αθήνα.
—. 2023. Με τις λέξεις αγκαλιά.
 ριστοδουλίδου, Λ. 2019. Όψεις
Χ
του αρχαιοελληνικού μύθου στην
ποίηση του Κυριάκου
Χαραλαμπίδη. Αθήνα &
Λευκωσία.
Χριστοδουλίδου, Λ. & Αμοιρίδου,
Μ. 2022. «“Νυμφίου
αγνοουμένου”: Ένα ποίημα
μνημόσυνο στο “άγιο βήμα της
ψυχής”». Νέα Ευθύνη 56-57: 81-
92.
Petrides, A. K. 2014. «Kyriakos
Charalambides and the House of
Atreus: four poems». Logeion 4:
279-320.
 . 2017. «Dialogising Aeschylus
—
in the poetry of Kyriakos
Charalambides». Στο: V. Liapis, M.
Pavlou & A. K. Petrides (επιμ.),
Debating with the Eumenides:
Aspects of the Reception of
Greek Tragedy in Modern Greece.
Newcastle upon Tyne: 83-99.

[31]Βλ. Χαραλαμπίδης 2016: 36-38, Χριστοδουλίδου & Αμοιρίδου 2022: 81-92, Αμοιρίδου & Χριστοδουλίδου 2022: 301-312, Στράτη 2023: 153-155, 282-283, 322, 532-535.
[32]Βλ. Χαραλαμπίδης 2019α: 882-883.
 ΠΟΛYΓΝΩΣΗ
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ 43

Οι προτάσεις, οι αντιστάσεις και το όραμα ένωσης με την Ελλάδα

Το ενωτικό κίνημα των Κυπρίων

Η
κατάλυση της Βυζαντι-
νής Αυτοκρατορίας από
τους Οθωμανούς το
1453 οριοθετούσε αυ-
τόματα και τους οραματισμούς
των υποδούλων, που ταυτίζο-
νταν με την ανασύσταση της
Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Ιδεατό ελληνικό κέντρο στη
διάρκεια της Οθωμανοκρατίας
ήταν η Κωνσταντινούπολη και
η Αγία Σοφία. Του οράματος
μετείχαν ασφαλώς και οι Κύ-
πριοι υπόδουλοι, οι οποίοι
είχαν συνείδηση των συνεκτι-
κών δεσμών που τους ένωναν
με το γένος. Αυτοί δεν ήταν
άλλοι από την ορθόδοξη πίστη
και την ελληνική γλώσσα. Με
την ίδρυση του ελληνικού
κράτους, ως αποτέλεσμα της
Ελληνικής Επανάστασης του
1821, οι προσανατολισμοί των
υποδούλων στους Τούρκους
σταδιακά μεταβάλλονται. Τώ-
ρα το εθνικό κέντρο είναι η
Αθήνα και η Ακρόπολη και το
πολιτικό όραμα που αποκλή-
θηκε «Μεγάλη Ιδέα» είναι η
απελευθέρωση και η ενσωμά-
τωση στο ελληνικό κράτος.
τον ηγέτη του ΚΚΕ Νίκο Ζαχα-
ριάδη αναθεωρώντας τη στά-
ση του υπέρ της Ένωσης.
Το ενωτικό κίνημα γενικά
φούντωσε στα χρόνια της Αγ-
γλοκρατίας, συνάντησε όμως
μετά την ανακήρυξη της Κύ-
πρου σε αποικία του στέμμα-
τος, το 1925, τη σταθερή άρ-
νηση των Άγγλων. Από την
πλευρά της η Ελλάδα, λόγω
εξάρτησης από τους Βρετα-
νούς και αργότερα του Αμερι-
κανούς, μετά τον Εμφύλιο
Πόλεμο, δεν μπορούσε να
διεκδικήσει πειστικά την Κύ-
προ. Μετά από πολλές πιέσεις
του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου,
τελικά η κυβέρνηση Αλέξαν-
δρου Παπάγου υπέβαλε αίτη-
ση στις 20 Αυγούστου με ημε-
ρομηνία 16 Αυγούστου 1954
και με την υπογραφή του ίδιου
του Παπάγου προς τον Γενικό
Γραμματέα των Ηνωμένων
Εθνών Νταγκ Χάμαρσκγιολντ.
Πικετοφορία διαμαρτυρίας έξω από την έδρα του ΟΗΕ εναντίον της βρετανικής κυριαρχίας στην Κύπρο, τον Φεβρουάριο Παράλληλα, ο Μακάριος υπέ-
του 1957 (AP Photo). βαλε και δική του αίτηση, με
ημερομηνία 22 Αυγούστου
Βερσαλιών (1918) μετέβη Κυ- βαίως μέσω του απελευθε- 1954, ζητώντας από τα Ηνω-
Η ίδρυση πριακή Αντιπροσωπεία με επι- ρωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ μένα Έθνη να προωθήσουν το
XΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
19/08/1828
Ενωτικό Κίνημα
Καλεί τον Καποδίστρια να
στρέψει το ενδιαφέρον
του στην Κύπρο
16/10/1915
Μεγάλη Βρετανία
Προσφέρει την Κύπρο
στην Ελλάδα
στιγμή να ζητά την ένωσή του
με μια άλλη χώρα.
Ανεξαρτησία
Το ενωτικό αίτημα παρέμει-
νε και μετά την Ανεξαρτησία
της Κύπρου στις 16 Αυγούστου
1960, μετά την υπογραφή των
Συνθηκών Ζυρίχης-Λονδίνου.
Οι συνθήκες αυτές απέκλειαν
την Ένωση, ωστόσο, οι κυπρι-
ακές ηγεσίες συντήρησαν το
αίτημα αυτό. Από τη μια, ο Αρ-
χιεπίσκοπος Μακάριος υπο-
στήριζε ότι η Ανεξαρτησία εί-
ναι ένας σταθμός προς την
Ένωση, από την άλλη η λεγό-

Ελληνική Επανάσταση
Η μεταβολή αυτή στην Κύ-
προ σηματοδοτείται με τη μύ-
ηση πολλών Κυπρίων, τόσο
λαϊκών όσο και της εκκλησια-
στικής ιεραρχίας, στη Φιλική
Εταιρεία. Η πρώτη, έστω και
αμυδρή, εκδήλωση για απαλ-
λαγή από τα δεινά της τουρκι-
κής κυριαρχίας σε σχέση με
την ελληνική επανάσταση
αποτελεί η διακήρυξη Κυπρί-
ων που διέφυγαν τις σφαγές
του Ιουλίου 1821 και κατέφυ-
γαν στο εξωτερικό. Εκδόθηκε
στη Ρώμη, φέρει ημερομηνία
6 Δεκεμβρίου 1821 και υπο-
γράφεται από λαϊκούς και
κληρικούς. Η συμμετοχή πολ-
λών Κυπρίων εθελοντών στον
αγώνα του 1821 υποδηλοί ότι
οι Κύπριοι θεωρούσαν την
πατρίδα τους αναπόσπαστο
τμήμα του έθνους. Όσο πλησί-
αζε η ώρα της ίδρυσης ελλη-
νικού κράτους, τα αιτήματα
των Κυπρίων γίνονταν σαφέ-
στερα. Έτσι, στις 19 Αυγού-
στου 1828, η εκκλησιαστική
και λαϊκή ηγεσία με επικεφα-
λής τον Αρχιεπίσκοπο Πανά-
ρετο απηύθυνε επιστολή στον
Ιωάννη Καποδίστρια, με την
οποία του ζητούσαν να βρει
τον τρόπο για να τεθεί τέρμα
στα δεινά της Κύπρου. Παρό-
μοια επιστολή απέστειλε τότε
και ο πρόκριτος Ανδρέας Σο-
λομωνίδης. Η ίδρυση του ελ-
ληνικού προξενείου στην Κύ-
προ το 1846 έδωσε την ευ-
καιρία στους Κυπρίους να
εκδηλώσουν για πρώτη φορά
δημόσια τα αισθήματά τους
υπέρ της Ελλάδας.
Αγγλοκρατία
Το ενωτικό αίσθημα εμπε-
δώθηκε την τελευταία πεντη-
κονταετία της Οθωμανοκρατί-
ας, όπως φαίνεται στην προ-
σφώνηση του μητροπολίτη
Κιτίου στον πρώτο ύπατο αρ-
μοστή της Αγγλίας στην Κύπρο
σερ Γκάρνετ Γούλσλευ: «Απο-
δεχόμεθα την αλλαγήν της
κυβερνήσεως, καθ’ όσον πι-
στεύομεν ότι η Βρεττανία θα
βοηθήση την Κύπρον, όπως
έπραξε και με τας νήσους του
Ιονίου πελάγους, ίνα ενωθή
του ελληνικού
προξενείου στην
Κύπρο το 1846
έδωσε την
ευκαιρία
στους Κυπρίους
να εκδηλώσουν
για πρώτη φορά
δημόσια τα
αισθήματά τους
υπέρ της
Ελλάδας
μετά της μητρός Ελλάδος». Τα
ίδια περίπου λόγια επανέλαβε
και ο Αρχιεπίσκοπος Σωφρό-
νιος. Κυπριακή αντιπροσω-
πεία επίσης είχε συνάντηση με
τον Ουίνστον Τσόρτσιλ όταν
ως υπουργός Αποικιών επι-
σκέφθηκε την Κύπρο το 1907,
επαναλαμβάνοντάς του το αί-
τημα των Κυπρίων για Ένωση.
Το θέμα της Ένωσης επί Αγ-
γλοκρατίας επανήλθε λίγο με-
τά την έκρηξη του Α΄ Παγκο-
σμίου Πολέμου. Συγκεκριμέ-
να, στις 16 Οκτωβρίου 1915, η
Μεγάλη Βρετανία προσφέρει
την Κύπρο στην Ελλάδα με
αντάλλαγμα τη συμμετοχή της
Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο
Πόλεμο εναντίον των Γερμα-
νών, των Τούρκων και των
Βουλγάρων. Τότε η Ελλάδα
βρισκόταν στην καρδιά του
εθνικού διχασμού Βασιλικών
και Βενιζελικών και η κυβέρ-
νηση Αλέξανδρου Ζαΐμη
απέρριψε την προσφορά στις
17 Οκτωβρίου 1915.
Οι Κύπριοι εκδήλωσαν σε
διάφορες συγκυρίες τη βού-
λησή τους για Ένωση με την
Ελλάδα, διά της συμμετοχής
τους στους Βαλκανικούς Πο-
λέμους και τους Παγκόσμιους
Πολέμους. Στη Διάσκεψη των
κεφαλής τον Αρχιεπίσκοπο
Κύριλλο Γ, ζητώντας από τον
1955-59, ο οποίος αναλή-
φθηκε στο όνομα της Αυτοδι-
ζήτημα της αυτοδιαθέσεως
του κυπριακού λαού. Τον Σε-
μενη αντιμακαριακή παράταξη
και ο στρατηγός Γρίβας τον
Ελευθέριο Βενιζέλο να συ- άθεσης-Ένωσης των Κυπρίων πτέμβριο του ιδίου χρόνου, ο κατηγορούσαν ότι απεμπόλη-
μπεριλάβει την Κύπρο στις με την Ελλάδα. Στο αίτημα της Μακάριος πήγε πάλι προσω- σε το όραμα της Ένωσης. Το
ελληνικές απαιτήσεις. Ένωσης αντιτάχθηκε το Κο- πικά στην έδρα του ΟΗΕ για θέμα της Ένωσης της Κύπρου
Στα τέλη του 1921 ιδρύθηκε
η Πολιτική Οργάνωση Κύ-
μουνιστικό Κόμμα Κύπρου
από το 1926 και μέχρι το
προώθηση της ελληνικής
προσφυγής υπέρ της Κύπρου.
με την Ελλάδα επανήλθε το
1964 διά της κατάθεσης του
πρου. Ήταν σχήμα της Δεξιάς,
με επικεφαλής την Εκκλησία,
1947 και το ΑΚΕΛ, το οποίο Η κυπριακή αίτηση απερρί-
φθη, στη λογική του ότι δεν
Σχεδίου Άτσεσον. Ήταν ωστό-
σο σαφές ότι για να επιτευχθεί
πήρε μέρος στη Διασκεπτική
μεταξύ δε των πρωτεργατών με θέμα την παραχώρηση αυ- μπορεί ένας λαός να ζητά αυ- κάτι τέτοιο, έπρεπε η Τουρκία
της ήσαν ο επίσκοπος Κιτίου τοκυβέρνησης στην Κύπρο. Το τοδιάθεση, δηλαδή την ανε- να πάρει κάποιο αντάλλαγμα
Νικόδημος Μυλωνάς, ο Θεο- 1948 το ΑΚΕΛ πείστηκε από ξαρτησία του, αλλά την ίδια στην Κύπρο.
φάνης Θεοδότου, ο Ιωάννης
Κληρίδης, οι Ι. Οικονομίδης, Γ.
Μαρκίδης, Α. Τριανταφυλλί-
δης, Γ. Χατζηπαύλου και άλλοι.
Η Πολιτική Οργάνωσις Κύ-
πρου δραστηριοποιήθηκε με-
τά τα συγκλονιστικά γεγονότα
του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου
και την προσάρτηση της Κύ-
πρου από την Αγγλία, κι όταν
άρχισαν να διαψεύδονται οι
ελπίδες των Ελλήνων Κυπρί-
ων για Ένωση του νησιού
τους με την Ελλάδα. Απορρί-
πτοντας η πολιτική ηγεσία των
Ελλήνων Κυπρίων τις αγγλι-
κές προσφορές για κάποιες
ελευθερίες, προχώρησε σε
ενέργειες για καλύτερη οργά-
νωση του λαού και μεθόδευ-
ση του αγώνα για Ένωση με
την Ελλάδα. Το ενωτικό αίτη-
μα υπέβοσκε επίσης και πίσω
από την εξέγερση των Οκτω-
βριανών το 1931. Προς αυτήν
την κατεύθυνση είχε ιδρυθεί η
ΕΟΚ, η Ελληνική Οργάνωση
Κύπρου, με στόχο την επίτευ-
ξη της εθνικής αποκατάστα-
σης της Κύπρου, δηλαδή την
Ένωσή της με την Ελλάδα.
Λίγο αργότερα ιδρύθηκε και η
ΕΡΕΚ. Πρόκειται για Οργάνω-
ση Ελλήνων της Κύπρου που
ιδρύθηκε με σκοπό τήν μετά
φανατισμοῦ ἐπιδίωξιν τῆς μετά
τοῦ Ἑλληνικοῦ πολιτειακοῦ
συνόλου ἑνώσεως τῆς Κύπρου,
σύμφωνα προς διακήρυξή της
που κυκλοφόρησε στις 18
Οκτωβρίου του 1931, και την
οποία υπέγραφαν 21 παράγο-
ντες από όλη την Κύπρο. Τέ-
λος, το αποκορύφωμα του
αιτήματος για Ένωση με την
Ελλάδα εκδηλώθηκε μέσω
του Ενωτικού Δημοψηφίσμα-
τος το 1950, το οποίο υπερ-
ψήφισε πέραν του 95% των
Ελληνοκυπρίων αλλά και βε-
44
Sevgul Uludag
caramel_cy@yahoo.com
Τηλ: 99966518
Δέκα χρόνια πριν, δέκα χρόνια μετά, προτάσεις για εμπλοκή της κοινωνίας των πολιτών
Συμμετοχή απλών ανθρώπων στις διαπραγματεύσεις
Π
ριν από 10 χρόνια, στις 20
Ιουνίου 2013, το Κόμμα Νέα
Κύπρος (YKP) έκανε μια πρό-
ταση στο Λήδρα Πάλας κατά
τη διάρκεια της συνάντησης των πο-
λιτικών κομμάτων εκεί και κατέθεσε
ιδέες για τη συμμετοχή των πολιτών
στη διαδικασία των διαπραγματεύσε-
ων για το Κυπριακό… Αυτά που είπαν
τότε εξακολουθούν να ισχύουν και
θέλω να μοιραστώ την τότε δήλωσή
τους … Το YKP, πριν από δέκα χρόνια,
είχε προτείνει τα ακόλουθα:
«Υπάρχουν πολλά μακροχρόνια
προβλήματα που λύθηκαν. Το ιρλαν-
δικό πρόβλημα που επιλύθηκε με μη
συμβατικές μεθόδους. Εδώ θέλουμε
να επιστήσουμε την προσοχή σας στη
‘μη συμβατική’ ιρλανδική μέθοδο στο
πλαίσιο της συμμετοχής των πολιτών.
Εφόσον μέχρι στιγμής η μέθοδος επί-
λυσης του Κυπριακού έχει αποτύχει,
το Κόμμα Νέα Κύπρος πιστεύει ότι
αξίζει να εξεταστούν νέες μέθοδοι. Η
τελευταία κρίση της εποχής μετά τα
δημοψηφίσματα, μας δείχνει ότι οι
άνθρωποι στον νότο δεν είναι διατε-
θειμένοι να αποδεχθούν μια λύση στο
πλαίσιο ενός ομοσπονδιακού κράτους
όπως προβλέπεται στα ψηφίσματα
του 1977 και 1979 από τους ηγέτες
των κοινοτήτων και όπως επίσης
εγκρίθηκε από έγγραφα του ΟΗΕ.
Αυτό το αποτέλεσμα μας οδήγησε να
πιστέψουμε ότι οι ηγέτες πρέπει να
κάνουν πολύ περισσότερα από όσα
προσπάθησαν μέχρι τώρα για να προ-
ετοιμάσουν τους ανθρώπους για μια
λύση. Επιπλέον, η εξασφάλιση της
συμμετοχής των πολιτών στη διαδικα-
σία διαπραγμάτευσης μπορεί να
εμπνεύσει τους ηγέτες με νέες ιδέες
και δημιουργικές προσεγγίσεις. (…)
Όπως όλοι θυμόμαστε, η διαπραγμά-
τευση ως συμφωνία-πακέτο, δηλαδή
συμφωνία σε όλα τα σημεία ή καθό-
λου, ήταν η επίμονη πρόταση του αεί-
μνηστου Τουρκοκύπριου ηγέτη Ραούφ
Ντενκτάς. Ήταν ένα πρόσωπο που
πολλοί πίστευαν ότι ήθελε τη διχοτό-
μηση και όχι επανένωση, και το παρα-
δέχτηκε τελικά με τη δικαιολογία ότι οι
Έλληνες δεν θα δεχτούν ποτέ τον δι-
αμοιρασμό της εξουσίας μεταξύ των
δύο κοινοτήτων. Επομένως, μετά την
αποτυχία των συνομιλιών, πρέπει να
εγκαταλείψουμε την ‘προσέγγιση της
συμφωνίας-πακέτου’ και να ετοιμα-
στούμε να εφαρμόσουμε όσα έχουν
συμφωνήσει τα μέρη μέχρι τώρα και
τα οποία πιστεύουμε ότι είναι πρακτικά
εφικτό να εφαρμοστούν.
Η συμμετοχή των πολιτών θα δώσει
νέα πνοή στις συνομιλίες. Οι επαγγελ-
ματίες τείνουν να ενεργούν συμβατι-
κά, αλλά οι πολίτες μπορεί να είναι
έτοιμοι να εγκαταλείψουν τις συνήθεις
πρακτικές. Οι επαγγελματίες συμμετέ-
χοντες αρνήθηκαν να δεχτούν ένα
έγγραφο που εκδόθηκε από τις τουρ-
κικές αρχές για να αποδείξουν το ει-
σόδημα των ασθενών που δικαιούνται
δωρεάν θεραπεία στα ελληνοκυπρια-
κά νοσοκομεία, αλλά αντ’ αυτού δέχο-
νταν ταυτότητες και άδειες οδήγησης.
Οι πολίτες γελούσαν μαζί τους. Επαγ-
γελματίες Τουρκοκύπριοι συμμετέχο-
ντες κυνηγούσαν Ελληνοκύπριους για
πολλά χρόνια στον βορρά θεωρώντας
τους επικίνδυνους και οι πολίτες γε-
λούσαν μαζί τους. Ούτως ή άλλως οι
επαγγελματίες δεν κατάφεραν να λύ-
σουν το πρόβλημα και ακόμα και το
άνοιγμα των οδοφραγμάτων στη δια-
χωριστική γραμμή διευκολύνεται από
ξένους. Επομένως, πρέπει να φέρου-
με τους πολίτες σε επαφή με την
πραγματικότητα και να τους κάνουμε
να ψηφίσουν ‘ναι’ στα δημοψηφίσμα-
τα. (…) Τα μέρη της σύγκρουσης στην
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023
underground
notes
Εκδήλωση στον Σύλλογο Παλαίκυθρου, όπου τιμήθηκαν συγγενείς αγνοουμένων και θυμάτων πολέμου, καθώς και καλλιτέχνες που εργάζονται για
την ειρήνη και όσοι υπέδειξαν τόπους ταφής.
Η Leyla Kiralp που έχασε τον σύζυγό της στη σφαγή της Τόχνης μαζί με
τη Χριστίνα Παύλου Σολόμη Πατσιά που έχασε τον αδελφό και τον πατέ-
ρα της στη σφαγή της Γαλατείας. Εργάζονται μαζί για την ειρήνη.
Ας βοηθήσουμε να
γίνει αυτή η αλλαγή!
Οι γυναίκες της
Βόρειας Ιρλανδίας
τα κατάφεραν!
Γιατί όχι και εμείς;
διερωτάται
η Ερατώ Κοζάκου
Μαρκουλλή
Κύπρο μπορούν να χρηματοδοτήσουν
προγράμματα για τη διοργάνωση συ-
ναντήσεων διαφόρων τμημάτων του
κοινού για να συζητηθούν πιθανά μο-
ντέλα λύσης, μοντέλα που εξετάζουν
οι διαπραγματευτές και τη διεθνή κα-
τάσταση σε σχέση με το Κυπριακό.
Όμως, αυτό δεν είναι αρκετό, καθώς
πολλές πτυχές μιας λύσης πρέπει να
συζητηθούν και μεταξύ των πολιτών:
αυτός πιστεύουμε ότι είναι ο τρόπος
να φέρουμε τα θέματα στην προσοχή
τους. Η χρήση μιας μη συμβατικής
μεθόδου για την εξεύρεση λύσης του
προβλήματος της Βόρειας Ιρλανδίας
περιλάμβανε και άλλες επιλογές μο-
ντέλων και ευκαιριών. Δεν πιστεύου-
με ότι το Σύνταγμα της Δημοκρατίας
πρέπει να ληφθεί ως βάση, τα μέρη θα
πρέπει αρχικά να συμφωνήσουν για
Π Ο Λ Ι Τ Η Σ
Ο Γιώργος Λιάσις που έχασε την οικογένειά του στην Παλαικύθρα και ο
Huseyin Rustem που έχασε την οικογένειά του στη Μάραθα. Αυτοί θα έπρε-
πε να είναι οι άνθρωποι που έχουν λόγο για το μέλλον του νησιού μας.
το πλαίσιο της λύσης, ωστόσο αν τα
μέρη συμφωνήσουν να χρησιμοποιή-
σουν το Κυπριακό Σύνταγμα ως βάση,
είμαστε έτοιμοι να το καλωσορίσουμε.
Η πρότασή μας, όπως αναφέρεται πιο
πάνω, είναι να χρησιμοποιηθούν τα
ήδη συμφωνημένα θέματα ως το
πλαίσιο.
Πιστεύουμε ότι οι εκλεγμένοι εκ-
πρόσωποι των δύο πολιτικά ίσων κοι-
νοτήτων θα πρέπει να χειριστούν τις
άλλες πτυχές της λύσης και να οριστι-
κοποιήσουν μια συνολική διευθέτηση.
Εφόσον εμπιστευόμαστε αυτούς τους
εκπροσώπους να διαχειρίζονται τη
χώρα μας καλύτερα από την παρούσα
διαιρεμένη ανωμαλία, γιατί να φοβό-
μαστε ότι θα χάσουμε τα εθνικά μας
συμφέροντα; Ας είμαστε γενναίοι και
καινοτόμοι».
Η πρόταση της Μαρκουλλή
Δέκα χρόνια μετά, η πρώην υπουρ-
γός Εξωτερικών της Κυπριακής Δημο-
κρατίας, Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή,
στην ομιλία της για το «Women Walk
and Talk» στις 17.6.2023 είπε συνο-
πτικά τα εξής, αντηχώντας όσα είχε
ήδη πει το YKP πριν από δέκα χρόνια:
«…Οι γυναίκες στην Κύπρο παρέμει-
ναν σε μεγάλο βαθμό αποκομμένες
από την πολιτική διαδικασία, αφού η
πολιτική παραμένει, σε μεγάλο βαθμό,
ένας ‘αντρικός κόσμος’… Μιλώντας
για τη συμμετοχή των γυναικών στην
ειρηνευτική διαδικασία, είχα πρόσφα-
τα μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα
εμπειρία, κατά τη διάρκεια μιας συζή-
τησης, στην κατοικία του Ιρλανδού
Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
πρέσβη με την ευκαιρία της επίσκεψης
στην Κύπρο δύο γυναικών από τη Βό-
ρεια Ιρλανδία που είχαν λάβει μέρος
στις κινητοποιήσεις για τον τερματι-
σμό της βίας στη Βόρεια Ιρλανδία και
τη συμμετοχή των γυναικών στις δια-
πραγματεύσεις, που οδήγησαν στη
Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής.
Η Mary Montague και η Liza
Wilkinson μοιράστηκαν μαζί μας τις
εμπειρίες τους από τις ειρηνευτικές
διαπραγματεύσεις και μας μίλησαν για
τον πολύ ουσιαστικό ρόλο που δια-
δραμάτισαν οι γυναίκες, τόσο στις
ίδιες τις διαπραγματεύσεις, όσο και
στις προσπάθειες επικοινωνίας μετα-
ξύ των αντιμαχόμενων μερών για την
επίτευξη της ειρήνης. Η Mary
Montague εξήγησε πώς πήρε την
απόφαση να εμπλακεί σε αυτές τις
προσπάθειες… Εξήγησε ότι αυτή και
άλλες γυναίκες στη Βόρεια Ιρλανδία,
και στις δύο πλευρές των αντιμαχόμε-
νων ομάδων, είχαν μπουχτίσει με τις
συνεχείς δολοφονίες και τις απώλειες
ζωών από όλες τις πλευρές… Μια
ομάδα γυναικών, τόσο ρωμαιοκαθο-
λικών όσο και προτεσταντών, πήρε
την απόφαση να δράσει προς την κα-
τεύθυνση των διαφόρων αντιμαχόμε-
νων ομάδων για να στείλει το μήνυμα
ότι αυτή η βία πρέπει να σταματήσει.
Οι συναντήσεις ήταν επιτυχείς πέρα
από τις προσδοκίες τους επειδή οι
άνθρωποι είχαν φτάσει πραγματικά
στα όρια της υπομονής τους και δεν
άντεχαν άλλο τη βία. Έτσι, αυτές οι
γυναίκες τελικά ακούστηκαν και λή-
φθηκαν σοβαρά υπόψη και αργότερα,
όταν ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις
το 1996 με τη μεσολάβηση του Αμε-
ρικανού γερουσιαστή George Mitchell,
συμμετείχαν και αυτές στις διαπραγ-
ματεύσεις και οι απόψεις τους τελικά
λήφθηκαν υπόψη στη διατύπωση της
τελικής συμφωνία.
Δημιούργησαν μάλιστα ένα πολιτικό
κόμμα, το Northern Ireland Women’s
Coalition (Συνασπισμός Γυναικών Βό-
ρειας Ιρλανδίας), αποτελούμενο από
γυναίκες, καθολικές και προτεστάντισ-
σες, οι οποίες διεκδίκησαν σθεναρά
φωνή και θέση στο τραπέζι των δια-
πραγματεύσεων, κάτι που κατάφεραν
να πάρουν. Το σύνθημα του Συνασπι-
σμού Γυναικών Βόρειας Ιρλανδίας
ήταν ‘Αποχαιρετούμε τους δεινοσαύ-
ρους’.
…Η Κύπρος είναι η πατρίδα όλου
του λαού της, Ελληνοκυπρίων, Τουρ-
κοκυπρίων, Μαρωνιτών, Αρμενίων
και Λατίνων και είμαι πεπεισμένη ότι
οι πλειοψηφίες και στις δύο πλευρές
εξακολουθούν να θέλουν να ζήσουν
σε ένα επανενωμένο νησί. Ως ένθερ-
μος υποστηρικτής της ομοσπονδιακής
ιδέας, πιστεύω ακράδαντα ότι για να
επιτευχθεί η επανένωση, μόνο ένα
ομοσπονδιακό σύστημα μπορεί να
λειτουργήσει αποτελεσματικά για να
επουλώσει τις πληγές από τον σχεδόν
60χρονο διαχωρισμό μας.
…Το όραμά μου είναι ότι εμείς, ως
Women Walk and Talk, μαζί με άλλες
δικοινοτικές οργανώσεις γυναικών και
άλλες δικοινοτικές ομάδες, θα ενώ-
σουμε τις δυνάμεις μας, θα κάνουμε
τη φωνή μας να ακουστεί και θα ασκή-
σουμε την απαραίτητη πίεση στις αντί-
στοιχες ηγεσίες μας υπέρ της επανέ-
ναρξης των διαπραγματεύσεων από
το σημείο που διακόπηκαν στο Κραν
Μοντάνα.
…Ονειρεύομαι μια ομοσπονδιακή
Κύπρο όπου και οι δύο γλώσσες, ελ-
ληνικά και τουρκικά, θα διδάσκονται
και θα μαθαίνονται στα σχολεία και
όπου οι Κύπριοι θα μιλούν και τις δύο
άπταιστα. Στο ίδιο πλαίσιο, ονειρεύο-
μαι την μέρα που η τουρκική γλώσσα,
ως μία από τις δύο επίσημες γλώσσες
της Κύπρου, θα γίνει και επίσημη
γλώσσα της ΕΕ. Αυτό θα έπρεπε να
είχε ήδη γίνει τη στιγμή που ενταχθή-
καμε στην ΕΕ. Αυτή η ανωμαλία πρέ-
πει να διορθωθεί!
…Ονειρεύομαι τη μέρα που μια ομο-
σπονδιακή Κύπρος θα είναι πλήρως
αποστρατιωτικοποιημένη και όλες οι
αμυντικές δαπάνες θα διοχετεύονται
στην εκπαίδευση, την υγεία και άλλες
κοινωνικές υπηρεσίες…
…Ονειρεύομαι τη μέρα που σε μια
ομοσπονδιακή Κύπρο θα μπορέσουμε
να ιδρύσουμε μια Επιτροπή Αλήθειας
και Συμφιλίωσης, όπως ιδρύθηκε στη
Νότια Αφρική και σε πολλές άλλες
χώρες με παρόμοια προβλήματα. Η
ίδρυση μιας Επιτροπής Αλήθειας και
Συμφιλίωσης, που θα αναλάβει τη
διερεύνηση των παραβιάσεων των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων που δια-
πράχθηκαν από το 1963 έως το 1974,
θα χρησιμεύσει για να απαντήσει στα
πολλά αναπάντητα ερωτήματα που
δημιουργήθηκαν από αναγκαστικές
εξαφανίσεις, παράνομες εκτελέσεις
και άλλα εγκλήματα που διαπράχθη-
καν, ξεκινώντας έτσι τη διαδικασία
επούλωσης.
…Χρειαζόμαστε σεισμική αλλαγή
νοοτροπιών! Πρέπει να απαλλαγούμε
από τον δηλητηριώδη εθνικισμό και
κάθε ρατσισμό και προκαταλήψεις
που έθρεψαν το μίσος και τη μισαλ-
λοδοξία! Ας βοηθήσουμε να γίνει
αυτή η αλλαγή! Οι γυναίκες της Βό-
ρειας Ιρλανδίας τα κατάφεραν! Γιατί
όχι και εμείς;».

