fedalsja aukows P. Alex Linley Stephen Joseph Psychologia | pozytywna w praktyce | ‘Aleksandra Jaworska-Surma edateja naukowa wydenia polstiego Janusz Czapifs‘Tyee! onyginala Posie Psychology in Practice Copyright © 2004 by John Wiley & Sons, ne Allright reserved. This wanslaton published under cence Projekt okladk stron rutowyeh Mile Alene Redakeor iniciincy Jama Marck Resiakeor Ages Pradnowek Recenzench Prof dr hab Jems Cops ‘Dr ha. va Traces 40954 Copyright © forthe Polish dition by Wyeawnicawo Naukowe PWN SA. ‘Warszawa 2007 ISBN 978-83-01-153465 ‘Wydawnicrwo Naskowe PWN SA (00-251 Warszawa, ul Mlodowa 10 tel, 022 6954 321, faks: 022 69 54 031 femal: porn @poen com pl; we pn pl Spis tresci Wprowadzenie do wydania poskiego (Janse Czapist) 1. Pojecie dobrego Zycia- w ujgciu szerokim i waskim (Laura A. King, Jennifer Elia Fells, Chad M. Barton) ‘Uke defnicje dobrego Ayia: problem saczeéia Optjmalnefunkjonowanie. Rewisja pogca exdaimont Potocane koncepcje dabeego 2ycla Definiowante debra: atrakcyosé | wartosé moana ‘Suezpcl, ses oz piniqdae w naienyeh koncepach dobre ayia __ Mito. j prac w potocemch Koncepejach dobrego iycia Cay dobre Beet 2yle latwe? = Rola diepientar Kiedy w dobry =yciu ara se ale r2exy Whloski:wielerodzajw dobrego ia? Zalaczik A: preyladowe ankieta wiywana w badaniach Aobrego ayia 2. Dobre 2ycie czy #ycie dobrami? Psychologia pozycywna, i poczucie dobrostanu w kulturze konsumpeji (Tim Kasser) Wartote 1 poceucie dobrostans Implikaje da pray Drake klnisna Daialania preweneyjne Dries i ich rodeice Inerwence zachgcagce do dbrowolnejpresaty Igy aac poll spon) Reklama rey 20 2 28 38 29 2 35 37 30 40Bdukaga Reqd i ckonomia Wriosek 3..Mieé sig lepi}, ale czué sig gorzej: paradoks wyboru ‘Gary Schvart, Andrew Ward) Eksploja bor Nowe obseary rybort \Wybsr i dobrostan Cele uyboru:nalepsze cay zadowalaigce ‘Wybér dobrostn:dlaczegoludzie cela “al a 2Zal, maksymalizaca | medlwoie wybors Koay oksit Etety adapta Date ocrekiwania| Porownania spoleczne \Wiyuczona beztadnote, Kontrol, depresja i samoobwi- nianie sie Kleine badania \Wybor, maksymalizcje | lerpenie: co mote 2obie? ‘Wybiers, Kiedy wybiere Male) maksymalizae) Mnie| myélenia o koszach staconyeh oki Praktykowanie ondsigeznoécl Male lu Kontolowanie oczekiwaa Ograniczenie porbwnan spolecenych Nauezenie sig akcepowania ograniczes 4. Trwaly warost poziomu szezeécia: perspektywy, prakeyki [ zalecenia (Kenn M. Sheldon, Sonja Lyubomirsky) Diaczogo swvigkszenie poslomu seein olowricka made bye siemosive Diaczego mimo wizysko awigkzenie poriomu sscopéciaectowieka| ‘mode byé medline . 5 [Nowy teoreseny model szcagéia| Define szcrpdia Determinanty szczeécia ‘Model pony testom 57 s a 65 a 2 B m % a 82 a 3 4 4 35 8s 85 a 99 92 93 93 7 rr Inerwencle zwighsajgce poziom szczpéia Kolejne badania i rekomendacle doyesyeeinterwend Potencaineczynnki zaposrednizajceelety dala ath wry kept as Rekomendacle doyezace Saczeécia Wricece 5, ZeOwnowatona perspeltywa czasowa jako warunek optymal- ‘nego funkejonowania (lla Bonivell, Philip C. Zimbardo) Badania perspekayy czasowe Profile perspekeyay’ czatowe) | wy ada perspektywy czasowe) ‘swnowatona perspeksya czasowa Perspekeywa caatowa | dobrostan Kye | nowe Kerunk Badan Zastosomania perspektyry ciasowe} Wiriosee 6. Jak nauczyé podopiecznych madrego mystenia: program Edukacja dla madrosei” (Alina Reznishaya, Robert J Sternberg) Zréswstona teoia drat ‘Teoria madrosc | edukaga 2 teori w prakeyke ierun bad 7.Jak byé dobrym liderem: praywédztwo transformacyjne a dobro- stan (Nio Sivnathon, Kava A. Arold, Nick Tuer, Julian Baring) (Coto jest dobrostan? (Coto fst peajudztnotranstormacyjne? Praywodztwo transformacyne i dobrosan Paychologicne mechanizmy wiqiqce praywodzzwo transformacye 2 dobrostanem Poczuciesprawstra Zaufanie do Herownicra Sens pracy. ‘Totsamote organizaeyjna i zawodowa Sueszezenie naszego modalu ‘Kierunk! bad | zastosowanie fh w pakeyce 7 100 104 108 108 no m2 16 us m ns a7 128 130 13 13 146 151 153 154 156 158 159 159 160 162 164 166 1688, Porytywna i kreatywna organizacja (lane Hew) Dbostan pracy Rone) nga ee om indy, Zawoene' pracy iJ) eek Perio indjiualy:rorw} os Focon gufowy Pociom egenisacyy:sakera Posiom onanzngny ultra Perio mayoransayny ngage easy Timiicote t=) Umijinte | doswindcenie Monee drole kreatynos Wick (5) Paychotoga psyeywnaipoychologiazdrowia: owocny zwizek ‘GhalleyE. Tayler, David K. Shera) Zachownia ndrowomne ‘Waparie spoteezne Kontrolapaychoiglczna Praytosomanie sg do dswiadczenia choroby CCeynikt psyehologezne w pracbiegu choroby Wolore. 10. Terapia pozytywna: pozytywna teoria psychologiczna praktyki terapeutyezne} (Stephen Josaph,P. Alex Linky) Paycholgia pozyywna i fundamentalnesalozeia Proces arteelowania orgiiamiczneg | teore skoncentrowane a osobie "Teoria skoncenirowina na osobie “Teonla auroeterminah Implikage erapeuryezne Tnelgencja emecjonalna ‘Auteniyezny 2¥iazek Inne podeica cerapeuycine Rocumienie payehopatcogit Kontekstspotecny i polityezny Wriceek 170 m 1m 13 175 113 181 184 188, 189 190 191 12 193 194 14 199 203 209 a0 mu 22 ne 26 27 219 20 220 22 a 226 228 _ 11. Podejécie kliniezne do warostu po doswiadczeniach trauma- ayeznyeh (Richar G. Taichi, Lawrence'G. Clhowr) Pojgcie werosty potraumatycnego Paradoksane zmiany skladajce signa warost potrumaryezny Warost petraumatycany, komfore peychiceny i wamocnieae pocaucia wiatne) arto! ‘Wyjatnienie doryesace postrzeganiatauny jako’ zjwiska peaymoszacego orsySct Proces warosu potaumaryeznego Pomaweze zaangaiowanie i przetwarzaie ‘Ouwerane sig, weparce | naraca Practwarzanie poznaweze, natara2ylowa | madrose W Jaki sposdb Klniyici moga wspierat proces warosta pocauina ‘yeanego ‘Ogsine uwagtdosyzgce waperani warosts potraumatyeznego ‘Sluchanle Ww possukwaniy wizoatepotraumarycancgo | nazywanie go Koncentaca na wale zamiast a taumie ‘Kontakt zinnymlosobami, kde doswadeoyly wert potrau: smaryeznego ‘Male popehnlgcie w strong waros Ograniczenia | kwesce warte uvagh Wrote {1 Psychologia pozytywna i psychoterapia: podejécie egzysten- aine (RogertBrtheon, Rodvck J. Orne) anys mya egeystencule) Defic Poceathegzytenctine: Pascal, Kierkegaard i Nietache Tracch dwudnestowiecanychegzystenjalstv Praypadek Meredith Ponyrywe aspekty podejiciaepeystengjlaego ‘Waroet wyphywaigy 2 preccvote, ‘Metoda fenomenciogicena Motliwode 1 koniccznose Waris i snaczenie Zalnceesowanie spoleczehswem Wise 230 231 12 a4 235 236 236 a9 240 240 21 248 245 246 on T 248 us 9 250 250 2s1 254 255, 256 256 258 261 26213, Klasyfkac i pomiar sil charakteru: implikacje dla praktyki (Cioistopher Peterson, Nansook Park) Wertofe w dziataniu, Klasyfkacja sil harakter “asady evalsac St VIA Invent sit VIA Impllkagje da paki Waiceek 14 Réine podejéia do dobrego #ycia: emocjonalno-motywacyjny wymiar madrosei (Ute Kunznann) ane Sa er leer Feet a ai teorezne Wd ined sy ee Matrost: wie, morwac | zachowanic oc yn a os cra bah syczyeh er nigenja, oso fankgonowena nacre Fee Pmaronaine | oenace moxywacrne: Korey trey sigue) 2 matotlg elke emocjonalne pa fundaneniaine probly iyiowe ‘eth wigan 2 mgdofl xy rine spire da ead | soles Waicese 15: Zorganizowane dzilani mfdsiey jako Kontekstpozytyt- rego swoju el Laan Robin Jaret Dorit Hanes, NeAK Per PeRis Se ein ter, Newsha Woks, Dats Wend Sten rany rojo) ach propamach a mlotey “ry pony Fr any a ia procs ozone rye a Pes Scrjowe Wxation ddaiah ilo Pros Roce iy Proc 2 Zana meth Fes 3 Zykivel aptly oplcne> 10 266 am 2 284 285 288 2 202 294 295 295 27 238 201 302 s04 305, 307 308 309 309 312 315 Proces 4, Praraucanie pomostow ponad ream Proces 5. Nowo odkayea odpovriedzininose ‘Tworzenie warunkw dla pozyyumego rozwoj: ola dorostyeh Iideréw “Tecnika 1. Podgtanie 24 modsied, ‘Techaika 2. Umacalani kultry organizadi mledzieowe) ‘Technika 3+ Monitoring ‘Technika 4 Tworzeniestrukeur potredaich ‘Technika 5: Rozciaganie” | .popychanie” milodziesy Sztuka prakykow Waisek 16, Posyeywne starzenie sig (George E. Vaillant) ‘Badawesa definijazdrowego starzenia sig Praytady kineane Predyktory zdrowego starzena sig ‘Steté smiennych,ktbe nie bly wiazane 2 poytywnym starzeniem se ‘Dlugoée ayia praodiew Cholesterol Klas spoleczna rodsicow Cieple emocjoalnie otcezenie w dzieciistie Sabllny temperament w dsecistwie Sees Sede cyan kre iy iam = poor ssarzeniem le [Nipelenie lub reucenie palenia w mlodym wick ‘Adaprayjny styl radzeniasobie(dorzale mechanizmy brane) Brak probleméw 2 naduiyovaniem alkohola Zarowa waga Sabine malehsrro jzeniaiycone Wrkanalcenie Whiosek 17, Sztuka wybaczania: rozw6) programéw grupowtyeh i: spole- caaych interwenji (Frank D. Ftcham, Todd B. Kashdan) ‘Cay est wybaczanie? . Implibagje define wybaczenis dla dash prakycznych Wybacranie I dobrostan u 318 aa a4 325 226 327 328 329 330 332 34 38 344 350, 351 351 352 382 354 354 355 355 355, 357 358, 358 359 359, 359 361 363 36s 366 366rr Zdrowie Bzyczne 367 Plan ronda a | arene psychic 369 Badanjadoryensee sicopcia ie Koka 370 Gn Gece cen pak a7 Badan wosowane rad wyaczniem am ‘odna zdeiniowst? ay Roots 373 Cy exceicie moans aniery of 1W kira spine, pwindsonegs empieza moda ween ey ssp ere moins? Os [Suk wybsczanla am (ey szzsce mona prodakonne? a Wytucanie wr perspekaymie pycholog pozyynl 3 Cy mona ponies posiom suet? oe Zatozenia ledge u podstaw nassepo podjécia 6 Cay sz est pozaany efektem? os Wye 1 Zasieg 378 Cay sce jst naprade pose? ee Wyinar 2: Inensyenes 319 Cay apc jet naar posaang warotcls? os Uiacwianie prosbacana 330 (Gy promesj aga bce si otal sce inaych wade?” 439 Format przez ae Winowel at Punk myjicla 385 Opaniczenia 387 20, Payehologia pozytywna w ujgcia populacyjnym: snaczenie Winiossl 388 Lamp poleczyeh we wzmacnian dobsta Fapobiegani saburzeniom (Fla A. Huppert) 40 418, Zwigeki = ludémi a dobre 2yce: sukanie réwnowagi migdzy eros enn * interesem jednosth i wspélnory w poltyce spoleczne} ee eee ae eee 48 id G. Myer) vines 388 Enmpinczay payed poddicla populaeineg sakes srwia (Keo jest scelioy? 3a peychicenego fa Penigdze | ancescie 350 Sategie prewenjipopulacyng dla cvieszenia zdrowia oust preyalesnod 38 peyehicnego oy moe w prostanis 394 Prk programe prewen populayng} is Pragninie prynaleznosc 334 Program posytynego rodzicrlse i Dritaniew cls awigkszena hcepacsplecng) 335 Programy incrwencyne w sckolach 454 Podaymynie 2azkow 395 splocowanie posyywmyeh sais w hadtlac poplacyjaych 486 bake mga szzesce = 387 Pry tad populcynyeh pd Prayule# dabronan 398 Znienne emogetcane | spolecne wpipwajace na dobrostan 457 Mateo | dobeosan| 398 Surs,zdowefsycene i dobrostan fet Bake swigsl a2drowrie 400 run rewojna projslte fez {Cy radjalny indywidalcnooabia poeaebypayealeanosi? 408 Waiosek 3S Wij prayslte ogatz| w wis spoeczne 405 Rock bomriartns 407 ——Bibliogrania os ect na race malta a0 an aaa Indeks nazwisk 524 Indeks rzeczowy aa 19, Szczecie jako cel polity spolecene: zasada najwigkszego szcagicia (lat Veenhove) 13 asada nawighsego szcescia 43 ‘asratein wobec zasay njvikazeg sic a4 2 OOOWprowadzenie do wydania polskiego Janusz Coapiiski Ceoniek jest najbardsigplastyezng itotg na Ziemi. Ma ogromny fotenjl dapracyny, poswalajggy mu prretrvae i Torwee ig festa odin warunkachsodowistonyeh, Chet racing ops astego sy unkcjonowana jest determinowane gee terns wymiarze ita swobode wyborsplasujemy sie ale} Bieguna swobody wyboruspodréd wszystkichgatunkow. Ale oxnacza te te praychodelny na fat mlb) spreeyzowang, cee insula jak ye. Pozcoly nie musey Posed tensa ao} eqzysenc my ~ tak. Ica} zacayna sig problem. Nicdalgey am spokolu problem nicpewnosci, Cay ldziemy wlakcvg dogg? Cay podelimyslusne dese? Cay mogllsy pope madre ese, Se nepewnodKardynana: Po co fyjemy? aka fst nasza pews ta Zier? Cay jet dobre ye? Do niedawna pychologoiezadaval te pyania w tybie negayw- sym: Ceym jest se syle! Co jest ego clowieku? er Jak mozna ipa ilo? Koncentrowall se na slabosdach, bleach, cerpieniu, Chorobach, onlitach,porakach, Ten Hasyezny model metyezn) nutury colowieka zaKadal, 20" zdrowa poychika to poychika ber abursed. Trysajgey energlg, usmiechnigy, 2yclivy dla innjeh Calowiek ie byt atrekeyjnym obiktem dad poyehologcanyh Peychelogla pate ponad 100 lat svoj) histor bya naka glownie o patolopach i sjwiskachnlepotadanych. W indoksachreeconeh 172 podezsikow peychlogi, wydanjch migdey 1875 a 196)", 15termindw odnoszacych sig do emocfi Tegatywayeh nz nazw emocji porytywnych (Carlson, 1967). W poe Te publikacach psychologicanych w okresie od 1946 do 1981 r sects Rermingw nacechowanych negatywmnie ponad dwukrotnie prze- Wena iczbe termingw pozytywnych (Czapitsk, 1985), W elekto- Wane) basie naukovre) literaury psychologicznej Paycinfo od 1967 ¢ Pojailo sig 3.5 zy wigoe)atyklOw na temat emocji negatyen}ch Faia, gk, depres) nit na temat emocii posyrywnych (tadots, szczeécia, zadowolenia). “Fen nepatywny paradygmat zdrowia psyehicenego i jakosct 2ycla aca sig smieniac pod Konic ubleglego wiku 2a sprawa nowego Sposobu mmyslenia zwanego psychologia pozytyws. Martin Seligman seer kluczowe dia nowego paradygmatu pytanie: Cay celowicka saan wamoeni? Za ym pytaniem stato przeswiadezeni, Ze wymiar Tie | jakosc Zycia nie koficzy sig na braku choroby i bolesnych Jeoeiadezeh, Ma on takée pozytywna strong. Mozna bye zdrowszym celine Keo jedynie nie choruje, moine byé szczgéiwszym od ogos, ko jedynie nie cierpi na depresje, modna odnosié wise) sebeetow nif kios, kto jedynie nie ponos! poraiek. Cetowiek ma Fie tiko slabosi, kre trzeba zvalezat, ale takte maene strony see iwotna rozujaé, caynigc je jeszcze moeniejszymi. Mozna micé iycie lepsze od niezlego. ‘Seychologia pozytywna polacyla dwa wezesniejsze marty syeho- Iogle humanistycana zpsychologiajakoslZyca, Paychologia humans Tyee, ktrej okres Swietnoscl przypadi na lata 60. XX w., Koncent- areata ele na problemaryce natary caowieka i sensu fycia (Maslow, ode: Rogers, 1998, z0b. te rozdz. 12), ale zasadniczo odrzucala sotthowe mecody badan empiryeznych i przez co nie byla zbyt owatana w srodowisku akademickim,\Badania ad sublektywng rote ya (dobrostanem psyehicanym, szczeéiem, zadowoleniem) vertaly zapoczatkowane praez socjlogow pod Koniec lat 60. XX v. “haulers T Withey, 1976; Bradburn, 1969; Cantil, 1965) i szybko tatay angazowae Coraz wicksze resze psychologow, krbzy wxypetil “omimujaca w tym nucle metode sondazowg 0 typowy dla psychologit sponte) eksperyment. Badacze jos Zycia koncentrowali sig na hredonistycanym aspekcie doswiadczeh cztowieks. “Tradycjapaychologit humanistyczne} wniosla do psychologi poz) tywne) problematykg sensu Zycia i w2bogacia badania nad dobro analaato sig dwukrotnie wigee) 16 rr ee fee ea erica meee pee ea sec eva I cede aye erat prin po cece clase uct ton daly cage ela ry dtooatia atten at he pence a Stes. RS ra a Sbeeoptte peat nama uelare eas Sa ind ce ean tn jeguny: ,byé czy miee”, ,jednostka czy kolekeyw' model cry obowig soizm c: 1" ‘milode™ lis Segond spt mi" nol ey woe. * aaa tt —— SRE ein a nee See en sey net pln) les fee Tre ye yt a en ly Shay ny Ree a arewe ypateconnk mann ere pee epee din eae a Se neers Sh oan ach nee rt eae ae tr ene wr SS sae cha (eae “SEika int temu Wydawnicwo Navkowe PWN wdlo price acre ie ig ten cee eras oe eg a erica aaa Tr ROZDZIAL 1" Pojecie dobrego zycia — w ujeciu szerokim i waskim Laura A. King, Jennifer Emilia Fells, Chad M. Burton Psychologia w due} mierze zajmuje sig poszukiwaniem odpowiedzi ‘a pytanie: W jaki sposdb mozna poméc ludziom lepie 2ye? Badacze i praktyey sq coraz bardzie) zaimeresowani promowaniem Zycia Aefniowanego jako . dobre”, cli cia, kebre moze stanowie prykad ‘ody nasladowania,w kategoriach