Proceeding Book

ICEANS 2022
2nd International Conference on Engineering and Applied

Natural Sciences
October 15 - 18, 2022: Konya, Turkey
Proceeding Book
2nd International Conference on Engineering and Applied Natural Sciences
October 15 - 18, 2022, Turkey
Typesetting
Asst. Prof. Dr. Umut ÖZKAYA
Cover Design
Editors
ISBN: 978-605-73046-3-6
i
National Organizing Committee
Prof. Dr. Adnan Sözen, Gazi University
Prof. Dr. Murat Yakar, Mersin University, Turkey
Assoc. Prof. Enes Yiğit, Uludağ University
Assoc. Prof. Halit Öztekin, Sakarya Applied Science University
Assoc. Prof. Harun Kemal Öztürk, Pamukkale University
Assoc. Prof. Merih Palandöken, İzmir Katip Çelebi University
Asst. Prof. Umut Özkaya, Konya Technical University
Dr. Şaban Öztürk, Amasya University
International Organizing Committee

Prof. Dr. Josep Guerrero, Aalborg University
Prof. Dr. Carlos A. Coelho, Universidade Nova de Lisboa
Prof. Dr. Mohammad Ashraf Gondal, King Fahd University
Prof. Dr. Weidong Zhu, University of Maryland
Assoc. Prof. Dr. Abdul Ghaffar, Government College University
Assoc. Prof. Dr. Farid Melgani, University of Trento
Assoc. Prof. Dr. Francesco Cottone, University of Perugia
Assoc. Prof. Dr. Rita Ismailova, Kyrgyz Turkish Manas University
Dr. Amina Othmani, University of Monastir -Tunisia
Dr. Arti Jain, Jaypee Institute of Information Technology
Dr. Mariya Ouaissa, Moulay Ismail University
Dr. R.A. Ilyas, Universiti Teknologi Malaysia
ii
Scientific Committee
Prof. Dr. Abdurazzag Ali Aburas, University of Kwazulu-Natal
Prof. Dr. Adnan Sözen, Gazi University
Prof. Dr. Amit Soni, Manıpal University
Prof. Dr. Anis Koubaa, Prince Sultan University
Prof. Dr. Carlos A. Coelho, Universidade Nova de Lisboa
Prof. Dr. Josep Guerrero, Aalborg University
Prof. Dr. Juan Vasquez, Aalborg University
Prof. Dr. Laszlo T. Koczy, Budapest University of Technology and Economics
Prof. Dr. Mohammad Ashraf Gondal, King Fahd University
Prof. Dr. Murat Yakar, Mersin University, Turkey
Prof. Dr. Muhammad Rashid, University of West Florida
Prof. Dr. Saad Mekhilef, Malaya University
Prof. Dr. Salim Ibrir, King Fahd University
Prof. Dr. Subarna Shakya, Tribhuvan University
Prof. Dr. Suzuki Hisashi, Chuo University
Prof. Dr. Usha Mehta, Institute of Technology, Nirma University
Prof. Dr. Vagif Gasimov, Azerbaijan Technical University
Prof. Dr. Weidong Zhu, University of Maryland
Assoc. Prof. Abdul Ghaffar, Government College University
Assoc. Prof. Ali Hakan Işık, Burdur Mehmet Akif Ersoy University
Assoc. Prof. Amita Nandal, Manıpal University
Assoc. Prof. Aslan İnan, Yıldız Teknik University
iii
Assoc. Prof. Atif Iqbal, Qatar University
Assoc. Prof. Francesco Cottone, University of Perugia
Assoc. Prof. Farid Melgani, University of Trento
Assoc. Prof. Halit Öztekin, Sakarya Applied Science University
Assoc. Prof. Hamdy Ziedan, Assiut University
Assoc. Prof. Harun Kemal Öztürk, Pamukkale University
Assoc. Prof. Jiri Pela, Brno University of Technology
Assoc. Prof. Merih Palandöken, İzmir Katip Çelebi University
Assoc. Prof. Rita Ismailova, Kyrgyz Turkish Manas University
Assoc. Prof. Sadia Samar Ali, King Abdul-Aziz University
Assoc. Prof. Tanmay De, National Institute Of Technology Durgapur
Assoc. Prof. Zeashan Khan, Air University
Dr. Ali Almisreb, International University of Sarajevo
Dr. Amina Othmani, University of Monastir-Tunisia
Dr. Arti Jain, Jaypee Institute of Information Technology
Dr. Arun Kumar Verma, Malaviya National Institute of Technology Jaipur
Dr. Aziz Shah, University of Glaskow
Dr. Bal Chand Nagar, ECE National Institute of Technology Patna
Dr. Baoze Wei, Aalborg University
Dr. Bohumil Brtník, University of Pardubice
Dr. Diptiranjan Behera, The University of the West Indies at Mona
Dr. Fayçal BENSAALI, Qatar University
Dr. Fugui Qi, Fourth Military Medical University
Dr. Magdi S. Mahmoud, King Fahd University
Dr. Mariya Ouaissa, Moulay Ismail University
Dr. Merdaci Slimane, University of -Sidi Bel Abbés, Algeria
Dr. Moharram Challenger, Antwerp University
iv
Dr. Muhammad Sultan, Zakariya University
Dr. Lesya Anishchenko, Bauman Moscow State Technical University
Dr. Sadina Gagula Palalić, International University of Sarajevo
Dr. Stefania Tomasiello, University of Tartu
Dr. Syed Omer Gilani, National University of Sciences and Technology (NUST)
Dr. Tarık Namas, International University of Sarajevo
Dr. Uduak A. Umoh, University of Uyo
Dr. Yajuan Guan, Aalborg University
v
Keynote Speakers
Prof. Dr. Josep M. Guerrero, Aalborg University, Denmark
Prof. Dr. Sunny Joseph Kalayathankal, Jyothi Engineering College, India
Assoc. Prof. Dr. Shahzad Ali Shahid Chatha, Government College University,
Pakistan
Asst. Prof. Dr. R.A. Ilyas, Universiti Teknologi Malaysia, Malaysia
vi
Topics
Engineering Materials Engineering Bacteriology
Aerospace Engineering Mechanical Engineering Chemistry
Agricultural Engineering Mining and Geophysical Fisheries and Aquaculture

Engineering Sciences
Biological Engineering
and Sciences Nanoengineering Forestry Sciences
Biological Systems Nuclear Engineering Genetics

Engineering Petroleum Engineering Geological Sciences
Biomedical Engineering Power Engineering Materials Science
Bioprocess Engineering Process Engineering Mathematics
Chemical Engineering Forest Industry Medical Sciences
Civil Engineering Engineering
Meteorology
Computer Engineering Structural Engineering
Microbiology
Electrical Engineering Systems and Software
Mineralogy
Engineering
Electronic Engineering Palaeoecology
Textile Engineering
Energy Engineering Pharmacology
Thermal Engineering
Environmental Physical Sciences
Engineering Web Engineering
Physics
Food Engineering Natural Sciences
Plant Sciences
Geotechnical Engineering Astronomy and Space
Sciences Psychology
Genetic Engineering
Atmospheric Sciences Statistics
Industrial Engineering
Biological Sciences Systems Biology
Manufacturing
Engineering Botany
vii
2 ND INTERNATIONAL
CONFERENCE ON
ENGINEERING AND
APPLIED NATURAL
SCIENCES
OCTOBER 15 -1 8, 2022
21.10.2022
15-18 Ekim 2022 tarihlerinde MEET üzerinden çevrimiçi olarak gerçekleştirilen
2 nd International Conference on Engineering and Applied Natural Sciences
akademik teşvik kriterlerini sağlamaktadır. Toplam 587 adet bildirinin yer aldığı
kongre dört gün boyunca çevrimiçi olarak gerçekleştirilmiştir.
Türkiye dışından toplam 24 farklı ülkeden katılım sağlanmış olup, 587 adet
bildirinin 300 tanesi yabancı katılımcı tarafından sunulmuştur.
Kongremize ilginiz için teşekkür ederiz.
Saygılarımızla,
Asst. Prof. Dr. Umut Özkaya

Congress' Coordinator
2nd International Conference on Engineering and
Applied Natural Sciences
https://www.iceans.org/ October 15-18, 2022, Konya, Turkey
Investigation of mechanical properties depending on indentation

temperature and Al content of Ti-based shape memory alloys
Semra ERGEN1*, Fikret YILMAZ1
1
Physics Department, Tokat Gaziosmanpasa University, Turkey
*
(semraergengop@gmail.com; semra.ergen@gop.edu.tr )
Abstract – The variation of hardness, elastic modulus and superelastic properties of Ti-15V-xAl (x: wt% 0,
2, 4 and 6) alloys produced by arc melting technique depending on indentation temperature and Al content
were investigated by high temperature microindentation tests. Hardness and elastic modulus values were
determined in two different indentation temperature (24 oC; martensitic phase and 350 oC; austenitic phase).
It was observed that the hardness and elastic modulus values decreased as Al content increased at 24 oC,
that is, in the martensitic phase. It was determined that at 350 oC, that is, in the austenitic phase, it first
increased with the addition of 2Al and then decreased with the increase in the Al content. The superelasticity
behavior of the alloys depending on the Al content for 24 oC and 350 oC was investigated. The
superelasticity value first decreased at 24 oC and then increased with the 4Al content. It was observed that
at 350 oC there was an increase up to the 4Al content, and then the superelasticity value decreased with the
6Al content. It was determined that the superelasticity values at 350 oC were higher than at 24 oC. It was
concluded that the shape memory properties of the alloy improved with the Al content, and the Ti-15V-4Al
alloy had more favorable properties compared to the other alloys for the use of high temperature actuators
in terms of mechanical properties.
Keywords – Ti-alloys, superelasticity, martensitic transformation, mechanical properties, hardness
I. INTRODUCTION unloading. Its shape memory property is related to

the transition from martensitic structure to austenite
Shape memory alloys are materials that can structure and its superelasticity is related to loading-
remember their shape under the influence of unloading in austenite structure. High temperature
externally applied temperature, force or magnetic shape memory alloys have applicability in
field. High temperature shape memory alloys aerospace, automotive, robotics, oil and gas
represent alloy groups with transformation industry, etc. [2-4].
temperatures above 100 °C [1]. While the High temperature shape memory Ni–Ti–X
deformation of the material under temperature is (X = Pd, Pt, Hf, Zr), Cu–Al–Ni, Ni–Al, Ni–Mn–Ga
related to its shape memory property, the and Ti–Ta alloys are the most studied groups in the
deformation under force is related to its literature [1,5-8]. Among the many problems that
superelasticity. The shape memory feature of the limit the use of shape memory alloys, the most
material is possible by the transition from important is their mechanical properties.
martensitic structure to austenite structure or from The first studies to examine the
austenite structure to martensite structure under the thermomechanical properties of high temperature
influence of temperature. Its super-elastic property shape memory alloys belong to Lindquist and
changes depending on its performance in the Wayman [9]. They investigated how the
austenite structure as a result of loading and transformation temperatures and phase structures
1
ERGEN et al., Investigation of mechanical properties depending on indentation temperature and Al content of Ti-based shape memory
alloys, ICEANS 2022, Konya, Turkey
changed with the addition of Pd and Pt to the NiTi memory Ti-15V-xAl (x: wt% 0, 2, 4 and 6) alloys,
alloy. Thus, for further studies, they shed light on which can be used in the turbine section of aircraft
how the effect of the third element addition on the engines, was investigated, and their room
phase transformation and temperature affects the temperature and high temperature mechanical
thermomechanical properties. characterizations were determined.
Some researchers have focused on the study
of the superelastic behavior of high temperature II.MATERIALS AND METHOD
shape memory alloys [10-12]. Sawaguchi et al. Transformation temperatures, phase
found that 100μm Ti2Pd precipitates formed in Ti- transformations and microstructure analyzes of Ti-
based TiPdNi thin films affect shape memory 15V-xAl (x: 0; 2; 4 and 6) (wt%) alloys produced by
behavior [13]. Thus, research on shape memory and arc-melting technique were elucidated in our
plasticity in shape memory alloys has accelerated previous study. In the presented study, the room
[14-18]. temperature and high temperature mechanical
Studies on Ni-based high temperature shape properties of the alloys were investigated.
memory alloys, especially in the field of aviation, Mechanical characterization (hardness,
have increased gradually [19-24]. reduced-elastic modulus, superelasticity) of Ti-
In recent years, studies on Ti-based alloys 15V-xAl (x: 0, 2, 4 and 6) (wt.%) alloys produced
have also gained momentum. Ti-V-Al alloys are by arc-melting technique was investigated with high
good candidates for lightweight high temperature temperature microindentation device (UMT-2MV
shape memory alloys. They are preferred because (Universal Micro Tribometer) brand). Mechanical
their densities are quite low and close to the density analyzes of the alloys were taken at two different
of almost pure Ti (4.5g/cm3). Especially in the field temperatures (24°C, and 350°C) and under load-
of aviation, its use in aircraft engines has developed. unload (LU) mode under 0.5 kg (5000 mN). The
Considering that they will be exposed to both high loading-unloading curves were drawn by taking the
temperatures and many times of deformation due to average of three measurements for each loading-
their working environment, it is important to know unloading plots against possible experimental
their mechanical properties. It is very important to errors. The hardness, reduced-elastic modulus and
determine the mechanical characterization, superelasticity values of the samples were
especially at high temperature. In the literature, calculated by analyzing the graphics with the
there are more room temperature studies on this Oliver-Pharr (1992) method (Oliver and Pharr,
subject. 1992).
Lee Pak et al. investigated the effect of the V
III. RESULTS AND DISCUSSION
element on the martensitic transformation
temperature in Ti-V-4Al alloys and found that the Mechanical analyzes of the alloys were taken at
martensitic transformation temperature decreased two different temperatures (24°C, and 350°C) and
with the V content [25]. Atli et al. discovered that under loading-unloading (LU) mode under 0.5 kg
the Al content acts as a solution strengthening (5000 mN). Figure 1 shows the loading-unloading
element by preventing the dislocation movement curves for Ti-15V-xAl (x: 0, 2, 4 and 6) (wt%)
and has a positive effect on the shape memory alloys taken at 24oC and 350°C. These temperatures
effect. [7, 26]. Yang et al. on the other hand, are the temperatures at which the alloys have
subjected the Ti–13V–3Al alloy to the annealing martensite (24oC) and austenite (350°C) phase
process at 700°C for 0.5 hours and calculated the structure.
recoverable strain value of the alloy as 7.5% [27]. In Figure 1(a) and (e), it is seen that the loading-
When existing studies are examined, it is unloading curves of the Ti-15V alloy without Al
noteworthy that mechanical analyzes are mostly content at 24°C and 350°C almost overlap with a
performed at room temperature. In order to very small difference in penetration depth. This
determine the high temperature mechanical means that the austenite and martensite phase
properties, it is very important to determine the indentation process is similar for the Ti-15V alloy
mechanical properties of the alloys in the operating without Al content. Whether the material is in
temperature range. In this context, in the presented austenite or martensite form, it has a similar
study, the behavior of high temperature shape character after loading and unloading. In Figure 1(b)
2
and (e), it is observed that there is a difference in In Figure 2, the loading-unloading

maximum penetration depths from the loading and curves of Ti-15V-xAl (x: 2, 4 and 6) (wt%) alloys
unloading curves at 24°C and 350°C, with the taken at 24 oC and 350 °C are given together. It is
addition of 2Al to the Ti-15V alloy. It is seen that known that the alloy has a martensite structure at 24
the maximum penetration depth at 350 °C is greater o
C, that is, at room temperature. At 350 oC, the
for the Ti-15V-2Al alloy than at 24 °C. In Figure austenite phase structure, which is called the high
1(c) and (g), the loading-unloading curve of the Ti- temperature phase, is dominant. A significant
15V-4Al alloy is given. It is clearly seen that there increase in penetration depth was observed with the
is an increase in the maximum penetration depth of content of 4Al in martensite structure at 24 oC. At
the alloy with the 4Al content. The increase in 350 oC, this significant increase in the austenite
penetration depth at both temperatures is greater phase structure occurs with 6Al content.
compared to the other three Al contents. For the 4Al
alloy, the penetration depth at 24°C is slightly
greater than at 350°C. In Figure 1(d) and (h), it was
seen from the loading and unloading curves of the
Ti-15V-6Al alloy that the difference between the
penetration depths of the martensite and austenite
phases became quite evident.
Figure 2. Load-unload curves for Ti-15V-xAl (x: 0; 2; 4 and

6) (wt%) alloys a) 24 oC and b) 350 oC
Figure 3 and Figure 4 show the variation

graphs of hardness and reduced-elastic modulus
values of Ti-15V-xAl (x: 0; 2; 4 and 6) (wt%) alloys
depending on Al content. Increasing and decreasing
values in hardness and reduced-elastic modulus of
alloys indicate microstructural changes in the alloy
(Gloanec et al., 2013). When Figure 3 and Figure 4
are examined, it is seen that hardness and reduced-
elastic modulus values decrease as Al contribution
Figure 1. Load-Unload curves of Ti-15V-xAl (x: 0; 2; 4 and increases at both temperatures (24 oC and 350 oC).
6) (% wt.) alloys taken at (a-d) 24 oC and (e-h) 350 oC Especially after the Ti-15V-2Al alloy, sudden
decreases are noteworthy. It is seen that these
3
decreases become more pronounced at 350 oC. It is

known that the decrease in hardness values is
associated with the rearrangement of lattice defects
in the alloy. In shape memory alloys, these lattice
defects are attributed to the reorientation of
martensite twins, leading to a reduction in hardness
values [28]. In addition, it is seen that the hardness
and reduced-elastic modulus values obtained at
room temperature (24oC) are partially higher than
the values obtained at 350oC. It is known that this
decrease in hardness and reduced-elastic modulus
values as the Al contribution ratio increases at 24 oC
and 350 oC occurs due to the rearrangement of
dislocations in the martensite phase [29]. In other
words, the austenite material can be deformed more Figure 5. Temperature dependent superelasticity
easily at high temperatures. In the austenite behavior of Ti-15V-xAl (x:0, 2, 4 and 6) (wt%) alloys
structure, stress-induced martensite structures are
formed during the indentation process, which are
formed during loading and return to their original
state during unloading [30]. If hardness is defined as
the resistance of the material against deformation,
lower hardness values in austenite structure are
expected.
Figure 6. Superelastic behavior of Ti-15V-xAl (x:0, 2, 4

and 6) (wt%) alloys at 24oC and 350oC depending on Al
content
Figure 3. Hardness curves for Ti-15V-xAl (x: 0, 2,4 and
6) (wt%) alloys Figure 5 shows the superelasticity (ηSE)
properties of the alloys calculated at 24oC and
350oC. As seen in Figure 5, it was observed that the
superelasticity values of the alloys changed with
temperature at both 24 oC and 350 oC. These values
are higher for alloys at 350 oC, that is, for the
austenite phase structure, at 24 oC, that is, for the
martensite structure. This shows that the austenite
phase is responsible for the superelastic effect and is
thought to be related to the volume ratios of
martensite and austenite phases that change with
temperature [31].
In Figure 6, superelasticity graphs at
Figure 4. Reduced elastic modulus curves for 24 C and 350 oC depending on the Al content of the
o
Ti-15V- xAl (x: 0, 2,4 and 6) (wt%) alloys alloys are given. The superelasticity values of the
4
alloys increase with Al content. It is known that as ACKNOWLEDGMENT

the Al contribution increases, the β phases that occur This work was supported by Tokat Gaziosmanpasa
in the alloy increase the superelastic property University Scientific Research Projects Coordination
[32,33]. In particular, the superelasticity value of the Unit under project no: 2018/21.
alloy containing 4Al is higher when compared to the
other three Al contents. REFERENCES
Shape memory alloys deform
elastically or plastically depending on the applied [1] Ma, J., Karaman, I., and Noebe, R.D., 2010. High
temperature shape memory alloys. International
temperature, hardness and strain level. Deformation Materials Reviews, 55(5), 257-315.
mechanisms may differ in both martensite and [2] Van Humbeeck, J., 1999. High temperature shape memory
austenite phases [31]. Effective mechanisms in alloys. Journal of Engineering Materials and
these deformations; Dislocation movements can be Technology-Transactions of the Asme, 121(1), 98–
stress-induced martensitic transformation or 101.
[3] Firstov, G., Van Humbeeck, J., Koval, Y., 2004b. High-
rearrangement of martensite. The reasons for the temperature shape-memory alloys: Some recent
changes in the hardness, reduced-elastic modulus developments. Materials Science and Engineering A,
and superelasticity values of the alloys depend on 378, 2–10.
the mentioned deformation mechanisms. [4] Yamabe-Mitarai, Y., Hara, T., Miura, S., Hosoda, H., 2006.
Considering all the analyzes of Ti- Mechanical properties of Ti-50(Pt,Ir) high-
temperature shape memory alloys. Materials
15V-xAl (x: 0, 2, 4 and 6) (wt%) alloys produced Transactions, 47, 650–657.
within the scope of the project, the shape memory [5] Kato, H., Stalmans, R., Van Humbeeck, J., 1998. Two-way
property of the alloy improved with the Al content, shape memory effect ınduced by tension training in
especially the transformation temperature and Cu-13.4Al-4.0Ni (mass%) alloy single crystals.
mechanical properties of the alloy containing 4Al. Mater. Trans. 39, 378-386.
[6] Meng, X.L., Cai, W., Wang, L.M., Zheng, Y.F., Zhao,
In terms of its properties, it was concluded that it has L.C., Zhou, L.M., 2001. Microstructure of stress-
optimum properties compared to others for the use induced martensite in a Ti–Ni–Hf high temperature
of high temperature actuators in aircraft engines in shape memory alloy. Scripta Mater., 45, 1177–1182.
the field of aviation. [7] Atli, K.C., Karaman, I., Noebe, R.D., Garg, A., Chulyakov,
Y.I., Kireeva, I.V., 2011. Shape memory
IV. CONCLUSION characteristics of Ti49.5Ni25Pd25Sc0.5 high-temperature
shape memory alloy after severe plastic deformation.
Acta Mater, 59, 4747–4760.
In the presented study, the hardness, [8] Zheng, X.H., Sui, J.H., Zhang, X., Yang, Z.Y., Wang, H.B.,
reduced-elastic modulus and superelasticity Tian, X.H., Cai, W., 2013. Thermal stability and high-
behaviors of Ti-15V-xAl (x: 0, 2, 4 and 6) (wt%) temperature shape memory effect of Ti–Ta–Zr alloy.
alloys produced by arc melting technique were Scripta Mater, 68, 1008–1011.
[9] Lindquist, P.G., Wayman, C.M., 1990. Shape memory and
investigated by performing mechanical transformation behavior of martensitic Ti-Pd-Ni and
characterization analyzes under two different Ti-Pt-Ni alloys, in: T. W. Duerig, K. N. Melton, D.
temperatures (24°C and 350°C). Stockel, C. M. Wayman (Eds.), Engineering Aspects
It was determined that the hardness of Shape Memory Alloys, Butterworth-Heinemann,
and reduced-elastic modulus values of the alloys 58–68, London.
[10] Golberg, D., Xu, Y., Murakami, Y., Morito, S., Otsuka,
calculated from the loading-uloading curves K., Ueki, T., Horikawa, H., 1994. Improvement of a
decreased with increasing Al content. In addition, it Ti50Pd30Ni20 high-temperature shape memory alloy by
was observed that the hardness and reduced-elastic thermomechanical treatment. Scripta Metallurgica et
modulus values obtained at room temperature Materialia, 30(10), 1349-1354.
(24oC) were higher than the values at 350oC. It was [11] Tian, Q., Wu, J., 2002a. Tensile behavior of
Ti50.6Pd30Ni19.4 alloy under different tensile conditions.
observed that the superelasticity values of the Ti- Materials Science and Engineering. 325, 249-254.
15V-xAl (x: 0; 2; 4 and 6) alloy increased with the [12] Tian, Q., Wu, J., 2002b. Characterisation of phase
increase in temperature. In addition, as the Al transformation in Ti50+xPd30Ni20+x alloys.
contribution increased, the superelasticity values of Intermetallics, 10, 675-682.
the alloy increased due to the β phase, and the [13] Sawaguchi, T., Sato, M., Ishida, A., 2002. Microstructure
and shape memory behavior of Ti51.2(Pd27.0Ni21.8) and
superelasticity value of the alloy containing 4Al was Ti49.5(Pd28.5Ni22.0) thin films. Materials Science and
higher than the others. Engineering, 332, 47-55.
5
[14] Miller, D., 2000. Thermomechanical characterization of tension-compression cyclic deformation. Acta
plastic deformation and transformation fatigue in Metarialia, Volume 46, Issue 6, 1989-2000.
shape memory alloys. (Ph. D. Dissertation), A&M [29] Bhuniya, A.K., Chattopadhyay, P.P., Datta, S., Banerjee,
University, Texas. M.K., 2005. Study on the effect of trace zirconium
[15] Miller, D.A., Lagoudas, D.C., 2001. Inuence of cold work addition on the microstructural evolution in Cu–Zn–
and heat treatment on the shape memory effect and Al shape memory alloy. Materials Science and
plastic strain development of NiTi. Material Science Engineering A, 391, 34–42.
& Engineering A, 308, 161-175. [30] Brinckmann, S.A., Frensemeier, M., Laursen, C.M.,
[16] Gall, K., Maier, H.J., 2002. Cyclic deformation Maier, H.J., Britz, D., Schneider, A.S., Mücklich, F.,
mechanisms in precipitated NiTi shape memory Frick, C.P., 2016. Effect of indentation temperature
alloys. Acta Materialia, 50, 4643-4657. on nickel-titanium indentation- induced two-way
[17] Bertacchini, O.W., Lagoudas, D.C., 2003. Fatigue life shape-memory surfaces. Materials
characterization of shape memory alloys undergoing Science&Engineering A, 675, 253–261.
thermomechanical cyclic loading, in: Proceedings of [31] Khaleghi, F., Tajally, M., Emadoddin, E., Mohri, M.,
SPIE, Vol. 5053, 612-624. 2019. The investigation of the mechanical properties
[18] Young, J.M., Van Vliet, K.J., 2005. Predicting in vivo of graded hightemperature shape memory Ti-Ni-Pd
failure of pseudoelastic NiTi devices under low cycle, alloy. Journal of Alloys and Compounds., 787, 882-
high amplitude fatigue. Journal of Biomedical 892.
Materials Research B, 17-26. [32] Sharifi, E.M ve Kermanpur, A., 2018. Superelastic
[19] Benafan, O., Garg, A., Noebe, R., Bigelow, G., Padula II, behavior of nanostructured Ti50Ni48Co2 shape
S., Gaydosh, D., Schell, N., Mabe, J., Vaidyanathan, memory alloy with cold rolling processing. Trans.
R., 2014. Mechanical and functional behavior of a Ni- Nonferrous Met. Soc. China., 28, 1351−1359.
rich Ni50.3Ti29.7Hf20 high temperature shape memory [33] Yamagishi, K., Ogawa, Y., Ando, D., Sutou, Y., Koike,
alloys. Intermetallics, 50, 94–107. J., 2019. Room temperature superelasticity in a
[20] Evirgen, A., Karaman, I., Santamarta, R., Pons, J., lightweight shape memory Mg alloy. Scripta
Hayrettin, C., Noebe, R., 2016. Relationship between Materialia., 168, 114–118.
crystallographic compatibilty and thermal hysteresis
in ni-rich nitihf and nitizr high temperature shape
memory alloys. Acta Materialia, 121, 374–383.
[21] Perez-Sierra, A., Pons, J., Santamarta, R., Karaman, I.,
Noebe, R., 2016. Stability of a Ni-rich Ni-Tr-Zr high
temperature shape memory alloy upon low
temperature aging and thermal cycling. Scripta
Materialia, 124, 47–50.
[22] Saghaian, S., Karaca, H., Souri, M., Turabi, A., Noebe,
R., 2016. Tensile shape memory behavior of
Ni50.3Ti29.7Hf20 high temperature shape memory
alloys. Materials&Design 101, 340–345.
[23] Xin, Y., Zhou, Y., 2016. Martensitic transformation and
mechanical properties of Ni-Mn-Ga-V high
temperature shape memory alloys. Intermetallics, 73,
50–57.
[24] Zhang, X., Liu, Q., Zeng, X., Sui, J., Cai, W., Wang, H.,
Feng, Y., 2016. Microstructure, mechanical properties
and shapememory effect of Ni-Mn-Ga-B high-
temperature shape memory alloy. Intermetallics, 68,
113–117.
[25] Lee Pak, J.S., Lei, C.Y., Wu, M.H., Wayman, C.M., 1992.
in: Proceedings of the international conference of
martensitic transformations, Monterey Institute for
Advanced Studies, 533–537.
[26] Tada, H., Yamamoto, T., Wang, X.M., Kato, H., 2012.
Effect of Al addition on superelastic properties of aged
Ti-Nb- Zr-Al quaternary alloys. Mater. Trans., 11,
1981–1985.
[27] Yang, Z.Y., Zheng, X.H., Cai, W., 2015. Martensitic
transformation and shape memory effect of Ti–V–Al
lightweight high-temperature shape memory alloys.
Scripta Materialia, 99, 97–100.
[28] Xie, Z.L., Liu, Y., Van Humbeeck, J., 1998.
Microstructure of NiTi shape memory alloy due to
6
Investigation of Wear Performance of Heat Treated GGG60 Spheroidal

Graphite Cast Iron
Mustafa BUĞDAY*, Mehmet KARALI 2 and Şükrü TALAŞ3
1
Department of Mechanical Engineering, Faculty of Engineering and Architecture, Necmettin Erbakan University, Konya,
Turkey
2
Department of Mechatronics Engineering, Faculty of Engineering and Architecture Necmettin Erbakan University, Konya,
Turkey
3
Department of Metallurgical and Materials Engineering, Faculty of Engineering, Afyon Kocatepe University, Afyon, Turkey
*
(mustafabugday@karabuk.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – Nodular graphite cast irons are widely used in the industry (hot rolling mills, aluminum and lead
melting pots, exhaust manifolds, etc.) due to their many advantages (good processing, good damping, etc.).
However, the high friction values on their surfaces limit the use of these cast irons in some areas (machine
tools, etc.). In this study, GGG 60 material, which is from the ductile cast iron family, was cast under
operating conditions. These materials were processed according to machining methods in order to make the
spilled materials more suitable for experimental studies. The internal phase structures were examined under
an optical microscope. Surface hardness values were checked on Microbul Low Load Vikers Hardness
Tester. Surface hardness test was carried out at 200 grams for 10 seconds. Abrasion tests were performed
on the Tribometer T10/20 (UTS). The wear test was carried out on a pin-on disc at a distance of 250 meters
under a load of 40 N. Heat treatment was applied to the GGG60 sample. In the heat treatment, the samples
were cemented at 950 0C, cooled in oil, then tempered at 250 0C for 2 hours. After the heat treatment, the
surface hardness of the sandblasted samples increased approximately 2 times compared to the first case.
Compared to the first situation, the wear volume loss decreased by 43%. The friction value on the surface
decreased by 14% compared to the first situation.
Keywords – Cast Iron, GGG60, Wear Test, Microhardness
I. INTRODUCTION and surface friction resistance of the sliding guide

used in a sand molding machine. As a result, they
Spheroidal graphite cast irons are used in many
revealed that the friction coefficient on the textured
areas of industry due to their superior properties
surface is 12.7% better than on the non-textured
such as toughness, ductility, good machinability,
surface [9]. Syafa'at et al. investigated friction and
and in addition to these, they have a lower melting
wear in automobile cylinder liners in an oil-free
point than steel [1,2,3]. However, the low resistance
environment. They stated in their study that the low
of spheroidal graphite to corrosion, high
indentation load applied during the wear test causes
temperature wear and thermal fatigue limits its
low wear depth and volume, and that the hardness
useful life [4,5,6]. The application of heat treatment
of the material has a great effect on the wear
on the samples after casting has been recommended
resistance [10]. Gowda et al. investigated the wear
by some researchers to prevent such negative effects
behavior of centrifugal cast flake iron, spheroidal
[7,8].
graphite iron and compressed graphite iron
Zhang et al. created corrugated textures on specimens in both dry and wet conditions. In both
spheroidal graphite cast iron to improve the wear
7
Bugday et al., Investigation of Wear Performance of Heat Treated GGG60 Spheroidal Graphite Cast Iron, ICEANS 2022, Konya, Turkey
conditions, the highest wear was observed in Ferrite phases formed in Figure 1 are observed
spheroidal graphite cast iron. around graphite spheres. This resulted in a matrix
In this study, heat treatment was applied to a phase consisting of pearlite surrounding the Ferrite
sample cast in GGG60 standards. The changes on phase. The black dots in the figure show spherical
the sample before and after heat treatment were graphite. The volumetric ratio of the ferrite and
recorded and compared. The surface hardness pearlite phases formed in the matrix varies
values of the samples, the wear volume loss on the depending on the cooling rate of the casting, the
surface in dry environment and the friction chemical structure of the alloy and the amount of
coefficient values were examined. Surface hardness graphite [11,12].
values were checked in Microbul Low Load Vikers The samples, which were made suitable for
Hardness Tester. The surface wear test was experimental studies, were subjected to heat
performed on the Tribometer T10/20 (UTS). treatment. First of all, the samples were cemented at
950 0C for 2 hours and cooled in oil. Then it was
MATERIALS AND METHOD tempered at 250 0C for 2 hours. After the heat
GGG60 spheroidal graphite cast iron was used as treatment, the surfaces were cleaned by
the material in the study. The weight percentages of sandblasting.
the chemical components in the material are given
in Table 1. A. Microhardness Test
In order for the hardness values to be more
Table 1: GGG60 chemical composition readable, the surface was first sanded and then
C Si Mn P S Cr polished. Tests were performed on Microbul Low
3,698 3,06 0,551 0,025 0,019 0,102 Load Vikers Hardness Tester. The test was carried
Mg Mo Ni Cu Fe out for 10 seconds at a load of 200 grams.
0,052 0,0073 0,036 0,509 91,78 Measurements were taken from 5 different places on
average and the average values were compared. In
The poured samples were processed according to Figure 2, the surface hardness values of the heat-
machining methods to be suitable for experimental treated and non-heat-treated samples are given. The
studies. In order to observe the changes in the results obtained are in agreement with the literature
internal structure, the samples were cut with the help [13, 14].
of a cutting disc. Samples cut with BAK-B polymer
material were molded. Afterwards, the sample was
first sanded on 120 – 180 – 240 – 320 – 400 – 600 – Microhardness (HV)
1000 – 1200 grids, then polished on a broadcloth 600
with 1 micron Al2O3 solution. Samples were etched 500
in 2% Nital fluid for 10 seconds to obtain a better 400
image under the optical microscope. A cross- 300
sectional view of the poured materials is given in 200
Figure 1. 100
0
Non-Heat-Treated Sample Heat-Treated Sample
Figure 2: Comparison of Microhardness Values of Samples
B. Wear Test
The tribological properties of the samples were
tested with the Tribometer T10/20 (UTS). The test
conditions of the wear test are given in Table 2.
Figure 1: Optical Microscope view from cross Section
8
Table 2: Wear Test Conditions

Microhardness (Vikers)
Used Ball 6mm diameter 800
Alumina
600
Force (N) 40
400
Table Rotation Speed (rpm) 240
Wear Diameter (mm) 10 200
Wear Distance (m) 250 0
Sliding Speed (m/s) 6,5 1 2 3 4 5
Test Time (minutes) 33,15 Non-Heat-Treated Sample Heat-Treated Sample
Test Temperature Room
temperature Figure 3: Comparison of Surface Hardness Values of
Samples
After the tribological test, the cross-section of the
wear track was determined using the surface The friction coefficient graphs are given below as
roughness measuring device (Mitutoyo). The cross- a result of the wear test performed with 6 mm
sectional area and volume of the wear were Alumina (Al2O3) balls.
calculated from the wear track profile curves. The
wear rate was obtained by dividing the wear volume a)
loss by the sliding distance. Wear volume loss and
wear rate are shown in the equations below. 1,2
Friction Coefficient
V = π*D (1) 1
ѵ = V/S (2) 0,8
0,6
Where, V: volume loss (mm3), D: Abrasion 0,4
diameter (mm), ѵ: Wear Rate (mm3/m), S: slip 0,2
distance (m). 0
In Table 3, the volume loss and wear rate data of 0,00 50,00 100,00 150,00 200,00 250,00
the heat treated and untreated samples are given. Distance (m)
Table 3: Volume Loss and Wear Rates After Wear Test

b)
Volume Loss Wear Rate 1
Friction Coefficient
Non Heat 0,0067824 mm3/m

0,8
Treatment 1,6956 m3
Heat 0,0027632 mm3/m 0,6
3
Treatment 0,9734 m 0,4
0,2
II.RESULTS AND DISCUSSION 0

0 50 100 150 200 250 300
The surface hardness value of the heat treated
Distance (m)
sample was determined as 5,364 GPa after the
measurements. This result is 2 times that of Figure 4: a) Non Heat Treatment b) Heat Treatment
untreated GGG60 material. In Figure 3, the surface Coefficient Friction
hardness values of the samples are given.
The friction coefficient in the heat treated sample
was calculated as 0.66 on average. It was 14% lower
than the first case. Here, the mechanical
improvement applied on the sample was effective
[15,16]. In the first graph, there has been a sudden
increase in the friction coefficients since the
beginning of the wear test due to the rougher
9
surface. This instability on the surface is also ACKNOWLEDGMENT

reflected in the graphic. The first test resulted in I would like to express my sincere wishes to my
deviations of 0.3. In the second case, the graph advisors who have always supported me throughout
suddenly increased to wool. With the effect of heat my academic studies.
treatment, it was possible to obtain a more
homogeneous and stable friction coefficient. The REFERENCES
second test resulted in deviations of 0.2.
As seen in Figure 5, increasing sliding distance [1] D. Zeng, L. Lu, N. Zhang, Y. Zhang, J. Zhang
increased the volume loss on the surface. Improving Investigation on the scuffing resistance of ductile cast
iron as affected by fine particle bombardment to produce
the surface hardness of the worn area made the
surface hardened layer and micro-dimpled surfaceWear,
material more resistant to the abrasive ball. 378 (2017), pp. 174-182J.
Therefore, the wear volume loss on the hard surface [2] Z. Weng, A. Wang, Y. Wang, D. Xiong, H. Tang Diode
was lower than the first case. In addition, since the laser cladding of Fe-based alloy on ductile cast iron and
high hardness prevents the ball from sinking in, it related interfacial behavior Surf. Coat. Technol., 286
(2016), pp. 64-71
causes wear on the side surfaces in the wear zone.
[3] A. Günen, M. Kalkandelen, İ.H. Karahan, B. Kurt, E.
The width of the wear track was therefore measured Kanca, M.S. Gök, M. Serdar Karakaş Properties and
wider than in the first case [16]. corrosion behavior of chromium and vanadium carbide
composite coatings produced on ductile cast iron by
thermoreactive diffusion technique J. Eng. Mater.
Volume Loss Technol., 142 (4) (2020)
[4] P.L. Menezes, M. Nosonovsky, S.P. Ingole, S.V. Kailas,
2 M.R. Lovell (Eds.), Tribology for Scientists And
Engineers, Springer, New York (2013), pp. 3-4
1,5
[5] C.L. Zou, J.C. Pang, M.X. Zhang, Y. Qiu, S.X. Li, L.J.
1 Chen, Z.F. Zhang, ... The high cycle fatigue, deformation
and fracture of compacted graphite iron: influence of
0,5 temperature Mater. Sci. Eng. A, 724 (2018), pp. 606-615
[6] L. Witek, M. Sikora, F. Stachowicz, T. Trzepiecinski
0 Stress and failure analysis of the crankshaft of diesel
Non Heat Treatment Heat Treatment engine Eng. Fail. Anal., 82 (2017), pp. 703-712
Figure 4: Wear Losses (mm3) [7] I. Sevim, I.B. Eryurek Effect of abrasive particle size on
wear resistance in steels Mater. Des., 27 (2006), pp. 173-
In the first case, the wear loss on the surface was 181
calculated as 1.6956 mm3. After heat treatment, this [8] N. Ojala, K. Valtonen, V. Heino, M. Kallio, J. Aaltonen,
value decreased by 43%. Wear rates have also P. Siitonen, V. Kuokkala Effects of composition and
decreased at the same rate. microstructure on the abrasive wear performance of
quenched wear resistant steels
III. CONCLUSION [9] D. Zhang,, er al. (2019). Effect of texture parameters on
the tribological properties of spheroidal graphite cast
Heat treatment was successfully applied on a iron groove-textured surface under sand-containing oil
GGG60 sample. Microstructure, hardness value and lubrication conditions. Wear, 428, 470-480.
tribological behavior of non-heat-treated and heat- [10] D. Gowda, et al. (2018). Tribological characterization of
treated samples were investigated in this study. The centrifugally cast graphite cast iron under dry and wet
results obtained are as follows: conditions. Materials Today: Proceedings, 5(1), 145-151.
[11] S. Panneerselvam, S.K. Putatunda, R. Gundlach, J.
1. The hardness values measured from the Boileau Influence of intercritical austempering on the
surface as a result of heat treatment are on microstructure and mechanical properties of
average 5,364 GPa. Compared to the first austempered ductile cast iron (ADI) Mater. Sci. Eng. A,
case, the surface hardness value has 694 (2017), pp. 72-80.
increased by 2 times. [12] H.R. Abedi, A. Fareghi, H. Saghafian, S.H. Kheirandish
Sliding wear behavior of a ferritic–pearlitic ductile cast
2. Since the heat treatment increased the iron with different nodule count Wear, 268 (3–4) (2010),
surface hardness, it also increased the wear pp. 622-628.
resistance of the samples. In this way, the [13] Günen, A., Soylu, B., & Karakaş, Ö. (2022). Titanium
coefficients of friction were lower. carbide coating to improve surface characteristic, wear
and corrosion resistance of spheroidal graphite cast
irons. Surface and Coatings Technology, 437, 128280.
10
[14] O. Asi, (2006). Failure analysis of a crankshaft made

from ductile cast iron. Engineering Failure Analysis,
13(8), 1260-1267.
[15] I. Boulifa, A. Hadji Study of the influence of alloying
elements on the mechanical characteristics and wear
behavior of a ductile cast iron Fratt.Integrità Strutt., 15
(56) (2021), pp. 74-83
[16] F. Gul Effect of boronizing surface treatment on the
adhesive wear behavior of ferritic-pearlitic ductile iron
J. Fac. Eng. Arch. Gazi Univ., 25 (2) (2010), pp. 389-395
11
Determination of Sun Protection Factor in Herbal Extracts and Oils

Ruby Verma*, Manoj Kumar2
*
Department of chemistry, UIS, Chandigarh University Mohali
2
Department of chemistry, UIS, Chandigarh University Mohali
manoj.e12044@cumail.in
Abstract- The present study aims to evaluate UV radiation absorption potential of Natural extracts and volatile
and non-volatile herbal oils used in sunscreen and show them in terms of SPF values. Skin shielding from
cancer like melanoma, discoloration, wrinkles are most common nowadays. As said that protection should
start from earlier childhood to prevent cancer later. The most important cause of skin cancer is UV rays from
the sun. A number of sunscreens are available that is physical or chemical but they have many disadvantages,
therefore it becomes necessary to look out for sunscreens with natural extracts and are conventional. Herbal
extracts can be great for evaluations of ultraviolet absorption for SPF. Vegetables, potatoes, tomatoes and
cucumbers were soaked in water to get aqueous extract. The soaked samples were filtered and absorbance was
recorded at varying wavelength using UV- visible spectrophotometer. The sun protection factor (SPF) was
calculated using the Mansur equation. The highest SPF was found in aqueous extract of potato followed by
tomato and cucumber. These vegetables can be used as anti-solar agents when applied on skin or consumed
orally. This will be a more economical and secure option to prevent skin damage from harmful UV radiations.
Keywords: - SPF, sunscreen, natural extract, herbal oils.
12
fruits extracts and oils. Vegetable extracts possess

I. INTRODUCTION several organic functions, such as easy spread ability.
Therefore, these oils can be used as UV-filters. The
To evaluate the ultraviolet adsorption ability of aim is to check the efficacy and SPF factor of plant
herbal oils, the SPF is determined by the Mansur extract as well as herbal oils in order to propose the
equation only. To determine the protective ability of safe formulation of herbal sunscreen.
oils their hydro alcoholic dilutions can be prepared II. DISCUSSION
and absorbance can be recorded in the length of 290-
300 nm. Generally, the SPF values of non- volatile The chemical compounds which show or are
oils range between 2- 8; and volatile oils between 1- involved in sunscreen protection are vitamin C,
7. Amid the studied oils it was reported that SPF vitamin E, Lycopene, Betanin.
values of olive oils is highest while out of essential
oils studied the SPF values of peppermint oil was The plants and vegetables that we chose for our study
reported to be high. This review is pleasant in the are tomato, beetroot, eggplant, cucumber and potato.
choice of oils and vegetables to evolve sunscreen Carotenoids act as photoprotective agents which
with improved safety and SPF. protects our skin from harmful ultraviolet rays.
Ultraviolet radiation can be categorized into three Lycopene is a plant nutrient with antioxidant
classes: UV-A, UV-B and UV-C. UV-A ranges 200- properties. Lycopene is related to health benefits
280nm, UV-B 280-300 nm and UV-C 320- 400nm. going from heart wellbeing to protection against
UV-C is most damaging biologically however we get particular cancers. The main carotenoid found in
protection from this radiation by our ozone layer. tomatoes is lycopene. Tomato has various potential
Thus, UV-B and UV-A radiation is accountable for benefits as it may help protect against skin cancer,
causing all skin damage and in prolonged exposure reduce risk of sunburns. It also helps fight cellular
may cause skin cancer. There are various toxic side damage and has anti-aging properties. Eating
effects of these UV solar radiation such as ageing, tomatoes may offer some protection from UV light
wrinkles, and skin cancer. Melanin causes protective induced sunburn. Rubbing tomato extract on your
action from harmful UV radiations but due to skin helps keep the skin cleaner and tighter.
prolonged exposure it starts degrading. Beetroot is considered to be high in vitamin C and it
To defend the skin from harmful reactions of UV ray is good for skin. It also helps in skin brightening and
various sunscreens are introduced. Sunscreens with minor sunburns.
various synthetic chemicals are ubiquitously Apart from soothing and cleansing the skin,
accessible in stores to provide protection against cucumber also has various skin benefits as it helps
sunburns, photo aging and skin cancer. However, combat or fight premature aging. It reduces swelling
their safety is a major concern because the chemicals and puffiness of the skin. The anti-inflammatory
used in the sunscreen produce various harmful effect of cucumber helps ease pain, redness and
effects. Therefore, the production of formulations irritation due to sunburns.
including plant extracts and herbal oils is a dire need.
These sunscreens may offer safer protection in Potatoes are rich in antioxidants and beta-carotene
comparison to artificial sunscreen. Herbal cosmetics that helps in increasing your skin's health.
are usually used to prevent skin ageing because they
Potatoes are helpful in reversing skin tanning and
contain large amounts of antioxidant agents and
pigmentation, soothes inflamed skin cells, fights
reduce free radical activity. In addition, herbal
acne, contains antioxidants which protects our skin
products provide better clinical recovery as well.
from atmosphere damage caused by pollution and
Therefore, the request for cosmetic products based
harmful ultraviolet rays.
on natural ingredients is persistently increasing. In
this study we have tried to summarize benefits of
various herbal products especially vegetable and
13
They have antibacterial property and when applied Coconut oil does wonders for skin as it has multiple
to skin, provides moisture and also helps in the uses, it hydrates our skin, provides antioxidants, it
healing of sunburn. Potatoes are rich in compounds calms temporary redness due to allergic reactions,
like flavonoids (polyphenolic molecules) and making the skin look softer and brighter.
phenolic acid like chlorogenic acid. Flavonoids have
the ability to absorb ultraviolet (UV) light and Coconut oil helps moisturize sunburned skin and
influence cellular function which gives beneficial minimize the itching caused by the same.
effects in skin health. Chlorogenic acid is claimed to Castor oil has antibacterial properties. It helps in
have various positive effects on human health. reducing puffiness and reduces acne. Castor oil
Eggplant is enriched with vitamin and mineral contains antioxidants that fight the free radicals in
content. A great source of vitamin C and vitamin A. our skin. It eases the pain caused by sunburn due to
Eggplants contain anthocyanins. Nasunin, its anti-inflammatory properties.
particularly anthocyanin, also protects cells from C. VOLATILE HERBAL OILS
DNA damage. Anthocyanin absorbs ultraviolet (UV)
radiation at 270-290 nm and prevents the hazardous They are also called essential oils.
effects of these radiations.
Essential oils are those which vaporize at room
Anthocyanins have anticancer, anti- inflammatory temperature.
and antimicrobial effects. Thus, anthocyanin
extracted from edible plants and vegetables has Examples - peppermint oil, eucalyptus oil, lavender
potential pharmaceutical properties. oil, tea tree oil.
A. HERBAL OILS Peppermint oil is very useful for our skin as it

naturally cleanses and enhances its base. Peppermint
Herbal oils act as powerful antioxidants, antibacterial has antibacterial and antiseptic properties. It has a
and anti- inflammatory to help protect our skin from cooling after effect which calms the irritation and
free radicals, help new cell growth and make the skin inflammation due to acne. It is a natural cooling
appear fuller and healthier. agent so not only it works as a natural painkiller but
also provides relief to minor sunburns with its
Herbal oils are very good for treatment of sunburns cooling effect.
as some of them have ultraviolet light absorbing
properties. Eucalyptus oil is known for its antiseptic,
antibacterial and antifungal properties. It has a
Here, we studied the absorbance of hydroalcoholic soothing effect which prevents itching and burning
non- volatile herbal oils and hydro alcoholic volatile feels and disinfects the wound to prevent further
herbal oils. infection. It has antioxidants which absorb UV
B. NON- VOLATILE HERBAL OILS radiations.
Lavender is known to offer natural SPF. It absorbs a
They are also called fixed oils. Non- volatile herbal percentage of the sun's radiation and prevents some
oils are those which do not vaporize at room of the damage it may cause. Lavender oil is used for
temperature. Examples - Olive oil, coconut oil, castor skin lightening, fighting acne and has anti-
oil and almond oil. inflammatory properties.
Olive oil has antioxidant content as it helps prevent Tea tree oil has an anti-inflammatory effect which
premature signs of aging. calms the skin and relieves painful and irritated skin.
Olive oil can be applied to skin to moisturize and It is also helpful in reducing swelling and redness.
cleanse. It contains vitamin E and compounds such Tea tree oil has a calming effect.
as squalene and oleocanthal which helps repair skin
damage. It is non- toxic and antimicrobial.
14
III. EXPERIMENTAL STUDY The vegetables and oils mentioned above have UV
protection properties and many more profitable
The main principle of this study is to find the natural qualities and wellbeing of the skin. Although, the
way to protect the skin from harmful ultraviolet potential of such oils and vegetables needs to be
radiations. Sunscreens made with natural extracts additionally explored to find their ability to act as
and oils are beneficial. Our aim here is to check the natural sunscreen. Thus, one need to be aware of UV
efficacy or potential of vegetables extract and herbal absorbance in order to create sunscreen that is safe
oils in skin protection. and has a high SPF.
Formula for checking efficacy of a sunscreen is,
References
1. Walters C, Keeney A, Wigal CT, Johnstom CR,
SPF = MED in sunscreen protected skin Cornelius RD. The spectrophotometric analysis
and modeling of sunscreens. J Chem Educ.
MED in non- sunscreen protected skin
2. Allen MW. Measuring the sun protection factor of
sunscreens. Thermo Scientific. 2007
3. Santos EP, Freitas ZM, Souza KR, Garcia S,
A. VEGETABLES AND HERBAL OILS Vergnanini A. in vitro and in vivo determinations
of sun protection factors of sunscreen lotions with
USED
octylmethoxycinnamate. Int J Cosmet Sci.
4. Ashawat MS, Saraf S, Saraf S. Photo protective
Tomato, potato, beetroot, cucumber, eggplant, olive properties of Boerhavia diffusa, Biosciences.
oil, peppermint oil, coconut and tea tree oil. Biotech Res.
5. Sayre RM, Agin PP, LeVee GJ, Marlowe E.
B. EXTRACT FORMULATION Comparison of in vivo and in vitro testing of
sunscreening formulas. Photochem Photobiol.
The vegetables and fruits are grounded in different 6. Riegelman S, Penna RP. Effect of vehicle
components on the absorption characteristics of
grinders and some portion is taken out and soaked in sunscreens compounds. J Soc Cosmet Chem.
distilled water overnight. The soaked samples are 7. Agrapidis-Paloympis LE, Nash RB, Shaath NA.
filtered out using Buchner funnel and diluted with The effect of solvents on the ultraviolet absorbance
ethanol. The absorbance of the filtrates is recorded of sunscreens. J Soc Cosmet Chem.
using a UV spectrometer. 8. Dutra EA, Oliveira DA, Kedor-Hackmann ER,
Santoro MI. Determination of sun protection factor
For essential oils a hydroalcoholic dilutions of oils (SPF) of sunscreens by ultraviolet
can be prepared by pouring alcohol in a container spectrophotometry. Braz J Pharma Sci.
followed by hydrogen peroxide and then glycerol. 9. Chanchal D, Swarnlata S. Herbal photoprotective
Distilled water is added up to 1 litre and the solution formulations and their evaluation. Open Nat Prod
is strongly stirred. After 72 hours the hydroalcoholic J, 2009; 2:71-76.
10. Guyer SF, Afaq F, Mukhtar H.
solution is ready to use.
Photochemoprotection of skin cancer by botanical
The photo protective activity is calculated by the agents. Photodermatol Photoimmunol
Photomed, 2003; 2:26-28.
Mansur equation. 11. Kaur CD, Saraf S. In vitro sun protection factor
320 determination of herbal oils used in cosmetics.
𝑆𝑃𝐹(𝑠𝑝𝑒𝑐𝑡𝑟𝑜𝑚𝑒𝑡𝑟𝑦) = 𝐶𝐹𝑥 ∑ 𝐸𝐸(λ) 𝑥 𝐼(λ)𝑥 𝑎𝑏𝑠(λ) Phcog Res, 2010; 2:22-25. Mishra AK, Mishra A,
290
Chattopadhyay P. Herbal cosmeceuticals for
photoprotection from ultraviolet B radiation: A
CONCLUSION review. Trop J Pharm Res, 2011; 10:351-360.
12. Mishra AK, Mishra A, Chattopadhyay P.
In conclusion of our review the foreground is that the Assessment of in vitro sun protection factor of
merger of different vegetables and oils contain Calendula officinalis L. (asteraceae) essential oil
various aggregate of organic UV filters which can be formulation. J Young Pharmacists, 2012; 4:17-21.
functional to increase sun protection factor values.
15
13. Nohynek GJ, Schaefer H. Risk and benefit of

organic ultraviolet filters. Reg Toxicol Pharmacol,
2001; 33:285–299.
14. Handa SS, Khanuja SP, Longo G, Rakesh DD.
Extraction Technologies for Medicinal and
Aromatic Plants. Trieste: United Nations Industrial
15. Development Organization and The International
Centre for Science and High Technology, 2008.
16. Vinayak VP, Patil SB, Kondawar MS, Naikwade
NS, Magdum CS. Study of methanolic extract of
flower of Spathodea campanulata L. As an anti-
solar. Int J Green Pharm.
17. Ebrahimzadeh MA, Enayatifard R, Khalili M,
Ghaffarloo M, Saeedi M, Yazdani Charati J, et al.
Correlation between sun protection factor and
antioxidant activity, phenol and flavonoid contents
of some medicinal plants. Iran J Pharm Res.
18. Svobodová A, Psotová J, Walterová D. Natural
phenolic in the prevention of UV-induced skin
damage, a review. Biomed Pap Med Fac Univ
Palacky Olomouc Czech Repub.
19. Mbanga L, Mpiana PT, Mbala M, Ilinga L, Ngoy
B, Mvingu K, et al. Comparative in vitro sun
protection factor (SPF) values of some herbal
extracts found in Kinshasa by Ultraviolet
Spectrophotometry. J Phy Chem Sci
20. Khazaeli P, Mehrabani M. Screening of sun
protective activity of the ethyl acetate extracts of
some medicinal plants. Iran J Pharm Res.
21. Mishra A, Mishra A, Chattopadhyay P.
Assessment of in vitro sun protection factor of
Calendula officinalis L. (Asteraceae) essential oil
formulation. J Young Pharm.
22. Miguel MG. Antioxidant and anti-inflammatory
activities of essential oils: A short review.
Molecules.
16
Farklı Çözücülerle Ekstrakte Edilen Papaver somniferum L. Çeşitlerinin

Antioksidan ve Fenolik Madde Miktarlarının Belirlenmesi
Abayhan BURAN1*, Aykut TOPDEMİR 1 ve Rabia ÖZTÜRK 1
1
Biyomühendislik Bölümü, Mühendislik Fakültesi, Fırat Üniversitesi, Türkiye
*
(a.buran@firat.edu.tr)
Özet – Haşhaş, insanlığın çok uzun dönemlerinden beri gerek gıdasal gerek tıbbi olarak önemli bir yere
sahip olmuştur. Bu çalışmada sarı ve mavi renklerdeki haşhaş (Papaver somniferum L.) tohumlarının farklı
çözücüler kullanılarak toplam fenolik madde miktarı ve toplam antioksidan kapasitesinin belirlenmesi
amaçlanmıştır. Çalışmada kullanılan sarı ve mavi haşhaş tohumları satın alım yoluyla elde edilmiştir. Bu
amaçla çözücü olarak etanol, metanol, saf su ve aseton kullanılmıştır. Sarı, mavi ve karışım (%50) olarak
gruplandırılan tohumlar, çözücüler ile muamele edilerek ekstrakte edilmiş ve toplam fenolik madde miktarı
ile toplam antioksidan kapasiteleri belirlenmiştir. Toplam fenolik madde miktarı tayininde Folin-Ciocalteu
metodu kullanılmıştır. Ekstraktların toplam antioksidan aktivitesini belirlemek amacıyla sarı, karışım ve
mavi haşhaş gruplarının radikal katyon yakalama kabiliyetleri temel alınmıştır. En yüksek fenolik madde
miktarı 21,92±0,69 mg GAE/g ile sarı haşhaşın etanol ekstraktından; en yüksek antioksidan kapasite ise
1,55±0,07 mmol TEAC/g ile mavi haşhaşın saf su ekstraktından elde edilmiştir. En düşük fenolik madde
miktarı 10,71±0,47 mg GAE/g ile sarı haşhaşın aseton ekstraktından; en düşük antioksidan kapasite miktarı
ise 0,33±0,1 mmol TEAC/g ile mavi haşhaşın aseton ekstraktından elde edilmiştir. Sarı, mavi ve karışım
gruplarının tamamı için en yüksek fenolik madde miktarını sağlayan çözücü etanol çözücüsü olmuştur.
Toplam antioksidan kapasiteye bakıldığında karışım ve mavi grupları için en yüksek antioksidan kapasite
saf su çözücüsü ile sağlanmıştır. Sarı grubunda ise en yüksek antioksidan kapasite, saf su ile sağlanan
miktardan çok farklı olmamakla birlikte, etanol çözücüsü ile sağlanmıştır. Grupların ve çözücülerin
kıyaslanması için sonuçlar karşılaştırmalı grafikler ile de gösterilmiştir.
Anahtar Kelimeler – Papaver somniferum, haşhaş, fenolik, antioksidan, ekstraksiyon
I. GİRİŞ meydana gelebilecek oksidasyonu elimine etmek

İnsanoğlunun yaratılışından beri bitkiler, için antioksidanlar en büyük etkendir [3]. Bitkilerin
insanoğlunun en önemli gereksinimlerini antioksidan özelliğinin en büyük önemi fenolik
oluştururlar. Bitkiler, insan vücudunun yaşamının bileşikleri ve flavonoid bileşikleri içermeleridir [4].
devam ettirilebilmesi için beslenme ihtiyacının yanı Flavonoidler, bütün damarlı bitkilerde sıkça görülen
sıra birçok hastalığın iyileştirilmesi açısından da fenolik bileşiklerdir ve bitki hücrelerinin fotosentez
büyük bir öneme sahiptirler [1]. yapan bölümlerinde aktif bir rola sahiptirler.
İnsan vücudunun bütün hücrelerinde biyolojik ve Polifenol yapıya sahip olup, bitkinin bütün
kimyasal süreçlerin neticesinde oksidatif stres kısımlarında bulunurlar. Tıbbi ve aromatik
oluşmakta ve bu duruma bağlı olarakta serbest bitkilerin glikozit ve serbest formları şeklinde
radikaller meydana gelmektedir. Yaşanılan süre bulunurlar [5].
boyunca insan vücudunda, yaşın ilerleyişine bağlı Bu özelliklere sahip bitkilerden en önemlisi olan
olarak serbest radikaller artar ve bu artış sonucunda haşhaş (P. somniferum L.) çok uzun yıllardan beri
birçok hastalık meydana gelir [2]. İnsanoğlunun insanoğlunun yaşamında önemli bir yer edinmiştir.
hücrelerinde, serbest radikallere bağlı olarak Gerek tıbbi ve süs bitkisi olarak, gerekse
17
BURAN vd., Farklı Çözücülerle Ekstrakte Edilen Papaver somniferum L. Çeşitlerinin Antioksidan ve Fenolik Madde Miktarlarının
Belirlenmesi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
tohumundan elde edilen yağlardan dolayı haşhaş üzere 3 grup oluşturulmuş ve her grup için çözücüler
bitkisi büyük bir öneme sahiptir. Yapılan çok önceki ilave edildikten sonra 4 ℃’de 72 saat bekletilmiştir.
deneylere bakıldığında haşhaş bitkisi hem yatıştırıcı
B. Kullanılan Çözeltiler
hem de anestezi uygulamalarında, tıp bilimi
açısından birçok fayda sağlamıştır [6]. Bu bitkinin %2’lik AlCl3 çözeltisi (50/50 Metanol/Glasiyel
içeriğinde, kırkın üzerinde çeşitli alkoloid Asetik Asit, v/v), %7.5’lik Na2CO3 çözeltisi, 7
mevcuttur. Haşhaş bitkisinin 5 temel alkoloidi mmol/L ABTS stok çözeltisi, 50 mmol/L fosfat
vardır. Bunlar; morfin, tebain, noskapin, kodein ve tamponu çözeltisi ve 10 kat seyreltilmiş 2 N Folin-
son olarak da papaverindir. Bu alkaloidlerin en Ciocalteu çözeltisi kullanılmıştır. ABTS stok
etkili olanı morfin olup, tabii sakinleştiricilerdendir. çözeltisinin en az 16 saat karanlık ortamda
Öksürüğün giderilmesinde kodein ile noskapin bekletilmesi sağlanmıştır. Daha sonra analizler
uygulanırken, kas gerginliğinin giderilmesinde de esnasında gerekli miktarda seyreltilerek
papaverin kullanılır. Tabii yönden kullanılmayan kullanılmıştır. Kalibrasyon grafiklerinin
tebain ise ilaç sanayisinde sakinleştirici haline oluşturulması için gallik asit stok çözeltisi (0,5
getirilir [7]. mg/mL) ve troloks stok çözeltisi (0.4 mmol/L)
Yağ açısından büyük bir öneme sahip olan haşhaş hazırlanmıştır.
bitkisinin tohumları, bulunduğu bölgenin şartlarına C. Kalibrasyon Grafiklerinin Hazırlanması
(sıcaklık, nem, ışık vs.) bağlı olarak %28-%53
Daha önce hazırlanan stok çözeltiler farklı
aralığındadır. Bu bitkinin yağında bulunan linoleik
konsantrasyonlara seyreltilerek kalibrasyon grafiği
asit, %53-%74 aralığında olup en etkili yağ asididir.
için kullanılmıştır. Gallik asit stok çözeltisinin 0.1-
Haşhaş (P. somniferum L.) bitkinin yağını sağlık
0.2-0.3-0.4-0.5 mg/ml konsantrasyonlarına
açısından önemli kılan en önemli bileşenler ise,
seyreltilmesiyle okunan absorbans değerleriyle
tokoferoller, fitosteroller ve fenolik bileşiklerdir [8].
kalibrasyon grafiği ve denklemi elde edilmiştir.
Mavi haşhaş tohumu ve sarı haşhaş tohumu türleri,
Elde edilen bu denklem toplam fenolik madde
Anadolu bölgesinde üretimi yoğun olan türlerdir.
miktarı hesaplamalarının yapılmasında
Belli bir bölümü açık pazarda satılırken, arta kalan
kullanılmıştır. Troloks stok çözeltisinin 0.05-0.1-
bölüm ise yetiştiricinin gereksinimleri için bırakılır
0.2-0.3-0.4 mmol/L konsantrasyonlarına
[9].
seyreltilmesiyle okunan absorbans değerleriyle
Yapılan bu çalışmada etanol, metanol, saf su ve
kalibrasyon grafiği ve denklemi elde edilmiştir. Bu
aseton çözücüleri ile ticari amaçlı satılan sarı haşhaş
denklem ise toplam antioksidan aktivite
ve mavi haşhaş tohumlarının toplam fenolik madde
hesaplamalarının yapılmasında kullanılmıştır.
miktarları ile toplam antioksidan kapasiteleri
belirlenmiş ve çözücülerin kıyaslanabilmesi D. Toplam Fenolik Madde Miktarı Tayini
amaçlanmıştır. Farklı çözücüler kullanılarak hazırlanan
II. MATERYAL VE YÖNTEM ekstraktlarla yapılacak toplam fenolik madde
miktarı tayininde Folin-Ciocalteu metodu
A. Materyal kullanılmıştır [10]. Bu metot uygulanırken 300 μL
Çalışmada kullanılan sarı ve mavi haşhaş (P. örnek ekstraktı ile 1,5 mL 2 N Folin-Ciocalteu
somniferum) tohumları satın alım yoluyla elde reaktifi bir cam tüpün içerisinde iyice
edilmiştir. Gıda ürünü olarak kullanılmak üzere karıştırılmıştır. Karıştırma işlemi tamamlandıktan
piyasada çeşitli miktarlarda birçok marka tarafından sonra 1.2 mL %7.5’lik Na2CO3 çözeltisi eklenmiş
satılmaktadır. Elde edilen haşhaşlar 48 saat boyunca ve 25 ℃ sıcaklıkta yaklaşık 90 dakika boyunca ışık
55 ℃’de nem giderme amacıyla etüve bırakılmıştır. almayan karanlık bir ortamda bekletilmiştir.
Çözücü olarak etanol, metanol, saf su ve %80’lik Bekleme süresinin sonunda örnekler 765 nm dalga
aseton-su (v/v) çözeltisi kullanılmıştır. Çözücüler boyunda saf suya karşı spektrofotometrede
eklenmeden önce sarı ve mavi haşhaşlar bir havan okunmuştur. Elde edilen absorbanslar gallik asit
yardımıyla dövülmek suretiyle parçalanmıştır. 0.1 g kalibrasyon eğrisinden elde edilen denklem ile
kuru haşhaş için 4 mL çözücü eklenmiştir. Sarı birlikte hesaplamalarda kullanılmıştır. Sonuçlar
haşhaş, mavi haşhaş ve karışım (%50, w/w) olmak Gallik Asit Eşdeğeri (GAE) olarak elde edilmiştir.
E. Toplam Antioksidan Kapasite Tayini
18
Ekstraktların toplam antioksidan aktivitesini Gallik Asit Kalibrasyon Grafiği

belirlemek amacıyla sarı, karışım ve mavi haşhaş 3,0
gruplarının radikal katyon yakalama kabiliyetleri y = 3,425x + 0,7265
Absorbans (765 nm)

2,5
temel alınmıştır. ABTS koyu mavi renkli bir R² = 0,9925
2,0
çözeltidir. Persülfat ile oksidasyonu ABTS•+
radikalinin oluşumunu sağlamaktadır. Ekstraktların 1,5
eklenmesiyla koyu mavi renkte görülen açılma 1,0
antioksidan aktivite varlığı olarak 0,5
nitelendirilmektedir [11]. ABTS stok çözeltisinin 0,0
absorbansı 765 nm dalga boyunda yaklaşık 0.7 0 0,2 0,4 0,6
olana kadar fosfat tamponu yardımıyla Konsantrasyon (mg/mL)
seyreltilmiştir. Daha sonra 1900 µL seyreltilmiş Şekil 1. Gallik Asit Kalibrasyon Eğrisi
ABTS çözeltisi ile haşhaş gruplarından farklı
çözücülerle elde edilen 100 µL ekstraktlar
karıştırılarak 6. dakikanın sonunda absorbansları Sarı, Karışım (%50) ve Mavi olarak kodlanan 3
765 nm dalga boyunda okunmuştur. Okunan bu farklı grup için etanol, metanol, saf su ve aseton
absorbanslar troloks kalibrasyon grafiğinden elde çözücüleriyle elde edilen toplam fenolik madde
edilen denklem yardımıyla toplam antioksidan miktarları mg GAE/g olarak Tablo 1’de
aktivite hesaplamalarında kullanılmıştır. Sonuçlar gösterilmiştir.
Troloks Eşdeğeri Antioksidan Kapasite (TEAC)
Tablo 1. Toplam Fenolik Madde Miktarları (mg GAE/g)
olarak elde edilmiştir. Grup Etanol Metanol Saf Su Aseton
Sarı21,92±0,6 15,3±0,81 14,58±0,7 10,71±0,4
III. BULGULAR 9 5 7
Çalışmalarda elde edilen sonuçlar toplam fenolik Karışı 18,35±0,6 13,10±0,6 12,24±0,9 11,34±0,7
m 2 0 6 9
madde miktarı için mg/g GAE, toplam antioksidan Mavi 18,32±0,7 10,71±0,5 11,91±0,5 11,75±0,6
kapasite için mmol/g TEAC olarak ifade edilmiştir. 3 0 9 3
Analizler 3 tekrarlı olarak yapılmış ve sonuçlar
Excel yardımıyla standart sapmaları belirlenmiş ve Tablo 1’deki sonuçlara göre sarı haşhaş için en
sonuçlarla birlikte verilmiştir. Kullanılan 4 farklı yüksek fenolik madde miktarı 21,92±0,69 mg
çözücünün kıyaslanabilmesi adına sonuçlar GAE/g olarak etanol ile elde edilen ekstraktlarda
karşılaştırmalı grafiklerle gösterilmiştir. görülmüştür. En düşük fenolik madde miktarı ise
10,71±0,47 mg GAE/g olarak aseton ile edilen
A. Toplam Fenolik Madde Miktarı ekstraktlarda görülmüştür. Karışım grubuna
Oluşturulan grupların farklı çözücülerle elde bakıldığında en yüksek fenolik madde miktarı
edilen ekstraktlarının toplam fenolik madde miktarı 18,35±0,62 mg GAE/g olarak etanol ile elde edilen
hesaplanırken gallik asidin 5 farklı ekstraktlarda görülmüştür. En düşük fenolik madde
konsantrasyonuyla oluşturulan gallik asit miktarı ise 11,34±0,79 mg GAE/g olarak aseton ile
kalibrasyon grafiği ve doğru denkleminden (Şekil 1) elde edilen ekstraktlarda görülmüştür. Mavi
yararlanılmıştır. Analizler sırasında okunan grubunda ise en yüksek fenolik madde miktarı
absorbanslar bu denklemde yerine yazılarak 18,32±0,73 mg GAE/g olarak etanol ile elde edilen
sonuçlar GAE olarak ifade edilmiştir. ekstraktlarda görülürken en düşük fenolik madde
miktarı ise diğer grupların aksine 10,71±0,50 mg
GAE/g olarak metanol ile elde edilen ekstraktlarda
görülmüştür.
B. Toplam Antioksidan Kapasite

Çalışmadaki grupların farklı çözücülerle elde edilen
ekstraktlarının toplam antioksidan kapasitesi
hesaplanırken troloksun 5 farklı konsantrasyonuyla
oluşturulan troloks kalibrasyon grafiği ve doğru
denkleminden (Şekil 2) yararlanılmıştır. Analizler
19
sırasında okunan absorbanslar bu denklemde yerine kapasite miktarlarının karşılaştırmalı grafikleri

yazılarak sonuçlar TEAC olarak ifade edilmiştir. Şekil 3 ve Şekil 4’te gösterilmiştir.
Troloks Kalibrasyon Grafiği Fenolik Madde Miktarı (mg GAE/g)

0,5
y = 0,6413x - 0,0005
Konsantrasyon (mmol/L)
25 21,92
0,4 R² = 0,9982
20 18,35 18,32
mg GAE/g
15,3
0,3 15 14,58 12,24 11,91
13,1
10,71 11,34 10,71 11,75
0,2 10
5
0,1
0
0 Sarı Karışım(%50) Mavi
0,000 0,200 0,400 0,600 0,800 Etanol Metanol Saf Su Aseton
Absorbans (734 nm)
Şekil 2. Troloks Kalibrasyon Grafiği Şekil 3. Toplam Fenolik Madde Miktarı için Çözücülerin
Karşılaştırmalı Grafiği
Sarı, Karışım (%50) ve Mavi olarak kodlanan 3

farklı grup için etanol, metanol, saf su ve aseton
Antioksidan Aktivite (mmol TEAC/g)
çözücüleriyle elde edilen toplam antioksidan
kapasite miktarları mmol TEAC/g olarak Tablo 2
1,55
1,47
2’de gösterilmiştir. 1,44 1,39
mmol TEAC/g
1,5 1,21 1,12

0,97
1 0,79
Tablo 2. Toplam Antioksidan Kapasite Miktarı (mmol 0,51
0,68
0,44
TEAC/g) 0,5 0,33
Grup Etanol Metanol Saf Su Aseton
Sarı 1,47±0,1 0,51±0,05 1,44±0,04 0,79±0,14 0
Karışım 1,24±0,04 0,68±0,04 1,39±0,12 0,44±0,05 Sarı Karışım(%50) Mavi
Mavi 1,12±0,1 0,97±0,15 1,55±0,07 0,33±0,1 Etanol Metanol Saf Su Aseton
Şekil 4. Toplam Antioksidan Kapasite için Çözücülerin

Tablo 2’deki sonuçlara bakıldığında sarı haşhaş Karşılaştırmalı Grafiği
için en yüksek antioksidan aktivite miktarı 1,47±0,1
mmol TEAC/g olarak etanol ile elde edilen IV. TARTIŞMA
ekstraktlarda görülmüştür. En düşük antioksidan Fenolik bileşiklerin yağların antioksidan
kapasite miktarı ise 0,51±0,05 mmol TEAC/g kapasitesine katkısının önemi oldukça iyi
olarak metanol ile edilen ekstraktlarda görülmüştür. bilinmekle birlikte, tohumların ihtiva ettikleri
Karışım grubuna bakıldığında en yüksek toplam fenolik madde içeriği ile yağların oksidatif
antioksidan kapasite miktarı 1,39±0,12 mmol kararlılığı arasında bir bağlantı sağlanamamıştır
TEAC/g olarak saf su ile elde edilen ekstraktlarda [12]. Bu bağlantının kurulamaması antioksidan
görülmüştür. En düşük antioksidan kapasite miktarı aktivitenin sadece toplam fenolik madde içeriğine
ise 0,44±0,05 mmol TEAC/g olarak aseton ile elde bağlı olmadığı, bunula birlikte yağda bulunan
edilen ekstraktlarda görülmüştür. Mavi haşhaş fenolik bileşiklerin çeşitleriyle de alakadar olduğu
grubunda ise en yüksek antioksidan kapasite miktarı sonucuna çıkmaktadır [13].
1,55±0,07 mmol TEAC/g olarak saf su ile elde Abudak [14], yaptığı tez çalışmasında farklı
edilen ekstraktlarda görülürken en düşük renklerdeki P. somniferum L. tohumlarının yağ asidi
antioksidan kapasite miktarı ise karışım grubuna dağılımının biyoaktif bileşenlerinin belirlenmesini
benzer bir şekilde 0,33±0,1 mmol TEAC/g olarak amaçlamıştır. Yaptığı bu çalışma sonucunda farklı
aseton ile elde edilen ekstraktlarda görülmüştür. renklerdeki haşhaş tohumu yağlarının toplam
Çözücülerin kıyaslanabilmesi amacıyla sarı, fenolik madde miktarlarının 2,617 (TMO-T) –
karışım ve mavi gruplarının etanol, metanol, saf su 2,916 (Ofis 96) GAE mg/mL, antioksidan aktivite
ve aseton ekstraktlarından elde edilen toplam değerlerinin %56,50 (TMO-1) - % 87,30 (Ofis 96)
fenolik madde miktarı ve toplam antioksidan arasında ve E vitamini (α-tokoferol) içeriğinin ise
20
29,4 (TMO-T) - 54,0 (Ofis 95) mg/kg aralığında madde miktarını sağlayan çözücü etanol çözücüsü
olduğunu bildirmiştir. olmuştur. Genel anlamda en düşük fenolik madde
Bozan ve Temelli [12], yaptıkları bir çalışmada miktarını sağlayan çözücü ise aseton çözücüsü
farklı bölgelere ait haşhaş tohumunun serbest ve olmuştur. Toplam antioksidan kapasiteye
esterleşmiş formdaki fenolik bileşik miktarını bakıldığında karışım ve mavi grupları için en
incelemişlerdir. Elde ettikleri sonuçlara göre yüksek antioksidan kapasite saf su çözücüsü ile
tohumun serbest haldeki fenolik madde miktarını sağlanmıştır. Sarı grubunda ise en yüksek
229 mg/100 g ve esterleşmiş formdaki fenolik antioksidan kapasite, saf su ile sağlanan miktardan
madde miktarını ise 701 mg/100 g olduğunu çok farklı olmamakla birlikte, etanol çözücüsü ile
bildirmişlerdir. sağlanmıştır. Karışım ve mavi grupları için en düşük
Fruhwirth ve arkadaşları [15], yapmış oldukları antioksidan kapasite miktarı aseton çözücüsü ile
bir çalışmada mavi, gri ve beyaz renkli haşhaş elde edilirken sarı grubunda ise metanol çözücüsü
tohumlarına ait yağların antioksidan ve fenolik ile elde edilmiştir. Haşhaş tohumlarının
madde içeriklerini μmol/g yağ olarak Trolox yağlarındaki fenolik bileşiklerin içeriği antioksidan
eşdeğeri cinsinden hesaplamışlardır. Farklı renkli aktivitelerini de etkilemektedir. Farklı çözücülerle
haşhaş tohumu çeşitlerine ait yağların toplam farklı ekstraksiyon verimleri elde edilebilmesiyle
fenolik içeriklerinin mavi renkteki haşhaş tohumu toplam fenolik ve antioksidan aktivitenin yanında
için 0,36 μmol TE/g, gri renkli haşhaş tohumu için ve tohum yağı içeriklerinin de ifade edilebilmesi
0,37 μmol TE/g ve beyaz renkli haşhaş tohumu için mümkündür.
ise 0,45 μmol TE/g olarak hesaplandığı
bildirilmiştir. Gevenkiriş [16], yapmış olduğu bir
çalışmada beyaz, sarı ve mavi renkli P. somniferum KAYNAKLAR
tohumlarının toplam fenolik miktarını
hesaplamıştır. Elde edilen sonuçlara göre beyaz [1] Deveci, H. A., Gökhan, N. U. R., Ali Kırpık, M.,
renkteki haşhaş tohumu için 4,44 mg/g, sarı renkteki Harmankaya, A., and Yıldız, Y. (2016). Fenolik bileşik
haşhaş tohumu için 3,05 mg/g ve beyaz renkteki içeren bitkisel antioksidanlar. Kafkas Üniversitesi Fen
haşhaş tohumu için 3,67 mg/g fenolik madde Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1), 26-32.
miktarı bulunduğunu tohum kuru maddesi [2] Çelik, S. A., and Ayran, İ. (2020). Antioksidan Kaynağı
Olarak Bazı Tıbbi Ve Aromatik Bitkiler. Türk Bilimsel
üzerinden bildirmiştir. Derlemeler Dergisi, 13(2), 115-125.
P. somniferum L. tohumlarının metanol çözücüsü [3] Karabulut, H., and Gülay, M. Ş. (2016).
ile ekstrakte edildiği farklı bir çalışmada haşhaş Antioksidanlar. Veterinary Journal of Mehmet Akif
tohumlarının in vitro antioksidan kapasitesi Ersoy University, 1(1), 65-76.
224.56±17.27 mg/ml olarak belirtilmiştir [17]. [4] Kolaç, T., Gürbüz, P., and Yetiş, G. (2017). Doğal
ürünlerin fenolik içeriği ve antioksidan özellikleri. İnönü
Samshuddin ve arkadaşları [18], %80 aseton ve Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu
metanol çözücülerinin kullanıldığı bir çalışmada P. Dergisi, 5(1), 26-42.
somniferum tohumlarının toplam fenolik ve toplam [5] Karak, P. (2019). Biological activities of flavonoids: an
antioksidan kapasitesini sırasıyla 0.56 ± 0.06 mg overview. Int. J. Pharm. Sci. Res, 10(4), 1567-1574.
GAE/g ve 33.16 ± 2.12mg AAE/g olarak [6] Rahimi, A., Arslan, N., Rezaeieh, K. A. P., and Gurbuz,
B. (2015). Variation in fatty acid composition of four
bildirmişlerdir. Yapılan farklı bir çalışmada, farklı Turkish registered poppy (Papaver somniferum L.) seeds
ülkelerde yetişen haşhaş tohumlarının ekstrakte in two locations (Ankara and Boldavin) of
edilmesiyle elde edilen yağ içeriklerinin toplam Turkey. European Online Journal of Natural and Social
fenolik madde miktarı kloroform/metanol ekstraktı Sciences, 4(1), 183.
için 48.5±3.0 mg GAE/100 g ve aseton ekstraktı için [7] Dittbrenner, A., Mock, H. P., Börner, A., and Lohwasser,
U. (2012). Variability of alkaloid content in Papaver
0.56±0.06 mg GAE/kg, antioksidan aktiviteleriyse somniferum L. Journal of Applied Botany and Food
kloroform/metanol ekstraktı için %44.7±1.5 ve Quality, 82(2), 103-107.
aseton ekstraktı için de 33.16±2.12 mg AAE/g [8] Dąbrowski, G., Czaplicki, S., and Konopka, I. (2020).
olduğu bildirilmiştir [19],[20]. Composition and quality of poppy (Papaver somniferum
L.) seed oil depending on the extraction
V. SONUÇLAR method. LWT, 134, 110167.
[9] Gökhan, İ. P. E. K., and Arslan, N. (2012). Gıda Maddesi
Elde edilen sonuçlara bakıldığında sarı, mavi ve Olarak Haşhaş (Papaver somniferum L.) Tohumunun
karışım gruplarının tamamı için en yüksek fenolik
21
Değerlendirilmesi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi,

(2), 99-101.
[10] [Singleton, V.L. & Rossi, J.A. “Colorimetry of total
phenolics with phosphomolybdic phosphotungstic acid
reagents”. Am. J. Enol. Viticul., 16(3):144–158, 1965.
[11] Miller N.J., Diplock A.T. & Rice-Evans C.A.
“Evaluation of the Total Antioxidant Activity as a
Marker of the Deterioration of Apple Juice on Storage”.
Journal of Agricultural and Food Chemistry 43 (7), 1794-
1801, 1995.
[12] Bozan, B. and Temelli, F. (2008). Chemical composition
and oxidative stability of flax, safflower and poppy seed
and seed oils. Bioresource Technology, 99: 6354-6359.
[13] Tovar, M.J., Motilva, M.J. and Romero, M.P. (2001).
Changes in the phenolic composition of virgin olive from
young trees (Olea europaes L. ev. Arbequina) grown
under linear irrigation strategies. Journal of Agricultural
and Food Chemistry, 49 (11): 5502-5508.
[14] Abudak, M. (2014). FARKLI RENKLERDEKİ
HAŞHAŞ (Papaver somniferum L. ) TOHUMLARININ
YAĞ ASİDİ DAĞILIMININ VE BAZI BİYOAKTİF
BİLEŞENLERİNİN BELİRLENMESİ. Yüksek Lisans
Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyon Kocatepe
Üniversitesi, Afyon.
[15] Fruhwirth, G.O., El-Toukhy, R., Hermetter, A., Wagner,
F.S. and Wenzl, T. (2003). Fluorescence screening of
antioxidant capacity in pumpkin seed oils and other
natural oils. European Journal Lipid Science
Technology, 105: 266-274.
[16] Gevenkiriş, A. (2011). Türk Menşeyli Haşhaş
Tohumundaki Morfin Ve Toplam Fenolik İçeriğine
Bakılması. Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik
Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
[17] Abdul Rasheed Md, Veenavani Marka, and Prameela
Devi Yalavarthy. (2013). A Study on Antioxidant
Activity of Some Commonly Used Spices in India.
International Journal of Life Sciences Biotechnology and
Pharma Research, Vol. 2, No. 4, pp. 145-150, October
2013.
[18] Samshuddin, S. et al. (2015). Determination of total
phenolic content and totalantioxidant activity in locally
consumed food stuffs in Moodbidri, Karnataka,India.
Advances in Applied Science Research, 6(6), 99–102.
[19] Ishtiaque, S., Khan, N., Siddiqui, M.A., Siddiqi, R., Naz,
S. (2013). Antioxidant potential of the extracts, fractions
and oils derived from oilseeds. Antioxidants, 2(4): 246-
256.
[20] Kamath, S.D., Arunkumar, D., Avinash, N.G.,
Samshuddin, S. (2015). Determination of total phenolic
content and total antioxidant activity in locally consumed
food stuffs in Moodbidri, Karnataka, India. Adv Appl Sci
Res, 6(6): 99-102.
22
Investigate Influence of Mobile Phone EM Radiation on the Realistic

Inhomogeneous Child Model by Using Computer Modeling
Mtvarisa Kurtsikidze1, Tamar Nozadze2
1
Department of Engineering, Agrarian and Natural Sciences, Samtskhe-Javakheti State University, Georgia
2
Laboratory of Applied Electrodynamics and Radio Engineering, Ivane Javakhishvili Tbilisi State University, Georgia
*
mtvarisakurtsikidze@gmail.com, tamar.nozadze@tsu.ge
Abstract – The goal of this research is to investigate EM exposure on realistic inhomogeneous child model
with 1mm discretization (IT’IS Foundation- "Thelonious") to test mobile phones in terms of
electromagnetic (EM) safety.
Generally, mobile phone antennas by the manufacturers are designed to have as low losses as possible,
so that the most of the delivered power to the antenna is radiated. This means that the antenna is well
matched to the free space. The quantitative characteristic is the S11 reflection coefficient. Its value depends
on the user's hand and head mutual position. Mobile phone manufacturers do not take into account this
important factor during their production and testing.
The study was conducted through computer simulations using the Finite-Difference Time-Domain
(FDTD) method based Program FDTDLab (TSU) at 3700 MHz frequency. Dielectric heating effects caused
by EMF absorption (Specific absorption rate SAR- W/kg) in child tissues have been considered.
Obtained results showed that the presence of hands change the radiation pattern and, therefore, change the
SAR values in the tissues of the child head model. In particular, these values are smaller when the phone is
held by the hand. However, at this time, the communication quality drops. Different distance from the head
to the headset also leads to a deterioration in the communication characteristics of the antenna. Cause of
AGC, the smartphone automatically increases the power to restore reliable connections and it creates a high
reactive field nearby the head that might be dangerous for children. They are from an early age under the
influence of RF radiation. Their brain is the main target for radiation, the skull is much thinner than adults,
and therefore a negative impact on children may be more serious.
It is desirable to take into account the results obtained in the framework of this study by the mobile phone
manufacturing companies in the process of testing for its safety, as well as by users in order to avoid
possible negative consequences.
Keywords – Electromagnetic (EM) field, Specific absorption rate (SAR), S11 coefficient, FDTD method, Inhomogeneous child
model.
I. INTRODUCTION other parts of the body, which in some cases can

Worldwide cell phone usage has increased affect human health. Exposure to these
sharply in recent years. This has led to a rapid electromagnetic fields is inversely proportional to
increase in the exposure of people to the radio- the distance between the head and the mobile phone.
frequency (RF) radiation. In recent years, increased But during communication, in most cases, the
interest in this area was fueled by the roll out of 5G mobile phone antenna is in close proximity to the
networks and global epidemiological situation. sensitive tissues of the human head. Therefore, the
Electromagnetic fields (EMF) emitted from mobile study of possible side effects associated with it is
phone antennas interact with the human head and very relevant and important today. As it is known,
23
Kurtsikidze et al., Investigate Influence of Mobile Phone EM Radiation on the Realistic Inhomogeneous Child Model by Using Computer
Modeling, ICEANS 2022, Konya, Turkey
the energy absorption of EMF in tissues is Difference Time-Domain (FDTD) method [6], [9]
characterized by the SAR coefficient (specific will be used for numerical simulations. FDTD is the
absorption coefficient [W / kg]), which is most suitable numerical method for computational
determined by the power absorbed by the unit of analysis of complex-shaped and inhomogeneous
mass of the tissue. SAR is the only safety criterion objects like the human body. It gives us ability to
for assessing the effects of this radiation on humans. use realistic nonhomogeneous child model in our
Its thresholds are set by the Federal research. However, the disadvantage of FDTD
Communications Commission (FCC) in the USA method is that we can't estimate the calculation
and the International Commission on Non-Ionizing error. Numerical experiments will be carried out
Radiation Protection (ICNIRP) in Europe [1]. using the EM and thermal solver of the proprietary
Existing studies have shown that the interaction FDTD based program package “FDTDLab”,
between an EM field and a biological object developed at TSU (Laboratory of Applied
depends on the characteristics of the emitter [2]: its Electrodynamics of the Tbilisi State University).
frequency, its location, and its orientation toward
the object; On the shape of the emitted wave and the
amplitude value of the EM field; As well as the
ability of the biological body to absorb and
accumulate energy [3].
Many publications show that absorption of
radiated energy (SAR) depends on mobile phones
and antenna types [4]-[5], its positions, and radiated
power from the mobile phones [6]. The radiation
nature and EM fields behavior depends on complex
human body geometry [8]-[9], user’s hand
positions, other objects’ existence around the user;
where the user is located, in an enclosed or semi-
enclosed space. But it’s impossible to thoroughly
quantitatively consider all these details. Fig.1 Child’s anatomic model.
The negative effects associated with EM field The child head model, named "Thelonious", 3D
impacts are cumulative nature and may appear in the model with 1 mm discretization from "Virtual
future. Of particular note are the harmful effects on Population" (IT‟IS Foundation) will be used for EM
children. They are exposed to RF radiation from an exposure simulations Fig.1.
early age. The brain is the "main target organ" for Frequency-dependent tissue parameters will be
this EM radiation. The nervous system of children used from the known database
and the brain are still unformed, the tissue (https://itis.swiss/virtualpopulation/tissueproperties
composition is relatively different (contains a /database/database-summary/) a sinusoidal
relatively large amount of water, which has a waveform of 3700 MHz frequency will be used for
permeability, the children's skull is much thinner, simulations.
more permeable to this radiation than adults and The dipole length for the selected frequencies
therefore the negative impact in children can be (3700 MHz) was selected so the S11 coefficient to
more serious [8].The goal of the proposed research be the lowest possible. In this case, the best antenna
is to investigate: how the hand and fingers different matching to open space was obtained. The length of
positions effects on the phone radiation parameter the dipole antenna was 0.26 mm while the minimal
(S11 coefficient), which describes antenna S11 was 0.08.
matching to the free space;
III. RESULTS AND DISCUSSIONS

II.MATERIALS AND METHOD
We studied frequency characteristics for a
Since, the real experiments on human is not considered mobile phone dipole antenna at the
permitted, we have investigated scheduled tasks, by considered frequency, as it is shown in Fig. 2.
means of computer modelling. The Finite-
24
Point SAR distribution inside the child head-hand

models is illustrated in Fig 4. When the antenna is
covered by the hand, peak SAR location is observed
inside the hand. Because hand absorbs a big part of
the EMF energy and therefore, SAR peak values in
the head tissues are reduced. It can be clearly seen
in Fig. 5 and Fig. 6.
Fig. 2 Dipole antenna frequency characteristics.
Numerical experiments showed that hand

considerations increase the S11 coefficient. In some
cases, the head, hand reduce the S11 coefficient (this
means that the antenna is well matched but at the
shifted frequencies).
Fig. 5 10g SAR peak values for the child head at 3700 MHz
frequency.
a) b) c)
Fig. 3 3D radiation patterns for the mobile antenna at 3700
MHz: a) only phone, b) phone with head, and c) phone with
head and hand.
The 3D radiation patterns for the mobile antenna
without head and with hand are shown in Fig. 3. It
is well seen that the radiation patterns for the fixed-
gain depended on the modelling scenarios.
Fig. 6 10g SAR peak values for the child hand model at 3700
MHz frequency.
From the obtained results seems that the 10g SAR
values are inversely proportional to the distance
between the head and the mobile phone. The 10g
SAR value decreases when the distance between the
child head model and the mobile phone is big. The
b) peak SAR values in head tissues are reduced when
Fig. 4 SAR distribution inside the child head-hand models at the presence of the hand is taken into account.
3700 MHz: a) head without hand, b) head and hand. Modern smartphones have Automatic Gain Control
(AGC) and automatically increase the radiation
25
power to restore a good connection when the signal REFERENCES

from the base station is weak. That is why the
reactive field around the antenna increases. [1] [1]. ICNIRP, “Guidelines for limiting exposure to time
varying electric, magnetic and electromagnetic fields (up
to 300 GHz),”.Health Physics, vol. 74, pp. 494-522, April
1998.
[2] [2]. J. Krogerus et al., "Effect of the human body on total
radiated power and the 3-d radiation pattern of mobile
handsets," IEEE Trans. Instrum. Meas., 56(6), p. 2375–
2385, 2007.
[3] [3] M. R. I. Faruque, et al., "Effect of human head shapes
for mobile phone exposure on electromagnetic
absorption," Informacije MIDEM-Journal of
Microelectronics, Electronic Components and Materials,
40(3), pp. 232-237, 2010.
[4] [4] M. R. I. Faruque et al., "Effects of Mobile Phone
Radiation onto Human Head with Variation of Holding
Cheek and Tilt Positions," Journal of Applied Research
and Technology, vol. 12, pp. 871-876, October 2014.
[5] [5]. N. B. Rahman, et al., (2017) Azemi Impedance
Analysis of Mobile Phone Antenna in the Presence of
User’s Hand. 2017 International Conference on
Fig. 7 10g SAR dependencies on S11 parameters for the child Emerging Electronic Solutions for IoT (ICEESI 2017).
head model at 3700 MHz frequency. https://doi.org/10.1051/matecconf/201714001031
[6] [6]. T. Nozadze, V. Jeladze, R. Zaridze, 'Mobile Antenna
The dependence of SAR peak values on the Matching Study Considering Different Holding Positions
matching conditions (S11 coefficient) is presented at 2100 MHz Frequency', XXVIth International
in Fig.7. SAR values are normalized to the value of Seminar/Workshop on Direct and Inverse Problems of
the phone's EM field in free space. The first point on Electromagnetic and Acoustic Wave Theory DIPED-
2021, Tbilisi, Georgia, September 15-18, 2020
each graph corresponds to the value of SAR on the
[7] [7]. V. Jeladze, M. Tsverava, T. Nozadze, V. Tabatadze,
head without the hand, the second - with the hand 1- M. Prishvin and R. Zaridze,“EM exposure study on
position, and the third - with the hand 2 -position. inhomogeneous human model considering different hand
It can be seen that child head, hand and distances positions,” XXI-th International Seminar/Workshop on
between mobile phone and head have a significant Direct and Inverse Problems of Electromagnetic and
Acoustic Wave Theory (DIPED 2016), Tbilisi, Georgia,
effect on the mobile phone antenna matching to the
September 26-29, 2016, pp. 9-12.
free space (Fig. 7). Therefore, we can assume that [8] [8]. J. Keshvari, M. Kivento, A. Christ and G Bit-Babik.
bad matching is the reason for the increasing in peak “Large scale study on the variation of RF energy
SAR values in the child head and hand models. The absorption in the head & brain regions of adults and
hand, which holds the communication device children and evaluation of the SAM phantom
conservativeness”, Phys. Med. Biol. 61 (2016) 2991–
absorbs part of the radiated energy; therefore, to
3008.
restore a good connection with the base station, as [9] [9]. V. Jeladze, T. Nozadze, I. Petoev-Darsavelidze & B.
mentioned earlier, the total radiated power of the Partsvania, "Mobile phone antenna-matching study with
mobile phone increases. As a result, we obtain different finger positions on an inhomogeneous human
increased peak SAR values in the child head model model", Electromagnetic Biology and Medicine, Volume
38, 2019 - Issue 4. Published Online: 14 Jul
2019. https://doi.org/10.1080/15368378.2019.1641721
IV. CONCLUSION
The results of the presented research will be of great
importance to each of us, and it will have a potential
impact on the relevant industry and the wider
community.
Research is not completed. The problems raised in
the proposed paper are most significant and need
further researches.
26
Abstract differential equations of elliptic type with general Robin

boundary conditions in Hölder spaces: non commutative cases
Rabah Mohammed*, Haoua Rabah 2 and Andasmas Maamar 3
2
Department of Mathematics/ Research Faculty of Exact and Computer Sciences and, University of Abdelhamid Ibn Badis
Mostaganem, Algeria.
1
Department of Technical Sciences/ Research Faculty of Exact and Computer Sciences and , University of Abdelhamid Ibn
Badis Mostaganem, Algeria.
3
Department of Mathematics/ Research Faculty of Exact and Computer Sciences and, University of Abdelhamid Ibn Badis
Email: *mrabah1980@gmail.com
Abstract – In this paper, we prove new results on second-order operational differential equations of elliptic
type with general Robin boundary conditions in a non-commutative setting. The study is developed in
Hölder spaces under some natural assumptions generalizing those of M. Cheggag and his colleagues in
2008, we give necessary and sufficient conditions on the data to obtain a unique strict solution satisfying
the maximum regularity property.
Keywords – Abstract differential equation, Robin boundary conditions, analytic semigroup, maximal regularity, non
commutative cases
I. INTRODUCTION AND HYPOTHESES Dunford's functional calculus. The techniques

This paper is devoted to study the following used are based on many works relating to the study
general problem of differential equations abstract posed in Banach
𝑢′′ (𝑥) + 𝐴𝑢(𝑥) − 𝜔𝑢(𝑥) = 𝑓(𝑥), 𝑥 ∈]0,1[ spaces. The method is essentially based on Dunford
{𝑢′ (0) − 𝐻𝑢(0) − 𝜇𝑢(0) = 𝑑0 (1.1) calculus, interpolation spaces, the semi-group
𝑢(1) = 𝑢1 , theory and some techniques as in [1]. Our main
ellipticity assumption is the following:
with 𝑓 ∈ 𝐶 𝜃 ([0,1]; 𝑋), 0 < 𝜃 < 1, where 𝑋 is
[0, +∞[⊂ 𝜌(𝐴) and ∃𝐶𝐴 > 0 :
a complex Banach space, 𝑑0 , 𝑢1 are given elements 𝐶𝐴
in 𝑋 and 𝐴 is a closed linear operator of domain ∀𝜔 ⩾ 0, ∥(𝐴 − 𝜔𝐼)−1 ∥𝐿(𝑋) ⩽ .
𝐷(𝐴) are not necessarily dense in 𝑋. 𝐻 is a closed 1+𝜔
Note that 𝐷(𝐴𝜔 ) = 𝐷(𝐴) 𝑎𝑛𝑑 𝐷(𝐻𝜇 ) = 𝐷(𝐻).
linear operator in 𝑋, 𝜔, 𝜇 are complex parameters.
Here we do not assume the density of 𝐷(𝐴) in 𝑋. It
Set: 𝐴𝜔 = 𝐴 − 𝜔𝐼 and 𝐻𝜇 = H + μI
is well known that 𝑄 = −√−𝐴 and 𝑄𝜔 =
We will seek for a strict solution 𝑢 to (1), i.e. a
function 𝑢 such that: −√−𝐴 + 𝜔𝐼 are well defined and generate analytic
2
𝑢 ∈ 𝐶 ([0,1]; 𝑋) ∩ 𝐶([0,1]; 𝐷(𝐴)) semi-groups(𝑒 𝑥𝑄 )𝑥⩾0, not necessarily strongly
{
𝑢(0) ∈ 𝐷(𝐻𝜇 ). continuous in 0, avec ̅̅̅̅̅̅̅̅
𝐷(𝑄) = 𝐷(𝐴)̅̅̅̅̅̅̅.
III. RESULTS
II. MATERIALS AND METHOD
We obtain the following theorem as a results.
This modest work uses a lot functional
analysis tools, in particular semi group theory,
the theory of interpolation, the theory of sums of Theorem: Assume (1.2). Let 𝑓 ∈ 𝐶 𝜃 ([0,1]; 𝑋)
linear operators and which 0 < 𝜃 < 1 and 𝑑0 , 𝑢1 ∈ 𝑋. Then, for any
27
Mohammed et al., Abstract differential equations of elliptic type with general Robin boundary conditions in Hölder spaces: non commutative
cases, ICEANS 2022, Konya, Turkey
𝜔 ≥ 𝜔1 , the problem (1.1) has a unique solution

satisfying the maximal regularity property 𝑢′′ , 𝐴𝜔 ∈
𝐶 𝜃 ([0,1]; 𝑋), if and only if
1. (𝑄𝜔 − 𝐻)−1 [𝑑0 − 𝑄𝜔 −1 𝑓(0)] ∈ 𝐷(𝑄𝜔 2 ).
2. 𝑄𝜔 2 (𝑄𝜔 − 𝐻)−1 [𝑑0 − 𝑄𝜔 −1 𝑓(0)] +
𝑓(0) ∈ 𝐷𝑄 (𝜃, +∞).
3. 𝑢(1) ∈ 𝐷(𝑄𝜔 2 ).
4. 𝑄𝜔 2 𝑢1 + 𝑓(1) ∈ 𝐷𝑄 (𝜃, +∞).
IV. CONCLUSION
We obtained new and different results on
the results of M. Cheggag in 2008 and 2012,
and this shows the role of the domain in
which the study of the problem is done, as
well as the influence of noncommutative on
the result and also the inclusion of domains
REFERENCES
[1] A. V. Balakrishnan, “Fractional

Powers of Closed Operators
and the Semigroups Generated by them,” Pacific J.
Math., 10 (1960), 419-437.
[2] R. Haoua and A. Medeghri, “New results on abstract
elliptic problems with general Robin boundary
conditions in Hölder spaces: non commutative cases,”
Electronic Journal of Di¤erential Equations. Vol. 2022
[3] S. G. Krein, “Linear Differential Equations in Banach
Spaces,” Moscou, 1967.
[4] A. V. Kuyazyuk, “The Dirichlet problem for second
order differential equations with operator coefficient,”
(Russian) Ukrain Math, Zh, 37 (1985), n. 2, 256-273.
[5] R. Labbas, “Problèmes aux limites pour une équation
différentielle abstraite de type elliptique,” thèse d’état,
Université de Nice (1987).
[6] C. Martinez and M. Sanz, “The Theory of Fractional
Powers of Operators,” North Holland, Mathematics
studies 187, 2001.
28
Natural Sciences
Farklı Pişirme Yöntemleri ve Bazı Gıdaların Kalite Özellikleri Üzerine

Etkileri
Nuran ERDEM1* ve Süleyman GÖKMEN 3
1
Gıda İşleme Bölümü Güzelyurt Meslek Yüksekokulu, Aksaray Üniversitesi, Türkiye
2
Gıda İşleme Bölümü Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Türkiye
*
(nuran.erdem42@gmail.com)
Özet – Gıda, insan yaşamı için öncelikle hayatta kalmak, sonra çalışmak, üretmek, düşünmek, gelişmek
için enerji kaynağıdır. Gıdanın pişirilmesi sonucunda; çiğnenebilir, sindirilebilir ve zararlı maddelerden
arındırılmış güvenilir gıda sağlanması ile birlikte duyusal organlara hitap eden, iştah açan, yemeği bir keyfe
dönüştüren değişimler ortaya çıkmaktadır. Gastronomi bilim dalı farklı disiplinler ile beslenmesinin yanı
sıra, içinde gıda sosyolojisi, psikolojisi, yönetim, satış, pazarlama ve müşteri memnuniyeti gibi sosyal
bilimler ile gıda kimyası, mikrobiyoloji, gıda mühendisliği vb. fen bilimleri yer almaktadır . Isı ile
etkileşime giren gıdalarda fiziksel ve kimyasal ve değişimler ortaya çıkarak; gıdaların tat, renk, koku, doku
ve besin değerlerinde değişimler görülmektedir. Gıda gruplarında doğru pişirme yöntemi uygulanadığında,
gıdaların lezzet ve kalitesinin artırılması mümkün olabilmektedir. Pişirme, bir ısı kaynağından gelen
enerjinin gıdalara aktarılması suretiyle dokuların yumuşatılarak gıdaların yenilebilirliğinin artırılması,
toksik bileşikler ve mikroorganizmaların inaktive edilmesi, renk ve lezzet bileşenlerinin ortaya çıkarılması
amacıyla uygulanan işlemleri kapsamaktadır. Isı iletimi kondüksiyon, konveksiyon ve radyasyon olarak 3
farklı şekilde gerçekleşmektedir. Bu çalışmada kullanılan araçlara göre ısıl iletim yöntemleri açıklanmış ve
gıdaya göre uygulanan pişirme yöntemleri hakkında bilgi verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: pişirme yöntemleri, ısı iletim metotları, gıda uygulamaları
I. GİRİŞ Anahtar Kelimeler: pişirme yöntemleri, ısı iletim

Pişirme, bir ısı kaynağından gelen enerjinin metotları, gıda uygulamaları
gıdalara aktarılması suretiyle dokuların Muhafaza ve duyusal özelliklerinin geliştirilmesi
yumuşatılarak gıdaların yenilebilirliğinin amacıyla gıdalara antik çağlardan itibaren çeşitli
artırılması, toksik bileşikler ve işlemler uygulanmaktadır. Gıdaların pişirilmesi bu
mikroorganizmaların inaktive edilmesi, renk ve uygulamalardan en yaygını olup, farklı kültürlerin
lezzet bileşenlerinin ortaya çıkarılması amacıyla farklı pişirme teknikleri bulunmaktadır. Buharda
uygulanan işlemleri kapsamaktadır. Isı iletimi pişirme, haşlama ve kızartma Batı toplumlarında az
kondüksiyon, konveksiyon ve radyasyon olarak 3 yağda pişirme (stir-frying),Çin’de ise yaygın
farklı şekilde gerçekleşmektedir. Bu çalışmada uygulanmaktadır (Liu ve Li, 2000; Zhao ve ark.,
kullanılan araçlara göre ısıl iletim yöntemleri 2019). Pişirme, gıdalara belirli amaçlar
açıklanmış ve gıdaya göre uygulanan pişirme doğrultusunda kontrollü olarak ısı verilmesi
yöntemleri hakkında bilgi verilmiştir. uygulamasıdır (Obuz ve ark., 2002). Başka bir
29
Nuran ERDEM vd., Farklı Pişirme Yöntemleri ve Bazı Gıdaların Kalite Özellikleri Üzerine Etkileri, ICEANS 2022, Konya, Turkey
tanıma göre pişirme; ateşin etkisi ile gıdaların Pişirme yöntemleri farklı bakış açıları ile farklı
fiziksel, kimyasal kompozisyonunun ve tadının, şekillerde sınıflandırılarak incelenmiştir. Sökmen
insanların iştahını açacak düzeyde ve sindirimi (2011) tarafından pişirme yöntemleri, nemli ısı ve
kolaylaştıracak şekilde de değiştirilmesidir. Çünkü kuru ısı olmak üzere ikiye ayrılırken, Maviş (2008)
pişirme ile yiyeceğin rengi, görüntüsü, kokusu, tadı, tarafından sulu pişirme, kuru pişirme ve mikro
yapısı, hacmi ve ağırlığında değişiklikler ortaya fırında pişirme yöntemi olarak üçe ayrılarak
çıkmaktadır (Türkan, 2010). değerlendirilmiştir. Bazı yazarlar tarafından ise
Pişirme, bir ısı kaynağından gelen enerjinin sadece haşlama, kızartma gibi pişirme yöntemleri
gıdalara aktarılması suretiyle dokuların gruplandırılarak açıklanırken, bazı yazarlar da bir
yumuşatılarak gıdaların yenilebilirliğinin sınıflandırma yapmadan pişirme yöntemlerini
artırılması, toksik bileşikler ve birlikte incelemişlerdir(Maviş, 2008;Gürman,
mikroorganizmaların inaktive edilmesi, renk ve 2006; Gökdemir, 2009; Sökmen, 2011).
lezzet bileşenlerinin ortaya çıkarılması amacıyla Çalışmamızda pişirme yöntemleri Şekil 1’de
uygulanmaktadır (Fennema, 1996; McGee, 2004). görüldüğü üzere üç başlık altında incelenmiştir.
Haşlama, buharda pişirme, kızartma, soteleme,
fırınlama, mikrodalga ile pişirme, sousvidepişirme
vb. farklı pişirme yöntemleri gıdaların sahip olduğu
fitokimyasal maddeler ve biyoaktif özellikler
üzerinde olumlu veya olumsuz etkiler
oluşturmaktadır (Bernhardt veSchlich, 2006). Bu
değişiklikler pişirme sıcaklığı, basınç ve zamana
bağlı olup, pişirme yöntemi genellikle son ürünün
besin değeri ve duyusal nitelikleri, enerji ve zaman
ihtiyacına göre belirlenmektedir (Koç ve ark.,
2017).Besinlerin pişirilmesinde kullanılan
yöntemler tek başına kullanılabildiği gibi kombine
edilerek uygulanabilmektedir. Gıdaların nasıl
pişirilmesi gerektiği, bileşimine ve ısı kaynağının
türüne göre de belirlenebilmektedir (Hunter ve
Tinton, 2011).
Gıda, insan yaşamı için öncelikle hayatta kalmak,
sonra çalışmak, üretmek, düşünmek, gelişmek için
enerji kaynağıdır. Gıdanın pişirilmesi sonucunda; Şekil 1. Pişirme Yöntemlerinin Sınıflandırılması
çiğnenebilir, sindirilebilir ve zararlı maddelerden
arındırılmış güvenilir gıda sağlanması ile birlikte 1.1. Kullanılan Araçlara Göre Pişirme
duyusal organlara hitap eden, iştah açan, yemeği bir Yöntemler
keyfe dönüştüren değişimler ortaya çıkmaktadır. Gıdaların pişirebilmesi için, bir ısı kaynağı
Gastronomi bilim dalı farklı disiplinler ile tarafından üretilen ısının gıdalara aktarılması
beslenmesinin yanı sıra, içinde gıda sosyolojisi, gerekmektedir. Kullanılan araçlara göre farklılıklar
psikolojisi, yönetim, satış, pazarlama ve müşteri görülmekle beraber, üç farklı şekilde karşımıza
memnuniyeti gibi sosyal bilimler ile gıda kimyası, çıkmaktadır (Ünver, 1987; Aktaş ve Özdemir,
mikrobiyoloji, gıda mühendisliği vb. fen bilimleri 2012).
yer almaktadır (Scarpato, 2002; Öney, 2016). Isı ile 1.1.1. İletim (Kondüksiyon)
etkileşime giren gıdalarda fiziksel ve kimyasal ve Kondüksiyon yöntemi, ısının bir kap vasıtasıyla
değişimler ortaya çıkarak; gıdaların tat, renk, koku, gıdalara ulaştırılmasıdır (Aktaş ve Özdemir, 2012).
doku ve besin değerlerinde değişimler Kondüksiyonda; ısı, birbiriyle direkt temas halinde
görülmektedir(Eryılmaz, 2004). Gıda gruplarında bulunan bir maddeden diğerine doğru hareket
doğru pişirme yöntemi uygulandığında, gıdaların etmektedir(Labensky ve Hause, 1999).Derin
lezzet ve kalitesinin artırılması mümkün olmayan sığ kızartmalar, soteler ve tava kızartmaları
olabilmektedir (Dölkeleş, 2010). kondüksiyonla ısı transferi gerçekleşen
1. Pişirme Yöntemleri
30
pişirme yöntemleri arasında yer almaktadır(Maviş, ömürlerinin uzun olmasından dolayı bakım
2008). Izgara pişirmede, açık ateş veya kor haline masraflarının düşmesi, personel ihtiyacının düşük
gelmiş kömürden kaynaklanan öncelikle termal olması ve çevre dostu bir teknoloji olması yer
radyasyon, ardından ızgara telinin ısınması ve almaktadır (Schlegel, 1992).
gıdaya temas eden bölgelerden iletim yolu ile ısı İnfrared (kızılötesi) pişirme veya diğer bir değişle ısı
aktarımı gerçekleşmektedir (Aguilera, 2018). radyasyonu, gıdaların dışarıdan üretilen ve gıda
1.1.2. Taşınım (Konveksiyon) yüzeyleri tarafından absorbe edilen ışın enerjisiyle
Konveksiyonda ısı; sıvı veya gaz akışkan ısıtılmasıdır. Uygulanan radyasyonun bir kısmı, gıdalar
içerisinde transfer olmaktadır. Diğer bir ifadeyle, tarafından absorbe edilirken, diğer kısmı ise yansımaya
hareket halindeki gazlar ve sıvılar içerisindeki ısı uğramaktadır. İnfrared ısıtmada, gıda işleme tekniği
transferine konveksiyon adı verilmektedir (Culinary olarak kullanılabilir elektromanyetik spektrum 0.5- 100
Fundamentals, 2006). Konveksiyonla ısı yüzey ve μmdalga boyu arasında bulunmaktadır. İnfrared pişirme
hava akımı ile ısı kaynağından gıdaya doğru koşulları
yayılmaktadır. Gıda ısıtıldığında, içerisindeki 3 farklı şekilde, farklı dalga boyunda
moleküller daha hızlı titremektedir. Konveksiyon uygulanmaktadır. Yakın dalga boyları (0.5- 1.4 μm)
fırınların birçoğunda ısı transferi için genellikle 1000˚C’nin üzerindeki sıcaklıklarda, uzak dalga boyları
hava ve buhar kullanılmaktadır (Quintero Fuentes (>3.0 μm) 400˚C’nin altındaki sıcaklıklarda ve orta
1997).Gıdaların fırın içerisinde pişirilmesi, yayılım dalga boyları (1.4- 3.0 μm)bu iki sıcaklık değeri
yolu ile pişirme türüne örnek olarak arasındaki değerler kullanılmaktadır
gösterilebilmektedir. Ayrıca haşlama, buharda (Troy ve ark., 2016; Fellows, 2009; Skjoldebrand,
pişirme ve derin kızartma da yayılım yöntemine 2001)
örnek olarak verilebilmektedir (Küçükaslan, 2011: 1.1. Gıda Üretimine Göre Pişirme
202; Aktaş ve Özdemir, 2012:216). Yöntemleri
1.1.3. Işınım (Radyasyon) Gıda üretimine göre pişirme yöntemleri Şekil 2’de
Radyasyon yolu ile pişirme için, iletim veya görülmektedir.
taşınımdan farklı olarak ısı kaynağı ile gıdanın
fiziksel temasta olması gerekmemektedir. Enerji,
gıdaya çarpan ısı veya ışık dalgalarıyla
iletilmektedir. Mutfaklarda kızılötesi (infrared) ve
mikrodalga (microwave) olmak üzere iki farklı ışın
kullanılmaktadır. Mikrodalga fırınlarda üretilen
mikrodalga ışınları ile, gıdalara enerji kısa ve
yüksek frekanslı dalgalar halinde gönderilmektedir.
Mikrodalga ışınları emen gıda molekülleri,
titreşmeye başlamakta ve sürtünmeyle beraber ısı
ortaya çıkmaktadır (Culinary Fundamentals, 2006).
Mikrodalga ısıtma teknolojisi, gıdaların işlenmesi
için endüstriyel boyutta kullanılan, ayrıca gıdaların
birkaç dakika içerisinde yeniden ısıtılma veya
pişirilme yeteneğinden dolayı,
evlerde kullanılabilen dielektrik ısıtma yöntemidir.
Mikrodalga enerjisi, 300 MHz ile 300 GHz
aralığında frekansa sahip iyonize olmamış Şekil 2. Gıda Üretimine Göre Pişirme Yöntemler
elektromanyetik ışınımdır(Bozkır, ve ark., 2014;
Guo ve ark., 2017).Mikrodalga teknolojisinin 1.1.1. Kuru Isıda Pişirme Yöntemleri
faydaları arasında; gıda kalitesinin geliştirilmesi, raf Kuru ısıda pişirme yönteminde ısının sıcak hava,
ömrünün koruyucu madde kullanılmaksızın sıcak yağ, sıcak metal veya yayılma yoluyla gıdalara
uzatılması, gıdaların doğal görünüşünün, aktarılması sonucu gıdaların pişirilmesini sağlayan
tazeliğinin, tat ve aromasının muhafazası, uzun raf yöntemlerdir. Kuru ısıda pişirme yöntemlerinde,
ömrüne bağlı dağıtım maliyetlerinin düşmesi, enerji gıdaların bileşimindeki suyun bir kısmının
tasarrufu sağlanması, magnetronların kullanım buharlaşması nedeniyle gıdaların tadı daha güçlü
31
bir şekilde ortaya çıkmaktadır (Aktaş ve Özdemir, Dumanlanma noktası, ısıtılan bir yağdan uçucu
2012). Kuru pişirme sonucu ortaya çıkan dış kabuk bileşiklerin duman şeklinde ayrılmaya başladığı
ve lezzet verici uçucu bileşikler tüketici açısından sıcaklık olarak tanımlanmaktadır (Yılmaz ve
tercih edilen özelliklerdir (Babür ve Gürbüz).Ete Aydeniz 2014). Yüksek sıcaklık derecelerinde,
yüksek kuru ısı uygulanması sonucu, pişirme yağların parçalanarak duman oluşturması nedeniyle,
kayıplarını artırarak zararlı etkilere neden olmasına dumanlanma noktası düşük olan yağlar kızartma
rağmen, pişirme sıcaklığının artması ile serbest yapımında kullanılmamalıdır (Yiğit ve Duran
amino asit konsantrasyonu artmakta, et lezzetinin 1997). Yağda kızartma işleminde, kızartma süresi
yoğunlaşmasına neden olmaktadır (Serdaroğlu ve arttıkça ortaya çıkankarsinojenik bileşik miktarı
Değirmencioğlu 2002). artmaktadır (Xuewei, JingandZhiliang 2016).
1.1.1.1. Sote Pişirme (Az Yağda Pişirme-Saute) Kızartmalar için ayçiçek, mısırözü yağı vb.
Az yağ içerisinde eşit ve küçük parçalar halinde dumanlanma noktası yüksek rafine yağların tercih
kesilmiş gıdaların 160-240 ˚C’de hızlı bir şekilde edilmesi önemlidir. Yağ içerisinde kalan gıda
pişirilmesi yöntemidir. Sote asıl pişirme yöntemine parçaları, yağın dumanlanma noktasını düşürmesi
hazırlık olması için hafif bir kızartma işlemi nedeniyle, yağdan uzaklaştırıldığı ve doğru
gerektirmekte ve genellikle sebzelere koşullarda saklandığı sürece kızartma yağı 2-3 defa
uygulanmaktadır (Yiğit ve Duran 1997; Kaya kullanılabilmektedir. Pişirme esnasında yağ, uzun
2000).Özellikle Uzak Doğu mutfaklarında et, balık süre yüksek ısıya maruz bırakılmamalı ve sıcaklığı
vb. gıdaların pişirilmesi için uygulanmaktadır. sık sık kontrol edilmelidir (Baysal, 2018).
Yöntemde mutajenik ve 1.1.1.2.1. Az Yağda Kızartma (Pan-frying)
Kanserojenik heterosiklikaminlerin (HA) Isının eşit şekilde dağılmasını sağlayan, kalın
oluşumunda, pişirme yöntemi, süre, sıcaklık, pH, tabanlı ve fazla derin olmayan yayvan bir tava
gıdaya kaplama uygulanıp uygulanmaması ve yağ kullanılmalıdır. Pişirme esnasında yağın kızgın
oranı gibi etkenler önemli rol oynamaktadır(Babür olması sağlanarak, gıdanın yağ çekmesi
ve Gürbüz, 2015). engellenmektedir. Ancak yağın aşırı kızgın olması,
1.1.1.2. Kızartma gıdanın dış yüzeyinin yanması, iç yüzeyinin çiğ
Kızartma, gıdaların 150-190°C yağ içerisinde kalması ve yağın dumanlanmasına neden
pişirilmesi işlemi olup işlem sırasında; yağ ve olmaktadır (Aktaş ve Özdemir, 2012).Kızartma
gıdalarda, besin değeri bakımından değişimler yapılan yağın sıcaklığı iyi ayarlanmalı, kritik
ortaya çıkmaktadır. Uzun süre yüksek ısıya maruz sıcaklık (dumanlanma noktası) aşılmamalıdır
kalan yağlar, tekrar tekrar kullanıldığında sağlığa (Koçak, 2012). Bu nedenle yağın sıcaklığının
zararlı bileşikler meydana gelmektedir (Choe ve ayarlanmasında dikkatli olunmalıdır. Genellikle
Min, 2007; Hosseini ve ark., 2016). Bu reaksiyonlar yağ 160-180 °C arasında kullanılmaktadır. Yöntem
sonucu peroksitler, aldehitler, ketonlar, çeşitli ile genellikle bağ dokusu yumuşak etler, genç av ve
hidrokarbon monomer ve polimerleri gibi uçucu kümes hayvanları etleri, sakatatlar, balık (fileto ve
olmayan polar maddeler oluşmaktadır(Depren, dilim halinde) ve hamur işleri pişirilmektedir.
2008). Polar maddelerin sağlık üzerindeki etkileri; (Aktaş ve Özdemir, 2012).
polar bileşiğe ve polar maddelerin elde edildiği yağ 1.1.1.2.2. Derin Yağda Kızartma (Deep-frying)
türüne göre değişmektedir (Yuan ve ark., 2020). Yöntemde gıdalar, etrafı kaplanacak şekilde yağa
Polar maddeler, toksik etkileri nedeniyle birçok daldırılarak pişirilmektedir. Yüksek ısı temas etmesi
hastalığa neden olabilmektedir (Li ve ark., 2016). nedeniyle gıdalar kısa sürede pişirilebilmektedir
Kızartma yöntemi ile gevrek yapıda kabuk (Aktaş ve Özdemir, 2012). Yöntemde ısıyı eşit
oluşumu kızartılmış gıdaların en hoşa giden dağıtılabilecek çift tabanlı tava veya fritöz adı
özelliklerinden biridir. Gıdaya yağın nüfuz verilen küçük bir çapa sahip, derin, uygun tel sepeti,
etmesiyle ilişkili bu yapının oluşumunu; ısıtılmış termostatlı ısıtıcısı bulunan kızartma kaplarının
yağın sıcaklığı, kızartma süresi, kullanılan yöntem kullanılması gerekmektedir. Yağ sıcaklığının 160-
(derin yağda, az yağda, ev tipi/endüstriyel tip 180°C arasında ayarlanması gerekmektedir. Soğuk
kızartma vb.), gıdanın ağırlığı ve yüzey alanının yağ içerisine atılan gıdalar, yağ çekmesi nedeniyle
kızartma yağının hacmine oranı ve yağ kaynağı kolay kızarmamakta ve
gibi birçok faktör etkilemektedir (Goni ve ark., şekil bozukluğu ortaya çıkmaktadır (Küçükaslan,
1997). 2011).
32
Yönteme patates kızartması ve soğan halkası örnek gerekli iken, hamur işlerinin fırında pişirilebilmesi
olarak verilebilmektedir (Gürman, 2006; için gıdanın etrafında güçlü bir hava dolaşımı
Küçükaslan, 2011; Gökdemir 2012). Pişirme gerekmektedir (Gisslen, 2011).
yöntemlerinin tamamında olduğu gibi kızartma 1.1.2. Sulu Pişirme Yöntemleri
yönteminde de pişirme sıcaklığı arttıkça oluşan Gıdaların su veya suya benzer bir sıvı içerisinde
mutajenik/karsinojenik bileşik miktarı artmaktadır pişirilmesine esasına dayanmaktadır. Sıcaklık
(Gölükçü ve Tokgöz 2014). gıdalara bir sıvı veya buhar aracılığıyla
1.1.1.3. Izgarada Pişirme (Grilling /Broilling) iletilmektedir(Aktaş ve Özdemir, 2012).Diğer
Gıdaların kömür, gaz veya elektrikle çalışan ve yöntemlerle kıyaslandığında, pişirme yöntemleri
alttan ısıtılan bir ızgarada pişirilmesi esasına arasında en kolay uygulanabilen yöntem sulu
dayanmaktadır. Yöntem sayesinde gıdalar üzerinde, pişirme yöntemidir. Yöntemde tercih edilecek
yüksek sıcaklık nedeniyle kızarmış tabaka suyun miktarı, tercih edilen gıda ve pişirme kabı
oluşmakta ve gıdaların lezzeti artmaktadır (Aktaş ve boyutlarına göre belirlenmektedir. Gıdaların
Özdemir, 2012:222).Izgarada pişirilen gıdanın en ısıtılması veya pişirilmesi sos veya su yardımıyla
büyük çekicilik kaynağı, yanık çizgili özel izidir gerçekleşmektedir. Pişirme yönteminin
(Labensky, 1999). Kömür, gaz veya elektrik adlandırılması, suyun ısıtıldığı sıcaklık değerine
kullanılan ızgarada pişirme yönteminde, 150-250℃ göre değişebilmektedir. Sağlıklı beslenme
arasındaki yüksek sıcaklık gerekmektedir (Eraslan, açısından değerlendirildiğinde, kızartma veya
2012).Kömür kullanımı tercih ediliyorsa, kavurma yöntemlerine göre daha fazla tercih
koklaştırılarak (kömürün herhangi bir dış etki ile edilmektedir (Türkan, 2012).
bünyesindeki gazların azalması sonucu poröz bir hal 1.1.2.1. Sıcak Su İçerisinde Pişirme
alması) elde edilen kömür kullanılmalıdır (Bayındır (Poaching-Poache)
Gümüş, 2019). Etler ızgara şeklinde pişirilmesi Gıdaların 70-80°C’de bir sıvı içerisinde
esnasında et ile ateş arasındaki mesafenin eti pişirilmesi esasına dayanmaktadır. Yöntem ile
yakmayacak şekilde ayarlanması gerekmektedir. genellikle yumurta gibi hassas gıdalar ile bağ
Ayrıca etlerin çok yüksek sıcaklık değerlerinde, dokusu yumuşak etler, balıklar vb. gıdalar
uzun süre pişirilmemesine dikkat edilmelidir pişirilmektedir. Haşlama yöntemine göre daha
(Koçak, 2012). Farklı ortamlarda yetişen (tatlı su, düşük ısı kullanılma nedeni, bağ dokusu yumuşak
deniz, kültür) levrek balıklarının,3 farklı pişirme olan ürünlerin kaynama esnasında oluşan
yöntemiyle (yağda, ızgarada, fırında) pişirildiği bir kabarcıklardan dolayı parçalanmasının
çalışmada, tüm balık grupları için en uygun pişirme engellenmesidir. Yöntemde suyun dibinde oluşan
yöntemi olarak ızgarada pişirme yöntemi küçük kabarcıkların, su yüzeyine yükselmeden dip
önerilmiştir (Şen ve Uçar, 2021). kısımlarda yok olması gerekmektedir. Çılbır bu
1.1.1.4. Fırında Pişirme (Roasting, Baking) yöntemle hazırlanan gıdalara en güzel örnektir
Genellikle pastalar, ekmekler vb. unlu gıdaların (Aktaş ve Özdemir, 2012; Sarıoğlan ve ark., 2020).
pişirilmesinde kullanılan tekniktir. Fırınlarda ısının 1.1.2.2. Kaynama Derecesinin Altında Pişirme
eşit dağılımı oldukça önemlidir. Konvansiyonel (Simmering)
fırınlardaki fan sistemi, ısının eşit dağılmasına Gıdaların su içerisinde kaynamadan hafif ateşte
imkân vererek daha lezzetli gıdalar elde pişirilmesi esasına dayanmaktadır (Dölkeleş, 2010).
edilmektedir (Gökdemir, 2003).Baking ve rosting Yöntemde 85°C ile 96°C arasındaki kaynamayan su
olarak da adlandırılmakla birlikte kullanılan sıcaklıkları kullanılmaktadır. Genellikle et suları ve
gıdalara (etler, sebzeler, kuru gıdalar) göre farklılık et suları ile hazırlanan soslar ve çorbalar simmering
göstermektedir. Kuru gıdalar ile hazırlanan yöntemi ile hazırlanmaktadır (Sökmen, 2011;
ürünlerin fırında pişirilmesibaking olarak ifade Sarıoğlan ve ark., 2020).
edilmekte olup, bunlar haricindeki gıdaların fırında 1.1.2.3. Haşlama (Kaynatma-Boiling)
pişirilmesinde “roasting” veya “baking” olarak Haşlamada gıdalar 100˚C üzerinde bulunan bir
adlandırılması arasında fark bulunmamaktadır sıvı içerisinde pişirilmekte olup, sıvı olarak
(ATK, 2012; Gavin, 2018). genellikle su veya et suyu kullanılmaktadır.
Fırında pişirme yöntemleri, et ve unlu mamüller Haşlama işlemi sıvının hızlı şekilde kaynatılması ile
için değişiklik gösterebilmektedir. Etlerin fırında yapılabileceği gibi kısık ateşte yavaş yavaş
pişirilebilmesi için genellikle marinasyon işlemi pişirilerek dolayısıyla kaynama noktasının
33
altındaki sıcaklıklarda da yapılabilmektedir (Kaya Türk mutfağında kullanılmaktadır. Sebzelerin yanı

2000). Ağzı kapalı kaplarda uygulanması ile daha sıra yöntemle ekmek de pişirilmektedir. Çukmin adı
kısa sürede gerçekleşmektedir. Tüm gıda çeşitleri verilen kurabiye şeklindeki ekmek, Steaming yöntemi
için kullanılabilen bir pişirme tekniği olarak bilinen ile hazırlanan ekmek çeşitleri için iyi bir örnek
yöntem, bağ dokusu sert etler, kuru baklagiller, oluşturmaktadır (Demirgül, 2018).
makarna ve püre yapılmak istenen sebzelere Az Sıvıda Pişirme (Braising-Steawing) Braising
uygulandığında iyi sonuçlar alınmaktadır (Eraslan, gıdaların kapalı bir kap içerisinde, düşük sıcaklıkta, çok
2012). Yöntemin en önemli yararı, gıdanın az sıvı ile uzun süre pişirme anlamına gelmektedir
içerisindeki nişasta, selüloz, protein veya lifli (MEGEP, 2006; Gökdemir, 2012). Özellikle büyük
yapının kırılmasıyla gıdaların daha yumuşak bir parça etler ve sebzelerin pişirilmesi için
yapı kazandırmasıdır. Aynı zamanda sert ve ideal bir yöntem olduğu
kalitesiz etleri damak tadına uygun ve sindirilebilir bilinmektedir. Bunlar haricinde eti sıkı ve büyük
hale getirmekte, bakteri içeriğini yok etmekte, balıklar için de
lezzetli ve besleyici sular (stock) elde edilmektedir kullanılabilmektedir. Braising tekniği sert
(Eraslan, 2012).Sağlık açısından da önerilen etlerin yumuşatılması ve gevşetilmesi için de
haşlama yöntemi ile bazı pişirme kayıpları ve kullanılmaktadır (Gökdemir, 2012). Gıdalar büyük
heterosiklikaminlergibi kanserojen madde oluşumu parçalar halinde pişiriliyorsa braising, küçük doğranmış
önlenebilmektedir (Çiçek ve Bulgan, parçalar halinde pişiriliyorsa stewing yöntemi adını
2013).Haşlama yöntemi; konserve üretiminde ısıl almaktadır (Aktaş ve Özdemir, 2012).Küçük parça etler
işleme kadar geçen sürede enzimatik değişimleri ve balıkları stewing yöntemiyle pişirmek
engellemek, kurutma işleminde enzimlerin olumsuz mümkün olabilmektedir.
etkisini kurutma sonuna kadar engellemek, Hazırlanacak gıda, çok az yağ ilavesi ile sote
dondurarak muhafazada ise tüketime kadar edilmektedir. Belirli bir süre pişirildikten sonra isteğe
enzimlerin etkisini önlemek için uygulanmaktadır. göre çeşitli et suları
Bu işlemler ile enzimler inaktif hâle getirilmektedir. ilave edilerek pişirilmesine
(Cemeroğlu, 2011). devam edilmektedir (Gökdemir,
Yüksek sıcaklık kullanımı veya uzun süre (>10 2012).
dk) haşlama sonucu, proteinlerden oluşan hidrojen 2.2.2. Diğer Pişirme Yöntemleri
sülfürün demir ile birleşmesi sonucu yumurta sarısı Gelişen teknoloji ve üretilen yeni aletler ile birlikte
etrafında yeşil halka oluşmaktadır. Oluşan demir geleneksel pişirme yöntemleri arasına yeni yöntemler
sülfür bileşiği kötü koku ve kötü bir görünüme de eklenmiştir. Bunlar arasında, vakumlayarak pişirme
sebep olmaktadır. Bu durum demir ve sülfür Ağartma (Blanching) gibi yöntemler yer almaktadır
kullanılabilirliğine etki etmemekte; fakat (William, 2011).
yumurtanın sindirimi zorlaştırmakta ve B grubu SousVidePişirme Yöntemi (Vakumda Pişirme)
vitaminlerinde kayıplar oluşturmaktadır (Merdol ve Tüketici beklentisi gıdanın ilk tazeliğini koruyarak,
ark., 2014). daha az koruyucu madde ilavesiyle raf ömrünü artırıcı
1.1.2.4. Buharda Pişirme (Steaming) metotların geliştirilmesi eğilimindedir. Sousvide
Yöntemde gıdalar üst üste konulmuş iki kap yöntemi raf ömründe olumlu gelişmeler sağlamakta
içerisinde pişirilmektedir. Altta kaynayan tencere olup gıda paket içerisinde pişirilmiş olduğundan kısa bir
direkt ateş ile temas halinde iken, üstteki kapta ısıtma işlemi sonrasında doğrudan tüketilebilmektedir
bulunan gıdalar kaynama sonucu oluşan buhar ile (Schellekens ve Martens, 1992; Han, 2000; Kılınç ve
pişirilmektedir (Aktaş ve Özdemir, 2012). Yöntem Çaklı, 2001; Purma ve Serdaroğlu, 2006; Mol ve
bağ dokusu gevşek çabuk pişen etler ve sebzelerde Özturan, 2009; Çağlak, 2009).
kullanılmaktadır. (Gökdemir, 2012). Basınçlı ve Sousvide yöntemiyle yapılan çalışmalar, özellikle
basınçsız olarak yaklaşık 200°C’deki buharda kısa laboratuvar ortamında gıdaların mikrobiyolojik ve
sürede pişirilen gıdalar, besin değerin kaybetmeden fizikokimyasal analizine, gıda güvenliğiyle ilgili raf
pişirilmektedir (Dölkeleş, 2010: 224). Yöntem ile ömrü ve pişirme sıcaklığı çalışmalarına odaklanmıştır.
gıdaların rengi değişmemekte ve farklı bir lezzet Dolayısıyla yöntem, gıda mühendisliği, gıda bilimi, fen
ortaya çıkmamaktadır (Gökdemir, 2012: 107). fakültelerinin su bilimleri gibi farklı disiplinlerde pek
Steaming yöntemi en sağlıklı pişirme yöntemleri çok araştırmaya konu olmuştur (Alpaslan ve ark., 2018;
arasında yer almakta olup çok eski zamanlardan beri Borremans, 2016; Özer ve ark., 2016). Sousvide pişirme
34
yönteminde gıda tam da sunulması gereken sıcaklıkta ve satış aşamalarında soğuk zincirin takibi büyük
pişirilmektedir. Gıdaların yüksek sıcaklıklara maruz önem taşımaktadır. Bu nedenle sıcaklık
kalmaması, dış yapısı ve iç dokusunun bozulmasını dalgalanmalarının ve/veya ara sıra yükselmelerin
önlemekte ve aşırı pişirilmesinden kaynaklı kuruma meydana gelmesine engel olunmalı ve olası sıcaklık
veya fazla pişmişlik durumu görülmemektedir değişimlerinin takip edilmesi için sürekli kontrol ve
(Baldwin, 2008; Kırım, 2009). Bu nedenle, kısa izleme yapılması gerekmektedir (Loey ve ark., 1998).
sürede bozulabilen gıdaların raf ömrü uzatılabildiği Sousvide yöntemi ile gıdaların muhafaza edilmesi
için üretici ve satıcı bakımından ekonomik, tüketici önemli avantajlar sağlamaktadır. Baharat, yağ gibi
bakımından ise kullanışlı gıdalar ortaya çıkmaktadır ilaveler yapılması gıdayı daha cazip hale getirmekte ve
(Creed, 2001; McDonald, 2016, s.10; Mol ve tüketici tarafından istenildiğinde kısa sürede ve kolayca
Özturan, 2009). servise hazır hale gelebilmektedir. Sousvide yöntemi ile
Gıdanın besin değeri ve kalitesine sağladığı katkı, vakum paketleme sayesinde; oksijenden dolayı
mutfak idaresindeki verimlilik sağlayıcı rolü, sağlıklı oluşabilecek bakteri faaliyetlerinin ve paketleme
beslenmek isteyen bilinçli tüketici talepleri, sırasında gıdada oluşabilecek nemlenmenin
kaynakların etkin kullanımı konuları birleştiğinde önlenebilmesiyle mikrobiyal kalite sağlanabilmektedir.
sousvide yöntemi gelecek vadeden bir teknik olarak Ayrıca kalite ve raf ömrüne bağlı olarak yemek
değerlendirilmektedir. 1990’lı yıllardan itibaren fabrikalarında yeniliklere hizmet etmesi, marketlerde
yürütülen sousvide araştırmaları genellikle oksijensiz hazır paketler şeklinde satışa sunulabilmesi ve gıda
ortamda artış gösteren, hastalık yapan gıda sanayinde üreticilerin pazar rekabetini güçlendiriyor
patojenlerine yoğunlaşmış olan gıda güvenliği olması şeklinde sousvide yönteminin avantajları
konularıyla ilgili olmuştur (Gould, 1999; Nyati, belirtilmiştir (Creed ve Reeve, 1998).
2000). Gıda güvenliğinden sonra sousvide ile ilgili 2.2.3.1. Ağartma (Blanching)
olarak, pişirilmiş gıdanın besin değerlerinin, saklama Blanching, ağartma anlamına gelmekte olup şok
koşulları ile birlikte raf ömürlerindeki farklı duyusal haşlama, bir taşım kaynatma, ağartma veya beyazlatma
değişiklerin incelenmesi en fazla üzerinde durulan olarak da adlandırılmaktadır (Türkan, 2010). Çiğ
konular olmuştur (Chiavaro ve ark., 2012; Creed, gıdaların kaynayan suya birkaç dakika süre boyunca
1998; Nyati, 2000; Topal, Pala ve Saygı, 1996). daldırıp çıkartılması şeklinde uygulan ağartma işlemi
Vakum pişirilen gıdaların de uygun sıcaklık ile sebzelerin rengi ortaya çıkarken etlerin kanı ve kiri
aralığında muhafaza edilmesi gerekmektedir. giderilebilmektedir (Öney, 2010).Ağartma yönteminin,
Soğukta muhafaza tekniği gıdaların tazeliğini biyo-kimyasal faaliyetleri yavaşlatmak, iyi bir görünüm
kaybetmeden bozulmasını geciktirmekte olup, uygun sağlamak, sebzelerin rengi, vitamin ve besin
ve etkin bir yöntemdir. Ancak bunun yanı sıra değerlerinin muhafazası ve kıvamının korunmasını
soğutma teknolojisi çeşitli katkı maddeleri veya sağlamak amacıyla kullanılması nedeniyle işlemin
farklı ambalajlama teknikleriyle birlikte yapılması elzemdir (Eraslan, 2011). Temel pişirme
kullanıldığında daha da uzun raf ömrüne sahip yöntemlerinden ziyade bir ön pişirme yöntemi olarak
gıdalar elde etmeyi sağlamaktadır. Çabuk bilinmektedir. Sıvı olarak su veya sıvı yağ kullanılarak
bozulabilen gıdalara soğuk depolamaya alınmadan malzemenin cinsine ve kullanım amacına göre
önce katkı maddeleri ilave edilebilmekte ve böylece farklı şekillerde uygulanabilmektedir. Sıcak
depolama süresince mikroorganizma gelişmesi suda ağartma, soğuk suda ağartma ve yağda ağartma
sınırlandırılabilmektedir. Ancak katkı maddelerinin olarak üç gruba ayrılmaktadır (Eraslan, 2012).
kullanımı için sınır değerler bulunduğu ve birçok
tüketici güvenli düzeyde kullanılmasına karşın Sonuç olarak, gıdaların bileşimine, yapısına ve
kimyasal katkı maddesi içeren gıdaları tüketmekten özelliklerine en uygun pişirme yöntemi seçilmelidir.
kaçındığı için, katkı maddesi kullanımı bazı Bunu yaparken sıcaklık ve sürenin en önemli
uygulamalarda gıda muhafazası için yeterli parametreler arasında olduğu bilinmelidir. Pişirme
olamamaktadır. Bu gibi faktörler soğuk depolanan yöntemlerinde gıdanın besin değerini en az değiştiren,
gıdalarda daha uzun bir raf ömrünün sağlanması için duyusal kalitesini koruyan ve raf ömrü
farklı yöntemler geliştirilmesine yol açmaktadır
(Boyacıoğlu, 1994; Çaklı ve Kışla, 2003). Üretim, süresince gıda kalitesinin sürdürülebilirliğini
depolama, dağıtma sağlaması önemli kriterlerdir. Son zamanlarda bu
kriterleri sağlayan novel pişirme teknolojileri
35
kullanılmaktadır. Bunlar arasında en yaygın sousvideprocessedfoods, i nGhazala, S.edt, SousVideandCook-

kullanılanı sous vide pişirme tekniğidir. Bu tekniğin ChillProcessingforthe Food Industry, An AspenPublishers, Inc.
Gaithersburg, Maryland. Canada ISBN:0-7514- 0433-0.
dışında farklı tekniklerde araştırılmaktadır. Her Creed, P. (1998). Sensoryandnutritionalaspects of sous-
gıdaya özgü bir pişirme tekniği belirlenirse gıda videprocessesfoods. In: Guazela, S. (Ed.), Sous-
kalitesinin sürdürülebilirliği mümkün olabilecektir. videandCookChillProcessingforthe Food Industry (pp.57-88).
Creed, P. (2001). Thepotential of
KAYNAKLAR foodservicesystemsforsatisfyingconsumerneeds.
Innovative Food ScienceandEmerging Technologies, 2,
Aguilera, J. M. (2018). 219-227. Doi: 10.1016/S1466-
Relatingfppdengineeringtocookingandgastronomy. 8564(01)00034-0.
ComprehensiveReviews in Food Scienceand Food Safety, Culinary Fundamentals (2006). ’Food sciencebasics’.
17(4), 1021-1039. TheAmericanCulinaryFederationSt. Augustine, Florida.
Aktaş A, Özdemir B, 2012. Otel işletmelerinde mutfak CompiledbytheCulinaryInstitude of America, NY, s.67-76.
yönetimi. Detay Yay. Çağlak, E., 2009. Modifiye Atmosfer Paketleme Uygulanan
Alpaslan, K., Tanrısever, C., Tütüncü, B. (2018). Dağcılık Sübye, Karamidye ve Lakerda’nın Buzdolabı Şartlarında Bazı
turizminde moleküler gastronomi kullanılabilir mi? Güncel Kalite Kriterlerinin İncelenmesi. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi,
Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 104-122. Fen Bilimleri Enstitüsü, 117 s.
ATK. (2012). Thescience of goodcooking. Çaklı, Ş., Kışla, D., 2003. Su Ürünlerinde Mikrobiyal Kökenli
Brookline: America's Test Kitchen. Bozulmalar ve Önleme Yöntemleri. Ege Üniversitesi Su Ürünleri
Babür, T.E., Gürbüz, Ü. (2015), Geleneksel pişirme Dergisi, 20(1-2): 239-245.
yöntemlerinin et kalitesineetkileri. Journal of Çiçek Ü, Bulgan A, 2013. Et ve et ürünlerinde
TourismandGastronomyStudies, ¾: 58-64. heterosiklikaminler. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fak.
Baldwin, D.E. (2008). A Practical Dergisi, 30 (1), 25-32.
Guide toSousVide Cooking. Demirgül, F. (2018). Çadırdan Saraya Türk Mutfağı.
https://www.hotex.hu/ Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 105-
data/upload/file/SousVidePracticalGuide%- C2%B0.pdf. 125.
Bayındır Gümüş, A., Yardımcı, H. (2019). Pişirme Sonucu Depren E., Seven Ü., Güçer Ş. (2008). Isıl işlem sırasında
Meydana Gelen Mutajenik- Karsinojenik Bileşikler.Anadolu zeytinyağında meydana gelen fiziksel ve kimyasal değişimler.
Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 22(2): 136-141. Balıkesir, Edremit: I.Ulusal Zeytin Öğrenci Kongresi.
Baysal A. (2018). Genel Beslenme. Ankara: Hatipoglu Dölkeleş, A. (2010). Üretim Teknikleri, (Ed. M. Sarıışık, Ş.
Yayınları. 14-278. Çavuş ve K. Karamustafa), Profesyonel Restoran Yönetimi: İlkeler
Baysal, A. (2011). Beslenme. Hatiboğlu Basım ve Yayım. ve Örnek Olaylar İçinde Uygulamalar, Ankara: Detay Yayıncılık.
Bernhardt, S.,&Schlich, E. (2006). Impact of Eraslan, N. (2012). Pişirme yöntemleri. Ankara: Detay
differentcookingmethods on foodquality: Retention of Yayıncılık.
lipophilicvitamins in freshandfrozenvegetables. Journal of Food Eryılmaz, L.C. (2004). Yemek Pişirme Teknikleri-Çeşitleri
Engineering, 77, 327–333. Beslenme Yemek Görgü Kuralları, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Boyacioğlu, D., 1994. Geçmişten günümüze gıda Fellows P.J. “Dielectric,
biyoteknolojisi uygulamaları, II Gıda Mühendisliği USA: ohmicandinfraredheating”, Food
AspenPublishers. Kongresi, Kimya Mühendisleri Odası ve ProcessingTechnologyPrinciplesandPractice, CRC Press, New
Gaziantep Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü, Gaziantep. York, (2009).
Bozkır, H., Baysal, T., Ergün, A.R., “Gıda Endüstrisinde Fennema, O. R. (1996). Food chemistry (third ed.). Taylor &
Uygulanan Yeni Çözündürme Teknikleri”, Akademik Gıda, Francis.
2014, 12 (3):38-44. Gavin, J. (2018, Eylül 12). Simmering. Erişim tarihi: 20
Borremans, A. (2016). Hidrancestoacceptation of Temmuz 2019.
precisioncookingtechnique in households. https://www.jessicagavin.com/simmering/
Gisslen, W. (2011). Professional Cooking, New Jersey: John
Norgegian School of Hotel Management, Wiley&Sons, Inc.,Hoboken.
Master’sThesisStudy program: Master in Goni I, Bravo L, Larrauri JA, Calixto FS. Resistantstarch in
CulinaryLeadershipandInnovation, Stavanger: Universitetet i potatoesdeep-fried in oliveoil. Food. Chem. 1997; 59:269-272.
Stavanger, Faculty of SocialSciences. Gould, G.W. (1999). Sousvidefoods: Conclusions of an ECFF
Cemeroğlu BS. Meyve ve sebze işleme teknolojisi. Ankara: BotuliniumWorkingParty. Food Control, 10, 47-51. Doi:
Nobel akademik yayıncılık; 2011. 10.1016/S0956-
Chiavaro, E.,Maezzo, T., Visconti, A., Manzi, C., Fogliano, 7135(98)00133-9.
V., Pellegrini, N. (2012). Nutritionalquality of sous- Gölükçü M, Tokgöz H. Gıdalarda Akrilamid Oluşum
videcookedcarrotsandbrusselsprouts. Journal of Agriculturaland Mekanizması ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri. Derim 2014;22(1):
Food Chemistry, (60), 6019-6025. Doi: 10.1021/jf300692a. 41-8.
Choe E.,Min D. B. (2007). Chemistry of deep‐fatfryingoils. Guo, Q., Sun, D-W., Cheng, J-H., Han, Z.,
Journal of Food Science, 72(5): R77-R86. “Microwaveprocessingtechniquesandtheirrecentap plications in
Creed, P.G.,Reeve, W. (1998). thefoodindustry”, Trends in Food Science&Technology, 2017,
Principlesandapplicatios of 67:236-247.
Han, J.H., 2000. Antimicrobial Food Packaging, Food
36
Technology, 54, 56-65. of sousvideextendedshelf- life products. Food Control, 11, 471-
Hosseini H.,Ghorbani M., Meshginfar N., Mahoonak A. S. 476. Doi: 10.1016/S0956-7135(00)00013-X.
(2016). A review on frying: procedure, fat, Obuz E.,Powell T.H., Dikeman M.E., 2002. Simulation of
deteriorationprogressandhealthhazards. Journal of cookingcyclindricalbeefroast, Lebensmittel-Wissenschaftund-
theAmericanOilChemists’ Society, 93(4): 445-466. Hunter, G. Technologie, 35,
andTinton, T. (2011). Professional Chef. (9.Edition), 637-644.
New Jersey Wiley: Öney, H. (2010). Yemek hizmet işletmelerinde (catering
CulinaryInstitute of America. işletmeleri) geleneksel ve pişirsoğutüretim sistemlerinin
Gökdemir, A. (2009). Mutfak Hizmetleri karşılaştırılması. Yayımlanmamış Doktora tezi.Eskişehir: Anadolu
Yönetimi (3.Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık. Üniversitesi, Sosyal bilimler Enstitüsü.
Gürman, Ü. (2006). Yemek Pişirme Teknikleri ve Öney, H. (2016). Gastronomi eğitimi üzerine bir değerlendirme.
Uygulaması 2. İstanbul: Uniprint.ID=571. Selçuk ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 35, 193-203.
Özer, Ç., Yetim, A., Otağ, B. (2016). Sous-vide yöntemi ile
Kaya A. Misafirperverlik Endüstrisinde Temel Mutfak geleneksel ürünlere inovatif yaklaşımlar. 2. Rize Sempozyumu:
Bilgisi. 2.Baskı. Antalya:Güneş Ofset Yayıncılık;2000. Turizm. 4-6 Kasım 2016, Rize, s.223-235.
Koçak, H. (2012).Yiyecek Hazırlama ve Pişirme Purma, Ç. ve Serdaroğlu, M., 2006. Akıllı Ambalajlama
Uygulamaları-Amasya Örneği.Karadeniz Sosyal Bilimler Sistemlerinin Gıda Sanayinde Kullanımı. Türkiye 9. Gıda
Dergisi, 4(7), 7-13 Kongresi, Bolu, 24-26 Mayıs.
Kılınç, B. ve Çaklı, Ş., 2001. Paketleme tekniklerinin balık Quinterofuentes, X, 1997. A
ve kabuklu su ürünleri mikrobiyal florası üzerine etkileri. Ege methodtodetermineingredientfunctionality in bakedtortillachips.
ÜniversityJournal of Fisheries&AquaticSciences, 18(1-2): 279- Master of ScienceThesis, Texas A&M. University: College Station,
291. TX.
Kırım, A. (2009). Yakın dönemin en önemli mutfak Sarıoğlan, M.,Avcıkurt, C., Sezen, T. S. (2020).Gastronomi
devrimi: Sous-vide. https://www.hurriyet.com.tr/yakin- Eğitiminde Kavram Yanılgıları.Journal
donemin-en- onemli-mutfak-devrimi-sous-vide-11108236. of
Küçükaslan, N. (2011). Yiyecek-İçecek İşletmelerinde TourismandGastronomyStudies, 8 (4), 3408-3425.
Mutfak Hizmetleri Yönetimi (2.Baskı). Bursa: Alfa Akademi. Scarpato, R. (2002). Gastronomystudies in search of hospitality.
Labennsky, S.R. ve Hause, A.M. (1999). On cooking - A Journal of HospitalityandTourism Management. 9 (2), 1-12.
textbook of culinaryfundamentals. (2. baskı). Chapter 9: Schellekens, W. andMartens, T., 1992. Sousvide: State of the Art
“Principlesof cooking”. Publication EUR 15018 EN. Leuven, Belgium:
Li J.,Li X., Cai W., Liu Y. (2016). Comparison of different Alma SousVideCompetenceCentre.
polar compoundsinducedcytotoxicity in Schlegel, W. 1992. Commercial PasteurizationandSterilization
humanhepatocellularcarcinoma HepG2 cells. Lipids in of Food Products Using MicrowaveTechnology. Food Technol, 46
Healthanddisease, 15(1). (12), 62-63.
Liu, X.,&Li, Y. (2000). Serdaroğlu M, Değirmencioğlu G.Ö, 2002. Etin önemli bir kalite
Epidemiologicalandnutritionalresearch on prevention of özelliği: Lezzet. Gıda Dergisi, 37(4), 297-03.
cardiovasculardisease in China. British Journal of Nutrition, 84, Skjoldebrand, C., ABB AutomationSystems., “Infraredheating”,
199-203. Thermaltechnologies in foodprocessing, CRC Press, New York,
Loey, A.V.,Haentjens, T., Hendrickx, M., 1998. Thepotential (2001).
role of Sökmen, A. (2011). Yiyecek ve İçecek Servisi
timetemperatureintegratorsforprocessimpactevaluat ion in (3.Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
thecook-chillchain, InGhazalaS.edt, SousVideandCook- Şen, A., Uçar, G. (2021). Deniz, tatlı su ve kültür ortamlarında
ChillProcessingforthe Food Industry, ISBN:0- 7514-0433-0, yetişmiş levrek balıklarında farklı pişirme yöntemlerinin bazı yağ
Canada: An Apsen Publishers, Inc. Gaithersburg, Maryland. asiti kompozisyonları üzerine etkisi. EurasianJournal of
Maviş, F. (2008). Endüstriyel Yiyecek Üretimi VeterinarySciences,37(3), 157-165.
(2.Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık. Topal, Ş., Pala, M., Saygı, B. (1996). Sousvide teknolojisinin
McDonald, C. (2016). The Complete Sous- VideCookbook. geleneksel yemeklerime uygulanması. Gıda, 21(2),
Canada: Robert Rose Publishing. 131-144.
McGee, H. (2004). On foodandcooking, thescienceandlore of Troy, D.J.,Ojha, K.S., Kerry, J.P., Tiwari, B.K.,
thekitchen. Scribner, New York, USA. “Sustainableandconsumer-
MEGEP, (2006). Doğrama Yöntemleri, Soslar ve Pişirme friendlyemergingtechnologiesforapplicationwithint
Yöntemleri. Ankara: MEB. hemeatindustry: An overview”, MeatScience, 2016,
Merdol T. K., Kıyak M., Alphan E., Şensoy F. ve Şeker E. 120:2–9
(2014). Toplu beslenme servisinde yemek hazırlama ve Türkan, C. (2010). Mutfak Teknolojisi. (Geliştirilmiş Dördüncü
pişirmede temel ilkeler. Merdol T. K. (Ed). Toplu Beslenme Baskı). Ankara: Sistem Ofset.
Servisi Yapılan Kurumlar için Sağlıklı Beslenme Rehberi. Türkan, C. (2012). Mutfak Teknolojileri, Ankara: Sistem Ofset
İstanbul: Okan Üniversitesi Yayınları. 235-268. Yayınları.Williams, C. (2011). Mutfak Sırları, İstanbul: NTV
Mol, S. ve Özturan, S., 2009. Sousvide teknolojisi ve su Yayınları.
ürünlerindeki uygulamalar Journal of FisheriesSciences, 3 (1), Ünver, B.(1987), Hacettepe Üniversitesi Beslenme Diyetetik
68-75. Bölümü, DeneyselYiyecek Hazırlama : 204
Nyati, H. (2000). An evaluation of theeffect of Xuewei H, Jing L, Zhiliang Y. Changes in
storageandprocessingtemperatures on themicrobiologicalstatus PAHslevels in edibleoilsduringdeep-fryingprocess. Food
37
Control 2016;66:233-40.
Yılmaz E, Aydeniz B. Farklı Doğal Antioksidanların
Kızartma Süresince Yer Fıstığı Yağının Fiziksel Özellikleri
Üzerine 2014;12(1):35-42.
Yiğit V, Duran T. Toplu Beslenme Teknolojisi
1.Baskı. İstanbul:Ekin Yayıncılık; 1997.
Yuan L.,Jiang F., Cao X., Liu Y., Xu Y.-J. (2020).
Metabolomicsrevealsthetoxicologicaleffects of polar
compoundsfromfryingpalmoil. Food andFunction, 11(2): 1611-
1623.
Zhao, C.,Liu, Y., Lai, S., Cao, H., Guan, Y., San
Cheang, W., Liu, B., Zhao, K., Miao, S., Riviere, C.,
Capanoglu, E. &Xiao, J. (2019). Effects of
domesticcookingprocess on
thechemicalandbiologicalproperties of
dietaryphytochemicals. Trends in
foodscience&technology, 85, 55-66.
38
Natural Sciences
Balın Kalite Özellikleri ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkisi

Nuran ERDEM1* ve Süleyman GÖKMEN 3
1
Gıda İşleme Bölümü Güzelyurt Meslek Yüksekokulu, Aksaray Üniversitesi, Türkiye
2
Gıda İşleme Bölümü Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Türkiye
*
(nuran.erdem42@gmail.com)
Özet – Literatürde bal; “bitkilerin çiçeklerinde bulunan nektarların veya bitkilerin canlı kısımları ile bazı
eşkanatlı böceklerin salgıladığı tatlı maddelerin, bal arıları (Apis mellifera, Apis mellifica) tarafından
toplanması, organizmalarında bileşimlerinin değiştirilerek petek gözlerine depo edilmesi ve burada
olgunlaşması sonucu ortaya çıkan koyu kıvamda tatlı bir ürün olarak tanımlanmaktadır”. Ayrıca, gıda ve
tedavi edici özelliği nedeniyle kullanılan doğal bir ürün olan bal insanoğlu tarafından bilinen ilk doğal
tatlandırıcıdır. Enerji değeri oldukça yüksek ve sindirimi kolay bir gıda olan bal başta çocuklar, sporcular
ve yaşlılar olmak üzere tüm insanların beslenmesinde kullanılmaktadır. Özellikle çabuk enerjiye dönüşen
hazır bir gıda olması nedeniyle yüzme, dağcılık, atletizm, basketbol, futbol, bisiklet yarışı gibi sporlar ile
ilgilenen bireylere güç vermek ve yorgunluklarını hafifletmek için kullanılabilmektedir. Bal, bir gıda ve
enerji kaynağı olmasının yanı sıra çeşitli hamur işlerinde ve pastalarda da kullanılmaktadır. Hoş bir tat ve
aroma katkısının yanı sıra, özellikle levüloz (fruktoz) şekerinin su tutma özelliği nedeniyle, bu gıdaların
uzun süre bayatlamadan taze kalmalarını sağlamaktadır. Enerji değeri oldukça yüksek ve sindirimi kolay
bir gıda olan bal başta çocuklar, sporcular ve yaşlılar olmak üzere tüm insanların beslenmesinde
kullanılmaktadır. Bu çalışmada balın tarihçesi, tanımı, içeriği ve çeşitleri açıklanarak, insan sağlığı
üzerindeki etkileri hakkında bilgi verilmiştir.
Anahtar Kelimeler – Bal, sağlık, içerik, çeşit, kalite özellikleri,tatlandırıcı, duyusal özellik
I. GİRİŞ almaktadır. Ayrıca Türkiye, dünyada en önemli on

Arıcılık çok eski çağlardan itibaren iki gen merkezi arasında yer almakta olup 10.000’in
vazgeçilemeyen bir tarım kolu olmuştur. Arıcılığın üzerinde çiçekli bitki türüne, bölgeye uyum
geçmişi mağara hayatı yaşanan on binlerce yıl sağlamış arı ırk ve ekotiplerine sahiptir (Kumova,
öncesine kadar dayanmaktadır. M.Ö. 7000’liyıllara 2000). Doğal arı meraları haricinde
ait mağaralara çizilen resimlerin, çok eski tarihlere tarımsal alanların yonca, korunga, üçgül vb. yem
ait arı fosillerinin vb. tarihi kalıntılarda bu görüşü bitkileri; soya fasulyesi, ayçiçeği vb. yağlı tohum
doğrulamaktadır (Toper Kaygın ve Yıldız 2006). bitkileri; elma, narenciye, badem vb. meyve
Ekolojik ve sosyoekonomik yapısı nedeniyle, ağaçları; çam, köknar vb. salgı balıkaynağı ağaçlar;
Türkiye’nin tüm bölgelerinde arıcılık akasya, ıhlamur, akça ağaç, kestane vb. orman
yapılabilmektedir. Dünyada bal salgılayan bitki ağaçlarının bulunması nedeniyle Türkiye’nin
türlerinin %75’i Türkiye’de yetişmekte olup. bu arıcılıktaki şansı artmaktadır(Fıratlı ve ark., 2000).
bitkilerin yalnızca %10’u
değerlendirilebilmektedir (Doğanay, 2007). Bal; “bitkilerin çiçeklerinde bulunan nektarların
Türkiye, ekolojik yapısı, zengin bitki örtüsü ve veya bitkilerin canlı kısımları ile bazı eş kanatlı
arılardaki genetik çeşitlilik nedeniyle arıcılıkta 21. böceklerin salgıladığı tatlı maddelerin, bal arıları
yüzyılda söz sahibi olabilecek ülkeler arasında yer
39
Nuran ERDEM vd., Balın Kalite Özellikleri ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkisi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
(Apis mellifera, Apis mellifica) tarafından Delibal, yüksek oranda grayanotoksin

toplanması, organizmalarında bileşimlerinin içerenSapindaceae familyası ve Ericaceae
değiştirilerek petek gözlerine depo edilmesi ve familyasınınmor çiçekli ormangülü (Rhododendron
burada olgunlaşması sonucu ortaya çıkan koyu ponticum)ve sarı çiçekli ormangülü (Rhododendron
kıvamda tatlı bir üründür” şeklinde luteum)türlerinin nektarlarının bal arıları tarafından
tanımlanmaktadır (Hısıl ve Börekçioglu 1986). Gıda toplanması, dehidre edilip olgunlaşması sonucu
ve tedavi edici özelliği nedeniyle kullanılan doğal meydana gelen doğal bir üründür (Bölükbaşı,
bir ürün olan bal insanoğlu tarafından bilinen ilk 2010).Halk arasında delibal, tutar bal veya acı bal
doğal tatlandırıcıdır (Öztürk ve ark., 2015). Balın olarak da bilinen delibal Karadeniz Bölgesi’nde ve
propolis, arısütü, arı zehri, balmumu, polen vb. diğer özellikle de Doğu Karadeniz’de yaygın
arı ürünlerine kıyasla ulaşılabilirliği ve tüketimi görülmektedir (Ayda, 2003). Ülkemizde ve dünyada
daha yüksektir (Karadal ve Yıldırım, 2012). Arıcılık her yıl birçok bal zehirlenmesi vakasına
faaliyetleri sonucu elde edilen ürünler, pek çok rastlanmaktadır (Çeter ve Güney, 2011).
hastalığa karşı tedavi amaçlı kullanılabilmektedir. Tüketildiğinde içerdiği grayanatoksin nedeniyle
Son zamanlarda dünya çapında “Apiterapi'' adı zehirlenmelere neden olabilmektedir. Yapılan
verilen arı ürünleriyle tedavi yöntemlerinde hızlı bir çalışmalarla 5-30 g delibal tüketimi ile zehirlenme
gelişme görülmektedir (Ulusoy, 2012).Arılar görüldüğü çocuk, yetişkin ve yaşlılar için öldürücü
tarafından bitkisel kaynaklardan toplanan olabildiği bildirilmiştir. Ancak genellikle bu
nektarların metabolize edilerek bala dönüştürülmesi zehirlenmelerde 24 saat içerisinde iyileşme
biyokimyasal bir proses olup, kovan içinde doğal bir gözlendiği ve zehirlenme belirtilerinin bulantı,
ortamda gerçekleştirilmektedir. Bir kovan içerisinde kusma, boğazda keskin ağrı, solunum problemleri
yaklaşık 10-40 bin arı bulunmakta ve her bir arı ve kaslarda zayıflık şeklinde görüldüğü rapor
günde 10-15 defakovandan çıkmakta ve her edilmiştir (Kurtoğlu ve ark., 2014).
çıkışında 80-100 çiçekten nektar ve polen Toksik etkisinin yanı sıra delibal, antimikrobiyal
toplamaktadır (Nisbet ve ark., 2013). ve antioksidan etki göstermekte, kalp hastalıkları,
Arı tarafından nektar toplanan kaynağa göre bal; mide ve bağırsak hastalıkları vb. çeşitli hastalıkların
çiçek balı ve salgı balı olarak başlıca 2 ana gruba tedavisinde kullanılmaktadır (Günaydın ve Karaca,
ayrılmaktadır. Çiçek balı için kaynak bitki 2016).
çiçeklerinin nektarı olup başlıca çeşitleri; ıhlamur, 3. Sahte Bal
yonca, turunçgil, pamuk, kekik ve akasya ballarıdır. Arıların topladıkları nektar veya salgıları,
Salgı balı için kaynak ise bitkiler veya bitki üzerinde midelerinde bala dönüştürmeleri doğal bal üretim
yaşayan emici böceklerin salgıları olup başlıca yöntemidir. Sahte bal üretimi ise, bal arılarının
çeşitlerini ise; çam, meşe, köknar ve yaprak balları nektar veya salgı yerine şeker şurupları ile
oluşturmaktadır (Karabagias, 2014; Sunay ve beslenerek bu şuruplardan bal üretmeleri veya direkt
Samancı, 2008; Kolayli ve ark., 2018). şeker şuruplarının bala ilave edilmesi gibi çeşitli
Enerji değeri oldukça yüksek ve sindirimi kolay şekillerde gerçekleştirilmektedir. Balda yapılan
bir gıda olan bal başta çocuklar, sporcular ve yaşlılar hileler, balın prolin içeriği, potasyum ve sodyum
olmak üzere tüm insanların beslenmesinde oranı (K/Na) ve toplam polen spektrumunun
kullanılmaktadır. Özellikle çabuk enerjiye dönüşen belirlenmesi gibi çeşitli yöntemlerle atespit
hazır bir gıda olması nedeniyle yüzme, dağcılık, edilebilmektedir (Mutlu ve ark., 2017).
atletizm, basketbol, futbol, bisiklet yarışı gibi 4. Bal
sporlar ile ilgilenen bireylere güç vermek ve Balda renk, tat ve aroma bal arıları tarafından
yorgunluklarını hafifletmek için ziyaret edilen çiçekler veya salgıların nektar
kullanılabilmektedir. Bal, bir gıda ve enerji kaynağı kaynaklarına bağlı olarak değişebilmektedir. Balda
olmasının yanı sıra çeşitli hamur işlerinde ve renk, şeffaftan (su gibi) koyu kahverengine kadar
pastalarda da kullanılmaktadır. Hoş bir tat ve aroma değişebilmekte, tat hoş bir hafiflikten son derece
katkısının yanı sıra, özellikle levüloz (fruktoz) buruk bir acılığa kadar değişiklik gösterebilmekte;
şekerinin su tutma özelliği nedeniyle, bu gıdaların koku ise nektar kaynağı çiçeğin kokusuna
uzun süre bayatlamadan taze kalmalarını benzemektedir. Genel olarak, açık renkli ballarda
sağlamaktadır (Ulusoy, 2012). lezzet hafif, koyu renkli olanlarda ise buruk
2. Delibal (Zehirli Bal) olmaktadır. Renk, tat ve koku özelliklerine bağlı,
40
farklı nektar kaynaklı 300’den fazla bal türü çökmesi sonucunda kristalizasyon oluşmaktadır.
tanımlanmış olup pek çoğu zengin bir bitki örtüsüne Doğal kristalizasyon, bal tekstüründe bozulmaya
sahip Türkiye’de üretilmektedir(Öztürk ve ark., neden olduğu için tüketiciler tarafından arzu
2015). edilmemektedir. Ayrıca şekerden ayrılmış zayıf likit
Balın bileşimi yaklaşık 200 çeşit bileşenden faz, fermentasyonun başlamasına yol
oluşmaktadır. Bal içerdiği vitaminler, mineraller, açmaktadır(Tosi ve ark., 2004).Balın kristalize
organik asitler, flavonoidler, fenolik asitler, olmasında viskozitesi, muhafaza sıcaklığı, nem ve
aminoasitler ve enzimler nedeniyle sindirimi kolay, dekstrin içeriği, su aktivitesi, mikrokristallerin
besleyici ve pek çok hastalığa karşı koruyucu ve varlığı, önceden uygulanan ısıl işlemler, süzme
tedavi edici özellik gösteren fonksiyonel bir gıdadır esnasında balın bünyesinde kalan partiküller ve hava
(Özmen ve Alkın, 2006; Spilioti, 2014). Balın kabarcıkları gibi faktörler etkili olmaktadır (Shafiq,
kimyasal bileşimi coğrafi ve botanik çeşitliliğine ve ark., 2013; Tosi ve ark., 2004).Balda
göre değişiklik göstermekle birlikte temel olarak kristalizasyonun başlamasına kadar geçen süre
yaklaşık; %82 karbonhidrat, %17 su, %0.7 fruktoz/glukoz ve glukoz/su oranlarına bağlı olarak
mineral,%0.3 protein, vitaminler, organik asitler, değişmektedir. Glukoz/su oranının, 1.7’den düşük
fenolik bileşikler ve serbestaminoasitler gibi makro olması kristalizasyon hızını azaltmakta,
ve mikro bileşenleryer almaktadır (Mutlu ve ark., 2.0’denyüksek olması ise kristalizasyon hızını
2017). Bal, fruktoz ve glukoz monosakkaritlerinin arttırarak balın tamamen kristalize olmasına neden
yanı sıra sakkaroz, maltoz, izomaltoz, laktoz, olmaktadır(Escuredo ve ark, 2014). Kristalizasyon,
galaktobiyoz vb.disakkaritler ve bazı balda meydana getirdiği tekstürel değişimlere bağlı
oligosakkaritleri de içermektedir. Bal, bileşiminde sıvı ve berrak bal arzu eden tüketicilerin tercihini
bulunan yüksek karbonhidrat içeriği nedeniyle olumsuz yönde etkilemekle birlikte, dolum ve
düşük su aktivitesi değerine sahip olup bu değer ambalajlama esnasında problemlere neden
yaklaşık 0.59-0.63 aralığında bulunmaktadır olmaktadır (Kabbani, ve ark, 2011).Kristalize olmuş
(Karabagias, 2014; Özmen ve Alkın, 2006; Islam, balı sıvılaştırmak için ısı işlemleri uygulanmakta
2012; Moniruzzaman, 2014). olup dünya çapında ballar; su banyosunda ısıtma,
5. Balın Bazı Kalite Özellikleri hava ile ısıtma, elektrikli tabakalar ile ısıtma,
5.1. Balın Fiziksel Özellikleri pastörizasyon: 70-78 °C’de kısa sürede ısıtıp hızlıca
5.1.1. Renk soğutma, ultrason dalgaların kullanılması,
Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’nde, ‘’Balın rengi mikrodalga fırınlarda ısıtma, infrared fırınlarda
su beyazından koyu amber renge kadar değişebilir’’ ısıtma gibi çeşitli şekillerde ve derecelerde
şeklinde belirtilmiştir (TGK Bal Tebliği, 2020). ısıtılmaktadır (Bogdanov, 2008; Subramanian ve
Balda renk Pfund skalasına göre ark., 2007).
değerlendirilmektedir. Uzun süre ve özellikle 2.1.1. Viskozite
yüksek sıcaklıkta muhafaza, balın daha koyu renkli Viskozite sıvı haldeki moleküllerin, sürtünme
olmasına neden olur (Karadal ve Yıldırım, 2012). kuvvetine bağlı olarak akışa karşı gösterdikleri
Bal rengi, yapısında bulunan mineraller ve direnç olarak tanımlanmaktadır. Bal sahip olduğu
polifenollere bağlı olarak değişmektedir. Balın şeker içeriğinedeniyle viskozitesi yüksek bir gıdadır.
rengi ile bileşimindeki kül miktarı arasında doğru Baldaviskozitenin sıcaklık artışı ile azaldığı, artan
orantı bulunmakta olup koyu renkli ballar içeriğinde kuru madde konsantrasyonu ile arttığı belirtilmiştir
daha yüksek, açık renkli ballar daha düşük oranda (Oroian, 2013).Viskozite, balın bileşimindeki
mineral bulunmaktadır (Ulusoy, 2010).Nektardaki şekerlerin kompozisyonuna (disakkaritler daha
renk değişimleri, polen rengi, enzimatik olmayan fazla viskozite kazandırmaktadır), küçük kristaller,
esmerleşme reaksiyonları ve bal çerçevelerinin hava kabarcıkları ve nem miktarına bağlı olarak
kullanım süresine bağlı olarak da bal renginin değişmektedir. Bal işlemede kullanılan ekipmanların
değişiklik ortaya çıkmaktadır (Nombré ve ark., dizayn edilmesi ve kullanılmasında balın
2010). viskozitesigöz önünde bulundurulmaktadır (Abu-
5.1.2. Kristalizasyon Jdayil ve ark., 2001; Kayacıer ve Karaman, 2008;
Balın bileşiminde bulunan glukozun sudan Yanniotis ve ark., 2006).Bala yüksek ısıl işlem
ayrılması ve glukoz moleküllerinin diğer uygulaması viskoziteyi azaltmaktadır. Ancak yüksek
partiküllerle birlikte küçük kristaller halinde ısı işlemi uygulanmış bal, tekrar oda sıcaklığına
41
getirilip bekletildiğinde viskozitesi artmaktadır kimyasal reaksiyonları, antibakteriyel ve antioksidan

(Karadal ve Yıldırım 2012). özellikleri artırmakta ayrıca balın kaynağı hakkında
2.1.1. Elektriksel İletkenlik çeşitli bilgiler vermektedir. Balda asitlik, çeşitli
Elektriksel iletkenlik bir materyalin taşıyabildiği organik asitlerden ve fosfat ve klorid gibi inorganik
elektrik akımının miktarı olup balın bileşiminde iyonlardan kaynaklanmaktadır. Balda bulunan
bulunan mineral ve asit içeriğini belirlemek asitler; glukonik asit, formik asit, asetik asit, bütirik
amacıyla belirlenmektedir (Solayman ve ark. asit, sitrik asit, kaproik asit, laktik asit ve tartarik
2016).Elektriksel iletkenlik, balın mineral madde asitlerdir(Cavia ve ark., 2007; Ulusoy 2010;
içeriğine bağlı değişmekte ve salgı balları ile çiçek Kahraman ve ark., 2010; Nombre ve ark.,
ballarının ayrımında kullanılmaktadır (Özkök, 2010).Balın asitliği % 0.1-0.4 arasında,pH’ı 3.29-
2009; Nombré ve ark., 2010; Ruoff ve ark., 2006; 4.87 arasında değişmektedir (Tosmur, 2004).
Karadal ve Yıldırım 2012).Yüksek mineral 2.1.1. Balın C4 Şeker oranı
konsantrasyonuna sahip balların elektriksel Ballarda karbon izotop (δ13C) oranının
iletkenliğinin de yüksek olduğu tespit edilmiştir belirlenerek, C4 şeker miktarının hesaplanması
(Solayman ve ark. 2016).Bu nedenle elektriksel yöntemi ile de sahte ve doğal bal ayırımı
iletkenlik ile kül içeriği arasında da doğru orantı yapılabilmektedir(Çınar, 2010). C4 şeker oranı bala
bulunmaktadır. Genelde, salgı ballarının elektriksel kamış şekeri veya yüksek fruktozlu mısır
iletkenliği, çiçek ballarından daha yüksektir (Çınar şurubukarıştırıldığının kanıtı olarak
2010). değerlendirilmektedir (Çınar ve ark., 2014).
2.1.2. Optik aktivite (Optik rotasyon) Fotosentez esnasında buğday, arpa, yonca, pamuk
Optikçe aktif maddelerin çözeltilerinin optik vb. bitkilerde olduğu gibi genellikle ilk oluşan bileşik
çevirmesi polarimetre ile ölçülmekte olup optik 3 karbonlu olup, bu bitkiler C-3 bitkileri olarak
izomerlerin polarize ışık düzleminde oluşturduğu adlandırılmaktadır. Mısır, darı, şeker kamışı, sorgum
çevirme açısı belirlenmektedir. Polarize ışık vb. bitkilerde ise fotosentez sırasında ortaya çıkan ilk
düzlemindeki çevirme saat yönünde ise pozitif (+), bileşik 4 karbonlu olması nedeniyle bu bitkilere de
tersi yönündeyse negatif (-) olarak C-4 bitkileri adı verilmektedir. Balda hile amacıyla
değerlendirilmektedir (Köksel, 2005). Balın kullanılan şeker şurupları C-4 bitkilerinden
bileşimindeki monosakkaritlerden β- D fruktozun üretilmesi nedeniyle, C4 miktarının tespit
çevirme derecesi –133.5, α- D glukozun +52.7 ve edilmesiyle balın doğal olup olmadığı
sakarozun ise +66.5’tir. Bal tiplerine göre polarize belirlenebilmektedir (Çınar, 2010).Türk Gıda
ışığı çevirme derecesinin değiştiği belirtilmiştir Kodeksi Bal Tebliği’ne göre, C4 şeker oranı
(Çınar, 2010). Çiçek balları polarize ışığı sola, salgı %7 olarak belirlenmiş olup, çam balında
balları ise sağa çevirmektedir (Kartal, 2012). aranmayacağı belirtilmiştir (TGK Bal Tebliği,2020).
2.2. Balın kimyasal özellikleri 2.1.2. Balın hidroksimetilfurfural (HMF)
2.2.1. Balın nem oranı içeriği
Balın nem içeriği, balın depolanmasını ve Baldaki hidroksimetilfurfural (HMF), bala ısıl
kalitesini etkileyen önemli faktörlerden biri olup işlem uygulanması veya uzun süre bekletilmesi
hasat zamanında havanın nemi, muhafaza sonucu, bileşiminde bulunan indirgen şekerlerin
edildikleri kapların nem geçirgenliği, depolandığı karbonil grupları ile aminoasitlerin ve proteinlerin
yerin bağıl nemi gibi faktörlere de bağlı amin gruplarının kondenzasyonu sonucu ortaya
değişmektedir (Çınar 2010; Gómez-Díaz ve çıkmaktadır (Yıldız ve ark. 2010). HMF bileşiğinin
ark.,2012). Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği’ne göre miktarı, ısılişlemin yanı sıra muhafaza süresi
çiçek balı ve salgı ballarında nem oranı en fazla boyunca dayükselmektedir. HMF içeriği balda
%20 olmalıdır (TGK Bal Tebliği, 2020). tazelik indikatörü olup HMF seviyesinin düşük
2.2.2. Balın asitliği ve pH değeri olması genelliklebalda tazelik ile
Asit ölçümü, bal fermentasyonunun ilişkilendirilmektedir (Gomes ve ark., 2010;
değerlendirilmesi, unifloral balların belgelenmesi Kahraman ve ark., 2010; Bettar ve ark. 2015).TGK,
ve salgı ballarının ayırt edilmesinde CAC ve AB, balda HMF miktarını tropikal
kullanılmaktadır (Bettar ve ark. 2015). Serbest bölgelerdeelde edilen ballar hariç 40 mg/kg ile
asitliklezzete katkıda bulunmakta, sınırlamıştır.Etiketinde üretildiği bölge belirtilmek
mikroorganizmalara karşı dayanıklılık sağlamakta, koşulu iletropikal bölgeler için bu
42
rakam 80 mg/kg’dır (TGK Bal Tebliği, 2020; CAC, kumarik asit, isoramnetin, krisin, kuersetin,
2001; EC, 2001). galangin, luteolinve kamferol içermektedir.
5.1.3. Diastaz sayısıve diğer enzimler Alangin, kamferol, kuersetin, isoramnetin,
Balın kalitesi genel olarak diastaz sayısı ve HMF luteolinvb.biyoaktif bileşiklerin bazıları pekçok bal
düzeyine göre değerlendirilmektedir. Bu iki örneğinde bulunsa da, hesperetin venaringenin gibi
parametre, balda tağşiş, uygulanan ısıl işlemin diğer bileşikler bir kaç bal çeşidinde bulunmaktadır.
yoğunluğu ve depolama sıcaklığının tahmin Farklı iklim ve bitki örtüsüne sahip ülkeler ve o
edilmesinde kullanılan en önemli parametrelerdir ülkelerin farklıbölgelerinde, balların organik
(Al-Habsi ve Niranjan, 2012).Enzimler, balın bileşimleri farklılık göstermektedir(Öztürk ve ark.,
önemli bileşenleri olup ısıya karşı hassas oldukları 2015).
için beslenme yönünden de balın kalitesini 5.3.2.Balın Antimikrobiyel Özelliği
belirlemektedir (Tosmur 2004, Çınar 2010;Sak- Bal antimikrobiyal özellikte olması nedeniyle,
Bosnar ve Sakač, 2012). Balın biyolojik ve besleyici doğalkoruyucu gıda olarak belirtilmektedir. Balın
kalitesi, bileşimindeki enzimlerin yapılarının içerdiği glukoz oksidaz enzimi, glukozu hidrojen
bozulup bozulmamasıyla ilgilidir (Tosmur 2004). peroksit ve glukonik aside parçalamakta ve
Diastaz enzimi, ısıl işlem sonucuinaktive olmakta ve hidrojen peroksit ve asidik ortam antimikrobiyal
enzim inaktivasyonu diastazsayısı analiziyle takip özellik sağlamaktadır. Bal bakteriyostatik,
edilmektedir. Diastaz sayısı; 100gbalda bulunan bakteriyosidal ve antifungal etkiye sahiptir. Balın
amilaz enzimlerinin 38- 40°C’de 1 saatiçerisinde yüksek ozmotik basıncı, düşük pH değeri, içerdiği
parçaladığı nişasta miktarını belirtmektedir.Balın hidrojen peroksit, fenolik asitler, flavonoidler,
içerdiği diastazın, 90 ile 100°C sıcaklıklarıarasında benzilalkol, 1,4 dihidroksibenzen, terpenler,
geri dönüşümsüz olarak inaktive 2- hidroksibenzoikasit, protein içeriği ve düşük
olduğubelirtilmiştir(Karadal ve Yıldırım, 2012). redoks potansiyeli, balın antimikrobiyal özelliğinin
5.1.4. Prolin değeri kaynağını meydana getirmektedir (Çakıcı ve
Bal, doğada mevcut 20 farklı aminoasitten 18 Yassıhüyük, 2013; Elbanna ve ark., 2014). Hastalık
tanesini içermektedir. Bunlar; lisin, histidin, arginin, ve enfeksiyonlarasebep olan
aspartik asit, treonin, sistin, valin, metiyonin, lösin, birçokmikroorganizmanın çoğalması bal tarafından
izolösin, serin, glutamik asit, prolin, glisin, alanin, inhibeedilmektedir. Yapılan laboratuar
tirozin, fenilalanin ve triptolindir. Nektar ve çalışmalarında balınEscherichia coli,
polenler bu aminoasitlerin kaynağını Staphylococcus aureus, veSalmonella enterica, Ser.
oluşturmaktadır (Tosmur, 2004). Prolin aminoasidi typhimurium vb.yaralarda bulunan bakterilere karşı
bu aminoasitler içerisinde en yaygını olup toplam etkili olduğubelirlenmiştir (Mundo ve ark. 2004).
aminoasit düzeyinin bir ölçütüdür (Özkök 2009; 6. Balın İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri
Truzzi ve ark. 2014; Kıvrak 2015).Prolin miktarı Yapılan bilimsel araştırmalarda, insan sağlığı
balda saflık kriteridir ve tağşiş yapılmış ballarda bu açısından önemi olan antimikrobiyal, antioksidan,
değer daha düşük çıkmaktadır (Can ve ark. antienflamatuar, antidiyabetik, antiproliferatif,
2015).Balın uygunolmayan koşullarda uzun süre antikanser ve antimetastatik etkiler, balın
muhafazası ile amino asit miktarlarında önemli içerdiğiçeşitli biyoaktif bileşenler nedeniyle
düşüşler görülmektedir (Karadal ve Yıldırım, 2012). ggörüldüğü belirtilmiştir (Pérez ve ark. 2007,
5.2. Balın biyolojik özellikleri Jaganathan ve Mandal 2009, Fauzi ve ark. 2011,
5.3.1.Balın Antioksidan Özelliği Pimentel ve ark. 2013, Borsato ve ark. 2014,
Balın antioksidan özelliği nektarın toplandığı Erejuwa ve ark. 2014, Rao ve ark. 2016, Aziz ve ark.
bitkiselkaynağa, mevsimsel ve çevresel 2017, Saranraj ve Sivasakthi 2018, Ávila ve ark.
faktörlerebağlı değişim göstermektedir (Spilioti ve 2019, Nolan ve ark., 2019).Antimikrobiyal
ark., 2014).Balın antioksidan özelliği genellikle aktivitenin; hidrojen peroksit, ozmolarite, asitlik,
fenolik bileşikler ve aromatik asitler ve fenolik bileşiklerden
flavonoidlerleilişkilendirilmektedir. Bal başlıca kaynaklandığı tespit edilmiştir (Molan, 1992,
fenolik ve flavonoid bileşiklerdenelaik asit, siringik Küçük ve ark. 2007; Silici ve ark. 2010; Alvarez-
asit, gallik asit, sinnamik asit, ferulik asit, miricetin, Suarez ve ark. 2010; Al-Waili ve ark. 2011; Anand
klorojenik asit,kafeik asit, hesperetin, ve ark., 2019).
43
Mineraller ve protein bakımından zengin olan bal

sadece gıda olarak değil, aynı zamanda tedavi Bal, tüm bunlardan dolayı tatlandırıcı olarak en
amacıyla da kullanılmaktadır. Mide rahatsızlığı, çok kullanılabilen doğal tatlandırıcı, fonksiyonel
romatizma, alerji, ağrı dindirici, diş güçlendirici, özellikler açısından önemli değerlere sahip ve insan
iştah açıcı, damar açıcı, kabızlık, şişmanlık, yara sağlığı üzerinde önemli derece olumlu etkisi
iltihabı, balgam söktürücü, ishal, saç dökülmesi, olduğunun sonucuna varılmıştır.
sarılık, terleme, kolestrol, karaciğer hastalıkları,
verem, nezle, cilt güzelliği vb. pekçok rahatsızlık KAYNAKLAR
için kullanıldığı belirtilmiştir (Solak, 2009).
Yaklaşık 500 hastalığın tedavisinde olumlu etkileri Abdulrahman, M., El-Hefnawy, M., Hussein, R. ve Abou El-
tespit edilen balın ayrıca bronşit,kemikve sinir Goud, A. 2011. The glycemic and peak incremental indices of
honey, sucrose and glucose in patients with type 1 diabetes
hastalıkları tedavisi için kullanıldığı, kan dolaşımını mellitus: effects on C-peptide level-a pilot study. Acta
kolaylaştırdığı, kalbi güçlendirdiği, yağhazmını Diabetologica, Volume 48 (2): 89- 94.
kolaylaştırdığı, yara ve yanıkları iyileştirdiği de Abu-Jdayil B, Ghzawi AA, Al-Malah KIM, Zaitoun S. Heat
saptanmıştır (Molan, 2000). effect on reology of light-and dark- colored honey. Food Chem
Bal; bakteriler, mayalar, mantarlar ve virüsler 2001; 51: 33-38.
Al-Habsi NA, Niranjan K (2012). Effect of high hydrostatic
üzerineinhibitör etki göstermekte, topikal pressure on antimicrobial activity and quality of Manuka
baluygulanmasının bakteri enfeksiyonları üzerine honey. Food Chemistry, 135:1448–1454.
ve deri hücreleri tarafından sitokinyapımında etkisi Aljadi, A.M., Kamaruddin, M.Y. 2004. Evalution of the
bulunmaktadır (Al-Waili 2004).Bal enfeksiyonların Phenolic Contents and Antioxidant Capacities of Two
hızlı temizlenmesi, yaralardan ölü dokuların ve Malaysian Floral Honeys.
Al-Waili, N.S., Salom, K., Butler. G., Al Ghamdi, A.A.
yabancı maddelerin kolay uzaklaştırılması, 2011a. Honey and microbial infections: a review supporting
inflamasyonun hızlı baskılanması, yara ve yara the use of honey for microbial control. Journal of Medicinal
izinin hızlı azalması, yeni damar oluşumu, doku Food., (10):1079-96.
granulasyonu ve epitelyum gelişiminin uyarılmasını Al-Waili, N.S., Salom, K., Al-Ghamdi, A.A. 2011b. Honey
sağlamaktadır (Molan ve Betts 2004). Ayrıca for Wound Healing, Ulcers, and Burns; Data Supporting Its
Use in Clinical Practice. The Scientific World Journal, 11:
yanıklarda oluşan ve kuru olmayan kabuklar üzerine 766– 787.
debal sürülmektedir (Molan 2000). Organizmaya Al-Waili, N.S. 2004. Topical honey application vs. acyclovir
dıştan uygulanması durumunda hava almayı for the treatment of recurrent herpes simplex lesions. Medical
engellemesiyle de; yara ve yanıkların iyilesmesini Science Monitor, 10(8): 94-8.
hızlandırmaktadır (Lusby ve ark. 2002). Yaraya Alvarez-Suarez, J.M.,Tulipani, S., Díaz, D., Estevez,
Y.,Romandini, S., Giampieri, F.,Damiani, E., Astolfi, P.,
bandaj ile bal uygulandığında, bandaj sökülürken Bompadre, S., Battino, M. 2010. Antioxidant and
kirlerin de bandaj ile birlikte çıktığı, dolayısıyla antimicrobial capacity of several monofloral Cuban honeys
yaranın temizlendiği belirtilmiştirir. Enfeksiyonlu and their correlation with color, polyphenol content and other
yaralar, özellikle anaerobik bakteriler nedeniyle chemical compounds. Food and Chemical Toxicology, 48(8-
oluşan kötü kokular için, balın koku giderici 9): 2490–2499.
Anand, S., Deighton, M., Livanos, G., Morrison, PD., Pang,
özelliğinden faydalanılmaktadır. Yaraların balla ECK., Mantri, N. 2019. Antimicrobial activity of Agastache
temizlenmesi aynı zamanda yara içinin daha net Honey and characterization of its bioactive compounds in
görülmesini ve ameliyat, dikis vb. tıbbi müdahale comparison with important commercial honeys Frontiers in
durumunda kolaylık saglamaktadır (Molan 2000).
Bal ve aynı miktarda sakkaroz tüketimi
kıyaslandığında kan şeker oranının bal tüketimi ile
daha düşük olduğu belirlenmiştir. 20 çocuk ve
adolesanla yapılan bir çalışmada, tip I diabet
hastalarında sakkarozlakarşılaştırılmış ve balın
şeker yerinekullanılabileceği belirtilmiştir
(Nemoseck ve ark.2010; Abdulrahman ve ark.
2011). Balın oral patojenleri azaltarak,diş plağı
oluşumunu azalttığı ve diş biyofilmbirikmelerini
kontrol altına alabileceği rapor edilmiştir (Badet ve
Quero 2011).
44
Microbiology. 10: 269285., Codex Alimentarius Commission Standards 2001. Draft

doi.org/10.3389/fmicb.2019.00263. revised standart for honey (at step 10 of the Codex procedure).
Ávila, S., Hornung, PS., Teixeira, GL., Malunga, LN., Apea- Alinorm 01/25 19, 26; Erişim Tarihi: 27 Ekim 2011.
Bah, FB., Beux, MR., Beta, T., Ribani, RH. 2019. Bioactive Council Directive of the European Union: Council Directive
compounds and biological properties of Brazilian stingless bee 2001/110/EC of 20 december 2001 relating to honey. Off J
honey have a strong relationship with the pollen floral EurCommun 2002, 47- 52; Erişim Tarihi: 23 Ekim 2011.
International origin Food Research 123: 1–10., Çakıcı N, Yassıhüyük N. 2013. Balın Antioksidan Aktivitesi
doi.org/10.1016/j.foodres.2019.01.068 ve Antibakteriyel Özelliği. Arıcılık Araştıma Dergisi, 9: 12 -
Ay, E., Yiğit, Y. (2016). Bal, Beslenme ve Sağlık. 3rd 13.
International Congress on Social Sciences, China to Adriatic, Çeter, T., Güney, K. (2011). Ormangülü Ve Deli Bal.Uludağ
October 27-30, 2016 Antalya / TURKEY. Arıcılık Dergisi,11(4):124-129.
Ayda, B., 2003. Deli bal zehirlenmesi. Yoğun Bakım Çınar SB (2010). Türk Çam Balının Analitik Özellikleri.
Dergisi, 3(1): 33-36. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,
Aziz, MSA., Giribabu, N., Rao, PV., Salleh, N. 2017. Ankara.
Pancreatoprotective effects of Geniotrigona thoracica stingless Çınar SB, Ekşi A, Coşkun Ġ (2014). Carbon isotope ratio
bee honey streptozotocin- nicotinamide-induced (13C/12C) of pine honey and detection of HFCS adulteration.
diabetic rats Food Chemistry, 157: 10- 13.
Pharmacotherapy. Biomedicine 89: in male & 135– 145., Doğanay, H. 2007. Ekonomik Coğrafya 3 Ziraat Coğrafyası,
doi.org/10.1016/j.biopha.2017.02.026. Akif Yayın Evi, İstanbul.
Badet, C. ve Quero, F. 2011. The in vitro effect of manuka Elbanna K, Attalla K, Elbadry M, Abdeltawab A, Gamal-
honeys on growth and adherence of oral bacteria. Clinical Eldin H, Ramadan MF. 2014. Impact of Floral Sources and
Microbiology, 17(1): 19- 22. Processing on the Antimicrobial Activities of Different
Bettar I, Gonzalez-Miret ML, Hernanz D, Marconi A, Unifloral Honeys. Asian Pac. J. of Trop. Dis., 4(3): 194-200.
Heredia FJ, Terrab A (2015). Characterisation of Moroccan doi.org/10.1016/S2222-1808(14)60504-1.
Spurge (Euphorbia) honeys by their physicochemical Erejuwa, OO., Sulaiman, SA., Wahab, MS. 2014. Effects of
characteristics, mineral contents and colour. Arabian Journal honey and its mechanisms of action on the development
of Chemistry, (In Press). and progression of cancer
Borsato, DM., Prudente, AS., Döll-Boscardin, PM., Borsato, Molecules.19(2):2497-522.,
AV., Luz, CFP., Maia, BHLNS., doi.org/10.3390/molecules19022497
Miguel, OG. 2014. Topical anti-Inflammatory activity of a Escuredo, O., Dobre, I., Fernández-González, M.,Seijo,
monofloral honey of Mimosa scabrella provided by Melipona M.C., 2014. Contribution of botanical originand sugar
marginata during winter in Southern Brazil Journal of composition of honeys on thecrystallization
Medicinal Food. 17(7): doi.org/10.1089/jmf.2013.0024. phenomenon. Food
Bölükbaşı, D., Ambalajlı Balların Melitopalinolojik, Chemistry149:84-90.
Kimyasal ve Organoleptik Analizleri, Yüksek Lisans Tezi, Fauzi, AN., Norazmi, MN., Yaacob, NS. 2011. Tualang
Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2007. honey induces apoptosis and disrupts the mitochondrial
Can Z, Yıldız O, ġahin H, Akyüz Turumtay E, Silici S, membrane potential of human breast and cervical cancer cell
Kolaylı S (2015). An Investigation of Turkish honeys: Their lines Food. Chem. Toxicol. 49(4):871878.,
physico-chemical properties, antioxidant capacities and doi.org/10.1016/j.fct.2010.12.010.
phenolic profiles. Food Chemistry, 180: 133- 141. Fıratlı, Ç., Karacaoğlu, M., Gençer, H.V. ve Koç, A., 2005.
Cavia MM, Fernandez-Muino MA, Alonso-Torre SR, Türkiye arıcılığına ilişkin değerlendirmeler ve öneriler.
Huidobro JF, Sancho MT.Evolution of acidity of honeys from Türkiye Ziraat Mühendisliği VI. Teknik Kongresi, 3-7 Ocak,
continentalclimates: Influence of induced granulation.Food Ankara, 743-752.
Chem 2007; 100: 1728– Gómez-Díaz, D.,Navaza, J. M., Quintáns- Riveiro, L. C.
1733. Quintáns-Riveiro, Physicochemical Characterization Of
Galician Honeys, International Journal of Food Properties, 15,
292–300, 2012.
45
Gomes, S., Dias, L.G., Moreira, L.L., Rodrigues, Properties. Turk J. Biochem., 43 (4): 362-374.
P.,Estevinho, L., 2010. doi.org/10.1515/tjb-2017-0174.
Physicochemical,microbiological and antimicrobial properties Köksel H (2005). Karbonhidratlar. Gıda Kimyası, Ġlbilge
ofcommercial honeys from Portugal. Food andChemical Sakdamlı, Ankara, 49- 132.
Toxicology 48(2): 544-548. Kumova, U. 2000. Ülke arıcılığını çağdaşlaştırma
Günaydın, Ş.; Karaca, H. (2016). Deli Bal Zehirlenmesi konusunda öneriler. Teknik Arıcılık, 70:5-10.
(Mad Honey Intoxication). Pamukkale Üni. müh. Fak. Gıda Kurtoglu, A.B., Yavuz, R., Evrendilek, G.A.,
Müh. Böl. Ders Notu. 2014.Characterisation and fate of grayanatoxins in madhoney
Hısıl, Y., N. Börekçioğlu 1986. Balın Bilesimi ve Bala produced from Rhododendron ponticumnectar. Food
Yapılan Hileler. Gıda, Gıda Teknolojisi Derneği Yayın Chemistry 161: 47-52.
Organı, 2: S.79–82. Küçük, M., Kolaylı, S., Karaoğlu, Ş., Ulusoy, E., Baltacı, C.
Islam, A., Khalil, I., Islam, N., Moniruzzaman, M., Mottalib, ve Candan, F. 2007. Biological Activities and Chemical
A., Sulaiman, S.A., Gan, S.H., 2012. Physicochemical and Composition of Three Honeys of Different Types from
antioxidant properties of Bangladeshi honeys stored for more Anatolia. Foo
than one year. BMC Complementary and Alternative Medicine Lusby P. E., A. Coombes, J. M. Wılkınson 2002. Honey: A
12(1): 177. Potent Agent for Wound Healing? J. Wocn. S.295–300.d
Jaganathan, SK., Mandal, M. 2009. Honey constituents and Chemistry, 100: 526-534.
their apoptotic effect in colon cancer cells J. ApiProduct Molan P.C. 2000. Balın Modern Tıpta Kullanımı. Çeviren:
ApiMedical Sci. 1(2): 29–36. Mustafa Civan. Teknik Arıcılık, 67: S.25– 31.
Kabbani, D., Sepulcre, F., Wedekind, J., 2011. Ultrasound- Molan, PC. 1992. The antibacterial activity of honey: 1. The
assisted liquefaction of rosemary honey: Influence on rheology nature of the antibacterial activity Bee World.
and crystal content. Journal of Food Engineering 107(2): 173. 73(1): 5-28.,
Kahraman T, Buyukunal SK, Vural A, Altunatmaz SS. doi.org/10.1080/0005772X.1992.11099109.
Physico-chemical properties inhoney from different regions of Molan, P., Betts, J.A. 2004. Clinical usage of honeyas a
Turkey. FoodChem 2010; 123: 41–44.178. wound dressing: an update. Journal ofWound Care, 13(9): 353-
Karabagias, I.K., Badeka, A.V., Kontakos, S., 356.
Karabournioti, S., Kontominas, M.G., 2014. Moniruzzaman, M., Rodríguez, I., Ramil, M., Cela, R.,
Botanical discrimination of Greek unifloral honeys with Sulaiman, S., Gan, S., 2014. Assessment of gas
physico-chemical and chemometric analyses. Food Chemistry chromatography time-of-flight accurate mass spectrometry for
165: 181-190. identification of volatile and semivolatile compounds in
Karadal, F., Yıldırım, Y., 2012. Balın kalite nitelikleri, honey. Talant, 129: 505-515.
beslenme ve sağlık açısından önemi. Erciyes Üniversitesi Mundo, M. M., O. I. Padılla-Zakour, R. W. Worobo 2004.
Veterinerlik Fakültesi Dergisi 9(3): 197-209. Growth inhibition of foodborne pathogens and food spoilage
Kartal H (2012). Bolu Yöresi Ballarının Bazı organisms by select raw honeys. International Journal of Food
Fizikokimyasal Özelliklerinin Türk Gıda Kodeksi’ne Microbiology 97. S.1–8.
Uygunluğunun Ġncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Abant Mutlu, C., Erbaş, M., Arslan Tontul, S. (2017). Bal ve Diğer
Ġzzet Baysal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bolu. Arı Ürünlerinin Bazı Özellikleri ve İnsan Sağlığı Üzerine
Kayacıer A, Karaman S. Balların Etkileri.Akademik Gıda 15(1), 75-83.
ReolojikKarakterizasyonu. Türkiye 10. Gıda Kongresi;Mayıs Nemoseck, T., Cholish, D, Petrisko, Y., Kern, M. 2010.
21-23, 2008; Erzurum- Türkiye. Effects of consumption of honey, sucrose and glucose on
Kolayli S, Can Z, Çakir HE, Okan OT, Yildiz O. 2018. An satiety and postprandial metabolism in healthy subjects. The
Investigation on Trakya Region Oak (Quercus spp.) Honeys of FASEB Journal, 24:553-4. Nolan, VC., Harrison, J., Cox,
Turkey: Their Physico- Chemical, Antioxidant and Phenolic JAG. 2019. Dissecting the
Compounds Antimicrobial Composition of
Honey Antibiotics. 8(4): 251.,
doi.org/10.3390/antibiotics8040251
Nombré, I., Schweitzer, P., Boussim,
J.I.,Rasolodimby, J.M., 2010. Impacts of
46
storageconditions on physicochemical Sak-Bosnar, M., Sakač, N., 2012.

characteristics ofhoney samples from Burkina Faso. African Directpotentiometric determination of diastase
Journalof Food Science 4(7): 458- 463. activity inhoney. Food Chemistry 135(2): 827-831. Saranraj,
Nisbet, C., Güler, A., Yarım G.F., Cenesiz, S., Ardalı, Y., P., Sivasakthi, S. 2018. Comprehensive Review on Honey:
2013. Çevre ve flora kaynaklarının arı ürünlerinin mineral Biochemical and Medicinal
madde içerikleri ile ilişkisi. Turkish Journal of Properties J. Acad.Ind. Res, 6, 165–181.
Biochemistry/Türk BiyokimyaDergisi, 38(4): 494-498. Shafiq, H., Iftikhar, F., Ahmad, A., Kaleem, M., Sair, A.T.,
Oroian, M., 2013. Measurement, prediction and correlation 2012. Effect of crystallization on the water activity of honey.
of density, viscosity, surface tension and ultrasonic velocity of International Journal OfFood And Nutritional Sciences 3(3):
different honey types at different temperatures. 1-6.
Journal of Shadkam, M.N, Mozaffari-Khosravi, H., Mozayan, M.R.
FoodEngineering 119(1): 167-172. 2010. A comparison of the effect of honey, dextromethorphan,
Özkök, A.,Çıngı, H., Two different methods used in and diphenhydramine on nightly cough and sleep quality in
distinguishing pine honey from floral honey, Mellifera, 14-23, children and their parents. Journal of Alternative and
2010 Complementary Medicine, 16(7) :787-93.
Özmen, N., Alkın, E., 2006. Balın antimikrobiyel özellikleri Silici, S., Sagdic, O., Ekici, L. 2010. Total phenolic content,
ve insan sağlığı üzerine etkileri. UludağArıcılık Dergisi antiradical, antioxidant and antimicrobial activities of
2006(4): 155-160. Rhododendron honeys. Food Chemistry, 121(1): 238-243.
Öztürk, F., Efil, K., Bekdemir, Y. (2015). Arı ürünleri ve Solayman MD, Islam MDA, Paul S, Ali Y, Khalil MDI,
Sağlık. Apiterapi'de Hangi Bal Kullanılmalı? Akçiçek, E.; Alam N, Gan SH (2016). Physicochemical Properties,
Yücel, Banu. Sidas. Minerals, Trace Elements, and Heavy Metals in Honey of
Paul, I.M., Beiler, J., McMonagle, A, Shaffer, M.L., Duda Different Origins: A Comprehensive Review. Comprehensive
L, Berlin, C.M. Jr. 2007. Effect of honey, dextromethorphan, Reviews in Food Science and FoodSafety, 15: 219- 233.
and no treatment on nocturnal cough and sleep quality for Spilioti, E., Jaakkola, M., Tolonen, T., Lipponen, M.,
coughing children and their parents. Arch. Pediatr. Adolesc. Virtanen, V., Chinou, I., Kassi, E., Karabournioti, S.,
Med., 161:1140-1146. Moutsatsou, P., 2014. Phenolic acid composition,
Pérez, RA., Iglesias, MT., Pueyo, E., Gonzalez, M., de antiatherogenic and anticancer potential of honeys derived
Lorenzo, C. 2007. Amino acid composition and antioxidant from various regions in Greece. PloS One 9(4): e94860.
capacity of Spanish honeys J. Agric. Food Chem. Subramanian R, Umesh Hebbar H, RastogiNK. Processing
doi.org/10.1021/jf062055b. of honey: a review. Int J FoodProp 2007; 10(1): 127 – 143.
Pimentel, RB. de Q., da Costa, CA., Albuquerque, PM., Sunay, A.E., Samancı, T., 2008. Arı ürünleri üretimi. BAL-
Junior, SD. 2013. Antimicrobial activity and rutin DER Arı Ürünleri ile Sağlıklı YaşamPlatformu Derneği.
identification of honey produced by the stingless bee Melipona TGK Bal Tebliği (2020). TEBLİĞ NO: 2020/7.22 Nisan
compressipes manaosensis and commercial honey BMC 2020 ÇARŞAMBA Resmî
Complementary and Alternative Medicine, 13(1): 151., Gazete.
doi.org/10.1186/1472-6882-13151. Toper Kaygın A ve Yıldız Y (2006) Bartın yöresi bal arısı
Rao, PV., Krishnan, KT., Salleh, N., Gan, SH. 2016. (Apis mellifera L.) (Hymenoptera, Apidae) zararlıları. ZKÜ
Biological and therapeutic effects of honey produced by honey Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 9(10): 64-73.
bees and stingless bees: A comparative review Brazilian Tosi EA, R’e E, Lucero H, Bulacio L. Effect ofhoney high
Journal of Pharmacognosy. 26(5): 657–664., temperature short-time heating onparameters related
doi.org/10.1016/j.bjp.2016.01.012. to quality,
Ruoff K, Iglesıas MT, LuginbUhl W, BossetJ-O, Bogdanov crystallisationphenomena and fungal inhibition. LebensmWiss
S, AmadÒ R. Quantitativeanalysis of physical and chemical Technol 2004; 37: 669–678.
measurandsin honey by Mid-İnfrared Spectrometry. EurFood
Res Technol 2006; 223: 22–29.
47
Tosmur B (2004). Muğla yöresi Çam ballarında eser element

içeriğinin iki farklı spektroskopik yöntem ile analizi. Yüksek
Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü, Muğla.
Truzzi C, Annibaldi A, Illuminati S, Finale C, Scarponi G
(2014). Determination of proline in honey: Comparison
between official methods, optimization and validation of the
analytical methodology. Food Chemistry, 150: 477- 481.
Ulusoy E (2010). Anzer Balı ve Poleninin Yüksek
Performanslı Sıvı Kromatografisi ile Fenolik BileĢiminin
Belirlenmesi ve Antioksidan Özellikleri. Yüksek Lisans Tezi,
Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,
Trabzon.
Ulusoy, E. (2012). Bal ve Apiterapi. U. Arı Drg., 12(3): 89-
97.
Yanniotis S, Skaltsi S, Karaburnioti S. Effect of moisture
content on the viscosity of honey at different temperatures. J
Food Eng 2006; 72: 372–
377.
Yıldız O, Şahin H, Kara M, Aliyazıcıoğlu R, Tarhan Ö,
Kolaylı S (2010). Maillard Reaksiyonları ve Reaksiyon
Ürünlerinin gıdalardaki Önemi. Akademik Gıda, 8(6): 44- 51.
48
Clean-Label Polyphenols Extraction through Eco-Friendly Extraction

Methods from Plants and Their By-Products
Kashif Ameer 1,*
1
Institute of Food Science and Nutrition, University of Sargodha, Sargodha, 40100, Pakistan
*
(kashifameer89@gmail.com)
Abstract – Polyphenols as phytochemicals are found abundantly in plant matrices. Recently, the importance
of polyphenols has increased worldwide owing to different health-beneficial effects and therapeutic
advantages associated with polyphenols in order to mitigate the lifestyle disorders and oxidative stress to
improve the overall health and wellness. Conventional extraction methods have been in place for centuries
for extraction of polyphenols. These conventional methods exhibit several inherent limitations, and to date,
efficient, rapid and clean recovery of polyphenols has remained a challenging task through developing a
single standard and optimized method. Furthermore, the prominent advantages offered by modern
extraction techniques comprise of reduced solvent and time consumption with considerably lower
operational costs by virtue of overcoming limitations of conventional extraction for polyphenol extraction.
Further research is a need of time to investigate the mechanisms underpinning the extraction kinetics of
green extraction methods to scale up on industrial scale for extracting polyphenols from plant matrices. .
Keywords – Polyphenols, Eco-Friendly, Plants

supercritical fluid extraction, ultrasound-assisted
I. INTRODUCTION
extraction, microwave-assisted extraction,
pressurised liquid extraction, and pressurised hot
Plant matrices are rich in polyphenols as water extraction, which were discussed as green
phytochemicals. The therapeutic benefits and other alternatives to traditional extraction methods. These
health-beneficial effects of polyphenols have techniques were also discussed in terms of their
recently expanded their importance, helping to benefits and drawbacks, as well as the factors
promote overall health and wellness by reducing governing the mechanisms of extraction and any
oxidative stress and lifestyle problems. For applicable applications. By overcoming the limits of
centuries, polyphenols have been extracted using conventional extraction for polyphenol extraction,
conventional extraction techniques. The effective, new extraction techniques also offer the notable
quick, and clean recovery of polyphenols has benefits of reduced solvent and time consumption
remained a tough endeavour due to the lack of a with significantly lower operational costs. The
single standard and optimum method. These processes behind the extraction kinetics of green
conventional methods have a number of intrinsic extraction technologies to scale up on an industrial
drawbacks. The commercial use of phenolic scale for extracting polyphenols from plant matrices
compounds as dietary supplements and natural require more investigation.
antioxidants has increased the search for affordable,
effective, and environmentally friendly extraction II.MATERIALS AND METHOD
techniques based on a greener approach. This Non-thermal green extraction methods were used
overview provided updated technical information for extraction of phytochemicals.
on contemporary extraction techniques, including
49
Kashif Ameer, Clean-Label Polyphenols Extraction through Eco-Friendly Extraction Methods from Plants and Their By-Products, ICEANS
2022, Konya, Turkey
A. Microwave assisted extraction and

MAE is one of principle method for extraction plant antioxidants
polyphenols as described by Ameer et al. [3]. Has high eco-
Microwave- friendly impact Employed for
B. Supercritical fluid extraction assisted and applicable essential oils
Similar to MAE, SFE may also be carried out as distillation to highly polar and
target analytes
chief non-thermal extraction method for extraction
Caffeine and
of plant polyphenols as described by Ameer et al. Decaffeination
Supercritical volatile
[4]. of coffee and
fluid extraction thermolabile
tea
target analytes
Extraction Antioxidants,
Ultrasound-
through essential oils
assisted
cavitation and phenolic
extraction
phenomenon acids
Fig. 1 Classical & non-thermal extraction techniques.

An example of the table is given below.
III. RESULTS
1) Extraction of analytes from solid and semi-solid
samples can be described by the following five
steps:
2) Wetting the desorption sample matrix with Fig. 2 Factors affecting extraction yield.
extractant;
3) Initial from the sample matrix; IV. DISCUSSION
4) Diffusion inside the pores of the sample matrix; Factors affecting phytochemical extraction
5) Partitioning between the sample matrix and the 1) Microwave power: the optimized
extractant combination of power should be chosen for
6) Diffusion through the stagnant extractant layer minimizing the extraction time with high
until the zone of convection is reached. recovery yield.
2) Matrix characteristics: status and type of plant
as well particle size may exert significant
Table 1. Green extraction techniques application influence on the compounds recovery.
Extraction 3) Extraction solvent & temperature: right type
Applicability Phytochemical
technique of solvent based on like dissolved by like
Microwave Applicable to principle must be chosen and temperature
Used for
Hydrodiffusion polar and must be fair enough to allow complete
essential oils
& Gravity highly polar solubilization of compounds with good
50
Kashif Ameer, Clean-Label Polyphenols Extraction through Eco-Friendly Extraction Methods from Plants and Their By-Products, ICEANS
2022, Konya, Turkey
solvent penetration in the plant matrix for

maximum extraction yields.
V. CONCLUSION
In this overview, updated technical information regarding

modern extraction techniques, such as supercritical fluid
extraction, ultrasound-assisted extraction, microwave-assisted
extraction, pressurized liquid extraction, and pressurized hot
water extraction–as green alternatives to conventional
extraction methods– was presented along with their
advantages, disadvantages, factors governing extractions
mechanisms and applications with regard to green extraction
of phenolic compounds from plants matrices. Furthermore, the
prominent advantages offered by modern extraction
techniques comprise of reduced solvent and time consumption
with considerably lower operational costs by virtue of
overcoming limitations of conventional extraction for
polyphenol extraction.
ACKNOWLEDGMENT
The heading of the Acknowledgment section and
the References section must not be numbered.
REFERENCES
[1] K. Ameer, H. M. Shahbaz, & J. H. Kwon (2017). Green

extraction methods for polyphenols from plant matrices
and their byproducts: A review. Comprehensive Reviews
in Food Science and Food Safety, 16(2), 295-315.
[2] K., Ameer, S. W. Bae, Y. Jo, H. G. Lee, A. Ameer, & J.
H. Kwon, (2017). Optimization of microwave-assisted
extraction of total extract, stevioside and rebaudioside-A
from Stevia rebaudiana (Bertoni) leaves, using response
surface methodology (RSM) and artificial neural
network (ANN) modelling. Food Chemistry, 229, 198-
207.
[3] K. Ameer, B. S. Chun, & J. H. Kwon, (2017).
Optimization of supercritical fluid extraction of steviol
glycosides and total phenolic content from Stevia
rebaudiana (Bertoni) leaves using response surface
methodology and artificial neural network
modeling. Industrial Crops and Products, 109, 672-685.
[4] J. H. Maeng, H. M. Shahbaz, K. Ameer, Y. Jo, & J. H.
Kwon, (2017). Optimization of microwave‐assisted
extraction of bioactive compounds from Coriolus
versicolor mushroom using response surface
methodology. Journal of Food Process
Engineering, 40(2), e12421.
[5] H. G. Lee, Y. Jo, K. Ameer, & J. H. Kwon, (2018).
Optimization of green extraction methods for cinnamic
acid and cinnamaldehyde from Cinnamon
(Cinnamomum cassia) by response surface
methodology. Food Science and Biotechnology, 27(6),
1607-1617.
51
Palynological, Anatomical and Micromorphological Characteristic of

Cousinia brachyptera DC. (Asteraceae) Growing in Turkey
Deniz ULUKUŞ1*, Bayram ATASAGUN2, Osman TUGAY3
1
Department of Biotechnology Department/ Sciences Faculty, Selçuk University, Konya, Turkey
2
Vocational School of Health Services/ Selçuk University, Konya, Turkey
3
Pharmaceutical Botany/ Pharmacy Faculty/ Selcuk University, Konya-Turkey
*
(dulukus@selcuk.edu.tr)
Abstract – The genus Cousinia is one of the largest genera of the Asteraceae family, containing
approximately 600-700 species in the Carduae tribus, and is distributed in Central and Western Asia. In
this study, the anatomy, palynology, and micromorphology of Cousinia brachyptera were studied in order
to understand the usefulness of these characteristics for systematic purposes. In the anatomical studies of
Cousinia brachyptera species, transverse sections of the stem, leaf and midrib were taken, fast-green and
safranin staining method was used, and the photographs were taken after the samples were made into a
fixed preparation. In pollen investigations, pollen material were obtained from herbarium specimens. The
pollen slides were prepared according to Wodehouse’s technique. To determine exine sculpturing of the
pollen were used SEM microscope. For micromorphological investigations, mature achene collected from
natural populations of plants were used. SEM micrographs were used to determine achene coat sculpturing
of the achenes. In the transverse-sections of the stem, as a protective tissue, the epiderm which has 1 layer
was located in the outermost layer. The cortex parenchyma has rectangular-oval-shaped cells of 4-7 rows.
Phloem is surrounded by sclerenchymatic cells. The mesophyll consists of elongated palisade and spongy
paranchyma cells in the cross-section of the leaf. The midrib shape is circular. The pollen grains of Cousinia
brachyptera are radially symmetrical, isopolar and have a tricolporate aperture. Their shape is subprolate,
medium size. The exine sculpturing pattern is verrucose. Their achene surface pattern is striate and
irregularly reticulate-faveolate
Keywords – Asteraceae, Carduae, Cousinia, Micromorphology, Turkey
I. INTRODUCTION [6], [7], [8], [9]-[10]), anatomically ([11], [12], [13],

The genus Cousinia Cass. is one of the largest [14], [15], [16]-[17]), palynologically ([8], [18],
genera of the Asteraceae family, containing [19], [20], [21], [12], [13], [14], [15], [16]-[17).
approximately 600-700 species in the Carduae In this study, the micromorphology, anatomy and
tribus, and is distributed in Central and Western palynology of Cousinia brachyptera DC. were
Asia. It has the characteristics of the typical Irano- studied in order to understand the usefulness of
Turanian phytogeographic region and has a high these characteristics for systematic purposes.
endemism rate ([1]). Exceptionally, it contains
many species that spread in a relatively narrow area
([2]). Cousinia is represented with 40 taxa, of which
28 (70%) endemic to Turkey Sect. Cousinia belongs In this study, specimens belonging to the
23 species. species were collected from their natural areas, and
The genus Cousinia has been investigated from habitat records were taken and photographed B8
different point such as taxonomically ([3], [4], [5], Erzurum; East of Horosan, steppe, 1600 m,
52
Ulukuş et al., Palynological, Anatomical and Micromorphological Characteristic of Cousinia brachyptera DC. (Asteraceae) Growing in
Turkey , ICEANS 2022, Konya, Turkey
14.08.2013, O. Tugay-8607 & D. Ulukuş (KNYA). arrayed cells. The phloem is composed of dense
The collected plant samples were dried according to small cells and the diameter of the cells is 1.04-9.34
common herbarium techniques and identified under µm. Cambium is 1–3 layered. The pith consists of
a binocular microscope using the flora of Turkey as large hexagonal or pentagonal cells
the main source. withintercellular spaces. Cells of the core
parenchyma are 10.41-36.45 µm in diameter (Figure
A. Anatomy
1).
For anatomical studies, stem and leaf parts, which
were taken into 70% alcohol during field work, were
used. In the study, 8 and 10 µm thick sections were
taken with a microtome using the paraffin
embedding method. Sectioned samples were stained
with the fast green-safranin staining method and
made into a fixed preparation using enthallan ([22]).
Preparation photos were taken under a binocular
light microscope and camera.
B. Palynology
In pollen investigations, pollen material were

Figure 1. Transverse section the stem of Cousinia
obtained from herbarium specimens. The pollen
brachyptera stem (ep: epidermis, co: cortex, sk:
slides were prepared according to Wodehouse
sclerenchyma, f: phloem, x: xylem, pr: pith rays, p:
technique. Pollen grains were measured under the
pith).
light microscope (1000x) and P/E ratios were
calculated. To determine exine sculpturing of the
Leaf: Transverse sections of the lamina
pollen were used SEM microscope. The pollen
showed that the upper and lower epidermises are
terminology were determined by using various
covered with a thick cuticle layer. Both epidermises
source ([23], [24], [25]).
consist of uniseriate oval and rectangular cells.
Upper epidermis cells are larger than lower
C. Seed
epidermis cells and their size varies between 11.64-
29.62×8.47-25.39 µm. The mesophyll is consist of
10-20 measurements were made to determine the
2–3 layer of elongated palisade parenchyma cells
seed width and length. SEM microscope
and 2–3 layer of lower palisade parenchyma cells.
photographs were used to determine the seed
Sponge parenchyma cells are irregular in shape and
surface ornaments. ([26]) terminology was used to
range in diameter from 11.62 to 37.96 μm. The leaf
determine seed surface ornaments.
is of the bifacial type, with a large vascular bundle
III. RESULTS of collateral type in the middle (Figure 2).
A. Anatomical Characteristics
Stem: The stem transverse sections are

circular. The epidermis is 1 layered and consists of
rectangular and oval cells with cell dimensions of
2.60-17.18×1.67 13.02 µm and is surrounded by a
thin cuticle layer. Under the epidermis layer, there
is the cortex parenchyma consisting of
parenchymatic cells. The cortexs tissue, which is
located under the epidermis, is composed 4−7
layered, oval, cylindrical or rectangular Figure 2. Transverse section the leaf of Cousinia
parenchymatic cells. Under the cortex parenchyma, brachyptera (üe: upper epidermis, le: lower
there is a sclerenchyma layer, 1.56-15.10×5.48- epidermis, pp: palisade parenchyma, sp: spongy
21.87 µm in size, consisting of 8-13 rows of densely parenchyma)
53
Midrib: Transverse section of leaf, The midrib

shape is nearly semicircular and there are 4 vascular
bundles. There is 3 large vascular bundle in he
center, which is surrounded by a parenchymatic
bundle sheath. The xylem and phloem tissues are
surrounded by sclerenchyma tissue. There are
parenchyma cells and collenchyma from both the
upper and lower parts of the vascular bundles to the
epidermis. Parenchymatic cells are composed of
pentagonal and hexagonal cells. The collenchyma
spacing of the lower epidermis is 82.53-312.0 µm,
and the collenchyma spacing of the upper epidermis
is 53.96-312.0-µm. The xylem is located on the
adaxial (closer to the axis) side and the phloem is
located on the abaxial (off-axis) side. The xylem Figure 4 SEM micrographs and Light micrographs
tissue is well developed, the tracheal elements are of the pollen grains A. General view of pollen grains
oval and hexagonal, and their cell diameters vary under LM. B. Equatorial view of pollen SEM C.
between 2.53-13.33 µm. Phloem tissue is dense, Equatorial view and exine sculpturing in SEM
composed of small cells, and layer sizes are between
49.60-62.69 µm (Figure 3). Table 1. Pollen morphological features of C.
brachyptera (P: polar axis, E: Equatorial axis, clt:
colpus width, clg: colpus length, plg: pore lenght,
plt: pore width, t: apocolpium, L=AMB:
diameter of pollen at the polar view).
Min. Max. Mea S.D.
n
P (µm) 40.74 48.62 44.39 1.85
E (µm) 29.49 37.41 34.03 1.67
P/E 1.22 1.40 1.31 0.05
clg (µm) 30.85 37.29 34.47 1.77
clt (µm) 3.91 6.39 4.93 0.61
plg (µm) 5.88 11.43 9.03 1.37
plt (µm)
Figure 3 Transverse section the midrib of Cousinia 3.41 7.13 5.39 0.83
brachyptera midrib (co: collenchyma, sk: plg/plt 1.09 2.19 1.70 0.28
sclerenchyma, f: phloem, x: xylem). t (µm) 4.74 8.97 7.14 1.19
L=AMB (µm) 31.66 37.86 35.10 1.61
B. Pollen Morphology Exine (µm) 2.13 4.86 3.70 0.64
Intine (µm)
The shape of pollen grains of C. brachyptera 1.33 2.88 2.26 0.36
is subprolate. Polar axis is 44.39 ± 1.85 μm and Pollen shape Subprolate
equatorial axis is 34.03 ± 1.67 μm. The ratio of P/E Aperture Tricolporate
is 1.31. Amb 31.66-37.86 μm, circular. Colpus Pore shape Prolate
length is 34.47 ± 1.77 μm and colpus width is 4.93 Ornamentatio Verrucate
± 0.61 μm. The exine thickness is 3.70 ± 0.64 μm n
and the intine thickness is 2.26 ± 0.36 μm. Pore Size Medium
prolate (Plg 9.03-1.37 μm, Plt 5.39-0.83 μm). The

exine sculpturing pattern is verrucose (Table,1
Figure 4).
54
populations of 8 species were the subject of

morphological and palynological research by ([21]).
C. Achene Morphology Tricolpate, spherical, or cylindrical pollen grains
were identified as well as verrucate-perforate exine
The achenes of C. brachyptera are brown, surface ornamentation. According to ([28]), the
obovate-shaped, prominently striate, with small subprolate and verrucose surface ornamentation on
denticulate at apex. Their achene surface pattern is the pollen morphology of C. eriobasis Bunge
striate and irregularly reticulate-faveolate bristles of species. According to ([12]), Cousinia halysensis's
pappus barbellate, 2.3- 3.2 mm long (Figure 5). pollen has a verrucose surface ornamentation and a
subprolate form.
The pollen grains of C. brachyptera DC. in our
study were tricolporate, prolate, and had verrucate
ornemantation, demonstrating that it was
comparable with the pollen characteristics of the
genus Cousinia.
Figure 5. SEM photographs of achenes of C. Our SEM analyses revealed that the achenes of C.
brachyptera A. General view B. Testa surface brachyptera were obovate in form and had striate
and irregularly reticulate-faveolate surface
IV. DISCUSSION ornamentation. The achene surfaces of C. halysensis
seeds are retipilate ([12]), C. iconica Hub.-Mor.
The genus Cousinia has been the subject of a few
achene surfaces are reticulate-sitriate ([13]), C.
anatomical research. In their anatomical study of 14
eleonorae and C. humilis achene surfaces are striate-
species from the Serratuloideae subfamily of
irregular reticulate ([15]), and C. agridaghensis
Cousinia, ([27]) compared the anatomical
Tugay, Ertuğrul & Ulukuş and C. urumiensis
characteristics of the stem, leaf, and midrib. The
Bornm. ([14]). The findings of our investigation
lamina and midrib of the leaves were said to vary
were shown to be consistent with the achene traits
between species, despite the fact that the stem
of the genus Cousinia.
architecture was said to be typically comparable
between species. The quantity of palisade
ACKNOWLEDGEMENTS
parenchyma in the architecture of leaves varies
I wish to thank curators of herbaria AEF, ANK, E,
across species, and it has been noted that the form
G, GAZI, HUB, ISTE, ISTF, K and LE herbaria for
of the midrib, the number of lobes, and the number
their permission on the examination of Cousinia
of vascular bundles are important traits in the
collections. The samples studied were collected
differentiation of species.
during the TUBITAK Project No. 111T364. Thus, I
The stem, leaf, and midrib structure of the
am grateful to TUBITAK.
endemic Cousinia halysensis Hub.-Mor. species
were examined by [12] According to them, V. CONCLUSION
important anatomical characteristics include the
quantity of cortical layers, the form of the midrib, For the first time, detailed information about the
and the amount of vascular bundles in the midrib. In stem, leaf, and midrib structure as well as the pollen
their study of C. eleonorae Hub.-Mor. and C. and achene micromorphology of C. brachyptera is
humilis Boiss., ([15]) compared the anatomical, provided in this paper. Future palynological,
palynological, and morphological characteristics of micromorphological, and anatomical research on
the two species and found that the number of cells the genus Cousinia will benefit from the findings,
in the cortex, the quantity of vascular bundles, and which will also help with systematic analyses of the
the shape of the midrib are all important anatomical features shown to be significant as a consequence of
characteristics in the differentiation of species. the examinations.
5 species from the Stenocephalae section had their
REFERENCES
pollen morphology studied by [20]. The pollen
grains of the species under investigation were found
[1] M. Djamali, A. Baumel, S. Brewer, S. T. Jackson, J. W.
to be prolate, isopolar, tricolporate, and exine thick Kadereit, S., Lopez-Vinyallonga, I., Mehregan, E.
or loose verrucate. In the Cousinia section, 16
55
Shabanian and A. Simakova, “Ecological implications of implications”, Pakistan Journal of Botany, vol. 52, pp.
Cousinia Cass. (Asteraceae) persistence through the last 297–304, Nov. 2020.
two glacial-interglacial cycles in the continental Middle [16] D. Ulukuş, B. Atasagun and O. Tugay, “Endemik
East for the Irano-Turanian flora”, Review of Cousinia decolorans Freyn & Sint. (Asteraceae)
Palaeobotany and Palynology, vol. 172, 10–20, Nov. Türünün Anatomik, Palinolojik ve Mikromorfolojik
2012. Özellikleri”, S.Ü. Fen Fakültesi Fen Dergisi, vol. 47, pp.
[2] I. Mehregan and J. W. Kadereit, “Cousinia sect. 192–202, Nov. 2021
Argenteae (Asteraceae, Cardueae), a new section [17] B. Atasagun, D. Ulukuş, O Tugay, “Endemik Cousinia
including a new species from NE Iran”, Willdenowia, aucheri DC. (İnce Kızan) Üzerine Anatomik, Palinolojik
vol. 39(2), 265–271, Nov. 2009. ve Mikromorfolojik Araştırmalar”, S.Ü. Fen Fakültesi
[3] O. Tscherneva and A. Vvedensky. Cousinia Cass. Flora Fen Dergisi, vol. 47, 181–191, Nov. 2021.
of the USSR, 1962. [18] S. Djavadi, Z. Najafi and F. Atar, “A new species of
[4] K.H. Rechinger, Flora of lowland Iraq, 1964. Cousinia sect. Cousinia from NW Iran”, Iran. J. Bot.,vol.
[5] K.H. Rechinger, “Cousinia - Morphology, Taxonomy, 13, pp. 43–46, Nov. 2007.
Distribution and Phytogeographical Implications”. [19] M. Assadi, “Four new species of the genus Cousinia
Proceedings of the Royal Society of Edinburgh Section B Cass. (Asteraceae) from Iran”, Iran J. Bot., vol. 15, pp.
Biological Sciences., vol. 89, pp. 45–58, Nov.1986. 36–44, Nov. 2009.
[6] I. Schtepa, “Palynological investigation of Cousinia sect. [20] A. Saber , F. Attar and S. Djavadi, “Studies of Pollen
Eriocousinia (Compositae),” in Proceedings of the 4th Grains in the Sect. Stenocephalae (Cousinia Cass.-
International Palynological Conference, 1976, pp. 31- Asteraceae) in Iran”, Iran Journ. Bot., vol. 15, pp. 114–
33. 128, Nov. 2009.
[7] T. G. Tutin, V.H. Heywood, N.A. Burges and D. [21] K. Ahmad, M. Sheidai and F. Attar, “Morphometry and
Valentine, Flora Europaea: Plantaginaceae to palynological study of the genus Cousinia sect. Cousinia
Compositae (and Rubiaceae). 4. Cambridge University (Asteraceae) in Iran”, Iran. J. Bot., vol. 17, pp. 158–166,
Press, 1976. Nov. 2011.
[8] L. Kuprianova and O. Tscherneva, “Morfologija pyl’tzy [22] D.A. Johansen, Plant Microtechnique. McGraw-Hill,
I ultraskulptura palinodermy vidov roda Cousinia New-York, 1940.
(Asteraceae) v svjazi s sistematikoi roda [Pollen [23] K. Faegri and J. Iversen, Textbook of Pollen Analysis.
morphology and ultrastructure of palynoderma in the John Wiley and Sons, Chichester, pp. 328, 1989.
species of the genus Cousinia (Asteraceae) in relation to [24] W. Punt, P. Hoen, S. Blackmore, S. Nilsson and A. Le
the systematics of the genus],”Bot. Zhurn., vol.67, pp. Thomas, “Glossary of pollen and spore terminology”,
581–589, Nov. 1982. Rev. Palaeobot. Palynol., vol. 143, pp. 1–81, Nov. 2007.
[9] S. Djavadi and F. Attar, “Sect. Lasiandra from genus [25] M. Hesse, H. Halbrotter, R. Zetter, M. Weber, R.
Cousinia Cass.(Compositae) with emphasis to a new Buchner, A. Frosch-Radovo and S. Ulrich, Pollen
species from east of Iran”. Feddes Repert., vol. 116, pp. Terminology: An Illustrated Handbook. Springer
285–289, Nov. 2005. Verlag/Wien, New York, 264 pp. 2009.
[10] A. N. Sennikov, “Cousinia hystricocephala (section [26] W.T. Stearn, Botanical Latin. David & Charles, London,
Tianschanicae, Asteraceae), a new species from Central 566 pp. 1983.
Asia”, Phytotaxa., vol. 25, pp. 23–30, Nov. 2011. [27] F. Attar, A. Ghahreman, K. Mahdigholi and M. Sheidai,
[11] F. Attar, A. Ghahreman, K. Mahdigholi and M. Sheidai, “Anatomy-Taxonomy studies of the species of section
“Anatomy-Taxonomy studies of the species of section Serratuloideae (Cousinia, Compositae) in Iran”. Iranian
Serratuloideae (Cousinia, Compositae) in Iran”, Iran. J. Journal of Botany, vol. 10, 119–141, Nov. 2004.
Bot., vol.10, pp. 119–141, Nov. 2004. [28] E. Jafari and G. Ghanbarian, “Pollen morphological
[12] D. Ulukuş and O. Tugay,” Endemik Cousinia halysensis studies on selected taxa of Asteraceae”, Journal of Plant
Hub.-Mor. (Papatyagiller/Asteraceae) türünün anatomik, Sciences, vol. 2, 195–201, Nov. 2007.
palinolojik ve mikromorfolojik yönden ı̇ ncelenmesi”, [29]
Bağbahçe Bilim Dergisi, vol. 6(1), pp. 59–65, Nov. 2019.
[13] D. Ulukuş and O. Tugay, “Micromorphological,
palynological and anatomical properties of endemic
Cousinia iconica Hub.-Mor. (sect. Cousinia
/Asteraceae)”, Bağbahçe Bilim Dergisi, vol. 6(2), pp. 58–
63, Nov. 2019.
[14] O. Tugay, D. Ulukuş, K. Ertuğrul, T. Uysal, H.
Demirelma, “A new species of Cousinia (sect. Cousinia,
Asteraceae) from the Ağrı Mountain (eastern Turkey):
evidence from morphology, karyology and anatomy”,
Phytotaxa, vol. 427, pp. 259–269, Nov. 2019.
[15] D. Ulukuş and O. Tugay, “Morphology, anatomy and
palynology of two endemic Cousinia Cass. species
(Sect. Cousinia, Asteraceae) and their taxonomic
56
Effects of expanded perlite on the thermal and mechanical performances

of plaster mortar
Abdelaziz Meddah*, Samra Zaiter, Nadji Hadjab and Laid Baali
LMMS, Civil Engineering Department, University Mohamed Boudiaf of M’sila, M’sila, Algeria
*
(abdelaziz.meddah@univ-msila.dz)
Abstract – With the energy crisis in the world, selecting appropriate building materials can significantly
improve energy efficiency. Basically, using lower thermal conductivity composites for non-structural
elements of buildings such as parting walls and coating can effectively satisfy this strategy. In this paper,
the mechanical and thermal efficiency of expanded perlite for plaster composites was analyzed. Expanded
perlite particles (EPP) were incorporated into the gypsum mortar by partially replacing sand particles with
different percentages varying from 0 to 60% of the total volume of sand. Mixes were tested for compressive
strength, flexural strength, and thermal conductivity potential. The results showed that EPP incorporation
lightens the composite, and decreases the thermal conductivity. In all, the use of perlite for gypsum mortar
can significantly alternative insulating material hence contributing to the decrease in the energy used inside
the buildings (i.e. cooling/heating systems).
Keywords – Plaster; expanded perlite; composite; strength; thermal conductivity
I. INTRODUCTION satisfy energy efficiency, while in Algeria

Selecting appropriate insulating materials in authorities consider using materials with high
construction is the best way to save energy in insulation and low environmental impacts as the
buildings. Gypsum-based composites are one of the main way to reduce energy demand.
materials that are frequently used to improve the More recently, Algeria begin a new program for
insulation potential due to their thermal benefits and long-term energy security, considering the
low costs as well [1]. Hence, there is more interest development of alternative materials and/or
in the use of plaster composites in prefabricated innovative techniques in building sectors as one of
panels and repair due to their good thermal the main ways to satisfy such challenges [3]. To
properties and low environmental impacts, in satisfy this approach many studies developed
comparison with concrete material. Indeed, plaster- alternative plaster-based materials incorporating
based composites help in developing sustainable many kinds of waste additives including,
materials as gypsum required lower energy in polystyrene [4], rubber-derived wastes [1,5], while
manufacturing processes than cement which others made of fiber-reinforced composites [6–10].
reduced CO2 emissions and costs, thus making a Considering its good thermal benefits and
relatively eco-friendly material. In addition, to the lightweight as well, perlite can be used to produce
environmental impacts, there is a global trend to lightweight composites for construction
integrate alternative composites into construction applications such as underfloor insulation, parting
applications for increasing energy efficiency. walls, and coating. In addition to its thermal
In European Union (EU), buildings represent 40% insulation potential, perlite has high fire resistance,
of the total Union’s energy consumption [2]. reduces noise transmission, and resists termites,
Accordingly, the EU planned long-term strategies to mold, and insects [11].
57
Meddah et al., Effects of expanded perlite on the thermal and mechanical performances of plaster mortar, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Although arid zones like most parts of Algeria are 100

characterized by a very hot climate in summer in 90
which the temperature exceeds 50°C [12], using
%
80
suitable materials can effectively therefore in 70
improving thermal comfort inside residential
Cumulative passing
60
buildings also reducing energy consumption. In this
50
context, this paper aims to analyze the mechanical
and thermal performances of plaster mortar 40
containing EPP. The latter was incorporated by 30
partial replacement by volume of sand with various 20
concentrations varying from 0 to 60% (i.e. 10% 10
rate). Composites were tested for physical 0
properties (density, thermal conductivity) and 100 10 1 0,1 0,01
mechanical characterization (compressive and Diameter mm
tensile strengths). Fig. 1 Particle size distribution curve of rubber and sand.
II. MATERIALS Table 2 Physical properties of materials used
property Apparent Specific Porosity Sand
A. Plaster density density (%) Equivalent
(kg/m3) (kg/m3) (%)
Gypsum used in the present study is delivered by range 1428±14 2596±26 45±0.5 86±0.5
Taouab Factory in M’sila region, Algeria. It is
composed of calcium sulfate dehydrate (CaSO4,
2H2O). X-ray diffraction of this gypsum is shown in C. Perlite
Fig. 1. This plaster is mainly composed of sulfur Perlite with density of 60 kg/m3 is used in the
dioxide and calcium oxide. This plaster can be study, it is delivered by Taouab Factory in M’sila
classified in Class I as per the classification of region, Algeria. It is an inert material with white
CNERIB (CNERIB 1993). The main properties of color obtained by calcination of volcanic siliceous
the plaster as given by the datasheet of the rock at a temperature of 900 °C. It is composed
manufacturer are summarized in Table 1. mainly of silica (80%) and has an extra low density
Table 1 Properties of gypsum as well. In addition, EPP not only improves the
Setting times Apparent Particle size
thermal insulation, but also improves fire resistance
(min) density (kg/l) analysis rates, reduces noise transmission, and resists
Initial Final 100m 200m termites, mold, and insects. Also, EPP used is totally
4-6 8-14 0.85-0.95 <20 <10 incombustible.
B. Sand
Very clean dune sand with a density of 2596
kg/m3 was used for all composites. The physical
properties of the sand are shown in Table 2 while its
grain size distribution is shown in Fig. 1.
Fig. 2 Aspect of expanded perlite used
III. PROCEDURES
The plaster mortar is formulated according to the
recommendation of CNERIB [13]. Accordingly, the
mix-design procedure consists in satisfying two
criteria:
 Fix the water to plaster ratio (W/P) at 0.6.
58
 The plaster-to-sand ratio (P/S) is fixed at 0.5 unconfined compressive strength of the composite
(using a greater ratio negatively affected the decreased. It changed from 12.34 to 8.21 MPa when
strength). 60% of perlite are added to the control mix.
Mechanical characterization is done using Although the decrease in composite strength
prismatic specimens of 40x40x160 mm3 according caused by EPP addition, all mixes exhibited very
to EN 13279-2 [14]. The molds are filled in three acceptable strengths considering that plaster
layers without vibration. All specimens were cured composites are designed for non-structural
in laboratory conditions (24±2 °C and relative applications that does not require high values.
humidity of 45±2%). The arithmetic mean of three 14
values is taken for all tests. To obtain a 12
homogeneous distribution of fibers in the mix and
10
reduce variability, oven-dried ingredients were
(MPa)
mixed for 30 seconds, then, water is added 8
progressively in parallel with good mixing for 30 6
seconds at high speed [1,4]. Seven concentrations y = -0,0639x + 12,239
UCS
were adopted to reinforce the composites, varying 4 R² = 0,9866
from 10 to 60% (with 10% interval) of the mass of 2
sand particles. 0
0 10 20 30 40 50 60
Perlite (%)
IV. RESULTS AND DISCUSSIONS Fig. 4 Effect of EPP on the unconfined compressive strength
A. Effect of fiber addition on density

In the Fig.2, the relationship between density and C. Effect of fiber addition on flexural strength
EPP contents is illustrated. By considering the The impact of EPP on the flexural strength for
difference in unit weight between perlite particles various cure periods is shown in Fig. 5. A regular
and sand, the density of the composite regularly decrease in the flexural strength is observed with
decreased with increasing EPP contents. increasing EPP contents.
The 28 strength decreased from 5. to 3 MPa. In a
1500 similar way to compressive strength, the lower
density and rigidity of EPP a responsible for
1400 strength losses. Despite strength losses, when
comparing these findings with literature, it is
(kg/m3)
observed that the flexural strength of the composite

1300
produced in this study is greater. In the study of
y = -4,3033x + 1430,8 Laoubi et al., the flexural strength of gypsum
1200 R² = 0,9824 composite contained polystyrene with 60% of
Density
replacement.
1100
1000
0 20 40 60
EPP (%)
Fig. 3 Effect of EPP addition on the density
B. Effect of fiber addition on compressive strength

The variation of compressive strength with
respect to the fiber content of the composite is
illustrated in Fig. 4. By increasing EPP content, the
59
0,45
6,00
R² = 0,9269
Thermal conductivity ( w/m.K)

0,4
5,00
Flexural strength (MPa)
0,35
4,00
3,00 0,3
2,00 y = 0,0004x2 - 0,0562x + 5,0568 0,25

R² = 0,9936
1,00 0,2
0,00 0,15
0 10 20 30 40 50 60 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700
Density ( kg/m3)
EPP (%)
Fig. 5 Effect of perlite addition on the flexural strength Fig. 7 Relationship between thermal conductivity and EPP
concentrations in the composite
D. Effect of fiber addition on thermal conductivity
For evaluating the efficiency of the composites
formulated, the thermal conductivity measured for V. CONCLUSIONS
each EPP content and the obtained results are shown The main goal of this research is to assess the
in Fig. 6. It can see that EPP addition decreases the mechanical and thermal characterization of plaster
thermal conductivity. The decrease in thermal mortar incorporating perlite particles. The main
conductivity of composites can explain by the fact conclusions that can be drawn from the study are:
that EPP has lower thermal conductivity than dune 1. Incorporating perlite into plaster mortar
sand substituted. decreases the density due to the relative
These findings were confirmed by analyzing the difference in density between fibers and sand
relationship between thermal conductivity and particles substituted, also the voids generated by
density of the composite, as seen in Fig. 7. Indeed, fibers.
a good correlation was obtained between thermal 2. By incorporating perlite, the strength decreases
conductivity and density traduced by the high (compressive and flexural) strengths of the
correlation coefficient (R2=0.97). composite. Despite that strength losses, the
0,4 composite proposed can be used for parting
walls, coating, and repair as these applications
do not require great strength.
0,35
Thermal conductivity ( w/m.K)
3. The addition of perlite to plaster composite

improved its thermal insulating potential. Thus,
0,3 is an attractive finding as it helps to save energy
in buildings.
0,25
Based on our findings, perlite fibers can be used
effectively to reinforce plaster composites for many
applications (precast plaster panels, parting walls,
0,2 coating, repair, etc.), due to their potential in
improving thermal insulation.
0,15
0 20 40 60
EPP (%) REFERENCES
[1] [1] H. Laoubi, A. Meddah, M. Bederina, Assessment of
Fig. 6 Effect of EPP on thermal conductivity of Thermal Performances of Walls Made of Rubberized
the composite Gypsum Composite in Arid Zones - Experimental Study
and Simulation, Open Civ. Eng. J. 16 (2022).
60
[2] [2] European Parliament and Council, Directive

2012/27/EU of the European parliament and of the
council, 2012.
[3] [3] DGRST, Programme national de la sécurité
énergitique, 2022.
[4] [4] H. Laoubi, A. Djoudi, R.M. Dheilly, M. Bederina, A.
Goullieux, M. Quéneudéc, A. Djoudi, R.M. Dheilly, M.
Bederina, A. Goullieux, M. Quéneudéc, Durability of a
lightweight construction material made with dune sand
and expanded polystyrene, J. Adhes. Sci. Technol. 0
(2019) 1–23.
https://doi.org/10.1080/01694243.2019.1637091.
[5] [5] A. Meddah, H. Laoubi, M. Bederina, Effectiveness of
using rubber waste as aggregates for improving thermal
performance of plaster-based composites, Innov.
Infrastruct. Solut. (2020) 1–9.
https://doi.org/10.1007/s41062-020-00311-0.
[6] [6] A. Djoudi, M.M. Khenfer, A. Bali, T. Bouziani,
Effect of the addition of date palm fibers on thermal
properties of plaster concrete : experimental study and
modeling, J. Adhes. Sci. Technol. 28 (2014) 2100–2111.
https://doi.org/10.1080/01694243.2014.948363.
[7] [7] K. Med, M. Mouldi, A. Bali, Effect of the addition of
date palm fibers on thermal properties of plaster
concrete : Experimental study and modeling Effect of the
addition of date palm fibers on thermal properties of
plaster concrete : Experimental study and modeling,
(2014). https://doi.org/10.1080/01694243.2014.948363.
[8] [8] M. Touil, A. Lachheb, R. Saadani, M.R. Kabiri, M.
Rahmoune, A new experimental strategy assessing the
optimal thermo-mechanical properties of plaster
composites containing Alfa fibers, Energy Build. 262
(2022) 111984.
https://doi.org/10.1016/j.enbuild.2022.111984.
[9] [9] N. Fatma, L. Allègue, M. Salem, R. Zitoune, M. Zidi,
The effect of doum palm fibers on the mechanical and
thermal properties of gypsum mortar, J. Compos. Mater.
53 (2019) 2641–2659.
https://doi.org/10.1177/0021998319838319.
[10] [10] B. Ismail, N. Belayachi, D. Hoxha,
Optimizing performance of insulation materials based on
wheat straw, lime and gypsum plaster composites using
natural additives, Constr. Build. Mater. 254 (2020)
118959.
https://doi.org/10.1016/j.conbuildmat.2020.118959.
[11] [11] R. Gellert, Inorganic mineral materials for
insulation in buildings, Mater. Energy Effic. Therm.
Comf. Build. (2010) 193–228.
https://doi.org/10.1533/9781845699277.2.193.
[12] [12] M. Deghfel, A. Meddah, M. Beddar, M.A.
Chikouche, Experimental study on the effect of hot
climate on the performance of roller-compacted concrete
pavement, Innov. Infrastruct. Solut. 4 (2019).
https://doi.org/10.1007/s41062-019-0246-8.
[13] [13] CNERIB, Recommandations pour la
construction en platre (Recommendations for
construction with Plaster). Cnerib Report. Ministère de
l’Habitat, de l’urbanisme et de la ville., 1993.
[14] [14] NF-EN13279-2, Gypsum binders and
gypsum plasters — Part 2: Test methods., 2014.
61
Controlling Chaos with Ott Grebogi and Yorke method in cosine System
Kamel Djeddi *
1
Department of Mathematics and Computer Science, Laboratory of Dynamical Systems and Control, Larbi Ben MHidi
University, 4000 Oum El Bouaghi, Algeria
*
( kamel.djeddi@univ-oeb.dz) Email of the corresponding author
Abstract – We present a control cosine system for stabilizing chaotic orbits on an unstable focus point
embedded within a chaotic attractor. This control system does not require the location of the unstable focus
point and the local linearized dynamics at the point. Even if a parameter of the chaotic system changes
slowly, the control system can automatically track the unstable focus point both within and outside the
chaotic regimes. We test the control system using a nonlinear map in numerical experiments.
Keywords – Chaos, Control, cosine system, Fixed point, Bifurcation.

I. INTRODUCTION judiciously chosen perturbation, in order to stabilize
In the past few years there has been considerable such periodic dynamics (which would be, in fact,
interest in controlling chaotic systems. The pioneers unstable for the unperturbed system). Through this
of controlling chaos are Ott, Grebogi, and Yorke mechanism, one can use a given laboratory system
(OGY). They have proposed a method which for producing an infinite number of different
periodic behavior (the infinite number of its
utilizes the existence of unstable fixed points within
unstable periodic orbits), with a great flexibility in
a chaotic attractor [1]. The OGY method can
switching from one to another behavior. Much
stabilize chaotic orbits on a desired unstable fixed more, by constructing chaotic attractor, an operator
point by making small parameter perturbations. The may apply small perturbations to produce any kind
OGY method has been developed for various of desired dynamics, even not periodic, with
purposes [2-5], and these methods have been practical application in the coding process of
applied to many mathematical systems. On the other signals.
hand, several methods have been proposed for
tracking unstable fixed points over large ranges of a In this Letter, we present a control cosine system’s
parameter and through bifurcations. The tracking which automatically stabilizes an unstable focus
methods are very useful to maintain the control of point embedded within a chaotic attractor. This
practical chaotic systems which are influenced by a control system does not require the location of the
change in their environment. unstable focus point and the local dynamics at the
point. Once the chaotic orbit is stabilized on the
The idea of chaos control was enunciated at the unstable focus point in a chaotic regime, the
beginning of this decades at the University of
tracking of the point is achieved automatically
Maryland [6], the ideas for controlling chaos were
outlined and a method for stabilizing an unstable even if the parameter of the chaotic system changes
periodic orbit was suggested, as a proof of principle. slowly compared to the state dynamics. We test the
The main idea consisted in waiting for a natural control system by using a nonlinear system on
passage of the chaotic orbit close to the desired numerical experiments
periodic behavior, and then applying a small
62
Kamel djeddi. Controlling Chaos with Ott Grebogi and Yorke method in cosine System, ICEANS 2022, Konya, Turkey
II. . THE SYSTEM

Consider the two-dimensional iterated map
function given by
 xn1  a cosxn   byn

 (1)
 yn1  cxn  d
where a, b, c and d reels constants.

The system (1) displays periodicity, mixing, and
sensitivity to initial conditions. The system can
also display hysteresis, and bistability can be
observed in the bifurcation diagrams. Each of these
phenomena will now be discussed briefly in turn.
Figure 1. Fixed points with a  4, b  0.9, c  1 and
Suppose that the discrete nonlinear system d 1
xn 1  P xn , yn  , yn 1  Q xn , yn ,
Consider the fixed point at A ; the fixed point is a
has a fixed point at  x1 , y1  , where P and Q are at saddle point. B , C and D it is criticals points is
nonhyperbolic Jacobian is given by
least quadratic in xn and y n .
  a sin x b 
J   
The fixed point can be transformed to the origin and  c 0 
the nonlinear terms can be discarded after taking a The Lyapunov exponents of the system (1) are
Taylor series expansion. The Jacobian matrix is given by 1  0.77 and 2  0.87.
 Px P

J  x1 , y1    Q
y
 2.1. Example
Q 
 x y   x1 , y1  The reader can verify these results using the Maple
Definition. Suppose that the Jacobian has program. Some iterative plots are given in Figures
eigenvalues 1 and 2 . A fixed points called
hyperbolic if both 1  1 and 2  1. If either
1  1 and 2  1, then the fixed point is called
nonhyperbolic.
In the discrete case, the fixed point is stable as long

as 1  1 and 2  1 , otherwise the fixed point
is unstable. For example, the fixed points of period
one for the system (1) can be found by solving the
equations given by xn 1  xn and yn 1  yn
simultaneously. Therefore, period-one points satisfy
the equation
Figure 2. System (1) with a  4, b  0.9, c  1 and
x  a cos x   by, y  cx  d d 1
consider system 1 with a  4, b  0.9, c  1 and

d  1. There are four fixed points given by
A(4.6, 5.6), B (4.37 ,3.37 ), C (1.75, 2.75) and
D(1.84,0.84 ).
63
Figure 4. System (1) with

Figure 7. System (1) with a  4, b  0.5, c  1
a  4, b  0.7, c  1 and d  1
and d  1
III. CONTROLLING CHAOS IN COSINE SYSTEM
Ott et al. [1] used the system (1) to illustrate the
control method. A simple example. Consider the
system (1) or values of a close to a 0 in a small
neighborhood of A, the map can be approximated
by a linear map
X n 1  X s a 0   J  X n  X s a 0   C a  a 0 
(2)
where X n  x n , y n  , A  X s a 0 , J is the
T
Jacobian, and
 P   cosx 
C   Qa    
Figure 5. System (1) with a  4, b  1, c  1 and  a   0 
d 1 Let x f noted fixed point A.
  0.11 
C   
 0  x x f
The following system is considered:
x  F x, s , x  R n
.
where s represent the parameter of control.

Let x f noted fixed point A then
x f  F x f , s 0 
.
where s 0 represent the face value of the parameter

and all partial derivatives are evaluated at a0 and
X s a 0  . Assume that in a small neighborhood of A ,
Figure 6. System (1) with a  4, b  1.1, c  1 a  a 0   K  X n  X s a 0 

and d  1
64
where
k 
K   1 
 k2 
Substitute (2) in to (3) to obtain
X n 1  X s a 0    J  CK   X n  X s a 0 .
(3)
Therefore, the fixed point at A  X s a 0  is stable

if the matrix J  CK has eigenvalues (or regulator
poles) with modulus less than unity. In this
particular case,
 3.98  0.11k1 0.9  0.11k 2 

J  CK    Figure 8. Intersection of two plots
 1 0 
and the characteristic polynomial is given by
IV. RESULTS
2  0.11k1  3.98    0.11k 2  0.9  0 Select k1  36 .16 and k 2  0.91. This point lies
Suppose that the eigenvalues (regulator poles) are well inside the triangular region, as depicted in
given by 1 and  2 ; then Figure 10. The perturbed new map becomes
12  0.11k 2  0.9
 x n 1  (k1 x n  x1.1   k 2  y n  y1.1   a 0 ) cos x n 
 1  2   0.11k1  3.98. 
 by n
The lines of marginal stability are determined by  y n 1  cxn  d
solving the equations 1  1 and 12  1. These
(4)
conditions guarantee that the eigenvalues 1 and  2
have modulus less than unity. Suppose that Applying (1) and (4) without and with control,
12  1. Then respectively, it is possible to plot time series data for
k 2  17 .28 these maps. Figure (11) shows a time series plot
when the control is switched on after the 200th
Suppose that 1  1. Then
iterates; the control is left switched on until the
2  0.11k 2  0.9 and 2  0.11k1  2.98. 500th iterate. In Figure (12), the control is switched
Therefore, on after the 200th iterate and then switched off after
k 2  k1  35 .25 . the 300th iterate. Remember to check that the point
If 1  1. Then is in the control region before switching on the
control.
2  0.11k 2  0.9 and 2  0.11k1  4.98 .
Therefore,
k 2  k1  37 .07 .
The stable eigenvalues (regulator poles) lie within
a triangular region, as depicted in Figure
65
problems such as synchronization of chaotic

systems, conversion of transient chaos into
sustained chaos communication with chaos, and
selection of a desired chaotic phase.
ACKNOWLEDGMENT
I thank my father, Mr Mustafa Djeddi..
REFERENCES
[1] E. Ott, C. Grebogi and J.A. Yorke, Phys. Rev. Lett. 64,
1196. 1990.
[2] F.J. Romeiras, C. Grebogi, E. Ott and W.P. Dayawansa,
Physica D 58,165. 1992.
[5] Y.C. Lai, M. Ding and C. Grebogi, Phys. Rev. E 47, 86.
Figure 9. Determine the square of the distance of each 1993.
point from the origin. Iterate the
[6] S. Boccaletti et al, The theory of chaos, Physics Reports
system and switch on the control after 200 iterations.
329, 103.197. 2000.
[7] T.Ushio, S Yamamoto, "Prediction-based control of
chaos", Physics Letters A 264.30--35. 1999.
[8] K.Konishi, H.Kokame, "Stabilizing and tracking
unstable focus points in chaotic systems using a neural
network", Physics Letters A 206, 203-210. 1995.
[9] K.Konishi, M.Hirai, "Sliding mode control for a class
of chaotic systems", Physics Lett A 245 , 51l-517. 1998.
[10] K.Konishi, H.Kokame, "Observer-based delayed-
feedback control for discrete-time chaotic systems",
Physics Letters A 248 . 359-368. 1998.
[11] M.P. Fernández de Córdoba, E. Liz , "Prediction-based
control of chaos and a dynamic Parrondo's paradox" ,
Physics Letters A 377 , 778--782. 2013.
Figure 10. Determine the square of the distance of each [12] David J. Christini and James J. Collins, " Real-Time,
point from the origin. Iterate the system and switch on Adaptive, Model-Independent Control", IEEE Trans.
the control after 500 iterations. Circuits Syst., VOL. 44, NO. 10, 1997.
[13] H Broer. F Takens, "Dynamical Systems and Chaos",
V. CONCLUSION
Springer Science+Business Media, LLC 2011.
In this paper, we have proposed the OGY idea [14] C.Grebogi, Y.C.Lai, "Controlling chaotic dynamical
of controlling chaos gives flexibility. By systems", Systems & Control Letters 31 307 312. 1997.
switching the small control, one can switch the [15] Stephen Wiggins, Global Bifurcations and Chaos, by
time asymptotic behavior from one periodic Springer-Verlag New York Inc1988 .
orbit to another. In some situations, where the
[16] Ying-C Lai Tamas Tél, "Transient Chaos", Springer
flexibility offered by the ability to do such
Science+Business Media, LLC 2011.
switching is desirable, it may be advantageous
to design the system so that it is chaotic. In [17] K Djeddi, “Dynamics in a Discrete -Time Three
other situations, where one is presented with a Dimensional Cancer System“, International Journal of
Applied Mathematics, 49(4), 1 − 7. 2019.
chaotic system, the method may allow one to [18] K Djeddi,, Estimation d'attracteurs étranges, Editions
eliminate chaos and achieve greatly improved Universitaires Europeennes 1 2014.
behavior at relatively low cost. The OGY idea
can also be used to stabilize a desired chaotic [18] T. Saeed , K. Djeddi, J. L. G. Guirao1, H. H. Alsulami and
M. Sh. Alhodaly, “A Discrete Dynamics Approach to a
trajectory, which has potential applications to
Tumor System, “MDPI Mathematics, 10(10), 2022
66
[19] K Djeddi, “Analytical study of system hyper chaotic

at discrete times and application of Lü system's ,” in Proc.
ICIAS 2022, paper 11.3.4, p. 1007.
67
SiC Takviyesinin AZ91 Alaşımının Özelliklerine Etkisi
Muhammet YÜCE1*, Mevlüt GÜRBÜZ 1
1
Makine Mühendisliği Bölümü, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Türkiye
*
(Eng.Myuce@gmail.com)
Özet – Mühendislikte artan malzeme talepleri geleneksel alaşımlar yerine daha gelişmiş özelliklere sahip
malzemelerin araştırılması ve keşfedilmesi sonucunu ortaya çıkarmıştır. Magnezyum ve alaşımları
mühendislik malzemeleri içerisinde hafifliği ile ön plana çıkarken, özellikle uzay havacılık, otomotiv
sanayisinde kullanım alanı bulmaktadır. Alaşımların içerisinde AZ91 alaşımı nispeten iyi korozyon direnci
ve dökülebilirliği ile endüstriyel olarak daha çok tercih edilmektedir. Mühendislikteki malzeme talepleri,
daha karmaşık şekilli parça üretimi için toz metalürjisini, daha özellikli malzeme için de kompozit üretimini
ön plana çıkarmaktadır. Hafif metal matrisli kompozitlerde mikro ölçekte katkı olarak, SiC sahip olduğu
üstün özellikleri ile öne çıkan takviyelerdendir. Bu çalışmada matris malzemesi olarak magnezyum esaslı
AZ91 alaşım tozu ve SiC takviye elamanı kullanılarak sertliği artırılmış AZ91 kompoziti üretilmiştir. Toz
metalürjisi üretim süreçleri kullanılarak, AZ91 ve SiC tozları mekanik karıştırma kullanılarak hazırlanmış,
kurutma sonrası 600 MPa civarında şekillendirilmiştir. Daha sonra 520 oC argon atmosferinde 60 dakika
sinterlenmiştir. Üretilen numunelerin % bağıl yoğunluk hesaplanmış, sertlik testleri gerçekleştirilmiş ve
kesit mikro yapısı incelenmiştir. Yapılan çalışmada nispi yoğunluk değerleri %84 ila %93 arasında
değişirken, SiC oranına bağlı olarak sertlik değerinde %12 oranında artış elde edilmiştir. Mikroyapı ve
elementel analizden SiC dağlımı incelenmiş ve yapı özellik ilişkisi ortaya konulmuştur.
Anahtar Kelimeler – Toz metalürjisi, sinterleme, sertlik, kompozit, silisyum karbür
I. GİRİŞ Toz metalürjisi yöntemi, magnezyum alaşımlarının

Mühendislik uygulamalarında alüminyum ve ve kompozitlerinin kristal kafes yapısından
alaşımları hafif metaller içerisinde ön plana çıkmış kaynaklanan sorunların üstesinden gelmek için
olmasına rağmen magnezyum ve alaşımları kullanılmaktadır. Bu yöntem, çeşitli oranlarda katkı
alüminyuma kıyasla daha düşük yoğunluğa sahiptir. ve matris tozlarının karıştırılmasına sonra da
Magnezyum alüminyumdan %33, titanyumdan %61 sinterlenmesine olanak sağlar. Bu sayede homojen
ve çelikten %77 daha hafif olması nedeniyle yapısal dağılmış takviye elemanına sahip yüksek
metaller içerisinde hem en hafif hem de iyi alternatif hassasiyette karmaşık şekiller imal edilebilir.
metal olarak ön plana çıkmaktadır [1]. Ancak pratik Sinterlemenin sonunda genelde istenilen, mümkün
uygulamalarda nispeten düşük mukavemet, düşük olduğunca %100’e yakın yoğunluk elde etmektir.
sertlik ve düşük aşınma direnci sergilemesi Kompozitler için takviye elemanı da matrisin
nedeniyle kullanım alanı ciddi şekilde sınırlıdır. özelliklerini iyileştirmek için oldukça önemlidir.
Buna ek olarak magnezyum sıkı paket hegzagonal Sert ve seramik yapılı partiküller, metal matrisli
yapısı nedeniyle hafif metallere göre plastik kompozitlerde sertliği ve aşınma direnci ciddi
deformasyon ile şekillenmesi zordur. Ayrıca döküm şekilde artırmaktadır [3].
yöntemi ile imalatında yüksek oksijen ilgisi Kompozit üretiminde aglomerasyon da oldukça
nedeniyle koruyucu atmosfer kullanılmalıdır [2]. önemli bir durumdur. İnce boyutlu partiküller
topaklaşmaya sebep olabilir. Bu nedenle, kompozit
68
YÜCE vd., SiC Takviyesinin AZ91 Alaşımının Özelliklerine Etkisi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
katkılarının matristeki homojen dağılımı etanol kullanılmıştır. SiC ve AZ91 toz karışım
araştırmacılar için ciddi problem olmaktadır. Birçok oranları Tablo1’ de verilmiştir.
araştırmacı geleneksel mekanik öğütme ve eritme
proseslerini kullanarak bu sorunun üstesinden Tablo 1. Hazırlanan numunelerin ağırlıkça yüzde oranları
gelmeye çalışmıştır. Ancak bilyeli mekanik öğütme,
magnezyum tozunu kolayca yakabilen ısı ürettiği NUMUNE % AZ91 % SiC
için magnezyumun için uygun olmayan bir KODU ORANI ORANI
tekniktir. Bu nedenle Rashad ve arkadaşları Mg AZ91-0 100 0
kompozitleri hazırlamak için çözelti bazlı toz AZ91-1SiC 99 1
yöntemi kullanılmıştır. Bu teknikte magnezyum ve AZ91-3SiC 97 3
Al (ağırlıkça %0,5, %1,0 %1,5 içeren) tozları, AZ91-5SiC 95 5
AZ91-10SiC 90 10
mekanik bir karıştırıcı kullanılarak etanol içerisinde
AZ91-20SiC 80 20
karıştırılmış ve sinterlemiştir. Böylece homojen
AZ91-30SiC 70 30
dağılım elde edilmiş ve kompozitlerin mekanik
özelliklerinde kayda değer iyileştirmeler meydana
getirilmiştir[4]. Tozlar Tablo 1’de verilen oranlarda tartılarak etil
Literatürde Kelen vd. TiNi mikro partikül içeren alkol içerisinde mekanik olarak karıştırılmış,
magnezyum kompozit üretmiş ve korozyon sonrasında ultrasonik dağıtma işlemi uygulanmıştır.
duyarlılığını incelemiştir [5]. Kumar vd. SiC ile Üretilen karışım etil alkolden ayrılması için süzme
güçlendirilmiş saf magnezyum kompoziti öğütme kâğıdı ile filtrelenmiş ve tozlar 24 saat etüvde
kullanarak üretmişler, sinterleme işlemini 500 oC ve kurutulmuştur. Kurutma sonrasında topaklanmanın
670 oC’de mikrodalga fırında yapmışlardır. giderilmesi için elekten geçirilmiştir. Hazırlanan
Kompozitdeki SiC oranı arttıkça yoğunluk, sertlik, kompozit tozları 600 MPa altında tek eksenli
dayanım ve darbe dayanımı değerlerinin arttığını hidrolik preste şekillendirilmiştir. Şekillendirilmiş
tespit etmişlerdir [6]. Chintmani vd. AZ91 alaşımını numuneler 520oC’de ve 1 saat boyunca argon
B4C takviye elemanını (ağ.% 5, 10, 15, 20) yüksek atmosferinde sinterlenmiştir. Sinterleme işlemine
enerjili bilyeli değirmende öğütmüş ve 1 saat ait sıcaklık-süre grafiği Şekil 1’de verilmiştir.
boyunca 500 oC de sinterlemiştir. Çalışmalarında
numunelerin vikers sertlik değerinde artış olmuş ve
bunun sonucunda iyi aşınma özelliği elde edilmiştir
[7]. Literatürde mikro ölçekte takviyeler arasında
SiC, yüksek mukavemetı, yüksek aşınma direnci,
yüksek sertliği, iyi kimyasal uyumluluğu nedeniyle
metal matrisli kompozitler için en çok öne çıkan
takviyelerden biridir [8]. Hali hazırda SiC takviyesi
farklı proses, toz boyutu vb. kullanarak üretimi
devam etmektedir.
Bu çalışmada magnezyum AZ91 tozlarına, SiC
takviyesi eklenerek öğütme olmaksızın karışım
yöntemiyle magnezyum kompozit numuneler
üretilmiştir. Üretilen numunelerin bağıl
yoğunlukları, sertlik değerleri ve mikroyapısı
incelenmiştir.
Şekil 1. Sinterleme işleminin sıcaklık- süre grafiği
II. MATERYAL VE YÖNTEM
Bu çalışmada matris malzeme olarak, % 99.8 Tüm işlemin akış şeması ve sinterleme sonrası
saflıkta ve ortalama (325 mesh) <43 μm tane numunelerin görüntüsü Şekil 2 ve Şekil 3’te
boyutunda magnezyum AZ91 alaşım toz, takviye verilmiştir.
malzemesi olarak ise silisyum karbür tozu (SiC)
kullanılmıştır. Karıştırma sıvısı olarak ise her iki toz
ile tepkimeye girmeyen ve uçuculuğu yüksek olan
69
değerleri için vikers sertlik cihazı kullanılmıştır.

Sertlik işlemi için aynı numuneden 6 farklı ölçüm
alınıp bunların ortalaması kaydedilmiştir.
III. BULGULAR
A. Sinterleme Sonrası Yoğunluklar
Şekil 4’de ölçülen yoğunluk yüzdeleri grafik

olarak verilmiştir. Yoğunluk yüzdeleri katkısız
AZ91 tozuna göre %84 ila %93 arasında
değişmiştir. Grafikten görüldüğü üzere en yüksek
yoğunluk ağ.3% SiC ilavesinde görülmektedir. Bu
değerin üstünde yoğunluk düşmüştür. Bunun nedeni
belli bir değere kadar mikron boyutundaki tozun
homojen olarak dağılması, artan takviye ile de
topaklanma eğilimin artması gösterilebilir. Bu
topaklar arası gözenek ve bu topakların bölgesel
olarak rasgele dağılması da yoğunluğu
düşürmektedir. Çalışmada elde sonuç literatürlede
uyumludur. Özellikle düşük tane boyutlu SiC için
5% in altında daha iyi sonuç alınmaktadır
[1],[7],[9].
Şekil 2. Kompozit hazırlama akış şeması

Şekil 4. Kompozitlerin yoğunluk değerleri
B. Sinterleme Sonrası Sertlik değerleri
Sertlik değerleri için vikers cihazı kullanılarak

Şekil 3. Sinterleme sonrası numuneler yapılmıştır. Katkısız AZ91 alaşımının sertliği
referans olması açısından ölçüldü. Sonra
Sinteleme sonrası numunelerin zımparalanmış ve sırasıyla %1, %3, %5, %10, %20, %30 oranında SiC
hacimleri ölçülerek yoğunlukları hesaplanmıştır. içeren kompozitlerin sertlikleri ölçülmüştür.
Sertlik değerleri için numune yüzeyleri zımpara Maximum sertlik değeri 80HV ile %3 SiC içeren
sonrasında parlatma işlemi yapılmıştır. Sertlik kompozitte olmuştur. 77HV sertliğe sahip %5 SiC
70
içeren kompozit onu takip etmiştir. Ağ. %3 SiC a

içeren numunede saf alaşıma göre yaklaşık %12
oranında sertliğini artırmıştır. SiC oranı arttıkça,
diğer numunelerin sırasıyla 67HV, 65HV, 63HV,
olacak şekilde sertlikleri düşmüştür. Bununla
birlikte bu numuneler katkısız alaşımdan daha az
sertlik göstermiştir. Sertlik değeri yoğunlukla
ilişkili olup birbirini tamamlayıcı niteliktedir. Bu
çalışmada ise SiC oranın artması sertliği önce
arttırıp sonra düşürmüştür. Burada birçok etmen söz
konusu olmakla birlikte bu durumun yoğunluklarda
da gözlemlenmesi sertlik ile yoğunluk arasında
doğrudan bir ilişki kurduğunu gösterir.
b
Şekil 6. AZ91(a) ve AZ91-3SiC (b) kompozitin

SEM analizi
Şekil 5. AZ91-SiC kompozitin sertlik değerleri
Şekil 6 ve Şekil 7’de sinterleme sonrası AZ91 ve

ağ.3% SiC içeren kompozitin SEM–EDX
haritalama analizi verilmiştir. Görüldüğü üzere
sinterleme sonrası küçük büyütmeli SEM
görüntülerinden yoğun bir mikro yapı elde edilmiş,
resim üstündeki büyütülmüş görüntüden ise taneler
arasında tanelerin güçlü bir şekilde bağlandığı Şekil 7. AZ91-3SiC kompozitin EDX harita analizi
görülmektedir. EDX haritasında ise gerek AZ91
IV. TARTIŞMA
gerekse SiC kaynaklanan elementlerin homojen
olarak dağıldığı görülmektedir. Numuneler sinterlendikten sonra deneysel
yoğunlukları hesaplanmıştır. Bulunan değerler
teorik yoğunluklara bölünerek nispi yoğunluklar
elde edilir. Nispi yoğunluk bize sinterleme sonrası
numunenin iç gözenekliliği hakkında bilgi
vermektedir. Yoğunluk ne kadar %100’e yaklaşırsa
gözeneklilik az ve nerdeyse tamamı yoğun malzeme
sinterlenmiştir [9]. Gözeneklilik sinterlemenin
ayrılmaz bir parçasıdır. Bunlar toz yığınlarında
71
parçacıklar arası boşluk olarak bulunur. Ayrıca [2] A. Gökçe, “Magnezyum ve Alaşımlarının Toz Metalurjisi
sinterleme sırasında eşit olmayan faz dağılımı, tozların İşlemleri”, Düzce Üniversitesi Bilim Ve Teknol. Derg., ss. 522-
ortamla reaksiyona girme isteği, dengesiz difüzyon 534, Oca. 2020, doi: 10.29130/dubited.569098.
olayından ve erimenin ardından bir sıvının kılcal olarak
[3] A. Das ve S. P. Harimkar, “Effect of Graphene Nanoplate
yayılmasından olabilir [10]. Bu nedenlerden dolayı and Silicon Carbide Nanoparticle Reinforcement on
sinterleme sonrası %100 yoğunluğa ulaşmak çok Mechanical and Tribological Properties of Spark Plasma
zordur. Ancak kıvılcım plazma sinterleme Sintered Magnesium Matrix Composites”, J. Mater. Sci.
kullanılmış bazı çalışmalarda dış basınç Technol., c. 30, sy 11, ss. 1059-1070, Kas. 2014, doi:
kullanılarak %100’e yakın nispi yoğunluklara 10.1016/j.jmst.2014.08.002.
ulaşılmıştır [3].
[4] M. Rashad, F. Pan, M. Asif, S. Hussain, ve M. Saleem,
Das ve Harimkar yapmış olduğu çalışmasında saf “Improving properties of Mg with Al–Cu additions”, Mater.
magnezyum elementine SiC takviyesi yapmış ve Charact., c. 95, ss. 140-147, Eyl. 2014, doi:
sertliğinin %2’ye kadar artığını, %2’den %4’e 10.1016/j.matchar.2014.06.020.
doğru azaldığını raporlamıştır [3]. Bizim yaptığımız
[5] F. Kelen, T. Aydoğmuş, M. Gavgali, ve B. Dı̇ Kı̇ Cı̇ , “Toz
çalışmada ise mekanik öğütme olmaksızın benzer
Metalürjisi Yöntemi İle Üretilmiş Magnezyum Matrisli
durum elde edilmiştir. Kompozitlerin Korozyon Duyarlılıkları”, Bitlis Eren
Diğer bir çalışmada ağ. %10 SiC içeren hibrit bir Üniversitesi Fen Bilim. Derg., c. 8, sy 3, ss. 914-920, Eyl.
kompozitte 80HV değerine ulaşılmıştır [8]. Sert SiC 2019, doi: 10.17798/bitlisfen.502290.
partikülleri sahip olduğu yüksek sertlikten dolayı
metal matrisin sertliğini arttırır [9]. SiC gibi sert [6] S. Dinesh Kumar, M. Ravichandran, S. Sakthivelu, M.
Meignanamoorthy, C. Chanakyan, ve S. V. Alagarsamy,
partiküllerin sert yüzey alanları, partiküllerin plastik
“Mechanical properties of magnesium-silicon carbide
deformasyonunun direncinden dolayı da composite fabricated through powder metallurgy route”,
kompozitlerin sertliğinin artmasına olanak sağlar. Mater. Today Proc., c. 27, ss. 1137-1141, 2020, doi:
Ancak yumuşak matriste sert seramik fazın varlığı, 10.1016/j.matpr.2020.01.592.
sertlik değerini arttırırken, sünek metalin
dislokasyon hareketini kısıtlaması nedeniyle [7] S. Chinthamani, G. Kannan, G. D. George, C. E. S.
Sreedharan, ve K. S. Rajagopal, “Effect of Nano B4C on the
kompozitlerin sünekliğini azaltır [7]. Ayrıca sertlik
Tribological Behaviour of Magnesium Alloy Prepared
değerleri dayanım değerleri açısından da bir Through Powder Metallurgy”, Mater. Sci., c. 26, sy 4, ss. 392-
referans teşkil etmektedir. Elde edilen çalışma 400, Ağu. 2020, doi: 10.5755/j01.ms.26.3.21556.
literatürle uyumlu olmakla birlikte öğütme
olmaksızın yapılması açısından önemlidir. [8] K. Soorya Prakash, P. Balasundar, S. Nagaraja, P. M.
Gopal, ve V. Kavimani, “Mechanical and wear behaviour of
V. SONUÇLAR Mg–SiC–Gr hybrid composites”, J. Magnes. Alloys, c. 4, sy 3,
ss. 197-206, Eyl. 2016, doi: 10.1016/j.jma.2016.08.001.
Bu çalışmada AZ91 alaşım tozuna ağ.%3 SiC
[9] K. R. Kumar, “Characterization, Mechanical and Wear
ilavesi ile maximum yoğunluk ve sertlik değerine
Behaviour of Magnesium (AZ91D)/Graphite/Tungsten
öğütme ve dış basınç olmaksızın ulaşılmıştır. SiC Carbide Hybrid Composites Fabricated by Powder
oranının ağ. %3 üzerine çıkması sertlik değerlerinde Metallurgy”, Trans. Indian Inst. Met., c. 73, sy 10, ss. 2539-
azalmaya neden olmuştur. SiC katkısının ağ. %3’ün 2548, Eki. 2020, doi: 10.1007/s12666-020-02062-z.
üzerine çıkması topaklanma sonucunda
gözenekliliği artırdığı için mekanik özelliklere [10] R. M. German, Sinterleme Teorisi ve Uygulamaları.
Ankara: Nobel Yayın, 2014.
olumsuz etki etmiştir.
KAYNAKLAR
[1] A. E. A. Al-maamari, A. A. Iqbal, ve D. M. Nuruzzaman,

“Mechanical and tribological characterization of self-
lubricating Mg-SiC-Gr hybrid metal matrix composite (MMC)
fabricated via mechanical alloying”, J. Sci. Adv. Mater.
Devices, c. 5, sy 4, ss. 535-544, Ara. 2020, doi:
10.1016/j.jsamd.2020.09.002.
72
VNET Görüntü Segmentasyonu ile Covid-19 Tespiti ve Başarımı

Lütfü BAYRAK1*, Ahmet ÇINAR 2
1
Divriği Nuri Demirağ MYO / Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Türkiye
2
Bilgisayar Mühendisliği / Fırat Üniversitesi, Türkiye
*
(lbayrak@cumhuriyet.edu.tr) Sorumlu Yazar
Özet – Covid-19 hastalığı 2019 yılında Çin’de ortaya çıkmış ve kısa sürede tüm dünyayı etkisi altına alarak
pandemi olarak nitelendirilmiştir. Hastalığın akciğer üzerinde yerleşerek maruz kalan kişilerde ölümcül
etkiler oluşturması ve hava yolu ile bulaşması insanlık için büyük bir tehdit oluşturmuştur. Tedavi sürecinde
hastalığa yakalanan kişilerin erken tespit edilmesi tedavi ve karantina süreçlerinde etkin rol oynamaktadır.
Yapılan çalışmada hastalığın erken tespit edilmesi ve ilerlemesinin gözlemlenmesi için VNet mimarisi
kullanılmış ve sistemin başarı durumu UNet mimarisi ile kıyaslanmıştır. Çalışmada daha hızlı sonuçların
elde edilmesi için gelişen GPU teknolojisinden faydalanılarak derin öğrenme modeli Python kodlama
dilinde geliştirilmiştir. VNet ve UNet mimarileri üzerinde yapılan çalışmanın doğruluğunun kıyaslanması
için sistem farklı Tekrar Sayılarında (Epochs) ve Doğrulama Bölümlenmelerinde (Validation Split)
çalıştırılmış ve VNet mimarisinin yapılan her aşamada başarılı olduğu gözlemlenmiştir. Geliştirilen
sistemde Dice başarım metriği üzerinde alınan en iyi sonuç Validation Split: 0,3 ve Epochs: 50 alındığında
VNet mimarisinde 0,90 olurken UNet mimarisinde bu değer 0,83 olmuştur.
Anahtar Kelimeler – Görüntü Segmentasyonu, Covid-19, U-Net, V-Net, Derin Öğrenme
I. GİRİŞ başarımları gözlemlenmiştir. Yapılan çalışmalar

Görüntü segmentasyonu, birçok görsel anlayış klasik kodlama, kümeleme, kenar çıkartma, nesne
sisteminde önemli bir bileşendir. Görüntüleri (veya algılama teknikleri, bulanık mantık ve yapay zekâ
video karelerini) birden çok bölüme veya nesneye teknikleri kullanılarak geliştirilmiş ve birbirlerine
bölmeyi içerir [1]. Segmentasyon, tıbbi görüntü olan üstünlükleri gözlemlenmiştir. Geliştirilen her
analizi (ör. Tümör sınırının çıkarılması ve doku bir yöntem ve kullanılan her bir teknik bilimsel
hacimlerinin ölçülmesi), otonom araçlar (ör, yaya anlamda başarılar sergilemiştir. Görüntü
veya yol algılama), video izleme dâhil olmak üzere segmentasyonunun önemini örneklerle açıklayacak
geniş bir uygulama yelpazesinde merkezi bir rol olursak. Kanser hastalığına yakalanan bir kişiye
oynar [2]. Görüntü segmentasyonu dijital bir kanser hücrelerinin sadece var olduğunun tespit
görüntüyü birden çok parçaya ayırma işlemidir. edilmesi tam olarak yardımcı olmayacaktır. Kanser
Nesne tespiti (object detection), görüntüdeki her hücrelerinin şeklinin tespit edilmesi kanserin hangi
sınıfa karşılık gelen bir sınırlayıcı kutu oluşturur evrede olduğu ve kanserin türü hakkında bilgi sahibi
ancak bize nesnenin şekli hakkında hiçbir bilgi olunmasına yardımcı olacaktır. Bu anlamda görüntü
vermez. Sadece sınırlayıcı kutu koordinatlarını segmentasyonu önemli bir yer tutmaktadır.
alırız. Görüntü segmentasyonu, görüntüdeki her Karşıdan karşıya geçmeye çalışan bir insanın yolun
nesne için piksel bazlı bir maske oluşturur. Bu kenarından önce sağa sonra sola bakması yoldan
teknik, görüntüdeki nesnelerin çok daha ayrıntılı bir kendisine doğru gelen bir aracı algılamasını ve
şekilde anlaşılmasını sağlar. Geçmişten günümüze gelen aracın hangi türde olduğuna karar vermesini
görüntü segmentasyonu alanında birçok çalışmalar sağlar. Peki, bu işlemi makineler üzerinde
yapılmış ve bunların bilimsel ve performans yolarak gerçekleştirebilir miyiz? Makineler gördükleri
73
BAYRAK L., ÇINAR A., VNET Görüntü Segmentasyonu ile Covid-19 Tespiti ve Başarımı, ICEANS 2022, Konya, Turkey
nesnenin ne olduğunu algılayabilir mi? Görüntü arttırılmasında önemli etkilerde bulunmuş ve

segmentasyonu bu ve buna benzer görüntü tabanlı yapılan çalışmalar bu alandaki başarıları ortaya
işlemlerin sonuçlarını arar ve başarımının çıkarmıştır. Şekil 1’de derin öğrenme mimarilerinin
arttırılmasını hedefler. Derin öğrenme teknikleri genel yapısı, kullanılan bazı kütüphaneler ve
görüntü segmentasyonu üzerinde başarımların teknikler yer almaktadır yer almaktadır.
Şekil 1. Derin öğrenme diyagramı
Daha birkaç yıl öncesine kadar bir aracın kendi Wang ve arkadaşları (2020), COVID-19
kendisine gitmesi sadece bir fikirken son yıllarda vakalarının tespiti için özel olarak hazırlanmış,
büyük araç firmaları derin öğrenme tabanlı görüntü göğüs röntgeni (CXR) görüntülerinden COVID-Net
segmentasyonu ve yapay zekâ teknikleri sayesinde adlı derin bir evrişimsel sinir ağı tasarlamıştır.
bunun gerçek olabileceği konusunda çalışmalar Çalışmada ayrıca 13.870 vaka dan alınan 13.975
yapmaya başlamış ve başarılı sonuçlarını tüm CXR görüntüsünden oluşan COVIDx adlı açık
medya mercilerinde göstermişlerdir. Yapılan erişime sahip veri seti de tanıtılmıştır. Yapılan
çalışmalar sadece otonom sürüş kontrolünden ibaret çalışma erişime açık olup geliştirilebilir nitelik
olmayıp araç etrafında yer alan nesnelerin ve taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı daha gelişmiş
canlıların algılanmasını, gelen aracın durumunun sistemlerin oluşmasına öncülük etmektir [3].
gözetilerek kaza ihtimalinin değerlendirilmesini, Wang ve arkadaşları (2021), COVID-19
öndeki aracın durumundan firen mesafesinin radyografik değişikliklerine dayanan, yapay zekâ
hesaplanmasını ve daha birçok alanda işlemleri yöntemlerinin COVID-19'un belirli grafik
kapsamaktadır. İnsan davranışı, sosyal etkileşimin özelliklerini çıkarabileceğini ve patojenik testten
temel bir bileşenidir ve çeşitli alanlardaki insan önce klinik bir teşhis sağlayabileceğini ve böylece
davranışlarını belirlemek ve analiz etmek için hastalık kontrolü için kritik zamandan tasarruf
büyük önem taşır. Bu nedenle insan davranışlarının edebileceğini varsayan bir çalışma
ve hareketlerinin tespit edilmesi görüntü gerçekleştirmiştir. Yapılan çalışmada 0.88 özgüllük
segmentasyonunda bir diğer önemli başlıklardan (specificity) ve 0.87 duyarlılıkla (sensitivity)
biridir. Bu alanda çok çeşitli çalışmalar yapılmış ve toplam %89,5 doğruluk elde edilmiştir [4].
yaygın veri setleri üzerinde testler yapılarak Ayrton (2020), ResNet50 omurgası ile transfer
kıyaslamalara gidilmiştir. Görüntü segmentasyonu öğrenme tekniğini kullanarak COVID-19'u tespit
deyince akla yaygın olarak gelen başlıklardan bir etmeye çalışmıştır. Çalışmanın amacı daha
diğeri de medikal segmentasyon ve hastalıkların erişilebilir ve elde edilebilir görüntüler olan CXR
tespit edilmesi üzerine yapılan çalışmalardır. 2019 görüntülerinden COVID-19’un tespit edilebilir
yılının sonunda ortaya çıkan ve tüm dünyayı etkisi olduğunu kanıtlamaktır. Geliştirilen model 39
altına alan Covid-19 hastalığının tespit edilmesi bu pozitif ve 300 negatif hastadan alınan bir veri seti
alanda yapılan güncel çalışma başlıklarından bir üzerinde çalıştırılmış ve %93,8 doğruluk değerine
diğeridir. Covid-19 hastalığının tespit edilmesi ve ulaşmıştır [5].
ilerleme durumunun gözlemlenmesi kişi sağlığı ve Gozes ve arkadaşları (2020), mevcut derin
tedavisi için önem arz etmektedir. öğrenme modellerini geliştirerek bunları klinik
74
anlayışla birleştiren 2B ve 3B derin öğrenme POI'nin klinik olarak pnömoninin ciddiyeti ile ilgili
modellerini kullanan bir sistem sunmuştur. Yapılan olduğu gösterilmiştir [8].
çalışma Çin ve Amerika kaynaklı 157 hastadan
alınan veriler üzerinden test edilmiş ve yapılan II.MATERYAL VE YÖNTEM
çalışmada %92,2 özgüllük ve %98,2 duyarlılık elde Gerçekleştirilen çalışma U-Net ve VNet
edilmiştir. Çalışmanın ilerleyen safhalarında daha mimarileri kullanılmıştır. Kullanılan mimarilerin
fazla ve farklı ülkelerden alınan örnekler üzerinden tercih edilmesindeki başlıca nedenler;
değerlendirilerek daha başarılı sonuçlar alması ve  Her iki mimarinin de fully connected
geliştirilmesi hedeflenmektedir [6]. katmanı bulunmamaktadır.
Tang ve arkadaşları (2020), şiddetli veya şiddetli  Her iki mimari az sayıda veri içeren
olmayan hastalıkları değerlendirmek için Rastgele çalışmalarda başarılı sonuçlar elde
Orman (RF) modelini geliştirmiştir. Geliştirilen edebilmektedir.
model 176 hastadan alınan veriler üzerinde test
edilmiş ve 0,933 gerçek pozitif oran (true positive
rate), 0,745 gerçek negatif oran (true negative rate)
ve 0,875 doğruluk (accuracy) elde etmiştir. Sonuç
olarak geliştirilen modelin enfeksiyonun otomatik
şiddet değerlendirmesini (şiddetli veya şiddetli Şekil 2. Kaba diyagram
olmayan) sağlayabildiği ve performansın umut
verici olduğu gözlemlenmiştir [7]. Şekil 2’de gerçekleştirilen derin öğrenme tabanlı
Shan ve arkadaşları (2020) derin öğrenme tabanlı çalışmanın kaba diyagramı verilmektedir.
bir sistem geliştirerek enfeksiyon bölgelerinin Diyagrama göre geliştirilen sistemde ilk olarak
bölütlenmesini ve nicelenmesini sağlamıştır. görüntüler ve görüntülerin maskeleri sistemin
Geliştirilen sistemde VB-Net sinir ağı eğitilmesi için uygun boyutlara getirilmektedir. Bu
kullanılmıştır. Geliştirilen sistem 249 COVID-19 sayede tüm veriler aynı ölçülerde olacak ve sistemin
hastasına ait veriler üzerinde eğitilmiş ve 300 yeni doğruluğu tüm veriler üzerinde aynı etkiye sahip
vaka verileri üzerinden doğrulanmış ve Dice olacaktır. Çalışmamızda görüntü segmentasyonu
katsayısı %91,6 ±%10 olarak elde edilmiştir. işlemlerinde yaygın olarak kullanılan veri boyutu
Çalışmada elde edilen POI değerinin hastalığın olan 128x128 ölçüler kullanılmıştır.
şiddeti ve ilerleyişi üzerindeki etkisi incelenmiş ve
U9=U9+C1
IMAGES C1 C9
128x128x16 128x128x16
MASKS 16 16 16 16 1
P1
C8
U8=U8+C2 64x64x32
C2
64x64x32
32 32 32 32
P2
C7
U7=U7+C3 32x32x64
C3
32x32x64
64 64 64 64
P3
C6
U6=U6+C4 16x16x128
C4
16x16x128
128 128 128 128
P4 C5
8x8x256 P Max Pooling
256 256 Convolution
Concatenate
Şekil 3. U-Net Mimarisi
Gerçekleştirilen çalışmada kullanılan ilk mimari U-Net mimarisidir. Şekil 3’te mimarinin diyagramı
Ronneberger ve arkadaşları tarafından geliştirilen verilmektedir. Ronneberger ve arkadaşları
75
tarafından gerçekleştirilen U-Net mimarisi ilk

olarak 2015 yılında ortaya çıkarılmıştır. Mimarinin
temel özelliği mimarinin bağlamı yakalamak için
daralma yolu ve hassas yerelleştirme için genişleme
yolundan oluşmasıdır [9].
U9=U9+C1
INPUTS C1 C9
128x128x16 128x128x16
16 16 1
MASKS
P1
C8
U8=U8+C2 64x64x32
C2
64x64x32
32 32 32 32
P2 C7
U7=U7+C3 32x32x64
C3
32x32x64
64 64 64 64 64 64
P3 C6
U6=U6+C4 16x16x128
C4
16x16x128
128 128 128 128 128 128
C5
P4 8x8x256 P Max Pooling
256 256 256 Convolution
Concatenate
Şekil 4. V-Net Mimarisi
Çalışmada kullanılan bir diğer mimari Milletari 1

