“Unë përpiqem dhe bëj më të mirën.

Unë
jam përpjekur të bëjë më të mirën gjatë 10
viteve të fundit. Nuk them se gjithmonë
kam pasur të drejtë. Natyrisht që jo. Ka
pasur edhe gabime dhe gjëra që janë bërë
gabim gjatë kësaj kohe. Por në fakt kur
kthej kokën mbrapa dhe shoh dhjetë vjet
që kaluan, unë besoj se ka shumë gjëra që
janë bërë mirë”. Pas 10 vitesh në pushtet
Tony Blair e la zyrën pavarësisht se kishte
shpalosur vizionin e tij për Rrugën e Tretë.
Sot ju sjellim këtë intervistë me Edi Ramën.
Do të isha cinike e padrejtë të pretendoja
se një sentencë të tillë të përafërt ta gjeja
në këtë rrëfim të sinqertë të Edit, ku për
momentin, mes rreshtave dhe pyetjeve,
më bënë sytë “xixa” ndërsa lexova thënien
se “kryeministri ishte zyra e tij e fundit”, e
pas kësaj nisën një mori mesazhesh për
kontekstin, nëse e kishte fjalën për mandatin
e tretë??? Debatet nuk shterën përsa kohë
që Rama më shkruante se përgjigja ishte
brenda kontestit të pyetjes për pozicionin
që do të donte pas kryeministrit, e kështu,
vazhdoi….siç do ta lexoni dhe ju dy tri herë
xhanëm atë paragraf.
Por siç e themi shpesh, njerëzit kanë
“harruar” të lexojnë e ndoshta për këtë, i
kemi punët siç i kemi ndonjëherë në këtë
Shqipërinë tonë “hallemadhe”.

KRYEMINISTËR, Një këndvështrim ndryshe i kryemi-

nistrit, i lënë në qetësinë e artikulimit pa
u ndërprerë nga pyetje që e bezdisin që

DETYRA nuk e lënë të çojë në fund një mendim,

është i rrëfyer në këtë intervistë. Si një
socialist 26 vite në pushtet, dhe kët vit që

E FUNDIT
do të mbushë plot 60 vjeç në 4 korrik, Edi
Rama ka dhënë shumë lajme, që do të jenë
padyshim ngacmimet e ardhshme politike të
gazetarëve, si, historia e kullave dhe vizioni i

POLITIKE!
tyre transformues; apo forcimi i lekut dhe e
kundërta e saj sipas profesorit të ekonomisë
me të cilin është konsultuar; apo “lufta me
shfaqjet e banalitetit brenda familjes politike”
siç artikulon ai; apo edhe shprehja e bukur
e “kënetave të korrupsionit” në Shqipëri që
nuk po i zhduk siç do të donte. Më intrigoi
tek u përgjigj për “plakjen e Shqipërisë” me
ironinë e “politikave çudibërëse socialiste”,
apo edhe me ngacmimin e asaj mbledhjeje të
përfolurme drejtorët ku ka dhënë orientimet/
udhëzimet se pse nuk duhet të frikësohen
nga zyrtarë të tjerë, qoftë SPAK a BKH.
Qershia mbi tortë është karrigia në his-
tori, që Edi Rama thotë se nuk e rezervon
dot sepse është ende në këtë botë. Miqtë
e afërt jashtë politikës, pasionet, kujtesa që
sjell për nënën, dhe koha e lirë me familjen,
janë disa nga gjërat që do të donit të njihnit
prej kryeministrit.

