Bir çalışma ortamında iklim, işin yapıldığı ortamda aşağıdaki dört faktörün

sahip olduğu değerlerden oluşan çevre şartları anlamına gelmektedir:

✓ Havanın sıcaklığı,
✓ Havanın nemi,
✓ Havanın hızı (rüzgar hızı),
✓ Isıl radyasyon (ışınım).
Vücut sıcaklığını ayarlayan fizyolojik mekanizma
Vücut İle Dış Ortam Arasında Isı Kontrolü
Termal (Klimatik) Rahatlık
Termal rahatlık sınırlarına etki eden çok sayıda faktör
vardır. Bu faktörlerin değişmesine bağlı olarak bu alan da
küçük değişimler olabilmektedir. Bu faktörler aşağıda
sıralanmıştır:

✓ Ortam sıcaklığı,
✓ Ortam bağıl nemi,
✓ Ortamdaki hava akımı,
✓ Yapılan isin niteliği (hafif, orta, ağır),
✓ Giyim durumu,
✓ Yaş ve cinsiyet,
✓ Beslenme,
✓ Fiziksel özellikler,
✓ Fizyolojik özellikler.
Yüksek sıcaklıkta;

Nabız yükselir,
Sinirlilik duygusu artar,
Kan dolasımı hızlanır,
Terleme artar,
Tuz ve sıvı kaybı meydana gelir,
ısı krampları,
susuzluk duygusu,
Dikkat azalır,
Fiziksel ve zihinsel verim azalır, hata sayısı ve kazalar
artar.
Düsük sıcaklıkta;

Soguk algınlıkları oluşur,

Soguk yanıkları oluşur,
Dikkat azalır,
Hatalar ve kaza riski artar,
El ayak parmaklarında üşüme nedeni ile ve tepki
yeteneği azalır,
Çalışma verimi düşer.
Efektif Sıcaklık
 Algılanan
Sınıf Etkileri
Sıcaklık (°C)
Halsizlik, sinirlilik, dolaşım ve solunum
IV 27 - 32 sistemi rahatsızlıkları
Sıcak çarpması, ısı krampları ve ısı
III 32 - 41 yorgunlukları
Sıcak çarpması ısı krampları, ısı
II 41 - 45 yorgunlukları
Sıcak ve güneş çarpması, termal şoklar
I 54 ve üstü
Oturarak çalışılan işyerlerinde; ısıtma ve soğutmada enerji tasarrufu
prensibini de gözeterek
sıcaklık kışın 21°C,
yazın 20-24 °C,
İşyerini çevreleyen yüzeylerin sıcaklığı da işyeri sıcaklığı gibi olmalı en çok 2-3
°C fark etmelidir.
Havanın bağıl nemi kışın %30’un altına düşmemelidir.

Aksi takdirde burun ve boğaz bölgesindeki kuruluk bu bölgede kronik

iltihaplanmalara neden olmaktadır. %40-60 arasındaki nem miktarı, insan
organizması için iyi değerler olarak algılanmaktadır.
 1. İklim Faktörleri ve İş Yükü
Vücudun ürettiği ısı miktarı fiziksel iş yüküne bağlı olarak artar. Bu nedenle yapılan işin
fiziksel yüküne bağlı olarak, çalışma ortamının sıcaklık sınırları değişiklik göstermelidir.
Özellikle fiziksel harekete dayalı işlerin yapıldığı çalışma ortamları, ofis sıcaklığının
altındaki değerlerde olmalıdır.

Farklı İş Yükleri İçin Önerilen İklim Koşulları

Hava sıcaklığı (°C) Hava Nemi (%) Maksimum

Yapılan İş Rüzgar Hızı
Min. Opt. Max. Min. Opt. Max.
(m/s)
Ofiste yapılan iş 18 21 24 40 50 70 0.1
Oturarak hafif iş 18 20 24 40 50 70 0.1
Ayakta hafif iş 17 18 22 40 50 70 0.2
Ağır iş 15 17 21 30 50 70 0.4
Çok ağır iş 14 16 20 30 50 70 0.5
Bazı meslekler için vücudun ürettiği ısı-iş kalorisi ilişkileri
 Yapılan bir araştırmaya göre,
Sıcaklık 29 derece olursa performans % 5 düşer.
Sıcaklık 30 derece olursa performans % 10 düşer.
Sıcaklık 31 derece olursa performans % 17 düşer.
Sıcaklık 32 derece olursa performans % 30 düşer.