(2)
𝑠𝑖𝑔𝑚𝑜𝑖𝑑(𝑥) =
ve arkadaşları tarafından önerilen U-Net 1 + 𝑒 −𝑥
mimarisinin geliştirilmesi sonucu elde edilen V-Net Sonuç kısmında ise denklem 2’de yer alan
mimarisidir. Milletari ve arkadaşları (2016), doğrusal olmayan bir yapıda olması ve 0-1
tarafından geliştirilen diğer model olan VNet aralığında değerler elde edilmesi nedeniyle Sigmoid
evrişim sayısının ilk katmanlardan itibaren aktivasyon fonksiyonu kullanan 1x1 evrişim
arttırılarak ilerletilmesinin daha verimli olduğunu kullanılmıştır.
göstermiştir ve yapılan çalışmalarda bunun daha
başarılı sonuçlar sergilediği gözlemlenmiştir [10].
𝑥 ≤ 0; 0
𝑅𝑒𝐿𝑈 = { (1)
𝑥 > 0; 𝑥
Geliştirilen U-Net ve V-Net mimarilerinde
daralma yolunda (aşağı doğru inen evrişim
işlemlerinde) denklem 1’de yer alan ReLU
Şekil 5. Kullanılan veri setinde Covid19 dağılımı
aktivasyon fonksiyonu kullanan 3x3 evrişim
(convolution) işlemi ve 2x2 maksimum havuzlama Şekil 5’te kullanılan veri seti üzerinde Covid19
(pooling) kullanılmıştır. Her alt örnekleme dağılımı gösterilmektedir. Kullanılan veri seti 820
adımında özellik kanallarının sayısı iki katına hastadan alınan akciğer görüntülerinden
çıkartılmıştır. Genişleme katmanlarında (yukarı oluşmaktadır. Dağılımdan da görüleceği üzere
doğru çıkan evrişim işlemlerinde) ise alt katmandan alınan görüntülerin bazılarında hastalık ilerlemiş,
gelen verilere 2x2 transpose işlemi uygulanmış ve bazılarında başlangıç aşamasında ve bazıları da
alt kanaldan gelen verilerin özellik kanallarının hastalığa yakalanmamıştır. Veri setinin bu şekilde
sayısını yarıya indirgenmiştir. Transpose bir yapıda olması eğitim ve test aşamalarında
işleminden sonra paralel daralma katmanından sistemin hastalığın durumunu tam olarak vermesi ve
gelen verilerle birleştirilmiştir. Denklem 1’de ReLU ezberden uzak bir yapıda olmasının
fonksiyonunun yapısı gösterilmektedir. hedeflenmesidir.
76
III. BULGULAR
Tablo 1. U-Net ve V-Net mimarilerin eğitim sonuçları
Orijinal Görüntü Mask UNet VNet
Çalışmada geliştirilen mimariler farklı Validation 0.1 – 45 0.7994861007 0.8163979053

Split ve Epochs değerlerinde eğitilmiş ve başarım 0.1 – 50 0.8222454786 0.8813048601
oranı Dice metriğine göre değerlendirilmiştir. Tablo 0.2 – 25 0.7607743740 0.8103617430
0.2 – 30 0.8030135632 0.8342383504
1’de U-Net ve V-Net mimarilerinden alınan en 0.2 – 35 0.8165560961 0.8413328528
yüksek başarım oranında elde edilen tahminlerin 0.2 – 40 0.8108936548 0.8718471527
görüntüleri verilmektedir. Tablo 2’de çalışma 0.2 – 45 0.8210129738 0.8621217608
sonucu elde edilen Dice başarım oranları yer 0.2 – 50 0.8548157811 0.8330374956
almaktadır. Yapılan çalışmada farklı seviyelerde 0.3 – 25 0.7804758549 0.7551715374
değerlerin elde edilmesindeki amaç V-Net 0.3 – 30 0.7927131057 0.8025660515
0.3 – 35 0.8165585399 0.8284928799
mimarisinin her aşamada başarılı sonuçlar
0.3 – 40 0.8265380859 0.8737146258
sergilediğinin gözlemlendiği içindir. Kullanılan 0.3 – 45 0.8172306418 0.8541257977
cihazın durumuna bağlı olarak farklı sonuçlar elde 0.3 – 50 0.8294414878 0.9030863643
edilebilir.
Tablo 2. Dice başarım sonuçları IV. SONUÇLAR
Validation Split -
Epochs
U-Net V-Net Covid19 tespiti için gerçekleştirilen çalışmada
0.1 – 25 0.5175357461 0.8076153994 tablo 2’deki sonuçlar V-Net mimarisinin U-Net
0.1 – 30 0.7475325465 0.8520365953 mimarisinden başarılı sonuçlar sergilediğini
0.1 – 35 0.8093342781 0.8139239550 göstermektedir. Sistemin hangi Epochs ve
0.1 – 40 0.8059905767 0.8637956381 Validation Split değerlerinde eğitileceği bu aşamada
77
tasarlayan kişinin deneyimlerine veya K-fold gibi

testlerden elde edilen sonuçlara bağlıdır.
Çalışma göstermiştir ki gelecekte görüntü
segmentasyonu alanında yapılacak olan derin
öğrenme temelli mimarin başarı oranları giderek
artacak ve kullanım alanları yaygınlaşacaktır.
KAYNAKLAR
[1] Richard. S, Computer vision: algorithms and

applications. Springer Science & Business Media, 2010.
[2] Forsyth, D.; Ponce, J. Prentice hall professional technical
reference. Computer vision: a modern approach, 2002.
[3] Wang, Linda, Zhong Qiu Lin, and Alexander Wong.
"Covid-net: A tailored deep convolutional neural
network design for detection of covid-19 cases from
chest x-ray images." Scientific Reports 10.1 (2020): 1-
12.
[4] Wang, Shuai, et al. "A deep learning algorithm using CT
images to screen for Corona Virus Disease (COVID-
19)." European radiology (2021): 1-9.
[5] Joaquin, A. S. "Using deep learning to detect pneumonia
caused by ncov-19 from x-ray images." available at:
https://towardsdatascience. com/using-deep-learning-to-
detect-ncov-19-from-x-ray-images-1a89701d1acd
(2020).
[6] Gozes, Ophir, et al. "Rapid ai development cycle for the
coronavirus (covid-19) pandemic: Initial results for
automated detection & patient monitoring using deep
learning ct image analysis." arXiv preprint
arXiv:2003.05037 (2020).
[7] Z. Tang, W. Zhao, X. Xie, Z. Zhong, F. Shi, J. Liu, and
D. Shen, “Severity assessment of coronavirus disease
2019 (COVID-19) using quantitative features from chest
CT images,” arXiv preprint arXiv:2003.11988, 2020.
[8] F. Shan et al., “Lung infection quantification of COVID-
19 in CT images with deep learning,” arXiv preprint
arXiv:2003.04655, 2020.
[9] O. Ronneberger, P. Fischer, and T. Brox, “U-net:
Convolutional networks for biomedical image
segmentation,” in International Conference on Medical
image computing and computer-assisted intervention.
Springer, 2015, pp. 234–241.
[10] F. Milletari, N. Navab, and S.-A. Ahmadi, “V-net: Fully
convolutional neural networks for volumetric medical
image segmentation,” in 2016 Fourth International
Conference on 3D Vision (3DV). IEEE, 2016, pp. 565–
571.
78
Engineering of Hand Recognition and Control Co-Design Using Real-Time

Processing
Hazzem Abelhalim*1, Ziet Lahcene1, Torche Rafik 1, and Radjah Fayça11
1
Electronics department/technology faculty, Ferhat Abbas Setif1 University, Algeria
*
(abdelhalim.hazzem@univ-setif.dz) Email of the corresponding author
Abstract – Gestures are a powerful communication channel that is an important part of information transfer
in our daily life.With co-design hybrid systems engineering containing CPU and FPGA components is an
exciting new development that offers customized, compact, lightweight and low-power (c-swap) solutions
for the realization of control and control by hand becomes more exciting.
Engineering reusable components (c-swap) in a wide range of real-time and embedded applications,
particularly in real-time computer vision, is a challenge, in part because it requires the simultaneous
satisfaction of a or more and sometimes the contradiction of one or more aspects, such as execution speed,
completion time, cost price and c-swap.
Keywords – Co-design Fpga Pynq-ZU Zynq Recognition Hand Python Computer-Vision
I. İNTRODUCTİON exciting new development that offers customized,

Gestures are a powerful communication channel compact small low-weight low-power (c-swap)
that forms an important part of information transfer solutions while supporting hardware customization.
in our everyday life. Compared to traditional
Real-time computer vision and embedded
devices, gestures are less intrusive, simpler, more
systems engineers are continually challenged to
comfortable and natural way for users to interact.
deliver increased computing capabilities to meet the
Nevertheless, the expressiveness of gestures most stringent requirements with ever-improving
remains little studied to solve the problem of performance-to-time ratios. Best practices have
human-computer interaction. Modern real-time long encouraged the use of components (c-swaps) to
systems offer an opportunity to achieve these. With provide significantly efficient solutions while
the rise of hybrid processors and the development of controlling design costs and lead times.
embedded systems engineering; Control by hand
The engineering of reusable components (c-
gestures offers an answer to various problems in all
swap) in a wide range of real-time and embedded
areas of everyday life.
applications, in particular in real-time computed
In this work we made an overview of the vision, is a challenge, partly because it requires the
technique used with a work platform of which we simultaneous satisfaction of one or more and
made a small illustration example. sometimes contradiction of one or more aspects,
such as execution speed, completion time, cost price
II.CO-DESIGN HYBRID ARCHITECTURE and c-swap.
Co-design hybrid systems engineering
containing CPU and FPGA components are an
79
Abelhalim et al., Engineering of Hand Recognition and Control Co-Design Using Real-Time Processing, ICEANS 2022, Konya, Turkey
 Quad arm cortex-a53

 Dual arm cortex-r5f
 16nm finfet+ programmable logic
 Arm mali™-400mp2
III. FPGA (C-SWAP) AND VISION PROCESSING
ENGINEERING :
In this part we see the final layout of the
application that demonstrates the efficiency of high
performance FPGAs. This design, which uses an
FPGA-based vision processing application, because
video engineering critically depends on the ability
FIG. 1 CO-DESIGN HYBRID DIAGRAM
of human beings to analyse complex visual scenes.
However, as humans are prone to errors. These
(FPGA) are an exciting new development critical tasks can be handled effectively if computer
momentum that promises economies of scale (c- vision techniques are used. It is an established fact
swap), while offering significant hardware that computer vision is potentially capable of
customization.For instance. meeting the needs of a wide variety control tasks,
Zynq® ultrascale+™ mpsoc devices offer 64-bit remote monitoring and contactless command.
processor scalability while combining real-time However, in these modern applications, "embedded
control with software and hardware engines for vision" is more relevant than existing vision
graphics, video, waveform and packet processing. systems. Embedded vision systems must be very
Built on a common real-time processor and compact (c-swap) and operate in very harsh and
programmable logic-equipped platform, three unstructured environments while providing high
distinct variants include dual application processor quality images. It should be mentioned that
(cg) devices, quad application processor and gpu embedded vision is still an emerging technology, to
(eg) devices and video codec (ev) devices, creating date there are generally two main types of
limitless possibilities for applications such as 5g processors used in embedded systems -
wireless, next-generation adas, and ındustrial programmable gate arrays (FPGAs) and graphics
ınternet of things. processing units (GPUs). In recent years, FPGAs
designers can program the free fpga gates with an have gained in popularity as embedded vision
expanded range of standard fpga i a intellectual processors compared to GPUs or general purpose
property (IP) system library components, including processors. FPGAs are much faster than CPUs and
serial and parallel ı/o interfaces, bus arbiters, hence they are gaining popularity due to their
controllers, and controllers. İnterrupt priority and extremely low latency levels.
dram controllers.Now have the freedom to select a Similarly(c-swap) are also much more
set of ıp fpga components to create a specialized processing potential with much lower power
system-on-chip (SOC) solution. consumption, size, occupied space, and they can
speed up multiple portions of a computer vision
pipeline.
A. High performance vision processing using the
ZYNQ-ZY FPGA:
Architecture the new ZYNQ-ZU FPGA from
Xilinx is based on the ZUNQ architecture, is a SOC
designed by Xilinx. ZYNQ devices include a
processing system (PS) and programmable logic
(PL), the PL being equivalent to that of a field-
programmable pre-broadcast array (FPGA), and the
PS side contains quad core high-performance arm
cortex A53 processor, 2 R5 as shown in figure 3.
FIG. 2 ZYNQ-EG BLOCK DIAGRAM
80
FIG. 5 PYNQ-ZU FRAMEWORK

FIG. 3 SIMPLIFIED ZYNQ EG BLOCK DIAGRAM
B. real-time video processing:
We use PYNQ-ZU board as shown in figure 04
Real-time video processing is used in a wide
variety of applications ranging from remote
monitoring and traffic management to medical
imaging applications. These operations generally
require very high computing power. However, the
PYNQ-ZU used provides the performance needed
for real-time processing.
Edge detection is a fundamental tool used in most
image processing applications to obtain information
from images as a preliminary step for feature
extraction and object segmentation. This process
detects the edges of an object and the boundaries
between objects and the image background. An edge
detection filter can also be used to improve the
FIG. 4 PYNQ-ZU BOARD appearance of blurry or anti-aliased video streams.
PYNQ-ZU FPGA offers a tool to create and The basic edge detection operator is a matrix surface
develop applications using python programming. It gradient operation that determines the level of
is designed on ZYNQ-EG FPGA. The name PYNQ variance between different pixels. This therefore
is derived from python productivity for ZYNQ-EG. requires intensive calculations.
Three-layer PYNQ framework. The bottom layer Possible application hand recognition and control,
represents the basic hardware design. This is this image acquisition and processing system will
normally created in VIVADO using IP integrator aid in hand identification and symbol recognition.
and related design tools and then output to a bit- More precisely, the image stream of the video in
stream (bit) file. The middle layers of the PYNQ- real time. When the controller's hand appears the
ZU consist of python software, the operating system detects the area of interest (roi); then it
system, and low-level software drivers that can launches the process of detecting the symbol
access low-level hardware. At the top level, user expressed by this one. This systems will be detailed
interaction is facilitated by the python development in the third part.
framework like JUPYTER. This framework is C. Pynq-zu based hardware design :
shown in figure 5.
In PYNQ, hardware system designs are referred
to as overlays. They can be used in a manner
analogous to software libraries. Specifically,
overlay represents complete hardware system that
will be programmed onto the PL (fpga side), and it
represents part of the hardware/ bottom layer of the
pynq-zu framework. In this design we have used
two overlays:
81
1. The pynq-zu base overlays for basic I/O fpgas are implemented as unique designs designed
communication and video interface. to speed up a particular task. Additionally, edge and
2. The computer vision overlays to carry out video corner detection are two very popular operations to
processing. This overlays are created using vivado perform on fpgas. There have been many
hls software. The CV overlay is shown in figure 6. implementations of edge and corner detection on
fpgas, but very few offer comparisons with other
architectures. One of the few that makes this
comparison is by possa, et al. They compared canny
edge detection implementations on a CPU, gpu, and
fpga. The results of the work are presented in the
following two tables. This work shows an order of
magnitude increase in frame rate from the CPU to
the fpga, and a three orders of magnitude reduction
in power consumption for the fpga below the CPU
or GPU. The authors report a 544x speedup for an
FIG. 6 PYNQ-ZU OVERLAY fpga implementation of the canny edge detection
algorithm, as well as 9.72x and 1.57x speedup for
Each vivado block of this design (as shown in
two image registration algorithms. This is an
figure 7) represents each computer vision functions.
exemplary study of how fpgas can dramatically
This functions are written in high level language and
increase performance, but only in certain situations.
corresponding hardware version has been generated
using vivado hls. Table 1. Canny edge result performance
Resolution Cpu Gpu Fpga

H*W mS mS mS
512*512 30 2.11 1.1
1024*1024 101 6.08 4.37
1476*1680 267 13.9 10.31
3936*3936 1497 59.94 64.16
Table 2. Energy usage for canny edge in mJ
Resolution Cpu Gpu Fpga

FIG. 7 CORE CREATED WITH VIVADO HLS 512*512 4200 500 1.6
1024*1024 14800 1500 6.4
D. Pynq-zu based software design :
1476*1680 39800 3400 15
As a software development, the video processing
3936*3936 229000 15000 64.16
is carried out using python. It has to be noted that
the python coding is not used for hardware
An alternative method to using fpgas is to use
description and verification, i.e., to generate circuits
them as accelerators in tandem with at CPU. Using
for implementation in the pl. Section. Python is used
an fpga together with a CPU is a useful way to
for programming on the PS only, which includes
decrease the time cost of developing fpga firmware
interaction with hardware via the PS-PL interfaces.
while still getting some of the benefits. In general,
This means that the python interface executed on PS
new algorithms and methods are developed first for
side and it communicates with PL. In the PL side,
CPUs, so it is relatively easy to find an existing CPU
computation intensive processing is carried out.
implementation of a method. Fpga implementations
E. Using FPGAs and CPUs together of image processing algorithms, on the other hand,
Fpgas are very well suited for image processing are very difficult and time consuming to develop. To
due to their ability to exploit parallelism. They are Alleviate the challenge of building an entire fpga
capable of achieving real-time performance in many image processing pipeline, a CPU and fpga can be
applications. Often, image processing algorithms on used together. This allows the system to be built and
82
deployed quickly, while time is spent to develop

fpga modules only for the specific pieces of the
algorithm that are most in need of acceleration.
IV. HAND RECOGNITION AND CONTROL
In this example, we use the Haar classifier to
detect the hand applied to a real-time vision source.
Hand segmentation offers the means to apply the
algorithm in the region of interest and save time
during treatment.
The algorithm sequence for the detection of the
symbol is illustrated in order in all of the following
figures.
FIG. 11 CONVEX HULL AROUND MAX COUNTOUR
FIG. 8 HAND DETECT USING HAAR CLASSIFIER
FIG. 12SYMBOL DETECT BY GEOMETRIC PROCESS
FIG. 9 HAND IMAGE SEGMENT BINARIZATION
FIG. 13 DISPLAY OF SYMBOL CORRESPONDENCE
V. CONCLUSION
In this work we have seen control by hand in a
hybrid environment. the new performances of co-
FIG. 10 CONTOUR AREA OF IMAGE SEGMENT design open up a new way of development. as a
perspective for this work we propose the
83
exploitation of npu and cnn models in order to

brings improvements.
REFERENCES
[1] Spinola CG, Canero J, Moreno-Aranda G, Bonelo JM,

Martin-Vazquez M. Real-time image processing for edge
inspection and defect detection in stainless steel
production lines. In2011 IEEE International Conference
on Imaging Systems and Techniques 2011 May 17 (pp.
170-175) IEEE
[2] JY Mon, 1. Arias-Garcia, C Sánchez-Ferreira, D. M.
Muñoz, CH. Llanos, and J
[3] MS. T. Motta, "An FPGA-Based Omnidirectional Vision
Sensor for Motion:
[4] Detection on Mobile Robots," Int. J. Reconfigurable
Comput. pp. 1-16, 2012. J. Nikobe, J. Rehder, M. Bumn,
P. Gohl, S. Leutenegger, P. T. Furgale, and R. Siegwart,
"A synchronized visual-inertial sensor system with
FPGA pre-processing for accurate real-time SLAM," in
2014 IEEE International Conference on Robotics .
[5] and Automation (ICRA), 2014, pp. 431-437. M. Russell
and S. Fischaber, "OpenCV based road sign recognition
on Zynq." in 2013 11th IEEE International Conference
on Industrial Informatics (INDIN), 2013, pp. 596-601.
[6] S. Neuendorifer, T. Li, and D. Wang, "Accelerating
OpenCV Applications with
[7] Zynq-7000 All Programmable SoC using Vivado HLS
Video Librarie," is W vol. 1167, p. 1, 2013.
[8] F. M. Siddiqui, M. Russell, B. Bardak, R. Woods, and K.
Rafferty. "IPPro FPGA based image processing
processor," in 2014 IEEE Workshop on Signal
Processing Systema (SPS), 2014, pp. 1-6..
[9] Crockett, Louise, David Northcote, Craig Ramsay,
Fraser Robinson, and Robert Stewart. "Exploring Zynq
MPSoC: With PYNQ and Machine Learning
Applications" (2019)
[10] Y.-S. Cheng, Z.-Y. Chen, and P.-C. Chang, "An H.264
spatio-temporal hierarchical fast motion estimation
algorithm for high-definition video in 2009 IEEE
International Symposium on Circuits and Systems, 2009,
pp. 880-883.
[11] E Lee "Overview of the Ptolemy Project tech memo Mar
2001, http ptolemy on of FPGA eecs erkeley.edu.
[12] P. Alexander and C. Kong "Rosetta e scheduling
Semantic Support for Model Centered Linux kernel,
Systems Level Design," Computer, vol. 34.
computational no. 11, Nov. 2001. pp. 64-70
84
The Performance of Patch Repair of an Aircraft Structure

Ahmed Allem1*, Mokadem Salem 2, Abderrahmane Sahli 3 and Sofiane Talbi 4
1
Department of Mechanical Engineering, Djillali Liabes University of Sidi Bel Abbes, Algeria
2
3
4
Department of Mechanical Engineering, Mohamed Boudiaf University of Oran, Algeria
*
(allem.ahmed92@gmail.com) Email of the corresponding author
Abstract – With the advancement of aeronautics and aerospace, several kinds of research have emerged in
the repair of aircraft structures. Cracks can occur in many structural components of plates as they cause
premature damage to structures such as bolts, pins, and aircraft braces. The cracks are responsible for the
majority of breaks that occur in structures and parts of machines in service, subjected to static or dynamic
forces. Most previous studies performed on the repair of bonded composite patches have involved
aluminum. So, this leads us to analyze the performance of the repair and the durability of cracked Aluminum
2024-T3 aircraft structures repaired by composite patch. This performance, was analyzed in terms of
mechanical energy reduction at crack tips (Stress Intensity Factor) and shear stresses throughout the
adhesive layer. The patch, jointly bonded to the cracked face, makes it possible considerably delay the
kinetics of propagation of the crack. The strong reduction in the stress intensity factor at repaired crack tips
is characteristic of this delay. The results obtained effectively show that the geometric and mechanical
characteristics of the composite patch, the adhesive, and the structure to be repaired determine the service
life and the reliability of the repair.
Keywords – Composite patch; Composite materials; Stress intensity factor; Adhesive; Crack.
I. INTRODUCTION shows the maximum constraint for the fracture of

During its service life, an aircraft is subjected to aluminium Al 2024-T3.
sever structural and aerodynamic loads. These loads
can cause damage or weakening of the structure to
restore the structural efficiency has become an
important issue in recent years [1].
So in this paper we study the performance of
patch repair on the elastic domain under the base of
factor intensity constraint and the extent of its
impact on the repaired of aeronautics and aerospace
structures.
The three-dimensional digital model developed
for this study consists of an aluminum plate Al
2024-T3 damaged under σy=150Mpa, which will
stimulate a crack that will be repaired with
Composite patch The Fig. 1 accompanying curve Fig. 1 Stress-strain curves for aluminum 2024-T3 [2]
85
Allem et al., The Performance of Patch Repair of an Aircraft Structure, ICEANS 2022, Konya, Turkey
An (FM73) type adhesive is interposed between III. RESULTS AND DISCUSSION

the cracked area and the patch. Finite element The K Stress Intensity Factor (SIF) rate for mode
modeling requires meshing of I several authors showed that the mode I stress
patch/adhesive/cracked plate assemblies to analyze. intensity factor of repaired crack, exhibits an
The choice of the type and size of elements Table 1 asymptotic behavior as the crack length increases
to be used, in particular at the tip of the crack, [3]. The asymptotic value of the SIF was
depend on the fundamental parameters to properly approximated by Rose [3]. So for that we must the
control the strong gradients of stresses and validation of the numerical model to make correct
deformations in the vicinity of the crack fronts. reparation by using the formulas.
Table 1. Elastic properties of different materials [2] 𝑘 = 𝑌𝜎∞ √𝜋𝑎

Material l
Material2 Material 3
Properties (Composite For a central crack solicited in opening mode k1,
(Plate) (Adhesive) the relation between the far applied stress on the plat
patch)
Aluminum adhesive σ and the stress intensity factor k is as follows.
Bron/epoxy where Y is a geometric factor, depends on the plate
2024- T3 (FM-73)
E1 (MPa) 72000 200000 2550 geometry and the crack shape. Y = 1.12 for a
E2( MPa) - 25000 - finished plate containing a central crack "2a". [4]
E3 (MPa) - 25000 -
To validate of the model developed in this work,
ν12 0.33 0.21 0.32
Table 2 shows a comparative analysis of the (SIF)
ν13 - 0.21 -
variation obtained from the numerical model,
ν23 - 0.21 - developed in this study, and that resulting from an
G12(MPa) - 7200 - analytical model.
G13(MPa) - 5500 -
Table 2. Study compare between the analytical and numerical
G23(MPa) - 5500 - model
k (MPa.√m) k (Mpa.√m)
A. Finite Element Mesh a(mm)
analytic numeric
The Fig. 2 present, a typical FE mesh of the 7 25,204 24,569
cracked plate is shown. Values of the Stress 9 28,578 27,955
intensity factor were extracted using a domain 11 31,595 31,011
integral method implemented in this study, the 13 34,347 33,856
entire mesh of the model was constructed from Al 15 36,895 36,544
2024-T3. A series of tests were undertaken to 17 39,277 39,136
estimate mesh sensitivity on the results of the SIF 19 41,524 41,632
(Stress Intensity Factor). 21 43,654 44,064
Fig .3 variation obtained from the numerical model and

Fig.2 meshing model of the Plate and crack analytical model
86
Allem et al., The Performance of Patch Repair of an Aircraft Structure, ICEANS 2022, Konya, Turkey
The results extracted from the numerical model IV. CONCLUSION

after meshing and repair presented in Table 03 and The results show that the performance of the
Fig .4, clearly show the effect of crack repair in the repair in terms of reduction of the stress intensity
plates. The attached tables and curves illustrate this factor is dependent on the composite patch in terms
well. of fracture reduction in repaired crack tips. The
Table 3. Results of unrepaired and repaired SIF reduction of this parameters is required for the
stability and durability of cracked structures
k (MPa.√m) k (MPa.√m)
repaired with composite patches.
a (mm) without with
reparation reparation REFERENCES
7 24,569 15,491
9 27,955 16,732 [1] A. Chukwujekwu Okafor a,b, Navdeep Singh a,b, U.E.
11 31,011 17,526 Enemuoh a, S.V. Rao a,c “Design, analysis and
13 33,856 18,326 performance of adhesively bonded composite patch
repair of cracked aluminum aircraft panels,” Composite
15 36,544 18,912 Structures 71 (2005) 258–270
17 39,136 19,395 [2] Mokadem Salem, Belabbes Bachir Bouiadjra, Belaïd
19 41,632 19,923 Mechab and Khacem Kaddouri “Elastic-plastic analysis
21 44,064 20,448 of the J integral for repaired cracks in plates,” Advances
in Materials Research, Vol. 4, No. 2 (2015) 87-96
[3] Rose, L.R.F. (1981), “An application of the inclusion
analogy for bonded reinforcements”, Int. J. Solid Struct.,
17, 827-38.
[4] Achour, T., Bachir Bouiadjra, B. and Serier, B. (2003),
“Numerical analysis of the performances of the bonded
composite patch for reducing stress concentration and
repairing cracks at notch”, Comput. Mater. Sci., 28, 41-
48.
[5] Baghdadi Mohammed, Serier Boualem, Salem
Mokadem, Zaoui Bouchra, Kaddouri Khacem
“Modeling of a cracked and repaired Al 2024T3 aircraft
plate: effect of the composite patch shape on the repair
performance,”. Frattura ed Integrità Strutturale, 50
(2019) 68-85
Fig .4 Effect of the composite patch repair on the SIF
The (SIF) is the only significant parameter, which

allows to know the state of stress and deformation
in any crack heads. The analysis of this result shows
that the numerical and the analytic model lead
practically the same results and whatever the
applied stress intensities to the plate. This behaviour
clearly illustrates that the model developed in this
study and the boundary conditions imposed are
reliable and allows a better mechanical behavior [5].
87
Helisel ve Dairesel Kanatlı Boru Demetlerinde Geometrik Parametrelerin

Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği ile İncelenmesi
Murat GÖRELİ*, İ. Gökhan AKSOY
Makine Mühendisliği, İnönü Üniversitesi, Türkiye
*
(muratgoreli@outlook.com)
Özet – Bu çalışmada helisel ve dairesel kanatlı boru demetinden oluşan çapraz akışlı ısı değiştiricilerinin
numerik analizi yapılarak karşılaştırılması yapılmıştır. Yapılan çalışmada Ansys-Fluent paket programı
kullanılmıştır. Analiz için kanatlı boru demetleri üç boyutlu olarak modellenerek sayısal analizleri
yapılmıştır. Yapılan sayısal analiz sonuçları literatürdeki deneysel çalışmalar ile doğrulanmıştır. Sayısal
çözümlemede RNG (Renormalization Group) k türbülans modeli kullanılarak, 5000 - 20000 Reynolds
sayısı aralığında analizler yapılmıştır. Sayısal analizlerde hız giriş ve basınç çıkış sınır şartları tanımlanarak,
boru yüzey sıcaklığı sabit olarak alınmış, kanat yüzeyinde ise iletim-taşınım sınır şartı (via System
Coupling) seçilmiştir. Kanat yüksekliği, kanat adımı, kanat kalınlığı ve boru çapı değişken geometrik
parametreler ele alınmıştır. Bu parametrelere bağlı olarak helisel ve dairesel boru demetlerinin ısıl
performansı ve sürtünme faktörü incelenmiştir. Sayısal çözümlemedeki sonuçlara göre kanat adımının
artması ısıl performansı ve sürtünme faktörünü arttırırken, kanat yüksekliğinin artması ise ısıl performansı
ve sürtünme faktörünü azaltmıştır. Ayrıca boru çapının artması ısıl performansı artırırken, sürtünme
faktörünü de azaltmıştır. Kanat kalınlığının artması ısıl performansı azaltır iken sürtünme faktörünü
arttırmaktadır. Helisel ve dairesel kanatlı boru demetlerinden elde edilen sonuçlar grafiksel olarak
gösterilmiştir. Sayısal çözümleme sonucunda helisel kanatlı boru demetinin dairesel kanatlı boru
demetlerine göre ısıl performansın daha iyi olduğu ve sürtünme faktörüne bağlı olarak basınç düşümünün
daha fazla olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler – Boru Demetleri, Dairesel Kanat, Helisel Kanat, Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği (HAD), Isı
Değiştiricileri
I. GİRİŞ bağıntılar türetilmiştir. Bilgisayar ortamında Visual

Kanatlı borulu ısı değiştiricileri endüstriyel Basic programında oluşturulan bağıntılar
alanlarda kullanılmaktadır. Bu tip ısı değiştiricileri kullanılarak analizler yapılmıştır [1]. Spiral kanatlı
özellikle ısı geri kazanım üniteleri ve iklimlendirme ısı değiştiricisinin 4000-15000 hava tarafı Re sayısı
sistemlerinde oldukça kullanılmaktadır. Baca aralığında termal ve akış performansı deneysel
gazındaki ısıdan faydalanmak amacıyla olarak incelenmiştir. Deney sonucunda endüstriyel
ekonomizörlerde bu tip ısı değiştiricileri de yer alanda kullanılabilecek korelasyon bağıntısı elde
almaktadır. Gazların ısı taşınım katsayısı düşük etmiştir [2]. Helisel olarak sarılmış dişli kanatların
olduğundan gazlar genellikle kanatlı olan bölgeden 600-2600 Re sayısında dairesel kanadın kesitli
geçiş yapmaktadır. Kanatlı borulu ısı değiştiricileri kanada göre performansı incelenmiştir. Ayrıca
hakkında birçok literatürde çalışmalar mevcuttur. kesitli kanatta açısal bükümün etkisi de
Farklı tipteki kanatların bir boyutlu analizini üç incelenmiştir [3]. 3500-13000 yüksek Re sayısında
farklı sınır şartına göre analitik çözümlemesini kanatlı borulu ısı değiştiricisinin hava tarafına ait
yapmıştır. Çözümleme sonucunda ısı geçişi, akış ve ısıl performansı deneysel olarak
sıcaklık dağılımı, verim ve etkinliğini veren incelenmiştir. Deney sonucunda boru sıra sayısının
88
Göreli vd., Helisel ve Dairesel Kanatlı Boru Demetlerinde Geometrik Parametrelerin Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği ile İncelenmesi,
ICEANS 2022, Konya, Turkey
ısıl performansı ve sürtünme üzerine etkisi olmadığı borunun ısıl performansı ve sürtünme faktörü
görülmüştür. Fakat borunun dış çapı basınç düşümü karşılaştırılması yapılmıştır.
üzerinde etkisi olduğu görülmüştür [4]. Kanatlı
borulu ısı değiştiricisinin üç farklı geometride
modellenerek hesaplamalı akışkanlar dinamiği
(HAD) ile yapılan sayısal çalışmada çıkan
sonuçların literatür ile uyumlu olduğu ortaya
çıkmıştır. Sayısal çözümlemede SST k-w türbülans
modeli kullanılmıştır [5]. Yıldız şeklinde tasarlanan
kanat geometrisinin deneysel çalışma sonucu
dairesel kanata göre %39,3 daha performanslı
Şekil 1. Helisel kanatlı boru Şekil 2. Dairesel katlı boru
olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca ağırlık olarak da
hafif olduğundan bu kanat geometrisi dairesel Çapraz akışlı ısı değiştiricisinde kullanılan kanatlı
kanata göre %23,8 daha hafiftir. Böylece daha hafif borular Şekil 3’de gösterildiği gibi akış yönünde
bir ısı değiştiricisi elde edilmiştir [6]. Dairesel şaşırtmalı şekilde dizilmiş olup 4 sıradan
borulu ısı değiştiricisinde oval ve düz kanatlı oluşmaktadır.
boruları inceleyerek karşılaştırma yapmıştır [7].
Spiral kanatlı ısı değiştiricilerinde ısıl performansı
ve akış özelliği deneysel olarak incelenmiştir.
Kanattaki çeşitli geometrilere göre karşılaştırmalar
yapılmıştır. Bu kanatlar; düz kanat, kıvrımlı spiral
kanat, karmaşık kanat, girdap üreten kanat ve yarıklı
kanatlardır. Deney sonucunda kıvrımlı spiral
kanadın diğer kanatlara göre sürtünme faktöründe
yüksek değerlere sahip olduğu görülmüştür [8]. L
ayaklı spiral kanatlı ısı değiştiricisinin ısıl
performansı deneysel olarak incelemiştir. 4500-
23000 Re sayısı aralığında çalışmalar yapmıştır.
Deneyden elde edilen sonuçlara göre hava tarafının
ısı taşınım katsayısının, Nu sayısının, sürtünme ve
Colburn faktörlerine olan etkisi incelenmiştir [9].
Dairesel kanatlı ısı değiştiricinin Fluent programı
kullanılarak sayısal analizi yapılmıştır. Çalışmada Şekil 3. Helisel ve dairesel kanatlı boru demetleri
kanat ve boru yüzeyi için sabit sıcaklık sınır şartı B. Sayısal Modelleme
kullanılmıştır. RNG k- türbülans modeli Yapılan çalışmada her iki geometri için sayısal
kullanılmıştır. Sayısal çalışmada optimum kanat analiz üç boyutlu olarak Ansys-Fluent programında
geometrisi bulunmaya çalışılmıştır [10]. Sayısal yapılmıştır. Çalışmalarda Şekil-3’de gösterildiği
çalışma olarak dairesel, pim ve düz şeklindeki gibi boru demetinin dış tarafı dikkate alınmış ve
kanatların üç boyutlu olarak çalışması yapılmıştır. akışkan olarak hava tanımlanmıştır. Boru yüzeyi
Kanat ve duvar yüzeyi sabit sıcaklık sınır şartı sabit sıcaklık tanımlanmış olup, kanat için iletim-
verilmiştir. Çalışma sonucunda geniş yüzeye sahip taşınım sınır şartı seçilmiştir. Hava girişi Şekil 4’te
olan kanatların daha iyi ısıl performans göstermiştir gösterildiği gibi kontrol hacmine ilk borunun
[11]. merkezinden 3do, havanın çıkışı ise 10do uzaklıktan
II. MATERYAL VE YÖNTEM tanımlanmıştır [12].
A. Üç boyutlu Helisel ve Dairesel Kanatlı Boru

Geometrisi
Yapılan bu çalışmada Şekil 1’de gösterilen helisel
kanatlı boru ile Şekil 2’de gösterilen dairesel kanatlı
89
(c) (d)
Şekil 4. Sayısal model için hava giriş ve çıkış tanımı Şekil 5. HAD Modelinin Simetri durumu (a) Üstten görünüş
(b) Yandan görünüş (c) Tek kanat formu (d) HAD modeli
E. Doğrulama Çalışması
C. Türbülans Model Helisel kanatlı boru demetleri için elde edilen
Sayısal analizlerde RNG (Renormalization sayısal sonuçlar doğrulama çalışması amacıyla
Group) k türbülans modeli ile SST (Shear Stress Şekil 6 (a-b)’de gösterildiği gibi literatürdeki
Transport) k- türbülans modelleri denenmiştir. deneysel çalışmalar ile karşılaştırılmıştır. Re
Helisel kanatlı boru demeti için RNG k- türbülans sayısının yaklaşık 14200 değerinde sayısal analiz
modelinden elde edilen sonuçlar deneysel verilere sonucunda Nusselt sayısı deneysel sonuca (Kırtepe,
daha yakın çıktığından bu türbülans modeli 2014) %10’luk bir hata miktarı ile yakınsamıştır.
seçilmiştir. Sürtünme katsayısı ise deneysel sonuca (Pongsoi et
al., 2013) %13’ lük bir hata miktarı ile yakınsa
D. Sınır Şartları olmuştur.
Sayısal çalışmalar için hız girişi şartı ve basınç
çıkış sınır şartı tanımlanmıştır. Çıkış basıncı olarak
atmosfer basıncı alınmıştır. Boru yüzey sıcaklığı
sabit olarak 373 K, havanın giriş sıcaklığı ise 293 K
tanımlanmıştır. Kanat yüzeyinde ise iletim-taşınım
sınır şartı (via System Coupling) seçilmiştir. Şekil
5(a-b)’de gösterildiği gibi simetri yüzeyleri
tanımlanarak simetri sınır koşulu seçilmiştir.
Simetri yüzeyi Şekil 5(c)’de verildiği gibi tek kanat
adımı (360°) olacak şekilde çizilmiş ve kanatların
tekrarından dolayı simetri koşulu uygulanmıştır.
Daha sonra tasarıma uygun HAD modeli Şekil
5(d)’de gösterilmiştir.
(a)
Şekil 6. Nusselt sayısı ile Sürtünme faktörü doğrulama

çalışmaları
F. Değişken Parametreler
(b)
Sayısal analiz için geometrik parametreler Tablo
1’de verilmiştir. Burada boru dış çapı (do), kanat
90
adımı (fp), kanat yüksekliği (h), kanat kalınlığı H. Kanat Yüksekliğinin Etkisi (h)
(ft)’dir. Üç farklı kanat yüksekliğinin helisel ve dairesel
geometri için Nusselt sayısı ve sürtünme faktörünün
Tablo 1. Geometri İçin Belirlenen Parametreler değişimi Şekil 8’de verilmiştir. Çalışma sonucunda
kanat yüksekliği artması ile ısıl performansın ve
Değişken Parametreler
sürtünme faktörünün azaldığı görülmektedir. Ayrıca
fp (mm) h (mm) ft (mm) do (mm)
helisel kanat dairesel kanada göre ısıl performansın
2,5 5 0,4 21,0
daha iyi olduğu görülmüştür. 5000 Reynolds
4,5 10 1,0 26,9
sayısında kanat yüksekliğinin 5 mm olduğu
8,0 16 1,2 34,0
durumda helisel kanadın dairesel kanada göre ısıl
performansı %75 arttığı görülmüştür.
G. Kanat Adımının Etkisi (fp)
Şekil 7’de görüldüğü gibi üç farklı kanat adımının
helisel ve dairesel geometri için Nusselt sayısı ve
sürtünme faktörünün değişimi verilmiştir. Çalışma
sonucunda kanat adımının artması ile ısıl
performansın ve sürtünme faktörünün arttığı
görülmektedir. Ayrıca, helisel kanadın dairesel
kanada göre ısıl performansın daha iyi olduğu
anlaşılmaktadır. 5000 Reynolds sayısında kanat
adımının 8 mm olduğu durumda helisel kanadın
dairesel kanada göre ısıl performansı %52 arttığı
görülmüştür.
Şekil 8. Kanat yüksekliğinin ısıl performansa ve sürtünme

faktörüne etkisi
İ. Boru Çapının Etkisi (do)

Üç farklı boru çapının helisel ve dairesel geometri
için Nusselt sayısı ve sürtünme faktörünün değişimi
Şekil 9’da verilmiştir. Çalışma sonucunda boru
çapının artması ısıl performansı arttırırken,
sürtünme faktörünü de azalttığı görülmektedir.
Ayrıca helisel kanat dairesel kanada göre ısıl
performansın daha iyi olduğu görülmüştür. 5000
Reynolds sayısında boru çapının 34 mm olduğu
Şekil 7. Kanat adımının ısıl performansa ve sürtünme
durumda helisel kanadın dairesel kanada göre ısıl
faktörüne etkisi
performansı %88 arttığı görülmüştür.
91
Şekil 10. Kanat kalınlığının ısıl performansa ve sürtünme

faktörüne etkisi
III. SONUÇLAR
Çalışmada helisel kanatlı boru demeti ile dairesel
kanatlı boru demetinin farklı geometri
parametrelerinde ısıl performansı ve sürtünme
faktörünün karşılaştırılması yapılmıştır. Ayrıca
helisel kanatlı boru demetinin literatürdeki deneyler
ile karşılaştırılarak doğrulama çalışması sayısal
olarak yapılmıştır. Çalışma sonucunda:
Şekil 9. Boru çapının ısıl performansa ve sürtünme faktörüne • Tüm değişken parametrelerde, helisel
etkisi kanadın dairesel kanada göre ısıl performansının
J. Kanat Kalınlığının Etkisi (ft) daha iyi olduğu, sürtünmeye bağlı basınç
düşümünün de daha fazla olduğu görülmüştür.
Üç farklı kanat kalınlığının helisel ve dairesel • Kanat adımının artması ile ısı transferi ve
geometri için Nusselt sayısı ve sürtünme faktörünün sürtünme faktörü arttırmaktadır.
değişimi Şekil 10’da verilmiştir. Çalışma • Kanat yüksekliğinin artması ısı transferini ve
sonucunda kanat kalınlığının artması ısıl sürtünme faktörünü azalmaktadır.
performansı azaltırken, sürtünme faktörünün de • Boru çapının artması ısı transferini
arttığı görülmektedir. Ayrıca helisel kanat dairesel artırırken, sürtünme faktörünü de azalmaktadır.
kanada göre ısıl performansın daha iyi olduğu • Kanat kalınlığının artması ısı transferini
görülmüştür. 5000 Reynolds sayısında kanat azaltırken, sürtünme faktörünü de arttırmaktadır.
kalınlığının 0,4 mm olduğu durumda helisel kanadın
dairesel kanada göre ısıl performansı %82 arttığı KAYNAKLAR
görülmüştür.
[1] Y. Polat, Değişik Kanat Profilli Isıtıcı ve Soğutucu
Elemanlarda Yüzeyden Olan Isı Transferinin Sayısal
Analizi ve Modellenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İnönü
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2006.
[2] P. Kiatpachai, S. Pikulkajorn and S. Wongwises, Air-
Side Performance of Serrated Welded Spiral Fin-and-
Tube Heat Exchangers, International Journal of Heat and
Mass Transfer, vol.89, pp. 724–732, 2015.
[3] A. Lemouedda, A. Schmid, E. Franz, M. Breuer and A.
Delgado, Numerical Investigations for the Optimization
of Serrated Finned-Tube Heat Exchangers. Applied
Thermal Engineering, 31(8-9): 1393–1401. (2011).
[4] P. Pongsoi, S. Pikulkajorn, and S. Wongwises,
Experimental Study on the Air-Side Performance of a
Multipass Parallel and Counter Cross-Flow L-Footed
92
Spiral Fin-and-Tube Heat Exchanger. Heat Transfer

Engineering 33(15): 1251–1263. (2012).
[5] E. Eide, Numerical Investigation of Thermal-Hydraulics
Performance of Fin-Tube Waste Heat Recovery Units.
Master Thesis, Norwegian University of Science and
Technology, Norway. (2015).
[6] M. Bošnjaković, S. Muhič and A. Čikić, Experimental
Testing of the Heat Exchanger with Star- Shaped Fins.
International Journal of Heat and Mass Transfer, 149:
119190. (2020).
[7] F. Djeffal, L. Bordja, R. Rebhi, M. Inc, H. Ahmad, F.
Tahrour, H. Ameur, Y. Menni, G. Lorenzini, S.K Elagan,
T.M Jawa, Numerical Investigation of Thermal-Flow
Characteristic in Heat Exchanger with Variorus Tube
Shapes. Applied Sciences, 11: 9477. (2021).
[8] P. Pongsoi, S. Pikulkajorn, and S. Wongwises, Heat
transfer and flow characteristic of a spiral fin-and-tube
heat exchangers: A review, International Journal of Heat
and Mass Transfer, 79:417-431pp. 2014.
[9] E. Kırtepe, Kanatlı Dairesel Borularda Isı Transfer
Etkinliğinin İncelenmesi, Ege Üniversitesi, Makine
Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 133s.
2014.
[10] M. Mon, Numerical Investigation of Air-Side Heat
Transfer and Pressure Drop in Circular Finned-Tube
Heat Exchangers Numerical Investigation of Air-Side
Heat Transfer and Pressure Drop in Circular Finned-
Tube Heat Exchangers, Phd. Thesis, Technischen
Universität Bergakademie Freiberg, Germany. 2003
[11] A. Morales and Y. Loredo, Identifying the Geometry
Parameters and Fin Type That Lead to Enhanced
Performance in Tube-and-Fin Geometries. Applied
Thermal Engineering, 131: 793–805. 2018.
[12] E. L. Eide, Numerical investigation of thermal-
hydraulics performance of fin-tube waste heat recovery
units (Master's thesis, NTNU). 2015.
[13] P. Pongsoi, S. Pikulkajorn, C.C Wang, and S.
Wongwises, Effect of number of tube rows on the air-
side performance of crimped spiral fin-andtube heat
exchanger with a multipass parallel and counter cross
flow confuguration, International Journal of Heat and
Mass Transfer, 55, 1403-1411. 2012b.
[14] P. Pongsoi, P. Promoppatum, S. Pikulkajorn, and S.
Wongwises, Effect of fin pitches on the air-side
performance of L-footed spiral fin-and tube heat
exchangers, International Journal of Heat and Mass
Transfer, 59, 75-82. 2013.
93
Predicting Seminal Quality with the Proposed CNN-LSTM Based Hybrid

Regression Model
Muhammed YILDIRIM *1, Eser SERT 2
1,2
Computer Engineering/ Faculty of Engineering and Natural Sciences, Malatya Turgut Ozal University, Turkey
*
(muhammed.yildirim@ozal.edu.tr)
Abstract – Infertility has become a serious problem in recent years. This has a major negative impact on
reproduction. The seminal analysis is one of the main parameters used to evaluate the fertility potential of
men. There are many studies in the literature that state that quality of life and health status affect sperm
quality. Performing seminal analysis using artificial intelligence-based models will both provide an
advantage in terms of time and alleviate the workload of experts. In addition, these computer-assisted
artificial intelligence-based systems can also be used in non-expert locations. This will allow the diagnosis
to be made earlier. In this study, 6 different models accepted in the literature were used to perform the
seminal analysis. In addition, a hybrid model based on CNN-LSTM has been developed. The performance
metrics of the developed model were compared with the other 6 models used in the study. Two error
detection parameters, Root Mean Squared Error (RMSE) and Mean Squared Error (MSE), were used to
determine the performance of the models. As a result of our experimental studies, it was seen that the hybrid
model we designed on the public seminal data set achieved very competitive results.
Keywords – Seminal Analysis, Artificial Intelligence, CNN, LSTM, Regression
I. INTRODUCTION obtained in the developed model was 93.86%. In

Infertility is defined as the inability to conceive addition, the model proposed in the study was
despite unprotected sexual intercourse for one year, compared with Decision Tree, SVM, and Naive
and approximately 15% of couples are affected by Bayesian networks by the researchers. It was stated
this condition [1]. Male infertility is often dependent that the proposed model in the study achieved more
on a lack of semen. The seminal analysis is an successful results [2].
important test to evaluate a certain number of Gil et al. used Multilayer Perceptron, SVM, and
characteristics of male semen and the number of Decision Trees for seminal quality estimation in
sperm in the semen. In this study, a hybrid model their study. In this study, classification was used
was developed to perform seminal analysis. In the instead of regression. While the accuracy value
developed hybrid model, Convolutional Neural obtained in Multilayer Perceptron and SVM was
Network (CNN) and Long Short-Term Memory 69%, the accuracy value obtained in Decision Tree
(LSTM) structures were used as the base. In was 67%. Apart from accuracy, different
addition, 6 different models accepted in the performance evaluation metrics were also used in
literature were used to compare the performance of the study. [3].
the hybrid model developed in the study. Dash et al. explained that the seminal analysis is
Bidgoli et al. used Artificial Neural Networks a reliable test to detect fertility in men. In this study,
(ANN) for seminal quality estimation in their study. the researchers used Logistic Regression, decision
In this study, the researchers made a classification. trees, and Naive Bayes networks for seminal
In the related study, genetic algorithms were used analysis. The average accuracy of around 90% was
for the optimization of ANNs. The accuracy value obtained in the study using 5-fold cross-validation.
94
Yildirim et al., Predicting Seminal Quality with the Proposed CNN-LSTM Based Hybrid Regression Model, ICEANS 2022, Konya, Turkey
In addition, it was stated in the study that age was Schmidhuber proposed LSTMs to eliminate these
an important factor in seminal quality [4]. disadvantages in their studies [8]. The difference
Basha et al. stated that infertility is one of the between LSTM networks from RNN networks is
biggest problems in married people and it is that they have cells that hold the previous state and
important to conduct a seminal analysis in input information. These cells in LSTM networks
investigating this problem. In this study to measure decide which data to keep and which data to delete.
sperm quality, a two-stage model was proposed. In In this way, LSTM networks pave the way for
the first stage of the model, normal and abnormal learning patterns in temporal data [9]. In the study,
classification was made using Neutrosophic Rule- a hybrid model was developed by using CNN and
based Classification System and genetic algorithms. LSTM networks together in the proposed model for
In the second stage, the proposed model is compared seminal analysis. In addition, in order to compare
with other classifiers in the literature. The accuracy the performance evaluation metrics of the
of the proposed model was 98.03% [5]. developed hybrid model, results were obtained with
Wang et al. stated that estimation of seminal 6 different models accepted in the literature.
quality with statistical learning tools is a In the data set used in the study, 10 different
methodology that has emerged in decision support features obtained from 100 volunteers were used.
systems and is a useful method in the early diagnosis These features are the season in which the analysis
of seminal patients. In the study, researchers was made, age, whether he had a disease as a child,
proposed Clustering-Based Decision Forests whether he had an accident or trauma, whether there
structures. The AUC obtained in the proposed was surgical intervention, high fever, frequency of
model was 94.74% [6]. alcohol use, smoking, hours spent sitting daily, and
Organization of the remainder of the work: the result [3]. A CNN-LSTM based model was
Materials and method, results, and conclusions. In developed to perform the seminal analysis using the
the material and method section, the data set used in relevant data set. Before the data in the data set were
the study, the proposed model, and performance given to the developed model and 6 different
evaluation metrics were examined. In addition, the regression models, the data were prepared. In the
CNN and LSTM structures used in the study are developed model, 1 sequenceInputLayer, 2
detailed in this section. The performance evaluation convolution1dLayer, 2 batchNormalizationLayer, 2
metrics obtained in the findings section were reluLayer, 1 flattenLayer, 1 lstmLayer, 1
examined and the study was completed with the fullyConnectedLayer and 1 regressionLayer are
results section. used. The block diagram of the proposed model is
given in Figure 1.
A publicly available dataset of 100 volunteers was

used in this study to perform the seminal analysis
[3]. A CNN-LSTM based model is proposed to
perform the seminal analysis. CNN architectures
have been widely used in many fields in recent
years. Especially in CNN architectures, the
automatic feature extraction by the model and the
fact that there is no need for expert knowledge
during feature extraction as in traditional feature
extraction methods have increased the popularity of
these architectures [7]. Another architecture
frequently used in the literature, such as CNN
architecture, is LSTM architecture. It is possible to
define LSTM architectures as the development of
RNN architectures. In case of context gaps between
strings in RNN architectures, the next string
becomes difficult to predict. Hochhreiter and Figure 1. The layers used in the proposed model
95
In order to compare the performance of the important for the performance of the model [16].
developed model, Linear Regression (LR) [10], Calculation of RMSE value is given in Equation 1.
Trees [11], Support Vector Machine (SVM) [12],
Ensembles of Trees (ET) [13], Gaussian Process 𝑛
∑ 𝑒𝑗2
Regression Models (GPR) [14], Neural Network √ 𝑗=1
(NN) [15], 6 different models were used. The 𝑅𝑀𝑆𝐸 = (1)
𝑛
parameters of the models used in the study are given
in Table 1. MSE: Another metric that is frequently used in
estimation problems is MSE. The MSE value stands
Table 1. Parameters used in models for squared error, which expresses how close a
regression curve is to a set of points. MSE measures
Models Parameters
the performance of the model used for forecasting.
Preset: Linear MSE is a metric whose value is always positive. It
Linear
Regression
Terms: Linear is possible to say that models with an MSE value
Robust option: Off close to zero perform better [16]. The MSE metric
Preset: Coarse Tree is presented in Equation 2.
Tree Minimum leaf size: 36
Surrogate decision splits: Off 𝑛
1
Preset: Medium Gaussian SVM 𝑀𝑆𝐸 = 𝑛 ∑ 𝑒𝑗2 (2)
Kernel function: Gaussian 𝑗=1
Kernel scale: 3
SVM
Box constraint: Automatic
Epsilon: Automatic III. RESULTS
Standardize data: true
The study for seminal analysis was carried out in
Preset: Bagged Trees a Matlab environment. The results of the study were
Ensembles of
Minimum leaf size: 8
Trees
Number of learners: 30
taken on a Windows operating system computer
with an i7 processor, 8 GB RAM, and 8 GB graphics
card.
Preset: Matern 5/2 GPR
Basis function: Constant In order to test the performance of the model we
Kernel function: Matern 5/2 proposed for performing the seminal analysis,
Gaussian
Process
Use isotropic kernel: true results were obtained by using 6 different models in
Kernel scale: Automatic the first stage of the study. At this stage, the Cross-
Regression
Signal standard deviation: Automatic
Models Validation value of 5 is selected. Obtained results
Sigma: Automatic
Standardize: true are presented in Table 2.
Optimize numeric parameters: true
Table 2. RMSE and MSE values obtained in models using
Preset: Medium Neural Network Cross-Validation 5 folds
Number of fully connected layers: 1 Cross-Validation (5) folds
First layer size: 25
Neural
Activation: ReLU Models RMSE MSE
Network
Iteration limit: 1000
Regularization strength (Lambda): 0 LR 0.34551 0.11938
Standardize data: Yes
Tree 0.31829 0.10131
RMSE and MSE parameters were used to SVM 0.32527 0.1058

evaluate the performance of the developed model
ET 0.3153 0.099414
and other models used in the study.
GPR 0.34084 0.11617
RMSE: RMSE is a success measurement metric that
is frequently used in estimation problems. This NN 0.50066 0.25066
metric is often preferred in finding the distance

between the values predicted by the model and the When the results obtained using Cross-Validation
actual values. The low RMSE value is very 5 folds are examined, it is seen that the lowest
96
RMSE and MSE values are obtained in the ET While the RMSE value obtained in the proposed
model. The RMSE value obtained in the ET model model was 0.2915, the MSE value was 0.084972.
was 0.3153, while the MSE value was 0.099414. When the values obtained in the proposed model are
Among the 6 different models used in the study, the compared with the values obtained in other models
most successful results were obtained in ET, while used in the study, it shows that the proposed model
the most unsuccessful results were obtained in NN can be used in the analysis of the seminal analysis
networks. While the RMSE value obtained in NN
problem. The RMSE and MSE values obtained in
networks was 0.50066, the MSE value was 0.25066.
the proposed model in Figure 2 and in 6 different
The results obtained using Cross-Validation 10
folds are given in Table 3. models using 5-fold cross-validation are presented
in Figure 2 comparatively.
Table 3. RMSE and MSE values obtained in models using
Cross-Validation 5 folds
Cross-Validation 5 folds and
Cross-Validation (10) folds Proposed Model (PM)
Models RMSE MSE 0,6
0,5
LR 0.34971 0.12229
0,4
Tree 0.32127 0.10321
0,3
SVM 0.33041 0.10917 0,2
ET 0.31776 0.10097 0,1
0
GPR 0.32323 0.10448 PM LR Tree SVM ET GPR NN
NN 0.52319 0.27373 RMSE MSE
When the results obtained using Cross-Validation Figure 2. Comparison of RMSE and MSE values obtained in
models using Cross-Validation 5 folds
10 folds are examined, it is seen that the lowest
RMSE and MSE values are obtained in the ET
model. While the RMSE value obtained in the ET When Figure 2 is examined, it is seen that the most
model is 0.31776, the MSE value is 0.10097. successful results are obtained in the proposed
Among the 6 different models used in the study, the model. In Figure 3, the results obtained using cross-
most successful results were obtained in ET as in validation 10 folds are compared with the proposed
cross-validation 5 folds, while the most model.
unsuccessful results were obtained in NN networks,
as in cross-validation 5 folds. While the RMSE Cross-Validation 10 folds and
value obtained in NN networks is 0.52139, the MSE
value is 0.27373.
Proposed Model (PM)
The results obtained in the model we have 0,6
proposed for the seminal analysis are given in Table 0,5
4.
0,4
Table 4. RMSE and MSE values of the proposed model 0,3

Cross-Validation (5) folds 0,2
Models RMSE MSE 0,1

Proposed 0
0.2915 0,084972
Model PM LR Tree SVM ET GPR NN
RMSE MSE
97
Figure 3. Comparison of RMSE and MSE values obtained in [6] Wang, H., Xu, Q., & Zhou, L. (2014). Seminal quality
models using Cross-Validation 10 folds prediction using clustering-based decision forests.
Algorithms, 7(3), 405-417.
When Figure 3 is examined, it is seen that the best [7] Shaheen, F., Verma, B., & Asafuddoula, M. (2016,
November). Impact of automatic feature extraction in
results are obtained in the proposed model. The deep learning architecture. In 2016 International
proposed model was more successful than the 6 conference on digital image computing: techniques and
different models used in the study in performing the applications (DICTA) (pp. 1-8). IEEE.
seminal analysis. [8] Hochreiter, S. and Schmidhuber, J. (1997). Long short-
term memory. Neural computation, 9(8), 1735-1780.
IV. CONCLUSION [9] Bengio, Y. (2009). Learning deep architectures for AI:
Now Publishers Inc.
The seminal analysis is an important test to evaluate [10] Seber, G. A., & Lee, A. J. (2012). Linear regression
a certain number of characteristics of male semen analysis. John Wiley & Sons.
[11] Jiménez, A. A., Márquez, F. P. G., Moraleda, V. B., &
and the number of sperm in the semen. In this study, Muñoz, C. Q. G. (2019). Linear and nonlinear features
a hybrid model based on CNN-LSTM was and machine learning for wind turbine blade ice
developed to perform the seminal analysis. In order detection and diagnosis. Renewable energy, 132, 1034-
to compare the performance of the developed 1048.
model, 6 models accepted in the literature were also [12] Cherkassky, V., & Ma, Y. (2004). Practical selection of
SVM parameters and noise estimation for SVM
used in the study. In addition, the performances of regression. Neural networks, 17(1), 113-126.
the models were also observed by using Cross- [13] Kocev, D., Vens, C., Struyf, J., & Džeroski, S. (2007,
Validation 5 folds and Cross-Validation 10 folds in September). Ensembles of multi-objective decision
the study. As a result, 0.2915 RMSE value and trees. In European conference on machine learning (pp.
0.084972 MSE value were obtained for the 624-631). Springer, Berlin, Heidelberg.
[14] Liu, K., Hu, X., Wei, Z., Li, Y., & Jiang, Y. (2019).
proposed model. These results show that the Modified Gaussian process regression models for
proposed approach works with great success. cyclic capacity prediction of lithium-ion batteries.
IEEE Transactions on Transportation Electrification,
ACKNOWLEDGMENT 5(4), 1225-1236.
[15] Nagata, Y., & Chu, K. H. (2003). Optimization of a
We thank the owners of the dataset. fermentation medium using neural networks and
genetic algorithms. Biotechnology letters, 25(21),
REFERENCES 1837-1842.
[1] Tapısız, Ö. L., Altınbaş, S. K., Abike, F., & Göktolga, [16] Willmott, C. J., & Matsuura, K. (2005). Advantages of
Ü. (2012). Jinekolog gözü ile semen analizi ve son the mean absolute error (MAE) over the root mean
gelişmeler. Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği square error (RMSE) in assessing average model
Dergisi, 9(1), 25-31. performance. Climate research, 30(1), 79-82.
[2] Bidgoli, A. A., Komleh, H. E., & Mousavirad, S. J.
(2015, November). Seminal quality prediction using
optimized artificial neural network with genetic
algorithm. In 2015 9th International Conference on
Electrical and Electronics Engineering (ELECO) (pp.
695-699). IEEE.
[3] Gil, D., Girela, J. L., De Juan, J., Gomez-Torres, M. J.,
& Johnsson, M. (2012). Predicting seminal quality with
artificial intelligence methods. Expert Systems with
Applications, 39(16), 12564-12573.
[4] Dash, S. R., & Ray, R. (2020). Predicting seminal
quality and its dependence on life style factors through
ensemble learning. International Journal of E-Health
and Medical Communications (IJEHMC), 11(2), 78-
95.
[5] Basha, S. H., Tharwat, A., Ahmed, K., & Hassanien, A.
E. (2018, September). A predictive model for seminal
quality using neutrosophic rule-based classification
system. In International conference on advanced
intelligent systems and informatics (pp. 495-504).
Springer, Cham.
98
EXACT AND APPROXIMATE SOLUTIONS OF BOUSSINESQ

EQUATION: A COMPARISON STUDY
Kehaili Abdelkader*, Haoua Rabah 2 Hakem Ali 3

1
University of HassibaBenbouali, Faculty of The Exact Sciences, Mathematics Department, 02000 Chlef, Algeria.
Email: kehaili.aek@gmail.com
2
University of Abdelhamid ibn badis Mostaganem , Faculty of The Exact Sciences, Mathematics Department, Algeria.
Email: haoua.rabah27@gmail.com
3
DjillaliLiabes University, Laboratory ACEDP, 22000 Sidi-bel-Abbes, Algeria.
Email: hakemali@yahoo.fr
Abstract – In this paper, a technique called Tanh method is applied to obtain some traveling wave solutions
for Boussinesq’s equation, and by using (NTIM), it is a combination of the New iterative method (NIM)
and Laplace transform, we obtain an approximate solution to Boussinesq’s equation.
A comparison between the traveling wave solution (exact solution) and the approximate one of equation
under study, indicate that New transform iterative method (NTIM) is highly accurate and can be considered
a very useful and valuable method.
Keywords – Boussinesq’sequation, Laplace transform, New transformiterative method, Tanh method.
I. INTRODUCTION The (NIM) was introduced by Daftardar-Gejji and

In this article, we will look for the exact solutions Jafari [19] to solve linear and nonlinear ordinary and
and the approximate solutions to the following partial differential equations of fractional order.
Boussinesq equation [9, 10, 11]: 2 The exact solutions of Boussinesq’s equation
2 4 2
𝜕 𝑢(𝑥, 𝑡) 𝜕 𝑢(𝑥, 𝑡) 𝜕 𝑢(𝑥, 𝑡) 𝜕 𝑢 (𝑥, 𝑡) 2 2 by Tanh method
− − + 3
𝜕𝑡 2 𝜕𝑥 4 𝜕𝑥 2 𝜕𝑥 2 Consider the Boussinesq equation in the form:
= 0. (1)
𝜕 2 𝑢(𝑥, 𝑡) 𝜕 4 𝑢(𝑥, 𝑡) 𝜕 2 𝑢(𝑥, 𝑡) 𝜕 2 𝑢2 (𝑥, 𝑡)
To get the exact solutions to (1) we propose a − − +3
𝜕𝑡 2 𝜕𝑥 4 𝜕𝑥 2 𝜕𝑥 2
analytical method called Tanh method (or = 0. (11)
hyperbolic tangent method) was first introduced by
Huibin and Kelin [16], because it is a powerful We consider the traveling wave transformation
technique to search for traveling waves coming out defined by: 𝑈(𝜉) = 𝑢(𝑥, 𝑡), 𝜉 = 𝑐(𝑥 −
from one-dimensional nonlinear wave and evolution 𝑣𝑡). (12)
equations.
Using Eq. (12), then (11) we deduce the following
To get the approximate solutions to (1), we propose ordinary differential equation:
a semi-analytical method called New transform
iterative method (NTIM), it is a combination of the
New iterative method (NIM) and Laplace transform.
99
Abdelkader et al., EXACT AND APPROXIMATE SOLUTIONS OF BOUSSINESQ EQUATION: A COMPARISON STUDY, ICEANS 2022,
Konya, Turkey
2 2
𝑑2𝑈 2
𝑑2𝑈 2
𝑑2 𝑈 2
𝑑𝑈 2
𝑐 𝑣 −𝑐 + 6𝑐 𝑈(𝜉) + 6𝑐 ( )
𝑑𝜉 2 𝑑𝜉 2 𝑑𝜉 2 𝑑𝜉 1 1 𝑥
4
𝑑 𝑈 ℒ{𝑢(𝑥, 𝑡)} = 𝑠 −1 ( + 𝑡𝑎𝑛ℎ2 ( ))
− 𝑐 4 4 = 0, (13) 24 8 4
𝑑𝜉 −1 𝑥 𝑥
+ 𝑠 −2 ( 𝑡𝑎𝑛ℎ ( ) 𝑠𝑒𝑐ℎ2 ( ))
that is to say 32 4 4
−2
+ 𝑠 ℒ{𝑢4𝑥 + 𝑢2𝑥
𝑑2 𝑈 𝑑2𝑈 𝑑𝑈 2 𝑑4𝑈
(𝑣 2 − 1) + 6 𝑈(𝜉) + 6 ( ) − 𝑐 2 − 3(𝑢2 )𝑥𝑥 }. (39)
𝑑𝜉 2 𝑑𝜉 2 𝑑𝜉 𝑑𝜉 4
= 0. (14) Applying the inverse Laplace transform on both
sides of (39), leads to
𝑑4 𝑈
Now equilibrate the highest order derivative 𝑑𝜉 4
𝑑2 𝑈
and the non-linear term 𝑈(𝜉), on a 2𝑁 + 2 = 1 1 𝑥
𝑑𝜉 2
𝑢(𝑥, 𝑡) = + 𝑡𝑎𝑛ℎ2 ( )
𝑁 + 4 or equivalent to 𝑁 = 2. 24 8 4
1 𝑥 𝑥
So, − 𝑡 𝑡𝑎𝑛ℎ ( ) 𝑠𝑒𝑐ℎ2 ( )
32 4 4
𝑈(𝜉) = 𝑎0 + 𝑎1 𝑡𝑎𝑛ℎ(𝜉) + ℒ −1 {𝑠 −2 ℒ{𝑢4𝑥 + 𝑢2𝑥
2
+ 𝑎2 𝑡𝑎𝑛ℎ 𝑈(𝜉), (15) − 3(𝑢2 )𝑥𝑥 }}. (40)
result:
1 Thus, we obtain the following typical form
𝑢(𝑥, 𝑡) = 6 (−8𝑐 2 − 𝑣 2 + 1) + 2𝑐 2 𝑡𝑎𝑛ℎ2 (𝑐(𝑥 −
𝑡𝑣)). (18)
3 The approximate solution of the Boussinesq 𝑢(𝑥, 𝑡) = 𝑓(𝑥, 𝑡)

equation by (NTIM) + 𝑁[𝑢(𝑥, 𝑡)], (41)
with
Consider the Boussinesq equation in the form: 1 1 𝑥
𝑓(𝑥, 𝑡) =+ 𝑡𝑎𝑛ℎ2 ( )
24 8 4
𝑢𝑡𝑡 (𝑥, 𝑡) − 𝑢4𝑥 (𝑥, 𝑡) − 𝑢2𝑥 (𝑥, 𝑡) + 3(𝑢2 )𝑥𝑥 (𝑥, 𝑡) 1 𝑥 𝑥
− 𝑡 𝑡𝑎𝑛ℎ ( ) 𝑠𝑒𝑐ℎ2 ( ) , (42)
= 0, (36) 32 4 4
and
subject to the initial conditions 𝑁[𝑢(𝑥, 𝑡)] = ℒ −1 {𝑠 −2 𝐿{𝑢4𝑥 + 𝑢2𝑥
1 1 𝑥 − 3(𝑢2 )𝑥𝑥 }}. (43)
𝑢(𝑥, 0) = + 𝑡𝑎𝑛ℎ2 ( ), (37)
24 8 4 Applying the New iterative method discussed in to
the problem (41), we obtain the following
algorithm:
𝑢𝑡 (𝑥, 0)
−1 𝑥 𝑥 𝑢(𝑥, 𝑡) ≈ 𝑢0 + 𝑢1 + 𝑢2
= 𝑡𝑎𝑛ℎ ( ) 𝑠𝑒𝑐ℎ2 ( ). (38)
32 4 4
Taking the Laplace transform on both sides of (36),

we get:
100
Konya, Turkey
𝑥 𝑥 𝑥
5879𝑡 6 𝑐𝑜𝑠ℎ (2) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) 𝑡 2 𝑠𝑖𝑛ℎ(2𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
≈ −
67108864 49152
3𝑥 𝑥 𝑥
14237𝑡 6 𝑐𝑜𝑠ℎ ( 2 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) 29𝑡 2 𝑐𝑜𝑠ℎ(2𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
+ −
805306368 393216
3𝑥 𝑥 𝑥
73303𝑡 𝑐𝑜𝑠ℎ ( 2 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
4
37𝑡 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
2
+ −
301989888 524288
𝑥
5𝑥 𝑥 𝑡 𝑠𝑖𝑛ℎ(3𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
2
239𝑡 6 𝑐𝑜𝑠ℎ ( 2 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) −
+ 524288
805306368
7𝑥 𝑥 𝑥 𝑥
𝑡 2 𝑐𝑜𝑠ℎ ( 2 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) 185𝑡 2 𝑐𝑜𝑠ℎ (2) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
+ −
1572864 1048576
𝑥 3𝑥 𝑥
484007𝑡 4 𝑐𝑜𝑠ℎ(𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) 1045𝑡 2 𝑐𝑜𝑠ℎ ( 2 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
+ −
1207959552 6291456
5𝑥 𝑥
𝑥 89𝑡 𝑐𝑜𝑠ℎ ( 2 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
2
3985𝑡 4 𝑐𝑜𝑠ℎ(3𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) −
+ 6291456
1207959552
𝑥 5𝑥 𝑥
13𝑡 2 𝑐𝑜𝑠ℎ(3𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) 85𝑡 2 𝑠𝑖𝑛ℎ ( 2 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
+ −
12582912 6291456
𝑥 𝑥 𝑥
4683𝑡 𝑠𝑖𝑛ℎ (2) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
6
2677𝑡 2 𝑐𝑜𝑠ℎ(𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
+ −
83886080 12582912
𝑥
𝑥 𝑥 25651𝑡 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
4
347𝑡 2 𝑠𝑖𝑛ℎ (2) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) −
+ 50331648
2097152
3𝑥 𝑥 𝑥
2713𝑡 6 𝑠𝑖𝑛ℎ ( 2 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) 2467𝑡 4 𝑐𝑜𝑠ℎ(2𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
+ −
125829120 75497472
3𝑥 𝑥 𝑥
483631𝑡 4 𝑠𝑖𝑛ℎ ( 2 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) 721𝑡 6 𝑐𝑜𝑠ℎ(2𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
+ −
1610612736 201326592
𝑥
3𝑥 𝑥 120233𝑡 4 𝑠𝑖𝑛ℎ(𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
73𝑡 2 𝑠𝑖𝑛ℎ ( 2 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) −
+ 301989888
2097152
5𝑥 𝑥 𝑥 𝑥
11𝑡 6 𝑠𝑖𝑛ℎ ( 2 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) 143309𝑡 4 𝑐𝑜𝑠ℎ (2) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
+ −
50331648 402653184
7𝑥 𝑥 𝑥
𝑡 𝑠𝑖𝑛ℎ ( 2 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
2
28871𝑡 6 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
+ −
6291456 536870912
5𝑥 𝑥
𝑥 15167𝑡 4 𝑐𝑜𝑠ℎ ( 2 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
233𝑡 2 𝑠𝑖𝑛ℎ(𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) −
+ 603979776
1572864
𝑥
6641𝑡 4 𝑠𝑖𝑛ℎ(2𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
+
75497472
𝑥
185𝑡 𝑠𝑖𝑛ℎ(3𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
4
+
100663296
101
Konya, Turkey
𝑥 exact solution, and this is illustrated by the graphical

3661𝑡 6 𝑠𝑖𝑛ℎ(2𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
− representation of the two solutions.
1006632960
7𝑥 𝑥 ACKNOWLEDGMENT
55𝑡 4 𝑐𝑜𝑠ℎ ( 2 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
−
1207959552 Thank you to everyone who made this conference a
𝑥 𝑥 success.
1885193𝑡 4 𝑠𝑖𝑛ℎ (2) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
−
1610612736 REFERENCES
𝑥
5𝑡 6 𝑠𝑖𝑛ℎ(3𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) [1] Fan, E.G., N Computers and Mathematics with
− Applications, 42(4) 671 2002.
1610612736
𝑥
144839𝑡 6 𝑠𝑖𝑛ℎ(𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) [2] Helal, M.A., Mehanna, M.S., Applied Mathematics and
− Computation, 190, 599, 2007.
2684354560
𝑥
207361𝑡 6 𝑐𝑜𝑠ℎ(𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) [3] Malfliet, W., J. Comput. Appl. Math, 164-165, 529, 2004.
−
4294967296
5𝑥 𝑥 [4] Malfliet, W., Am. J.Phys, 60, 650, 1992.
158159𝑡 4 𝑠𝑖𝑛ℎ ( 2 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) [5] Malfliet, W., Hereman, W., PhysicaScripta, 54, 563,
− 1996.
4831838208
7𝑥 𝑥 [6] Wazwaz, A.M., Comm. Nonlinear Sci. Num.Siml, 11(3),
55𝑡 4 𝑠𝑖𝑛ℎ ( 2 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4) 311, 2006.
− [7] Wazwaz, A.M., Phys. D: Nonlinear Phenomena, 213(2),
4831838208
𝑥 147, 2006.
85𝑡 𝑐𝑜𝑠ℎ(3𝑥)𝑠𝑒𝑐ℎ16 (4)
6
[8] Zarea, S. A., Chaos, Solitons and Fractals ,41, 979, 2009.
− [9] Bratsos, A.G., Comput. Methods Appl. Mech. Engrg,
12884901888
157, 33, 1998.
3𝑥 𝑥
29𝑡 2 𝑐𝑜𝑠ℎ ( 4 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ7 (4) [10] Clarkson, P.A., Kruskal, M.D, J. Math. Phys, 30, 2201,
+ 1989.
4096
3𝑥 𝑥
93𝑡 2 𝑠𝑖𝑛ℎ ( 4 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ7 (4)
+
16384
5𝑥 𝑥
5𝑡 𝑐𝑜𝑠ℎ ( 4 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ7 (4)
2
−
4096
5𝑥 𝑥 𝑥
5𝑡 2 𝑠𝑖𝑛ℎ ( 4 ) 𝑠𝑒𝑐ℎ7 (4) 𝑡 2 𝑠𝑒𝑐ℎ6 (4)
− −
16384 512
𝑥 𝑥
131𝑡 𝑡𝑎𝑛ℎ (4) 𝑠𝑒𝑐ℎ6 (4)
2
−
8192
𝑥 𝑥 𝑥
𝑡𝑎𝑛ℎ (4) 𝑠𝑒𝑐ℎ2 (4) 𝑡𝑎𝑛ℎ2 (4)
− +
32 8
1
+ . (44)
24
II.CONCLUSION
Our search for the approximate solution of this
equation Is to show the importance of the New
transform iterative method (NTIM) used and its
efficiency, by comparing and observing the
compatibility of the solution approximate with The
102
Hidrolik Kontrollü Zımparalama Ve Parlatma Makinesi Tasarımı

Muhammet Anıl Kaya1, Aleyna Taşkın 2, Cengiz Görkem Dengiz 3* ve Mahmut Can Şenel4
1
Makine ve Metal Teknolojileri / Teknik Bilimler MYO, Giresun Üniversitesi, Türkiye
2
Makine Mühendisliği / Mühendislik Fakültesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Türkiye
3
4
*
(gorkem.dengiz@omu.edu.tr)
Özet – Malzemelerin kalite kontrolünü ve hasar tespitleri gibi işlemlerini yapabilmek için içyapılarını
incelemek gerekir. Mikroskop altında incelenmek istenen içyapının rahat bir şekilde görülebilmesi için
yüzeydeki deforme olmuş tabaka uzaklaştırılmalıdır. Bu tabakanın uzaklaştırılması için numune
zımparalanmalı ve parlatılmalıdır. Bu işlemleri gerçekleştirmek amacıyla, hidrolik kontrollü zımparalama
ve parlatma makinesi tasarlanmış ve hidrolik devresi oluşturulmuştur. Kurulan devrelerin FluidSIM paket
programında simülasyonu gerçekleştirilmiştir.
Anahtar Kelimeler – Hidrolik, hidrolik devre, tasarım, zımparalama, parlatma
I. GİRİŞ durumdur. Bu amaç için malzemelere çeşitli

Hidrolik sistemler; sıkıştırılamaz özellikteki muayene yöntemleri uygulanmaktadır. Bu muayene
akışkanların kullanıldığı, elde edilen basınçlı yöntemlerinden birisi de metalogrofidir.
akışkan yardımı ile çeşitli hareketlerin ve Metalografik muayene, malzemelerin iç yapısını
kuvvetlerin üretildiği sistemlerdir. Akışkanların inceleyerek özellikleri hakkında bilgi sahibi
sıkıştırılamaz olmasından dolayı, büyük güçler olunmasıdır [4]. Metalografik muayene işlemi
hidrolik sistemler ile elde edilebilir. Hava ve gazlar genellikle metal malzemelere uygulanır. Atmosferik
sıkıştırılabildiği için, büyük kuvvetlerin şartlar altında metal yüzeyinde kir, pas ve nem
üretilmesinde kullanılmazlar [1]. tabakaları oluşur. Mikroskopta net bir görüntü
Hidrolik sistemler, metal şekillendirme alınması için bu tabakaların uzaklaştırılması ve son
proseslerinde, plastik enjeksiyon makinalarında, derece düzgün bir yüzey elde edilmesi gerekir.
montaj ve transport makinalarında, bilgisayar Bunun için ilk olarak uygulanması gereken işlem
kontrollü cihazlarda, materyal test cihazları gibi zımparalamadır. Zımparalama işlemi malzeme
birçok endüstriyel uygulamalarda yaygın olarak üzerinde aşındırma işlemidir. Malzemeyi kalından
kullanılmaktadırlar [2]. Özellikle, hidrolik inceye doğru aşındırarak en pürüzsüz yüzeyin elde
silindirler hidrolik enerjiyi direkt olarak doğrusal edilmesine olanak sağlar [5].
harekete ve kuvvete dönüştürebilme yeteneğine Zımparalama yapılırken bastırma hatalarından
sahiptir. Son zamanlarda hidrolik silindirlerin dolayı eğik yüzeyler meydana gelebilir. Bunun
elektronik olarak kontrol edilen oransal veya servo sonucunda mikroskop incelemesinde sorunlar
valfler ile çalıştırılmaları oldukça yaygın bir ortaya çıkabilir. Parlatma işlemi numune yüzeyinde
kullanımdır. Bu sistemlerden beklenen en önemli zımparalama sırasında kalan çizikleri yok etmek ve
görev doğru, hassas konum ve kuvvet kontrolüdür. ışığı iyi yansıtan bir yüzey elde etmek için yapılır.
Bunu gerçekleştirmek için uygun kontrol stratejileri Parlatma işlemi mekanik, elektrolitik, kimyasal ve
uygulamak gerekir [3]. otomatik parlatma yöntemlerinden biriyle yapılır.
Mühendislik uygulamalarında kullanılan Zımparalama ve parlama işlemleri hassas bir şekilde
malzemelerin yüzeyinin düzgün olması istenen bir yapılması gereken işlemler olduğu için otomatik
103
Kaya vd., Hidrolik Kontrollü Zımparalama Ve Parlatma Makinesi Tasarımı, ICEANS 2022, Konya, Turkey
kontrollü makine kullanılması diğer yöntemlere diskine yakın konumda bulunan musluk (5)
göre daha avantajlıdır. aracılığıyla parlatma diskinin yüzeyine akıtılır.
Literatürde hidrolik sistemler hakkında pek çok
çalışma mevcuttur. Erciş, hidrolik silindirle vakum
altında yağ dolumu ve sıkıştırılabilirlik testi
çalışmasında vakum altındaki yağ dolum işlemini
daha yüksek vakum düzeylerinde gerçekleştirmiş,
doldurulan yağın sıkıştırılabilirliğini kontrol altına
almıştır [6]. Kömürcü vd. hidrolik silindirlerde
kullanılan sızdırmazlık elemanlarının test yöntemi
ve bunların sonuçlarını değerlendirmiştir [7].
Dengiz vd. tarafından hem hidrolik hem de elektro-
hidrolik devre elemanları kullanılarak, iki adet
birbirleri ile etkileşimli beton pompası hidrolik
devresi oluşturulmuştur. Kurulan devrelerin
FluidSIM hidrolik paket programıyla simülasyonu
yapılmıştır [8]. Ono, sürücü müdahalesi olmadan Şekil 1. Zımparalama-parlatma makinesinin katı modeli
aracın fren silindirindeki frenleme sıvı basıncını Zımparalama ve parlatma makinesi hidrolik
otomatik olarak düzenleyen hidrolik fren cihazı devresinin simülasyonu FluidSIM hidrolik paket
keşfetmiştir [9]. Jang, hidrolik kontrol cihazı ve programıyla yapılmıştır. Devrede kullanılan
araçlarda otomatik şanzıman için hidrolik kontrol elemanların isimleri ve sayısı Tablo 1’de verilmiştir.
metodu geliştirmiştir [10]. Yang vd. fonksiyonel
kristal kaplama malzemesi için çift taraflı parlatma Tablo 1. Devre tasarımında kullanılan elemanlar ve adeti
makinesi tasarlamıştır. Geleneksel tek taraflı Hidrolik devre elemanı Adet
parlatma teknolojisinin büyük boyutlu kristal Pompa ünitesi 1
substrat parlatma üzerinde dezavantajlarını analiz Filtre 1
edip dezavantajların üstesinden gelmek için hidrolik 4/2 Yön kontrol valfi (İki tarafından buton
sistem kullanarak yeni bir planet dişli çift taraflı 1
kontrollü)
parlatma makinesi tasarlamış ve kontrol Basınç sıralama valfi 1
diyagramını oluşturmuştur [11]. Kısma valfi 2
Bu çalışmada ise hidrolik kontrollü zımparalama Hidrolik motor 2
ve parlatma işlemi yapan bir makine tasarlanarak Çek valf (yay yüksüz) 1
Fluid-SIM paket programında hidrolik devre simüle Çift etkili silindir 1
edilmiştir.
III. BULGULAR VE TARTIŞMA
II.MATERYAL VE YÖNTEM
Zımparalama ve parlatma makinesinin hidrolik
Yapılan çalışmada, zımparalama ve parlatma
devre şeması Şekil 2’ de gösterilmiştir. İşlemin
makinesi tasarlanarak hidrolik devresi
başlangıcı 4 yollu 2 konumlu buton kontrollü bir
oluşturulmuştur. Bu makinede hidrolik silindirin
valf ile yapılmaktadır. İşlem başlatıldıktan sonra
parlatma diskine baskı kuvveti uygulaması,
hidrolik silindir ileri çıkmakta ve basınç sıralama
ardından parlatma diskinin hidrolik motor
valfinin önceden ayarlanmış basınç değerine kadar
vasıtasıyla dönerek yüzeyi zımparalaması ve
numuneyi parlatma diskine bastırmaktadır. İstenilen
parlatması amaçlanmaktadır. Şekil 1. ‘de
baskı kuvveti oluştuğunda basınç sıralama
modellenen makinede hidrolik silindirin bulunduğu
valfindeki basınç yükselerek valfi açık konuma
kısım (1) Y ekseninde hareket etmektedir. Parlatma
geçirmekte ve hidrolik yağı hidrolik motorlara
diski (2) ve numune tutucu disk (4), Y ekseni
yönlendirmektedir. Hidrolik motorların biri
etrafında ve birbirine zıt yönde dönmektedir.
numunelerin bulunduğu diski diğeri ise parlatma
Parlatma diskine baskı kuvveti uygulamak için bir
diskini döndürmektedir. Böylelikle birbirine zıt
hidrolik silindir kullanılmıştır. Metalik numunelerin
yönlü bir hareket oluşmakta ve numunede düzgün
bağlı olduğu numune tutucu (4), hidrolik motorun
bir yüzey elde edilmesi sağlanmaktadır.
miline monte edilmiştir. Parlatma sıvısı, parlatma
104
𝐹
𝐴= (1)
𝑃∗𝜂
𝜋 ∗ 𝑑2
𝐴= (2)
4
Basınç ve maksimum kuvvet eşitlik (1)’ de yerine

yazılırsa 𝐴 1111,11 mm2 olarak bulunur. Bulunan
yüzey alanı eşitlik (2)’de yerine yazılırsa silindir
çapı (d) 37.6 mm olarak bulunur.
 İkinci aşamada, basınç sırama valfi açılır ve

hidrolik motorlar dönmeye başlar. Akışkan
normalde kapalı olan basınç sıralama valfine
gelir. Bu valf, önceden ayarlanmış basınç
değerine (maks. 6 bar) erişince açılır ve akışkanı
ihtiyaç duyulan eleman olan hidrolik motora
iletir. Hidrolik motorun devrini ayarlamak için
motorlardan önce kısılma valfi kullanılmıştır.
Hidrolik motora sabit debide gelen akışkanın
enerjisi, motor aracılığıyla mekanik enerjiye
Şekil 2. Zımparalama-parlatma makinesinin hidrolik devresi
dönüştürülür. Böylece hidrolik motorlar zıt
Devrenin tamamlanması üç aşamadan yönde dönerek zımparalama ve parlatma işlemini
oluşmaktadır. gerçekleştirir.
 Birinci aşamada, hidrolik pompa ünitesi yağ  Üçüncü aşamada ise pistonun geri dönmesi
deposunda statik halde duran yağı harekete işlemi gerçekleşmektedir. Bu aşamada akışın bir
geçirerek, 6 bar basınçta, 2 L/dk sabit debide yönde akmasını sağlayarak, hidrolik silindir geri
sisteme basar. Yağın, devrenin sorunsuz dönerken motorların dönmesini engelleyen çek
çalışmasını sağlamak için temizlenmesi gerekir. valf kullanılır. Silindirin geri döşünde hidrolik
Bu nedenle pompadan sonra devrede filtre yağ (A)’ dan (T)’ ye gönderilir. Devredeki
kullanılır. Bu elemandan sonra çift etkili hidrolik akışkan tanka döner ve hidrolik silindir
silindirin iki yönde hareketini sağlamak için 4 pistonunun başlangıçtaki konumuna dönmesi
yollu iki konumlu ve iki tarafından buton sağlanır. Böylece devre tamamlanmış olur.
kontrollü valf (4/2 yön kontrol valfi)
kullanılmıştır. Buradan geçen akışkan basıncı 6 IV. SONUÇLAR
bar olana kadar hidrolik silindirin bir strok Yapılan çalışma neticesinde;
mesafesi kadar yol alması sağlanır. Devrenin bu  Hidrolik kontrollü zımparalama ve parlatma
aşamasında basınç henüz 6 bar değerine makinesi tasarlanmıştır. Tasarlanan bu hidrolik
ulaşmadığı için basınç sıralama valfi kapalı devrenin simülasyonu FluidSIM paket
konumdadır. Bu yüzden motorlar durmakta ve programında yapılmıştır.
yalnızca hidrolik silindir hareket etmektedir.  Bu çalışmada, Ar-ge merkezlerinde ve malzeme
muayene laboratuvarlarında rahatlıkla
Sistemde kullanılan silindirin numune yüzeyine kullanılacak bir makine dizayn edilmeye
maksimum 600 N’luk bir kuvvet uygulaması çalışılmıştır.
istenmektedir. Buna göre maksimum çalışma  Bu makine sayesinde daha az iş gücü ile daha
basıncı 6 bar olan bir hidrolik devre için silindir çapı verimli çalışma sağlanabilecek ve daha hassas
hesabı yapılırsa; işlem yapılarak istenilen toleransa uygun
Baskı kuvveti: 𝐹𝑚𝑎𝑥 = 600 N sonuçlar elde edilebilecektir.
Çalışma basıncı: P= 6 bar  Yapılan çalışmaya ek olarak, ethernet bağlantı
𝜂 = 0.9 özelliğine sahip PLC kullanılarak kablosuz
modem (Wi-Fi) bağlantısı sayesinde sistem;
105
bilgisayar, akıllı telefon ve tabletler üzerinden

kontrol edilebilecektir.
KAYNAKLAR
[1] Anonim, Hidrolik Sistemler, Mesleki Eğitim ve Öğretim

Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi (MEGEP), Makine
Teknolojisi. s. 2, Ankara, 2005.
[2] A. Esposito Fluid Power with Application, 7th ed.,
Prentice Hall International Editions (UK) Ltd, 1994.
[3] A. Akkaya, ve Ç. Şaban, ‘‘Bir Doğrusal Hidrolik
Hareketlendirici Sistemin Bulanık Mantık Yaklaşımıyla
Konum Kontrolü’’ III.Ulusal Hidrolik Pnömatik
Kongresi ve Sergisi, İzmir, 2003
[4] E. Akça, and E. Trgo, ‘‘Metallographic Procedures and
Analysis – A review,’’ Periodicals of Engineering and
Natural Sciences, vol. 3, pp. 9-11, 2015.
[5] B. Bülbül, ‘‘ Metalografik Numune Zımparalama &
Parlatma İşlemi,’’ Metal Dünyası Dergisi, vol. 216, pp.
2-3, 2011.
[6] O. F. Erciş, ‘‘Hidrolik Silindirle Vakum Altında Yağ
Dolumu ve Sıkıştırılabilirlik Testi’’ VIII. Ulusal Hidrolik
Pnömatik Kongresi, İzmir, 2017.
[7] F. Kömürcü ve C. N. Kübalı, ‘‘Hidrolik Sızdırmazlık
Elemanlarının Test Yöntem ve Sonuçları,” V. Ulusal
Hidrolik Pnömatik Kongresi, İzmir, 2008.
[8] C. G. Dengiz, M. C. Şenel, ve E. Koç, ‘‘Endüstriyel
Beton Pompası Hidrolik Devre Tasarımı ve
Simülasyonu,” Uluslararası Katılımlı VII. Ulusal
Hidrolik Pnömatik Kongresi, İstanbul, 2014.
[9] S. Ono, “Brake Hyraulic Control Method and System,”
United States Patent, 2012.
[10] J. Jang, “Hydraulic control device and hydraulic control
method for vehicle automatic transmission,” United
States Patent, 2013.
[11] J. S. Yang, X. L. Zhu, Z. G. Dong, R. K. Kang, D. M.
Duo, and B. Zhang, ‘‘Design of Double-sided Polishing
Machine for Functional Crystal Substrate,” Advanced
Materials Research, vol. 1017, pp. 580-585, 2014.
106
An Improved Content Caching Scheme for Fog Computing Nodes in

Vehicular Networks
Engr. Aamir Nazir Khan*
1
Department of Electrical and Computer Engineering, COMSATS University Islamabad (CUI), Pakistan
*
(aamirnazirkhan139@gmail.com)
Abstract – Vehicular networks have expanded quickly over the past ten years. Vehicles can communicate
with one another and with infrastructure via vehicle-to-vehicle (V2V) or vehicle-to-infrastructure (V2I)
networks to share emergency and entertainment traffic. Numerous Roadside Units make up most of the
infrastructure for vehicular networks (RSUs). These RSUs have fog computing nodes located close by to
facilitate easy vehicle access. Vehicles plan to download the necessary content from the content provider
for infotainment traffic. With increased Quality of Service, caching the same contents from the nearest fog
computing node greatly reduces delay (QoS). Due to their limited caching capacity and the fact that there
are millions of contents of various sizes, it is not possible to cache all requested contents on these fog nodes.
In this work an improved content caching scheme for fog node proposed to satisfy vehicles and content
providers for fair content placement. In the previous paper [15] only single type of content was cached at
fog nodes to satisfy vehicles but in this improved content caching scheme work multiple types of contents
are cached on fog nodes to satisfy maximum vehicles and content providers by applying one-to-many Gale-
Shapley Algorithm. The simulation results of this policy are discussed as well as analyzed by comparing it
with the random content caching scheme and gale shapley based content caching. Results included total
downloaded data, total downloading time, popularity and number of RSUs required for stable matching.
Suggested content caching policy, connected vehicle operators can use to improve quality of data
downloaded by their vehicles. Handling the content allocation using the one-to-many stable matching
technique improves downloaded data and minimizes the content retrieval delay, according to simulation
findings.
Keywords – Content Caching, Fog Computing Nodes, Fog Nodes Content Caching, Content Caching in Vehicular Networks,
Vehicular Networks
I. INTRODUCTION analysis, control, and communications technology

The concept of connected vehicles is provided by to improve safety, mobility, and efficiency. They
vehicular networks. Route guidance, infotainment operate vehicles, manage traffic, provide driver
services, advertisement services, and automated and safety assistance, provide entertainment services,
predicted vehicle maintenance will all be possible and perform other functions that were previously
with connected vehicles [1]. Furthermore, vehicular limited to specific corporations and laboratories.
networks provide drivers with safety and Intelligent transportation systems rely heavily on
dependability by providing information about vehicular networks in smart and modern cities.
congestion-free routes, which aids in the reduction On Board Unit (OBU), Roadside Unit (RSU),
of accidents [2]. Backoffice, and Traffic Command Centre (TCC) are
Intelligent transportation systems (ITS) are the main components of a vehicular network. The
ground transportation systems that use sensing, on-board unit is installed within the vehicle and is
107
Aamir Nazir Khan, An Improved Content Caching Scheme for Fog Computing Nodes in Vehicular Networks, ICEANS 2022, Konya, Turkey
responsible for exchanging vehicle information with including limited bandwidth, instability, security
other vehicles or infrastructure via its transceiver issues, and availability, among others.
[6]. An OBU is a communication device that must Safety applications improve road safety and aid in
be installed in every vehicle in order for it to the prevention of traffic accidents. The exchange of
communicate with other vehicles in the vehicular warning messages, emergency messages, weather
network. OBUs are important for inter- information, and road conditions are all examples of
communication, data dependability and security, safety applications. Virtual Fog Computing (VFC)
network congestion control, and ad-hoc improves traffic efficiency by avoiding traffic
geographical routing. congestion. Fog nodes provide an efficient route for
RSUs [5] are placed on multiple geographical vehicles, reducing travel time and other vehicle
locations along the road and these nodes will be resources.
connected to the traffic command center using In addition to traffic management and safety
cellular vehicles-based technology standards. applications, the vehicular network [7] provides
Citywide traffic information was collected and vehicles with infotainment services. Passengers
analyzed at TCC, and it not only provides traffic inside vehicles intend to download content of
management updates but also provides infotainment interest from content providers. Downloading
services to the vehicles. These RSUs are content from a remote location takes more time and
backwardly connected with Backoffice. Each does not provide a higher downloading data rate,
Backoffice is connected with multiple RSUs in the resulting in an increase in downloading time.
same network area. These back offices are Some of the most pressing issues for vehicular
backwardly connected through internet with TCC, networks are computational capabilities, storage
which is placed in a metropolitan area to monitor issues, and real-time feedback. In contrast, cloud
and manage traffic density [4] as shown in Fig. 1. computing has recently been used to manage
computational resources and storage sharing
capabilities with vehicles and other user devices.
Because of the long distance between the cloud data
center and the vehicles, communication and real-
time feedback may be delayed. Fog computing, a
new emerging technology introduced to address
these issues.
Moving and parked cars can both act as fog nodes
at times. Moving and parked vehicles provide
resources for data computing if the cloud is
overburdened. This procedure shortens the process
and provides real-time input to the appropriate
vehicles. VFC's computational and communication
infrastructure is made up of both moving and
stationary vehicles.
Fig. 1 Vehicular Network These contents must be placed in close proximity
to vehicles in order to improve infotainment
Vehicle to vehicle (V2V), vehicle to services by reducing downloading time. Placing a
infrastructure (V2I), vehicle to everything (V2X), caching server near RSUs [10] solves the
and cellular-based vehicle to everything (C-V2X) downloading issue. On the other hand, content
communications are the subcategories of vehicular providers intend to host their content on these fog
networks [3]. V2V communication aims to make nodes in order to improve download speeds and
vehicle communication more efficient without increase revenue. This fog node, however, has
relying on the Global System for Mobile limited caching capacity and cannot store all
Communications (GSM) network. Third-party requested contents. In vehicular networks, content
technologies such as GSM have traditionally been caching for fog nodes allows TCC to cache the most
used for V2I communication. However, these third- popular infotainment contents in fog node to satisfy
party systems have a number of disadvantages, vehicles and content providers for fair content
108
placement. The flow chart of the content forwarding heterogeneous) comes into the contact with other
procedure is shown in Fig. 2. Vehicles first request vehicles, vehicular networks are formed. It includes
content from nearby RSUs that are within range. If locally placed static equipment often defined as
the content is available at the RSU, it is sent to the RSUs and vehicles which can be termed as private
vehicle. If the RSU does not have the content, it belonging to an individual or an organization or
sends an interest to the backoff, which responds to public transportation e.g., buses and vans, or public
the request by providing data to the RSU. The RSU assistance vehicles like ambulances and police cars.
caches the requested data and fulfils the vehicle's The authors of [11] proposed a cooperative edge
request after receiving it. caching technique, a new paradigm that uses
flexible trilateral cooperation between macro-cell-
stations, road-side devices, and smart-vehicles to
collaboratively improve content delivery in a
vehicular edge computing network. Based on the
assumption that the time horizon of the content
timeliness varies less frequently than the network
state and the vehicle's mobility during the content
placement process. The issue of joint optimization
was constructed as a double time scale Markov
decision process (DTS MDP).
The decision to place or update content can be
made at the start of a long-time horizon based on the
popularity of the content, vehicle travel pathways,
and resource availability. The approach of joint
vehicle scheduling and bandwidth allocation was
intended to reduce content access costs while
meeting latency in content delivery requirements in
a short amount of time. To address the problem of
long-term mixed integer linear programming (LT
MILP), a nature-inspired strategy based on the deep
deterministic policy gradient (DDPG) framework
was used to obtain a suboptimal solution with
minimal computing complexity. When compared to
non-cooperative and random edge caching
techniques, the simulation results show that the
Fig. 2 Content Forwarding Procedure
proposed cooperative content caching system can
Vehicles intend to download their infotainment lower system costs, minimize content-delivery
content at a faster rate. Highway traffic density delay, and improve content hit ratio.
encourages content providers to cache their content The network slicing technique was proposed by
on these fog nodes. Because of their limited caching the authors of [12] for content caching. A soft
capacity, fog nodes cannot cache all requested slicing framework was used to meet the quality of
contents. An improved content caching scheme is service (QoS) of infotainment and information
proposed in this work to improve cache utilization services. An analytical model was proposed for the
of fog node in order to satisfy majority vehicles and delay of network slices and the age of information.
content providers for fair content placement. The network throughput was increased.
The data caching-based optimal traffic
management technique (ETMT). In addition to
Vehicular networks are the new emerging RSUs, vehicles were outfitted with cache in their
networks that are developing due to advancement in work. A V2I bandwidth allocation scheme was
wireless communication and the automotive proposed in [13] to improve traffic flow. The traffic
technologies. When mobile vehicles equipped with flow was improved.
wireless equipment (homogeneous or
109
The authors of [14] proposed a multi-object solved by One-to-Many Gale Shapley. The number
auction as a market matching technique for of content providers ranges between one and fifteen.
obtaining the most desired content from a large Each content provider's size ranges from 02MB to
number of content providers. Based on the social 17MB. The number of RSUs ranges from 02 to 08,
welfare, a stable match was made between the with a capacity of 20MB per cycle. Each piece of
content’s supplier and the storage space of RSUs. content has been prioritized based on its popularity.
The proposed work improved download speed. According to their popularity, the content is
The Gayle-Shapley stable matching method was prioritized. There are millions of different types of
used to assign cache slots to vehicles based on their content, and caching all of them on these fog nodes
utility functions [15]. Utility functions were is impossible due to their limited caching capacity.
designed in such a way that vehicles could collect
A. One-to-Many Stable Matching algorithm
data from nearby RSUs and receive the most
popular data from the surrounding area, resulting in The multiple time gale gale shapley algorithm is
higher throughput. used by one-to-many gale gale shapley. In this
Work is done in our proposed scheme to algorithm, each content provider has a preference
maximize the placement of the most popular content list of contents based on the size of their content,
in order to satisfy vehicles and content providers for while rsu s has a preference list based on their
fair content placement. Consider a scenario in which content caching capacities. If the content provider's
vehicles travel on a highway and communicate with content size (Cs) is greater than the cache capacity
one another using V2I communication. RSUs are (Cc) of the rsu, the content provider is removed from
strategically placed parallel to the roadway in order the list of rsu's; otherwise, the content is included in
to communicate with vehicles via a wireless V2I the updated list. Before applying the gale shapley,
link. Furthermore, RSUs connected to TCC via the newly updated list is checked to see if it is
wired link and automobiles send content requests to empty; if it is, simply stop; if it is not, gale shapley
TCC via long distance vehicle to infrastructure is applied until it is.
(V2I) communication. Automobiles can download Gale shapley is applied as shown in Fig. 3 by
desired content directly from the TCC or RSUs considering the cache capacity (Cc) based rsu s
based on content requests, if the content is cached preference list and the contents-based content
there. providers preference list. First of all, rsu proposes
We assume that each vehicle has a GPS and that content provider (cp) in list and it is checked that
it regularly shares information such as mobility, whether there is previous match if no match found
speed, and location with other vehicles and the TCC. update the matching set. If there exists previous
Furthermore, we consider all RSUs as well as all match again check is performed for better match
automobiles on the road. Furthermore, we assume availability. If better match is not available discard
that each RSU has limited storage capacity and can and if better match available, then previously one is
only cache a certain amount of data due to this rejected and the better matched is accepted. While
limitation. Because each car wants its contents to be rejected rsu proposes the next cp in list and hence
added to the RSU, the linked vehicle operator must applying gale shapley algorithm one to many times
decide which content to cache in order to maximize we get a solution set and each time after gale shapley
download rate. the size of assigned contents is subtracted from rsu's
Our recommended content caching strategy aims total caching capacity and all matched solution set
to maximize the placement of the most popular contents along with excluded contents are minus
content so that it is downloaded for the longest from input rsu's preference list.
period of time. We examine the popularity of the
content to make a decision about content caching.
To satisfy vehicles and content providers for fair
content placement, the proposed scheme allows
TCC to improve cache with the most popular
infotainment contents in fog node.
Work on an efficient content caching scheme in
fog node is done in our proposed scheme, which is
110
Content Providers CP1, CP2, ... CPn lists can be

seen. We achieve stable matching of rsu cache slots
once suggested content caching policy is followed,
as detailed in a) RSU cache slots to the contents
provider graph and b) Final graph after using
contents caching policy as shown in Fig. 4, cache
slot allocation.
Fig. 3 One-to-Many Stable Matching Algorithm
B. Content caching policy

In this paper, presented improved content caching
scheme for fog nodes in vehicular networks enables Fig. 4 RSU Content Caching Policy
TCC to improve cache in fog nodes with the most TCC employs the content caching policy
popular infotainment contents in order to satisfy described in steps to fill the cache slot of all RSUs.
vehicles and content providers for fair content Because all RSU cache spaces are scarce in
placement. We propose a policy for content caching comparison to the number of vehicles on the road,
that connected vehicle operators can use to we use the Gale Shapley algorithm stable matching
maximise the rate at which contents are retrieved by approach to discover stable caches allocation.
vehicles. The core idea of the proposed content
III. RESULTS
policy is to allocate each RSU's cache based on
parameters such as content popularity, RSU The simulation results of suggested content
coverage range, RSU location, remaining time of caching policy are discussed as well as analysed in
vehicle in RSU's coverage range, and vehicle this subsection, compared it with the random
mobility. The proposed content caching policy content caching scheme and gale shapley based
effectively utilises the caching capacity of the fog content caching. Results include total downloading
nodes, and the majority of the caching slots remain time, number of RSUs, number of vehicles,
occupied. This paper proposed an efficient content popularity and velocity of vehicles required for
caching scheme that improves fog node cache stable matching.
utilisation, satisfies the majority of vehicles, and Table 1. Simulation parameters and their values
fairly adjusts the content providers to achieve higher
Parameter Value
throughput.
In Fig 4, we show RSU content caching policy of Number of RSUs (R) 2-8
cache slots to the content allocation problem. Number of vehicles within a
Roadside Units RSUs RSU1, RSU2, … RSUn and RSU coverage range (N)
10-60
111
RSU coverage range 0.2km the other two systems in terms of total downloaded
Vehicle velocity (km/hr) 0.02-0.1 data. When compared to the random caching policy,
Data rate for vehicle to TCC the total downloaded data in the gale shapley based
0.15
link (Mbps) caching scheme and the proposed strategy is more
Data rate for vehicle to RSU than double. This is due to the consistent matching
6
link (Mbps) policy, which intelligently inserts the contents in the
Number of cache slots per required RSU based on the vehicle preference.
7
RSU
Cache block size (MB) 500
Content size (MB) 500
Fig. 7 Total Downloaded Time with Varying Number of

RSUs
Results shown in Fig. 7 verify that the
downloading time of all vehicles decreases as the
Fig. 5 Popularity with Varying Number of RSUs number of RSU increases. Because an increase in
Fig. 5 compares the most popular content that was the number of RSUs increases the content caching
chosen and cached in the various RSUs. The results capacity, more contents can cache on RSUs,
show that the popularity of the chosen contents in allowing more cars to download their desired
the suggested policy is more than the gale shapley contents directly from these RSUs rather through
and the random cache strategies. CP.
IV. DISCUSSION
This subsection examines and compares the
simulation results of the work with prior work to
assess the performance of the proposed one to many
gale shapley based scheme with random content
caching and previous one-time gale shapley based
caching in terms of popularity and total downloaded
data to retrieve the desired vehicle contents.
Fig. 6 Total Downloaded Data with Varying Number of

RSUs It is evident from the above results that the
Fig. 6 shows the total downloaded data for these proposed improved content caching scheme always
schemes for various number of RSUs. The results scrutinizes more popular content to cache on RSUs.
show that the proposed caching method outperforms
112
It can be seen that both gale shapley (one time) especially grateful to my parents for their faith and
based caching and the random caching show a lower belief in me.
popular content caching percentage as compared
with popularity of the chosen contents in the one to REFERENCES
many gale shapley based suggested policy.
[1] Benalia E, Bitam S, Mellouk A. Data dissemination for
Internet of vehicle based on 5G communications: A
survey. Transactions on Emerging Telecommunications
Technologies. 2020 May;31(5):e3881.
[2] Naik G, Choudhury B, Park JM. IEEE 802.11 bd & 5G
NR V2X: Evolution of radio access technologies for
V2X communications. IEEE access. 2019 May
27;7:70169-84.
[3] Liu T, Abouzeid AA, Julius AA. Traffic Flow Control in
Vehicular Multi-Hop Networks With Data Caching and
To compute the total downloading data of vehicles Infrastructure Support. IEEE/ACM Transactions on
during their journey is the most difficult metric to Networking. 2020 Jan 24;28(1):376-86.
evaluate the performance of any scheme. As a result, [4] Zhang X, Zhang J, Liu Z, Cui Q, Tao X, Wang S. MDP-
based task offloading for vehicular edge computing
a comparison of the proposed scheme with the other
under certain and uncertain transition probabilities. IEEE
two schemes is evaluated in terms of downloaded Transactions on Vehicular Technology. 2020 Jan
data, as shown in above figures. 9;69(3):3296-309.
It compares all vehicles' total downloaded data for [5] Wu Y, Wu J, Chen L, Zhou G, Yan J. Fog computing
varying numbers of RSUs. For a given number of model and efficient algorithms for directional vehicle
RSUs, the results show that the total downloaded mobility in vehicular network. IEEE Transactions on
Intelligent Transportation Systems. 2020 Feb
data in the one-to-many gale shapley based 10;22(5):2599-614.
proposed scheme is significantly higher than in the [6] Nkenyereye L, Nkenyereye L, Pham QV, Song J.
other two competitors. Efficient RSU Selection Scheme for Fog-Based
Vehicular Software-Defined Network. IEEE
V. CONCLUSION Transactions on Vehicular Technology. 2021 Sep
30;70(11):12126-41.
In this work, we offer policy recommendations for [7] Javed MA, Khan MZ, Zafar U, Siddiqui MF, Badar R,
content caching that connected car operators can Lee BM, Ahmad F. ODPV: An efficient protocol to
employ to enhance the calibre of data that their mitigate data integrity attacks in intelligent transport
vehicles download. The basic idea is to keep the systems. IEEE Access. 2020 Jun 23;8:114733-40.
most popular content that cars would request for a [8] Zeadally S, Javed MA, Hamida EB. Vehicular
communications for ITS: standardization and challenges.
longer period. In this context, variables like content IEEE Communications Standards Magazine. 2020 May
popularity within an RSU coverage range are used. 6;4(1):11-7
The one-to-many stable matching method is also [9] Jameel F, Javed MA, Ngo DT. Performance analysis of
used to manage content allocation. We offer a cooperative V2V and V2I communications under
technique for altering the allocation of cache slots. correlated fading. IEEE Transactions on Intelligent
Transportation Systems. 2019 Jul 30;21(8):3476-84.
According to simulation results, the proposed [10] Liu Y, Dai HN, Wang Q, Shukla MK, Imran M.
content caching strategy enhances downloaded data Unmanned aerial vehicle for internet of everything:
and minimises the content retrieval delay. are used. Opportunities and challenges. Computer
RSU has communication access to a number of communications. 2020 Apr 1;155:66-83.
well-liked materials for a long time, but the channel [11] Qiao G, Leng S, Maharjan S, Zhang Y, Ansari N. Deep
reinforcement learning for cooperative content caching
conditions with these sources are not good. in vehicular edge computing and networks. IEEE Internet
Therefore, certain cars might not be able to retrieve of Things Journal. 2019 Oct 22;7(1):247-57.
the cached content more quickly. [12] Zhang S, Luo H, Li J, Shi W, Shen X. Hierarchical soft
slicing to meet multi-dimensional QoS demand in cache-
ACKNOWLEDGMENT enabled vehicular networks. IEEE Transactions on
I appreciate the efforts of every teacher who Wireless Communications. 2020 Jan 6;19(3):2150-62.
[13] Liu T, Abouzeid AA, Julius AA. Traffic flow control in
helped me get to this point. I'd want to thank the vehicular multi-hop networks with data caching. IEEE
committee members for reviewing my work. I am Transactions on Mobile Computing. 2018 Dec
21;19(1):231-44.
113
[14] Hu Z, Zheng Z, Wang T, Song L, Li X. Roadside unit

caching: Auction-based storage allocation for multiple
content providers. IEEE Transactions on Wireless
Communications. 2017 Jul 11;16(10):6321-34.
[15] Rahim M, Javed MA, Alvi AN, Imran M. An efficient
caching policy for content retrieval in autonomous
connected vehicles. Transportation Research Part A:
Policy and Practice. 2020 Oct 1;140:142-52.
[16] Dai Y, Xu D, Zhang K, Maharjan S, Zhang Y. Deep
reinforcement learning and permissioned blockchain for
content caching in vehicular edge computing and
networks. IEEE Transactions on Vehicular Technology.
2020 Feb 13;69(4):4312-24.
[17] Tang C, Wei X, Zhu C, Chen W, Rodrigues JJ. Towards
smart parking based on fog computing. IEEE access.
2018 Nov 12;6:70172-85.
[18] Jia B, Hu H, Zeng Y, Xu T, Yang Y. Double-matching
resource allocation strategy in fog computing networks
based on cost efficiency. Journal of Communications and
Networks. 2018 Aug 15;20(3):237-46.
[19] Liu Z, Yang X, Yang Y, Wang K, Mao G. DATS:
Dispersive stable task scheduling in heterogeneous fog
networks. IEEE Internet of Things Journal. 2018 Dec
3;6(2):3423-36.
[20] Yang Y, Wang K, Zhang G, Chen X, Luo X, Zhou MT.
MEETS: Maximal energy efficient task scheduling in
homogeneous fog networks. IEEE Internet of Things
Journal. 2018 Jun 12;5(5):4076-87.
114
Kompleks Matrislerin Hadamard Çarpımları

Ferhat Kürüz1* ve Ali Dağdeviren 2
1
Bilgisayar Mühendisliği / Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Türkiye
2
Bilgisayar Mühendisliği / Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi, Ahmet Yesevi Üniversitesi, Kazakistan
*
(fkuruz@gelisim.edu.tr)
Özet –Bu çalışmamızda, öncelikle Hadamard matris çarpımı ile ilgili literatürde bulunan çalışmalar
özetlenecek ve ardından elemanları birer kompleks sayı olan kompleks matrisler için Hadamard çarpımı
incelenecektir. Sonrasında komplex martislerin Hadamard çarpımı altında sağladığı özellikler üzerinde
durularak, bu çarpım ile idempotent ve ortogonal complex matrisler gibi özel komplex matrisler
tanımlanacak ve incelenecektir.
Anahtar Kelimeler – kompleks sayılar, Hadamard çarpımı, matrisler, kompleks matrisler, özel matrisler
I. GİRİŞ sıra Hadamard çarpımının temel kavramları ve

Matrisler birçok mühendislik alanında çok yaygın özellikleri verilecektir. Daha sonra da Hadamard
bir şekilde kullanıldığı bilinmektedir. Bununla çarpımı altında kompleks idempotent matrisler ve
birlikte matrislerin sahip oldukları özellikler, kompleks ortogonal matrisler gibi özel matrisleri
komplex, dual ve hiperbolik sayılar gibi çeşitli sayı tanımlanarak, kompleks matrislerin ve bazı özel
sistemleri üzerinde incelenerek farklı sonuçlar matrislerin Hadamard çarpımını tanımlanacak ve
ortaya konmuş ve araştırmacıların ilgisi çekmiştir. özellikleri incelenecektir.
Matrislerin Hadamard çarpımı, aynı satır ve sütun A. Reel Matrislerin Hadamard Çarpımları
sayısına sahip yani aynı mertebeli matrislerin matris
toplamada olduğu gibi aynı birimdeki elemanların
Tanım: 𝐴 = [𝑎𝑖𝑗 ] ve 𝐵 = [𝑏𝑖𝑗 ] 𝑚 × 𝑛 tipinde iki
çarpımıyla elde edilir. Bu matris çarpımı, Jacques
Hadamard tarafından tanımlanmış olup matrislerin reel matris olmak üzere bunların Hadamard çarpımı
pozitif tanımlılığı, istatistiksel analizler ve matris 𝐴 ∘ 𝐵 = [𝑎𝑖𝑗 𝑏𝑖𝑗 ]𝑚×𝑛
analizi ile ilgili alanlarda yaygın bir kullanım olarak tanımlanır. Burada normal matris
alanına sahiptir [!!2 ve !!3]. Issai Schur, Jacques çarpımından farklı olarak, çarpılacak iki matris,
Hadamard’tan bağımsız olarak yaptığı çalışmalarda matrislerde toplama işlemindeki gibi aynı
aynı çarpım tanımı yapmış ve benzer özellikler mertebeden olmalıdır.
bulmuştur, bundan dolayı bu çarpım Schur çarpımı Hadamard çarpımına göre birim matrise H-birim
olarak ta bilinir[J2-4], [Million, E., "The hadamard matris denir, tüm elemanları 1’dir ve 𝐼̂𝑛𝑚 ile
product]. Hadamard matris çarpımının bir çok gösterilir. Hadamard çarpımı ve matrislerde
gösterimi bulunmaktadır, bunlardan bazıları toplama işlemiyle birlikte (ℝ𝑚 𝑛 , +,∘) birimli ve
×,⊙,*,∘ şeklindedir. Bu çalışmada bu çarpım için değişmeli halkadır.
“Hadamard” adını ve “∘” notasyonunu kullanacağız
B. Kompleks Sayılar, Matrisler ve Özellikleri
[J5, 6].
Kompleks sayılar kümesi aşağıdaki şekilde
II.MATERYAL VE YÖNTEM tanımlanmaktadır:
Bu çalışmada, gerekli alt yapıyı oluşturmak için ℂ = {𝑧 = 𝑎 + 𝑖𝑏|𝑎, 𝑏 ∈ ℝ, 𝑖 2 = −1}
öncelikle kompleks sayılar ile ilgili temel bilgiler Burada 1 reel birim ve 𝑖 ise sanal birim olarak
sunulacaktır. Sonrasında kompleks matrislerin yanı tanımlanır.
115
Kürüz vd., Kompleks Matrislerin Hadamard Çarpımları, ICEANS 2022, Konya, Turkey
𝑧1 = 𝑎1 + 𝑖𝑏1 ve 𝑧2 = 𝑎2 + 𝑖𝑏2 olmak üzere, −1

 (𝐴̂ ∘ 𝐵̂ ) = 𝐴̂−1 ∘ 𝐵̂ −1.
kompleks sayılar üzerinde eşitlik, toplama ve
çarpma işlemleri sırasıyla aşağıdaki gibi B. Hadamard Çarpımıyla Özel Kompleks Matrisler
tanımlanmaktadır: Tanım: 𝐴̂, 𝐵̂ ∈ ℂ𝑚 ̂ ̂
𝑛 olsun. 𝐴 ≠ 0, 𝐵 ≠ 0 olmak
 𝑧1 = 𝑧2 olması için gerek ve yeter koşul 𝑎1 = üzere 𝐴̂ ∘ 𝐵̂ = 0 ise bu matrislere birbirini
𝑎2 ve 𝑏1 = 𝑏2 olmasıdır, sıfırlayan(nulling) matrisler denir.
 𝑧1 ± 𝑧2 = (𝑎1 ± 𝑎2 ) + 𝑖(𝑏1 ± 𝑏2 ), 𝑖 0 2 − 3𝑖 0
 𝑧1 . 𝑧2 = (𝑎1 𝑎2 − 𝑏1 𝑏2 ) + 𝑖(𝑎1 𝑏2 + 𝑎2 𝑏1 ) Örnek: 𝐴̂ = [ 3 5 + 2𝑖 0 0 ] ve
Bu özelliklere ilave olarak, 0’dan farklı her −2𝑖 0 0 1+𝑖
kompleks sayının tersi vardır. Böylece (ℂ, +, . ) 0 2 − 5𝑖 0 3𝑖
cebirsel yapısının bir cisim olduğu görülebilir. 𝐵̂ = [0 0 1 − 𝑖 2 + 3𝑖 ] matrisleri
Ayrıca kompleks sayılar {1, 𝑖} standart bazlı reel 0 2𝑖 2+𝑖 0
vektör uzayıdır. birbirlerini sıfırlayan matrislerdir.
Kompleks sayılar üzerinde 𝑚 × 𝑛 tipindeki Teorem: 𝐴̂ ∈ ℂ𝑚 ̂
𝑛 olmak üzere 𝐴’nın 𝑛. kuvveti
𝑛
matrislerin kümesi 𝑛 𝑛−𝑘 𝑘
ℂ𝑚 𝐴̂𝑛 = [∑(𝑖 𝑘 ) ( ) 𝑎𝑠𝑡 𝑏𝑠𝑡 ]
𝑛 = {[𝑎𝑠𝑡 + 𝑖𝑏𝑠𝑡 ]: 𝑠 ∈ {1,2, … 𝑚}, 𝑡 ∈ {1,2, … 𝑛}} 𝑘
şeklindedir. Bir kompleks matrisi iki reel matris 𝑘=0 𝑚×𝑛
yardımıyla, 𝐴, 𝐵 ∈ ℝ𝑚 şeklinde bulunur.
𝑛 olmak üzere
̂
𝐶 = 𝐴 + 𝑖𝐵 Tanım: 𝐴̂ ∈ ℂ𝑚 𝑛 olmak üzere,
olarak ta yazabiliriz.  𝐴̂ ∘ 𝐴̂ = 𝐴̂2 = 𝐴̂ şartını sağlayan matrise ℂ-
idempotent matris denir. Bir matrisin ℂ-
idempotent olması için gerek ve yeter koşul
III. BULGULAR elemanlarının sadece ve 1’lerden
A. Kompleks Matrislerin Hadamard Çarpımı oluşmasıdır.
 𝐴̂𝑝+1 = 𝐴̂ şartını sağlayan matrise ℂ-
𝐴̂ = 𝐴1 + 𝑖𝐴2 , 𝐵̂ = 𝐵1 + 𝑖𝐵2 ∈ ℂ𝑚 𝑛 olmak üzere periyodik matris denir ve 𝑝’ye bu matrisin
kompleks matrislerin Hadamard çarpımı aşağıdaki periyodu denir.
şekilde tanımlanır:
 𝐴̂𝑞 = 0 şartını sağlayan matrise ℂ-nilpotent
𝐴̂ ∘ 𝐵̂ = (𝐴1 𝐵1 − 𝐴2 𝐵2 ) + 𝑖(𝐴1 𝐵2 + 𝐴2 𝐵1 ) matris denir.
Bu çarpma işlemiyle kompleks matrisler değişmeli
 𝐴̂𝑇 = 𝐴̂ şartını sağlayan matrise ℂ-simetrik
ve birleşmelidir. Ayrıca, komplex matrislerin
Hadamard çarpımının toplama işlemi üzerine matris denir. 𝐴̂ = 𝐴1 + 𝑖𝐴2 ∈ ℂ𝑚 𝑛 matrisinin
dağılma özelliği vardır. ℂ-simetrik olması için gerek ve yeter koşul
𝐴1 ve 𝐴2 ’nin reel simetrik matris
𝑘 ∈ ℝ ve 𝐴̂ = 𝐴1 + 𝑖𝐴2 , 𝐵̂ = 𝐵1 + 𝑖𝐵2 ∈ ℂ𝑚 𝑛 olmak
̂ ̂ ̂ ̂ ̂ ̂ olmalarıdır.
üzere 𝑘(𝐴 ∘ 𝐵 ) = (𝑘𝐴) ∘ 𝐵 = 𝐴 ∘ (𝑘𝐵 ) özelliği de
 𝐴̂𝑇 = −𝐴̂ şartını sağlayan matrise ℂ-anti-
sağlanır. Böylece ℂ𝑚 𝑛 ’nin matris toplama ve
simetrik matris denir. 𝐴̂ = 𝐴1 + 𝑖𝐴2 ∈ ℂ𝑚 𝑛
Hadamard çarpımı işlemleriyle bir halka olduğu
matrisinin ℂ-anti-simetrik olması için gerek
görülür.
ve yeter koşul 𝐴1 ve 𝐴2 ’nin reel anti-
Tanım: 𝐻-çarpımına göre 𝑚 × 𝑛 tipinde birim
simetrik matris olmalarıdır.
matris
1 + 𝑖0 ⋯ 1 + 𝑖0  𝐴̂2 = 𝐼̂𝑛𝑛 şartını sağlayan matrise ℂ-involut
𝐼̂𝑛𝑚 = [ ⋮ ⋱ ⋮ ] matris denir. Bir matrisin ℂ-involut olması
1 + 𝑖0 ⋯ 1 + 𝑖0 𝑚×𝑛 için gerek ve yeter koşul elemanlarının1 ve -
şeklindedir. Her 𝐴̂ ∈ ℂ𝑚 ̂ ̂𝑚 ̂𝑚 ̂ ̂ 1’lerden oluşmasıdır.
𝑛 için 𝐴𝐼𝑛 = 𝐼𝑛 𝐴 = 𝐴 olur.
̂
Tanım: Bir 𝐴 = 𝐴1 + 𝑖𝐴2 ∈ ℂ𝑛 𝑚
kompleks
̅̅̅̅̅
matrisinin eşleniği (𝐴̂) = 𝐴1 − 𝑖𝐴2 ’dir. IV. TARTIŞMA
Teorem: Bir 𝐴̂ ∈ ℂ𝑚 𝑛 kompleks matrisi için Bu çalışmada uygulamalı bilimlerde yaygın olarak
̅̅̅̅̅
 𝐴̂−1 = 2 ,
(𝐴̂ ) kullanılabilecek bir matris çarpımı kompleks
𝐴̂ matrisler üzerinde incelenmiştir. Bu sayı sistemi
𝑇
 (𝐴̂ ∘ 𝐵̂ ) = 𝐴̂𝑇 °𝐵̂𝑇 ,
116
Kürüz vd., Kompleks Matrislerin Hadamard Çarpımları, ICEANS 2022, Konya, Turkey
üzerinde sahip olduğu özellikler araştırmacılara

farklı imkanlar sunabilir.
V. SONUÇLAR
Kompleks matrisler üzerinde Hadamard
çarpımının özellikleri incelenmiş ve bu çarpma
kullanılarak Kompleks matrisler üzerinde bazı özel
matrisler tanımlanarak bunlarla ilgili bazı bağıntılar
elde edilmiştir.
KAYNAKLAR
[1] E. Million, “The Hadamard product”, Course Notes 3.6,

2007.
[2] R. A. Horn, and Y. Zai, “Rank of a Hadamard product”,
Linear Algebra and its Application, vol. 591, pp. 87-98,
2020.
[3] G. P. H. Styan, “Hadamard product and multivariate
statistical analysis”, Linear Algebra Appl.,vol. 6, pp.
217-240, 1973.
[4] R. A. Horn and C. R. Johnson, Topics in Matrix Analysis,
Cambridge University Press, 1994.
[5] D. S. Bernstein, Matrix Mathematics, Princeton
University Press, 2009.
[6] S. Liu, and T. Gotz, “Hadamard Khatri-Rao, Kronecker
and other matrix products”, International Journal of
Information and System Sciences vol. 4.1, pp. 160-177,
2008.
117
Removal of toxic industrial dye by magnesium-iron layered double

hydroxide material
El Akeb Kheira1, *, BessahaHassiba2 and Bouraada Mohamed3
1
Process Engineering/ Materials valorization laboratory, University of Mostaganem, Algeria
2
First cycle/Materials valorization laboratory, High school of Agronomy, Mostaganem Algeria
3
Chemistry/ Materials valorization laboratory, University of Mostaganem, Algeria
*
(abidrik@gmail.com) Email of the corresponding author
Abstract – With global warning of scientists about the health of our planet, it is necessary to sensitize people
to change their behavior by adopting good acts. The introduction of new chemical compounds to the
environment destroy and affect the quality of the air, soil and water. The pollution of the water has become
a major concern because life is closely linked to the presence of healthy water. Therefore the présent study
focus on the wastewater treatement.Many researches have been interested to the removal of dyes from
effluents by different methods. Among these technics adsorption which is simple to implement and capable
to eliminate several of dangerous and toxic species.This work aims to remove the Blue Brilliant G(BBG)
from water by a synthetized adsorbent type layered double hydroxides (LDH). The material was prepared
by co-precipitation method using magnesium and iron with a molar ratio of 3:1 designated as MF-LDH,
and then it was heated at 500°C to obtain a mixed metal oxide named MFC. The materials were used as
adsorbents for BBG. The result of adsorption kinetics was well describe by the second order model. The
adsorbed amount of the calcined material was higher than that obtained by the raw material. The isotherm
curves were best fitted by Langmuir model where the adsorption capacity was 769.23 and 500.00 mg.g-1for
MFC and MF- LDH respectively. The thermodynamic parameters have been determined and they indicate
an exothermic and spontaneous physisorption.
Keywords –adsorption, dyes, layered double hydroxide, water depollution.
I. INTRODUCTION
Dyes are widely used in different industries;
however, they cause pollution once discharged into A. Synthesis of materials
the environment [1]. These dyes generally have a The material is synthesized using the constant PH
complex aromatic structure that is resistant to co-precipitation method [5]. Using iron chloride
biodegradation [2]. FeCl3 (98%, Merck) and magnesium sulphate
These bio-recalcitrant pollutants are toxic and hexahydrate MgSO4. 6H2O (99%, Aldrich) these
dangerous to living beings [3]. were dissolved in 100 ml of demineralised water in
As one of the applied methods for the removal of which molar ratio Mg/Fe is 3:1. then a basic
toxic dyes from water, adsorption has high solution. The solution was refluxed for 24 h at 80 °C
efficiency, easy application and the use of less under magnetic stirring. The resulting material was
expensive adsorbents [4]. washed several times with hot deionised water and
This study aims at the removal of the anionic dye then dried at 80 °C for 12 hours. The LDH obtained
Blue Brilliant G by a material whose precursor is a was labelled MF-LDH.
layered double hydroxide. After drying, the material was heat treated at
500°C for 3h and designated as MFC
118
Kheira et al., Removal of toxic industrial dye by magnesium-iron layered double hydroxide material, ICEANS 2022, Konya, Turkey
B. Adsorption experiments
The removal of the BBG dye was carried out by
the batch mode using a series of suspensions of 25
mg of MFC in 50 ml of a BBG dye solution of
concentration 300 mg/l at pH = 6.9 (natural). The
suspensions are stirred constantly for periods
ranging from 5 to 360 minutes at room temperature.
At the end of the time allowed for each sample, the
supernatant is separated by centrifugation (4000
rpm for 10 min) and the residual BBG concentration
is determined by spectrophotometer at a wavelength
of 580 nm. Fig. 3 Pseudo second order plots for the sorption
III. RESULTS of BBG by MFC
A. Characterization of materials C. Isotherms sorption
The experimental isotherm data studied are the
The X-ray diffraction patterns of MF- LDH Langmuir and Freundlich models, the results
and MFC before sorption experiments are obtained are presented in table 1.
shown in Fig. 1. After the heat treatment the
LDH structure is collapsed. Table1. Langmuir, Freundlich parameters and
determination coefficient R2 for the uptake of BBG by
MFC
Langmuir Freundlich
Materials
Qmax KL KF
R2 n R2
MFC
(mg.g-1) (L.mg-1) (L.g-1)
MFC 769.23 0.191 0.999 5.002 323.86 0.980
MF-LDH 500 0.333 0.996 2.243 139.24 0.976
MF-LDH
10 20 30 40 50 60 70
D. Effect of the temperature
2q (Degree)
Fig. 1 XRD patterns of MFC and MF-LDH The sorption of the BBG dye was evaluated
at various temperatures (25, 35 and 45 °C) to
determine the variation of the adsorbed amount.
B. Effect of contact time and kinetic modelling Figure 4 presents the graph of ln Kd as a function
of 1000/T.
Fig. 2 shows that the equilibrium time is
reached after 03 hours of contact, after which the
adsorbed quantity remains stable.
500
400
Q (mg/g)
300
200
100
0
0 100 200 300 400
t (min)
Fig.2 Effect contact time on removal of BBG by MFC Fig4. V’ant Hoff plot of the sorption of BBG by MFC
119
Kheira et al., Removal of toxic industrial dye by magnesium-iron layered double hydroxide material, ICEANS 2022, Konya, Turkey
The MF-LDH synthesized material is heat treated,

the XRD reveals that this treatment destroyed the
LDH structure, the MFC calcined material showed
a high efficiency in the sorption of the BBG dye, and
the study of the MFC shows that we have a
spontaneous and exothermic physisorption.
IV. CONCLUSION
In this study two materials were synthesised

MF-LDH and MFC. The calcined material MFC
was used as adsorbent for the removal of BBG
dye from water in batch mode with an adsorption
capacity of 513.073 mg.g-1 It was found that the
kinetics follows the pseudo second order model ,
the adsorption is best described by the Langmuir
model where the adsorption capacity was 769.23
and 500.00 mg.g-1for MFC and MF- LDH
REFERENCES
[1] H.Ben Mansour, O.Boughazala et al les colorants textiles

sources de contamination de l’eau: CRIBLAGE de la
toxicité et des méthodes de traitements.,Revue des
sciences de l’eau, journal water of science vol 24,N° 03
p 209-238, 2011.
[2] Yuan S., Li Y., Zhang Q., Wang H. ZnO nanorods
decorated calcined Mg–Al layered double hydroxides as
photocatalysts with a high adsorptive capacity. Colloids
and Surfaces A:Physicochemical and Engineering
Aspects, 348(1-3), 76–81, 2009
[3] Belhalfaoui, B. F., Bessaha, H., Benkhemkhem, K. N.,
Bouraada, M., Hijazi, A., & Azambre, B. Photocatalytic
oxidation of cationic dyes in single and binary solutions
in presence of Zn-Cd oxides obtained from calcined
LDH. Environmental Science and Pollution Research,
28(40), 56092–56104,2021.
[4] Zhu M-X., Li Y-P., Xie M., Xin H-Z. Sorption of an
anionic dye by uncalcined and calcined layered double
hydroxides: a case study 2005.
[5] Seftel E. M., Popovici E., Mertens M., De Witte K., Van
Tendeloo G., Cool P, Vansant E. F. Zn–Al layered
double hydroxides: Synthesis, characterization and
photocatalytic application. Microporous and
Mesoporous Materials, 113(1-3), 296–304, 2008.
120
A Production Function Estimation to Input-Output Relations with

Support Vector Regression
Kenan Karagul1, Erdal Aydemir 2, *
1
Department of Logistics, Pamukkale University, Denizli, Türkiye
2
Dept. of Industrial Engineering, Engineering Faculty, Suleyman Demirel University, Isparta, Türkiye
*
(erdalaydemir@sdu.edu.tr)
Abstract – Support vector machines are used for classification with the input vectors using a decision
surface into a high dimensional feature space. In this paper, the mostly known Cobb-Douglas production
function is examined the input-output relations in a textile industry. A support vector regression (SVR)
model is established to estimate the 17 different cost and rate values as input data. An ABC analysis is
applied to input factors that only 5 of 17 are more important. Then, SVR model is estimated to output with
a sensitivity analysis. The results are shown with the estimation error exceeds the defined lower and upper
limits in approximately 7 data out of 60 data. At the same time, it is observed that the number of support
vectors has decreased to 3. Consequently, the effective solutions with reasonable solution times are
presented in this study, thus, the machine learning, deep learning and metaheuristics methods with SVR
might be applicable as further research for the different industrial problems together.
Keywords – Production Function, Input-Output, Support Vector Machines, Forecasting, Cobb-Douglas
I. INTRODUCTION technology. The parameter α indicates how many

The goods and services are converted by using the percent a 1% increase in labor will increase total
production factors. In economic theory, the inputs- output when the amount of capital is fixed. Thus, α
outputs, and the firm profit are determined by is the labor elasticity of production. Similarly, the
production function with the profit maximization parameter β shows how much production will
[1-4]. Then, the production factors which are human increase in response to a 1% increase in capital
resources, labor and enterprise capabilities, when the amount of labor is fixed. Thus, β is the
technology, energy, capital, knowledge etc. are capital elasticity of production [6].
classified as capital and natural resources. At this Another definition of Cobb-Douglas production
phase, the Cobb-Douglas production function is a function (Eq.2), profit definition (Eq.3) and the
widely used application tool that gives the conditions of the profit maximization (Eq.4) [2]:
relationship between the factors of production and
the amount of production, the independent effects of 𝑋 = 𝐴 ∗ 𝐿𝛼1 ∗ 𝐾 𝛼2 (2)
the factors of production on the amount of
production, how intensively labor and capital are 𝜋 = 𝑝𝑋 − 𝑤𝐿 − 𝑟𝐾 (3)
used in production, and returns to scale [4-6]: 𝜕𝜋
=0
𝜕𝐿 (4)
𝑄 = 𝐴 ∗ 𝐿𝛼 ∗ 𝐾𝛽 (1) 𝜕𝜋
=0
𝜕𝐾
In here, Q is product quantity, L is labor and and
K is capital. Then, the parameter A is related to
121
Karagul and Aydemir, A Production Function Estimation to Input-Output Relations with SVR, 2nd ICEANS 2022, Konya, Turkey
Here, 𝜋 is profits; 𝑋 represents the output production process of the company is shown in
quantities, 𝐿 is labor and 𝐾 is capital respectively. Figure 1 below.
𝑝, 𝑤, and 𝑟 are the cost/price coefficients.
Many of studies are presented in the scientific A. Support Vector Machines
literature with Cobb-Douglas production function
and its applications since 1928 [1]. In this paper, the Cortes and Vapnik firstly developed the Support
last two decades are reviewed from the literature [7]. Vector Machines (SVMs) at the AT&T Bell
In China, labor and capital analysis [8]; labor, Laboratories in 1995 as a popular form. They
capital and transportation purchases analysis in introduce that SVMs is a new learning machine for
Spain [9]; labor, capital and energy consumption two-group classification problems. The machine
analysis in China [10], labor and information conceptually implements the following idea: input
technology analysis with regression analysis in vectors are non-linearly mapped to a very high-
Australia [11], and labor, capital, technology dimension feature space [17].
transfer and innovations analysis in South Africa Initial applications focused on binary
[12]. classification of test instances and pattern
So, in this paper, the Support Vector Machines recognition. Several introductory articles surfaced
(SVMs) is used the production function analysis to and constituted the foundation with the rapidly
input-output factors analysis in textile industry. increasing attention for SVMs [18, 19].
SVMs is widely used methodology regression
classification and prediction approach. The near
literature of SVMs applications is given as follows. Buying Yarn (Import)
The exchange rate prediction [13], failure and
reliability prediction [14], electricity consumption Sizing
forecasting [15], and stock market prediction [16].
The organization of this paper, Section 2 presents Weaving
materials and method with production data and
SVM method. In Section 3, the experimental results Dyeing
are obtained and in Section 4, the discussions are
given and the conclusions are given with production Fabric Quality Control
factors in Section 5.
II.MATERIALS AND METHOD Cutting
In this research, instead of the classical regression-
based estimation of the Cobb-Douglas production Embroiderying
function, regression methods with Support Vector
Machines (SVM) were used for export estimation Sewing
using the data of an exporting factory in Denizli.
The reason why these methods are preferred is to Product Quality Control
enable the non-linear relations between inputs and
outputs to be solved directly through a model Packaging
without the need to determine any mathematical
relation. Based on this obtained model, it is to
develop a model proposal in order to predict the Final Quality Control
monthly export amounts of the firm in the future.
The exporter company supplies yarn, which is its Export
main raw material, by importing and/or purchasing
from the domestic market. After completing the
sizing, weaving, dyeing and garment stages, the Fig. 1 Product work-flow scheme
purchased yarn is packaged and made ready for
export. The company manufactures in line with the In general, SVMs employ a model to construct a
order demands from foreign markets. The decision surface by mapping the input vectors into a
122
high-dimensional (or infinite-dimensional) feature 12 Weaving Intermediate Input Cost (USD)

space. Next, a linear regression is executed in the 13 Weaving Amortization (USD)
high-dimensional feature space. This mapping 14 Confection Amortization (USD)
operation is necessary because most of the time, the
15 Nominal Exchange Rate
relation between a multidimensional input vector x
16 Real Exchange Rate
and the output y are unknown and very likely to be
non-linear. Support Vector Machine Regression 17 Producer Price Indices
(SVR) aims at finding a linear hyperplane, which
fits the multidimensional input vectors to output The data set was first normalized to the range
values. The outcome is then used to predict future [0,1]. After this process, the Support Vector
output values that are contained in a test set. Let us Regression (SVR) model was first developed.
define a set of data points P = (xi, ai), i = 1,…n with Polynomial function is used as kernel function. The
xi the input vector of data point i, ai the actual value first 30 months of the 60-month data set were used
and n the number of data points. For linear functions as the training data, and the second 30-month data
f, the hyperplane that is constructed by the SVR is set was used as the test data as 50% training and
determined as follows [17, 20, 21]: 50% test data. After the first run of the model,
sensitivity analysis was performed. Based on this
𝑓(𝑥) = 𝑤𝑥 + 𝑏 (5) sensitivity analysis, the model was reconstructed.
In here, the predicted value, f(x), depends on a

slope w and an intercept b. Thus, Eq. (5) shows the III. RESULTS
similarities to a linear regression model. Then, the The computational study is applied with i7 CPU,
common kernel functions are given in Table 1 with 16 GB RAM and using MATLAB@ Academic Use
γ, r and d are parameters that are kernel-specific scientific computing software. In the first analysis
[21]. Table 2 shows the Input data descriptions of with SVR, the model was estimated with 12 support
analysis. vectors. As a result of the sensitivity analysis on this
Table 1. Common kernel functions model, it was determined that only 5 of the 17 input
factors were the main factors determining the
Kernel name Formula output. The graph of the input sensitivity analysis is
Linear 𝑥𝑖𝑇 𝑥 shown in Fig. 2.
Polynomial (𝛾𝑥𝑖𝑇 𝑥 + 𝑟)𝑑
2
Radial basis 𝑒 −𝛾(‖𝑥𝑖 −𝑥‖ )
Sigmoidal 𝑡𝑎𝑛ℎ(𝛾𝑥𝑖𝑇 𝑥 + 𝑟)
Table 2. Input data descriptions of analysis
# Input Factors
1 Raw Material Cost (USD)
2 Outsource Weaving Cost (USD)
3 Outsource Confection Cost (USD)
4 Confection Cost - Plant (USD) Fig. 2 ABC analysis of input factors
5 Weaving Cost - Plant (USD)
6 Dyehouse Cost (USD)
According to the Fig. 2, 89% of the output is
explained by the input factors which are raw
7 Labor Force Cost (USD)
material cost, dyehouse cost, weaving cost,
8 Management Cost (USD) confection cost and labor cost. Then, based on this
9 Weaving Electricity Cost (USD) analysis, the SVR model was reconstructed and
10 Confection Electricity Cost (USD) analyzed by considering only those that were
11 Confection Intermediate Input Cost (USD)
significant in the sensitivity analysis. In this case,
the number of support vectors has decreased to 3.
123
The graph of the real and predicted outputs of the explanation. Finally, 3 support vectors are obtained
new model obtained is shown in Fig. 3. for the effective solution with estimation error
analysis.
V. CONCLUSION
This paper examines the Cobb-Douglas
production function to input-output relations on a
textile industry by support vector regression
analysis. The effective results of SVR are obtained
by decreasing the support vectors and the acceptable
estimation errors. The calculations are gained with
higher reliability and the reasonable solution times.
The results can be shown different analyzes can be
applied on different industrial production systems,
comparisons can be made with SVM studies and
Fig. 3 Sensitivity analysis of new SVR model
different techniques such as classical regression
analyzes, machine learning, deep learning and also
Then, the estimation errors were calculated on Fig.
metaheuristics as the future works.
3 by using real and estimated values. These errors
and support vectors are shown in Fig. 4. According REFERENCES
to this, much of the estimation values are changed [1] Cobb, C. W., & Douglas, P. H. (1928). A theory of
as ± 10%. These errors are calculated using the production. The American Economic Review, 18(1),
lower and upper limits for the SVR. When the error 139-165.
graph is examined, it is seen that the error exceeds [2] Zellner, A., Kmenta, J., & Dreze, J. (1966). Specification
and estimation of Cobb-Douglas production function
the defined lower and upper limits in approximately models. Econometrica: Journal of the Econometric
7 data out of 60 data. At the same time, it is observed Society, 784-795.
in the graph that the number of support vectors has [3] Felipe, J., & Adams, F. G. (2005). "A theory of
decreased to 3. production" the estimation of the cobb-douglas function:
A retrospective view. Eastern Economic Journal, 31(3),
427-445.
[4] Griliches Z., and Mareisse J. 1998. Production functions:
The search for identification. In Econometrics and
Economic Theory in the Twentieth Century: The Ragnar
Prisch Centennial Symposium, 169–203. Cambridge:
Cambridge University Press.
[5] Dikmen N. (2005). “Cobb-Douglas Üretim Fonksiyonu
Ünye Çimento Uygulaması”. İktisat İşletme ve Finans.
ISSN: 1300-610, 20(233), 106-113.
[6] Küçük, O. (2011). Faktör Esnekliği ve Ölçeğe Göre
Getiri: Kobi’lerde Karşılaştırmalı Bir Cobb-Douglas
Üretim Fonksiyonu Uygulaması. Atatürk Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 353-362.
[7] Songur, M. & Saraç Elmas, F. (2017). Cobb-Douglas,
CES, VES ve Translog Üretim Fonksiyonlarının
Tahminleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Bulletin
Fig. 4 Error analysis and support vectors of new SVR model of Economic Theory and Analysis, 2(3), 235-278.
[8] Chow, G. C., & Li, K. W. (2002). China’s economic
growth: 1952–2010. Economic Development and
IV. DISCUSSION Cultural Change, 51(1), 247-256.
[9] Cantos, P., Gumbau‐Albert, M., & Maudos, J. (2005).
According to computational results, the 5 main Transport infrastructures, spillover effects and regional
factors are determined on the 17 input factors via growth: evidence of the Spanish case. Transport
SVR solution at first. The significance of the results Reviews, 25(1), 25-50.
of the work is decreased the number of examining [10] Yuan, C., Liu, S., & Wu, J. (2009). Research on energy-
saving effect of technological progress based on Cobb–
input factors as the important factors using the
124
Douglas Production Function. Energy Policy, 37(8),

2842-2846.
[11] Shahiduzzaman, M., & Alam, K. (2014). Information
technology and its changing roles to economic growth
and productivity in Australia. Telecommunications
Policy, 38(2), 125135.
[12] Chikabwi, D., Chidoko, C., & Mudzingiri, C. (2017).
Manufacturing sector productivity growth drivers:
Evidence from SADC member states. African Journal of
Science, Technology, Innovation and Development,
9(2), 163-171.
[13] Hong, W. C. (2006). A hybrid support vector machine
regression for exchange rate prediction. International
Journal of Information and Management Sciences, 17(2),
19-32.
[14] das Chagas Moura, M., Zio, E., Lins, I. D., & Droguett,
E. (2011). Failure and reliability prediction by support
vector machines regression of time series data.
Reliability Engineering & System Safety, 96(11), 1527-
1534.
[15] Kaytez, F., Taplamacioglu, M. C., Cam, E., & Hardalac,
F. (2015). Forecasting electricity consumption: A
comparison of regression analysis, neural networks and
least squares support vector machines. International
Journal of Electrical Power & Energy Systems, 67, 431-
438.
[16] Gururaj, V., Shriya, V. R., & Ashwini, K. (2019). Stock
market prediction using linear regression and support
vector machines. Int J Appl Eng Res, 14(8), 1931-1934.
[17] Cortes, C., & Vapnik, V. (1995). Support-vector
networks. Machine learning, 20(3), 273-297.
[18] Mangasarian, O.L. (2003). Data Mining via Support
Vector Machines. In: Sachs, E.W., Tichatschke, R. (eds)
System Modeling and Optimization XX. CSMO 2001.
IFIP — The International Federation for Information
Processing, vol 130. Springer, Boston, MA.
[19] Smola, A.J., Schölkopf, B. A tutorial on support vector
regression. Statistics and Computing 14, 199–222
(2004).
[20] Trafalis, T. B., & Ince, H. (2000). Support vector
machine for regression and applications to financial
forecasting. Proceedings of the IEEE-INNS-ENNS
International Joint Conference on Neural Networks.
IJCNN 2000. Neural Computing: New Challenges and
Perspectives for the New Millennium.
[21] Wauters, M., & Vanhoucke, M. (2014). Support vector
machine regression for project control forecasting.
Automation in Construction, 47, 92-106.
125
Effect of multi-walled CNT dispersion on the Mechanical Properties of