8 SHKURT 2024 www.newsbomb.al

 Foto ekskluzive për revistën NewsBomb.al
Ju flisni më së shumti për
Turizmin. 10 milionë turistët e
vitit të kaluar, janë “kryefjala” e
diskutimit publik kur vjen puna
te arritjet. Por, përkundër kësaj,
qytetet që kanë pasur shumë tu-
rizëm, si Dubrovniku, Barcelona,
apo edhe Venecia po e përjetojnë
si “mallkim” në dekadat e fundit,
sepse duke qenë destinacione
turistike kanë përjetuar rritje të
kostove të jetesës, të strehimit,
mungesës së hapësirave për të
rinjtë, punësimin cilësor etj.
E bëra gjithë këtë hyrje për të
pyetur nëse kjo industri duhet
të mbajë peshën kryesore të
PBB apo duhet të vijë koha për
zhvillim të sektorëve të tjerë
për të menduar në një periudhë
afatgjatë?
Pa turizmin Kroacia, Spanja apo
edhe vetë Italia nuk do të ishin këto
që janë. Rritja e kostove të jetesës,
problematika e strehimit apo ngush-
timi i horizontit për të rinjtë, përf-
shirë edhe problemin e një punësimi
në lartësinë e pritshmërive të tyre
të sotme, nuk janë assesi pasoja të
“mallkimit” të turizmit të fuqishëm
mbi qytetet që ju përmendët.
Këto e të tjera akoma, janë prob-
lemet e një kohe zhvillimesh shumë
komplekse në çdo drejtim. Nga ana
tjetër, është shumë e qartë se çfarë
mund dhe çfarë nuk mund të bëjë
Shqipëria për t’u rritur e fuqizuar
ekonomikisht bazuar në potencialin
e saj, pjesë e rëndësishme e të cilit
është bukuria mahnitëse e kësaj
toke të bekuar, me një diversitet
natyror të jashtëzakonshëm, brenda
një perimetri territorial relativisht
| Nga ANILA BASHA shumë të vogël.
Natyrisht që zhvillimi i turizmit
nuk është as një fjalë goje, as një

F aleminderit që pranuat këtë intervistë.

Dua ta nis me çështje të ekonomisë, e ndi-
kuar nga shumë faktorë, përfshirë politikën,
rrugë e drejtë pa pengesa, po një
sfidë komplekse me kostot e risqet e
veta. Prandaj ne po punojmë shumë
teknologjinë, kulturën, dhe ngjarjet globale. për të garantuar ekuilibrin e duhur
Analizat dhe politikat ekonomike janë të mes turizmit masiv dhe atij të nivelit
rëndësishme për menaxhimin e zhvillimit të lartë, i cili sjell më shumë të ard-
ekonomik dhe për të arritur qëllime të tjera hura me më pak dyndje sfiduese për
sociale dhe politike. Ndaj le të ndalemi këtu nga kostot e mbipopullimit, pa har-
në disa pyetje që kanë të bëjnë me nivelin e ruar në asnjë hap domosdoshmërinë
politikbërjes, vizionit dhe zhvillimit. e ekuilibrit mjedisor.

www.newsbomb.al | 9
mike të bazuara tek krahu shumë i lirë i punës
si avantazh konkurues. Përgjigja është rritja
e produktivitetit, cilësisë dhe aftësive konku-
ruese, përmes investimesh në dije e teknologji.
Këtu detyra jonë është ta ndajmë këtë reflektim
me aktorët e përfshirë dhe ta stimulojmë këtë
qasje, siç po bëjmë konkretisht me industrinë
fason. Sigurisht që rritja e vlerës së pasurisë së
patundshme sjell avantazhe të mëdha, siç sjell
edhe sfidën e krijimit të instrumentave të rinj
për të mbështetur strehimin social, strehimin e
çifteve të reja apo sikundër kemi nisur tanimë të
bëjmë, për strehimin e të rinjve kryefamiljarë në
radhët e mjekëve, ushtarakëve dhe punonjësve
të policisë.

