Protein Sindirimi

1
 Protein ???
 Proteinler, bütün canlı organizmaların en
önemli maddeleridir.
Canlıların büyümeleri, üremeleri, kalıtım
özelliklerinin bir nesilden diğer bir nesile
taşınması hep protein ihtiva eden maddelerin
aracılığı olmaktadır.
 Bundan başka canlı organizmadaki
metabolizma olaylarını kataliz eden enzimler,
fizyolojik etki gösteren hormonların bir kısmı ve
canlı varlıkları bazı hastalıklara karşı koruyan
antikorlar gibi önemli maddeler de protein
yapısındadırlar.
http://www.aof.anadolu.edu.tr/kitap/EHSM/1214/unite05.pdf 2
 Protein ???
 Alyuvarlara rengini veren hemoglobin bir protein
bileşiğidir. Kasların büyük kısmı miyozin ve aktin
denen protein türlerinden meydana gelir.

 Proteinler bir taraftan çözünmüş halde hücrenin

sitozollerinde bulunurlar, diğer yandan çözünmemiş
halde hücrenin iskeletini teşkil ederler.

 Proteinler büyük moleküllü maddeler olup,

molekül ağırlıkları yaklaşık 10.000 den milyonlara
değişik büyüklükte olabilir.

Protein molekülleri yüzlerce amino asitin peptid

bağları ile birbirine bağlanmasından meydana gelir.
http://www.aof.anadolu.edu.tr/kitap/EHSM/1214/unite05.pdf 3
 Protein Metabolizması
Azot Dengesi

4
http://www.ctf.edu.tr/anabilimdallari/pdf/165/Metabolizma.pdf
 Protein Metabolizması

 Organizmada amino asit deposu yoktur.

 Proteinin yapısındaki karbon ve hidrojenden,

karbondioksit ve su oluşur.

 Azot atomundan AMONYAK ( toksik ) meydana

gelir.

 Amonyak daha ileri bir işlem ile toksik olmayan ÜRE

ye dönüştürülür.
5
http://www.ctf.edu.tr/anabilimdallari/pdf/165/Metabolizma.pdf
 Protein Metabolizması

Ürenin Sentez Sonrası Yolculuğu

 Böbrekler (tek mideli ve ruminantlar)

 Rumino-hepatik döngü (ruminantlarda)

 Ürik asit (kuşlar ve sürüngenlerde)

 Su ihtiyacı – türlere göre değişim

6
http://www.ctf.edu.tr/anabilimdallari/pdf/165/Metabolizma.pdf
 Tek Mideli hayvanlarda Proteinlerin Sindirimi

Mide
Pepsin- HCl

Tripsin
Ürün: Albumoz ve Pepton Kimotripsin

Ürün: Aminoasitler
İnce Barsak

Dipeptidaz
Kan
Tripeptidaz

Ürün: Aminoasitler
zootekni.comu.edu.tr/class/.../proteinasit.ppt 7
Ruminantlarda Protein
Sindirimi
(Rumende Azotlu
Maddelerin Sindirimi)

8
 Ruminantların Beslenmesinde Protein

 Süt sığırlarındaki protein ihtiyacının ilk önceliği

süt verimi içindir. Süt proteini ve yaşama payı
ihtiyaçları ikinci plandadır.
 Besi sığırlarında ise proteinlerin ilk önceliği
canlı ağırlık artışı içindir.
 Süt ve besi sığırlarındaki protein ihtiyacının
bilinmesi ve bu yönde rasyonlar hazırlanmasında
“Ham Protein” kavramının kullanılması artık gün
geçtikçe güncelliğini kaybetmektedir .

http://4uzbk.sdu.edu.tr/4UZBK/HBB/4UZBK_078.pdf 9
 Ruminantların Beslenmesinde Protein

Günümüzde artık protein fraksiyonları dikkate

alınmakta ve hayvanların ihtiyaçları bu
doğrultularda karşılanmaktadır.

protein fraksiyonları:
rumende parçalanabilir protein (RDP),
rumende parçalanamayan protein (RUP),
by pass protein (rumende yıkılmayan protein - BP),
mikrobiyal protein (MP)
metabolize olabilir protein (MOP)

http://4uzbk.sdu.edu.tr/4UZBK/HBB/4UZBK_078.pdf 10
 Ruminantların Beslenmesinde Protein
Ruminant hayvanlar rasyonlarında, 2 tip sindirilebilir
proteine ihtiyaç duyarlar:

Birinci tip protein rumende parçalanabilen ve

mikroorganizmalar tarafından kullanılan proteindir.