spelnienia, charakteru moranego, _rowiafizycenego, sukcesu lub osiagnicia doskonalos. Choé przez sllecia flozofowie zastanawiali sie nad definicia .dobrego Zycia” (por. Arystoteles, 2007; Becker, 1992; Cottingham, 1998), to jednak radko byla ona preedmiotem ovwarte} dyskusji_w psychologii (2 pevinymi seyjatkami, np. Keyes, Shmotkin i Ryf, 2002; Ryan i Deci, 2001; Ryffi Singer, 1998c; Waterman, 1993). W praesziosci niektoray teorenycy proponowali opisy optymalnie funkcjonujace} osoby. Na prayklad Allport (1961) postraegal ,zdrowa, dojrzala osobe” jako ‘kogos posiadajacego wiele cech funkcjonalnych, w tym zdolnoSé do nawsigzywania blskic reac, poaytywna samoocene, zdrowy rozsqdek, biekiywne spojrzenie na siebie 1 innych, 2dolnosé do. ekspans ‘wlasnego Jai, co byé mote najwaéniejsze, scalajaca wszystko flozofi¢ syciowa. Podobnie Maslow (2006) opisal osoby samorealizujace sig jako jednostki, ktOre maja adolnosé przetywania grozy i doswiadezeh stezytowych, sa kreatywne, demokratyczne i bezpretensjonalne, z po- ‘zuciem humoru, pozbawione wrogosi oraz posiadala umiejeenose ‘lebokiego wspétezucia innym ludziom. Jednakie we wspétezesnych ™ Prygotowanle rego roudsal oraz oplsywane w nim badanie zstlysSnan- sowane = anty NIMH 84152 praydalelonego Laurz A. King 19badaniach psychologicena defini ,dobrego zycia" pozostaje 20- zwyezaj ukryfm elementem zjawisk, ktdre sq preedmiotem badah £ promocj. W tym rozdziale dokonamy analizy tej ukryte} definicji dabrego zycia. Nejpierw prayjrzymy sie roli pozytywnych stanow psychicznych (fj szczescia) w pode}éciu psychologii do dobrego #ycia. Nastgpnie omowimy potocane koncepcje dobrego zycia, aby 2obaczy, jak ,2wykl ludzie” poszukuja odpowiedzi na waéne pytanie: Co ceyni Hyele dobrym? W ostatnie} czgécirozdziatu zastanowimy sig nad rola nieszezeécia w dobrym Zyciu Ukryte definicje dobrego zycia: problem szczgscia _Analizujge uwadnie literature psychologiczna, mona dojéé do wnioska, $e, ogblnie rzecz biorgc, trudno jest kwestionowae poglad, ié w weit psyehologicanym dobre Zycie jest to#same z brakiem choroby psj- Ehiczne), Jak twierdzili pionierzy nurtu psychologll pozytywne}, pre- Weneja i leczenie chordb jest przedmiotem wigkszosci badai em- piryeznych w psychologii (Seligman i Csikszentmihalyi, 2000; por. Lakée Ryff i Singer, 1998e). Analiza zjawisk, kt6re staramy sig onitorowaé, przewidywa lub poprawiag, dowodzi, ze sq one pracd- ‘miotem ukryte} oceny. Poszukiwanie zmicnnych skladajgcych sie nna istotg dobrego iycia (bardzie) nid zastanawianie sig nad tym, Caym to iycie nie jest) prowadzi, byé moze nieuchronnie, do sfo- ‘mulowanla pytania: Cay dobre Zycie musi byé koniecznie zyciem Szezedliwym? Dobrostan psychiczny, afekt pozycywny, uczucie 2a- owolenia itp. stanowia powszechnie stosowane miary w obstarach badawezyeh. Ponadto, wiele sposréd innych dobrych aspektow Zycia, foprocz samego szcogicia, jest Kojarzonych z poczuciem suczeScia. Zasadnicza rola szezgécia we wspblczesnych Koncepejech psycho- Togicenych dobrego Zycia manifestuje sig tym, 2 stanowi ono keyterium trafnoéei innych pojeé uznawanych za wskainiki .dobrego 2ycia", takich jak sens Zycia, autonomia, celowe daienia, optymizm itd, Jktdre 84 odnoszone do wynikéw uzyskiwanych na skalach szcogscia (por. Keyes, Shmotkin i Ryff, 2002)..Sukces w zakresie pokonywania trudnoseh zwiqeanych ze zmianami Zyciowym jest czesto.mierzony przez powtot jednostki do dobrego samopoczucia, Nie trzeba bronié tezy, Ze dobre samopoczucie jest efektem pozytywnym ~ tego typu 20 Tr sjawiska sq nicodlgcena ezeScig 2drowego przystosowania psychice- _nego, Badania dotyezace celow i wartosci dowodza Ze ta koncentracja ina szczeSciu jest typowa nie tyiko dla psychologow. King i Broyles (1997) stwierdzli, Ze jsli pros si ludzt 0 podanie trzech dowolnyeh Zyczeh, to powszechnie pojawia sig .by¢ saczesiwym’, SzczeScie jest takie czestym praedmiotem badaf doryczacych celéw i wartosei (ap, King i Broyles, 1997; Richards, 1966; Schwartz i Bilsky, 1987) oraz sglownym tematem poradnik6w psychologicenych omawiajacych r62ne sposoby udanego zycia. Nic dzivmego zatem, ie znaczaca cogs danych empirycznyeh pochodi z badah (prowadzonych na roznych probach i w réanyeh ‘warunkach) nad czynnikami warunkujacymi szczecie, jego Korelatami ‘oraz. prayczynami (np. Diener i Diener, 1996; Diener i Seligman, 2002; Diener iin., 1999; Myers i Diener, 1995). Szczescie wyelaje sie byé naturalnym stanem istory ludzkie), Myers i Diener, torzy dokon preesladu literarury na ten temat, stwierdzili, 2e generalnie luds maja tendencje do opisywania siebie jako osoby dosé szceesliwe. ‘Caynniki, ktére wydawalyby sig wpiywaé na poziom szcagécia (ap. rasa, plee), okazaly sig niezbyt istomne. Réwniet warunki zyciowe, takie jak wysoko8¢ dochod6w, maja niewielkie znaczenie dla poczucia szcagScia (Myers, 1992; Myers i Diener, 1995). Praedmiotem badaf byly takée potencjalnie pozytywne efekty cdhwilowego i trwalego poczucia szezeécia (np. Lyubomirsky, King i Diener, 20032). Chot czesto szczgScie jest uznawane wylacznie za vwynik radzenia sobie lub warunkow Zyciowych, samo moze stanowie warunek wielu roznych pozytywaych Zjawisk. Naleég do nich sarys- fakcjonujace zwigcki z ludémi (Russell i Wells, 1994), sukcesy sawodowe (Staw, Sutton i Pelled, 1994), skuteczne radzenie sobie (Aspinwall, 1998; Carver i in, 1993), a nawet 2drowie fzyczne (np. Kubzansky’i in,, 2001) i dlugosé aycia (Danner, Snowdon, Friesen, 2001), Dilatego tet ludzie szczesliwi odnoseg sukeesy na wield rinych obszarach. Nie tylko przez wigks2oéé czasu czuja sig oni dobre (por. Diener, Sandvik i Pavor, 1981; Larsen i Ketclaar, 1991), ale we prayjemne uczucia moga ted warunkowaé wiele rbinych innych 7 Badania rosyske (Graham | Ftspauick, 2002) 1 poleke (Capi, 2004) dosing kde wpyou pocnica saczicla na dochodyludse bard) scolin ‘nay lepsze perspekzyy Hransowe ni ooby male) see (yp. rd. nak). Pn SSorych aspekow ici, Odpowindsjge na pane: Co cya ye See paychologa poryywna (a przyajmnic)psychologla 2 SERA preplaje elowng role posyywaym stanom eyes. Sow acwody ae tere sldne waparciempiryene W Heratarze Milserote kasywane, Ze szegiie mote nie bye ossytin” Tego pours do, dobrego aya (por. Rf, 198% Rys | Sing TPA raelaateTerarry na temat powszechnotl sxeeila Mane Diener 1995) stints, Ze ywighozse Tad” jet de My no 1 Cacioppo (1999) wysingh tex, 20 w tt ludekieh aera ig ewolueyne wmirkowanie poryywna monwact “YRS iw sya brake zaprofenia. Dak tema naturalaym cate hanym cxlowika jest uiarkowane =aiteresowatie rane eeranie Wyle sie 2 pytane: Dlaczegocenimy, sole {ZENS jen bardzo poobne do pyani: Dlacego many po dzesieé Saab oc nog? Suczscepreynajani) do pewnego stopna, avi races gcaingimpetyw aye, Dlatepo te uzasadnione wyaae ae erent rans natkowcow wile cash 1 wag Pocus ara onfewae wasnt ten stan moze wyrbenag signa 8 Sane sas nszechobeengo sre Tria fost aap fst neebginym skadnikiem dobregs aye ay bety pra, fe fade eaeglve ee et dobre? 