ΕΞ ΙΔΙΩΝ
Το τέρας του αναλφαβητισμού μπορεί να καταπολεμηθεί
Μ
έσα στα πλαίσια των συζητήσε-
ων με την υπουργό για την πο-
ρεία ολικής αναδόμησης της
εκπαίδευσης, γίνεται λόγος με-
ταξύ άλλων και για το ολοήμερο σχο-
λείο, για αυτό και ο τίτλος του άρθρου
«Το τέρας του αναλφαβητισμού μπορεί
να καταπολεμηθεί». Επανερχόμεθα σε
αυτό το θέμα επειδή πιστεύουμε ακρά-
δαντα ότι με τη σωστή λειτουργία του
Ενιαίου Ολοήμερου Σχολείου σε υπο-
χρεωτική βάση θα φέρει πολύ θετικά
αποτελέσματα όσον αφορά το «τέρας»
του αναλφαβητισμού, που πρέπει να
ομολογήσουμε εί-
μαστε αντιμέτωποι
με ένα μέγιστο
πρόβλημα στην εκ-
παίδευση.
Σήμερα το ενιαίο
ολοήμερο σχολείο
εφαρμόζεται υπο-
Του δρος χρεωτικά μόνο σε
Παναγιώτη τρία σχολεία πα-
Κ. Μαύρου* γκυπρίως και δεν
έχουμε αρκετή
γνώση για τα αποτελέσματα των πιο
πάνω σχολείων. Δυστυχώς, η τάση
όσον αφορά τα προαιρετικά ολοήμερα
σχολεία δεν είναι ενθαρρυντική αφού
ένας μεγάλος αριθμός αυτών των σχο-
λείων δυσλειτουργεί. Φαίνεται ότι η
άποψη για πραγματικά ολοήμερο σχο-
λείο το οποίο πρέπει να θεωρείται η
φυσιολογική επέκταση της πρωινής
φοίτησης με τους ίδιους δασκάλους
των παιδιών έχει περιοριστεί στα πιο
πάνω ενιαία ολοήμερα σχολεία.
Οι στόχοι του ολοήμερου σχολείου
αρχίζουν από την ολόπλευρη καλλιέρ-
γεια και ανάπτυξη του παιδιού, με
εμπλουτισμό του αναλυτικού προγράμ-
ματος με θέματα που ικανοποιούν ειδι-
κά ενδιαφέροντα των παιδιών και με
AHAPARUS - AHAPARUS
Μετανάστευση, παρτ ουάν (μέρος 1ο)
Τ
ο θέμα της επικαιρότητας που
για κάποιους αποτελεί τζαι το
πιο εύκολο μέσο για να ανέλ-
θουν στα πολιτικά δρώμενα
αρπάζοντας ψήφους είτε μέσω της
ρατσιστικής ρητορικής τους είτε της
άνευ όρων υποστήριξης. Στα παλιά
χρόνια το να μεταναστεύσεις σήμαι-
νε να πάεις παρπατητός σε μιαν άλ-
λη περιοχή με πιο πολλύν φαΐ ή πιο
μετά να πιάσεις τον στρατό σου τζαι
να κατακτάς με
τ η β ία ό π ο ιο ν
εβρέθετουν στον
δρόμο σου. Ανα-
λόγως σε ποια
πλευρά ήσουν, το
όλο ζήτημα απο-
τελούσε στιγμές
Της περηφάνιας για
Γιάννας την τάχα μου
Λαζάρου εξάπλωση της δι-
κής σου κουλ-
τούρας ενώ αν ήσουν που την άλλην
πλευρά έβλεπες την καταστροφή
τζαι καταδυνάστευση του δικού σου
λαού, π.χ. Μέγα Αλέξανδρος. Φυσι-
κά έν’ εντελώς γελοίο να συζητούμε
το ζήτημα που άποψη έθνους αφού
το DNA μας φωνάζει που μόνον του
για τες καταγωγές μας που ούλλα τα
πλάτη τζαι μάκρη της Γης.
Σήμερα τα πράματα έν’ πολλά πιο
περίπλοκα αφού πλέον υπάρχουν
οι διεθνείς συμφωνίες για τα σύνο-
ρα των κρατών τα οποία αναγνωρί-
ζονται σχεδόν από όλους, φυλάσ-
σονται ως κόρη οφθαλμού τζαι
υπάρχουν ειδικές διαδικασίες που
πρέπει να ακολουθούνται αν επιθυ-
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ
Η διεκπεραίωση
της «κατ’ οίκον
εργασίας» στο
ολοήμερο σχολείο
μπορεί να δώσει
διέξοδο για να
ελευθερώσει το παιδί
μεί κάποιος να πάει κάπου αλλού
εκτός των συνόρων του. Για πολ-
λούς τζαι διάφορους λόγους όμως
οι άνθρωποι αναγκάζονται ή επιλέ-
γουν να θέλουν να παν αλλού χω-
ρίς να είναι πάντα ευπρόσδεκτοι ως
μόνιμοι κάτοικοι. Τότε η ανάγκη
τους τούτη τους οδηγεί σε αυτό που
λέμε παράνομη μετανάστευση με
όποιο μέσο βρουν, το οποίο στις
πλείστες των περιπτώσεων είναι
άκρως επικίνδυνο για τις ζωές
τους. Τζαι τούτο καταδεικνύει το
ποσόν ευάλωτη τζαι απελπισμένη
είναι η πλειοψηφία τούτων των αν-
θρώπων για να φτάνουν να παίζουν
ΕΛΕΥΘΕΡΑ
Τ Η Σ
δραστηριότητες που προάγουν την κοι-
νωνικοποίηση καθώς και άλλα μεταξύ
αυτών και η κατ’ οίκον εργασία – ενι-
σχυτική διδασκαλία.
Δυστυχώς, όλες οι έρευνες δείχνουν
τρομακτικά ποσοστά αναλφαβητισμού
και πρέπει εδώ και τώρα να μας προ-
βληματίσουν, φτάνουν πλέον τα λόγια
τα μεγάλα. Έργα χρειάζονται και είναι
εδώ που το ολοήμερο σχολείο πρέπει
να υλοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό
τρόπο. Αυτός ο τρόπος, κατά τη γνώμη
μου, είναι η ασχολία των μαθητών με
την «κατ’ οίκον εργασία» σε στυλ ενι-
σχυτικής διδασκαλίας που είναι ο φό-
βος κι ο τρόμος των γονιών και που θα
περιλαμβάνει σίγουρα και εργασίες
κάτω από την επιτήρηση και καθοδήγη-
τη ζωή τους κορώνα γράμματα.
Η Ιστορία έχει δείξει πως η μετα-
νάστευση βοηθά μακροχρόνια στην
οικονομία μιας χώρας. Το θέμα
όμως σήμερα είναι πως έν’ πολλά
πιο εύκολο να βρεθείς που τη μια
χώρα στην άλλη με τα μέσα μαζικής
μεταφοράς, πολλά πιο γλήορα τζαι
δεδομένου το πως ζούμε στοιβαγ-
μένοι σε πόλεις, τούτον που μόνον
του έν’ θέμα μεγάλου προβληματι-
σμού. Η μετανάστευση δεν θα στα-
ματήσει αλλά αντιθέτως θα ενταθεί
ακόμα παραπάνω δεδομένης της
κλιματικής αλλαγής τζαι της επερχό-
μενης «δυναστείας» της τεχνητής
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
ση των δασκάλων τους που σίγουρα
μέσω της κατ’ οίκον εργασία θα βοηθή-
σουν σε βάθος και τους αδύνατους
μαθητές με τον αναλφαβητισμό να υπο-
χωρεί σταδιακά. Είμαστε σίγουροι για
το όφελος που μπορεί να μας προσφέ-
ρει ένα υποχρεωτικό ολοήμερο σχολείο
σε παγκύπρια βάση.
Η διεκπεραίωση της «κατ’ οίκον ερ-
γασίας» στο ολοήμερο σχολείο μπορεί
να δώσει διέξοδο για να ελευθερώσει
το παιδί να ασχοληθεί με τα δικά του
ενδιαφέροντα και τους γονείς να ασχο-
ληθούν μαζί του μέσα από συνθήκες
αγάπης και κατανόησης που θα το βο-
ηθήσουν να αναπτυχθεί ομαλά.
Θα προχωρούσα ένα βήμα πιο κάτω
να εισηγηθώ τα παιδιά να αφήνουν τις
Δεν είναι λύση
το δεν θέλουμε
κανένα διότι η
αλήθκεια ένει
πως θέλουμεν τζιαι
μάλιστα αρκετούς,
αλλά ούτε το
να έρτουν ούλλοι
οι κατατρεγμένοι
μονομιάς δαμαί
όσον φιλάνθρωποι
τζαι αν είμαστε
νοημοσύνης σε συνδυασμό με την
όλο τζαι μεγαλύτερη αυτοματοποίη-
ση. Μπορεί δηλαδή να βλέπουμε
σήμερα τις επιπτώσεις της μετανά-
στευσης σαν το μοναδικό μας «πρό-
βλημα», όμως τούτη η κοντοφθαλ-
μία μας θα στοιχίσει στα παιθκιά τζαι
τα εγγόνια μας, ειδικά σε έναν νησί
που κινδυνεύει να μείνει δίχα νερό
στο εγγύς μέλλον τζαι άρα να γίνου-
μεν οι ίδιοι «παράνομοι» μετανά-
στες σε λία χρόνια.
Υπάρχουν πολλά μα πάρα πολλά
ζητήματα που προκύπτουν που τα
μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα
ειδικά προς περιοχές περιορισμέ-
45
τσάντες με τα βιβλία τους στο σχολείο
και να παίρνουν σπίτι μόνο βιβλία λογο-
τεχνικά ή γενικού ενδιαφέροντος που
θα διαβάζουν για ξεκούραση και ανα-
νέωση των πνευματικών τους δυνάμε-
ων με τα κατάλληλα κίνητρα για τη πιο
πάνω συνήθεια από μέρους του σχο-
λείου. Είναι γι’ αυτό που πρέπει και οι
βιβλιοθήκες των σχολείων να εμπλου-
τιστούν κατάλληλα, να επιπλωθούν και
διαρρυθμιστούν με γούστο για να ελκύ-
ουν τα παιδιά που σιγά - σιγά θα αγα-
πήσουν τον πιο πολύτιμο χώρο για έναν
μαθητή που τόσο περιφρονημένος βρί-
σκεται στη συνείδηση όλων.
Θα ήθελα να τονίσω ξανά το όφελος
που θα έχει ο μαθητής από το ολοήμε-
ρο σχολείο αν τεθεί στη σωστή του
βάση, δηλαδή σε υποχρεωτική βάση.
Πρέπει όλοι να καταλάβουμε ότι το
ολοήμερο σχολείο δεν θα είναι παιδο-
κομικός σταθμός αλλά προσφορά για
ανάπτυξη των ικανοτήτων των παιδιών
μας για πραγματική μελέτη σε βάθος
και έρευνα που θα εξαλείψει τα απαρά-
δεκτα ποσοστά αναλφαβητισμού που
κάνουν την εμφάνισή τους στο γυμνά-
σιο, θα βοηθήσει τα ικανά παιδιά να
γίνουν ικανότερα, θα συσφίξει τις σχέ-
σεις μαθητών και δασκάλων που θα
βρίσκονται περισσότερο χρόνο μαζί, θα
δώσει περισσότερο χρόνο στο παιδί για
μη καθοδηγούμενο παιχνίδι στη γειτο-
νιά με την ομάδα του και θα βελτιώσει
τις σχέσεις στην οικογένεια του παιδιού.
Βεβαίως, θα υπάρξει οικονομικό κό-
στος αλλά θα πρέπει να το επωμιστού-
με γιατί η παιδεία είναι ο θησαυρός που
θα δώσει ώθηση στη νέα γενιά για μια
πορεία προς το φως.
* ΒΑ, ΜΑ, PhD, πρώην επιθεωρητή και
πρώτου λειτουργού Εκπαίδευσης,
Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού
νων δυνατοτήτων. Δεν είναι λύση
το δεν θέλουμε κανένα διότι η αλή-
θκεια ένει πως θέλουμεν τζαι μάλι-
στα αρκετούς, αλλά ούτε το να έρ-
τουν ούλλοι οι κατατρεγμένοι μο-
νομιάς δαμαί όσον φιλάνθρωποι
τζαι αν είμαστε. Αν δηλαδή πιάνεις
έναν μισθό χιλίων ευρώ τον μήνα
τζαι θέλεις να κάμεις δέκα κοπε-
λούθκια θα είναι αδύνατον να τα
φκάλεις πέρα τζαι θα χρειάζεσαι
κρατική βοήθεια. Αν δε η πλειοψη-
φία θα βρίσκεται σε οικονομική
δυσχέρεια τότε απλά δεν θα υπάρ-
χει κοινωνικό κράτος για να στηρί-
ζει όσους το χρειάζονται. Έν’ απλά
μαθηματικά. Η δε επιβάρυνση στο
ίδιο το περιβάλλον θα είναι τερά-
στια διότι ούλλοι, τούτοι ντόπιοι
τζαι ξένοι, θα πρέπει κάπου να μεί-
νουν. Θα χρειάζονται στέγη τζαι
άρα γη για να κτίσουν πάνω, νερό
που έν’ δυσεύρετο, ηλεκτρισμό,
αποχέτευση, θα έχουν σκύβαλα να
πεταχτούν. Όπως επίσης θα χρειά-
ζονται άμεση θέση εργασίας για να
μπορούν να αγοράζουν φαγητό τζαι
όχι να το κλέβουν, θα χρειάζονται
ιατρική περίθαλψη τζαι άρα για-
τρούς, νοσοκόμους, φάρμακα, κλί-
νες, σχολεία να μορφώνονται κ.λπ.
Τούτα ούλλα δεν είναι διαθέσιμα
που τη μια στιγμή στην άλλη. Δεν
βλαστούν γιατροί πας τα δεντρά για
παράδειγμα. Πόση γη θα παραμένει
για καλλιέργεια αν είναι να συνα-
χτούμεν δέκα εκατομμύρια πλά-
σματα πας σ’ έναν ρότσον;
Ττου μπι κκοντίνιουντ
(έπεται συνέχεια)