Termal konfor bölgesi, çalışanın, faaliyetini sürdürmesi esnasında en rahat durumda olabilmek için gerekli termal konfor
şartlarının üst ve alt sınırlar arasında olan bölgedir.
Termal konfor bölgesini etkileyen faktörler şöyle sıralanabilir:
Ortam sıcaklığı
Ortamın nem durumu
Hava akım hızı
Yapılan işin niteliği
Çalışanın giyim durumu
Çalışanın yaşı ve cinsiyeti
Çalışanın beslenmesi
Çalışanın fiziki durumu
Çalışanın sağlık durumu

Havadaki nem miktarı ağırlık cinsinden ifade edilir. 30 C sıcaklığında bulunan hava, bir kilogramında kuru hava başına yaklaşık 28
gram su buharını bileşiminde bulundurursa doyma haline geçer.
 Yaz Aylarında Oda Sıcaklıkları

Yaz Aylarında Arzu Edilir İç ve Dış Sıcaklıklar Arası İlişkiler

Dış sıcaklık °C 20 22 24 26 28 30 32
İç sıcaklık °C 20 21 22 23 24.5 26 28

Oda ile dış ortam arasındaki hava sıcaklığı farkı büyükse, önce insan rahatsız edici
düzeyde soğuk alır. Sonra, açık havaya çıkıldığında halsizlik, yorgunluk, bitkinlik başlar.
Bu nedenle, iç ve dış sıcaklıklar birbirine yakın tutulmalıdır.
 Dış Duvarların İzolasyonu
Yüksek derecede yalıtım, ısı kaybı olmadığı için kış aylarında rahat ve ekonomiktir. Yaz
aylarında iç duvar yüzeylerinin oldukça düşük sıcaklığı, ısı kayıpları için yararlıdır ve
rahatlığı artırır.

Hava Kirliliği ve Havalandırma

Oda içindeki hava kirliliği dışarıdan veya çalışmadan dolayı oluşabilir. İnsan kokusu, CO2
gibi kirleticiler oda içindeki yorgunluk ve rahatsızlığın artmasına neden olurken, ortamda
çalışan insan sayısı, binanın konumu ve içerdeki çalışma işlemleri, bu rahatsızlıklar
üzerinde etkilidir.
Yapılan İş Yükü ve Gerekli Hava Hacimleri.
Kişi Başı Kişi başına Saatte
Gerekli Hacim İşyerine Verilmesi
Yapılan İş Yükü
m3/kişi Gereken Hava m3/kişi-h
Minimum Önerilen Minimum Önerilen
Bedensel çok hafif iş
10 15 30 45
(Ofis elemanı saatçi)
Bedensel hafif iş
12 18 35 53
(Laborant, satış elemanı)
Orta ağır iş
15 23 50 75
(Tornacı, kaynakçı)
Ağır iş
18 27 60 90
(Kalıpçı, demir işçisi)

Ortamdaki hava hacmi küçüldükçe ihtiyaç olan taze hava miktarı artmaktadır. Genel olarak kişi
başına hava 10 m3‘den az ise 25-40 m3/h lik bir değer gereklidir. Havanın daha büyük rezervleri için
20 m3/h yeterlidir.
Birkaç insanın bulunduğu geniş odalarda yeterli havalandırma için pencereler açılabilir. Odada daha
yüksek bir populasyon düzeyi varsa hava miktarı 8 m3/kişi veya az ise yapay havalandırma
gereklidir.
Yapay Havalandırma ve Pencereler
Yapay havalandırma için sistem hesabında bina konumu, pencerelerin varlığı ve bu odadaki kişi sayıları
dikkate alınır. Hava kirliliği olan odada hafif gürültü olasılığı varsa yaz aylarında pencere açılması
olanaksızdır. Bu durumda yapay havalandırma veya iklimlendirme gereklidir.