2 olsuge capstaiose wysepowanianegatynych seis, SEA Perms, depresj, oswady, naduzywanve narkordv i, sae ikannie towarzjzastatyerom pokazujgcym, 2 gee met Rane'oqszcetiwi To zetaleie dwoch roznych =bior6w emote sonic na do rorwatah, cy r2czywiicie soe jest defen cechy dobrego 2yda, ay samo seeps made Bye czy i catcniey eere So ye maf ore a Poi ol seca w deb Splat eg = maa nigiopeh ves Itreojaye,lndshode (Reel, 1930/1960), Seer ce C07) ‘priscvstavil sycie pele prayjemnoss yc Sepstu' caproponowel Koncepejeeudajvon ako alernasyy dla sar nase poryek = oven jako ya dokonywanjeh sues Ay nth nly skoncentrowaé ina rdnicachw sakes a aancgo Je ich hultorach Dla. indywidalistt aan aay jet awieany 1 osia wasneg Sci jako eee Keekoywite deny Ja Ww terminach reac (Markus sno Moi, 199d), Te rune » kono} a rzesja Svilo 1 Kiya awe Keych Hokie kote se ra nie dua wage na jego wartose nonmacyna, hot rGcHR lakes ja nda bior pod uwage Wisse se eri) wieiowymiaonn natura sadow leks ma a fel es potwerdzon prez baania nad zwiqlem te sees nepajrego allt = pocruciem sadowolenia ya Tor ue Kiedy enalzje ig posytyne | negatywne sry aan vay orelay fadowlenia = ye okazue se, #2 We eeeth lurch tek poayrywny jst istotymn stop shore eee Mowoleniem, Netonsare fet neetyny jst Wainy da so uo eae w nektjeh spolecestrach Kaley tyenyeh (Guin, 1988). Meo oa ec eyes ci jet dobre ub wystareaico dobre to seboan deggie Tragyyatesadowoleniez 2c bylofozumiane 1 tee swan ponyynyeh eguyench mock dofwiad sae it psc ednostig (Dene in, 1983). Paenosae te defini anya ea etaytlturowy, Diener | wspépracownicy (2000) tone oleic jin ma da aspeky.Pierwsny spe 26 el" Fr oncntrje sig na konkretnych obtzarich Zyiowych,takch-jak foie, Bnnse,prayjaciele, rodsina 1 eligi, Drug appt jst Zvieany = normam elton, ta charkter beri glbalny Flaiyo slonnodsjednostt do pasty) ccenyswojeso yin. Skionnos¢ do posyywne|aceny jst smigeanascsobomosc pode sepiyom nor pray rome, Na eyidad Stay Zedoczone U2 patinewo, ker sags jst artoiig, wjeoko ceniona, fy zwiqske = tym Amenykanie maja tendens do postywne| Saonnicsost wr sakresi wyGawania slow na teat swojegy ei, Posyyimenastzreiewpiywa na leper ace caowolent note $e wytaldy f= soph een anova > por Saaeplayeh doesn ich yin. Gy porowajemy ocenypossaego- teh owt ranach jing Hult sadowelenc» posscgolyeh Ciezarow Sea ma decyduacy ply aa raznice w cares subi ‘pego dbronans (je eng ~ SWI), Jena porownania Iigealterowe dows, Se posto SWB w duzyn stop Zalezy tuoslnegoposyopmenomastaweia, W prypajonoth wane Jex saconno poryrywne nasawienie, jk? ocena posszeolnjeh Corsarow Sys. Poniewat posygyne mastvsene fst cayanitem preyejmnie) cnkiowo uvarakowanyn katarwo, fst ono slo Esinicowane w ramach ede) ktury 1 w swig = mle piyva ic nine ingle w a debs Pane basses, ako sienna rniajcakatry, poral epi ese tigdayktarore ence w posiomiezadowelenia = 2ychn Mimo se kolekeywit,formulujge say na temat ako yi, reas) odwolua ste do doswindesenia tmeconalnego, to stay rosea ihn jeremy Daten = roswadania na tmnt dabrego sya w iterate poychologiet) bce nie wykracrajapozasminne wiqeane sdobrostaem psjies rym. Wing cecha yeh badah ost tose ceeto ch Wy oq edie jako spose sng jk wby adie wide ab ESitada, ea pryklad pengdae dy secs, pode ay wy Sedan lnestonsa to prekananie (np. Kasser 2002), Tago oa syns ylyby tsceywice sprstane intlea Oko weedy. ly spkaalbysny, fe zachowania fei wynitaja © reckon eat bre ia. Cay jst ta yk fi™ maj blgdne wybrasnie na temat tego co Cyn ye dobry? Cy ude pops ak sna arose poryywny odzacom jk pyehologowie? a7Potoczne koncepeje dobrego zycia price rozwatah dosycracych pop Mlozofw i psychologow na QUST lementow skadajgyeh st na dobre Zyl, wane we se (erat i te, co mevy Kl hse" mya na teat go bardzo Pri pein Potcave Kencepjedoycacecaynikow wy eee ee igele oq cennyin sxe informacjPOrowRe SRfowda data pyeanie: Co ich daniem czy ye dobry? sarc doseuczonymipreeebaaniaopsae Ww iterare, 5 ealny eae obsaary, w Ke lute whl wile rad, are env prawdopodobfeasowem moga dae in poezace spenienia Flu kencepfedobrgo yea moga tet porte nam oss nase its wr kaepoich snych yaoi, re maj naceni la ana tc lad" a nie tk da psyehologw esl na pay NG pat aeesynistecynnikem Kluczowym da dbrego ia Pease ude jae seca, to secesnicy naszych badah moga 1 Wario wile do powiedznia ma tema eo, ak spss udlo tn sig osignae ak tan w 2h, EU tach badana zacelyKoncentrowa sig a ym, ale ceynnit,sdaniem us, wplywa ta dobre aye, W wake yh ‘Sh szuyezapokarje si ovobom bang vestionaras: mei sate Se tonal on wypeniony prec ing osoby oenisica=woje vr ata ymiarach ob, payed Zalqcaik A= 41). Po aes cnnt ig any ema eit ky) sob, badany jest spezmay 0 oeene Zen zt pomors Kiko skal opijggch da rene ayia: awakcynos nts arose morana.Analizajacefety cei lowants rosy aspekam sea opisywane sob, mosey tie steak ren cy oder w oaiwnych Koncepsach Sotcep 2 Definiowanie dobra:atrakcyjnose i wartosé moraina ‘Termin ,dobro” ma wiele znaczes. Kiedy méwimy 0 dobrym Zyciu, moiemy mieé na mysli ycie dajgce poczucie zadowolenia ~ Zycia, ttdre chclelibyémy mieé albo Zycia, ktére jest moralnie dobre (Kekes, 1995). W badaniach naivwnych kKoncepcji dobrego Zycia przeanalizo- wwaliginy zar6wno stopien atrakcyjnosei danego rodzaju zycia, jak i oceng jego wartosei moralne Fr cena stopnia atrakeyjnose obejmuje bezposrednie ocenyjakosci syca (por. Dito iin, 1996). Osobyuczestniczgce w badaniu 5 pytane (00, <2 cheialyby mie takie ce, jakiezastalo im przedstawione, czy {eke to wydaje im si dobre, oraz 54 proszone o ocene ogling jakosel 26 key} osoby ~ autora wypeinionego kwestionariusza. Zadanie to wydle sie byé dose latwe i nigdy nie zetkneliémy si— z badang osoba, kara miatby problem 2 ocena Zyeia inne} osoby w ton sposcb. ‘Byé moze bardsic} skomplikowane jest pytanie: Na ile dobre ‘moraine jest dane ycie? Zykleprosimy badane osoby o oceng wartosel moraine) 2yeia, ale takée o sformulowanie sadu na temat tego 2ycia, 2zasjac bardzi) prowokacyjne pytanie: Czy sadzi Pan(), ie osoba ta piled nih! Zacemy ro pran x wil powode, Nai ‘2m nich jest to, e zadawanie pytania ooceng moralng w ten sposbb cewvolje sie doitseynyehinsynkownye oven ara! acho, kxbre moga wykraczaé poza ocengracjonalng, Czlowiek mote powierz” dhonmieakceprowa dane Zee, jd zaani pani ole dasey ‘opisytane}osoby moze wyvirze€ presje na osobe badang, aby dokonala, fad, sgh ie dokonalaty ws nnjch oolenescech Pani poswalajednostce uniknaé wrazenia, Ze osgdza inna osob, klanaje ja jednoczesnie do sformutowania na je temat du ostatecznego. Osoba badana mote powiedzie¢ na preyktad: Jake dla mnie to zycie jest wporzadu,ale Boga by sig nie spodobato™ (Twenge i King. 2003, 10), Werysthie doryehezasowe badania byly prowadzone price nas w Stanach Zjesinoczonych. Dlatego, formula hipotezy na temat tego, ak sposob pewne aspekiy 2cia moga wigaat sig oceng jego wartosel ‘moralne, opieralismy sig preede wseystkim na tradyjijudeochrzesci- jake). Badani prowadzone w kulturze inne) niz kulture Zachoda = pewnoscia dostarzyiyby ciekawyeh informaci na temat potencjalnie uarunkowanego kulturowo rozuimienia dobrego Zycia. Niezalesnie jednak od tego, wiele na temat czynnikw skacajacych sig na dobre Zycie motemy’dowiedziet sie 2 badah wykorzystujacych opisana wezesnie| metodologie do oceny naiwnych koncepgi dobrego yc, Szezgécie, sens oraz pienigdze w naiwnych koncepejach dobrego tycia We wstgpnym badaniu King i Napa (1998) poprosili uczestnik6w ‘.oceng Zycia, ktére w wyniku manipulaci eksperymentalne} wydawalo sie mnie) lub bardziej szezeliwe, w réznym stopniu majgce sens oraz 29Fr povnne w wahch sing apie (ob. Zi = eel wt anes eae oe Pein, ects Po ae gen cc ie a eran See we nin Se on a at cle oe tee TS ei ae sn eg ye seg lc ls se me Cee a ae ceria Wie ee ht Se ee ga We To ein ne oa cee ree eet ats wy su ee rl me it we i sy Se a re Ne oa Br 0 Za | hb 0, ae i ee ae Scns eat ey a en oe te es Ea roar, ergs i ae =n ae co som ce pe es Roce cea ca ah 30 ‘oraz cel6w (np. King i Broyles, 1997; Wicker i in., 1984). Jest inielibyémy naiwne koncepcje dobrego Zycia do tych wynikow, rmogloby sie okazag, 3e potoczne, powszechne poglady na temat tego, ‘coceyni zycie dobrym, maja wile slabych stron. Na prayklad badania nad igzkiem migdzy bogactwem 2 szczeiciem dowiodly, ié osoby ‘ardz0 zamodne nie sq duzo szezesliwsze od innych (Diener, Horwitz i Emmons, 1985) oraz #e awigzek migdzy bogactwem a szczgéciem jest dose slaby (r = 0,12; Diener i in, 1993). Ponadto badania ‘wykazaly, 2e praypisywanie wigkszej wartosei osiqgnigciu cel6w rnaterialnych niz celdw, takich jak autonomia, wigé 2 ludémi i kom: petencja, Jest zwiqzane 2 wieloma