46
Το ομορφότερο χωριό της Κύπρου
Οδοιπορικό στο Κάρμι
Τ
ετάρτη 10 Αυγούστου 2022.
Μετά από 48 χρόνια, ξεκινάμε
με τον ξάδερφο Άνδρο και τη
σύζυγό μου Ξένια για το πιο
όμορφο χωριό, το Κάρμι. Τα συναι-
σθήματα ανάμεικτα. Για μένα μια νέα
επίσκεψη μετά από 48 χρόνια, για
την Ξένια, πρώτη φορά. Αφού περά-
σαμε το οδόφραγμα του Αγίου Δο-
μετίου, κατευθυνθήκαμε μέσω Κιό-
νελι για τον Άγιο Ιλαρίωνα. Εντελώς
άγνωστα μέρη, σε σχέση με το τι
βλέπαμε πριν το 1974. Οδεύαμε σε
έναν αυτοκινητόδρομο σε σχέση με
τότε. Φτάνοντας στον Άγιο Ιλαρίωνα
(Άη Λαρκό) αντικρύσαμε την πανέ-
μορφη θέα προς την Κερύνεια, τον
Άη Γιώρκη, το Τριμύθι, το Κάρμι,
κ.λπ. Στη βουνοπλαγιά διακρίνονται
ξενοδοχεία αλλά
και μεγάλες επαύ-
λεις με τις πισίνες
τους. Τόση φυσική
ομορφιά, ατέλειω-
τη. Χωριά τοποθε-
τημένα στο πράσινο
αντίκρυ στη θάλασ-
Του σα. Το κάστρο βέ-
Λουκά βαια έχει τη δική
Στυλιανού του ιστορία. Περπα-
τήσαμε όλο το κά-
στρο, μια αρχιτεκτονική που σου
γεννά απορίες πώς κατάφεραν και
κτίσανε αυτό το οικοδόμημα σε τέ-
τοιο δύσβατο μέρος αλλά και για τη
λειτουργικότητά του που είχε για την
εποχή. Βγάλαμε τις φωτογραφίες
μας και αναχωρήσαμε για το Κάρμι.
Στον δρόμο η συνομιλία περιστρεφό-
ταν για το τι θυμόμουν για το Κάρμι πριν
το 1974. Κάποιες φωτογραφίες από
μνήμης, μου ήταν ακόμα πολύ ζωντα-
νές, όπως και το ίδιο το δρομολόγιο.
Πρώτη αντίκρυση στον δρόμο ήταν το
εκκλησάκι της Παναγίας Χρυσοτριμη-
θιώτισσας στο Τριμύθι. Στον χώρο αυ-
τόν κάθε Δευτέρα του Πάσχα μαζευό-
ταν όλο το χωριό και συγγενείς για το
μεγάλο πανηγύρι. Παντού οι οικογένει-
ες αγαπημένες έκαναν τις σούβλες
τους. Χαρακτηριστικό της εποχής ήταν
τόσο η πρώτη ύλη (ξύλα ξηρά αντί καρ-
βούνων) και για σούγλα εχρησιμοποι-
ούσαμε τότε ίσιες βέρκες από δάφνη ή
τερατσιά. Αξέχαστες εμπειρίες.
Συνεχίσαμε τον δρόμο μας για το
Κάρμι. Πλησιάζοντας στο χωριό, θυ-
μήθηκα την κατηφόρα στη συγκεκρι-
μένη στροφή. Τότε, ήταν το χαρακτη-
ριστικό που είχα στο μυαλό μου για
το πότε φτάναμε στο χωριό. Σταθ-
μεύσαμε στην πλατεία, δίπλα από την
εκκλησία της Παναγίας Χρυσελεού-
σας στο Κάρμι. Τα τρία κυπαρίσσια
που αγέρωχα ορθώνονταν είναι το
χαρακτηριστικό του χωριού. Το ένα
από τα τρία είναι λίγο πιο χαμηλό,
αφού μια ρουκέτα το 1974 το έκοψε
στα δυο. Κάποιες εικόνες δεν άλλα-
ξαν τίποτα. Το καμπαναριό της εκκλη-
σίας με τους νέους τότε να τραβάνε
όλοι μαζί την αλυσίδα για να κτυπά η
καμπάνα, και πολλές φορές παρά το
Oι περιοχές, τα αρχαία και ο Πενταδάκτυλος
Χωριό της επαρχίας Κερύνειας, στη
γεωγραφική περιφέρεια του Πεντα-
δάκτυλου, περί τα 8,5 χμ. νοτιοδυτικά
της πόλης της Κερύνειας. Βρίσκεται
κατεχόμενη από το 1974, από τα
τουρκικά στρατεύματα εισβολής της
Κύπρου. Το Κάρμι είναι κτισμένο στη
βόρεια πλευρά του δυτικού τμήματος
της οροσειράς του Πενταδάκτυλου,
σε μέσο υψόμετρο 320 μέτρων. Το
ανάγλυφο, σ’ ολόκληρη σχεδόν τη
διοικητική έκταση του χωριού, είναι
τραχύ με απότομες πλευρές και στε-
νές βαθιές κοιλάδες. Το υψόμετρο
αυξάνεται από τα βόρεια προς τα νό-
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023
πάχος της, ένεκα της τριβής, να μην
αντέχει το βάρος και να κόβεται πέ-
φτοντας πάνω στα κεφάλια των νεα-
ρών που κρεμόντουσαν από την
αλυσίδα. Ανηφορίσαμε για εντός του
χωριού. Ο καφενές του Ευθύβουλου,
όπως και τότε, στη θέση του, αλλά
βουβός, χωρίς τους Καρμιώτες του.
Λίγο πιο πάνω, η δεξαμένη στη θέση
της, ενώ το νερό έτρεχε όπως και
τότε, δροσερό, κρυστάλλινο. Βάλαμε
στο πρόσωπό μας λίγο νερό. Ελεύ-
θερο κρύο νερό, να μας θυμίζει το
ελεύθερο Κάρμι, όπως ήταν πριν.
Στις συνομιλίες μας, ήρθε στη μνή-
μη μας και η προγιαγιά μας, που ήταν
παπαδιά. Όπως μας έλεγε και η μάνα
μου, η Μαρούλα, γύρω στα 110-112
χρόνια της, η προγιαγιά μας κατά
μυστήριο τρόπο μετά τη θεία λει-
τουργία της Κυριακής χάθηκε από το
χωριό. Λέγεται δε ότι κατά την εξα-
φάνισή της το χωριό σκεπάστηκε
τια, όπου καθίσταται βουνίσιο με ψη-
λές απότομες βουνοκορφές. Οι κυρι-
ότερες από αυτές είναι ο Άγιος Ιλαρί-
ων (725 μ.) στα νοτιοανατολικά του
χωριού και οι κορφές Κουρδέλλα
(856 μ.) και Προφήτης Ηλίας (888
μ.) στα νοτιοδυτικά του. Το τοπίο είναι
διαμελισμένο από πολλά μικρά ρυά-
κια που πηγάζουν από την κορυφο-
γραμμή του Πενταδάκτυλου και χύνο-
νται στη θάλασσα της Κερύνειας.
Από γεωλογικής απόψεως, στη δι-
οικητική έκταση του χωριού κυριαρ-
χούν οι αποθέσεις του φλύσχη, οι
ασβεστολιθικοί ψαμμίτες, οι άμμοι, τα
ΕΛΕΥΘΕΡΑ
Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ
από ένα σύννεφο. Παρά τις προσπά-
θειες της οικογένειας και των χωρι-
ανών, δεν την έβρισκαν. Δεκαπέντε
μέρες μετά, τη βρήκαν δίπλα από το
εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Ήταν
ντυμένη κανονικά με αλλαγμένα
ρούχα και αναλλοίωτο το σώμα, ανέ-
παφο (την κυριακάτική της στολή την
είχε αφήσει στο σπίτι). Να σημειώ-
σουμε ότι λόγω του πολύ δύσβατου
του μονοπατιού που οδηγούσε στο
μοναστήρι, και νέοι ακόμα δεν μπο-
ρούσαν εύκολα να πάνε. Ανέβηκε
προς τη μονή του Προφήτη Ηλία, που
στέκεται σαν φύλακας Άγγελος προς
το Κάρμι από πάνω, και αφού είχε
αλλάξει τη στολή της, κάθισε κάτω
από τον πεύκο πλησίον της μονής και
έφυγε ήσυχη προς την αιωνιότητα.
Τέτοια Αγία ήταν, που σε τέτοια ηλι-
κία ανέβηκε τα δύσβατα μονοπάτια
προς το μοναστήρι.
Δίπλα στη δεξαμένη ήταν το σπίτι
χαλίκια και οι συμπαγείς ασβεστόλιθοι
του Πενταδάκτυλου που κατά τόπους
έχουν μαρμαροποιηθεί. Επίσης, ο γε-
ωλογικός σχηματισμός της Λαπήθου
με τις μάργες, τις κρητίδες, τις μαργα-
ϊκές κρητίδες, τους ασβεστόλιθους και
τις λάβες, κάνει αισθητή την παρουσία
του στην περιοχή του χωριού. Πάνω
στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν
ξερορεντζίνες και εδάφη τέρρα ρόζα.
Το χωριό δέχεται μια μέση ετήσια βρο-
χόπτωση περί τα 550 χιλιοστόμετρα.
Στην περιοχή του εκαλλιεργούντο,
πριν από την τουρκική εισβολή του
1974, κυρίως τα σιτηρά, οι ελιές, οι
Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
Η κουβέντα
της θείας Ξενούς που
μου είπε τότε,
στριφογυρίζει
μέχρι και σήμερα στο
μυαλό μου. Μου
είναι αξέχαστη.
«Κόψε πουρνελούες,
γιατί να δούμε
πότε εν’
νά ξαναέρτουμε…»
της Λευκούς, όπως την έλεγαν. Την
περίοδο 1955-1959, οι Άγγλοι έκα-
ναν τακτικές επιδρομές και ελέγχους
στο σπίτι της επειδή καταζητούσαν
τον γιο της που είχε βγει αντάρτης
στον αγώνα.
Κανονικό ρεπορτάζ
Συνεχίσαμε τη βόλτα μας, και η ξενά-
γηση από τον ξάδερφο ήταν κάτι παρα-
πάνω από κανονικό ρεπορτάζ δημοσι-
ογράφου. Ήξερε τα πάντα. Από όπου
περνούσαμε, έλεγε και μια ιστορία, ένα
γεγονός. Μια εμπειρία. Θα μπορούσε
να είναι μια ταινία με μια ολόκληρη ζωή
να καταγράφεται σε λίγα λεπτά. Περπα-
τήσαμε σε όλο το χωριό.
Έψαχνα για το σπίτι της θείας Μα-
ρουλούς και του Μάρκου, το τελευταίο
τότε του χωριού στην πλαγιά του βου-
νού. Από εκεί, ένιωθες πως αν άπλω-
νες το χέρι σου θα έφτανε στη θάλασ-
σα. Τέτοια η θέση του, με τη θέα της
χαρουπιές και λίγα εσπεριδοειδή (κυ-
ρίως λεμονιές). Ωστόσο, μια σημαντι-
κή έκταση του χωριού παραμένει
ακαλλιέργητη. Μέρος του δάσους του
Καρμιού, στα νότια του χωριού, εμπί-
πτει στα διοικητικά του όρια. Η κτηνο-
τροφία ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Από
συγκοινωνιακής απόψεως, το Κάρμι
συνδέεται στα βόρεια με το χωριό
Τριμίθθι (περί τα 2 χμ.) και μέσω του
με την πόλη της Κερύνειας.
Η περιοχή του Καρμιού στη σημαντι-
κή (λόγω γειτνιάσεως προς τα απέναντι
παράλια της Μικράς Ασίας) βόρεια πε-
ριοχή της Κύπρου εκατοικείτο κατά τα
θάλασσας να απλώνεται αντίκρυ. Δεν
το γνώρισα όμως σήμερα, αφού κτί-
στηκαν μπροστά/πιο κάτω άλλα σπίτια
ψηλά, ποιος ξέρει ποιων.
Συνεχίσαμε το περπάτημα. Αυτό
ήταν το σπίτι της θείας Άννας και
Ξενή, εκείνο το σπίτι της Βρυσιω-
τούς, το άλλο του Σμιλύ κ.λπ. Προχω-
ρήσαμε προς το σπίτι της θείας Ξε-
νούς και Βασίλη Κουρμουζή, των
γονιών του Άνδρου. Αλλοιώθηκε η
όψη του/εικόνα που είχα στο μυαλό
μου, αφού τώρα κάνανε μια επί-
στρωση/επιχωμάτωση μπροστά του,
καλύπτοντας την εξωτερική σκάλα
που συνέδεε το κάτω δωμάτιο με το
πάνω. Από το παράθυρο του σπιτιού,
μπορούσες να αντικρύσεις όλη την
παραλία της Κερύνειας.
Λίγο παραπέρα, προχωρήσαμε στο
τελευταίο σημείο που βρισκόμουν
τότε. Τότε, αφού είχαμε δει τους συγ-
γενείς μας στο σπίτι του Γιαννή και
Κυριακούς, διασχίσαμε το στενό
δρομάκι και περάσαμε απέναντι
όπου βρισκόταν, και ακόμα υπάρχει,
ένας μικρός φυτόκηπος. Η κουβέντα
της θείας Ξενούς που μου είπε τότε,
στριφογυρίζει μέχρι και σήμερα στο
μυαλό μου. Μου είναι αξέχαστη.
«Κόψε Λούκα μου πουρνελούες, για-
τί να δούμε πότε εν να ξαναέρτου-
με…». Προφητική κουβέντα;
Ήταν Κυριακή, η 14η Ιουλίου 1974.
Παραμονή του Προδοτικού Πραξικο-
πήματος. Τότε που οι Ανθέλληνες της
ΕΚΟΚΑ Β΄ σε συνεργασία με τη Χού-
ντα των Αθηνών, συνέβαλαν στο έργο
των Τούρκων. Προδοσία και εισβολή
αποστέρησαν από τους Καρμιώτες
αλλά και όλους τους πρόσφυγες τα
σπίτια τους, τις περιουσίες τους.
Αυτό όμως που κανείς δεν μπορεί
να πάρει είναι τις αναμνήσεις μας, τα
βιώματά μας. Το Κάρμι, στο μυαλό μας
θα είναι πάντα ελεύθερο. Θα είναι
πάντα το χωριό των γονιών μας, των
θείων μας, των παππούδων μας.
Έξω από το χωριό
Φεύγοντας, λίγο έξω από το χωριό
κατεβαίνοντας προς το Τριμύθι, ένα
αυτοκίνητο ερχόμενο από την απέναντι
κατεύθυνση με κυπριακές πινακίδες
μας σταμάτησε. Μας ήταν άγνωστοι.
Μιλώντας κυπριακά, μας ρώτησε αν
ξέρουμε πού είναι το χωριό Κάρμι. Ο
ξάδερφός μου που ήταν και ο οδηγός
μας, ξέροντας πολλούς Καρμιώτες, τον
ρώτησε αν ήταν Καρμιώτης. Εκείνος
απάντησε πως «όχι, αλλά η σύζυγος
του κουρέα μου, μου είπε ότι υπάρχει
ένα πολύ όμορφο χωριό που ονομάζε-
ται Κάρμι, και ήθελα να το επισκεφτώ».
Αφού του εξήγησε πώς θα φτάσει ακρι-
βώς, μας ευχαρίστησε, και συνέχισε για
να διαπιστώσει και ιδίοις όμμασι το
ομορφότερο χωριό, το Κάρμι!
Ανεξάρτητα από την κατοχή, το
Κάρμι για εμάς θα εξακολουθήσει να
είναι το ομορφότερο χωριό της Κύ-
πρου! Ελεύθερο στη σκέψη και στην
καρδιά μας!
αρχαιότατα χρόνια. Στην περιοχή του
χωριού υπάρχει αρχαίο νεκροταφείο
που χρονολογείται στη Μέση Εποχή του
Χαλκού. Ανασκαφές έχει διενεργήσει
εκεί αυστραλιανή αρχαιολογική απο-
στολή στα 1962. Μεταξύ των διαφό-
ρων ευρημάτων περιλαμβάνεται ένα
σημαντικό «καμαραϊκό» κύπελλο που
είχε εισαχθεί στην Κύπρο από την Κρή-
τη κατά τη Μεσομινωική II εποχή. Τα
αγγεία της τεχνοτροπίας του ονομάζο-
νται «καμαραϊκά» επειδή τα πρώτα απ’
αυτά είχαν βρεθεί στο σπήλαιο των
Καμάρων της Κρήτης.
polignosi.com