Novolac hybrid nanocomposites
Mücahit KOCAMAN1, Hamdullah ÇUVALCI*1 and Müslim ÇELEBİ 1
1
Metallurgical and Materials Engineering, Karadeniz Technical University, Trabzon, Turkey
*
(hcuvalci@ktu.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract - Hybridization processes of carbon nanotubes with other reinforcement elements in polymer
matrix composites play an important role in the production and properties of nanocomposites. The
mechanical milling (MM) method was used as an innovative process to incorporate glass fiber (GL) and
carbon nanotubes (CNTs) reinforcements into a novolac matrix. This study concentrated on production of
1%wt. CNT reinforced glass fiber/novolac powders at different milling times by using MM method and
the production of hybrid nanocomposites by hot press method. The ball-to-powder ratio of 5:1 and the
rotational speed as 200 rpm were determined as the mechanical milling technique parameters. The milling
times were selected as 1, 2, and 4 h. The obtained powders were cured in an oven at 210°C for 45 minutes,
and then pressed at 20 MPa to prepare hybrid nanocomposites. The produced samples were characterized
in terms of their hardness and tensile strength. In addition, the fracture surfaces of the hybrid
nanocomposites were examined by scanning electron microscopy (SEM). The results indicated that the
highest improvement in mechanical properties was observed a tensile strength of 41 MPa and a Rockwell
hardness value of 78 HRM in the hybrid nanocomposite obtained by mechanical milling for 2 h. The process
time of this study showed that it has important effects on the mechanical properties of the nanocomposites.
Keywords – ball milling, hybrid nanocomposites, novolac, mechanical properties, fracture behavior
I. INTRODUCTION materials, could be a good candidate for the use of

Carbon nanotubes (CNTs) have attracted intense polymer nanocomposites as a matrix phase[7].
attention because of their unique mechanical Although the outstanding intrinsic mechanical
hardness and durability in important experimental properties of CNT are used as reinforcements for
and theoretical research since scientists discovered nanocomposite materials, its homogeneous
them in the 1990s [1,2]. Several studies in the dispersion in the composite structure has some
literature have reported that adding small difficulties. When CNTs are not evenly dispersed in
percentage amounts of CNT reinforcement to the the matrix, they have an increased tendency to
polymer matrix can improve the mechanical agglomerate due to their high attractive forces[8].
properties of composites [3,4]. Therefore, precise Various methods have been tried to overcome
measurement of mechanical properties such as these difficulties in the literature. Techniques such
hardness and tensile strength of CNT-reinforced as chemical functionalization, sonication, and
nanocomposites is critical to homogeneously extrusion are limiting their use for CNT dispersion
disperse CNT within the polymer composite because of very time consuming, generate
material[5]. CNTs are widely used to reinforce significant amounts of heat, and in small batches of
phenolic matrix composites due to their high produced powders [9–11]. Mechanical milling
strength and hardness[6]. Therefore, novolac resin, technique was used as a suitable dry mixing method
one of the important thermoset engineering to improve the CNT dispersion in the GL/No
126
Kocaman et al., Effect of multi-walled CNT dispersion on the Mechanical Properties of Novolac hybrid nanocomposites, ICEANS 2022,
Konya, Turkey
composite structure. Because ball milling changes was chosen as 200 rpm, the ball: powder weight
the morphology of CNTs, it facilitates their ratio was 5:1 and the CNT reinforcement was
incorporation into the soft polymer matrix[12]. selected as 1% by weight. The experimental
Novolac resin is one of the most widely used parameters used for the mechanical milling process
thermoset polymers in nanotechnology. The and nanocomposite definitions are given in Table 2.
addition of CNTs to the Novolac matrix is expected
to be an effective way to improve its mechanical Table 2. Composition of nanocomposites and
properties. In this study, homogeneous distribution description of samples and MM process parameters
of CNT reinforced polymer nanocomposite powders
was performed through mechanical milling
technique without chemical and physical solvents. Milling Milling
Sample Novolac Glass CNT
In the mechanical milling technique, optimizing resin fiber speed time
name (%wt.) (%wt.) (%wt.)
various parameters affects the final product. In the (rpm) (h)
literature, it is worth emphasizing that the effects of
the milling time parameter on the mechanical CNT1s 49.5 49.5 1 200 1
properties of CNT/GL/No nanocomposites to date
have not been investigated. CNT2s 49.5 49.5 1 200 2
CNT4s 49.5 49.5 1 200 4
Nanocomposites were fabricated with glass fiber,
novolac resin and CNT. Novolac phenolic resin The mixture was transferred into a metallic mold
with an average particle size of 40 μm as matrix and cured for 1 hour at 210 °C and 20 MPa pressure
element was supplied from Çukurova Kimya Ltd. to compact the nanocomposite powders produced
Şti. in fine powder form to support the best mixing. by mechanical milling. With this method, superior
Glass fiber, one of the reinforcement phases, is in mechanical properties are obtained and high
both fiber and particle form and was purchased from interlocking and low porosity are obtained after
Poltek Polyester Ltd. Multi-walled CNTs with an production between particles [13]. When the
average diameter of 10 nm and a purity of 90% were literature is examined, it is seen that the results
used as the other reinforcement phase. Some obtained with a pressing temperature of 210 ⁰C and
properties of novolac matrix, glass fiber and carbon a pressing pressure of 20 MPa for the novolac-based
nanotube materials used in this study are given in materials producted by the hot press method are
Table 1. superior [14].
In this study, characterization experiments of 1%
Table 1. Some basic properties of matrix and CNT reinforced GL/No nanocomposite materials
reinforcement materials produced; Zeiss Evo LS10 model scanning electron
microscope (SEM) was used to examine the fracture
Glass Carbon surfaces, Nemesis 9000 model Rockwell hardness
Property Novolac resin
fiber nanotube tester for hardness measurements and MTS
Density universal testing machine to determine tensile
1.23 2.54 2.26
(g/cm3) strength. Hardness measurements were performed
Tensile from 3 different points for each sample according to
22-48 MPa 3,5 GPa 45 GPa
strength the ASTM D 785 standard and were determined by
Young taking the arithmetic average of the obtained values.
2,4 GPa 73 GPa 350 GPa
modulus Three measurements were taken from each sample
Powder group according to the tensile test ASTM D638
40 μm ≤25 μm 10 nm
size standard and their averages were noted.
The mixing of CNT and GL/No powders was
carried out in a Retsch brand PM 100 model ball
mill in 3 different mechanical milling times as 1, 2
and 4 hours. In all experiments, the milling speed
127
Konya, Turkey
III. RESULTS
Figures 1, 2 and 3 show that SEM images of the

novolac matrix, glass fiber particles and carbon
nanotubes, respectively.
Figure 3. SEM picture of carbon nanotubes
Entangled CNT agglomerates are difficult to

separate and penetrate the matrix. Mechanical
milling for polymer nanocomposites is the most
economical and effective method to disperse nano-
Figure 1. SEM picture of novolac resin sized additives.
The SEM image of the carbon nanotubes shows A. Hardness

that they consist of cotton-like agglomerates with a
high specific surface area. From the SEM
observation, it appears that the carbon nanotubes are Figure 4 shows the experimental hardness of CNT
about tens of microns in length and are loosely reinforced GL/No nanocomposites. The Rockwell
entangled. hardness of CNT1s, CNT2s and CNT3s samples
were 60, 78 and 69 HRM, respectively. As it can be
seen, while an increase of 30% is observed in the
hardness values obtained up to 2 hours of grinding
time, the hardness decreases due to the non-
homogeneous distribution in the 4 h milling period.
Figure 2. SEM picture of glass fiber particles
Figure 4. Rockwell Hardness of nanocomposites
128
Konya, Turkey
milling process appears to be effective for

B. Tensile Strength incorporating CNT into the novolac resin.
The tensile strength values of CNT reinforced
nanocomposites obtained as a result of 1, 2, and
4 h of mechanical milling are shown in Figure 5.
The tensile strength values of CNT1s, CNT2s
and CNT4s nanocomposites are approximately
32, 41 and 38 MPa, respectively.
Figure 5. Tensile strength values of

nanocomposites
C. Fracture surface of nanocomposites
Figure 6 shows SEM images of fracture surfaces

of CNT-reinforced novolac nanocomposites after 1,
2, and 4 h of mechanical milling, respectively. The Figure 6. SEM pictures of fracture surfaces of
fracture surfaces of CNT-reinforced novolac (a) CNT1s (b) CNT2s (c) CNT4s
nanocomposites are quite different due to the
difference in milling time. Glass fibers are generally
IV. DISCUSSION
well dispersed in the novolac matrix, while a few
fibers are pulled out from the matrix. Each
nanocomposite is reinforced with 1% by weight The hardness and tensile strength values of
CNT. In Figure 6b, good distribution of CNTs in the nanocomposites obtained as a result of the hot-
nanocomposite network is detected. However, as pressing process after mechanical grinding tend to
seen in Figure 6c, non-homogeneous CNT increase with increasing milling time. In order to
aggregation was determined on the tensile fracture obtain higher strength in the composite structure,
surface of the CNT/GL/No nanocomposite. Because the reinforcement must be homogeneously
of this, we can also see gaps between the matrix and distributed in the matrix [15]. Due to the high
the CNT. As can be seen from the SEM images, it is surface area of CNTs, their aggregation directly
understood that the CNTs were mechanical grinding affects the mechanical properties of composites.
up to 2 hours. This could mean that there is good [16]. At the end of the 2-h mechanical treatment
interface interaction between the glass fiber, CNT with the ball mill, it was observed that the CNTs
and the novolac matrix. Therefore, a 2 h mechanical were homogeneously dispersed in the composite
structure and there was an increase in strength. After
a certain time (4 h) of mechanical milling, the
129
Konya, Turkey
damage to the CNTs increases and a decrease in the 225708.

strength of the composite is observed. It can be [6] B. Shivamurthy, S. Anandhan, K.U. Bhat, B.H.S.
Thimmappa, Structure-property relationship of glass
explained that the distribution of CNT at matrix fabric/MWCNT/epoxy multi-layered laminates,
interfaces worsens due to decrease in aspect ratio in Compos. Commun. 22 (2020) 100460.
advancing milling times. This situation is in [7] O. Shepelev, S. Kenig, H. Dodiuk, Nanotechnology
agreement with the literature. [17]. Unlike 4 h Based Thermosets, Elsevier Inc., 2014.
mechanical milling, there is no identification of [8] Z. Eslami, F. Yazdani, M.A. Mirzapour, Thermal and
mechanical properties of phenolic-based composites
cluster formation on fracture surfaces of reinforced by carbon fibres and multiwall carbon
nanocomposites obtained by mechanical milling for nanotubes, Compos. Part A Appl. Sci. Manuf. 72
2 h. As can be seen from the SEM images, gradual (2015) 22–31..
improvement in strength up to 2 h of mechanical [9] J. Chen, B. Liu, X. Gao, D. Xu, A review of the
milling time supports the homogeneous distribution interfacial characteristics of polymer nanocomposites
containing carbon nanotubes, RSC Adv. 8 (2018)
of CNT in the composite structure. 28048–28085.
[10] P.C. Ma, N.A. Siddiqui, G. Marom, J.K. Kim,
V. CONCLUSION Dispersion and functionalization of carbon nanotubes
for polymer-based nanocomposites: A review,
The production of glass fiber reinforced novolac Compos. Part A Appl. Sci. Manuf. 41 (2010) 1345–
nanocomposites with incorporation of CNT was 1367.
prepared using the compression molding method [11] D.K. Rathore, R.K. Prusty, D.S. Kumar, B.C. Ray,
Mechanical performance of CNT-filled glass
after 1,2, and 4 h of mechanical milling. fiber/epoxy composite in in-situ elevated temperature
environments emphasizing the role of CNT content,
1. It was proved that 1% wt. CNT was Compos. Part A Appl. Sci. Manuf. 84 (2016) 364–376.
homogeneously dispersed into the glass fiber [12] W.M. Tucho, H. Mauroy, J.C. Walmsley, S. Deledda,
reinforced novolac composite after 2 hours of R. Holmestad, B.C. Hauback, The effects of ball
milling intensity on morphology of multiwall carbon
mechanical milling. nanotubes, Scr. Mater. 63 (2010) 637–640.
2. As the milling time increases, the hardness and [13] T. Schubert, B. Trindade, T. Weißgärber, B. Kieback,
tensile strength values of nanocomposites Interfacial design of Cu-based composites prepared by
decrease. powder metallurgy for heat sink applications, Mater.
3. MM technique is an effective method to Sci. Eng. A. 475 (2008) 39–44.
[14] Swain, S. K., & Jena, I. (2010). Polymer/carbon
incorporate CNT into the structure of glass nanotube nanocomposites: a novel material. Asian
fiber reinforced novolac composites. Journal of Chemistry, 22(1),
[15] M. Kocaman, H. Çuvalcı, O. Güler, Novel Flame-
REFERENCES retarded Novolac Matrix Hybrid Composites with
Graphite Particles and Glass Fiber Reinforcement,
[1] A. Imani, G. Farzi, VRH investigation of polyaniline- Fibers Polym. 2022, 23 2017–2029.
multiwalled carbon nanotube nanocomposite network, [16] S.-H. Jang, S. Kawashima, H. Yin, materials Influence
2015. of Carbon Nanotube Clustering on Mechanical and
[2] B. Arash, H.S. Park, T. Rabczuk, Mechanical Electrical Properties of Cement Pastes, (2016).
properties of carbon nanotube reinforced polymer [17] M.J. Hadianfard, M. Alizadeh, M. Moradzaman, Effects
nanocomposites: A coarse-grained model, Compos. of chemical and mechanical funtionalization of carbon
Part B Eng. 80 (2015) 92–100. nanotubes on the behavior of a CNT/Phenolic
[3] Y. Ngabonziza, · J Li, · C F Barry, Electrical nanocomposite, Boletín Del Grup. Español Del
conductivity and mechanical properties of multiwalled Carbón, ISSN-e 2172-6094, No. 51, 2019, Págs. 20-25.
carbon nanotube-reinforced polypropylene (2019) 20–25.
nanocomposites, Acta Mech. 220 (2011) 289–298.
[4] J.N. Coleman, U. Khan, W.J. Blau, Y.K. Gun’ko,
Small but strong: A review of the mechanical
properties of carbon nanotube-polymer composites,
Carbon N. Y. 44 (2006) 1624–1652.
[5] M. Raimondo, C. Naddeo, L. Vertuccio, L. Bonnaud,
P. Dubois, W.H. Binder, A. Sorrentino, L. Guadagno,
Multifunctionality of structural nanohybrids: The
crucial role of carbon nanotube covalent and non-
covalent functionalization in enabling high thermal,
mechanical and, Iopscience.Iop.Org. 31 (2020)
130
Comparison between vacuum and indirect solar dryers used in semi-arid

regions for Loquat dehydration
Miloud Lahbari 1*, Hemza Kherchouche 2 and Samir Rahal 3
1
Department of Mechanical Engineering, University of Batna 2, Algeria
2
3
*
m.lahbari@univ-batna2.dz
Abstract – The current solar energy available in semi-arid regions is a non-polluting viable source of energy
and economically, it has various benefits in several fields such as drying. This work studied the importance
of using an indirect solar dryer made inside the Laboratory of study of Industrial Energy Systems (LESEI),
university of Batna 2. Associating the results with the use of vacuum dryer, to evaluate drying parameters
of a loquat variety. Experiments were conducted under several conditions as follows. First, in a vacuum
drier under pressure of 20 cm Hg with four different temperatures (50, 60, 70 and 80 ° C). Second, using
the indirect solar dryer on natural then forced air convections. The values of Pro-vitamin A (PA) varied
from 82.2 to 110.7 μg/100g. Thus, rehydration capacity (CR) varied from 47%to 81%. Comparison between
these two experimental drying methods and obtained results shows that vacuum drying is the fastest
method, however, forced air convection is about four times faster than natural convection one. The best
results were achieved under vacuum 20 cm Hg then forced air convection. Midilli and al. mathematical
model gave the optimum results to describe drying kinetics of loquat.
Keywords – Drying, Loquat, Solar dryer, vacuum, rehydration.
I. INTRODUCTION Therefore, various drying techniques exist to

Through this era, modified foods enhance health produce dehydrated foods and expand their shelf life
benefits over the normal nutrient are known as as open air, vacuum, microwave, infrared, solar and
functional food, which are exceedingly associated others. Perishable foods can be dried as entire fruits
with the drying process [1]. Drying is the most or as slices. Drying is a fitting process to decrease
operative and economic process for fresh food packaging costs, and diminish the volume of
preservation. Since fruits contain about 80% of commodities for easy transportation [3]. The main
moisture content and many become perishable food objective of dried foods is to conserve nutritive
after a period of time [2]. Dehydration is an ancient value while decreasing the water activity where
preservation method in which free water and microbial growing will not occur to increase the life
moisture percentage are reduced employing heated of food products [5].
air to minimize biological and microbial activities. Various dehydration and drying techniques were
Since almost all foods are available in the markets invented to guarantee the availability of nutritious
for a limited season, it may be unavailable and seasonal fruits during the other seasons.
throughout the year [3]. The drying process includes Throughout drying, the heat is applied through
a large part of the agricultural domain and the food either convection, conduction or radiation. To help
industry [4]. the conversion of water into vapor and remove it
from the products. The structure of dried foods
131
Lahbari et al., Comparison between vacuum and indirect solar dryers used in semi-arid regions for Loquat dehydration, ICEANS 2022,
Konya, Turkey
depends on the nature and composition of fruits. In to help consumers to understand better the potential
addition to drying techniques and conditions [6]. benefits of this dried fruit.
The loquat (Eriobotrya japonica) is a type of
flowering plant in the family of rosaceous trees, II. MATERIALS AND METHOD
available in warm regions. It is well known around A. Plant material
all the Mediterranean countries, China, USA and In semi-arid regions such as in Algeria, the finest
some other countries. The nutritional value of the quality of loquat produced is called Taza variety
loquat fruit is appreciated in traditional Chinese (Figure 1); it is categorised by its curved shape of
medicine [7]. almost 5cm in length and an average weight of 30g
It contains various essential elements, and is and it holds 2 or 3 seeds per fruit. It tastes juicy and
typically rich in minerals and carotenoids however; slightly acid.
the seed is very rich in carbohydrates (71.2%) and
proteins (22.5%) [8].This fruit is a worthy source of
vitamin A, as well as phenolic acids and flavonoids.
Ripe fruits have many chlorogenic acid
concentrations [9]. Processing into transformed
products (juice, jam and dried fruit) is a current
approach to develop loquat utilization [10].
Loquat is a perishable fruit and has a very short
shelf life of nearly 2 to 3 days at room temperature
and it starts to deteriorate after harvesting. However, Fig. 1 The loquat varietyused in this study
postharvest life may not be increased but the The testing variety is purchased from the local
percentage of quality loss can be minimized [11]. market, stored in a refrigerator at 4°c throughout the
Dried form is one of the best-transformed forms of test period to prevent degradation during the
loquat, as it enables prolong preservation time experiment [13] and drying it after cut it into slices.
through dehydration.
Numerous dryers are used in industrial and B. Indirect solar dryer
domestic applications. In this study, semi-arid The experiments of solar drying were conducted
regions have a large potential of solar energy, which on an indirect solar dryer prototype generating two
is free and renewable, and a dry climate, which heat transfer kinds: natural or forced convection. It
necessitates us to use it to dry many agricultural includes a fan producing 70 m3/h of airflow.
products. Indirect solar dryer was used for loquat This dryer was designed and made locally (figure
because it is easy to apply and it gives economic 2), after that it was tested by doing several drying
benefits. operations on fruits, vegetables and foodstuffs [14].
Furthermore, Vacuum drying is used too because
it is a novel and advanced technique, particularly
beneficial for fruits and vegetable drying [12]. Due
to low pressure, Vacuum dryer permits the
evaporation of diffused high-energy water
molecules. Vacuum dried products keep almost the
original taste and nutritive value.
The aim of this study consists on the study to find
and compare between vacuum and indirect solar
dryings of loquat in order to evaluate this process
through moisture content and drying time and to get
notes to improve the solar dryer in the future studies.
Finally, parameters of rehydration capacity Cr (%)
and pro-vitamin A dosing are calculated also. It is
expected to develop new knowledge about dried
loquat, and to collect informations from this study
132
Konya, Turkey
Fig. 2 Local designed indirect solar dryer Adding a solution of sodium bisulphite to prevent
This indirect solar dryer contains two essential discoloration as well as to affects the bacterial
parts: an upstream sensor, with dimensions growth [17].
206x106x15cm, holding a black painted galvanized The initial water content of loquat was determined
steel sheet and a transparent glass (solar rays trap), at 105 ± 2 °C then calculated using to the following
working as a heat absorber that collects solar formula:
radiations through where the drying air is heated. At mi  m f (1)
X   100%
that moment, the heated air goes to the drying mi
chamber by natural or forced convection in order to The studied variety of loquat contains 11.34 % of
dry agricultural products deposited on perforated dry matter and 88.66 % water.
plates to permit free circulation of air. To define changes in mass of the product during
The solar collector stands on a steel support the drying, weighing at regular intervals is recorded
associated with a control system to allow the for four temperatures: 50, 60, 70 and 80 °C [18],
orientation of the absorber towards the sun and its coupled with pressure of 20cm Hg [19].
displacement. As well for indirect solar dryer, the measuring of
The drying chamber contains six trays where, a weight is done at regular intervals of time.
concurrent transfer of heat and mass is generated Calculation of water content on a dry basis
around the product in order to achieve the drying required the masses reported during the process of
process. Its medium drying capacity is about 15 kg loquat samples by formula [20], as follows:
of foodstuff. The passage of air from the solar m  ms (2)
collector to the drying chamber is assured using a X 
ms
10cm diameter.
Where:
C. Vacuum oven X: Water content on a dry basis (kg water/kg dry
A Vacuum drying of type: EV50-Jouane Evl00 matter).
(figure 3) was used , It typically has a chamber m: Mass of product (g).
volume of 50 litters in addition to a temperature ms: Mass of dry matter (g).
range starting at +10 °C above room temperature up
to +250 °C; a vacuum pump gives pressure vacuum. III. RESULTS
Vacuum drying curves
Vacuum was introduced in drying operations in
order to reduce the evaporation temperature thus to
ensure a fast transfer of matter [21]. It is interesting
to note that the creation of the vacuum also acts on
the drying kinetics shown:
Fig. 3 Vacuum oven: TEV50-Jouane
D. Moisture content
The used loquats inside the laboratory were
peeled, well washed, and cut in cubic forms, 5 ± Fig. 4 Evolution of water content (X) as fonction of time with
1mm of thickness, providing a drying quality with a p = 20 cm Hg
minimum of time [16].
According to the results obtained (figure 4):
133
Konya, Turkey
The shortest drying time corresponds to a A mass of 5g from every sample of loquat dried
temperature of 80°C. This means that drying time was rehydrated where the values of RR and Rc (%)
decreases with increasing temperature are calculated using equations (3) and (4) then
The water content of the product decreases with plotted.
the increase in temperature. Drying affects the structure and texture of dried
The increase in vacuum accelerates the decrease products [22]. In addition, the rate of rehydration
in the water content of the loquat, in our test the case was unimportant when the drying temperature rises.
of the pressure 20 cm Hg, especially for the
temperature 80°C.
The kinetics of the water content on a dry basis for
the four temperatures decrease very rapidly when
the temperature is high, which explains the shorter
drying time.
Solar drying curves

The drying time is very short for the sample dried
in the forced convection solar dryer compared to the
sample dried in the natural convection solar dryer.
The forced convection drying (using a fan) is
controlled better than natural convection. In Fig. 6 Evolution of the rehydration rate as a function of
addition, there is a significant lag in drying time time at p = 20 cm Hg.
between two modes (figure 5).
Fig. 5 Evolution of the water content (X) as a function of Fig. 7 Evolution of the rehydration rate as a function of
time for the solar dryer with forced convection (SSCF), time in the forced convection solar dryer, with natural
with natural convection (SSCN) convection.
Rehydration capacity As a conclusion, the best results comparing the
The rehydration rate is calculated according to this rehydration capacity RC related to the drying
relation: method in descending order are:
Mf 1-Samples dried using the solar dryer with forced
RR  (3)
M convection
2-Samples dried at low temperature and high
Where M is the mass of the dry sample and Mf is temperatures but at low pressure.
mass of the rehydrated sample. 3-Samples dried with natural convection
From knowing that from 1 gram of dry loquat total
rehydration (100% rehydration capacity), which
gives 0.8 g of rehydrated loquat, so the rehydration IV. DETERMINATION OF THE A VITAMIN
capacity (Rc) is as follows: CONTENT
Rc%  
Mf
100 (4)
8.82 The value of provitamin A, for fresh loquat is
188μg/100g, this result has a suitable level
134
Konya, Turkey
compared to that of the references [23], [24] who i1 MRexpi  MRprei 
N 2
R 1
2
found 175 μg/100g. This difference is due to the (5)
N  1 N 
variety. The analysis of obtained results of i1  MRexpi   i1 MRexpi 
provitamin A are summarized in table 1.  N 
 MRexpi  MRprei 
N 2
  i1
2
(6)
Table 3. Values of Provitamin A attained for fresh and N n
dried loquat with the used drying methods.
Sample Between the different models used for drying,
Temperature Pressure Provitamin A
three models (Page, Henderson and Midilli) were
[°c] [cm Hg] [µg/100g of
loquat] chosen to define the best model for smoothing
50 20 110,7 curves of this loquat drying.
60 20 106,6 The statistical results for vacuum drying (Table 5
70 20 100,8 given for 20 cm Hg of vacuum pressure) and the
80 20 94,1 solar drying with forced convection and natural
Natural Convection Drying 82,20 convection (Table 4) show that between the three
Forced Convection Drying 106,2 applied models, the Midilli et al. model is taken as
Fresh loquat 188,0 the best one to describe the drying behaviour of this
variety of loquat. It gave R2 value of (0.999) and X2
The character of pressure for temperature 50 and (0.00008) in the indirect solar dryer with forced
60 °C is insignificant with respect from 0 to convection as best results.
10μg/100g, but at 70 and 80 °C it has a very Numerous authors [27], [28] and [29], found that
important role because this touches the duration of the best model to clarify the behaviour of drying is
drying with respect to 10 to 45 μg/100g of the model of Midilli and al.
provitamin A. The solar dryer with forced
convection gives a good result likened to solar Table 5. Parameters and criteria for adjusting statistical
natural convection, with a spread of 10-20 μg/100g results obtained for the case of 60 cm Hg pressure.
of the provitamin A. Model χ2
2
R
T= 50 0C
Page 0.990 0.00110

Henderson and Pabis 0.953 0.0050
Midilli et al 0.997 0.00029
Page 0.992 0.00312

T= 60 0C
6
Henderson and Pabis 0.975 0.00036
0.995 0.00436
Fig. 8 Comparison between Provitamin A values of the Page
T= 700C
drying methods used in this study. Henderson and Pabis 0.971 0.00070
1
V. MATHEMATICAL MODELING
The best model describing the behaviour of loquat Page 0.976 0.0040
T= 800C
drying is the one for which: the coefficient of Henderson and Pabis 0.954 0.00063
determination R2 tends to the value 1 [25] and the Midilli et al 0.993 0.00043
lowest value of the reduced X2 is used to determine 57
the quality of the adjustment data by the following
expression [26]:
135
Konya, Turkey
Table 4. Parameters and criteria for adjusting statistical [3] Aggrawal, S., Mohite, A.M. and N. Sharma. The
results obtained for the case of solar drying. maturity and ripeness phenomenon with regard to the
physiology of fruits and vegetables: a review. Bulletin of the
Convection Model R2 2
Transilvania University of BrasovSeries II: Forestry • Wood
Mode
Industry • Agricultural, Food Engineering.11 (60) 77-88. 2018
[4] Barnwal, P., Mohite, A. M., Singh, K. K., Kumar, P.,
Page 0.990 0.00101 Zachariah, T. J., &Saxena, S. N. Effect of cryogenic and
Natural ambient grinding on grinding characteristics of cinnamon and
Henderson and 0.945 0.00562 turmeric.InternationalJournal Seed Spices, 4 (2), 26–31. 2014
Convection Pabis [5] Charkraverty, A. , Mujumdar, A. S. , Raghavan, G. S.
Midilli et al 0.998 0.00013 V., Ramaswamy, H. S., Grabowski S, Marcotte M,
Ramaswamy HS. Drying of fruits, vegetables, and spices. In:
Forced Handbook of Postharvest Technology: Cereals, Fruits,
Page 0.997 0.00034
Convection Vegetables, Tea, and Spices., New York, Ch 23, p 653– 695.
Henderson and 0.994 0.00065 2003
Pabis [6] Madiouli, J.; Lecomte, D.; Nganya, T.; Chavez, S.;
Midilli et al 0.999 0.00008 Sghaier, J. Sammouda, H. “A method for determination of
porosity change from shrinkage curves of deformable
materials”. Drying Technology, 25, 621–628. 2007.
VI. CONCLUSION [7] Lin, S.; Huang, X.; Cuevas, J.; and Janick, J. Loquat: an
ancient fruit crop with a promising future. Chronica
The objective of this research work is to study Horticulturae, 47(2), 12-15. 2007.
certain loquat drying parameters and to determine [8] Pareek, S.; Benkeblia, N.; Janick, J.; Cao, S.; and Yahia,
the most suitable method for processing this fruit. E.M. Postharvest physiology and technology of loquat
The obtained results during this study show that the (Eriobotrya japonica Lindl.) fruit. 1.8. Journal of the Science
methods used are variable according to the of Food and Agriculture, 94(8),1495-1504. 2014
[9] Ding, C.K.; Chachin, K.; Ueda, Y.; Imahori, Y.; and
parameters and the conditions of each type of Wang, C.Y. Metabolism of phenolic compounds during loquat
drying. The increase of temperature acts on the fruit development. Journal of the Science of Food and
drying speed and allows reducing drying time. Agriculture, 49, 2883-2888. 2001
The temperature touches the removal of water as [10] Rui Wang, Min Zhang and Arun S. Mujumdar, “Effects
well as the drying time through loquat physical of vacuum and microwave freeze drying on microstructure and
quality of potato slices”, Journal of Food Engineering 101.
preservation quality (rehydration capacity) also the 131–139.https://doi.org/10.1016/j.jfoodeng.2010.05.021.
nutritional value (provitamin A). 2010.
The best results from the capability of rehydration [11] Bige, İ., E.T. Canan, Ö.S. Gülşah, S. Senem, and
in descending order are dried in solar dryer with ÖMER UÇ. Impact of different drying parameters on color, β-
forced convection and then at low temperature. carotene, antioxidant activity and minerals of apricot (Prunus
armeniaca L.). Food Sci. Technol.36:171–178. 2016.
The approximation of the mathematical model [12] Meiyu Zheng, Qile Xia, Shengmin Lu. Study on drying
gave that Midilli et al. model as the best model to methods and their influences on effective components of
explicate the loquat drying behaviour. loquat flower tea. LWT - Food Science and Technology 63.
Lastly, the results of modelling and nutritional 14e20. 2015
quality analysis completed for the provitamin A, [13] Deng, Y.; and Zha, Y. Effect of pulsed vacuum and
ultrasound osmo-pretreatments on glass transition
show that the indirect solar dryer with forced temperature, texture, microstructure and calcium penetration
convection and the vacuum drying (at pressure of 20 of dried apples (Fuji). LWT Food Science and Technology, 41,
cm Hg and temperature 50 °C), are the best drying 1575-1585. 2008
methods for our case of study using this variety of [14] Siabdallah, N.; Ferhat, R.; Lahbari, M.; and Fahloul, D.
loquat. Convective solar drying of spinach leaves. MOJ Food Process
Technol, 7(1), 22-25. 2019
REFERENCES [15] VijayaVenkata Raman, S.; Iniyanb, S.; and Goic, R. A
review of solar drying. Renewable and Sustainable Energy
Reviews, 16(5), 2652-2670. 2012
[1] Mohite, A.M., A. Mishra and N. Sharma. Influence of [16] Cavusoglu, C. Investigations into the high temperature
different grinding processes on powder characteristic of air drying of tomato pieces. Thesis. Rheinische Friedrich-
tamarind seeds. Agricultural Research, 9(2):262-269. 2020. Wilhelms University, Bonn Germany. 2008
[2] Orsat V, Changrue V, Raghavan GSV. Microwave [17] Jayaraman, K.S; and Dus Gupta, D.K. Drying of fruits
drying of fruits and vegetable. Stewart Post-Harvest. Rev 6:4– and vegetables, in Mujumdar, A. S. (Ed.). Handbook of
9, DOI: 10.2212/spr.2006.6.4. 2006. Industrial Drying, Marcel Dekker Inc, 643-690. 1995.
136
Konya, Turkey
[18] Cernîşev, S. Effects of conventional and multistage

drying processing on non-enzymatic browning in tomato.
Journal of Food Engineering, 96(1), 114-118. 2010.
[19] Zielinska, M.; and Markowski, M. Air drying
characteristics and moisture diffusivity of carrots. Chemical
Engineering and Processing: Process Intensification, 49(2),
212-218. 2010
[20] Zaharah, S.S.; and Razi, I.M. Growth, stomata
aperture, biochemical changes and branch anatomy in mango
(Mangifera indica) cv. Chokanan in response to root restriction
and water stress. Scientia Horticulturae, 123(1), 58-67. 2009
[21] Noomhorm, A. Overview of Dehydration Method on
Quality of Fruit and Vegetable. SWU. Sciences Journal, 23(1),
2550-2562.2007.
[22] Gornicki, K.; and Kaleta, A. (2007). Drying curve
modelling of blanched carrot cubes under natural convection
condition. Journal of Food Engineering, 82(2), 160-170.
[23] Celma, A.R. ; Cuadros, F. ; and López-Rodríguez, F.
Characterisation of industrial tomato by-products from
infrared drying process. Food and Bioproducts Processing,
87(4), 282-291. 2009
[24] De Faria, A.F.; Hasegawa, P.N.; Chagas, E.A.; Pio, R.;
Purgatto, E.; and Mercadante, A. Z. Cultivar influence on
carotenoid composition of loquats from Brazil. Journal of
Food Composition and Analysis, 22(3), 196-203. 2009
[25] Lewicki, P.P. (1998). Some remarks on rehydration of
dried foods. Journal of Food Engineering, 36(1), 81-87. 1998.
[26] Therdthai, N.; and Zhou, W. Characterization of
microwave vacuum drying and hot air drying of mint leaves
(Mentha cordifolia Opiz ex Fresen). Journal of Food
Engineering, 91(3), 482-489. 2009
[27] Sacilik, K.; Keskin, R.; and Elicin, A. K. Mathematical
modelling of solar tunnel drying of thin layer organic tomato.
Journal of food Engineering, 73(3), 231-238. 2006
[28] Doymaz, İ. Effect of citric acid and blanching pre-
treatments on drying and rehydration of Amasya red apples.
Food and Bioproducts Processing, 88(2-3), 124-132. 2010
[29] Quevedo, R.; Jaramillo, M.; Díaz, O.; Pedreschi, F.;
and Aguilera, J. M. (2009). Quantification of enzymatic
browning in apple slices applying the fractal texture Fourier
image. Journal of Food Engineering, 95(2), 285-290. 2009.
137
EKG Sinyallerinin Sınıflandırılmasında Hybrit-CNN Mimarisinin

Kullanımı
Ahmet ÇINAR1*, Nur Tolan2 ve Zafer TOLAN 3
1
Bilgisayar Mühendisliği / Fen Bilimleri Enstitüsü, Fırat Üniversitesi, Türkiye
2
3
*
(acinar1972@gmail.com, nur.77ak@gmail.com, ztolan23@gmail.com ) Başlıca yazarın mail adresi
Özet – Alt sağlık sorununun etkin bir şekilde izlenmesine yönelik talep hızla artmaktadır. İnsan
vücudundaki en önemli organlardan biri kalptir ve kalbin izlenmesi insan sağlığı için gerekli bir teşhis
haline gelmiştir. EKG’deki anormallik, kalıcı ventriküler taşikardi (kalp çarpıntısı- özellikle kalp krizi, kalp
yetmezliği ve önemli kalp operasyonu sonucu oluşur.), düşük kan basıncı, hızlı atriyal fibrilasyon (düzensiz
ve genllikle hızlı kalp ritmine neden olan bir çeşit kalp rahatsızlığı) gibi kalp hastalığı semptomlarına neden
olabilir. Sözü edilen hastalıklar insan yaşamı için çok tehlikeli ve acil tedavi gerektirmektedir. Bu
tehlikelerin önceden kestirilebilmesi EKG verilerinin doğru bir biçimde tanımlanarak sınıflandırılması ile
mümkün olmaktadır. Yapay zekâ yöntemleri kullanarak veriden anlamlı sonuçlar çıkarma, medikal
uygulamalarda tanı, tedavi ve sonucu öngörmede sıklıkla kullanılan bir yöntemdir. Anormal EKG
sinyallerini tespit etmek için doğru bir model, hastalığın erken teşhisini ve hastalara doğru tedavi
sunulmasını sağlar.
Bu çalışmada doğru, hızlı ve otomatik vuruşlu EKG Sinyallerinin sınıflandırılması için Konvolüsyonel sinir
ağı (CNN) ve Destek Vektör Makineleri yöntemlerinin birleşiminden oluşan bu hybrit yöntemin
sınıflandırmadaki performansını karşılaştıracağız. Çalışmada PTB Teşhis Aritmi veri seti ve AHA ekg veri
setleri üzerinde çalışacağız. Bu veri setlerini 1 boyutlu CNN ve destek vektör makineleri kullanarak
sınıflandırılması işlemini gerçekleştireceğiz. Amacımız ilgili EKG veri kümelerine bu hybrit CNN
mimarisini uygulayarak yüksek doğruluk oranına sahip sınıflandırmayı performans ölçütlerine göre
yorumlayıp elde etmek.
Anahtar Kelimeler – – Derin öğrenme, Konvolüsyonel Sinir Ağları(CNN), Elektrodiyagram(EKG), 1 Boyutlu CNN, Destek
Vektör Makineleri(SVM)
I. GİRİŞ gibi düşünebilen ve karar verebilen yapılar olarak

Yapay zekâ, insan beyninin en temel özelliği olan karşımıza çıkmaktadır [4]. İnsan beyni ile benzer
öğrenme fonksiyonunu örnekler yardımı ile şekilde çalışan yapay zekâ çalışmaları günümüzde
gerçekleştiren bilgisayar sistemleridir [1]. Yapay farklı alanlarda çıktılar vermesinin yanında
zekâ, makine öğrenmesi ve onun bir alt dalı olan kümeleme, tahminleme ve sınıflandırma gibi
derin öğrenme yöntemlerinden oluşmaktadır [2]. hedefler içinde uygulanmaktadır [5]. Yapay zekâ,
Derin öğrenme ses, metin, videolara ait bilgileri birçok alanda gelişime devam etmekte, medikal
makine öğrenmesinden farklı olarak kodlar ile sektöründe de yapay zekâ uygulamalarının sayısı
öğrenmek yerine bu öğelere ait simgelerden her yıl katlanarak artmaktadır [6]. Bilişim
öğrenebilmektedir [3]. Uygulamada ise yapay zekâ sistemlerinin sıklıkla kullanıldığı alanlardan birisi
daha sıklıkla bilgisayar ve bilişim alanlarında, insan de medikal uygulamalardır. Bilişim sektöründeki
138
Çınar,Tolan,Tolan, EKG Sinyallerinin Sınıflandırılmasında Hybrit-CNN Mimarisinin Kullanımı , ICEANS 2022, Konya, Turkey
hızlı gelişmeler ile birlikte medikal cihazlardan elde Literatürde pek çok çalışmada yapay zekâ, makine
edilen hastaya ait verilerin de dijital ortamda öğrenmesi ve derin öğrenme gibi bilgisayar destekli
saklanarak gerektiğinde hızlı bir şekilde veriye teknolojiler tanı sürecinde hız ve doğruluğu
ulaşılıp kullanılabilmesi mümkün olmaktadır [7]. artırmak amacıyla EKG sinyallerinin
Teknolojik gelişmelerin sağlık alanına uygulanması sınıflandırılmasına ve yorumlanmasına yardımcı
ile daha verimli çözümler üretilerek yaşam olmak için kullanılmıştır [12]. Yaygın olarak
kalitesinin arttırılması sağlanmakta ve hastalık kullanılan teknolojiler arasında Yapay Sinir Ağları
teşhisleri daha hızlı gerçekleşmektedir. (YSA), Ayrık Fonksiyon Analizi, saf Bayes
İnsan vücudundaki en önemli organlardan biri sınıflandırıcı, Destek Vektör Makinesi (DVM), K
kalptir ve kalbin izlenmesi insan sağlığı için gerekli En Yakın Komşu algoritmaları vardır [13]. Bu
bir teşhis haline gelmiştir. Kalbin elektriksel yapay zeka yöntemlerini tek başına kullanan
aktivitesi EKG olarak bilinmektedir. EKG’deki çalışmalar yanında bu yöntemlerin farklı şekilde
anormallik, kalıcı ventriküler taşikardi (kalp birleştirildiği yeni yöntemler de mevcuttur.
çarpıntısı- özellikle kalp krizi, kalp yetmezliği ve EKG sinyallerinin klinik önemi göz önüne
önemli kalp operasyonu sonucu oluşur.), düşük kan alındığında, bireyin psikolojik durumuna bağlı
basıncı, hızlı atriyal fibrilasyon (düzensiz ve olarak zaman zaman değişen doğaları veya farklı
genellikle hızlı kalp ritmine neden olan bir çeşit kalp fiziksel koşullar doğru analiz ve yorumlama
rahatsızlığı) gibi kalp hastalığı semptomlarına gerektirir. Karar verme sürecinde tıp uzmanları için
neden olabilir. Sözü edilen hastalıklar insan yaşamı en büyük zorluk biyomedikal verilerin
için çok tehlikelidir ve acil tedavi gerektirir [8]. Bu sınıflandırılması ve etiketlenmesidir. Bu nedenle
tehlikelerin önceden kestirilebilmesi EKG karar verme sürecinde bilgisayarlı ve yüksek
verilerinin doğru bir biçimde tanımlanarak hassasiyetli yapay zeka sistemlerine ihtiyaç
sınıflandırılması ile mümkün olmaktadır [9]. Yapay duyulmaktadır. Dolayısıyla, bu tezin önemi, kolay
zekâ yöntemleri kullanarak veriden anlamlı karar verebilmek için yapay zekâ sistemlerini
sonuçlar çıkarma, medikal uygulamalarda tanı, kullanarak EKG sinyallerinin sınıflandırılmasını
tedavi ve sonucu öngörmede sıklıkla kullanılan bir otomatikleştirmektir. Sadece bir sınıflandırıcıya
yöntemdir. [10]. bağlı kalmak, elde edilen sonuçların güvenini
EKG sinyallerinin doğru analizi ve yorumlanması, azaltabilir. Birden fazla modelden yapılan
bir kişinin kalp durumunun sağlığı, hastanın tahminlerin birleşimi, sadece sınıflandırmadaki
izlenmesi, hastalığın önlenmesi ve risk varyans ve önyargıyı azaltmakla kalmaz, aynı
değerlendirmesiyle ilgili kritik bilgilerin zamanda elde edilen sonuçlara duyulan güveni de
üretilmesine yol açabileceğinden çok önemlidir. arttırır.
EKG kalbin elektriksel aktivitesini yansıtan ve Bu tez çalışmasında daha iyi sonuç alabilmek
bacaklara veya göğse yerleştirilen elektrotlar amacıyla temel sınıflandırıcı olarak bir boyutlu
aracılığıyla elde edilen bir biyomedikal sinyaldir. evrişimli sinir ağları kullanılmıştır. Buna ek olarak
EKG sinyali kalbi etkileyen hastalıkları tespit etmek destek vektör makineleri kullanarak EKG
için kullanışlıdır. EKG'deki değişiklikleri sinyallerinin doğruluğu yüksek bir şekilde
belirlemek ve sınıflandırmak zordur. Bu nedenle, sınıflandırılması hedeflenmiştir. Sınıflandırma
literatürde son zamanlarda EKG sinyallerinin doğru işlemi için PTB Teşhis Aritmi veriseti ve AHA ekg
değerlendirilmesi için yapay zekâ teknolojileri veri kümesinden yararlanılacaktır. Veriler test ve
kullanılmaktadır. Doğrudan kalp kaslarının eğitim kümesi olarak ikiye ayrılıp üzerine 1 boyutlu
kasılmasını, kalbin ritim iletim bozukluklarını ve evrişimli sinir ağları (1D CNN) ve destek vektör
kalp duvarlarının kalınlaşmasını gösterirler. Kalp makinelerinin birleşiminden oluşan hybrit yöntem
kasının genişlemesinin etkileri, sinyalin yapısı ve uygulanarak sınıflandırmadan yüksek düzeyde
görünümü incelenerek tespit edilebilir. Bahsedilen doğruluk elde edilmesi amaçlanmıştır.
tüm rahatsızlıklar kalpten alınan EKG sinyalleri
yorumlanarak doktorlar tarafından teşhis edilebilir. II. MATERYAL VE YÖNTEM
EKG sinyallerinin tespiti ve değerlendirilmesi, çok Çalışmada bir boyutlu evrişimsel sinir ağları ve
fazla tecrübe gerektiren uzun, zahmetli bir süreç destek vektör makinelerinin birleşiminden oluşan
olduğundan, otomatik tespit yazılımları hybrit CNN mimarisi kullanılacaktır. Sınıflandırma
geliştirilmiştir [11]. işlemini Python dilinde ve Bu çalışmada
139
kullanılmak üzere Python veya Anaconda IDEleri hayatımızın merkezine giren yapay zekâ,
ön plana çıkarken programlama dilleri için bilgisayarların karar mekanizmasını düzenleyen
kullanılacak kütüphaneler olarakta Tensorflow ve makine öğrenimi ve tüm bunların altındaki veri
Keras kullanılacaktır. Sinyal işleme üzerine analizini ve algoritmalarını inceleyen derin öğrenme
çalışılacağı için açık kaynak kodlu bu kütüphaneler sadece mühendislik değil birçok disiplinin ortak
verimli olacaktır. gelecek çalışma sahası olma yolunda ilerlemektedir.
Derin Öğrenme son yılların en önemli konuları
A. Materyal
arasındadır. Görüntü işleme, ses tanıma, doğal dil ve
Çalışmada kullanılan EKG işaretleri Physiobank sinyal işleme gibi alanlarda kendine yer bulmuştur.
arşivlerinde mevcut olan “PTB Diagnostic ECG Google, Facebook, Microsoft gibi firmalar bu konu
Database” kaynağından alınmıştır [11]. Physiobank üzerinde ciddi çalışmalar yürütmektedir.
birçok farklı gruba ait (Normal, Aritmi, Fetal EKG Uygulamaları içerisine derin öğrenme teknikleri
vb.) elektrokardiyogram işaretlerini kullanarak bir çok güncelleme eklemişlerdir. Genel
bulundurmaktadır. Ayrıca işaretlerin kaynağını, anlamda daha eski bir terim olduğu için yapay zeka
alınış yöntemini, işaret özelliklerini (örnekleme olarak geçen bu çalışmalar teknolojinin gidişatını da
frekansı vb.) kullanıcıya sunmaktadır. Bu nedenle doğrudan etkilemektedir.
EKG işaretleri Physiobank arşivinden alınmıştır. Bu çalışmada kullanılmak üzere Python veya
Veri seti içerisinde 52 normal ve 148 ME hastasına Anaconda IDEleri ön plana çıkarken programlama
ait EKG işaretleri bulunmaktadır [14]. dilleri için kullanılacak kütüphaneler olarakta
Tensorflow ve Keras kullanılacaktır. Sinyal işleme
üzerine çalışılacağı için açık kaynak kodlu bu
Tablo 1. Veri Seti Özellikleri
kütüphaneler verimli olacaktır. Ayrıca Python
yorumsal bir dildir, yani C ve C++ gibi dillerin
Teş Kişi Kayıt Kayıt Örnekleme aksine derlenmeye gerek olmadan
his Sayısı Sayısı Uz. Frekansı çalıştırılabilmektedir. Bu durum Python ile program
ME 148 365 --- 1000
geliştirmeyi daha kolay hala getirmektedir. Python
Nor --- 1000
mal
52 80 içerisinde bir programı yazarken ihtiyaç
duyacağınız pek çok şey, veri yapıları, fonksiyonlar
Amerikan Kalp Derneği (AHA), bir USB hazır olarak sunulmaktadır. Bu sayede diğer dillerde
sürücüsünde bulunan, titizlikle düzenlenmiş, atım- olduğu gibi bir problemi çözmek için en ince
vuruş, açıklamalı iki dizi kayıtta yer alan aritmiler ayrıntılara kadar tasarım yapmaya gerek kalmadan
ve normal elektrokardiyogramlardan (EKG) oluşan sunuları altyapı ile çok daha seri bir şekilde program
bir veri tabanı geliştirdi. Veritabanının geliştirilmesi yazılabilir.
1977 yılında Amerikan Kalp Derneği, Klinik
Kardiyoloji Konseyi, Elektrokardiyografi ve Klinik III. ÇALIŞMADA KULLANILACAK HYBRİT CNN
Elektrofizyoloji Komitesi'nin bir projesi olarak MİMARİSİ
başladı. Ulusal Kalp, Akciğer ve Kan Enstitüsü fon Bu tez çalışmasında, sınıflandırma doğruluğunu
sağladı. Kayıtlar gerçek hastalardan geliştirildi ve ve etkinliğini arttırmak için CNN’in özellik çıkarma
bir dizi kurum tarafından projeye bağışlandı. aşamasındaki başarısını, SVM’nin ise ardışık
verilerde ve sınıflandırma işleminin son
B. Derin Öğrenme ve Programlama Dilleri
basamagında öğrenme ve tahmin aşamasındaki
Derin öğrenme teknikleri, akademik alanda veri başarısını kullanan hibrit bir derin öğrenme modeli
bilimiyle uğraşan insanlar için görüntü ayırma, geliştirmek. Geliştirilen model ile kalp
video analiz etme, doğal dil öğrenme ve ses tanıma rahatsızlıklarının hızlı, zaman kaybı olmadan ve
gibi çeşitli uygulamalarda yeni gelişmeler elde doğru bir şekilde teşhisi hedeflenmiştir.
etmek üzere makineyle öğrenmesinde Grafik
İşlemci Ünitelerini kullanır. Özellikle, çok büyük Bir boyutlu evrişimsel sinir ağları( 1D CNN) iki
eğitim verilerinden özellik ayrımı yapabilen yeni boyutlu evrişimsel sinir ağlarına benzer. Genellikle
sistemler oluşturmak için ileri teknoloji, çok metin sınıflandırma ve sinyal işleme işlemlerinde
seviyeli olan derin öğrenme, önemli derecede bir daha çok kullanılırlar. 1D CNN, verilerimizdeki
alandır. İlerleyen teknolojiyle birlikte doğrudan basit kalıpları tanımlamak için iyi çalışır ve daha
sonra yüksek katmanlarda daha karmaşık kalıplar
140
oluşturmak için kullanılır. 1D CNN, genel veri uygulamıştır. Sinyalin biyometrik tanımlamasını,
setinin daha kısa(sabit uzunluklu) bölümlerinden EKG özelliklerinin verilerinin, gizli katmanlarda
ilginç özellikler türetmeyi beklediğinizde ve sigmoid fonksiyonu ve çıkış katmanındaki softmax
özelliğin segment içindeki konumunun yüksek kullanılarak iki katmanlı ileri beslemeli YSA ile
aşama düzeyi olmadığı durumlarda çok etkilidir.Bir gerçekleştirilmişlerdir. Ağ, gizli katmanlarında
boyutlu evrişimsel sinir ağlarında çekirdek(kernel) yeterli sayıda nöron bulunan YSA ile özellik
tek yönde hareket eder. vektörlerini sınıflandırmışlardır. Önerilen sistem,
Biyometrik tanıma için % 98,14'lük tüm doğruluğu
Destek Vektör Makineleri, birçok sınıflandırma oranlarını gösterilmiştir [18].
probleminin çözümünde başarıyla uygulanmış ve Xiong ve ark. (2017) EKG'yi hastalık tespitinde
genelleme performansı yüksek ve etkin makine sınıflandırmak için 16 katmanlı 1D Konvolüsyonel
öğrenimi algoritmalarından biri olarak literatürdeki Sinir Ağları (Aleksander ve Morton)
yerini almıştır. Destek Vektör Makineleri’nin en tasarlamışlardır. Bu önerilen KSA'nin önemli
önemli avantajı, sınıflandırma problemini kareli ilerlemelerinden biri, ağı ilk önce katmanlarına
optimizasyon problemine dönüştürüp çözmesidir. ayırıp daha sonra katmanları birleştirerek ağı
Böylece problemin çözümüne ilişkin öğrenme boyunca bilgi aktarım hızını arttırmak için atlanan
aşamasında işlem sayısı azalmakta ve diğer bağlantıların kullanılmasıdır. Bağlantıların
teknik/algoritmalara göre daha hızlı çözüme atlanması, KSA'nin özellik öğrenme yeteneklerinde
ulaşılmaktadır [15]. Çalışmada bir boyutlu CNN önemli bir artışa ve eğitim süresini hızlandırmaya
mimarisinin tam bağlantılı katmanında softmax yol açmıştır. Önerilen KSA, sırasıyla % 90, % 82
işlemi yerine destek vektör makineleri kullanarak ve % 75'lik bir doğrulukla normal ritim, AF ve diğer
sınıflandırma işleminden daha iyi sonuç alınması ritimleri tanımlamıştır [19].
amaçlanmıştır. Mathews ve ark. (2018) tek kanal EKG sinyal
IV. LİTERATÜR TARAMASI sınıflandırması için bir derin öğrenme metodolojisi
önermiştir. Kısıtlı Boltzmann makinelerinin (RBM)
Yapay Zeka'nın makine öğrenmesi ve YSA alt
ve EKG sınıflandırması için Deep Belief
alanları EKG sinyal analizi ve yorumunda yaygın
Network(DBN) uygulanışını gösterdiler. Simüle
olarak kullanılmaktadır. Bu bölüm EKG sinyaller ve
edilen sonuçlar, RBM ve DBN'nin elde edebileceği
yapay zekâ yöntemleri ile ilgili son araştırmalardan
uygun sayıda parametre ile, yüksek tanıma kesinliği
bazılarını sunmaktadır.
sağlamasının, ventriküler ektopik (% 93,63) ve
Rabee ve ark. EKG sinyallerinin analizi ve
süper ventriküler atımlarının yüksek doğrulukla (%
sınıflandırması için DVM sınıflandırıcı kullanma
95,57) tanımlanabileceğini göstermiştir [20].
yaklaşımını dikkate almıştır. Sinyal işleme için
Hammad ve ark. (2018) çalışmalarında, EKG
gürültü temizleme dalgacık dönüşümünü ve
sinyallerinin özelliklerine dayanan anormal kalp
dönüşüm katsayılarını kullanarak özellik çıkarma
durumlarının tespiti için sınıflandırma sürecinde
uygulamışlar ve 14 tip kalp atımının tanınması için
yapay zeka teknolojilerini kullanmaktadır. Bu
sınıflamanın ortalama doğruluğu % 99,2 olarak
çalışmada, dört adet vektörel makine sınıflandırıcısı
bulmuşlardır [16].
ve K en yakin komuşu (KNN )sınıflandırıcıyı
Mitra ve Samanta tarafından sinir ağı tabanlı
destekleyen iki sinir ağı kullanılmaktadır [21].
kardiyak aritmi hastalığı sınıflanması yaklaşımı
Singh ve ark. tarafından Klasik dalgacık
sunmuştur. Yazarların çalışmaları doğrusal ileriye
dönüşümü kullanılarak EKG sinyalleri üzerinde
doğru seçim algoritması ile korelasyon tabanlı
Geri Yayılma Sinir Ağı (GYSA), İleri Besleme Ağı
özellik seçimi kapsamaktadır. Sınıflandırma için,
(İBA) ve Radyal Tabanlı sinir ağı (RTFSA) gibi
UCI veri tabanı üzerinde Artırımlı YSA ve
nöral sınıflandırıcıların karşılaştırmalı bir
Levenberg-Marquardt sınıflandırması test
çalışmasını gerçekleştirmiştir. Sinyaldeki atımlara
edilmiştir. Bu çalışmada sunulan deney sonuçları,
bağlı olarak normal ve anormal sınıfların EKG
100 simülasyonun ortalaması kullanılarak % 87,71
dosyaları MIT-BIH standart aritmi veri tabanından
test sınıflandırma doğruluğunun elde edilebileceğini
alınmıştır. Sınıflandırıcılar, ECG sinyallerini vuruş
göstermektedir [17].
sayılarına göre normal ve anormal sınıflara ayırmak
Patro ve Kumar (2017), biyometrik bir uygulama
için kullanılmıştır [22].
için EKG sinyallerinden çıkarılan özellikleri
kullanarak örüntü tanımada YSA kavramını
141
V. SONUÇLAR [8] Ej Benjamin ve ark., Kalp Hastalığı ve İnme İstatistikleri-

2017 Güncellemesi, 135(10),2017.
EKG sinyallerinin doğru analizi ve yorumlanması,
bir kişinin kalp durumunun sağlığı, hastanın [9] R. Ceylan, Y. Ozbay ve B. Karlik, “Classification of EKG
izlenmesi, hastalığın önlenmesi ve risk arrhythmias using type-2 fuzzy clustering neural network,”
14th National Biomedical Engineering Meeting, İzmir,
değerlendirmesiyle ilgili kritik bilgilerin Türkiye, 2009.
üretilmesine yol açabileceğinden çok önemlidir.
EKG'deki değişiklikleri belirlemek ve [10] A. Demirhan, Y. Kılıç ve G. İnan, “Tıpta yapay zeka
sınıflandırmak zordur. Bu nedenle, literatürde son uygulamaları,” Yoğun Bakım Dergisi, c. 9, s. 1, ss. 31-41,
2010.
zamanlarda EKG sinyallerinin doğru
değerlendirilmesi için yapay zekâ teknolojileri [11] Gacek, A. (2012). An introduction to ECG signal
kullanılmaktadır. processing and analysis ECG Signal Processing,
Classification and Interpretation (pp. 21-46): Springer.
Literatürde pek çok çalışmada yapay zekâ, makine
öğrenmesi ve derin öğrenme gibi bilgisayar destekli [12] Ghongade, R., Ratnaparkhi, A., & Joshi, D. (2013).
teknolojiler tanı sürecinde hız ve doğruluğu Artificial Neural Network based electrocardiogram pattern
recognition.
artırmak amacıyla EKG sinyallerinin
sınıflandırılmasına ve yorumlanmasına yardımcı [13] Maršánová, L., Ronzhina, M., Smíšek, R., Vítek, M.,
olmak için kullanılmıştır. Çlaışmada bir boyutlu Němcová, A., Smital, L., & Nováková, M. (2017). ECG
evrişimli sinir ağları ve destek vektör makinelerinin features and methods for automatic classification of
ventricular premature and ischemic heartbeats: A
birleşiminden oluşan sınıflandırma ve tahmini comprehensive experimental study. Scientific reports, 7(1),
yüksek doğrulukla sonuçlandıracak hibrit bir 11239.
evrişimli sinir ağı yapısı kullanılacak olup
[14] Goldberger, A.L., Amaral, L.A.N., Glass, L., Hausdorff,
oluşturulan hibrit yapının doğruluğu diğer
J.M., PCh, I., Mark, R.G., Mietus, J.E., Moody, G.B., Peng,
yöntemlerle karşılaştırılıp değerlendirilmesi C.K., StanleyH.E., “PhysioBank, PhysioToolkit, and
yapılacaktır. Amaç sınıflandırma işlemini yüksek PhysioNet: Components of a New Research Resource for
doğrulukla yapacak bir model elde etmek. Complex Physiologic Signals”, Circulation, 101(23), 2000,
e215-e220.
KAYNAKLAR
[15] SONG, O., HU, W. ve XIE, W. (2002). “Robust Support
Vector Machine with Bullet Hole Image Classification”
[1] N. Buduma, Fundamentals of Deep Learning, USA: [KurĢun Deliklerini Destek Vektör Makineleri ile
O’Reilly Media, 2015. Sınıflandırma], IEEE Transactions on Systems, Man and
Cybernetics – Part C: Applications and Rewiews, 32(4): 440.
[2] A.Salouhou, “El yazısı karakter tanıma ve resim
sınıflandırmada derin öğrenme yaklaşımları,” Yüksek Lisans [16] Rabee, A., & Barhumi, I. (2012). ECG signal
tezi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Fatih Sultan Mehmet Vakıf classification using support vector machine based on wavelet
Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 2019. multiresolution analysis. Paper presented at the Information
Science, Signal Processing and their Applications (ISSPA),
[3] U. Kaya ve A. Yılmaz, Derin Öğrenme, Türkiye: Kodlab,
2012 11th International Conference on.
2019.
[17] Mitra, M., & Samanta, R. (2013). Cardiac arrhythmia
[4] S. Büyükgöze, E. Dereli, “Dijital sağlık uygulamalarında
classification using neural networks with selected features.
yapay zeka,” VI. Uluslararası Bilimsel ve Mesleki Çalışmalar
Procedia Technology, 10, 76-84.
Kongresi, Ankara, Türkiye, 2019. 15
[18] Patro, K. K., & Kumar, P. R. (2017). Effective Feature
[5] M. Atalay ve E. Çelik, “Büyük veri analizinde yapay zekâ
Extraction of ECG for Biometric Application. Procedia
ve makine öğrenmesi uygulamalarıartificial ıntelligence and
Computer Science, 115, 296-306.
machine learning applications in big data analysis,” Mehmet
Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. [19] Xiao, Y., Wu, J., Lin, Z., & Zhao, X. (2018). A deep
9, s. 22, ss. 155-172, 2017, doi: learning-based multi-model ensemble method for cancer
10.20875/makusobed.309727. prediction. Computer methods and programs in biomedicine,
153, 1-9.
[6] U. Bilge, “Tıpta yapay zeka ve uzman sistemler,” Türkiye
Bilişim Derneği Kongresi, İstanbul, Türkiye, 2007. [20] Mathews, S. M., Kambhamettu, C., & Barner, K. E.
(2018). A novel application of deep learning for single-lead
[7] Y. Yücel, A. Aytekin A. Ayaz ve F. Tüminçin, “Bilişim
ECG classification. Computers in biology and medicine.
sistemlerinin sağlık sektörü açısından önemi,” Avrasya
Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, c. 5, s. 8, ss. 147-
155, 2018.
142
[21] Hammad, M., Maher, A., Wang, K., Jiang, F., & Amrani,
M. (2018). Detection of abnormal heart conditions based on
characteristics of ECG signals. Measurement, 125, 634-644.
[22] Singh, R., Mehta, R., & Rajpal, N. (2018). Efficient

wavelet families for ECG classification using neural
classifiers. Procedia Computer Science, 132, 11-21.
143
Trafik Cezalarının Yaya Güvenliğine Etkisinin Yapay Zekâ Algoritması

ile İncelenmesi
Emre Kuşkapan 1* ve M. Yasin Çodur 2
1
İnşaat Mühendisliği Bölümü, Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Erzurum Teknik Üniversitesi, Türkiye
2
College of Engineering and Technology, American University of the Middle East, Kuwait
*
(emre.kuskapan@erzurum.edu.tr)
Özet – Dünya genelinde artan taşıt sayısı ile birlikte trafik kazalarında da artışlar meydana gelmektedir. Bu
kazaların bir kısmı taşıt ile yayalar arasında olmaktadır. Yayalar trafiğin savunmasız kullanıcıları oldukları
için bu kazalarda ciddi yaralanmalara hatta ölümlere maruz kalabilmektedir. Yaya güvenliğini artırmak için
yol kesimlerinde yaya yolları, üst geçitler ve alt geçitler tasarlanmaktadır. Fakat bu yapılardan üst ve alt
geçitler yüksek maliyetli olduğu için çoğunlukla yaya yolları tercih edilmektedir. Yaya yollarının bir kısmı
kavşak kesimlerine denk geldiği için trafik işaretleri ile yaya güvenliği sağlanabilmektedir. Diğer yaya
yollarında öncelik yayalara ait olmasına rağmen sürücülerin bu duruma uymaması söz konusu
olabilmektedir. Bununla birlikte yayaların da yaya yolunu kullanmaması çeşitli problemler
doğurabilmektedir. Yapılan bu çalışmada aylara göre sürücülerin yayalara yol vermeme durumları ve
yazılan trafik cezaları arasındaki ilişki bir yapay zekâ algoritması olan çok katmanlı algılayıcı ile
incelenmiştir. Algoritma %81.8 doğruluk ile çalışmıştır. Çalışma sonucunda trafikte yapılan denetimler ve
trafik cezalarının sürücülerin yayalara yol verme durumu üzerinde kısa süre içerisinde geçici etkisi olduğu
görülürken uzun vadede önemli bir etkisi olmadığı ortaya konmuştur. Kalıcı çözümler sağlanması için
denetimlerin sıklığının artırılması, insanların bilinçlendirilmesinin sağlanması ve daha caydırıcı
yaptırımların uygulanması gerektiği fikri ortaya çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler – Yaya güvenliği, yapay zekâ, çok katmanlı algılayıcı, trafik cezaları, trafik kazaları
I. GİRİŞ cazibeli hale getirilmesi trafiği ciddi ölçüde

Dünya üzerinde karayolları üzerinde ölen rahatlatmaktadır. Toplu taşımayı tercih eden
insanların 1/5’inden fazlasını yayalar bireyler durak noktalarına yürüyerek vardıkları için
oluşturmaktadır. Yaya ölümleri ve yaralanmaları toplu taşımanın tercih edilmesi yürüyüşe de teşvik
genellikle önlenebilir olup bu konuda kanıtlanmış etmektedir. Bununla birlikte kentlerdeki yürüyüş
müdahaleler mevcuttur. Fakat birçok bölgede yaya imkânlarının geliştirilmesi yürünebilir şehirler
güvenliği gerekli önemi görmemektedir. Yayaları meydana getirmektedir.
korumak ve güvenli yürüyüşü geliştirmeye yönelik Yürünebilir kentlerin en önemli avantajlarından
başarılı müdahaleler yaralanma ve can kayıplarının birisi yayalar için özel alanlar oluşturmasıdır.
önüne geçebilir. Yaya güvenliği önlemleri; şehrin Yayalar trafiğin savunmasız kullanıcıları oldukları
yenilenmesine, yerel ekonomik büyümeye, sosyal için kaza anında darbeye direk maruz
uyuma, yüksek hava kalitesine ve trafik kalmaktadırlar. Bu sebeple ölüm veya ciddi
gürültüsünün zararlı etkilerinin azaltılmasına katkı yaralanmalara sıkça rastlanılabilmektedir.
sağlamaktadır. Yaralanmaların ciddiyeti, şu faktörlere göre
Birçok gelişmiş ülke, bireyleri yürüyüşe teşvik değişiklik göstermektedir:
eden çalışmalar yapmaktadır. Bireysel araç ● Arabanın darbe hızı
kullanımının azaltılması ve toplu taşımanın daha ● Araç türü
● Aracın sağlamlığı ve şekli
144
Kuşkapan vd., Trafik Cezalarının Yaya Güvenliğine Etkisinin Yapay Zekâ Algoritması ile İncelenmesi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
● Ön tarafın yapısı (tampon yüksekliği, kafa 200

181
yüksekliği ve uzunluğu vb.)
180
● Yayanın yaşı ve boyu
● Öndeki araca göre yayanın ayakta durma 160
pozisyonu [1]. 140
Kaza sonucu oluşan yaralanmalar kalıcı
sakatlıklara sebep olabilmektedir. Bu nedenle 120
101
oluşabilecek kazaların önüne geçebilmek tüm 100
insanlık adına önemli fayda sağlayacaktır. Yaya 75
80 64
yollarında yapılan denetimler ve birtakım ceza
uygulamaları sürücülerin daha hassas davranmasına 60 44 41
38
neden olabilmektedir. Fakat bu denetimlerin 40 24 22 24 28
sürücülerde olumlu etki bırakması önemlidir. 18 18 14 12 17 20
20 10
Yapılan bu çalışmada Türkiye’nin Erzurum ilinde 0
5 2
son 22 ayda yapılan trafik denetimleri ve yayalara 0
yol vermeme istatistikleri incelenmiştir. Her bir ay
için trafik cezalarının o aydaki yayalara yol
vermeme durumu bir yapay zekâ algoritması olan
çok katmanlı algılayıcı algoritması ile incelenmiştir.
Algoritma ile oluşturulan sınıfların performans hata Şekil 1. Sürücülerin yayalara yol vermeme sayıları
ölçekleri analizi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara
göre trafikteki denetim ve ceza uygulamalarının,
sürücülerin yayalara yol verme üzerindeki etkileri 2020-2021 CEZA İSTATİSTİK
yorumlanmıştır. TABLOSU
II. MATERYAL VE YÖNTEM İL GENELİ
A. Çalışma Alanı 7.000
Çalışma alanı olarak belirlenen Erzurum ili,
Türkiye’nin kuzeydoğusunda yer almaktadır. 6.000 5.943
Yaklaşık 750 bin nüfusa sahip kentte kayıtlı motorlu 5.357
taşıt sayısı ise yaklaşık 124 bindir [2]. Kentte iki 5.000 5104
adet üniversite bulunmakla birlikte bölgenin önemli 4.537 4.422
kamu binaları ve özel işletmeleri yer aldığı için yaya 4.000
hareketliliği fazladır. Kent bulunduğu alanda 3.651 3.537 3.450
3.851
3.232
önemli bir geçiş noktası olduğu için kentsel ve kırsal 3.069 3.063 3.105
3.000
yollar gelişmiştir. Kent içi ulaşımda herhangi bir 2.666 2.7932.781
raylı sistem yapısı yer almamaktadır. Kent içi 2.265 2.323 2.383
2.468
2.783
2.069
karayolu ulaşımı ise otomobil, minibüs ve otobüsler 2.000
ile sağlanmaktadır.
Erzurum İl Emniyet Müdürlüğü tarafından her ay 1.000
belirli istatistiksel veriler kayıt altına alınmaktadır.
Bu veriler sayesinde trafik ile ilgili birçok durum 0
yorumlanabilmekte ve çeşitli çalışmalar
yapılabilmektedir. Şekil 1’de verilen grafikte son 22
aya ait çeşitli zamanlarda yapılan denetimlerde
sürücülerin yayalara yol vermeme sayıları yer
almaktadır [3]. Şekil 2’de ise yine aylara göre
Şekil 2. Yazılan trafik ceza sayıları
yapılan denetimler sonucu sürücülere yazılan trafik
ceza sayıları yer almaktadır.
Şekil 1 incelendiğinde bir ayda genellikte 0 ile
100 değeri arasında yayalara yol vermeme
145
durumuna rastlanmıştır. Buna karşın 2020 yılının ilk

iki ayında bu değerin üzerine çıkılmıştır. Daha sonra
zamanla düşük seviyelere gelmiş olsa da son aylarda
yayalara yol vermeme sayılarında artış görülmüştür.
Şekil 2 incelendiğinde ise trafik ceza sayılarında
dalgalanmalar görülmektedir. Grafiksel olarak bazı
aylarda doğru orantı varken bazı aylarda ise ters
orantı vardır. Bu ilişkinin incelenmesi için yapay
zekâ tercih edilmiştir.
B. Yapay Zekâ
Genel bir ifadeyle yapay zekâ, görevleri yerine
getirmek için insan zekâsını taklit eden ve Şekil 3. Çok katmanlı algılayıcı için öğrenme yapısı
topladıkları bilgilere göre yinelemeli olarak Algılayıcı ile sınıflandırma genel olarak 1
kendilerini iyileştirebilen sistemler veya makineler numaralı denklemdeki formülasyon ile temsil
anlamına gelir. Yapay zekâ, herhangi bir özel biçim edilmektedir. Burada ω ağırlıkların vektörünü, x
veya işlevden ziyade süper güçlendirilmiş düşünce girdilerin vektörünü, b sapmaları ve φ doğrusal
ve veri analizi yeteneği ve süreciyle ilgilidir. Yapay olmayan aktivasyon fonksiyonunu ifade etmektedir
zekânın amacı insanların yerini almak değildir. [7].
Amaç insan yeteneklerini belirgin şekilde
geliştirmek ve bunlara katkıda bulunmaktır. Bu 𝑦 = 𝜑 (∑𝑛𝑖=1 𝜔𝑖 𝑥𝑖 + 𝑏) = 𝜑(𝑤 𝑇 𝑥 + 𝑏) (1)
nedenle oldukça değerli bir ticari varlıktır [4].
Yapay zekânın önemli bir amacı da insanlarda
bulunan beş duyuyu makinelerin de yapmasını III. BULGULAR
sağlamaktır. Günümüzde makineler bilgisayarlı Çalışmada yapılan trafik denetimlerinin yayalara
görme sayesinde görme duyusunu, ses tanıma yol verme konusunda sürücüleri hangi yönde
sayesinde duyma duyusunu kazanmışlardır. etkilediği araştırılmak istenmiştir. Bu amaçla aylara
Yapay zekâ derin öğrenme ve makine öğrenmesi göre sürücülerin yayalara yol vermeme durumunun
kavramlarını içerisinde barındırmaktadır. Bu o ay içerisindeki yazılan trafik cezaları
kavramlar sahip oldukları algoritmalar sayesinde oranlanmıştır. Bu oranlara göre beş farklı sınıf
verilerin yüksek başarı ile analiz edilmesini oluşturulmuştur. Bu sınıflar içerisinde yüksek ve
sağlamaktadır. Bu algoritmalardan birisi ise çok çok yüksek durumu trafik denetlemeleri olduğu
katmanlı algılayıcı algoritmasıdır. halde sürücülerin yayalara yol vermediği ayları
Yapay sinir ağlarının bir modelini oluşturan çok ifade etmektedir. Düşük ve çok düşük durumu ise
katmanlı algılayıcılar, denetimli bir öğrenme yapılan denetimlerin sürücülerin yayalara yol verme
algoritmasıdır. Ağ bir giriş katmanı, bir gizli katman sayılarını artırdığını ifade etmektedir. Her bir sınıf
ve bir çıkış katmanı olmak üzere en az üç düğüm için belirlenen oranlar aşağıdaki Tablo 1’de
katmanından oluşur. Özellikle sınıflandırma ve gösterilmektedir.
genelleme yapma durumlarında etkin şekilde
çalışmaktadır. Delta öğrenme kuralı olarak da Tablo 1. Yayalar için belirlenen risk sınıfları
adlandırılan bu ağın öğrenebilmesi için örnek giriş Renk Risk Sınıfı Aralık
ve çıkışlardan oluşan eğitim seti şarttır [5],[6]. Şekil Çok düşük 0<0.00279
3’te çok katmanlı algılayıcının öğrenme yapısı Düşük 0.00279-0.00745
aşamaları gösterilmektedir. Orta 0.00745-0.01098
Yüksek 0.01098-0.01252
Çok yüksek >0.01252
Oluşturulan bu beş sınıf içerisinde yüksek ve çok

yüksek durumu; trafik denetlemeleri olduğu halde
sürücülerin yayalara yol vermediği ayları ifade
etmektedir. Düşük ve çok düşük durumu ise yapılan
146
denetimlerin sürücülerin yayalara yol verme mevcut veri kümesine göre elde ettiği doğruluk ve
sayılarını artırdığını ifade etmektedir. Yapılan hata değerleri Şekil 4 ve 5’te yer almaktadır.
sınıflandırma için her bir aydaki risk durumu
belirlenmiştir. Bu renklendirmede koyu mavi renkte
Roc area F-measure Recall Precision
olan aylarda risk durumunun yüksek olduğu
görülmektedir. Veriler neticesinde ayların
bulunmuş olduğu sınıflar ve çok katmanlı algılayıcı Precision 0,812
ile tahmin edildiği sınıflar aşağıdaki Tablo 2’de
gösterilmektedir. Recall 0,806
Tablo 2. Aylara göre gerçek ve tahmin edilen sınıflar

Aylar Gerçek Tahmin F-measure 0,796
2020-Ocak
Roc area 0,912
2020-Şubat
2020-Mart 0,7 0,75 0,8 0,85 0,9 0,95
2020-Nisan Şekil 4. Algoritmanın doğruluk değerleri
2020-Mayıs
2020-Haziran MAE RMSE Kappa
2020-Temmuz
Kappa 0,675
2020-Ağustos
2020-Eylül
RMSE 0,293
2020-Ekim
2020-Kasım
MAE 0,187
2020-Aralık
2021-Ocak 0 0,2 0,4 0,6 0,8
2021-Şubat Şekil 5. Algoritmanın hata değerleri
2021-Mart IV. TARTIŞMA
2021-Nisan Çok katmanlı algılayıcının performans değerleri

incelendiğinde mevcut veri kümesinde başarılı
2021-Mayıs performans sergilediği görülmektedir. Hata
2021-Haziran
değerleri olan MAE ve RMSE ise düşük çıkmıştır.
Bu algoritma benzer veri kümelerinin
2021-Temmuz sınıflandırılmasında tercih edilmesi önerilmektedir.
Bu duruma ilaveten veri kümesi incelendiğinde
2021-Ağustos
yapılan trafik denetimlerinin ve trafik cezalarının
2021-Eylül sürücülerin davranışı üzerindeki etkisinin düşük
olduğu tespit edilmiştir. Trafik denetimlerinin ve
2021-Ekim trafik cezalarının artmış olduğu birçok ayda
yayalara yol vermeme durumunda önemli bir
Bu tabloya göre çok katmanlı algılayıcı toplam 22 azalma görülmemiştir. Buna göre yapılan trafik
aydaki risk durumunun 18 tanesini doğru tahmin denetimlerinin anlık ve geçici çözümler olduğu
etmiştir. Çok katmanlı algılayıcı algoritmasının ortaya konmuştur. Kalıcı çözümler olması için
insanların bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Bunun
147
için de politika yapıcılar ilkokul döneminden [6] E. Kuşkapan, and M. Y. Çodur, “Performance analysis of
itibaren insanların trafik konusunda bilinçlenip daha multilayer perceptron, regression and nearest neighbor
algorithms in classification of traffic accidents,” Journal
hoşgörülü davranış sergilemeleri hususunda verilen of Polytechnic, vol. 25, pp. 1-10, 2021.
eğitimlere ağırlık göstermesi faydalı olacaktır. [7] J. Tang, C. Deng, and G. B. Huang, “Extreme learning
machine for multilayer perceptron,” IEEE transactions
V. SONUÇLAR on neural networks and learning systems, vol. 27, pp.
Yapılan bu çalışmada trafik cezalarının, 809-821, 2015.
sürücülerin yayalara yol verme davranışı üzerindeki
etkileri incelenmiştir. Erzurum ilinde son 22 ayda
yazılan trafik cezaları ve sürücülerin yayalara yol
vermeme sayıları kullanılmıştır. Bu iki verinin
birbirine oranı ile beş farklı sınıftan oluşan risk
durumları oluşturulmuştur. Daha sonra bu
sınıflandırma bir yapay zekâ algoritması olan çok
katmanlı algılayıcı ile yapılan sınıflandırma ile
karşılaştırılmıştır. Algoritmanın performans değeri
ve hata ölçekleri başarılı sonuçlar ortaya koymuştur.
Bu durum da benzer veri kümelerinin sınıflandırma
işlemlerinde yapay zekâ algoritmalarının
kullanılabilirliğini ortaya koymuştur. Öte yandan
trafikte yapılan denetimlerin ve trafik cezalarının
sürücü davranışını çok etkilemediği ortaya
konmuştur. Trafik cezaları ve denetimler artmış olsa
bile sürücülerin yayalara yol vermeme alışkanlığı
devam etmiştir. Bu sorunun önüne geçilebilmesi
için insanların bilinçlendirilmesi önemlidir.
Özellikle ilkokul döneminden başlamak kaydı ile
insanlara trafikte daha hoşgörülü olması ve bilinçli
davranılması öğretilmesi faydalı olacaktır. Bu
durum ise politika yapıcıların eğitim sisteminde
güncelleme yapabilmesi ile doğrudan ilişkilidir.
Bununla birlikte ceza uygulamalarının daha
caydırıcı olmasının da insanların cezalardan
kaçınmasına sebep olduğu bilinmektedir.
KAYNAKLAR
[1] J. Yang, “Review of injury biomechanics in car-

pedestrian collisions,” International journal of vehicle
safety, vol. 1, pp. 100-117, 2005.
[2] (2022) Turkish Statistical Institute. [Online]. Available:
https://www.tuik.gov.tr/Home/Index.
[3] (2022) Erzurum Police Department. [Online]. Available:
https://www.erzurum.pol.tr/
[4] S. Sundaresan, K. S. Kumar, R Nishanth, Y. H.
Robinson, and A. J. Kumar, “Artificial intelligence and
machine learning approaches for smart transportation in
smart cities using blockchain architecture,” In
Blockchain for Smart Cities, pp. 35-56, 2021.
[5] E. Kuşkapan, and M. Y. Çodur, “Examination of Aircraft
Accidents That Occurred in the Last 20 Years in the
World,” Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji
Dergisi,vol. 9, pp. 174-188, 2021.
148
Modeling and Simulation of Heating Circuit

Osman Ülkir1*
1*
Department of Electric and Energy / Technical Sciences Vocational School, Mus Alparslan University, Turkey
*
(o.ulkir@alparslan.edu.tr)
Abstract – This study it is aimed to model and simulate a heating circuit device. Electrical heat generation,
heat transfer, mechanical stresses, and displacements of this device were investigated. The simulations of
the developed heater model were made with the COMSOL Multiphysics program. The model consists of a
fluid liquid layer, a resistive layer, and a glass plate. The glass plate here acts as a conductive separator.
The device consists of a Nichrome resistive layer on a silica glass plate. It has an aluminum contact surface
on both ends to which tension is applied. While the circuit is in use, the accumulated side of the glass plate
is in contact with the surrounding air, and the back side is in contact with the heated fluid. During operation,
the resistive layer generates heat. An electrical voltage of 12 V is applied to the pads. This effect is achieved
by setting the voltage on one side of the first pad to 12 V and the voltage on one side of the other pad to 0
V. As a result of the simulation studies, the total amount of heat produced was found to be approximately
15.7 W, the highest temperature approximately 405 K, and the highest equivalent stress approximately 12
MPa.
Keywords – Heating circuit, COMSOL, voltage, thermal expansion, mechanical stress.
I. INTRODUCTION Heating or thermal systems are preferred in

Global studies have always focused on energy industrial applications as well as real-life
saving and environmental protection issues. This applications [4], [5]. As can be understood from
interest has attracted more and more attention in recent studies, it represents a popular research area
recent years. By burning fossil materials, such as [6]. The Volterra-Fredholm integrals equation
coal and oil, is inevitable to produce pollutants that method has been proposed for the solution of some
will cause environmental pollution, such as current thermal engineering problems such as radiative heat
heating methods, sulfur dioxide, and solid waste [1]. transfer and heat conduction [7]. In addition, models
Therefore, the electric heating approach has led to with internal delays are proposed for applicable
intensive research due to higher energy savings and pipelines and central heating systems. Such models
environmental protection. are highly complex and efficiency-distributed
Indispensable electric heating devices effectively parameter models that are almost unusable for a
reduce environmental pollution by converting controller design [8].
electrical energy into heat and support the Currently, small heating circuits are used in many
sustainable development of a low-carbon society applications [9]-[11]. One of them is that they heat
[2]. With the development of electric heating reactive liquids in production processes. The model
devices for efficient, safe, and portable, higher in Figure 1 shows a typical heating device. This
requirements have been put forward for the heating device consists of an electrically resistive layer
performance, stability, electric heating conversion placed on a glass plate. If a voltage is applied to this
efficiency, and service life of electric heating resistive structure, the layer causes Joule heating.
materials [3].
149
Ulkir, Modeling and Simulation of Heating Circuit, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Joule heating here refers to the conversion of During operation, the resistive layer generates
electrical energy into heat. heat. Electric currents from the AC/DC module
The electricity passing through this element model the electrically generated heat using the
encounters a strong resistance and causes any layered interface. A voltage of 12 V was applied to
element to heat up. The properties of the layer used the aluminum pads in the heater circuit.
in the heating circuit determine the amount of heat
produced in the heating circuit. In heater circuits,
overheating should be avoided due to the risk of
self-ignition of the reactive liquid flow. [12].
This study investigates electrical heat generation,
heat transfer, mechanical stresses, and
displacements of a heating circuit device. The
device consists of a Nichrome resistive layer on a
silica glass plate. The voltage value is applied to the
heater circuit using aluminum pads. The model is
developed using the heat transfer interface, AC/DC
module, and structural mechanics module. The
simulations of the developed heater model were Figure 3. 3D view of the designed heating circuit.
made with the COMSOL Multiphysics program. Two pads are used to apply voltage in the heater
circuit. A positive voltage of 12V was applied to one
of them, while a voltage of 0V was applied to the
other. In this way, the operation of the heater will be
ensured. The heat transfer interface was used in the
COMSOL program to model the heat transfer that
will occur during the analysis. The rate of heat per
unit area produced in the layer is measured in W/m2.
Figure 1. Geometry of a heating device. In the case of stable operation of the heating circuit,
the heat generated in the Nichrome layer is
II.MATERIALS AND METHOD distributed to the air and the silica glass layer. The
The device comprises an 80 cm and 100 cm wide glass layer here also needs to be cooled. For this,
snake-like Nichrome resistive layer on a glass plate. either air or external process fluid is used. In the
It has an aluminum contact surface measuring 15 literature, heat transfer coefficients are modeled as
mm by 15 mm at both ends. When the circuit is in heat flows to the environment using the symbol 'h.'
use, the accumulated side of the silica glass sheet is For heat transfer to air, h = 5 W/(m2·K) is taken. On
in contact with the surrounding air and the back side the reverse side of the glass plate, h = 20 W/(m2·K)
with the heated fluid. It is assumed that the edges represents the convective heat transfer.
and sides of the glass plate are thermally insulated. As a final step, mechanical analyzes of the heater
circuit will be made, and thermal expansions will be
calculated. The silica glass plate and the Nichrome
layer use different interfaces for this calculation.
The stresses should be set to zero at 293 K. The
boundary conditions of the Solid Mechanics
interface are determined by fixing a corner
concerning x-, y-, and z-displacements and rotation.
The properties of the materials used in this study are
given in Table 1.
Table 1. Material properties used in the heating circuit.
E α k ρ
Material v
[GPa] [1/K] [W/m.K] [kg/m3]
Figure 2. 2D view of the designed heating circuit.

150
Aluminum 69 0.33 25e-6 230 2700

Nichrome 213 0.33 10e-6 15 9000
Silica Glass 73 0.17 5.5e-7 1.38 2203
III. RESULTS
Simulation studies were carried out on the model
created in Chapter 2. Simulation studies were
carried out using the COMSOL Multiphysics
program. During the analyses, a voltage of 12V was
applied to the heater. The results obtained from the Figure 5. Temperature distribution of heating circuit.
studies are presented in this section.
The voltage distribution in the heater circuit as a Thermal stresses have emerged due to the
result of the applied voltage is given in the graph in temperature increase in the heater circuit and the
Figure 4. The highest heating power occurred at the different thermal expansion values of the materials
inner corners of the curves due to the higher current used. Thus, mechanical stresses arise in the heater
density at these points. The total generated heat circuit structure and the glass plate. The stress
calculated by the integration is approximately 15.7 distribution and displacements occurring in the
W. circuit as a result of the simulation study are shown
in Figure 6.
Figure 4. Voltage distribution as a result of applied voltage.

Figure 6. Thermally induced stress values.
The temperature distributions occurring in the
As seen in Figure 6, the maximum stress value was
heating circuit are shown in Figure 5. The highest
measured as 12 MPa. As expected, this value
temperature was measured at approximately 405K.
appears in the inner regions of the heater circuit. The
As expected, this temperature value appeared in the
yield stress for high-quality glass is about 270 MPa.
middle part of the circuit layer. Since the plate is
For Nichrome, the circuit's resistance layer, this
fragile, it can be seen that the temperature
value is 380 MPa. The results show that the parts
differences between the fluid side of the glass plate
remain structurally sound for heating power loads.
and the circuit side are pretty slight. During the
The voltages between the resistor layer and the glass
COMSOL program analysis, the fluid's integral heat
plate must also be considered. Let us assume that the
flux was calculated as approximately 9.5 W using
surface yield voltage value in the interface of the
boundary conditions. This is a favorable design
COMSOL program is 70 MPa, which is a value
situation, although the thermal resistance of the
lower than the yield stress of the materials in the
silica glass plate may cause some losses.
circuit. The resistive layer is separated from the
glass if the equivalent stress rises above this value.
After separation, heat transfer is locally inhibited,
which can cause the resistive layer to overheat and,
eventually, the device to malfunction. Figure 7
shows the equivalent stress distribution in the device
and the resulting deformations in 2D.
151
[5] O. Lucía, P. Maussion, E. J. Dede, and J. M. Burdío,

“Induction heating technology and its applications: past
developments, current technology, and future
challenges,” IEEE Transactions on Industrial
Electronics, vol. 61, pp. 2509-2520, 2013.
[6] K. Maleknejad, H. Almasieh, and M. Roodaki,
“Triangular functions (TF) method for the solution of
nonlinear Volterra–Frdholm integral equations,”
Communications in Nonlinear Science and Numerical
Simulation, vol. 15, pp. 3293-3298, 2010.
[7] S. Yousefi, and M. Razzaghi, “Legendre wavelets
method for the nonlinear Volterra–Fredholm integral
equations,” Mathematics and Computers in Simulation,
Figure 7. The thermally induced stress values in 2D. vol. 70, pp. 1-8, 2015.
[8] C. J. Cottee, and S. R.Duncan, “Design of matching
circuit controllers for radio-frequency heating,” IEEE
Transactions on Control Systems Technology, vol. 11,
IV. CONCLUSION pp. 91-100, 2003.
In this study, modeling and simulation of a heating [9] N. Li, G. Link, M. Engler, and J. Jelonnek, “Small-Size
circuit device are carried out. The device consists of Coaxial Resonant Applicator for Microwave Heating
a Nichrome resistive layer 80 cm and 100 cm wide Assisted Additive Manufacturing,” IEEE Transactions
on Microwave Theory and Techniques, vol. 69, pp. 4631-
placed on a silica glass plate. Electrical heat 4638, 2021.
generation, heat transfer, mechanical stresses, and [10] X. Liu, K. Yu, H. Zhang, X. Zhang, H. Zhang, J. Zhang,
displacements of this device were investigated. The and J. Jiang, “A portable electromagnetic heating-
simulations of the developed heater model were microplasma atomic emission spectrometry for direct
made with the COMSOL Multiphysics program. determination of heavy metals in soil,” Talanta, vol. 219,
pp. 10-25, 2020.
During the simulation studies, a voltage of 12V was [11] S. Longo, V. Palomba, M. Beccali, M. Cellura, and S.
applied to the aluminum pads of the heater. As a Vasta, “Energy balance and life cycle assessment of
result, the total generated heat was measured at small size residential solar heating and cooling systems
approximately 15.7 W. The highest temperature was equipped with adsorption chillers,” Solar Energy, vol.
about 405 K and appeared in the middle part of the 158, pp. 543-558, 2017.
[12] A. Hamdan, and M. S. Cha, “Ignition modes of
circuit layer. In addition, the highest equivalent nanosecond discharge with bubbles in distilled water,”
stress was measured as approximately 12 MPa. In Journal of Physics D: Applied Physics, vol. 48, pp. 45-
the following study, the performance of the heater 58, 2015.
circuit will be observed using different conductive
materials. Thus, the optimum resistance layer will
be determined.
REFERENCES
[1] D. Olsthoorn, F. Haghighat, and P. A. Mirzaei,

“Integration of storage and renewable energy into district
heating systems: A review of modelling and
optimization,” Solar Energy, vol. 136, pp. 49-64, 2016.
[2] A. Kumar, K. Kumar, N. Kaushik, S. Sharma, and S.
Mishra, “Renewable energy in India: current status and
future potentials,” Renewable and Sustainable Energy
Reviews, vol. 14, pp. 2434-2442, 2010.
[3] R. Sangi, M. Baranski, J. Oltmanns, R. Streblow, and D.
Müller, “Modeling and simulation of the heating circuit
of a multi-functional building,” Energy and Buildings,
vol. 110, pp. 13-22, 2016.
[4] P. Vishnuram, G. Ramachandiran, S. Ramasamy, and S.
Dayalan, “A comprehensive overview of power
converter topologies for induction heating applications,”
International Transactions on Electrical Energy
Systems, vol. 30, pp. 12-28, 2020.
152
Performance Characterization of Graphene Nanoplatelets in Lead-Acid

Batteries
Tallat Masood*, Muhammad Ali Nasir 2, Azhar Hussain 3, Muhammad Ramzan Abdul Karim 4
1
Department of Mechanical Engineering, University of Engineering & Technology, Pakistan
2
3
4
Material Science and Chemical Engineering Department, Ghulam Ishaq Khan Institute of Engineering
Sciences & Technology, Topi 23640, Khyber Pakhtunkhwa, Pakistan
*
(tallat031@yahoo.com) Email of the corresponding author
Abstract – The effect of graphene nanoplatelets as an additive to the negative active material of valve
regulated lead-acid battery was investigated. In this research work, graphene nanoplatelets (GNPs) with
different concentrations (0.0%, 0.1% and 0.2%) have been incorporated as an additive in negative active
material (NAM). The procedure of making the samples was kept the same as used in standard LABs. The
electrochemical behavior of LAB negative electrode has been investigated through cyclic voltammetry
(CV) test. The test results show that specific capacitance was improved up to 6.9% measured by CV. Thus,
this work shows that the addition of GNPs to lead-acid battery negative electrode is an effective retarder
of irreversible sulfation process.
Keywords – Lead-acid battery, Graphene Nanoplatelets, Negative active material, Sulfation
I. INTRODUCTION Efforts have been made to counter the most

Technological demands of Hybrid Electrical promising sulfation drawback in LABs by the
Vehicles, renewable systems and electrical storage addition of carbonaceous materials to the active
systems are growing day by day due to the materials due to their wonderful properties such as
increasing cost of gasoline fuel. Batteries are the key large specific surface area, high conductivity and
component in all types of energy storage devices. excellent flexibility. Many researchers have studied
Amongst all battery types lead acid battery is most and observed that adding a certain amount of carbon
commonly used secondary source of energy due to materials (activated carbon[10], [14], [15]carbon
its low cost [1], [2] 99% effective recycling [3], black [14]–[17] graphite [10], [16]–[19] or carbon
abundance of raw material [4], relatively safety [5], nanotubes [20]–[22] to the negative active material
[6] , low temperature performance [7] and high (NAM) of the batteries can part in improving the
specific power [8]. One of the major limitations of charge acceptance, high current discharge
LABs is limited cycle life due to the sulfation [9], performance, cycle life and low temperature
[10] in negative plates. This is caused by the performance. Depending upon the specific surface
irreversible formation of non-conductive lead area and the type of material, Carbon materials have
sulfate (PbSO4) crystals [11] that gradually the ability to significantly enhance the cycle life of
decreases the amount of usable active materials. batteries by hindering the sulfation phenomenon in
Likewise sulfation, the other issues that reduces the negative plates [23].
cycle life and capacity of LAB are poor charge In this work, we reported that GNPs as a negative
acceptance [12], grid corrosion and active material additive can significantly enhance the performance
shedding [13]. of selected battery as specific capacitance improved
153
Masood et al., Performance Characterization of Graphene Nanoplatelets in Lead-Acid Batteries, ICEANS 2022, Konya, Turkey
up to 6.9% during the study. This shows that the Figures and Tables
capacity and cycle life of VRLA are also be .
enhanced.
This selected battery for study is 12V-7AH VRLA
Battery, consisting of seven plates. VRLA batteries
have the better capability to work at low temperature
at a very economical rate. These are used as the
economically viable power batteries for e-bikes,
cable television, communication systems, electric
power systems, security systems, UPS systems,
control systems, medical equipment, emergency
power systems, power plants.
A. Reagents and Chemicals
GNPs having thickness 2-10nm were purchased Fig. 1 CV curve at 150mV/s Scan rate
from ACS Material LLC and sulphuric acid of
DAEJUNG was used. Sulphuric acid was diluted SPECIFIC CAPACITANCE OF CONVENTIONAL NAM
into two specific gravities 1.40 and 1.31 with de- Scan rate (mV/s) Absolute Area Mass (g) Specific capcitance (F/g)
100 0.459 0.017 81.4
ionized water. Remaining all the materials i.e.,
110 0.472 0.017 78.9
lead oxide, short fibers, barium sulfate, lignin, 150 0.576 0.017 70.6
Red Lead, carbon black (CB), absorptive glass
Table 1. Specific Capacitance of conventional NAM
matte (AGM) separators, negative grids, positive
grids, negative plates and positive plates were
provided by Pakistan Accumulators (Pvt) Ltd SPECIFIC CAPACITANCE OF NAM WITH 0.1% GNPS
Scan rate (mV/s) Absolute Area Mass (g) Specific capcitance (F/g)
(PAL) for research purpose. 100 0.462 0.017 85.4
110 0.495 0.017 82.8
B. Preparation of Negative Plates 150 0.6 0.017 73.6
The negative plates were composed of lead oxide Table 2. Specific Capacitance of NAM with 0.1%wt GNPs
powders (the degree of oxidation was 76%),
short fibers, barium sulfate, humic acids, H2SO4 SPECIFIC CAPACITANCE OF NAM WITH 0.2% GNPS
(1.38 g cm-3), lignin, deionized (DI) water, and Scan rate (mV/s) Absolute Area Mass (g) Specific capcitance (F/g)
100 0.464 0.017 85.4
GNPs. The contents of barium sulfate, humic 110 0.498 0.017 83.3
acids, lignin, short fibers, H2SO4 (1.4 g cm-3), 150 0.615 0.017 75.45
and DI water were 0.8, 0.2, 0.2, 0.1, 0.86, and
10.7 wt% (versus lead oxide powders), Table 3. Specific Capacitance of NAM with 0.2%wt GNPs
respectively. The addition amount of GNs was 0,
0.1 and 0.2 wt% respectively. The preparation of III. RESULTS
negative plates was as follows: firstly, the dry Results of the electrochemical analysis have been
mixing of powders i.e, GNPs, lead oxide demonstrated in Figures and Tables column. There
powders and other negative additives such as is significantly increase in specific capacitance in
barium sulfate, humic acids, lignin, and short Fig. 1.
fibers, were mixed and stirred for 30 min, 17.2 g
IV. DISCUSSION
H2SO4 (1.40 g cm- 3) was added dropwise into
the mixture in 5 min; 17 g of lead paste was The CV curves of negative plates with different
applied on the Pb–Ca grid to prepare the negative concentrations of GNPs as shown in Fig. 1. Specific
plates ; finally, all the as prepared negative plates capacitance can be analysed by measuring the area
were cured at 50°C for 48 h with proper humidity under the curve. The area under curve with 0.2%wt
and dried at 60°C for 24 h. GNPs is the enhanced area among the three and
specific capacitance can be easily evaluated.
154
Masood et al., Performance Characterization of Graphene Nanoplatelets in Lead-Acid Batteries, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Pb is oxidized to Pb2+ simultaneously due to [8] R. Wagner, “High-power lead–acid batteries for
enhancement of electronic conductivity by different applications,” J. Power Sources, vol. 144, no. 2, pp.
494–504, 2005.
incorporating GNPS with Pb in negative plates. [9] L. T. Lam et al., “VRLA Ultra battery for high-rate
Thus the discharge process of NAM including the partial-state-of-charge operation,” J. Power Sources, vol. 174,
deposition of PbSO4 increased considerably than no. 1, pp. 16–29, 2007.
those without GNPs. [10] M. Fernández, J. Valenciano, F. Trinidad, and N.
Muñoz, “The use of activated carbon and graphite for the
V. CONCLUSION development of lead-acid batteries for hybrid vehicle
applications,” J. Power Sources, vol. 195, no. 14, pp. 4458–
GNPs were incorporated successfully for better 4469, Jul. 2010, doi: 10.1016/j.jpowsour.2009.12.131.
performance of electrodes. The amalgamation [11] R. Marom, B. Ziv, A. Banerjee, B. Cahana, S. Luski,
and D. Aurbach, “Enhanced performance of starter lighting
GNPs having large specific surface area, ignition type lead-acid batteries with carbon nanotubes as an
tremendous conductive properties and incredible additive to the active mass,” J. Power Sources, vol. 296, pp.
flexibility with Pb of the negative plates that helps 78–85, 2015.
in making fast moving electrons path during [12] D. Pavlov, Lead-acid batteries: science and
electrochemical deposition. The best result was technology. Elsevier, 2011.
[13] P. Ruetschi, “Aging mechanisms and service life of
found with 0.2 wt% in this experiment i.e., the lead–acid batteries,” J. Power Sources, vol. 127, no. 1–2, pp.
specific capacitance is improved upto 6.86%. The 33–44, 2004.
addition of GNPs in NAM is found to suppress the [14] D. Pavlov, P. Nikolov, and T. Rogachev, “Influence
growth of PbSO4 and inhibit the irreversible of carbons on the structure of the negative active material of
sulfation of NAM. lead-acid batteries and on battery performance,” J. Power
Sources, vol. 196, no. 11, pp. 5155–5167, 2011.
ACKNOWLEDGMENT [15] X. Zou et al., “Effects of carbon additives on the
performance of negative electrode of lead-carbon battery,”
Authors are thankful to the management of Electrochimica Acta, vol. 151, pp. 89–98, 2015.
Pakistan Accumulators (pvt) Ltd - Volta & Osaka [16] E. Ebner et al., “Carbon blacks for lead-acid batteries
Batteries for their constant support and in micro-hybrid applications–studied by transmission electron
encouragement. microscopy and Raman spectroscopy,” J. Power Sources, vol.
222, pp. 554–560, 2013.
REFERENCES [17] A. Jaiswal and S. C. Chalasani, “The role of carbon
in the negative plate of the lead–acid battery,” J. Energy
Storage, vol. 1, pp. 15–21, 2015.
[1] J. Garche, “Advanced battery systems—the end of the [18] P. Bača, K. Micka, P. Křivík, K. Tonar, and P. Tošer,
lead–acid battery?,” Phys. Chem. Chem. Phys., vol. 3, no. 3, “Study of the influence of carbon on the negative lead-acid
pp. 356–367, 2001. battery electrodes,” J. Power Sources, vol. 196, no. 8, pp.
[2] B. Zakeri and S. Syri, “Corrigendum to ‘Electrical 3988–3992, 2011.
energy storage systems: A comparative life cycle cost [19] L. Wang, H. Zhang, W. Zhang, G. Cao, H. Zhao, and
analysis’[Renew. Sustain. Energy Rev. 42 (2015) 569–596],” Y. Yang, “Enhancing cycle performance of lead-carbon
Renew. Sustain. Energy Rev., vol. 100, no. 53, pp. 1634–1635, battery anodes by lead-doped porous carbon composite and
2016. graphite additives,” Mater. Lett., vol. 206, pp. 113–116, 2017.
[3] “A green lead hydrometallurgical process based on a [20] N. Sugumaran, P. Everill, S. W. Swogger, and D. P.
hydrogen-lead oxide fuel cell | Nature Communications.” Dubey, “Lead acid battery performance and cycle life
https://www.nature.com/articles/ncomms3178 (accessed Aug. increased through addition of discrete carbon nanotubes to
01, 2022). both electrodes,” J. Power Sources, vol. 279, pp. 281–293,
[4] K.-C. Chan, “Electric vehicles: Likely consequences 2015.
of US and other nations programs and policies,” General [21] M. Saravanan, M. Ganesan, and S. Ambalavanan,
Accounting Office, Washington, DC (United States), 1994. “Enhanced electrochemical performance of a lead–acid battery
[5] V. L.-A. Batteries, “DAJ Rand, PT Moseley, J. by a surface modified negative grid with multiwall carbon
Garche, CD Parker.” Elsevier, 2004. nanotube coating,” RSC Adv., vol. 5, no. 33, pp. 26081–26091,
[6] K. McGregor, “Active-material additives for high- 2015.
rate lead/acid batteries: have there been any positive [22] A. Banerjee, B. Ziv, Y. Shilina, E. Levi, S. Luski, and
advances?,” J. Power Sources, vol. 59, no. 1–2, pp. 31–43, D. Aurbach, “Single-wall carbon nanotube doping in lead-acid
1996. batteries: a new horizon,” ACS Appl. Mater. Interfaces, vol. 9,
[7] “Electrochemical Power Sources: Primary and no. 4, pp. 3634–3643, 2017.
Secondary Batteries - Google Books.” (accessed Aug. 01,
2022).
155
Nonconvex Fractional Partial Hyperbolic Differential Inclusions with

Finite State-Dependent Delay
Mohamed Helal
Science and Technology Faculty, Mustapha Stambouli University of Mascara,
B.P. 763, 29000, Mascara, Algeria
Laboratory of Mathematics, Djillali Liabes University of Sidi Bel-Abbès,
B.P. 89, 22000, Sidi Bel-Abbès, Algeria.
Email of the corresponding author: hellalmohamed@yahoo.fr
Abstract –In this work we investigate the existence of solutions of initial value problem for partial
hyperbolic differential inclusions of fractional order involving Caputo fractional derivative with finite state-
dependent delay when the right hand side is nonconvex valued by using the fixed point theorem for
contraction multivalued maps due to Covitz and Nadler.
Keywords – Partial functional differential inclusion, left-sided mixed Riemann-Liouville integral, Caputo fractional-order
derivative, finite state-dependent delay, fixed point.
I. INTRODUCTION for many years. Often, it has been assumed that the
This work concerns the existence of solutions to delay is either a fixed constant or is given as an
fractional order initial value problems. integral in which case it is called a distributed
delay; see for instance the books by Hale and
It is well known that differential equations and Verduyn Lunel, Hino, Wu and the papers.
inclusions of fractional order play a very important
role in describing some real world problems. For In this work, we present existence result for the
example some problems in physics, mechanics, problems. Our main result for these problems is
viscoelasticity, electrochemistry, control, porous based on the fixed point theorem for contraction
media, electromagnetic, etc. multivalued maps given by Covitz and Nadler
The theory of differential equations and
inclusions of fractional order has recently received
ACKNOWLEDGMENT
a lot of attention and now constitutes a significant
branch of nonlinear analysis. Numerous research The author is grateful to the referees for
papers and monographs have appeared devoted to
fractional differential equations and inclusions, for their helpful remarks and suggestions.
example see the monographs of Kilbas, Helal
REFERENCES
Lakshmikantham and the papers by Agarwal,
Belarbi, Benchohra and the references therein.
[1] M. Benchohra and M. Hellal, A global uniqueness result
Differential delay equations and inclusions, or for fractional partial hyperbolic differential equations
functional differential equations and inclusions, with state-dependent delay, Annales Polonici
have been used in modeling scientific phenomena Mathemaici. 110.3 (2014), 259-281
156
Mohamed Helal, Nonconvex Fractional Partial Hyperbolic Differential Inclusions with Finite State-Dependent Delay, ICEANS 2022,
Konya, Turkey
[2] H. Covitz and S. B. Nadler Jr., Multivalued contraction

mappings in generalized metric spaces, Israel J. Math. 8
(1970), 5-11.
[3] M. Helal, Fractional Partial Hyperbolic Differentia
Inclusions with State-Dependent Delay, Fractional
Calculus and Applications, 10(1) (2019), 179-196..
[4] D. Henry, Geometric Theory of Semilinear Parabolic
Partial Differential Equations, Springer-Verlag, Berlin-
New York, 1989.
[5] A. N. Vityuk and A. V. Golushkov, Existence of
solutions of systems of partial differential equations of
fractional order, Nonlinear Oscil. 7 (3) (2004), 318-325.
157
Optimal Sizing and Siting of Multi-DG Units in Distribution Network

considering multiple Objectives using GNDO Algorithm
Muhammad Waqar Arshad*, Dr. Tahir Mahmood 2
1
Electrical Engineering Department, University of Engineering and Technology, Taxila, Pakistan
2
Electrical Engineering Department, University of Engineering and Technology, Taxila, Pakistan
*
waqar.arshad2@students.uettaxila.edu.pk
Abstract – Distribution networks have been receiving a lot of attention because of the increasing load
demand. It is essential to integrate DGs into the distribution system to reduce active power losses and
voltage drops. The placement of DG is only feasible if the operational and investment costs overcome the
energy losses. The proposed research explores the optimal site and size for multi-DGs in distribution
network which helped to reduce power losses and voltage drop. The Generalized normal distribution
optimization technique (GNDO) is proposed to resolve the multiple existing problems. For this, standard
algorithms are used to test the suggested GNDO algorithm's performance. The load flow analysis on
MATPOWER is performed using the IEEE 33-bus system. Along this, results are also compared using the
results of different proposed algorithms.
Keywords – Distributed Generators (DGs), Distribution Network (DN), Generalized Normal Distribution optimization
(GNDO), Power Losses (Ploss), Voltage Drop (VD)
I. INTRODUCTION Power losses are minimized by using a genetic

IEEE 33-buses and IEEE 69-buses system, the algorithm (GA) to size and site DG in IEEE 16-
proposed Ant Bee Colony algorithm improves the buses and IEEE 37-buses systems efficiently [6].
results in terms of total power loss, voltage In [7], it was explained how to decrease power
drops [1]. Generally, expansion in infrastructure is losses in IEEE 33-buses system by strategically
used to make up for this loss [2]. However, it is sizing and siting DG by using sensitivity test. To
observed that during peak load, only 20% of the place more than one DGs in micro grid best possible
modified system is utilized for 5% of the total way, authors have improved the IRS-PSO
operating time [3]. Due to their quick response times algorithm. The target was to minimize power losses
and short commissioning times, distributed and enhance the voltages profile in the IEEE 69-
generators (DGs) have been increasingly popular in buses test system [8]. The placement of DGs in
recent years [4]. If DGs are optically sited and sized IEEE 10-buses and IEEE 33-buses radial grids has
it could minimize the power loss and voltage drop been optimized using natural intelligent water drops
in power system. A distributed generator can supply (IWD) to lower total line loss [9]. Using a hybrid
active power & reactive power, which helps to grey wolf optimizer, multiple DGs were placed in
reduce peak load demand. As a result, this reduces IEEE 69-buses, and Indian 85-buses radial networks
the losses, voltage drops and improves the power reduce the power loss (HGWO) [10]. To reduce
factor, and makes the system more reliable [5]. The power loss, authors in this paper presented the bat
literature demonstrates various techniques to site technique for the best distribution of photovoltaic
DGs in different grids in the best possible way. energy into IEEE 33-buses system [11]. In [12], the
158
Arshad et al., Optimal Sizing and Siting of Multi-DG Units in Distribution Network considering multiple Objectives using GNDO Algorithm
PSO algorithm was used to find capacitors and costs and voltages drop a bacterial foraging
distributed generators in IEEE 33-buses and IEEE optimization (BFO) algorithm is proposed for siting
69-buses test system. Target was to maximize the and sizing one DG in IEEE standard systems [26].
profit. In [13], the stud krill herd algorithm was A combined GA & PSO technique has been
applied to optimally engage DGs in the IEEE 33- presented by the authors to reduce power losses and
buses, IEEE 69-buses, and 94-buses system of enhance stability of voltages in IEEE 33 & 69 buses
Portuguese distribution grids (SKHA). In [14],the systems [27]. In [28], Harmony Search optimization
authors have proposed an enhanced PSO algorithm (HS) algorithm has been presented by the authors
and have placed DGs in an IEEE 34-bus network to for the optimal DG sizing in IEEE 33 & 69 buses
reduce active power loss and increase profits. The distribution systems. To optimally site multiple DG
authors used PSO to evaluate how the size and site in IEEE 33 & 69 buses standard networks, authors
one DG might affect losses in IEEE 33-buses has introduced hybrid ACO with ABC optimization
system [15]. In [16],authors proposed the bat- algorithm [29]. The water cycle algorithm (WCA)
inspired technique to find the size and site for one has been presented by the authors for the perfect
DG in an IEEE 33-buses and IEEE 69-buses system. sizing and siting of CBs and DGs in IEEE 33-buses
To improve bus voltages and reduced power losses, and IEEE 69-buses distribution radial systems [30].
the authors proposed bacterial foraging method The salp swarm optimization technique (SS) is
(BFA) to site DG in IEEE 12-buses, and IEEE 69- presented by the authors for the best siting of CBs
buses distribution systems [17]. To reduce the losses & DGs in IEEE 33 & 69 buses distribution
efficient analytical optimization (EA) approach was networks [31]. Chaotic sine cosine algorithm
introduced for IEEE standard systems [18]. To (CSCA) has been suggested by the authors as a
minimize losses and increase reliability in IEEE technique to reduce power losses and enhance
radial systems, GA was proposed to determine the voltages profiles in distribution networks [32]. To
optimal sites, sizes, and selections for capacitor ensure that DGs are integrated adequately into
banks (CBs) and DGs [19]. The biogeography based system, the authors have proposed the Taguchi
optimization techniques proposed by author to optimization method (TM) [33]. The exchange
optimally site photovoltaic array for minimization market (EM) optimization technique to find optimal
the losses in IEEE 33 buses & IEEE 69 buses size and place in distribution systems is
systems [20]. Cuckoo search optimization algorithm presented [34]. The QOCSOS optimization method
(CSA) is presented to find the best place and DG was used by the authors to determine the optimal
capacity for the IEEE 69-buses network. The main site for multiple DG units in network [35]. The
target was to reduce voltage dips and line SPEA2 was utilized by the authors to achieve the
losses [21]. To reduce voltages drop and energy optimal site of DGs’ into distribution system [36].
losses, authors showed a configuration of IEEE To identify optimal size and site of different DG
33,69 & 119 buses distribution networks using units in system, hybrid gravitational search
CSA [22]. To reduce the total energy losses, optimization technique used with the general
operating costs and voltages violations, invasive algebraic modeling system optimization technique
weed optimization algorithm (IWO) is tested to (GSA-GAMS) [37]. In [38], the authors have
efficiently allocating one DG in IEEE 33 & 69 buses presented adaptive shuffled frog jumping
standard distribution system [23]. To reduce overall optimization technique for efficient DG placement
power losses and improve voltages profile, the during distribution network reconfiguration. To
authors have suggested a technique named hybrid reduce power losses ABC technique based optimum
technique (HA) to site and size multi-DG in siting of one DG in IEEE 33 & 69 buses system is
conventional IEEE systems. Analytical methods proposed [39]. The electricity demand has been
have been used to maximize DG size, and PSO has observed to have increased from the past few
identified the site [24]. The authors have presented decades, which cause an increase in overall energy
backtracking search optimization (BSO) algorithm losses and voltages drop. Energy losses and voltages
to find the best site and capacity for DG in IEEE drop are more noticeable in distribution system
33&94 buses Portuguese network. The core because distribution network has a lower X/R ratio
objectives include minimization of voltage drop and than transmission systems [40].
power loss [25]. To reduce power losses, running
159
1.2. KEY CONTRIBUTIONS disadvantage that they are subject to being stuck in
The authors of this paper have proposed a local optima [41]. However, for the following
unique approach of simultaneous optimization of reasons, it is important for researchers to develop
total power losses and voltages drop in distribution more easy and efficient stochastic methods.
systems while addressing the optimal sizing and Standard parameters and special parameters
siting of distributed generator (DGs). The together form the parameters of metaheuristic
generalized normal distribution algorithm has been algorithms. For any metaheuristic technique,
used to solve several power systems issues, such as standard parameters (such as population size and
parameter extraction of photovoltaic models, terminal point) are necessary. Special parameters
etc. [41]. According to the best authors’ knowledge reflect a method's attributes and are often referred to
and after reading literature, the optimization of as control parameters. The challenge that
proposed objectives has not been presented before metaheuristic algorithms with special parameters
this and GNDO algorithm is not used for any typically face is defining special parameters have
problem of this kind. That’s why authors, different characteristics for different problems. If
considered it as a unique contribution. the selected parameter is accurate than the solution
obtained will be productive otherwise result will be
• By optimal sizing and siting of multiple DG unsatisfactory. Therefore, the best metaheuristic
units, multiple objectives like voltages algorithm always avoids these types of specific
profile and total power losses have been parameters. While in some situations, metaheuristic
minimized.
• This method is inspired by a theory called
classical normal distribution theory, which is
named as generalized normal distribution
optimization (GNDO) is proposed.
• GNDO algorithm has not been used before
for this purpose in literature. Especially on a
distribution network like IEEE-33 Bus test
system.
In section 2 proposed technique is presented.
Fig. 1 Normal distribution curve
In section 3 proposed algorithm is implemented on
distribution network. In section 4 results and graphs algorithms need special parameters.
are compared and discussed. In section 5 author
2.1. GNDO
concluded the proposed problem.
2. PROPOSED TECHNIQUE The proposed technique for this paper is
generalized normal distribution optimization
Optimization problems normally have non- algorithm (GNDO). It has a quality because this
linear objective functions with many local optimal algorithm does not require any specific parameter to
points. Two types of optimization algorithms are initiate. Only the size of population and condition
used to deal with these problems: deterministic and for termination is required to execute the technique.
stochastic. Algorithms in the former type are Due to this remarkable quality of GNDO authors
sensitive to the initial solutions and rely on strict proposed this technique to address the problem.
mathematical principles. They often require some Additionally, in GNDO, the individual’s position
gradient data as well. Stochastic techniques will be updated by normal distribution formula,
including metaheuristics, simulate natural which has a basic structure shown in Fig. 1.
phenomena by combined randomness with a few
basic principles. Deterministic approaches to
tackling complicated optimization issues have the 2.2. INSPIRATION
160
The normal distribution theory, also known

as the Gaussian distribution, is the base of
generalized normal distribution optimization
(GNDO). Suppose that x is a randomly selected
variable who follows the probability distribution
along with the scale parameter(δ) and the location
parameter(μ). Then the probability density function
will be as follow.
1 (𝑥 − 𝜇)2
𝑓(𝑥) = exp (− ) (1)
√2𝜋 𝛿 2𝛿 2
In such a case, normal random variable will

be X. A normal distribution consists of two (a) Case 1
variables first one is scale parameter(δ) and second
one is location parameter(μ), according to Eq. (1).
The mean value is known as location parameter(μ)
and standard deviation of random variables is also
known as scale parameter(δ). A normal distribution
curve is shown in Fig. 1. Location and scale
parameters are used to change the location of curve
helps to find the best solution. Case 1: Keeping the
value of location parameter fixed and change the
scale parameter the normal distribution curve will
move up and down on y-axis shown in Fig. 2 (a).
Case 2: While keeping the value of scale parameter
fixed and change the value of location parameter the (b) Case 2
curve will move forward and backward on x-axis
shown in Fig. 2. The search process of GNDO Fig. 2 Normal distribution curve position
includes following steps. 2.3.1. LOCAL EXPLOITATION
• At initial stage, the mean and ideal positions In Local search finds a better solution inside
are located farther apart. The locations of all a search space which consists of all individuals'
individuals have a high standard deviation. current positions. Using the correlation between
• At second stage, gap in between the optimal normal distribution and all distributions in
position and mean positions steadily population, an optimization model for normal
narrows. Standard deviation of all individual distribution can be developed.
positions will decrease simultaneously.
𝒗𝒕𝒌 = 𝝁𝒌 + 𝜹𝒌 × 𝜼 𝑘 = 1,2,3, . . , 𝑁 (2)
• Finally, the distance in-between the standard
deviation, mean and optimal position of all Where trail vector is vtk of the kth individual at time
the individuals becomes less. (t), generalized mean position of the kth individual is
2.3. FRAMEWORK OF GNDO μk, generalized standard variance is δk and penalty
factor is η. Moreover, μk, δk and η can be defied as.
Structure of GNDO is simple and
1
information sharing methods of GNDO consists of 𝜇𝑘 = (𝑥𝑡𝑘 + 𝑥𝑡𝐵𝑒𝑠𝑡 + 𝑀) (3)
3
two parts one is local exploitation and the other is
global exploration as shown in Fig. 3. 1
𝛿𝑘 = √ [(𝑥𝑘𝑡 − 𝜇)2 + (𝑥𝐵𝑒𝑠𝑡
𝑡
− 𝜇)2 + (𝑀 − 𝜇)2 )] (4)
3
161
𝜂={
√−log(𝜆1 ) × 𝑐𝑜𝑠(2𝜋𝜆2 ), 𝑖𝑓 𝑎 < = 𝑏
(5)
Additionally, since λ3 and λ4 are random integers
√−log(𝜆1 ) × 𝑐𝑜𝑠(2𝜋𝜆2 + 𝜋), 𝑜𝑡ℎ𝑒𝑟𝑤𝑖𝑠𝑒 with a regular normal distribution, GNDO may have
Here mean position of current population is a bigger search space when conducting a global
represented by ‘M’, xtbest is the current best position, search. A flow chart is shown in Fig. 4.
and a, b, λ1 and λ2 are random values between 0 and 3. OPTIMIZATION PROBLEM
1. M may also be calculated by
The goal is to find the optimal sizing and
𝑡
∑𝑁
𝑘=1 𝑥𝑘 siting of DGs to simultaneously minimize the
𝑀= (6)
𝑁 voltage drop and total power loss. While achieving
2.3.2. GLOBAL EXPLORATION
these objectives, some other parameters need to be
To search for a global space is to search for focused which includes bus voltage limitations,
potential areas. According to Fig. 3, GNDO's global generation capacity limitations, branch current
exploration has three random individuals. Which are limitations.
as follow.
3.1. POWER LOSSES
𝑣𝑘𝑡 = 𝑥𝑘𝑡 + 𝛽 × (|𝜆3 | × 𝑣 1 ) + (1 − 𝛽) × (|𝜆3 | × 𝑣 1 ) (7)
To minimize the total power losses of the
In standard normal distribution where λ3 and λ4 are system by optimal sizing and siting. It can be
two random numbers, adjust parameter (β) is a calculated by using the Eq. (10).
randomly taken number between 0-1. Whereas v1 &
𝑃𝑂𝑙𝑜𝑠𝑠 − 𝑃𝑙𝑜𝑠𝑠
v2 are two trail vectors. Moreover, v1 and v2 can be 𝑃𝑡𝑜𝑡𝑎𝑙𝑙𝑜𝑠𝑠 = × 100 (10)
computed by: 𝑃𝑂𝑙𝑜𝑠𝑠
Here Ptotal_loss is % of power/energy loss reduction
𝑥𝑡𝑘 − 𝑥𝑡𝑝1 𝑖𝑓 𝑓(𝑥𝑡𝑘 ) < 𝑓(𝑥𝑡𝑝1 ) after optimal siting of DGs. Whereas PO_loss are the
𝑣1 = { ( 8)
𝑥𝑡𝑝1 − 𝑥𝑡𝑘 , 𝑜𝑡ℎ𝑒𝑟𝑤𝑖𝑠𝑒 total power losses before integrating DGs while Ploss
𝑥𝑡𝑝2 − 𝑥𝑡𝑝3 𝑖𝑓 𝑓(𝑥𝑡𝑝2 ) < 𝑓(𝑥𝑡𝑝3 ) are the power losses after the siting of DGs.
𝑣1 = { ( 9)
𝑥𝑡𝑝3 − 𝑥𝑡𝑝2 , 𝑜𝑡ℎ𝑒𝑟𝑤𝑖𝑠𝑒
3.2. VOLTAGE DROP
Where p1, p2, p3 are three random number between 1
and M that satisfy the condition p1≠p2≠p3≠k. Given To minimize the voltage, drop of the system
equations (8) and (9), from the right of equation (7) by optimal sizing and siting.
represents a local learning equation, meaning 𝑉𝐷 = 𝑉𝑟𝑎𝑡𝑒𝑑 − 𝑉𝑎𝑣𝑔 (11)
solution k is taking information from solution p1 and
the third term right most of equation (7) can called 3.3. BUS VOLTAGE LIMITATION
a global information sharing equation meaning Voltages across the buses have high and low
individual ‘k’ receives information from individuals limits. As shown in Eq. (12).
p2 and p3. The two information-sharing techniques
are balanced using the adjusted parameter. 𝑉𝑙𝑜𝑤 ≪ 𝑉𝑘 ≪ 𝑉ℎ𝑖𝑔ℎ (12)
Fig. 3 GNDO framework

162
Here Vhigh is the maximum value for Vk whereas There is a possibility that by placing DG in
Vlow is the minimum value for Vk. system can increase the thermal stress on branch.
For this purpose, line currents should also be within
the upper limit.
4. RESULTS AND DISCUSSION
4.1. RESULTS COMPARISON AND DISCUSSION
Proposed GNDO algorithm has been applied

on IEEE 33-bus system. The analysis has done with
and without DGs to observe the improvements in
system. In Table 1 result of GNDO is compared with
the results of other optimization techniques.
Complete analysis has been performed on
MATPOWER. MATPOWER is MATLAB tool for
power system analysis. Comparison of results is
shown in Table 2.
4.1.1. LOAD FLOW ANALYSISWITHOUT DG
Without DGs the IEEE 33-bus system has a

load demand of active and reactive power 3720kW
and 2300kVAR respectively. The vmin=0.913 (p.u)
and Ploss=203kW. The vavg=0.948 (p.u) and
vD=0.052 (p.u). Shown in Fig. 5 & Fig. 7.
Fig. 4 GNDO flowchart
3.4. GENERATION CAPACITY LIMITATION
Total active power produced by each DGs is

subjected to a high and low limit. As mentioned in
Eq.
𝑍
0 ≪ ∑ 𝑃𝐷𝐺𝑖 ≪ ∑ 𝑃𝑙𝑜𝑎𝑑 (13) Fig. 5 Voltage profile without DGs

𝑍=1
Here Pload is the total load in kW whereas PDGi is the
total power supplied by ith DG.
3.5. BRANCH CURRENT LIMITATIONS
There is a possibility that by placing DG in

system can increase the thermal stress on branch.
For this purpose, line currents should also be within
the upper limit.
3.6. BRANCH CURRENT LIMITATIONS
Fig. 6 Voltage profile with DGs (GNDO)
163
Table 1 Result Comparison of different optimization techniques

Technique Year DG Size (KW) DG Site Ploss % vmin (p.u.)
CSCA [32] 2020 871, 1091.47, 954.08 13, 24, 30 64.5 0.9690
GSA-GAMS [37] 2019 801.22, 1091.3, 1053.59 13, 24, 30 65.64 0.9686
ASFLA [38] 2019 545.7, 993.6, 1209.4 24, 29, 12 67 0.9781
SFLA [38] 2019 563.9, 318.2, 514.4 28, 30, 14 58.86 0.9770
FWA [38] 2019 589.7, 189.5, 1014.6 14, 18, 32 56.24 0.9680
QOCSOS [35] 2019 801.7, 1091.3, 1053.6 13, 24, 30 65.50 NA
SSA [31] 2019 753.6, 1100.4, 1070.6 13, 23, 29 64.8 0.9686
SPEA2 [36] 2018 691, 733.4, 742.9 18, 29, 8 71.1 0.9616
WCA [30] 2018 854.6, 1101.7, 1181 14, 24, 29 65 0.973
EMA [34] 2018 976.6, 1169.09, 943.54 30, 24, 12 64.32 0.9684
ABC [1] 2020 514.9, 948.9, 635.16 14, 28, 23 76.8 0.9770
GNDO (Proposed) 2022 490.1, 880.4, 575.3 14, 26, 33 79.80 0.9710
4.1.2. LOAD FLOW ANALYSIS WITH DGs (GNDO)
After integrating DGs in IEEE 33-bus

system the power loss has been reduced to 79.80%,
the vmin=0.971 (p.u) and Ploss=41kW. The
vavg=0.986 (p.u) and vD=0.014 (p.u). As shown in
Fig. 6 & Fig. 8.
Fig. 9 Voltage profile comparison

Table 2 Parameter comparison with and without DG
Parameters Without DG With GNDO
DG -- 14,26,33
Location
DGs Size -- 490.1, 880.4, 575.3
Ploss (KW) 203 41
Pt_loss % -- 79.80
Vmin (p.u) 0.913 0.971
Vavg 0.948 0.986
Fig. 7 losses Branch without DGs VD 0.052 0.014
5. CONCLUSION
The optimal sizing and siting of multiple DG

units is done by using a novel optimization
technique to simultaneously reduce the losses and
voltages drop in the system and to improve the
voltages profile. This has been done by using
Fig. 8 Branch losses with DGs (GNDO) minimum possible capacity of multiple DGs. The
Fig. 8 Branch losses with DGs (GNDO) load flow analysis is performed on standard IEEE
33 buses network. The generalized normal
distribution optimization (GNDO) algorithm is
proposed to achieve core objectives. The absence of
a special parameter in the GNDO algorithm makes
164
it more reliable than other techniques. Compared to generation using hybrid grey wolf optimizer. IEEE Access
2017;5:14807–18.
11 other techniques, the proposed GNDO algorithm
[11] Sudabattula Suresh Kumar, Kowsalya M. Optimal
gives optimized results of total energy losses and allocation of solar based distributed generators in
voltages drop in IEEE 33-bus system shown in distribution system using Bat algorithm. Perspect Sci
Table 1. 2016;8:270–2.
[12] Kansal Satish, Tyagi Barjeev, Kumar Vishal. Cost-
GNDO is a simple and reliable technique benefit analysis for optimal DG placement in distribution
system. Int J Ambient Eng, 2015
that doesn't require any special parameter for fine- [13] ChithraDevi SA, Lakshminarasimman L, Balamurugan
tuning. Therefore, GNDO has extreme potential to R. Stud Krill herd Algorithm for multiple DG placement
solve several optimization issues. In Future work and sizing in a radial distribution system. Eng Sci
Technol, Int J 2017;20(2):748–59.
GNDO can be utilized for other energy optimization [14] Akbari K, Rahmani E, Abbasi A, Askari M. Optimal
issues, such as the design of wind farms and the placement of distributed generation in radial networks
economic load dispatch of power system. considering reliability and cost indices. J Intell Fuzzy Syst
2016;30(2):1077–86.
REFERENCES [15] Kansal S, Kumar V, Tyagi B. Optimal placement of
different types of DGs in distribution networks. Elect
[1] Essam A. Al-Ammar, Kiran Farzana, Asad Waqar, Power Energy Syst 2013;53:752–60.
Muhammad Aamir, Saifullah, Azhar Ul Haq, [16] Candelo-Becerra John Edwin, Hernández-Riaño Helman
Muhammad Zahid, Memoona Batool, ABC algorithm Enrique. Distributed generation placement in radial
based optimal sizing and placement of DGs in distribution distribution networks using a bat-inspired algorithm.
networks considering multiple objectives, Ain Shams DYNA 2015;82(192):60–7.
Engineering Journal, Volume 12, Issue 1, 2021, Pages [17] Devi S, Geethanjali M. Application of modified bacterial
697-708, ISSN 2090-4479, foraging optimization algorithm for optimal placement
https://doi.org/10.1016/j.asej.2020.05.002. and sizing of distributed generation. Expert Syst Appl
[2] Saha Subhodip, Mukherjee Vivekananda. Optimal 2014;41:2772–81.
placement & sizing of DGs in RDS using Chaos [18] Mahmoud K, Yorino N, Ahmed A. Optimal distributed
embedded SOS Algorithm. In: IET Gener Transm Distrib, generation allocation in distribution systems for loss
2016, Vol. 10, Iss. 14, pp. 3671–3680. minimization. IEEE Trans Power Syst March
[3] Hyoung Soo. Optimal placemet & sizing of multiple DGs 2016;31(2):960–9.
in a practical distribution system by considering power [19] Ayodele TR, Ogunjuyigbe ASO, Akinola OO. Optimal
loss. IEEE Transactions on Industry Applications, vol. 49, location, sizing, and appropriate technology selection of
NO. 5, September/October 2013. distributed generators for minimizing power loss using
[4] Choton K. Das, Octavian Bass, Ganesh Kothapalli, Thair genetic algorithm. J Renew Energy 2015.
S. Mahmoud, Daryoush Habibi. Optimal placement of [20] Duong MQ, Pham TD, Nguyen TT, Doan AT, Tran HV.
distributed energy storage systems in distribution Determination of optimal location and sizing of solar
networks using artificial bee colony. In: Applied Energy, photovoltaic distribution generation units in radial
vol 232,2018, pp. 212–228. distribution systems. Energies 2019;12:174.
[5] Mehta Pankita, Bhatt Praghnesh, Pandya Vivek. Optimal [21] Mohd Zaid N et al. Multi-objective optimization for
selection of distributed generating units and its placement sizing of distributed generation using cuckoo search
for voltage stability enhancement and energy loss algorithm. Appl Mech Mater 2015;785:34–7.
minimization. Ain Shams Eng J 2018;9:187–201. [22] Nguyen Thuan Thanh, Truong Anh Viet. Distribution
[6] Singh D, Verma K. GA based energy loss minimization network reconfiguration for power loss minimization and
approach for optimal sizing & placement of distributed voltage profile improvement using cuckoo search
generation. Int J Knowl Intell Eng Syst 2008;12:147–56. algorithm. Int J Electr Power Energy Syst 2015;68:233–
[7] Abu-Mouti FS, El-Hawary ME. Heuristic curve-fitted 42.
technique for distributed generation optimization in radial [23] Rama Prabha D, Jayabarathi T. Optimal placement and
distribution feeder systems. Proc IET GenerTrans Distrib sizing of multiple distributed generating units in
2011;5(2):172–80. distribution networks by invasive weed optimization
[8] Prommee WO, Ongsakul W. Optimal multiple distributed algorithm. Ain Shams Eng J 2016;7:683–94.
generation placement in microgrid system by improved [24] Kansal Satish, Kumar Vishal, Tyagi Barjeev. Hybrid
reinitialized social structures particle swarm optimization. approach for optimal placement of multiple DGs of
Eur Trans Electr Power 2011;21(1):489–504. multiple types in distribution networks. Int J Electr Power
[9] Rama Prabha D, Jayabarathi T, Umamageswari R, Energy Syst 2016;75:226–35.
Saranya S. Optimal location and sizing of distributed [25] El-Fergany Attia. Optimal allocation of multi-type
generation unit using intelligent water drop algorithm. distributed generators using backtracking search
Sustain Energy Technol Assess 2015;11:106–13. optimization algorithm. Int J Electr Power Energy Syst
[10] Sanjay R, Jayabarathi T, Raghunathan T, Ramesh V, 2015;64:1197–205.
Mithulananthan N. Optimal allocation of distributed
165
[26] Mohamed Imran A, Kowsalya M. Optimal size and siting

of multiple distributed generators in distribution system
using bacterial foraging optimization. Swarm Evol [36] Hamida Imen Ben, Salah Saoussen Brini, Msahli Faouzi,
Comput 2014;15:58–65. Mimouni Mohamed Faouzi. Optimal network
[27] Moradi MH, Abedini M. A combination of genetic reconfiguration and renewable DG integration
algorithm and particle swarm optimization for optimal considering time sequence variation in load and DGs.
DG location and sizing in distribution systems. Int J Electr Renew Energy 2018;121: pp 66–80.
Power Energy Syst 2012;34(1):66–74. [37] Veera Vallem, Satya Venkata, Murty Narayana, Kumar
[28] Rao RS, Ravindra K, Satish K, Narasimham SVL. Power Ashwani. Optimal DG integration and network
loss minimization in distribution system using network reconfiguration in microgrid system with realistic time
reconfiguration in the presence of distributed generation. varying load model using hybrid optimization. IET smart
IEEE Trans Power Syst Feb. 2013;28(1):317–25. grid; 2019.
[29] Kefayat M, Lashkar Ara A, Nabavi Niaki SA. A hybrid [38] Onlam Arun, Daranpob Yodphet, Rongrit Chatthaworn,
of ant colony optimization and artificial bee colony Chayada Surawanitkm, Apirat Siritaratiwat, Pirat
algorithm for probabilistic optimal placement and sizing Khunkitti. Power loss minimization and voltage stability
of distributed energy resources. Energy Convers Manage improvement in electrical distribution system via network
2016; 92: 149–161. reconfiguration and distributed generation placement
[30] El-Ela AAA, El-Sehiemy RA, Abbas AS. Optimal using novel adaptive shuffled frogs leaping algorithm.
placement and sizing of distributed generation and Energies 2019; 12: p553.
capacitor banks in distribution systems using water cycle [39] Abu-Mouti FS, El-Hawary ME. Optimal distributed
algorithm. IEEE Syst J Dec. 2018;12(4):3629–36. generation allocation and sizing in distribution systems
[31] Sambaiah KS, Jayabarathi T. Optimal allocation of via Artificial Bee Colony algorithm. IEEE Trans Power
renewable distributed generation and capacitor banks in Deliv Oct. 2011;26(4):2090–101.
distribution systems using Salp Swarm algorithm. Int J [40] Nath Vijay, Mandal Jyotsna Kumar. Optimal placement
Renew Energy Res 2019; 9(1). of distributed generators using genetic algorithm
[32] Selim Ali, Kamel Salah, Jurado Francisco. Efficient approach. In: Preceding of 2nd International Conference
optimization technique for multiple DG allocation in on Microelectronics, Computing & Communication
distribution networks. Appl Soft Comput 2020;86. System, vol 476, 2017, pp. 587.
[33] Meena NK, Swarnkar A, Gupta N, Niazi KR. Multi- [41] Yiying Zhang, Zhigang Jin, Seyedali Mirjalili,
objective taguchi approach for optimal DG integration in Generalized normal distribution optimization and its
distribution systems. IET Gener Transm Distrib applications in parameter extraction of photovoltaic
2017;11(9):2418–28. models, Energy Conversion and Management, Volume
[34] Daneshver Mohamamd Reza, Babaei Ebrahim. Exhange 224, 2020, 113301, ISSN 0196-8904,
market algorithm for multiple DG placement and sizing in https://doi.org/10.1016/j.enconman.2020.113301.
a radial distribution system. J Energy Manage Technol
(JEMT) 2018; 2(1).
[35] Truong Khoa H, Nallagownden Perumal, Baharudin
Zuhairi, Vo Dieu N. A Quasi-Oppositional-Chaotic
Symbiotic Organisms Search algorithm for global
optimization problems. Appl Soft Comput J 2019;77:567–
83.
166
Makine Öğrenmesi ile Sahte Haber Tespitinde Metinlerin Google Çeviri

ile Tercüme Edilmesinin Model Performansına Etkisi
Yasin Erduran1*, Cevriye Gencer2
1
Yönetim Bilişim Sistemleri / İnegöl İşletme Fakültesi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Türkiye
2
Endüstri Mühendisliği /Mühendislik Fakültesi, Gazi Üniversitesi, Türkiye
*
(yasinerduran@uludag.edu.tr) Başlıca yazarın mail adresi
Özet – Sahte haber dezenformasyonu önemli yayılma araçlarından biridir. Dezenformasyon yanlış ve
gerçekle bağı olmayan bilginin kasıtlı olarak yayılmasıdır. Dezenformasyonun amacı toplum bilincini
kasıtlı bir şekilde yönlendirmektir. 2016 ABD Başkanlık seçimleri dezenformasyonun hafife alınamayacak
ve bir ülkenin kaderini etkileyecek kadar mühim bir konu olduğunu gözler önüne sermektedir. Sosyal
medya platformlarının sayısı ve olası maruz kalınacak haber miktarı düşünüldüğünde, sahte haber tespitinin
yalnızca insan kaynağı kullanılarak tespit edilmesi sürdürülebilir değildir. Bu çalışmada makine öğrenmesi
ve doğal dil işleme yöntemleri aracılığı ile İngilizce dilinde yayınlanmış politika konusunu temel alan sahte
ve gerçek haberler içeren bir veri setinin hem bir uzman tarafından hem de Google Çeviri yardımı ile
çevrilip; Google Çevirinin kullanımının, model performansını ne ölçüde etkilediği incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler – Dezenformasyon, Sahte Haber, Makine Öğrenmesi, Doğal Dil İşleme, TF-IDF, Çeviri
I. GİRİŞ çıkartmaktır. Google Çeviri hizmeti 2009 yılından

İnsanlar sosyal medya mecraları sayesinde hızla bu yana Türkçe dilinden 103 farklı dile çeviri
gelişen ve sayısı ciddi bir miktardan artan iletişim hizmeti sunmaktadır. 2016 yılında Google Sinir
kanalları aracılığıyla birçok bilgiye çok az Makinesi Tercümesine (GNMT) geçerek tercüme
maliyetle erişebilmektedir. Ancak elde edilen performansını çok ciddi bir biçimde arttırmış
bilgilerin sayısı, her bilginin doğruluğunu teyit bulunmaktadır [3], [4].
etme imkanını ortadan kaldırmakta ve Türkçe dilinde sahte haber tespitine yönelik bir
dezenformasyonun yayılması için ideal koşulları çalışma bulunmaktadır [5]. Özellikle İngilizce
oluşturmaktadır [1]. Bu durum hem toplum olmak üzere yabancı dillerde doğal dil işleme ve
bilincini hem de ülke politikasını tehlikeye makine öğrenmesi ile sahte haber tespiti üzerine
atmaktadır. birçok çalışma mevcuttur[6]–[16]. Tespit
Basın özgürlüğü engellenmeden, tarafsız bir çalışmalarına paralel olarak birçok İngilizce veri
biçimde elde ettiğimiz bilgileri doğrulamak için seti bulunmaktadır [6], [17]–[19].
makine öğrenmesi temelli sistemlere ihtiyaç II.MATERYAL VE YÖNTEM
duyulmaktadır[2]. İngilizce dilinde birçok çalışma
barındıran bu alanda Türkçe dilinde erişilebilir veri Çalışmada, Türkçe sahte haber tespitinde makine
setlerinin bulunmaması bu alandaki ilerlemeleri öğrenmesi algoritmalarının kullanılmasını
sekteye uğratmaktadır. Çalışmanın amacı İngilizce sağlamak amacıyla öncelikle veri setleri
dilinde yayınlanmış politika konusunu temel alan hazırlanmıştır. Şekil 1 üzerinde de görüldüğü gibi
sahte ve gerçek haberler içeren bir veri setinin hem veri seti hazırlanırken İngilizce dilindeki her haber
bir uzman tarafından hem de Google Çeviri yardımı hem bir uzman tarafından hem de Google Çeviri
ile çevrilip, bu iki veri setinde gerçekleşen aracı tarafından çevrilmiştir. Metin türündeki veriler
tahminleme performans farklıklarını ortaya ön işleme adımlarına tabi tutularak doğal dil işleme
algoritmaları ile makine öğrenmesi algoritmalarının
167
Erduran vd., Makine Öğrenmesi ile Sahte Haber Tespitinde Metinlerin Google Çeviri ile Tercüme Edilmesinin Model Performansına Etkisi,
kullanabileceği sayısal vektörlere dönüştürülmüş ve Tablo 2. Sahte Haber Veri Setlerinin Sosyal Bağlam’a Göre
eğitim gerçekleştirilmiştir. Eğitilen makine Kıyaslanması
öğrenmesi modelleri 30 örneklem ile test edilmiş ve Sosyal Bağlam
performansları kıyaslanmıştır. Veri seti Kullanıc Gönder Yanı Networ
ı i t k
BuzzFeedNew
s
LIAR
BS Detector
CREDBANK ✓ ✓
BuzzFace ✓ ✓
FacebookHoax ✓ ✓ ✓
FakeNewsNet ✓ ✓ ✓ ✓
Şekil 1. Verilerin elde edilme ve değerlendirme süreci
Çalışmada Python dili kullanılmış olup makine Tablo 3. Sahte Haber Veri Setlerinin Mekan ve Zamansal
öğrenmesi algoritmaları için Sklearn, veri Verilerine Göre Kıyaslanması
manipülasyonu için Pandas kütüphanesinden Mekan Zamansal
yararlanılmıştır. Kelime köklerinin bulunması için Veri seti Mekansal Zamansal
Trnlp kütüphanesinden yararlanılmıştır. BuzzFeedNews
LIAR
BS Detector
A. Veri Setinin Elde Edilmesi CREDBANK ✓ ✓
Literatürde açık kaynak kullanımına açık Türkçe BuzzFace ✓
veri seti bulunmamasına karşılık İngilizce dilinde FacebookHoax
birçok veri seti mevcuttur [19]. Shu ve arkadaşları FakeNewsNet ✓ ✓
6 adet veri setini inceleyerek politika haberlerini
temel alan doğrudan PotiFact teyit platformu FakeNewsNet Veri seti 1056 adet haber
tarafından teyit edilmiş 1056 haberden oluşan içermektedir. Haberlerin 624 tanesi gerçek haber
FakeNewsNet adında bir veri seti oluşturmuşlardır. olarak, 432 tanesi ise sahte haber olarak
Veri setleri; haber içeriği, sosyal bağlam ve mekan- etiketlenmiştir. Haberler eş zamanlı olarak hem bir
zamansal açıdan incelenmiştir. Veri setlerinin uzman tarafından hem de Google Çeviri aracından
kıyaslanması Tablo1, Tablo 2 ve Tablo 3’de faydalanılarak çevrilmiştir.
gösterilmektedir.
Tablo 1. Sahte Haber Veri Setlerinin Haber İçeriğine Göre B. Verinin Ön işlenmesi
Kıyaslanması Doğal dil işleme algoritmalarının doğru bir şekilde
Haber İçeriği çalışması ve en optimal sonucun elde edilmesi için
Veri seti Dilsel Görsel ön işleme süreci gerekmektedir[20]. Bu süreç 4
BuzzFeedNews ✓ adımda gerçekleştirilmiştir:
LIAR ✓  Noktalama İşaretlerinin ve Rakamların
BS Detector ✓ kaldırılması (Removing punctuation and
CREDBANK ✓ digits)
BuzzFace ✓  Büyük ve küçük harflerin tekdüze hale
FacebookHoax ✓ getirilmesi (Normalization)
FakeNewsNet ✓ ✓  Cümlelerin kelime boyutunda
parçalanması (Tokenization)
 Kelimelerin eklerinin köklerinin
bulunması ve eklerinin atılarak kelime
uzayının daraltılması (Stemming)
168
C. Özellik Çıkartım Yöntemleri  Support Vector Machine (SVM): Destek