efektami-negatywnym, w ym F chorobami somatyeenymi, chorobami psychicenymi,alienacja,prob- lemami interpersonalnymi itp. (np. Kasser, 2002; Kasser i Ryan, 1993; 1996). Dlatego tei, rozwaiajgc stopien potadania danego’Zycia, motemy oczekiwaé, 2 okaze sig, iz jednostki praywiazuja zbyt dusa wage do przyjemnosci zamoinego 2ycia Jednakée konieczna jest tutaj pewna uwaga. Chot teoria SDT preedstawia wartosci zewnetrane w negatywnym Swietle, warto Wriag pod uwage to, Ze aspiracje materilne moga ostabia¢znaczenie innych ‘wartoSci_w Zyciu, szczegdlnie w praypadku ludzi ubogich. Oishi i wspbipracownicy (1999) scwierdzli na prayklad, Ze sila zwigzku migdzy zadowoleniem z Zycia rodzinnego a ogélnym zadowoleniem 2 2ycia byla wiksza w krajach bogatszych, natomiast satysfakeja finansowa byla silniejszym Komponencem sqdow na temat og6ine} jakosci zycia w krajach biedniejszych. Zadowolenie 2 siebie bylo silnijszym predykcorem og6lnego zadowolenia w krajach bogatszych, Diatego te zainteresowanie szczpSciem osobistym i innymi aspektam cia mote byé postrzegane jako luksus pojawiajacy sig w relatywie dobrych warunkach materalnych. Pogofi za dobrami materalnymi cic bye sinijeym prektorem ogling} jako pia ala ossb niezamodnye Jeli chodai o sady na temat moralne) wartosci zamodnego ya, ‘onasze przewidywania byl jeszcze mnie) jasno sprecyzowane. Choe bogactwo mode byé eenione (mimo braku silnego 2wigzku 2 dobro- stanem), moralny osad dazenia do bogactwa jest daleki od pozytyw- nego, Zycie osbb bardzo bogatych, preedstawiane praez telewizyjnych $aznodziej6w lub biblijne opisy bogactwa, jest prawie zawsze bardzo regatywne. Na praykiad Jezus ostrzegal, 2 ,latwiej jest wielbladowi 31Pr pre pze ue ln it boa wl do bres nite ret Bangla wy 6. Mateus, 1924) ean ed te poplin, Weber (1930/1976), w ante 1 a ey pracy, posal ez, 2 prayaemny sues a ary byepostcgany ko =k tsk Boi ako ta cen Fi vag Kony jednost. Boga mown Bye re aera acrny maj wile sansa pile do eb Dose Fk ay spon spose im esis SUES Juba Ziem! a Ze ine na temat ego, A pie donb, wa i ee orice anbivaen wobee ogact: Na pz eiag Pewee and Weld Repor (Opran, 1997), w Kon x send syad1000 Ayano, 87% vail, 2 on Sth Dread Be leave jcach plsowal si: Matha Teresa Deja dole Ate 66% oraz Michael Jordan — 65%, Nie Co oer wienla, Here mode nas ogra w We xem yeh, wry posngal ibe wkO ye, Kz) Tale = ona! pany afene do gia ni Maka Teta, moiemy er eye se Mack, Tree wee ag YE, be meas icgo. plea clricego tah ~ Jko cso Per ge ste poswigone pe) spa, ale re tn row pote wel) aes, Jdnae wks OP Oe ia Jordana yale wyranie wskazyat, 3 i cat sensi sues materia est wakanem ani kone cowie w ocach Bogs aie en sa povocenyeh Koncept drego ca dood 3t ad me gt atodentow college Daan 11264 dorostch boda 0h) Ue Alonne centage sens 2yia W znacznie dan at bogaco, rsparue ce ako pozadane lub wicker opm re Wyk baa usyokane_w bv, eupach a Se wykeyte elke. lowne dl wszystich ech Se eal pefromanyn codajer pla yo taki re amen ay alc sna yea oraz sci W ob lao a lowe sce wena yi zacraco wight a a ienigdey” Na preyled_w badaniu 1 wilt nis fet omy Peake lownych seta | sens fia W = TFN Tigi (1990) Pornah- Warsaw, Wye. Palit, 2 CSCS ee eee Sreceas sSad ct eee ea names ose A ne ea ee estore meet patho oes ene eon acre aoe a a ar Ae La chat uc ne ae Tee ae ee em care eae Milos praca w poroczyehkonepjach aiego yea Jak swirls, scetce 1 sens 5 psycho ee 2am ai Gu senso Zia szcricla powina bye cceiana ko naar potaana jest zasane bo Jest oKombinacja carey da ‘i dajego pozice spent? Kole bana Kona ses ein pone pn: i st ne, in arse osoba dozae tego rode speoienia? W popaednim Dalat ways eceniane say zeker opis zawodowg. Czy to, Ze lud: sew pracy Tub Syl sow CyB ae sad pte pec ub Sy ayn scale? Twenge | King GOO) posal pee ‘ser Dada relay wage motel pracy wocehach $y ko aakeyjnego t wartodciowego orale Podobnic jak pprzedich banc, ich uczestniy analiza czy te ana emule rao raze soy sae Shoje sees Tym razem ocny te byl ueupelion o syrdsha cinosae sed tpn spelen dosing pace dana oabe © pracy lb Wy skchzwqhach, Stwirdzeniadyeage penis 1 Buhach bamisy ma pad as Moe race rime fe felon digo posi spel rar Cae, Se oj tg none patie se Svertla yy lxawiane wraz 2 odpowilzami Oye onby, tworsae prot Isinostkcharakteryjag sie wysokim Ib sakes poz ep- 3ienja w zwigakach znnyni dim, Analogiceni, na ceeny dxjerae a ropa kladaly si strerdzenia ypu: »Moja praca jest la Sen ihdego porsuca spelnieia” oraz yPraca w obechy™ rae etc da me bdlem poesuda sensu w Su", Odpowiedz mci Merdaenia by ponownie zaznaccone w taki sposéb, aby a scatly profile oc6b 2 wysokim lub niskim poczuciem spel, Sica pay Ory bate cei te pre iow aoe Pot tom atrakeynodc jai wartos moral} arom srakioo trey badania a probach studen6w colleges ora, aepeveh zcbooseprcb w Koleych badaniach wynosia oe aap = 16 stant, 166 doroayeh oraz 330 student poh razem). Ghownymn vynkiem tego badania we weaysthich \doroate ach OW kibryehajdowall sip preedstawiciele rnych ee canyon ~ od. studentow = wuniversyera Michigan do a re cay prasiglychw hrabacwie Dallas w Teksasie) Bylo 0 saan prakeryuje sig selnieniem W zwiaakachbyto oceniane so Gig arabe | bade) wartokiovre ror. Speliene Jak rile eakze znacenie, preynajmni) dla oceny arakeyjnest we Pr tne weojttchpreyadhach eek spenieniaW w= BSP Recomm wiensty nit efekegowny dla splninia w pry ach Ont przypadkachspelninie w zviqckach w zakresie sak Bre dyn onabint eke sptmenia w pracy (ap Twens King nok santa T de ~ O45 cla speinienia w pracy i 216, di 200, nia ewigzhach, z= 644 da raniywwilkociach fe) Boltuowo nyakay eek inerak posal sai, Ze splints cae rcyemial sie do ardze) pozytywne) ocey dyn oko eee Pow parze#wywokim potiomem spelninia w Zwigach weedy a Ring 2003). Spelnenie W pracy byo zasadniczoniitorne Sia moralng}oceny ya. srctenim badania Twenge i King (2003) analizowall raed iadanie Zycia osobistego nad zZycie zavodowe, Okazalo sig, 2 ipeneralnie Zaroveno dla studentow college, jk {dla os dorostyh arretr zwiqakow byt oceniany jako daiedzina, w keore) organizmiczne {ub mevnetrane potrzeby jednostki (j- autonomia, wigsi 2 innymt tT rompetenca) byly exci) zaspokajane. Poza tym jednostkl, kore erie doswiadcayly wigkszego stopnia zaspokojenia potrzeb we- sonranych w pracy sklanialy sig do bardziej negarywne) oceny 2ycit nfyeokim poziomie speinienia w zwigzkach, podczas ety osoby, 4 ¥ luiteocenaly sebie oko dotwiadcnajqce saspokojeniapotrzeb we- trneanych wobszatzeewiqkow, byl sktonne dobar urbe ectan ya chaakteryjqago se epeneniom w prac). ater, jk dowerg te yk, poroezne Koncepje dobrego2yia sda le opleraé na przeKonani, 2 tym, co ma amaceni, sy Inn Indole 1 swig nin, nie sukcex sawodowy (otto sauwalye taki, 2 pray aalinie tych praekonaé nie pjawily eg roinice trgledu na pleé os6b badanjh, nawet w mass} prawdopodobnie indjidualstyezne} prébie. Wyk! te odewirceday powezechra tmadroté ie Nt na lod diet! ale mui walle ene spel wip) eosin w prac, Wyn e suger ak, lade Byc mote tic postaegaja pray Jao icziy, Kore mg wri ag wate chobiste morywacje. Postreganie akie mote bye ealitycae, mode tctodewieriela bra fwiadomotc dobredcep (poz plengdzm), Itire moga pochodséz pracy dajce] pocuce spelnena (ap. ofa tp dotwiadraniastana tangata) ‘arte sauwaiye, 2 w ob grupach dotychczasopianych bada poroczna Koncepca dabreg fyi wy ie by zadalvijao trina Ae agodna peychologisnyn!vjciam dobrego 2yca. Nepsycho- loge wy sip mice dose dobre pojge na tema teyo co jst koniccne aby ues sci dobry. Jake cow 2 rave dpeia posal portawe pyraie cy te Koncepje sy ratesyile telzwane w prakyee Nu payed, cho tcese sens 2a trys cnione, dani dowoday, Ze genera warto praypyan Bogaceva pracwyesza wartost zwvgzanq > poszllwaniem =p) fins zyiowe} (Myers 1992). Rewnled wee dees Sylow srydse slp nam