Βία: Θεατές, υποκινητές και θύματά της
Β
ία. Υπάρχει παντού γύρω μας.
Είμαστε θεατές της, υποκινητές
της, θύματα αυτής. Έχει γίνει
τόσο αναπόσπαστο μέρος της
ζωής μας που αρκετές φορές δεν
μας προξενεί καν εντύπωση. Την
αναμένουμε, την θεωρούμε σαν φυ-
σικό επόμενο πράξεων, γεγονότων,
καταστάσεων. Εκτιθέμεθα σε αυτήν
από πολύ μικρή ηλικία και εξοικειω-
νόμαστε μαζί της.
Καθημερινά ερχόμαστε σε επαφή
με πλήθος ερεθισμάτων που άδηλα
ή πρόδηλα σχετίζονται με τη βία και
μας περνούν μηνύματα, κυρίως ασυ-
νείδητα, που τη φυσιολογικοποιούν.
Έτσι είναι η ζωή.
Η βία χρησιμοποιείται ως μέσο πει-
θούς, για να εξαναγκαστεί κάποιος να
κάνει κάτι, ως μέθοδος τιμωρίας,
γιατί κάποιος έκα-
νε κάτι που δεν
έπρεπε ή δεν έκα-
νε κάτι που έπρε-
πε και υφίσταται
τις συνέπειες, ως
μέθοδος σωφρο-
νισμού και απο-
Της τροπής επανάλη-
Νικολίας ψης μιας ανεπιθύ-
Ζωμένου* μητης συμπερι-
φοράς στο μέλ-
λον, ως γενικότερο «όπλο» κυριαρ-
χίας και εξουσίας. Σωστό είναι αυτό
που επιβάλλει ο δυνατός, συχνά με
την άσκηση κάποιας μορφής βίας.
Η βία χρησιμοποιείται για την από-
κτηση υλικών αγαθών, κύρους, κοι-
νωνικής ή επαγγελματικής θέσης, για
την ικανοποίηση επιθυμιών και ανα-
γκών ή ως μέσο εκτόνωσης θυμού,
έντασης, μίσους.
Όταν ένας άνθρωπος έχει διδαχτεί
πως μόνο με τη βία μπορείς να πάρεις
αυτό που θέλεις, ότι αυτός είναι ο πιο
αποτελεσματικός τρόπος για να γίνο-
νται τα πράγματα όπως επιθυμεί εκεί-
νος και να επιβάλλεται στους άλλους,
τότε με αυτόν τον τρόπο θα λειτουρ-
γεί. Και συνήθως είναι αποτελεσματι-
κός αυτός ο τρόπος γιατί η βία προκα-
λεί φόβο και συνεπώς ελαχιστοποιεί
τις πιθανότητες αντίστασης από τη
μεριά του θύματος, ειδικά στην περί-
πτωση του εκφοβισμού και της άσκη-
σης σωματικής βίας.
Διαβάστε σχετικά: Πως αντιστέκομαι
στη βία, πως επικοινωνώ δημιουργικά
Πολλές φορές οι άνθρωποι γίνονται
βίαιοι χωρίς προφανή λόγο. Γιατί ανα-
παράγουν πρότυπα και μοτίβα συμπε-
ριφοράς που έχουν εσωτερικευτεί και
αφομοιωθεί από πρώιμες εμπειρίες
και βιώματα, με αφετηρία, συνηθέστε-
ρα, την ίδια τους την οικογένεια. Οι
περισσότεροι θύτες υπήρξαν θύματα
στο παρελθόν και στην προσπάθειά
τους να μην ξαναβρεθούν σε παρόμοια
θέση διαλέγουν το ρόλο του θύτη κι όχι
του θύματος.
Επιπλέον, ακριβώς επειδή οι θύτες
της βίας έχουν εκτεθεί σε αυτήν από
μικρή ηλικία την έχουν κανονικοποι-
ήσει και ενστερνιστεί, άρα και αποδε-
χτεί. Η βία φέρνει βία. Τα παιδιά βλέ-
πουν, τα παιδιά κάνουν. Είτε πρόκειται
για οικογενειακά βιώματα είτε για
παρέες συνομηλίκων είτε για βίαιες
εικόνες που τους έχουν αποτυπωθεί
από την τηλεόραση, το ίντερνετ, τα
βιντεοπαιχνίδια…
Η βία υπάρχει παντού και συχνά πα-
ρουσιάζεται ως αναγκαία λύση, διέξο-
δος, «αναγκαίο κακό». Πήγαινε γυρεύ-
οντας. Με προκάλεσε. Εγώ δεν το
’θελα, εκείνος/η/οι με ανάγκασαν. Δεν
μου άφησε άλλη λύση. Εγώ δεν φταίω,
οι άλλοι με οδήγησαν εκεί.
Η βία έχει κανονικοποιηθεί και ως
μέθοδος αυτοπροστασίας, όχι μόνο
στα πλαίσια της άμυνας απέναντι σε μια
επίθεση που θα δεχτεί κάποιος, αλλά
και ως αμυντική επίθεση «γαβγίζω και
δαγκώνω» προληπτικά, για να αποτρέ-
ψω οποιαδήποτε απόπειρα να πάρει
κάποιος κάτι που μου ανήκει ή που
ΕΛΕΥΘΕΡΑ
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ 47
Καθημερινά
ερχόμαστε σε
επαφή με πλήθος
ερεθισμάτων που
άδηλα ή πρόδηλα
σχετίζονται με τη
βία και μας περνούν
μηνύματα, κυρίως
ασυνείδητα, που τη
φυσιολογικοποιούν
θεωρώ ότι μου ανήκει. ψεις, το πόσο ανεπαρκείς νιώθουν Με αυτόν τον τρόπο αισθάνονται των άλλων από φθόνο και μίσος.
Επιπροσθέτως, βία συναντάται στην πραγματικότητα συγκριτικά με καλύτερα με τον εαυτό τους. Ή τουλά- Το διαφορετικό είναι συχνά κάτι που
όταν οι άνθρωποι έρχονται αντιμέτω- τους άλλους. Για να κρύψουν το δικό χιστον έτσι νομίζουν. Νιώθουν πως γίνεται αντιληπτό ως απρόβλεπτο, μη
ποι με κάτι το διαφορετικό, κάτι ή τους φόβο, την ανασφάλειά τους και να έχουν κάποια μορφή δύναμης, εξουσί- κατανοητό, μη ελέγξιμο. Κι ό, τι δεν
κάποιον που αντιτίθεται στα δικά τους καλύψουν τα μειονεκτήματά τους, τεί- ας, ελέγχου. μπορούμε να έχουμε υπό τον έλεγχό
πρότυπα-στάνταρ-κριτήρια και κάτι νουν να προκαλούν το φόβο, τον εξευ- Μπαίνουν στη διαδικασία να ελέγ- μας, το αντιμετωπίζουμε ως απειλή.
που ενδεχομένως ξεχωρίζει από τη τελισμό ή την ταπείνωση των άλλων. χουν τους άλλους, γιατί στην πραγμα-
μάζα ή για κάποιο λόγο μπορεί να μη Στρέφουν αλλού την προσοχή. Στοχο- τικότητα δεν μπορούν να ελέγξουν τη *Γνωσιακής συμπεριφορικής
θεωρείται αποδεκτό. ποιούν κάποιον φαινομενικά πιο αδύ- δική τους ζωή, και συχνά καταστρέ- ψυχοθεραπεύτριας. Σε συνεργασία με το
Η διαφορετικότητα που μπορεί να ναμο για να μη στοχοποιηθούν οι ίδιοι. φουν και υπονομεύουν τα κεκτημένα psychologynow.gr
γίνει στόχος βίας αφορά πληθώρα με-
ταβλητών, όπως το χρώμα του δέρμα-
τος ενός ανθρώπου, τα κιλά του (πολλά
ή λίγα), ο σεξουαλικός προσανατολι-
σμός του, η καταγωγή του, η κοινωνι-
κοοικονομική του θέση, το επάγγελμά
του, η εθνικότητά του, η θρησκεία του,
οι γλωσσικές, πνευματικές ή σωματι-
κές ιδιαιτερότητές του, το φύλο του, οι
πεποιθήσεις του κ.ο.κ.
Η λίστα συνεχίζεται. Κάθε χαρακτη-
ριστικό ενός ανθρώπου που διαφέρει
σε κάτι από την πλειοψηφία, τη μάζα,
μπορεί να δώσει την αφορμή σε κά-
ποιον για να ασκήσει βία εις βάρος του.
Αφορμή, όχι αιτία.
Οι θύτες δεν χρειάζονται αιτία για να
ασκήσουν βία. Τουλάχιστον όχι εξωγε-
νή. Γιατί η πραγματική αιτία της βίας
βρίσκεται μέσα τους. Το πρόβλημα, το
φταίξιμο, το λάθος, δεν είναι του ατό-
μου που υφίσταται τη βία, αλλά αυτού
που την ασκεί.
Ένας άνθρωπος ισορροπημένος,
που τα έχει βρει με τον εαυτό του, έχει
αυτοπεποίθηση, επίγνωση του ποιος
είναι, τι θέλει, τι ικανότητες έχει και πώς
μπορεί να πετύχει αυτά που επιθυμεί,
που έχει καλλιεργήσει τον αυτοσεβα-
σμό, την αγάπη και την αποδοχή στον
ίδιο του τον εαυτό, θα σέβεται και θα
αποδέχεται και τους άλλους. Δεν θα
έχει λόγο να ασχολείται με το τι κάνουν
ή δεν κάνουν οι άλλοι, γιατί θα είναι
αφοσιωμένος στη δική του ζωή και στο
τι κάνει ο ίδιος για να γίνει όχι καλύτε-
ρος των άλλων, αλλά η καλύτερη εκ-
δοχή του εαυτού του.
Ο ανταγωνισμός συχνά φέρνει ζήλια
και η ζήλια μπορεί να οδηγήσει σε επι-
κίνδυνα μονοπάτια. Άνθρωποι που
νιώθουν μειονεκτικά σε σχέση με τους
υπόλοιπους, κατώτεροι, ελαττωματικοί,
συχνά καταφεύγουν στη βία, στις απει-
λές, στα αθέμιτα μέσα για να πετύχουν
αυτό που θέλουν, γιατί γνωρίζουν πως
δεν μπορούν να το πετύχουν αλλιώς.
Οι θύτες φοβούνται. Φοβούνται μή-
πως οι άλλοι δούνε τα δικά τους ψεγά-
δια, τις δικές τους αδυναμίες και ελλεί-
 SUDOKU
48 20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Ε Ε
Υ Υ
Κ Κ
Ο Ο
Λ Λ
Ο Ο

A B

M M
E E
T T
Ρ Ρ
Ι Ι
Ο Ο

A B

Δ Δ
Υ Υ
Σ Σ
Κ Κ
Ο Ο
Λ Λ
Ο Ο

A B
 ΕΛΕΥΘΕΡΑ
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ
https://flic.cy FOOD AND LIFE IN CYPRUS
Τα καλύτερα street food spots στη Ρώμη
Η αιώνια πόλη θα
μπορούσε άνετα να
θεωρείται η βασίλισσα του
street food στην Ευρώπη.
Μερικοί λένε και στον
κόσμο..Ταξιδέψαμε στη
Ρώμη λοιπόν και σας
προτείνουμε 5 spots που
αξίζει να επισκεφτείτε. Όταν
πας στη Ρώμη σίγουρα θα
ενθουσιαστείς από τα
αρχαία και τα μνημεία της.
Η αιώνια πόλη είναι ένα
ανοιχτό υπαίθριο μουσείο.
Όμως είναι και κάτι άλλο.
Είναι ένας παράδεισος για
όσους αγαπάνε το street
food, αφού σε κάθε γωνία της πόλης μπορείς να βρεις μικρά διαμαντάκια για
να δοκιμάσεις κάτι μοναδικό. Όσες φορές και αν έχεις πάει ποτέ δεν είναι
αρκετή. Θες να πας και να ξαναπάς για να τα δοκιμάσεις όλα.
Forno Campo de’ Fiori dal 1880
Αυτός ο ιστορικός φούρνος
βρίσκεται σε μια από τις πιο
όμορφες γειτονιές της Ρώμης.
Συγκεκριμένα θα τον βρεις σε
ένα κάθετο δρόμο, τη Via dei
Chiavari, την παλιά οδό των
κλειδαράδων, όπου και επιβάλ-
λεται να πετύχεις την εξωπραγ-
ματική υπαίθρια αγορά λουλου-
διών. Με το που μπεις μέσα θα
δεις έναν street food παράδεισο
να απλώνεται μπροστά σου και
το πιθανότερο είναι ότι δε θα
ξέρεις τι να πρωτοδιαλέξεις. Τε-
ράστιες μακρόστενες πίτσες
ξεφουρνίζονται συνεχώς και
μπορείς να διαλέξεις, ένα, δύο ή
και γιατί όχι, περισσότερα κομ-
μάτια από τις διαφορετικές πα-
ραλλαγές. Διάλεξε την απλή
pizza rossa, ή τη φοβερή pizza
con prosciutto e fichi δηλαδή με
προσούτο και σύκο. Μην περιμένεις βέβαια να έχει αφράτη ζύμη, αφού η πίτσα ρομάνα
έρχεται αποκλειστικά σε λεπτή και τραγανή βάση. Στο Forno Campo de’ Fiori θα βρεις και
σάντουιτς και άλλα καλούδια, όμως εκεί πάμε για την πίτσα. Ό,τι ώρα και αν είναι.
Two Sizes
Αν ψάχνεις το καλύτερο τιρα-
μισού στη Ρώμη, τότε η απά-
ντηση είναι: Two Sizes. Δεν το
λέει μόνο το tripadvisor, το
λένε και οι ντόπιοι. Βρίσκεται
σε ένα στενάκι κάθετο στην
πιάτσα Ναβόνα και είναι τό-
σο μικρό που αποτελείται
από όλη κι όλη μια βιτρίνα.
Πίσω της φαίνεται το ανοιχτό
εργαστήριο, όπου παρα-
σκευάζεται το τιραμισού σε
δυο μεγέθη, μικρό και μεγά-
λο. Εκτός όμως από το κλα-
σική (και φανταστική) γεύση,
θα το βρεις και με φράουλα,
καραμέλα και με φιστίκι. Αυ-
τό με το φιστίκι πάντως, δεν
πρέπει να το χάσεις. Η μικρή
συσκευασία κόστιζε μόλις
2,5€ ενώ η μεγάλη 3,5€. Η
γεύση σε συνδυασμό με τις
value for money τιμές του,
είναι και ο λόγος που έξω
από το μαγαζί σχηματίζονται
ουρές.
Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ 49
All’Antico Vinaio
Το διασημότερο σάντουιτς
της Ιταλίας ξεκίνησε από
την Φλωρεντία, έχει πλέον
κατακτήσει τον κόσμο (με
καταστήματα σε Νέα Υόρ-
κη και Λος Άντζελες) και
μπορείς να το απολαύσεις
και στη Ρώμη. Δεν είναι
καθόλου δύσκολο να το
βρεις. Βρίσκεται στην
Piazza della Madallena πί-
σω από το Πάνθεον και θα
το καταλάβεις από την τε-
ράστια ουρά που δημιουρ-
γείται απ’ έξω. Βασικά δεν
είναι ένα μαγαζί αλλά δυο,
τα οποία εξυπηρετούν ξε-
χωριστές ουρές. Μην
ακούς ουρές και τρομά-
ζεις. Η εξυπηρέτηση στα
All’Antico Vinaio είναι τα-
χύτατη και σε λίγα λεπτά
θα φτάσεις μπροστά από
τον πάγκο που ετοιμάζο-
νται τα σάντουιτς.
Antico Forno Roscioli
Δεν γίνεται να είσαι στη
Ρώμη και να μην πας στο
Antico Forno Roscioli.
Βασικά, σε κάποιο από
τα Roscioli. Στην ίδια
γειτονιά και σε λίγα μέ-
τρα απόσταση μεταξύ
τους, βρίσκονται ο
φούρνος, το εστιατόρι-
ο-ντελικατέσεν και το
καφέ της οικογένειας
Rosci ol i . Ε μ είς ε δώ
όμως θα μιλήσουμε για
τον φούρνο. Στο Antico
Forno Roscioli δε θα
βρεις μόνο ψωμί -που
λατρεύουν οι ντόπιοι και
φεύγει νωρίς μέσα στη
μέρα. Στις μεγάλες βι-
τρίνες του είναι παρα-
ταγμένες πίτσες, φρέσκα
σάντουιτς, cornetti και πολλά άλλα γλυκά. Είτε διαλέξεις την pizza bianca (λευκή) είτε την
pizza rossa (με σάλτσα ντομάτας) είτε κάποια από τις πολλές άλλες επιλογές δε θα χάσεις.
Ένας μικρός χαμός γίνεται με την πίτσα με stracciatella πέστο βασιλικού από πάνω, που
είναι και η μοναδική με αφράτη ζύμη. Όλες οι άλλες φυσικά είναι λεπτές και τραγανές.
Pizzarium Bonci
Μπορεί να υπάρχουν πιτσα-
ρίες σε κάθε γειτονιά και σε
κάθε γωνιά της Ρώμης, αλλά
αν μια πίτσα είναι η πιο διά-
σημη, αυτή είναι η Pizzarium
Bonci. Βρίσκεται στην βόρεια
πλευρά της πόλης, κοντά στο
Βατικανό. Ο Gabriele Bonci
έχει πάθος με το ζυμάρι, την
πίτσα, τους πειραματισμούς
και τους περίεργους συνδυ-
ασμούς υλικών. Αυτό τον
έκανε διάσημο σε όλη την
πόλη και όχι μόνο. Αυτό
όμως που τον απογείωσε,
ήταν η συμμετοχή του στην
δημοφιλή σειρά του Netflix
Chef’s Table: Pizza όπου μι-
λούσε για το πάθος του. Στο
Pizzarium θα βρεις πίτσα σε
κομμάτια με κλασικές αλλά
και πιο ιδιαίτερες γεύσεις.
Πραγματικά αν πας στην Ρώ-
μη και είσαι του street food,
βάλε στη λίστα σου μια στά-
ση από το Pizzarium.

50
LOUIS HOTELS
Αποκαλύπτει έναν κόσμο ανταμοιβής!
Σε μια πρωτοποριακή συνεργασία που υπόσχεται να
επαναπροσδιορίσει την εμπειρία των διακοπών, η Louis
Hotels συνεργάζεται με το σχέδιο καρτών Aνταμοιβή της
Τράπεζας Κύπρου. Αυτή η στρατηγική σύμπραξη έχει ως
στόχο να ενισχύσει την αξία και τα οφέλη που μπορούν
να απολαμβάνουν οι επι-
σκέπτες κατά τη διάρκεια
των επισκέψεών τους στα
καταλύματα, αλλά και στα
εστιατόρια της Louis Hotels.
Το σχέδιο επιβράβευσης
καρτών ανταμοιβή, γνωστό
για τα προνόμια και τις προ-
σφορές του, προσθέτει
έναν ακόμα λόγο επίσκεψης
στα ξενοδοχεία και τα εστι-
ατόρια της Louis Hotels, ενισχύοντας με βαθμούς αντα-
μοιβής την ήδη εξαιρετική εμπειρία των ξενοδοχείων της
Louis Hotels. Μέσω αυτής της συνεργασίας, οι επισκέπτες
μπορούν πλέον να απολαμβάνουν πλήθος προνομίων και
ανταμοιβών, κερδίζοντας βαθμούς με κάθε διαμονή και
ξεκλειδώνοντας μια σειρά από συναρπαστικά οφέλη.
ROYAL CARIBBEAN
Ξανά στη μαρίνα Αγίας Νάπας
Η Royal Caribbean αφού έκρινε πολύ ικανοποιητικά τα
αποτελέσματα των προηγούμενων αφίξεων κρουαζιερό-
πλοιων της στο αγκυροβόλιο της μαρίνας Αγίας Νάπας,
εντάσσει πλέον στο τακτικό
της πρόγραμμα τη μαρίνα
Αγίας Νάπας. Η συλλογική
προσπάθεια φέρνει επιτέ-
λους τα ανάλογα οφέλη όχι
μόνο για τη μαρίνα, αλλά
κυρίως για την ελεύθερη
επαρχία Αμμοχώστου. Το
πολυτελές κρουαζιερόπλοιο
«Rhapsody of the Seas» με 3,200 επιβάτες και πλήρωμα,
αγκυροβόλησε στις 3 Αυγούστου 2023 εγγύς της μαρίνας
και οι επιβάτες αποβιβάστηκαν στον ειδικό χώρο υποδο-
χής επιβατών κρουαζιερόπλοιων της μαρίνας.
SUSHI YAMA ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΝΑΠΑ
Η απόλυτη ιαπωνική εμπειρία
Αν έχετε αδυναμία στο σούσι, η απόλυτη ιαπωνική
εμπειρία σάς περιμένει στο ανανεωμένο Sushi Yama στη
μαρίνα Αγίας Νάπας, που άνοιξε ξανά τις πύλες του έτοι-
μο να σας προσφέρει μία ανεπανάληπτη γαστρονομική
εμπειρία! Είτε πρόκειται για μια ρομαντική
βραδιά είτε για μια χαλαρή συνάντηση με
φίλους, το Sushi Yama είναι ο ιδανικός
προορισμός για να απολαύσετε υψηλής
ποιότητας σούσι και όχι μόνο. Ο εξωτερι-
κός χώρος προσφέρει εκπληκτική θέα
στη γύρω μαρίνα, ενώ το μοντέρνο μινι-
μαλιστικό εσωτερικό -ενισχυμένο με ζε-
στές ξύλινες πινελιές και ένα φιλόξενο
μπαρ γεμάτο με ποτά εκλεκτής ιαπωνικής μπίρας, σάκε
και ουίσκι- θυμίζει ένα σύγχρονο «σούσισο» του Τόκιο.
ΛΥΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΚΕΑ
Νέα αρχή για τα παιδιά
και για το δωμάτιό τους!
Η μετάβαση από το νηπιαγωγείο στην προδημοτική ή
στη δημοτική εκπαίδευση σηματοδοτεί μια περίοδο από
σημαντικές αλλαγές για όλη την οικογένεια. Ψάξαμε και
βρήκαμε έξυπνες και λειτουργικές λύσεις από την ΙΚΕΑ
που έχουν σχεδιαστεί ειδικά, για κάθε αναπτυξιακό στά-
διο των παιδιών. Πριν ξεκινήσετε το στήσιμο του δωμα-
τίου, μπορείτε να αντλήσετε έμπνευση από διάφορα
προϊόντα τα οποία έχουν σχεδιαστεί για τις ηλικίες από 3
μέχρι 7 ετών. Ένα επεκτεινόμενο κρεβάτι όπως το
SUNDVIK ή το MINNEN είναι μια πολύ καλή ιδέα, αφού
προσαρμόζεται στο μέγε-
θος των παιδιών όσο αυτά
μεγαλώνουν. Μια άλλη,
παιχνιδιάρικη ιδέα είναι
ένα ρυθμιζόμενο «κρεβά-
τι-σοφίτα» το οποίο από
χαμηλό κρεβάτι μπορεί να
μετατραπεί σε κουκέτα
με μία μυστική γωνιά παι-
χνιδιού και χαλάρωσης
από κάτω. Τέλος, ολοκλη-
ρώστε το κρεβάτι με παι-
δικά λευκά είδη, με χαρού-
μενα χρώματα και μοτίβα.
ΑΓΟΡΑ
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
CYPRUS COLLEGE ΛΕΜΕΣΟΥ
Τελετή αποφοίτησης 2023 Πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Τετάρτης
27ης Ιουλίου 2023, η τελετή αποφοίτησης του
Cyprus College Λεμεσού, όπου απονεμήθηκαν
οι τίτλοι σπουδών στους απόφοιτους της τάξης
του 2023. Παράλληλα με τους τίτλους σπου-
δών, απονεμήθηκαν βραβεία στους πρωτεύ-
σαντες απόφοιτους του κολεγίου. Στον χαιρε-
τισμό του, ο διευθυντής του κολεγίου, κ. Γιώρ-
γος Παλλαρής, εξύμνησε την προσπάθεια των
αποφοίτων, χαρακτηρίζοντας τη βραδιά ως
την κορύφωση ενός όμορφου εκπαιδευτικού
ταξιδιού και την αφετηρία ενός νέου, πιο
απρόβλεπτου και πιο συναρπαστικού. Σε πρό-
σθετη αναφορά του, ο κ. Παλλαρής επισήμανε
τις προσπάθειες του Cyprus College να προε-
τοιμάσει μια γενιά φοιτητών έτοιμη να αντιμε-
τωπίσει τις προκλήσεις του 21ου αιώνα και να
συνεισφέρει στην κοινωνία με πρωτοπορια-
κούς τρόπους.
LEXUS CYCLING DREAM TEAM
Με συνεπιβάτες τα παιδιά και την κοινωνία!
Η ποδηλατική ομάδα Lexus Cycling
Dream Team, αποτελεί από σήμερα το
180ό μέλος του οργανισμού
SupportCY της Τράπεζας Κύπρου, δη-
λώνοντας υπεύθυνα παρών στη στήρι-
ξη των ευάλωτων ομάδων της κοινω-
νίας μας και ιδιαίτερα των παιδιών. Η
Lexus Cycling Dream Team, αποτελεί-
ται από 7 υψηλόβαθμα στελέχη του
επιχειρηματικού κόσμου της Κύπρου,
οι οποίοι συνέδεσαν το πάθος τους για
την ποδηλασία με το φιλανθρωπικό
έργο. Τα τελευταία χρόνια αυτή η ομά-
δα έγινε γνωστή στο κοινό της Κύπρου
για τις μεγάλες και τεχνικά δύσκολες
διαδρομές που διανύει για ευαισθητο-
ποίηση του κοινού αναφορικά με τα
προβλήματα υγείας που απασχολούν
τα μικρά παιδιά.
ΝΕΑ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ THEMIS
Κοντά στους ευάλωτους δανειολήπτες
Η Themis Portfolio Management Limited
(Themis) ανακοινώνει τη νέα πρωτοβουλία
που έχει αναλάβει και απευθύνεται στις ευά-
λωτες ομάδες των δανειοληπτών. Στόχος και
σκοπός είναι η εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτών
λύσεων για τα μη εξυπηρετούμενα δάνειά
τους. Η Themis, ως ο μεγαλύτερος διαχειρι-
στής μη εξυπηρετούμενων δανείων στην Κύ-
προ, αναγνωρίζει τη σημαντικότητα του ρόλου
που μπορεί να διαδραματίσει στην προσπά-
θεια για επίλυση του χρόνιου αυτού προβλή-
ματος. Ενεργώντας εκ μέρους και για λογα-
ριασμό των συνδεδεμένων εταιρειών εξαγο-
ράς πιστώσεων, αναλαμβάνει πρωτοβουλία
ενημέρωσης των ευάλωτων ομάδων δανειο-
ληπτών ώστε να εξευρεθούν κοινά αποδεκτές
λύσεις, για τη διασφάλιση της κύριας κατοικί-
ας αξίας μέχρι €250.000.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ - MAJESTIC
Δίνει νέο νόημα στη ζωή των ασθενών
Για ακόμα μια χρονιά η Ελληνική
Τράπεζα ένωσε τις δυνάμεις της με
τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό
M a j e s t i c γ ια τ ο π ρ ό γρ α μ μ α
«Miniature Horse Therapy» κατα-
φέρνοντας να προσφέρει ένα νέο
νόημα στη ζωή ασθενών. Η στήρι-
ξη του προγράμματος εντάσσεται
στο ευρύτερο πλαίσιο της στρατη-
γικής ESG της Τράπεζας (περιβάλ-
λον, κοινωνία και διακυβέρνηση),
επιλέγοντας πρωτοποριακές δρά-
σεις για να συμβάλει θετικά στη
ζωή των πολιτών. Η Ελληνική Τρά-
πεζα στηρίζει το πετυχημένο πρό-
γραμμα για 5η συνεχή χρονιά, από
το 2019, ως αποκλειστικός συνερ-
γάτης και υποστηρικτής.