Është e evidentuar këtë periudhë se kemi

një “lek” të fortë. Në artikulimin e qeverisë,
kjo vjen si rezultat i forcimit të ekonomisë,
apo edhe rritjen e investimeve të huaja
individuale në pasuri të paluajtshme. Por,
ka ekonomistë që mendojnë se leku është
i mbivlerësuar, biles, edhe mesazhet për
amnisti fiskale e penale apo ‘pasaportat e
arta’ kishin qëllim nxitjen e futjes së parave
nga jashtë çka do çonte në forcimin e lekut
e rrjedhimisht mbajtjen nën kontroll - deri
diku - të inflacionit. Zoti kryeministër,
a mendoni që ekonomia jonë është kaq e
fortë për të mbajtur këtë balancë të lekut
në raport me monedhat e tjera?
Imagjinoni për një moment të kundërtën, në
kushtet kur inflacioni që u shfaq egërsisht pas
pandemisë dhe sidomos nisjes së luftës në Rusi,
ishte një inflacion i importuar, përballë të cilit një
lek i dobët do t’i kishte shkundur financiarisht
familjet shqiptare në konsumin e shtrenjtuar të
produkteve të importit! Në një nga diskutimet
e brendshme me ekspertët tanë e me praninë e
dy mendjeve të arta të ekspertizës ekonomike,
profesorët Roller dhe Hausmann, lidhur me të vlerave me anë të tenderave, koncesioneve
lekun e fortë, të mirat e risqet e tij, profesor dhe korrupsioni me anë të aksesit, që është
Hausmann tha: Ky i juaji është një problem që hartimi i politikave dhe ligjeve të veçanta
shumëkush do të donte ta kishte në konjukturën (ligji Fusha, ligji Alabar) që konsiderohen
e sotme ekonomike! “politikëbërje” apo vendime kolegjiale që
INTERVISTA

nuk kalojnë në procedurën standarte që

Joseph Stiglitz, Nobelist dhe ekonomist i
drejtuar te politikat sociale (i majtë), kritik
në disa aspekte të globalizmit, në botimet e
tij të fundit në mediat në Amerikë thotë se
korrupsioni ndikon te rritja ekonomike, por
edhe rritja gjithashtu ndryshon mënyrën
sesi kryhet korrupsioni (People, Power
and Profits). Ne jemi dëshmitarë të këtij
fenomeni. Dikur kishim shitëset e djathit
që vidhnin tek peshorja. Me zhvillimin e
ekonomisë - apo korrupsioni i zyrtarëve në
nivelet e ulta të piramidës në administratë,
- u krijuan forma të reja më të sofistikuara,
më të përqëndruara: transferimet e mëdha
kërkon “qeverisja e mirë”. E ndërsa i është
shpallur luftë pa kompromis vjedhjeve dhe
rryshfetit me anë të digjitalizimit, njësive
kundër korrupsionit, platformës së bash-
këqeverisjes, apo futjes së AI në prokurime,
problemi i vërtetë i kthyer në normë është
“korrupsioni i aksesit”, ligjet “ad person-
am”. Si do të shpëtojë ekonomia shqiptare
nga përqëndrimi i aktivitetit ekonomik në
duar të disa njerëzve?
Nuk e kuptoj çfarë lidhje kanë me temën e
korrupsionit dy ligjet që ju sollët si shembull,
sepse siç e kemi shpjeguar shpeshherë, ligjet e
kësaj natyre i shërbejnë garantimit të investi-