Özellik çıkartım yöntemleri görüntü işleme, Vektör Makinaları güçlü bir teorik temele
örüntü tanıma, makine öğrenimi gibi alanlarda veri dayanır. Görüntü işleme alanında ve doğal
setinden öznitelik oluşturan yöntemlerdir[21]. Ön dil işleme alanında birçok başarıya
işleme adımlarından geçirilmiş olan metnin doğal sahiptir [27].
dil işleme bilim dalı altında yer alan özellik  Logistic Regression Methods (LGR):
çıkartımı yöntemleri aracılığıyla, makine öğrenmesi Lojistik Regrasyon Metodu farklı olası
yöntemlerinde kullanılabilecek sayısal vektörlere sınıfları ayırt etmek için girdi olarak
dönüştürülmesi gerekmektedir. Bu çalışmada verilen özelliklerden hangilerinin en
literatürde yoğunlukla kullanılan 3 yöntem tercih yararlı olduğunu öğrenen bir
edilmiştir. Bu yöntemler: sınıflandırıcıdır [28].
 Bag of The Words (Bow): Kelime Çantası Makine öğrenmesi algoritmalarının performansları
Yöntemi görece uygulanması basit, sadece doğruluk değeri ile değil kıyaslama matrisi
cümleyi gramerden bağımsız olarak ele aracılığı ile elde edilen duyarlılık, keskinlik ve F1-
alan bir yöntemdir. Kelimelerin cümle skoru ile değerlendirilmiştir[29]. Kesinlik
içindeki sıralamaları önem taşır [22]. (Precision) değeri bizlere doğru olan haberleri yalan
 Term Frequency and Inverse Document haber olarak tahminleme olasılığımızı verir.
Frequency (TF-IDF): Terim Sıklığı ve Duyarlılık (Recall) değeri ise yalan bir haberin
Ters Doküman Sıklığı yöntemi istatistik gerçek haber olarak tahminlenme olasılığını
temelli bir metin vektör ağırlıklandırma vermektedir. F1 skoru ise kesinlik ve duyarlılık
yöntemidir. Bir kelimenin bir doküman değerlerinin harmonik ortalamasıdır. Bu sayede uç
için ne kadar önem arz ettiğini bulmamızı durumlar göz ardı edilerek optimum sonuç elde
sağlar [23]. edilebilmektedir.
 Doc2Vec: Google mühendisleri III. BULGULAR
tarafından geliştirilmiştir. Bir cümlenin
başka bir cümle ile ilişkisini inceler. Her bir makine öğrenmesi algoritması için BoW,
Herhangi bir uzunluktaki cümle için sabit TF-IDF ve Doc2Vec özellik çıkartımı yöntemi ile
vektör uzunluğu çıktısı verdiği için eğitim gerçekleştirilmiştir. Süreç veriler rastgele
makine öğrenmesi yöntemlerinde karıştırılarak 30 kez tekrarlanmıştır.
kullanımı oldukça verimlidir [24].
Tablo4. Özellik Çıkartım Yönteminin Seçilmesi
D. Makine Öğrenmesi Algoritmaları Veri Seti Özellik Çıkartım Ortalama F1
Yöntemi Skoru
Google Çeviri ve uzman tarafından eş zamanlı Uzman aracılığı ile Bow 0,73
olarak çevrilerek hazırlanmış olan veri setleri ön çevrilmiş veri seti TF-IDF 0,77
işleme ve özellik çıkartım aşamalarından geçirilerek Doc2Vec 0,72
makine öğrenmesi algoritmaları tarafından Google Çeviri Bow 0,71
kullanılabilecek formata getirilmiştir. Veri aracılığı ile TF-IDF 0,78
setlerinin eşit koşullarda kıyaslanabilmesi için aynı çevrilmiş veri seti Doc2Vec 0.69
eğitim ve test verisi ile birden çok makine
öğrenmesi algoritması kullanılmıştır. Çalışmada Bulguların daha okunabilir yapıda olması için
kullanılan makine öğrenmesi algoritmaları: çalışmada kullanılan 3 özellik çıkartım
 Multilayer Perceptron (MLP): Çok yönteminden Tablo 4’de ortalama F1 skorları
katmanlı yapay sinir ağları veri ilişkilerini verilmiş olan Bow ve Doc2Vec yöntemleri
öğrenerek daha önce karşılaşmadığı kıyaslamaya alınmamıştır.
durumların tahminlemesinde kullanılır
[25]. A. Çok Katmanlı Yapay Sinir Ağı ile TF-IDF Özellik
 Decision Tree (DT): Karar ağaçları Çıkartımı Yönteminin Performansı
basitliği, anlaşılabilirliği ve parametresiz
yapısıyla başarılı öğrenme
algoritmalarından biridir. Karışık türdeki
verileri işleyebilir [26].
169
Tablo5. Uzman Aracığı İle Çevrinin MLP&TF-IDF B. Karar Ağaçları ile TF-IDF Özellik Çıkartımı Yönteminin
Performansı Performansı
Uzman Eğitim Test F1
Skoru Skoru Kesinlik Duyarlılık Skoru Tablo 7. Uzman Aracığı İle Çevrinin DT&TF-IDF
mean 0.98 0.78 0.76 0.76 0.75 Performansı
std 0.07 0.04 0.09 0.05 0.08 Uzman Eğitim Test F1
min 0.59 0.59 0.30 0.50 0.37 Skoru Skoru Kesinlik Duyarlılık Skoru
max 1.00 0.82 0.83 0.81 0.81 mean 0.99 0.78 0.78 0.76 0.76
std 0.01 0.03 0.03 0.03 0.03
MLP makine öğrenmesi algoritması ve TF-IDF min 0.99 0.72 0.71 0.70 0.70
özellik çıkartımı yönteminin uzman aracılığı ile max 1.00 0.84 0.85 0.82 0.83
çevrilen veri setindeki 30 iterasyon sonucu elde
ettiği başarım değerlerinin istatistikleri Tablo 5 DT makine öğrenmesi algoritması ve TF-IDF
üzerinde görülmektedir. Google Çeviri sonuçlarının özellik çıkartımı yönteminin uzman aracılığı ile
istatistikleri ise Tablo 6’da görülmektedir. Her bir çevrilen veri setindeki 30 iterasyon sonucu elde
iterasyonun test skoru Şekil 3’de, F1 skorunun ettiği başarım değerlerinin istatistikleri Tablo 7’de
Yoğunluk Grafiği ise Şekil 2’de gösterilmiştir. görülmektedir. Google Çeviri sonuçlarının
istatistikleri ise Tablo 8’de görülmektedir. Her bir
Tablo6. Google Çeviri Aracığı İle Çevrinin MLP&TF-IDF iterasyonun test skoru Şekil 5’de, F1 skorunun
Performansı Yoğunluk Grafiği ise Şekil 4’de gösterilmiştir.
Google Eğitim Test F1
Çeviri Skoru Skoru Kesinlik Duyarlılık Skoru Tablo 8. Google Çeviri Aracığı İle Çevrinin DT&TF-IDF
mean 0.98 0.78 0.77 0.77 0.77 Performansı
std 0.07 0.04 0.09 0.06 0.08 Google Eğitim Test F1
min 0.59 0.59 0.30 0.50 0.37 Çeviri Skoru Skoru Kesinlik Duyarlılık Skoru
max 1.00 0.83 0.83 0.84 0.83 mean 0.99 0.77 0.76 0.74 0.75
std 0.01 0.03 0.03 0.04 0.04
min 0.99 0.70 0.70 0.66 0.67
max 1.00 0.82 0.82 0.81 0.81
Şekil 2. MLP&TF-IDF Performans yoğunluk grafiği
Şekil 4. DT&TF-IDF Performans yoğunluk grafiği
Şekil 3. MLP&TF-IDF Test Performans Grafiği

170
Şekil 5. DT&TF-IDF Test Performans Grafiği

C. SVM ile TF-IDF Özellik Çıkartımı Yönteminin
Performansı Şekil 6. MLP&TF-IDF Performans yoğunluk grafiği
Tablo 9. Uzman Aracığı İle Çevrinin SVM&TF-IDF

Performansı
Uzman Eğitim Test F1
Skoru Skoru Kesinlik Duyarlılık Skoru
mean 0.97 0.78 0.78 0.78 0.78
std 0.01 0.03 0.03 0.03 0.04
min 0.97 0.71 0.70 0.66 0.67
max 1.00 0.98 0.83 0.82 0.82
SVM makine öğrenmesi algoritması ve TF-IDF

özellik çıkartımı yönteminin uzman aracılığı ile
ettiği başarım değerlerinin istatistikleri Tablo 9’da;
Google Çeviri sonuçlarının istatistikleri ise Tablo Şekil 7. MLP&TF-IDF Test Performans Grafiği
10’da görülmektedir. Her bir iterasyonun test skoru
D. LGR ile TF-IDF Özellik Çıkartımı Yönteminin
Şekil 7’de, F1 skorunun Yoğunluk Grafiği ise Şekil Performansı
6’da gösterilmiştir.
Tablo 11. Uzman Aracığı İle Çevrinin LGR&TF-IDF
Tablo 10. Google Çeviri Aracığı İle Çevrinin SVM&TF- Performansı
IDF Performansı Uzman Eğitim Test F1
Google Eğitim Test F1 Skoru Skoru Kesinlik Duyarlılık Skoru
Çeviri Skoru Skoru Kesinlik Duyarlılık Skoru mean 0.99 0.81 0.83 0.79 0.80
mean 0.97 0.79 0.79 0.79 0.78 std 0.01 0.02 0.02 0.02 0.02
std 0.01 0.02 0.02 0.03 0.02 min 0.99 0.77 0.78 0.73 0.74
min 0.96 0.73 0.73 0.71 0.71 max 1.00 0.87 0.88 0.85 0.86
max 0.98 0.83 0.83 0.84 0.83
LGR makine öğrenmesi algoritması ve TF-IDF
özellik çıkartımı yönteminin uzman aracılığı ile
ettiği başarım değerlerinin istatistikleri Tablo 11’
de, Google Çeviri sonuçlarının istatistikleri ise
Tablo 12’degörülmektedir. Her bir iterasyonun test
skoru Şekil 9’da, F1 skorunun Yoğunluk Grafiği ise
Şekil 8’de gösterilmiştir.
171
Tablo 12. Google Çeviri Aracığı İle Çevrinin LGR&TF- V. SONUÇLAR

IDF Performansı
Google Eğitim Test F1 Verilerin bir uzman tarafından çevrilmesi, ön
Çeviri Skoru Skoru Kesinlik Duyarlılık Skoru görülmeyen durumların detaylı bir şekilde
mean 0.99 0.82 0.83 0.80 0.80 incelenmesini de sağladığı için sınıflandırma
std 0.01 0.03 0.03 0.04 0.04 performansına anlamlı bir katkıda bulunmuştur.
min 0.99 0.70 0.70 0.66 0.67 Ancak Google Çeviri hizmetinin her geçen gün
max 1.00 0.82 0.82 0.81 0.81 kendini geliştirdiği ve daha doğru çevriler yaptığını
göz önüne aldığımızda aradaki fark kapanmayacak
kadar büyük görünmemektedir.
KAYNAKLAR
[1] J. A. Tucker vd., “Social Media, Political Polarization,
and Political Disinformation: A Review of the
Scientific Literature”, SSRN Electronic Journal, Mar.
2018, doi: 10.2139/SSRN.3144139.
[2] X. Zhou ve R. Zafarani, “Fake news detection: An

interdisciplinary research”, The Web Conference 2019
- Companion of the World Wide Web Conference,
WWW 2019, s. 1292, May. 2019, doi:
10.1145/3308560.3316476.
[3] E. de Vries, M. Schoonvelde, ve G. Schumacher, “No

Longer Lost in Translation: Evidence that Google
Şekil 8. LGR&TF-IDF Performans yoğunluk grafiği Translate Works for Comparative Bag-of-Words Text
Applications”, Political Analysis, c. 26, sy 4, ss. 417-
430, Eki. 2018, doi: 10.1017/PAN.2018.26.
[4] Y. Wu vd., “Google’s NMT”, ArXiv e-prints, ss. 1-23,

2016, Erişim: Eki. 05, 2022. [Çevrimiçi]. Available:
http://arxiv.org/abs/1609.08144
[5] S. G. Taskin, E. U. Kucuksille, ve K. Topal,

“Detection of Turkish Fake News in Twitter with
Machine Learning Algorithms”, Arab J Sci Eng, c. 47,
sy 2, ss. 2359-2379, 2022, doi: 10.1007/s13369-021-
06223-0.
[6] A. D’Ulizia, M. C. Caschera, F. Ferri, ve P. Grifoni,

Şekil 9. DT&TF-IDF Test Performans Grafiği “Fake news detection: A survey of evaluation
datasets”, c. 7, ss. 1-34, 2021, doi: 10.7717/PEERJ-
CS.518.
IV. TARTIŞMA
Bulgular incelendiğinde bir uzman ile Google [7] B. al Asaad ve M. Erascu, “A tool for fake news
Çeviri tercümesinin en iyi sonuç olan LGR detection”, içinde Proceedings - 2018 20th
International Symposium on Symbolic and Numeric
metodunda %5’lik bir fark ortaya çıkardığı;
Algorithms for Scientific Computing, SYNASC 2018,
Ortalama F1 skoru baz alındığında ise eşitlik; MLP, Eyl. 2018, ss. 379-386. doi:
DT ve SVM Makine öğrenmesi modellerinin 10.1109/SYNASC.2018.00064.
sonuçlarını incelediğimizde ise F1 skorlarının
ortalama değerlerinde %4’ten fazla sapma olduğu [8] V. Agarwal, H. P. Sultana, S. Malhotra, ve A. Sarkar,
görülmemektedir. “Analysis of Classifiers for Fake News Detection”,
Procedia Comput Sci, c. 165, ss. 377-383, 2019, doi:
10.1016/j.procs.2020.01.035.
Bulgular ışığında durum ele alındığında, sahte
haber tespitinde Google Çeviri aracı ile veri seti [9] W. Chang, Z. Xu, S. Zhou, ve W. Cao, “Research on
oluşturmanın mümkün olabileceği görünmektedir. detection methods based on Doc2vec abnormal
comments”, Future Generation Computer Systems, c.
172
86, ss. 656-662, Eyl. 2018, doi: [19] K. Shu, D. Mahudeswaran, S. Wang, D. Lee, ve H.
10.1016/j.future.2018.04.059. Liu, “FakeNewsNet: A Data Repository with News
Content, Social Context and Spatialtemporal
[10] N. Ruchansky, S. Seo, ve Y. Liu, “CSI: A hybrid deep Information for Studying Fake News on Social
model for fake news detection”, içinde International Media”, Eyl. 2018, [Çevrimiçi]. Available:
Conference on Information and Knowledge http://arxiv.org/abs/1809.01286
Management, Proceedings, Kas. 2017, c. Part F1318,
ss. 797-806. doi: 10.1145/3132847.3132877. [20] Z. Jianqiang ve G. Xiaolin, “Comparison research on
text pre-processing methods on twitter sentiment
[11] S. Shah ve M. Goyal, “Anomaly Detection in Social analysis”, IEEE Access, c. 5, ss. 2870-2879, 2017, doi:
Media Using Recurrent Neural Network”, içinde 10.1109/ACCESS.2017.2672677.
Lecture Notes in Computer Science (including
subseries Lecture Notes in Artificial Intelligence and [21] R. Ahuja, A. Chug, S. Kohli, S. Gupta, ve P. Ahuja,
Lecture Notes in Bioinformatics), 2019, c. 11539 “The impact of features extraction on the sentiment
LNCS, ss. 74-83. doi: 10.1007/978-3-030-22747-0_6. analysis”, Procedia Comput Sci, c. 152, ss. 341-348,
2019, doi: 10.1016/J.PROCS.2019.05.008.
[12] S. Shabani ve M. Sokhn, “Hybrid machine-crowd
approach for fake news detection”, içinde Proceedings [22] Y. Zhang, R. Jin, ve Z. H. Zhou, “Understanding bag-
- 4th IEEE International Conference on Collaboration of-words model: a statistical framework”,
and Internet Computing, CIC 2018, Kas. 2018, ss. International Journal of Machine Learning and
299-306. doi: 10.1109/CIC.2018.00048. Cybernetics 2010 1:1, c. 1, sy 1, ss. 43-52, Ağu. 2010,
doi: 10.1007/S13042-010-0001-0.
[13] A. Bondielli ve F. Marcelloni, “A survey on fake news
and rumour detection techniques”, Inf Sci (N Y), c. [23] R. Ali vd., “Text Mining: Use of TF-IDF to Examine
497, ss. 38-55, 2019, doi: 10.1016/j.ins.2019.05.035. the Relevance of Words to Documents Text Mining:
Use of TF-IDF to Examine the Relevance of Words to
[14] N. Ruchansky, S. Seo, ve Y. Liu, “CSI: A hybrid deep Documents Text Mining”, Article in International
model for fake news detection”, International Journal of Computer Applications, c. 181, sy 1, ss.
Conference on Information and Knowledge 975-8887, 2018, doi: 10.5120/ijca2018917395.
Management, Proceedings, c. Part F1318, ss. 797-806,
2017, doi: 10.1145/3132847.3132877. [24] Q. Chen ve M. Sokolova, “Word2Vec and Doc2Vec
in Unsupervised Sentiment Analysis of Clinical
[15] M. L. della Vedova, E. Tacchini, S. Moret, G. Ballarin, Discharge Summaries”, May. 2018, doi:
M. Dipierro, ve L. de Alfaro, “Automatic online fake 10.48550/arxiv.1805.00352.
news detection combining content and social signals”,
içinde Conference of Open Innovation Association, [25] C. M. Bishop, “Neural Networks for Pattern
FRUCT, Eyl. 2018, c. 2018-May, ss. 272-279. doi: Recognition CLARENDON PRESS • OXFORD
10.23919/FRUCT.2018.8468301. 1995”.
[16] P. v. Savyan ve S. M. S. Bhanu, “Behaviour Profiling [26] J. Su ve H. Zhang, “A Fast Decision Tree Learning
of Reactions in Facebook Posts for Anomaly Algorithm Introduction and Related Work”, Erişim:
Detection”, içinde 2017 9th International Conference Eki. 05, 2022. [Çevrimiçi]. Available: www.aaai.org
on Advanced Computing, ICoAC 2017, Ağu. 2017, ss.
220-226. doi: 10.1109/ICoAC.2017.8441402. [27] S. Tong ve D. Koller, “Support Vector Machine
Active Learning with Applications to Text
[17] W. Y. Wang, “‘Liar, liar pants on fire’: A new Classification”, Journal of Machine Learning
benchmark dataset for fake news detection”, ACL Research, ss. 45-66, 2001.
2017 - 55th Annual Meeting of the Association for
Computational Linguistics, Proceedings of the [28] S. T. Indra, L. Wikarsa, ve R. Turang, “Using logistic
Conference (Long Papers), c. 2, ss. 422-426, 2017, regression method to classify tweets into the selected
doi: 10.18653/v1/P17-2067. topics”, 2016 International Conference on Advanced
Computer Science and Information Systems, ICACSIS
[18] K. Shu, D. Mahudeswaran, S. Wang, D. Lee, ve H. 2016, ss. 385-390, Mar. 2017, doi:
Liu, “FakeNewsNet: A Data Repository with News 10.1109/ICACSIS.2016.7872727.
Content, Social Context and Spatialtemporal
Information for Studying Fake News on Social [29] C. Goutte ve E. Gaussier, “A Probabilistic
Media”, Eyl. 2018, [Çevrimiçi]. Available: Interpretation of Precision, Recall and F-Score, with
http://arxiv.org/abs/1809.01286 Implication for Evaluation”, Lecture Notes in
Computer Science, c. 3408, ss. 345-359, 2005, doi:
10.1007/978-3-540-31865-1_25/COVER.
173
Effect of copper nanoparticles on the performance of polyurea coatings

Zeeshan Ahmed Siddiqui 1*, Aneela Wakeel 1, Muhammad Ali Nasir 1
1
Mechanical Engineering Department, University of Engineering and Technology Taxila, Pakistan
*
(zeeshan88397@gmail.com)
Abstract –Corrosion is a natural process that causes materials comprised of metal to degrade through
oxidation, an electrochemical reaction that can occur both at high and moderate temperatures. ASTM A106
grade B is used to manufacture seamless steel pipes which withstand high temperature, pressure, and hard
environmental conditions but suffer from corrosion for pipeline applications in the oil and gas industry.
Coating is the best, most efficient, and easy way to control corrosion. Polyurea is an organic coating that is
resistant to moisture, UV light, and chemicals. They have a high range of service temperature as well as
resistance to environmental effects. In this study, the effect of polyurea coating with the addition of copper
nanoparticles was investigated for improvement of mechanical and anti-corrosion behavior in 3.5% sodium
chloride solution. Electrochemical Impedance Spectroscopy (EIS) test was performed to examine
anticorrosion properties. Hardness test was done to check mechanical properties. SEM was used to examine
the morphology of the structure. Coating resistance increases from 1.02 ×104 Ω cm2 to 1.496×105 Ω cm2
for bare coating. An increasing trend was observed during the hardness test for pure polyurea and pure
polyurea with 2% copper nanoparticles. Results showed pure polyurea and polyurea with copper
nanoparticles on steel improve its corrosion resistance and mechanical properties significantly.
Keywords – Polyurea; Anti-corrosion; Copper nanoparticles; Oil, and gas Pipelines
I. INTRODUCTION polyurea is -30°C to +135°C [8]. isocyanate, and an

Corrosion not only affects oil and gas pipelines but amine copolymer network made polyurea [9].
also affects other life departments for example Chemicals and a small number of nanoparticles in
transportation, construction, military [1]. The coatings have the best effect on coatings [10].
coating reduces the metal interaction with the Copper can be used as an alternative to noble metals
environment and different types of electrolytes like silver and gold because of its potential values
improve barrier properties [2]. Different types of [11]. Copper has low reactivity and high corrosion
techniques are used to prevent coatings and resistance [12]. Copper nanoparticles (Cu-NPs)
Polyurea is the best organic coating [3]. have corrosion resistance properties [13].In this
Development in organic coatings provides a wide paper anti-corrosion and mechanical properties are
range of functionalities to traditional coatings [4]. tested and improved by the addition of 2% copper
Coatings made of polyurea provide good nanoparticles in polyurea, which proved good
anticorrosion resistance Polyurea provide six times qualities of copper as well as polyurea. This is the
better barrier properties than enamel coating [5]. current requirement of almost all fields, especially
Polyurea gives a flocculent filler network which in the oil and gas industry, that special coatings can
enhances the tensile and toughness of the material be made for the surface protection of steel pipes.
[6]. Polyurea has abilities for blast and impact Anti-corrosion property checked by
protection [7]. The working temperature range of Electrochemical Impedance Spectroscopy (EIS),
and mechanical property by hardness test. A 3.5%
174
Zeeshan, et al., Effect of copper nanoparticles on the performance of polyurea coatings, ICEANS 2022, Konya, Turkey
sodium chloride solution is used for corrosive

property checking.
Their homeostatic management is carefully regul
ated because copper (Cu), the eighth most prevalen
t metallic element in the Earth's crust, cannot be
created or destroyed after it has been solubilized
[14].
Mild steel pipe with an ASTM A106 grade B Fig. 1: Randle Circuit
nominal diameter of 42.2mm, 2 feet in length, and
3.56mm thickness was purchased from Huffaz
seamless Pipes Industries Ltd (Karachi, Pakistan). 1.2E+7
Polyurea
2% Cu-NPs
EPAPROOF FCA 930 Polyurea was purchased by
Epaflex Polyurethanes SpA (Italy). Copper 1.0E+7
nanoparticles with the mesh size of 25 nm were
Z img (ohm.cm2)
8.0E+6
purchased by Sigma Aldrich (United States).

6.0E+6
A. Methodology 4.0E+6
A blasting agent angular 150 grit of aluminum
2.0E+6
oxide was employed for abrasive blasting on ASTM
grade B. The use of abrasive blasting complied with 0.0E+0
ISO 8502-3:2017 norms. 10mm width size rings cut 0.0E+0 5.0E+6 1.0E+7 1.5E+7 2.0E+7 2.5E+7 3.0E+7 3.5E+7
from a pipe and 10mm by 10mm pieces for EIS, Z re (ohm.cm2)
Hardness testing, and SEM. EDM wire cut with
BM-4 protective lubricating fluid was used for Fig. 2: Nyquist Plot
sample cutting. Since the B component has a lower
B. Hardness Testing
viscosity than the A component that is why some
essential amount of copper nanoparticles was added
The hardness of the samples was checked by a
and suspension made by sonicator for 15min. All
Universal hardness Machine, from these two
sample coatings were applied directly, and no
samples were checked which are pure polyurea and
primer is used by immersion in either polyurea or
polyurea with 2% copper nanoparticles. The
polyurea with copper nanoparticles. Only one layer
hardness of pure polyurea was 79HRB and 95HRB
is used for coatings. If coating thickness is increased
was observed for the 2% copper nanoparticles
result will be better, but it will not remain
addition sample. HRB was performed according to
economical.
ASTM E18
III. RESULTS
C. SEM Analysis
A. EIS Scanning Electron Microscope is very helpful in
Potentiostat Interface 1000-E of Gamry checking the morphological structure of polyurea
Instruments USA was used for anticorrosive surfaces. In 2% copper nanoparticles there is no
property checking. This instrument has a 100 kHz to wide range of spaces and equally dispersion of
10 MHz frequency domain. Randle circuit is used in copper nanoparticles can be seen. Polyurea work as
this experiment. In Randle circuit Q1 constant phase an indestructible coating if coating thickness is
element (CPE), R1 is the resistance of solution and increased. TESCAN company VEGA3 SEM was
R2 coating resistance After evaluating fitting circuit used in this study. Since the coating is
coating resistance of pure polyurea coated sample nonconductive so the gold coating is imposed for the
was 1.02 ×104 Ω cm2 and polyurea with 2% copper best result.
nanoparticles was 1.496×105 Ω cm2. It means it
improves significantly. The Nyquist plot was made
after solving the fitting circuit.
175
Zeeshan, et al., Effect of copper nanoparticles on the performance of polyurea coatings, ICEANS 2022, Konya, Turkey
for Future Drug Delivery,” Curr. Drug Deliv., vol. 14,

Oct. 2017, doi: 10.2174/1567201814666171019102537.
[7] “Polyurea for Blast and Impact Protection: A Review -
PubMed.” https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35808715/
(accessed Jul. 15, 2022).
[8] “CI/SfB: Fosroc Polyurea WPE - · PDF
filedesigned as a waterproofing and protective ...
waterproof and protective coating for concrete ... to
Fosroc Polyurea Method Statement Fosroc - [PDF
Document],” fdocuments.net.
https://fdocuments.net/document/cisfb-fosroc-polyurea-
Fig. 3: SEM image of the sample having 2% copper wpe-as-a-waterproofing-and-protective-waterproof-
nanoparticles and.html (accessed Jul. 24, 2022).
[9] R. Harikumar and A. Devaraju, “Exploration of
IV. CONCLUSION mechanical properties of polyurea coated mild steel plate
Samples from oil and gas pipeline material which and aluminium plate sandwich composites,” Mater.
is mild steel A106 grade B were successfully Today Proc., vol. 22, pp. 1144–1148, Jan. 2020, doi:
10.1016/j.matpr.2019.12.020.
prepared with polyurea and copper nanoparticles [10] “Improvement of Methane Production from Sugar Beet
with a 2% weight by weight technique. Wastes Using TiO 2 and Fe 3 O 4 Nanoparticles and
Anticorrosion properties of mild steel were Chitosan Micropowder Additives - PubMed.”
successfully improved by the addition of copper https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30854605/ (accessed
nanoparticles although pure polyurea can be used Jul. 15, 2022).
[11] M. F. Al-Hakkani, “Biogenic copper nanoparticles and
for this purpose. Mechanical strength was also their applications: A review,” SN Appl. Sci., vol. 2, no.
increased by the addition of copper nanoparticles. 3, p. 505, Feb. 2020, doi: 10.1007/s42452-020-2279-1.
For further study, primers such as Zinc rich epoxy [12] M. Ibrahim et al., “Copper as an antibacterial agent for
can be used for best addition as well as best human pathogenic multidrug resistant Burkholderia
enhancement in properties. Different percentage cepacia complex bacteria,” J. Biosci. Bioeng., vol. 112,
no. 6, pp. 570–576, Dec. 2011, doi:
combinations can be used but not more than 2%, 10.1016/j.jbiosc.2011.08.017.
because after that coating will not be economical. [13] M. Bhagat, R. Anand, P. Sharma, P. Rajput, N. Sharma,
and K. Singh, “Review—Multifunctional Copper
REFERENCES Nanoparticles: Synthesis and Applications,” ECS J.
Solid State Sci. Technol., vol. 10, no. 6, p. 063011, Jun.
[1] L. T. Popoola, A. S. Grema, G. K. Latinwo, B. Gutti, 2021, doi: 10.1149/2162-8777/ac07f8.
and A. S. Balogun, “Corrosion problems during oil and [14] M. B. Gawande et al., “Cu and Cu-Based Nanoparticles:
gas production and its mitigation,” Int. J. Ind. Chem., Synthesis and Applications in Catalysis,” Chem. Rev.,
vol. 4, no. 1, p. 35, Sep. 2013, doi: 10.1186/2228-5547- vol. 116, no. 6, pp. 3722–3811, Mar. 2016, doi:
4-35. 10.1021/acs.chemrev.5b00482.
[2] S. Nagaraj and S. P. Kumaresh Babu, “Protective
polyurea coating for enhanced corrosion resistance of
sole bars in railway coaches,” Mater. Today Proc., vol.
27, pp. 2407–2411, Jan. 2020, doi:
10.1016/j.matpr.2019.09.152.
[3] C. Verma, E. E. Ebenso, and M. A. Quraishi, “Corrosion
inhibitors for ferrous and non-ferrous metals and alloys
in ionic sodium chloride solutions: A review,” J. Mol.
Liq., vol. 248, pp. 927–942, Dec. 2017, doi:
10.1016/j.molliq.2017.10.094.
[4] A. A. Olajire, “Recent advances on organic coating
system technologies for corrosion protection of offshore
metallic structures,” J. Mol. Liq., vol. 269, pp. 572–606,
Nov. 2018, doi: 10.1016/j.molliq.2018.08.053.
[5] P. Boopathi and S. P. Kumaresh Babu, “Protective
polymer coating for enhanced corrosion resistance of air
receivers in railway coaches,” Mater. Today Proc., vol.
27, pp. 2859–2863, Jan. 2020, doi:
10.1016/j.matpr.2020.01.297.
[6] P. Rocas, C. Cuscó, J. Rocas, and F. Albericio, “On the
Importance of Polyurethane and Polyurea Nanosystems
176
Yer Yüzey Sıcaklığının Zamansal ve Mekânsal Değişiminin Elde Edilmesi:

Dallas-Fort Worth-Arlington, TX, USA Örneği
Hakan Oğuz1*
1
Peyzaj Mimarlığı Bölümü / Orman Fakültesi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Türkiye
*
(hakanoguz@ksu.edu.tr)
Özet – Bu çalışmada 31 Ağustos 2013 ve 7 Temmuz 2022 tarihlerinde elde edilmiş Landsat 8 uydu
görüntüleri kullanılarak yer yüzey sıcaklık dağılım haritaları edilmiştir. Bu görüntülerin elde edilmesinde
RTE (Radiative Transfer Equation) metodu kullanılmış olup, metod ArcGIS Model Builder ile
çalıştırılmıştır. Çalışma sonucunda 2022 yılına ait YYS ortalamasının 2013 yılı YYS ortalamasından 1.64
°C fazla olduğu bulunmuştur. Son olarak bu iki görüntü arasındaki sıcaklık farkının mekânsal dağılımını
daha iyi anlayabilmemiz için Erdas IMAGINE Model Maker ile bir model oluşturulmuş ve fark haritası
(difference map) elde edilmiştir. Sıcaklık farkının yüksek olduğu yerler bize son 9 yılda yoğun kent
yapısının oluştuğunu ve yapının yerini bildirmektedir.
Anahtar Kelimeler – Uzaktan Algılama, CBS, YYS, Uydu Görüntüsü, Model Builder
I. GİRİŞ görüntüleri kullanılarak termal analiz üzerine birçok

Yer Yüzey Sıcaklığı (YYS), özellikle Landsat 5, makale yayınlanmıştır ([1], [2], [3], [4], [5], [6], [7],
7, 8 ve yeni 9 görüntülerinin U.S. Geological Survey [8], [9], [10], [11], [12], [13], [14], [15], [16], [17],
(USGS) tarafından internet üzerinden ücretsiz [18]).
olarak sunulmasından sonra son 20 yılda çok
popüler bir konu haline geldi. YYS, iklim Bu özel çalışma için, her ikisi de Amerika Birleşik
değişikliği, bitki örtüsü değişimi takibi, kentsel Devletrerinin en büyük dördüncü, Texas Eyaletinin
iklim ve evapotranspirasyonla ilgili popüler ise en büyük metropolü olan Dallas-Fort Worth-
çalışmalarda anahtar parametrelerden biri olduğu Arlington Metropolünü kapsayan farklı yıllara
için oldukça önemlidir. Basitçe dünya toprağının üst (2013 ve 2022) sahip iki Landsat 8 görüntüsü USGS
yüzeyinin sıcaklığı olarak tanımlanabilir. web sayfasından indirilmiştir [19]. Bu çalışmanın
temel amacı, metropoldeki zamansal ve mekânsal
Uzaktan algılama yardımıyla, YYS'yi tek bir YYS değişiminin elde edilmesidir.
noktada ölçmek yerine artık yeterli zamansal ve
mekansal çözünürlüğe sahip geniş alanlar için elde Günümüzde teknolojinin de yardımıyla uzaktan
edebiliyoruz [1]. algılama, insanoğlunun değerli veri kaynaklarından
biri olmuştur. Ayrıca YYS, evapotranspirasyon
Uydu görüntülerinden YYS'yi hesaplamak için tahminlerinin doğruluğunu etkileyen en kritik
birçok yöntem veya teknik geliştirilmiştir, ancak faktörlerden biri olarak kabul edilmektedir.
aşağıdaki üçü en popüler olanlarıdır; single channel
(SC), split-window (SW) ve Radiative Transfer Bu çalışmada, çalışma alanı olarak Amerika
Equation (RTE). Birleşik Devletleri’nin en büyük dördüncü
metropolü olan Dallas-Fort Worth-Arlington
Son 30 yılda, MODIS, ASTER, Landsat TM, metropol alanı seçilmiştir. Bu çalışmada Landsat 8
Landsat ETM ve Landsat 8 verileri gibi uydu
177
Hakan Oğuz, Yer Yüzey Sıcaklığının Zamansal ve Mekânsal Değişiminin Elde Edilmesi: Dallas-Fort Worth-Arlington, TX, USA Örneği,
uydu görüntülerine RTE modeli uygulanarak YYS yüksek rekoru, yakındaki Dallas/Fort Worth
dağılım haritaları oluşturulmuştur. Uluslararası Havalimanı'nda, 1980 Sıcak Dalgası
sırasında 26 ve 27 Haziran 1980'de kaydedilen
II. MATERYAL VE YÖNTEM 45 °C'dir. Bölgedeki kışlar, ara sıra soğuk havalarla
A. Kullanılan Veriler birlikte serin ve ılımandır (Wikipedia [5]).
Bu çalışmayı gerçekleştirmek için USGS web
sitesinden indirdiğimiz ve 2013 ile 2022 yıllarının
yaz aylarına ait iki adet Landsat 8 uydu görüntüsü
kullanılmıştır. Landsat 8, her 16 günde bir dünyanın
görüntülerini yakalar ve USGS web sayfasından
ücretsiz olarak indirilebilir. Landsat 8'de iki sensör
bulunmaktadır: operasyonel arazi görüntüleme
sensörü (OLI) ve termal kızılötesi sensör (TIRS).
OLI, 30m mekânsal çözünürlüğe sahip 9 banta
(pankromatik bant hariç) sahipken, TIRS, aşağıdaki
Tablo 1'de gösterildiği gibi 100m mekansal
çözünürlüğe sahip iki termal banta sahiptir (USGS
[19]).
Tablo 1. Landsat 8 bantları
Bantlar Bant Genişliği Açıklama Mekânsal Çöz (m)
Band 1 0.435 - 0.451 Coastal/Aerosol 30

Band 2 0.452 - 0.512 Blue 30
Band 3 0.533 - 0.590 Green 30
Band 4 0.636 - 0.673 Red 30
Band 5 0.851 - 0.879 NIR 30
Band 6 1.566 - 1.651 SWIR-1 30
Band 7 2.107 - 2.294 SWIR-2 30
Band 8 0.503 - 0.676 Pan 15
Band 9 1.363 - 1.384 Cirrus 30
Band 10 10.60 - 11.19 TIR-1 100
Band 11 11.50 - 12.51 TIR-2 100
Şekil 1. Çalışma alanı lokasyon haritası

B. Çalışma Alanı
Landsat 8 uydu görüntülerinden YYS verilerini
Dallas – Fort Worth – Arlington metropol alanı
elde etmek için Oğuz [8] tarafından geliştirilen LST
Amerika Birleşik Devletleri’nin Texas eyaletinde
Calculator aracı kullanılmıştır. Araç, Şekil 2'de
yer almakta olup, eyaletin en büyük, ülkenin ise en
gösterildiği gibi aşağıdaki akış şemasını takip eder.
büyük dördüncü metropolü durumundadır.
Metropol alanı yaklaşık 8 milyon nüfusa sahip olup,
22469 km2’lik bir yüzölçümüne sahiptir (Wikipedia
[20]).
Dallas-Fort Worth-Arlington metropolü nemli bir

subtropikal iklime sahiptir (Köppen iklim
sınıflandırması: Cfa). Aynı zamanda enlem için
nispeten geniş bir yıllık sıcaklık aralığı ile
karakterize edilir. Metropolde yazlar çok sıcak ve
nemlidir. Temmuz ve Ağustos, tipik olarak en sıcak
aylardır ve ortalama en yüksek 36 °C ve ortalama en
düşük 25 °C dir. Isı endeksleri, yaz mevsiminde
düzenli olarak 41 °C yi aşar. Tüm zamanların en
Şekil 2. YYS eldesi için akış şeması
178
III. BULGULAR Şekil 4. 2022 tarihli görüntü için atmosferik

Landsat 8 görüntülerinden YYS'yi elde etmek doğrulama katsayı hesaplayıcısı
için, Şekil 3 ve 4'de gösterildiği gibi modelimiz için
gerekli katsayıları elde etmek için Barsi ve diğerleri ArcGIS'te Model Builder aracı kullanılarak, YYS
[2] tarafından geliştirilen atmosferik düzeltme dağılımı elde edilmiş ve aşağıdaki Şekil 5 ve 6'da
parametresi hesaplayıcısı kullanılmıştır. Atmosferik gösterildiği gibi mekânsal dağılım haritaları
düzeltme parametre hesaplayıcısı, Şekil 3 ve 4'de oluşturulmuştur.
gösterildiği gibi atmospheric transmission,
upwelling radiance and downwelling radiance
katsayılarını hesaplamak için kullanılır.
Şekil 3. 2013 tarihli görüntü için atmosferik

doğrulama katsayı hesaplayıcısı
Şekil 5. 2013 yılına ait YYS (LST) haritası
179
Şekil 6. 2022 yılına ait YYS haritası Şekil 7. 2013 yılına ait YYS haritası
Çalışma alanındaki yani Dallas-Fort Worth-

Arlington metropolündeki YYS değerleri
değişimini daha iyi görebilmek için, ArcGIS'te bu
alan için YYS mekânsal dağılım haritaları
oluşturulmuştur. Şekil 7 ve 8 metropoldeki YYS
mekânsal dağılımlarını göstermektedir.
Şekil 8. 2022 yılına ait YYS haritası
180
Şekil 9 ve 10 ise yine metropoldeki ortalama YYS

bilgilerini göstermektedir.
Şekil 9. 2013 yılına ait ortalama YYS bilgileri
Şekil 11. 2022-2013 Dallas-Fort Worth-Arlington Metropol

Şekil 10. 2022 yılına ait ortalama YYS bilgileri alanındaki YYS değerlerinin farkı (difference map)
Metropol düzeyinde incelendiğinde, 2022

görüntüsündeki ortalama YYS değerinin IV. TARTIŞMA VE SONUÇLAR
(31.27 °C), 2013 görüntüsündeki ortalama YYS Bu çalışmanın sonucunda 2013 yılından 2022
değerinden (29.63 °C) 1.64 °C daha fazla olduğu yılına kadar geçen 9 yılda ortalama YYS’nin
tespit edilmiştir. 1.64 °C arttığını görmekteyiz. Sıcaklık farkının
2022 yılına ait YYS haritası ile 2013 yılına ait yüksek olduğu yerler bize son 9 yılda yoğun kent
YYS haritası arasındaki değişimi daha iyi yapısının oluştuğunu ve yapının yerini
görebilmek için Erdas IMAGINE programı ile bir bildirmektedir.
model oluşturularak fark görüntüsü (difference Yer yüzey sıcaklığı, termal analiz çalışmalarında
map) oluşturulmuştur (Şekil 11). Şekil 11’den de anahtar parametrelerden biridir. Termal analiz için
görüleceği gibi kırmızı renkli alanlar iki görüntü YYS'nin popülerliği gün geçtikçe artmaktadır. Bu
arasındaki yüksek farkı göstermektedir. parametrenin doğru hesaplanması, küresel değişim
araştırmaları için de ayrıca bir önem arz etmektedir.
Bu çalışmada, diğer metotlara kıyasla daha doğru
sonuç vermesinden dolayı en çok kullanılan RTE
metodu kullanılmıştır.
TEŞEKKÜR
Bu çalışmanın ana verileri olan Landsat 8 uydu
görüntülerinin ücretsiz olarak web de
sunulmasından dolayı USGS’e teşekkür ederim.
181
KAYNAKLAR and Research in Architecture, Planning and Design II.

Publisher: Gece Kitaplığı
[1] Li, Z.L., Tang, B.H., Wu, H., Ren, H., Yan, G., Wan, Z.,
[14] Oguz, H. (2020b) Retrieving actual evapotranspiration
Trigo, I.F. and Sobrino J.A. (2013). “Satellite-derived land
from landsat 8 imagery: A case study of Adana, Turkey. In
surface temperature: Current status and perspectives”, Remote
book: Theory and Research in Agriculture, Forestry and
Sensing of Environment, 131, 14-37.
Aquaculture Sciences II. Publisher: Gece Kitaplığı.
[2] Barsi, J.A., J.L. Barker, J.R. Schott. An Atmospheric
[15] Oguz, H., Uzun, A., & Kısakürek, Ş. (2020c) Web-Based
Correction Parameter Calculator for a Single Thermal Band
Tree Information System: A Case Study of Kahramanmaras,
Earth-Sensing Instrument. IGARSS03, 21-25 July 2003,
Turkey. Turkish Journal of Forest Science, 4(1), 160-171.
Centre de Congres Pierre Baudis, Toulouse, France.
[16] Oğuz, H. (2021) 2013 ve 2021 yıllarındakı̇
[3] Cristóbal, J., Jiménez-Muñoz, J.C., Sobrino, J.A.,
evapotranspı̇ rasyonun landsat 8 uydu görüntüsü ı̇ le elde
Ninyerola, M. and Pons, X. (2009). “Improvements in land
edı̇ lmesı̇ : Kahramanmaraş, Türkı̇ ye örneğı̇ . In book: Ziraat,
surface temperature retrieval from the Landsat series thermal
Orman ve Su Ürünlerinde Akademik Araştirma ve
band using water vapor and air temperature”. Journal of
Değerlendirmeler, Publisher: Serüven Yayınevi.
Geophysical Research, 114(D8), D08103.
[17] Tuğluer, M. (2021) Relationship Between Global Climate
[4] Jiménez-Muñoz, J.C. and Sobrino J.A. (2008). “Split-
Change and Urban Trees. Academic Studies in Architecture,
window coefficients for land surface temperature retrieval
Planning and Design Science, Duvar Publishing, Editör:Ayca
from low-resolution thermal infrared sensors”, IEEE
ARSLAN, Sayfa sayısı:135 , Basım sayısı:1 , Bölüm
Geoscience and Remote Sensing Letters, 5(4), 806–809.
Sayfaları:109-120 , ISBN:978-625-7502-74-0
[5] Jiménez-Muñoz, J.C., Cristóbal, J., Sobrino, J.A., Sòria,
[18] Tuğluer, M., & Çakır, M. (2021) Ecological Importance
G., Ninyerola, M. and Pons, X. (2009). “Revision of the single-
of Urban Trees and Their Role in Sustainable Cities.
channel algorithm for land surface temperature retrieval from
ARCHITECTURAL SCIENCES AND SUSTAINABILITY.
Landsat thermal-infrared data”, IEEE Transactions on
İksad Publishing House, Editör:Şebnem ERTAŞ BEŞİR,
Geoscience and Remote Sensing, 47(1). 339–349.
Meryem Bihter BİNGÜL BULUT, İrem BEKAR, Sayfa
[6] Oguz H (2013) LST calculator: A program for retrieving
sayısı:525, Basım sayısı:1, Bölüm Sayfaları:81-96, ISBN:978-
Land Surface Temperature from Landsat TM/ETM+ imagery
625-8061-43-7
Environmental engineering and management journal
[19] USGS (2022). http://landsat.usgs.gov /landsat8.php
12(3):549-555
(accessed on September 11, 2022)
[7] Oguz, H. (2015). “A Software Tool for Retrieving Land
[20] Wikipedia (2022). https://en.wikipedia.org/wiki/Istanbul
Surface Temperature from ASTER Imagery”, Journal of
(accessed on September 14, 2022)
Agricultural Sciences. 21, 471-482
[8] Oguz, H. (2016a). LST Calculator: A Python Tool for
Retrieving Land Surface Temperature from Landsat 8
Imagery. In: Recep Efe, İsa Cürebal, Abdalla Gad, Brigitta
Toth (Eds.) Environmental Sustainability and Landscape
Management, Chapter: 36, p. 560-572, St. Kliment Ohridski
University Press, Sofia.
[9] Oguz, H. (2016b). Automated Land Surface Temperature
Retrieval from Landsat 8 Satellite Imagery: A Case Study of
Kahramanmaraş – Turkey. In: Recep Efe, İsa Cürebal, Abdalla
Gad, Brigitta Toth (Eds.) Environmental Sustainability and
Landscape Management, Chapter: 40, p. 598-604, St. Kliment
Ohridski University Press, Sofia.
[10] Oguz, H. & Ozturk, M. (2017). Monitoring Land Surface
Temperature using Landsat 8 Imagery: A Case Study of Rome
– Italy. In: Recep Efe, Murat Zencirkıran, 166 Innovative
Approaches in Agriculture, Forestry and Aquaculture Sciences
Jan A. Wendt, Zeynal Tumsavas, Halil Unal, Bilyana Borisova
(Eds.) Current Trends in Science and Landscape Management,
Chapter: 54, p. 655-659, St. Kliment Ohridski University
Press, Sofia.
[11] Oguz, H. (2018) Land surface temperature retrieval from
Landsat 8 imagery: A case study of Istanbul-Turkey.
Innovative Approaches in Agriculture, Forestry and
Aquaculture Sciences. Chapter 13. p.159-165. Gece Akademi.
[12] Oguz, H., Doygun, N., Kısakürek, Ş., & Özçalık, M.,
(2019) Calculating Surface Temperature of Izmir, Turkey.
ArtGrid Journal of Architecthure Engineering and Fine Arts,
1(2), 36-46.
[13] Oguz, H. (2020a) Spatial and temporal change of land
surface temperature in the province of Adana. In book: Theory
182
Effect of concentration on antioxidant activity, total phenolic and

monomeric anthocyanin contents of crab apple juice
Hacer Çoklar*
Department of Food Engineering, Selcuk University, Turkey
*hacercoklar@selcuk.edu.tr
Abstract – The aim of this research was to determine the changes in total phenolic and total monomeric
anthocyanin contents and antioxidant activity of crab apple juice after concentration. Apple juice was
concentrated in two different methods namely, under vacuum and atmospheric pressure. Amount of total
phenolic compounds, monomeric anthocyanin content, ABTS and DPPH antioxidant activities of fresh
juice were found to be 1417.86±32.76 mg GAE/100 g DW, 59.44±1.11 mg/100 g DW, 11.96±0.92 mmol
TE/100 g DW, and 7.72±0.31 mmol TE/100 g DW, respectively. Total phenolic and monomeric
anthocyanin contents of juice decreased to 1126.25±93.02 mg GAE/100 g DW and 17.20±0.69 mg /100 g
DW in vacuum concentration and 674.17±75.56 mg GAE/100 g DW and 5.45±0.18 mg /100 g DW in
atmospheric pressure concentration. As a result, antioxidant effective compounds of crab apple juice were
highly affected from concentration method and degradation was higher in the sample concentrated under
atmospheric pressure.
Keywords – anthocyanin, antioxidant activity, color, concentration, crabapple
I. INTRODUCTION A. Material
Crab apples, classified under the family Rosaceae,
are generally grown for their flowers in ornamental Crab apple (Malus floribunda) used in this study
landscaping [1]. Their fruits are considered as were harvested in Selcuk University campus in
inedible and/or wild apples due to their sour taste. September, 2020. Crab apples were pressed in a
The fruits of crab apples are naturally red in color juicer extracter and solid particles were separated by
and could possess nutraceutical and antioxidant centrifugation at 4500 rpm for 15 minutes. The juice
properties. was concentrated up to the total soluble solid
The concentrating process applied to fruit juices to content of 70 under vacuum at 50 oC and in a open
extent the shelf life was reported to cause an vessel under atmospheric pressure.
increase in HMF levels [2]. Concentration under B. Total phenolic content analysis
vacuum can be applied as an alternative to
atmospheric pressure to reduce the HMF Adequately diluted sample (0.5 mL) was mixed
concentration. with 2.5 mL of Folin–Ciocalteu reagent (0.2 N) and
In this study, the changes in total phenolic 2.0 mL sodium carbonate (75 g/L). The samples
compound and antioxidant activity during were read against the blank at 765 nm after 120 min
concentration of crab apple juice under vacuum and using a spectrophotometer (U–1800, Hitachi,
atmospheric pressure was investigated. Japan). Results were expressed as mg of gallic acid
equivalents GAE /g DW (Dry Weight) [3].
C. Total monomeric anthocyanin content analysis
183
Hacer Çoklar, Effect of concentration on antioxidant activity, total phenolic and monomeric anthocyanin contents of crab apple juice,
Total monomeric anthocyanin contents of juice Table 1. Total phenolic and monomeric anthocyanin contents
and concentrates were determined by pH of fresh and concentrated crab apple juices
differential method as described by Coklar and Total phenolic Monomeric
Akbulut [4]. Briefly, two flasks each containing 1 Sample content* anthocyanin
mL of adequately diluted sample was diluted with 4 content
mL of buffers pH 1.0 and pH 4.5, respectively. After Fresh 1417.86±32.76 59.44±1.11
30 min, absorbances at wavelengths 515 and 700 nm
Vacuum- 1126.25±93.02 17.20±0.69
were recorded. Total monomeric anthocyanin
concentrated
pigment content of the samples was calculated by
following equations and reported as mg of cyanidin- Atmospheric 674.17±75.56 5.45±0.18
3-galactoside equivalent/ 100 g DW pressure-
concentrated
A=(A520nm-A700nm)pH=1.0-(A520nm-A700nm )pH=4.5
Total monomeric anthocyanin content=((A x MW x *mg/100 g DW
DF))/(ε x l)
Total phenolic content of juice decreased by
Where A is the absorbance differences, DF is 20.57% in vacuum concentration and the value
dilution factor, MW is molecular weight of decrease to 1126.25±93.02 mg GAE/100 g DW.
cyanidin-3-galactoside, ε is molar absorptivity of Concentration at atmospheric pressure caused
cyanidin-3-galactoside and l is the path length in higher losses in phenolic compounds than that of
cm. vacuum concentration. 90.84 % of total monomeric
anthocyanins was degraded by concentration at
D. ABTS antioxidant activity
atmospheric pressure.
Ten µL of diluted sample was added to 990 µL Table 2. Antioxidant activities of fresh and concentrated crab
ABTS• solution. To generate the ABTS• radical, 2.5 apple juices
mL of potassium persulfate solution (2.45 mM) was
Sample ABTS* DPPH*
added to 5 mL ABTS solution (7 mM). The Fresh 11.96±0.92 7.72±0.31
absorbance at 734 nm was measured after 6 min and
the reduction in the absorbance was noted. Results Vacuum- 6.88±0.79 3.00±0.09
were given as mmol Trolox Equivalent (TE)/ 100 g concentrated
DW [5].
Atmospheric 3.35±0.07 1.58±0.47
E. DPPH antioxidant activity pressure-
concentrated
An aliquot (0.1 mL) of sample was added to 3.9
mL of a DPPH (6 x10–5 M in methanol) solution. *mmol TE/100 g DW
After 30 min of incubation at room temperature in
the dark, the absorbance was measured at 515 nm. In the DPPH antioxidant activity, a decrease of
The results were expressed as mmol Trolox 42.43% was observed in the sample concentrated by
Equivalent (TE)/ 100 g DW [6]. vacuum and 71.95% in the sample concentrated
under atmospheric pressure. Similarly, it was
III. RESULTS AND DISCUSSION determined that ABTS antioxidant activity
Table 1 and Table 2 show the total phenolic, and decreased by 61.13% in vacuum concentration and
total monomeric anthocyanin contents and 79.57% in atmospheric pressure concentration.
antioxidant activities of samples. Amount of total
phenolic compounds, monomeric anthocyanin IV. CONCLUSION
content, ABTS and DPPH antioxidant activities of Significant decreases were observed in phenolic
fresh juice were determined as 1417.86±32.76 mg compounds and antioxidant activity as a result of
GAE/100 g DW, 59.44±1.11 mg/100 g DW, exposure of the juice to high temperature at
11.96±0,92 mmol TE/100 g DW, and 7.72±0.31 atmospheric pressure. It can be recommended to
mmol TE/100 g DW, respectively. concentrate crab apple juice under vacuum to
prevent degradation of phytochemicals.
184
Hacer Çoklar, Effect of concentration on antioxidant activity, total phenolic and monomeric anthocyanin contents of crab apple juice,
REFERENCES
[1] F. Chen, F. Li, L. Lu, X. Zhang, X. Xu, D. Li, Phenolic

profile and changes in the antioxidant activity of
crabapple (Malus domestica cv Royalty) fruit during
maturation on the tree. Int. J. Food Sci. 49(7): 1680-1688.
2014.
[2] S. Nagy, and V. Randall. Use of furfural content as an
index of storage temperature abuse in commercially
processed orange juice. J. Agric. Food Chem. 21, 272–
275. 1973.
[3] V. Singleton, and J. A. Rossi. Colorimetry of total
phenolics with phosphomolybdic-phosphotungstic acid
reagents. Am J Enol Vitic.;16(3):144-158. 1965
[4] H. Coklar, and M. Akbulut. Anthocyanins and phenolic
compounds of Mahonia aquifolium berries and their
contributions to antioxidant activity. J. Funct. Foods. 35:
166-174. 2017.
[5] R, Re, N. Pellegrini, A. Proteggente, A. Pannala, M.
Yang, and C. Rice-Evans. Antioxidant activity applying
an improved ABTS radical cation decolorization assay.
Free Radic. Biol. Med. 26(9-10): 1231-1237. 2005.
[6] W. Brand-Williams, M. E. Cuvelier, and C. Berset. Use
of a free radical method to evaluate antioxidant activity.
LWT - Food Sci Technol. 28(1): 25-30. 1995.
185
Application of Zipf Law on Turkish and English Language Versions of

Harry Potter and the Philosopher's Stone
Nisanur Bulut *
*
Computer Engineering/Bursa Uludag University, Turkey
*
nisanurbulutnb@gmail.com
Abstract – This study aims to show the results of the zipf law on the written text in Turkish and English
languages. According to Zipf's law, in a sufficiently long text written in a natural language, there is a special
relationship between words, both in meaning and frequency of use. This relationship can be expressed with
mathematical formulas. When we count the number of times the words in the text are used and then sort
these words in descending order of frequency, we divide the frequency number by the ordinal number and
we always get a fixed number. Zipf's law consists of 4 principles. These are: fixed number representation
(f*r=c), frequency ratio representation, probability distribution representation (f/r) and frequency indicator
based on word meanings. In this study, the first three principles of the law were used. The book Harry
Potter and the Philosopher's Stone was chosen to enforce this law. Both formulas of Zipf's law have been
applied separately to the English and Turkish versions of this book. In the study, the law was applied by
making both word and suffix analysis and the results were shown with graphics. A desktop application was
developed in .NET technology for demonstration. The Zemberek library was used to examine the written
texts and to determine whether the words were Turkish. In addition, meaningless conjunctions and proper
nouns and titles were not included in the study.
Keywords - Zipf, natural language processing, zemberek, frequency
I. INTRODUCTION times in the text most used 265 times most used,
In the field of natural language processing, it has used 133 times.
been noticed that there is a relationship between
elements such as the frequency of use of words, the According to Zipf's findings, while the majority of
number of meanings a word carries, and the words are used very rarely, a small number of words
distances between words. The first studies in this are always used.
sense were made by George K. Zipf (1902–1950).
Zipf published these studies in his article titled
“Selected Studies of the Principle of Relative Turkish and English versions of Harry Potter and
Frequency in Language” published in 1932 and the Philosopher's Stone are the main materials of the
became law under his name.[1] According to Zipf, study. To apply the Zipf law, a desktop application
when we sort the words in a text in descending order was developed in C# programming language and the
of frequency of use, regardless of the content and test results were shown with graphics. The source
language, a list with a certain pattern is obtained. codes of the application are at
The order in which a word is used in the list https://github.com/NisanurBulut/ZipfLaw_NLP
multiplied by the frequency gives a fixed number. github.
This law was first applied in James Joyce's Ulysses,
as follows; while the most used word is used 2653
186
Nisanur Bulut, Application of Zipf Law on Turkish and English Language Versions of Harry Potter and the Philosopher's Stone, ICEANS
2022, Konya, Turkey
A. Methods Of Zipf Law In the application phase, the principles of Zipf's

Unique words in a text, that is, the number of times law, which have been explained above, have been
a word occurs in the text is counted, provided that it tried to be shown.
is not counted more than once. B. Application Program on Zipf Law
Freq(word)=Indicates how many times a word is
The program tries to show the English original of
used in the text.
HarryPotter and the philosopher's stone and the
compatibility of the word-roots in the Turkish
According to this frequency list, each word is
translation with Zipf's law. In addition, for the
ranked in descending order. While the rank of the
Turkish translation of the book, it lists the affixes of
most used word is 1, the rank of the most used word
each word with its types and shows its compliance
after it is 2. We are not concerned with the meaning
with the zipf law. Pre-Operations on the Text
of the word, only with the frequency and degree
values.
Book texts in pdf format were converted into txt
files.
r=rank(rank)
All words in text files have been converted to
lowercase.
N = the number of words in the text. It is not a
Removed punctuation between words.
unique word count, so a word can occur more than
While researching Zipf's law, words were
once in the text and is included in the count.
separated into their roots and a calculation was made
over their roots.
Probe(r) = freq(r) / N According to Zipf's law;
The words were checked whether they belong to
the Turkish language with the help of a spring. For
r * Probe(r) = A
this reason, words such as Harry, Privet, Mr, Mss
are not included in the count. Thus, it is exempted
According to this formula, A is a constant number
from a transaction burden such as checking their
and usually takes the value 0.01. Zipf's law is a
personal names.
statistical inference, it always gives the same value.
C. Components Used in the Development of the
It considers the formula probe(r)=freq(r)/N and Program
If we rewrite Zipf's law, The .Net format of the Zemberek library was used
to make word analyzes on the written text.
The formula r * freq(r) = A * N is obtained. LiveChart Framework was used for the graphical
representation of the results. The iTextSharp.Net
If we apply Zipf's law, the first thing we should get library was used to store the results of the research
is the freq(r) value. When we multiply this value by on the compliance of the Zipf law in pdf file format.
degrees, r, the results we will obtain are
approximately the same. This does not mean that the The program has been developed as a desktop
r*freq(r) value for each word will be the same. But Windows Form Application using the C #
the results are expected to be close to each other. programming language.
It is tricky to look at the results for the words with In the result displays, the distribution of the first
the most or the least frequency value. The results for 30 words is shown.
these are usually the ones with the most errors. For
ideal observation, the degree of words in the order D. Representation of f*r=A on Turkish Text
of 1,10,100,200… should be checked for their In the Turkish text, each word was counted and
conformity to Zipf's law. What suitable notation for ranked in ascending order according to the
Zipf's law are point graphs. It will be seen more frequency of use. Multiplying the amount of use by
clearly when the results are displayed after taking its degree should give approximate numbers. Circle
the logarithm.[3] graphic representation was used to make it clearer
that the results give the same values in a close sense.
187
2022, Konya, Turkey
In the Turkish text, 55449 non-singular words

were found and the number of singular words was
determined as 13088. When the root distinction is
made on these words, the number of unique roots is
determined as 2340. Roots are classified by their
types such as adjective-root, noun-root, preposition-
root, pronoun-root, conjunction-root, tense-root,
question-root, exclamation-root, spur-root, echo-
root, number-root, etc. counted.
III. DISCUSSION
This should explore the significance of the results Fig. 3 Number of root type in Turkish text
of the work, not repeat them. The results should be
drawn together, compared with prior work and/or E. r*(f/N) Representation on Turkish Text
theory and interpreted to present a clear step forward
in scientific understanding. Combined Results and In the Zipf law explanation section, it was said that
Discussion sections comprising a list of results and when the formula is rewritten, the formula
individual interpretations in isolation are r * freq(r) = A * N is obtained. In the
particularly discouraged. implementation of this rewriting by the program, it
has been tried to show that there is a constant A
In the Turkish text, the words are divided into their number again indirectly. The decimal values found
roots. And the number of each root depending on its as a result of multiplying the frequency of the word
type is shown in figure 2. Since root research was roots to the number of single words in the text were
not done in the English text, no listing based on root rounded to 4 digits. Although it is not expected to
type was made. show the exact same value, it is aimed to find close
values.
When the figure 4 is carefully examined, it is seen

that the decimal values found are close to each other,
although they are not exactly equal to each other.
Fig. 2 Number of root type in Turkish text

Fig.4 Number of root type in Turkish text
After counting the root word roots in the Turkish
text, the ordering for the most used root is rated F. f/r Representation on Turkish Text
starting from 1. The fixed number obtained as a
result of multiplying the frequency of use by its When we rank the word roots according to their
degree is definitely not the same for the first 30 frequency of use and divide the number of
words, but as it can be seen from the graph, it has frequencies by the degree, it is expected that the
close values. values obtained will form a folded pattern. It is
188
2022, Konya, Turkey
expected that the results will have close values even

if they are not at the exact same fold values.
H. f/r Representation on English Text

While researching the zipf law on the English
When the figure 5 is examined, the root "da" in the text, the same pre-processes were applied in the
first row has a ratio value of 495, while the "but" in Turkish text. However, of course, no English
the second row has a ratio value of 280.5. The “de” control was made on the words or no affixes or root
in the third row is worth 152, and the “ne” in the divisions were made. Words are counted and
fourth row is worth 77.75. reordered. The decimal values obtained by dividing
the frequency numbers by their degrees are again
G. f/r Representation of Word Suffix Distributions rounded to four digits.
on Turkish Text
When the results found were evaluated, a definite
Each word is divided into its suffixes with the help folded pattern was not obtained, but considering the
of Zemberek library. During the annealing process, circular graph, the first word was approximately
each affix was counted with its type. Considering twice the second word, while the third word was
the distribution of affixes on the Turkish text, 24655 three times as much. The same pattern applies to
affixes were counted. When these suffixes were words in other rankings as well.
counted again without repetition, it was seen that
there were 97. Looking at the types of affixes, 97 The graph in figure 7 representation of Zipf's law
species were found again. on the order frequency distribution on the English
text is as follows:
Attachments are listed on the left side of the
screen, depending on their type. The circle graph in
figure 6 shows the zipf law compliance of the
attachments. The first-order supplement is almost
double the second-order supplement, while the
third-order supplement is three times as much. Even
though the ordinal frequency pattern could not be
represented with exact numbers, close values were
still reached. On the far right side of the screen, there
is the label display of the circle graphic. The f/r
formula used for the acquisition of the first 30
values forming the graph is also dynamically Fig. 7 Number of root type in Turkish text
written.
IV. CONCLUSION
When we look at the ecosystem, there are many
laws that have stability in themselves, for example
the golden ratio, pi number, Euler's constant. These
189
2022, Konya, Turkey
laws are discovered laws, not laws laid down in an

order. There is a strange order in nature that we have
difficulty in comprehending in our lives. High REFERENCES
intelligences continue to run after these secrets with
inquisitiveness. [1] Leitch, Matthew (2010), A Pocket Guide to Risk
Mathematics: Key Concepts Every Auditor Should
It should not be difficult to perceive the relevance Know, John Wiley & Sons, p. 62, ISBN 9780470971468.
of the results of the application of Zipf's law to cities [2] Zipf Dies After 3 - Month Illness, The Harvard Crimson,
or the existence of the golden ratio, because it September 27, 1950
[3] Saichev, A. I.; Malevergne, Yannick; Sornette, Didier
speaks of a natural process, a piece of life belonging (2009), Theory of Zipf's Law and Beyond, Lecture notes
to living things. However, when we look at the text in economics and mathematical systems, vol. 632,
analysis, the mystery of why the fixed results Springer, p. 1, ISBN 9783642029462.
produced by the law are obtained, regardless of
language and content, is still preserved.
The selection tendencies hidden in our genes can

be shown as the reason for this order frequency rule.
But here, too, a stalemate is reached, because why
and how these electoral trends also acted is still a
mystery. Perhaps the zipf law is not a cause and
effect, but rather an aspect that shows the result of
our social behavior, communications, and business
matters.
It is a fact, however, that solving the working

mechanism of zipf's law will predict much more
than what human tendencies are.
“The laws of nature are written in the language of

mathematics by the hand of God.” “To understand
nature, you must understand the language in which
it was written, and that language is mathematics.”
Galileo Galilei
190
A Novel Adaptive Cuckoo Search Algorithm for

Structural Engineering Design Problems
Serdar Carbas1 and Osman Tunca2*
1
Department of Civil Engineering, Karamanoglu Mehmetbey University, Karaman, Turkey
ORCID ID: 0000-0002-3612-0640
2
Department of Civil Engineering, Karamanoglu Mehmetbey University, Karaman, Turkey
ORCID ID: 0000-0001-7810-3921
*
(osmantunca@kmu.edu.tr)
Abstract – The successful behaviors of living things in nature such as choosing the most suitable mate and
hunting has been examined by researchers as alternative solution sources to accomplish optimum solutions
for engineering design problems. Nature-inspired metaheuristic techniques are created by trying to imitate
their natural behaviors. Hunting search algorithm (HSA), particle swarm optimization (PSO) algorithm, ant
colony optimization (ACO) algorithm, artificial bee colony (ABC) algorithm, bat algorithm (BA) and
firefly algorithm (FFA) are some promising examples of these techniques. However, standard versions of
those so-called conventional metaheuristic algorithms are required some improvisations and/or
modifications depending on the complexity of design optimization problems to be handled. In this study, a
novel adaptive strategy for cuckoo search optimization (CSO) algorithm is considered due to the fact that
it reveals some deficiencies on the way of converging optimal solution for complex structural engineering
design problems. In design optimization of the most of structural engineering design problems, there are
much more design variables, a lot of complicated design constraints and a complex nonlinear objective
function. Hence, it necessitates a consolidation for the exploration and exploitation phases of the standard
CSO algorithms for solving structural engineering design optimization problems. So, in this study, the
standard CSO algorithm is rectified by using a couple of newly proposed adaptation formulas to balance
between exploration and exploitation capacity of which. To investigate the algorithmic performance of
novel adaptive version cuckoo search optimization (ACSO) algorithm, two popular benchmark structural
engineering design problems (cantilever stepped beam design (CSBD) and reinforced concrete beam design
(RCBD)) are optimized. The obtained optimal designs are compared with those previously announced
solutions for same design examples to show efficiency of novel ACSO algorithm in solving structural
engineering design problems.
Keywords – Structural engineering design, adaptive cuckoo search optimization, cantilever stepped beam design, reinforced
concrete beam design, metaheuristic algorithms
I. INTRODUCTION selection for design variables is chosen from design

Optimization is the process of selecting the best pool, and the yielded optimum solution should
solution among the possible alternatives in a satisfy the design constraints of the problem [3].
problem under certain conditions [1]. A general The mathematical model of a typical design
structural design optimization problem can be optimization problem can be represented as follows.
expressed as choosing the optimum values that will
make an objective to maximize or minimize [2]. The
191
Carbas and Tunca., A Novel Adaptive Cuckoo Search Algorithm for Structural Engineering Design Problems, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Objective: 𝑂𝑏𝑗(𝑿) = 𝑓(𝑿) optimization process of these two benchmark

Variables: 𝑥𝑖 ∈ 𝑿, 𝑿 = [𝑥1 , 𝑥2 , . . 𝑥𝑛𝑣 ] structural engineering design problems, the
Constraints: 𝑑𝑐𝑖 < 0, 𝑑𝑐𝑖 = 𝑝(𝑿) acquired optimal design results are evaluated and
compared with those previously declared in
As a sub branch of optimization, the nature- literature for same design problems. Eventually, it is
inspired metaheuristics shine out with the concluded that the newly proposed ACSO algorithm
application capability for optimally solving promisingly perform.
complex design engineering problems. Most of II. CUCKOO SEARCH ALGORITHM
these algorithms are generated inspiring natural
In this section, standard cuckoo search
phenomena [4]–[6]. In the part of the literature on
optimization (sCSO) algorithm and the newly
metaheuristic algorithms, many studies are
proposed adaptive approach of which are described
available [7]–[9]. There are three main reasons for
in detail.
their popularity; Firstly, they do not include
complex differential calculations. So, they able to A. sCSO Algorithm
overcome complicated design optimization Yang and Deb were firstly encoded sCSO
problems having integer design variables [10]. algorithm inspiring the general brood parasites
Therefore, the metaheuristic algorithms meet the behaviour of cuckoo family, in 2010 [18]. The
demand of solution of engineering design cuckoos have not own nests. So, they lay on other
optimization problems [11]. Secondly, these birds’ nests. In sCSO algorithm, the cuckoo eggs
algorithms are based on randomization in their and host nests are considered as solution sets. Just a
iterative algorithmic structure. So, it can be not single egg can be laid on a nest and, more feeding
claimed that the attained results via these algorithms nest is selected by cuckoos to lay. Thus, the sCSO
is final best global optimum [12]. Even if the algorithm is encoded on the following three main
obtained results are not conclusive optimum, in rules.
most cases they offer better solutions to designers  The cuckoo lays just one egg in one go to
than their own designs. Thirdly, the success of a a nest, and the nest is selected randomly.
metaheuristic optimization algorithm is directly  The ideal nests with good eggs which
affected by the type of handled design problem to be represent the candidate solutions are
solved. So, there are various study in the literature considered in the next iteration.
on improvisation/modification/adaptation of  The fixed number hosts may detect the
standard encoded versions of those metaheuristics stranger egg. Here, the detection
[13]–[17] since a metaheuristic may give a better
probability is determined by 𝑃𝑎 ∈ [0,1].
algorithmic performance in one field, while it can
Thus, the stranger egg can be thrown, or a
show worst performance in other field. Therefore, a
new nest is regenerated at new location.
various of benchmark design optimization problems
are proposed to represent different design fields. For B. Lèvy Flight Strategy in sCSO Algorithm
example, cantilever stepped beam design (CSBD) Some fly species inspire the mechanism of Lévy
and reinforced concrete beam design (RCBD) flights with their sharp manoeuvre [19]. The sharp
problems are examples of structural engineering manoeuvres are related with arbitrary direction with
design field. arbitrary step size [20]. This strategy is simulated in
In this study, the standard cuckoo search sCSO algorithm via following Eqs. (1) and (2).
optimization (CSO) algorithm is adaptively 𝑥𝑖𝑡+1 = 𝑥𝑖𝑡 + η ⊕ 𝐿𝑒𝑣𝑦(λ), (η > 0) (1)
improved to acquire optimum solutions of structural 𝐿𝑒𝑣𝑦 ~𝑢 = 𝑡 , −𝜆 (1 < λ ≤ 3) (2)
engineering design problems with implementation In Eq. (1), number of iterations is given as 𝑡, and
the couple of adaptation formulas on specific the number of solution vector is represented by 𝑖.
standard algorithm parameters (Pa and α). To The step size of the movement must be positive. So,
display of the algorithmic performance of the newly it is given by η. Ultimately, ⊕ signifies the entry-
proposed adaptive cuckoo search optimization wise multiplication.
(ACSO) algorithm, it is utilized to attain optimum
designs of CSBD and RCBD problems. After
conducting the novel ACSO algorithm on design
192
C. Steps of sCSO Algorithm The worst nests are abandoned, and the new one
As with many metaheuristics, the specific is generated based on 𝑃𝑎 probability. Therefore,
parameters of the sCSO algorithm are assigned, and each nest is detected using following equation.
the initial population is randomly generated as 1 𝑖𝑓 𝑟 < 𝑃𝑎
𝑅𝑖 ← { (8)
shown in Eq. (3). 0 𝑖𝑓 𝑟 ≥ 𝑃𝑎
𝑥1,1 ⋯ 𝑥1, 𝑁𝑉𝑎𝑟 In Eq. (8), the r is a random number between 0
𝑷𝒐𝒑 = [ ⋮ ⋱ ⋮ ] (3) and 1. In this way, R matrix consists of zeros and
𝑥𝑁𝑃𝑜𝑝 ,1 ⋯ 𝑥𝑁𝑃𝑜𝑝 , 𝑁𝑉𝑎𝑟 ones, and following Eq. (9) is operated.
𝑥𝑖𝑡+1 = 𝑥𝑖𝑡 + 𝑟𝑅𝑖 (𝑝1𝑖 − 𝑝2𝑖 ) (9)
In Eq. (3), each row of the Pop is a solution vector.
Thus, the randomly generated Pop matrix includes In Eq. (9), 𝑝1𝑖 and 𝑝2𝑖 are the permutation of the
two rows of the corresponding nest.
𝑁𝑃𝑜𝑝 numbered solution vector. After the
All designs in Pop are sorted considering 𝑂𝑏𝑗(𝑋)
generation of Pop, the objective function 𝑂𝑏𝑗(𝑋) of
values. The steps from production of the new
the candidate solution vectors are calculated. The
solution vector to sorting of Pop considering
rows of the Pop matrix are sorted considering the
𝑂𝑏𝑗(𝑋) values are iteratively operated until the
values of the objective functions. So, a new solution
termination criteria is satisfied.
vector is produced by Eq. (4).
(𝑥𝑖 )𝑣+1 = (𝑥𝑖 )𝑣 + 𝛽λ (4) D. Novel Adaptive Cuckoo Search Optimization
Here, the step size is β, and it is chosen (ACSO) Algorithm
considering greater than 1.0. The 𝜆 is the length of In this study, the sCSO algorithm is adaptively
the step size. The new and previous solution vectors rectified by proposing unique adaptation formulas
are represented as (𝑥𝑖 )𝑣 and (𝑥𝑖 )𝑣+1. per Pa and α parameters to improve its exploration
To determine a step size, Mantegna present an and exploitation phases for converging better
algorithm to produce probabilistic variable using an solutions of structural engineering design problems.
arbitrary selection control parameter (0.3 ≤ 𝛼 ≤ So, Pa and α parameters of the sCSO algorithm are
1.99). The length of the step size 𝜆 is calculated as adaptively changes during design optimization
following; process. Since the probability of detection of
𝑥 stranger eggs are operated on the constant 𝑃𝑎
λ= 1 (5)
|𝑦|𝛼 parameter in sCSO algorithm, it is adaptively
In Eq. (5), two stochastic variances are offered as improved in a dynamic strategy using following Eq.
𝑥 and 𝑦 using standard deviation. (10) in novel ACSO algorithm.
1 𝑡
𝛼 ∝ 𝑃𝑎 = 0.25 ∗ 𝑒𝑥𝑝(𝑙𝑜𝑔(0.004) ∗ ) (10)
𝐺(1 + 𝛼)𝑠𝑖𝑛 (𝜋 2 ) 𝑡𝑚𝑎𝑥
(6) In Eq. (10), 𝑡 and 𝑡𝑚𝑎𝑥 stand for current number of
𝜎𝑥 = [
1+𝛼 𝛼−1 ] , 𝜎𝑦 (𝛼) = 1
𝐺 ( 2 ) 𝛼2 2 iterations and the maximum number of iterations,
respectively.
In Eq. (6), 𝜎𝑥 and 𝜎𝑦 represent the standard
Moreover, in sCSO algorithm, since as the α is used
deviations. Here, 𝜎𝑦 (𝛼) = 1.0 for 𝛼 = 1.0. The G an arbitrary selection control parameter to calculate
is the function of Gamma, and it can be calculated the step size of Levy Flight, and adaptive changing
with following Eq. (7). strategy is offered in novel ACSO algorithm as
∞
following Eq. (11).
G(z) = ∫ 𝑡 𝑧−1 𝑒 −𝑧 𝑑𝑡 (7) 𝑡
𝛼 = 0.08 ∗ 𝑒𝑥𝑝(𝑙𝑜𝑔(0.025) ∗ ) (11)
0 𝑡𝑚𝑎𝑥
In case of z equals to k is positive and integer
E. Constraint Handling
value, the Gamma equation is G(k) = (𝑘 − 1).
After the production of new solution vector, an In most of metaheuristics, the candidate solutions
arbitrary nest is selected, and the selected nest is are created arbitrarily as before mentioned. Thus,
indexed with 𝑗. If 𝑂𝑏𝑗(𝑋𝑖 ) is greater than 𝑂𝑏𝑗(𝑋𝑗 ), the objective(s) and the design constraint(s) are
randomly calculated. But some slight infeasible
𝑋𝑗 is replaced to 𝑋𝑖 .
designs may be obtained by violating design
constraints a little. In such circumstances, the
obtained designs are penalized to involve in feasible
193
design set. Hence, in this study, the following Eq. In this design problem, there are various number
(12) is used for constraint handling. design variables. So, width and height of all part is
𝑛𝑑𝑐 2 considered as equal, and the thicknesses of all box
𝐹𝑖𝑡(𝑿) = 𝑂𝑏𝑗(𝑿) ∗ (1 + ∑ 𝑑𝑐𝑖 ) (12) section is taken as 2/3. So, the span of each part is
𝑖=1
considered as design variables (Fig. 1b). Hence,
Here, 𝐹𝑖𝑡(𝑿) is fitness values of the 𝑿 solution there are five (5) design variables. The objective
vector, 𝑛𝑑𝑐 is the number of design constraints, function has been simplified by considering these
𝑑𝑐𝑖 is the value of any constraint. If the 𝑑𝑐𝑖 is five design variables as shown in Eq. (13).
negative, its handled as 0. Otherwise, own value is 𝑊 = 0.0624(𝑥1 + 𝑥2 + 𝑥3 + 𝑥4 + 𝑥5 ) (13)
operated. Here, 𝑊 represents design weight of the CSB, and
𝑥1 to 𝑥5 are spans of each part. In the CSBD
III. DESIGN EXAMPLES problem, the deflection of free end of the beam is
As above mentioned, the cantilever stepped beam limited. This limitation on displacement is taken as
design (CSBD) problem and reinforced concrete design constraint of the problem as given in Eq.
beam design (RCBD) problem are taken as (14).
structural engineering design examples of this 61 37 19 7 1
study. 𝑑𝑐 = 3 + 3 + 3 + 3 + 3 − 1 (14)
𝑥1 𝑥2 𝑥3 𝑥4 𝑥5
A. CSBD Problem Here, 𝑑𝑐 stands for the displacement design
The CSBD problem was firstly handled by constraint. In penalty approach, in case of dc is
Chickermane and Gea [21]. The mentioned smaller than 0, it is considered as 0. But, if it takes
cantilever beam consists of the combination of five any positive value, obtained dc is taken into
end to end box-sections beams as seen Fig. 1. The consideration. Additionally, all design variables are
point load is applied to one end of the CSB in considered as continuous variables between 0.01
direction of the gravity. Another end of the beam is and 100.
fixed to a rigid object. The design weight of the CSBD problem is finally
minimized using novel ACSO algorithm. And, the
attained optimum design is evaluated by comparing
with recent solutions existing in literature which are
obtained via other metaheuristic algorithms. The
attained optimal designs are tabulated in Table 1.
sCSO hHHO- ALO TQA
ACSO
[22] SCA [23] [24] [25]
𝑥1 6.01601 6.0089 5.937725 6.0181 6.01359
𝑥2 5.30917 5.3049 4.85041 5.3114 5.30723
𝑥3 4.49433 4.5023 4.622404 4.4884 4.49855
𝑥4 3.50147 3.5077 3.45347 3.4975 3.50211
𝑥5 2.15266 2.1504 2.089114 2.1583 2.15218
W 1.33995 1.33999 1.30412236 1.33995 1.33995
Table 1. The attained optimal designs of CSBD problem
a) 3D view of CSBD problem
In Table 1, it is shown that newly proposed ACSO

algorithm attains lighter optimum design weight of
1.33995 than sCSO algorithm for CSBD problem.
Furthermore, the novel ACSO algorithm archives
same optimal design weight with previously
announced ALO and TQA methods. Besides,
b) 2D view of CSBD problem with design variables
although hHHO-SCA found a lighter design weight
of 1.30412236, it violated the displacement design
Fig. 1 The scheme of CSBD problem constraint dc over acceptable tolerance limit of 10-4.
The minimum weighted design is aimed in CSB But, the values of the design constraint violation
benchmark structural engineering design problem. tolerances of ACSO, ALO and TQA are almost at
194
the acceptable level of 10-6. It is required to mention longitudinal reinforcement are treated as three
that even the novel ACSO attains same final design design variables of the design problem. The
weight, the values of design variables and amount longitudinal reinforcement is selected from a ready
of constraint violation tolerance differs than ALO discrete value list. So, this design variable has a
and TQA methods. These means that the proposed discrete characteristic. The objective function of the
novel ACSO algorithm shows well performance in RCBD problem with 30feet span is created
terms of finding the minimum design weight of a involving all above-mentioned information as
complex structural engineering design problem. shown in following Eq. (15).
𝐶 = 29.4 𝐴𝑠 + 0.6 𝑏ℎ (15)
Here, C is the cos of the RCBD problem. The 𝑏, ℎ
and 𝐴𝑠 represent the width and the height of the
B. RCBD Problem
RCB and the cross-section area of the longitudinal
Amir and Hasegawa were firstly considered the reinforcement, respectively. The Building Code
basic RCBD problem [26]. The simple supported Requirements for Structural Concrete of American
reinforced concrete beam is subjected to uniform Concrete Institute (ACI 318-77) is considered to
dead load of 1000lbf and uniform live load of control structural design behaviours. So, the
2000lbf as seen in Fig. 2. The longitudinal required strength is described as in Eq. (16).
reinforcement is just considered in this structural 𝑀𝑢 ≥ 1.4 𝑀𝑎 + 1.7 𝑀𝑙 (16)
engineering design problem. The moment of beam under the bending is
represented as 𝑀𝑢 . The 𝑀𝑎 and 𝑀𝑙 are the design
moment of dead load of 1.350kip-in and live load of
2700 kip-in, respectively. The simplified version of
the strength constraint can be given as in Eq. (17).
𝐴2𝑠
𝑐1 = −𝐴𝑠 ℎ + 7.375 + 180 (17)
𝑏
Moreover, the width and the height ratios of the
RCBD should not exceed 4.0 as shown in Eq. (18).
ℎ
𝑐2 = − 4 (18)
𝑏
In this way, the minimum cost of the RCBD
problem is computed via newly proposed ACSO
a) 3D view of RCBD problem algorithm. The attained optimum designs for RCBD
problem with not only novel ACSO algorithm, but
also previously reported other metaheuristic
algorithms are shown in Table 2.
Table 2. The attained optimal designs of RCBD problem
sCSO CI
ACSO
[22] [27]
𝑏 008.3791 8.5000 8.6297
b) 2D view of RCBD problem with design variables ℎ 033.51775 34 32
Fig. 2 The scheme of RCBD problem 𝐴𝑠 006.46933 6.32 7.11
𝐶 358.70745 359.2080 359.2080284
Unlike the CSBD problem, the aim of −0.0002
𝑐1 0-0.00046 -0.2241
optimization in RCBD problem is having the
𝑐2 000.00016 0 −0.2256
minimum cost rather than the minimum design
weight. The RCBD problem consists of two main
The Table 2 illustrates that novel ACSO algorithms
materials. The cost of the concrete is taken as $0.02
attains the minimum cost of 358.707 for RCBD
in2/feet, and the cost of the steel considered as $1.00
problem. The cost of RCBD problem accomplished
in2/feet, respectively. And, the workmanship is
via novel ACSO algorithm is inexpensive than the
ignored. As seen in Fig. 2, the width and the height
those of the sCSO and CI algorithms. Moreover, the
of the RCB and cross-section area of the
195
c2 design constraint violation of RCBD problem [4] J.-S. Pan, L.-G. Zhang, R.-B. Wang, V. Snášel, and S.-
obtained by novel ACSO algorithm is at 10-4 C. Chu, ‘Gannet optimization algorithm : A new
metaheuristic algorithm for solving engineering
remaining in an acceptable tolerance level. So, it is optimization problems’, Mathematics and Computers in
demonstrated that the newly proposed ACSO Simulation, vol. 202, pp. 343–373, Dec. 2022, doi:
algorithm obtains feasible design on the 10.1016/j.matcom.2022.06.007.
complicated structural engineering design problem [5] B. Abdollahzadeh, F. S. Gharehchopogh, and S.
of reinforced concrete beam design. Mirjalili, ‘African vultures optimization algorithm: A
new nature-inspired metaheuristic algorithm for global
IV. CONCLUSIONS optimization problems’, Computers & Industrial
Engineering, vol. 158, p. 107408, Aug. 2021, doi:
In this study, sCSO algorithm is improved by 10.1016/j.cie.2021.107408.
proposing unique adaptation formulas per Pa and α [6] F. A. Hashim, E. H. Houssein, K. Hussain, M. S.
parameters to overcome deficiencies on converging Mabrouk, and W. Al-Atabany, ‘Honey Badger
to the optimum design solutions of structural Algorithm: New metaheuristic algorithm for solving
optimization problems’, Mathematics and Computers in
engineering design problems. Thus, originally fixed Simulation, vol. 192, pp. 84–110, Feb. 2022, doi:
value sCSO algorithm’s parameters of Pa and α are 10.1016/j.matcom.2021.08.013.
adaptively converted into exponential logarithmic [7] E. Dogan, F. Erdal, O. Tunca, and S. Tas, ‘Optimum
equations. Here, it is aimed to capture a balance design of corrugated web beams using stochastic search
between exploration and exploitation phases of techniques’, in Third International Conference on
Advances In Civil, Structural and Environmental
sCSO algorithm through newly proposed ACSO Engineering- ACSEE 2015, Oct. 2015, pp. 121–125.
algorithm. To illustrate the algorithmic performance doi: 10.15224/978-1-63248-065-1-91.
superiority of novel ACSO algorithm, it is used to [8] M. Khanzadeh, H. Kargaran, A. Hamedani, and G.
optimize two well-known complex structural Alahyarizadeh, ‘Structural optimization of a perovskite
engineering benchmark design problems named as solar cell using single- and multi-objective particle
swarm optimization method’, Micro and
cantilever stepped beam design (CSBD) problem Nanostructures, vol. 170, p. 207362, Oct. 2022, doi:
and reinforced concrete beam design (RCBD) 10.1016/j.micrna.2022.207362.
problem. The attained optimum designs for both [9] H. Wang, C. Sun, O. Haidn, A. Aliya, C. Manfletti, and
design problems via novel ACSO algorithm are N. Slavinskaya, ‘A joint hydrogen and syngas chemical
compared not only sCSO algorithm, but also other kinetic model optimized by particle swarm
optimization’, Fuel, vol. 332, p. 125945, Jan. 2023, doi:
metaheuristic algorithms that are previously 10.1016/j.fuel.2022.125945.
announced in the literature. [10] O. Hasançebi, S. Çarbaş, E. Doğan, F. Erdal, and M. P.
As a future study, it is planned that the Saka, ‘Performance evaluation of metaheuristic search
applications of the newly proposed ACSO techniques in the optimum design of real size pin jointed
algorithm is extended for high-level real-sized structures’, Computers & Structures, vol. 87, no. 5, pp.
284–302, Mar. 2009, doi:
frame and truss type structural engineering design 10.1016/j.compstruc.2009.01.002.
problems. [11] O. Hasançebi, S. Çarbaş, and M. P. Saka, ‘Improving
the performance of simulated annealing in structural
optimization’, Struct Multidisc Optim, vol. 41, no. 2, pp.
REFERENCES 189–203, Mar. 2010, doi: 10.1007/s00158-009-0418-9.
[12] O. Tunca, ‘Optimum design of a vaulted roof steel
structure using grey wolf and backtracking search
[1] F. Erdal, S. Taş, O. Tunca, and S. Carbaş, ‘Effect of
optimization algorithms through application
random number sequences on the optimum design of
programming interface’, Challenge Journal of
castellated beams with improved harmony search
Structural Mechanics, vol. 8, no. 1, p. 1, Mar. 2022, doi:
method’, International Journal of Engineering and
10.20528/cjsmec.2022.01.001.
Applied Sciences, vol. 8, no. 3, Art. no. 3, Oct. 2016, doi:
[13] M. Alimoradi, H. Azgomi, and A. Asghari, ‘Trees social
10.24107/ijeas.255032.
relations optimization algorithm: A new swarm-based
[2] O. Tunca, ‘Minimum weight design of reinforced
metaheuristic technique to solve continuous and discrete
concrete beams utilizing grey wolf and backtracking
optimization problems’, Mathematics and Computers in
search optimization algorithms’, Challenge Journal of
Simulation, vol. 194, pp. 629–664, Apr. 2022, doi:
Structural Mechanics, vol. 13, no. 2, pp. 72–79, doi:
10.1016/j.matcom.2021.12.010.
10.20528/cjcrl.2022.02.003.
[14] O. Hasançebi, F. Erdal, and M. P. Saka, ‘Adaptive
[3] M. P. Saka, ‘Optimum design of steel frames with
Harmony Search method for structural optimization’,
stability constraints’, Computers & Structures, vol. 41,
Journal of Structural Engineering, vol. 136, no. 4, pp.
no. 6, pp. 1365–1377, Jan. 1991, doi: 10.1016/0045-
7949(91)90274-P.
196
419–431, Apr. 2010, doi: 10.1061/(ASCE)ST.1943- 115, no. 3, pp. 626–646, Mar. 1989, doi:
541X.0000128. 10.1061/(ASCE)0733-9445(1989)115:3(626).
[15] M. A. Latif and M. P. Saka, ‘Optimum design of tied- [27] I. R. Kale and A. J. Kulkarni, ‘Cohort intelligence
arch bridges under code requirements using enhanced algorithm for discrete and mixed variable engineering
artificial bee colony algorithm’, Advances in problems’, International Journal of Parallel, Emergent
Engineering Software, vol. 135, p. 102685, Sep. 2019, and Distributed Systems, vol. 33, no. 6, pp. 627–662,
doi: 10.1016/j.advengsoft.2019.102685. Nov. 2018, doi: 10.1080/17445760.2017.1331439.
[16] J. Cheng and T. Shi, ‘Structural optimization of
transmission line tower based on improved fruit fly
optimization algorithm’, Computers and Electrical
Engineering, vol. 103, p. 108320, Oct. 2022, doi:
10.1016/j.compeleceng.2022.108320.
[17] S. Navaneetha Krishnan, D. Yuvaraj, K. Banerjee, P. J.
Josephson, T. C. Anil Kumar, and M.
Uvazeahamedayoobkhan, ‘Medical image enhancement
in health care applications using modified sun flower
optimization’, Optik, p. 170051, Sep. 2022, doi:
10.1016/j.ijleo.2022.170051.
[18] X.-S. Yang and S. Deb, ‘Cuckoo Search via Lévy
flights’, in 2009 World Congress on Nature &
Biologically Inspired Computing (NaBIC), Dec. 2009,
pp. 210–214. doi: 10.1109/NABIC.2009.5393690.
[19] İ. Aydoğdu, A. Akın, and M. P. Saka, ‘Design
optimization of real world steel space frames using
artificial bee colony algorithm with Levy flight
distribution’, Advances in Engineering Software, vol.
92, pp. 1–14, Feb. 2016, doi:
10.1016/j.advengsoft.2015.10.013.
[20] I. Aydogdu, ‘Cost optimization of reinforced concrete
cantilever retaining walls under seismic loading using a
biogeography-based optimization algorithm with Levy
flights’, Engineering Optimization, vol. 49, no. 3, pp.
381–400, Mar. 2017, doi:
10.1080/0305215X.2016.1191837.
[21] H. Chickermane and H. C. Gea, ‘Structural optimization
using a new local approximation method’, International
Journal for Numerical Methods in Engineering, vol. 39,
no. 5, pp. 829–846, 1996, doi: 10.1002/(SICI)1097-
0207(19960315)39:5<829::AID-NME884>3.0.CO;2-
U.
[22] A. H. Gandomi, X.-S. Yang, and A. H. Alavi, ‘Cuckoo
search algorithm: a metaheuristic approach to solve
structural optimization problems’, Engineering with
Computers, vol. 29, no. 1, pp. 17–35, Jan. 2013, doi:
10.1007/s00366-011-0241-y.
[23] V. K. Kamboj, A. Nandi, A. Bhadoria, and S. Sehgal,
‘An intensify Harris Hawks optimizer for numerical and
engineering optimization problems’, Appl. Soft
Comput., vol. 89, no. C, Apr. 2020, doi:
10.1016/j.asoc.2019.106018.
[24] S. Mirjalili, ‘The Ant Lion Optimizer’, Advances in
Engineering Software, vol. 83, pp. 80–98, May 2015,
doi: 10.1016/j.advengsoft.2015.01.010.
[25] P. Chen, S. Zhou, Q. Zhang, and N. Kasabov, ‘A meta-
inspired termite queen algorithm for global optimization
and engineering design problems’, Engineering
Applications of Artificial Intelligence, vol. 111, p.
104805, May 2022, doi:
10.1016/j.engappai.2022.104805.
[26] H. M. Amir and T. Hasegawa, ‘Nonlinear Mixed‐
Discrete Structural Optimization’, J. Struct. Eng., vol.
197
Physics Inspired Computational Intelligence Algorithms for Global

Optimization
Harun Bingol*, Muhammed Yildirim2
1
Department of Software Engineering, Malatya Turgut Ozal University, Turkey
2
Department of Computer Engineering, Malatya Turgut Ozal University, Turkey
*
(harun.bingol@ozal.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract –Most classical search and optimization algorithms are insufficient to solve large scale, nonlinear,
complex and multimodal problems. In this case, computational intelligence algorithms are used to solve
the problem. Computational intelligence algorithms are grouped according to the source from which
inspiration. They are based on physics, chemistry, biology, mathematics, water, music, plants, sports,
social, swarm and hybrids. A lot of computational intelligence algorithms, inspired by laws of physics, such
as Newton's law of motion, universal gravitation law, are available in the literature. In this article some of
the physics-based optimization algorithms inspired by the laws of physics are examined.
In this study, the performance of physics-based optimization algorithms is compared. Information is given
about physics-based optimization algorithms such as Big Bang - Big Crunch, Electromagnetic Field
Optimization, and Electromagnetism-like Mechanism Algorithm.
In this paper, general information about physics-based optimization algorithms is given and their working
principles are explained. The convergence performance of these algorithms to the global minimum is tested
with the help of unimodal and multimodal benchmark test functions. As a result of the experiments, it was
determined that the BB-BC algorithm converged to the global minimum better than the other two physics-
based metaheuristic optimization algorithms.
Keywords – Physics Inspired Optimization, BB-BC, Computational Intelligence, Meta-Heuristic Algorithms, EFO, EM
I. INTRODUCTION modeling all affect how traditional optimization

Most classical optimization methods require algorithms solve problems. The effectiveness of the
mathematical models to model the system and problem model is strongly influenced by the size of
generate the objective function. It is often difficult the solution space, the number of decision variables,
to construct a mathematical model of complex and the number of constraints [1].
systems. In most cases, these problems are too high Another major shortcoming is that most
to be used as an effective solution due to the cost of algorithms solve models with certain types of
solution time, even if a mathematical model has objective functions or constraints. But management,
been established. Solving the problem requires computer, engineering etc. Many optimization
some assumptions that are difficult to verify in the problems such as these require different kinds of
real world in most cases. Usually, due to the natural decision variables, objective functions and
solution mechanisms of classical algorithms, the constraints in their formulations at the same time
relevant problem is modeled in such a way that the [2]. For these reasons, in cases where classical
algorithm overcomes it. The type of objectives, optimization algorithms cannot be applied or cannot
restrictions, and variables utilized in the issue give good results, optimization algorithms based on
computational intelligence are used to find a fine
198
Bingol et al., Physics Inspired Computational Intelligence Algorithms for Global Optimization, ICEANS 2022, Konya, Turkey
solution to the problem in an acceptable time. These success of computational intelligence optimization
algorithms provide a good balance between algorithms depends on the problem type [6]. So an
computation time and achievable solution quality algorithm that gives good results in an existing
[3]. problem may not be suitable for another problem.
This study aims to examine the most important General purpose computational intelligence
concepts, specific properties, and main application optimization algorithms; It is divided into various
capabilities of physics-based metaheuristic groups such as biological base, physics base, social
algorithms within the framework of difficult base, music base, sports base, chemistry base, etc.
optimization problems. There are also hybrid methods that combine these.
The organization of this article is as follows: In the Genetic algorithm [7] and clonal selection algorithm
second part, optimization methods based on [8] are known biological based optimization
computational intelligence are explained. In the methods. Big bang big crunch [9],
third chapter, physics-based methods and their Electromagnetism-like Mechanism [10] and
applications are analyzed. The benchmark functions Gravitational search algorithm [11] are physics
chosen for algorithm performance comparisons are based. Teaching learning based optimization [12],
described in the fourth section. In addition, ocial emotional optimization algorithm [13], and
experimental results obtained from physics-based brain storm optimization algorithm [14] are social
algorithms are given in this section. In the sixth based [15]. Chemical reaction optimization [16] is
section, the article concludes with the research chemistry based method. Melody search [17] is
guidelines planned for the future. music based method. Sine-cosine algorithm [18] is
mathematics based method. Intelligent water drops
II.COMPUTATIONAL INTELLIGENCE OPTIMIZATION algorithm [19] is water based method. League
ALGORITHM championship algorithm [20] is sport based method.
Computational intelligence optimization Particle swarm optimization [21] is swarm based
algorithms have become a very popular method algorithm. Plant growth optimization [22] and path
today due to their very good computational power planning algorithm [23] are plant based algorithms.
and easy conversion features. In other words, by It is very important to design, develop, and
making little adjustments, computational implement of new techniques, although there are
intelligence algorithms with a single goal function many successful algorithms that have gained in the
can be used to solve problems with many objectives. literature. Because no computational intelligence
Computational intelligence methods, from method has been created that provides the optimal
engineering to health, from aviation to industry, are outcome for all challenges. New computational
used in many areas. intelligence techniques have been effectively
The following list of factors explains why introduced to the literature and applied by
computational intelligence optimization techniques researchers in recent years. These algorithms all
are required: employ population-based iterative techniques and
(a) An optimization problem's structure could be function as depicted in Figure 1.
such that it is impossible to define how to discover
START
e precise solution
(b) From the perspective of the decision maker, INITIALIZE PROBLEM
PARAMETERS,
ALGORITHM
computational intelligence optimization techniques PARAMETERS, AND

POPULATİON
can be far more comprehensible and simpler. EVALUATE THE

OBJECTIVE
(c) Algorithms for computational intelligence FUNCTION
optimization can be used to find the precise solution PERFORM THE STOP
NO VARIATION
and for educational purposes [4]. OPERATOR
These methods do not provide the best solution

guarantee, but the best solution guarantees a close TERMINATION
CRITERIA REACHED
YES
OUTPUT THE
RESULT
solution [5]. However, it is not expected that every

computational intelligence method will yield good
Fig 1. Population-based computational intelligence methods
results in all problems that are difficult or
impossible to extract a mathematical model. The flowchart
199
The computational intelligence algorithms, which shown in Figure 2. Hybrid versions of these
are generally divided into ten basic divisions, are algorithms are also available.
COMPUTATIONAL
INTELLIGENCE
ALGORITHMS
PHYSICS SOCIAL MUSICS SWARM CHEMISTRY BIOLOGY MATH PLANT WATER SPORTS HYBRID
BASED BASED BASED BASED BASED BASED BASED BASED BASED BASED BASED
Fig. 2 Techniques for search and optimization using computational intelligence

problem-dependent parameters (pp1, ..., ppj), and
III. PHYSICS INSPIRED COMPUTATIONAL some random variables (r1, ..., rm). When problems
INTELLIGENCE ALGORITHMS are noisy and non-continuous, meta-heuristic
Researchers are trying to find the effective algorithms are utilized instead of analytical
algorithm in accordance with the general usage in techniques, which tend to make a lot of assumptions
Eq. 1. about the problem surface. Although they are very
successful physics-based computational
intelligence optimization algorithms, there is no
comparison of the performance of these algorithms
(1) with respect to the number of constraints, dimension
and iterations of equal numbers. Because there are
so many physics-based computational intelligence
which attempts to generate better solutions (a algorithms, three of them have been explained and
population of n solutions) at iteration t + 1 from the compared in this article. Some of the current
current iteration t and its solution set xi, (i = 1, 2, ..., physics-based artificial intelligence methods are
n). This iterative algorithm also uses some described in this section. Figure 3 illustrates a few
algorithm-dependent parameters (ap1, ..., apk), of the artificial intelligence methods that were
created with inspiration from physics.
Physics Inspired
Computational
Intelligence
Algorithms
Big Bang– Electromagnet Electromagneti Galaxy Based Gravitational Lightning Multi- Optics Sonar
(F3EA) Wind Driven
Big ic Field sm-Like Search Search Search Verse Inspired Inspired
Algorithm Optimization
Crunch Optimization Algorithm Algorithm Algorithm Algorithm Optimizer Optimization Optimization
Fig 3. Physics based computational intelligence optimization algorithms

used to determine the center of mass. The inverse of
the fitness function value is referred to as mass in
A. Big Bang–Big Crunch(BB-BC)
this context. Eq. 2 is used to determine the location
BB-BC algorithm was proposed in 2006 [9]. The of the center of mass, which is indicated by the
BB-BC Theory, one of the universe formation symbol xc [9].
theories, is the algorithm's primary contribution.
BB-BC consists of two phases: big bang and big (2)
crunch. This method starts by creating a random
initial population. This stage is called the big bang
phase. The candidate solutions are uniformly (3)
dispersed over the search space during this phase.
The huge crunch phase follows the big bang phase. where xi is a point within an n-dimensional search
The Big Crunch is a convergence operator with space generated, fi is a fitness function value of this
numerous inputs and a single output that can be point, N is the population size in Big Bang phase.
referred to as the center of "mass" because it was Since the output term may contain more information
200
than the participating ones and hence differ from the B. Electromagnetic Field Optimization (EFO)
population members, the convergence operator in EFO was proposed in 2015 [32]. The EFO algorithm
the Big Crunch phase is different from 'exaggerated' is influenced by how different-polarity
selection. When compared to choosing two electromagnets behave and makes use of the golden
members and determining their centers of gravity, ratio, a proportion found in nature. EFO is a physics-
this one-step convergence is superior [24, 25]. This based optimization algorithm. An electromagnetic
approach eliminates the need for two-by-two particle constructed by electromagnets could be a
combination calculations by using the population potential solution in EFO, and the number of
members as a whole in the Big-Crunch phase, which electromagnets depends on the number of variables
serves as a squeezing or contraction operator [9, 26]. in the optimization problem [32]. The behavior of
The algorithm must produce new members electromagnet particles with various polarities,
following the Big Crunch phase so that they can be where attraction-repulsion forces among these
employed as the Big Bang of the following iteration electromagnets drive particles toward global
step. There are several ways to accomplish this, the minima, served as the inspiration for the EFO [32].
easiest of which is to start at the beginning and build The only mathematical expression of the EFO
the first population. By doing this, the algorithm will algorithm and the most important step which is the
be identical to the random search method because search strategy is shown in Eq. 4.
later iterations won't employ the information
learned from earlier iterations; as a result, the (4)
algorithm's convergence is likely to be very low. Some studies with this algorithm are as follows;
Figure 4 depicts the BB-BC algorithm's flowchart. EFO has been proposed by Abedinpourshotorban at
al. Then, Bouchekara at al. have developed a
modified version of EFO algorithm referred to as
MEFO for the optimal coordination of Directional
over current relays (DOCRs) [33]. They submitted
applications for the MEFO using the 8-bus, 9-bus,
and 15-bus test systems, respectively [33].
C. Electromagnetism-Like Algorithm (EM)
EM has been inspired by attraction–repulsion

Fig 4. Pseudo code of BB-BC process of the electromagnetism theory. This
Some studies with this algorithm are as follows; method basically sends a charged particle into the
Genc and Hocaoglu applied BB-BC algorithm on search space for each sample location. Objective
BO-TMA [27]. The results demonstrated that the function in this algorithm is closely related to the
BB-BC algorithm converged more quickly than the charge of each point. The magnitude of attraction or
other popular evolutionary computing techniques in repulsion of the point over the sample population is
the BO-TMA issue. Camp has used BB-BC for also determined by this charge; the better the
design of space trusses [28]. Genc has used BB-BC objective function value, the greater the magnitude
in target motion analysis problem [27]. Alatas of attraction. These charges have been computed,
combined chaos theory with the BB-BC algorithm and EM has used them to determine the direction in
and produced encouraging outcomes [29]. This which each point will move in subsequent iterations
improvement reduced the global minima's reaching [10]. Four phases make up EM. Initializing the
time. Jaradat and Ayob applied the BB-BC algorithm, calculating the total force applied to each
algorithm to the issue of course scheduling [30]. particle, moving in the force's direction, and using
Genc have improved a method. In this fashion, the neighborhood search to find local minima are
"banging" and "crunching" phases of the BB-BC among them [10]. General scheme of the EM
optimization process have merged with local search algorithm is shown in Figure 5.
movements [31].
201
IV. BENCHMARK FUNCTIONS AND EXPERIMENTAL

RESULTS
The performance of computational intelligence
techniques can be measured and tested using clearly
specified benchmark functions based on
mathematical functions. These benchmark
functions' nature, complexity, and other features
may be clearly inferred from their definitions and
are similar to the nature and complexity of the
majority of engineering problems. The unimodal
and multimodal quality test functions used during
the experiments are shown in Table 1. During the
Fig 5. General scheme for EM
experiments, all algorithms were run with an equal
number of candidate solutions and iterations. The
computer used in the experiments has an Intel i3
processor, 6 GB memory, and 2 GB graphics card.
Table 1. Benchmark functions

Function Definition Min Dim Interval Property
Unimodal
Rosenbrock 0 100 -2.048 ≤ xi ≤ 2.048
Multimodal
Rastrigin 0 2 -5.12 ≤ xi ≤ 5.12
Multimodal
Griewank 0 2 -50 ≤ xi ≤ 50
Unimodal
Sphere 0 2 -100 ≤ xi ≤ 100
During the experiments, the maximum number of Physics Inspired Computational

iterations was determined as 500. In addition, 40 Intelligence Algorithms
candidate solutions are randomly distributed in the 0,8
search space for each algorithm. Each method was 0,7
run independently 10 times and average fitness 0,6
function results obtained are shown in Table 2. 0,5
0,4
Table 2. Experimental results of meta-heuristic algortihms 0,3
0,2
Function BB-BC EFO EM 0,1
Rosenbrock 0.01 0.681 0.555 0
Rosenbrock Rastrigin Griewank Sphere
Rastrigin 0.023 0.112 0.754 BB-BC EFO EM
Griewank 0.012 0.325 0.521 Fig 6. Performance comparison of physics-based algorithms
Sphere 0.031 0.086 0.354

V. CONCLUSIONS
It is a well-known fact that metaheuristics are used
The graphical representation of the f(x) values of to solve many real-world problems. There are many
the benchmark functions specified in Table 3 is
given in Figure 6.
202
meta-heuristic methods developed by being inspired [15] Ramezani, F. and S. Lotfi, Social-based algorithm
by the physical phenomena in nature. (SBA). Applied Soft Computing, 2013. 13(5): p. 2837-
2856.
In this study, we performed a performance [16] Lam, A.Y. and V.O. Li, Chemical-reaction-inspired
comparison of physics-based artificial intelligence metaheuristic for optimization. IEEE transactions on
methods in single and multi-modal quality test evolutionary computation, 2009. 14(3): p. 381-399.
functions, which are the most well-known and most [17] Ashrafi, S. and A. Dariane. A novel and effective
used by the scientific world, under equal conditions. algorithm for numerical optimization: melody search
(MS). in 2011 11th international conference on hybrid
It has been observed that the BB-BC algorithm gives intelligent systems (HIS). 2011. IEEE.
better results than the other two physics-based [18] Mirjalili, S., SCA: a sine cosine algorithm for solving
optimization algorithms. optimization problems. Knowledge-based systems,
2016. 96: p. 120-133.
REFERENCES [19] Shah-Hosseini, H., The intelligent water drops
algorithm: a nature-inspired swarm-based optimization
algorithm. International Journal of Bio-inspired
[1] Akyol, S. and B. Alatas, Plant intelligence based
computation, 2009. 1(1-2): p. 71-79.
metaheuristic optimization algorithms. Artificial
[20] Kashan, A.H. League championship algorithm: a new
Intelligence Review, 2017. 47(4): p. 417-462.
algorithm for numerical function optimization. in 2009
[2] Salcedo-Sanz, S., Modern meta-heuristics based on
international conference of soft computing and pattern
nonlinear physics processes: A review of models and
recognition. 2009. IEEE.
design procedures. Physics Reports, 2016. 655: p. 1-70.
[21] Kennedy, J. and R. Eberhart. Particle swarm
[3] BİNGÖL, H. and M. YILDIRIM, Global Optimizasyon
optimization. in Proceedings of ICNN'95-international
İçin Sürü Tabanlı Bir Yaklaşım Salp Sürü Algoritması.
conference on neural networks. 1995. IEEE.
Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2021. 33(1): p.
[22] Cai, W., W. Yang, and X. Chen. A global optimization
51-59.
algorithm based on plant growth theory: plant growth
[4] Karaboğa, D., Yapay zeka optimizasyon algoritmalari.
optimization. in 2008 International conference on
Nobel Akademi Yayıncılık, 2017.
intelligent computation technology and automation
[5] Bingol, H. and B. Alatas, Chaotic league championship
(ICICTA). 2008. IEEE.
algorithms. Arabian journal for science and engineering,
[23] Zhou, Y., et al., A novel path planning algorithm based
2016. 41(12): p. 5123-5147.
on plant growth mechanism. Soft Computing, 2017.
[6] Alatas, B., Sports inspired computational intelligence
21(2): p. 435-445.
algorithms for global optimization. Artificial Intelligence
[24] Van der Vlerk, M.H., Stochastic programming
Review, 2019. 52(3): p. 1579-1627.
bibliography. World Wide Web, http://mally. eco. rug.
[7] Booker, L.B., D.E. Goldberg, and J.H. Holland,
nl/spbib. html, 1996. 2003.
Classifier systems and genetic algorithms. Artificial
[25] Tiğli, O., et al., Global optimization method for
intelligence, 1989. 40(1-3): p. 235-282.
controlling a plant. Electric Power Systems Research,
[8] De Castro, L.N. and F.J. Von Zuben, Learning and
1994. 30(3): p. 257-262.
optimization using the clonal selection principle. IEEE
[26] Can, Ü. and B. Alataş, Physics based metaheuristic
transactions on evolutionary computation, 2002. 6(3): p.
algorithms for global optimization. 2015.
239-251.
[27] Genç, H.M., I. Eksin, and O.K. Erol. Big Bang-Big
[9] Erol, O.K. and I. Eksin, A new optimization method: big
Crunch optimization algorithm hybridized with local
bang–big crunch. Advances in Engineering Software,
directional moves and application to target motion
2006. 37(2): p. 106-111.
analysis problem. in 2010 IEEE International Conference
[10] Birbil, Ş.İ. and S.-C. Fang, An electromagnetism-like
on Systems, Man and Cybernetics. 2010. IEEE.
mechanism for global optimization. Journal of global
[28] Camp, C.V., Design of space trusses using Big Bang–Big
optimization, 2003. 25(3): p. 263-282.
Crunch optimization. Journal of Structural Engineering,
[11] Rashedi, E., H. Nezamabadi-Pour, and S. Saryazdi, GSA:
2007. 133(7): p. 999-1008.
a gravitational search algorithm. Information sciences,
[29] Alatas, B., Uniform big bang–chaotic big crunch
2009. 179(13): p. 2232-2248.
optimization. Communications in Nonlinear Science and
[12] Rao, R.V., V.J. Savsani, and D. Vakharia, Teaching–
Numerical Simulation, 2011. 16(9): p. 3696-3703.
learning-based optimization: an optimization method for
[30] Jaradat, G.M. and M. Ayob. Big Bang-Big Crunch
continuous non-linear large scale problems. Information
optimization algorithm to solve the course timetabling
sciences, 2012. 183(1): p. 1-15.
problem. in 2010 10th International conference on
[13] Xu, Y., Z. Cui, and J. Zeng. Social emotional
intelligent systems design and applications. 2010. IEEE.
optimization algorithm for nonlinear constrained
[31] Genc, H.M., I. Eksin, and O.K. Erol, Big bang-big crunch
optimization problems. in International conference on
optimization algorithm with local directional moves.
swarm, evolutionary, and memetic computing. 2010.
Turkish Journal of Electrical Engineering and Computer
Springer.
Sciences, 2013. 21(5): p. 1359-1375.
[14] Shi, Y. Brain storm optimization algorithm. in
[32] Abedinpourshotorban, H., et al., Electromagnetic field
International conference in swarm intelligence. 2011.
optimization: a physics-inspired metaheuristic
Springer.
203
optimization algorithm. Swarm and Evolutionary

Computation, 2016. 26: p. 8-22.
[33] Bouchekara, H., M. Zellagui, and M.A. Abido, Optimal
coordination of directional overcurrent relays using a
modified electromagnetic field optimization algorithm.
Applied Soft Computing, 2017. 54: p. 267-283.
204
Atık Lastik Tozu ile Modifikasyonun Bitümlerin Fiziksel Özelliklerine

Etkileri
Mustafa ÇALIŞICI1*, Mustafa ERGÜVENOĞLU1
1
İnşaat Mühendisliği, İSTE, Türkiye
*
(mustafa.calisici@iste.edu.tr)
Özet – Bu çalışmada orijinal bitümlü bağlayıcı ağırlıkça %1.5 oranında ufalanmış ve elenmiş atık araç
lastiği ile modifiye edilmiştir. Katkı olarak kullanılan atık lastik tozunun bitümlü bağlayıcının fiziksel
özellikleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Ayrıca modifiye edilmiş ve edilmemiş bağlayıcılar Dönel ince
film halinde yaşlandırma testine (RTFOT) tabi tutularak yaşlandırılmış, yaşlanma sonrası penetrasyon,
yumuşama noktası, düktilite ve kütle kaybı değerleri incelenmiştir. Kullanılan katkının penetrasyonu
düşürdüğü, bitümlü bağlayıcının kıvamını artırdığı tespit edilmiştir. Modifikasyon ile bağlayıcının
yaşlanma sonrası fiziksel özelliklerindeki değişimin daha düşük seviyede olduğu görülmüştür. Son olarak
daha kıvamlı hale gelen bu bağlayıcının sıcak iklime sahip bölgelerde kullanımı daha uygun olacaktır.
Anahtar Kelimeler – Bitümlü bağlayıcı, Modifikasyon, Atık araç lastiği, Kauçuk katkı maddesi, Bitüm fiziksel özellikleri
I. GİRİŞ geri kazanımı ve frekans tarama testleri ile araştırma

Dünya genelinde her yıl neredeyse bir milyar yürütmüşlerdir [9].
lastik hizmet ömrünün sonuna ulaşmakta ve % 50 Bazı araştırmacılar, biyo-yağ ve çinko sterat ile
'den fazlası herhangi bir uygun işlem yapılmadan işlenmiş parça kauçuk içeren asfalt kauçuğunun
doğaya atılmaktadır [1]. Bu lastiklerin kimyasal yüksek sıcaklıkta reolojik özelliklerini araştırmıştır
bileşiminin karmaşıklığı, bozunma sürecini [10], [11]. Çalışıcı vd. (2022) yaptıkları bir
geciktirerek, çevreyi kirletmekte, doğal kaynaklara çalışmada ise trietilen glikol-temelli poliboron
zarar vermekte, kemirici hayvanlar, sivrisinek ve (PTEGB) ve organik-temelli magnezyum oksit
haşereler için üreme alanları oluşturmakta ve yangın birleşiklerini katkı maddesi olarak kullanarak
riskini artırmaktadır [2], [3], [4], [5], [6], [7]. Atık bitüme olan etkilerini incelemiş, sonuçta poliboron
lastiklerle başa çıkmak için olumlu yöntemler katkısının bitümün kıvamını ve stabilitesini
çevreye olduğu kadar ekonomiye ve topluma da artırdığını, magnezyum oksit katkısının ise kıvamını
fayda sağlar. Atık lastik sorunun çözümü için olası düşürdüğünü ve yaşlanma direncini artırdığını tespit
bazı yöntemler vardır. Bunlar lastiklerin yakılması etmişlerdir [12].
veya yakıt olarak kullanılması, geri dönüşüm ve Bitüm normal hava sıcaklığında yarı katı özelliği
yeniden kullanımdır. 2003 yılından bu yana, hurda göstermesine rağmen, uygulanacak olan sıcaklık ile
lastiklerin yaklaşık %80'i yıllık olarak geri çözülür ve sıvı haline gelebilir. Bitüm, siyah veya
dönüştürülmekte veya yeniden amaca uygun hale kahverengi olan viskoelastik kompleks bir
getirilmektedir [8]. Literatürde atık lastik hidrokarbondur. Mevcut birkaç doğal bitüm
parçacıkları ile asfalt bağlayıcısı olarak kaynağı olmasına rağmen, bitüm genellikle ham
kullanımının etkileri üzerine birçok araştırma petrol rafinerilerinden elde edilir. Su geçirmez ve
yapılmıştır. Wang vd. (2018) SBS (stiren-bütadien- viskoelastik yapısından dolayı bitüm, tüm dünyada
stiren) ile karıştırılmış asfalt kauçuğunun reolojik esnek kaplamaların yapımında bağlayıcı olarak
özelliklerini, yani yüksek sıcaklık ve yorulma kullanılmaktadır. Bitüm kolayca yapışıyor olması,
özelliklerini belirlemek için çok kademeli sürünme su geçirmez olması ve dayanaklı olması nedeniyle
205
Çalışıcı & Ergüvenoğlu., Atık Lastik Tozu ile Modifikasyonun Bitümlerin Fiziksel Özelliklerine Etkileri, ICEANS 2022, Konya, Turkey
çimentoya benzemektedir. Bu özelliği bitümü başta Tablo 1. Orijinal ve modifiye bitümlerin fiziksel özellikleri
yol yapımı olmak üzere birden farklı sektörde Orijinal Modifiye
kullanılmasına olanak sağlamıştır. Bitüm, yapısal Deneyler
bitüm bitüm
olarak bir karışımdır. Hatta kaynayan veya Penetrasyon (dmm) 51 38.1
kaynamayan bileşenlerden oluşan bir kompleks Yumuşama Noktası
51.5 54.5
demek daha doğru olur. Bitümü oluşturan bileşenler (oC)
petrolün damıtılması esnasında değişim Düktilite (25oC,cm) >100 >100
Kütle Kaybı (%) 0.25 0.42
göstermezler, bu durum bitümün ham petroldeki
gibi orijinal halini korumasına sebep olduğundan
bitüm petrol gibi doğal bir ürün olarak Tablo 2. RTFOT sonrası bitümlerin fiziksel özellikleri
değerlendirilir. Bitüm üç şekilde sınıflandırılabilir: Orijinal Modifiye
penetrasyon derecesi, performans derecesi ve Deneyler
bitüm bitüm
viskozite özellikleri. Penetrasyon (dmm) 28 21.8
Yumuşama Noktası
II. MATERYAL VE YÖNTEM (oC)
59.8 60
Bu çalışma toz haline getirilmiş atık araç Düktilite (25oC,cm) >100 >100
lastiğinden elde edilmiş katkı maddesinin bitümün
fiziksel özelliklerine etkisini araştırmak amacıyla Tablo 1 ve Tablo 2 incelendiğinde atık lastik
yapılmıştır. Bu amaçla kullanılacak olan orijinal modifikasyonunun bitümlü bağlayıcının kıvam
bitümlü bağlayıcı 50/70 penetrasyon dereceli derecesini artırdığı görülmektedir. Kıvam artışına
TÜPRAŞ Kırıkkale rafinerisinden temin edilen TS paralel olarak yumuşama noktasındaki artışlar da
1081 EN 12591 standardına sahiptir. beklendiği gibi tespit edilmiştir. Tablo 3’de ise
orijinal ve modifiye edilmiş bağlayıcıların
A. Modifiye Bitümün Elde Edilmesi penetrasyon indeksleri (PI) sunulmuştur.
1500 gr 50/70 penetrasyon bitümlü bağlayıcı
Tablo 3. Penetrasyon indeks değerleri
etüvde ısıtılarak 170 oC ’ye getirilmiş, daha sonra
mantolu karıştırıcı içine alınarak 1000 RPM Bitüm Türü PI değeri
hızındaki mikserin dönmesi esnasında ilk aşamada Orijinal bitüm -0.79207
60 gr reçine ilave edilmiş, ikinci aşamada 22,5 gr Modifiye bitüm -0.74945
etken madde olarak atık lastik tozu eklenerek sabit
IV. TARTIŞMA
170 oC ısıda toplam 40 dakika boyunca
karıştırıldıktan sonra bir kaba aktarılarak 1 gün Bu çalışmada etkin madde olarak atık lastik tozu
boyunca laboratuvarda soğumaya bırakılmıştır. modifiyer olarak kullanılmış ve orijinal bağlayıcı
ağırlıkça %1.5 oranında katkı ile modifiye
B. Bağlayıcı Deneyleri edilmiştir. Bu orandaki katkının bitümün fiziksel
Laboratuvarda sentezlenen katkının bitümlü özelliklerine etkileri araştırılmıştır. Tablo 1
karışımın fiziksel özellikleri üzerinde etkilerini incelendiğinde katkı maddesinin bitümün
tespit etmek amacıyla katkılı ve katkısız bağlayıcıya penetrasyonunu yaklaşık olarak %25 oranında
penetrasyon, yumuşama noktası, düktilite, kütle düşürdüğü, aynı zamanda yumuşama noktasını 3 oC
kaybı, RTFOT testleri yapılmıştır. Deney artırdığı görülmektedir. Genel olarak polimer katkı
verilerinden penetrasyon indeksi, penetrasyon ve maddelerinin bitümlü bağlayıcıların kıvamını
yumuşama noktası değişimleri hesaplanmıştır. artırdığı bilinmektedir [12], [13], [14]. Düktilite
sonuçlarında iki bağlayıcı da 100 cm değerinde
III. BULGULAR
kopmamıştır. Aynı tablodan kütle kaybı değerleri
Modifiye edilmiş ve edilmemiş asfalt bağlayıcının incelendiğinde orijinal bağlayıcının kütle kaybı 0.25
penetrasyon, düktilite, yumuşama noktası, kütle iken, modifiye bağlayıcının kütle kaybı 0.42 olarak
kaybı deney sonuçları Tablo 1’de sunulduğu gibidir. elde edilmiştir. Modifiye bağlayıcının kütle kaybı
Tablo 2’de ise RTFOT sonrası penetrasyon, fazla gibi görünse de şartname limiti olan %1 in
yumuşama noktası, düktilite değerleri altındadır. Yaşlanma sonrası değerler için Tablo 2
gösterilmiştir. ye bakıldığında orijinal bitümlü bağlayıcının
penetrasyonunda %45 lik bir azalma tespit
edilmiştir. Aynı değer modifiye bitümlü bağlayıcı
206
Çalışıcı & Ergüvenoğlu., Atık Lastik Tozu ile Modifikasyonun Bitümlerin Fiziksel Özelliklerine Etkileri, ICEANS 2022, Konya, Turkey
için %42.7 dir. Katkının yaşlanma üzerine olumlu [4] D.L Presti, Recycled tyre rubber modified bitumens for
etkisi olduğu söylenebilir. Yine Tablo 2 de road asphalt mixtures: A literature review. Constr. Build.
Mater. 2013, 49, 863–881.
yumuşama noktası değerleri incelendiğinde orijinal [5] N. Segre, I. Joekes, Use of tire rubber particles as
bitümlü bağlayıcı yaşlanma ile yumuşama noktası addition to cement paste. Cem. Concr. Res. 2000, 30,
8.3 oC artarken, modifiye bitümlü bağlayıcıda bu 1421–1425.
değer 5.5 oC olarak tespit edilmiştir. Yaşlanma [6] H.C. Shih, H.W. Ma, Life cycle risk assessment of bottom
sonrası düktilite değerleri her iki bağlayıcı için de ash reuse. Journal of Hazardous Materials. 190(1–3):
308–316, 2011.
100 cm yi geçmiştir. Penetrasyon indeksi bitümlü [7] C. Thodesen, K. Shatanawi, S. Amirkhanian, W.
bağlayıcıların ısıya duyarlılığı hakkında bilgi Bridges, Development of an empirical model for
vermektedir. Bu değerin -2’nin altında olmaması determining G*/sin δ in crumb rubber modified binders.
bağlayıcıların ısıya aşırı duyarlı olmadığı şeklinde Construction and Building Materials. 23(5): 1922–1927,
yorumlanmaktadır [14]. Tablo 3 den bağlayıcıların 2009
[8] C.N.C. Wan, R.P. Jaya, M.O. Hamzah, Properties of
PI değerleri incelendiğinde iki bağlayıcının da -2 Porous Asphalt Mixture Made with Styrene Butadiene
den küçük olduğu ve birbirine yakın değerler çıktığı Styrene under Long Term Oven Ageing. Advanced
görülmektedir. Modifiye bağlayıcı her ne kadar Materials Research. 486: 378–383. 2012
kauçuk içeriği ile bağlayıcının kıvamını artırsa da [9] D.Y. Wang, D.N. Li, J.H. Yan, Z. Wu, Y.M. Leng, J.M.
ısıya duyarlılık kabul edilebilir seviyededir. Yu, H.Y. Yu, Rheological and Chemical Characteristic
of Warm Asphalt Rubber Binder sand Their Liquid
V. SONUÇLAR Phases. Constr. Build. Mater. 2018,193,547–556.
[10] Z.X Chen, J.Z. Pei, T. Wang, S. Amirkhanian, High
Çalışma kapsamında elde edilen sonuçlar aşağıda Temperature Rheological Characteristics of Activated
özetlendiği gibidir. Crumb Rubber Modified Asphalts. Constr. Build. Mater.
 Katkı maddesi diğer polimer katkılarda 2018, 194, 122–131.
[11] J. Xu, R. Li, T. Liu, J.Z. Pei, Y.K. Li, Q.H. Luo, Study on
olduğu gibi bağlayıcının kıvamını the Effect of Microwave Processing on Asphalt-Rubber.
artırmaktadır. Materials 2020, 13, 411.
 Modifikasyon ile kıvam artışına paralel [12] M. Çalışıcı, Bitümün Sentetik Metal ve Polimer Katkı
olarak yumuşama noktasında da artış Maddeleriyle Yaşlanma Direncinin Arttırılması. Gazi
meydana gelmektedir. Üniversitesi, Doktora Tezi,(Ankara, 2009).
[13] M. Çalışıcı, M. Gürü, & M.K. Çubuk, Improving Asphalt
 Düktilite değerleri standart yapılan Binder and Hot Mix Asphalt Aging Properties by Adding
deneylerde 100 cm de kopmamıştır. Synthetic Polyboron and Organic Magnesium Oxide.
 Kütle kaybı modifiye bağlayıcıda artmış Arabian Journal for Science and Engineering, 1-8, 2022.
olsa da limitler dahilindedir. [14] M. ÇALIŞICI, NİKEL OKSİT KATKI MADDESİNİN
ASFALT BAĞLAYICININ FİZİKSEL ÖZELLİKLERİNE
 PI indeksi her iki bağlayıcıda da ısıya VE KARIŞIMIN STABİLİTESİNE ETKİLERİ.
duyarlılık sınırının altındadır. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 9(3), 894-
 Kıvam artıran katkılar genel olarak sıcak 899, 2021.
iklime sahip bölgeler için önerilmektedir,
ancak bunun tam olarak tespit
edilebilmesi için katkının bitümün
reolojik özellikleri üzerine etkileri de
çalışılmalıdır.
KAYNAKLAR
[1] B. S. Thomas, R.C. Gupta, V.J. Panicker, Recycling of

waste tire rubber as aggregate in concrete: Durability-
related performance. J. Clean. Prod. 2016, 112, 504–513.
[2] A. Fadiel, F. Al Rifaie, T. Abu-Lebdeh, E. Fini, Use of
Crumb Rubber to Improve Thermal Effciency of Cement
Based Materials. Am. J. Eng. Appl. Sci. 2014, 7, 1–11.
[3] A. M. Maleka, I. A. Alkali, R. P. Jaya, The indirect
tensile strength of Palm Oil Fuel Ash (POFA) modified
asphaltic concrete. Applied Mechanics and Materials.
587–589: 1270–1275. 2014
207
Classification of Leaf Diseases of Tomato Plant Based on Deep Learning

Burak Taşcı1*
1
Vocational School of Technical Sciences, Firat University, Elazig 23119, Turkey btasci@firat.edu.tr, Elazığ.
*
(btasci@firat.edu.tr)
Abstract – The applications of artificial intelligence and machine learning technologies in agriculture, the
use of which are rapidly increasing in every field today, have an important place in determining the future
of agriculture. Applications in which artificial intelligence is adapted to soil cultivation, planting, irrigation,
crop care, soil / plant condition analysis and control processes are becoming increasingly common. These
studies support product quality and food safety, especially by providing the opportunity to increase
productivity and sustainability in agricultural production. In this study, a data set consisting of images of
tomato leaves consisting of 16011 images with 10 classes was used. ResNet18, ResNet50 and ResNet101
were used in the method used in the study. 98.48% accuracy was obtained without feature selection. By
selecting 2000 features with Relieff, 98.58% accuracy was obtained.
Keywords – Leaf Diseases, Relieff, SVM ,Classication
I. INTRODUCTION Today, there are many studies using computer

With the increase in the world population day by vision in the sports, agriculture, security, health,
day, the importance of agriculture is increasing day customer service, education, fashion, retail sectors.
by day. Products obtained from agriculture can play However, automation systems created by using
a significant role in the import and export of a computer vision and machine learning are also used
country. Income obtained through agriculture plays in agriculture. In recent years, many studies have
an important role in the development and been carried out for the detection of sick plants in
development of the country's economy. In this different categories with high accuracy by using
respect, the products obtained from plants must be neural networks, especially in order to pass the
of high quality and the plants must be protected harvest period more efficiently. One of the artificial
from diseases in order for the products to be of high intelligence studies used in agricultural fields is to
quality. In case of a disease in the plant, it is very determine the disease and its type in plants. In this
important to detect the disease early and treat the study, it is presented that disease detection in plants
plant. Adverse environmental conditions, fungi, is carried out automatically by using artificial
bacteria and viruses play a major role in the plant's intelligence and image processing methods.
disease. Diseases can damage the vital functions of Studies in the literature are given below.
the plant such as photosynthesis, pollination, Genatra et al. [3], classified 38 classes of tomato,
fertilization and germination. Therefore, it is very potato, and pepper varieties using image processing
important to detect the disease in the early stages[1, and machine learning. The dataset consisted of
2]. 14956 images in total. They had 73.38%, 71.98%,
In recent years, with the studies on machine 72.90% , 72.88% results for accuracy, F-score,
learning, computer vision and neural networks, recall and precision, respectively.
many tasks from high-level operations to our daily Ahmad et al.[4], classified 4-class tomato diseases
lives are tried to be automated with high accuracy. using their VGG-19, VGG-16, ResNet, and
208
Taşcı et al., Classification of Leaf Diseases of Tomato Plant Based on Deep Learning, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Inception V3 pre-trained models. The dataset

consisted of 2364 images in total. They achieved Target Spot
accuracy of 98.50%, 98.30%, 99.40% and 99.60% Mosaic Virus
for VGG-19, VGG-16, ResNet, and Inception V3,
respectively.
Mohamerth et al.[5], classified various vegetable
and fruit leaves using a 36-class dataset consisting
of 54000 images. They achieved 95.38% accuracy
using Resnet50 and SVM.
Rajesh et al. [6], classified Tomato, Lemon, Rose,
Papaya, Banana. The dataset they used consisted of Yellow Leaf
1000 images. With the decision tree, tomatoes, Curl Virus Bacterial Spot
lemons, roses, papayas, and bananas obtained 96%,
95%, 94.5%, 95.2% and 95.6% accuracy,
respectively.
İpek[7] classified plant leaf diseases using pre-
trained models of GoogleNet, AlexNet,
SqueezeNet, ShuffleNet, and ResNet-18. In the
models, the training dataset was divided into 70%
training, 15% validation and 15% testing. The
accuracy rates of the models were 93.93%, 95.18%, Early Blight Healthy
94.82%, 94.29% and 81.79% for AlexNet,
GoogleNet, ShuffleNet, SqueezeNet and ResNet-
18, respectively.
Dikici et al. [7], classified olive leaf diseases with
AlexNet, SqueezeNet, ShuffleNet and GoogleNet
pre-trained deep learning networks. With
ShuffleNet, 98.51% sensitivity, 98.51% specificity,
99.25% precision, 98.52% and F1-Score 98.51%
Late Blight Leaf Mold
were obtained.
Ökten and Yüzgeç[8], achieved a success rate of
91.54% by modifying the hyper-parameters of the
CNN they used to detect the disease of rice plant.
There were 5000 rice images in the dataset in my
study.
Yaman and Tuncer [9], detected leaf disease in
plants using their DarkNet53 and ResNet101 pre-
trained models. The features obtained from these Septoria Leaf
two models were combined. ReliefF algorithm was Spot Spider mites
used for feature selection. The Support Vector
Machine (SVM) algorithm was used to classify the
selected features. They obtained 99.58% accuracy
with the method they suggested.
II. MATERIAL AND METHOD
A. Dataset
There are a total of 10 classes and a total of 16011 Figure 1. Example Images for Each Class in the Dataset
tomato leaf images taken from the open access In addition, the number of images belonging to each
database[10]. An example image of each class in the
class is indicated in Table 1. The dataset consisted
data set is given in Figure 1.
of bacterial spot, mosaic, early blight, septoria leaf
209
spot, healthy, spider mite, late blight, target spot,

leaf mold, and yellow leaf curl class.
Feature extraction using

pre-trained CNNs
fc1000
Resnet18
Pool 5
Concat
Relieff Feature Selection

fc1000
Resnet50
AVG Pool
Algorithm
fc1000 SVM
Resnet101
Pool 5
Figure 2. Block diagram of the proposed method
Of the 16011 images in the data set, 2127 were Resnet50 and Resnet 101 pre-trained networks are
bacterial spot, 1000 early blight, 1591 healthy, 1909 used in the proposed method. 512 attributes were
late blight, 952 leaf mold, 373 mosaic, 1771 septoria extracted from the pool5 layer of ResNet18[11]and
leaf spot, 1676 spider mite, 1404 target spot and It 1000 attributes were extracted from the fc1000
consists of 3208 yellow leaf curl leaf images. layer. 2048 features were extracted from the AVG
Pool layer of ResNet50[12] and 1000 features were
Table 1. Number of Images of Classes in the Data Set extracted from the fc1000 layer. 2048 attributes
were extracted from the pool5 layer of
Class Number of Images ResNet101[11] and 1000 attributes were extracted
Target Spot 1404 from the fc1000 layer. In total, 7608 features were
Mosaic Virus 373 extracted. These extracted 7608 attributes were
Yellow Leaf Curl Virus 3208 combined. Then, 2000 of the combined features
Bacterial Spot 2127 were selected with the Reliff feature selection
Early Blight 1000 algorithm. The block diagram of the proposed
Healthy 1591 method in this study is given in Figure 2.
Late Blight 1909 III. EXPERIMENTAL RESULTS
Leaf Mold 952
In this section, experimental results are given.
Septoria Leaf Spot 1771
Three Resnet pre-trained models were used in this
Spider mites 1676 study. 2000 of the features obtained from ResNet
B. Method networks were selected with the help of relieff[12]
In this section, the environment used to implement algorithm. Then, the selected features were
the presented model is presented. Resnet18, classified with the SVM[13] classifier with 10-fold
210
cross validation. Classifiers were tested using the Late

98,06 99,82 98,63 98,06 98,35
MATLAB2021b classification tool. A computer Blight
Leaf
with a 1512 GB hard disk, Windows 10.1 pro OS, Mold
98,42 99,92 98,74 98,42 98,58
64 gigabytes of memory and an intel i9 9900 Septoria
processor was used to implement our models. The Leaf 98,76 99,85 98,76 98,76 98,76
complexity matrix results obtained without feature Spot
selection are given in Figure 3. The complexity Spider
98,75 99,59 96,56 98,75 97,64
matrix results obtained after selecting 2000 features mites
Target
with Relieff are given in Figure 4. Spot
97,44 99,51 95,00 97,44 96,20
Yellow
Leaf Curl 99,28 99,98 99,91 99,28 99,59
Virus
Mosaic
98,66 99,99 99,73 98,66 99,19
Virus
Healthy 98,81 99,99 99,87 98,81 99,34
Bacterial
99,72 99,86 99,11 99,72 99,41
Spot
Early
94,20 99,79 96,81 94,20 95,49
Blight
Late
98,32 99,82 98,69 98,32 98,50
Blight
Leaf
98,11 99,95 99,15 98,11 98,63
Mold
Septoria
Leaf 98,93 99,89 99,10 98,93 99,01
Figure 3. SVM classifier Confusion matrix with no feature Spot
selection Spider
98,75 99,63 96,90 98,75 97,81
mites
Target
98,08 99,52 95,16 98,08 96,60
Spot
Yellow
Leaf Curl 99,31 99,98 99,94 99,31 99,62
Virus
Mosaic
98,39 99,99 99,73 98,39 99,06
Virus
Healthy 98,87 99,99 99,87 98,87 99,37
IV. CONCLUSIONS
In this study, plant diseases were determined by
using leaf images of tomato plants. A data set
consisting of 16011 images with 10 classes was used
in the study. 512 attributes were extracted from the
pool5 layer of ResNet18 and 1000 attributes were
extracted from the fc1000 layer. 2048 features were
Figure 4. SVM classifier Confusion matrix with Relieff extracted from ResNet50's AVG Pool layer and
Feature selection 1000 features were extracted from the fc1000 layer.
The metrics calculated using the Confusion matrices in 2048 attributes were extracted from the pool5 layer
Figures 3 and 4 are given in Table 3. of ResNet101 and 1000 attributes were extracted
from the fc1000 layer. 98.48% accuracy was
F1-
Sensitivity Specificity Precision Recall
score obtained without feature selection. By selecting
(%) (%) (%) (%)
(%) 2000 features with Relieff, 98.58% accuracy was
Bacterial obtained. As a result of feature selection, accuracy
99,67 99,85 99,02 99,67 99,34
Spot
Early increased by 0.1%. In our future work, it is planned
93,30 99,77 96,48 93,30 94,87 to establish a new model on datasets with more
Blight
211
classes and more data to detect diseases of different

plants..
REFERENCES
[1] J. Chen, H. Yin, and D. Zhang, "A self-adaptive

classification method for plant disease detection
using GMDH-Logistic model," Sustainable
Computing: Informatics and Systems, vol. 28, p.
100415, 2020.
[2] J. Flood, "The importance of plant health to food
security," Food security, vol. 2, no. 3, pp. 215-231,
2010.
[3] N. Ganatra and A. Patel, "A multiclass plant leaf
disease detection using image processing and
machine learning techniques," Int. J. Emerg. Technol,
vol. 11, no. 2, pp. 1082-1086, 2020.
[4] I. Ahmad, M. Hamid, S. Yousaf, S. T. Shah, and M.
O. Ahmad, "Optimizing pretrained convolutional
neural networks for tomato leaf disease detection,"
Complexity, vol. 2020, 2020.
[5] F. Mohameth, C. Bingcai, and K. A. Sada, "Plant
disease detection with deep learning and feature
extraction using plant village," Journal of Computer
and Communications, vol. 8, no. 6, pp. 10-22, 2020.
[6] B. Rajesh, M. V. S. Vardhan, and L. Sujihelen, "Leaf
disease detection and classification by decision tree,"
in 2020 4th International Conference on Trends in
Electronics and Informatics (ICOEI)(48184), 2020:
IEEE, pp. 705-708.
[7] B. Dikici, M. F. Bekçioğullari, H. Açikgöz, And D.
Korkmaz, "Zeytin Yaprağindaki Hastaliklarin
Siniflandirilmasinda Ön Eğitimli Evrişimli Sinir
Ağlarinin Performanslarinin Incelenmesi," Konya
Mühendislik Bilimleri Dergisi, Vol. 10, No. 3, pp.
535-547.
[8] İ. ÖKTEN and U. YÜZGEÇ, "Evrişimli Sinir Ağı ile
Çeltik Bitkisi Hastalığının Tespiti," Bitlis Eren
Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, vol. 11, no. 1, pp.
203-217.
[9] O. YAMAN and T. TUNCER, "Bitkilerdeki Yaprak
Hastalığı Tespiti için Derin Özellik Çıkarma ve
Makine Öğrenmesi Yöntemi," Fırat Üniversitesi
Mühendislik Bilimleri Dergisi, vol. 34, no. 1, pp. 123-
132.
[10] S. P. Mohanty, D. P. Hughes, and M. Salathé, "Using
deep learning for image-based plant disease
detection," Frontiers in plant science, vol. 7, p. 1419,
2016.
[11] K. He, X. Zhang, S. Ren, and J. Sun, "Deep residual
learning for image recognition," in Proceedings of the
IEEE conference on computer vision and pattern
recognition, 2016, pp. 770-778.
[12] M. Robnik-Šikonja and I. Kononenko, "Theoretical
and empirical analysis of ReliefF and RReliefF,"
Machine learning, vol. 53, no. 1, pp. 23-69, 2003.
[13] W. S. Noble, "What is a support vector machine?,"
Nature biotechnology, vol. 24, no. 12, pp. 1565-1567,
2006.
212
Ambient Vibration Measurements Optimized to Natural Frequency of Soil

Estimating: Case Study
Khalissa Layadi*1, Fethi Semmane1 and Sabrina Madadi2
1
Centre de Recherche en Astronomie Astrophysique et Géophysique, Algeria
2
Ferhat Abbas University – Sétif-Algeria
*(layastar20@yahoo.fr)
Abstract – The natural frequency of soil, f0, identified by horizontal over vertical (H/V) spectral ratio from
ambient vibrations recording is a complementary tool in seismic site characterization. In the present study,
we mapped the f0 variation with the corresponding amplitude, A0, correlated to the topography of Sétif City
(north Algeria) from 47 measurement points. High-frequency peaks are observed between 1 to 5.5 Hz from
clear HV curves with amplitude variation between 2 and14. The H/V technique revealed an independent
geological zone in the northeast region of the study area of the highest elevations with a special HV curve
shape. To explain the local amplification's geological origin, we based it on the available deep boreholes
and geo-electrical profiles performed within the City. The impedance contrast between the silt-sandstone
of Mio-Pliocene deposits and the marl-limestone of Eocene-Cretaceous hard rock is the cause of the
observed local amplification. The first shear wave velocity computation derived from soil resistivity
conversion showed that the Mio-Pliocene sedimentary layer is characterized by 1000 m/s overlaying hard
rock bedrock of 2400 m/s. The sediment layer thickness was estimated using the quarter-wavelength
approach illustrating that the deepest zone corresponds to the south region in good agreement with the geo-
electrical profiles of moderate elevation. The center region is characterized by shallower thicknesses with
complex topography.
Keywords – H/V-technique; Fundamental frequency; Soil resistivity; Shear wave velocity; Sétif City.
I. INTRODUCTION analysis for amplification factors and transfer

The use of ambient noise (or vibration) in site functions calculations in site effects investigation
characterization is an excellent tool since it is (e.g., [3]; [4]). It is well known that this
available data with a large frequency band (>0.1 Hz) phenomenon increases and changes the special
compared to natural seismic events (Signal-Noise damage distribution caused by an earthquake.
Ratio constrain) and active sources (e.g. weight drop In Algeria, two major microzonation studies were
hammer). It is employed in fundamental frequency realized, the first after the El Asnam earthquake,
determination, f0, of soil by the Horizontal over 1980, by Woodward Clyde Consultants ([5]), the
Vertical Spectral Ratio technique (HVSR; [1]) and second after the Boumerdès earthquake, 2003, by
shear wave velocity, Vs, structure assessment ([2]), JICA and CGS [6] considering 1D theoretical
essential for microzonation study in seismic risk computation of transfer function. Then, the
mitigation projects. The estimation of the Vs- experimental site effects evaluation was started just
structure provides seismological information on the after this last earthquake, where [7] is the first work
sediment layer and the overlying bedrock analyzing the relationship between the damage
(thickness, density, body wave velocities, damping, caused by the Boumerdès earthquake, 2003, and site
etc.). Therefore, the coupling between f0 mapping effects using ambient noise. A set of studies were
and Vs-structure is a key step required in spectral followed and focused on dense, strategic and
213
Layadi et al., Ambient Vibration Measurements Optimized to Natural Frequency of Soil Estimating: Case Study, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
seismically active urban areas ([8]; [9]; [10]; [11]).