ΛΕΜΕΣΟΣ
ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ
ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ
Η εταιρεία MARINA BREEZE LTD με Αριθ-
μ ό Μ η τ ρ ώ ο υ Ε ρ γο δ ό τ η ( Α Μ Ε )
2135624/5/5610 ζητά να προσλάβει 2
X Μάγειρες Α, 2 Χ Μάγειρες Β, 3 Χ Βοη-
θούς Κουζίνας και 3 Χ Σερβιτόρους Α με
αρκετά καλούς όρους εργασίας, όχι χαμη-
λότερους από τη σχετική συλλογική σύμ-
βαση. Οι ενδιαφερόμενοι να αποτείνονται
στο Επαρχιακό Γραφείο Εργασίας Λεμε-
σού, τηλ. 25827320.
ΛΑΡΝΑΚΑ
ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ
ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ
Η εταιρεία Π. ΣΑΒΒΑ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙ-
ΡΗΣΕΙΣ ΛΤΔ με Αριθμό Μητρώου Εργο-
δότη (ΑΜΕ) 2933720/4/0111 ζητά να
προσλάβει 1 Χ Εργάτη Γεωργίας με αρκετά
καλούς όρους εργασίας, όχι χαμηλότε-
ρους από τη σχετική συλλογική σύμβαση.
Οι ενδιαφερόμενοι να αποτείνονται στο
Επαρχιακό Γραφείο Εργασίας Λάρνακας,
τηλ. 24305118.
ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ
Η εταιρεία C. S. A. SAVVA GENERAL
WORKS LTD με Αριθμό Μητρώου Εργο-
δότη (ΑΜΕ) 129003/4/4752 ζητά να
προσλάβει 2 X Χειριστές Τρακτέρ - Εκσκα-
φέων με αρκετά καλούς όρους εργασίας,
όχι χαμηλότερους από τη σχετική συλλο-
γική σύμβαση. Οι ενδιαφερόμενοι να απο-
τείνονται στο Επαρχιακό Γραφείο Εργασί-
ας Λάρνακας, τηλ. 24305118.
ΠΑΦΟΣ
ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ
ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ
Η εταιρεία YONIK MANAGEMENT
VILLAGE LTD με Αριθμό Μητρώου Εργο-
δότη (ΑΜΕ) 3143076/6/5510 ζητά να
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023
προσλάβει Καμαριέρες (Maids), Μάγειρες
(Cooks), Σερβιτόρους (Waiters), Θερα-
πευτές/τριες (Therapists) και Καθαριστές
κουζίνας (Kitchen cleaners) με αρκετά
καλούς όρους εργoδότησης, όχι χαμηλό-
τερους από τη σχετική συλλογική σύμβα-
ση. Οι ενδιαφερόμενοι να αποτείνονται
στο Επαρχιακό Γραφείο Εργασίας Πάφου,
στο τηλέφωνο 26821666.
ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ
Η εταιρεία L.F.NIGHT ASIAN KITCHEN
LIMITED με Αριθμό Μητρώου Εργοδότη
(ΑΜΕ) 2536810/6/5610 ζητά να προσλά-
βει Μάγειρες Β΄ και Γ’ Ασιατικής κουζίνας
με αρκετά καλούς όρους εργοδότησης, όχι
χαμηλότερους από τη σχετική συλλογική
σύμβαση. Οι ενδιαφερόμενοι να αποτείνο-
νται στο Επαρχιακό Γραφείο Εργασίας Πά-
φου, στο τηλέφωνο 26821658.
ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ
Η εταιρεία ΝΙΚΟΣ ΚΟΝΙΚΚΟΣ TOURIST
ENTERPRISES LIMITED-BLAZING
SADDLES REST-BAR-JAPANESE με Αριθ-
μό Μητρώου Εργοδότη (ΑΜΕ) ζητά να
προσλάβει βοηθό κουζίνας, μπάρμαν β’ και
σερβιτόρους β΄ με αρκετά καλούς όρους
εργοδότησης, όχι χαμηλότερους από τη
σχετική συλλογική σύμβαση. Οι ενδιαφε-
ρόμενοι να αποτείνονται στο Επαρχιακό
Γραφείο Εργασίας Πάφου, τηλ. 26821658.
ΔΙΑΦΟΡΑ
ΔΗΛΩΣΗ-ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ
Φέρεται σε γνώση των ενδιαφερομένων
ότι η ANNA VISHNYAKOVA από Παύλου
Λιασίδη 14, 2331 Λακατάμια, Λευκωσία,
υπέβαλε στον υπουργό Εσωτερικών αίτη-
ση (Τύπος Μ.127) για πολιτογράφησή της
ως Κύπριας πολίτισσας. Όποιος γνωρίζει
οποιονδήποτε λόγο για τον οποίο δεν θα
έπρεπε να χορηγηθεί η αιτούμενη πολιτο-
γράφηση καλείται να αποστείλει στον
ΑΓΓΕΛΙΕΣ
Π Ο Λ Ι Τ Η Σ
υπουργό Εσωτερικών, στη Λευκωσία,
γραπτή και υπογεγραμμένη έκθεση των
γεγονότων.
ΔΗΛΩΣΗ-ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ
Φέρεται σε γνώση των ενδιαφερομένων
ότι η ELENA MCVEY από 276C KAVO
GREKO AVENUE 5296, PARALIMNI,
AMMOCHOSTOS, υπέβαλε στον υπουργό
Εσωτερικών αίτηση (Τύπος Μ.127) για
πολιτογράφησή της ως Κύπριας πολίτισ-
σας. Όποιος γνωρίζει οποιονδήποτε λόγο
για τον οποίο δεν θα έπρεπε να χορηγηθεί
η αιτούμενη πολιτογράφηση καλείται να
αποστείλει στον υπουργό Εσωτερικών,
στη Λευκωσία, γραπτή και υπογεγραμμένη
έκθεση των γεγονότων.
ΔΗΛΩΣΗ-ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ
Φέρεται σε γνώση των ενδιαφερομένων
ότι ο HASAN HASOU από N.TH. IOANNOU
STR 46, FLAT 102, 1036, KAIMAKLI,
NICOSIA, υπέβαλε στον υπουργό Εσωτε-
ρικών αίτηση (Τύπος Μ.127) για πολιτο-
γράφησή του ως Κύπριου πολίτη. Όποιος
γνωρίζει οποιονδήποτε λόγο για τον οποίο
δεν θα έπρεπε να χορηγηθεί η αιτούμενη
πολιτογράφηση καλείται να αποστείλει
στον υπουργό Εσωτερικών, στη Λευκω-
σία, γραπτή και υπογεγραμμένη έκθεση
των γεγονότων.
ΔΗΛΩΣΗ-ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ
Φέρεται σε γνώση των ενδιαφερομένων
ότι ο NASSIM HUSSAIN από Αγνοουμέ-
νων 1, Διαμ.1, 1040, Λευκωσία, υπέβαλε
στον υπουργό Εσωτερικών αίτηση (Τύπος
Μ.127) για πολιτογράφησή του ως Κύπρι-
ου πολίτη. Όποιος γνωρίζει οποιονδήποτε
λόγο για τον οποίο δεν θα έπρεπε να χο-
ρηγηθεί η αιτούμενη πολιτογράφηση κα-
λείται να αποστείλει στον υπουργό Εσω-
τερικών, στη Λευκωσία, γραπτή και υπο-
γεγραμμένη έκθεση των γεγονότων.
Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ 51
ΠAΓKYΠPIA APXAIOTEPO
KAI ΠPΩTOΠOPO ΓPAΦEIO ΓNΩPIMIΩN ΓAMOY
«T Y X E P H E Y K A I P I A»
Λειτουργεί 52 χρόνια με σοβαρότητα, 100% εχέμυθα και διακριτικά.
Τηλεφώνησε σήμερα τώρα για το προσωπικό σου ραντεβού,
γιατί αύριο μπορεί να φύγει μια καλή ευκαιρία για σένα.
Μόνο εσύ μπορείς να ανοίξεις την πόρτα του δικού σου αύριο
www.meetmecyprus.com 99465653
ʝʝΚύριος χήρος 74 ετών, Λευκωσία, πανεπιστημίου, αρκετά νεότερης εμφάνισης, 1.75 ύψος και 77 κιλά, μη καπνιστής, κοινωνικού
χαρακτήρα, του αρέσει η παλιά ποιοτική μουσική, η φύση κ.ά. ζητά γνωριμία γάμου με κυρία ή δεσποινίδα 60-70 ετών από Λάρνακα
ή Λεμεσό, κοινωνικά μορφωμένη, καλής εμφάνισης και χαρακτήρα, μη καπνίστρια και να της αρέσουν τα ταξίδια και η κοινωνική ζωή.
ʝʝΚύριος χήρος 60 ετών, Λεμεσός, τεχνικής σχολής, μηχανολόγος, λεπτός και νεότερης εμφάνισης, 1.70 και 73 κιλά, μη καπνιστής,
με τακτική εργασία, τίμιος, ειλικρινής, κοινωνικός, ζητά γνωριμία γάμου με κυρία ή δεσποινίδα 50-60 ετών για κατοίκηση στη Λεμε-
σό στο δικό του σπίτι, λεπτή, εμφανίσιμη, χωρίς οικογενειακές υποχρεώσεις, μη καπνίστρια και ευχάριστου χαρακτήρα.
ʝʝΚύριος ελεύθερος 39 ετών, Λευκωσία, με τακτική εργασία, καλής εμφάνισης, ύψος 1.75 και 90 κιλά, μη καπνιστής, χαμηλών τόνων,
ζητά γνωριμία γάμου με δεσποινίδα ή κυρία χωρίς παιδιά από Λευκωσία, 30-40 ετών, καλού, ευγενικού και απλού χαρακτήρα, μη
καπνίστρια και να αγαπά την οικογενειακή ζωή.
ʝʝΚύριος διαζευγμένος 69 ετών, Λευκωσία, πανεπιστημίου, με εργασία, ύψος 1.65 και 75 κιλά, μη καπνιστής, ευαίσθητος, δοτικός,
δεν του αρέσει το ψέμα, ζητά γνωριμία γάμου με κυρία 60-66 ετών από Λευκωσία ή με δυνατότητα κατοίκησης στη Λευκωσία,
κοινωνικά μορφωμένη, ευχάριστου χαρακτήρα, μη καπνίστρια, εμφανίσιμη και καλότροπη.
ʝʝΚύριος χήρος 65 ετών, Λεμεσός, κολεγίου, καλής εμφάνισης, ύψος 1.72 και 70 κιλά, μη καπνιστής, με οικονομική άνεση και οικία,
κοινωνικός, ζωόφιλος, ζητά γνωριμία γάμου με κυρία ή δεσποινίδα από Λεμεσό, 50-60 ετών, καλής εμφάνισης και σωματικής διά-
πλασης, ευγενικού και καλλιεργημένου χαρακτήρα και μη καπνίστρια.
ʝʝΚύριος ελεύθερος 40 ετών, Λευκωσία, πανεπιστημίου, καλής εμφάνισης και σωματικής διάπλασης, ύψος 1.81 και 95 κιλά, μη
καπνιστής, με καλή κυβερνητική εργασία, κοινωνικού χαρακτήρα και οικογενειακών αρχών, ζητά γνωριμία γάμου με δεσποινίδα ή
κυρία 30-40 ετών, από Λευκωσία ή Λάρνακα, ευχάριστου και επικοινωνιακού χαρακτήρα, καλής εμφάνισης και ανάλογης σωματικής
διάπλασης, εργαζόμενη και αν καπνίζει να είναι ελεγχόμενο.
ʝʝΚύριος διαζευγμένος 70 ετών, Λάρνακα, αρκετά εμφανίσιμος και νεότερης εμφάνισης, ύψος 1.78 και 73 κιλά, υγιής, Κύπριος της
Αγγλίας, οικονομικά ανεξάρτητος και ανοικτοχέρης, του αρέσει η καθαριότητα, τα ταξίδια και η κοινωνική ζωή, ζητά γνωριμία γάμου
με κυρία 50-60 ετών, να μπορεί να κατοικήσει στη Λάρνακα, καλοσυνάτη, εμφανίσιμη και ευχάριστου χαρακτήρα.
ʝʝΚύριος διαζευγμένος 67 ετών, Λευκωσία, ανώτερης μόρφωσης, καλής σωματικής διάπλασης, ύψος 1.70 και 70 κιλά, εύπορος, με
οικία και εργασία, δραστήριος, επικοινωνιακός, αθλητικός, κοινωνικού χαρακτήρα, μη καπνιστής, ζητά γνωριμία γάμου με κυρία ή
δεσποινίδα 58-65 ετών από Λευκωσία ή άλλη πόλη, καλλιεργημένου, έντιμου και καλότροπου χαρακτήρα, γυμνασιακής τουλάχιστον
μόρφωσης, εμφανίσιμη, κανονικής σωματικής διάπλασης και να της αρέσει το νοικοκυριό και η μαγειρική.
ʝʝΚύριος διαζευγμένος 57 ετών, χωρίς παιδιά, Λεμεσός, τεχνικής σχολής, καλής εμφάνισης, ύψος 1.75 και 80 κιλά, με τακτική ερ-
γασία, καλοσυνάτος, φιλαλήθης, ανοικτοχέρης, ζητά γνωριμία γάμου με κυρία ή δεσποινίδα 50-57 ετών από οποιαδήποτε πόλη της
Κύπρου, χωρίς οικονομικές και οικογενειακές υποχρεώσεις, εργαζόμενη, καλού και έντιμου χαρακτήρα, καλής εμφάνισης και αν
καπνίζει να είναι ελεγχόμενο.
ʝʝΚύριος ελεύθερος 51 ετών, Λευκωσία, πανεπιστημίου με μάστερ, στον κατασκευαστικό τομέα, καλής οικονομικής κατάστασης και
εξαιρετικής εμφάνισης, ύψος 1.78 και 78 κιλά, με πολλές δραστηριότητες, χαμηλών τόνων, καλές αρχές, ευχάριστου χαρακτήρα,
ζητά γνωριμία γάμου με δεσποινίδα ή κυρία χωρίς παιδιά, 38-42 ετών από Λευκωσία ή με δυνατότητα κατοίκησης στη Λευκωσία,
πανεπιστημίου, ψηλή 1.70 και άνω, λεπτή, ευγενική, χωρίς έξαλλες εμφανίσεις και να θέλει να τεκνοποιήσει, όχι καπνίστρια και εάν
έχει κατοικίδιο να είναι εκτός σπιτιού.
ʝʝΚύριος ελεύθερος 47 ετών, Λεμεσός, με τακτική τεχνική εργασία, καλής εμφάνισης, ύψος 1.66 και 68 κιλά, μη καπνιστής, κάτοχος
οικίας, ζωόφιλος, ζητά γνωριμία γάμου με δεσποινίδα 35-42 ετών από Λεμεσό ή με δυνατότητα κατοίκησης στη Λεμεσό, οικογενει-
ακών αρχών, μη καπνίστρια, εργαζόμενη ή μη και ανάλογης σωματικής διάπλασης.
ʝʝΚύριος ελεύθερος 46 ετών, Λευκωσία, πανεπιστημίου, με τακτική εργασία, κυβερνητικός υπάλληλος, νοσηλευτής, ύψος 1.60 και
75 κιλά, μη καπνιστής, ζωόφιλος, οικογενειακών αρχών, με οικονομική άνεση, ζητά γνωριμία γάμου με δεσποινίδα ή κυρία 35-45
ετών, από Λευκωσία ή με δυνατότητα κατοίκησης στη Λευκωσία, να θέλει να κάνει οικογένεια, εμφανίσιμη, κοινωνική, νοικοκυρά,
αν καπνίζει να είναι ελεγχόμενο.
ʝʝΚύριος χήρος 64 ετών, Λάρνακα, αρκετά νεότερης εμφάνισης, ύψος 1.83 και 88 κιλά, επικοινωνιακού και ευχάριστου χαρακτήρα,
μη καπνιστής, πολύ καλής οικονομικής κατάστασης, ζητά γνωριμία γάμου με κυρία 50-55 ετών, διαζευγμένη ή χήρα, πολύ καλής
εμφάνισης από οποιανδήποτε περιοχή της Κύπρου αλλά με δυνατότητα κατοίκησης στο δικό του σπίτι, χριστιανικών και οικογενεια-
κών αρχών, δεκτά και παιδιά αν έχει.
ʝʝΚύριος ελεύθερος 31 ετών, Λευκωσία, πανεπιστημίου με πολύ καλή κυβερνητική εργασία, ψηλός 1.87 και 90 κιλά, καλής εμφά-
νισης και πολύ καλής οικονομικής κατάστασης, μη καπνιστής, χριστιανικών και οικογενειακών αρχών, ζητά γνωριμία γάμου με δε-
σποινίδα 25-31 ετών από Λευκωσία ή να μπορεί να κατοικήσει στη Λευκωσία, μορφωμένη με καλή τακτική εργασία, ψηλή 1.65 και
άνω, μη καπνίστρια, ευχάριστου χαρακτήρα και οικογενειακών αρχών.
ʝʝΚύριος διαζευγμένος 59 ετών, Λευκωσία, πανεπιστημίου, εκπαιδευτικός, καλής εμφάνισης, ύψος 1.65 και 79 κιλά, μη καπνιστής,
οικογενειακών αρχών με κατανόηση, και κοινωνικός, ζητά γνωριμία γάμου με κυρία 50-59 ετών, διαζευγμένη ή χήρα από Λευκωσία
ή να μπορεί να κατοικήσει στη Λευκωσία, με κοινωνική μόρφωση, καλή νοικοκυρά, χωρίς οικογενειακές και οικονομικές υποχρεώ-
σεις, μη καπνίστρια και κανονικής σωματικής διάπλασης.
ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΥΝΟΙΚΕΣΙΩΝ *ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ*
Το Γραφείο μας λειτουργεί με απόλυτη επιτυχία από το 1989
ΟΡΓΑΝΩΣΗ, ΕΧΕΜΥΘΕΙΑ, ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΠΕΙΡΑ, ΗΘΟΣ, ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΕΙΑ
Είναι στοιχεία που συνυπάρχουν ΜΟΝΟ στο ΓΡΑΦΕΙΟ μας,
Και είναι αυτά τα στοιχεία τα οποία σας προσφέρουν
ΕΓΓΥΗΣΗ ΓΙΑ ΣΩΣΤΟ ΚΑΙ ΓΡΗΓΟΡΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ.
Χαρίστε την ευτυχία στον εαυτό σας δημιουργώντας μία νέα οικογένεια.
Εμείς στο Γραφείο Συνοικεσίων *ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ*
ΣΑΣ ΠΡΟΣΚΑΛΟΥΜΕ ΣΤΟΝ ΓΑΜΟ ΣΑΣ.
ΤΗΛΕΦΩΝΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ ΓΙΑ ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΚΑΙ ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ.
Τηλέφωνο: 99627481
Διευθυντής: Γιώργος Κόκκινος
Στο γραφείο μας θα βρείτε εκατοντάδες μέλη από όλη την Κύπρο.
1. Άνδρας 33 ετών, εργάζεται ως διευθυντικό στέλεχος σε ναυτιλιακή εταιρεία στη Λεμεσό.
2. Άνδρας 40 ετών, εργάζεται ως διευθυντής σε μεγάλη εταιρεία στη Λεμεσό.
3. Άνδρας 51 ετών, διευθυντής, ιδιοκτήτης κτηματομεσιτικής εταιρείας στη Λεμεσό.
4. Άνδρας 55 ετών, μηχανολόγος μηχανικός, διευθυντής σε μεγάλη εταιρεία στη Λεμεσό
5. Άνδρας 36 ετών, πολιτικός μηχανικός σε μεγάλη κατασκευαστική εταιρεία στη Λευκωσία.
6. Άνδρας 37 ετών, πανεπιστημιακής μόρφωσης, δημόσιος υπάλληλος στη Λευκωσία.
7. Άνδρας 44 ετών, πανεπιστημιακής μόρφωσης, δημόσιος υπάλληλος στη Λευκωσία.
8. Άνδρας 55 ετών, ιδιοκτήτης μεγάλης υπεραγοράς στη Λευκωσία.
9. Άνδρας 34 ετών, εκπαιδευτικός, δημόσιος υπάλληλος στη Λάρνακα.
10. Άνδρας 46 ετών, δημόσιος υπάλληλος στη Λάρνακα.
11. Άνδρας 58 ετών, ιδιοκτήτης μεγάλου εστιατορίου στη Λάρνακα.
12. Άνδρας 60 ετών, ιδιοκτήτης εστιατορίου στο Παραλίμνι
13. Άνδρας 45 ετών, δημόσιος υπάλληλος στην Πάφο.
14. Άνδρας 45 ετών, διευθυντής/ιδιοκτήτης ξενοδοχείου στην Πάφο.
15. Άνδρας 60 ετών, ιδιοκτήτης εστιατορίου στην τουριστική περιοχή στην Πάφο.
16. Γυναίκα 30 ετών δικηγόρος, ύψος 1,70, λεπτή, ευπαρουσίαστη.
17. Γυναίκα 32 ετών από Λευκωσία, πανεπιστημιακής μόρφωσης, ευπαρουσίαστη.
18. Γυναίκα 35 ετών από Λευκωσία, ύψος 1,75, ευπαρουσίαστη, καθηγήτρια.
19. Γυναίκα 36 ετών από Παραλίμνι, ύψος 1,74, ευπαρουσίαστη, δασκάλα.
20. Γυναίκα 37 ετών από Λευκωσία, πανεπιστημιακής μόρφωσης, ευπαρουσίαστη.
21. Γυναίκα 41 ετών από Πάφο, μάγειρας, διαζευγμένη, ευπαρουσίαστη.
22. Γυναίκα 42 ετών από Λευκωσία, καθηγήτρια, ευπαρουσίαστη.
23. Γυναίκα 52 ετών από Λευκωσία, υπάλληλος καταστήματος.
24. Γυναίκα 55 ετών από Λευκωσία, δασκάλα, ευπαρουσίαστη.
25. Γυναίκα 58 ετών από Λευκωσία, πανεπιστημίου, τραπεζικός.
 ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ
52 20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου: Νομικές σπουδές