nabs). sensownych | raconalnyhy jl sq Causadione rami skonomiceny (Miller, 1999 ge dal, coe “Twenge # King (2003) sores ie zviaiki 2 ld sy cnione vis) nt pce, pracownicy meray speajg w precy cones ses cat pot: shor, 199), Ponte pono ies we tem, Ze hse maa pczuce ceo, co fespotzee do selon $l jena nada sachowja si w post toy tema capeeeen Cay dobre iycie to dycie atwe? Praywolujgc.wezesnicjseq dyskusje na ter smat_prayjemnosci versus ‘eudajmonii, byé moze wlasciwe bedzie w tym miejscu preeprowadzenic 35 3 ccee Jeroczna oa seawaah soiqzanych x nastepuige7m pytaniems Cay potoen a ee inpltue po ross payemos hedonist=N PC oe ene) wyelek, wymagani szoeia end monic= yt a Catt sada a cgi) pracy W powoezyeh eae? Seon rego iy, Weal Wwe tem paycholoienyh eo ptyalnych wymaga sik poswgeni, 723m, a mewn ie nah hd wen tail ny. W ech banc weeny wa yh nz 166 sen coleg 8) cn 0 Can Ba dere morang ven, Hore charakter}zowle Se sake skm per pou esac, ens 240 sk owe eee ws poteznych KOPP srs, ley rodzaj ts aca od ny ae personage ope skeen wom) “pentane ako bade) atakeine (Br subg Mee pac eros) ara ar) wan seudenn a era wykazal wyrazn preference 27 ADEE, ne gs w sme ays Re Tee 0 ZP ale obfiujacego i Sensgmaowanie x wyboru (nie 2a wymuszone alo, wed ce yl seznine ko i sac os aroulowe morale. Ponto s2caqicie wcho; a eae pie arene weyokih mit = bean sae eo tad) stake | ajc wee sen, fl oxen ye a pica, te orarsonyia ade Jednstha adn elie le, bez cee) prac ubogle Se, Hees roa en haghonym prowdopedbinetne C2 do pike he. : dee cote, co nipsyhologuniepodchoda do sack amen ak a widorneanasa ik pelos sacs cule Tr es doce roa, ls STE mae aya cezka praca Wydaje sig aceite, te ne ae 2p oy cea prac 4 postion zc en pada match wewnqtne) | anes: ly Ta lw Pe ajra pyre emoce sig om eos SE LOE sate Rasa ames ee ale ar poner wha gel pracy edak pod warunke wae ey munny fren = 2 ED 36 ee | j nie uszczupla zasobow energli. Warto take zauwatyé, de potocene koncepeje dobra moralnego wykluczaja 2azwyczaj czysty hedonizm jako pozytywny skladnik Zycia, Jednostka szczesliwa, ktéra prowadzi Tatwe 2ycie, pozbawione glgbszogo sensu, wytdaje sie byé naradona na gniew Body. Praedstawione rozwaéania na temat roi cigzkie pracy w potocs- rnych koncepejach dobrego iycia prowadza nas do wniosku, 2¢ ludsi maja poczucie, ix dobre Zycie mote by¢ zyciem trudnym, jednake sgeneralnie dobre Syce jest postrzegane jako 2yce saczgéliwe i majqce sens ~ przynajmniej, bye mote, jako dajacy radosé i sensownie zorganizowany czas wolny. Take pojmowanie dobrego Zycia wydaje ‘ig implikowat, Ze jest ono preezywane w sytuacjach zadowolenia i radosct 2 podejmowanych aktywnosi. Jednakie, jesli nasze wecie dobrego 2ycla ma obejmowratjego calosé, to nie mote byé ograniczone tylko do preyjemnyeh chil, ecz musi uwzgledniat take sytuacje trudne. Dobre Zycie powinno zawieraé roznorodne doswiadezenia crlowieka. Czy w dobrym 2yciu jest miejsce na smutek? Rola cierpienia: kiedy w dobrym dyciu zdarzajq sig zie rzeczy Ciekawa prawde na temat naiwnych Koncepcji dobrego Zycta ujawnia| zapewne 0, 2¢ kiedy w naszym Zyciu pojawigjg sig wydarzenia negatywne, zwykle sq one dla nas duiym zaskoczeniem. Niedola { nleszezescie wprawiaig nas w zaklopotanie ~ 3 wyzwaniem dla raszych pogladéw na temat tego, jak powinno przebiegaé nasze Zycie, Jednakie nieszezeécie, choé bye moze jest mnie) powszechne nit saczesce, stanowi nicuchronny skladnik naszego 2ycia (por. King, 2001). W tym rozdziale dokonalismy analizy centralne) rli szczeScia, ‘bok innych wartosc, w koncepejach dobrego aycia charakrerystycz- nych dla cywilizacji Zachodu. Koncentracja na te) kwesti nie powinna bye zrozumiana jako sugestia, Ze dobre Zycie to Zycie wypelnione tylko szczesciem. Jakie jest zatem migjsce cierpienia lub trudnych sytuacii w dobrym 2yciu? Negarywne doswiadezenia Eyciowe czesto ‘motywujg nas do poszukiwania znaczenia, nadawania sensu i czesto ‘bo znajdowania ezegos dobrego, co wyniklo 2 najbardaiej bolesnych rtawee 2darzeA (np. Affleck i Tennen, 1996; Frankl, 1985; Janolf- a72004). Dowiedziono, see hie posytywne) strony negarywnyeh ydarzeh 2yelowych sabe cig» lepseyn praystosowaniem (Affleck i Tennen, 1996), dane © -Bulman i Berg, 1998; Linley i Joseph $e instruowanle ludzi, aby ‘cksperymentalne 2aé pozwalajg sowierdzi sAefowallposytywne stony traumatycznych wydarzeh 2¥ciowyehy Jlavlakde zrediem Kory zdrowornyeh (King Miner, 2000) Dow se tou doprowadsié nas do wnioski, 2e glownym celem radzenia ‘Sate fess lub powinien byé powrde do stanu seczecia. Choe «pogo see eéciem? moze dobrze uzasadniae poszukiwanie sencu 2ycia 2B endeimy, #e poszukiwanie to Moe prowadzié do bardzie} acta: Meh zmian w etoweku i, co istotne W samjm pojmowaniu scapics Sled 32 sposobow podejiia do zagadnienia rol rudnos _w/dbbryn tyelu jes spojzenie pora saczpécie, na inne dobra zyciowe Jedng akichzmiennych jest dojzalose, Wiekszotepaychologicznych {eee ji dojrcloscizawiera poslad, ze calowiek stae sig istora corte Tenisey tozona w wyniku.procesu dojrzewania (np. Block, 198; Tacuinger, 1976). Badania dowiodly cakée, 2e doswiadceenia 1 erud- ‘tat special Zyciowym moga wapieraé proces rozwoju (elson, Tyo; Felson i Roberts, 1994). Block (1982) odwolal si do Piagetow eich pojeéasymila | akomodaci, aby przedstawie sposoby som: eee fonwoju esobistego przez doswiadczenie. Rozwijjaca sig (espe prayjmuje w procesie asymilacji nowe doswiadezenia {inter Srerje je przez pryzmatisticjcych struktur, unikajgeprawdwych Pre cy iatnicfacastrukeura znaczeh nie moze pomiescié nowych aaa wigoych wyzwanie doSwiadcze, cslowiek musi wymysié nowe ‘etvoby rozumienia siebie i Swiata ~ ten proces r0zWojOW 10 sPetmodacja, Wynikiem procesu akomodaci jest nowy sposd eB=ys- aarmia w éwiece. Po przeprowadzeni badania 2 osobami, kre ‘Riewiadceyly szerokie} gamy zmian Zyciowych (np. rodzice dried sesndromem Downa, rozwiedzione Kobiety oraz homoseksualifc F TMbif), sewierdalligmy, 2e miary akomodacii (wjawniajace sig 1 Metacjch opisujacych zmiang Zyciowa) sq zwiqeane = mlaraml Voawojt osobistego (King i Respin, 2004; King i in, 2000; King Tgmh, 2004), Ponadto, co istome z punktu widzenia celow tego 1 ciate, ani rozw6) osobowoic, ani miary akomodadji nie byly ‘Dwiazane 2 miarami s2czeScia (por. King. 2001) ‘Hojaalosé jest definiowania jako deni do zrozumienia xtozono. ci syeialswojego miejca w Swick posiadajacym aki sens Ponte | i 38 ke ] socegSce i dojrzaloSé sq weajemnie niezaleéne i maja réine érédta ‘Gang in, 2000), mozemy rozwatat rine rodzae aya, w tore eu wozjie modiwe konbinaje Yeh amenyeh (Kg 4001; 0b. tez Keyes, Shmotkin i Ryff, 2002). Saczesliwa, ale niedoj- ‘ate osoa moze bye kims, ko jest generalnie zadowolony, ale kt ‘Phase prosty poglad na seb ina sia. Niestcgiwa nidojcata abe to tos ko jest generale nieszcqdiwy 1 kto postrzea swiat, Ste siebie w bardzo uproszezony sposob, NiesnczSliva dojaala rae mote bye kim to skonfrontowal sig x rudnoécami Zciwymi {doéwiadczyt Zycia w wielu bardzo zlozonych aspektach, ale w efekcie bye moze zosal prayttoczony tq alodono‘ci ub kims, kogo zmnienne lj osu uezyily eyicenym: I wreszce, dojralastzgsiva osoba fo eka, ktérazmagaa sig 2 crudnymisyteasjam Zycowym | doszta oes slonego poled ma swe tera, ale tre zachowala nln do Scuwania radose err optymizm (King, 2001; King tin, 2000) Jearomo scotia djaodesgezmvane adobe yi, tomote se okra. 2 act doje ce to nlepsry moiliwy feenrlusz, Wstd wieluroznc migdzytymi grupami,Kerych mozna serekwa, 5a prandopodobnietakze rence w prayjmowanych prez sie defniach dobrego icin Wydaje sig ake, i sun doswraderenie Secoica moe bye nace) ujmowane jakosciowo, gy jst dswind- zane pre pryznatdojzatosc (King. 2001), Woioski: wiele rodzajéw dobrego éycia? ocani na tema ltono Jl xy warankpeych doje [ice sia os wpa» kh wat tetas yridinnego pojmowania dobrego iia suger tele nee i oe es ce Pinch retry dey 3s dpe mvs yo a cele) Rte ie eh el ent, le Alcs canta dtreg Sy, 0» pou ptm plese cn ocr myst, et pga epic ssp Kone ltr dl 20 oslo) Nose owes set oes Ko ets ln Foggy ne pony jo owl wy cr dobre pte” (por, Becker, 1982). Jal vanamy, Se praca 39elec ener reg aceaceng a a ay aoe aa ener ie a pins ser wa Tach stag De ees ieee ela ae ey se Oa are lg a Fr Zalacanik A: prrykladowa ankieta uzywana w badaniach dobrego zycia Ankleta doryezqea karlery zawodowej Imig | nazwisko Mice zatrudnienia Jakle masz wykszalcenle?