The commonality among the cited works is the
geological situation of the study area in Neogene
basins.
In the present study, we analyze a preliminary site
effects characterization in Sétif City, situated in the
High Plateau surrounded by an important number of
active faults (Figure 1) using the HVSR technique.
The estimation is represented by f0 mapping with the
corresponding amplitude, A0, plotted on
topography. We consider boreholes and geo-
electrical data from previous investigations ([12]) to
constrain the obtained results.
Fig. 2 (a) geological map of Sétif City (purple line is the
City plan) and the surrounding area, modified from
geological map 1/50 000. The red dashed line (AA’) is a 2D
geological cross-section detailed in (b). Bleu-filled circles are
ambient vibration measurement points. Black lines with red
filled circles are geo-electrical profiles. Red inverted triangles
are available boreholes.
Fig. 1 Map depicting the main active or potentially active

geological structures, surrounded by numbers (fault: black
line with triangles; fold: dashed line with double arrows)
([13]; [14]) with seismic activity of events with Fig. 3 Detailed CHF borehole in Sétif City located in
magnitudes >= 4.0 and intensities >= VI MM of historical Figure 2a showing the geological layer thicknesses with the
seismic events located 100 km from Sétif City. corresponding geological ages.
II. GEOLOGICAL SETTING AND PAST EARTHQUAKES III. MATERIALS AND METHOD
Sétif City is situated in the high plateau of the In this section, we present the data that was used
main geological domains of Northern Algeria and and how it was processed for the preliminary site
has been subject to earthquakes throughout its effects investigation in Sétif City.
history and also to instrumental seismicity caused A. Ambient vibration measurements
by different active geological structures (Figure 1).
From the local geological framework, the sub- We carried out 47 measurement points of ambient
surface of the City is cover mainly by Quaternary vibration of 20–30 min duration on Mio–Pliocene
deposits and Mio-Pliocene sediments (silt, gravel, and Quaternary deposits (Figure 2a) using a
clay, limestone) (Figure 2a). The old formation is TROMINO seismograph with a sampling rate of
Cretaceous with a thin layer of Eocene (AA' 512 samples per second. More dense recording
geological cross section in Figure 2b) of hard points were on the geo-electric P and N
limestone and limestone-marls as illustrated by the profile directions, in order to compare the f0
litho-stratigraphic profile of the CHF site (Figure 3) variation with the sediment thickness.
in the northwest of the study area. In f0 calculation we used the GEOPSY code ([15])
where all ambient vibration data of the measurement
points were processed in the same manner. The Fast
214
Turkey
Fourier Transform was applied to the spectral In Figure 6b, c, and d, examples of this curve are
amplitude, A, of East-West (EW), North-South given.
(NS), and vertical (Z) components smoothed by the
Konno-Ohmachi algorithm ([16]) using the auto-
selection of individual windows of 30 seconds.
Individual spectral ratios were calculated using the
following equation:
𝐻𝑉𝑆𝑅(𝑓) = 1⁄√2 ∗ √𝐴(𝑓)2𝐸𝑊 + 𝐴(𝑓)2𝑁𝑆 ⁄𝐴(𝑓)𝑧 (1)
The geometric mean was computed for all

individual HVSRs.
4.3. Geophysical-Drillings Data
To complete our experimental site effects
investigation in the study area, we considered
geophysical data obtained from geo-electrical
technique where the soil resistivity is determined
between different layers by [12]. In the
interpretation of geological formations, correlation
was performed using soil resistivity values or
domains with deep drilling. An example of this
correlation is given in Table 1. In Figure 4, it is
illustrated a detailed geo-electrical profile as an
example (N-profile in Figure 2a).
Table 1 Example of Geological/Geo-Electrical correlation in
Sétif City from [12].
Geological Formation Soil resistivity
Barremian-limestone 100-200
Turonian-limestone 100-200
Miocene-marls Vindobonian 10 Fig. 5 Fundamental soil frequency (f0) (top) and the
Miocene-sandstone 50-100 corresponding amplitude (A0) (bottom) variations obtained
by the HVSR technique with respect to the Sétif City plan.
The figure in the middle is the f0 projection variation on
topography. The white rectangle is a limitation zone with
HVSR curves given in Fig. 6b, c and d.
V. DISCUSSION
The analysis of the obtained results in Figure 5
shows that the subsurface of the study area is not
Fig. 4 Example of interpreted geo-electrical profile modified homogeneous from the sediment layer and/or the
from [12] located in Figure 2a. bedrock, with a different shape of the HVSR curve
observed in the white zone to the north-east (Figure
IV. RESULTS
6b, c, and d). This kind of curve is classified as R2-
The f0 and A0 maps of Sétif City are shown in type ellipticity of [17]. According to the map of the
Figure 5. A projection of f0 on Sétif City topography shear-wave ratio, rs, and Poisson’s ratio, υ,
is presented in order to find a relation between dependence of [17], the zone is characterized by low
frequency and elevation. From this coupling, the υ (~0.24) and low rs (~0.05). The parameter rs is
highest f0 is at the lowest elevation. We observed defined as the ratio between the shear wave velocity
another shape concentrated in a zone to the north- of the sediment layer Vs1 and that of the half-space
east of the city (the white rectangle in Figure 5) (or bedrock) Vs2 (rs= Vs1/ Vs2). The ratio rs = 0.05
among the HVSR curves observed in the study area. means that Vs2 is higher than Vs1 by 20 times
215
Turkey
(Vs1>>Vs2) which means a very important layer are estimated at 1000 m/s. Using the quarter-
impedance contrast, but υ1 of the layer for R2-type wavelength approach (formula 3) relating the f0,
of 0.24 indicates that it is a hard rock. The thickness, H, and Vs of the sediment layer, we found
explanation of the minimum in the HVSR curve that the deepest zone corresponds to the south region
between maximums is well developed and is in good agreement with the geo-electrical
mathematically by [18] where the geological origin profiles of moderate elevation, which indicates a
is due to stiff soil overlaying soft one. deep bedrock (Figure 4). The centre region is
characterized by shallower thicknesses with less
topography and f0 around 5-6 Hz (highest values)
(Figure 5).
𝑉𝑠
f0 = 4∗𝐻 (3)
VI. CONCLUSION
In the present study, we estimated a first site
effects map for Sétif City by the HVSR technique
using ambient vibration. An inversion proportional
relation is found between the topography and the
frequency peak of soil, where the lowest topography
is coupled with the highest frequency. The HVSR
curves help in understanding sediment/bedrock 2
and 3D underground interfaces and seismological
properties.
ACKNOWLEDGMENT
We thank the community of ICEANS-2022 for
Fig. 6 Example of HVSR curves observed in Sétif City. In (a) accepting publication of this extended abstract. We
it is shown a clear curve; the red square indicates the thank CRAAG for funding this study and providing
identified f0 with the corresponding A0. In (b), (c) and (d) are material for ambient vibration recordings. We
curves with a minimum (red arrow) comprised between two would like to thank Ouahab Issaadi and Oualid
maximums.
Boulahia from GRAAG for their support during the
In the first evaluation of the near-surface Vs- acquisition survey. We thank the staff of the ANRH
structure for Sétif City, we based our analysis on service documentary for providing geophysical
velocity function, including lithological variation documents and drillings.
and soil resistivity of [19], using the following
equation: REFERENCES
[1] Y. Nakamura. A method for dynamic characteristics
1⁄6 estimation of subsurface using ambient noise on the
𝑉𝑃 = 𝛾. (𝑍. 𝑅) (2) ground surface. Quarterly Report of RTRI 30(1), 25–33,
1989.
Where: [2] S. Parolai, Richwalski S.M., Milkereit C. and Fäh D. S-
𝑉𝑃 is P-wave velocity is feet/s; 𝑅 is soil resistivity in wave velocity profiles for earthquake engineering
purposes for the Cologne Area (Germany). Bulletin of
Ωm, 𝑍 is the depth in feet, 𝛾 is a constant equal to
Earthquake Engineering 4(1), 65–94, 2006.
1948. [3] K. Layadi, Semmane F. and Yelles-Chaouche A.K. Site-
After a sequence of computation and conversion effects investigation in the City of Chlef (formerly El-
for different points on P and N profiles (Figure 2 and Asnam), Algeria, using earthquake and ambient vibration
4), we found that Vs for bedrock varies between data. Bulletin of the Seismological Society of America
106(5), 2185–2196, 2016.
1700 and 2400 m/s in good agreement with previous
[4] S. Ulysse, D. Boisson, V. Dorival, K. Guerrier, C. Préptit,
studies on hard rock in Algeria ([20]; [3]; [9]; [11]). L. Cauchie, A.S. Mreyen, H.B. Havenith. Site Effect
The thickness of the layer is variable depending on Potential in Fond Parisien, in the East of Port-au-Prince,
its position. The Vs in the Mio-Pliocene sediment
216
Turkey
Haiti. 11, 175, 2021. https://doi.org/10.3390/ [18] J.M. Carcione, Picotti S, Francese R, Giorgi M.,
geosciences11040175 Pettenati F. Effect of soil and bedrock inelasticity on
[5] Woodward Clyde Consultants (WCC). Seismic the S-wave amplification function. Geophys J Int 208:
microzonation of Ech-Chellif region, Algeria. Report 424–431, 2017. doi: 10.1093/gji/ggw402.
prepared for Organisme de Contrôle Technique de la [19] Y. Faust. A velocity function including lithological
Construction (CTC), Algiers, vol. I/II/III, 1984. variation. Geophysics 18: 271–288, 1953.
[6] JICA and CGS .Microzonage Sismique d’Alger. Final
Report, Volume 2, Oyo International Corp. Nippon Koei
Co, Ltd, 2006.
[7] F. Dunand, Y. Ait Meziane, P. Gueguen, J.L. Chatelain.
Utilisation du bruit de fond pour l’analyse des
dommages des bâtiments de Boumerdès suite au séisme
du 21 mai 2003, Mem. Serv. Geol. Alger., 12, 177 –
191, 2004.
[8] Layadi K, Semmane F, Yelles-Chaouche AK (2018). S-
wave velocity structure of Chlef City, Algeria, by
inversion of Rayleigh wave ellipticity. Near Surf
Geophys 16:328-339. doi:10.3997/1873-
0604.2018011.
[9] M.Y.Tebbouche, Machane D., Chabane S., Oubaiche
E.-H., Meziani A.A., Ait Benamar D. et al. Imagery of
the metamorphic bedrock roof of the Sahel active fault
in the Sablettes (Algiers) reclaimed area by ambient
vibration HVSR. Arabian Journal of Geosciences
10(13), 292, 2017.
[10] S. Chabane, Machane D., Tebbouche M.Y., Khaldaoui
F., Oubaiche E.H., Bensalem R. et al. Ambient seismic
vibration analysis and ground characterization in the
vicinity of Algiers seismic zone. Arabian Journal of
Geosciences 10(3), 69, 2017.
[11] Issaadi, Semmane F, Yelles-Chaouche A, Galiana-
Merino JJ, Layadi K. A shear-wave velocity model in
the City of Oued-Fodda (northern Algeria) from
Rayleigh wave ellipticity inversion. Appl Sci 10, 1717.
2020 https://doi.org/10.3390/app10051717.
[12] C.G.G. Étude par prospection géophysique sur les
hautes plaines de Sétif. Ministère de l’Hydraulique,
DHW de Sétif, Algérie, 53 p, 1973.
[13] Harbi. Analyse de la sismicité et mise en évidence
d’accidents actifs dans le nord-est algérien. Thèse de
magister- U.S.T.H.B, Algérie. 2001.
[14] O. Boulahia, I. Abacha, A.K. Yelles-Chaouche, H.
Bendjama, A. Kherroubi, Y. Mohammedi, C. Aidi, A.
Chami. Recent Seismic Activity in the Bejaia–Babors
Region (Northeastern Algeria): The Case of the 2012–
2013 Bejaia Earthquake Sequences. Pure Appl.
Geophys, 2021, https://doi.org/10.1007/s00024-021-
02711-4.
[15] M. Wathelet. Array recordings of ambient vibrations:
surface wave inversion. PhD thesis, University of
Liège, Belgium, 2005.
[16] K. Konno, T. Ohmachi. Ground-motion characteristics
estimated from spectral ratio between horizontal and
vertical components of microtremor, Bull. Seismol.
Soc. Am. 88, 228–241, 1998.
[17] T.T. Tuan, Scherbaum F, Malischewsky P G (2011).
On the relationship of peaks and troughs of the
ellipticity (H/V) of Rayleigh waves and the
transmission response of single layer over half-space
models. Geophys J Int 184: 793–800, 2011. doi:
10.1111/j.1365-246X.2010.04863.x
217
Investigation of the parameters in behavioral factors in strengthened

reinforced concrete structures
Serkan ETLİ 1,* and Osman HANSU 2
1
Department of Emergency Aid and Disaster Management, Munzur University, Tunceli, Turkey
2
Department of Civil Engineering, Gaziantep University, Gaziantep, Turkey
*
(serkanetli@munzur.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – Within the scope of the study, the parameters of the behavioral factor were evaluated in the
evaluation of the change in their capacity after strengthening of structural systems. For this purpose, one of
the reinforced concrete frame models in the SeismoStruct [1] database was selected. Although the structural
system consists of 4-story, the story height was selected as 3-m. In the transition from the structural existing
system to the strengthened system, the columns in the existing system in the system were strengthened by
jacketing. Nonlinear static pushover analysis was performed with triangular horizontal loading on both
systems. The calculation parameters of the "q" value, the behavioral factor that is accepted as a parameter
showing the performance of structural systems during the design, have been calculated within the scope of
the study. 5 calculation methods were used in the finding of these basic parameters used in the q factor
accounts and the results were presented. In the q factor calculation, the main parameter was presented as a
global yield point and roof displacement at the time of global yield. In particular, the differences in the
global yielding points of the system are remarkable in the method basis. Moreover, the ultimate load
capacity in the structural system were strengthened, and the structure reached the transport capacity at low
roof displacement values.
Keywords – Reinforced concrete structures, strengthening, pushover, behavior factor, structure performance
I. INTRODUCTION design period of inelastic structural analyzes under

This The ability to damage horizontal dynamic the dynamic effects during the design of the designs,
effects through plastic deformations without loss in the difficulties arising from the evaluation of the
carrying capacity is defined as "q" in the Eurocode- results to be obtained from the design time to
8 [2]. Using this factor, the horizontal damping remove the designer from these analyzes.
capacity of the structural system is taken into Calculations are realized based on a theory of
consideration. By using these factors, the structure seismic energy reduction by using ductile behavior
is reduced to a design spectrum by using the capacities thanks to other mechanisms that will
behavioral factor during the reflection of the occur in the structural system. In this dynamic
dynamic effects that will occur with the elastic analyzes, an elastic analysis is used with the
spectrum to be exhibited in the face of possible dynamic forces obtained from inelastic spectrums
seismic events to form. In this design spectra, this obtained by using q factors, based on a regional
factor can be used as the lowest 1.5 and maximum elastic spectrum.
6.5. In addition to the characteristics of the selected In a study in the literature, the evaluation of
behavioral factors, the characteristics of the regular and irregular composite moments resisting
structural system also play an active role. During the frames (CMRF) performances by using various
design parameters was investigated in terms of q
218
Etli and Hansu, Investigation of the parameters in behavioral factors in strengthened reinforced concrete structures, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
factor [3]. For this purpose, two different lateral design is 2.05 and 1.4 times for both loading
loading layouts were used by incremental static configurations. Within the scope of the same study,
analysis and incremental dynamic analysis. It has in the case of CMRFs with DCH structural system,
been reported that the designs used during the lowest q factor obtained by nonlinear static
earthquake-resistant building design reached global pushover analysis with uniform and triangular load
yielding capacity and began to show beyond elastic distributions was calculated from 1.55 and 1.2 times
behavior. In addition, the lowest q factor obtained larger than used in design [4].
by nonlinear static pushover analysis with uniform Within the scope of this study, a reinforced
and triangular load distributions for CMRFs with building were taken from the SeismoStruct [1]
regular structural system within the scope of this software database and evaluated with different
study showed that the q factor used in the structural calculation methods of the q factor.
design is 1.80 and 1.44 times for both loading
configurations [3]. Within the scope of the same II. MATERIALS AND METHOD
study [3], in the case of CMRFs with irregular The model selected from the SeismoStruct [1]
structural system, the lowest q factor obtained by software database was taken before (Fig. 1(a)) and
nonlinear static pushover analysis with uniform and after (Fig. 1(b)) the strengthening model. Nonlinear
triangular load distributions was calculated from static pushover analysis was performed with
2.06 and 1.52 times larger than used in design. The triangular lateral loading on the model in question.
q factors calculated using incremental dynamic It was calculated by different calculation methods of
analysis for structures with normal and irregular the q factor by using the values of the load-end
structural system have presented that the q factor is displacement obtained. In the model selected from
as high as 1.15 and 1.23 times, respectively than the Seismostruct [1] software database, the columns
used in design [3]. were strengthened by concrete to strengthen the
In a study of buildings designed to normal and structure. For concrete in materials used in columns
high ductility classes in the literature, the seismic and beams, the Mander [5] concrete model in the
behavior factor of CMRF buildings was examined Seismostruct [1] software is called "con_ma" in the
[4]. For this purpose, concrete-filled steel tube software. For reinforced concrete steel, Menegetto-
columns (CFST) and composite beams with 5-, 10-, Pinto [6] steel model was used and was called
15-, and 20-storey CMRF buildings, normal "stl_mp" in the software.
ductility (DCM) and high ductility (DCH) levels are Element model was selected as “inelastic force-
designed. In addition, the lowest q factor obtained based frame element type” model named as
by nonlinear static pushover analysis with uniform “infrmFB” in SeismoStruct [1] software. The
and triangular load distributions for CMRFs with validity of the element model was checked by the
DCM structural system within the scope of this researchers and it used to the researchers in many
study showed that the q factor used in the structural different studies in the literature [3], [4], [7], [8].
(a) (b)
Fig. 1 Example view before (a) and after (a) strengthened of models from SeismoStruct [1].
219
Turkey
Fig. 2 Example view of material models for reinforcement bars (a) and concrete (a) from SeismoStruct [1].
There is a detailed study in the literature that calculation methodologies obtained from this study
includes the calculations made using the horizontal are presented in the figure.
load and the roof displacement. The methods of
(a) (b) (c)
(d) (e)
Fig. 3 Example view of load-displacement behaviour and methodology of calculations from Alavi [9], a) q1, b) q2, c) q3, d) q4,
and e) q5.
The behavioural factors calculated within the scope

of the study are called q1, q2, q3, q4 and q5. The 𝐹𝑦,𝑞2 ⁄𝑑𝑦,𝑞2 = tan 𝛼 (3)
horizontal load-roof displacement relationship on 2×𝐸𝑚,𝑞2
the calculation of behavioural factors was presented 𝑑𝑦,𝑞2 = 𝑑𝑚,𝑞2 − √𝑑𝑚,𝑞2 2 − (4)
tan 𝛼
as Fig. 3(a), 3(b), 3(c), 3(d) and 3(e) for q1, q2, q3, q4
and q5, respectively. 𝐹𝑦,𝑞3 ⁄𝑑𝑦,𝑞3 = tan 𝛼0.6×𝐹𝑚,𝑞3 (5)
The formulation used in q factors calculations were
2×𝐸𝑚,𝑞3
presented in the following. 𝑑𝑦,𝑞3 = 𝑑𝑚,𝑞3 − √𝑑𝑚,𝑞3 2 − tan 𝛼 (6)
0.6×𝐹𝑚
𝐹𝑦,𝑞1 = 𝐹𝑚,𝑞1 (1)

𝐹𝑦,𝑞4 ⁄𝑑𝑦,𝑞4 = tan 𝛼0.75×𝐹𝑚,𝑞4 (7)
𝑑𝑦,𝑞1 = 2 × (𝑑𝑚,𝑞1 − 𝐸𝑚,𝑞1 /𝐹𝑦,𝑞1 ) (2)
220
Turkey
2×𝐸𝑚,𝑞4
𝑑𝑦,𝑞4 = 𝑑𝑚,𝑞4 − √𝑑𝑚,𝑞4 2 − tan 𝛼 (8)
0.75×𝐹𝑚
𝐹𝑦,𝑞5 ⁄𝑑𝑦,𝑞5 = tan 𝛼 (9)

𝐹𝑦,𝑞5 = 𝐹𝑚,𝑞5 (10)
III. RESULTS
The building model evaluated within the scope of
the study was examined in two cases as before and
after strengthening. Nonlinear static pushover
analyses were applied to the structural system in the
form of triangular horizontal loading. The results Fig. 6 Deformation view of main model at the time of
ultimate capacity from SeismoStruct [1].
obtained were presented as base shear-roof
displacement before (Fig. 4) and after strengthening
as building (Fig. 5). During non-linear pushing, the
deformed state of the main structural system reaches
the final capacity is shown in Fig. 6. The
deformation strengthened building were shown in
Fig. 7 at the ultimate capacity moment.
Fig. 7 Deformation view of strengthened model at the time of

ultimate capacity from SeismoStruct [1].
The capacity curves were obtained from non-

linear static pushover analysis. These curves were
Fig. 4 Results obtained from pushover analysis after used for the calculations of the parameter given in
strengthening the model from SeismoStruct [1]. equation. Fy is the global yielding load capacity of
structure, Fm is the ultimate load capacity of
structure, Em is the area of the capacity curve until
the dm. dm is the roof deflection at the time of
ultimate load capacity of structure. dy is the roof
deflection at the time of global yielding load
capacity of structure.
For the main structure the base shear vs. roof
displacement were given in Fig. 8. Main building Fy
values were calculated as 1131.9, 1009.1, 1059.6,
1021.7 and 1131.9 kN for q1, q2, q3, q4 and q5,
respectively, from Fig. 8. The dy values calculated
Fig. 5 Results obtained from pushover analysis after using Eqn. (1)-(10), as 0.051, 0.02, 0.035, 0.027 and
strengthening the model from SeismoStruct [1].
0.022 m for q1, q2, q3, q4 and q5, respectively, from
Fig. 8. dm value of main structure was calculated as
0.134 m (Fig. 8)
For the strengthened structure the base shear vs.
roof displacement were given in Fig. 9. Main
building Fy values were calculated as 3277.2,
2575.6, 2781.6, 2704.4 and 3277.2 kN for q1, q2, q3,
221
Turkey
q4 and q5, respectively, from Fig. 9. The dy values respectively, from Fig. 9. dm value of main structure
calculated using Eqn. (1)-(10), as 0.055, 0.015, was calculated as 0.099 m (Fig. 9)
0.027, 0.021 and 0.019 m for q1, q2, q3, q4 and q5,
1200 1200
1000 1000
Base shear (kN)
Base shear (kN)

800 800
600 600
400 400
200 200
0 0
0 0.05 0.1 0.15 0.2 0 0.05 0.1 0.15 0.2
Roof displacement (m) Roof displacement (m)
(a) (b) (c)

1200 1200
1000 1000
Base shear (kN)
Base shear (kN)

800 800
600 600
400 400
200 200
0 0
0 0.05 0.1 0.15 0.2 0 0.05 0.1 0.15 0.2
(d) (e)
Fig. 8 Main structure load-displacement behaviour curves for a) q1, b) q2, c) q3, d) q4, and e) q5.
3500 3500 3500

3000 3000 3000
Base shear (kN)
Base shear (kN)
Base shear (kN)
2500 2500 2500

2000 2000 2000
1500 1500 1500
1000 1000 1000
500 500 500
0 0 0
0 0.05 0.1 0.15 0.2 0 0.05 0.1 0.15 0.2 0 0.05 0.1 0.15 0.2
Roof displacement (m) Roof displacement (m) Roof displacement (m)
(a) (b) (c)

3500 3500
3000 3000
Base shear (kN)
Base shear (kN)
2500 2500
2000 2000
1500 1500
1000 1000
500 500
0 0
0 0.05 0.1 0.15 0.2 0 0.05 0.1 0.15 0.2
(d) (e)
Fig. 9 Strengthened structure load-displacement behaviour curves for a) q1, b) q2, c) q3, d) q4, and e) q5.
695 [10] standard, the ratio of the maximum real

IV. DISCUSSION power of the structure to the design base shift is
The q factor is an important factor to understand defined as a parameter of factor and is defined as
the behaviour of structure under the seismic load. It 𝑉𝑦/𝑉𝑑. In this case, since the design of the design for
is basic parameter for force-based design. the building system is the base shear force, the
Moreover, it is determined using performance parameter used as a variable within the scope of the
analysis and experience from scaled experimental study is Vy. This parameter is the Fy parameter
studies. The q parameter can be calculated with the calculated within the scope of the study.
formulation as given in equations. In the FEMA P-
222
Turkey
Vy values for main structure were calculated 0.1

between the 1009 and 1132 kN (Fig. 10). dy values
were calculated a range of 0.02 and 0.051 m (Fig. 0.08
dy (m)
12). After strengthening of structure Fy value were 0.06
calculated as 2704 and 3277 kN (Fig. 11).
0.04
Moreover, dy value for strengthened structure was
calculated as between 0.015 and 0.055 m (Fig. 13). 0.02
4000 0
q1 q2 q3 q4 q5
3000
Fy (kN)
2000 Fig. 13 Strengthened structure dy values for a) q1, b) q2, c) q3,

d) q4, and e) q5.
1000
0 V. CONCLUSION
q1 q2 q3 q4 q5 The study concerns the evaluation of the change
of the parameter used in the q factor calculation after
Fig. 10 Main structure Fy values for a) q1, b) q2, c) q3, d) q4, strengthening the structure. For this a structure were
and e) q5. selected from SeismoStruct [1] database and
analysed with nonlinear static pushover. The q
factor parameters were examined in 5 different
4000
calculation method selected from literature. The Fy
3000 and dy parameters were examine in detail before and
Fy (kN)
after the strengthening. The main conclusions of the

2000 study were summarized as below. Moreover, the
result only validated for examined structure it can
1000 be change with the properties of material and design
0 parameters.
q1 q2 q3 q4 q5  For strengthened structure, Fy parameters
which is defined for global yielding of
structure is almost 1.72 times greater than
Fig. 11 Strengthened structure Fy values for a) q1, b) q2, c) q3,
d) q4, and e) q5. the main structure in average.
 dy parameters was calculated as almost
15% smaller than main structure, for
0.1 strengthened structure.
0.08  dm parameters was calculated as almost
26% smaller than main structure.
dy (m)
0.06
 When the results calculated by the
0.04
parameters, which are the main parameter
0.02 of the q factor, the behaviour factor to be
0 obtained may be almost double after
q1 q2 q3 q4 q5 strengthening.
REFERENCES
Fig. 12 Main structure dy values for a) q1, b) q2, c) q3, d) q4, [1] SeismoSoft, “SeismoStruct 2022: A computer
and e) q5. software for static and dynamic nonlinear analysis of
framed structures.” 2022, [Online]. Available:
http://www.seismosoft.com.
[2] EN 1998-1-1, “Eurocode 8 :Design of structures for
earthquake resistance - Part 1: General rules, seismic
actions and rules for buildings,” Eur. Comm. Norm.
Brussels, vol. 2005, 2004, doi: [Authority: The
223
Turkey
European Union per Regulation 305/2011, Directive

98/34/EC, Directive 2004/18/EC].
[3] S. Etli and E. M. Güneyisi, “Seismic performance
evaluation of regular and irregular composite
moment resisting frames,” Lat. Am. J. Solids Struct.,
vol. 17, no. 7, pp. 1–22, 2020, doi: 10.1590/1679-
78255969.
[4] S. Etli and E. M. Güneyisi, “Assessment of Seismic
Behavior Factor of Code-Designed Steel–Concrete
Composite Buildings,” Arab. J. Sci. Eng., vol. 46, no.
5, pp. 4271–4292, 2021, doi: 10.1007/s13369-020-
04913-9.
[5] J. B. Mander, M. J. N. Priestley, and R. Park,
“Theoretical Stress‐Strain Model for Confined
Concrete,” J. Struct. Eng., vol. 114, no. 8, pp. 1804–
1826, 1988, doi: 10.1061/(asce)0733-
9445(1988)114:8(1804).
[6] M. Menegotto and P. E. Pinto, “Method of Analysis
for Cyclically Loaded R. C. Plane Frames Including
Changes in Geometry and Non-Elastic Behavior of
Elements under Combined Normal Force and
Bending,” Proc. IABSE Symp. Resist. Ultim. Deform.
Struct. Acted by Well Defin. Loads, pp. 15–22, 1973,
doi: http://dx.doi.org/10.5169/seals-13741.
[7] S. Etli and E. M. Güneyisi, “Effect of nonlinear
modeling approaches used for composite elements on
seismic behavior of composite framed buildings,”
Sadhana - Acad. Proc. Eng. Sci., vol. 47, no. 2, 2022,
doi: 10.1007/s12046-022-01871-w.
[8] S. Etli and E. M. Güneyisi, “Response of steel
buildings under near and far field earthquakes,” Civ.
Eng. Beyond Limits, vol. 3, no. March, pp. 8–14,
Mar. 2020, doi: 10.36937/cebel.2020.002.004.
[9] Amin Alavi, “A procedure for the assessment of the
behaviour factor for steel moment resisting frame
systems based on pushover curves,” Politecnico De
Milano, 209AD.
[10] FEMA-750, “Nehrp Guidelines for the Seismic
Rehabilitation of Buildings,” NEHRP Seism. Des.
Tech. Br., no. 2, p. 37, 2009, [Online]. Available:
http://www.nehrp.nist.gov/pdf/nistgcr9-917-3.pdf.
224
Empowering Metaverse Through Artificial Intelligence

İlkim Güven *, Osman Balli 2
1
Architecture, Malatya Turgut Ozal University, Turkey
2
Computer Engineering, Malatya Turgut Ozal University, Turkey
*
(ilkim.guven@ozal.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – New technologies have made it a necessity for virtual worlds to be a part of the real world.
Online actions that started with COVID-19 are increasing the demand for virtual reality worldwide.
Metaverse, popular with web 3.0, is a digital world where users interact as a combination of the physical
and digital worlds, and it works with a blockchain-based system. Many advantages can be achieved in
various sectors by integrating new technologies into this digital world.
As a result of the integration of blockchain technology with artificial intelligence (AI), conventional
business models can radically change, and a transformative result could be achieved in society. In this
study, the literature that brings together the cyber world in Metaverse and the blockchain technology
developed with artificial intelligence has been examined and the potentials that can be used in the future
have been determined. The contribution of blockchain technology to Metaverse, by strengthening it with
artificial intelligence, has been examined.
There are many scientific studies dealing with the integration of AI and blockchain technologies. On the
other hand, there are very few studies dealing with the use of these technologies in the Metaverse
environment. For this reason, our aim is to provide a background for the research to be made to realize the
potential of the mentioned technologies in the Metaverse environment.
Keywords – Artificial Intelligence, Deep Learning, Literature review, Metaverse
I. INTRODUCTION Google and many game companies have ambitious

New concepts such as artificial intelligence, plans for Metaverse use [5].
machine learning, virtual reality, and blockchain The Metaverse ecosystem relies on the blockchain
have entered our lives with the use of technological to ensure user integrity, confidentiality, and
advances for commercial purposes. One of the new accounting for their content and transactions [6].
concepts brought about by this process is Metaverse Blockchain technology is a distributed ledger
[1]. The Metaverse is a kind of imaginary world that technology that stores, validates, and transmits
offers more interaction than the familiar internet. network data through its own distributed nodes
Users here communicate with each other without relying on third parties [7]. Blockchain data
simultaneously [2]. It represents a digital universe does not need any center or authority. It is very
accessible through virtual environments. It is a important for Metaverse that it is a recording
world established by combining the physical technology that is stored on network systems in a
universe and digital reality [3]. Metaverse provides distributed manner.
its users with an endless space where they can spend Another topic that has become an important issue
their time, shop, have fun, meet new people, and in the use of the metaverse and blockchain is
create their avatars [4]. Leading technology artificial intelligence. Artificial intelligence is
companies such as Facebook, Microsoft, Apple, defined as performing tasks related to the higher
logic processes of a computer or computer-assisted
225
Güven et al., Empowering Metaverse Through Artificial Intelligence, ICEANS 2022, Konya, Turkey
machine (such as human-specific qualities, finding influence of third parties, as it will establish a
solutions, understanding, inferring, generalizing, decentralized artificial intelligence system [11].
and learning from past experiences) [8]. Artificial While AI and blockchain are used together with
intelligence is used in many areas such as education, various applications, while providing the unique
entertainment, and security. The work of Metaverse immutability and traceability features of the
in these areas, as in the real world, has allowed blockchain, some systems identify patterns and
artificial intelligence to be used in Metaverse. anomalies of artificial intelligence, which are useful
In this study, the features that enable both in detecting frauds and delays [13]. With the
technologies to solve their problems have been implementation of artificial intelligence and
determined by supporting blockchain technology, blockchain, there are integrated systems that
which forms the basis of Metaverse, with artificial provide the immutability and traceability features of
intelligence technology. It is in question whether the blockchain, while at the same time identifying
this integration solves the problems in the patterns and anomalies of artificial intelligence,
Metaverse and carries the potential for various detecting frauds, revealing delays, and detecting
industries. With the literature review, the potential other events [13]. Decisions can be made by
of the use of AI-supported blockchain in the analyzing large amounts of data [9]. Sharing the
Metaverse has been determined. data model is a problem for machine learning
developers who have difficulty controlling data
II.MATERIALS AND METHOD ownership and artificial intelligence training
The literature review was conducted using models. Blockchain has the potential to solve these
prestigious databases to determine the potential for problems as it has built-in security [14,15]. Thanks
use of artificial intelligence-supported blockchain to the immutability feature of the blockchain,
technology in the Metaverse. The words “Artificial records can be recorded without manipulation [16].
intelligence” AND “Metaverse” were searched in In addition, it can close the security and privacy
IEEE Xplore, Scopus, and ScienceDirect databases. gaps of artificial intelligence with its encryption
3 of the 42 results in the IEEE Xplore database techniques [16].
addressed the integration of artificial intelligence Ethereum blockchain platforms define smart
with Metaverse technology. 2 of the 57 documents contracts with a set of rules that must be followed
in the Scopus database were selected. Of the 109 before transactions are made. These rules are
results encountered in the Science Direct database, usually static. But modern applications need
3 of them were found to be worth examining dynamism and automation. With the integration of
specifically for the selected keywords and topics. blockchain and artificial intelligence, application
A. Literature Review predictions will become reliable and will end
manipulations with the elimination of third parties
A.1. BLOCKCHAIN AND AI [17]. Blockchain provides a secure sharing
Artificial intelligence, which is the core of environment for artificial intelligence. It produces a
Industry 4.0, can be integrated in terms of its decentralized computing mechanism. It clarifies the
development and powering the blockchain [9]. process and coordinates untrusted devices by
Artificial intelligence and blockchain will work making explainable moves [11]. Decentralization
together to have industrial and academic benefits for has been proposed as a solution to the problems
development, implementation, and business. [10]. created by business items that require methodology,
Because of the integration of blockchain and knowledge, and talent in artificial intelligence [12].
artificial intelligence, they produce a technology With the decentralization brought by blockchain
that will revolutionize by complementing each other technology, the personalized, privacy-protecting,
in many areas [11]. problem-solving evolution of artificial intelligence
Blockchain offers opportunities in identity, is supported [12].
communication, contracting, interoperability, Understanding the behavior of AI algorithms is
governance, security, and privacy without a central difficult, although a clear understanding of decision-
administrator [12]. The integration of AI and making processes is required in systems where
blockchain will provide reliable analysis and decisions from AI are used. With the use of
decision-making environments without the blockchain, the decision chain could be followed by
226
monitoring the training data. It is important to in the Metaverse interact with the real-world
determine whether the problem is caused by the economy [19].
machine or humans by the errors that occur [13]. The Metaverse is a cyber world where social and
New technologies shifting from centralization to economic activities can be carried out freely. In this
decentralization; it has overcome many problems in world, the application of Metaverse technology is
social sciences, management sciences, decision accelerated by the use of artificial intelligence and
sciences, economics, and information processing. blockchain technology [5]. Since the Metaverse
Decentralization, when used with artificial works by following the rules determined by its
intelligence; management, governance, and designer, the existence of artificial intelligence is a
economic research are gaining increasing attention technology that will ensure the correct application
[12]. Customized services can be provided on of the rules determined by this designer [21]. AI will
private information recorded on the blockchain with increase Metaverse's operational efficiency and
artificial intelligence. Permitted analyses can be intelligence. For example, with smart voice
performed by obtaining permission from the users. services, technical support such as voice recognition
It supports “decentralization”, one of the basic and communication can be provided for Metaverse
principles of blockchain, by enabling users to have users [19].
control over personal information [18]. Since the Recently, city designs using virtual and
blockchain cannot make decisions, thanks to its augmented reality based on large-scale data-driven
integration with artificial intelligence, this gap is artificial intelligence systems in Metaverse have
closed, and a more secure and dynamic system is become a trend in data-driven smart urbanism [22].
provided [10]. The size of the distributed ledger Artificial intelligence technologies—especially
grows when data entry is large in blockchains. deep learning—have great potential for the
That's why the files get heavy. With machine Metaverse in terms of automated operations and
learning, the burden of notebooks can be alleviated design. For this reason, it performs better than
by data normalization and cleaning methods [14]. traditional approaches [19].
Artificial intelligence technology provides Big data is produced in Metaverse, which is
security and scalability for the blockchain. It offers thought to be used by a large number of users in the
a customization facility that helps protect privacy. It future. For this reason, security issues are at the
also provides automatic execution of transactions forefront. Since the actions of the users affect
and management [11]. Current blockchain another user, a stable security strategy is needed in
technologies focus on the smartness of smart the Metaverse [23]. Artificial intelligence and
contracts. With AI, secure, risk-tolerant, auto- machine learning provide technical support to
coded, auto-audited smart contracts can be written Metaverse systems by aiming to reach or even
[12]. Artificial intelligence solves the problems exceed the learning level of humans [19].
between incentive, consensus, security, and other
III. DISCUSSION
aspects that need to be balanced during the design
phase of the blockchain and helps to achieve higher With the development of the cyber economy, it
performance from blockchain systems [19]. has become difficult to manage large-scale assets
and detect fraudulent transactions. At this point,
A.2.BLOCKCHAIN AND AI FOR METAVERSE artificial intelligence creates and manages digital
Blockchain is one of the core infrastructures of assets and controls transactions between giant
Metaverse. It can connect isolated small systems databases [24]. Artificial intelligence provides
and create a transparent, open, efficient, and secure privacy protection with algorithms that
economic system for the Metaverse [19]. Without automatically detect the privacy preferences of
blockchain technology, it is difficult to recognize users in Metaverse. In this way, a Metaverse and AI-
the values of resources or goods in the Metaverse or supported security system are formed [24].
have equivalent interactions in the real economy When used with Metaverse deep learning, it
[20]. Without the support of this technology, it will offers a high recognition performance and a more
be difficult to determine the commercial values of natural generation model [25]. Artificial
resources and goods in cases where virtual elements intelligence can work in the background of the
Metaverse to generate improvements from the
227
actions and user interactions of digital twins [26]. Science Cheng et al. 2022 Artificial
The next step in the use of artificial intelligence in Direct intelligence
Metaverse is the transformation of Metaverse, solves many
which has become smart with artificial intelligence problems in the
system.
algorithms, into Metaverse, which builds smart
hardware with AI algorithms [24]. 6 Challenges and Research Directions for
Overall, the articles covered suggest that the main Blockchains in the Internet of Things.
benefit of blockchain and AI integration, in general,
is solving security issues. Details of the reviewed
literature are shown in Table 1. IEEE Golatowski 2018 Artificial
et al. intelligence
Table 1. Sum of literature review solves the
security
# Name problems in the
system.
Database Author/s Year Main Point
7 When Deep Learning Meets Smart Contracts
1 Making Smart Contracts Smarter
IEEE Gao 2020 AI blocks
IEEE Badruddoja 2021 AI solves security issues
vd. Blockchain's in the
problems. blockchain.
2 Overview: Technology Roadmap of the Future

Trend of Metaverse based on IoT, Blockchain, IV. CONCLUSION
AI Technique, and Medical Domain Metaverse
Activity Metaverse is a new Internet age that takes the
physical world to a different dimension. It is a
IEEE Mozumder 2022 The use of AI technology that will bring new perspectives and
and blockchain
technologies in
opportunities to the sectors it is connected to. For
the Metaverse this reason, the opportunities it creates and the
has potential in potentials it has for the future are very high. The fact
many ways. that the Metaverse universe works with the
blockchain takes it to the next level in terms of
3 AI-Enabled Grouping Bridgehead to Secure
Penetration Topics of Metaverse
technology, while the problems brought by the
blockchain are solved by artificial intelligence (AI).
Moreover, this is not a one-sided benefit.
Scopus Park et al. 2022 Artificial Blockchain, with its features, provides solutions to
intelligence the dilemmas of AI. In this case, the integration of
minimizes the Metaverse, blockchain, and AI creates solid
security risks in
potential in terms of technology. In this study,
the system.
positive and negative situations that will be
4 Definition, Roles, and Potential Research Issues encountered when Metaverse technology is
of the Metaverse in Education: An Artificial integrated with blockchain, and AI are discussed.
Intelligence Perspective The potential of this integrated technology was
evaluated.
Scopus Hwang and 2022 AI is essential Since Metaverse technology is new and open to
Chien as a regulator
and controller. development technology, research topics for future
studies are quite wide. However, there are
5 Roadmap Toward the Metaverse: An AI deficiencies in the application point. Our suggestion
Perspective for future studies is to determine the advantages of
artificial intelligence use by making a case analysis
on the examples where Metaverse and AI have been
applied.
228
REFERENCES directions for blockchains in the internet of things.

Proceedings - 2019 IEEE International Conference on
Industrial Cyber Physical Systems, ICPS 2019, 712–717.
[1] Özkahveci, E.; Civek, F. & Ulusoy, G. (2022). “Endüstri https://doi.org/10.1109/ICPHYS.2019.8780270
5.0 Döneminde Metaverse (Kurgusal Evren)’Ün Yeri”, [14] Liu, Y., F. R. Yu, X. Li, H. Ji and V. C. M. Leung,
Journal of Social, Humanities and Administrative "Blockchain and Machine Learning for Communications
Sciences, 8(50):398-409. and Networking Systems," in IEEE Communications
[2] Akour, I. A., Al-Maroof, R. S., Alfaisal, R., & Salloum, Surveys & Tutorials, vol. 22, no. 2, pp. 1392- 1431,
S. A. (2022). A conceptual framework for determining Secondquarter 2020, doi:
metaverse adoption in higher institutions of gulf area: An 10.1109/COMST.2020.2975911.
empirical study using hybrid SEM-ANN approach. [15] Min, T., & Cai, W. (2022). Portrait of decentralized
Computers and Education: Artificial Intelligence, 3, application users: An overview based on large-scale
100052. https://doi.org/10.1016/j.caeai.2022.100052 ethereum data. CCF. Trans. Pervasive. Comput.
[3] Almarzouqi, A., Aburayya, A., & Salloum, S. A. (2022). Interation.. https://doi. org/10.1007/s42486-022-00094-
Prediction of User’s Intention to Use Metaverse System 6.
in Medical Education: A Hybrid SEM-ML Learning [16] Candido, T. “A Technical Introduction To Blockchain”,
Approach. IEEE Access, 10, 43421–43434. https://medium.com/better-programming/a-technical-
https://doi.org/10.1109/ACCESS.2022.3169285 introduction-to-blockchain-22ab05308151, Accessed
[4] Kahraman, M. E. (2022). Blok zincir, Deepfake, Avatar, November 2020.
Kripto para, NFT ve Metaverse ile Yaygınlaşan Sanal [17] Cordell, R. 2020.” Intro to Ethereum”,
Yaşam . Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar https://ethereum.org/en/developers/docs /intro-to-
Dergisi , 8 (1) , 149-162 . DOI: 10.46442/intjcss.1106228 ethereum/#what-is-ethereum, Accessed November 2020.
[5] Mozumder, M. A. I., Sheeraz, M. M., Athar, A., Aich, S., [18] Yun-kyung, K. 2021. Changes in the content production
& Kim, H. C. (2022). Overview: Technology Roadmap environment as seen by AI announcers; Reimagining the
of the Future Trend of Metaverse based on IoT, Future, TechM Conference.
Blockchain, AI Technique, and Medical Domain [19] Yang, Q., Zhao, Y., Huang, H., Xiong, Z., Kang, J., &
Metaverse Activity. International Conference on Zheng, Z. (2022). Fusing Blockchain and AI With
Advanced Communication Technology, ICACT, 2022- Metaverse: A Survey. IEEE Open Journal of the
February, 256–261. Computer Society, 3, 122–136.
https://doi.org/10.23919/ICACT53585.2022.9728808 https://doi.org/10.1109/ojcs.2022.3188249
[6] Gadekallu, T. R., Huynh-The, T., Wang, W., Yenduri, [20] Jeon, Hyun-joo., Youn, Ho-chang., Ko, Sang-mi., Kim,
G., Ranaweera, P., Pham, Q. V., ... & Liyanage, M. Tae-heon. 2022. Blockchain and AI Meet in the
(2022). Blockchain for the Metaverse: A Review. arXiv Metaverse. DOI:
preprint arXiv:2203.09738. http://dx.doi.org/10.5772/intechopen.99114.
[7] Dongying W., Gemiverse: The blockchain-based [21] Hwang, G. J., & Chien, S. Y. (2022). Definition, roles,
professional certification and tourism platform with its and potential research issues of the metaverse in
own ecosystem in the metaverse, International Journal of education: An artificial intelligence perspective.
Geoheritage and Parks, Volume 10, Issue 2, 2022, Pages Computers and Education: Artificial Intelligence, 3.
322-336, ISSN 2577-4441, https://doi.org/10.1016/j.caeai.2022.100082
https://doi.org/10.1016/j.ijgeop.2022.05.004. [22] Bibri, S.E. The Social Shaping of the Metaverse as an
[8] Nabiyev, V. V. (2012). Yapay Zekâ: İnsan-Bilgisayar Alternative to the Imaginaries of Data-Driven Smart
Etkileşimi. Baski Yeri: Seçkin Yayıncılık. Cities: A Study in Science, Technology, and Society.
[9] Mearian, L., 2017. Blockchain has Five Problems, IT Smart Cities 2022, 5, 832–874. https://
World [Internet] 2017. Available from: doi.org/10.3390/smartcities5030043
https://www.itworld. co.kr/news/107168 [Accessed: [23] Park, W. H., Siddiqui, I. F., & Qureshi, N. M. F. (2022).
21.02.22] AI-Enabled Grouping Bridgehead to Secure Penetration
[10] Badruddoja, S., Dantu, R., He, Y., Upadhayay, K., & Topics of Metaverse. Computers, Materials and
Thompson, M. (2021). Making smart contracts smarter. Continua, 73(3), 5609–5624.
IEEE International Conference on Blockchain and https://doi.org/10.32604/cmc.2022.030235
Cryptocurrency, ICBC 2021, 2021–2023. [24] Cheng, S., Zhang, Y., Li, X., Yang, L., Yuan, X., & Li,
https://doi.org/10.1109/ICBC51069.2021.9461148 S. Z. (2022). Roadmap toward the metaverse: An AI
[11] Dinh, N., and Thai, M. T. “AI and blockchain: A perspective. The Innovation, 3(5), 100293.
disruptive integra-tion,”Computer, vol. 51, no. 9, pp. 48– https://doi.org/10.1016/j.xinn.2022.100293
53, 2018 [25] Dwivedi, Y. K., Hughes, L., Baabdullah, A. M., Ribeiro-
[12] Cao, L. (2022). Decentralized AI: Edge Intelligence and Navarrete, S., Giannakis, M., Al-Debei, M. M., Dennehy,
Smart Blockchain, Metaverse, Web3, and DeSci. In D., Metri, B., Buhalis, D., Cheung, C. M. K., Conboy,
IEEE Intelligent Systems. Institute of Electrical and K., Doyle, R., Dubey, R., Dutot, V., Felix, R., Goyal, D.
Electronics Engineers Inc. Vol. 37, Issue 3, pp. 6–19. P., Gustafsson, A., Hinsch, C., Jebabli, I., … Wamba, S.
https://doi.org/10.1109/MIS.2022.3181504 F. (2022). Metaverse beyond the hype: Multidisciplinary
[13] Golatowski, F., Butzin, B., Brockmann, T., Schulz, T., perspectives on emerging challenges, opportunities, and
Kasparick, M., Li, Y., Rahmani, R., Haber, A., Sakalsiz, agenda for research, practice and policy. International
M., & Aydemir, O. (2019). Challenges and research
229
Journal of Information Management, 66(July), 102542.

https://doi.org/10.1016/j.ijinfomgt.2022.102542
[26] Draper, N. A. (2020). Metaphors of visibility: Rhetorical
practices in the normalization of individual online image
management. American Behavioral Scientist, 64(11),
1627–1645.
230
Taşıtlarda Atık Isı Enerjinin Kullanıldığı Tümleşik Termoelektrik

Jeneratörünün Tasarımı
İlker Temizer,1*, Ömer Cihan 2 ve Kaan Tayfur Titiz 3
1
İmalat Mühendisliği Bölümü, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Türkiye
2
Makine Mühendisliği Bölümü, Hakkari Üniversitesi, Türkiye
3
Otomotiv Mühendisliği Bölümü, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Türkiye
*
(ilktemizer@gmail.com)
Özet – Araçlarda atık enerjinin geri kazanımı ile enerji sürekliliği, yakıt verimliliği ve çevresel boyutu ile
sera gazı salınımlarını azaltmak mümkündür. Günümüzde, enerjinin geri kazanımı alanında kullanılan
yöntemlerden biri termoelektrik dönüşüm sistemleridir. Termoelektrik, ısı enerjisiyle elektrik enerjisi
arasındaki ilişkileri ve sıvı/katı maddelerin sıcaklıklarına bağlı olarak malzemeler üzerinde oluşan
elektriksel potansiyeli inceleyen bilim dalıdır. Bu çalışmada aracın farklı sistemlerinde oluşan atık ısı
enerjisini kullanan ve dönüştürebilen bir sistem tasarlanmıştır. İlk olarak, atık ısı enerji potansiyeline sahip
egzoz sistemindeki ısı enerjisi kullanılmıştır. Bu kapsamda, termoelektrik jeneratörün çalışma prensiplerine
uygun olarak bir prototip geliştirilmiştir. Alüminyum 6061 malzemesinden oluşturulan bu yapı üzerine
yerleştirilen 20 adet termoelektrik modül, elektriksel olarak seri bağlanarak dizel taşıtın egzoz sistemine
entegre edilmiştir. Deneyler motorun boşta 1000 d/d,1500 d/d, 2000 d/d, 2500 d/d, 3000 d/d ve 3500 d/d
hızlarında gerçekleştirilmiştir. Böylece, motorun farklı çalışma rejimlerinde egzoz sistemine dayalı
termoelektrik jeneratör sisteminin performans ölçümleri sağlanmıştır. Bir diğer aşamada ise atık ısı enerji
potansiyeline sahip fren sistemindeki ısı enerjisi kullanılmıştır. Disk ve balata arasındaki sürtünmeler
sonucunda açığa çıkan atık ısı enerjisi, sistemde kullanılan termoelektrik jeneratörleri ile elektrik enerjisine
dönüştürülmüştür. Tümleşik termoelektrik jeneratör sistemi ile gerek egzoz sistemi gerekse fren sisteminde
elde edilen elektrik enerjisi eş zamanlı olarak bir araç bataryasını şarj edebilecek potansiyele sahip olduğu
görülmüştür.
Anahtar Kelimeler – Termoelektrik, atık ısı, fren enerjisi, egzoz enerjisi, motor
I. GİRİŞ alanındaki çalışmalar görülmektedir. İçten yanmalı

motorlarda petrol kökenli yakıtların kullanımı
Dünyamızın ve üzerinde yaşayan tüm canlıların haricinde alternatif olarak birçok yakıt çeşidi
sürekliliğinin en önemli kaynaklarından birisi de bulunmaktadır. Ancak, yakıt çeşidi fark etmeksizin
enerjidir. Son yıllarda yapılan çalışmalar sonucunda motorlarda yakıttan elde edilen efektif enerji
enerji arzının büyük bir kısmı fosil kökenli enerji sınırlıdır. Motorlarda mekanik sürtünme kayıpları,
kaynaklarına dayandığı bilinmektedir. Fosil kökenli termik ısı kayıpları ve egzoz gazlarının enerji
enerji kaynaklarından biri olan petrolün çevre zenginliği göz önüne alındığında motorlarda
üzerindeki olumsuz etkileri, birim fiyatındaki üretilen enerjinin yaklaşık % 65-70’i atıl enerjiyi
sürekli artış ve yenilenemeyen bir enerji kaynağı oluşturmaktadır [1]. Şekil 1, farklı sıkıştırma
olması gibi unsurlar alternatif enerji kaynaklarına oranlarında ki bir motor için oluşan enerji dağılımı
olan çalışmaları arttırmaktadır. Alternatif enerji göstermektedir.
kaynaklarının yanı sıra mevcut olan enerji
kaynaklarının verimli, dönüştürülebilir ve
sürdürülebilir olması büyük önem taşımaktadır.
Buna örnek olarak içten yanmalı motorlar
231
Temizer vd., Taşıtlarda Atık Isı Enerjinin Kullanıldığı Tümleşik Termoelektrik Jeneratörünün Tasarımı, ICEANS 2022, Konya, Turkey
etkisi egzoz sistemlerinde oluşan basınç kayıpları

şeklinde sıralanabilir. Egzoz sisteminde
hidrodinamik basınç kaybının artması beraberinde
hacimsel verimde azalma, art gaz katsayısında
artma ve yanma veriminde azalmaların oluşmasına
sebep olur. Yanma veriminin düşmesi ile motor
gücünde azalma ve bununla birlikte yakıt sarfiyatı
değerlerinde artışlar oluşmaktadır. Bu sebeple
egzoz sisteminin hidrodinamik basınç kaybının
Şekil 1. Farklı sıkıştırma oranlarında motorlarda enerji olabildiğince düşük ve akmakta olan egzoz gazının
dağılımı [2]. akış ataletini de azaltmayacak şekilde tasarlanması
gerekmektedir. Böylece silindirde bir önceki
Burada QEx egzoz enerjisini, QW motora toplam ısı çevrimden kalan egzoz gazı miktarı en az şekilde
transferi, QR geri kalan enerji, Qwo su ve yağlama olacaktır [3].
yağı tarafından absorbe edilen ısı, QF sürtünme
enerjisi, Qi indike güç, QEFF efektif güç dağılımını Atık enerji potansiyeline sahip bir başka sistem ise
ifade eder. Motorlarda yanma odası hacminde araçlardaki fren sistemidir. Frenleme esnasında
yakıtların belirli miktarlarda hava ile kimyasal özellikle balata ve disk arasındaki sürtünmeye bağlı
reaksiyona girerek yanması neticesinde yüksek olarak ısı enerjisindeki artış, değerlendirilmesi
basınç ve sıcaklıktaki egzoz gazları oluşmaktadır. gereken bir enerji potansiyeline sahiptir. Şekil 2 ve
Yanma odası içinde yakıtın yanması sonucu oluşan 3’de balata ve disk yüzeylerinde oluşan ısı dağılımı
alev cephesi yüksek bir hızla ilerler ve patlama görülmektedir.
etkisi yapar. Yanma sonucu oluşan egzoz gazlarının
dış ortama atılması egzoz sistemi yardımıyla olur.
Motorlarda egzoz sistemi parçaları, egzoz
manifoldu, ön egzoz borusu, ara susturucu, merkez
egzoz borusu, katalitik konvertör, kuyruk egzoz
borusu ve ana susturucu gibi elemanlardan
oluşmaktadır. Bu sistem ile birlikte, çevreye zarar
verebilecek yanma sonu ürünlerinin kirliliğini
azaltılması, atıl ısının dış ortama çıkarılması ve
egzoz gazlarının gürültüsünün en aza indirilmesi Şekil 2. Fren diski üzerinde bulunan ısıl enerji dağılımı [4].
sağlanmaktadır. İçten yanmalı motorlar için
tasarlanan termoelektrik jeneratör sisteminin
üretebileceği elektrik enerji kapasitesi egzoz
gazlarının debisine, sıcaklığına ve özgül ısısına
bağlı olduğu için yanma odası içindeki olaylar
oldukça önem arz etmektedir.
Egzoz gazlarının dış ortama atılmasında görev alan
egzoz sistemi parçaları egzoz çıkışı esnasında
birtakım hidrodinamik basınç kayıpları meydana
getirirler. Egzoz sistemi içerisinde meydana gelen
basınç kayıplarını egzoz supabı kesit alanı
direncinin yarattığı basınç kaybı, egzoz kanalı ve
egzoz manifoldu direncinin etkisi ile oluşan basınç
kaybı, egzoz borusu, katalitik konvertör ve
susturucu gibi egzoz sistem elemanlarının direnç Şekil 3.Farklı ısı iletim katsayısına sahip fren balatalarının
sahip oldukları ısı enerji dağılımı [5].
232
Taşıtlarda atık ısı enerjisinin büyük bir kısmının oluşturulmuştur. FeSi2 malzemeden imal edilen TEJ
egzoz sistemi ve fren sistemi ile atmosfere atıldığı modülün her biri 1 W elektrik gücü üretmektedir.
düşünüldüğünde, atık ısının sahip olduğu enerji Bu sistem Porsche 944 egzoz sisteminde kullanılmış
potansiyeli büyük ölçüde önemli hale gelir. Bu ve 10 W elektrik gücü elde etmiştir [6]. Bass ve
alanda günümüz çalışmalarının atıl ısı enerjisinin diğerleri 72 adet TEJ kullanarak dizel kamyonlarda
yararlı hale dönüştürüldüğünü görmekteyiz. Bu egzoz gazı geri kazanımı konusunda çalışmalar
alanlardan biri de termoelektrik sistemlerdir. yapmıştır. Tasarlanan sistem 230 °C sıcak bölge ve
Termoelektrik elemenlar p ve n tipi 30 °C soğuk bölge sıcaklığında % 4,5 enerji
yarıiletkenlerden meydana gelen yapıya denilir. dönüşüm verimi ve 1 kW elektrik gücü elde etmiştir.
Yarı iletkenlerde serbest elektronların Sistem sonraki yıllarda bazı askeri dizel araçlarda da
konsantrasyonu ana atomların konsantrasyonundan kullanılmıştır [7]. Kobayashi ve diğerleri 3000 cc
çok azdır. Yarı iletken atomların dış etkilerle (ışık, bir benzinli motor üzerinde 72 adet SiGe TEJ
elektrik alanı, basınç, hızlı parçacıklarla kullanmıştır. Bu sistem 60 km/h taşıt hızında
bombardımanı vb.) iyonlaşmasını ve serbest 1141 °C egzoz sıcaklığı, 563 °C sıcaklık farkında
elektron konsantrasyonunu değiştiği için yarı her bir TEJ için 1,2 W elektrik gücü, 0,7 V gerilim
iletkenlerin özellikleri de değiştirilebilmektedir ve % 0,9 enerji dönüşüm verimi elde etmiştir [8].
Temizer çalışmasında, termoelektrik jeneratörlerin Ikoma ve diğerleri Bi2Te3 esaslı HZ-14s TEJ
çalışma prensiplerine uygun olarak bir prototip modüllleri benzinli bir motor üzerinde uygulamıştır.
geliştirilmiştir. Daha sonra sistemin, Ansys TEJ’lerden 60 km/h taşıt hızında 193 W elektrik
Workbench 12.0 içinde yer alan ve aynı zamanda gücü ve % 2,9 enerji dönüşüm verimi elde edilmiştir
Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği (HAD) yazılımı [9]. Termoelektrik sistemlerde sıcaklık farkı
olan Fluent programı yardımıyla ısı–akış analizleri oluşumu enerji miktarının dönüşümünde oldukça
gerçekleştirilmiştir. Son olarak Ansys Workbench etkilidir [11,12 ].Thacter ve diğerleri HZ-20s
12.0 içinde yer alan ve aynı zamanda Sonlu (Bi2Te3) termoelektrik modüllerini dizel kamyonet
Elemanlar Metodu (SEM) yazılımı olan Thermal- motorlarında egzoz gazı geri kazanımı için
Electric programı yardımıyla TEM’lerin ısı–elektrik kullanmışlardır. Deneysel sonuçlar motor devrinin
analizleri yapılmıştır. TEJ sisteminin ürettiği artmasıyla birlikte TEJ’lerin ürettiği elektriksel
maksimum elektriksel çıkış gücü motorun 3500 d/d gücün arttığını ve sistemin 330 W elektrik gücü
ve 100 Nm yükte çalışma şartlarında 156.7 W olarak ürettiğini göstermiştir [10]. Hsiao ve arkadaşları
kaydedilmiştir [3]. radyatör ve egzoz sistemi üzerinde TEJ kullanımı
Enerjisinin etkisiyle kristaldeki atomlar arası konusunda matematik modelleri kurmuş ve
bağlar kopabilir ve bu bağın elektronu serbest deneysel çalışmalar yapmıştır. TEJ‘lerin radyatörler
kalabilir. Atomlar arası bağdan kopan elektronun yerine egzoz sisteminde kullanımının daha başarılı
yerinde boşluk meydana gelir ve bu boşluğa delik olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kullanılan TEJ
denir. Bu olay elektron delik çiftlerinin oluşması modülün davranışlarını tahmin için tek boyutlu bir
(jenerasyonu) olarak tanımlanır. Bu olayın termal direnç modeli oluşturmuş ve sonuçlar
sonucunda iletim bandında serbest elektron ve deneylerle doğrulanmıştır. Modülden üretilen
valans bandında serbest delik meydana gelmektedir. maksimum güç 290 °C sıcaklık farkı ile 51,13
Aynı zamanda yarı iletkende bu olayın tersini de mW/cm2'dir [13]. 1998 yılında Nissan ilk TEJ
gözlemek mümkündür. Bu olaya elektron-delik kullanan otomobili üretmiştir. Otomobilde
çiftlerinin birleşmesi (veya rekombinasyonu) denir. kullanılan TEJ, Si-Ge yarı iletken elementlerinden
Termoelektrik modüller elektron delik çiftlerinin imal edilmiş olup 72 çiftten oluşmakta ve 563 °C
birleşmesiyle oluşan çok sayıda yarıiletken sıcaklık farkı için 35,6 W güç üretmektedir.
maddeden oluşmaktadır [14,16]. Sistemin toplam verimi % 0,1 olarak ölçülmüş olup
1988 yılında Birkholz, Porsche firmasının verimin % 2,5’e yükseltilmesi durumunda 950 W
desteklediği bir projede otomobillerde ilk TEJ güç üretimi yapabilecektir. 2001 yılında Hi-Z
uygulamasını gerçekleştirmiştir. Bu uygulamada firması 72 yarı iletken çiftten oluşan HZ-14 TEJ
sıcak tarafı karbon çeliği ve soğuk tarafı modülünü 300 HP maksimum güç üreten içten
alüminyumdan imal edilen ısı değiştiriciler arasında yanmalı bir motorda egzoz gazı geri kazanımı için
demir esaslı (FeSi2) termoelektrik malzemelerden kullanmıştır. Motorun maksimum gücünün elde
yapılan bir egzoz gazı geri kazanım sistemi ettiği devir sayısında, HZ-14 TEJ modüller ortalama
233
modül başına 12,5 W güç üreterek toplamda 900 II. MATERYAL VE YÖNTEM
W’ın üzerinde elektriksel güce sahiptir. Bi2Te3 yarı Deneylerde kullanılan TEM elemanlar, alüminyum
iletken kullanan HZ-14 TEJ modüllerin teorik 6061 malzemesinden oluşan yapı üzerine
verimleri %5’tir.Üretici firmanın pratik yerleştirilmiştir. Alüminyum 6061 malzemelerinin
uygulamalar için verim hedefi % 20’dir. istenilen ebatlarda kesilmesi ve kaynatılması
Firmanın % 20 modül verimine ulaşması sonucunda yapı üzerine yerleştirilen TEM’ler
durumunda araçta kullanılacak 1 kW’lık TEJ ünite termal macun ile yüzeylerle birleşimi esnasında
yakıt tüketimini % 12-30 arasında azaltacaktır [15]. oluşabilecek mikroskobik boşlukların önüne
Crane ve Lagrandeur çeşitli çalışma sıcaklığı geçilmiştir. Bu uygulama ile aynı zamanda TEM
aralığı için en uygun termoelektrik malzemelerden ‘lerin tüm yüzeylerindeki ısının uniform dağılması
tek katmanlı, yüksek sıcaklık dayanımı olan TEJ sağlanacaktır. Bu sistemde kullanılan bir başka
imal etmişlerdir. Yapılan deneyler sonucunda eleman ise DC/DC dönüştürücülerdir. Bu
25 °C'de ve 10 rpm bir akış hızında soğutma sıvısı dönüştürücüler, güç dönüştürücülerinin bir sınıfı
kullanılarak 600 °C egzoz sıcaklığı ve 45 cfm akış olup voltaj seviyelerini belirlemede önemli bir rol
oranından 125W elektrik gücü elde edilmiştir [17]. oynamaktadırlar. Modern elektronik sistemlerde bu
Karri ve diğerleri 16 adet Si/SiGe malzemelerden dönüştürücülere güç kaynaklarından belirli bir
yapılan TEJ modüllerini kullanarak spor voltajı dönüştürmek için ihtiyaç duyulmuştur. Aynı
otomobillerin atık ısı geri kazanımlarını zamanda bu dönüştürücüler çıkış gerilimlerini de
incelemiştir. Taşıtın soğutma sisteminde kullandığı düzenlemiş olurlar. Otomotiv uygulamalarında
soğutucu akışkan TEJ sisteminin soğutulmasında da kullanılan bu dönüştürücüler, TEJ tarafından
kullanılmıştır. Yapılan performans deneyleri sonucu beslenen gerilimin arttırılması ya da azaltılması
bu sistemden soğutucu-pompalama gücü kaybı, amacıyla kullanılır. Aynı zamanda, elektriksel
blow-down güç kaybı gibi kayıplar dikkate dalgalanmaların önüne geçilerek daha stabil
alındıktan sonra 112.7 km/h araç hızında yaklaşık değerlerde elektriğin kullanımına müsaade eder. SD
450 W elektrik gücü ve % 1.5 yakıt tasarrufu elde 1000 -12 serisi modeline sahip konvertör için giriş
edilmiştir [18]. voltaj sınırı maksimum 72 V maksimum çıkış
Lagrandeu; egzoz sisteminde üretilen elektriğin voltajı ise 60 A ‘dir. Termoelektrik jeneratör
yakıt etkinliği üzerindeki etkisini araştırmıştır. sistemlerinin tanımına uygun olarak üretilen
Motor egzoz gazları katalitik konvertörden akış sistemlerde aranan en önemli özellikler işlenebilir
yönünde ısı değiştirici tarafından dışarıya atılır. özelliği, hafif olması, korozyon dayanımı, ısı iletim
Atılan gazlar farklı debilerde ısı değiştirici ile TEJ’ katsayısının yüksek oluşu ve iyi kaynak
in sıcak tarafı arasında çalışan akışkan pompa edilebilmesidir. Bu nedenle çoğu endüstride
tarafından yönlendirilir. TEJ elektrik gücü güç kullanılan alüminyum 6061 malzemesi bu
düzenleme sistemi (PCS) de uygun DC/DC çalışmada kullanılacaktır. Cumhuriyet Üniversitesi
dönüştürücü üzerinden araca bağlanır. TEJ de Otomotiv Mühendisliği laboratuvarlarında
üretilen gücün kullanılması sonucu yakıt verimliliği dikdörtgen yapıda oluşturulan bu sistemde iki adet
artar. Bu sistemde kullanılan modül Skutterudites soğutma bloğu sisteme bağlanmıştır. Tasarlanan
denilen PbTe ve BiTe bileşikli yapıdan meydana sistemin ve TEM’lerin ölçütleri ve özellikleri Tablo
gelir. Bu sistem egzoz gazlarının ve soğutucu 1’de görülmektedir. Akış yapısına uygun olarak
akışkanın belirli bir sıcaklık ve debi değerinde üretilen iki adet lüle, egzoz gazlarının kademeli giriş
olmasına ihtiyaç duymaktadır. Bu sistemde TEJ ve çıkış yapmasını sağlamak için tasarlanmıştır.
modüllerin 200 °C sıcaklık ve 17 bar gaz basıncına Ayrıca, egzoz gazlarının enerjisinden daha fazla
dayanıklı olabilmesi istenmiştir [19]. yararlanmak için egzoz gaz akışını en az
etkileyebilecek kanatçık sistemi iç kısma
yerleştirilmiştir. Sistemde egzoz akış yönüne paralel
olacak şekilde yerleştirilen kanatçıklar 2 mm
kalınlığa sahip olup alüminyum malzemeden
oluşmaktadır. Sistemde sıcak yüzeyi egzoz
gazlarının geçiş yaptığı kanal gerçekleştirirken,
soğuk yüzeyi ise iki adet soğutma kanalı yardımıyla
sağlanmıştır. Şekil 4’de, TEM dizilişini, Şekil 5 ise
234
sistemin genel görünümünü göstermektedir. malzemesinden bir plaka yerleştirilmiştir.

Sistemde atık ısı enerjisini elektrik enerjisine Termoelektrik modüller ile kaliper üzerinde oluşan
çevirecek 20 adet özdeş TEM kullanılmıştır. atık ısının faydalı enerjiye dönüştürülmesi
CATİA bilgisayar destekli tasarım programında katı planlanmıştır. Bu aşamada ise elektriksel olarak seri
modelleri çıkartılan egzoz sistemine dayalı TEJ bağlı 2 adet özdeş TEM kullanılmıştır.
sistemi ile fren sistemine dayalı TEJ sistemin Termoelektrik modülün sıcak yüzeyi Şekil 6’de
imalatları gerçekleştirilmiştir. gösterildiği gibi kaliperin hareketsiz olan sıcak
yüzeyine bağlanmıştır. Fren sisteminde yeterli
yüzeyin bulunmaması nedeniyle egzoz sistemi için
tasarladığımız sıvı soğutmalı sistemin aksine burada
soğutma işlemi hava ile sağlanmıştır. Hava ile
soğutulan yüzey alanının arttırılması için modülün
soğuk yüzeyine hava kanalları (kanatçıklar)
tasarlanacaktır. Şekil 6 ve Şekil 7’de üretilen ve
tasarım aşamasında planlanan yapıyı
göstermektedir.
Şekil 4. Elektriksel olarak seri bağlı TEM’ler
Şekil 6. Taşıt fren sistemine entegre edilen termoelektrik

yapı
Şekil 5. Egzoz prototpinin araç üzerinde konumlandırılmış

hali görülmektedir
Tablo 1. Sistemin ve TEM’lerin ölçüleri
Sistem
Özellikler
Elemanları
Uzunluk:120 mm, Daralan kesit dış
Lüleler çapı:45 mm,
Geniş kesit yükseklik:100 mm, Et
kalınlığı: 2mm
Dikdörtgen Uzunluk: 340 mm, Yükseklik: 100
yapı mm, Genişlik 185 mm, Et kalınlığı:
2mm Şekil 7. Kaliper kısmı için tasarlanan bağlantı şekli
Soğutucu Uzunluk: 340 mm, Yükseklik: 35
Kanal mm, Genişlik: 185 mm, Et kalınlığı Sistemde kullanılan endüstriyel tip yüksek güç
15mm, Su giriş ve çıkış çapı: 20 mm sağlayan TEM‘lerin maksimum çalışma sıcaklıkları
TEM 56 mm x 56 mm x 5 mm 320 0C’dir. Bu nedenle üretilen TEJ sisteminin araç
egzoz sistemi üzerindeki konumu oldukça
Diğer taraftan, fren sisteminin hareketsiz elemanı önemlidir. Egzoz sistemine dayalı TEJ sisteminde,
olan kaliper yüzeyine ise yine alüminyum 6061
235
sıcaklık kontrolleri yapıldıktan sonra egzoz girişine kadar yaklaşık 200 0C ile 309 0C arasında
sistemine montajı gerçekleştirilmiştir. kaldığı görülmüştür. Bu nedenle TEJ sistemlerinin
motor egzoz sistemleri üzerindeki konumunun
Deneyler Cumhuriyet Üniversitesi Otomotiv
optimum sınırlar içerisinde olması gerekir.
Mühendisliği laboratuvarlarında bulanan 1.6 HDİ
TEJ’lerin maksimum çalışma sıcaklıkları 300-320
Peugeot Partner dizel aracında yapılmıştır. Lifte 0
C’dir. Taşıt egzoz sistemine bağlantısı
kaldırılan taşıt 1000 d/d, 1500 d/d, 2000 d/d, 2500
gerçekleştirilen TEJ’in bağlantı noktasının tespiti
d/d, 3000 d/d ve 3500 d/d hızlarında farklı vites
için araç egzoz sistemi sıcaklık dağılımları
aralıklarında çalıştırılmıştır. Test sonuçlarının
ölçülmüştür. En uygun sıcaklık değerini bulmak
kararlı olabilmesi için motor sıcaklığının rejim
adına egzoz hattında ölçümler yapılmıştır. Egzoz
sıcaklığına ulaşmasından sonra (yaklaşık 20 dakika)
ucuna doğru sıcaklık oldukça düşmekte manifold
testler yapılmıştır. Testler her bir devir için üç kez
çıkışında ise istenilenden fazla olduğu
tekrar yapılarak sonuçların ortalaması alınmıştır. Ön
gözlenmektedir. TEJ sisteminin yerleştirileceği en
disk kaliperlerine bağlanan TEJ modüllerinin sıcak
uygun yer olarak, resimde gösterildiği gibi katalitik
yüzeyi frenleme esnasında oluşturulan atık ısı
konvertör ve egzoz susturucu arası tespit edilmiştir.
tarafından sağlanmıştır. Bu nedenle taşıtın motoru
Şekil 8 ve Şekil 9’da taşıt üzerine bağlantısı
1500 d/d, 2500 d/d ve 3500 d/d hızlarında
gerçekleştirilen tümleşik TEJ sisteminin
çalıştırılırken her bir devirde tam bir frenleme
görünümleri bulunmaktadır.
yapılarak atık ısı enerjisi açığa çıkarılmıştır.
Böylece, eş zamanlı gerçekleştirilen deneylerde
hem egzoz sistemi hem de fren sistemi atık ısı
enerjinin elektrik enerjisine dönüşümü
sağlanacaktır. Voltaj ölçümleri avometre ile
yapılmıştır. Sıcaklık ölçümlerinde ise K tipi
termokupl kullanılmıştır. İçten yanmalı motorumuz
incelendiğinde, manifold çıkışında egzoz gazlarının
sahip olduğu yüksek sıcaklık değerlerinin, TEJ
Şekil 8.Taşıt egzoz sistemine entegre TEJ sistemi
236
Şekil 9.Taşıt fren sistemine entegre TEJ sistemi
olarak sistem tarafından üretilen elektrik enerjisi

III. BULGULAR VE TARTIŞMA değerleri grafikte görülmektedir. Deney sonuçları
Egzoz sistemine dayalı TEJ sistemi ile fren incelendiğinde motor devri ile üretilen elektriksel
sistemi temelli TEJ sistemlerinin üretmiş oldukları voltaj değeri paralel bir artış eğilimi dikkat
elektrik enerjisi, elektriksel olarak paralel çekmiştir. 1000 d/d, 1500 d/d, 2000 d/d, 2500 d/d,
bağlanarak dönüştürücüler yardımıyla bir fanın 3000 d/d ve 3500 d/d motor devirlerinde 20 adet
çalıştırılması hedeflenmiştir. Bu doğrultuda hem modülden üretilen toplam voltaj değeri sırasıyla 1.2,
egzoz sistemine hem de fren sistemine dayalı iki 2.3, 2.8, 3.5, 4 ve 9 V olarak kaydedilmiştir. Bu
ayrı jeneratör sistemi elektriksel olarak birbirlerine ölçümler DC/DC konvertör ile TEJ arasında ölçülen
bağlanarak deney düzeneği hazırlanmıştır. değerlerdir. Bu voltaj aralığı DC/DC konvertörün
Grafikte ölçülen yüzey sıcaklıkları sistem çalışma voltaj aralığının dışında kaldığı için
girişinde ilk sırada yer alan TEM’e aittir. TEM alt doğrudan jeneratör çıkışında üretilen gerilimi
ve üst yüzeylerine yerleştirilen termokupl yansıtmaktadır. Şekil 10 ve Şekil 11 sırasıyla, egzoz
yardımıyla her bir çalışma sıcaklığı kayıt altına ve fren sistemine entegre edilen TEJ sisteminin
alınmıştır. Özellikle motor devrindeki yükseliş ile yüzey sıcaklıklarını yansıtmaktadır.
sıcaklık farkının da yükseldiğini görmekteyiz. Bu
yükseliş aynı zamanda TEJ’lerde üretilen elektriğin
sayısal büyüklüğünü de bize gösteriyor. Birim
zamanda motora alınan hava yakıt karışımının
fazlalığı hem yanma hızını hem de yanma sonu
sıcaklıklarını arttırmaktadır. Egzoz gaz sıcaklık ve
hız değerlerindeki artış TEJ yüzey sıcaklık
farklarını da arttırmıştır. Bu olay doğrudan ölçülen
voltaj değerinin artmasına neden olmuştur. TEJ
yüzeylerinde elde edilen fark sıcaklıklarına bağlı
237
TEM YÜZEY SICAKLIKLARI

100
80
Sıcaklık (0C)
60
40 Sıcak Yüzey Sıcaklığı
20 Soğuk Yüzey Sıcaklığı
0
1000 1500 2000 2500 3000 3500
Motor Devri (d/d)
Şekil 10. Egzoz sistemine dayalı TEM çalışma sıcaklıkları
TEM YÜZEY SICAKLIKLARI

150
Sıcaklık (0C)
100
50 Sıcak Yüzey Sıcaklığı

Soğuk Yüzey Sıcaklığı
0
1500 2500 3500
Motor Devri (d/d)
Şekil 11. Fren sistemine dayalı TEM çalışma sıcaklıkları
Tablo 2. Egzoz sistemi için oluşan voltaj Balata ile diskin frenleme esnasında sürtünmeden
değerleri ortaya çıkardığı bu ısıl enerji, grafikte görüldüğü
Fark üzere 1500 d/d, 2500 d/d ve 3500 d/d motor
Motor devri Volt Sıcaklığı devirlerinde toplamda sağ ve sol kısımda olmak
(d/d) (V) (0C) üzere toplam 4 adet modülden sırasıyla 0.24, 0.6, 1V
1000 1,2 9.3 değerlerinde elektrik enerjisine dönüşmüştür. Elde
1500 2,3 22.1 edilen bu değerler anlık veriler olduğu için taşıt
2000 2,8 29.1 üzerinde farklı yükler altında bu sonuçların
2500 3,5 30.3 değişmesi muhtemeldir. Açık devre gerilimleri
3000 4 29.7 ölçülen bu üreteçlerin ebetteki bir araç bataryasını
3500 9 35.7 hızlı ve etkin bir biçimde doldurması bu modül
yapılarıyla pek mümkün olmasa da, bazı alıcıların
çalıştırılması ve alternatif enerjinin üretilmesi
Tablo 3. Fren enerjisine dayalı sistemde 4 adet amacıyla oldukça önemli bir kazanım olarak
TEM için voltaj ve sıcaklık değerleri değerlendirilebilir.
Fark
IV. SONUÇLAR
Motor devri Volt Sıcaklığı
(d/d) (V) (0C) Bu çalışma, taşıt üzerinde iki ayrı sistem üzerinde
3500 1 50 tasarlanan TE sistemin birleştirilmesi itibariyle
2500 0,6 48 yapılan deneysel test prosedürünü içermektedir.
1500 0,24 32 İçten yanmalı motorlarda kullanılabilecek bir
prototip geliştirilmiştir. Bu prototipler aynı
238
zamanda içten yanmalı motorların dışında, fren için Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri
tasarlanmış olan prototip çeşitli araçların frenleme Enstitüsü, Afyon,2008.
[6] U.Birkholz, E.Grob, U.Stohrer, K. Voss, Conversion
esnasındaki ısıl enerjisini kullanmak adına bir çok of waste exhaust heat in automobiles using FeSi2
araçta kullanılabilmesi de mümkündür. Bu thermoelements, Proceedings of the 7th International
çalışmada hem egzoz sistemine hem de fren Conference on Thermoelectric Energy Conversion,
sistemine sayalı tümleşik bir sistem Arlington, USA; 1988. p. 124-128.
düşünüldüğünde maksimum 3500 d/d motor hızında [7] J.C.Bass, R.J. Campana, N.B. Elsner, Thermoelectric
generator for diesel engines, Proceedings of the 1990
yaklaşık 10 V elektriksel bir gerilim elde edilmiştir. Coatings for Advanced Heat Engines Workshop, USA,1990.
Atık ısıdan elektrik enerjisi üretiminde kullanılan bu [8] M.Kobayashi, , K Ikoma, K.Furuya, , K.Shinohara,
sistemlerin verimleri kullanılan malzeme yapısı ile H.Takao, M.Miyoshi, Y. Imanishi, T.Watabane,
sınırlıdır. İlk bakışta bu değer küçük gibi görünse de Thermoelectric generation and related properties of
atık ısının elektrik enerjisi olarak geri kazanımı ile conventional type modüle based on Si-Ge alloys,
Proceedings of the 15th International Conference on
beraber değerlendirildiğinde bu verim miktarı Thermoelectrics, 1998.
oldukça değerlidir. Ayrıca sistemin çevreci olması [9] K.Ikoma, M.Munkiyo, K. Furuya, M.Kobayashi,
da yine önemli bir faktördür. Araç radyatörü, H.Komatsu, K.Shinohara, Thermoelectric generator for
sobalar, doğal sıcak su kaynakları, gazlı su gasoline engine using Bi2Te3 modules, J. Japan Inst. Met.,
ısıtıcıları, güneş ışınlarının odaklanması gibi atıl 1999. 63 (11): p.1475-1478.
[10] E.Thacher, B.Helenbrook, M.Karri, C.Richter,
ısının değerlendirilebileceği kaynaklardan TEJ Testing of an automobile exhaust thermoelectric generator in
sistemleri ile daha etkin yararlanılabilir. Ayrıca a light truck, Proceedings Ins. Mech. Eng. Part D,
hibrit elektrikli araçlarda akü şarjına ek bir şarj Automobile Eng., 2007. 221 (1): p.95-107.
sistemi olarak düşünülebilir. Bu sistemler [11] K.Matsubara, The performance of a segmented
yardımıyla üretilen elektrik, hibrit sistemlerle thermoelectric converter using Yb-based filled skutterudites
and Bi2Te3-based materials”, MRS 2001 Fall Proceedings,
(fotovoltaik, piezoelektrik) birleştirilerek daha etkili Symposium, vol. 691; 2001, G9.1.
bir şekilde kullanılabilir. Ayrıca enerjinin [12] K.Matsubara, Development of a high efficient
maksimum geri kazanımı motorun maksimum çıkış thermoelectric stack for a waste exhaust heat recovery,
gücünde sağlanabilirken gerçek yol şartlarında Proceedings of ICT’02, 21st International Conference on
araçların uzun süre maksimum güç de çalışması söz thermoelectrics; p. 418-423.
[13] Y.Y.Hsiao, W.C Chang, S.L. Chen, A mathematic
konusu olmayabilir. Bu nedenle enerjinin geri model of thermoelectric modüle with applications on waste
kazanımı hakkında daha sağlıklı veriler elde etmek heat recovery from automobile engine, Energy. 2010. 35: p.
için gerçek yol şartlarında birtakım araştırmaların 1447-1454.
yapılması mümkündür. [14] K.Ikoma, M.Munkiyo, K.Furuya, M.Kobayashi,
T.Izumi, K. Shinohara. Thermoelectric module and
TEŞEKKÜR generator for gasoline engine vehicles, Proceedings Int.
Conf. Thermoelectrics. 1998. p. 464-467.
Bu çalışma, TÜBİTAK 2209-A projesi kapsamında finanse
[15] A.S.Kushch, J.S.Bass, S.Ghamaty, N.B.Elsner,
edilerek, desteklenmiştir.
Thermoelectric development at Hi-Z technology,
KAYNAKLAR Proceedings Int. Conf. Thermoelectrics, 2001. p. 422-430.
[16] J.Yang, Potential applications of thermoelectric
waste heat recovery in the automotive industry, Proceedings
[1] İ. Temizer and C. İlkılıç, The performance and Int. Conf. Thermoelectrics, 2005. p. 155-159.
analysis of the thermoelectric generator system used in diesel [17] D.T Crane, J.W. Lagrandeur. Progress report on
engines, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 63 BSST-led US department of energy automotive waste heat
(2016). recovery program, J. Electron. Mater. 2010. (39): p. 2142-
[2] G.Woschni, A Universally Applicable Equation for 2148.
the Instantaneous Heat Transfer Coefficient in the Internal [18] M.A. Karri. E.F. Thacher, B.T. Helenbrook. Exhaust
Combustion Engine,SAE Technical Paper 670931, (1967). energy conversion by thermoelectric generator: two case
[3] İ. Temizer, Termoelektrik jeneratörü kullanılan studies, Energy Convers. Manage. 2011. (52): p. 1596-1611.
taşıtlarda egzoz gazlarından elektrik üretilmesi, Fırat [19] J. Lagrandeu. Automotive Waste Heat Conversion To
Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (2014). Electric Power Using Skutterudite, Tags, Pbte And Bite,
[4] A.Belhocine, M. Bouchetara, Investigation of Thermoelectrics, Ict '06. 25th International Conference On,
Temperature and Thermal Stress in Ventilated Disc Brake 2006. p. 343–348.
Based on 3D Thermomechanical Coupling Model, Ain
Shams Engineering Journal, Sayı:4, 475-483, 2013.
[5] O.Koç, Fren Balata Sisteminde Sürtünme Sonucu
Olusan Isı Transferi Ve Termal Gerilme Analizi, Yüksek
239
Design and Visualization of an Autonomous Traffic Model for a

Pedestrian-Cross on a Two-Way Street
Mustafa Dülger
Mechanical Engineering Department, University of Istanbul – Cerrahpasa, Turkey
mdulger@iuc.edu.tr
Abstract – This work presents a model design of a single autonomous traffic model in which a pedestrian-
cross on a two-way street is automated. Model is composed of embedded objects of different kinds; namely
vehicle, traffic-light, pedestrian-light, crossing-host (schedular) and vehicle-counter objects. Each object in
the model is running its state machine to automate its behavior.
A simulation program to visualize the model in Windows operating system is also developed in C++. A
video record showing the demo of simulation is included in the work.
Keywords – autonomous, traffic model, simulation, embedded, vehicle, traffic-light, crossing-host
I. INTRODUCTION
Autonomous systems are gaining more and more
importance and replacing classical systems [1-4].
Classical systems are designed on process basis.
This requires implementation of master/slave
topology. The intelligence runs on the master
device. For even ordinary processes with increased Fig. 1 Autonomous Traffic Model Visualization
input/output channels, the computing load is
increased enormously. The traffic model is composed of embedded
Autonomous systems are however object oriented. objects of different kinds. They are namely vehicle
As the name implies, the intelligence is distributed objects, traffic-light object, pedestrian-light object,
among the embedded objects. This reduces the crossing-host object and vehicle-counter object.
computing load of entire process to individual Each object in the model executes its own state
objects. Each object is responsible for its action. machine and must know current state of all other
Programming autonomous system is easier and objects in order to automate its own behavior. This
retainable because of the fact that the entire process requires some synchronization (information-
is automized to individual objects and interactions exchange) mechanism over which objects are
among objects sharing their state.
Synchronization is performed over dedicated
II. AUTONOMOUS TRAFFIC MODEL networks. Fig.2 gives the architecture of the model.
In this work, a model design of single autonomous
traffic model in which a pedestrian-cross on a two-
way street is automated. Fig.1 indicates the Model
visualization.
240
Mustafa Dülger, Design and Visualization of an Autonomous Traffic Model for a Pedestrian-Cross on a Two-Way Street, ICEANS 2022,
Konya, Turkey
physical distance sensor in reality (may be a camera

and/or acoustic sensor). In the simulation however,
the object has a virtual distance sensor capable of
sensing obstruction in the vicinity.
The design details of virtual distance sensor are
not in the scope of this work. But simply expressing,
the virtual sensor is simulated in that a reflector
object is designed. The reflector object is a container
object keeping the reference of all vehicle objects in
a static list. As the distance sensor object ask for the
reflector object whether or not another object lies in
Fig. 2 Autonomous Traffic Model Architecture its vicinity, it gets the result.
As it is seen from Fig 2., the model has three IV. DECISION MAKIN PROCESS OF THE VEHICLE
independent network. The first network is the CAN
Decision making process of vehicle object is the
(Controller Area Network) [5]. The second network
key process in its state machine. The vehicle object
is the wireless internet, wi-fi, network [6]. The third
approaching a pedestrian-cross must decide on
network is the global GPS (Global Positioning
either to stop or to pass at any instance of the
System) network [7].
process. Before the vehicle object make its decision,
Stationary objects of the model are allocated on
it must synchronize (information-exchange) itself to
the CAN network. They are traffic-light, pedestrian-
the system over the networks so that it broadcast its
button, pedestrian-light, counter and scheduler
state information to others and collects others more
(cross-host) objects.
recent state information. Once all state information
Traffic-light object is responsible for managing
is up to date, the vehicle object can now make its
traffic light operation. Only one object is needed. On
decision.
and Off duration of the respective lights (red,
yellow, green) are managed by the object. Different
working modes can be inserted into the state
machine (day and night operation, density of
vehicles, the respective direction etc.).
Pedestrian-light object is responsible for
managing pedestrian light sequency either allowing
the pedestrian to cross or not.
Pedestrian-button object is responsible for
collecting demand from pedestrian and forward it to
the system.
Counter object reports the running vehicles into
and/or out of cross.
The cross-host (schedular) object is the objects
which acts as the gate way object available
networks. It connects CAN, wi-fi and GPS networks
to each other.
III. VEHICLE OBJECT
The key object in the model is the vehicle object.
There can be one or more object(s) simultaneously
in the model. The object lies both on the wi-fi and
GPS network.
The vehicle object must basically be capable of
sensing any obstruction lying in its vicinity and
sensing the traffic-light state when it is on pedestrian Fig. 3 Decision-making Process of the Vehicle Object
front. These functions are accomplished by the
241
Konya, Turkey
Fig. 3. Gives the schematic representation of V. DECISION MAKIN PROCESS OF THE TRAFFIC
decision-making process. Here the implemented LIGHT
legenda is as follow. The traffic light object running a simple cycle in
Vehicle objects are colored according to their which its state changes in pre-determined intervals.
state. The object which should make the decision is The starting state is the RED state. After the red-
pink colored and abbreviated as main object. The interval is elapsed, it changes its stated to YELLOW
object which lies in front of the main object is gray state. Similarly, after the yellow-interval is elapsed,
colored. The object which does not affect the it changes its state to the RED state. These
decision of the main object is white colored and phenomena repeat itself continuously.
abbreviated as no-care object. The traffic light It is of course quite possible to introduce more
object is drawn in the middle and its state is either precise and process dependent algorithm for the
red, yellow or green. The black colored stop traffic light object. For the simulation purposes
symbols determine the border of pedestrian lane. however a primitive sequency is sufficient.
The decision symbols are either PASS or STOP VI. VISUALIZATION
simply indicating that the object must either go
forward or stop. PASS symbol is a green colored In order to test and monitor the underlying logic
right arrow and STOP symbol is a RED colored of the autonomous traffic model, a visualizing tool
circle. is developed. This tool is a computer program
The vehicle configuration before the pedestrian- running on the Windows operating system.
cross is split into three cases. A dynamic link library is developed for the
The first case (case–1) describes the situation autonomous traffic model for a pedestrian-cross. All
where main object is approaching the pedestrian- classes defining the objects in the model is
cross and there is no other-object in front of it. In implemented in this library. Next an executable
this case independent of the state of the traffic-light simulation program which implements model
object, the main object makes PASS decision. library is developed.
The second case (case-2) describes the situation A window object for each object in the model is
where the main object approaching the pedestrian- created and attached to the model object. A global
cross and there is an other-object in front of it timer object in the simulation run the model in
(determined by the virtual distance sensor of the library. The windows objects are responsible for
main object). In this case independent of the state of drawing state of respective model object on the
the traffic-light object, the main object makes STOP application window.
decision. VII. SIMULATION.
The third case (case-3) describes the situation Simulation program is given by the following
where the main object is at the border line and there video.
may be an other-object behind the main object. In
this case decision is dependent upon the state of the
traffic-light object. If the state is RED, the main video_single_traffic
_model.mp4
object makes STOP decision (case-a) otherwise
makes PASS decision (case-b, case-c). VIII. RESULS
The fourth case (case-4) describes the situation
where the main object is driving away from the An autonomous traffic model for the pedestrian-
pedestrian-cross and there is no other-object in front cross is developed. Underlying objects are designed
of main object. In this case independent of the state and implemented. A simulation program which
of the traffic-light object, the main vehicle object implements the visualization is also developed.
makes PASS decision. The model logic is successfully tested and
The fifth case (case-5) describes the situation visualized. A testing video record is made and
where the main object is driving away from the presented as well.
pedestrian-cross and there is an other-object in front IX. DISCUSSION AND CONGLUSION
of main object. In this case independent of the state The autonomous model proposed is designed on
of the traffic-light object, the main vehicle object a basis of distributed intelligence. Otherwise, it
makes STOP decision. would be more complex even impossible for
242
Konya, Turkey
complicated phenomena. The abstraction is well

separated from the implementation. This eases the
model implementation on different platforms.
The architecture of the model enables the
designer to implement different logic flexibly.
Adding a different functionality (different object) to
the system does not injure the integrity of the model.
Visualization tool is a mean to test the underlying
logic. It enables designer to improve his logic and
even correct possible bugs on the object level.
REFERENCES
[1] N. Aliyev, M. T. Guzel and O. Sezer, “Realization of

Autonomous Driving System on the Experimental
Vehicle”, Academic Platform Journal of Engineering and
Smart Systems (APJESS), 10(1), 48-56, 2022,
https://doi.org/10.21541/apjess.1060763
[2] F. Helle, W. Schamai and C. Strobel, “Testing of
Autonomous Systems-Challenges and Current State-of-
the-Art”, 26th Annual INCOSE International
Symposium (IS 2016), Edinburg, July 18-21, 2016.
[3] V. Johanning and R. Mildner, “Car IT kompakt: Das
Auto der Zukunft-Vernetz und autonom fahren”
Springer, 2015.
[4] Wikipedia, “Autonomous system”, Available:
https://en.wikipedia.org/wiki/Autonomous_system
[5] Robert Bosch GmbH, “CAN Specification 2.0”, 1991,
Available: http://esd.cs.ucr.edu/webres/can20.pdf
[6] Wikipedia, “Wireless Network Protocol”, Available:
https://en.wikipedia.org/wiki/Wi-Fi
[7] Wikipedia, “Global Positioning System”, Available
https://en.wikipedia.org/wiki/Global_Positioning_Syste
m
243
Derin Öğrenme Algoritmaları ile OCT Görüntülerinden Retina

Hastalıklarının Sınıflandırılması
Elif Işılay ÜNLÜ1*, Ahmet ÇINAR 2
1
Bilgisayar Mühendisliği, Fırat Üniversitesi, TÜRKİYE
2
Bilgisayar Mühendisliği, Fırat Üniversitesi, TÜRKİYE
*
(eiunlu@firat.edu.tr)
Özet – Son yıllarda retina bozuklukları ciddi bir sağlık sorunu haline gelmiştir. Retina bozuklukları yavaş
ve belirgin belirtiler olmadan gelişir. Her yıl dünya çapında milyonlarca kişiye retina hastalığı teşhisi
konmaktadır. Optik Koherens Tomografi (OCT), hastalıklı retina katmanlarındaki nicel ayrımı analiz
edebilen ve belirleyebilen yüksek çözünürlüklü bir tanı teknolojisidir. OCT - Işık dalgalarını kullanan optik
koherens tomografi, retinanın enine kesit fotoğraflarını çeken invazif olmayan bir görüntüleme
prosedürüdür. Bu çalışmada OCT taramalarını kullanarak retina anormalliklerini tespit etmek ve
sınıflandırmak için bir çok katmanlı konvolüsyonel sinir ağı (CNN) olan EfficientNet kullanılmıştır.
Önerilen yöntem, 84.484 görüntü içeren açık kaynaklı retinal OCT veri seti üzerinde uygulanmış ve %96,
8 test doğruluğu elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler –Konvolüsyonel Sinir Ağı(CNN), Biyomedikal Görüntü Sınıflandırması, Retina Hastalıkları, Retina OCT
Görüntüleri, EfficientNet
I. GİRİŞ OCT, Koroidal NeoVaskülarizasyon (CNV) [3],

Optik Koherens Tomografi (OCT), son on yılda en Diyabetik Maküler Ödem (DME) [4], Drusen [5]
hızlı gelişen tıbbi görüntüleme modalitelerinden gibi göz anormalliklerini teşhis ve tedavi etmek için
biridir. Biyolojik dokuların kan akışı, polarizasyon kullanılmaktadır. Retina hastalıklarının teşhisi ve
durumu, yapı verileri, elastik parametreler ve retina anormalliklerini tespit etmek amacı ile OCT
moleküler içerik gibi farklı yönlerini görüntülerinin manuel olarak analizi eğitimli tıp
yakalayabilir[1]. Optik Koherens Tomografi uzmanları gerektirir. Bu manuel işlem karmaşıktır,
(OCT), yüksek oranda saçılan dokuların invazif zaman alıcıdır ve hataya açıktır. Bu nedenle, tıp
olmayan gerçek zamanlı, yüksek çözünürlüklü uzmanlarına teşhislerinde yardımcı olmak için
görüntülemesini sunan, gelişmekte olan bir otomatik bir tespit ve sınıflandırma gereklidir.
biyomedikal görüntüleme teknolojisidir. Bu Son yıllarda, derin konvolüsyonel sinir ağları,
görüntüleme yöntemi, kullanım kolaylığı, düşük retina hastalıklarının tespiti ve teşhisi için etkin bir
maliyeti, hasta konforu ve yüksek çözünürlüğü şekilde uygulanmaktadır ve yüksek performans elde
nedeniyle popüler hale gelmiştir [2]. Oftalmolojide, etmektedir. Girard ve arkadaşları, fundus
ön gözün ve retinanın yapısı üzerinde tanısal görüntülerinden derin öğrenme ve grafik yayılım
görüntüleme yapmak için yaygın olarak yöntemlerini birleştirerek arter/ven sınıflandırması
kullanılmaktadır. Bazı retina hastalıklarında OCT için yeni bir yöntem önerdi [6]. Yöntemleri, DRIVE
uygulamasını değerlendirmek için klinik çalışmalar veritabanında %93,3'lük bir doğruluk elde etti.
yürütülmektedir. OCT, çeşitli hastalık türlerinin Sunija ve ark., hastaları Normal, DMD ve DME
erken teşhisi için araçlar sağlayabilir, çünkü olarak doğru bir şekilde teşhis etmek ve
morfolojik değişiklikler sıklıkla bu hastalıkların sınıflandırmak için derin bir CNN mimarisi
fiziksel semptomlarından önce meydana gelir. sundu[7]. Önerilen modelin sınıflandırma
doğruluğu %95,7'dir . Feng Li ve ark., retina OCT
244
Elif Işılay ÜNLÜ, Derin Öğrenme Algoritmaları ile OCT Görüntülerinden Retina Hastalıklarının Sınıflandırılması, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
görüntülerini sınıflandırmak için artık sinir ağlarına

dayanan dört sınıflandırma modeli örneğinden
B. EfficientNet Mimarisi
oluşan bir sınıflandırma modeli(ResNet50) önerdi
[8]. Önerdikleri yaklaşım %97 sınıflandırma EfficientNet, diğer konvolüsyonel sinir ağlarına
doğruluğuna ulaştı. kıyasla daha az veriyle daha fazla doğruluk elde
Subramanian ve ark., Retina OCT Görüntüleri veri etme imkânı sağlayan bir CNN mimarisidir.
setinde VGG16 ağı ile AMD, CNV, DRUSEN, EfficientNet mimarisi, sabit bir bileşik katsayı
DMR, DR, MH, CSR ve Normal Eye olarak kullanarak ağın derinlik, genişlik ve görüntü
sınıflandırdılar [9]. %97 civarında doğruluk elde çözünürlüğü gibi farklı boyutlarını aynı anda eşit bir
ettiler. Najeeb ve ark., önerdikleri model ile retina şekilde ölçeklendirme ilkesine dayanmaktadır [13].
görüntülerini NV, DME, DRUSEN ve NORMAL Aslında, bu bileşik ölçeklendirme fikri mevcut
sınıflarına %95.66 doğrulukla sınıflandırdılar [10]. MobileNet ve ResNet mimarilerinde de çalışır.
Kim ve ark., hastaların OCT görüntülerini Koroidal Saniyedeki kayan nokta işlemleri (FLOPS)
neovaskülarizasyon (CNV), Diyabetik maküler temelinde ölçülen doğruluğu ve verimliliği optimize
ödem (DME), Drusen ve Normal gibi dört sınıfa eder. Bu geliştirilmiş mimari, mobil ters çevrilmiş
kategorize eden derin öğrenme modelleri önerdi. darboğaz konvolüsyonunu (MBConv) kullanır.
VGG16, VGG19, ResNet50, ResNet152, EfficientNet, diğer modern modellerin aksine,
DenseNet121 ve InceptionV3 gibi çeşitli CNN'ler, modeli küçültürken derinliği, genişliği ve
ikili sınıflandırıcıları geliştirmek için özellik çözünürlüğü eşit şekilde ölçeklendirerek daha
çıkarıcılar olarak uyarlanmıştır. Classifier-CNV için verimli sonuçlar elde eder. EfficientNet ailesi
VGG16, Classifier-DME için VGG16, Classifier- EfficientNet-B0’dan EfficientNet-B7’ye 8 adet
Drusen için VGG19 ve Classifier-Normal için modelden oluşur. Sayı büyüdükçe hesaplanan
InceptionV3 model, 0.9870 doğruluk, 0.987 parametre sayısı ve doğruluk artar. EfficientNet-B0
duyarlılık ve 0.996 özgüllük ile en iyi performansı modelinin temel ağ yapısının blok gösterimi şekil
göstermiştir [11]. 2’de verilmiştir.
Derin öğrenme modellerini sıfırdan eğitmek,
II. MATERYAL VE YÖNTEM yoğun hesaplama ve büyük miktarda etiketli veri
gerektirdiği için, bu problemlerin üstesinden
A. Veri Seti
gelmek amacı ile transfer öğrenme stratejisi
Bu çalışmada halka açık bir OCT görüntü veri seti önerilmiştir. Transfer öğrenme yeni bir modeli
kullanılmıştır [12]. Veri seti 83484 eğitim görüntüsü sıfırdan eğitmek yerine, son eğitim sürecinden
ve 1000 test görüntüsünden oluşmaktadır. Tablo mevcut olan bilgileri kullandığından, hesaplama
1'de gösterildiği gibi dört sınıf içerir; CNV sınıfında süresinden tasarruf sağlar [14]. Önerilen yöntemde
37205, DME sınıfında 11348, Drusen sınıfında verilerin eğitimi aşamasında transfer öğrenme ile
8616 ve Normal sınıfta 26315 görüntü EfficientNet-B5 modeli kullanılmıştır. Önerilen
bulunmaktadır. Test veri setinde her sınıf 250 yöntemin işleyişi şekil 3’deki gibidir.
görüntüye sahiptir. Veri setindeki dört sınıfa ait
görüntü örnekleri Şekil 1’de verilmiştir.
Tablo 1. Veri Setindeki Görüntülerin Dağılımı
Sınıf Eğitim Test
CNV 37,205 250
DME 11,348 250
DRUSEN 8616 250
NORMAL 26,315 250
Şekil 2. EfficientNet B0 temel ağ yapısı blok gösterimi
Şekil 1. Veri Seti[12]

245
Turkey
Şekil 3.Önerilen Yöntem
III. BULGULAR
Eğitim veri setindeki 83434 görüntüye veri
arttırımı uygulandıktan sonra önceden eğitilmiş
EfficientNet ağına beslenmiştir. Eğitim sırasında
modelin doğrulanması için bu görüntülerin %20'lik
rastgele bir seti bekleme olarak tutuldu. Ağ, birinci
dereceden gradyan tabanlı stokastik optimizasyon
prosedürü olan 'Adam' optimizer [15] kullanılarak
eğitildi. Başlangıç öğrenme oranı 0.0001 olarak
seçilmiş ve her 10 adım sonra öğrenme oranı 10 kat
azaltılmıştır. Eğitim görüntülerinin sayısı yüksek
olduğundan, model 10 adımda yakınsamıştır.
Önerilen yöntem kullanılarak eğitim ve test verileri
üzerinde elde edilen doğruluk değerleri Şekil 4’te
verilmiştir. CNV, DME,DRUSEN,NORMAL
sınıfları için test setindeki performans metrikleri
Tablo 2’de ve karmaşıklık matrisi Şekil 5’te
verilmiştir. Karışıklık matrisinin köşegen Şekil 4. Doğruluk ve kayıp değerleri
elemanları doğru sınıflandırmaları temsil
etmektedir. Geri kalanlar ise yanlış
sınıflandırmalardır. X ekseni tahmin edilen sınıfları Tablo 2. Performans metrikleri
gösterirken Y ekseni gerçek sınıfları gösterir.
Duyarlılık F1
Doğruluk, kesinlik, hatırlama ve F1 puanı gibi Sınıf Doğruluk Kesinlik
Skoru
bireysel sınıf ölçümleri, karmaşıklık matrisi CNV %98.2 0.99 0.94 0.97
kullanılarak belirlenir. DME %97.7 0.92 0.99 0.95
DRUSEN %98.9 0.92 0.99 0.95
NORMAL %98.8 0.98 0.97 0.98
246
Turkey
uzmanınınkiyle karşılaştırılabilir olan %96,88

doğrulukla retina hastalıklarını tespit
edebilmektedir. Bu nedenle, önerilen metodoloji, tıp
uzmanlarına teşhis tahminleri ve
sınıflandırmalarında yardımcı olmak için
destekleyici bir sistem olarak kullanılabilir. Ve
böylece teşhis ve tedavi sürecinde kaynak ve zaman
tasarrufu sağlanır. Gelecekteki çalışmalarda,
sınıflandırma doğruluğunu iyileştirmek için yeni
derin öğrenme mimarilerinin denenmesi ve
handcrafted özellik çıkarma algoritmalarının
uygulanması planlanmaktadır.
KAYNAKLAR
[1] D. Huang, E. Swanson, C. Lin, J. Schuman, W. Stinson,

W. Chang, M. Hee, T. Flotte, K. Gregory, C. Puliafito,
and J. Fujimoto: Optical coherence tomography. Science,
Şekil 5. Karmaşıklık matrisi 254, 1178–1181 (1991) DOI: 10.1126/science.1957169
[2] A. Lang, A. Carass, M. Hauser, E. S. Sotirchos, P. A.
Calabresi, H. S. Ying, and J. L. Prince: Retinal layer
segmentation of macular OCT images using boundary
IV. SONUÇLAR VE TARTIŞMA classification. Biomed Opt Express, 4,1133–1152 (2013)
Optik Koherens Tomografi (OCT), gözün retina DOI: 10.1364/BOE.4.001133
[3] L. Jian, Y. Panpan, and X. Wen, “Current choroidal
tabakasının enine kesit görüntülerini çeken ve neovascularization treatment,” Ophthalmologica, vol.
oftalmologların retinanın tabakalarına dayalı olarak 230, no. 2, pp. 55–61, 2013.
teşhis koymasına izin veren noninvaziv bir testtir. [4] C. Wilkinson, F. L. Ferris III, R. E. Klein, P. P. Lee, C.
Bu nedenle, retina hastalıklarının ve retina D. Agardh, M. Davis, D. Dills, A. Kampik, R.
anormalliklerinin tespiti ve miktar tayini için önemli Pararajasegaram, J. T. Verdaguer et al., “Proposed
international clinical diabetic retinopathy and diabetic
bir yöntemdir. OCT her hasta için birkaç görüntü macular edema disease severity scales,” Ophthalmology,
sağladığından, oftalmologların görüntüleri analiz vol. 110, no. 9, pp. 1677–1682, 2003.
etmesi zaman alan bir iştir. Derin öğrenme [5] R. L. Novack and R. Y. Foos, “Drusen of the optic disk
alanındaki teknolojilerdeki son gelişmeler, istenen in retinitis pigmentosa,” American journal of
sonuçlara ulaşmayı daha kolay ve daha etkili hale ophthalmology, vol. 103, no. 1, pp. 44–47, 1987.
[6] Girard and Cheriet, “Artery/vein classification in fundus
getirmiştir. Bu makale, hastaların OCT images using CNN and likelihood score propagation,”
görüntülerini Koroidal neovaskülarizasyon (CNV), 2017 IEEE Global Conference on Signal and Information
Diyabetik maküler ödem (DME), Drusen ve Normal Processing (GlobalSIP), pp. 720-724.
gibi dört kategoride kategorize eden derin öğrenme [7] Sunija A P, Saikat Kar, Gayathri S, Varun P. Gopi, P.
modeli önermektedir. EfficientNet kullanılarak Palanisamy, ”A Lightweight CNN for Retinal Disease
Classification from Optical Coherence Tomography
önerilen yöntemin yüksek bir tanıma oranına sahip Images”,Volume 200,2021,105877,ISSN 0169- 2607.
olduğu ve %96.8 civarında bir ortalama doğruluk doi : https://doi.org/10.1016/j.cmpb.2020.105877
sağladığı gösterilmiştir. Sonuçlar, ilgili hastalık [8] Feng Li, Hua Chen, Zheng Liu, Xue-dian Zhang, Min-
sınıfları için gerçek etiketlere karşı öngörülen shan Jiang, Zhi- zheng Wu, and Kai-qian Zhou, "Deep
etiketler üzerinde bir karışıklık matrisi oluşturularak learning-based automated detection of retinal diseases
using optical coherence tomography images," Biomed.
daha da detaylandırılmıştır. Karmaşıklık Opt. Express 10, 6204-6226 (2019). doi :
matrisindeki en kötü sınıflandırma durumu, o sınıfa https://doi.org/10.1364/BOE.10.006204
ait 250 görüntüden 11’ini DME ve 4’ünü DRUSEN [9] M. Subramanian, K. Shanmugavadivel, O. S. Naren, K.
olarak yanlış sınıflandırılan ve düşük hatırlama Premkumar and K. Rankish, "Classification of Retinal
skoruna sahip olan CNV'dir. Bununla birlikte, diğer OCT Images Using Deep Learning," 2022 International
Conference on Computer Communication and
sınıflardan elde edilen sonuçlar oldukça ikna
edicidir. Önerilen yöntemimiz, eğitimli bir tıp
247
Turkey
Informatics (ICCCI), 2022, pp. 1-7, doi:

10.1109/ICCCI54379.2022.9740985.
[10] S. Najeeb, N. Sharmile, M. S. Khan, I. Sahin, M. T. Islam
and M. I. Hassan Bhuiyan, "Classification of Retinal
Diseases from OCT scans using Convolutional Neural
Networks," 2018 10th International Conference on
Electrical and Computer Engineering (ICECE), 2018, pp.
465-468, doi: 10.1109/ICECE.2018.8636699.
[11] J. Kim and L. Tran, "Retinal Disease Classification from
OCT Images Using Deep Learning Algorithms," 2021
IEEE Conference on Computational Intelligence in
Bioinformatics and Computational Biology (CIBCB),
2021, pp. 1-6, doi:
10.1109/CIBCB49929.2021.9562919.
[12] Kermany, Daniel; Zhang, Kang; Goldbaum, Michael
(2018), “Labeled Optical Coherence Tomography (OCT)
and Chest X-Ray Images for Classification, Mendeley
Data, v2
[13] Tan, Mingxing and Quoc V. Le. “EfficientNet:
Rethinking Model Scaling for Convolutional Neural
Networks.” ArXiv abs/1905.11946 (2019): n. pag
[14] Torrey, L. & Shavlik, J.. (2009). Transfer learning.
Handbook of Research on Machine Learning
Applications. 10.4018/978-1-60566-766-9.ch011.
[15] Kingma, Diederik and Ba, Jimmy, “Adam: A Method for
Stochastic Optimization,” International Conference on
Learning Representations,2014.
248
Diagnosis of Breast Cancer with Hybrid Artificial Intelligence Method

Gazi Muhammed KALKAN1,a , Muhammed Zahid KAYA1,b , Büşra DÖNMEZ1,c
Sümeyye GÜREL1,d , Eren AKDAĞLI1,e , Yusuf Cafer TOK1,f , Sevde Nur ŞENOL2
Hilal ÇAPKAN1,g , Derya KANDAZ1,h and Muhammed Kürşad UÇAR1,i
1
Electrical-Electronic Engineering, Faculty of Engineering, Sakarya University, Sakarya, Turkey
2
Industrial Engineering, Faculty of Engineering, Sakarya University, Sakarya, Turkey
1,a
gazi.kalkan@ogr.sakarya.edu.tr, 1,b zahid.kaya@ogr.sakarya.edu.tr, 1,c busra.donmez4@ogr.sakarya.edu.tr
1,d
Sumeyye.gurel@ogr.sakarya.edu.tr, 1,e eren.akdagli@ogr.sakarya.edu.tr, 1,f yusuf.tok@ogr.sakarya.edu.tr,
2
sevde.senol@ogr.sakarya.edu.tr, 1,g hilal.capkan1@ogr.sakarya.edu.tr, 1,h deryakandaz@sakarya.edu.tr
1,i
mucar@sakarya.edu.tr
Abstract – According to the data of 2020, it is seen that 1 of every eight cancers diagnosed worldwide and
the 5th among cancers that cause death is breast cancer. Cancer can spread to different organs and reach an
incurable stage in patients who are not diagnosed and treated at the right time. Therefore, reducing the time
taken for breast cancer diagnosis and reducing mortality rates are of great importance for accurate and early
diagnosis of the disease. This study aims to improve the accuracy of cancer detection by using various
machine learning algorithms and methods for artificial intelligence-based breast cancer diagnosis. By using
ultrasonography images taken from 780 people, image information processed with statistical parameters
was extracted. Artificial intelligence-based breast cancer detection was performed by applying three
different machine learning algorithms and the hybrid machine learning algorithm designed as a combination
of these algorithms on the extracted data set. In this way, early detection of cancerous cells will be carried
out without creating advanced risks for the individual, and treatment will be possible.
Keywords – Breast Cancer, Hybrid Artificial Intelligence, Image Preprocessing, Feature Selection, Early Diagnosis
I. INTRODUCTION imaging methods. While blood and biochemistry
The most common cancer in women is breast tests, tumor detection tests and biopsy are included
cancer [1]. It is a disease that occurs as a result of a in the laboratory diagnostic methods, imaging is the
tumor that occurs due to the uncontrolled more frequently used diagnostic method. The most
proliferation of cells in the breast tissue. Although commonly used imaging methods are
the exact cause of breast cancer is unknown, factors mammography, ultrasonography (USG), and
such as genetics, diet, menstrual period, and birth magnetic resonance (MR) [3]. However, imaging
control pills can be mentioned. Its symptoms are methods do not seem very advantageous because of
usually palpable swelling, deformity, redness, their low specificity in identifying cancerous cells
wound, eczema-like skin shedding in and around the and their high cost [4], [7]. Today, with the
breast [2]. development of technology, the negativities of these
There are many studies in the literature for methods have been tried to be eliminated, and
detecting breast cancer [3]–[5] For the detection of artificial intelligence systems have started to be used
breast cancer, tests deemed appropriate by the for diagnostic purposes in the field of health [8]. The
physician are performed after the physical importance of using artificial intelligence is
examination [6]. Diagnostic methods used in these understood by making the diagnosis and treatment
tests can be classified as laboratory analysis and more accurate and faster and benefiting from health
249
Kalkan et al., Diagnosis of Breast Cancer with Hybrid Artificial Intelligence Method, ICEANS 2022, Konya, Turkey
services more effectively and easily. The study aims

to detect breast cancer faster and more accurately
with computer vision.
The study aimed to develop a hybrid artificial
intelligence-based prediction process to classify the
presence of breast cancer by using the images
obtained from radiological examinations of breast Fig. 2 Sample USG Images
cancer. In line with this goal, after the USG images According to the application flowchart, 25
taken from 780 people were transferred to the statistical features were extracted from the USG
computerized environment, the balancing process images. Extracted images were separated as
was applied to eliminate the deviation tendency, and percentages after the feature selection algorithm.
its effect on the system performance was lost. For The features with low correlation levels were
each processed image matrix, 25 feature extractions removed from the data set, and maximum
were performed. After the feature extraction, the performance was achieved by using performance
feature selection algorithm was applied, the size evaluation criteria. USG images were classified as
optimization was achieved in the matrices, and the cancerous and healthy with the feature sets “kNN”,
USG images were classified as cancerous and “SVMs”, “DT” and “Hybrid” models.
healthy. Breast ultrasound, which reveals many
conditions in the tissue, was preferred in early A. Data Acquisition
diagnosis, assuming that the patient is not exposed USG images collected and stored in DICOM from
to radiation and that there is no dense breast tissue. Bahelya Hospital in the study are usually in
grayscale. The instruments used in USG scanning
are the LOGIQ E9 ultrasound system and the
The application steps in Figure 1 were used to LOGIQ E9 Agile [9]. These tools are generally used
classify ultrasonography (USG) images as cancer in top-notch radiology, cardiac imaging and
and healthy. in detail the materials and methods vascular application.
used when conducting the study. The citations you The distribution of data is summarized in Table 1
make from different sources must be given and [10]. Below, from left to right, original images,
referenced in references. benign (benign) and malignant (malignant) images
are given.
B. Feature Extraction
It is necessary to extract information about
detecting foreign substances in breast tissue from
USG images. Feature selection methods obtain
information inference. For this reason, statistical
features were extracted from each image in 25-time
domains. The feature extraction process was applied
to 780 images, of which 647 were patients and 133
were healthy.
A. Feature Selection
Feature selection algorithms are a process that is
performed in line with the need to extract the
Fig. 1 Flowchart Application features with low correlation values from the dataset
and to optimize the matrix size. This study uses the
Table 1. Table of Cancerous and Healthy Individuals
Fisher score algorithm as the feature selection
Cancerous Healthy Total algorithm.
647 133 780
250
𝑛
Table 2. Representation of Features mathematical and code 25 Average Teager 1 2
Energy 𝑇𝐸 = ∑ (𝑥𝑖−1 − 𝑥𝑖 𝑥𝑖−2 )
𝑛
Nu Features Equation 𝑖=3
The algorithm calculated correlation values for
𝑛
each feature and correlation levels were determined
1 Kurtosis 𝑥𝑘𝑎𝑟𝑟 = (∑ (𝑥(𝑖) − 𝑥̅ )4 ) (Table 2). With these selected values, the ratios of
𝑖=1
/((𝑛 − 1)𝑆 4 ) the performance evaluation criteria of different
2 ∑𝑛𝑖=1
(𝑥𝑖̅ − 𝑥̅ )3 models were created.
Skewness 𝑥𝑠𝑙𝑒 =
(𝑛 − 1)𝑆 3
3 * *IQR 𝐼𝑄𝑅 = iqr(𝑥) Table 3. Selected properties table
4 CV 𝐷𝐾 = (𝑆/𝑥̅ )100
Level Percent Feature Feature Fischer
5 Geometric Mean 𝐺 = 𝑛√𝑥1 + ⋯ + 𝑥𝑛
Count Number Score
6 1 1
Harmonic Mean 𝐻 = 𝑛/ ( + ⋯ + ) 1 5 1 14 0.0604
𝑥1 𝑥𝑛
7 Activity - Hjort 𝐴 = 𝑆2 2 10 3 12 0.0359
Parameters 1 0.0197
8 Mobility - Hjort 𝑀 = 𝑆12 /𝑆 2 3 15 4 23 0.0197
Parameters
9 Complexity - 4 20 5 24 0.0195
Hjort Parameters 𝐶 = √(𝑆22 /𝑆12 )2 − (𝑆12 /𝑆 2)2 5 25 6 10 0.0181
10 * Maximum 𝑥𝑖𝑚𝑎𝑥 = 𝑚𝑎𝑥(𝑥𝑖 ) 13 0.0174
𝑥̃ 6 30 8
𝑥𝑛+1 18 0.0162
11 Median = 𝑥 odd
2 7 35 9 25 0.0147
= {1
(𝑥𝑛 + 𝑥𝑛+1 ) = 𝑥 even 8 40 10 16 0.0119
2 2 2
9 45 11 19 0.0107
12 * Mean Absolute 𝑀𝐴𝐷 = mad(𝑥)
Deviation 15 0.0065
13 * Minimum 𝑥𝑚𝑖𝑛 = 𝑚𝑖𝑛(𝑥𝑖 ) 10 50 13 6 0.0062
14 * Central 𝐶𝑀 =moment (x,10)
moments 4 0.0057
𝑛
1 1 5 0.0052
15 Mean 𝑥̅ = ∑ = (𝑥1 + ⋯ + 𝑥𝑛 ) 7 0.0047
𝑛 𝑛
𝑖=1
𝑛 21 0.0039
16 Average Curve 1
Lenght 𝐶𝐿 = ∑ |𝑥𝑖̅ − 𝑥𝑖̅−1 | 17 0.0031
𝑛
𝑖=2
17 Average Energy 𝑛 11 100 25 9 0.0027
1
𝐸 = ∑ 𝑥𝑖2 11 0.0026
𝑛
𝑖=1 22 0.0023
18 Root Mean 𝑛
Squared 1 8 0.0022
𝑋𝑟𝑚𝑠 = √ ∑ |𝑥𝑖 |2
𝑛 3 0.0019
𝑖=1
2 0.0016
19 Standard Error 𝑆𝑥 = 𝑆/√𝑛
20 0.0006
𝑛
20 Standard 1
Deviation 𝑆 = √ ∑ (𝑥𝑖 − 𝑥̅ )
𝑛
𝑖=1
C. Performance Evaluation Criteria
𝑛
1 There is a need for systems that work with reliable
21 Shape Factor 𝑆𝐹 = 𝑋𝑟𝑢𝑠 / ( ∑ √|𝑥𝑖 |)
𝑛 accuracy in detecting cancerous cells. The higher
𝑖=1
22 * Singular Value 𝑆𝑉𝐷 = 𝑠𝑣𝑑(𝑥) this ratio, the higher the diagnostic reliability will
Decomposition be. Different processes have been processed so far
23 * %25 Trimmed 𝑇25 = trimmean(𝑥, 25) in line with the study's objectives. By optimizing the
Mean
24 * %50 Trimmed 𝑇50 = trimmean(𝑥, 50) USG image matrix size with feature extraction, only
Mean 11 of 25 features were selected with the Fisher score
algorithm. The performance value of each level was
251
calculated with the classification processes applied The data will be analysed more effortlessly and
to the remaining dataset. It will be possible to accurately by comparing the outputs obtained from
determine which algorithm shows maximum machine learning algorithms.
performance. Performance monitoring was
performed by separating the data set as %80 training Table 3.Performance Evaluation Table
and %20 testings.
Performance Evaluation Criteria
The six performance evaluation criteria are Level Model
accuracy rate, sensitivity, specificity, AR Sen Spe F-Ms Kappa AUC
f-measurement, kappa and AUC value. A high DT 57.895 0.731 0.424 0.537 0.156 0.578
level of performance is desired. This shows the kNN 62.406 0.672 0.576 0.620 0.248 0.624
1
success rate when the accuracy rate is %100 or SVMs 57.895 0.731 0.424 0.537 0.156 0.578
around, and the other criteria are 1 or close to 1. Hybrid 75.940 0.925 0.591 0.721 0.518 0.758
Performance indicators for each classification DT 55.639 0.478 0.636 0.546 0.114 0.557
model are given in Table 3. In line with these kNN 54.135 0.433 0.652 0.520 0.084 0.542
2
criteria, it is evaluated that breast cancer diagnosis SVMs 60.150 0.522 0.682 0.592 0.204 0.602
can be made with a hybrid algorithm with an Hybrid 81.203 0.881 0.742 0.806 0.624 0.812
accuracy rate of %99.248 at level 7 in the table 4. DT 60.902 0.582 0.636 0.608 0.218 0.609
III. RESULTS kNN 61.654 0.597 0.636 0.616 0.233 0.617
3
SVMs 61.654 0.537 0.697 0.607 0.234 0.617
The study aims to detect the disease by processing
Hybrid 90.977 0.925 0.894 0.909 0.819 0.910
USG images of individuals suspected of breast
cancer. While making the determination, DT, DT 57.895 0.806 0.348 0.487 0.155 0.577
SVMs, k-NN and Hybrid model algorithms were kNN 65.414 0.627 0.682 0.653 0.309 0.654
4
used. The Fisher feature selection algorithm was SVMs 65.414 0.612 0.697 0.652 0.309 0.654
used to facilitate image processing. Models were Hybrid 78.195 0.836 0.727 0.778 0.564 0.782
created using the Fischer score values specified with DT 61.654 0.597 0.636 0.616 0.233 0.617
11 levels and different feature numbers (Table 2). kNN 65.414 0.642 0.667 0.654 0.308 0.654
5
k-NN, SVMs, DT and Hybrid models were used. SVMs 63.158 0.552 0.712 0.622 0.264 0.632
The hybrid model effectively increases the Hybrid 95.489 0.955 0.955 0.955 0.910 0.955
performance of the first three models by combining DT 58.647 0.522 0.652 0.579 0.173 0.586
these models. The selected features were created kNN 63.910 0.597 0.682 0.637 0.279 0.639
using 11 levels. Twenty-five features have been 6
SVMs 59.398 0.582 0.606 0.594 0.188 0.594
removed. The percentages of the extracted feature Hybrid 90.977 0.955 0.864 0.907 0.819 0.909
numbers are shown in the table 3.
DT 54.135 0.313 0.773 0.446 0.086 0.543
The performance evaluation criteria of the hybrid
kNN 64.662 0.612 0.682 0.645 0.294 0.647
model increased at every level and reached their 7
SVMs 66.165 0.657 0.667 0.662 0.323 0.662
highest values at level 7. For example, all healthy
people were found with the specificity value of 1 at Hybrid 99.248 0.985 1.000 0.992 0.985 0.993
level 7. Other values are very close to 100 and 1. DT 54.135 0.403 0.682 0.507 0.085 0.542
The accuracy rate value is 99.24; sensitivity, kNN 65.414 0.642 0.667 0.654 0.308 0.654
8
specificity, f-measurement, kappa and AUC values SVMs 58.647 0.657 0.515 0.577 0.172 0.586
were 0.98, 1, 0.99, 0.98 and 0.99, respectively. The Hybrid 93.985 0.896 0.985 0.938 0.880 0.940
values close to 1 indicate that the hybrid model is DT 57.143 0.448 0.697 0.545 0.144 0.572
successful. kNN 64.662 0.612 0.682 0.645 0.294 0.647
9
SVMs 57.143 0.403 0.742 0.522 0.145 0.573
IV. DISCUSSION AND CONCLUSION
Hybrid 93.233 0.881 0.985 0.930 0.865 0.933
This study aims to screen for breast cancer by
DT 54.887 0.299 0.803 0.435 0.101 0.551
using USG images in artificial intelligence. In the
kNN 65.414 0.627 0.682 0.653 0.309 0.654
images in the dataset, there are three separate labels: 10
SVMs 55.639 0.448 0.667 0.536 0.114 0.557
healthy, benign and malignant tumour. K-NN,
SVMs, DT and Hybrid model algorithms were used. Hybrid 91.729 0.836 1.000 0.911 0.835 0.918
252
DT 62.406 0.552 0.697 0.616 0.249 0.625 and healthy people. According to the results we
kNN 63.158 0.582 0.682 0.628 0.264 0.632 obtained, the ones with the best performance were
11
SVMs 60.902 0.627 0.591 0.608 0.218 0.609 selected from the images of breast cancer patients in
Hybrid 99.248 0.985 1.000 0.992 0.985 0.993 the USG screening process. AUC performance
A: Accuracy, Se: Sensitivity, Sp: Specificity evaluation criteria were used. k-NN, SVMs, DT and
F-Ms: F-Measurement Hybrid algorithms were used. Some of the
The images obtained using the LOGIQ E9 US innovations obtained according to the literature
system and the LOGIQ E9 Agile tool are the results review are as follows. (1) Performance has been
of the algorithms; Accuracy, sensitivity, specificity, increased using model performance evaluation
F-measurement, Kappa and area under the ROC criteria. (2) The best performance values were
curve AUC performance evaluation criteria were established using the hybrid model.
used and evaluated according to these criteria [10].
Different feature extraction algorithms such as REFERENCES
time domain, texture and frequency have been used
[1] G. Z. Gülsüm, Ç. H. Oğuz, S. A. İbrahim, and K. Aziz,
in the literature. This study developed a statistical-
“Geriatrik Hastalarda Meme Kanseri | Makale |
based feature extraction process, unlike the Türkiye Klinikleri,” Türkiye Klinikleri Tıbbi Onkoloji
literature. This way, an independent feature - Özel Konular. pp. 75–81, 2018. [Online]. Available:
extraction process from the data set was preferred. https://www.turkiyeklinikleri.com/article/tr-geriatrik-
Some studies in the literature prefer the PCA hastalarda-meme-kanseri-81488.html
algorithm for feature reduction. In this study, the
[2] R. Sohbet and F. Karasu, “Kadınların Meme
feature selection process is preferred over applying
Kanserine Yönelik Bilgi, Davranış ve
a transformation to features. This is because, in Uygulamalarının İncelenmesi Investigation Of The
models created after PCA, all features need to be Knowledge, Behavior And Applications Of Their
extracted again in each diagnostic process. With the Women Towards Breast Cancer,” Gümüşhane
feature selection process, only the relevant features Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Araştırma
are extracted. In this way, the performance of the Makalesi GUSBD, vol. 6, no. 4, pp. 113–121, 2017.
process will be improved.
[3] Ü. Bayol et al., “Meme Sağlığı Dergisi 2007 Cilt: 3
The number of studies conducted with deep Sayı: 2 MEME KANSERİ TARAMA
learning algorithms in the literature is increasing YÖNTEMLERİ*,” Meme Sağlığı Dergisi / The
daily. In these structures, feature extraction and Journal Of Breast Health, vol. 3, no. 2, pp. 109–111,
selection processes are carried out by deep learning. 2007.
However, the training period takes quite a long time.
[4] Ç. S. Süreyya et al., “Meme kanserinin tespitinde Tc-
It helps re-evaluate the algorithm selection at points 99m MIBI meme sintigrafisi, mamografi ve
where the training process is essential. This study ultrasonografi yöntemlerinin etkinliklerin
developed a hybrid model with single classifiers to karşılaştırılması,” S.D.Ü. Tıp Fak. Derg, vol. 14, no.
shorten the training time and increase the 3, pp. 1–6, 2007, [Online]. Available:
performance to deep learning levels [11], [12]. This https://dergipark.org.tr/tr/download/article-
way, the performance rate (%99-100) reached the file/196687
deep learning performance values in the literature, [5] E. Öztad and B. M. A. B. Dalı, “Meme Kanseri
while the training process was considerably Tespitinde Sınıflandırma ve Sinir Ağları
shortened. Yöntemlerinin Karşılaştırılması,” İleri Mühendislik
When classical machine learning algorithms are Çalışmaları ve Teknolojileri Dergisi, vol. 1, no. 1, pp.
used in the literature, segmentation structures are 49–54, Aug. 2020.
frequently used. In this study, unlike in the
[6] S. Aydımtuğ, “Meme Kanserinde Erken Tanı,” Sürekli
literature, segmentation was not performed. In this Tıp Eğitimi Dergsi (STED), vol. 13, no. 6, pp. 226–
way, the segmentation workload is reduced. Even if 228, 2004.
there is no segmentation in terms of performance,
high performance in the deep learning process has [7] Y. E. Aksoy, E. Ç. Turfan, E. Sert, and G. Mermer,
been achieved (Table 4 - %99-100) [12]. “Özgün Araştırma / Original Article Meme Kanseri
Erken Tanı Yöntemlerine İlişkin Engeller Barriers on
The study aims to increase the performance of
Breast Cancer Early Detection Methods,” Breast
these data by using the data obtained from cancerous
253
Health, vol. 11, pp. 26–30, 2015, doi:

10.5152/tjbh.2014.2296.
[8] E. A. Aydin, “Meme Kanseri Tespitinde

Mikrodalgaların Önemi ve Kanserli/Sağlıklı Meme
Dokularının Yapay Zeka Algoritmaları ile
Tanımlanabilmesi,” Çukurova University Journal of
the Faculty of Engineering and Architecture, vol. 29,
no. 2, pp. 27–38, Aug. 2014.
[9] W. Al-Dhabyani, M. Gomaa, H. Khaled, and A.

Fahmy, “Dataset of breast ultrasound images,” Data
Brief, vol. 28, Aug. 2020, doi:
10.1016/J.DIB.2019.104863.
[10] W. Al-Dhabyani, M. Gomaa, H. Khaled, and A.

Fahmy, “Dataset of breast ultrasound images,” Data
Brief, vol. 28, p. 104863, Feb. 2020, doi:
10.1016/J.DIB.2019.104863.
[11] A. B. Nassif, M. A. Talib, Q. Nasir, Y. Afadar, and O.