Κορυφαία επιλογή για επαγγελματική εξέλιξη
Η Νομική τοποθετείται στην κορυφή
της λίστας των δημοφιλέστερων
επαγγελμάτων, παρόλο που θεωρεί-
ται ως «παραδοσιακή» επιστήμη,
προσφέροντας πολλές ευκαιρίες
επαγγελματικής αποκατάστασης, κα-
ριέρας και εξέλιξης.
Η Νομική Σχολή του Ευρωπαϊκού
Πανεπιστημίου Κύπρου αποτελεί πλέ-
ον την καλύτερη επιλογή για σπουδές
νομικής στην Κύπρο.
Η επαγγελματική εξέλιξη των απο-
φοίτων της Νομικής Σχολής του EUC
είναι δεδομένη, καθώς προσφέρει
γερές βάσεις στον κόσμο της νομικής
και μάλιστα, με τον πλέον σύγχρονο
και αξιόπιστο τρόπο.
Εκτός από τη μάχιμη δικηγορία μπο-
ρούν να ακολουθήσουν εναλλακτική
σταδιοδρομία στο διπλωματικό σώμα,
την εγκληματολογία, την πολιτική, τη
δημοσιογραφία και τη διοίκηση. Ενώ
αξίζει να σημειωθεί πως οι φοιτητές
τοποθετούνται για πρακτική άσκηση
σε δικηγορικά γραφεία και δικηγορι-
κές εταιρείες, καθώς το Ευρωπαϊκό
Πανεπιστήμιο Κύπρου δίνει ιδιαίτερη
σημασία στην απασχολησιμότητα των
φοιτητών του αλλά και στην καλλιέρ-
γεια δεξιοτήτων εργοδότησης των
φοιτητών και αποφοίτων του.
Οι σπουδές στη Νομική στο Ευρω-
παϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου -όπως
προκύπτει από στοιχεία που αφορούν
τους απόφοιτους της σχολής- προ-
σφέρουν σημαντικές ευκαιρίες επαγ-
γελματικής αποκατάστασης και εξέλι-
ξης, τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε
παγκόσμιο επίπεδο.
Το πτυχίο της Νομικής Σχολής του
EUC είναι αναγνωρισμένο σε Κύπρο
και Ελλάδα και κατ’ επέκταση στην
Ευρωπαϊκή Ένωση, εξασφαλίζοντας
τα απαραίτητα ακαδημαϊκά και επαγ-
γελματικά δικαιώματα, ενώ οι φοιτη-
τές έχουν μεταξύ άλλων τη δυνατό-
τητα κινητικότητας Erasmus+ σε νο-
μικές σχολές πανεπιστημίων που
βρίσκονται σε άλλα κράτη μέλη της
ΕΕ. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες
προετοιμάζονται για τις εξετάσεις του
Κυπριακού Δικηγορικού Συλλόγου
και εγγράφονται αυτόματα στο Νομι-
κό Συμβούλιο Κύπρου. Οι πτυχιούχοι
τοποθετούνται σε δικηγορικά γρα-
φεία για 12 μήνες για την πραγματο-
ποίηση της απαιτούμενης πρακτικής
άσκησης. Το πτυχίο της Νομικής του
Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου
έχει επισήμως αναγνωριστεί από τη
Νομική Υπηρεσία της Κυπριακής Δη-
μοκρατίας.
Επιπρόσθετα, η Νομική Σχολή του
Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου,
προσφέρει τρία εξ αποστάσεως με-
ταπτυχιακά προγράμματα μεταλαμπα-
δεύοντας τη γνώση και την εμπειρία
κορυφαίων επαγγελματιών-καθηγη-
τών του χώρου. Οι απόφοιτοι του
πτυχίου νομικής, μπορούν να συνεχί-
σουν τις σπουδές τους σε μεταπτυχι-
ακό στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο
Κύπρου, με εξειδίκευση στο Διεθνές
Εμπορικό Δίκαιο, το Ποινικό Δίκαιο ή
το Δημόσιο Δίκαιο ή ένα διδακτορικό
στο Δίκαιο.
Για περισσότερες πληροφορίες
σχετικά με τη Νομική Σχολή του Ευ-
ρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου
μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσε-
λίδα https://euc.ac.cy/el/ ή να επι-
κοινωνήσετε στο email ~info@euc.
ac.cy και 22713000.
Έναρξη Φθινοπωρινού Εξαμήνου:
2 Οκτωβρίου 2023.

Παρέα με τις υπεραγορές Αλφαμέγα!

Back to School: Μια υπέροχη σχολική χρονιά ξεκινά
Στηρίζοντας κάθε νέο ξεκίνημα των μα-
θητών, οι υπεραγορές Αλφαμέγα υποδέ-
χονται και φέτος μαζί τους την καινούργια
σχολική χρονιά, μέσα από την καμπάνια
«Back to School».
Επιλέγοντας σχολικά είδη μέσα από τη
μεγάλη ποικιλία σχολικού εξοπλισμού των
Τμήμα Δημοσίων Έργων υπεραγορών Αλφαμέγα, οι πελάτες της
αλυσίδας διασφαλίζουν ότι τα παιδιά τους
Εργασίες εκσκαφής και είναι πανέτοιμα για το σχολείο, κερδίζο-
ντας παράλληλα τρεις δωροεπιταγές συ-

κατασκευής φρεατίων νολικής αξίας €55.

Το Γραφείο Επαρχιακού Μη-
χανικού Λάρνακας, Τμήμα
Δημοσίων Έργων, Υπουργείο
Μεταφορών, Επικοινωνιών
και Έργων ανακοινώνει ότι
την περίοδο 21/08/2023-
15/09/2023, καθημερινά
εκτός Σαββατοκύριακων, με-
ταξύ των ωρών 07:00-
16:00, στον παλαιό δρόμο
Αθηένου - Αβδελλερού -
Αραδίππου, θα γίνονται ερ-
γασίες εκσκαφής και κατα-
σκευής φρεατίων. Κατά τη
διάρκεια εκτέλεσης των ερ-
γασιών θα κλείνει τμηματικά
το έρεισμα του δρόμου από
Αθηένου μέχρι Αραδίππου,
με κατεύθυνση από Αθηένου
προς Αραδίππου. Σε κάποια
σημεία του δρόμου, όπου το
έρεισμα είναι στενό, η διαχεί-
ριση της κυκλοφορίας θα
γίνεται με το σύστημα Stop &
Go. Το Τμήμα Δημοσίων Έρ-
γων απολογείται για την ανα-
πόφευκτη ταλαιπωρία που
θα προκληθεί.
Συγκεκριμένα, με αγορές σχολικών ει-
δών αξίας €30 και άνω σε μία απόδειξη,
οι πελάτες των υπεραγορών Αλφαμέγα
λαμβάνουν δύο δωροεπιταγές αξίας €15
από τα καταστήματα Famous Sports και
Fox Kids & Baby αντίστοιχα, καθώς επί-
σης και μία δωροεπιταγή €25 από τα
καταστήματα Electroline.
Ειδικότερα, η δωροεπιταγή των €15 επιταγή των €25 από τα καταστήματα γραφική ύλη και accessories, με δημοφι-
από τα καταστήματα Famous Sports μπο- Electroline μπορεί να εξαργυρωθεί για λείς χαρακτήρες και brands, που διαθέ-
ρεί να εξαργυρωθεί για σχολικά αθλητικά οποιαδήποτε αγορά συνολικής αξίας €60 τουν οι υπεραγορές Αλφαμέγα.
παπούτσια, σχολικές φόρμες και μπλου- και άνω. Οι δωροεπιταγές είναι διαθέσι- Η προσφορά της φετινής καμπάνιας
ζάκια συνολικής αξίας €40 και άνω. μες για τους γονείς και τους μαθητές, με «Back to School» θα διαρκέσει έως και τις
Η δωροεπιταγή των €15 ευρώ από τα αγορές αξίας μόλις €30 και άνω σε μία 30 Σεπτεμβρίου 2023 ή μέχρι εξαντλήσε-
Fox Kids & Baby μπορεί να εξαργυρωθεί απόδειξη και με τη χρήση της Alphamega ως των αποθεμάτων.
για αγορές σχολικού ρουχισμού Fox Family Card, για ψώνια από τη μεγάλη Υποδεχτείτε τη νέα σχολική χρονιά πα-
School αξίας €50 και άνω, ενώ η δωρο- ποικιλία σε σχολικές τσάντες, κασετίνες, ρέα με τις υπεραγορές Αλφαμέγα!

Νέο ΕΥΡΗΚΑ Naturals

Αξεπέραστη καθαριότητα KΗΔΕΙΑ
Την πολυαγαπημένη μας μητέρα και γιαγιά

με τη δύναμη της φύσης!

AstroBank
Προς πώληση οικιστικά ακίνητα
Οικιστικά ακίνητα διαθέτει προς πώληση η AstroBank στις
επαρχίες Πάφου, Λευκωσίας και Λάρνακας. Το χαρτοφυλά-
κιο της τράπεζας περιλαμβάνει μεγάλη γκάμα ακινήτων
όπως βιομηχανικά, αγροτικά, εμπορικά και οικιστικά τεμάχια
γης και κατοικίες σε αστικές και αγροτικές περιοχές, παρέ-
χοντας εύρος επιλογής για τους ενδιαφερόμενους αγορα-
στές ώστε να βρουν εκείνο που ανταποκρίνεται καλύτερα
στις ανάγκες τους.
Όλα τα διαθέσιμα ακίνητα της AstroBank βρίσκονται
αναρτημένα στην ιστοσελίδα της τράπεζας, όπου οι ενδια-
φερόμενοι μπορούν να περιηγηθούν βάσει της πόλης, του
είδους, αλλά και της τιμής του ακινήτου που αναζητούν.
Με τη συμπλήρωση μίας απλής φόρμας επικοινωνίας
μπορούν να ζητήσουν περισσότερες πληροφορίες για το
ακίνητο που τους ενδιαφέρει.
Εδώ και δεκαετίες, η εταιρεία ΕΥΡΗΚΑ είναι ηγέτης και πρωτοπό-
ρος, τόσο στην παραγωγή ποιοτικών προϊόντων καθαρισμού, όσο και
στην προσπάθεια που γίνεται για προστασία του περιβάλλοντος.
Σήμερα, η ΕΥΡΗΚΑ οδηγεί τις εξελίξεις για μία ακόμη φορά, παρου-
σιάζοντας ένα καινοτόμο υγρό απορρυπαντικό: το νέο ΕΥΡΗΚΑ
Naturals με 95,28% φυσικά και φυτικής προέλευσης συστατικά.
Ένα υγρό απορρυπαντι-
κό που είναι κατάλληλο για
όλα τα ρούχα, είναι ιδιαίτε-
ρα απαλό, ενώ προσφέρει
εκπληκτική αφαίρεση λε-
κέδων από την πρώτη κιό-
λας πλύση. Το προϊόν αφή- ΕΛΛΗ ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ
νει τα ρούχα καθαρά, αλλά
και με ένα υπέροχο άρωμα το γένος Χαραλάμπους
φρεσκάδας. Το ΕΥΡΗΚΑ που απεβίωσε στις 18.8.2023 σε ηλικία 86 ετών, κηδεύουμε
Naturals σέβεται όχι μόνο την καθαριότητα των ρούχων, αλλά και το
περιβάλλον. Εκτός από τη σχεδόν καθολική του σύνθεση από φυσικά αύριο Δευτέρα 21.8.2023 και ώρα 12:00 από τον ιερό ναό
και φυτικής προέλευσης συστατικά, το προϊόν προσφέρεται σε συ-
Αγίου Νικολάου στη Λεμεσό και καλούμε όσους τιμούν τη
σκευασία με 25% ανακυκλωμένο υλικό. Επιλέγοντας το νέο ΕΥΡΗΚΑ
Naturals οι καταναλωτές μπορούν να απολαύσουν πρωτόγνωρη αί- μνήμη της να παραστούν.
σθηση καθαριότητας, αλλά και να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους
αποτύπωμα. Το προϊόν διατίθεται σε όλες τις υπεραγορές και σε Η ταφή θα γίνει στο κοιμητήριο Σφαλαγγιώτισσας.
επιλεγμένα καταστήματα σε οικονομική συσκευασία 2,3L. Η οικογένεια θα δέχεται συλλυπητήρια
Νέο, υγρό απορρυπαντικό ΕΥΡΗΚΑ Naturals. Αξεπέραστη καθαρι-
ότητα με τη δύναμη της φύσης! στην εκκλησία από τις 11:30 π.μ.

ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ
ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΧΘΕΣΙΝΟΥ ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟΥ
Οριζόντια
1. Αποτρέπει… μάτιασμα - Ράτσα
κυνηγετικών σκύλων.
2. … Λουπέν: ήρωας του Μορίς Λεμπλάν -
Μεγάλο… μεθύσι.
3. Γυναικείο χαϊδευτικό - Διαταγή σκοπού
- Γενάρχης σημιτικού φύλου.
4. Συμβολικά η ανώτερη ποιότητα - Σπαθί
- Μονάδα της φωτομετρίας.
5. Σύμφωνα του… Μωυσή - Εμπορικές
αναδουλειές - Τα έχουμε στο… χέρι.
6. Κι έτσι το θερμοκήπιο - Η μητέρα της
Θεοτόκου.
7. Διακόπτης νερού - Γιατρειά, θεραπεία.
8. Παραστιά, τζάκι - Γάλλος φιλόσοφος,
ιδρυτής της κοινωνιολογίας.
9. Κεντρικά στη… μέση - Κωμόπολη της
Εύβοιας - Επιφώνημα λύπης.
10. Το όνομα μιας Βίσση - Οχετός,
υπόνομος - Επιθυμία… άπληστων.
11. Ψάρι του γλυκού νερού - Αχώριστο
μόριο της Αρχαίας - Παλιό, γαλλικό τσίρκο.
12. Και «καυτά» φοριούνται - Ανόθευτο,
κατά μια έννοια.
13. Μη αεριζόμενο καλά δωμάτιο -
Πεισματάρης, ζόρικος.
Κάθετα
1. Ένα αλλαντικό - Υποπροϊόν ζάχαρης.
2. Νόστιμο και το βοδινό - Λεγόταν η Ντε
Μποβουάρ.
3. Σχηματίζουν τον σκελετό μας -
Θυμίζει… Ζεράρ ντε Βιλιέ - Παράσιτο των
σιτηρών.
4. Μυθική Τιτανίδα, μητέρα του Δία - Όρος
της πόκας - Αρχικά ελληνικής τράπεζας.
5. Γράμματα από τη… Δανία - Τόπος χωρίς
βλάστηση — Άηχο… σερί.
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023
6. Η μοίρα, το γραφτό (αρχ.) - Μας το
ρουφάει… εκμεταλλευτής.
7. Η αρχή (μτφ.) - Και τέτοιο πυροβολικό
υπάρχει.
8. Τμήμα της Τροχαίας (αρχικά) - Λιώνει
από τη… φλόγα του.
Π Ο Λ Ι Τ Η Σ
9. Άφωνος… Άκης - Ιταλίδα… κυρία -
Μαντρώνουν το… Σουέζ.
10. Αρχικά ολυμπιακής επιτροπής -
Προφήτης της Παλαιάς Διαθήκης - Πόλη
και λιμάνι του Ισραήλ.
11. Κυρία, δέσποινα - Γερμανός ελληνιστής
Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ
oδηγός
XΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ
Άμεση ανάγκη.................................................. 112/199
Νοσοκομεία.......................................................... 1400
Αστυνομία/Γραμμή πολίτη..........................1499/1460
A.TH.K. Bλάβες............................................ 80000197
Α.Η.Κ. Βλάβες....................................................... 1800
Πληροφορίες Kαταλόγου.............11892, 11800, 11888
Kέντρο Άμεσης Bοήθειας Bίας.............................. 1440
Aστυνομία /Πυροσβεστική............................... 112/199
Βοήθεια για τους νέους........................................ 1455
Aναφορά Δασικών Πυρκαγιών...............................1407
Kέντρο Φαρμάκων & Δηλητηριάσεων...................1401
Aids Συμβουλευτικό Kέντρο......................... 22305155
Kίνηση Συμπαράστασης...............................99609070
AIDS (7.00 10.00 μ.μ.) .............................. 99664883
Nαρκωτικά: Yπηρεσία Άμεσης
Aνταπόκρισης...................................1410 / 22304862
Έρευνας / Διάσωσης (KΣEΔ).................................1441
Ώρα.......................................................................1895
Eξυπηρέτηση Πελατών ATHK...................................132
Πληροφορίες Eξωτερικού....................................... 194
Συνδιαλέξεις Eξωτερικού........................................ 198
Aξιωματικός Yπηρεσίας Aστυνομίας..................... 1499
Aρχηγείο Aστυνομίας............................................ 1460
Yπηρεσία Δίωξης Nαρκωτικών............................. 1498
Aστυνομία Bρετανικών Bάσεων........................... 1443
ΛEYKΩΣIA
Γενικό Nοσοκομείο.......................................22603000
Mακάρειο Nοσοκομείο ............................... 22405000
Πρώτες Bοήθειες..........................................22801475
Aσθενοφόρα................................................22604300
Aστικές Συγκοινωνίες ................................. 22665814
AHK Φώτη Πίττα..........................................22202000
ΑΗΚ Αθαλάσσης............................................ 22871491
ΑΗΚ Κακοπετριάς..........................................22922417
ΑΗΚ Πεδουλά...............................................22952330
Πυροσβεστική Yπηρεσία.............................. 22802150
Συμβούλιο Yδατοπρομήθειας...................... 22698000
Aστυνομική Διεύθυνση ...............................22802020
Tουριστικές πληροφορίες ............................22691100
Tαχυδρομείο.................................................22805719
ΛEMEΣOΣ
Aστικές Συγκοινωνίες................................. 25354050
Nέο Nοσοκομείο...........................................25801100
Παλιό Nοσοκομείο.......................................25305333
Πρώτες Bοήθειες......................................... 25305770
Πυροσβεστική............................................ 25805400
Aστυνομία................................................... 25805050
Aρχή Hλεκτρισμού Αγ. Ανδρέα.................... 25205000
Aρχή Hλεκτρισμού Κολωνακίου.................. 25828090
Aρχή Hλεκτρισμού Πλατρών........................ 25421883
Λιμάνι........................................................... 25819200
Συμβούλιο Υδατοπρομήθειας.......................25830000
Tουριστικές Πληροφορίες............................25362756
- … Βρυώνης: Τουρκαλβανός στρατηγός.
ΛAPNAKA
12. Διαφέρει από το ζετέ - Κατηγορία Nέο Nοσοκομείο......................................... 24800500
ενώσεων στη χημεία. Παλιό Nοσοκομείο.......................................24828768
Πρώτες Bοήθειες........................................ 24800369
13. Αξεσουάρ για… τετράποδα - Αδέξιος Aεροδρόμιο Λάρνακας.................................. 77778833
στις κινήσεις. Oλυμπιακή (αφίξεις/αναχωρήσεις)..............24643323
ΛΥΣΕΙΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
ΕΥΚΟΛΟ ΜΕΤΡΙΟ
ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ
ΛΕΥΚΩΣΙΑ
Κωνσταντίνου Γεώργιος, Γιαννιτσών 8,
περιοχή Σταυρού Στρόβολος, 22107447,
22380736
Δανιήλ Μάριος, Ιπποκράτους 14Α, 800
μέτρα από τον πολυχώρο Φάρμα,
Λακατάμια, 22372201, 97812961
Κυριακούδης Μιχάλης, Πινδάρου 8,
δρόμος γραφείων ΔΗΣΥ, δίπλα από
καφεστιατόριο Ξάδελφος, Λευκωσία,
22344877, 22773127
Χαραλάμπους Ματθαίος, λεωφ.
Αρμενίας 48Α, έναντι Αρμένικης
Μητρόπολης, Στρόβολος, 22426655,
22492968
Νιούλικος Θεοδόσης, λεωφ.
Δημοσθένη Σεβέρη 22, δρόμος
Προεδρικού, Λευκωσία, 22669664,
22661852
ΛΕΜΕΣΟΣ
Χριστοφόρου Νεοφύτα, Χριστάκη
Κράνου 60, από round about
Γερμασόγειας, προς κέντρο πόλης, 1ο
φανάρι αριστερά, στα 50 μέτρα
αριστερά, Γερμασόγεια, 25338700,
99613235
Θεοδώρου Πάμπος, λεωφ. Μακαρίου
EΦΗΜΕΡΕΥΟΝΤΕΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΙ
Λευκωσία: Σταύρος Σοφοκλέους, 99437361
Λεμεσός: Ηρόδοτος Ηροδότου, 99201414
Λάρνακα: Έλλη Παπαϊωάννου, 99290390
Πάφος: Μαρία Ονουφρίου, 99201953
53
Tαχυδρομείο............................................... 24802450
Aστυνομική Διεύθυνση............................... 24804040
Tουριστικές Πληροφορίες............................24654322
Πυροσβεστική............................................. 24804280
Πυροσβεστική αερ...................................... 24804350
Aρχή Hλεκτρισμού...................................... 24204000
Λιμάνι........................................................... 24815225
Συμβούλιο Υδατοπρομήθειας...................... 24822400
ΠAΦOΣ
Aεροδρόμιο Πάφου....................................... 77778833
Aστικές Συγκοινωνίες..................................26934252
Nοσοκομείο.................................................. 26803100
Πρώτες Bοήθειες......................................... 26803145
Aρχή Hλεκτρισμού...................................... 26206000
Aρχή Hλεκτρισμού Πόλη Χρυσοχούς.............26815177
Ύδρευση....................................................... 26932374
Aστυνομία................................................... 26806060
Aστυνομική Διεύθυνση ............................... 26306148
Πυροσβεστική..............................................26806272
Πυροσβεστική αερ...................................... 26306540
Tουριστικές Πληροφορίες............................ 26932841
Tαχυδρομεία................................................ 26306221
Λιμενική Αστυνομία..................................... 26946840
ΠAPAΛIMNI
Nοσοκομείο ................................................23200000
Aρχή Hλεκτρισμού........................................ 23821277
Ύδρευση........................................................23821323
(Nυχτερινή Yπηρεσία)................................. 99658230
Aστυνομική Διεύθυνση................................23803030
Πυροσβεστική Αμμοχώστου.........................23803232
Tουριστικές Πληροφορίες .............................23721100
Tαχυδρομείο............................ 23821444, 23833480
AΓPOTIKA YΓ. KENTPA
Aγρός............................................................ 25521317
Aθηένου.......................................................24522328
Aκάκι............................................................ 22821080
Aυδήμου...................................................... 25221306
Δρούσια....................................................... 26332323
Eυρύχου...................................................... 22465550
Kάμπος........................................................ 22942686
Kλήρου......................................................... 22632332
Kοφίνου...................................................... 24825000
Kυπερούντα.................................................25806700
Λάνια........................................................... 25432448
Λεύκαρα.......................................................24342429
Όμοδος........................................................ 25421254
Oρμήδεια...................................................... 24721572
Παλαιχώρι Μόρφου.....................................22642726
Παναγιά.........................................................26722357
Πεδουλάς.................................................... 22952459
Πλάτρες.......................................................25422224
Πόλη Xρυσοχούς.......................................... 26821800
Πωμός..........................................................26342338
Πύργος.........................................................26522353
Σαλαμιού......................................................26442222
Tερσεφάνου.................................................24423233
Φύτη............................................................ 26732295
ΔΥΣΚΟΛΟ
47, πλησίον φώτων Σιμιλλίδη, Λεμεσός,
25566411, 25574038
Νικολαΐδης Ανδρέας, Αγίας Φυλάξεως
236, 200μ. νότια από round about Αγίας
Φύλας, απέναντι από φούρνο Ζορπά,
Λεμεσός, 25252757, 99078161
Συγγελίδου Άννα, Καραϊσκάκη 36Ζ,
έναντι Κεντρικού Συνεργατικού
Ταμιευτηρίου, Λεμεσός, 25746522,
25341824
ΛΑΡΝΑΚΑ
Αντωνίου-Λαδά Ελένη, Αγίας Σοφίας
3, Αραδίππου, 24813250, 24530321
Κυρίτσης Μάριος, Διανέλλου 107,
κοντά στην εκκλησία Χρυσοπολίτισσα,
Λάρνακα, 24656514, 24625038
ΠΑΦΟΣ
Σαββίδης Πανίκος, Ευαγόρα
Παλληκαρίδη 61, δίπλα από Μέγαρο
Τράπεζας Κύπρου, Πάφος, 26933568,
26934034
ΠΑΡΑΛΙΜΝΙ
Αλαπαή Χριστίνα, Γρίβα Διγενή 8,
δίπλα από ΚΕΔΙΠΕΣ πλατεία
Παραλιμνίου, Παραλίμνι, 23742002,
23744155
54 20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Ο ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΔΙΠΛΟ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Μάχη
με άλλους
πέντε
Ο
ύτε το όνειρο της πρώτης
τετραπλής εκπροσώπησης της
Κύπρου σε φάση ομίλων είναι
υλοποιήσιμο, ούτε καν η
επανάληψη της περσινής τριπλής,
μετά τους αποκλεισμούς που
δέχθηκαν Ομόνοια και ΑΕΚ (από
Μίντιλαντ και Μακάμπι Τελ Αβίβ
αντίστοιχα) και στους οποίους...
έβαλαν το χεράκι τους οι διαιτητές. Ο
μεγαλύτερος δυνατός αριθμός
εκπροσώπων μας στους ομίλους είναι
πλέον μόλις δύο και θα καθοριστεί
από το εάν ο ΑΠΟΕΛ καταφέρει να
κάνει την έκπληξη απέναντι στην
ισχυρή Γάνδη στα πλέι οφ του
Conference League, με τον Άρη από
την άλλη να έχει βέβαιη θέση σε
όμιλο, καθώς ακόμη κι αν αποκλειστεί Conference με Μίντιλαντ), καθώς και δεν έχει εξασφαλισμένη θέση σε
από τη Σλόβαν Μπρατισλάβας στα η 20ή Κροατία (+925), η οποία έχει όμιλο – Φαρούλ και Σέπσι παίζουν
πλέι οφ του Europa League θα παίξει τα ίδια δεδομένα: η Ντιναμό στα πλέι οφ του Conference με
στο Conference. Ζάγκρεμπ έχει βέβαιη θέση σε όμιλο Ελσίνκι και Μπόντο Γκλιμτ αντίστοιχα.
To πιο πάνω σημαίνει πως οι αρχίσει η σεζόν πως δεν είχαμε Προς το παρόν είμαστε μεν σε (εάν αποκλειστεί από την ΑΕΚ Αρκετά πιο πίσω μας (1.975 βαθμούς)
πιθανότητες της Κύπρου για μια πολύ πιθανότητες για τη 15άδα στην μειονεκτική θέση καθώς μετά τα Αθηνών θα παίξει πλέι οφ Europa με είναι η Ουγγαρία, έχοντας μάλιστα
καλή συγκομιδή βαθμών, η οποία θα κατάταξη της πενταετίας 2019/20 – αποτελέσματα του γ’ προκριματικού Σπάρτα) και η Ριέκα διεκδικεί θέση μόνο μία ομάδα, όμως εάν η
μας επέτρεπε την επόμενη ευρωπαϊκή 2023/24 (καθορίζει τα εισιτήρια για παραμείναμε 23οι, όμως απέχουμε στο Conference παίζοντας πλέι οφ με Φερεντσβάρος μπει σε όμιλο (παίζει
σεζόν (2024/25) να κυνηγήσουμε την το 2025/26) και σημειώσαμε μόλις 25 βαθμούς (απόσταση που τη Λιλ. Σε κοντινή απόσταση είναι και πλέι οφ Conference με Ζαλγκίρις) και
επιστροφή μας στη 15άδα της πολλάκις πως ο ρεαλιστικός μας καλύπτεται με μία ισοπαλία) από την η Ελλάδα (+1.125) όμως από τη κάνει εκ νέου μια πολύ καλή πορεία
κατάταξης της UEFA (και άρα πέμπτο στόχος ήταν να τερματίσουμε από την 22η Σουηδία, η οποία έμεινε με μόνο στιγμή που συνεχίζει με τέσσερις (πέρσι τερμάτισε 1η σε όμιλο του
ευρωπαϊκό εισιτήριο), είναι πλέον 22η θέση και πάνω, ώστε μία ομάδα, τη Χάκεν, η οποία ομάδες και τρεις εξ αυτών έχουν Europa) ενδέχεται να μας απειλήσει,
απειροελάχιστες. Θα πρέπει, πέραν ο πρωταθλητής μας (το ΘΕΜΑ πάντως έχει εξασφαλισμένη εξασφαλισμένη θέση σε όμιλο, ιδίως αν ο ΑΠΟΕΛ δεν ακολουθήσει
από το να μπει και ο ΑΠΟΕΛ σε όμιλο, 2025) να αρχίσει από τον Ευτύχιος Γιαξής θέση σε όμιλο (παίζει πλέι καθίσταται... άπιαστη. τον Άρη στη φάση ομίλων.
να κάνουν οι δύο ομάδες μας... β΄ γύρο του Champions οφ Europa με Αμπερντίν). Πέραν από τις τρεις χώρες που Σημειώνεται πως από τη φάση των
πράγματα και θαύματα, πετυχαίνοντας League και όχι από τον πρώτο. Στον Επιπροσθέτως, άλλες δύο χώρες κυνηγούμε, πάντως, στη μάχη είναι ομίλων κι έπειτα, τόσο εμείς όσο και
μεγάλο αριθμό νικών και εν λόγω στόχο, τουλάχιστον, παρά το είναι σχετικά κοντά μας κι έχουμε ακόμη δύο, οι οποίες βρίσκονται πίσω οι πέντε ανταγωνιστές μας θα
προχωρώντας «βαθιά» στα νοκ - άουτ, ισχυρό πλήγμα που δεχθήκαμε στον πιθανότητες να τις προσπεράσουμε. Η μας και καλούμαστε να τις αφήσουμε παίρνουμε 500 βαθμούς για κάθε
για να καλύψουμε σημαντικό μέρος της τρίτο γύρο με τους δύο αποκλεισμούς, 21η Πολωνία (απέχει 900 βαθμούς) η εκεί. Αυτή που μας απειλεί ουσιαστικά νίκη και 250 για κάθε ισοπαλία, ενώ
διαφοράς που μας χωρίζει και στην έχουμε καλές πιθανότητες, οι οποίες οποία συνεχίζει με δύο ομάδες, τη είναι η Ρουμανία, η οποία έχει μόλις προς το παρόν στα προκριματικά
επόμενη σεζόν να είμαστε κοντά, θα αυξηθούν κατά πολύ εάν μετά τον Ρακόφ που έχει κλεισμένη θέση σε 100 βαθμούς λιγότερους (μία (συμπεριλαμβανομένων των πλέι οφ)
έχοντας ελπίδες για τη 15η θέση. Άρη μπει και ο ΑΠΟΕΛ σε ευρωπαϊκό όμιλο (πλέι οφ Champions League με ισοπαλία, δηλαδή) και συνεχίζει οι βαθμοί είναι μισοί (250 και 125
Για φέτος, ήταν δεδομένο πριν καν όμιλο. Κοπεγχάγη) και τη Λέγκια (πλέι οφ επίσης με δύο ομάδες, αν και καμία αντίστοιχα).
ΠΟΛΙΤΗΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 20 AYΓΟΥΣΤΟΥ 2023 55

Η... επιστροφή των ελληνικών ομάδων στην ελίτ το σχόλιο

Οι Θεοί όντως ήταν… Έλληνες αυτή την
(ποδοσφαιρική) εβδομάδα, όπως ορθά
έγραψε ο γαλλικός αθλητικός Τύπος με-
τά την πρόκριση του Παναθηναϊκού επί
της Μαρσέιγ. Οι προκρίσεις του ΠΑΟ,
του Ολυμπιακού και του ΠΑΟΚ αποτε-
λούν επιτυχία για το ελληνικό ποδό-
σφαιρο που κέρδισε πολύτιμους βαθ-
μούς στη σχετική βαθμολογία της UEFA,
ενώ κρίμα για τον Άρη Θεσσαλονίκης, ο
οποίος αποκλείστηκε στα πέναλτι από
την Ντιναμό Κιέβου. Για την ΑΕΚ δεν
μπορούμε να σχολιάσουμε, διότι η ρε-
βάνς με την Ντιναμό Ζάγκρεμπ ήταν
χθες βράδυ και δεν γνωρίζαμε το απο-
τέλεσμα όταν γράφαμε το σχόλιό μας.
Η Ελλάδα θα έχει φέτος μίνιμουμ
τρεις ομάδες σε ομίλους (ΑΕΚ, ΟΣΦΠ,
ΠΑΟ), ενώ πολύ κοντά στον στόχο αυτό
είναι και ο ΠΑΟΚ. Θα πρέπει, ωστόσο,
να επισημάνουμε κάποιες λεπτομέρειες
που καθόρισαν τα αποτελέσματα, κυρί-
ως του Παναθηναϊκού και του Ολυμπια-
κού. Οι πράσινοι, και μπράβο τους, απέ-
κλεισαν μία σαφώς ανώτερή τους ομά-
δα, όπως ήταν η Μαρσέιγ. Στο πρώτο
μέρος ήταν «εξαφανισμένοι» και σώθη-
καν από τον Μπρινιόλι. Στην επανάλη-
ψη, μετά τις διορθωτικές κινήσεις του
Γιοβάνοβιτς, βελτιώθηκαν και αφού ευ-
τύχησαν να πάρουν (σωστά) το πέναλτι
στην τελευταία φάση του αγώνα, το ματς
οδηγήθηκε την παράταση, όπου κι εκεί
δεινοπάθησαν. Στα πέναλτι, φάνηκαν πιο
ψύχραιμοι και εύστοχοι και πήραν μία
σπουδαία πρόκριση. Ο Ολυμπιακός ήταν
ανύπαρκτος μέχρι τα μέσα του δεύτερο
ημιχρόνου με την Γκενκ. «Είπε ευχαρι-
στώ» στην ανόητη ενέργεια του παίκτη
των Βέλγων ο οποίος αποβλήθηκε, και
από κει και πέρα το γήπεδο κατηφόρισε.
Μόνο με αριθμητικό πλεονέκτημα οι
ερυθρόλευκοι έγιναν απειλητικοί και κα-
τάφεραν, έστω στις καθυστερήσεις, να
ισοφαρίσουν. Γενικό συμπέρασμα είναι
ότι οι συγκυρίες ήταν με το μέρος των
«αιωνίων» αυτή την εβδομάδα.
Βάσος Βάσου
της ημέρας
Το πέναλτι που
δεν σφύριξαν…
Πολλοί είναι αυτοί που υπο-
στηρίζουν ότι το ποδόσφαιρο
στην Ευρώπη αρχίζει και τε-
λειώνει από την Premier
League της Αγγλίας. Εκεί, μας
λένε, ότι όλα κυλούν ομαλά και
επικρατεί δικαιοσύνη σε όλα,
ακόμα και στη διαιτησία. Όμως,
όταν βλέπουμε εξόφθαλμα λά-
θη να καταδικάζουν ομάδες, δι-
καιούμαστε να έχουμε εντελώς
διαφορετική άποψη. Στην πρε-
μιέρα, η Μάντσεστερ Γιουνάι-
τεντ υποδέχθηκε τη Γουλβς. Η
γηπεδούχος ομάδα ήταν μπρο-
στά με 1-0. Στην τελευταία φά-
ση του αγώνα, o τερματοφύλα-
κας της Γιουνάιτεντ, Aντρέ Ονα-
νά, πετάχτηκε στον αέρα αλλά
αντί μπάλα πήρε τοn λαιμό του
επιθετικού της Γουλβς, Κάλαϊ-