Pencereler ve Çevresel İklim

50 yıl öncesi düşünülürse, modern binalarda alçak tavan ve geniş pencere kullanımının yaygın olduğu
görülür. Her iki faktör, ortam iklimlendirmesini etkiler. Düşük tavan hava değişim ihtiyacını artırır. Geniş
pencere alanları kış, ilkbahar ve sonbaharda yüksek ısı kayıpları yaratır ve ısıtma gerektirir.
Eski binalarda pencereler dış duvar alanının yaklaşık %15-30’udur. Modern binalarda ise %50’den
fazladır. %50’lik bir pencere alanı için toplam ısı kaybının %82’si pencerelerden ve %18’i ise duvarlardan
ve döşemelerden kaybolur.
Diğer bir ifadeyle, ısı enerjisinin 4/5’ü pencerelerden, sadece 1/5’i duvar ve döşemelerden kaybolur.
Pencereler, termik yalıtımının geliştirilmesinde çok büyük etkiye sahiptir. Geniş pencereli odalar, kış
aylarında soğuk, yaz aylarında sıcak olur.
 Yüksek Sıcaklıkta Çalışma Süresi ve Sıcaklığa Alışma
Sıcak ortamda ilk karşılaşıldığında işçilerin verimi, bir süre ısı stresi altında çalışanlara kıyasla düşüktür. Ancak,
birkaç haftadan sonra normal çalışma verimliliğine ulaşılır.
Çizelge’de maden işçileri için geliştirilmiş olan sıcaklığa bağlı çalışılabilir süreler verilmiştir. Değerler, %100
bağıl neme kadar ve 450 kcal/h’lik enerji tüketimine kadar olan işler içindir.

Sıcaklığa Bağlı Çalışılabilir Süreler.

Nemli hava İzin verilebilir çalışma
sıcaklığı süresi
(°C) (dak)
30 140
32 90
34 65
36 50
38 39
40 30
42 22
Isı stresinden korunmak için;
Sıcak Havalarda çalışma hızı azaltılmalıdır.
Isı stresinin (Bas ağrısı, aşırı terleme, yüksek tansiyon, soluma vb.) uyarılarına dikkat
edilmelidir.
Uygun (hafif ve açık renkli) giysiler giyilmelidir.
Karbonhidratlı ve şişmanlatıcı yiyeceklerden sakınmalıdır.
Fazla su içilmelidir. Çok soğuk meşrubat, hazmı zor olan süt, alkollü içkinin sıcakta
içilmemesi gerekir
Vücuttaki tuz oranı korunmalıdır.
Ara sıra sıcak ortamdan dışarı çıkılmalıdır.
Güneşte fazla durulmamalıdır.
Sıcak ortamda önlem alınamaması durumunda çalışan işçi sayısı azaltılmalı, çalışma süresi
kısaltılmalı, çalışma süresi içinde uzun ve sık dinlenme süresi bulunmalıdır.
İşyerinde gerektiğinde açılıp kapanabilen çok sayıda pencere bulundurulmalıdır.
Nemli veya nemsiz ortamın çalışanın sağlığını etkileyecek düzeyde olduğunda nem düzeyini
kontrol edebilen klimalar kullanılmalıdır.
Soğuktan korunmak için;
İşyeri istenen düzeyde ısıtılmalıdır.
Isıtma düzeyi; yörenin iklim koşulları, içinde bulunulan mevsim, Çalışma ortamını oluşturan
yapının özellikleri, fiziksel iş yükü (ağır is, hafif is), üretim süreci ve isçilerin giyinme
alışkanlıkları dikkate alınarak ayarlanmalıdır.
Isıtıcılar; havalandırma delikleri ve pencerelerden gelen havanın, içeride çalışanlara
gelmeden önce ısıtılmasını sağlayacak biçimde yerleştirilmelidir.
İşyeri çatısı ve kuzeye bakan duvarlar yalıtılmalıdır.
Yer döşemesi, uygun bir malzeme ile (örn. tahta ızgaralarla) kaplanarak, yerden gelebilecek
soğuğun etkisi azaltılmalıdır.
İş giysileri ve eldivenleri soğuğa karsı uygun yalıtımı sağlamalıdır. İşin niteliğine göre uygun is
elbiseleri giyilmelidir. İş elbiseleri sıkı olmamalı, rahatlıkla çıkarılabilmeli veya bir başka
elbise onun üzerine giyilebilmelidir.