www.newsbomb.al | 11
 PROFIL
Edi Rama duke drejtuar mbledhjen e Këshillit të Sigurimit të OKB-së
meve të rëndësishme, në kushtet kur ka ende
një mosbesim të madh dhe jo të pabazuar të
investitorëve tek qëndrueshmëria e kontratave,
si rezultat i polarizimit politik dhe mungesës së
një sistemi gjyqësor me integritet, profesion-
alizëm e pavarësi të padiskutueshme. Nga ana
tjetër, pa hyrë në shpjegime të përsëritura për
këta shembuj të gabuar në ilustrimin tuaj të
opinionit të profesor Stiglitz, - një tjetër mendje e
artë e botës së sotme, - ju siguroj se kjo nuk është
një praktikë origjinale e jona, po një praktikë
e ndjekur krejt normalisht nga shumë vende
në nevojë për nxitjen e investimeve të huaja,
ku përfitimi i vendit, i ekonomisë e i shoqërisë,
është domethënës.
Shqipëria po plaket jashtëzakonisht
shumë shpejt. Të dhënat demografike trego-
jnë se mosha mbi 65 vjeç nga 5.5% që zinte
në vitin 1990, sot zë rreth 16% të totalit të
popullatës. Dhe parashikohet se popullsia
mbi moshën 65 vjeç do të arrijë në 26.4%
në 2050. Eurostat tregon se në Europë u
deshën mesatarisht 26 vjet që ky raport të
rritej nga 15% në 20%; në SHBA më shumë
se 50 vjet. Duke ardhur tek ne, duket se
kemi shumë pak kohë për t’u përgatitur të
12 SHKURT 2024
kalojmë në “shoqërinë e moshuar”. E ky
kalim padyshim do shoqërohet me kostot e
larta fiskale të plakjes, çka çon më pas në një
ekonomi më pak dinamike. Efektet e plakjes
do na çojnë te kriza e sistemit të pensioneve.
Lindjet vazhdojnë të bien (INSTAT tregon
se në 9 –mujorin e këtij viti lindën në të
gjithë vendin 16,300 bebe me rënie 16 % në
krahasim 9 -mujorin 2022). Ndërkohë, të
rritësh një fëmijë është investim të paktën
18 vjeçar dhe është bërë i papërballueshëm,
nga çiftet e reja për shkak të shtrenjtimit
të strehimit, përkeqësimit të arsimit publik
dhe pamjaftueshmërisë së të ardhurave të
disponueshme.
Së pari, a do ta artikulojë qeveria social-
iste qartë dhe me sinqeritet problemin se
Shqipëria po plaket, por pa na treguar se
edhe “Europa po plaket” siç artikuluat në
kongres?
Së dyti, cilat janë politikat afatgjata që po
ndërmerrni për përballimin e kësaj situate?
Pasiqë, sikurse evidentohet, bonusi i bebeve
nuk e ndryshoi raportin e lindshmërisë? (që
në 2019 kur u vendos bonusi i bebes deri në
nëntor 2023 nga buxheti i shtetit u harxhuan
140 milionë euro)
www.newsbomb.al