ΦΩΤΟ ζιτς. Η φάση ήταν ξεκάθαρη,

πέναλτι! Όμως, ο διαιτητής
σπορ «έπαιξε πελλόν» και μόνο μετά
τις διαμαρτυρίες του πάγκου
Νέα, μεγάλη διάκριση για την Κύπρο της Γουλβς απευθύνθηκε στο
πέτυχε ο Χρίστος Μισός (αριστερά) VAR. Κι αυτοί οι αθεόφοβοι δεν
κατακτώντας το αργυρό μετάλλιο στους βρήκαν παράπτωμα και το παι-
Πανευρωπαϊκούς Αγώνες χνίδι συνεχίστηκε και έληξε
Παρατοξοβολίας οι οποίοι διεξάγονται 1-0. Κανονικό «κλέψιμο» ενός
στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας. Είναι το βαθμού από τη Γουλβς…
δεύτερο αργυρό που παίρνει ο Μισός σε Την επόμενη μέρα, το Sky
Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα αφού το Sports ανακοίνωσε ότι διαιτη-
κατέκτησε και πέρσι στη Ρώμη. τές και βαρίστες τιμωρήθηκαν
Στο παλμαρέ του ο Χρίστος Μισός έχει με μια αγωνιστική! Και κάποιος
επίσης το Πανευρωπαϊκό του 2018, ενώ συνάδελφος για να κάμει συ-
το 2019 κατέκτησε το αργυρό στο γκρίσεις και να μειώσει την Κύ-
αντίστοιχο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. προ, έγραψε ότι στην Αγγλία
ταχύτατα απονεμήθηκε δικαιο-
σύνη! Αν είναι δυνατόν, να απο-
καλείται δικαιοσύνη η ποινή
μιας αγωνιστικής για διαιτητή
και βαρίστα που «έκλεψαν» ξε-
κάθαρα μια ομάδα…
ΔΕΙΤΕ ΣΤΗΝ TV Πόσο άδικο για τον Κούσουλο Θέλει επιθετικό μπόλιασμα Γι’ αυτό λέω και επιμένω. Λά-
θη συμβαίνουν παντού. Η δια-
Cytavision Sports 1 Η απόφαση του διαιτητή ΜακΝάμπ να υποδείξει Καλά κάνουν στην ΑΕΚ Λάρ- την περσινή ευρωπαϊκή ΑΕΚ. φορά μαζί μας είναι ότι εκεί τα
20:00 ΑΕΖ - ΑΠΟΕΛ πέναλτι στο μαρκάρισμα του Κούσουλου στον νακας να μην κρύψουν τη σκό- Χρειάζεται, όμως, ενίσχυση. Ο δέχονται και δεν τα συζητούν
Cytavision Sports 3 Τσαρλς επηρέασε την Ομόνοια και ήταν ένας από νη κάτω από το χαλί… Ναι, η φίλαθλος κόσμος της Λάρνα- έναν χρόνο. Σε εμάς, αν γινό-
16:00 Άστον Βίλα - Έβερτον τους παράγοντες που έκρινε την εξέλιξη της ανα- ομάδα αδικήθηκε κατά- κας εύχεται η διοίκηση ταν ένα τέτοιο λάθος και στην
18:30 Γουέστ Χαμ - Τσέλσι μέτρησης με τη Μίντιλαντ (5-1). Το εν λόγω σφύ- φωρα από τη διαιτη- και ο Τσάβι Ρόκα να απόφαση των διαιτητών και
21:45 Λέτσε - Λάτσιο ριγμα του διαιτητή αμαύρωσε, όμως, και το βιο- σία στο Ισραήλ. Οι πήραν τα μηνύματα. στην ποινή της μιας αγωνιστι-
Cytavision Sports 4 γραφικό του αρχηγού της ομάδας της Λευκωσίας. αποφάσεις του Η ομάδα «φωνά- κής, ακόμα θα φωνάζαμε…
19:30 Ρόμα - Σαλερνιτάνα Ο διεθνής αμυντικός δεν είχε ποτέ στο παρελθόν Κροάτη ρεφ αλλοί- ζει» ότι χρειάζεται Δημήτρης Δημητρίου
21:45 Ουντινέζε - Γιουβέντους αντικρίσει την κόκκινη κάρτα και πλέον θα υπάρ- ωσαν την έκβαση γερό μπόλιασμα
Cytavision Sports 5 χει στα στατιστικά του από ένα λάθος του ρέφερι του αγώνα κι έκρι- στη μεσοεπιθετική
20:00 Πόρτο - Φαρένσε από τη Βόρειο Ιρλανδία. Σημειώνεται ότι για τον να ν τ η ν υ π ό θ εσ η της γραμμή. Δεν έχει
22:00 Tένις: ATP 1000 – Winston Salem
Cytavision Sports 6
27χρονο αυτή ήταν η 16η ευρωπαϊκή του συμμε-
τοχή και στα προηγούμενα παιχνίδια μετρούσε
πρόκριση. Η ΑΕΚ έπαι-
ξε καλά και ήταν ανταγωνι-
το εύκολο γκολ η ΑΕΚ
και ο Τρισκόφσκι «πατά» ήδη Η ισοπέδωση
09:55
11:50
Moto GP - Rookies Cup
Moto GP - Προκριματικά
τέσσερις κίτρινες κάρτες.
Σ.Σ.
στική μέσα στην καυτή έδρα
της Μακάμπι. Θύμισε λίγο από
τα 37 του χρόνια.
Β. Βας
δεν βοηθάει
15:00 Moto GP - Αυστρία Είναι καλό να έχεις απαιτήσεις
από την ομάδα σου και από
«Εγκληματεί» η UEFA
23:30 Tένις: ATP 1000 – Cincinatti
Cytavision Sports 7 τους ανθρώπους που τη
19:30 Σασουόλο - Αταλάντα στελεχώνουν. Είτε πρόκειται
Primetel 2 Δεν φτάνει που οι διαιτητές στο Conference ρωπαϊκή συνομοσπονδία όφειλε να κάνει το για τον πρόεδρο είτε για τον
18:30 Χιρόνα - Χετάφε League είναι πιο «αδύνατοι» αφού προέρχο- ίδιο και στην τρίτη της διοργάνωση και όχι να προπονητή είτε για τους
20:30 Μπαρτσελόνα - Καντίθ νται από καταλόγους 3ης και 4ης κατηγορίας το επιβάλλει μονάχα στα πλέι οφ. Δηλαδή οι παίκτες.
Primetel 3 και από όχι τόσο μεγάλες ομοσπονδίες, η υπόλοιποι γύροι δεν έχουν αμφισβητούμενες Οι τελευταίοι είναι και αυτοί
19:30 ΟΦΗ - Άρης UEFA εγκληματεί με τη μη χρησιμοποίηση VAR φάσεις; Δεν το λέω γιατί αδικήθηκαν ομάδες που κρίνονται αυστηρά και
22:30 Μπετίς - Ατλέτικο στους πρώτους τρεις γύρους του Conference μας και ίσως να ήταν άλλη η πορεία τους. Πι- είναι ο «καθρέφτης» της κάθε
Cablenet Sports 1 League. Αφού πλέον μπήκε στο ποδόσφαιρο θανόν να έχουν ευνοηθεί και από κάποιες ομάδας. Όμως, άλλο η κριτική
15:30 Σπάρτα Ρότ. - Φέγενορντ το συγκεκριμένο εργαλείο και από φέτος το αποφάσεις. Όμως, είναι αδικία. Επιβάλλεται η και άλλο η ισοπέδωση. Δεν
Cablenet Sports 3 επέκτεινε, χρησιμοποιώντας το από την αρχή UEFA να φτιάξει αυτή την ανομοιομορφία της. βοηθάει κανέναν όλο αυτό...
στα προκριματικά Champions και Europa, η ευ- Kρίστοφερ
14:30 Άντερλεχτ - Βέστερλο Αντίθετα, φέρνει δυσάρεστα
19:30 Κλαμπ Μπριζ - Μόλενπεκ αποτελέσματα.
Cablenet Sports 3
14:00
Novasports Prime
Νόριτς - Μίλγουολ H επιτυχία δεν ήρθε (ακόμη) Είναι απίστευτο λοιπόν αυτό
που γίνεται μετά από κάποια
Οι προκρίσεις επί των Βοϊβοντίνα και σερις νίκες στους δύο προηγούμενους αποτυχία. Ορισμένα άτομα στα
14:00 Λιλ - Ναντ μέσα κοινωνικής δικτύωσης
16:30 Ουνιόν Βερ. - Μάιντς Ντίλα Γκόρι ήταν ιδιαίτερα σημαντικές γύρους είναι σαφώς ενθαρρυντικό
για τον ΑΠΟΕΛ, όμως δεν μπορεί να στοιχείο για το συγκρότημα του Ρικάρ- ζητάνε μια... ολόκληρη ομάδα
20:00 ΠΑΟΚ - Αστέρας Τρ.
θεωρεί την πορεία του επιτυχημένη. Για ντο Σα Πίντο, ο οποίος καλείται να γίνει ενώ λίγες μέρες
Novasports 2 προηγουμένως οι ίδιοι τους
21:45 Λανς - Ρεν να γίνει αυτό θα πρέπει οι γαλαζοκίτρι- ο πρώτος που θα κοουτσάρει τον ΑΠΟ-
νοι να ξεπεράσουν ένα, μεγαλύτερο, ΕΛ σε ομίλους Conference League. Θυ- αποθέωναν. Είναι πραγματικά
Novasports 3
εμπόδιο. Αυτό της Γάνδης. Μόνο η συμ- μίζουμε ότι οι πρωτευουσιάνοι μετρούν για να τρελαίνεσαι. Κάποιες
14:30 Μπραουνσβάιγκ - Σάλκε
18:30 Άιντραχτ Φρ. - Ντάρμσταντ μετοχή σε ευρωπαϊκό όμιλο αποτελεί οκτώ συμμετοχές σε ευρωπαϊκούς ομί- φορές είναι καλά να ζυγίζονται
Novasports 6 νίκη για την ομάδα της Λευκωσίας για λους, τέσσερις στο Champions League όλα τα δεδομένα προτού
18:05 Μονακό - Στραμπούρ διάφορους λόγους. Ιστορία, πρεστίζ, και ισάριθμες στο Europa League. υπάρξει το «δικαστήριο».
20:30 Τένις: WTA 1000 - Western&Southern οικονομικό… και πάει λέγοντας. Οι τέσ- Σ.Σ. Κρίστοφερ
 ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ
56

θου κύριε
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023 Π Ο Λ Ι Τ Η Σ Τ Η Σ Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ

Πύλα και νέες παραβιάσεις της νεκρής ζώνης
από τον τουρκικό στρατό που θέλει να κατασκευ-
άσει δρόμο 11 χλμ από το Άρσος μέχρι το μεικτό
χωριό. Γιατί; Διότι, λέει, θέλει να παρακάμψει το
οδόφραγμα στο Πέργαμος το οποίο ελέγχουν οι
Βρετανικές Βάσεις. Οι οποίες ταλαιπωρούν τους
Τουρκοκύπριους σε αντίθεση με τους Ε/Κ, διότι δεν
είναι Ευρωπαίοι πολίτες. Εδώ να υπενθυμίσουμε
στις κατοχικές αρχές ότι η ούτε οι Βρετανοί είναι
πλέον Ευρωπαίοι πολίτες, ας πάμε όμως παρακά-
τω. Αυτό που πραγματικά θέλουν οι Τούρκοι είναι
να έχουν άμεση και ανέλεγκτη πρόσβαση στη νε-
κρή ζώνη στην περιοχή, κάτι που μεταξύ μας δεν
θα μπορέσουμε να αποτρέψουμε, αφού και τα
Ηνωμένα Έθνη αποκαμωμένα και υποστελεχωμέ-
να βγάζουν ανακοινώσεις αλλά έχουν απομακρύ-
νει το φυλάκιό τους από την περιοχή. Τι, ίσως, θα
μπορούσαμε να κάνουμε; Να διαπραγματευθούμε
τον δρόμο Άρσους -Πύλας με το άνοιγμα του δρό-
μου Αθηένου -Πυροϊου. Δεν δεχόμαστε, λέει, διό-
τι οι Τούρκοι με το άνοιγμα του δρόμου αποκτούν
στρατιωτικό πλεονέκτημα. Λες και στα 183 χλμ
Πράσινης Γραμμής δεν έχουν πλεονέκτημα. Συνο-
ψίζουμε: Οι Τούρκοι θα κάνουν τον δρόμο και θα
αποκτήσουν στρατιωτικό πλεονέκτημα. Εμείς δεν
θα πάρουμε τίποτα και απλώς θα διαμαρτυρόμα-
στε, όπως έγινε και με το γήπεδο της Τσετίν Καγιά.
Αυτή είναι η ιστορία μας από το 1974. Οι κάτοικοι
της Αθηένου θα ήταν καλό να κάνουν μια κουβέ-
ντα με τον κ. Χριστοδουλίδη. Ίσως είναι η ευκαιρία
τους να κερδίσουν 20 λεπτά δρόμου προς Λευκω-
σία. Και κυρίως να τεστάρουν την αξιοπιστία του.
Αν κολλάμε σε έναν δρόμο, πώς θα ανοίξουμε τις
λεωφόρους της λύσης, όπως μας λέει;
Ποιος βρίσκεται πίσω από τα επεισόδια στην Πύλα; Γενικώς η στενοκεφα-
λιά των Κυπρίων, από την οποία βέβαια αφορμάται ο Τούρκος εθνικιστής πρέ-
σβης Φειζίογλου. Ο δρόμος χρηματοδοτείται από κονδύλια της λεγόμενης τουρ-
κικής πρεσβείας στα κατεχόμενα, η οποία πρεσβεία εκμαυλίζει τους Τ/Κ κάνο-
ντας λόγο για διάνοιξη ανθρωπιστικού διαδρόμου προς την Πύλα. Πρόκειται
για έναν Τούρκο διπλωμάτη ο οποίος δεν
θα ενδιαφερθεί ποτέ για λύση. Δεν έχει την
υπόσταση να αρθεί στο ύψος ενός Εμίν
Ντιρβανά. Μιλούμε για τον πρώτο Τούρκο
πρέσβη της Τουρκίας το 1960 στην Κύπρο
με κυπριακές ρίζες. Ο οποίος δεν δίστασε
να τα βάλει και να αποκαλύψει τον Ντενκτάς
όταν για λόγους προβοκάτσιας άρχισε να
βάζει βόμβες σε τζαμιά. Όταν οι δυο αρι-
στεροί Τουρκοκύπριοι δικηγόροι και εκδό-
τες της εφημερίδας «Τζουμχουριέτ», Αχμέτ Γκιουρκάν και Αϊχάν Χικμέτ, προα-
νάγγειλαν τη δημοσίευση των ονομάτων των δραστών, βρέθηκαν δολοφονη-
μένοι από την ΤΜΤ στις 23 Απριλίου 1962. Ο Ντιρβανά τότε σε δημόσιες δη-
λώσεις του κατέστησε σαφές πως πίσω από τις πολιτικές δολοφονίες κρυβό-
ταν η ΤΜΤ και πως οι βομβαρδισμοί ήταν προβοκάτσια του Ντενκτάς. Ο Ντεν-
κτάς τον κατηγόρησε στην τουρκική κυβέρνηση ότι δεν υποστήριζε τα συμφέ-
ροντα των Τουρκοκυπρίων και ότι σε δυο χρόνια είχε καταφέρει να πάρει τους
στόχους των Τουρκοκυπρίων 22 χρόνια πίσω. Ο Ντιρβανά υποχρεώθηκε να
αποχωρήσει από την Κύπρο στις 12 Σεπτεμβρίου 1962.

Kύπριοι υπήκοοι beneficiaries της Κυ-

Κάποιοι μάλλον ημιμαθείς, μας έπρηξαν τη βδομάδα
που πέρασε κυκλοφορώντας στα ΜΚΔ ένα πιστοποιητικό
του Γρίβα το οποίο έγραφε ότι ήταν Οθωμανός υπήκοος,
εξυπονοώντας ότι ήταν τουρκικής καταγωγής. Ο Γρίβας
γεννήθηκε στις 6 Ιουνίου 1897, σύμφωνα με τη ληξιαρχι-
κή πράξη της γεννήσεώς του και ναι ήταν Οθωμανός υπή-
κοος. Από το 1878 στην Κύπρο βρίσκονταν οι Βρετανοί, αλ-
λά η Κύπρος τους παραχωρήθηκε επί ενοικίω και λειτουρ-
γούσαν ως διαχειριστές. Οπότε, όσοι γεννιούνταν μετά το
1878 εξακολουθούσαν να είναι υπήκοοι της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας. Και ο Γρίβας και ο Μακάριος που γεννήθη-
κε στις 13 Αυγούστου του 1913 και ο Αχιλλέας Αιμιλιανίδης
ο πρεσβύτερος που γεννήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 1903,
όπως έγραψε σε επεξηγηματικό σημείωμα ο εγγονός του
Αχιλλεύς Αιμιλιανίδης. Το κλίμα μεταξύ Βρετανίας και Οθω-
μανικής Αυτοκρατορίας άρχισε να χαλά μετά την είσοδο
των Οθωμανών στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο με το μέρος
των Γερμανών. Η Αγγλία τότε κήρυξε άκυρη τη συμφωνία
του 1878 και στις 5 Νοεμβρίου 1914 προσάρτησε την Κύ-
προ. Με τη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923, η Τουρκία πα-
ραιτήθηκε από όλα τα δικαιώματά της επί της Κύπρου. Δυο
χρόνια αργότερα (1η Μαΐου 1925) η Αγγλία ανακήρυξε την
Κύπρο αποικία του στέμματος, οπότε οι Κύπριοι έγιναν
Βρετανοί υπήκοοι. Επρόκειτο για την πέμπτη αυτοκρατορία
στην οποία οι Κύπριοι έγιναν μέλη. Είχαμε την αυτοκρατο-
ρία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία,
τη Βυζαντινή, την Οθωμανική και τέλος τη Βρετανική. Με-
τά το 1960 επιχειρήσαμε να λειτουργήσουμε ως ανεξάρ-
τητοι, αλλά μετά από τρία χρόνια εκάμαμέν τα σιόνι!
«Generation for Change»: Νέοι με διαφορετικές κατα-
βολές και εμπειρίες, αλλά με την ίδια έφεση για συμμετοχή
στη βελτίωση της κοινωνίας μας, με την προσφορά υλικής
βοήθειας και ψυχολογικής στήριξης σε ευάλωτες ομάδες
και μετανάστες, με την παράδοση δωρεάν μαθημάτων ελ-
ληνικής και αγγλικής γλώσσας, με
τη συστηματική προετοιμασία πε-
ριθωριοποιημένων νέων για
ένταξη στην αγορά εργασίας και
πολλές άλλες πρωτοβουλίες. Με
αφοσίωση, με φαντασία και κέφι,
η ΜΚΟ «Generation for Change»
δίνει μαθήματα ευαισθησίας, εθε-
λοντισμού και οράματος για τη
βελτίωση της κοινωνίας και της
δημοκρατίας μας. Την πρωτοβου-
λία αυτή των νέων ανθρώπων
αποφάσισε να τιμήσει η ΜΚΟ Πο-
λιτεία με το φετινό Βραβείο Δημο-
κρατίας. Η εκδήλωση την Πέμπτη
14 Σεπτεμβρίου 2023 στη Δημοσιογραφική Εστία στη Λευ-
κωσία. Το μήνυμα: ανεπτυγμένη κοινωνία των πολιτών και
πρωτίστως των νέων ανθρώπων είναι η καλύτερη εγγύη-
ση για το μέλλον της δημοκρατίας μας.
πριακής Δημοκρατίας courtesy που λα-
λούσιν του Περαπεδκιώτη συνεχίζουν
ακόμη και σήμερα να διαπρέπουν στο
εξωτερικό. Ο τέως Πρόεδρος σίγουρα εί-
ναι πολύ περήφανος, αφού η νέα υπόθε-
ση που είδε το φως της δημοσιότητας από
ενημερωτικά δίκτυα στη Σιγκαπούρη, κα-
τέκλυσε τα πρώτα θέματα όλων των με-
γάλων διεθνών δικτύων, στέλνοντας ξα-
νά το μήνυμα «This is Cyprus». H υπόθε-
ση αφορά δύο πρόσωπα που έλαβαν κυ-
πριακή υπηκοότητα λίγους μήνες πριν
από τον τερματισμό του Κυπριακού Επεν-
δυτικού Προγράμματος στις 13 Οκτωβρί-
ου 2020. Σύμφωνα με καλά ενημερωμέ-
νη πηγή, ο πρώτος έλαβε κυπριακό δια-
βατήριο στις 12 Αυγούστου το 2020 και ο
δεύτερος στις 5 Αυγούστου του 2020.
Εκανονίσαν τους μέσ’ στις διακοπές βα-
σικά. Και οι δύο Κύπριοι υπήκοοι συνελή-
φθησαν την Τετάρτη από τις αρχές της Σι-
γκαπούρης στο πλαίσιο έρευνας για αδι-
κήματα νομιμοποίησης εσόδων από πα-
ράνομες δραστηριότητες και πλαστογρα-
φίας. Πρόκειται για τους Su Haijin, που
κατηγορείται επιπλέον και για κατηγορία
αντίστασης κατά τη νόμιμης σύλληψη και
τον Wang Dehai, που συνελήφθη σε πο-
Έγκυρη πηγή μας ενημέρωσε την Πέμπτη
ότι πραγματοποιήθηκε συνάντηση του Προέ-
δρου με την υπουργό Υγείας κ.Πόπη Κανάρη
και τη γενική διευθύντρια του Υπουργείου
Υγείας κ.Χριστίνα Γιαννάκη. Κατά τη συνάντη-
ση, ο ΠτΔ κατέστησε σαφές ότι απαιτεί συνερ-
γασία προς υλοποίηση του κυβερνητικού έρ-
γου και των προκλήσεων στο τομέα της υγεί-
ας, θέμα που αποτελεί αδιαπραγμάτευτη προ-
τεραιότητα του ίδιου. Ευτυχώς που το κατέ-
στησε σαφές, αφού πριν τη συνάντηση μάλ-
λον δεν ήταν σαφές. Στη συνέχεια συζητήθη-
καν ενδελεχώς και σε βάθος συγκεκριμένοι
στόχοι που έχουν τεθεί, μετά και από τις συ-
ναντήσεις με ΟΚΥΠΥ και ΟΑΥ, μεταξύ άλλων,
αναδιοργάνωση του υπουργείου, ενίσχυση
εσωτερικού ελέγχου, ταχύτερη ετοιμασία
απαραίτητων νομοσχεδίων για περαιτέρω
λυκατοικία κατά μήκος του Paterson Hill
στην περιοχή Orchard και κατηγορείται
για νομιμοποίηση εσόδων από παράνο-
μες δραστηριότητες. Αυτοί και άλλοι 8
φέρονται να έχουν ξεπλύνει γύρω στα
700 εκατ. δολάρια. Λίγα περισσότερα
από όσα παινεύτηκε ότι έκανε ο δικός μας
νονός την πρώτη θητεία και λίγο λιγότε-
ρα από όσα έκανε τη δεύτερη.
Μα γιατί η ομόδοξη
Ρωσία δεν καταδίκασε τα
έκτροπα στην Πύλα; Όλα
τα μόνιμα μέλη του ΟΗΕ,
πλην Ρωσίας, ζήτησαν
τερματισμό της παρανο-
μίας, η δε Αμερική έβγα-
λε και ταξιδιωτική οδηγία
καλώντας τους Αμερικα-
νούς να μην επισκέπτο-
βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών του νται τα κατεχόμενα. Η
ΓεΣΥ, και τέθηκαν χρονοδιαγράμματα υλοποί- Ρωσία βεβαίως ακολου-
ησης και ορίστηκε εκ νέου συνάντηση προτού θεί πολιτική αρχών, μην
μεταβεί ο ΠτΔ στη Νέα Υόρκη για να εξεταστεί το ξεχνάτε. Αυτά που κά-
η πρόοδος που έχει επιτευχθεί. Οι μεγάλες νει η Τουρκία στην Κύπρο
προκλήσεις της υγείας και οι απαιτήσεις της το 1974 στην Κύπρο και
κοινωνίας επιβάλλουν εντατική δουλειά και το 2023 στην Πύλα, τα
συνεργασία από όλους τους εμπλεκόμενους, έκανε και η Ρωσία στην
δέσμευση που, τόσο η υπουργός Υγείας όσο Κριμαία το 2014 και στο
και η γενική διευθύντρια του υπουργείου, Ντονμπάς το 2023.
επανέλαβαν ενώπιον του ΠτΔ. Το ερώτημα
βέβαια είναι αν θα παραμείνει στο Υπουργείο
Υγείας η κ. Κανάρη σε περίπτωση που ο Πρό-
εδρος προβεί σε ανασχηματισμό περί τα τέλη
Οκτωβρίου αρχές Νοεμβρίου. Διάφοροι
bookmakers πάντως προεξοφλούν ότι κοντά
στους 4 υπουργούς και υφυπουργούς δεν θα
κόψουν βασιλόπιτα στο υπουργείο τους.