 Rumende parçalanabilen proteinler,

metabolizable proteinin bir parçası olan
mikrobiyal proteine dönüştürülmektedir.

 Mikrobiyal protein ve rumende yıkıma

dayanıklı protein metabolik proteini
oluşturmaktadır.

http://fmd.ksu.edu.tr/sayi/82/82.84-88.pdf 11
 Ruminantların Beslenmesinde Protein

Ruminant hayvanlar rasyonlarında, 2 tip sindirilebilir

proteine ihtiyaç duyarlar:

İkinci tip protein ise ince barsakta sindirime

tabi tutulan ve hayvanın kendisi tarafından direk
kullanılan bypass proteindir.

http://fmd.ksu.edu.tr/sayi/82/82.84-88.pdf 12
Ruminantların Beslenmesinde Protein

Ruminant hayvanlar yaşama payı protein

ihtiyacını yalnız mikrobiyal proteinden
karşılamalarına rağmen ;

Süt verimi yüksek ve gelişmekte olan ruminant

hayvanlar mikrobiyal proteinin yanında bypass
proteine ihtiyaç duyarlar.

http://fmd.ksu.edu.tr/sayi/82/82.84-88.pdf 13
 Ruminant Rasyonlarında Protein
Azotlu Maddeler Olarak Gerçek Proteinler
Protein Olmayan (nonprotein) Azotlu Maddeler

Serbest aminoasitler Alkoloidler Üre

Nükleik asitler Peptidler Nitrat
Pürin ve Betain Amonyak
Pirimidin Bazları

Rumende protein sentezinde değerlendirilen

başlıca azot bileşikleri:
amonyak
aminositler
peptidler
Fahri Bölükbaşı-Fizyoloji Ders Kitabı 14
Ruminantlarda Protein Sindirimi
Protein
proteinaz
peptidler peptidaz
Yeni
Doğrudan amino asitler
mikroorganizmanın
mikroorganizma membranları gibi
proteini sentezine hücresel elemanların
sokulur ve nükleik asit
yapımında kullanılır

Deaminazlarla UYA, CO2, aldehit,

amonyağa parçalanır

Düşük pH da proteaz ve deaminaz aktiviteleri

azalır ve amonyak konsantrasyonu düşer.
Fahri Bölükbaşı-Fizyoloji Ders Kitabı 15
 Ruminantlarda Rumende Protein Sindirimi

Proteazlar
Rumende Parçalanmayan
(By-Pass) Protein

Peptidazlar

NH3 NH3

+ATP
Protein
zootekni.comu.edu.tr/class/.../proteinasit.ppt Abomasum 16
 Ruminantlarda Rumen Sonrası Proteinlerin Sindirimi
By-pass Protein Mikrobiyal Protein

Abomasum
Pepsin- HCl
Lizozom

Tripsin
Kimotripsin

İnce Barsak

Dipeptidaz
Tripeptidaz
Kan

zootekni.comu.edu.tr/class/.../proteinasit.ppt 17
Ruminant yemlerinde rumende azotlu
maddeler olarak bilinen proteinler ve protein
tabiatında olmayan üre, amonyak, nükleik
asitler, pürin ve pirimidin bazlar, amino asitler
ve alkaloidler bulunur.

Rumendeki mikroorganizmalar tüm azotlu

maddelerin sindiriminde önemli parçalayıcı ve
sentezleyici enzimler salgılarlar.

18
Ruminantlarda Protein Sindirimi
Protein
proteinaz
peptidler peptidaz
Yeni
Doğrudan amino asitler
mikroorganizmanın
mikroorganizma membranları gibi
proteini sentezine hücresel elemanların
sokulur ve nükleik asit
yapımında kullanılır

Deaminazlarla UYA, CO2, aldehit,

amonyağa parçalanır

Düşük pH da proteaz ve deaminaz aktiviteleri

azalır ve amonyak konsantrasyonu düşer.
Fahri Bölükbaşı-Fizyoloji Ders Kitabı 19
Ruminohepatik Azot Dolaşımı
Oluşan Amonyağın bir kısmı bakterilerce tekrar
aminoasitlere ve daha ileriye yani mikropların kendilerine
özel protein biçimine sentezlenir
Fazla kısmı rumen duvarından emilerek kan ile karaciğere
getirilir
Burada üreye dönüştürülür
Ürenin bir kısmı idrarla atılır
Diğer kısmı kan damarları ve tükürük yoluyla tekrar
rumene döndürülür
Pek az bölümü de abomasum ve bağırsaklara salgılanır