sa për të përmedur dy raste spektakolare të një
numri më të madh rastesh. Ndërsa në rastin e
Shqipërisë e majta e Rrugës së Tretë më duket
se fiton dhe funksionon apo jo?!
“Kthimi në Identitet” ishte vepra me të
cilat fituat zemrat kur ishit ministër Kulture,
duke shembur babëzinë e gjithë pushteteve
buzë Lanës, duke lyer fasadat e shplara të
ministrive, pastrimin e Parkut Rinia dhe ve-
pra të cilat i përmendni dhe sot, qoftë edhe në
intervista me median e huaj. Tani, opinioni
publik ju akuzon se keni zhdukur Identitetin
(teatri, zënia e shesheve nga kullat, stacioni i
trenit, piramida etj). Keni ndryshuar ju apo
koncepti që keni për Identitetin?
“Kthimi në Identitet” nuk është një frymëzim
për ta kthyer Shqipërinë në të shkuarën, nuk
është as një thirrje e brendshme që lidhet thjesht
me atë që ka qenë mbi tokë përpara furisë shpar-
talluese që ju përmendët, po është një vizion për
të ardhmen i ngritur mbi identitetin historik të
këtij vendi dhe përkatësinë europiane të këtij
kombi. Kush kapet pas karakatinës së Teatrit
Kombëtar për të ngritur akuzën e tradhëtisë
sime ndaj “Kthimit në Identitet” dhe kush e lidh
“Kthimin në Identitet” me ruajtjen e stacionit
Edi Rama dhe Belinda
Balluku në inspektim për të qenë në krye të PS në opozitë,
naftën e Shpiragut në gusht të atij viti. Por që prej
INTERVISTA
mizerabël të trenit ashtu siç ishte apo me mos-
prekjen e barrakave të shëmtuara të qofteve pas
Sahatit, thjesht e shikon “Kthimin në Identitet”
me kurriz nga e ardhmja në rastin më të mirë
apo në rastin më të keq, vuan nga komplekse e
mllefe që bëhen kronike kur njeriu nuk është
i hapur të dëgjojë e kuptojë ku dhe pse gabon.
Ju e quani Piramidën- mesa kuptoj - një tjetër
shembull të tradhëtisë sime ndaj vizionit të
Kthimit në Identitet, kur Piramida në fakt është
një shembull spektakolar i këtij vizioni, ku his-
toria dhe e ardhmja bashkëjetojnë në mënyrë
dinamike si shembëlltyrë e identitetit të këtij
vendi dhe shprehje e fuqisë sonë për të rilindur
mbi gërmadhat e një të kaluare që i vihet në
shërbim kontekstit të një kohe të re shqiptare.
Sa për kullat kam përshtypjen se ato flasin vetë
dhe duke u shtuar do të flasin gjithnjë e më
qartë për pse janë pjesë e pandarë e pikërisht
këtij vizioni transformues, ashtu sikundër do t’i
mbeten Tiranës si gjurma e një kohe që nesër
do të jetë për pasardhësit tanë, siç është për ne
koha që na la qendrën historike apo tribunën
e gurtë në barkun e Stadiumit të ri Kombëtar.
Pasi humbët zgjedhjet e përgjithshme në
qershor 2009, mes një klime të tensionuar në
Parti (keni pasur përballë Ben
Blushin si grup kundërshtar),
morët një mandat 4 vjeçar për
vitit 2009, në PS nuk ka më
zgjedhje për liderin e partisë.
Me të drejtë mund të thoni se
në 2013 fituat zgjedhjet dhe një
kryetar fitues mbetet në krye
të partisë. Por, në të majtën
socialiste në Europë, jeni i
vetmi që nuk bëni zgjedhje për
kryetar të PS prej 15 vitesh. Ka
ndryshuar koncepti juaj për
zgjedhjet brenda partisë për
kryetarin?
Nuk di që në Partinë Laburiste
bëhen zgjedhje të brendshme pasi
populli i mandaton laburistët për
të qeverisur. Ai është modeli dhe
nuk më rezulton as antidemokra-
tik, as jo funksional. Ideja se partia
ka fjalën e fundit pasi populli zg-
jedh, është një ide e vjetër, e cila
nuk më ka gjetur kurrë dakord.
Kush udhëheq partinë në fitoren
në popull, duhet të qeverisë jo të
rikthehet në parti për t’u rizg-
jedhur, kush humbet zgjedhjet
në popull i hap rrugën garës në
parti, për zgjedhjen e liderit që
do të udhëheqë opozitën.
www.newsbomb.al | 15
 qeverisjen tonë dhe PS ua ka dhënë këtë
mundësi shumë më shumë njerëzve në
nivel qendror e vendor. Pushteti është
një bishë e egër, ndërsa mishi i njeriut
është i dobët. Sprovat karakteriale, in-
telektuale, profesionale, materiale apo
thjesht morale, përballë tundimeve të
pushtetit janë të të forta e të përditshme.
Kur njeriut ia merr mendjen pushteti ai
tjetërsohet në forma të ndryshme dhe
lëshohet në shtigje të pakëshillueshme,