(zaznac jedng odpowieds) skola podsawows O — sekolaérednla 0 college Denar rmagiverum =O doktorat Jane (ukie) 0 Jaki est gcany rocenydochéd Twojejrodsny? (zaznac edn odpowieds) Pont) 10000 21 1100024 - 20000 2t C) 210002 ~ 30000 2t C1 {31000 21 40000 21. 410002 - 50000 2t C) 510002 - 7000021 CL ‘71000 1 ~ 100000 21 1 wiges nit 1000002! C1 Usysageponisze sali, cena ile posacreglne stwierzenia 9 prewdse worhisieni do Twoje pracy: 1 2 3 4 5 1 decydowanie 1 adecpdowanie islsywe prawdzive 1D Moja praca jese bardzo sutysfakjonujact | uwalam, 4e ma dla male ‘osobidie due mnaczenie, 1 jc do pracy kadego dia napravede sprawia mi radose 1 page w pray, napravd xu, He uzesties w Sy lua DW moje) pracy jest duty chaos. (1 Moja price pozostawi sputelang dla praysztych poole, naga: Ucrestniy otymywali te kwestionarusce informaca, 2 zostaly se wypelnione przez lana osobg (W rzecz}wistosal keyg), spond ich ypeateni 226 wskazyal na wysokie ws isk arab, saczeScie oraz Fees sens SyROZDZIAL2 : Dobre éycie czy zycie dobrami? Psychologia pozytywna i poczucie dobrostanu w kulturze konsumpdji Tim Kasser Jednym 2 glownych osiagnigé psychologli porytywne jest okreslenie tego, co oznacza wiesé dobre aycie, W zarejestrowane) histori mysht Tuk wie yl zajmowao sig a oven pyeolols i pozyeywna, w nasze) opinii, dokonata szezegblnego wKladu W te Peewazania na dwéch obszarach: po pierwsze, wielu liderow nurta peyehologi poxyeyene), zamiast prayimowsé, 2e dobre 2ycie oxnacea Brak paychopatologi, twierdzi, Ze. szczpicie jest pojeciem, kore powinto bye poddane odgbnym badaniom; po druge, psychologowie osyeywni nalegaja, aby wnioski dotyczace znaczenia dobrego #ycia Eyiy oparte na solidayeh badaniach empirycznyeh, a nie na praypad. — Kowyeh obserwacjach 1ub spekulacjach flozoficznych. Doskonalych praybladow rozwaiah na tych doch obszarach dostarcea mono: fraficzny numer c2asopisma American Paycologist ze stycznia 2000 tory zostal poswigcony psychologii pozytywne) | zawierakilkanascie artykul6w opisujacych rOzne podejcia do rozumienia dobrego Zycia. ‘hoe teoretycy tania sie w spasobach konceptualizacji i postrzegania Grodel szczgéca i dobrostant, jasne jest, 2e do ich waanych atrybutow hated takie zmienne, jak saysfakcjaZyciowa, dos wiadczenta afekryy- the dobre relacje 2 ladémi oraz poczucie sensu zycia (Csikszentmihalyi, 1999; Diener, 2000; Myers, 2000; Ryan i Deci, 2000; Ryff i Keyes 1995; Seligman, 2002). Podczas gay psychologia pozytywna czyni postepy zarOwno W Z2- resie doprecyzowywania, jak 4 (Micjmy nadzieje) realizacii swoj) wwii dobrege Zycia, wierze, 2e niezwykle waina Jest Siadomot®, 2e pravcina je, lepe] rozreklamowana wizja dobrego Zycia Konkuruje 2 yy san pie i tet, Ces ten, br lope ogni eS ors penne oa Koma os, wae roc yt we Kemnay prema mae Kea ren er papal wrt Std, 2 oh Suh ween Tee ch a Wma rut opi ot en none amie cy wie He dee ie wa op eke 17) os ioe Ayre Sehr, pity dey cn ol ae |, 8620), Reco nazwaliimy ‘wewnetrznymi, ao sig dazenie do rozwoju osobistego ‘i intymnosci oraz wnoszenie wktadu w swojq wspdlnote. Wartosci te bardziej kojarza sig z tym, co psychologowie pozytywni zwykle wtaczaja. eres sei wit ee Se rm weet ery gee en een ences glebsze potrzeby psychiczne, niezbedne dla szczeScia i dobrostanu (Kasser, 2002b; Ryan i Deci, 2000). ee emprange doweszgych de organanvanie jeg ye Wool eo i dot 2 essich ate iter pomoweyen pa tary Sent we ie domes poner ll i be abrego Zycia, promowane} praez psychologie pozyrywna (9. dazenia TC son we eed a oe sro fo la i ey Wartosei i poczucie dobrostanu ene pws ts se 1,198) Tent, ew, de a kn a ee ana | ina oc se ee oy wi cerca rl ore Te a ne an ccna sca adel» Pee ra se ie le cy ass ino a ama ode pnt a | sa gt seme erg he vege ah a eee Seni oe “4 yy ,wyisze spoiycie narkoryk6w i alkoholu, wyiszy poziomem narcyz- ‘hai wigkszailosé zaburzef zachowania (Kasseri Ryan, 1996; 2001; Sheldon i Kasser, 1995, Williams iin., 2000). Wyniki te powearzajg sig fv wvielu sondazach i dziennicekowych badaniach dobrostamu, a takie caymuj sie przy kontroli wplywa aprobatyspoleczne) na odpowiedsi fuadanyen(Kasser i Ryan, 1996). Rozr6znienie migd2y orientacia tpewnetranq i zewnetr2na bylo dokonywane take 2a pomeca Fznorod- tych metod, w tym przez ocenianie i rangowanic aspiracji tyciowych ‘regu! postgpowania przedstawionych badanym (Kasser i Ryan, 1993; 1996; 2001) oraz przez wykorzystanie mieszamych idiogrticzno- nomotetyeznych metod okreslania celow dgzenia (Sheldon i Kasser, 1985; 1998; 2001a) oraz metod mierzacych postawy utajone 2a pomocy ceasow reakcji (Schmuck, 2001; Solberg, Diener i Robinson, 2004) *pudacze pracujacy niezaleénie poza naszym laboratorium rela- jonuja podobne wyniki bada dowyezacych rozréénienia.migdzy ‘vartosciami zewnetrenymi i wewngteanymi. W jednym = wigkszych bada Cohen i Cohen (1996) stwierdzili, 2e u nastoletnich badanyeh, aorzy podziwili oznaki wysokiego statusu materialnego lub ted peaywigzywali duia wage do bycia bogatym, czeécie} pojawialy sig {ine jednostki zaburzen diagnozowane za pomocg systemu DSM’, ww iym zaburzenia zachowania, zespél zaburzef usagi, zespét Iekus ‘raed separacia oraz zaburzenia osobowoéci (np. borderline, narcys- tycane). Wiele badah opisywanych w literaturze na temat zachowan kKonsumenckich takée dowodzi 2e nastawieni materalstycenie dorosli i'studenci college'u wykazuja niszy poziom szczeécia 1 satysfakeji 4yciome (Belk, 1985; Richins i Dawson, 1992; Sirgy, 1998) “2xbznicowane 2wiazki migdzy omawianymi typami cel6w i dobro- stanem zostaly udokumentowane w badaniach przeprowadzonych na pedbach réznigcych sig pod wzgledem wieku i narodowosc. Wspékwys- ‘epowanie nizszego poziomu dobrostanu z silnym,nastawieniem na zewnetrane wartoscistwierdzono takie (poza studentami college’u: XKasseri Ryan, 1993; 2001) w badaniach osdb dorostych (Kasseri Ryan, 1996; Schmuck, 2001; Sheldon i Kasser, 2001a), nastolatk6w (Cohen, i Cohen, 1996; Kasser i Ryan, 1993) oraz. student6w’ kierunk6w ‘konomicanych i praedsigbiorc6w (Kasser i Ahuvia, 2002; Srivastava, Lack iBortol, 2001). Dokonano takie replikacji wynikow poza Stanami 7 Diagnontc and Srstical Mansl of Mental Disorders (pry fe, nauk). 