Amonyağın karaciğere götürülerek üre şeklinde

tekrar rumene getirilmesi olayına ruminohepatik azot
dolaşımı denir
Fahri Bölükbaşı-Fizyoloji Ders Kitabı 20
 Ruminohepatik Döngü

Tükürük
NH3 bezleri

Rumen Üre

Üre

CO2 NH3
Enerji
Böbrekler
Amino asitler

Mikrobiyal protein

zootekni.comu.edu.tr/class/.../proteinasit.ppt Üre 21
 Ruminohepatik Döngü

Selüloz sindirimiyle görevli bakteriler, selülozik

bitki liflerini ancak uzun sürede
sindirebildiklerinden, az protein içeren
rasyonlarda bitki proteinin parçalanmasından
oluşan amonyak hemen kullanılmaz ve
ruminohepatik dolaşıma sokularak azotun
korunması sağlanmış olur.

Deve ve sığır gibi hayvanların kuru, odunsu ot ve

çalılıklardan daha çok yararlanması sağlanmış
olur.

Fahri Bölükbaşı-Fizyoloji Ders Kitabı 22

 Ruminohepatik Döngü

Samanla beslenen sığırların rumenine azar azar üre

bırakılır

Saman Sindirimi

Sindirilen kısmı rumenden hızla uzaklaştırılır

Selüloz Sindirimi %10

Hayvan İştahı

Protozoa Sayısı

Fahri Bölükbaşı-Fizyoloji Ders Kitabı

Pozitif Azot Dengesi 23
 Ruminohepatik Döngü

24
http://www.ctf.edu.tr/anabilimdallari/pdf/165/Metabolizma.pdf
 Ruminohepatik Döngü
75 kg rumen içeriğinde
40-80 gr üre amonyağa dönüştürülür
Rumendeki fazla amonyak Nitrit
Nitritler
kana geçer hemoglobin methemoglobin

fonksiyonel bir hipoksi

asfeksi semptomları

** Ruminohepatik azot dolaşımı bu olayları önler **

Fahri Bölükbaşı-Fizyoloji Ders Kitabı 25

Ruminohepatik Döngü

Amonyak zehirlenmesi =
fazla gaz =
fazla bakteriyel mukus =

rumen kontraksiyonunda durma =

geğirme engellenir=
ileri vakalarda ÖLÜM

Fahri Bölükbaşı-Fizyoloji Ders Kitabı 26

 Ruminohepatik Döngü
Sığır rumeninde :
Günde 150 gr üre ( 70 gr azot ) işlenir.
450 gr bakteri proteini oluşur.

Buna göre:
Yemdeki tüm azot içerisinde üre azotunun payı
%60 ın üstünde olmamalıdır.
Üre rasyon kuru maddesinin %1-1,5’ unu
geçmemelidir.

Sonuç:
Günde 100-150 gr üre yedirilebilir.

Fahri Bölükbaşı-Fizyoloji Ders Kitabı 27

 Ruminantlarda Protein Sindirimi
Protein Rejenerasyon Siklusu

Barsaklardan emilen aminoasitler, ruminantın

büyümesi, dokularının onarılması gibi amaçlarla
kullanılır ve fazlası depo protein olarak saklanır. Bu
depo protein gerektiğinde karaciğerde üreye
dönüştürülerek kan ve tükrük yoluyla rumene
getirilebilir.

Bu üre, proteinden fakir rasyonlarla besleme

halinde, rumen florası için bir azot kaynağı olarak
kullanılır ve böylece sürdürülen protein sentezi
yanında , karbonhidratların sindirilebilirliği de
artırılmış olur.
Fahri Bölükbaşı-Fizyoloji Ders Kitabı 28
 Ruminantlarda Protein Sindirimi
Protein Rejenerasyon Siklusu
Rumende amonyağın protein şekline sentezi,
mikroorganizma proteinin abomasum ve ince
barsaklarda yeniden aminoasitlerine ayrılması,
emilmesi, yeniden proteine dönüştürülmesi ve
bu depo proteinin gerektiğinde üreye
dönüştürülerek rumene geri getirilmesi
şeklindeki azot döngüsüne protein rejenerasyon
siklusu denir.

Fahri Bölükbaşı-Fizyoloji Ders Kitabı 29

 Ruminantlarda Protein Sindirimi Depo
Protein Rejenerasyon Siklusu Protein

Amino asitler
Rumen
Üre Abomasum
İnce barsak
CO2 NH3
Enerji
Amino asitler

Mikrobiyal protein
30
Ruminohepatik Döngü ve Protein Rejenerasyon Siklusu

Fahri Bölükbaşı-Fizyoloji Ders Kitabı 31