apo zhytet në ujra të turbullt, ku prek
edhe fundin. Fatkeqësisht!
Pse nuk ndodh tamam kështu në të
tjera vende, ku zhytjet e të pushtetshmëve
në ato ujra dhe rëniet e tyre për pasojë
në rrjetën e drejtësisë janë shumë më të
rralla (?), mund të pyesin ata që si për çdo
gjë e trajtojnë Shqipërinë si një realitet
jashtë kësaj bote. Sepse në vendet e tjera
ose ka institucione shumë më të forta
që janë konsoliduar përmes një procesi
shtetbërjeje të kryer qëkur s’mbahet
mend, siç ka ndodhur në Perëndim,
ku roli e fuqia e individëve në krye
të tyre është shumë më i kufizuar,
Nuk më josh ose nuk është hapur ende rruga
asnjë angazhim në e pavarësisë së vërtetë të dre-
politikën ndërkombëtare, jtësisë, siç është rasti në këtë
siç nuk do të më kishte joshur lagjen tonë këtu në Ballkan,
ku Shqipëria vlerësohet
dotNeasmbajmë
zyra e ministrit
një rekordtëhistorik
kulturës botërisht për ndërmarr-
sëprej
Francës,
65 viteshapo ajo e hoteleve
në rrjetin kryetarit jen e një reforme të thellë
tëtëBashkisë
relaksit dhe së Berlinit,
mbetemi akomasikurnjë në drejtësi, e ku pushteti
teorikisht ta fantazoja
ndër kompanitë për një
kryesore turistike ekzekutiv i ka duart larg
PS dhe qeverisja e drejtësisë. Në fund dua të
moment, duke u kthyer në kohën
ndërkombëtare shtoj se kur numëroni “vik-
vet janë të lodhur nga
skandalet, nga të kor-
kur vendosa të hyj në të parën, timat” e drejtësisë dhe flisni
ruptuarit, të arrestuar- apo të bëj fushatë për të sikur ata që kanë mbetur
it, të burgosurit apo edhe hyrë e ndenjur 11 vjet jashtë rrjetës së saj janë disa
ata që janë nën hetim. në të dytën kokrra, krahasimisht me ata
Janë bashkëpunëtorë tuaj që kanë rënë brenda, përpiquni
të afërt, drejtues të lartë të ta përmbysni numërimin dhe të
partisë e qeverisë, njerëz që ju mos harroni asnjëherë se për mua
i keni besuar pushtet dhe ju kanë kjo e drejtësisë jashtë duarve të pushtetit
besuar. Shumë prej tyre janë jashtë poli- ekzekutiv, është një arritje historike e Partisë
tikës tanimë. Por ndërkohë ju kanë lënë ju me Socialiste, pa të cilën Shqipëria as do e kishte parë
barrën e përgjegjësisë në opinionin publik për këtë ditë, as nuk ka asnjë garanci se do të vazhdojë ta
zgjedhjen e bashkëpunëtorëve. Kur ktheni kokën shohë diellin e sapolindur të drejtësisë, të patrazuar
pas, cilët janë emrat që ju mungojnë më shumë? në ngjitjen e tij nga retë e zeza të së kaluarës.
PS dhe qeverisja e vet nuk janë fare të lodhur nga Kur nisët qeverisjen masat e para ishin ndali-
asnjë skandal dhe as nga të hetuarit, arrestuarit, apo mi i lojrave të fatit, bimëve narkotike, kontratat
burgosurit. Kjo është një optikë politiko-mediatike që koncensionare të palës tjetër dhe pallatet tek
bie ndesh me faktin kuptimplotë se PS dhe qeverisja kodra e liqenit. Në mandatet e fundit po bëni të
e saj kanë sot e gjithë ditën mbështetjen e shumicës kundërtën, lejoni lojrat e fatit, lejoni kanabisin,
së popullit për shumë arsye, përfshirë edhe arsyen se bëni amnisti fiskale, kaloni gjithçka PPP dhe
pikërisht PS me qeverisjen e vet i sollën Shqipërisë kullat e larta kanë rrethuar liqenin dhe qëndrën
ditën fatlume kur drejtësia nuk pyet kush je, po e Tiranës. Keni ndryshuar ju apo raporti juaj
pyet pse shkele ligjin! Zgjedhja e bashkëpunëtorëve me pushtetin?
nuk bëhet as nga Zoti që i di të gjitha, as nuk është Nuk e di për çfarë flisni të them të drejtën, sepse
një proces ku mund ta parashohësh se si evoluojnë ne ndaluam lojrat e fatit që ishin shtrirë në çdo rrugë
karakteret e njerëzve kur ulen në karrige dhe as nuk të Shqipërisë, nëpër hapësira të tëra tregtare ku rinia
zhvillohet jashtë stadit të zhvillimit të vendit e të hynte që në mëngjes e dilte në darkë vonë e dehur tapë
institucioneve të tij. Në dhjetë vjet unë u kam dhënë apo edhe më keq, e droguar, e ku gëlonte pastrimi i
mundësinë shumë njerëzve që të kontribuojnë në parasë së zezë të krimit të organizuar. Ndërsa sot

16 SHKURT 2024 www.newsbomb.al

www.newsbomb.al | 17