45Zjednoczonymi, w tym w Wielkie| Brytanii (Chan i Joseph, 2000), w Niemezech (Schmick, 2001; Schmuck, Kasser i Ryan, 2000), w Ru- ‘munii (Frost, 1998), w Rosji (Ryan in, 1999), w Singapurze (Kasser i Ahuvia, 2002) oraz w Poludniowej Korei (Kim, Kasser i Lee, 2003) Implikacje dla praktyki Jak udowodnsny wees poglady doxyzace dobrego sia Wyre ‘ine jee) stony pace prasdeaicellPoychologh posyyne) 7 drug stony © pass Hulturg Konsumencky nie GIko 8 cine ogual ne pow ae do cn ose Tae, ken organi swoje yc wokGlwewngrenych warts Cargo Syias bardi sensi, naoiast oh, Hrey pode = dtr zeunetany,wykaojqwyny postom dsr. Ula jet tba sted 2 jl payehologia posyyna ma a sees 9 many pr sob dato pag. Ne ko ming stairs wij bres Sy, partego na warosiach wewnge=nye Tem peyote posyync, le musimy takse podwataézasadnse ‘owls nats wi ye ukernkowanego ma posysivanie {ior ajiowyeh, Hera snake jaz w naan na war entre psu} kaltrzeKonsumencki) arte) a pena, rego w dle) aga ronal omy wile oznychintervendh Pity More toga podejmonae pyehologowie Ich clem est ‘tate proces payehiezych spoerzaych prom jy wari Sones oraz wepeane | Ketaowanie proces achgeaiaech So rowan sig wartodcian eam! wewnet=2y Praktyka Kliniczna Jak pokazalimy w poprzednie) cz tego rozdtial, dane empiryezne Gowods, 2 nastawienie na warts zewnetrane wiaZe sig z wieloma ‘problema’ psjehologiccnmt, 2 bry Kinicyc styl se w woe) TFA wnt polskie bash na de pri opsnonaredowe os w wk ony suena swish ies etal Gobresane Forchino pia Fae 2006; pyr ak) 6 | . peakryce, W tym 2 depres, [ekiem, symptomami_ somatycznymi, Prpurzeniami osobowoSci, naduéywaniem substancji psychoaktywnych {raz zaburzeniam wieku daiecigcego, nie wepominajge oogélnym ziym Samopoczuciu zwigzanym z nidszym poczuciem szczeécia i satysfakcji Zyeiowe. Z Konsumpcja moga wigza¢ sig take inne rodzaje probleméw ‘Minicznych, Prawdopodobnie najlepe| zbadanym z nich jest kompul- sywna Konsumpcja - ,chroniczna, patologiczna forma robienia ‘akupow i wydavrania pienigdzy,w skrajne| wersji charakceryzujgca sig przemonym, niekontrolowanym i powtarzajaeym sig przymusem Fupowania” (Edwards, 1992, 54; 20b. take przeglad lteratury na ten remat Faber, 2004). Klinicyéci opisali take trudnoéci, takie jak symptom naglego bogactwa, ktory obejmule ,problemy emocjonalne Pfotsamosciowe pojawiajgce sig w wyniku”wejscia w posiadanie pienigdzy” (Goldbart, Jaffe i DiFuria, 2004), oraz patologiczna cheé posiadania, na ktérq .skladajg sie kompulsywne robienie zakupéw, fgromadzenie, cheiwosé, kupowanie 1 kolekcjonowanie przedmiotsw fraz neurotyezna pogofi za posiadaniem” (Kottler, Montgomery i Shepard, 2004)! ‘Niestety, jak stwierdza Kottler i in. (2004), Klinicyéci czgsto proeoczala wiele plaszezyzn, na keorych konsumpcja i materializm ‘wehod2q w_ interakcje oraz potencjanie sq przyczyng niekt6rych problemw ich klientéw. Moze to byt spowedowane w pewnym stopni ‘ym, de obecna wersja Diggnostycnego i statystyczneg porecanikazaburzeh pgthicznych (Diagnostic and Statistical Mansal of Mental Disorders ~ DSM, ‘American Psychiatric Association, 1994) nje uwzglednia zaburzeh bezposrednio zwigzanych z konsumpcyjnym stylem zycia. Ponadto, wedlug naszej wiedzy, adna z wypracowanych dotad teoril Kinicznyeh nie nakierowuje praktykéw na analize problemow awigzanych z konsu- ‘mpcia, takich jak wzorce zachowaf zwiqzane 2 wydawaniem pieniedzy, lugar lub materiaizmem. Warto w tym miejscu wskazaé dwa tematy kxére moga byé szczegénie wane w pracy z Klientami (aby zapoznaé sig £szerszq gama pomysl6w terapeutycznych, zob. Kottler i in., 2004), Pierwszy temat dotyczy podstawowych potrzeb psychologicenych, Solidne podstawy teoreryezne oraz badania dowodza, 2 dobrostan TT Paes tmdanin dowerng jednak, ie w proswetacwe do mitre (gost 2a pienipsam), sakupotolian® le ota weale dobrostana (Cease Teak, 2006, pryp el ak) a lL,poychiceny zwigksza sig, Kiedy Iudzie zaspoksjaja cztery_pocrzeby Doyehiane: bezpieczedstwa, kompetencji i skucecznosci, wig = innyml Fadém oraz autonomil i autentycznosi (zob. Bandura, 1977; Baumeis- teri Leary, 1995; Kasser, 20028; Maslow, 2006; Ryan i Decl, 2000; ‘Sheldon {in., 2001). Specaligl w zakresie marketingu i reklamy take Gostrzegaja wage tych potrzeb, usywajac zaawansowanych psycho- Togicanie | gruntownie precbadanych reklam, aby skojarzyé nabywante produktow i uslug z zaspokojeniem sych potrzeb. Jako. prayklad roeanalizyjmy reklamy samochodow, KtOre pokazuja widzom, 2e Enmochéd typu_ aterendwka miejska” moze bye uaywany w cel Taadzenia sobie ze lym warunkami drogowymi (zaspokojenie pocrzeby ‘bezpieczenseva), aby pokazaé, 2 do czegos sie dosslo w Zyciu (Gotraeba kompetengj), aby byé atrakeyjaym dla pci preeciwne} (potraeba zwigzkow) | aby uciec tam, gézle ma sie ochote (potrzeba ttonomii), Problem w tym, 2e reklam tego typu przekazuja ludziom rieprawde. Jak dowodza inne badania (Kasser, 20024), jsit ludsie ‘rganizujg swoje Zycie wok6t prob osiggniecia celow zewnetrenych, promowanych przez filozofie débr Zyciowych, to w raeczywistoscl lsiviadezajgnitszego pozionu zaspokojenia potrzeby bezpieczefistvra (or duiym stopniu 2 powodu wezesniejszego doswindczeni zagrote: nia), potrzeby kompetencji i skutecenosei f bardzie) warunkowe poczucie wlasne} wartosci oraz 33 czeScie} {poniewaz maja nidsze | ‘wystavieni na pordwnania spoleczne 2 osobami o wyészym status, Kebre wywoluja ich niezadowolenie z siebie), potrzeby zwiazkOw (eave maja Krbtsce, bardzie) konlliktowe zwigzki) oraz potrzeby utonomil i autentyeznosci (poniewad czujg sig bardzie) konerolowant przez wamocnienia zewnetrane i mnie} woln’). ‘Drugi temat dowyezy tego, fe nicktorzy ludzie 2 preyzwyczajenia traktuja nabywanie, Konsumpcje i inne akrywnosel_ zorientowane ‘evmeerznie jako proby radzenia sobie z brakiem poczucia bezpieczef- Sta i nieprzyjemnymi stanami ermocjonalaymi (Kasser, 20022), w tym te stanami wynikajacymi z niezaspokojenia potrzeb, Rownicz naduiy- Janie substanc)i psychoaktywnych, samookaleceanie, promiskuityzt eksualny | inne zachowania obarczone wysokim stopniem ryzyka, fbsesyjne nabywanie oraz ,terapia sklepowa” sa nieadaptacyjnymi sposebami radzenia sobie 2 nieprzyjemaymi stanami psychicznyml WP rzeceywistogel kompulsywni nabywey zwykle relacjonuja, 2¢ ich taki Kupowania sq popreedzane stanami negatywnego nastroju i 2e 48 - -— . ied couja sie Ae, lubigrobié zakupy (2ob. Faber, 2004). Réwniet ‘oisilywania eksperymentalne pokazuja zwykle, e ludele saa sie {rd materilistyezn | bari) potadaj Konsumpel gy konroneua bez faktem swoj) wlasne) smiertelnosei (Kasse 1 Sheldon, 2000), esi sm, nie echo wie swoinwanym {Beslom (Braun i Wicklund, 1989) 1 gdy w wyniku manipulaci Cryo sig w ich poczude zlagi lub bru sens Syela (Chang {VArkin, 2002). Cho kupowanie i gromadzenie towaréw (podobnie jek pice alkohol i samookaleczenia) moze crasowo odwracaé uvage fd uczud nepatywnych, to jednak tego (ypu Konsumeryseyczne 2a. Chowania w_niewielkim stopniu pomagaja ludziom w aktywnym ‘orykaniu sig 2 klopotamt i rozwigzywaniu probleméw, kre stanowig erwoung preyceme negatyemych standw emocjonalnych, Zachowania fie moa povada ade do adie nasena si tonttew rodeinaych, a nawet do gorszegozaspokalania poureb, obnitaje sntym akose dye. penne acon linieySci moga podniesé we kwestie w rozmowach ze swoimi ‘enti i pomée im anaizowaé irraconalne mysi,nieprayjemne ‘uruca | wzmocnienia sytuacyjne, Kure podtrzymuig niepreyno Sanysikct orientale na wartotehaewngtane” Gly Klenct acing “lava sobie sprawe, Ze obicticekuleury Konsumpe} sq falszywe i terapia zakupowa nie prayniesie im w efekcie nic ponad wiksze tate, mog zmolzowa i do poszkivania nego epovabu nnadawania sensu swojemu 2yciu. W tym momencie Kliniyseh mo tmprowadsl pojete wartas! wesentanyeh, aby pomée swoim Ken tm ae fh ele, pad lend ery ca i 2 seresowani lub niepewni, mogg nauczyé sg innych strateitradzenia tobi, bards) adapracyjych ni roblenle zakupéw lub ogladanie teenigi akich, tdre pomoga im naprawde praeziycgiyé tecnica Prade wszysthim chods o strategie, ktGrezakladajg zwracane sig do innych luda i wspdlnoey, w kere yj osoba, lub tet uwzglediala

You might also like

• Higiena Żywności I Żywienia Marcinkowski Str. 161-236

  

  Document76 pages

  Higiena Żywności I Żywienia Marcinkowski Str. 161-236

  Natalia

  No ratings yet
• Dokumen - Pub Komunikacja Medyczna Dla Studentow I Lekarzy 1nbsped 9788374305624

  

  Document374 pages

  Dokumen - Pub Komunikacja Medyczna Dla Studentow I Lekarzy 1nbsped 9788374305624

  Natalia

  No ratings yet
• Baranska - Kijowska - Szczerbinska - ZNOZ 17 - 3 - 2019

  

  Document13 pages

  Baranska - Kijowska - Szczerbinska - ZNOZ 17 - 3 - 2019

  Natalia

  No ratings yet
• • Magazines
  • Podcasts
  • Sheet music
• Cytomeria Przepływowa - Gołąb

  

  Document3 pages

  Cytomeria Przepływowa - Gołąb

  Natalia

  No ratings yet