Elgendy, “Breast cancer detection using artificial
intelligence techniques: A systematic literature
review,” Artif Intell Med, vol. 127, p. 102276, May
2022, doi: 10.1016/J.ARTMED.2022.102276.
[12] A. Rodriguez-Ruiz et al., “Stand-Alone Artificial

Intelligence for Breast Cancer Detection in
Mammography: Comparison With 101 Radiologists,”
JNCI: Journal of the National Cancer Institute, vol.
111, no. 9, pp. 916–922, Sep. 2019, doi:
10.1093/JNCI/DJY222.
254
Development of a new model for solar radiation estimation

Ayse Gul Kaplan*
1
Department of Mathematics, Osmaniye Korkut Ata University, Turkey
*
(aysegulkaplan@osmaniye.edu.tr)
Abstract – In this study, solar energy potential of south region of Turkey was assessed statistically by using
the Solar Energy Potential Map of Turkey data for one year. A new model was developed by using rational
approach for global solar radiation estimation. Calculations was performed in Matlab program. To
demonstrate the efficiency of new model the following statistical indicators were used: the percentage of
the relative error (RPE), mean percentage error (MPE), analysis of variance (R2), mean absolute percentage
error (MAPE), the squared relative error (SSRE) and T-statistic (t-stat). The obtained results reveal that the
new proposed model give very appropriate results for solar radiation estimation for mentioned region.
Keywords –Renewable energy, Solar energy, Solar radiation, Rational approach, Statistical indicators.
I. INTRODUCTION energy technologies is also main component of

the future sustainable energy production. Turkey
Energy is the most important resource situated latitudes 36o and 42o north and due to its
and strategical tool influencing the shape of geographic position it is a fortunate country from
society/nations for all countries. The availability the aspect of possessing a vast potential in solar
and cost of energy significantly effect our quality energy, compared to quite a number of countries
of life, the structure of national economies, the [1]. Solar radiation estimation is important to
relationships between nations, and the stability of benefit more from solar energy. The use of solar
our environment. The energy consumption radiation model for solar radiation application is
increases rapidly due to the growth on commonly used to predict the necessary data.
population, concerns of countries regarding Some parameters to create a variety of empirical
economical advancements and unexpected models used in the calculation of the global solar
improvements of the technology. Thus, there has radiation is used. These parameters are
been a recent tendency towards exploring new extraterrestrial radiation, sunshine, duration,
energy resources. The renewable energy sources temperature, soil temperature, relative humidity,
are inexpensive, infinite and achievable in many number of rainy days, altitude, latitude,
countries of the world. As a result of the longitude, total precipitation, cloudiness and
increasing problems associated with evaporation [2] –[4]. The solar map of Turkey is
environment pollution, the importance of shown in Figure 1. For this study, the city of
renewable energy has increased. European Gaziantep was chosen. It is obviously seen that
countries, in particular, and many other the selected region where is located in the south
developed countries in the world have been in region of Turkey has good solar energy potential.
search of utilizing renewable energy resources in
order to meet the need for energy. Solar energy
technologies presents renewable clean and
domestic sources beside, in terms of sustainable
255
Ayse Gul Kaplan, Development of a new model for solar radiation estimation, ICEANS 2022, Konya, Turkey
2
𝑆0 = (15) 𝑎𝑟𝑐𝑐𝑜𝑠(−𝑡𝑎𝑛𝛿𝑡𝑎𝑛∅) (4)
The rational model equation was developed as;

𝐻 6478
Model :𝐻 = 𝑆 (5)
0 +12510
𝑆0
A. Statistical Error Tests

In the literature there are many statistical test
Figure 1. Solar map of Turkey (kW h/m2 year) [5] methods that used to evaluate the performance of
solar radiation estimation models. Among these, the
In this study, new model was developed by using percentage of the relative error (RPE), mean
rational approach for estimating solar radiation. The percentage error (MPE), Analysis of variance (R2),
Matlab software was used to perform the mean absolute percentage error (MAPE), the
calculations. They were looked at in various squared relative error (SSRE) and T-statistic (t-stat)
statistical tests to demonstrate the efficacy of the are the most commonly used statistical methods [7]-
developed model. The obtained results shown that [8].
the developed model is effective and trustworthy.
The Relative Percentage Error (RPE)
The percentage of relative error is given as
The most widely used parameter for the
follows [9].
estimation of global solar radiation is sunshine
duration that can be measured in a reliable and easy 𝑚𝑖 −𝑐𝑖
way. The most of the estimation models of global RPE=( )x100 (6)
𝑚𝑖
solar radiation is used to predict the amount of solar
radiation. The most widely used ones are the Here, ci shows the calculated values and mi shows
equations given as sun-shining duration function. the measured values. The ideal value for RPE is
(H) is the total solar radiation coming to horizontal equal to zero.
unit surface; and (Ho) is solar radiation coming to
out of atmosphere; and (S) is the sun-shining Mean Percentage Error (MPE)
duration; and (So) is the day length. The equation of
rational approach is expressed as follows [6]: Mean percentage error can be defined as the
measured values of proposed equation and the
𝐻 𝑝 percentage deviation of estimated monthly daily
=𝑆 (1)
𝐻0 +𝑞 radiation.
𝑆0
Here p and 𝑞 values are constants calculated in
Matlab program. Day length in hours ‘So’ changes ∑𝑛
𝑖=1|
𝑚𝑖 −𝑐𝑖
𝑚𝑖
|𝑥100
according to different time periods in the year MPE= (7)
𝑛
related to hour angle ‘ωs’ [4]
Here n is the number of calculated and measured
24 360𝑛
𝐻0 = 𝐼 (1 + 0,033𝑐𝑜𝑠 365 ) (𝑐𝑜𝑠∅𝑐𝑜𝑠𝛿𝑠𝑖𝑛𝑤𝑠 + values [10].
𝜋 𝑠𝑐
𝜋𝑤𝑠
𝑠𝑖𝑛∅𝑠𝑖𝑛𝛿) (2)
180 The analysis of variance (R2)
where ∅ the latitude of the site, 𝛿 the solar
The coefficient of determination can be used to
declination hour angle, Isc is the solar constant 1353
determine the linear relationship between calculated
W/m2 and n the number of days of the year [1].
and measured values [11].
360(𝑛+284)
𝛿 = 23,45𝑠𝑖𝑛 [ ] (3)
365
256
∑𝑛
𝑖=1(𝑐𝑖 −𝑐𝑎 )×(𝑚𝑖 −𝑚𝑎 ) R2= 0.98861
𝑅2= (8)
√[∑𝑛 𝑛 2
𝑖=1(𝑐𝑖 −𝑐𝑎 )]×[∑𝑖=1(𝑚𝑖 −𝑚𝑎 ) ]
MAPE= 11.76447
SSRE= 0.244486
t-stat=0.8895
Here, ca and ma are respectively average of the
measured and calculated values. IV. DISCUSSION
Mean Absolute Percentage Error (MAPE) The model developed for this study will be useful
in determining the region's solar energy potential
Mean Absolute Percentage Error is expressed as and will introduce a brand-new model to the
the average absolute value of the percentage literature. Because solar radiation measurement is
deviation between predicted and measured solar currently one of the most important fields of
radiation [11]. renewable energy research, this work can help with
future studies on the topic.
(𝑚𝑖 −𝑐𝑖 )
∑𝑛
𝑖=1| | V. CONCLUSION
𝑚𝑖
𝑀𝐴𝑃𝐸 = × 100 (9)
𝑛
In this study, a new model are developed to
The Sum of Squared Relative Error (SSRE) estimate the solar radiation value using rational
approach in the matlab program. In order to develop
The sum of the squares of the relative error is new model, a region with high solar energy potential
calculated as follows [10]. SSRE must be equal to was selected. The results were analyzed in six
the ideal value of zero. different statistical error analysis tests. It can be seen
from the obtained results that the developed model
𝑚𝑖 −𝑐𝑖 2
is quite effective.
SSRE=∑𝑛𝑖=1 ( ) (10)
𝑚𝑖
REFERENCES
The t-statistic Test (t-stat) [1] A. G. Kaplan and Y. A. Kaplan, “Developing of the new
models in solar radiation estimation with curve fitting
The smaller t value shows better performance of a based on moving least-squares approximation”,
model. Thus, along with MBE and RMSE it is Renewable Energy, vol. 146, pp. 2462-2471, 2020.
profitable to use t-statistic, t, in order to assess the [2] I. N. T. Togrul, and E. Onat, “A comparison of estimated
and measured values of solar radiation in Elazig,
performance of models. t is calculated as [11]; Turkey”, Renewable Energy, vol. 20, pp. 243-252, 2000.
[3] Z. Jin, W. Yezheng, and Y. Gang, “General formula for
1
MBE=𝑛 ∑𝑛𝑖=1(𝑚𝑖 − 𝑐𝑖 ) (11) estimation of monthly average daily global solar
radiation in China”, Energy Conversion and
Management, vol. 46, pp. 257-268, 2005.
1 [4] H. O. Menges, C. Ertekin, and M. H. Sonmete,
RMSE=√𝑛 ∑𝑛𝑖=1(𝑚𝑖 − 𝑐𝑖 )2 (12) “Evaluation of global solar radiation models for Konya,
Turkey”, Energy Conversion and Management, vol. 47,
pp. 3149-3173, 2006.
(𝑛−1)𝑀𝐵𝐸 2 [5] Solar Energy Maps of Turkey,
𝑡 − 𝑠𝑡𝑎𝑡 = √ (13)
𝑅𝑀𝑆𝐸 2 −𝑀𝐵𝐸 2 https://gepa.enerji.gov.tr/MyCalculator/, (acces date:
December 2022)
[6] MathWorksHelpCenter,
III. RESULTS https://ch.mathworks.com/help/curvefit/rational.html.
[7] H. Aras, O. Balli, and A. Hepbasli, “Global solar
Statistical error tests were used to demonstrate the
radiation potential”, Energy Sources Part B-Economics
effectiveness and validity of the model developed in Planning and Policy, vol. 1, pp. 317-326, 2006.
this section. [8] K. Ulgen, and A. Hepbasli, “Solar radiation models”,
The statistical test results of the rational models Energy Sources, vol. 26, pp. 521-530, 2004.
as follows: [9] K. Skeiker, “Correlation of global solar radiation with
common geographical and meteorological parameters for
Damascus province, Syria”, Energy conversion and
RPE= 2.938897 management, vol. 47, pp. 331-345, 2006.
MPE= -2.05354
257
[10] M. Oztürk, N. Ozek, and, B. Berkama, “Comparison of

some existing models for estimating monthly average
daily global solar radiation for Isparta”, Pamukkale
University Journal of Engineering Sciences, vol. 18, pp.
13-27, 2012.
[11] H. Khorasanizadeh, K. Mohammadi, and A.
Mostafaeipour, “Establishing a diffuse solar radiation
model for determining the optimum tilt angle of solar
surfaces in Tabass, Iran”, Energy Conversion and
Management, vol. 78, pp. 805-814, 2014.
258
Gemi makine dairesi simülatörlerinin sistematik kullanımına yönelik

model önerisi
Bulut Ozan Ceylan1 *
1
Gemi Makineleri İşletme Mühendisliği Bölümü/Denizcilik Fakültesi/Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi, Bandırma,
Balıkesir, Türkiye
*
(bceylan@bandirma.edu.tr)
Özet – Dünya çapında dijitalleşmenin etkisi hızla artmaktadır. Artan dijitalleşme ile eğitim alanında pek
çok yeni uygulamaya geçilmektedir. Denizcilik eğitimi ise, uluslararası düzeyde standartları olan bir eğitim
gerektirdiğinden, bu alanda yaşanan gelişmeler büyük bir hızla devam etmektedir. Bu anlamda Uluslararası
Denizcilik Örgütü'nün (IMO) gerekliliklerini yerine getiren makine dairesi simülatörleri (ERS), denizcilik
eğitim ve öğretimi alanında giderek daha fazla önem kazanmakta ve sıklıkla kullanılmaktadır. Ayrıca
yürütülen literatür çalışmalarında ERS kullanan deneysel akademik çalışmalarda artış olduğu
gözlenmektedir. Bu artışın altında, ERS'de gerçek gemi makineleri üzerinde kritik ve riskli operasyonların
gerçekleştirilebilmesi ve arızaların etkilerinin simülasyon aracılığıyla belirlenebilmesi yatmaktadır. Ancak,
ERS'nin akademik çalışmalarda kullanımı her yazarın takdirine bağlı olarak değiştiğinden, ERS tabanlı
çalışmalarda izlenen yöntem konusunda belirsizlik görülmektedir. Bu motivasyon ile yürütülen bu
çalışmada, gemi makine dairesi simülatörlerinin kullanımına yönelik standardizasyonunu sağlamak ve
belirsizliği ortadan kaldırmak için yeni bir metodoloji önerilmiştir. Bu metodoloji çerçevesinde gerçek gemi
makine operasyonları, simülatör özellikleri, bilimsel yöntemler, eğitmen ve operatör müdahaleleri
kullanılmaktadır. Böylece sistematik olarak tasarlanmış bir simülasyon süreci ile daha gerçekçi ve güvenilir
veriler elde edilmesi amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler – Gemi makineleri işletme mühendisliği, denizcilik eğitimi, makine dairesi simülatörü, makine
simülasyonu, gerçekçi simülasyon dizaynı.
I. GİRİŞ Denizcilikte kullanılan simülatörlerin

Simülasyon, sayısallaştırılmış bir ortamda gerçek gereksinimleri, Birleşmiş Milletler'in (BM) yetkili
hayattaki bir sistemin veya sürecin ayrıntılı bir bir bileşeni olan olan Uluslararası Denizcilik Örgütü
kopyasını sağlamaktadır. Böylece ilgili konuda (IMO) tarafından yürürlüğe konulan Denizciler için
yetkinlik kazanmak isteyen sistem kullanıcısının Eğitim, Belgelendirme ve Vardiya Standartlarına
herhangi bir risk almadan bir takım uygulamalar İlişkin Uluslararası Sözleşme (STCW) tarafından
gerçekleştirmesi ve deneyim kazanması belirlenmiştir. STCW ye göre denizcilik
sağlanabilmektedir [1]. Denizcilik alanında, simülatörleri üç seviye altında kategorize edilmiştir:
köprüüstü ve makine dairesi simülatörleri hem A Sınıfı tam görev, B Sınıfı çoklu görev ve C Sınıfı
güverte hem de makine zabitlerin eğitim ve sınırlı görev.
öğretiminde kullanılmaktadır. Araştırmacılar Karmaşık bir yapıya sahip geminin makine
simülatör eğitiminin güvenli bir ortamda kullanıcı dairesindeki sistemler, kritik gemi proseslerinin
gereksinimlerinden ödün vermeden yetkinliklerin simülasyonları ve makine dairesi simülatörleri
kazandırılması açısından etkili bir seçenek (ERS) ile gerçekleştirilen arızaların simülasyonları,
olduğunu belirtmektedir [2]. gemi makinaları üzerindeki göstergelerin
yorumlanması ve analizinde büyük önem
taşımaktadır. Böylece hem mühendisin gemi
259
Ceylan vd., Gemi makine dairesi simülatörlerinin sistematik kullanımına yönelik model önerisi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
makine dairesi sistemlerine aşinalığı hem de bunlar sistematik bir belirsizlik yaratmaktadır. Bu nedenle
üzerindeki becerileri artırılarak kaza ve kritik arıza simülatörün akademik bir araç olarak
riskini azaltmak mümkündür. Öte yandan, gerçek kullanılmasında standardizasyonu sağlamak için
bir makine üzerinde yapılamayan riskli ve kritik sistematik bir yaklaşıma ihtiyaç duyulmaktadır.
deneylerin bir simülatör ile kolaylıkla Gerçek deniz ortamında elde edilen ERS
yapılabilmesi, araştırmacıları ERS kullanmaya ve verileriyle yapılan analizin doğrulanması
simülasyona dayalı çalışmalar yapmaya teşvik konusunda da belirsizlik vardır. Bu anlamda
etmektedir. İlgili literatür incelediğinde makine analizler, önerilen metodoloji kapsamında deniz
dairesi simülatörü kullanılarak yapılan pek çok uzmanları tarafından değerlendirilerek çalışmaların
akademik çalışma görülmektedir. [1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, güvenilirliği ve doğruluğu artırılmaktadır.
9]. Bunun yanı sıra gemide görev yapan gemi
makineleri işletme mühendisleri, iyi planlanmış III. ÇALIŞMANIN AMACI
simülatör eğitimi kapsamında aşağıdaki becerileri Bu çalışmada, ERS'nin akademik çalışmalarda bir
kazanmaları beklenmektedir [1]. araç olarak kullanılması için yeni bir metodoloji
önerilmiştir. Akademik makaleler için hem ERS
 Teknik bilgi tabanlı metodolojinin oluşturulmasına yönelik
 Liderlik sistematik yaklaşımı belirlemeyi hem de bunlar için
 Farkındalık genel ve standart bir metodoloji sunmayı
 Planlama amaçlamaktadır. Sonuç olarak bu çalışma ile
sistematik yaklaşımı elde etmek için yeni
 İletişim
metodoloji ve akış şeması önerilmiştir.
Bu yetenekler, gemilerde gerçekleştirilen IV. ÖNERİLEN MODEL
operasyonlarda ve gemilerin yönetiminde güvenli Çalışmanın metodolojik yaklaşımı, simülasyon
seyir, enerji verimli seyir, enerji verimli makine temelli çalışmaların eksikliğini vurgulamayı ve
operasyonları, işletme maliyet tasarrufu, STCW araştırmacılara çözümler sunmayı amaçlamaktadır.
gerekliliklerinin farkındalığı, makine Problem tanımı ve literatür boşluğuna göre, gemi
operasyonlarının farkındalığı gibi bazı avantajlar makine sistemi simülatör uygulamaları için yeni bir
sağlamaktadır. Özellikle karmaşık bir yapıya sahip metodoloji tasarlanmaya çalışılmıştır. Bu anlamda,
geminin makine dairesinde yapılan operasyonlarda, simülatör tabanlı çalışmalar için gerçekçi bir
kritik gemi proseslerinin simülasyonları ve makine simülasyon sürecini isteğe bağlı iyi bilinen bir
dairesi simülatörleri ile gerçekleştirilen arızaların bilimsel yöntemle birleştiren etkili bir sistematik
simülasyonları, gemi makinaları üzerindeki yaklaşım geliştirilmiş ve sunulmuştur. Önerilen
göstergelerin yorumlanması ve analiz edilmesinde metodolojinin amacı, farklı veriler kullanarak
büyük önem taşımaktadır. Böylece hem mühendisin simülasyonun aslına uygunluğunu artırmaktır. Bu
gemi makine dairesi sistemlerine aşinalığı hem de bölümde, simülasyonun akademik bir araç olarak
bunlar üzerindeki becerileri artırılarak kaza ve kritik sistematik kullanımı için Şekil 1'de sunulan bir
arıza riskini azaltmak mümkündür. Öte yandan, çerçeve geliştirilmiştir.
gerçek bir makine üzerinde yapılamayan riskli ve
kritik deneylerin bir simülatör ile kolaylıkla
yapılabilmesi, araştırmacıları ERS kullanmaya ve
simülasyona dayalı çalışmalar yapmaya teşvik
etmektedir.
II.PROBLEM TANIMI
Simülatör akademik çalışmalarda yaygın olarak
kullanılmasına rağmen literatürde ERS tabanlı
çalışmalara ilişkin sistematik bir yaklaşım
bulunmamaktadır. Çalışmalar genellikle
simülatörden veri alınarak ve yazarın inisiyatifinde
analiz edilerek yürütülmüştür ve bu durum ERS'nin Şekil 1. ERS’nin sistematik kullanımına yönelik model
akademik bir çalışmada kullanımı konusunda önerisi
260
Gemilerin makine daireleri çeşitli sistemler içerir simülasyon ve analiz çıktıları yardımıyla bilimsel
ve bu sistemler ana makine, kazan, dizel jeneratör, yöntemin toplam çıktıları oluşturulur. Bu süreci
kompresör, seperatör vb. gibi farklı ekipmanları adım adım göstermek için önerilen metodolojinin
barındırır [10]. Bu nedenle bu ekipmanların ve bir akış şeması Şekil 2'de gösterilmiştir.
işleyişinin bilinmesi hem gerçek operasyonlar hem
de simülatör operasyonlar üzerinde kritik bir etkiye
sahiptir. Bu bağlamda, gerçek gemi makine
operasyon verileri, önerilen metodolojinin ilk veri
kaynağıdır. Ayrıca, geminin özellikleri ve mekanik
bileşenleri simülasyon sürecini etkileyebilir.
Örneğin, buhar türbini sistemli bir ham petrol
tankerinin kazanı ve çalışması, bir konteyner
gemisindeki sistemden tamamen farklıdır. Bu
nedenle, simülatörün teknik ve fiziksel özellikleri de
simülasyon süreci üzerinde çok önemli bir etkiye
sahiptir. Ayrıca oturumun tasarımı sırasında
gerçekçi bir simülasyon oluşturmak için
uzmanlardan bilgi alınmasının önemli olduğu
düşünülmektedir. Bu nedenle, bu yöntemde üçüncü
bir veri kaynağı olarak uzman bilgisi ve tasarlanan
simülasyon ilerlemesi hakkındaki görüşleri
kullanılmaktadır.
Önerilen metodolojinin akış şeması, gerçekçi
simülasyon oturumunun başlatılmasıyla başlar.
Şekil 2. Önerilen ERS modelinin akış şeması
Girdi verilerinin toplanması, gerçek gemi makine
operasyonlarına, simülatör özelliklerine ve uzman V. SONUÇLAR
bilgisine göre yapılandırılmalıdır. Üçlü veri Kritik ve karmaşık bileşenler olan gemi makine
kaynaklarının sağlanmaması durumunda, girdi daire sistemlerinde yapılan işlemler üzerinde
verilerinin toplanması aşaması yeniden deneysel çalışmalar, uygulamaya bağlı olarak
hazırlanmalıdır. 3 farklı kaynaktan veri toplama oluşabilecek yüksek maliyetler ve büyük riskler
işlemi tamamlandıktan sonra simülasyon tasarım nedeniyle oldukça zordur. Bu anlamda ERS, dijital
aşamasına geçilebilir. Bu aşamada operatör ortamda gerçekçi operasyonlar ve deneyler yapmak
simülasyon sürecinin yönetimini yürütür. için araştırmacılara iyi bir çözüm sunmaktadır.
Çalışmanın veri setleri doğrudan simülatörden Ancak ERS'nin akademik çalışmalarda kullanımı
alınabilir veya eğitmen oturuma arızalar ekleyebilir. yazarların inisiyatifinde belirlendiği için bu konuda
Ayrıca, amaçlanan metodoloji için eğitmen ve arıza standart bir uygulama bulunmamaktadır. Bu
isteğe bağlıdır, ancak hem operatör hem de eğitmen nedenle, bu çalışma ERS'nin akademik bir araç
gerçek gemi makine operasyonlarını, simülatör olarak kullanımına yönelik yeni bir sistematik
özelliklerini ve uzman bilgi veri tabanlarını yaklaşım önermektedir. Yazarların bildiği
kullanmalıdır. kadarıyla, literatürde ERS tabanlı çalışmalar bu
Metodolojideki bir sonraki adım, tasarlanan şekilde ele alınmamıştır. Çalışmanın ana katkıları
gerçekçi simülasyon oturumundan verileri aşağıdaki gibidir:
toplamaktır. Çalışmanın bu bölümünde, bilimsel  Önerilen yaklaşımla, ERS'ye dayalı
yöntem ve çıktıları, yazarın istediği çalışma akademik uygulamaların sonuçlarının
konusuna göre isteğe bağlıdır. Literatürdeki benzer doğruluğu artırılmıştır.
çalışmalardan farklı olarak önerilen yaklaşımda  Önerilen metodoloji ile gemi makine
bilimsel yöntem ve ilgili bulgular deniz uzmanlarına dairesinde farklı ekipman ve sistemler
sunulmakta ve simülasyonun doğruluğu teyit üzerinde farklı yöntemler kullanılarak
edilmektedir. Ek olarak, bu metodolojide gerçek uygulamaların yapılması mümkündür.
gemi makine işletimi ve simülasyon spesifikasyon Risk analizi, enerji verimliliği, bakım vb.
verileri de kullanılmaktadır. Son adımda ise gibi farklı amaçlar için de kullanılabilir.
261
 Metodoloji, ERS tabanlı kullanımlar kadar [8] Stanivuk, T., Lalić, B., Žanić Mikuličić, J., & Šundov,
farklı simülatör tabanlı uygulamalara da M. (2021). Simulation Modelling of Marine Diesel
Engine Cooling System. Transactions on Maritime
uygulanabilir. Science, 10(01), 112-125.
 Literatürdeki ERS tabanlı çalışmalardan [9] Ceylan, B. O., Karatuğ, Ç., Ejder, E., Uyanık, T., &
farklı olarak, yöntemin kritik adımları Arslanoğlu, Y. (2022). Risk assessment of sea chest
deniz uzmanları tarafından desteklenip fouling on the ship machinery systems by using both
FMEA method and ERS process. Australian Journal of
değerlendirildiği için, uygulama sırasında Maritime & Ocean Affairs, 1-20.
denizcilik gerekliliklerine aykırı hatalı [10] Smith, D. W., Crawford, J., & Moore, P. S.
durumlar ortadan kaldırılmaktadır. Bu (2016). Marine auxiliary machinery. Elsevier.
şekilde çalışmanın doğruluğu sağlanmakta
ve önerilen yöntemin akış şeması sırasında
vaka çalışmasının doğrulanması
gerçekleştirilmektedir.
Bu çalışmada, akademik bir araç olarak ERS

kullanımına ayrıntılı ve özgün bir sistematik
yaklaşım sunulmaya çalışılmıştır. Gelecekteki
çalışmalarda önerilen metodolojinin farklı alanlarda
uygulamaları yapılacaktır. Bu yaklaşımın simülatör
tabanlı eğitim ve öğretime olumlu etkilerinin de
belirlenmesi planlanmaktadır.
KAYNAKLAR
[1] Ceylan, B. O., Karatuğ, Ç., & Arslanoğlu, Y. (2022). A

novel methodology for the use of engine simulators as a
tool in academic studies. Journal of Marine Science and
Technology, 1-13.
[2] Jensen, S., Lützen, M., Mikkelsen, L. L., Rasmussen, H.
B., Pedersen, P. V., & Schamby, P. (2018). Energy-
efficient operational training in a ship bridge
simulator. Journal of Cleaner Production, 171, 175-183.
[3] S. Laskowski, R., Chybowski, L., & Gawdzińska, K.
(2015). An engine room simulator as a tool for
environmental education of marine engineers. In New
Contributions in Information Systems and
Technologies (pp. 311-322). Springer, Cham.
[4] Shen, H., Zhang, J., & Cao, H. (2017). Research of
marine engine room 3-D visual simulation system for the
training of marine engineers. Journal of Applied Science
and Engineering, 20(2), 229-242.
[5] Rubio, J. A. P., Vera-García, F., Grau, J. H., Cámara, J.
M., & Hernandez, D. A. (2018). Marine diesel engine
failure simulator based on thermodynamic
model. Applied Thermal Engineering, 144, 982-995.
[6] Ivanov, A., Kolosov, I., Danyk, V., Voronenko, S.,
Lebedenko, Y., & Rudakova, H. (2020). Design of
multifunction simulator for engine room personnel
training. Informatyka, Automatyka, Pomiary w
Gospodarce i Ochronie Środowiska, 10(2), 62-69.
[7] Yutuc, W. (2020). An Investigation on the Overall
Efficiency of a Ship with Shaft Generator Using an
Engine Room Simulator. In Advancement in Emerging
Technologies and Engineering Applications (pp. 255-
265). Springer, Singapore.
262
Contribution of Artificial Intelligence to Auscultation Analysis in the

Development Process of Electronic Stethoscope
Osman Balli1*, Yakup Kutlu 2
1
Computer Engineering, Malatya Turgut Ozal University, Turkey
2
Department of Computer Engineering, Iskenderun Technical University, Turkey
*
(osman.balli@ozal.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – For centuries, studies have been carried out for the treatment of respiratory diseases, one of the
most affecting human health. Since the invention of the stethoscope, in the 1800s, breathing sounds have
been heard more clearly. This invention is an important step in naming and diagnosing many respiratory
diseases. The problems encountered with the manual application and interpretation of this method can be
solved with the support of new technologies such as artificial intelligence today.
This study deals with the impact of artificial intelligence on the development of the electronic stethoscope.
According to the findings of the study, the advantages provided by the use of an artificial intelligence-
assisted electronic stethoscope are recording the data collected from patients, transferring them between
devices, sharing the data with healthcare personnel, preventing human error based on subjective
interpretation, analyzing sounds that cannot be perceived by humans, and beyond these, providing
appropriate treatment at the appropriate time for the purpose of early diagnosis.
Keywords – Artificial intelligence, Auscultation analysis, Electronic stethoscope

respiratory system has proven to be as good as
I. INTRODUCTION
auscultation [3]. Although auscultation data are not
The word "stethoscope" comes from the Greek evidence of a disease on their own, they can provide
words "stethos'' meaning "chest" and "skopein" information about the presence of the disease [4].
meaning "to explore". The invention of the Among these diseases, lung diseases are the main
stethoscope dates back to the 1800s. The causes of death and hospitalization all over the
stethoscope was invented by Theophile Hyacinthe world [5]. Respiratory diseases such as COPD,
Laënnec in 1816. With the spread of these ideas, in chronic bronchitis, asthma and emphysema occur
1828 Priorry changed the shape of the stethoscope with various respiratory difficulties [6]. Respiratory
to use a thinner earpiece. In 1843 Williams diseases cause major medical problems. For this
developed the double-eared stethoscope. The design reason, early diagnosis of respiratory tract disorders
was developed through experiments conducted by gains importance [7]. While examining these
Rappaport, Sprague and Groom in 1945 and 1946. functions, the stethoscope listens from the chest
After 1956, cardiologists such as Litmann and wall [8].
Leatham designed similar stethoscopes used today Breath sounds provide information about the
[1]. health of the respiratory system. Auscultation with
Auscultation is an examination method performed a stethoscope has some limitations. Because this
by placing the stethoscope on the skin and listening process is a subjective process that varies according
to the vibration created by the air flow in the bronchi to the data collector's own hearing status,
and alveoli in the body [2]. Among the available experience, and ability to distinguish different
tools, no clinical procedure that provides data on the sound patterns [9]. The data obtained from the
263
Balli et al., Contribution of Artificial Intelligence to Auscultation Analysis in the Development Process of Electronic Stethoscope, ICEANS
2022, Konya, Turkey
stethoscope changes depending on the time and the of medical professionals in accurate detection based
person [4]. The stethoscope has a frequency on respiratory sounds has been determined [18].
response that attenuates the lung sound signal above Since the signals given by breathing sounds are not
120 Hz. The disadvantage of this situation is related stable, they need to be analyzed and differentiated
to the fact that the human ear is not sensitive enough [19]. In this case, the support of new technologies is
to hear sounds in the low frequency band [10]. required in order to make an objective
Correct treatment and rapid and reliable diagnosis interpretation.
are very important in such problems faced by the In addition, current diagnostic techniques and
respiratory system [11]. Diseases should be treatment processes are expensive. For this reason,
distinguished correctly in order to avoid diagnostic loss of life is experienced due to not receiving the
uncertainties [12]. The recommended use for this is right treatment at the appropriate time [12] Access
the use of an artificial intelligence assisted to stethoscope devices is also a concern for various
electronic stethoscope. With electronic countries and social groups. Available devices are
stethoscopes, acoustic sounds can be converted into difficult to obtain in low- and middle-income
powerful electronic signals for optimum listening. countries. For this reason, the follow-up of patients
These signals can then be sent to different devices, in these countries becomes difficult [20]. In
processed and digitized [11]. addition, health access needs to be improved in
Instead of relying on professional experience, medically underserved areas and in areas with a
computerized analysis of collected breath sounds shortage of medical personnel [11].
offers objective detection and diagnosis of
incidental pathological sounds [13]. Although there III. MATERIALS AND METHOD
are different disease groups that are followed Articles on the subject were selected from IEEE
prospectively, machine learning methods need to Xplore, Elsevier, Pubmed and Science Direct digital
cope with this situation, since these teams include databases. Key words are “electronic stethoscope”,
hundreds or even thousands of patients [14]. In “artificial intelligence” and “machine learning” and
addition, devices that diagnose diseases allow “deep learning”. The selection criteria are primarily
patients to be controlled and supervised at home or to consider the publications after 2010. English and
outside the home. Thanks to these devices, an Turkish articles were examined.
opportunity is obtained for countries and people
IV. RESEARCH QUESTIONS
with limited access to health [15].
This study will examine the importance of the The research questions addressed by this study are
electronic stethoscope and its contribution to as follows:
artificial intelligence studies in this field.  What are the benefits of the development
of the electronic stethoscope to the
II. PROBLEM DEFINITION healthcare industry?
Stethoscope data suffers from various human  What are the deficiencies in the
errors, depending on the position of the stethoscope classification of breath sounds?
on the chest or back, and friction during data  What kind of process does breathing
collection [16]. Various noises that occur while sounds go through for classification with
listening to body sounds with the stethoscope can artificial intelligence?
prevent the collection of healthy data [17].
Since most electronic stethoscopes cannot record V. RELATED WORK
the sounds they detect, it becomes difficult to share When the literature is examined, the problems
or listen to these sounds with healthcare personnel experienced during the collection and classification
[16]. In addition, the data vary due to the difference of respiratory data are access to equipment, ambient
in interpretation depending on the knowledge and noise, objective interpretation, data cannot be
experience of the health personnel [17]. Human shared with other devices, data cannot be recorded
error is a major concern when considering the and listened to repeatedly, data consisting of body
results obtained by healthcare professionals with a sounds cannot be separated and clean data cannot be
lack of experience [16]. Although auscultation is obtained, and the collected data cannot be compared
performed with different wearable devices, the lack to the specified clusters. is not classified.
264
2022, Konya, Turkey
The role of artificial intelligence in the diagnosis extraction, is important for classification. Feature
and classification of respiratory sounds has been extraction methods such as Foruier Transform,
discussed in various studies. Murphy et al. Wavelet, Mel Spectrum Coefficients are important
established a system that analyzes recorded lung and useful methods in this field. In the third step
sounds and diagnoses accordingly. Thanks to the classification, besides machine learning, the use of
signal processing circuit, the data converted from deep learning models is quite high. In particular, the
analog to digital are analyzed manually [21]. Abbas increase in computers with high processing power
and Fahim proposed a fully automatic and accurate has increased the use of deep learning models.
auscultation system that aids in physician diagnosis.
This system does not fully take the function of the VII. DISCUSSION AND CONCLUSION
doctor during the diagnosis phase, it helps the It is important to detect diseases through human
doctor. A signal conditioning module has been respiratory sounds. For this purpose, AI-based
developed to reduce ambient noise and filter methods are used. This study presents the current
heartbeats [4]. Çınar has designed a device that can literature on the subject. With the use of artificial
collect heart and lung sounds and transmit these data intelligence supported electronic stethoscopes, the
via bluetooth connection [22]. Du et al., Ahmed et problems of traditional auscultation methods are
al., Chamberlain et al. and Altan et al. He studied solved. The electronic stethoscope enables the data
using various machine learning methods to diagnose collected from patients to be recorded and
COPD disease [23-26]. Aykanat et al. developed a transferred between devices. It is also possible to
sound recording software that uses machine share data with healthcare professionals. On the
learning methods for the classification of respiratory other hand, human errors encountered during the
sounds recorded with an electronic stethoscope [27]. interpretation of the collected data can be solved
Rao et al. used the neighbor clustering algorithm to with the support of artificial intelligence.
provide healthy and unhealthy partitioning of cases Inconsistencies and errors based on subjective
[28]. interpretation can be analyzed more objectively
through various artificial intelligence methods. In
addition, breathing sounds can be filtered using
VI. CLASSIFICATION OF BREATHING SOUNDS
preprocessing methods to filter out sounds other
Breath sounds are the sound that occurs as air than breath sounds collected by stethoscopes. With
passes through the lungs during the breathing this filtering method, cleaner sounds can be reached,
process [29]. Classification of respiratory sounds and the data used in the diagnosis of diseases can be
has attracted great interest in medical research with analyzed more accurately. In addition, technological
the spread of Covid-19 disease [30]. In this part of supports accelerate the processes and help to ensure
the study, classification of respiratory data with early diagnosis.
artificial intelligence assisted electronic Finally, artificial intelligence-assisted electronic
stethoscopes is explained. stethoscopes are also effective in solving the
Traditionally, three steps have been applied to problems experienced in accessing health services.
distinguish between wheezing and normal voices in In cases where there are not enough health personnel
breath sounds: preprocessing, feature extraction, or health equipment, the use of this tool facilitates
and classification [31]. Figure 1 shows the stages of data collection, while data analysis and diagnosis
classification of breath sounds. processes are accelerated.
Medical research becomes difficult because
medical datasets are difficult to obtain [33]. Our
Fig. 1 Classification stage of breath sounds suggestion for future studies is that the medical
solutions discussed should be trained with various
GNoise reduction does not interfere with data sets and databases should be provided for the
breathing sounds. It only ensures that this sound can use of other researchers. More research is needed on
be heard cleanly and clearly, without contamination. the practical applications of big data and deep
Breath sounds should be transmitted strongly, as learning methods.
data mixed with noise will cause incorrect Finally, collaboration is required between
classification results [32]. The next step, feature scientists, medical researchers, medical engineers,
265
2022, Konya, Turkey
and institutions working on artificial intelligence. [19] İçer, S., Gengeç, Ş. 2014. Classification and analysis of non-stationary
characteristics of crackle and rhonchus lung adventitious sounds, Digit.
Projects made for this purpose should be supported. Signal Process. 28 (2014) 18–27.
[20] Arts, L., Lim, E. H. T., Van De Ven, P. M. Heunks, L., Tuinman, P. R.
REFERENCES 2020. The diagnostic accuracy of lung auscultation in adult patients
with acute pulmonary pathologies: A meta-analysis. Sci. Rep. 10, 7347
(2020).
[1] Tamas, W., Notton, G., Paoli, C., Nivet, M. L., Voyant, C. 2016. [21] Murphy, RLH. U.S. Patent 6, 139, 505, 31 Oct 2000.
"Hybridization of air quality forecasting models using machine learning [22] Çınar, OY. 2015. A Multi-Channel Wireless Respiratory and Heart
and clustering: An original approach to detect pollutant peaks". Aerosol Sounds Acquisition and Processing System. Yüksek Lisans Tezi,
and Air Quality Research, 16(2), 405–416. Boğaziçi Üniversitesi.
[2] Aydemir, Y.(2011). Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği, Göğüs [23] Du R, Qi S, Feng J, Xia S, Kang Y, Qian W, Yao YD. 2020.
Hastalıkları Erişim adresi: Identification of COPD from multi-view snapshots of 3D lung airway
https://www.solunum.org.tr/TusadData/Book/853/14120211 02014- tree via deep CNN. IEEE Access 8:38907–38919 DOI
1072020165943bolum02.pdf 10.1109/ACCESS.2020.2974617.
[3] Bohadana, A., Izbicki, G., & Kraman, S. S. (2014). Fundamentals of [24] Ahmed J, Vesal S, Durlak F, Kaergel R, Ravikumar N, Rémy-Jardin
Lung Auscultation. New England Journal of Medicine, 370(8), 744– M, Maier A, Tolxdorff T, Deserno T, Handels H, Maier A. 2020. COPD
751. https://doi.org/10.1056/nejmra1302901 classification in CT images using a 3D convolutional neural network.
[4] Abbas, A., & Fahim, A. (2010). An automated computerized In: Maier-Hein K, Palm C, eds. Bildverarbeitung für Die Medizin
auscultation and diagnostic system for pulmonary diseases. Journal of 2020—-Informatik Aktuell. Wiesbaden: Springer Vieweg, 39–45.
Medical Systems, 34(6), 1149–1155. https://doi.org/10.1007/s10916- [25] Chamberlain D, Kodgule R, Ganelin D, Miglani V, Fletcher RR. 2016.
009-9334-1 Application of semi-supervised deep learning to lung sound analysis.
[5] Mondal, A., Bhattacharya, PSaha, G., 2014. Detection of lungs status In: 38th Annual International Conference of the IEEE Engineering in
using morphological complexities of respiratory sounds, Sci. World J. Medicine and Biology Society (EMBC). Piscataway: IEEE, 804–807.
2014 (2014). [26] Altan G, Kutlu Y, Pekmezci A. Ö., Nural S. 2018. Deep learning with
[6] Sreejyothi, S., Renjini, A., Raj, V., Swapna, M. N. S., & Sankararaman, 3D-second order difference plot on respiratory sounds. Biomedical
S. I. (2021). Unwrapping the phase portrait features of adventitious Signal Processing and Control 45:58–69 DOI
crackle for auscultation and classification: a machine learning 10.1016/j.bspc.2018.05.014.
approach. Journal of Biological Physics, 47(2), 103–115. [27] Aykanat, M., Kılıç, Ö., Kurt, B., & Saryal, S. (2017). Classification of
https://doi.org/10.1007/s10867-021-09567-8 lung sounds using convolutional neural networks. Eurasip Journal on
[7] Güler, I., Polat, H., & Ergün, U. (2005). Combining neural network and Image and Video Processing, 2017(1). https://doi.org/10.1186/s13640-
genetic algorithm for prediction of lung sounds. Journal of Medical 017-0213-2
Systems, 29(3), 217–231. https://doi.org/10.1007/s10916-005-5182-9 [28] Rao, A., Chu, S., Batlivala, N., Zetumer, S., and Roy, S. 2018.
[8] Kompis, M., Pasterkamp, H., Wodicka, G. R. 2001.Acoustic imaging “Improved detection of lung fluid with standardized acoustic
of the human chest, Chest 120 (4) (2001) 1309–1321. stimulation of the chest,” IEEE Journal of Translational Engineering in
[9] Shuvo, S. B., Ali, S. N., Swapnil, S. I., Hasan, T., & Bhuiyan, M. I. H. Health and Medicine, vol. 6, pp. 1–7, 2018.
(2021). A Lightweight CNN Model for Detecting Respiratory Diseases [29] Sarkar, M., Madabhavi, I., Niranjan, N., Dogra, M. 2015. Auscultation
from Lung Auscultation Sounds Using EMD-CWT-Based Hybrid of the respiratory system. Ann Thorac Med 2015;10(3):158.
Scalogram. IEEE Journal of Biomedical and Health Informatics, 25(7), https://doi.org/10.4103/1817-1737.160831.
2595–2603. https://doi.org/10.1109/JBHI.2020.3048006 [30] Lella, K. K., & Pja, A. (2022). Automatic diagnosis of COVID-19
[10] Abella M, Formolo J, Penny DG. Comparison of acoustic properties of disease using deep convolutional neural network with multi-feature
six popular stethoscopes. J Acoust Soc Am 1992; 91: 2224–2228. channel from respiratory sound data: Cough, voice, and breath.
[11] Ma, Y., Xu, X., Yu, Q., Zhang, Y., Li, Y., Zhao, J., & Wang, G. (2019). Alexandria Engineering Journal, 61(2), 1319–1334.
Lungbrn: A smart digital stethoscope for detecting respiratory disease https://doi.org/10.1016/j.aej.2021.06.024
using bi-resnet deep learning algorithm. BioCAS 2019 - Biomedical [31] Palaniappan, R., Sundaraj, K., and Ahamed, N. U. 2013. ‘‘Machine
Circuits and Systems Conference, Proceedings, 1–4. learning in lung sound analysis: A systematic review,’’ Biocybern.
https://doi.org/10.1109/BIOCAS.2019.8919021 Biomed. Eng., vol. 33, no. 3, pp. 129–135, 2013.
[12] Haider, N. S., & Behera, A. K. (2022). Computerized lung sound based [32] Tian, X., Li, Y., Zhou, H., Li, X., Chen, L., Zhang, X. 2016.
classification of asthma and chronic obstructive pulmonary disease Electrocardiogram signal denoising using extreme-point symmetric
(COPD). Biocybernetics and Biomedical Engineering, 42(1), 42–59. mode decomposition and nonlocal means. Sensors 2016;16 (10):1584
https://doi.org/10.1016/j.bbe.2021.12.004 [33] Acharya, J., & Basu, A. (2020). Deep Neural Network for Respiratory
[13] Chen, H., Yuan, X., Pei, Z., Li, M., & Li, J. (2019). Triple- Sound Classification in Wearable Devices Enabled by Patient Specific
Classification of Respiratory Sounds Using Optimized S-Transform Model Tuning. IEEE Transactions on Biomedical Circuits and
and Deep Residual Networks. IEEE Access, 7, 32845–32852. Systems, 14(3), 535–544.
https://doi.org/10.1109/ACCESS.2019.2903859 https://doi.org/10.1109/TBCAS.2020.2981172
[14] Mekov, E., Miravitlles, M., & Petkov, R. (2020). Artificial intelligence
and machine learning in respiratory medicine. Expert Review of
Respiratory Medicine, 14(6), 559–564.
https://doi.org/10.1080/17476348.2020.1743181
[15] Earis, J.E. and Cheetham, B.M. 2000. Future perspectives for respi-
ratory sound research. Techniques for respiratory sound analysis. Eur.
Respir. Rev., 10:636–40.
[16] Lee, S. H., Kim, Y. S., Yeo, M. K., Mahmood, M., Zavanelli, N.,
Chung, C., Heo, J. Y., Kim, Y., Jung, S. S., & Yeo, W. H. (2022). Fully
portable continuous real-time auscultation with a soft wearable
stethoscope designed for automated disease diagnosis. Science
Advances, 8(21), eabo5867. https://doi.org/10.1126/sciadv.abo5867
[17] Kim HR, Bae HJ, Jeon JW, Ham YR, Na KR, Lee KW, et al. A novel
approach to dry weight adjustments for dialysis patients using machine
learning. PLoS ONE. 2021;16:e0250467.
[18] Paraschiv, E. A., & Rotaru, C. M. (2020). Machine Learning
Approaches based on Wearable Devices for Respiratory Diseases
Diagnosis. 2020 8th E-Health and Bioengineering Conference, EHB
2020, 2020–2023. https://doi.org/10.1109/EHB50910.2020.9280098
266
Fuzzy Gains-scheduled Actuator Fault-Tolerant Control Comparative

Study for Two Tanks Level System
Loukal Keltoum 1*, Abderrahmen Bouguerra 1 and Samir Zeghlache 2
1
LGE Research Laboratory, Department of Electrical Engineering, University Mohamed Boudiaf of M'sila, M’sila, Algeria
2
LASS Research Laboratory, Department of Electronics, University Mohamed Boudiaf of M'sila, M’sila, Algeria
*
(keltoum.loukal@univ-msila.dz)
Abstract – The aim of this work is to develop the actuator fault-tolerant control laws based on fuzzy logic
applied to the model of a hydraulic system (tow tanks system) which is highly nonlinear. After dynamic
modeling and system state modeling, we presented the theory of the two commands used in this work. First,
we proposed a feedback linearization control (FLC), then we approached a synthesis of the controls with
sliding mode control (SMC), The proposed methods make the hybridization between the two techniques,
with the fuzzy technique, this last used to adjust the gains of the FLC and the SMC, finally a comparative
study between these control laws and the performances of each and a discussion in a brief general
conclusion.
Keywords – Fuzzy Logic technique, Feedback Linearization, Gains-scheduled, sliding mode control, Two Tanks System
I. INTRODUCTION A great number of academics have absorbed their

following the significant and rapid development research to passive or active FTC of level system, in
experienced by the industrial world, hydraulic the case of system, actuator, or sensor faults [7], [8].
systems with coupled tanks (two tanks system) are In [8], the system is distributed and estranged,
increasingly complex and sophisticated and the rendering to an applied reasoning, into partial
diagnostic task has become essential to ensure procedures controlled at different levels, in [9] study
operational safety and availability. of these systems the proposed method must work under a control
consequently, the increase in reliability, availability installed with its FTC connected. Some works based
and operating safety is currently one of the major on fuzzy logic [10], Himanshukumar in [11] and
concerns of manufacturers. Research in the field of [12] used the FTC in the case of actuator and system
fault-tolerant control and supervision and the use of faults, based on the Fuzzy Logic type 1 or type 2 of
already existing tools in automation, have made it three-tank system.
possible to develop methods of dependability such The control based on the feedback linearization
as the FTC affecting the systems [1] [2]. controller (FLC is proposed by Tahir and all and
researchers to develop new methodologies for Laucas and all [13] and [14] the objective is to
fault diagnosis and fault tolerant control (FTC). The realize the designed controller based on feedback
essential objective is to assess the impact of failures linearization respectively. The papers of Nail et al.
on the reliability and safety of the system so that the present a comparison betwin feedback linearization
monitoring of these systems is effective. Indeed, an and backstepping controllers for coupled tanks
FTC is essentially based on two methods: passive system [14] [15].
FTC based on robust techniques (PFTC) [3-5], and The FTC based on the Sliding Mode Controller
active FTC which consists of three tasks: fault (SMC) is proposed with Rafi and Peng [16] the
detection, Fault Isolation and fault estimation [6]. objective is to realize the designed controller when
267
Loukal et al., Fuzzy Gains-scheduled Actuator Fault-Tolerant Control Comparative Study for Two Tanks Level System, ICEANS 2022,
Konya, Turkey
the fault is introduced into the equivalent control

hi (t ) :
the level of the liquid in the tank i;
part of the SMC.
The main contribution of this paper is the C : the section of the two tanks 1 and 2;
comparative study between passive adaptive gains q1 : the inlet flow generated by the pump;
fault tolerant control of the FLC and the SMC, based q12 : the flow between the two tanks;
on fuzzy logic application, since this controller with q0 : the flow rate out of tank 2;
gains adaptation is the latest to regulate controller c12 : the area of the coupling orifice;
gains. c2 : the area of the outlet orifice;
This article is presented as follows. Mathematical
g : the gravitation constant;
modeling of the two tanks system is presented in
section 2. Section 3 explains the FTC controller s12 : the channel of section 1;
based on fuzzy gains-scheduled with a FLC and a s 2 : the channel of section 2;
SMC control. The simulation results to validate the
a12 , a 2 the
discharge coefficients of valve 1 and
robustness of the proposed approaches are presented
in Section 4. Finally, the conclusion in the present valve 2, respectively. Finally, the nonlinear
paper are driven. differential equation of the hydraulic system is
given by:
II.MATHEMATICAL MODELLING OF THE
 dh1 1
TWO TANKS SYSTEM  dt  C ( s12 .a12 2 g (h1  h2 )  k p .u )
The hydraulic system with coupled tanks is  (6)
 dh2  1 ( s .a 2 g (h  h )  s .a 2 gh )
presented in Figure 1 [17].  dt C 12 12 1 2 2 0 2
y  h2 (7)
q1
Tank 1 with
Tank 2
h1 y: the output of the system.
h2
Pump q12 where
Flow 1 u if u  umax
u   max (8)
0 if u0
Flow 2
For this system, we define the state model
u q0 [16msila], with
 x1   h2 
Fig. 1 Hydraulic system with coupled tanks [17]. x   (9)
 x2   h1 
The two dynamics equations [17], for reservoirs,
are given by: such as
 x1  1 . x2  x1   2 . x1
 dh1 1 x (10)
 dt  C (q12  q1 )  x2  1 . x2  x1  kc .u
 (1)
 dh2  1 (q  q ) y  x1 (11)
 dt C 12 0
and
where
q0  c2 2 gh2 (2) s12 .a12 2 g s .a 2 g kp
1  ; 2  2 2 ; kc 
q12  c12 2 g (h1  h2 ) C C C
for h1  h2 (3)
c2  s2 .a2 (4) III. FEEDBACK LINEARIZATION CONTROL DESIGN
Consider a system (10), defined by the following
c12  s12 .a12 (5) nonlinear state representation:
and
268
Konya, Turkey
 x  f ( x)  g ( x).u C. Step 3: Controller Design using Pole Placement

 (12)
 y  h( x ) The control law which converts the nonlinear
model of the system (15) into an exact linear
With u is the control vector (input), y is the output representation is given by:
vector, f(x) and g(x) are the vector fields respectively
and h(x) is the output. If we consider the case of
 z1  z2  x1
systems with m inputs and m outputs, we seek a static 
 z2  z3  0.5.1 .[(1  x2  x1 
0.5
loop of the form:
 (16)
 ku .u  1 .( x2  x1 )0.5   2 .x10.5 )  x2  x1  ]
0.5

u   ( x )   ( x )v (13) 
 0.5. 2 (1  x2  x1    2 .x10.5 ) x10.5  v
0.5

we have four steps to calculate the control law:
where
 choice of system output quantities,
 calculation of vector relative degree and  (v  12  0.5.1 .ku .u ( x2  x1 ) 0.5  0.5. 22
change of coordinates, 
 0.5.1 . 2 .x10.5 ( x2  x1 )0.5 )
 non-linear state feedback, u  (17)
0.5.1 .ku .  x2  x1 
0.5

 Asymptotic stability and reference tracking. v   k . z  k . z
 1 1 2 2
A. Step 1: Relative Degree Calculation IV. SLIDING MODE CONTROL DESIGN

In our case, the commands appear for the first Sliding mode control or is a technique based on
time in the second derivatives: the commutation of state variable functions used to
create a variety or a hyper sliding surface obtained
 y  h( x)  x1
by the cancellation of a chosen sliding surface [18],
 (1) [19].
 y  h1 ( x)  L f h( x)  x1  1 . x2  x1   2 . x1
 (1) A. 1stStep: Choice of the Sliding Surface
 y  1 .  x2  x1    2 .x1
0.5 0.5
 (2) The linear form of the sliding surface is as

 y  h2 ( x)  L f h( x)  0.5.1 .  x2  x1  x2  x1 
2 0.5
(14) follows:

  0.5. 2 .x1 x10.5
 (2) i n
 y  0.5.1 .(1 .  x2  x1   ku .u  1 .  x2  x1 
0.5 0.5
s ( x)   i ei

  2 .x10.5 )  x2  x1   0.5 2 (1 .  x2  x1 
0.5 0.5 i 1 (18)

   2 .x10.5 ) x10.5

The nonlinear surface is that of Slotine [20] and is
We note, for this output, a relative degree, r=2. written in the following form:
B. Step 2: Calculate of the Diffeomorphism
d
Diffeomorphism is used to transform a nonlinear s(   ) n 1
system into another nonlinear system with dt (19)
performing a change of variables of the form:
we define the Lyapunov function by:
 z1  1 ( x)  h( x)  x1 1
V ( x)  S ( x) 2
 2 (20)
 z2  2 ( x)  L f h( x)  x1  1 .  x2  x1    2 .x10.5
0.5

To guarantee the stability of the system, we will
 z3  3 ( x)  L f h( x)  x1  0.5.1 .[(1  x2  x1 
2 0.5
(15)
 choose the Lyapunov function in a way that
 ku .u  1 .( x2  x1 )0.5   2 .x10.5 )  x2  x1  ] 
0.5
 decreases over time, so the conditions given by:

0.5. 2 (1  x2  x1    2 .x10.5 ) x10.5
0.5

V ( s)  s. s  k . s ou V ( s )  k . sign( s )
(21)
269
Konya, Turkey
B. 2nd Step: Calculates the Control Law Controls

without
Gains
The command is given by: + u
y
Hydraulic
System
+
u  ueq  uatt Controls
(22) Desired with Gains
Fuzzy gains
scheduled
signal
V. FUZZY GAINS-SCHEDULED FTC OF THE FLC AND
THE SMC OF THE TWO TANKS SYSTEM
Fig. 4 Fuzzy gains-scheduled of the FLC and the SMC
The fuzzy Gains-scheduled Controller (FGSC) is structure.
used to tune the gains online of the FLC and the
SMC where the tracking error is used to determine The actuator fault is assumed to be additive and
the control parameters, a set of linguistic rules is modeled by an increase of H % in the control signals
used in the fuzzy gain adaptive structure: rect. We assume that the fault appears at time t =
300 s and disappears at time t = 310 s (Figure 5).
if e  k  is Ai then K1FLC , K 2 FLC & K SMC is Bi , Ci and Di (23)
H%
The membership functions for the input is defined 0
with the Gaussian shapes (Figure 2), and the output Time (s)
variables with the singleton shapes (Figure 3). t1 t2
Fig. 5 Type of the actuator fault added to command u.

µ
The function can be considered as a signal:
1 NB NM NS ZE PS PM PB
t
0.8 f a (t )  H .rect ( ) (24)
T
0.6
0.4
such as
rect : is the rectangular function;
0.2
H : is the amplitude;
0
T : is the fault duration;
-1 -0.8 -0.6 -0.4 -0.2 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
e(k) and e'(k)
 : is the center of the rectangular function rect ;
u : is the step function, with t2  t1 .

Fig. 2 Membership function for the input.
VI. SIMULATION RESULTS
µ ZE S M B Table 1 show the parameters of the coupled tanks:
1
Table 1. The parameters of the coupled tanks [17].
Definition Parameter Value
Section of each C 9350.10-6 m2
tank
Section of the s12 78.5. 10-6 m2
variable opening s2 78.5. 10-6 m2
of each valve
0 0.3 0.7 1 Ki Discharge c12 1
coefficient c2 0.6
Fig. 3 Membership function for the outputs (the gains). kp 450.10-6 m3
Pump gain
The configuration of the proposed method fuzzy /s.v
Sensor gain ks 41 v/m
gains-scheduled of the FLC and the SMC structure
is exposed in Figure 4.
270
Konya, Turkey
Definition Parameter Value

The gravitation g 9.81 m/sec2
constant
The results of the simulation are given in Figures 7,

8 and 9, and the evolution of the actuator faults is
given in Figure 6.
b) The command of the FLC.

Fig. 7. Simulation results of the FLC with actuator faults.
Fig. 6 The actuator fault.
(a) The error of the SMC.
(a) The error of the FLC.
(b) The command of the SMC

Fig. 8 Simulation results of the SMC with actuator faults.
271
Konya, Turkey
Fault Detection, Supervision, and Safety for Technical

Processes, Chengdu, China, pp. 1-6, 2021.
[4] H. R. Patel and V. A. Shah, “Passive Approach for Fault
Tolerant Controller Using Hybrid Controller Structure
for Effective Level Control of Conical Tank System”,
Journal of Mathematics and Statistics, Vol. 6, No. 1, pp.
35-46, 2020.
[5] H. R. Patel and V. A. Shah, “A Passive Fault-Tolerant
Control Strategy for a Non-Linear System: An
Application to the Two Tank Conical Non-Nnteracting
Level Control System”, MASKAY, Vol. 9, No. 1, pp. 1-
8, 2019.
[6] L.F. Mendonc, J. M. C. Sousa, “Fault Accommodation of
an Experimental Three Tank System Using Fuzzy
Predictive Control”, In: IEEE International Conference
on Fuzzy Systems, Hong Kong, China, pp. 1619-1625,
2008.
[7] H. R. Patel and V. A. Shah, “Passive Fault Tolerant
Fig. 9 Comparison between the proposed controllers: the
Control System Using Feed-forward Neural Network for
SMC and the FLC with actuator faults.
Two-Tank Interacting Conical Level Control System
Against Partial Actuator failures and Disturbances”,
IFAC-Papers On Line, Vol. 52, No. 14, pp. 141-146,
2019.
VII. DISCUSSION [8] S. Raval, H. R. Patel and V. A. Shah, “Fault‑Tolerant
From figures 7, 8 and 9 we notice that when the Controller Comparative Study and Analysis for
Benchmark Two‑Tank Interacting Level Control
actuator fault injected, the regulation and following System”, SN Computer Science, Vol. 2, No. 1, pp. 1-10,
errors are low and that there is a good tracking of the 2021.
desired trajectories. Compared with the FLC, [9] A. G. A. M. Mohammed, H. A. Sirag, S. D. A. A.
oscillations with large amplitude are observed, we Alkareem and M. B. M. Amien, “Design of Fault
can see also that when the actuator faults occur, the Tolerant Control System(strategy) for Two Water
Tanks”, International Conference on Computer, Control,
value of the gains decreases to avoid the overshoot Electrical, and Electronics Engineering, Khartoum,
which may be caused by the increase in command. Sudan, pp. 1–6, 2018.
[10] M. Bahita, and K. Belarbi, “Real Time Application of a
VIII. CONCLUSION Fuzzy Adaptive Controller to Level Control in a Tank”,
The work presented in this paper summarizes the In: 12th International conference on Sciences and
Techniques of Automatic control & computer
control of a two tanks system based on the fuzzy
engineering, Sousse, Tunisia, pp. 792-800, 2011.
gains-scheduled in the presence of an actuator fault. [11] R. B. Kearfott, I. Batyrshin, M. Reformat, M. Ceberio
This involves developing an adaptive gains k1 and and V. Kreinovich, Fuzzy Techniques: Theory and
k2 of the FLC and the gain k of the SMC using fuzzy Applications, Proceedings of the 2019 Joint World
logic in order to ensure tracking performance in the Congress of the International Fuzzy Systems Association
and the Annual Conference of the North American Fuzzy
case of fault addition, the SMC presents good
Information Processing Society, Springer Nature
performances when compared with the FLC. Switzerland, 2019.
[12] H. R. Patel and V. A. Shah, “Fault Tolerant Control
REFERENCES Design Based on Takagi-Sugeno Fuzzy Logic:
[1] A. El Moussati, K. Kpalma, M. G. Belkasmi, M. Saber Application to a Three-Tank System”, In: 11th
and S. Guégan, Advances in Smart Technologies Conference of the European Society for Fuzzy Logic and
Applications and Case Studies. Lecture Notes in Technology, Prague, Czech Republic, pp. 256-266, 2019.
[13] L. Oliveira, A. Bento, V. J. S. Leite and F. Gomide,
Electrical Engineering, vol. 684, Springer Nature
“Evolving Granular Feedback Linearization: Design,
Switzerland, 2020.
[2] D. Jude Hemanth, V. D. Ambeth Kumar, S. Malathi, O. Analysis, and Applications”, Applied Soft Computing
Castillo and B. Patrut, Emerging Trends in Computing Journal, vol. 86, pp. 1–33, 2020.
and Expert Technology. Lecture Notes on Data [14] F. Tahir, N. Iqbal and G. Mustafa, “Control of a
Nonlinear Coupled Three Tank System using Feedback
Engineering and Communications Technologies, vol. 35,
Linearization”, Third International Conference on
Springer Nature Switzerland, 2020.
Electrical Engineering, pp. 1–6, Lahore, Pakistan, 2009.
[3] L. Wang, W. Zhang, and X. Li, “Fuzzy Iterative Learning
Fault Tolerant Control for Batch Processes with Different [15] G. E. Kumar and J. Arunshankar, “Control of Nonlinear
Types of Actuator Faults”, In: IEEE CAA Symposium on Two-Tank Hybrid System Using Sliding Mode
Controller with Fractional-Order PI-D Sliding Surface”,
272
Konya, Turkey
Computers and Electrical Engineering, vol. 2017, pp. 1-

13, 2017.
[16] H. Delavari, A. R. Noiey, “Genetic-based Fuzzy Sliding
Mode Control of an Interconnected Twin-Tanks”, In: The
International Conference on “Computer as a Tool,
Warsaw, Poland, pp. 714-719, 2007.
[17] A. Boubakir, F. Boudjema, C. Boubakir, N. Ikhlef, “Loi
de Commande par Mode de Glissement avec Une Surface
de Glissement Non Linéaire Appliquée au Système
Hydraulique à Réservoirs Couplés”, 4th International
Conference on Computer Integrated Manufacturing,
Setif, Algeria, pp. 1-6, 2007.
[18] S. Zeghlache, K. Kara, D. Saigaa, “Fault Tolerant
Control Based on Interval Type-2 Fuzzy Sliding Mode
Controller for Coaxial Trirotor Aircraft”, ISA
Transactions, Vol. 59, No. 1, pp. 215-231, 2015.
[19] L. Jinkun, and W. Xinhua, Advanced Sliding Mode
Control for Mechanical Systems Design, Analysis and
MATLAB Simulation, 1st edition, Tsinghua University
Press, Beijing and Springer-Verlag Berlin Heidelberg,
2011.
[20] J. J. E. Slotine, and W. Li, Applied Nonlinear Control,
Englewood cliff, new Jersey, Prentice Hall, 1991.
273
Süt Proteinlerinin Gıda Köpük Sistemine Etkileri

Mehmet Güldane1*
1
Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Pamukova Meslek Yüksekokulu, Kimya ve Kimyasal İşleme Teknolojileri Bölümü,
Pamukova/SAKARYA
*
(mehmetguldane@subu.edu.tr)
Özet – Bu çalışmada, yumurta akı proteinleri (YAP) ve süt proteinleri etkileşiminin model köpük sisteme
etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, süt proteinleri YAP ile (%25, %50, %75 ve %100)
ikame edilerek ısıl işlem uygulanıp (80 °C) nötral biyopolimer çözeltileri (protein/ pektin)) elde edilmiştir.
Bu çözeltilerin bulanıklık özellikleri ve elde edilen köpüklerin köpük kapasitesi, köpük stabilitesi ile renk
değerleri (L, a, b) belirlenmiştir. Protein çeşidindeki farklılıkların test edilen özelliklere etkisi istatistiksel
olarak anlamlı bulunmuştur (p< 0.05). Gerçekleştirilen analizlerde protein çeşidine ve ikame oranına bağlı
olarak sinerjist ve antagonistik etkileşimler görülmüştür. Analizler sonucunda; %100 sodyum kazeinat (Na-
KAZ) içeren örneklerin A650 değeri kazein/pektin komplekslerine bağlı olarak en yüksek bulunmuştur. Na-
KAZ içeren örnekler aynı konsantrasyondaki diğer örneklerden daha parlak renktedir. Peynir altı suyu
proteinleri ikame oranı arttıkça üretilenlerde sarılık (a-) ve kırmızılık (b+) daha belirgin hale gelmektedir.
%25 YAP ve %75 süt proteinleri içeren örneklerin daha iyi köpürebildikleri ve elde edilen köpüklerin daha
kararlı oldukları belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler – Bulanıklık, Köpük, Renk, Süt proteinleri, Yumurta akı proteinleri
I. GİRİŞ koşullarına bağlı olarak değişkenlik göstermektedir.

Köpük düşük yoğunluktaki gaz (genellikle Bu nedenle gıda ürünlerinin kalitesini iyileştirmek
atmosferik hava) fazın daha yüksek yoğunluktaki amacıyla yumurta akı proteinlerinin köpük
sıvı faz içerisinde dağıldığı termodinamik olarak özelliklerinin iyileştirilmesi gerekmektedir [3].
stabil olmayan bir sistem olarak tanımlanmaktadır. Gıda üreticileri havalandırılmış ürünlerin köpük
İçerisinde köpük yapıcı ajanların bulunduğu sulu özelliklerini etkileyen mekanizmaları kontrol etmek
sistemin çırpılması veya püskürtülmesiyle elde istemektedirler. Ayrıca bu kişiler tercih
edilmektedir. Kek, ekmek, dondurma ve bazı edebilecekleri farklı köpürme ajanlarına ihtiyaç
şekerleme ürünleri gibi hava ihtiva eden gıda duymaktadırlar. Bundan dolayı, yumurta akı
ürünlerinde köpük sisteminin varlığından söz proteinleri yerine süt proteinlerinin ikame edilmesi
edebiliriz. Bu havalandırılmış ürünlerin yapısına ilgi çekmektedir. Ayrıca, özellikle peynir altı
havanın dahil edilmesinde proteinlerin rolü suyunun kullanım olanaklarının geliştirilmesi
yadsınamaz. Proteinlerin hidrofilik uzantıları sıvı çevresel nedenlerle önem arz etmektedir [4].
faza hidrofobik kısımları hava fazına doğru Ayrıca, yumurta akı proteinlerinden kaynaklanan
konumlanarak gıda ürünlerinin yapısındaki havanın alerjik durumlar nedeniyle alternatif köpürme
mümkün olduğunca sürekli olmasını sağlamaktadır ajanlarına ihtiyaç duyulmaktadır [5]. Uygun bir
[1]. ayrıştırma tekniği kullanılarak sütün yapısından
Gıda endüstrisinde hava ihtiva eden ürünlerin alınan kazein ile peynir altı suyundan izole edilen
formülasyonunda en yaygın kullanılan protein peynir altı suyu proteinleri köpük sistemlerinde
çeşidi yumurta akı proteinidir [2]. Yüksek köpürme yumurta akı proteinlerine alternatif olarak
gücü ve yapı ve tekstür sağlama özelliğinden dolayı kullanılmaktadırlar [2].
tercih edilen bu proteinlerin köpük özellikleri ortam
274
Güldane, Süt Proteinlerinin Gıda Köpük Sistemine Etkileri, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Bu çalışmada, yumurta akı proteinleri yerine belli kaynamakta olan şeker şurubuna sitrik asit ilave
oranlarda (%25, %50, %75, %100) ikame edilen süt edilmiştir. Şeker şurubunun briks değeri abbe
proteinlerinin köpük özelliklerine etkileri refraktometresi kullanılarak 75’e ayarlanmıştır.
araştırılmıştır. Bu doğrultuda sıvı ortamın
bulanıklık özellikleri ile üretilen köpüklerin köpük BIII. Model Köpüklerin Üretilmesi
kapasitesi, renk ve köpük stabilitesi özellikleri
karşılaştırılmıştır. Model köpüklerin üretilmesinde kullanılacak
çözeltiler Tablo 1’e göre hazırlanmıştır. 140 ml
II.MATERYAL VE YÖNTEM %10’luk protein ve 10 ml pektin (%0.1) çözeltileri
Çalışmayı yaparken kullanılan materyalleri ve ile 50 ml şeker şurubu (<60 °C) bir beherin içinde
yöntemleri ayrıntılı olarak açıklayın. Farklı karıştırılmıştır. Biyopolimer çözeltisi-şeker şurubu
kaynaklardan yaptığınız alıntılar referanslarda karışımının pH değeri 7’ye ayarlanmıştır. Köpük
verilmeli ve kaynak gösterilmelidir. üretiminde kullanılan çözelti mikser kabına (4.7 L)
A. Materyal aktarılarak mikserin sıcaklığı 25 °C’ye ayarlanıp
“max” çırpıcı hızında 15 dakika süresince
Çalışmada kullanılan yumurta akı protein tozu ve çırpılmıştır. Köpük analizleri üretimden hemen
sodyum kazeinat Alfasol (Türkiye)’den, peynir altı sonra gerçekleştirilmiştir.
suyu protein izolatı (PASP-İ) ve konsantresi (PASP-
K) Lactalis (Fransa)’den temin edilmiştir. Yüksek Tablo 1. Model köpük üretimi
metoksilli pektin, sodyum karbonat ve sitrik asit
Tito (İzmir)’den ve şeker Sakarya’daki yerel bir Örnek YAP PASP-İ PASP-K Na-Kaz
Kodu (%) (%) (%) (%)
marketten (Essen süpermarket) satın alınmıştır. 1 100 - - -
Kullanılan diğer tüm kimyasallar analitik 2 75 25 - -
saflıktadır. 3 75 - 25 -
4 75 - - 25
B. Yöntem 5 50 50 - -
6 50 - 50 -
B1. Biyopolimer Çözeltilerinin Hazırlanması 7 50 - - 50
8 25 75 - -
%10’luk yumurta akı protein (YAP), peynir altı 9 25 - 75 -
10 25 - - 75
suyu protein izolatı (PASP-İ), peynir altı suyu - 100 - -
11
protein konsantresi (PASP-K) ve sodyum kazeinat 12 - - 100 -
(Na-Kaz) çözeltileri ile %0.1’lik yüksek metoksilli 13 - - - 100
ticari pektin çözeltisi; biyopolimer tozlarının
20 °C’deki distile suya yavaş yavaş ilave edilerek BIV. Analizler
500 rpm’de manyetik karıştırıcıyla 1 saat süresince
karıştırılmasıyla hazırlanmıştır. Biyopolimer Biyopolimer çözeltilerinin bulanıklık ölçümü
çözeltileri bir gece süresince (14-16 h) belirli bir
hızda (200 rpm) karıştırılarak hidratlanmıştır. Köpük oluşumunda kullanılan çözeltiler 20 kat
Protein çözeltilerinin pH değeri asitliği düzenleyici seyreltildikten sonra geçirgenlik değerleri 650
(%) ile pH metre (AZ86505, Brazilya) kullanılarak nm’de spektrofotometre (Shimadzu, UVmini-1240,
7’ye ayarlanmıştır. Davis ve Foegeding (2007) ticari Japonya) belirlenmiştir. Ölçümler 20±2 °C’de
olarak satılan havalandırılmış gıda ürünlerinin gerçekleştirilmiştir[6].
çoğunun nötral pH’ya yakın hazırlandığını
bildirmiştir. Köpük kapasitesi (Overrun)
BII. Şeker Şurubunun Hazırlanması Köpük eldesinde kullanılan çözeltiler 15 dakika
çırpıldıktan sonra mikser durdurularak mikser
Toz şeker (1 kg) ve distile su (250 ml) mikser başlığı köpük yapısına en az zarar verecek şekilde
(KM070, Kenwood, İngiltere) haznesine aktarılıp dikkatlice kaldırılmıştır. Köpük örnekleri plastik
ısıtılarak tamamen çözündürülmüştür. Ardından spatula yardımıyla dikkatli bir şekilde ön tartımı
mikserin karıştırma fonksiyonu durdurularak alınmış petri kutusuna doldurulmuştur. Overrun
275
ölçümlerinde her defasında farklı noktalardan örnek bozulmasıyla proteinlerin apolar grupları ortamdaki
alınmıştır ve en az beş ölçüm yapılmıştır. diğer bileşenlerle etkileşime açık hale gelmektedir.
Örneklerin köpük kapasitesi (OR) sonuçları Eşitlik Bu da daha büyük biyopolimer komplekslerinin
1’e göre hesaplanmıştır [7]. oluşmasıyla sonuçlanmaktadır [2].
𝐴𝑠 −𝐹𝑠 Protein/pektin sulu karışımlarının pH 7’deki
Overrun(%) = ∗ 100 (Eşitlik 1) bulanıklık değerleri Şekil 1’de görülmektedir.
𝐹𝑠
Çözeltilerin A650 değerleri protein çeşidine bağlı
Burada; As= x ml çözelti ağırlığı; Fs= x ml köpük ağırlığı’dır. olarak değişkenlik göstermektedir. En yüksek
(1.178±0.025) ve en düşük (0.196±0.005)
bulanıklık verileri sırasıyla %100 Na-Kaz ve %100
Köpük stabilitesi (drenaj yarı ömrü)
PASP-İ sistemlerinde gözlendi. Şekil 1’de; (i) YAP
içeren çözeltilerde, YAP yerine ikame edilen süt
Model köpüklerin stabiliteleri akıntı yarı ömrünün
proteini oranının artmasına bağlı olarak bulanıklığın
tespit edilmesiyle belirlenmiştir. Köpükler
arttığı ve (ii) benzer ikame oranlarında Na-KAZ
üretimden hemen sonra dipleri iğne vasıtasıyla
içeren sistemin 650 nm’deki absorbans verilerinin
delinmiş olan plastik kaplara (280 ml) aktarılmıştır.
daha yüksek olduğu gözlemlenebilmektedir. Genel
Plastik kapların altına konulan darası alınmış
olarak bileşenler arasındaki etkileşimler sonucunda
silindir ile köpük yapılarından sızan sıvı miktarı
büyük parçacıkların oluşumu ve bulanıklık artışıyla
ölçülmüştür. Akıntı yarı ömrünün hesaplanmasında
sonuçlanmaktadır [10]. Ayrıca, sulu ortamdaki
plastik kap içerisindeki toplam köpük ağırlığının
biyopolimer etkileşimleri çözünür ve/veya
yarısının silindire akmış olması temel alınmıştır [8].
çözünmez kompleks oluşumuna neden olarak
sistem bulanıklığını artırmaktadır (Güldane, 2021).
Model köpüklerde renk ölçümü Bizim çalışmamızda daha sıkı yapıdaki denatüre
olmayan kazein miselleri/pektin kompleksleri ışığın
Model köpüklerin renk ölçümleri üretimin hemen
daha fazla saçılmasına neden olarak daha bulanık
ardından gerçekleştirilmiştir. Köpükler renk ölçüm
bir ortam elde edilmesine neden olmuştur.
cihazının (3nh, NR60CP, Çin) ölçüm aparatına
spatula vasıtasıyla boşluk kalmayacak şekilde
aktarılarak ölçme işlemi tamamlanmıştır. 1,200
Absorbans (650 nm)
1,000
BV. İstatistiksel analiz 0,800
0,600
Örneklerin istatistiksel analizi SPSS (SPSS
0,400
Statistics 17.0, Armonk, NY, USA)) paket programı
0,200
kullanılmıştır. Tukey çoklu karşılaştırma testi ile
değişkenler arasındaki farklılık dereceleri 0,000
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
belirlenmiştir (α=0.05).
Örnek Kodu
Şekil 1. Biyopolimer çözeltilerinin bulanıklık
A. Köpük oluşumunda kullanılan şekerli protein değerleri
çözeltinin bulanıklık değerleri
B. Model köpüklerin köpük kapasitesi değerleri
Bulanıklık, ışığın bir madde aracılığıyla
saçılmasına veya emilmesine neden olan optik Köpük sisteminde protein moleküllerinin
özellik olarak tanımlanır. Sulu bir çözeltide, protein uygulanan mekanik etkiye bağlı olarak hava/sıvı
molekülleri polar olmayan grupların polar ortamla arayüzeyine yerleşip yüzey gerilimini azaltma
temasını en aza indirmek için katlanmış halde yeteneği köpük kapasitesi (overrun) olarak ifade
bulunurlar. Protein katlanmasında van der Waals, edilmektedir[11]. Köpük elde etmek için kullanılan
sterik etkileşimler, hidrojen bağı, elektrostatik protein çeşidi ve uygulanan ısıl işlem derecesi
etkileşimler ve hidrofobik etkileşimler rol köpük kapasitesini etkileyen en önemli
oynamaktadır [9]. Sıcaklık etkisiyle denatüre olan unsurlardandır [12].
proteinlerde kompleks konformasyonel yapının
276
Model köpüklerde protein çeşidine bağlı olarak takım fiziksel olaylarla ortaya çıkmaktadır. Köpüğü
meydana gelen overrun (%) değişimleri Şekil 2’de oluşturan sıvı fazın yer çekimi etkisiyle köpük
görülmektedir. Örneklerin köpük kapasitesi yapısından ayrılması drenaj olarak ifade
değerleri 353.15±3.4 ile 1360.31±11.1 arasında edilmektedir [14], [15].
değişmektedir. Şekil 2 incelendiğinde, bütün Biyopolimer çözeltilerinin çırpılmasıyla üretilen
örnekler arasında %25 YAP/%75 süt proteini içeren model köpüklerin köpük stabiliteleri drenaj yarı
8, 9 ve 10 no’lu örneklerin en yüksek overrun (>
ömür sürelerinin belirlenmesiyle tespit edilmiştir.
%1350) değerlerine sahip oldukları belirlenmiştir.
Örneklerin stabilite değerlerindeki farklılıklar
Bununla birlikte, YAP/süt proteini içeren
örneklerde süt proteini ikame oranının artmasına istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05).
bağlı olarak köpürebilme yetenekleri artmıştır. Köpük örneklerinin drenaj yarı ömür süreleri (dak)
Kuropatwa et al. [13] yaptıkları çalışmada, YAP 22±0.75 ile 562±2.1 arasında değişkenlik
yerine %66 oranında peynir altı suyu proteinlerinin göstermektedir. Şekil 3 incelendiğinde %25 YAP/
(PASP) ikame edilmesiyle üretilen köpük %75 süt proteinleri ile hazırlanan protein
örneklerinin sinerjist bir etkiye neden olarak sadece köpüklerinin %100 YAP ve/veya süt proteinleriyle
YAP veya PASP içerenlere göre daha yüksek köpük ile hazırlanandan daha kararlı yapıda oldukları
kapasitesi değerine sahip olduğunu bildirmişlerdir. görülmektedir. Ayrıca, %25 ve %100 PASP ilaveli
Bu çalışmada ayrıca, bizim çalışmamıza benzer köpüklerin en zayıf yapıdaki örnekler olduğu
şekilde, daha düşük oranda PASP ikamesiyle görülmektedir. Güldane [8] gerçekleştirdiği
overrun (%) değerleri açısından antagonist etkinin çalışmada köpük helvaların stabiliteleri üzerine etki
gözlendiği belirtilmiştir. Ibanoğlu ve Erçelebi [12]
eden en önemli üretim parametresinin protein çeşidi
YAP/pektin çözeltilerinin köpürme özelliklerinin
sıcaklığa bağlı olarak (<80 °C) artış gösterdiğini olduğunu bildirmiştir. Nötral koşullarda %100 Na-
bildirmiştir. KAZ ile hazırlanan köpükler %100 PASP-İ ve
PASP-K ile hazırlananlardan daha kararlı
1400 yapıdadırlar (Şekil 3). Benzer sonuçlar Marinova
1200 vd. [16] tarafından da rapor edilmiştir.
Overrun (%)
1000
800
600
600
400 500
Drenaj yarı ömrü
200 400
0 300
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
200
Örnek kodu
100
Şekil 2. Model köpük örneklerinin Overrun (%) değerleri 0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
C. Model köpüklerin akıntı yarı ömürleri Örnek Kodu
Köpüğün ileri işleme ve depolanması Şekil 3. Model köpük örneklerinin akıntı yarı ömür
süreçlerinde köpük yapısının korunmasını ifade değerleri
eden köpük stabilitesi kavramı havalandırılmış gıda
ürünleri açısından önemli bir özelliktir [7]. D. Model köpüklerin renk özellikleri
Köpükler kendisini meydana getiren sıvı ve hava
Model köpük örneklerinin renk değerleri (Hunter
baloncukları arasındaki etkileşimlere bağlı olarak
L, a, b) Şekil 4-6’da verilmiştir. Protein
değişkenlik kararlılıklarını yitirmektedirler. köpüklerinin parlaklıkları aynı zamanda köpürme
Fizikokimyasal olarak birbirinden farklı özellikteki kapasite hakkında bilgi vermesi açısından
sürekli (sıvı) ve dispers (hava) fazların zamanla önemlidir. Örneklerin L renk değerleri 76.63±0.5 ile
birbirinden ayrılma eğilimi krema oluşumu, drenaj, 88.76±0.1 arasında değişmektedir. Şekil 4
orantısızlaşma ve birleşme olarak ifade edilen bir incelendiğinde %100 PASP-K kullanılarak üretilen
277
köpüklerin parlaklıklarının diğer tüm örneklerden Köpük örneklerinde protein çeşidindeki

daha az olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Tersine, farklılığın sarılık renk değerlerine etkisi Şekil 6’da
maksimum L değerine üretimde eşit oranlarda YAP görülmektedir. Örneklerin (b+) renk değerleri
ve Na-KAZ kullanıldığında ulaşılmıştır. Üretim arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı
koşulları dikkate alındığında, YAP yerine süt bulunmuştur (p<0.05). Model köpüklerin b(+)
proteinleri ikame edildiğinde daha parlak renkte değerleri 1.65±0.25 (%25 YAP/%75 Na-KAZ) ve
köpüklerin üretilebileceği sonucuna ulaşılmıştır. 13.87±0.50 (%100 PASP-İ) arasında değişmektedir.
Benzer ikame oranlarında, PASP-İ ve PASP-K
13
içeren örneklerin sarılık değerlerinin Na-KAZ
içeren örneklerden daha yüksek olduğu
11
belirlenmiştir (Şekil 6). Bu durum, sodyum
Örnek kodu
9 kazeinatın ısıl işlem koşullarına peynir altı suyu

7 proteinlerden daha dirençli olmasıyla
5 açıklanabilmektedir [8].
3
1 13
65 70 75 80 85 90 11
Örnek Kodu
L
9
7
Şekil 4. Model köpük örneklerinin parlaklık değerleri
5
Model köpüklerin kırmızılık değerleri Şekil 5’te 3
verilmiştir. Köpük örneklerinin kırmızılıkları
1
arasındaki fark istatistiksel olarak önemli
bulunmuştur (p<0.05). Numunelerin a(-) verileri - 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
11±0.0 ile -55±0.01 arasında değişmiştir. Şeker ve b
aminoasitlerin bulunduğu ortama ısıl işlem
Şekil 6. Model köpük örneklerinin mavi-sarı renk değerleri
uygulanması neticesinde kırmızıdan siyaha değişen
renk pigmentlerin oluştuğu Maillard reaksiyonları IV. SONUÇLAR
meydana gelmektedir [17], [18]. Köpük Peynir üretiminde, özellikle küçük mandıralarda,
örneklerinin elde edildiği biyopolimer çözeltilerine peynir altı suyu proteinlerinin önemli bir kısmı atık
uygulanan ısıl işlem, protein çeşidindeki farklılık ve olarak değerlendirilmektedir. Literatürde bu
sıvı örneklerin köpürme yeteneklerindeki proteinlerin köpürme özellikleriyle alakalı önemli
farklılıkların üretilen köpüklerin kırmızılık çalışmalar mevcuttur. Bu çalışmaların ortak
değerlerinin farklı olmasına neden olduğu özelliği, süt proteinlerin köpük stabilitelerinin
düşünülmektedir. yumurta akı proteinleriyle yarışamayacak düzeyde
olduğuyla alakalıdır. Bundan dolayı, süt
13 proteinlerinin köpük özelliklerinin iyileştirilmesine
yönelik çalışmalara önem verilmektedir.
11
Bu araştırmamızda, çalışma koşullarında (pH 7),
9 yumurta akı proteinleri süt proteinleriyle belirli
Örnek kodu
7 oranda (1:3) pozitif yönlü etkileşimde bulunarak

5
köpük kapasitesi, köpük stabilitesi ve renk
özelliklerinin iyileşmesine katkı sağlamıştır. Bunun
3 dışındaki etkileşimlerin yumurta akı protein
1 köpüklerine göre negatif olduğu, köpük kapasitesi
-0,6 -0,5 -0,4 -0,3 -0,2 -0,1 0 ve stabilitesi değerlerinin kontrol köpüğe göre
a azaldığı görülmüştür. Yumurta akı proteinleri ve süt
proteinleri arasındaki benzer etkileşimlerin proses
Şekil 5. Model köpük örneklerinin yeşil-kırmızı renk
değerleri değişkenlerinin (ısıl işlem, biyopolimer
278
konsantrasyonu, şeker konsantrasyonu, mikser hızı pH on the interactions between whey and egg white
ve mikser başlığı, vb.) dikkate alınarak araştırılması proteins as assessed by the foamability of their mixtures”,
Food Hydrocoll., c. 23, sayı 8, ss. 2174–2181, 2009, doi:
önerilmektedir. 10.1016/j.foodhyd.2009.05.001.
[14] S. Damodaran, “Protein Stabilization of Emulsions and
KAYNAKLAR Foams”, J. Food Sci., c. 70, sayı 3, ss. R54–R66, 2005,
doi: 10.1111/j.1365-2621.2005.tb07150.x.
[1] M. Guldane ve M. Dogan, “Multi-response optimization [15] B. S. Murray, “Stabilization of bubbles and foams”,
of process parameters of saponin-based model foam Curr. Opin. Colloid Interface Sci., c. 12, sayı 4–5, ss.
using Taguchi method and gray relational analysis 232–241, 2007, doi: 10.1016/j.cocis.2007.07.009.
coupled with principal component analysis”, J. Food [16] K. G. Marinova vd., “Physico-chemical factors
Process. Preserv., c. 46, sayı 5, ss. 1–14, 2022, doi: controlling the foamability and foam stability of milk
10.1111/jfpp.16553. proteins: Sodium caseinate and whey protein
[2] M. Güldane ve M. Doğan, “Köpük Helva Üretı̇ m concentrates”, Food Hydrocoll., c. 23, sayı 7, ss. 1864–
Parametrelerı̇ nı̇ n Renk ve Yoğunluk Özellı̇ klerı̇ ne Etkı̇ sı̇ : 1876, 2009, doi: 10.1016/j.foodhyd.2009.03.003.
Taguchı̇ Matematı̇ ksel Model Optı̇ mı̇ zasyonu”, Gida / J. [17] M. Güldane ve E. N. Herken, “The Impact of Partial
Food, c. 45, sayı 6, ss. 1248–1260, 2020, doi: Sweetener Substitution on Physicochemical, Textural
10.15237/gida.gd20089. and Sensory Properties of Biscuits”, Gida / J. Food, c.
[3] L. Ding, M. Xia, Q. Zeng, Q. Zhao, Z. Cai, ve Z. Zhu, 47, ss. 66–77, 2022, doi: 10.15237/gida.gd21138.
“Foaming properties and aggregation mechanism of egg [18] N. Gharbi ve M. Labbafi, “Influence of treatment-
white protein with different physical treatments”, Lwt, c. induced modification of egg white proteins on foaming
153, sayı February 2021, s. 112505, 2022, doi: properties”, Food Hydrocoll., c. 90, sayı August 2018, ss.
10.1016/j.lwt.2021.112505. 72–81, 2019, doi: 10.1016/j.foodhyd.2018.11.060 .
[4] M. Nastaj ve B. G. Sołowiej, “The effect of various pH
values on foaming properties of whey protein
preparations”, Int. J. Dairy Technol., 2020, doi:
10.1111/1471-0307.12705.
[5] A. K. Asghari, I. Norton, T. Mills, P. Sadd, ve F.
Spyropoulos, “Interfacial and foaming characterisation
of mixed protein-starch particle systems for food-foam
applications”, Food Hydrocoll., c. 53, ss. 311–319, 2016,
doi: 10.1016/j.foodhyd.2015.09.007.
[6] X. D. Liu vd., “Effect of irradiation on foaming
properties of egg white proteins”, Poult. Sci., c. 88, sayı
11, ss. 2435–2441, 2009, doi: 10.3382/ps.2009-00063.
[7] E. A. Foegeding, P. J. Luck, ve J. P. Davis, “Factors
determining the physical properties of protein foams”,
Food Hydrocoll., c. 20, sayı 2-3 SPEC. ISS., ss. 284–292,
2006, doi: 10.1016/j.foodhyd.2005.03.014.
[8] M. Güldane, “Şekerli ve Köpük Yapılı Modelde Süt
Proteinlerinin Köpük Özelliklerine Etkisi”, Tokat
Gaziosmanpaşa Üniversitesi, 2021.
[9] L. A. Glaser, A. T. Paulson, R. A. Speers, R. Y. Yada, ve
D. Rousseau, “Foaming behavior of mixed bovine serum
albumin-protamine systems”, Food Hydrocoll., c. 21,
sayı 4, ss. 495–506, 2007, doi:
10.1016/j.foodhyd.2006.05.008.
[10] M. Nooshkam, M. Varidi, ve F. Alkobeisi, “Bioactive
food foams stabilized by licorice extract/whey protein
isolate/sodium alginate ternary complexes”, Food
Hydrocoll., c. 126, sayı January, s. 107488, 2022, doi:
10.1016/j.foodhyd.2022.107488.
[11] E. Dickinson, “Hydrocolloids at interfaces and the
influence on the properties of dispersed systems”, Food
Hydrocoll., c. 17, sayı 1, ss. 25–39, 2003, doi:
10.1016/S0268-005X(01)00120-5.
[12] E. Ibanoglu ve E. A. Erçelebi, “Thermal denaturation and
functional properties of egg proteins in the presence of
hydrocolloid gums”, Food Chem., c. 101, sayı 2, ss. 626–
633, 2007, doi: 10.1016/j.foodchem.2006.01.056.
[13] M. Kuropatwa, A. Tolkach, ve U. Kulozik, “Impact of
279
A Study on the Biology and Biocontrol of Leptinotarsa decemlineata Say,

1824 (Insecta: Coleoptera)
Aysel Kekillioğlu1, Noor ul saba2
1,2
Nevşehir Hacı Bektaş Veli University, Department of Biology, Nevşehir, TÜRKİYE
*
(akekillioglu@nevsehir.edu.tr)
Abstract – The main economic pest of potatoes as an agricultural product is the Potato beetle specie, also
known as Leptinotarsa decemlineata Say, 1824 (Insecta: Coleoptera: Chrysomelidae). The homeland of L.
decemlineata is Southwest America and Mexico. It was first collected by Thomas Nuttall in 1811 and
named by Thomas Say in 1824. Although the most suitable host is potato (Solanum tuberosum L.), when
it cannot find this harmful plant, it can also migrate to other members of the Solanaceae family. L.
decemlineata adults and their larvae feed on the leaves of their hosts, either in the adult or larval stages, by
gnawing the leaves of their hosts, starting from the outside inward, or by opening a hole in the leaf and
enlarging this hole. It first feeds by leaving the leaves’ main veins, then eats it, making the plants consist
of only stems. Development of insecticide resistance to more than 50 different compounds in L.
decemlineata. has the greatest impact on agriculture. The insect's complex and diverse life history suitable
for agricultural environments makes it a complex and challenging pest to control. As a result, the scope and
content of this study consist of the analysis of the biology of L. decemlineata species in the context of agro-
environmental sustainability and biological control processes and practices.
Keywords – L. decemlineata, Biology, Ecology, Economy, Agriculture, Control
I. INTRODUCTION characteristics, it was then moved to the genus

Doryphora (Suffrian 1858). Finally, Stål (1865)
One of the widest-known insect pests of potatoes is
included this species in a newly described genus,
the Colorado potato beetle, Leptinotarsa
Leptinotarsa, where it remains at the present
decemlineata. In the potato industry, the beetle
moment. Jacques (1988) listed a total of 41 species
remains a challenging hazard and expands its
in this genus, of which 9 occur in the United States,
geographic range into other areas of the world
9 in Central and South America, and 27 in Mexico.
continually. It is a formidable pest to control due to
Leptinotarsa which originated in Southern Mexico
its varied and adaptable life history, along with a
is an evolutionarily recent genus involved in
notable resilience to various stressors.
continuous active speciation [2,3]. Out of the twenty
Leptinotarsa species which are specialized feeders,
1.1 TAXONOMIC POSITION AND MORPHOLOGICAL
DESCRIPTION 10 species depend on the family Solanaceae for
feeding. Beetles have an oval shape, and yellow
The Colorado potato beetle belongs to the family color and are about 10mm long by 7mm wide. The
Chrysomelidae or leaf beetles. It is the third-largest presence of five black stripes longitudinally on each
family (with 35,000 species) in the order elytron and black spots on the head and pronotum
Coleoptera. They feed on plants, both as larvae and shows their typical appearance.
adults, consuming the same or related plant species After oviposition, the eggs change their color from
and are host-specific [1]. Based on morphological yellow to orange when they are ready to hatch.
280
Kekillioğlu and saba “A Study on the Biology and Biocontrol of Leptinotarsa decemlineata Say, 1824 (Insecta: Coleoptera)” Paper Title,
Before pupation, there are four instar stages. On the subsequent gene flow may be comparatively low
basis of the spot patterns and coloring of the head, [12].
pronotum, and elytra, they were subdivided into
four species and nine varieties [4,5].
II. BIOLOGY AND BIOCONTROL OF Leptinotarsa
1.2 ORIGINS AND HISTORY OF SPREAD decemlineata Say, 1824 (INSECTA: COLEOPTERA
Innate to the central highlands of Mexico, the wild 2.1 PEST STATUS
populations of Colorado potato beetle are fed mostly
on buffalo bur (Solanum rostratum) [6]. It is Around the world, the most significant insect
considered that might be the early Spanish settlers causing defoliation in potato leaves is the Colorado
moving northwards were a source to bring both potato beetle. During the larval stage, a single beetle
buffalo bur and the beetles into the southern and consumes around 40cm2 of potato leaves, while the
central plains of the United States [7]. About 100 adult consumes around 10 cm2 of per day. Beetles
miles west of Omaha, Nebraska, the first severe feed on stems and visible tubers after consuming all
outbreak in cultivated potatoes by Colorado beetles foliage from colonized plants. The beetle is very
was reported in 1859. In 15 years subsequent to the productive, with one female laying 300–800 eggs.
first outbreak, beetles’ eastward expansion reaches Potato plants can resist a significant amount of
the Atlantic coast of the US and Canada [6]. In defoliation deprived of any decrease in tuber yield,
Colorado, the first severe damage to potatoes was mostly when damage is done before or after the
stated in 1874. It expanded by up to 4 million square tuber bulking period. In another study conducted by
kilometers between 1860 and 1880. After Cranshaw and Radcliffe in 1980, complete recovery
proceeding to the southern provinces of Canada, the and minor yield reduction in plants have been
beetles were found in British Columbia [8]. observed after 33% and 67% defoliation
In 1875, after being discovered in England, invaded respectively.
continental Europe through Germany in 1877 and No effect on potato yield was found after losing
was then founded in Poland in 1878. By the mid- 29% of the leaf area in a study conducted in 1981.
1940s, the beetle progressively spread all over The analysis is often challenging due to highly
Western and Central Europe [9]. variable data on yield loss [13].
1.3 GEOGRAPHIC VARIABILITY 2.2 SEASONAL LIFE CYCLE AND DIAPAUSE
They are often genetically imperfectly developed Diapause has a significant role in allowing the beetle
compared to their geographic centers of origin [10]. to colonize territories with much colder climates
Mitochondrial DNA (mtDNA) analysis and AFLPs compared to its center of origin. Moreover,
markers were used to examine the genetic diversity diapausing individuals decamp some but not all
of beetle populations in North America and Europe. catastrophic events, such as insecticide applications,
It was found that multiple establishments of the and when the conditions become favorable, they can
same haplotype might be the reason to cause the restore population sizes. During the adult stage, they
beetle invasion in Europe [11]. Chromosomal possess facultative overwintering diapause which is
studies proposed the presence of three different induced by a short-day photoperiod and is
races within the species. Analysis of phenotypic controlled by temperature, food condition, and
variations, e.g., nine variations of the spot patterns availability. The exact ratio of light-to-dark hours
on the pronotae of adults helped in establishing at differs among the populations. Diapause is
least five different population complexes of the controlled by various factors such as several
beetle in Eastern Europe, followed by the addition different genes, together with the juvenile hormone
of two complexes in North Kazakhstan and Central esterase coding genes, vitellogenin, and a few
Asia. The degree of the gene flow is rather unclear specialized diapause proteins [14].
between the geographically diverse beetle Within beetle populations, there exists a variation in
populations. The distribution frequency and the diapause phenotypes. After the stage of diapause
initiation, some beetles burrow into the soil while
281
others navigate towards tall silhouettes of trees and transfer does not occur in 5% to 20% of cases. In a
shrubs found in the field boundaries by flight or process of mating with two different males, male
walking. In search of concealment after arriving at sperms mix with the female, and the first male still
overwintering sites, the majority of the beetles inseminates 28–48% of the eggs. Sperm transferred
burrow into the soil to a depth of 10 and 25 cm. The in spring copulation seems to have a preference over
chances of survivorship increase with more depth. sperm transferred in the last year’s overwintered
Diapause termination occurs if the temperature mating [16]. Development from egg to adult takes
becomes less than 10°C. between 14 and 56 days. The effective
developmental threshold is 10°C, the beetles at 25°
2.3 INTERACTIONS WITH HOST PLANTS to 32°C show the fastest development, and this
range differs among different geographic
Both visual and olfactory cues are used by beetles to populations.
search and colonize potatoes, and other host plants.
Associative or non-associative learning directs the 2.5 MOVEMENT AND DISPERSAL
beetle’s response to plant odor due to prior
experience of feeding. The beetles can differentiate The strategies the Colorado potato beetle used for
between the different odors of host plants. Many adaptation include dispersal and migration. They
leaf volatiles emitted mostly by flowering plants show facultative migration just like diapause. The
compose potato odor. The attraction to potato odor beetles mostly live forever in the general vicinity of
is stronger in hungry beetles. (z)-3-hexenyl acetate, their larval developmental area in favorable
(+/−) linalool, and methyl salicylate were three environmental conditions [11]. Nevertheless, they
major components present in the green leaf volatiles can travel across long distances i.e., up to 100km, in
that cause attraction for beetle adults. For ultimate unfavorable conditions. Three different flight types
host acceptance, taste sense is used after arriving at that play diverse ecological roles in the Colorado
host plants. Numerous carbohydrates, amino acids, potato beetle’s life history are low-altitude, straight,
phospholipids, alcohols, two phytochemicals, and and diapause flight. To disperse eggs within a field,
chlorogenic acids that act as phagostimulants are to discover mates, or to migrate towards less
identified [15]. defoliated host plants, beetles show low-altitude
flight with frequent rotations around the host
2.4 REPRODUCTION AND INDIVIDUAL habitat. To colonize a new habitat, a straight,
DEVELOPMENT frequently downwind flight to cover up to 100
meters of distance is followed.
To maximize the genetic diversity, evolutionary Their tendency of flying can be affected by both
plasticity, and adaptability to the new habitat, the gender and reproductive status. A significant
Colorado potato beetle uses reproductive behavior number of males than females are involved in local
as a strategy. The Colorado potato beetle is a highly flight activity, probably in search of mates, to
promiscuous species and carries out many colonize new habitats, to escape from unfavorable
copulations with diverse partners. To prevent environmental conditions, and to ensure gene flow
successive mating, males protect females after between secluded populations [17].
copulation and show aggressive behavior towards
other males. Therefore, males enhance their flight 2.6 MANAGEMENT IMPLICATIONS
activity to take full advantage of different mates
during the mating period instead of investing in a No single method can provide a permanent solution
single female beetle. An airborne sex pheromone is for Colorado potato beetle management. It is a
produced by sexually mature females to attract challenging pest to control because of its diverse life
males at long-range distances. history [16]. The beetles incorporate diapause,
The difference in the composition of cuticular feeding, dispersion, and reproduction into an
hydrocarbons between males and females helps in ecological “bet-hedging” approach and disperse
sex recognition as perceived by contact their progeny in time (within and between seasons)
chemoreception. To fill the female’s spermatheca, and space (within and between host habitats). Their
three copulations at minimum are essential as sperm ability to adapt to hostile conditions, together with
282
human efforts to control which is mainly limited to Chrysomelidae] in Mexico, 1980–

insecticidal spray, is also one of the reasons for 1985. Entomophaga, 32(3), 249-254.
[6] Drummond, F. A., Casagrande, R. A., & Groden, E.
failure. From 135 years of beetle mismanagement (1987). Biology of Oplomus dichrous (Heteroptera:
until now, there is no significant difference [18,19]. Pentatomidae) and its potential to control Colorado
Even the replacement with non-chemical methods potato beetle (Coleoptera:
will never prove to be a sustainable source for pest Chrysomelidae). Environmental entomology, 16(3), 633-
control. 638.
[7] Hare, J. D. (1990). Ecology and management of the
III CONCLUSION Colorado potato beetle. Annual review of
entomology, 35(1), 81-100.
[8] Alyokhin, A., Benkovskaya, G., & Udalov, M. (2022).
As a widely known pest of potatoes, the Colorado Colorado potato beetle. In Insect Pests of Potato (pp. 29-
beetle is a challenging hazard because of its 43). Academic Press.
resistance to diverse stressors and adaptable life [9] Weber, D. (2003). Colorado beetle: pest on the
move. Pesticide outlook, 14(6), 256-259.
history, and is continuously spreading worldwide. [10] Grapputo, A., Boman, S., Lindstroem, L., Lyytinen, A.,
Innate to the central highlands of Mexico, the & Mappes, J. (2005). The voyage of an invasive species
Colorado potato beetle is currently causing potato across continents: genetic diversity of North American
crop damage throughout Europe, Asia Minor, Iran, and European Colorado potato beetle
Central Asia, and western China. The invasiveness populations. Molecular ecology, 14(14), 4207-4219.
[11] Grafius, E. J. (1995). Is local selection followed by
of beetle populations into new areas is usually dispersal a mechanism for rapid development of multiple
because of the founder effect and is often genetically insecticide resistance in the Colorado potato
imperfectly developed. The taxonomic positions of beetle? American Entomologist, 41(2), 104-109.
these population complexes have not yet been [12] Jacobson, J. W., & Hsiao, T. H. (1983). Isozyme
described. Geographically isolated populations of variation between geographic populations of the
Colorado potato beetle, Leptinotarsa decemlineata
Colorado potato beetle show host specialization. (Coleoptera: Chrysomelidae). Annals of the
Commercial farmers are so opposed to the hazard Entomological Society of America, 76(2), 162-166.
and imply control measures even in non-damaging [13] Nault, B. A., & Kennedy, G. G. (1998). Limitations of
levels of infestations. There is a need for flexibility using regression and mean separation analyses for
and adaptability to get ahead just like the Colorado describing the response of crop yield to defoliation: a
case study of the Colorado potato beetle (Coleoptera:
potato beetle itself. Science-based incorporation of Chrysomelidae) on potato. Journal of economic
multiple control techniques in a wide-ranging and entomology, 91(1), 7-20.
dynamic pest-management approach is the only [14] Yocum, G. D. (2003). Isolation and characterization of
choice for the economically feasible and three diapause-associated transcripts from the Colorado
environmentally friendly safety of potato crops. potato beetle, Leptinotarsa decemlineata. Journal of
insect physiology, 49(2), 161-169.
REFERENCES [15] Szafranek, B., Synak, E., Waligóra, D., Szafranek, J., &
Nawrot, J. (2008). Leaf surface compounds of the potato
(Solanum tuberosum) and their influence on Colorado
[1] Jacques Jr, R. L., & Fasulo, T. R. (2009). Colorado potato potato beetle (Leptinotarsa decemlineata)
beetle, Leptinotarsa decemlineata (Say), and False potato feeding. Chemoecology, 18(4), 205-216.
beetle, Leptinotarsa juncta (Germar) (Insecta: [16] Alyokhin, A., Baker, M., Mota-Sanchez, D., Dively, G.,
Coleoptera: Chrysomelidae). EDIS, 2009(10). & Grafius, E. (2008). Colorado potato beetle resistance
[2] Tower, W. L. (1906). Observations on the changes in the to insecticides. American Journal of Potato
Research, 85(6), 395-413.
hypodermis and cuticula of Coleoptera during
[17] Ng, Y. S., & Lashomb, J. (1983). Orientation by the
ecdysis. The Biological Bulletin, 10(4), 176-192. Colorado potato beetle (Leptinotarsa decemlineata
[3] Medvedev, Z. A. (1981). On the immortality of the germ Say). Animal Behaviour, 31(2), 617-619.
line: genetic and biochemical mechanisms. A [18] Alyokhin, A. (2009). Colorado potato beetle
review. Mechanisms of aging and development, 17(4), management on potatoes: current challenges and future
331-359. prospects. Fruit, vegetable and cereal science and
biotechnology, 3(1), 10-19.
[4] Tower, W. L., & Breitenbecher, J. K. (1918). The
[19] Alyokhin, A., Benkovskaya, G., & Udalov, M. (2022).
mechanism of evolution in Leptinotarsa (No. 263).
Colorado potato beetle. In Insect Pests of Potato (pp. 29-
Carnegie Institution of Washington.
43). Academic Press.
[5] Logan, P. A., Casagrande, R. A., Hsiao, T. H., &
Drummond, F. A. (1987). Collections of natural enemies
of Leptinotarsa decemlineata [Coleoptera:
283
SRGAN Modeli Uygulamaları

Muhammed Fatih AĞALDAY 1*, Doç.Dr.Ahmet ÇINAR 2
1
Bilgisayar Programcılığı / Mardin Meslek Yüksekokulu , Artuklu Üniversitesi, Türkiye
2
Bilgisayar Mühendisliği ABD / Mühendislik Fakültesi, Fırat Üniversitesi, Türkiye
*
( fatihagalday@gmail.com)
Özet – Araç plaka, yüz tanıma ve tıbbi teşhis gibi görüntü detaylarının önemli olduğu görüntüler için düşük
çözünürlüğe sahip görüntüler yetersiz kalmaktadır. Yüksek çözünürlüklere sahip görüntü sistemlerinin
depolama ve maliyeti zordur. Bu amaçla düşük çözünürlüğe sahip görüntüden yüksek çözünürlüklü görüntü
elde etmek amacıyla SRGAN modeli görüntü iyileştirmede iyi bir teknik olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu
model tekli bir görüntünün birden fazla görüntüsü kullanılarak yüksek çözünürlük elde etmek için
kullanılan bir iyileştirme tekniğidir. Tekli görüntü kullanılarak yapılan görüntü iyileştirme problemi için
enterpolasyon tabanlı yöntemler gibi derin öğrenme tabanlı farklı yöntemler önerilmiştir. Enterpolasyon
tabanlı yöntemler görüntü iyileştirme için ilk önerilen basit yöntemlerden olmasına rağmen başarılı bir
yöntemdi. Fakat detay gerektiren ve yüksek çözünürlük aranan yerlerde yetersiz kalmaktadır. Derin
öğrenme yöntemlerinin yaygınlaşması ve evrişimli sinir ağlarının hızla literatüre girmesi süper çözünürlük
modellerini de önemli hale getirmiştir. Birçok derin öğrenme tabanlı süper çözünürlük yöntemi bulunmakta
olup bu araştırmada SRGAN modeline yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler – GAN, SRGAN, Derin Öğrenme, Süper Çözünürlük, Görüntü iyileştirme
I. GİRİŞ kandırmaya çalışmaktadır. Üretici derin ağ görevi

gerçek görüntüden ayırt edilemeyen görüntüler
Son yıllarda derin öğrenme yöntemleri ile üretmek ve bu sayede ayırıcı ağın üretilen sahte
görüntüyü yeniden üretmede oldukça önemli görüntüyü gerçeğinden ayırt edememektedir [2].
başarılar elde edilmiştir. İlk defa görüntü üreten Ayırıcı derin ağ lojistik regresyon olarak bilinen
model Goodfellow tarafından dile getirilmiş ve ikili sınıflandırıcı yöntem kullanılmaktadır. Üretici
İngilizce kelime olan “Generative Adversative derin ağın ürettiği sahte görüntüleri gerçek
Network” olarak adlandırılan İngilizce kelimelerin görüntüymüş gibi ayırıcıya verilir ve elde edilen
baş harfleri GAN olarak literature geçmiştir [1]. yüksek hata değeriyle üreticinin sürekli olarak
GAN modelinin bilinen derin ağ modellerinden eğitilmesi sağlanır. Ayırıcı ve üretici ağ her ikisi
farklı olarak üretici ve ayırıcı olmak üzere farklı birlikte çekişmeli olarak rekabet ederek ağ eğitilir
derin ağları bulunmaktadır. Bu modelin öğrenme ve belli bir tekrardan sonra üretici derin ağ gerçek
yöntemi üretici ve ayırıcı iki ağın çekişmeli olarak görüntülere çok yakın yeni görüntüler üretir [3].
çalışmasıyla gerçekleşir. Ayırıcı derin ağın görevi Şekil1’de geleneksel GAN modelini
sahte olarak üretilen görüntülerin gerçek gösterilmektedir.
görüntülerden ayırt etmeye çalışırken, üretici derin
ağ ise gürültü sinyalinden elde ettiği verileri gerçek
görüntülere çok yakın benzerlik oranları yüksek
görüntüler elde edilir. Üretilen görüntüler sahte olsa
da sürekli olarak gerçek gibi ayrıcı derin ağı
284
AĞALDAY vd., SRGAN Modeli Uygulamaları, ICEANS 2022, Konya, Turkey
benzerliği ifade eder. Görüntülerin algısal benzerlik

değerlerinin hesaplanabilmesi için önceden
eğitilmiş evrişimsel ağ modelleri kullanılabilir.
SRGAN modelinin üretici derin ağında, düşük
çözünürlüklü görüntü verilerek yüksek
çözünürlüklü görüntü elde etmesi beklenmektedir.
Üretici derin ağ 3x3 boyutunda iki adet evrişim
katman kullanır. Aktivasyon fonksiyonu olarak
Şekil1. Klasik GAN Modeli
PReLU (parametrik ReLU) kullanılır. Derin
II. MATERYAL VE YÖNTEM Öğrenme mimarilerinde katman sayısı arttıkça
performansın artacağı kabul edilmekte iken
SRGAN (Super-Resolution Generative Adversarial gerçekte böyle olmadığı deneysel sonuçlarda
Networks) yüksek çözünürlüğe sahip görüntüler görülmüş ve artık bloklar türemiştir [5]. Artık
elde etmek için GAN mimarisini model alır [4]. bloklar vanishing gradient (yok olma gradayan)
Eğitim işlemine başlamadan önce yüksek problemini çözmek için kullanılan etkili bir
çözünürlükteki görüntülerin düşük çözünürlükteki yöntemdir. Üretici ağın ürettiği yüksek
karşılıkları elde edilir. Üretici giriş olarak düşük çözünürlüklü görüntüler yüksek çözünürlüklü
çözünürlüklü görüntülerini alır ve süper gerçek görüntülerden ayırt etmek amacıyla
çözünürlüklü görüntüler elde eder. Ayırıcı ise kullanılan ayırıcı ağ eğitilmektedir. Aktivasyon
yüksek çözünürlük ve süper çözünürlüğe sahip fonksiyonu olarak LeakyReLU kullanılır. Ayrıcı ağ
görüntülerini ayırt etmek için kullanılır. Üretici ve modeli 3x3 kernel boyutuna sahip ve artarak
Ayırıcıyı eğitmek için GAN maliyeti geriye yayılır. ilerleyen sekiz evrişim katmanından meydana gelir.
SRGAN modeli Şekil 2’ de gösterilmektedir. Ayırıcı ağda bulunan evrişim katmanlarında yer
alan atlama işlemi ile her işlemden sonra iki katına
yükseltilen görüntünün boyutunu düzenlemek için
kullanılır. Bu süreçlerinden sonra 512 adet öznitelik
haritası oluşmakta ve bu son katman tam bağlantı
katmanına giriş olarak verilir. Bu aşamadan sonra
sigmoid aktivasyon fonksiyonu son katmana gelen
görüntünün üretilmiş veya gerçek olduğu
sınıflandırma ile ilgili olasılık değer verir.
Şekil2. SRGAN Modeli
SRGAN mimarisini bilinen GAN mimarilerinden

ayıran özellik üretici derin ağındaki ağırlıkların
güncelleme mantığıdır. Bilinen GAN mimarilerinde
üreticinin ayırıcıyı kandırabilmesi için üretici derin
ağındaki ağırlıkların güncellenmesinde sadece
rekabet maliyeti kullanılırken, SRGAN
algoritmasında ek olarak içerik maliyeti
eklenmektedir. İçerik maliyeti ayırıcıyı ağına giriş
olarak verilen yüksek çözünürlüğe ve süper
çözünürlüğe sahip görüntü çiftleri arasındaki
285
AĞALDAY vd., SRGAN Modeli Uygulamaları, ICEANS 2022, Konya, Turkey
mimarileri dışında literatürde farklı mimariler

bulunmamaktadır. Bu problemleri en ideal olarak
gidermek için SRGAN benzeri bir mimarinin
kullanılması önerilmiştir [6]. SRGAN benzeri
mimariyi kullanmanın sadece görüntü
çözünürlüğünü iyileştirmek için değil aynı zamanda
gürültülü görüntüleri de iyileştirmek için de iyi bir
teknik olduğu anlaşılmıştır. Günümüzde derin
öğrenme yöntemleri geleneksel görüntü işleme
tekniklerine göre çok daha popüler hale geldi. Bu
yöntem sayesinde veri setlerinden insanların
anlayamadığı kendi özelliklerini oluşturabiliyor ve
görüntü detaylarını daha iyi öğrenebiliyor.
KAYNAKLAR
[1] Wu, X., Xu, K. ve Hall, P., A survey of image synthesis

and editing with generative adversarial networks,
Tsinghua Sci. Technol., 22, 6, 660–674,(2017).
[2] Langr, J. ve Bok, V., GANs in Action, MEAP edition

Manning Publications, 350, Newyork USA, (2018).
[3] Goodfellow, I. J., Pouget-Abadie, J., Mirza, M., Xu, B.,

Warde-Farley, D., Ozair, S., Courville, A. ve Bengio, Y,
Generative Adversarial Networks, in Proc. 27th Int.
Conf. Neural Information Processing Systems, 2672–
2680, Montreal, (2014).
[4] Ledig, C., Theis, L., Huszar, F., Caballero, J.,

Cunningham, A., Acosta, A., Aitken, A., Tejani, A.,
Şekil3. SRGAN Mimarisi [6] Totz, J., Wang, Z., & Shi, W. (2017). Photo-Realistic
Single Image Super-Resolution Using a Generative
III. GÖRÜNTÜ DÜZELTME Adversarial Network, 2017 IEEE Conference on
Computer Vision and Pattern Recognition (CVPR),
Görüntü işleme problemlerinin üstesinden gelmek (pp.105–114). IEEE, July 21-26.
için genellikle derin öğrenme yöntemleri https://doi.org/10.1109/CVPR.2017.19
kullanılmaktadır. Görüntü üzerinde bulunan
[5] K. He, X. Zhang, S. Ren, and J. Sun, “Deep Residual
gürültüleri gidermek için en çok bilinen görüntü Learning for Image Recognition,” in 2016 IEEE
işleme problemlerinden biridir. Görüntü işleme Conference on Computer Vision and Pattern Recognition
problemlerinin farklı çözüm yöntemleri (CVPR), 2016, pp. 770–778, doi:
bulunmaktadır. En geleneksel görüntü işleme 10.1109/CVPR.2016.90.
tekniklerine örnek olarak doğrusal filtreler, doğrusal
olmayan filtreler, uyarlamalı filtreler ve [6] C. Ledig et al., Photo-Realistic Single Image Super-
görüntülerin gürültüden arındırılması verilebilir. Resolution Using a Generative Adversarial Network.
2017.
Görüntü düzeltme problemin üstesinden gelmek
için Evrişimli Sinir Ağları mimarileri önerilmiştir.
Görüntü üzerinde gürültü dağılımını öğrenmek için
GAN eğitilir ve ardından görüntüleri gürültüden
arındırmak için Evrişimli Sinir Ağları kullanılır.
Gürültü giderme problemine uyarlanmış GAN
286
https://www.iceans.org/ May 10-13, 2022, Konya, Turkey
Effects of Curing Temperature and Water-Cement Ratio on Alkali-Silica

Reaction
Lina Abdeljawad 1*, Duygu Demirtürk2 , Alkan Hafçı3, Lutfullah Turanlı4
1*
Lina Abdeljawad, Civil Engineering Department, Ankara Yıldırım Beyazıt University, Turkey
2
Duygu Demirtürk, Civil Engineering Department, Ankara Yıldırım Beyazıt University, Turkey
3
Alkan Hafçı, Deney Laboratuvarları Yönetim Sistemleri Müdürlüğü, Türk Standartları Enstitüsü, Turkey
4
Lutfullah Turanlı, Civil Engineering Department, Ankara Yıldırım Beyazıt University, Turkey
*Email of the corresponding author: lena.jawad91@gmail.com
Abstract – Concrete is a widely used construction material that is exposed to various environmental
influences during its service life, including changes in moisture content, temperature fluctuations, and
chemical attack. These influences force it to address important durability issues, such as Alkali-Silica
Reaction (ASR). ASR is a harmful reaction and mainly depends on temperature, moisture and alkali/silica
content in concrete. Recently, many researchers have recognized the importance of ASR on concrete
durability, and studies are being conducted to better understand the diagnosis, prognosis, and management
of ASR. Therefore, the objective of this study is to investigate the ASR behavior of the prepared specimens
at different curing temperatures and different water/cement ratios. To determine the effects of temperature
and water-cement content on ASR, three different curing temperatures (40 °C, 60 °C, and 80 °C) and three
different water-cement ratios (0.4, 0.5, and 0.6) were preferred in the study. The mentioned temperature
and water content are the most important parameters affecting ASR formation, and it should be investigated
how changing the amount of these parameters affects the behavior of reaction. During the study, the
Accelerated Mortar Bar Test (AMBT) according to ASTM C1260 was used to measure the expansion of
mortar bars. The differences in ASR behavior were revealed by the expansion results obtained.
Keywords – Alkali-silica reaction, curing temperature, humidity, mortar bars, reactivity
I. INTRODUCTION factors that affect on it. The reaction is controlled by

The Alkali-Silica Reaction (ASR) is a harmful three main factors: temperature, humidity and the
reaction and is also called as concrete cancer [1]. amount of silica and alkali in the mixture.
ASR occurs when alkali cations (Na+ and K+) in the Temperature and humidity are defined as external
pore solution release hydroxyl ions (OH-) that factors for ASR, while alkali and silica content are
interact with silanol groups of silicate phases considered internal factors. The main contributor of
present in aggregates [2]. Silica gel being formed by alkalis in the pore solution of concrete is usually the
this reaction, and the swelling of the gel depends on cement. Primarily, more Na+ and K+ cause more
the water absorption from the environment. The hydroxyl ions (OH-) to dissolve from Ca(OH)2 to
silica gel is the main reason of the cracks formed by maintain equilibrium with the increased alkali
the reaction. Moreover, ASR is known as a slow concentration [4] On the other hand, the source of
reaction needs to appear in normal environment silica is the aggregate and the reactive aggregate is
between 5 to 10 years, depends on the amount of classified into two groups: fast reacting aggregate
alkali and silica content [3]. The ASR can not be and slow reacting aggregate. While in the first
eliminated, but it can be reduced by controlling the classification the damage is detected after 1 to 5
years, in the second one the damage is not detectable
287
Abdeljawad et al., Effects of Curing Temperature and Water-Cement Ratio on Alkali-Silica Reaction, ICEANS 2022, Konya, Turkey
after 10 to 20 years [5]. Therefore, ASR behavior The effect of the curing temperature and water-
has long been studied on the basis of internal factors cement ratio parameters, highlighted in previous
(of alkali and silica) that directly affect it. studies, on ASR is also the main topic of this study.
In the literature, there are studies on the effects of For this purpose, the effect of different curing
many parameters on ASR. In this study, emphasis temperatures (40 °C, 60 °C, and 80 °C) and water-
was placed on studies examining the effects of cement ratios (0.4, 0.5, and 0.6 ) on ASR behavior
temperature and water-cement ratio. The first were investigated. An experimental process was
parameter studied was the effect of temperature devised to determine how these two factors can
because the concept of curing temperature plays a control and alter ASR reactivity. During the study,
significant role in expansion [6]. Expansion the intensity of ASR reactivity was measured and
increases as the temperature increases because the compared by the average expansion percentage of
structural pores of the concrete are affected by heat the mortar bars.
[7]. According to Yang et al. (2021), the increase of
temperature leads to an increase of expansion and
ultimate expansion rate, because more alkaline were
leaching during the increase of temperature [8].
Deschenes et al. (2018) also stated that the siliceous
phases can range from ordered quartz to amorphous
silica, with ordered minerals being less soluble and
requiring higher alkalinity and temperature to
dissolve [2]. Kawabata et al. (2019), studied that the
alkalis are leached-out of the pore solution at high
temperatures, resulting in a decrease in the pH value
of the pore solution and increasing the concentration Figure 1. Specimen expansions at 4 humidity conditions
of sulfate ions in it [9]. In general, the release of (T=38°C) [15,16].
alkali due to higher temperatures has an effect on the
viscosity of the alkali gel [10]. The viscosity of the
gel decreases at high temperatures and the amount A. Materials
of alkali leached from the pore solution spreads In this study, two types of aggregates (reactive and
through cracks that appear on the mortar surface suspect) supplied from local quarries and CEM I
[11]. Deebot et al. (2016) stated that the expansion 42.5 R Ordinary Portland Cement were used to
caused by ASR increases with temperatures, prepare the test specimens. The properties of the
especially at temperatures above 38 degrees [12]. materials used are given in Table 1 and Table 2.
Another important parameter is the water-cement During the test, three different curing temperatures
ratio and Poyet et al.(2006) mentioned that water is (40°C, 60°C and 80°C) were applied and three
essential for ASR and it is stated that the more water different water-cement ratios (0.4, 0.5 and 0.6) were
available, the more expansion and decomposition. selected in the mix composition of the mortar bars.
Since water transports the ionic species involved in After casting the mortar bars, they were immersed
ASR and the reacting water is contained in the in a hydroxide solution for 28 days to observe the
formed amorphous gel [13]. The increase of water- behaviour of the ASR. In this study, 440 g of cement
cement ratio increases the capillary porosity, which and 990 g of sieved aggregates in different cement
in turn increases the reactivity of ASR [14]. ratios were used. The following Table 3. shows the
Additionally, Steffens et al. (2003) mentioned that experimental groups in detail. According to this
the internal humidity is necessary for any table, 54 mortar bars were cast for three different
dissolution, reaction, and formation of amorphous water-cement ratios and exposed to three different
gel and precipitates because it brings the reactants temperatures.
involved into contact. the study also concluded that
the extent of swelling of the material depends on the
amount of water available for the combination with
the amorphous gel ,see Figure 1 [15,16].
288
Table 1. Chemical and physical properties of cement comparator and then completely immersed in a full
Chemical properties of cement container of water. After 48 hours of casting, the
SO3 MgO K2O Cl Na2O Na2Oeq second reading were taken. The next step was to
2.97 1.83 0.86 0.03 0.29 0.85 take these samples out of the water and re-
Physical properties of cement immerse them into prepared NaOH solution for 28
Volume
Blaine, Specific Gravity, Initial Set. Final Set.
Expansion
days with three different temperature (40°C, 60°C
(mm) and 80°C ) then repeat the readings process every 72
cm3/g g/cm3 (min) (min)
3598 3.12 196 248 1 hours during the 28 days. The results of the
Table 2. Properties of aggregate used in the study expansion of mortar bars are given in the following
section.
Bulk Density Reactive Suspicious
Aggregate Aggregate III. RESULTS AND DISCUSSIONS
Saturated-Surface-Dry
2.59 2.64
(SSD) In this part, the expansion results of the mortar
Oven Dry (OD) 2.54 2.62 bars cured at temperatures of 40 °C, 60 °C, and
80 °C, respectively, are shown in Figure 2., Figure
Water Absorption 24 h 1.83 2 0.6
3., and Figure 4. These figures also contain the
effects of different water-cement ratios on the
Table 3. Experimental groups and parameters expansion results.
Groups Parameters
0,05
Water-Cement
0.4 0.5 0.6
Ratio
Group 1
Aggregate Type Reactive Suspect 0,04
Curing
40°C
Expansion percentage
Temperature
0,03
Water-Cement
0.4 0.5 0.6
Ratio
Group 2
Curing
60°C
Temperature
0,01
Water-Cement
0.4 0.5 0.6
Ratio
Group 3

0 3 6 9 12 15 18 21 24 27
Curing
80°C
Temperature Days
w/c: 0.4 Reactive w/c: 0.4 Suspicious
B. Method w/c: 0.5 Reactive w/c: 0.5 Suspicious
The expansion of mortar bars were measured w/c: 0.6 Reactive w/c: 0.6 Suspicious
using the accelerated mortar bar test (AMBT)

according to ASTM C1260. This test method allows Figure 2. Expansion percentage values for three different
water-cement ratios at 40°C
detection of the potential for a harmful alkali-silica
reaction of aggregates in mortar bars within 16 days.
During the test, the mortar bars were exposed to a
NaOH solution. The amount of NaOH was 40 g per
litre, and the recommended amount was 4.5 L of
NaOH to immerse the mortar bar inside. In this
study, expansion measurement were taken for 28
days. Firstly, a total of 54 samples of mortar bars
were cast in according to given experimental groups
and after 24 hours the first measurements of the
length of the mortar bars were made with the length
289
0,25 determined after 16 days of testing. For group 1, all

test samples were cured at 40 °C and it can be
observed that the expansion results of the reactive
0,20
and suspicious aggregates increases slowly with
increasing w/c ratio. However, the expansion
Expasnion percentage
0,15 percentage is less than 0.1 %. For group 2, the

expansion percentage of both types of aggregates
increases by 0.1 to 0.2 % with increasing w/c ratio
0,10
at 60 °C. We can say that it is in an intermediate
class that is neither reactive nor non-reactive. For
0,05 group 3, the behavior of both types of aggregates is
potentially deleterious, as the expansion is more
0,00
than 0.2 % for three different water-cement ratios at
0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 80 °C.
Days According to the expansion results, it is obvious
w/c: 0.4 Reactive w/c: 0.4 Suspicious that the curing temperature increase affects the
w/c: 0.5 Reactive w/c: 0.5 Suspicious expansion value measured in the mortar bars. It was
w/c: 0.6 Suspicious w/c: 0.6 Reactive found that the reactivity of the aggregates used
increased with increasing curing temperature.
Figure 3. Expansion percentage values for three different Additionally, while at the beginning of the study it
water-cement ratios at 60°C was known that one type of aggregate was reactive,
at the end of the study it was found that the so-called
0,30
suspicious aggregate showed the same behavior.
Finally, to better understand the effect of water-
0,25 cement ratio, see the following Figure 5. The figure
below shows the expansion results of the mortar bar
Expasnion percentage
0,20 samples prepared at three different water-cement

ratios at the end of the 27th day. The graph shows
0,15 that the expansion results increase with increasing
curing temperature. Also, another important result is
that the expansion percentages are quite different at
0,10
a water-cement ratio of 0.4 to 0.6 at 60°C, while at
a water-cement ratio of 0.4 to 0.6 the results are
0,05
almost the same at 80°C. However, the maximum
expansion percentage is determined at 80°C and a
0,00 water-cemet value of 0.6.
0 3 6 9 12 15 18 21 24 27
Days
Figure 4. Expansion percentage values for three different

water-cement ratios at 80°C
By evaluating the above figures, it is decided

whether the aggregates used are reactive for ASR.
As known, two types of aggregates, reactive and
suspicious, were preferred in the study. During the
study, ASTM C1260 was used as a reference
standard to measure the potential reactivity of the
aggregates. The reactivity of the aggregates was
290
0,30 [1] Venkatachalam, S., Raja, K., Vishnuvardhan, K.,

0,276 Suchithra, S., Maniarasan, S. K., Saravanan, M. M., ...
0,263 0,264
0,263 & Prabanjan, S. (2022). The ASR mechanism in
0,25 0,233 0,236 concrete and the influence of lithium in mitigating it:
0,225
0,231 A critical review. Materials Today: Proceedings
0,202 [2] Deschenes Jr, R. A., Giannini, E. R., Drimalas, T.,
Expansion percentage
0,20
Fournier, B., & Hale, W. M. (2018). Effects of
0,161 Moisture, Temperature, and Freezing and Thawing on
0,15 Alkali-Silica Reaction. ACI Materials
Journal, 115(4).
0,108 [3] Rajabipour, F., Giannini, E., Dunant, C., Ideker, J. H.,
0,10 & Thomas, M. D. (2015). Alkali–silica reaction:
0,069 Current understanding of the reaction mechanisms and
the knowledge gaps. Cement and Concrete
0,042 0,043
0,05 0,04 Research, 76, 130-146.
0,033 0,043
0,022
[4] Sharma, P., Pathak, R. P., Sivakumar, N., & Ratnam,
M. CENTRAL SOIL AND MATERIALS
0,00 RESEARCH STATION NEW DELHI.
0,4 0,5 0,6
[5] Alaejos, P., Lanza, V., Bermúdez, M. A., & Velasco,
w/c ratios A. (2014). Effectiveness of the accelerated mortar bar
Reactive aggregate at 40 C Suspicious aggregate at 40 C test to detect rapid reactive aggregates (including their
Reactive Aggregate at 60 C Suspicious Aggregate at 60 C
pessimum content) and slowly reactive
aggregates. Cement and concrete research, 58, 13-19.
Reactive Aggregate at 80 C Suspicious Aggregate at 80 C [6] Owsiak, Z. (2007). Testing alkali‐reactivity of selected
concrete aggregates. Journal of Civil Engineering and
Figure 5. Expansion percentage values for three different Management, 13(3), 201-207.
water-cement ratios at 40°C, 60°C and 80°C after 27 days. [7] Li, B., Baingam, L., Kurumisawa, K., Nawa, T., &
XiaoZhou, L. (2018). Micro-mechanical modelling for
IV. CONCLUSIONS the prediction of alkali-silica reaction (ASR)
expansion: Influence of curing temperature
The results are clear evidence that ASR is
conditions. Construction and Building Materials, 164,
affected by curing temperature. Previous studies 554-569.
have shown that when the temperature increases, the [8] Yang, L., Pathirage, M., Su, H., Alnaggar, M., Di
structural pores of the mortar bars are affected and Luzio, G., & Cusatis, G. (2021). Computational
alkalis reach the surface. The more alkali is leached, modeling of temperature and relative humidity effects
on concrete expansion due to alkali–silica
the lower the viscosity of the alkali-silica gel and the
reaction. Cement and Concrete Composites, 124,
more it swells. The results obtained in this study 104237.
support this phenomenon. Thus, the results show [9] Kawabata, Y., Dunant, C., Yamada, K., & Scrivener,
that increasing the curing temperature increases the K. (2019). Impact of temperature on expansive
expansion results of the mortar bars produced. behavior of concrete with a highly reactive andesite
due to the alkali–silica reaction. Cement and Concrete
Another important result of the study was the
Research, 125, 105888.
investigation of the effects of water-cement ratio on [10] Sinno, N., & Shehata, M. H. (2021). Role of
ASR behavior. It is known that the swelling of the temperature on Alkali-Silica reaction and the efficacy
alkali-silica gel depends on the water absorption of supplementary cementitious materials.
either from the environment or from the mixture. Construction and Building Materials, 313, 125427.
[11] Neto, F. M., Andrade, T. W. C. O., Gomes, R. M.,
The results obtained show that as the water-cement
Leal, A. F., Almeida, A. N. F., Lima Filho, M. R. F.,
ratio increases, the expansion results also show an & Torres, S. M. (2021). Considerations on the effect
increasing trend. This effect was more pronounced of temperature, cation type and molarity on silica
when the curing temperature reached 80 °C. This is degradation and implications to ASR assessment.
because there is no significant effect on ASR at a Construction and Building Materials, 299, 123848.
[12] Deboodt, T. J. (2018). Investigation of x-ray computed
temperature of 40 °C. In particular, the factors that
tomography for Portland cement phase quantification.
contribute to an increase in the ASR, such as [13] Poyet, S., Sellier, A., Capra, B., Thèvenin-Foray, G.,
increasing temperature and humidity, are ineffective Torrenti, J. M., Tournier-Cognon, H., & Bourdarot, E.
at this temperature. Therefore, the effect of ASR (2006). Influence of water on alkali-silica reaction:
begins at temperatures above 40°C. Experimental study and numerical simulations.
Journal of Materials in civil Engineering, 18(4).
REFERENCES [14] Sahu, S., Badger, S., Thaulow, N., & Lee, R. J. (2004).
291
Determination of water–cement ratio of hardened

concrete by scanning electron microscopy. Cement
and Concrete Composites, 26(8), 987-992.
[15] Steffens, A., Li, K., & Coussy, O. (2003). Aging
approach to water effect on alkali–silica reaction
degradation of structures. Journal of engineering
mechanics, 129(1), 50-59.
[16] Larive, C. (1998). "Apports combineés de
l'expeérimentation et de la mode élisation à la
compreéhension de l'alcali-reÂaction et de ses effets
mécaniques." Monograph LCPC, OA28, Laboratoire
Central des Ponts et Chaussées, Paris (in French).
292
AN OVERVIEW OF TILLAGE OPTIONS FOR LOW CARBON EMISSION

Aftab Khaliq 1,2, Fiaz Ahmad 1, *, Sarfraz Hasim2, Muhammad Awais 1, Sadia Iqbal1
1
Department of Agricultural Engineering, Faculty of Agriculture Science and Technology, Bahauddin Zakariya
University, Multan 60800, Pakistan
2
Department of Agricultural Engineering, MNS University of Agriculture Multan, Pakistan
* Corresponding author: fiazahmad@bzu.edu.pk
Abstract – The main focus of the current agriculture on the intensification of the productivity of cultivated
crops and concentrated land use. Soil tillage is one of the most energy and labor intensive procedure in
productive cultivatable farming. Conventional tillage system requires more fuel supplies for land
preparation that conserve more energy and exhaust the smoke in the form of CO2 into the environment.
Besides, zero-tillage (ZT) is the domain of the conservation tillage system that aims to combine the
environmental benefits of organic farming and increase sustainability and soil fertility. Zero tillage (ZT)
systems should significantly mitigate greenhouse gas emissions from low fuel consumption without
affecting crop yields. However, recent advancements in agriculture conservation tillage are feasible for
agriculture farmers.
Keywords – Conventional, Conservational, Carbon Emission, Organic farming, Zero tillage
I. INTRODUCTION fertility and reduce crop productivity. Many studies

researched the conventional tillage effect on soil
Long-term intensive farming has a significant effect
health and carbon emission. Mileusnić et al. and
on the climate and the environment [1]. However,
Petrov et al., studied the soil tillage efficiency
agriculture is the only sector that can meet the food
enhancement to reduce carbon emission [2], [5].
requirements of the population. Till now, the tractor
Gorriz et al. Conducted a research study on carbon
is the main power unit in almost all agriculture
emission with different tillage practices [6], further
production processes, including tillage [2]. Soil
huang et al., lal et al.; and voltr et al., also investigate
tillage is one of the most energy and labor-intensive
the carbon emission from the greenhouse and crop
procedure in productive cultivatable farming. The
yield with zero tillage [1], [7], [8]. The reviewed
conventional tillage system is use more than 50
studies suggested that the conservation tillage
percent of fuel for arable farming [3]. In Pakistan,
practices had a positive impact on agriculture
the conventional tillage (CT) system used for land
outcomes
preparation for cultivation is not economically
feasible for ers and environmentally for crop The main focus of this study to provide a short
productivity and soil health. Conventional tillage review of efficient tillage options to reduce carbon
system (CT) requires more fuel supplies for land emission to enhance soil fertility and crop
preparation that consume more energy and exhausts production, and environmental protection.
the smoke in the form of CO2 into the environment.
Carbon emissions from the tilled land also the most II. TILLAGE SYSTEM FOR SMART AGRICULTURE.
important contributor which is mostly derived from A. Effective Tillage for Soil Health
crop residue decomposition [4]. The amount of
Soil health is a limiting and essential part of
carbon emission from the decomposition of crop
residues with conventional tillage affects soil agriculture production. Tillage is a common practice
293
Khaliq et al., AN OVERVIEW OF TILLAGE OPTIONS FOR LOW CARBON EMISSION, ICEANS 2022, Konya, Turkey
in agroecosystems worldwide and major use for Gas (GHGs) has a very strong adverse effect on the
changing the soil condition for crop plantation [9]. environment. The foot-print of the carbon emission
The conservational tillage system includes reduced from agriculture is very large. Several agricultural
tillage (RT) system and a zero tillage (ZT) system practices including tillage of soil will also increase
[10]. Reduce tillage practices include less tillage, the absorption of greenhouse gases (GHGs) namely
planting, and spraying, while Zero tillage (ZT) or carbon dioxide (CO2), methane CH4, and Nitrogen
No-tillage (NT) have only single pass cultivation. In (N2O) [12]. Although CO2 is the most hazardous
the zero-till system, directly seeding mechanism gas, N2O and CH4 are also vigorous because they
takes place without pulverization of soil. Due to this, have global warming potential. Sequestration of
the crop residues remain on the soil for maintaining carbon in the soil is a very crucial strategy to
the soil fertility, saving the soil moisture, mitigate the atmospheric abundance of CO2 with the
temperature reducing the carbon emission process help of Conservation tillage practices [13]. Effects
with crop residue dissipation. Furthermore, control of gas emission on the environment show in Fig. 2.
of zero tillage practices on carbon protection might Conventional machinery operates with heavy
be related to carbon emission depletion which engines that consume more fuel which has a very
enhanced soil aggregation and decreased soil adverse effect on the atmosphere. These hazardous
temperature. Zero tillage systems manage the soil gases increase the atmospheric temperature which is
under different environmental, climatic, and effective for crop yield. Zero Tillage system has
physical conditions. Globally different research significantly mitigate the greenhouse gas emissions
conducted on zero tillage and conventional practices by less tillage passes without affecting crop yields.
comparison and concluded that Zero tillage is Energy, economics and the environment are
widely recommended for crop production to mutually dependent. Environment degradation, soil
improve soil health and enhance soil carbon and fertility, and crop yield depend on energy
organic matter as compared to conventional tillage consumption. Conventional tillage system needs
[11]. The effect of ZT and CT practices shows in 75% more energy as compare to conservational
Fig. 1. However, the effect of ZT on climate change tillage [14].
mitigation by controlling carbon emission was
intensively debated was concluded by many
research studies. The trade-off relationship may
counteract the effect of ZT on GHG emission and
mitigation.
Fig. 1 Conventional and conservational tillage practices Fig. 2 Effect of carbon emission from the traditional
affect on soil practices on the environment and crop growth
B. Effective Tillage for Environment C. Configuration of Conservation Tillage System
During agricultural practices, the burning of fossil Assessing fossil fuel consumption for farm
fuels for energy is a major contributor to the fieldwork should also be part of the strategy to
emission of GHGs. The emission of Greenhouse minimize greenhouse gas emissions from
agriculture. Climate and soil conditions determine
294
the effects of tillage systems on yield [3]. Organic Tillage on the Production Inputs , Outputs , Soil
reduced tillage aims to combine the environmental Compaction and GHG Emissions,” 2021.
benefits of organic farming and conservation tillage [2] Z. I. Mileusnić, D. V. Petrović, and M. S. Dević,
to increase sustainability and soil quality. “Comparison of tillage systems according to fuel
consumption,” Energy, vol. 35, no. 1, pp. 221–228,
Conservation tillage has proven to be advantageous
2010, doi: 10.1016/j.energy.2009.09.012.
in terms of soil erosion control and water
conservation and e.g. no-till farming (NT) is widely [3] G. Moitzi, R. W. Neugschwandtner, H. P. Kaul, and
H. Wagentristl, “Effect of tillage systems on energy
adopted, particularly in dryer regions[15]. No- input and energy efficiency for sugar beet and soybean
tillage (NT) or ZT has been touted as one of several under pannonian climate conditions,” Plant, Soil
climate-smart agriculture (CSA) management Environ., vol. 67, no. 3, pp. 137–146, 2021, doi:
practices that improve food security and enhance 10.17221/615/2020-PSE.
agroecosystem resilience to climate change. The [4] C. Liu, H. Cutforth, Q. Chai, and Y. Gan, “Farming
main focus of the conservation tillage system is to tactics to reduce the carbon footprint of crop
reduce the influence of machinery on agriculture cultivation in semiarid areas. A review,” Agron.
practices. Zero tillage (ZT) is one of the best Sustain. Dev., vol. 36, no. 4, 2016, doi:
10.1007/s13593-016-0404-8.
practices in the conservation tillage system which
performs the planting and weeding process in a [5] A. Petrov, Y. Saveliev, P. Ishkin, and M. Petrov, “Soil
tillage energy efficiency increase,” BIO Web Conf.,
single pass. The agriculture tillage system
vol. 17, p. 00177, 2020, doi:
framework shows in Fig. 3. 10.1051/bioconf/20201700177.
[6] B. Martin-Gorriz, J. F. Maestre-Valero, M. Almagro,
C. Boix-Fayos, and M. Martínez-Mena, “Carbon
emissions and economic assessment of farm
operations under different tillage practices in organic
rainfed almond orchards in semiarid Mediterranean
conditions,” Sci. Hortic. (Amsterdam)., vol. 261, no.
July 2019, p. 108978, 2020, doi:
10.1016/j.scienta.2019.108978.
[7] Y. Huang et al., “Greenhouse gas emissions and crop
yield in no-tillage systems: A meta-analysis,” Agric.
Fig.3 Conceptual framework of diverse tillage practices Ecosyst. Environ., vol. 268, no. August, pp. 144–153,
impact on greenhouse gas (GHG) emissions, and crop yields 2018, doi: 10.1016/j.agee.2018.09.002.
[7].
[8] B. Lal et al., “Energy and carbon budgeting of tillage
III. CONCLUSION for environmentally clean and resilient soil health of
rice-maize cropping system,” J. Clean. Prod., vol.
This study discusses the short introduction of the 226, pp. 815–830, 2019, doi:
conventional and conservational tillage practices' 10.1016/j.jclepro.2019.04.041.
impact on carbon emission. The literature review [9] Y. Feng and K. S. Balkcom, “Nutrient cycling and soil
cleared that the conservation tillage system is the biology in row crop systems under intensive tillage,”
best option for smart agriculture. However, we in Soil health and intensification of agroecosytems,
concluded that in the conservation tillage system Elsevier, 2017, pp. 231–255.
Zero-tillage (ZT) is an efficient practice for smart [10] G. Wu, Z. Chen, N. Jiang, H. Jiang, and L. Chen,
agriculture as compared to reduce tillage (RT) “Effects of long-term no-tillage with different residue
option. The researchers, framers, and industrial application rates on soil nitrogen cycling,” Soil Tillage
Res., vol. 212, no. January, p. 105044, 2021, doi:
partners should focus on the ZT technology. 10.1016/j.still.2021.105044.
ACKNOWLEDGMENT [11] R. Alvarez and H. S. Steinbach, “A review of the
effects of tillage systems on some soil physical
We are thankful to Department of Agricultural properties, water content, nitrate availability and crops
Engineering Bahauddin Zakariya University, yield in the Argentine Pampas,” Soil Tillage Res., vol.
Multan, Pakistan for technical and academic support 104, no. 1, pp. 1–15, 2009, doi:
10.1016/j.still.2009.02.005.
References [12] C. Maucieri, M. Tolomio, M. D. McDaniel, Y. Zhang,
[1] V. Voltr, J. Wollnerov, and P. Fuksa, “Influence of J. Robatjazi, and M. Borin, “No-tillage effects on soil
CH4 fluxes: A meta-analysis,” Soil Tillage Res., vol.
295
212, no. March, p. 105042, 2021, doi:

10.1016/j.still.2021.105042.
[13] M. D. McDaniel, D. Saha, M. G. Dumont, M.
Hernández, and M. A. Adams, “The effect of land-use
change on soil CH4 and N2O fluxes: A global meta-
analysis,” Ecosystems, vol. 22, no. 6, pp. 1424–1443,
2019.
[14] R. Benković et al., “Influence of aggregated tillage
implements on fuel consumption and wheel slippage,”
Teh. Vjesn., vol. 28, no. 3, pp. 956–962, 2021, doi:
10.17559/TV-20201130162613.
[15] M. Krauss, R. Ruser, T. Müller, S. Hansen, P. Mäder,
and A. Gattinger, “Impact of reduced tillage on
greenhouse gas emissions and soil carbon stocks in an
organic grass-clover ley - winter wheat cropping
sequence,” Agric. Ecosyst. Environ., vol. 239, pp.
324–333, 2017, doi: 10.1016/j.agee.2017.01.029.
296
Comparative study between artificial neural network and fuzzy logic

algorithms to detect faults in a PV system
Younes Lahiouel*,Samia Latreche and Mabrouk Khemliche
Electrical Engineering Department, Automatic Laboratory of Sétif-LAS, Ferhat Abbas Sétif 1
University-UFAS, Sétif, Algeria.
*(lahiouelyounes@gmail.com)
Abstract – The objective of this work is the use of ANN and FLC as the identification tools for the faults
diagnosis in a photovoltaic module. First technique was a multilayer neural network (multilayer perceptron
MLP), in which it is characterized by an input layer, an output layer and one or more hidden layers. This
model based on Matlab is operated. The second one was faults diagnosis technique, the proposed algorithm
is based on artificial intelligence. It uses fuzzy logic (Takagi Sugeno) as a decision-making tool. Several
faults will be examined with simulation results under Matlab-Simulink.
The database of the techniques is composed of the (voltage, current and power) of the PV module as inputs
and the faults as outputs as well as a state in normal operation.
Keywords – Diagnostics, PV system faults, Artificial neural network, Fuzzy logic control.
I. INTRODUCTION
II. DIAGNOSIS OF A PV SYSTEM BASED ON
Photovoltaic system consists of four blocks. The
ARTIFICIAL NEURAL NETWORKS
first block is the source of energy (solar panel), the
second is a static converter DC - DC, the third The artificial neural network (ANN) is the
represents the load and the fourth represents the adoption system of the physical implementation
control system. The main role of the static converter system to mimic the structure and function of human
is to an impedance matching so that the panel brain cells. Nowadays, ANN has been applied to
delivers maximum energy [1]. various fields such as pattern recognition, signal
processing, modeling and computer vision [3].
However, photovoltaic installation (as in the case of
all systems electrical and electronic), fails and Artificial neural networks can be described as
degrades during the functioning. Which requires a systems composed of at least two layers of neurons
diagnosis, the main objective of which is to provide (an input layer and an output layer) and comprising
a tool which makes it possible to detect faults and usually middle (hidden) layers. The more complex
thus maximize the energy production of the system problem to be solved, the more artificial neural
photovoltaic [2]. network must have layers. Each layer contains a
large number of specialized artificial neurons.
Fig. 2 The block of the fault detection system by the ANN

Fig. 1 Photovoltaic system with defaults detection calculator. method
297
Y. Lahiouel et al., Comparative study between artificial neural network and fuzzy logic algorithms to detect faults in a PV system,
To build the neural network, four main tasks

must be performed : the construction of the ANN
block, the data acquisition (learning base), the
classification of the different faults and the testing
of the network [4].
Each neuron is connected to all the neurons of
the next one. Figure 3 shows clearly the structure of
ANN faults classification.
Fig. 4 I-V and P-V characteristics of PV faults.
The fault diagnosis technique used in this work

is based on reference values (without F00 faults)
and simulated values (with faults). All cases are
discussed and detected. Moreover, the analysis of
the main attributes of the I-V and P-V
characteristics of the PV array plays the main role
to locate the faults accurately. Three values were
identified to detect different types of faults in the
GPV: Voc, Isc and Pmax.
Table.2 The values of parameters Pmax, Voc, Isc in

all cases.
Faults Pmax [W] Isc [A] Voc [V]
Fig. 3 Structure of ANN fault classification F00 1599 16.4 132
F01 780.8 8.199 126.5
From figure 3, we can see 3 layers: F02 1189 12.3 132
▪ An input layer composed of 3 neurons, whose role F03 1192 12.3 129
F04 1395 14.35 132
is to transmit the values inputs that correspond to the F05 1453 16.33 123.2
variables (Pmax, Voc and Isc) to the next layer F06 826.5 16.32 132
called hidden layer. F07 530.6 15.58 117
F08 799.5 8.199 132
▪ A hidden layer contains 9 neurons with sigmoid
activation functions selected. Usually, the hidden layer uses the transfer
▪ An output layer composed of 9 neurons, which function (sigmoid tangent), while the output layer
indicate that one of the classes corresponds to faults uses the transfer function (log sigmoid). The dataset
F0 to F8 including the normal operating state. of models was generated using a Matlab/Simscape
The studied photovoltaic system is composed of 8 simulation tool. ANN training is performed using
photovoltaic modules (2 strings); of a boost-type samples that represent 80% of the total data, while a
DC-DC converter equipped with its MPPT control number of sample data is used for testing equivalent
based on the P&O algorithm. to 20% of the total data, the error target value is set
very small which is sufficient to give a good
Table 1. The electrical characteristics of the Photovoltaic classification rate (according to confusion matrix).
module
Rated power ( 𝑝𝑚𝑝 ) 200 W III. DESCRIPTION OF THE PV SYSTEM AND THE
Voltage at maximum power( 𝑉𝑚𝑝 ) 26.4 V CONSTRUCTION OF THE DIAGNOSTIC ALGORITHM
Current at maximum power( 𝐼𝑚𝑝 ) 7.58 A BASED ON FUZZY LOGIC
Open-circuit voltage (𝑉𝑜𝑐 ) 32.9 V CLF is a modern artificial technique used in the
Short-circuit voltage (𝐼𝑠𝑐 ) 8.21 A diagnosis of faults in the PV system. The first step
Total number of cells in series( 𝑁𝑠 ) 54 in developing a fuzzy logic-based diagnostic system
Total number of cells in parallel( 𝑁𝑝 ) 1 is to specify the required input and output values
(net data) and their ranges.
298
Table 3. Values of the parameters Pmax, Vco and Isc in the approach used for this method is summarized
event of normal operation and faulty operation. through the block diagram of the figure 6.
Varaibles Pmax Vco Icc
Faults
D0 199.9 32.85 8.199
D1 148.9 32.32 6.149
D2 097.6 31.59 4.100
D3 181.6 30.67 8.167
D4 103.3 32.85 8.158
D5 66.33 29.30 7.789
Second step converts net data to membership values Fig. 6 Technique to diagnose and identify faults.
(fuzzification), third synthesize output membership
values based on developed fuzzy rules (fuzzy From the previous analysis of Pmax, Vco and Isc
inference) and finally converts output membership in the PV system, the fault diagnosis scenarios can
values to net output values (defuzzification).[1] be obtained. Each Pmax, Vco and Isc region
represents a failure case that could occur in the PV
Table 4. Output membership values based on rules expanded
system. Although having rapid change in each case
blurs.
Varaibles Pmax Vco Icc of normal and abnormal scenario, they play the main
big [151.0-200.0] [32.1-33.0] [8.00-8.50] role in fault detection and diagnosis scenarios.
middle [101.0-150.0] [30.1-32.0] [6.01-7.99] The output CLF algorithm is based on comparing
small [50.0-100.0] [28.0-30.0] [4.00-6.00] the three values Pmax, Vco and Isc with the range
of the normal state, then sending an alarm to the
The main contribution of this work is to propose operator to take appropriate action as shown in the
an intelligent technique based on fuzzy logic figure 7 which illustrates the flowchart of the
(Takagi-Sugeno type) to diagnose and identify proposed method.
faults in the PV generator. The fuzzy logic system is
chosen because of its tolerance to imprecise data, as
well as it can be built on top of the operating control
system without using any training data sets, so just
adjust the inputs/outputs system and resonate fuzzy
rules to improve detection [2].
(a) (b)
Fig. 7 Flowchart of the proposed fault detection method.

(c) (d)
Fig. 5 (a) (b) (c): CLF inputs, (d): CLF output
In this paragraph, the Sugeno fuzzy classifier will
This technique is able to diagnose and identify be presented. The architecture of the
faults that occur in photovoltaic cells and PV implementation is based on the Max-Min
modules. The proposed technique is based on the arrangement procedure with a centroid type for
analysis of a set of output values (such as current, defuzzification in addition, five fuzzy rules were
voltage and power) of the photovoltaic generator, in selected and implemented in order to accurately
case of healthy operation and faulty operation. The detect faults occurred in the photovoltaic generator.
299
The detection system is based on the variations  Sufficient degrees of freedom

of the I-V and P-V curve presented in the previous  Represents complex nonlinear relationships model
section (Pmax, Vco and Isc).  Very good at classification of phenomena into
The proposed multi-input, multi-output fuzzy preselected categories
logic system consists of three inputs: maximum  Precision of outputs is sometimes limited
power, open circuit voltage and short circuit current.  Minimization of least squares does not mean zer error
 Time required for proper training is still high
Fuzzy systems technique :
 Reverses situations prevails compare to neural
networks
 The input and output variables are encoded in fuzzy
representations
 İnterrelationship take the form of well-defined If/then
rules
 Adress the impression of the input and output
variables ,use fuzzy numbers and fuzzy sets that can
be expressed in linguistic terms (e.g,cold,worm,and
hot)
Fig. 8 Structure of the proposed fuzzy logic (T-S)  Greater flexibility in formulating system descriptions
classifier.
,complex process behavior can be described in
The rules of the fuzzy logic system are based on the general terms
If-Then statement. All selected rules in the fuzzy  Fuzzy description are more parsimonious,easy to
logic system can be described as follows: formulate and modify
REFERENCES
[1] Aicha Djalab, Ali Teta, Mohamed Mounir Rezaoui,
Mohamed Boudiaf “Analysis of MPPT Methods: P & O,
INC and Fuzzy Logic (CLF) for a PV System”,2019.
[2] Belaout Abdesslam, “Etude et diagnostic des défauts
fréquents aux systèmes photovoltaïques (PV) par emploi
de la caractéristique courant-tension ”, mémoire de
magistère, université Ferhat Abbas, Sétif, 2014.
[3] L. Zhihua, W. Yuanzhang, Z. Diqing, and W. Chunhua.
“An Intelligent Method for Fault
Diagnosis in Photovoltaic Array”. ICSC 2012, Part II,
CCIS 327, pp. 10–16, 2012.
[4] M. Khemliche, S. Djeriou,S. Latreche. “Diagnostic de
défauts dans le système photovoltaïque par les réseaux de
neurones artificiels ”. Revue des Énergies
Renouvelables, SIENR’12 Ghardaïa. Vol, pp. 331-343,
2012.
Fig. 9 The rules of the fuzzy logic system.
IV. CONCLUSIONS
In this work, two intelligent techniques have been
proposed, based on artificial neural networks
(ANN) and fuzzy logic control (FLC) for the
diagnosis and detection of faults in a photovoltaic
generator.
We summarize the advantages of each technique
in the following points:
Neural networks technique :
 Precises inputs and outputs
300
Effect Of Silica Fume On The Behavıor Of Reactıve Powder Concrete

Mounira Chadli*,1,Mekki Mellas1
1
Laboratory of Civil Engineering, Department of Civil Engineering and Hydrology, University of Biskra BP 145
RP BISKRA 07000 Algeria
*
(mounira.chadli@univ-biskra.dz) Email of the corresponding author
Abstract – Reactive Powder Concrete RPC is a reasonably new cementitous material. It's composed of high
cement content,low water/cement ratio, very fine quartz powder, and sand.Coarse aggregate used in normal
concrete is completely replaced by fine quartz sand and crushed quartz. PC ischaracterized very high
performance in mechanicalproperties, particularly in compressive strength, which canbe in the range of 150
to 800 MPa.
This study aims to investigate the mechanical properties of locally cast RPC with several economical
materials available such as silica fume (SF), ground slag (GS), quartz powder (QP), are incorporated into
cement in three percentages (23%- 25%, 23% and 23%). An experimental investigation was carried out to
study the effectiveness of partial replacement of cement with SF, GS or GQ to obtain ultra-high strength
concrete. The performances of the different mixtures are tested by the resistance to compression, the
resistance to bending. The production of RPC using local materials successfully achieves a compressive
strength of 120 MPa at 28 days of age in normal water hardening at 25°C with a smoke content of silica of
25% and a water/cement ratio of 0.22. The results obtained from the tests carried out on the RPCs show
that: The tensile strength in compression and in bending by bending increases when the additions are
incorporated, thus reflecting the improvement in the compactness of the mixes by the pozzolanic effect of
these last.
Keywords – Reactive powder concrete, Compression, flexural tensile, Silica fume, quartz, slag.
I. INTRODUCTION watertight and gas-tight, used without passive

Concrete, a basic building material for over a reinforcements. This ultra-high strength ductile
century, did not change significantly until the material replaces traditional concrete and steel
1980s with the development of high as well as other high-tech materials used for
performance concrete (HPC). A pioneer in the industrial or military applications [2].
formulation of these new concretes, the Composed of powders (sand, cement, quartz,
Bouygues scientific department was the first to silica fume) of which the size of the largest
implement them on a large scale during the grains does not exceed 500 µm, RPCs are
construction of the Arche de la defense or the Ile manufactured under conditions similar to those
de Ré Bridge [1]. of conventional concrete, but with a very small
In 1990, under the leadership of Pierre quantity of water. They constitute a family of
Richard, scientific director of Bouygues, it materials with varying performance depending
crossed a new threshold by creating concrete on their manufacturing method. A heat
with unprecedented performance: (RPC), twice treatment applied after setting makes it possible
as resistant as any known natural rock,
301
Chadli et al., Effect Of Silica Fume On The Behavıor Of Reactıve Powder Concrete, ICEANS 2022, Konya, Turkey
to modulate the quality of the concrete QUARTZ POWDER (QP) is a powder, with an
according to needs [3]. average diameter between 10 and 15 μm,
The exceptional characteristics of RPCs result produced by grinding a sand very rich in silica
from the application of four fundamental (Sio2> 98%) generally used in glassware.
principles:
GROUND SLAG (GS) the chemical composition
• Improvement of homogeneity by removing
coarse aggregates, of the addition was determined in the Ain
• Increase in compactness by optimizing the Lakbira cement laboratory. Setif
granular mixture and by pressing,
• Improvement of the microstructure by heat THE ADJUVANT: (NFP 18-103) (SP) The
treatment, adjuvant used in our study is a new generation
• Improvement of ductility by adding metallic high water-reducing superplasticizer of the
micro-fibers. "MEDAFLOW 30" type. It is a solution of
Recent work in the formulation and Polycarboxylates, manufactured in Algeria by
manufacture of concrete has led to the the GRANITEX Company located in Oued-
development of ultra high performance Smar (Algeria).
concretes (UHPC) which exhibit remarkable MIXING WATER (W) The mixing water used
mechanical properties and durability (Richard for making concrete must be as pure as possible;
and Cheyrezy 1995) [4]. However, these it must not contain an excessive amount of mud,
concretes are little used and their applications organic matter, acids, salts, sugary matters. The
are still exceptional, mainly because of their mixing water used in our study is drinking water
high costs linked to the significant use of "tap water" supplied to the civil engineering
expensive components (silica fume, super laboratory at the University of Mohamed Khider
plasticizer) [5]. –Biskra-.
The main objective is to characterize
III. PREPARATION AND MIXING OF TEST PIECES
experimentally a RPC based on Portland cement
and materials rich in silica (silica fume, crushed
The molds of the concrete samples of
quartz and crushed slag) and using mechanical
dimension 40 × 40 × 160 mm are prepared. The
tests (compression and flexural tensile strength).
molds are then covered with oil before pouring
at very low w / c ratios.
to facilitate demoulding of the concrete after 24
II.MATERIALS AND METHOD hours. Each RPC formula is poured into 1 mold
(three test specimens). All the RPCs are
THE CEMENT (C) we used for all our mixtures, prepared in a mortar mixer. Table 1 gives the
only one type of cement. This is a CPA CEM I mixing times for obtaining the fluidization of the
42.5 N HRS from the Enfidha cement plant mixtures. We note that in all cases the
(Tunisia). Its different chemical, mineralogical manufacturing time of a RPC does not exceed
and physical properties are determined in the 20 minutes.
cement plant of Ain Lakbira - Setif.
Table 1. Concrete mixing time studied.
THE SAND (S) the sand used within the
framework of our experimental study is a sand 3min Homogenization of dry materials
of dune passed through a sieve of 0.5mm
therefore the largest diameter and 500 µm, this 3-5min Add water and half of the slow mix
sand was taken from the region of Oued Souf, superplasticizer
it is appreciated for these good characteristics. 6-8 min Add the other half of the High Speed Mix
superplasticizer.
SILICA FUME (SF) the silica fume used in our
study is a Medaplast hp manufactured in
Algeria by the company Granitex located in
Oued-smar (Algeria).
302
Table 2. Composition of RPCs based on substitution of

8
Flexural tensile
strength (MPa)
additives
Constituents RPCC RPC1 RPC2 RPC3
6
Ordinary Portland
Cement 950 950 950 950 4
Slica fume 215 215 215 237.50
Slag / / 220 / 2
Quartz / / 220 220
Sand 1030 1030 1050 1030 0
superplasticizer/C 46,8 46,8 46.8 46,8
W/C ratio 0.22 0.22 0.22 0.22
RPCC RPC1 RPC2 RPC3
14 Days 28 Days
IV. TESTS CARRIED OUT Fig. 2. Evolution of the flexural tensile strength of RPCs as a
IV.1 Mechanical resistance to compression function of age
This test is carried out on RPC specimens which From the results presented by the histogram of
are heat treated with steam 24 hours before figure 2 it was found that the variation in the
crushing. It was carried out at 14 days and at 28 composition of RPC does not have a significant
days. The values of the compressive strengths of influence on the values of bending tensile
the RPCs studied as a function of time are given strength of all RPCs because that they are closer
in figure 1. to 14 days and also to 28 days. At 28 days, the
maximum value of the flexural tensile strength
is obtained for RPC3 which contains (25% silica
150 fume, 23% crushed quartz). At 14 days, the
Compressive strength
flexural tensile strength values of RPC1 and

100 RPC2 were recorded to be lower than the control
concrete.
(MPa)
50
IV.3 Effect of the silica fume content
0
He used a silica fume content of 23 and 25%,
RPCC RPC1 RPC2 RPC3
respectively. The effect of this parameter could
14 Days 28 Days be observed by studying the hardened properties
RPCC , RPC1, RPC2 and RPC3. The
compressive strength for mixtures with different
Fig. 1. Evolution of the compressive strength of RPCs as a
silica fume contents at 14 and 28 days of age are
function of age
shown in Fig 1. An improvement in compressive
14 days of age RPCC control concrete based strength of 41 and 29% is seen at the age of 14
on (23% silica fume, 0% ground slag, 0% and 28 days, respectively. However, increasing
quartz) is given a lower compressive strength. the silica fume content from 23% to 25% cement
The best resistance is recorded at 28 days by the slightly increases the compressive strength. The
composition of RPC3 based on a mixture of experimental results of the different SF contents
(23% quartz + 25% silica fume) of the order of indicate that the optimum SF content is about
60% from the age of 14 days to 28 days. The 25%. The value of flexural tensile strength
RPC2 based on compositions of (23% quartz + increases with increasing SF content. Increasing
23% silica fume + 23% ground slag) at 28 days the silica fume content from 23% to 25%
also recorded a high resistance compared to the resulted in a significant increase in flexural
control concrete. tensile strength of 49.5%.
IV.2 Flexural tensile strength V. CONCLUSION

The flexural tensile tests are carried out by a In light of the foregoing, we note that the
10 KN machine; the values of the flexural tensile incorporation of active additions (silica fume -
strengths of the RPCs studied as a function of quartz - slag) in Portland CPA cement and fine
time are given in Figure 2. sand, contributes positively to the mechanical
303
performance of RPCs made according to the Reactive Powder Concrete (RPC), University of
different combinations with these additions. Liverpool, Liverpool, UK, (2001), 1-10.
[9] Al-Hassani, H.M., kalil, W.I., and Danha, L.S., ,
They allow an improvement in the mechanical Mechanical Properties of Reactive Powder Concrete with
resistance of RPCs which exceeds that of control Various Steel Fiber and Silica Fume Contents, Acta
concrete in the short term. Tehinca Corviniensis, Bulletin of Engineering Tom.
The presence of silica fume combined with (2014).
granulated slag and water content share the [10] Wille, K., Kim, D. J., and Naaman, A. E., , Strain-
Hardening UHP-FRC with Low Fiber Contents, Materials
greatest effects on reaching compressive and Structures, Vol. 44, No.3, (2011). 583-598.
strength targets [11] Ramyashree, P., Subathra, S. . Experimental study
The compressive strength of concrete is on developing ultra high strength concrete using
improved by heat treatment, regardless of the reactive powder concrete. Innov. Sci. Eng. Res., 2,
dosage as an addition substitution. The use of (2018),514–526.
[12] Şakir, E., Ufuk, K., Safa, N.. Effects of cement
crushed quartz requires heat treatment. The dosage and steel fiber ratio on the mechanical properties
mechanical strengths at ages of (28 days) of of reactive powder concrete. Advances in Concrete
RPC2, and RPC3 based on substitution Construction. Vol. 8, No. 2, (2019) 139-144. doi:
additions exceed those of other RPCs, which https://doi.org/10.12989/acc.2019.8.2.139
means that these additions have a pozzolanic [13] Scheinherrová, L., Vejmelková, E., Keppert, M.,
Bezdiˇcka, P., Doleželová, M., Krejsová, J., Grzeszczyk,
role which results in the formation of C-S-H. S. Matuszek-Chmurowska, A., ˇCerný, R. Effect of Cu-
The kinetics of formation of this C-S-H by the Zn coated steel fibers on high temperature resistance of
additions depends on their fineness of their silica reactive powder concrete.Cem. Concr. Res.,117, (2019),
contents. 45–57.
[14] Stefania, G., Neta, M-C., Eva, V., Robert, C. .
Reactive Powder Concrete Containing Basalt Fibers:
REFERENCES Strength, Abrasion and Porosity, Materials,13,
(2020),2948;
[1] Aïtcin, PC.,The Durability Characteristics of High doi:10.3390/ma13132948www.mdpi.com/journal/materi
Performance Concrete, A review Journal Cement als
Concrete Composite, 25(3), (2003), 409-420. [15] Su, C., Wu, Q., Weng, L., Chang, X.. Experimental
[2] Chadli. M, Mekki. M. and Mezghiche. B., investigation of mode I fracture features of steel fiber-
Formulation and study of metal fiber-reinforced reactive reinforced reactive powder concrete using semi-circular
powder concrete", World Journal of Engineering, Vol. 15 bend test Eng Fract Mech, 209, (2019), 187-199
No. 4, (2018) 531-539. https://doi.org/10.1108/WJE-04- [16] Mounira Chadli, Nadia Tebbal, Mekki Mellas, Study
2017-0094 of mechanical and elastic properties of reactive powder
[3] Chadli, M., Tebbal, N., and Mellas, M. Study of the concrete , Algerian Journal of Engineering & Research
Mechanical Behavior of a Reactive Powder Concrete AJER,VOL.5(1), (2021)
Containing Fibers. Springer Nature Switzerland, [17] Chadli Mounira, Rais Sara, Effect of Steel Fibers
Proceedings of the 4th International Symposium on on Properties of Reactive Powder Concrete, ,1st
Materials and Sustainable Development, pp. 71–82, International Conference on Engineering and Applied
(2020). https://doi.org/10.1007/978-3-030-43211-9_7 Natural Sciences on 10-13 May (2022), Konya/Turkey.
[4] Richard, P., and Cheyrezy, M., , Composition of [18] Mounira Chadli, Messaouda Bensmail, Mekki
Reactive Powder Concretes, Cement and Concrete Mellas, Study of the Influence of the Aggressive
Research, 25(7), (1995),1501-1511. Environment on the Behavior of Reactive Powder
[5] Abdurrezzak Bakis, Ercan Isik, Alev Akıllı El, Concrete, Cement Based Composites 1 (2021) 7-12.
Mustafa Ülker., , ”Mechanical Properties of Reactive https://doi.org/10.36937/cebacom.2021.001.002
Powder Concretes Produced Using Pumice Powder”,
Journal of Wuhan University of Technology- Mater. Sci.
Ed. volume 34, (2019), 353–360.
[6] Sufen Dong,Yanlei Wang,Ashraf Ashour, Baoguo
Han, Jinping Ou., ,“compressive fatigue behavior of ultra-
high performance concrete reinforced with super-fine
stainless wire. International Journal of Fatigue. (2021),
142
[7] Mounira Chadli, Nadia Tebbal, Mekki Mellas , (2021)
Impact of elevated temperatures on the behavior and
microstructure of reactive powder concrete, Construction
and Building Materials 300 124031.
[8] Soutsos, M., Millard, S., and Karaiskos, K., , Mix
Design, Mechanical Properties, and Impact Resistance of
304
Eğme Yükü Altında Gömülü Olarak Tek Yama İle Birleştirilmiş

Kompozit Parçaların Mekanik Davranışı
İsmail Yasin SÜLÜ*
Makine Mühendisliği Bölüm,İnönü Üniversite, Türkiye
ismail.sulu@inonu.edu.tr
Özet – Bu çalışmada, eğme yükü altında tek yama ile yapıştırılarak birleştirilmiş kompozit parçaların
mekanik davranışları sonlu elemanlar analizi ile incelenmiştir. Nümerik analizler sonlu elemanlar temelli
ANSYS 14.5 paket programında modeller için makro oluşturularak gerçekleştirilmiştir. Kompozit malzeme
olarak T700 karbon/epoksi dikkate alınmıştır. Birleştirme işleminde kullanılan yapıştırıcı DP 410 olan
yapısal yapıştırıcı tercih edilmiştir. Modellerin mukavemet dayanımlarının da önemli olduğundan
belirlenen parametreler dikkate alınarak yapılan her analiz için hasar yükü tespiti yapılmıştır.
Parametrelerin etkileri modellerin hasara uğradığı durum dikkate alınarak gerçekleştirilmiştir.
İncelemelerin daha başarılı yürütülmesi için kritik gerilme hatlarının tespiti yapılmıştır. Gerilmelerin en
yüksek olduğu hatlar hasar için önemlidir. Bu hatlar birleştirme bölgesinde bindirme uzunluğu ve genişliği
üzerinde iki bölge için tespit edilmiştir. Belirlenen kritik gerilme hatları dikkate alınarak tüm yönlerde
oluşan normal gerilmeler, kayma gerilmeleri ve von-Mises gerilmeleri davranışları incelenmiştir. Bindirme
uzunluğun artmasının hasar yükleri üzerinde belirgin etkisinin oluştuğu tespit edilmiştir. Tabaka
dizilimlerinin de, gerilme davranışları üzerine etkilerinin olduğu ifade edilmiştir. Yapılan çalışma ile
endüstride kullanımı sürekli artan elyaf takviyeli kompozit malzemelerin birleştirilmesinde daha pratik
kullanım sağlayan yapıştırıcıların avantajları ortaya konulmuştur. Ayrıca kullanılan birleştirme tekniğinde,
malzemenin çok fazla alan kaplamaması ve estetik görünümü olarak sağladığı ön plana çıkmaktadır.
Anahtar Kelimeler –Bağlantı tasarımı, Sonlu elemanlar analizi, Hasar analizi, Yapıştırıcılar, Kompozitler
I. GİRİŞ bir parametredir. Bu sebepten literatürde

Kompozit malzemeler ve yapıştırıcılar havacılık, kompozitlerin yapıştırıcı ile birleştirilmesi ve
otomotiv, denizcilik gibi birçok endüstri alanında bağlantı bölgesinin çalışma ömrü ile çalışmalar
darbeye karşı dirençlilikleri, kolay mevcuttur. Genel olarak bu çalışmalar optimum
uygulanabilirlikleri, tamir edilebilirlikleri, hasar yükü, gerilme davranışları, gerinimler,
dayanıklılıkları gibi birçok mekaniksel yükleme türleri, bağlatı teknikleri oryantasyon
özelliklerinden dolayı tercih edilmektedirler [1]. açıları ve tabaka kalınlıkları gibi parametreler
Sahip oldukları özelliklerden dolayı her geçen gün çalışılmıştır [2-8]. Yapılmış bir çalışmada, tek
daha çok kullanım alanında yer almaktadırlar. bindirmeli bağlantının mukavemeti üzerine
Kompozitlerin işlem görerek birleştirme yapıştırıcı tabaka kalınlığının etkileri incelenmiş.
elemanlarıyla birleştirilmelerine karşın yapıştırıcı Sabit çekme yükü altında sonlu elemanlar sonuçları
ile birleştirilmeleri daha çok avantaj elde edilmiştir. Yapıştırıcı tabakanın orta düzlem
sağlamaktadırlar. boyunca boyuna gerinme değerlerinin yapıştırıcı
Kompozitlerin birleştirilmesinde yapıştırıcı kalınlığı ile arttığı tespit edilmiştir [9]. Başka bir
uygulamaları ve bağlantı tasarımları önemli bir yer çalışmada, işlevsel olarak derecelendirilmiş bir
almaktadırlar. Kompozitlerin yapıştırıcı kullanarak yapıştırıcı, yapıştırılarak birleştirilmiş bağlantının
birleştirilmesinde bağlantının çalışma ömrü önemli verimliliğinin iyileştirilmesi incelenmiştir [10].
305
Sülü, Eğme Yükü Altında Gömülü Olarak Tek Yama İle Birleştirilmiş Kompozit Parçaların Mekanik Davranışı, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
Bunlara ek olarak, çift bindirmeli bağlantıların malzemeler için T700 karbon/epoksi dikkate
soyulma ve kayma gerilmeleri üzerine sonlu alınırken yapıştırıcı malzeme için DP 410 tür
elemanlar modeli kullanarak hibrit yapıştırıcı yapıştırıcı kullanılmıştır. Kompozit malzemenin
bağlantılarının etkileri araştırılmıştır. Katı ve kontak toplamda dokuz katmandan oluşurken, yama
element üzerine temellendirilmiş üç boyutlu model malzemesi de iki tabakalı kompozit malzemeden
geliştirilmiştir [11]. Yapılan başka bir çalışmada, oluşmaktadır. Kompozit malzemelerin ve
ABAQUS/Explicit kullanarak çekme yüküne maruz yapıştırıcının mekanik özellikleri sırasıyla Tablo 1
kalan açılı katlı kompozit yapıştırıcıların tek ve Tablo 2’de gösterilmiştir. Kompozit
bindirme bağlantılarının üç boyutlu sonlu elemanlar malzemelerin tabaka dizilimleri Tablo 3’de
modellemesini geliştirilmiştir. Yapışkan tabakadaki verilmiştir. Yapıştırıcı malzeme için gerilme-şekil
hasarın modellenmesi için kohezyonlu bölge modeli değiştirme eğrisi Şekil 3 de gösterilmiştir.
benimsenmiştir. Yapışkan tabaka kalınlığının ve
bindirme uzunluğunun tek bindirmeli bağlantının Tablo 1. DP 410 yapıştırıcı malzemenin malzeme sabitleri
tepkisi üzerindeki etkileri ayrıntılı olarak [13-18]
araştırılmıştır [12]. Başka bir çalışmada, faklı Özellikler DP 410
birleştirme teknikleri ile birleştirilen kompozitlerin Elastisite modülü Ea(MPa) 2567.45
Poisson oranı  e 0.31
üç boyutlu sonlu elemanlar modeli oluşturulmuştur.
Yapıştırma yöntemlerinin yapısal olarak ve Akma dayanımıy(MPa) 38
Maksimum çekme dayanımı t(MPa) 40.79
yapıştırma yöntemlerinin birbirine göre avantajları
Maksimum çekme gerinimit(mm∙mm-1) 0.027
üzerinde durulmuştur. Çeşitli bağlama
yöntemleriyle birleştirilen kompozitler için en fazla Tablo 2. T700 karbon/epoksi için malzeme sabitleri [19]
etki parametresi ve bağlama yöntemleri Özellikler Karbon/epoksi (T700)
sunulmuştur. [13]. Ayrıca, yapıştırıcı bağlantı Ex (MPa) 132000
hattına sahip kompozit bağlantıların hasar tahmini Ey (MPa) 10300
araştırılmış ve farklı yüklere maruz kalan mekanik Ez (MPa) 10300
davranışları açıklanmıştır [14-17]. Gxy (MPa) 6500
Gyz (MPa) 3910
Bu çalışmada, eğme yüküne maruz bırakılmış
Gxz (MPa) 6500
gömülü tek yama ile birleştirilmiş kompozit νxy 0.25
parçaların mekanik davranışlarının sonlu elemanlar νyz 0.38
analiziyle incelenmesi hedeflenmiştir. Bindirme νxz 0.25
uzunluğu ve oryantasyon açıları gibi parametreler XT (MPa) 2100
YT (MPa) 24
için tahmini hasar yükleri elde edilmiştir.
ZT (MPa) 24
Birleştirme işleminde yapıştırıcı tabaka önemli XC (MPa) 1050
olduğu için tüm yönlerdeki normal gerilmeler, YC (MPa) 132
kayma gerilmeleri ve von-Mises gerilmeleri hasara ZC (MPa) 132
uğrama durumunda elde edilmiştir. Bu çalışma ile Sxy(MPa) 75
Syz(MPa) 75
kompozit parçaların endüstri kullanımları için daha
Sxz(MPa) 75
pratik, yüksek mukavemetli ve avantajlı bir çok
durumunu ortaya koymak hedeflenilmiştir. Tablo 3. Çalışmada kullanılan oryantasyon açıları
Oryantasyon açıları (0)

II. ÜÇ BOYUTLU SONLU ELEMANLAR [0/90/0/0/90/0/0/90/0] Mod- I
MODELİ [15/90/15/-15/90/-15/15/90/15] Mod- II
Eğme yüküne maruz bırakılmış gömülü tek yama [30/90/30/-30/90/-30/30/90/30] Mod- III
ile birleştirilmiş kompozitlerin parametrik ve model [45/90/45/-45/90/-45/45/90/45] Mod- IV
[60/90/60/-60/90/-60/60/90/60] Mod- V
görüntüleri sırasıyla Şekil 1 ve Şekil 2’de
[75/90/75/-75/90/-75/75/90/75] Mod- VI
gösterilmiştir. Her bir tabaka kalınlığı 0.25 mm
olarak düşünülmüştür. Kompozit parçaların boyları
L= 50 mm. Bindirme uzunlukları (L1) 10 mm ,15
mm ve 20 mm olarak dikkate alınmıştır. Kompozit
306
Turkey
Şekil 1. Eğme yüküne maruz gömülü yama ile birleştirilmiş

kompozit parçalar
Şekil 2. DP 410 yapıştırıcı için gerilme-şekil değiştirme eğrisi

[13-18]
Şekil 3. Sınır şartların detaylı gösterimi
307
Turkey
Sonlu elemanlar analizinde, eğme yükü altında 7

gömülü tek bindirmeli birleştirme yöntemiyle
birleştirilen kompozit parçaların sonlu elemalar AB Gerilme hattı CB Gerilme hattı
modeliyle analizleri gerçeleştirilmiştir. Üç boyutlu 6
sonlu elemanlar modelleri nümerik analizler için DE Gerilme hattı FG Gerilme hattı
oluşturulmuştur. Sonlu elemanlar modelinde, x,y ve
z yönlerinde üç serbestlik derecesine sahip 5 HG Gerilme hattı IJ Gerilme hattı
izoperimetrik dörtgen elemanlar içeren 20 düğüm
noktalı SOLID186 elemanı kullanılmıştır. Model
gerçeğe uygun olarak modellenmiştir. Modelin alt 4
σeqv (MPa)
yüzeylerinin bir ucu tüm yönlerde sabitlenmiştir.
Diğer ucu ise y ve z yönlerinde sabitlenmiştir. Sınır
şartlarının detaylı gösterimi Şekil 3’de 3
gösterilmiştir. Sonlu elemanlar analizinde
kompozitler için Tsai-wu hasar kriteri dikkate
alınırken, yapıştırıcılar için von-Mises hasar kriteri 2
dikkate alınmıştır [13-18, 20, 21]. Modellerin hasar
durumları malzeme cinsine göre bu hasar kriterleri
ile kontrol edilmiştir. Hasar ilk olarak hangi 1
malzeme üzerinde oluşmuşsa hasarın oluştuğu yük

hasar yükü olarak kabul edilmiştir.
0
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
III. BULGULAR VE TARTIŞMALAR Boyutsuzlaştırılmış uzunluk(mm.mm-1)
Eğme yükü altında gömülü yama ile birleştirilen a)
kompozit parçaların mekanik davranışları 32
incelenmiştir. Çalışmalar sonucu hasar yüküne ve
gerilme davranışları üzerine parametrelerin etkileri
28 AA1 Gerilme hattı BB1 Gerilme hattı
araştırılmıştır.
CC1 Gerilme hattı DD1 Gerilme hattı
24
A. Parametrelerin Yapıştırıcı Tabaka Üzerindeki
EE1 Gerilme hattı FF1 Gerilme hattı
Gerilme Dağılımlarına Etkileri
Yapılan çalışmada, eğme yükü altında gömülü 20 GG1 Gerilme hattı HH1 Gerilme hattı
yama ile birleştirilen kompozit parçaların gerilme
σeqv (MPa)
davranışları incelenmiştir. Çalışmalarda, 15 mm 16

II1 Gerilme hattı JJ1 Gerilme hattı
bindirme uzunluğu ve Mod-I, Mod-II, Mod-III,
Mod-IV, Mod-V, Mod-VI oryantasyon açıları
dikkate alınmıştır. Gerilme davranışlarının 12
incelenmesi için kritik gerilme hattının belirlenmesi
gerçekleştirilmiştir. En yüksek gerilmelerin uzunluk
8
üzerinde A-B ve F-G, genişlik üzerinde A-A1 ve F-
F1 olduğu tespit edilmiş olup, model üzerindeki
karşılıklı hatların gerilme dağılımlarının simetrik 4
olduğu olarak Şekil 4’de gösterilmiştir. Kritik
gerilme hatları uzunluk üzerinde A-B ve genişlik
0
üzerinde A-A1 hatları dikkate alınarak çalışmalar
0 4 8 12 16 20
yürütülmüştür.
Bindirme genişliği (mm)
b)
Şekil 4. 15 mm bindirme uzunluğunda ve Mod-IV
oryantasyon açısında gerilme hatlarının karşılaştırılması
308
Turkey
9 4
8
Mod- I Mod- II
Mod- I Mod- II
7 3
Mod- III Mod- IV
6 Mod- III Mod- IV
5 2 Mod- V Mod- VI
Mod- V Mod-VI
4
σx (MPa)
σy (MPa)
3 1
1 0
-1 -1
-2
-3 -2
0 0.5 1 1.5 0 0.5 1 1.5
Kalınlık (mm) Kalınlık (mm)
a) b)
3 7
Mod- I Mod- II
6
2 Mod- III Mod- IV
5
Mod- V Mod- VI
1
4
σeqv (MPa)
σz (MPa)
3
0
Mod- I Mod- II
2
Mod- III Mod- IV

-1
1
Mod- V Mod- VI
-2 0
0 0.5 1 1.5 0 0.5 1 1.5
Kalınlık (mm) Kalınlık(mm)
c) d)
Şekil 5. 15 mm bindirme uzunluğunda oryantasyon açılarının etkileri; a) σx, b) σy, c) σz, d) σeqv
309
Turkey
2 1
Mod- I Mod- II Mod- I Mod- II
Mod- III Mod- IV Mod- III Mod- IV
Mod- V Mod- VI Mod- V Mod- VI

1
σxy (MPa)
σyz (MPa)
0
-1 -1
0 0.5 1 1.5 0 0.5 1 1.5
Kalınlık (mm) Kalınlık (mm)
a) b)
1
Mod- I Mod- II
Mod- III Mod- IV
Mod- V Mod- VI
σxz (MPa)
-1
0 0.5 1 1.5
Kalınlık (mm)
c)
Şekil 6. 15 mm bindirme uzunluğunda oryantasyon açılarının etkileri; a) σ xy, b) σyz, c) σxz,
310
Turkey
Şekil 5 ve Şekil 6 incelendiğinde, oryantasyon 8
açılarının tüm yönlerdeki gerilme dağılımlarına

nasıl etki ettiği görülmektedir. σx ve σy gerilme 7
dağılımlarına bakıldığında tüm oryantasyon 10 mm
açılarının gerilim dağılımına etkisi bir birine yakın

6
görünse de, Mod-VI oryantasyon açısının etkisi 15 mm
diğerlerinden büyük olduğu görülmektedir. σz
gerilmesindeki dağılımlar x ve y yönündeki gerilme 5 20 mm
dağılımlarından farklı olup, bu gerilme dağılımında
σeqv (MPa)
Mod-I oryantasyon açısının daha etki olduğu 4
görülmüştür. σeqv gerilmesindede x ve y yönündeki
gerilmelerde olduğu gibi oryantasyon açılarının etki
benzer görülsede en büyük etkinin oluştuğu açı 3
Mod-VI’dir. Kayma gerilmeleri incelendiğinde, σxy

gerilmesinde en yüksek gerilme değerinin olduğu 2
oryantasyon açısı Mod-VI’dır. σyz gerilme
dağılımına bakıldığında en yüksek gerilme
1
değerlerinin Mod-III ve Mod-IV oryantasyon
açılarında görüldüğü söylenebilir. σxz gerilme
dağılımında ise en yüksek gerilme değerlerinin 0
Mod- II ve Mod-III oryantasyon açılarında olduğu 0 0.5 1 1.5
görülmektedir. Kalınlık (mm)
Şekil 7’de görüldüğü üzere, bindirme boyutları a)
hem bindirme uzunluğunda hem de bindirme 8
genişliğinde karşılaştırılmıştır. Bindirme boyutları
Mod-IV oryantasyon açısında incelenmiştir. Şekil 7
7a’da, A-B gerilme hattı üzerinde bindirme
uzunluğunun değiştirilmesi sonucu en yüksek
gerilme dağılımı 10 mm bindirme uzunluğunda elde 6
edilirken, en düşük gerilme dağılımı 20 mm

bindirme uzunluğunda elde edilmiştir. Şekil 7b 5
incelendiğinde, bindirme genişliği üzerinde A-A1
gerilme hattı üzerindeki gerilme dağılımlarından 10
σeqv (MPa)
mm bindirme uzunluğunda en yüksek gerilme 4
değerleri elde edilmiştir. En düşük gerilme dağılımı 10 mm

20 mm bindirme uzunluğunda elde edilmiştir. 3
Bindirme boyutlarının karşılaştırılmasında en 15 mm
büyük ve en küçük gerilme dağılımlarının aynı
2
bindirme boyutlarında uzunluk ve genişlik üzerinde 20 mm
benzer etki gösterdiği söylenebilir. En küçük
bindirme uzunluğunda en büyük gerilme 1
dağılımının görülmesinin sebebi tutunmanın bu
boyutta daha iyi olduğunu ifade edebilir. Yüzey 0
alanının artmasının gerilme dağılımında ters etki 0 5 10 15 20
ettiği de söylenebilir. Bindirme genişliği (mm)
b)
Şekil 7. Mod-IV oryantasyon açısında bindirme
uzunluklarının karşılaştırılması; a) A-B gerilme hattı, b) A-
A1 gerilme hattı
311
Turkey
incelendiğinde, uzunluk ve genişlik üzerindeki en

büyük gerilme değerlerinin farklı olduğu
görülmektedir.
B. Parametrelerin Yapıştırıcı Tabaka Üzerindeki

Hasar Yüklerine Etkileri
Farklı bindirme uzunluğu ve farklı oryantasyon
açı dizilimlerinin kullanıldığı gömülü yama ile
birleştirilmiş kompozit parçaların hasar yükleri
Tablo 4’de verilmiştir. Ayrıca Şekil 3’de verilen
a) yapıştırıcı için gerilme-şekil değiştirme davranışı
verilmiştir. Hasar yükünün tespiti için Tablo 1’de
verilen maksimum şekil değiştirme (ε∗)
kullanılmıştır. Eşdeğer gerilme (σeqv) ve eşdeğer
gerinim (εeqv) von-Mises akma kriterinde
kullanılarak hesaplamıştır. εeqv değeri maksimum
şekil değiştirme değerine ulaştığında hasarın olduğu
kabul edilmiştir. Sonlu elemanlar analizinde,
doğrusal olmayan malzeme davranışını dikkate alan
bir çözüme, denge yollarını izlemek için toplam
yükü adım adım bölerek ve her yük artışında
yakınsanmış bir çözüme yineleyerek ulaşılmıştır.
b) Bu nedenle tüm bağlantı tiplerinde 0.2 N yüklük bir
artış uygulanmıştır. Asarı oluşturan yük son adımda
uygulanan yük kabul edilmiştir [13-18, 20, 21].
Tablo 4. Gömülü yama ile birleştirilmiş kompozit parçaların

nümerik analiz sonuçları
Sıra Bindirme uzunluğu Oryantasyon Hasar
numarası L1 (mm) açısı (0) yükü (N)
1 Mod-I 5.6
2 Mod-II 4.8
3 Mod-III 4.8
10
4 Mod-IV 4.8
5 Mod-V 4.8
c)
6 Mod-VI 4.8
Şekil 8. Mod-IV oryantasyon açısında en ve genişlik 7 Mod-I 4.0
üzerindeki eşdeğer gerilmelerin karşılaştırılması; a) 10 mm,
b)15 mm, c) 20 mm 8 Mod-II 4.0
9 Mod-III 4.0
15
Şekil 8 incelendiğinde, bindirme boyutlarını 10 Mod-IV 4.0
oluşturan kritik gerilme hatlarının bulunduğu 11 Mod-V 4.0
uzunluk ve genişlik üzerindeki gerilme değerlerinin 12 Mod-VI 4.0
karşılaştırılması görülmektedir. 10 mm bindirme 13 Mod-I 3.2
uzunluğunda gerilme dağılımlarının uzunluktaki ve
14 Mod-II 3.2
genişlikteki gerilme değerlerinde en yüksek
15 Mod-III 3.2
değerler in yakın olduğu görülmektedir. 20 mm 20
bindirme uzunluğunda, uzunluk üzerindeki gerilme 16 Mod-IV 3.2
değerinin genişlik üzerinden biraz büyük olduğu 17 Mod-V 3.2
söylenebilir. 30 mm bindirme uzunluğu için Şekil 8c 18 Mod-VI 3.2
312
Turkey
gerilme dağılımları 10 mm bindirme

6
uzunluğunda görülmüştür.
5
 Hasar yüklerinde en yüksek hasar yükü 10 mm
bindirme uzunluğunda ve Mod-I oryantasyon
4 açısında elde edilmiştir.
Hasar yükü (N)
3
Sonuç olarak, eğme yükü altında gömülü yama
ile birleştirilen kompozit parçaların mekanik
2 davranışlarının incelenmesi çalışmasında 10 mm
bindirme uzunluğunun ve Mod-I açısının çalışma
1
ömrü açısından daha dayanaklı olduğu söylenebilir.
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 KAYNAKLAR
Sıra numarası
Şekil 9. Gömülü yama ile birleştirilmiş kompozit parçaların [1] M. Xia, H. Takayanagi, and K. Kemmochi, “Analysis of
hasar yüklerinin karşılaştırılması multi-layered filament-wound composite pipes under
internal pressure”, Composite Struct., 53, 483-491, 2001.
Tüm gerilme değerleri Tablo 4 ve Şekil 9’da [2] Shufeng Liu, Xiaoquan Cheng, Qian Zhang, Jie Zhang,
gösterilen bu hasar yüklerinde elde edilmiştir. Tablo Jianwen Bao, Xin Guo, “An investigation of
hygrothermal effects on adhesive materials and double
4 incelendiğinde, bindirme uzunluğunun artmasıyla lap shear joints of CFRP composite laminates”,
hasar yüklerinin düştüğü görülmektedir. En etkili Composites Part B, 91, 431-440, 2016.
bindirme uzunluğunun 10 mm olduğu söylenebilir. [3] A. Akhavan-Safar, M. R. Ayatollahi, L. F. M. da
Bu uzunluk değerindeki hasar yükleri en yüksek Silva,“Strength prediction of adhesively bonded single
değerlerdedir. Genel olarak her uzunluktaki lap joints with different bondline thicknesses: A critical
longitudinal strain approach”, International Journal of
oryantasyon açılarının etkileri aynı görünmektedir. Solids and Structures, 109, 189–198, 2017.
Fakat gerilme değerleri küçük değerler olduğu için [4] Fawzia Sabrina, Zhao Xiao-Ling, Al-Mahaidi
bu durum oluşmuştur. Fakat gerilme dağılımlarının Riadh,“Bond–slip models for double strap joints
farklı olduğunu bir önceki ölümde gösterilmiştir. strengthened by CFRP” ,Composite Struct., 92, 2137–
Sadece 10 mm bindirme uzunluğunda Mod-I 2145, 2010.
[5] H. Abdi, J. Papadopoulos, H. Nayeb-Hashemi, A.
oryantasyon açısının hasar yüküne etkisinde Vaziri,“Enhanced elastic-foundation analysis of
farklılık görülmektedir. Bunun sebebi olarak, en balanced single lap adhesive joints”, International
yüksek hasar yükünün ve en yüksek gerilme Journal of Adhesion & Adhesives, 72, 80 – 91, 2017.
değerlerinin bu uzunlukta oluşması olduğu [6] M. Y. Tsai, J. Morton, “An investigation into the
söylenebilir. En düşük hasar yükleri 20 mm stressesin double-lap adhesive joints with laminated
composite adherends”, Int. J. of Solids and Struct., 47,
bindirme uzunluklarında el edilmiştir. Sonuç olarak 3317–3325, 2010.
10 mm bindirme uzunluğunda ve Mod-I [7] H. K. Lee, S. H. Pyo, B. R. Kim, “On joint strengths, peel
oryantasyon açısında en yüksek hasar yükü elde stresses and failure modes in adhesively bonded double-
edildiğini ifade edilmektedir. Şekil 9’da bu durum strap and supported single-lap GFRP joints”, Composite
açık bir şekilde gösterilmiştir. Struct., 87, 44–54, 2009.
[8] N. Stein, H. Mardani, W. Becker, “An efficient analysis
IV. SONUÇLAR model for functionally graded adhesive single lap joints”,
International Journal of Adhesion & Adhesives, 70, 117
Eğme yükü altında gömülü yama ile birleştirilmiş – 125, 2016.
kompozit parçalar sonlu elemanlar metodu ile [9] A. Akhavan-Safar, M. R. Ayatollahi, L. F. M. da Silva,
incelenmiştir. Sonuç aşağıdaki gibidir: “Strength prediction of adhesively bonded single lap
joints with different bondline thicknesses: A critical
 Kritik gerilme hatları A-B ve A-A1 olarak
longitudinal strain approach”, International Journal of
tespit edilmiştir. Solids and Structures, 109, 189–198, 2017.
 Tüm yönlerdeki gerilmeler incelendiğinde, [10] W. E. Guin, J. Wang, “Theoretical model of adhesively
çoğu gerilme dağılımlarında genel olarak en bonded single lap joints with functionally graded
etkili oryantasyon açısı Mod-VI olarak tespit adherents”, Engineering Structures, 124, 316 – 332,
2016.
edilmiştir. [11] Özer Halil, Öz Özkan, “Three dimensional finite element
 Bindirme uzunluklarının karşılaştırılmasında analysis of bi-adhesively bonded double lap joint”, Int. J.
uzunluk ve genişlik üzerindeki en yüksek of Adhesion & Adhesives, 37, 50–55, 2012.
313
Turkey
[12] Murat Demiral, Ferhat Kadioglu, “Failure behaviour of [21] S. Temiz, “Application of bi-adhesive in double-strap
the adhesive layer and angle ply composite adherends in joints subjected to bending moment”, Journal Adhesion
single lap joints: A numerical study”, International Science and Technology, 20, 1547–1560, 2006.
Journal of Adhesion and Adhesives, 87, 181–190, 2018.
[13] İsmail Yasin Sülü, Şemsettin Temiz, “Mechanical
behavior of composite parts joined through different
processes”, Materials Testing, 63, 411-419, 2021.
[14] İsmail Yasin Sülü, “Mechanical behavior of internal
pressurized composite pipes jointed with embedded
tubular sleeves”, Materials Testing, 59(3), 272-277,
2017.
[15] İsmail Yasin Sülü, “Mechanical behavior of single-lap
and double-lap adhesive joined composite parts”,
Materials Testing, 59(11-12), 1019-1026, 2017.
[16] İsmail Yasin Sülü, “Mechanical testing and analysis of
composite parts adhesively joined under tensile load”,
Materials Testing, 59(5), 459-465, 2017.
[17] İsmail Yasin Sülü, “Non-linear analysis of composite
parts jointed with embedded adhesive under tensile
load”, Journal of the Institute of Science and Technology,
10, 465-476, 2020.
[18] İ. Y. Sulu, Ş. Temiz, M. D. Aydin, “Layer effects of
multi-layered face to face adhesively bonded composite
pipes subjected to internal pressure”, Academic Journal
of Science, 04 (3), 195-202, 2015.
[19] B. Wang, J. Xiong, X. Wang, L. Ma, G.-Q. Zhang,
L.-Z. Wu, J.-C. Feng, “Energy absorption efficiency
of carbon fiber reinforced polymer laminates under
high velocity impact”, Materials & Design, 50,
140–148, 2013.
[20] A. Ozel, B. Yazici, S. Akpinar, M. D. Aydin, Ş. Temiz,
“A study on the strength of adhesively bonded joints with
different adherends”, Composites Part B: Engineering,
62, 167 – 174, 2014.
314
UZAKTAN ELDE EDİLMİŞ GÖRÜNTÜLERDE YAPAY ZEKA

YÖNTEMLERİ İLE KAÇAK YAPI TESPİTİ
Muhammed Mücahit ARVAS, Doç. Dr. AHMET ÇINAR
1
micahitarvas@gmail.com
Özet – Bu çalışmada kaçak yapıların tespit edilmesi projesi için bir bulut servis hizmeti sağlayan Google
Colaboratory ortamı kullanılmıştır. Görüntü tespitleri için Real-Time Object Detection ağına ait YOLOv5x
ve YOLOR algoritması tercih edilmiştir. Görüntü verileri boş arazi ve konut olarak iki sınıftan
oluşmaktadır. Bu veriler Makesensa.ai ortamında etiketleme işlemleri yapılarak, Roboflow ortamında
gerekli düzenlemelerle Google Colaboratory ortamında kullanılır hale getirilmiştir. Veri seti için Van’ın
İpekyolu ilçesine ait uydu görüntüleri kullanılarak elde edilmiştir. Günümüzde birçok şehirde çarpık
kentleşme her gecen gün kaçak yapı sayısını artırmaktadır. Çarpık kentleşmenin getirdiği sorunlar
günümüzde küresel sorunlar haline gelmiştir. Kacak yapıların artması afet acısından riski bölgeler
oluşturması ile kentleşme düzeninde ciddi sorunlara neden olmaktadır. Tarım alanları, su havzaları,
ormanlık alanların vs. gibi değerli alanların korunması için yapılan çalışmanın faydalı olacağı aşikardır.
Kacak yapılar alt yapı sorunu, çevre kirliliği, görüntü kirliliği, asayiş eksikliği, kültürel uyumsuzluk, plansız
kentleşme, ulaşım problemi, zaman ve iş gücü kaybı vs. gibi birçok sorunu beraberinde getirmektedir. Bu
sorunlardan dolayı yaşam alanları daralmakta tıkanıklığa yol açaraktan yaşanmaz bir ortam
oluşturmaktadır. Yaşam kalitesini artırmak korunması gereken yerleri güvence altına almak kacak
yapıların oluşumunu engellemek için bu bağlamda otonom sistemlerine ihtiyaç vardır. Buda insansız hava
araçları ile yada uzaktan algılanmış görüntülerin eğitilmiş bir modelle tespiti ile gerçekleştirilebilir.
Yaklaşık 400 görüntü üzerinde yapılan çalışmada tatmin edici sonuçlar elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler – Kaçak yapı, Plansız kentleşme, Denetimsiz yapı, Çarpık kentleşme, İmar, YOLOv5, YOLOR, Yapay zeka,
Derin öğrenme
olarak büyük yatırımlar yapılmaktadır. Yapay zekâ
I. GİRİŞ teknolojisi henüz başlangıç aşamasında olmasına
Yapay zekâ öğrenen ve öğrenme sonucunda rağmen çok iyi sonuçlar vermeye başlamıştır.
çözümler üreten bir sistemdir. Günümüzde çok Örneğin araç üretiminde, bankacılık ve bilişim
popüler bir hale gelen yapay zekâ, makinelerin sektöründe çok yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.
olaylar karşısında akıl yürütme, öğrenme, planlama Otonom araçlar, sohbet robotları, dijital asistanlar
ve meydana getirme gibi insan benzeri yetenekleri gibi birçok alanda desteklenmektedir. Dünya
gösterme tekniğidir. Yapay zekâ makinelerin satranç şampiyonu Garry Kasporov' u satrançta
verileri doğru bir şekilde yorumlama, bu verilerden IBM’İN Deep Blue yazılımına yenilmiş olması, Cin
öğrenme ve bu öğrenimleri uygun dönüşümler mitolojik oyunu olan Go şampiyonu Ke jie’ yi
yoluyla belirli hedefleri ve görevleri Google’ın Deep Mind şirketinin AlphaGo
gerçekleştirmek için kullanma yeteneği olarak yazılımına yenilmiş olması yapay zekâ nın gelmiş
tanımlanmıştır [1]. Yapay zekanın gelişimiyle, olduğu noktayı göstermekte ve yarınlar için nasıl bir
insanların günlük karşılaştıkları birçok soruna potansiyele sahip olacağı belirsizliğini
çözümler üretilebilecektir., Dünya genelinde yapay korumaktadır. Yapay zekâ bu hali ile insanları
zekâ çalışmaları yoğunlaşmakta ve buna bağlı geride bırakmayı başarabilmiştir.
315
ARVAS vd., UZAKTAN ELDE EDİLMİŞ GÖRÜNTÜLERDE YAPAY ZEKA YÖNTEMLERİ İLE KAÇAK YAPI TESPİTİ, ICEANS 2022,
Konya, Turkey
Kırsaldan kente göçte vatandaşların YOLOv5'te iki tür çapraz aşamalı kısmi ağ (C3)
barınmaları için oluşturdukları kaçak ve vardır.[4] Biri omurga ağında, diğeri boyunda
gecekondulu yapılaşma en önemli sorunlardan biri kullanılır. Görüntü özelliklerini formüle etmek için
olarak günümüze kadar önemini taşımaktadır. merkez ve ölçek tahmini (C3) uygulanır. Ağın ön ve
Kaçak yapılaşmanın getirdiği olumsuzluklar ciddi arka katmanlarını bağlamak için çapraz katman
boyutlara ulaştıkları zaman bu yapıların iş bağlantısı ile C3 ağı, model boyutunu küçülterek
makineleri yardımı ile yıkma şeklinde çözümler kesinliği korurken çıkarım hızını iyileştirmeyi
getirilmeye çalışılmıştır. Ancak bilinçsiz ve kaçak amaçlar. İki tür C3 ağının yapısında küçük bir fark
yapı yoğunluğu vatandaşların hanelerinin vardır. Omurgadaki C3 ağı bir veya daha fazla artık
yıkılmaması için vermiş oldukları cabalar olması birimden oluşurken, boyundaki C3 ağı artık
gereken çözümün bu olmadığını göstermektedir.[2] birimleri CBS modülleri ile değiştirir. Ayrıca,
Burada önerilen sistemle anlık olarak tespiti ile Supply Side Platform (SPP) modülü, farklı çekirdek
kaçak yapı girişiminde bulunan vatandaşların önüne boyutu ile maksimum havuzlamayı gerçekleştiren
geçilmeyi amaçlamaktadır. Kaçak yapılar için ve özellikleri bir araya getirerek birleştiren uzamsal
yapılan çözümlerde zaman zaman kaçak yapılaşma piramit havuzlama modülü anlamına gelir.
affı ile kayıtlar yapılmıştır. Umumi olan alanların Havuzlama, görüntü özelliklerini daha yüksek bir
olması gereken düzene uymadıkları zaman soyutlama düzeyinde temsil etmek için boyutluluk
beraberinde farklı sorunları getirmektedir. Burada azaltma (aşağı örnekleme) işlemleri
afla kayıt yapılmasının da iyi bir çözüm olmadığını gerçekleştirerek insan görsel sistemini taklit eder.
çıkarmaktayız. Bundan sebep ki yerinde ve Esas olarak giriş özelliği haritasının
zamanında müdahalelere ihtiyaç vardır buda sıkıştırılmasıdır. Bir yandan, özellik haritasını
otonom sistemlerle anlık olarak tespit etme küçültür ve ağın hesaplama karmaşıklığını
yöntemleri ile gerçekleştirilebilir. Yapılan bu basitleştirir; öte yandan, özellik sıkıştırması
çalışmada Van ilinin İpekyolu ilçesine bağlı gerçekleştirir ve ana özellikleri çıkarır. Concat
Hafiziye mahallesinde alınan görüntüler üzerinde modülü, tensör 28 birleştirme işlemi anlamına gelir.
tespitler yapılmıştır. Bu çalışmada kaçak yapı tespiti Aşağıdaki şekilde YOLOv5x mimarisinin temel
için 400 uydu görüntüsü kullanılmıştır. Görüntüler yapısı gösterilmiştir.[5]
üzerinde konut ve boş arazi tespiti yapılarak
tespitler sağlanmıştır. Görüntüler derin öğrenme
algoritmalarından YOLOv5x (You Only Look
Once) ve YOLOR teknolojisi kullanılarak
çalışılmıştır.
YOLOv5x, regresyona dayalı bir hedef tespit

algoritmasıdır. Darknet kütüphanesi üzerine
geliştirilen YOLOv4 modelinin Pytorch
kütüphanesi üzerine yapılan yeni bir geliştirmesi ile
YOLOv5x modeli üretilmiştir. Model, YOLOv4
modeli ile boyun ve kafa olarak aynı yapıları
kullanmaktadır. YOLOv5x ağı öznitelik çıkarma
için omurga bölümü, öznitelik bilgilerini birleştirme
için boyun bölümü ve nesne algılama için çıkış YOLOv5x ağ yapısı
bölümü olmak üzere üç bölümden oluşur.
İnsanlar dünyayı normal öğrenme yolu olan
Mimaride, odak modülü görüntüleri dilimler ve
görme, dokunma, işitme ve bilinçaltında olan
onları birleştirir; bunun amacı, alt örnekleme
sırasında özellikleri daha iyi çıkarmaktır. Coğrafi geçmiş deneyimler yoluyla öğrenebilir ve
Bilgi Sistemleri (CBS) modülü, evrişim, anlayabilirler. Normal öğrenme ve bilinçaltındaki
normalizasyon ve Leaky ReLu aktivasyon öğrenimlerinden deneyim kazanarak daha etkili veri
fonksiyonu modüllerinden oluşur.[3] Açıkçası, işleme yöntemleri bulabilirler. İnsanların normal
316
Konya, Turkey
öğrenme yöntemleri açık bilgiyi temsil ederken,

bilinçaltındaki öğrendikleri ise örtük bilgiyi ifade
eder. YOLOR tıpkı insan beyni gibi açık bilgi ile
örtük bilgiyi birlikte kodlayarak birleşik ağ modeli
oluşturur. Birleşik ağ modeli sayesinde aynı anda
birden çok veriyi etkili bir şekilde işleyebilmektedir.
YOLOR modelindeki ve mimarisindeki farklılık
nedeniyle diğer nesne algılama algoritmaları
YOLOv1-YOLOv5 sürümlerinden farklıdır. Nesne
tanımlama veya analiz gibi diğer makine
öğreniminden farklı olarak nesne algılama
yapmaktadır. Nesne algılamayı nesneyi belirli bir
kategori veya sınıfa dahil eden genel tanımlayıcılara
YOLOv5 ve YOLOR modelinin test çıktıları
odaklanarak yapmaktadır. Eğitilen bir CNN modeli
yukarıdaki şekilde gösterilmiştir.
keskin süreçler içerir ve genellikle yalnızca tek bir
amacı yerine getirebilirken diğer problem türlerine
zayıf bir şekilde uyarlanır. Bunun nedeni sadece
nöronlardan öznitelik çıkararak CNN’de bol
miktarda bulunan örtük bilginin kullanılmamasıdır.
Ama CNN birden fazla sorunu çözmek için
eğitilebilir bu da YOLOR’un amacıdır. YOLOR
CNN’lerin hem çıktı almasını hem de oluşabilecek
bütün farklı çıktıların neler olabileceğini sağlamaya
çalışır. Böylece tekbir çıktı yerine birden çok çıktı
elde edilebilir.[6] Aşağıdaki şekilde YOLOR
mimarisinin ağ yapısı gösterilmektedir.
Çalışma sonucunda YOLOv5x ve YOLOR
modeli için Map değerleri yukarıdaki tabloda
gösterilmiştir. Tabloda görüldüğü gibi YOLOv5x
modeli daha iyi sonuçlar vermektedir. 400 görüntü
içeren veri setinde 36 Epoch için YOLOv5x
modelinin eğitim süresi 1 saat 27 dakika 53 saniye
iken YOLOR modelinin eğitim süresi 34 dakika 24
YOLOR ağ yapısı saniyedir.
BULGULAR III. TARTIŞMA
Bu çalışmada YOLOv5 ve YOLOR modelleri

Literatür araştırmasında çalışmamız ile ilgile
kullanılarak uydu görüntüleri üzerinden konut ve
benzeri bir çalışmanın olmadığı tespit edilmiştir,
boşarazi tespiti yapılmıştır. Bu çalışma için 400
benzer bir çalışma olmadığından dolayı farklı bir
görüntü kullanılmıştır.
çalışma alanının önü açılmıştır. YOLOv5x ve
YOLOR için farklı ölçüm metrikleri esas
alındığında birbirlerine karşı üstünlük sağladıkları
belirlenmiştir. YOLOv5x’in YOLOR algoritmasına
kıyasla daha yüksek doğruluk ölçütüne ulaşıldığı,
fakat eğitim süresi dikkate alındığında ise YOLOR
algoritmasının YOLOv5x’e kıyasla daha hızlı bir
317
Konya, Turkey
şekilde veri seti eğitimini gerçekleştirdiği tespit

edilmiştir.
IV. SONUÇLAR
Uzaktan algılanmış görüntülerde bilgisayarlı

görü acısından önem taşımaktadır. Kacak yapılar alt
yapı sorunu, çevre kirliliği, görüntü kirliliği, asayiş
eksikliği, kültürel uyumsuzluk, plansız kentleşme,
ulaşım problemi, zaman ve iş gücü kaybı vs. gibi
birçok sorunun çözümü için uzaktan algılanmış
görüntülerde konut ve boş arazi tespiti önem
verilmesi gereken konular arasında yer alıyor.
Umumi yerlerin korunması açısından konutların
tespiti son derece önem taşımaktadır. Literatür
araştırmasında uzaktan algılanmış görüntülerde
konut ve boş arazi tespiti için herhangi bir
çalışmanın yapılmadığı tespit edilmiştir. Yapılan bu
çalışma sayesinde günümüzün önemli
sorunlarından biri olan kacak yapıların oluşumu
engellenebilir.
TEŞEKKÜR
The heading of the Acknowledgment section and
the References section must not be numbered.
KAYNAKLAR
[1] Kaplan, A., Haenlein, M., 2019. Siri, Siri, in my hand:

Who’s the fairest in the land? On the interpretations,
illustrations, and implications of artificial intelligence.
Business Horizons, 62(1): 15-25.
[2] Burak, U. Ş. A. K., and Güler YALÇIN. "İmar Barışı
Düzenlemesi Üzerine Bir İçerik Analizi." Türkiye Arazi
Yönetimi Dergisi 1.1 (2019): 1-10.
[3] Eckle, K., Schmidt-Hieber, J., 2019. A comparison of
deep networks with ReLU activation function and linear
spline-type methods. Neural Networks, 110: 232-242.
[4] Kim, D., Park, S., Kang, D., Paik, J., 2019. Improved
center and scale prediction-based pedestrian detection
using convolutional block. In Proceedings of the 2019
IEEE 9th International Conference on Consumer
Electronics. 8–11 September 2019, Berlin, Almanya.
418-419.
[5] Wang, P., Huang, H., Wang, M., Li, B., 2021. An
Improved YOLOv5 Method for Inspecting Riders’
Helmet Wearing. Journal of Physics Conference Series,
2024(1): 012059.
[6] Wang, C.Y., Yeh, I.H., Liao, H.Y.M., 2021. You Only
Learn One Representation: Unified Network for Multiple
Tasks. arXiv preprint arXiv: 2105.04206.
318
Forage Legumes under Drought and Salinity Conditions

Emre KARA1, İlkay YAVAŞ2* and Mustafa SÜRMEN1
1Faculty of Agriculture, Department of Field Crops, Aydın Adnan Menderes University, Turkey
2
Koçarlı Vocational School, Department of Crop and Animal Production, Aydın Adnan Menderes University, Turkey
*
(iyavas@adu.edu.tr)
Abstract – Due to the expected changes in climatic conditions, the development and yield of some
leguminous forage crops will be affected and their response to abiotic and biotic stress conditions will be
an important problem. Due to the differences in the structures of C3 and C4 forage crops, their response to
climate changes will also be different. Drought will significantly affect the production of forage legumes
and this will cause a decrease in yield depending on the severity and duration of drought stress. Salt stress,
on the other hand, will cause drought in plants by causing the osmotic water content to decrease. Salinity
will shorten the development period in annual forage crops and the salinity that will occur especially in the
first development period will delay germination and cause the death of salt-sensitive species. Salty soils
together with the drought conditions that will occur in the summer will further increase the stress on
perennial forage crops. Perennials to be selected for saline areas should either have a mechanism to cope
with high salinity or a mechanism to escape salinity with a dormant period. Leguminous forages are very
important for agricultural sustainability due to their high protein content and nitrogen fixation which will
result in increased soil fertility without the need for high mineral nitrogen fertilizers. In addition,
leguminous forage plants provide a significant amount of organic matter to the soil as a result of strong root
structures, excessive root biomass and nitrogen fixation and it prevents salt accumulation in the soil by
increasing the permeability and the availability of calcium in the soil. The adverse effects of soil salinity
on crop production are expected to be more severe due to predicted global climate changes. Leguminous
forage crops which are salt-tolerant and maintain a symbiosis with Rhizobium bacteria will be important
for salinity areas as they are less responsive to nitrogen fertilizers. In addition, salt-tolerant forages will
ensure that excess salt accumulates on the leaves allowing excess salt to be removed from the soil. For this
reason, it would be appropriate to cultivate salt and drought-tolerant species without loss of yield and quality
for salinity soils in arid regions.
Keywords – Drought, forage legumes, nitrogen fixation, salinity
I. INTRODUCTION Trifolium pratense and Trifolium repens are other

Forage legumes constitute the main source of important protein sources. At higher altitudes,
proteins in the nutrition of livestock. Both energy Trifolium pratense and Trifolium repens are protein-
and crude protein content are highest during the rich forage crops that can be cultivated successfully.
flowering period and this phenological period They also tolerate lower temperatures, requiring
represents the optimum harvest period. In the next higher moisture content in the soil. Compared to
process the quality decreases, the plant tissues Medicago sativa, it contains less crude protein, but
become lignified rapidly, the fiber content increases more water-soluble sugar and shows a slower
and the energy content decreases (Döring et al., lignification. This results in a slower increase in
2013; Wang et al., 2013). fiber content thus extending the harvest intervals
(Lang and Vejražka, 2012).
319
KARA et al., Forage Legumes under Drought and Salinity Conditions, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Trifolium hybridum can completely replace contribute to the formation and development of
Trifolium pratense and is suitable for wet areas with pedicels (Arslan and Aydınoglu, 2018). The
a lower nutrient content in the soil. During the increase in salt concentration increased the Na
flowering period, the lignification process is slow content of roots and shoots and decreased the K and
and the forage quality does not decrease as much as Ca content of forage pea and vetch (Bilgili et al.,
Trifolium pratense. Trifolium ambigium is tolerant 2011). It has been observed that forage peas exposed
of higher water levels and can withstand flooding to salt stress conditions at different doses are
for up to 7 days. It is also drought tolerant. Since it resistant to salt up to 90 mM concentration in terms
quickly forms a dense canopy, it is recommended of germination rate, radicle and plumule length,
for grazing mixes (Riday et al., 2012) and is fondly fresh and dry weight (Demirkol et al., 2019).
eaten by sheep (Lang and Vejražka, 2012). While
DROUGHT AND FORAGE LEGUMES
forage legumes such as Medicago sativa and
Trifolium repens cannot adapt to abiotic stress To meet the global food and forage requirements, it
conditions, including flooding, Lotus corniculatus is very important to understand the response and
adapts to many environmental stress conditions adaptation mechanisms of plants to these conditions
(Striker et al., 2005). in limited water conditions, taking into account the
current climate change scenarios (Echeverria et al.,
SALINITY AND FORAGE LEGUMES 2021). Drought is one of the important problems
Salinity is an important abiotic stress factor that faced by many plants sensitive to moisture
limits plant growth and productivity and it is stated deficiency in the soil and causes many
as an excessively soluble salt concentration in the physiological, biochemical and molecular changes
soil that suppresses plant growth in irrigated, arid in plants (Jaleel et al., 2009).
and semi-arid regions of the world. The extent of
salt damage varies depending on the plant species, While extremely arid conditions affect plant
growth period and ecological factors (Rane et al., morphology, physiology and duration, water
2021). In salt stress due to the salts accumulated in content plays an important role in germination as it
the soil, the plant wilts, plant growth and affects enzyme activation during germination that
development are adversely affected (Ghosh et al., determines plant susceptibility (Rane et al., 2021).
2021). Drought affects nitrogen fixation in root nodules of
legumes and significantly limits yield. Drought
As the salinity level increases with the progress of stress changes plant-water relationships and osmotic
the dry period, the plant uses less water from the soil potential, thus triggering molecular, cellular, and
and this situation aggravates the water stress physiological plant stress responses (Sańko-
conditions. High soil salinity also causes nutrient Sawczenko et al., 2019).
imbalances caused by the accumulation of toxic
elements in plants and affects the growth and Understanding the drought mechanisms used by
development of plants due to osmotic and ionic plants in both above-ground organelles and root
stress. Soil salinity reduces the yield of forage crops systems against drought conditions is very
and changes the mineral content of the feed. Forage important in increasing water uptake and use
crop species differ in salinity tolerance (Ghosh et al., efficiency. Several leaf-based physiological and
2021). Salt stress negatively affects Rhizobial biochemical properties have the potential to
colony formation, bacterial infection, the number of improve stress adaptation and tolerance to stress
nodules and the amount of nitrogen fixation in the under abiotic stress conditions (Rane et al., 2021;
roots of edible and forage legumes (Zahran, 2001). Prince et al., 2022).
Among the leguminous forage crops that are Germination percentage, shoot and root length, root
partially sensitive to salinity are alfalfa, common and shoot fresh and dry weight, relative water
vetch, forage pea, white clover, red clover and content are significantly affected by drought stress
berseem clover. Root and shoot lengths to be in forage peas and Persian clover exposed to drought
observed in plants germinating under stress stress (Ates, 2016). It has been observed that vetch
conditions, especially in salt stress, ensure that the is more resistant to dry conditions than Hungarian
rootlets are in direct contact with soil and water, and vetch and winter forage peas in arid conditions
(Private et al., 2016). In alfalfa, it caused a decrease
320
in crude protein yield which was found to be higher the accumulation of abscisic acid and proline,
in early harvest. The fiber fraction separated as facilitating osmoregulation (Sańko-Sawczenko et
neutral detergent fiber (NDF) and acid detergent al., 2019).
fiber (ADF) increased as a result of drought and was
observed to be lower than the early harvested crop. It is known that legumes with differing nodule types
The amount of water-soluble carbohydrates were may have different tolerance to drought while at the
less affected by drought (Liu et al., 2018). In same time regardless of the species nodules show
drought conditions, the amount of water-soluble similar strategies for coping with stress as revealed
carbohydrates increased in soybeans (Nakayama et in proteomic analysis (Gil-Quintana et al., 2015).
al., 2007). A small effect on crude protein and NDF II. CONCLUSION
concentrations (Abberton et al., 2002) and an Forage crop production is directly dependent on
increase in ADF appeared in red clover and alfalfa weather conditions, especially sensitive to drought
(Sequin et al., 2002). periods and has significant effects on production.
Seguin et al., (2002), found an increase in ADF Expected climate change may increase the risk of
content and a small effect on crude protein and NDF drought and affect the performance of forage
content in Trifolium ambiguum M.B., Trifolium legumes. As the probability of drought increases,
pratense L. and Medicago sativa L. Medicago water resources will become more limited in semi-
sativa is among the most widely grown legume arid and temperate climates which will have a
species in temperate climates, covering an area of significant impact on the production of leguminous
approximately 30 million hectares worldwide. In forage crops due to insufficient water. Depending on
general, clover which is a perennial species grown the severity and duration of drought stress there will
in arid and semi-arid regions reaches the depths of be a decrease in yield.
the soil to reach water and can stop vegetative Climate change may result in lower or vice versa
growth under drought conditions. Medicago higher digestibility due to the effect of the growth
truncatula is considered a relatively drought- and development rate of forage legumes on the
tolerant species compared to Medicago sativa, as it competition for light. Therefore choosing the best
occurs naturally in the semi-arid regions of the species or mixtures can help to overcome the
Mediterranean (Echeverria et al., 2021). In terms of challenges of climate change and produce quality
shoot growth Medicago sativa shoots grow forage. The high salinity to be observed in the soil
vertically in soil (Humphries and Auricht, 2001), will also significantly affect the germination and
while Medicago truncatula shoots mostly grow development of forage legumes. Choosing the right
horizontally (Castañeda et al., 2019). This situation forage crops for restricted irrigation or drought
may also affect the resistance to drought. conditions and saline soils will result in the desired
forage production with low input costs.
Severe drought stress in Medicago truncatula This mini-review includes some responses of
causes oxidative tissue damage (Filippou et al., forage legumes to drought and salinity. The study is
2011) and a decrease in stomatal conductivity which a preliminary study for future research and
is one of the mechanisms to prevent water loss and comprehensive reviews.
affects the efficiency of CO2 fixation (Nunes et al.,
2008). In addition, osmotic adjustment (Amede et REFERENCES
al., 2003) and increased cell membrane integrity
observed under drought conditions allowed Abberton, M.T., Marshall, A.H., Michaelson-Yeates,
Medicago truncatula to achieve adequate CO2 T.PT., Williams, T.A, Rhodes, I. 2002. Quality
characteristics of backcross hybrids between
fixation (Nunes et al., 2008). Trifolium repens and Trifolium ambiguum.
Euphytica. 127:75-80.
Drought-exposed Medicago truncatula observed
very rapid nodule senescence before any changes in Amede, T., Schubert, S., Stahr, K. 2003. Mechanisms of
plant growth were observed, a strategy developed to drought resistance in grain legumes I: Osmotic
utilize nitrogen and nutrients released and recovered adjustment. SINET: Ethiopian Journal of Science.
26: 37-46.
during senescence (Dhanushkodi et al., 2018).
Another response of leguminous plants to drought is Arslan, M., Aydınoglu, B. 2019. Tuzluluk (NaCl) stresinin
mürdümükde (Lathyrus sativus L.) çimlenme ve
321
erken fide gelişme özelliklerine etkisi. Akademik Genotypes. Agricultural Sciences. 12:949-959.
Ziraat Dergisi. 7(1): 49-54. https://doi.org/10.4236/as.2021.129061
Ates, E. 2016. Determining drought tolerance of new Gil-Quintana, E., Lyon, D., Staudinger, C., Wienkoop, S.,
fodder pea and persian clover genotypes at the González, E.M. 2015. Medicago truncatula and
germination and early seedling stages, Fresenius Glycine max: Different drought tolerance and
Environmental Bulletin. 25(12A): 6020-6029. similar local response of the root nodule
proteome. Journal of Proteome Research.
Bilgili, U., Budaklı Carpıcı, E., Asık, B.B., Celik, N., 2011. 14:5240-5251.
Root and shoot response of common vetch (Vicia
sativa L.), forage pea (Pisum sativum L.) and Humphries, A.W., Auricht, G.C. 2001. Breeding lucerne
canola (Brassica napus L.) to salt stress during for Australia’s southern dryland cropping
early seedling growth stages. Turkish Journal of environments. Australian Journal of Agricultural
Field Crops. 16(1): 33-38. Research. 52:153-169. doi: 10.1071/AR99171
Castañeda, V., de la Peña, M., Azcárate, L., Aranjuelo, I., Jaleel, C.A., Manivannan, P., Wahid, A., Farooq, M., Al-
and Gonzalez, E.M. 2019. Functional analysis of Juburi, H.J., Somasundaram, R., Panneerselvam,
the taproot and fibrous roots of Medicago R. 2009. Drought stress in plants: a review on
truncatula: sucrose and proline catabolism morphological characteristics and pigments
primary response to water deficit. Agricultural composition. International Journal of Agriculture
Water Management. 216: 473–483. doi: and Biology. 11(1): 100-105.
10.1016/j.agwat.2018.07.018
Lang, J., Vejražka, K. 2012. Yields and quality of forage
Demirkol, G., Yılmaz, N., Onal Ascı, O. 2019. Tuz legumes under imbalanced year precipitation
stresinin yem bezelyesi (Pisum sativum ssp. conditions on south Moravia. Acta Universitatis
arvense L.) seçilmiş genotipinde çimlenme ve fide Agriculturae et Silviculturae Mendelianae
gelişimi üzerine etkileri, Kahramanmaraş Sütçü Brunensis. 60(6): 217-223.
imam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi. 22(3):
354-359. DOI: 10.18016/ksutarimdoga.vi.455439 Liu, Y., Wu, Q., Ge, G., Han, G., Jia, Y. 2018. Influence of
drought stress on afalfa yields and nutritional
Dhanushkodi, R., Matthew, C., McManus, M.T., Dijkwel, composition. BMC Plant Biology. 18(1): 1-9.
P.P. 2018. Drought-induced senescence of
Medicago truncatula nodules involves serpin and Nakayama, N., Saneoka, H., Moghaieb, R.E.A.,
ferritin to control proteolytic activity and iron Premachandra, G.S. 2007. Response of growth,
levels. New Phytologist. 220: 196-208. photosynthetic gas exchange, translocation of
13C-labelled photosynthate and N accumulation
Döring, T.F., Baddeley, J.A., Brown, R., Collins, R., in two soybean (Glycine max L. Merill) cultivars
Crowley, O., Cuttle, S.P., ... & Wolfe, M.S. 2013. to drought stress. International Journal of
Using legume-based mixtures to enhance the Agriculture and Biology. 9:669-74.
nitrogen use efficiency and economic viability of
cropping systems-Project report-No-513 Nunes, C., de Sousa Araújo, S., da Silva, J.M., Fevereiro,
(LK09106/HGCA3447). M.P.S., da Silva, A.B. 2008. Physiological
responses of the legume model Medicago
Echeverria, A., Larrainzar, E., Li, W., Watanabe, Y., Sato, truncatula cv. Jemalong to water deficit.
M., Tran, C.D., Moler, J.A., Hirai, M.Y., Sawada, Environmental and Experimental Botany. 63:
Y., Tran, L-SP., Gonzalez, E.M. 2021. Medicago 289-296.
sativa and Medicago truncatula Show
Contrasting Root Metabolic Responses to Peterson, P.R., Sheaffer, C.C., Hall, M.H. 1992. Drought
Drought. Frontiers Plant Science. 12:652143. doi: effects on perennial forage legume yield and
10.3389/fpls.2021.652143 quality. Agronomy Journal. 84: 774-779.
Farooq, M., Wahid, A., Kobayashi, N., Fujita, D., Basra, Prince, S., Anower, M.R., Motes, C.M., Hernandez, T.D.,
S.M.A. 2009. Plant drought stress: effects, Liao, F., Putman, L., Mattson, R., Seethepalli, A.,
mechanisms and management. Agronmy for Shah, K., Komp, M., Mehta, P., York, L.M.,
Sustainable Development. 29:185-212. Young, C., Monteros, M.J. 2022. Intraspecific
Variation for Leaf Physiological and Root
Filippou, P., Antoniou, C., Fotopoulos, V. 2011. Effect of Morphological Adaptation to Drought Stress in
drought and rewatering on the cellular status and Alfalfa (Medicago sativa L.). Frontiers in Plant
antioxidant response of Medicago truncatula Science. 13:795011. doi:
plants. Plant Signaling and Behaviour. 6: 270- 10.3389/fpls.2022.795011
277.
Rane, J., Singh, A.K., Kumar, M., Boraiah, K.M., Meena,
Ghosh, P.K., Islam, Md.S., Islam, S.S. 2021. Effect of K.K., Pradhan, A., Prasad, P.V. 2021. The
Salinity Stress on Growth and Yield of Forage adaptation and tolerance of major cereals and
322
legumes to important abiotic stresses.

International Journal of Molecular Sciences.
22(23): 12970.
Riday, H., Albrecht, K.A. 2012. Combining Kura clover
with forage legumes and grasses to optimize
pasture forage legume content. Agronomy
Journal. 104(2): 353-362.
Seguin, P., Mustafa, A.F., Sheaffer, C.C. 2002. Effects of
soil moisture deficit on forage quality,
digestibility, and protein fractionation of Kura
clover. Journal of Agronomy and Crop Science.
188:260-6.
Striker, G.G., Insausti, P., Grimoldi, A.A., Ploschuk, E.L.,
Vasellati, V. 2005. Physiological and anatomical
basis of differential tolerance to soil flooding of
Lotus corniculatus L. and Lotus glaber Mill. Plant
and Soil. 276(1): 301-311.
Wang, Y., Chantreau, M., Sibout, R., Hawkins, S. 2013.
Plant cell wall lignification and monolignol
metabolism. Frontiers in Plant Science. 4: 220.
Zahran, H. 2001. Rhizobia from wild legumes: diversity,
taxonomy, ecology, nitrogen fixation and
biotechnology, Journal of Biotechnology, 91(2-
3): 143-153. DOI: 10.1016/s0168-
1656(01)00342-x
323
Boru İçerisine Yerleştirilen Çift Taraflı Kanatçıklı Bant Tipi

Türbülatörlerin Isı Transferi ve Sürtünme Faktörüne Etkisinin Sayısal
Analizi
Murat TEKÖZ*, İ. Gökhan AKSOY
Makine Mühendisliği, İnönü Üniversitesi, Türkiye
*
(murattekoz@outlook.com)
Özet – Bu çalışmada, Ansys-Fluent paket programı kullanılarak bir boru içerisindeki akış bölgesine
yerleştirilen çift taraflı kanatçıklı bant tipi türbülatörün ısı transferi ve sürtünme faktörüne etkisi nümerik
olarak incelenmiştir. Türbülatör modeli iki farklı kanatçık adım mesafesinde (P=20 mm ve 30 mm) ve üç
farklı kanatçık açısında (θ=10°, 15°, 20°) tasarlanmıştır. Türbülatör ve boru malzemesi olarak alüminyum,
akışkan olarak su seçilmiştir. Sabit yüzey sıcaklığına sahip boru üzerinde yapılan analiz çalışmaları,
Reynolds sayısının 8000-30000 değerleri arasında ve Gerçekleştirilebilir (Realizable) k-ε türbülans modeli
kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar sonucunda, kanatçık adım mesafesinin ve kanatçık açısının
hem ısı transferi hem de sürtünme faktörü üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir. Boru içerisinde çift taraflı
kanatçıklı bant tipi türbülatör kullanılarak boş boruya göre Nusselt sayısında %50.38’e kadar artış
sağlanmıştır.
Anahtar Kelimeler – Isı Transferi, Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği, Türbülatör, Kanatçık
I. GİRİŞ Türbülatör kullanımının etkileri ile ilgili yapılan ilk

çalışma 1921 yılında Royds tarafından
Isı değiştiricileri; enerji santralleri, ısıtma ve gerçekleştirilmiştir [1]. Thejaraju ve arkadaşları
soğutma sistemleri, kimya endüstrisi, elektronik, dört farklı kanatçık açısında tasarladıkları çift taraflı
gıda endüstrisi, uzay endüstrisi vb. birçok bant türbülatörü çift borulu ısı değiştiricisinin iç
endüstriyel alandan konutlara kadar çok geniş bir borusuna yerleştirerek türbülatörün ısı transferine
kullanım alanına sahiptir. Bu nedenle ısı ve sürtünme faktörüne etkisini nümerik olarak
değiştiricileri üzerinde yapılacak optimizasyonlarla incelemişlerdir. Yapılan analizler sonucunda
elde edilecek olan tasarruf ve verimlilik oldukça türbülatörün kanatçık açısının ısı transferini ve
önemlidir. Hem ekonomik etkenler hem de sürtünme faktörünü etkilediği görülmüştür.
dünyadaki enerji kaynaklarının hızlı bir şekilde Türbülatörlü borudaki sonuçlar boş boru ile
tükeniyor olması böylesine geniş bir kullanım karşılaştırıldığında Nusselt sayısında %289.72’ye
alanına sahip olan ısı değiştiricileri üzerinde yeni kadar artış olduğu tespit edilmiştir [2]. Sekmen boru
optimizasyon çalışmalarının yapılmasını gerekli içerisine yerleştirdiği paslanmaz çelikten imal
kılmaktadır. edilmiş farklı kanatçık açısına ve farklı kanatçık
Isı değiştiricilerinde ısı transferini arttırmak ve açıklığına sahip türbülatörlerin ısı transferi
performans artışı sağlamak için çeşitli yöntemler üzerindeki etkisini deneysel ve sayısal olarak
bulunmaktadır. Bu yöntemlerden biri akış alanında incelemiştir. Sayısal ve deneysel sonuçların benzer
türbülans oluşturucu eklerin kullanılmasıdır. çıktığı çalışmada, kanatçık açısındaki ve kanatçık
Endüstriyel alanda yaygın bir kullanıma sahip açıklığındaki değişimlerin ısı transferi üzerinde
türbülatör olarak adlandırılan bu ekler, akışa kaotik etkili olduğu belirlenmiştir [3]. Yıldız ve arkadaşları
bir yapı kazandırarak ısı transferini arttırmaktadır. eş merkezli ısı değiştiricisinin iç borusuna bükümlü
324
Teköz vd., Boru İçerisine Yerleştirilen Çift Taraflı Kanatçıklı Bant Tipi Türbülatörlerin Isı Transferi ve Sürtünme Faktörüne Etkisinin
Sayısal Analizi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
bant türbülatör yerleştirerek Nusselt sayısında %100 10°, 15°, 20°) ve iki farklı adım mesafesinde (P= 20
ve basınç düşüşünde %130’a kadar artış mm, 30 mm) tasarlanmıştır.
sağlamışlardır [4]. Karagöz ve arkadaşları deneysel
olarak yaptıkları çalışmada üç farklı kanatçık
mesafesinde ve üç farklı kanatçık açısında
tasarladıkları türbülatörleri boru içerisine
yerleştirerek sistemin ısıl performansını
incelemişlerdir. Kanatçıklar arasındaki mesafenin
ve kanatçık açılarının ısı transferini ve sürtünme (a)
faktörünü etkilediğini tespit etmişlerdir [5].
Bhattacharyya ve arkadaşları tasarladıkları kısa ve
tam uzunluktaki dalgalı bant türbülatörleri boru
içerisinde kullanarak ısı transferi üzerindeki
etkilerini deneysel olarak incelemişlerdir.
Kullanılan türbülatörlerin ısı transferini %67’ye
kadar arttırdığı görülmüştür [6]. Yakut ve arkadaşı
deneysel çalışmalarında boru içerisine θ = 10° θ = 15° θ = 20°
yerleştirdikleri sarmal telli türbülatörün borudaki ısı (b)
transferi ve sistemin performans özellikleri
üzerindeki etkisini araştırmışlardır. Türbülatör
kullanılan borudaki ısı transferinin boş boruya
göre %70-140 oranlarında daha iyi olduğunu ortaya
koymuşlardır [7]. Bademci nümerik olarak yaptığı (c)
çalışmada farklı kanatçık mesafesinde ve farklı
kanatçık açısında tasarladığı plaka tipi türbülatörleri Şekil 1. Türbülatör ve Boruya Ait Görünümler a. P=20 mm
ve θ = 20° Türbülatöre Ait İzometrik ve Yan Görünüm b.
boru içerisinde kullanarak borudaki ısı transferini
Türbülatörün Kanatçık Açısına (θ = 10°, 15°, 20°) Ait
boş boruya göre %208’e kadar arttırmıştır [8]. Görünümler c. P=20 mm ve θ = 20° Türbülatörün Boru
Yıldız yaptığı çalışmada iç içe borulu ısı İçerisindeki Yan Görünümü ve Boru Girişi
değiştiricisinin iç borusuna farklı dizim sayısında ve
farklı dizim şekillerinde yerleştirdiği yaylı Boru ve türbülatöre ait boyut ve parametreler
türbülatörler ortalama Nusselt sayısında boş boruya Tablo 1’de verilmiştir.
göre %132.04 artış sağlamıştır [9].
Tablo 1. Boru ve Türbülatörün Geometrik Özellikleri
Bu çalışmada, akış alanına yerleştirilen iki farklı
Parametreler Değerler
kanatçık adım mesafesine ve üç farklı kanatçık
açısına sahip çift taraflı bant türbülatörlerin ısı Boru
transferine ve sürtünme faktörüne etkileri Ansys-
Fluent programı ile nümerik olarak incelenmiştir. İç çap (Di) 15.7 mm
Reynolds sayısının 8000-30000 değerleri arasında Uzunluk (Lb) 450 mm
gerçekleştirilen analizler sonucunda kullanılan Türbülatör
türbülatörlerdeki kanatçık adım mesafesinin ve
kanatçık açısının, Nusselt sayısı ve sürtünme Uzunluk 400 mm
faktörü üzerindeki etkileri ortaya konulmuştur. Genişlik 15.7 mm
II. MATERYAL VE YÖNTEM Kalınlık 1 mm
Kanatçık Adım Mesafesi (P) 20 – 30 mm
A. Boru ve Türbülatöre Ait Geometrik Özellikler
Kanatçık Açısı (θ) 10 – 15 – 20o
Solidworks paket programında hazırlanan çift
taraflı kanatçıklı bant türbülatör modeli Şekil 1’de Kanatçık Daire Yarı Çapı 8.5 mm
gösterilmektedir. Yarım daire kanatçık modeli
kullanılan türbülatör, üç farklı kanatçık açısında (θ=
325
B. Malzeme Bilgisi ve Özellikleri ∂ ∂ 𝑘 ∂𝑇

(𝜌𝑢𝑖 𝑇) = ( ) (3)
Yapılan bu çalışmada akışkan için su, türbülatör ∂𝑥𝑖 ∂𝑥𝑖 𝐶𝑝 ∂𝑥𝑖
ve boru malzemesi için ise alüminyum seçilmiştir.
Suya ve alüminyuma ait özellikler Tablo 2’de Türbülatör kullanımının etkilerini incelemek için
verilmiştir. ilk olarak boş boru üzerinde analiz çalışmaları
Tablo 2. Suyun ve Alüminyumun Özellikleri yapılmıştır. Türbülatörlü borulardan elde edilen
sonuçlar ile boş borudan elde edilen sonuçlar
Su Alüminyum
karşılaştırılmıştır. Ansys-Fluent kod programında
T (K) 293.15 - yapılan bu analizler sonucunda akışkanın çıkış
ρ (kg/m3) 998 2719 sıcaklığı, borudaki ortalama ısı taşınım katsayısı ve
cp (J/kg.K) 4182 871 basınç düşüşü değerleri programdan okunarak elde
k (W/m.K) 0.598 202.4 edilmiştir. Akışkana ait termo-fiziksel özellikler ise
μ (kg/m.s) 1.002x10-3 - akışkanın boru girişindeki ve boru çıkışındaki
Pr 7,01 - sıcaklığının ortalaması alınarak termodinamik
tablolarından hesaplanmıştır. Reynolds sayısı,
C. Sayısal Hesaplamalar Nusselt sayısı ve sürtünme faktörü için kullanılan
bağıntılar aşağıda verilmiştir [10].
Yapılan nümerik çalışmada, üç farklı kanatçık
açısında (θ=10°, 15°, 20°) ve iki farklı kanatçık
mesafesinde (P=20 mm, 30 mm) tasarlanan çift Akışkan için Reynolds sayısı:
𝜌𝑖 𝑢𝑖 𝐷𝑖
taraflı bant türbülatörleri boru içerisine yerleştirerek Re = (4)
𝜇𝑖
borudaki ısı transferi ve sürtünme faktörü Ansys-
Fluent programı ile incelenmiştir. Akış alanı için Bu bağıntıda, 𝜌𝑖 akışkanın yoğunluğu, 𝑢𝑖 akışkanın
hazırlanan katı modelin içerisinden türbülatör hızı ve 𝜇𝑖 akışkanın dinamik viskozitesidir.
çıkarılarak model hazırlanmıştır. Analizler üç
boyutlu olarak gerçekleştirilmiştir. Boru girişine hız Borudaki ortalama Nusselt sayısı:
girişi, boru çıkışına basınç çıkışı ve boru iç yüzeyine ℎ𝑖 𝐷𝑖
sabit yüzey sıcaklığı (373.15K) sınır koşulları 𝑁𝑢 =
𝑘
(5)
tanımlanmıştır. Türbülans modeli olarak
Burada, h borudaki ısı taşınım katsayısı, 𝐷𝑖 borunun
Gerçekleştirilebilir (Realizable) k- ε seçilmiş ve
gelişmiş duvar koşulları tanımlanmıştır. Boru iç iç çapı ve 𝑘 suyun ısı iletim katsayısıdır.
yüzeyine ve türbülatör yüzeyine kaymama sınır şartı Sürtünme faktörü bağıntısı:
tanımlanmıştır.
Δ𝑃
𝑓= (6)
Bir hesaplamalı akışkanlar dinamiği (HAD) 𝐿𝑏 𝑢2
( ) (𝜌𝑖 ⋅ 𝑖 )
𝐷𝑖 2
yazılımı olan Ansys-Fluent programı nümerik
hesaplamalarını üç temel denklem üzerinden Bu bağıntıda, Δ𝑃 boru boyunca gerçekleşen basınç
gerçekleştirmektedir. Bu denklemler: düşüşünü temsil etmektedir.
Süreklilik Denklemi: D. Boş Boru İçin Doğrulama Çalışması

∂ Boş boru analizlerinin doğrulama çalışmasında
(𝜌𝑢𝑖 ) = 0 (1) Nusselt sayısı için Gnielinski ve Dittus-Boelter
∂𝑥𝑖
bağıntıları, sürtünme faktörü için ise Petukhov ve
Blasius bağıntıları kullanılmıştır. Bu bağıntılar [10]:
Momentum Denklemi:
∂ ∂ ∂𝑢𝑘 ∂𝑝 Gnielinski Bağıntısı:
(𝜌𝑢𝑖 𝑢𝑘 ) = (𝜇𝑓 )− (2)
∂𝑥𝑖 ∂𝑥𝑖 ∂𝑥𝑖 ∂𝑥𝑘
(𝑓⁄8)(𝑅ⅇ − 1000)𝑃𝑟
𝑁𝑢 = (7)
1 + 12.7(𝑓⁄8)1⁄2 (𝑃𝑟 2⁄3 − 1)
Enerji Korunumu Denklemi:
326
3000 ≤ 𝑅ⅇ ≤ 5 × 106 kullanılarak 12000 Re sayısında Nusselt sayıları ve

Dittus-Boelter Bağıntısı: sürtünme faktörü değerleri incelenerek ağ
bağımsızlığı çalışması yapılmıştır. Yapılan
𝑁𝑢 = 0.023𝑅ⅇ 4∕5 𝑃𝑟 0,4 , 𝑅ⅇ > 10000 (8) çalışmalarda, 3.0x106 elaman sayısından sonra elde
Petukhov Bağıntısı: edilen analiz sonuçlarında önemli bir değişiklik

olmadığı görülmüş ve 3.0x106 elaman sayısı alt limit
𝑓 = (0.79𝑙𝑛𝑅ⅇ − 1.64)−2 , 3000 ≤ 𝑅ⅇ ≤ 5 × 106 (9)
olarak belirlenmiştir.
Blasius Bağıntısı:
𝑓 = 0.316⁄𝑅ⅇ 1⁄4 , 4 × 103 < 𝑅ⅇ < 1 × 105 (10)
III. BULGULAR VE DEĞERLENDİRMELER
Şekil 2 ve 3’te farklı Re sayılarında boş boru
analizlerinden elde edilen sonuçlar ile Denklem (7- Çift taraflı kanatçıklı bant tipi türbülatör
10)’da verilen bağıntılardan boş boru için elde kullanımının ısı transferi ve sürtünme faktörü
üzerindeki etkilerinin araştırılması için yapılan
edilen sonuçlar karşılaştırılmıştır. Grafikler
analizler, Reynolds sayısının 8000-30000 değerleri
incelendiğinde, analiz sonuçları ile bağıntılardan
arasında gerçekleştirilmiştir. İncelemeler ve
elde edilen sonuçların yakınsadığı görülmüştür. değerlendirmeler, türbülatörlü boru üzerinde
yapılan analizler ile boş boru analizlerinden elde
edilen Nusselt sayısı ve sürtünme faktörü
değerlerinin karşılaştırmasıyla yapılmıştır. Şekil
4’te verilen grafikte P=20 mm kanatçık adım
mesafesine sahip türbülatörlü borular ile boş
borudan elde edilen Nusselt sayıları
karşılaştırılmıştır. Grafik incelendiğinde,
türbülatörlü borulardaki Nusselt sayılarının bütün
Reynolds sayılarında boş borudan daha yüksek
olduğu belirlenmiştir. Türbülatörlü borular kendi
aralarında karşılaştırıldığında ise kanatçık
açısındaki artışın Nusselt sayısını arttırdığı
Şekil 2. Boş Boru İçin Nusselt Sayısı Doğrulaması
görülmektedir. Reynolds sayının 18000 değerinde
10°, 15° ve 20° kanatçık açısına sahip
türbülatörlerin kullanıldığı borulardaki Nusselt
sayılarının boş borudan sırasıyla %23.92, %31.48
ve %44.19 daha fazla olduğu tespit edilmiştir. En
yüksek Nusselt sayısı 30000 Reynolds sayısında
θ=20° kanatçık açısına sahip türbülatör modelinin
kullanıldığı boruda 290.03 olarak bulunmuştur.
Şekil 3. Boş Boru İçin Sürtünme Faktörü Doğrulaması
E. Ağ Bağımsızlığı
Üç farklı kanatçık açısında ve iki farklı kanatçık
adım mesafesinde yarım daire kanatçık modeli
kullanılan türbülatörler, akış alanını temsil eden katı
modelin içerisinden çıkarılarak analiz geometrisi Şekil 4. P=20 mm Kanatçık Adım Mesafesine ve Farklı
oluşturulmuştur. Oluşturulan geometriler Kanatçık Açılarına Sahip Türbülatör Kullanılan Borular ile
Boş Boruya Ait Nusselt Sayısı Değişimi
327
Boş boru ve P=20 mm kanatçık mesafesine sahip borudan sırasıyla 5.71, 7.31 ve 9.3 kat daha fazla
türbülatörlerin kullanıldığı borulara ait sıcaklık olduğu bulunmuştur. En yüksek sürtünme faktörü
dağılımının gösterildiği Şekil 5 incelendiğinde, değeri, 8000 Reynolds sayısında θ=20° kanatçık
türbülatörlü borulardaki ısı transferinin boş açısına sahip türbülatörün kullanıldığı boruda elde
borudaki ısı transferinden daha fazla olduğu ve edilmiştir. Ayrıca Reynolds sayısı arttıkça bütün
türbülatörlü borulardaki suyun daha kısa mesafede borularda sürtünme faktöründe azalma meydan
ısındığı görülmektedir. Kanatçık açıları arttıkça ısı gelmiştir.
transferi de artmıştır. En yüksek ısı transferinin
θ=20° kanatçık açısına sahip türbülatörlü boruda
olduğu tespit edilmiştir.
(a)
(b)
Şekil 6. P=20 mm Kanatçık Adım Mesafesine ve Farklı
Kanatçık Açılarına Sahip Türbülatör Kullanılan Borular ile
Boş Boruya Ait Sürtünme Faktörü Değişimi
Şekil 7’de P=20 mm kanatçık mesafesine sahip

türbülatörlerin kullanıldığı borular ve boş boru için
(c)
hız dağılım grafiği verilmiştir. Grafik
incelendiğinde boş boruda akışa karşı direnç
oluşturacak bir durum olmadığı için hız dağılımının
düzenli olduğu görülmektedir. Türbülatörlü
borulardaki hız dağılımı boş boruya göre daha
(d) değişken ve kaotiktir. Türbülatörün kanatçık
Şekil 5. Boş Boru ve P=20 mm Kanatçık Adım Mesafesine açılarındaki değişimlerin akışkan hızına etki ettiği
Sahip Türbülatör Kullanılan Borulara Ait Sıcaklık Dağılımı görülmüştür. Kanatçık uçlarına temas eden
a. Boş Boru b. θ=10° c. θ=15° d. θ=20° akışkanın hızında artışlar meydana gelmiştir.
Şekil 6’da P=20 mm kanatçık mesafesine sahip
türbülatörlerin kullanıldığı borular ile boş boruya ait
sürtünme faktörü değerlerinin karşılaştırması
verilmiştir. Türbülatör kullanılan borulardaki
sürtünme faktörünün boş borudaki sürtünme (a)
faktöründen çok daha yüksek olduğu görülmektedir.
Bant tipi türbülatörün üzerinde bulunan
kanatçıkların akışa karşı direnç oluşturması
borudaki basınç düşüşünün artmasına sebep olmuş
ve bu durumun sürtünme faktörünü arttırdığı tespit (b)
edilmiştir. 18000 Reynolds sayısında üç farklı
kanatçık açısına (θ=10°, 15° ve 20°) sahip
türbülatörlü borulardaki sürtünme faktörünün boş
328
Şekil 9’da içerisinde P=30 mm kanatçık adım

mesafesine sahip türbülatörlerin bulunduğu borular
ile boş boruya ait sıcaklık dağılımı grafiği
verilmiştir. Türbülatör kullanılan borulardaki ısı
(c)
transferinin boş borudan daha iyi olduğu
görülmektedir. P=30 mm adım mesafesine sahip
türbülatörlerde de kanatçık açısındaki artışın ısı
transferini arttırdığı tespit edilmiştir. En yüksek ısı
transferi yine θ=20° kanatçık açısına sahip
(d) türbülatör modelinin kullanıldığı boruda elde
Şekil 7. Boş Boru ve P=20 mm Kanatçık Adım Mesafesine edilmiştir.
Sahip Türbülatör Kullanılan Borulara Ait Hız Dağılımı
a. Boş Boru b. θ=10° c. θ=15° d. θ=20°
Şekil 8’de P=30 mm kanatçık adım mesafesine ve

üç farklı kanat açısına sahip türbülatör modellerinin
kullanıldığı borulardaki ile boş borudaki Nusselt (a)
sayısının farklı Reynolds sayılarındaki
karşılaştırması verilmiştir. Grafik incelendiğinde,
çalışma yapılan bütün Reynolds sayılarında
türbülatörlü borulardaki Nusselt sayısının boş
borudan daha yüksek olduğu görülmüştür. Reynolds (b)
sayısının 18000 değerinde üç farklı kanatçık açısına
sahip (θ=10°, 15° ve 20°) türbülatör kullanılan
borulardaki Nusselt sayısının boş borudakinden
sırasıyla %21.83, %27.67 ve %37.63 daha fazla
olduğu görülmüştür. P=20 mm ve P=30 mm (c)
kanatçık mesafesi olan türbülatör modelleri
birbirleri ile karşılaştırıldıklarında kanatçık
mesafesindeki artışın Nusselt sayısında azalmaya
yol açtığı tespit edilmiştir. P=30 mm kanatçık
mesafesine sahip türbülatörlerin kullanıldığı (d)
borularda en yüksek Nusselt sayısı değeri yine
Şekil 9. Boş Boru ve P=30 mm Kanatçık Adım Mesafesine
θ=20° kanatçık açısına sahip türbülatör kullanılan
Sahip Türbülatör Kullanılan Borulara Ait Sıcaklık Dağılımı
boruda 30000 Reynolds sayısında 279.17 olarak a. Boş Boru b. θ=10° c. θ=15° d. θ=20°
bulunmuştur.
Şekil 10’ da P=30 mm kanatçık adım mesafesine
ve üç farklı kanatçık açısına sahip türbülatör
modellerinin kullanıldığı borular ile boş borunun
farklı Reynolds sayılarındaki sürtünme faktörü
değerleri karşılaştırılmıştır. Türbülatörlü
borulardaki sürtünme faktörünün boş borudan daha
fazla olduğu görülmektedir. P=20 mm ve P=30 mm
kanatçık adım mesafesine sahip türbülatörlerin
kullanıldığı borular karşılaştırıldığında adım
mesafesindeki artışın sürtünme faktöründe azalma
Şekil 8. P=30 mm Kanatçık Adım Mesafesine ve Farklı sağladığı tespit edilmiştir.
Boş Boruya Ait Nusselt Sayısı Değişimi
329
IV. SONUÇLAR
Sabit yüzey sıcaklığına sahip boru içerisine

yerleştirilen kanatçıklı çift taraflı bant tipi
türbülatörün ısı transferine ve sürtünme faktörüne
etkisi nümerik olarak Ansys-Fluent kod
programında incelenmiştir. Yapılan incelemeler
sonucunda:
 Boru içerisinde çift taraflı bant tipi türbülatör
kullanımının boş boruya göre ısı transferini ve
sürtünme faktörünü belirli oranlarda arttırdığı
görülmüştür. Boş boruya göre Nusselt
Şekil 10. P=30 mm Kanatçık Adım Mesafesine ve Farklı sayısındaki en yüksek artış, P=20 mm kanatçık
mesafesi ve θ=20° kanatçık açısına sahip
Boş Boruya Ait Sürtünme Faktörü Değişimi
türbülatör modeli kullanılan boruda 8000
Şekil 11’de P=30 mm adım mesafesine sahip Reynolds sayısında %50.38 olarak elde
türbülatörlü borular ile boş boruya ait hız dağılımı edilmiştir.
grafiği verilmiştir. Türbülatörlü borulardaki hız  Kanatçık adım mesafesi arttıkça Nusselt
dağılımının boş borudaki hız dağılımına göre daha sayısının ve sürtünme faktörünün azaldığı tespit
dalgalı ve düzensiz olduğu görülmüştür. edilmiştir.
Türbülatörlü borular incelendiğinde kanatçık açısı  Kanatçık açısının ısı transferi ve sürtünme
faktörü üzerinde etkili olduğu ve kanatçık açısı
arttıkça akıştaki düzensizliğin ve dalgalanmanın
arttıkça hem Nusselt sayısının hem de sürtünme
arttığı tespit edilmiştir.
faktörünün arttığı görülmüştür.
 Bütün modeller incelendiğinde, Reynolds
sayısı arttıkça Nusselt sayısı artmış ancak
sürtünme faktörü azalmıştır.
(a)
KAYNAKLAR
[1] Royds R. (1921): “Heat Transmission by Radation,

Conduction and Convection”, First Edition, Constable
and Company, London.
[2] Thejaraju, R., Girisha, K. B., Manjunath, S. H., &
(b)
Dayananda, B. S. (2020). Numerical Evaluation of
Thermo-Hydraulic Performance İndex of a Double Pipe
Heat Exchanger Using Double Sided Louvered Winglet
Tape. Journal of Thermal Engineering, 6(5), 843-857.
https://doi.org/10.18186/thermal.800267
[3] Sekmen, U. (2006). Boru İçi Akışkanlarda
(c) Türbülatörlerin Isı Transferine Olan Etkisinin
Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü Makine Mühendisliği Anabilim
Dalı, Kayseri 60s.
[4] Yildiz, C., Biçer, Y., & Pehlivan, D. (1998). Effect of
Twisted Strips on Heat Transfer and Pressure Drop in
Heat Exchangers. Energy Conversion and Management,
(d) 39(3-4), 331-336. https://doi.org/10.1016/S0196-8904
(96)00194-X
Şekil 11. Boş Boru ve P=30 mm Kanatçık Adım Mesafesine
[5] Karagöz, Ş., Çiltaş, S., Yıldırım, O., & Erdoğan, S.
Sahip Türbülatör Kullanılan Borulara Ait Hız Dağılımı (2019). Yatay Borularda Türbülatörlerin Isı Transferine
a. Boş Boru b. θ=10° c. θ=15° d. θ=20° Olan Etkisinin Deneysel Araştırılması. Erzincan
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 12(1), 306-
316. https://doi.org/10.18185/erzifbed.459957
330
[6] Bhattacharyya, S., Bashir, A. I., Dey, K., & Sarkar, R.

(2020). Effect of Novel Short-Length Wavy-Tape
Turbulators on Fluid Flow and Heat Transfer:
Experimental Study. Experimental Heat Transfer, 33(4),
335-354. https://doi.org/10.1080/08916152.2019.163
9847
[7] Yakut, K., & Sahin, B. (2004). The Effects of Vortex
Characteristics on Performance of Coiled Wire
Turbulators Used for Heat Transfer
Augmentation. Applied Thermal Engineering, 24(16),
2427-2438. https://doi.org/10.1016/j.applthermaleng.
2004.03.008
[8] Bademci, N. (2017). Boru İçine Yerleştirilen
Türbülatörlerin Isı Transferi ve Akış Karakteristiklerinin
Sayısal Olarak İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Batman
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Makine
Mühendisliği Anabilim Dalı, Batman 101s.
[9] Yıldız, Ş. (2007). İç İçe Borulu Isı Değiştirgeçlerinde
Yaylı Türbülatörlerin Isı Transferi ve Basınç Kaybına
Etkisi/Effects of Spring Turbulators In The Annular Heat
Exchangers on The Heat Transfer And Pressure Losses.
[10] Çengel, Y., Ghajar, A.J. (2015) Isı ve Kütle Transferi,
Esaslar ve Uygulamalar, Vedat Tanyıldızı, İhsan
Dağtekin (Çev.). Ankara: Palme Yayıncılık.
331
Natural Sciences
Yaşlanma Sürecinde Polifarmasi Yönetimi ve Hemşirelik Yaklaşımları

Müjde KERKEZ1*, Canan BİRİMOĞLU OKUYAN 2
1
Tıbbi Hizmetler ve Teknikleri Bölümü/ Şırnak Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu,Türkiye
2
Hemşirelik Bölümü / Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Türkiye
*
(mujjde@hotmail.com)
Özet – Yaşlanma ile birlikte fizyopatolojik değişikliklere bağlı olarak yaşlı bireyler birçok morbidite ve
tedaviye bağlı komplikasyonlar açısından daha yüksek risk altındadır. Yaşla birlikte artan kronik hastalıklar
ve onlara eşlik eden diğer fizyolojik bozukluklar çoklu ilaç kullanımına neden olmaktadır. Ulusal Sağlık
Kılavuzlarına göre 65 yaş üstü insanların %70'inden fazlası multimorbiditeden etkilenir. Birbirine bağlı
olarak ilerleyen bu süreçte çoklu ilaç kullanımı, geriatrik sendrom riskini arttıran olumsuz sağlık
sonuçlarına neden olan ve yaşlı bireyin yaşam kalitesini etkileyen önemli bir değiştirilebilir risk faktörüdür.
Son yıllarda, ilaç kullanımına bağlı yaygınlık bireysel sağlık üzerindeki etkilerinin yanı sıra geniş kapsamlı
sağlık hizmetlerinin kullanımı ve sağlık maliyetlerinin artması gibi olumsuz sonuçları nedeniyle önemli bir
halk sağlığı sorunudur.Özellikle polifarmasinin, ilaç etkileşimleri, advers ilaç olayları, hospitalizasyon
sürecinde artma, ilaç uyumsuzluğu açısından daha yüksek bir riske neden olduğu bilinmektedir.Ek olarak,
yaşlanmayla bireyin farklı hekimlere başvurularının artması,çok sayıda reçete almaları, fazla ilaç
beklentilerinin olması, hekimlerin eski ilacı aniden kesip yeni ilaca başlama eğilimleri, çok sayıda reçetesiz
ilaç satılması, yaşlı hastaların komşuları gibi sosyal çevrelerinden aldıkları ilaçları kullanma eğilimleri gibi
nedenlerle polifarmasi çok sık görülmektedir. Polifarmasinin küresel yaygınlığında gözlenen hızlı artış
nedeniyle yaşlı bireylere hizmet veren hemşireler bu noktaları bilmeleri, uygun yaklaşımda bulunmalı,
bakımın bütünleştirilmesine olanak sağlamalı, hastalar, bakım sağlayıcılar ve sağlık çalışanları arasındaki
zayıf iletişimi güçlendirerek birey merkezli yaklaşımları kullanmalıdır. Bu nedenle, bu derlemenin amacı,
polifarmasiyi önlemek için yöntemler hakkında mevcut bilgileri özetlemek ve yaşlı yetişkinlerde
polifarmasinin yönetimi sağlanmasında mevcut müdahaleler ile hemşirelik yaklaşımları ve
uygulanabilirliklerini sunmaktır.
Anahtar Kelimeler – Yaşlı, polifarmasi, komorbideteler, halk sağlığı, hemşire.
I. GİRİŞ olmamakla birlikte çoğu çalışma polifarmasiyi ≥5

ilacın eşzamanlı kullanımı, iki ya da daha fazla
Birden fazla ilacın birey tarafından eşzamanlı ilacın en az 240 gün süre ile bir arada kullanımı
kullanımı olan polifarmasi, dünya çapında önemli olarak tanımlamaktadır. Diğer taraftan sağlık
ve büyüyen bir halk sağlığı sorunudur [1],[2]. hizmeti ortamı ve reçetesiz satılan geleneksel ve
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 2017 yılında, tamamlayıcı ilaçların dahil edilmesiyle ilgili rapor
genellikle önemli hasta yaralanmaları, önlenebilir edilen tutarsızlıkların görülmesi tanımlamaları
güvenli olmayan ilaç uygulamaları veilaç hatalarını zorlaştırmaktadır [5]. Polifarmasi, çok çeşitli
ele almak için polifarmasötiklerin yönetiminin kilit olumsuz sağlık sonuçlarıyla ilişkilidir, bu da hem
bir eylem olduğunu vurgulamıştır [1]. Küresel hasta hem de sağlık sistemi için önemli maliyetlere
düzeyde, genel popülasyonda %10-20 ve yaşlılarda neden olmaktadır [6],[7]. Sağlık hizmetlerinin
%40-60 olarak tahmin edilen polifarmasinin sunumunun büyük bir kısmını oluşturan hemşireler
prevalansı artmaya devam etmektedir [3],[4]. polifarmasi yönetiminde kilit role sahiptir.
Literatürde polifarmasinin standart bir tanımı
332
KERKEZ ve OKUYAN, Yaşlanma Sürecinde Polifarmasi Yönetimi ve Hemşirelik Yaklaşımları, ICEANS 2022, Konya, Turkey
denetlenmemesi de polifarmasi etyolojisinde akılda

II. YAŞLILIK VE POLİFARMASİ bulundurulması gerekmektedir [6],[7],[17].
Yaşlılık ve çoklu komorbiteler, polifarmasinin IV. POLİFARMASİNİN YAN ETKİLERİ

temel itici faktörleridir [2]. Literatürde 65 yaş üstü
bireylerin yaklaşık yarısının en az üç kronik Polifarmasi, her yaştan bireyde önemli yan etkilere
rahatsızlığının olduğu ve yaklaşık %20'sinin beş neden olabildiği gibi özellikle yaşlı bireyler
veya daha fazla kronik rahatsızlığı olduğu tahmin polifarmasiye karşı daha savunmasızdır [17]. Yaşlı
edilmekte ve dolayısıyla polifarmasi prevalansı bireyde polifarmasi geriatrik sendromun artmasına
artmaktadır [8],[9]. Yapılan çalışmalarda her 10 katkıda bulunabilir [18]. Hemşireler tarafından
yaşlı yetişkinden 4'ünden fazlası günde 5 veya daha sağlanan bakımda geriatrik sendromların önlenemesi
fazla reçeteli ilaç aldığı, yaşlıların ilaç kullanımının kritik bir role sahiptpir yapılan çalışmalarda
%300 oranında arttığı[10], yaşlı bireylerin polifarmasinin sıklıkla nefrotoksitite, kardiyotoksisite,
%27'sinin ilaç kullanımının ≥10 ve %8,6'sının ≥15 deliryum, kırılganlık, sedasyon, baş dönemsi,
ilaç kullandığını bildirilmiştir [11]. Türkiye'de hiperglisemi, hipoglisemi gibi yan etkilere neden
yapılan bir çalışmada poliklinik hastalarında günde olduğu belirtilmiştir. Tüm bu faktörler göz önüne
≥ 3-6 arasında iken yatan hastalarda ortalama ≥ 10- alındığında yan etkilerinin azaltılması ve yaşam
15 ilaç olarak belirtilmiştir [12]. Artan ilaç kalitesinin yükseltilmesi için hemşireler tarafında
kullanımı ve yaşın artmasıyla birlikte yaşlı bireyler hastalara polifarmasinin etkin yönetimi eğitimleri
ilaçların yan etkilerine karşı daha hassas verilmesi kaçınılmazdır. Aksi takdirde bu yan
olabilmektedir [13]. Yaşlılarda değişmekte olan etkiler hastaneye yatış oranında artışa, hastaneye
biyofizyolojinin etkisi ile alınan birden fazla ilaç yatış süresinde uzamaya buna bağlı sağlık
kombinasyonları yan etkileri daha da maliyetlerinin ve mortalitenin neden olmaktadır.
artırabilmektedir[14]. Sonuç olarak polifarmasi [9], [18],[19,][20],[21].
advers ilaç olayları, ilaç-ilaç etkileşimleri ve ilaç-
hastalık etkileşimleri ile güçlü bir şekilde ilişkilidir V. POLİFARMASİDE HEMŞİRELİK YÖNETİMİ
ve mortaliteyi arttırır [15],[16].
Yaşlı erişkinlerde polifarmasiyi azaltmak için
III. POLİFARMASİ ETİYOLOJİSİ hemşireler sundukları holistik bakım ile
bireyselleştirilmiş tedavi ve bakım planlarında
Polifarmasi ve uygunsuz ilaç kullanımının etyolojisi önemli rollere sahiplerdir ve davranışsal
multifaktöriyeldir [13]. Polifarmasi nedenleri; çoklu semptomların bakımında kanıta dayalı farmakolojik
komorbiditeler, hastaların birden fazla hekime olmayan stratejiler kullanabilirler [20].
yakın zamanlarda başvurması ve hekimlerin bu  Hemşireler hastaların doğrudan bakım
durumdan habersiz farklı reçeteler yazmaları, aynı sağlayıcıları olduklarından rollerinde,advers ilaç
etken maddeli ilaçların hastalara reçete edilmiş reaksiyonları veya olası ilaç etkileşimleri hakkında
olması, bazı doktorların yaşlılarda yan etki bilgilendirmeleri başlatabilir ve özellikle ilaçların
yapacağından korkarak kullanımı endike olan reçeteleme basamağında doktor veya eczacı ile
ilaçları reçete etmemesi, diğer taraftan reçete edilen koordinasyon sağlamalıdırlar [7].
bir ilacın yan etkisini azaltmak için başka ilaçların  Hemşireler hastaların reçeteli veya reçetesiz
başlanması, hekimlerin ilaç yan etkileri ve ilaç-ilaç kullandığı ilaçları, tamamlayıcı tedavilerini veya
etkileşimlerine dikkat etmemesi ve bilmemesi gibi bitkisel ilaçlarını sorgulamalı, polifarmasinin
faktörlerdir. Başka bir neden olarak karşımıza çıkan önlenmesi ve olumsuz sonuçlarının azaltılması için
faktörler ise yaşlı hastaların çeşitli nedenlerden özel çerçeveler (örneğin, Beerskriterleri,
dolayı (demans, depresyon, görme ve işitme STOPP/START kriterleri) belirlenmesini
duyularında azalma) ilaç uyumunun azalması ve sağlamalıdır [8].
ilaçların yanlış kullanılması, düşük eğitim düzeyi,  Hemşireler genellikle, resmi veya gayri
şikayetlerine yönelik çok sayıda yanlış resmi olarak, çeşitli bakım sağlayıcılar arasında
endikasyonla reçetesiz ilaç kullanması,ilaç aracı veya koordinatör konumundadır ve bu
uyumunun yakınları veya bakıcıları tarafından rolde,ilaç güvenliğini sağlamak için hastalar adına
müdahale ederler.
333
 Hemşireler, disiplinler arası ekip üyelerini gerekir.Hemşireler tarafından verilen eğitimler ve

ve hastaları iyileştirilmiş ilaç yönetimi uygulamaları yapılan müdahaleler ile yaşlının yaşam kalitesi
konusunda eğitmeyi amaçlayan girişimlere liderlik yakından ilişkilidir [4]. Dünyada ve Türkiye'de
etme fırsatına sahiptir. Bakım ortamlarında artan yaşlı nüfus göz önüne alındığında sağlık
polifarmasi ve hastalık oranlarını iyileştirmek için hizmetlerinin planlanması ve mortalitenin
uygun olmayan ilaçların kesilmesi için hekimle azaltılması için multidisipliner bir sağlık ekibinin
doğrudan çalışır, hasta durumunda fark ettiği desteğiyle kontrol altına alınabilmesi büyük önem
değişimleri paylaşır ve önlemler alır [15]. taşımaktadır. Polifarmasi daha çok uygun olmayan
 Hemşireler, sık ilaç ayarlamaları veya gereksiz ilaçların reçete edilmesi ve ilaç
olabileceğinden, hastalar doğru ilaç kullanımını uyuşmazlığı gibi nedenlerden kaynaklıdır. Bu
teşvik etmek için tasarlanmış müdahalelerin noktada özellikle hemşirelerin koordinasyon ve
kullanımından yararlanabilir. Örneğin yaşın eğitici rolleri gereği özelde yaşlı sağlığını genelde
ilerlemesiyle görme keskinliğinin azalması ilaçların toplum sağlığını yükseltmek için polifarmasiye
doğru kullanımı için zor olabilir. Bu durumda ilişkin farkındalıklarının olması gerekir.
hemşireler, doğru ilaç alımını teşvik etmek için ev
içi sistemlerin kullanımını teşvik edebilir. KAYNAKLAR
 Hemşireler, ilaç yönetimi müdahaleleri ile
[1] L. J. Donaldson, E. T. Kelley, N. Dhingra-Kumar, M.
ilaç uyumunu teşvik edebilecek davranışsal P. Kieny, and A. Sheikh, “Medication Without Harm:
müdahaleleri kullanabilirler. Örneğin; ilaç saatinin WHO’s Third Global Patient Safety Challenge,”
geldiğine işaret eden alarmlar veya büyük puntolu Lancet, vol. 389, no. 10080, pp. 1680–1681, 2017, doi:
takvimler, büyük baskılı etiketlerin hasta odasına 10.1016/S0140-6736(17)31047-4.
veya evlere asılması gerekebilir. Yine hemşireler [2] A. Mair, M. Wilson, and T. Dreischulte, “Addressing
the Challenge of Polypharmacy,”
tarafından önceden sınıflandırılmış ilaçları içeren https://doi.org/10.1146/annurev-pharmtox-010919-
ambalaj/ilaç kutusu düzenleyicileri ile bireysel veya 023508, vol. 60, pp. 661–681, Jan. 2020, doi:
grup eğitim oturumları gibi hatırlatıcılar olabilir 10.1146/ANNUREV-PHARMTOX-010919-023508.
 Hemşireler, her hastanın benzersiz [3] N. Jokanovic, E. C. K. Tan, M. J. Dooley, C. M.
ihtiyaçlarını ele alan stratejileri seçmek için hastalar Kirkpatrick, and J. S. Bell, “Prevalence and Factors
Associated With Polypharmacy in Long-Term Care
ve eczacılarla birlikte çalışabilirler: Bu noktada her Facilities: A Systematic Review,” J. Am. Med. Dir.
hastaya sağlanan kahverengi çanta yöntemi ile Assoc., vol. 16, no. 6, pp. 535.e1-535.e12, 2015, doi:
hastanın mevcut ilaçlarını gözden geçirilir ve sağlık 10.1016/j.jamda.2015.03.003.
hizmeti sağlayıcıları (hekim, hemşire, eczacı) [4] S. Sarkar, “Geriatric Poly-Pharmacy: A Growing
tarafından sıklıkla kullanılır. Kahverengi çantanın Epidemic. How to Prevent It?,” Br. J. Med. Med. Res.,
vol. 21, no. 1, pp. 1–11, 2017, doi:
amacı ilaç incelemesi, bir hastanın mevcut ilaç 10.9734/bjmmr/2017/32944.
kullanımını netleştirmek ve ilaç bilgisini ve [5] N. Masnoon, S. Shakib, L. Kalisch-Ellett, and G. E.
kullanımını optimize etme fırsatlarını Caughey, “What is polypharmacy? A systematic
belirlemektir.Kahverengi bir çanta incelemesi, bir review of definitions,” BMC Geriatr., vol. 17, no. 1,
hastadan reçetesiz ve bitkisel ajanlar da dahil olmak pp. 1–10, 2017, doi: 10.1186/s12877-017-0621-2.
[6] J. W. Wastesson, L. Morin, E. C. K. Tan, and K.
üzere mevcut tüm ilaçlarını sağlık ziyaretine Johnell, “An update on the clinical consequences of
getirmesini isteyerek başlar. Hemşire veya sağlık polypharmacy in older adults: a narrative review,”
hizmeti sağlayıcısı daha sonra ilaçları birer birer Expert Opin. Drug Saf., vol. 17, pp. 1185–1196, 2018,
gözden geçirebilir, her ajanı hastanın elektronik doi: 10.1080/14740338.2018.1546841.
sağlık kaydındaki ilaç listesiyle uzlaştırabilir ve [7] M. Khezrian, C. J. McNeil, A. D. Murray, and P. K.
Myint, “An overview of prevalence, determinants and
hastaların doğru uygulamalarını belirten health outcomes of polypharmacy,” Therapeutic
göstergeleri takip eder. Bu inceleme, bir hastanın Advances in Drug Safety, vol. 11. 2020, doi:
durumunu netleştirmek ve hastayı doğru ilaç 10.1177/2042098620933741.
kullanımı konusunda eğitmek içinbir fırsat olarak [8] K. Barnett, S. W. Mercer, M. Norbury, G. Watt, S.
hizmet eder [22]. Wyke, and B. Guthrie, “Epidemiology of
multimorbidity and implications for health care,
research, and medical education: A cross-sectional
VI. SONUÇ study,” Lancet, vol. 380, no. 9836, pp. 37–43, 2012,
Yaşlılar polifarmasinin etkilerine karşı daha doi: 10.1016/S0140-6736(12)60240-2.
savunmasız olduklarından dikkatle izlenmeleri [9] I. G. Okpechi et al., “Prevalence of polypharmacy and
334
associated adverse health outcomes in adult patients (SWiM) in systematic reviews: reporting guideline,”
with chronic kidney disease: protocol for a systematic BMJ, vol. 368, Jan. 2020, doi: 10.1136/BMJ.L6890.
review and meta-analysis,” doi: 10.1186/s13643-021-
01752-z.
[10] Centers for Disease Control and Prevention (CDC),
“Library of Congress Catalog Number 76 – 641496
For sale by Superintendent of Documents U . S .
Government Printing Office Washington , DC 20402,”
2017, [Online]. Available:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK453378/pd
f/Bookshelf_NBK453378.pdf.
[11] J. Proulx and J. Hunt, “Drug Use among Seniors on
Public Drug Programs in Canada, 2012,” Healthc. Q.,
vol. 18, no. 1, pp. 11–13, 2015, doi:
10.12927/hcq.2015.24250.
[12] G. Arslan and İ. EŞER, “Yaşlıların kendi kendine ilaç
kullanımına uyumu ve hemşirenin rolü,” Ege
Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Derg., vol. 21,
no. 2, pp. 147–157, 2005.
[13] N. ELKİN, “Yaşlılarda Polifarmasi ve Akılcı İlaç
Kullanımına Aile Hekimliği Yaklaşımı,” İstanbul
Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilim. Derg., vol. 11, no.
11, pp. 279–290, 2020, doi:
10.38079/igusabder.649423.
[14] T. N. Lea-Henry, J. E. Carland, S. L. Stocker, J.
Sevastos, and D. M. Roberts, “Clinical
Pharmacokinetics in Kidney Disease: Fundamental
Principles,” Clin. J. Am. Soc. Nephrol., vol. 13, no. 7,
p. 1085, Jul. 2018, doi: 10.2215/CJN.00340118.
[15] Y. ERGÜN and D. ALTINTAŞ AYKAN, “Advers
İlaç Reaksiyonlarına Yaklaşım,” Arşiv Kaynak
Tarama Derg., vol. 29, no. 2, pp. 97–107, 2020, doi:
10.17827/aktd.555013.
[16] R. Ahn et al., “Financial ties of principal investigators
and randomized controlled trial outcomes: cross
sectional study,” BMJ, vol. 356, p. 6770, 2017, doi:
10.1136/bmj.i6770.
[17] L. E. Davies, G. Spiers, A. Kingston, A. Todd, J.
Adamson, and B. Hanratty, “Adverse Outcomes of
Polypharmacy in Older People: Systematic Review of
Reviews,” J. Am. Med. Dir. Assoc., vol. 21, no. 2, pp.
181–187, 2020, doi: 10.1016/j.jamda.2019.10.022.
[18] S. S. Mortazavi et al., “Defining polypharmacy in the
elderly: a systematic review protocol,” doi:
10.1136/bmjopen-2015-010989.
[19] M. B. Gokçek, İ. Gökçek, T. Yılmaz, İ. Kasım, T. E.
Yılmaz, And A. Ozkara, “Investigation of Causes and
Risk Factors for Falls of Patients over 65 years old
who Applied with the Complaint of Fall to the
Department of Emergency,” Konuralp Tıp Derg., vol.
11, pp. 217–226, 2019, doi: 10.18521/ktd.522262.
[20] A. B. Yıldırım and A. Y. Kılınç, “Polypharmacy and
drug interactions in elderly patients,” Turk Kardiyol.
Dern. Ars., vol. 45, pp. 17–21, 2017, doi:
10.5543/tkda.2017.92770.
[21] M. J. Samuel, “American Geriatrics Society 2015
updated beers criteria for potentially inappropriate
medication use in older adults,” J. Am. Geriatr. Soc.,
vol. 63, no. 11, pp. 2227–2246, 2015, doi:
10.1111/jgs.13702.
[22] M. Campbell et al., “Synthesis without meta-analysis
335
Ağaçların Biyokütle ve Karbon Depolama Tahminlerine Yönelik

Araştırmaların İncelenmesi
Mahmut TUĞLUER1*, Şirin DÖNMEZ2
1
Peyzaj Mimarlığı Bölümü / Orman Fakültesi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Türkiye
2
Peyzaj Mimarlığı Bölümü / Mimarlık Fakültesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Türkiye
*
(mahmutugluer@gmail.com)
Özet – İnsan ihtiyaçları sonucu her gün daha fazla tüketilen enerji ile atmosfere salınan karbon miktarı da
artmakta bu durum küresel ısınmanın etkilerini endişe verici hale getirmektedir. Sera gazlarının, özellikle
de karbondioksitin atmosferde artması, küresel ısınmanın ana nedenlerinden biri olarak kabul edilir. İnsan
ihtiyaçlarını karşılamak için fosil yakıtların kullanılması, çok büyük miktarlarda karbondioksitin atmosfere
salınmasına neden olmaktadır. Ağaçlar karbondioksitin atmosferden uzaklaştırılmasında önemli bir rol
oynamaktadır. Uluslararası sözleşmeler gereği her ülkenin kendi karbon emisyonunu ve karbon stoku
miktarını hesaplamak durumundadır. Dünya üzerinde önemli karbon yutaklarından biri ağaçlardır.
Ağaçların karbon emisyonu ve karbon stoku hesaplamalarına dahil edilebilmesi için ağaçlara yönelik
biyokütle ve karbon depolama miktarlarının belirlenmesi gerekmektedir. Bu durum ağaçların biyokütle ve
karbon depolamasına yönelik yeni tahmin ve yöntemler geliştirilmesi ihtiyacını doğurmuştur. Bu nedenle
dünya üzerinde pek çok alanda söz konusu konuyla ilgili yeni çalışmalar ve uygulamalar yapılmaktadır.
Bu çalışma ile dünyada geliştirilen ve uygulanan bazı biyokütle ve karbon depolama tahminleri
incelenmiş ayrıca konuyla ilgili yapılacak çalışmalara bir rehber niteliği oluşturulması amaçlanmıştır.
Çalışma sonucunda ağaçların biyokütle ve karbon depolama tahminlerinin yapılmasının önemi
vurgulanmış, ancak tek başına ağaçlandırma çalışmalarının küresel ısınmanın etkilerini azaltmaya
yetmeyeceği bu nedenle insanları konuyla ilgili bilinçlendirerek karbon ayak izlerinin düşürülmesinin
sağlanmasına yönelik öneriler getirilmiştir.
Anahtar Kelimeler – Sera gazı, küresel ısınma, iklim değişikliği, ağaç, biyokütle, karbon depolama
I. GİRİŞ büyük olduğu bilinmektedir [2]. Kent ormanları,

İnsanlığın son yüz yılda neden olduğu çevresel kentteki ısı adası etkisini ve atmosfere salınan sera
yıkımın bir sonucu olarak toprak ve su ile birlikte gazlarının azaltılmasını sağlamaktadır [3]. Sera gazı
atmosfer de kirlenmeye başlamıştır. Atmosferde etkilerinin azaltılmasında ağaçların işlevinden
hızla artan sera gazları, geçirimsiz bir tabaka yararlanmak geleceğimiz açısından gereklidir.
oluşturarak güneş ışınlarını yansıtmakta bunun Ağaçların, sera gazı etkisini azaltma, karbon
sonucunda sera etkisi oluşturarak küresel ısınmaya depolama, erozyon ve hava kirliliğini önleme, nispi
neden olmaktadır [1]. hava nemi arttırma, havanın filtrelenmesi, oksijen
Ağaçlar ve ormanlık alanlar, karbondioksitin üretimi ve iklim koşullarını iyileştirme gibi etkileri
atmosferden uzaklaştırılmasında önemli bir rol büyük ölçüde önem taşımaktadır. Ayrıca
oynamaktadır. Fotosentezin biyokimyasal işlemi ile uluslararası anlaşmalar gereği ülkesel ve küresel
ağaçlardan karbon dioksit alınır ve gövdede, ölçekte sera gazı miktarının azaltılmasının zorunlu
dallarda, yapraklarda, köklerde ve toprakta karbon olması nedeniyle ağaçların karbon depolama
olarak depolanır. Ormanların iklim üzerine etkisinin miktarlarının belirlenmesi ve sera gazı salınımına
336
Tuğluer ve Dönmez, Ağaçların Biyokütle ve Karbon Depolama Tahminlerine Yönelik Araştırmaların İncelenmesi, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
etkilerinin hesaplanması gerekli bir durum haline yönelik hesaplama sistemi oluşturulmuş, ulusal ve
gelmiştir. uluslararası koşullarda kullanıcıların hizmetine
Tüm bu sebepler, küresel ısınmayla mücadele sunulmuştur. KARBİYOSİS kullanımı kolay,
etmemiz için acil eylem stratejileri geliştirmemiz anlaşılabilir, uygulanabilir ve güncellenebilir
gerektiği sonucunu ortaya çıkarmıştır. Küresel niteliklere sahip özgün bir programdır [1].
ısınma ile mücadelede sera gazı salınımının KARBIYOSİS 2019 yılında kullanıcıların
azaltılmasının yanı sıra dünyamız üzerindeki karbon hizmetine sunulmuş ve tek ağaç envanter modeli ile
yutaklarının artırılması gerekmektedir. Okyanus ve hesaplama yapabilmektedir. KARBİYOSİS
toprak alanlarının insan eliyle artırılması mümkün programı kullanılarak şu ana kadar Türkiye’de 6
görünmemektedir. Bu nedenle yalnızca alansal farklı kentteki çalışma alanlarında kent ağaçlarına
genişleyen değil, dikine gelişerek yeşil hacim yönelik biyokütle ve karbon depolama tahminleri
oluşturan ve karbon depolamada büyük önem gerçekleştirilmiştir.
taşıyan ağaç sayısının insan eliyle artırılması Nowak ve Crane, (2000) tarafından geliştirilen
mümkündür. Hem alansal hem de dikine gelişen UFORE modeli kent ağaçlarını değerlendirmek için
yani, "Yeşil Hacim" etkisi oluşturan ağaçlar, kullanılan uluslararası bir modeldir. Bu model
yeryüzünde insan eliyle oluşturulabilecek önemli Amerika Birleşik Devletleri’nde geliştirilmiştir.
doğal karbon yutaklarıdır [1]. Tüm bunlara bağlı Dünya üzerinde yaklaşık 50 şehirde uygulanmıştır.
olarak karbon salınımının azaltılmasında ağaçların UFORE modeli kent ağaçlar ile ilgili verileri bir
sağladığı katkıların bilimsel veriler vasıtasıyla sistem üzerine kayıt edilmesiyle her bir tür için bilgi
sayısal olarak bilinmesi gerekmektedir. Bu nedenle edinilmesini amaçlar. Sistem üzerine entegre
ağaçların yapısal özelliklerini ve işlevlerini bilmek edilecek veriler bölgeye ait kurumlar ile işbirliği
amacıyla, biyokütle ve karbon depolama içerisinde belirlenerek veriler bir standart haline
miktarlarının hesaplanması gerekmektedir. getirilmiştir [4].
Bu çalışmanın amacı, dünyada uygulanan bazı UFORE Modeli aşağıdaki parametreli
biyokütle ve karbon depolama tahmin yöntemlerini hesaplamak amacıyla kullanılmaktadır. Bu
ve uygulamalarını inceleyerek konuyla ilgili parametreler;
yapılacak araştırmalarda rehber niteliğinde bir • Kent ormanının saatlik uçucu organik bileşik
kaynak oluşturmaktır. miktarının tahmini,
• Hava kirliliğinin saatlik verileri,
II.AĞAÇLARDA UYGULANAN BAZI • Ağaçların hava kalitesi üzerindeki etkileri,
BİYOKÜTLE VE KARBON DEPOLAMA • Kent ağaçlarının karbon tutma kapasiteleri,
TAHMİN YÖNTEMLERİ • Ağaç türlerine göre hastalık ve böcek
Tuğluer (2019), KARBİYOSİS (Karbon potansiyeli,
Depolama ve Biyokütle Hesaplama Sistemi) adlı • Polen alerjisi değerlendirmesi,
kent ağaçlarının biyokütle ve kabon depolama • Egzotik türlerin kompozisyonu,
miktarlarının hesaplanması amacıyla bir yazılım • Ağaç terleme oranları tahminleridir [4].
geliştirmiştir. Çalışmada Isparta Kenti UFORE Modeli uygulama esasları ve çalışma
Bulvarları’nda yaygın biçimde kullanılan 30 adet prensipleri ele alınarak uygulandığı takdirde kent
kent ağacının envanter verileri elde edilmiş, özkütle, ağaçlarının kent ekosistemi etkileri üzerine yapısal
toprak üstü biyokütle ve karbon depolama miktarı ve işlevsel olarak aşağıdaki çıktıları vermektedir
belirlenmiş bu verilerle ağaçların biyokütle ve [5];
karbon depolama miktarının belirlenmesine yönelik Yapısal çıktılar;
formüller oluşturulmuştur. Elde edilen formüller bir • Ağaç tür kompozisyonu (%): Çalışma
yazılım dili ile programlanarak KARBİYOSİS adlı alanlarında kaydedilen ağaç türleri toplam ağaç
masa üstü program geliştirilmiştir. türleri içindeki % katılım değerleri,
KARBİYOSİS, envanter verilerinin sisteme • Ağaç sayısı (adet ve %): Çalışma alanındaki
girilmesi suretiyle ağaçlara yönelik toprak üstü her bir ağaç türünün toplam sayısı ve yüzdesi,
biyokütle ve karbon depolama miktarları • Ağaç gövde göğüs çapı dağılımı (%):Her bir
hesaplayabilen bir programdır. Bu program ile ağaç türünün sahip olduğu gövde göğüs çaplarının
Türkiye'de ilk kez ağaçların biyokütle tahminleri ve yüzde dağılımı,
karbon depolama kapasitesinin belirlenmesine
337
Turkey
• Ağaç yoğunluğu: Çalışma alanındaki ağaç TÜÖDBK: toprak üstü ölü ve diri örtüye ait
yüzeyi toplam alanı (m2) biyokütle; TGBK: toplam genel biyokütle; BTK:
• Ağaç sağlığı (%): Çalışma alanlarındaki biyokütledeki toplam karbon; OTK: ormandaki
ağaçların sağlıklı ve sağlıklı olmama durumu toplam karbon anlamına gelmektedir.
yüzdeleri Bu çalışmadan sonra ilerleyen zamanlarda karbon
• Ağaç yaprak yüzeyi (m2): Yaprak yüzey depolama ile ilgili bazı bilimsel çalışmalar yapılmış
alanı ve alanda kapladığı yaprak yüzey alanı yüzdesi ve yeni katsayılar oluşturulmuştur [6]. Bu kapsamda
• Yaprak biyokütlesi: Regresyon FAO (Gıda ve Tarım Örgütü) tarafından yayınlanan
denklemleri ve gölgeleme katsayıları vasıtasıyla FRA-2010 kılavuzunun 5.2 no'lu tablosunda
ağaçların yaprak biyokütlesinin hesaplanması. Türkiye bulunduğu coğrafi iklim zonu dikkate
İşlevsel çıktılar; alındığına ortalama iğne yapraklılar için % 51 geniş
• Karbon tutma ve depolama: Ağaçların yapraklılar için % 48 oranında karbon depoladığını
karbon depolama ve tutma tahminleri, belirtmişlerdir. Ayrıca bu kılavuzda her ülke kendi
• Hava kirliliğini kaldırma: İklim verileri, katsayılarını oluşturarak hesaplamalar yapması
kirlilik konsantrasyon verileri, alan faktörleri ve gerektiği önerilmiştir [7],[8].
yaprak yüzeyi üzerine kurulan saatlik kirlilik Asan (2011), tarafından biyokütle ve karbon
kaldırma değerlerinin tahmin edilmesi, depolama miktarının hesaplanmasına yönelik farklı
• Biyojenik uçucu organik bileşimi (VOC) bir yöntem daha geliştirilmiştir. Bu yöntemin bir
emisyonu: Alan faktörleri, iklim verileri, yaprak öncekine göre farkı verimli ve bozuk ormanlar için
biyokütle oranlarına bağlı olarak yıllık emisyonun ayrı katsayıların kullanılmasıdır. Geliştirilen
tahmin edilmesi, yöntemde biyokütle ve karbon depolamaya yönelik
• Bina enerji kullanım etkileri: ABD formüller şu şekildedir;
Eyaletleri için oturulmaya elverişli yapıların bina •TÜB (İğne yapraklı) = DGH x 0,496 x 1,22 DGH
enerji kullanımı üzerinde ağaç etkilerinin x 0,496 x 1,22
belirlenmesi, •TÜB (Geniş yapraklı) = DGH x 0,638 x1,24
• Maddi değeri: Karbon emisyonu miktarı, DGH x 0,638 x1,24
hava kirliliği ve bina enerji kullanımının maddi •TAB (İğne yapraklı) = TÜB x 0,29 TÜB x 0,40
değerinin tahmin edilmesi. •TAB (Geniş yapraklı) = TÜB x 0,24 TÜB x 0,46
Asan (1995; 1999) tarafından ağaçların biyokütle •TÜK (İğne yapraklı) = TÜB x 0,51 TÜB x 0,51
ve karbon depolama miktarlarının hesaplanmasına •TÜK (Geniş yapraklı) = TÜB x 0,48 TÜB x 0,48
yönelik yöntem geliştirilmiştir. Yöntemde öncelikle
toprak üstü biyokütle belirlenir. Daha sonra toprak •TAK (İğne yapraklı) = TAB x 0,51 TAB x 0,51
üstü biyokütleye bağlı olarak toprak altı biyokütleye •TAK (Geniş yapraklı) = TAB x 0,48 TAB x 0,48
ulaşılır. Böylece ağacın tüm biyokütlesine ulaşılmış
olur. Biyokütleye bağlı olarak geniş yapraklı ve iğne •Ölü Odunda Karbon (İğne yapraklı) = TÜK x
yapraklı ayrımı yapılarak ve çeşitli analizler sonucu 0,01 TÜK x 0,01
elde edilen formüller ile karbon depolama •Ölü Odunda Karbon (Geniş yapraklı) = TÜK x
hesaplamaları gerçekleştirilmektedir. Biyokütle ve 0,01 TÜK x 0,01
karbon depolamaya yönelik formüller şu şekildedir; •Ölü Örtüde Karbon (İğne yapraklı) = A1 x 22 A3
•TÜBK (Geniş Yapraklı) = DGH x 0,640 x 1,25 x6
•TÜBK (İğne Yapraklı)= DGH x 0,473 x1,20 •Ölü Örtüde Karbon (Geniş yapraklı) = A2 x 13
•TABK (Geniş Yapraklı) = TÜBK x 0,15 A4 x 2
•TABK (İğne Yapraklı ) = TÜBK x 0,20 •Topraktaki karbon = (A1 + A2) x 34 (A3 + A4) x
•TÜÖDBK = (TÜBK + TABK ) x 0,40 34
•TGBK = TÜBK + TABK +TÜÖDBK •Toplam karbon = TÜK + TAK + ÖOK + ÖÖK
•Biyokütledeki toplam karbon = TGBK x 0,45 Burada; TÜB: toprak üstü biyokütle; TÜK: toprak
•Orman toprağındaki karbon = TGBK x 0,45 x üstü biyokütledeki karbon; TAB: toprak altı
0,58 biyokütle; TAK: toprak altı biyokütledeki karbon;
•Toplam Karbon = BTK + OTK ÖOK: ölü odunda karbon; ÖÖK: ölü örtüde karbon;
Burada, TÜBK: toprak üstü biyokütle; DGH: A1: iğne yapraklı ve verimli orman alanı; A2:geniş
dikili gövde hacmi; TABK: toprak altı biyokütle; yapraklı ve verimli orman alanı; A3: iğne yapraklı
338
Turkey
ve bozuk orman alanı; A4:geniş yapraklı ve bozuk Hektar başına karbon depolama alanın en yoğun
orman alanı anlamına gelmektedir [9]. olduğu bölgelerin sırasıyla güneydoğu, orta kuzey,
Lamlom ve Savidge (2003)’in 41 türü kapsayan kuzeydoğu ve kuzeybatı pasifik bölgelerinde
çalışma ile geliştirmiş oldukları yöntemde ağaçların bulunan kent ormanlarının olduğunu belirtmişlerdir.
ortalama % 46.3 ile % 55.2 arasında karbon Kent ormanlarında karbon depolama oranı hektarda
depoladığını ve bu katsayıların karbon depolama 25,1 ton karbon iken orman arazilerinde bu oran
hesaplamalarında kullanılabileceğini hektarda 53,5 ton karbondur. Bu verilerin baskın bir
belirtmişlerdir[10]. sera gazı olan atmosferik karbondioksitin
Saraçoğlu (1998), yapmış olduğu bir çalışmada azaltılmasında kent ormanlarının rolünün
Doğu Karadeniz Bölgesindeki Fagus orientalis değerlendirilmesinde yardımcı olabileceğini
Lipsky. (Doğu Kayını) meşcerelerinde hektardaki öngörmüşlerdir. [12].
ve tek ağaç biyokütle tahmini yapmayı Macaroğlu (2011), yapmış olduğu çalışmada;
amaçlamıştır. 575-1530 rakımlı Giresun ve Hopa Bartın yöresindeki üç farklı karışık meşçerede
arasındaki 32 deneme alanından 32 örnekten hektardaki karbon depolama ve biyokütle miktarını
yararlanmıştır. Çeşitli derecelerde ve değişik tahmin etmeyi amaçlamıştır. Meşçerelerden alınan
özelliklerde 20x20 metre boyutunda kuzey-güney 82 örneğin biyokütle modellerinden yararlanarak
ve doğu-batı ana yönleri ekseninde 0,04 ha fırın kurusu ağırlıklarını hesaplamıştır. Bu veriler
büyüklüğünde deneme alanları kurmuştur. Bu hektara oranlanarak toplam fırın kurusu ağılığını
alanlardaki ağaçların gövde göğüs çapları, ağaç hesaplamıştır. Hektardaki değerler meşçere tipleri
boyu, tepe çapı, dalların sayısı ve dalların ortalama ile ilişkilendirilerek daha sonra bu değerler karbon
çaplarını ölçmüştür. Belirlenen alandan ağaçları katsayısı olan 0,5 ile çarpılmış ve meşçerelerdeki
temsil edecek şekilde belli sayıda ağaç kesilmiş ve karbon miktarını belirlemiştir [13].
ölçüm işlemlerine geçilmiştir. Kesilen ağaçların Singh vd. (2011), yapmış oldukları çalışmada
tüm dallarını ayrılarak tacın alt, orta ve üst Himalaya'nın merkezindeki sulak Terai bölgesinde
bölümlerini ayrı ayrı kümelemiştir. Kuru dallar ile 44 hektarlık alanda dağılım gösteren ve 4 yaşındaki
canlı dalları ayırarak canlı dallar üzerindeki üç ağaç türü (Dalbergia sissoo Roxb., Acacia
yaprakları dallarından ayırmıştır. Gövdeyi dipten catechu Will.. ve Albizia lebbeck Benth) için toprak
uca doğru 2,05 metrelik kesitler halinde ayırmıştır. altı ve toprak üstündeki bileşenler için allometrik
Her gövde kesitinin ortasından 5 cm kalınlığında denklemler geliştirilmiştir. Ağaçlandırmada
örnek alarak hazırlanan tüm örnekleri laboratuvar ağaçların yoğunluğu 1322 ağaç ha−1 olduğunu
ortamında birtakım analizlere tabi tutmuştur. belirtmişlerdir. Gövde göğüs çapı 10 cm'nin altında
Yapmış olduğu analizler sonucu tek ağaç olan ağaçların D. Sissoo ve A. catechu türü için beş
bileşenlerinin hektardaki değerlerini en iyi yansıtan çap sınıfı, A. Lebbeck. türü için her çap sınıfında 5
modelin Log (YIYA, YIKA) = a0 + a1. (d1.3)i + a2. ağaç kesmişlerdir. Ağaç bileşeni biyokütlesini
(d.1.3)i-1olduğunu saptamıştır. Eşitlik katsayılarının gövde göğüs çapı ile ilişkilendiren allometrik
ve istatistiklerinin belirlenmesinde en küçük kareler denklemleri geliştirmek için bireysel ağaç
yöntemi kullanmış, sonrasında bu eşitlik tek ağaç allometrisi uygulamışlardır. Analiz sonrası
bileşenlerinin ve hektardaki değerlerin yaş ve fırın denklemleri test ederek alandaki türlerle ilgili
kurusu ağırlıklarının tablolaştırılmasında biyokütle ve karbon depolama sonuçlarına
kullanmıştır. [11]. ulaşmışlardır [14].
Nowak ve Crane (2002)'in yapmış olduğu Tolunay (2011) yapmış olduğu çalışmasında;
çalışmaya göre; ulusal kent ağaç örtüsü verilerinden 2004 yılı verilerine göre ulusal orman envanteri
yararlanarak ve Amerika Birleşik Devletlerindeki temel alınarak Ülkemizdeki orman stoklarını ve
ağaçlarda toplamda brüt 700 milyon ton karbon 2006 yılında yayınlanan "Tarım Ormancılık ve
tutulduğu yılda ise bu oranın 22,8 milyon ton Diğer Arazi Kullanımı" (AFOLU) kılavuzundaki
olduğunu tahmin etmektedirler. Şehirlerdeki karbon yönteme göre ormanlardaki toprak üstü ve toprak
depolama oranları New York Şehri'nde 1,2 milyon altı biyokütledeki karbon miktarını araştırmıştır.
ton iken Jersey Şehri'nde 19,300 ton olduğunu Çalışma sonucunda ormanlardaki karbon
saptamışlardır. Kentsel alanların en fazla yoğun stoğunun % 74,78'i toprakta olmak üzere toplam
olduğu bölgelerin Kuzeydoğu (% 8,5) ve 2251,26 Tg olduğunu tespit etmiştir. AFOLU'ya
Güneydoğu (% 7,1) olduğunu belirtmişlerdir. göre ise yıllık ortalama karbon depolama miktarının
339
Turkey
4,5 Tg olduğunu belirlemiştir. Ayrıca verimli edilmeden biyokütle ve karbon depolama

ormanlardaki biyokütle miktarındaki karbon miktarlarının bilinmesi ekolojik açıdan önem arz
yoğunluğunun 41,66 Mg/ha-1 olduğunu tespit etmektedir. Bu nedenle de günden güne konuyla
etmiştir [15]. ilgili yeni tahmin yöntemleri geliştirilmekte ve
Ersoy Mirici vd. (2015), yapmış oldukları uygulanmaktadır.
çalışmada; Adana İli, Kozan İlçesi’nin orman Küresel ısınma ile mücadelede ağaçlar çok önemli
alanlarında uzaktan algılama ile biyokütle tahmin rol oynamaktadır. Atmosfere salınan sera gazlarının
yöntemleri karasal karbon depolama kapasitesinin en fazla olduğu alanların kentsel alanlar olduğu
tahmin etmeyi amaçlamışlardır. Çalışmada ağaçlara bilinmektedir. Bu nedenle kentlerdeki ağaçların
ait verilerin hesaplanması için meşcere tipi verileri kentin hava kalitesine olumlu etkisinin ve
ile Biyokütle Genişletme Faktörü, Odun atmosferdeki sera gazı miktarının düşürülmesindeki
Yoğunluğu, Kök Oranı katsayıları ve 30 m rolünün sayısal verilerle tespit edilmesi önem arz
çözünürlüklü LANDSAT verileri kullanılmıştır. etmektedir. Bu konuda uluslararası anlaşmaların
Toprakta depolanan karbon miktarı için ise derinlik getirdiği sera gazı salınımının azaltılması gibi
hacim ve yüzde karbon değerleri verilerinden yükümlülükler ülkeler tarafından yerine getirilirken
yararlanmışlardır. Çalışma sonucunda çalışma ağaçların etkisini göz ardı etmemelidir. Dünya
alanında ortalama 338,7 Mg/ha karbon üzerinde yapılan çalışmalarda sera gazının
depolandığını tahmin etmişlerdir [16]. azaltılmasında eylem politikaları içerisinde
Zhao vd. (2018), lidar dönüşümlerini kullanarak ağaçlandırma çalışmaları ve ağaçların etkisi
biyokütle ve karbon değişimlerini incelemişlerdir. konuları ön planda olduğu bilinmektedir.
2002-2012 yılları arasında dört kez İskoçya'da bir Ülkemizde sera gazı miktarının düşürülmesi ile
bölgede lidar yöntemi kullanarak alan boyutu, ağaç ilgili çalışmalarda daha çok enerji tüketimi ve
büyüklükleri, biyokütle dinamikleri ve karbon endüstriyel faaliyetler üzerine odaklanılmaktadır.
değişimini birleştirerek haritalandırmışlardır. Bu durum her ne kadar doğru bir politika olarak
Analizler hem bireysel hem de alansal olarak görülse de gün geçtikçe artan enerji ihtiyacı ile sera
yapılmış ve bazı değişimler vurgulanmıştır. Çalışma gazı miktarının azaltılması zorlu bir hal alacaktır.
genel olarak, multitemporal lidar analizleri için Temiz enerji kullanımı, fosil yakıtın azaltılması,
uygun teknikleri tanımlamaktadır. Ayrıca kaynak endüstriyel faaliyetlerin kirletici etkilerini
izleme ve karbon yönetimi için tekrarlanan lidar düşürmesi için tek başına çözüm olmayacaktır.
verilerinin faydasını ve potansiyelini doğrulandığını Dünyadaki önemli karbon yutaklarından olan
vurgulayarak; bu alanlara eşlik eden saha ağaçların doğru uygulamalar ile dikilerek sayısının
araştırmaları veya paydaşların lidar temelli artırılması gerekmektedir.
çıkarımın güvenilirliğini arttırmak için modelleme Dünya üzerinde karbon salınımımın azaltılması,
çalışmalarının desteklenmesi gerektiğini karbon ayak izi miktarının düşürülmesi için ağaçlar
belirtmişlerdir [17]. tek başına yeterli işleve sahip değildir. Bu nedenle
ağaç sayısı arttırılırken enerji tüketimi azaltılmalı,
III. SONUÇLAR üretim ve tüketim ihtiyaçları bu yönde değiştirilmeli
Bu çalışma ile dünyada yapılan ağaçlara yönelik ve insanlar küresel ısınma ile mücadele konusunda
bazı biyokütle ve karbon depolama tahminlerine bilinçlendirilmelidir.
yönelik araştırmalar incelenmiştir. Yapılan
çalışmalar göstermiştir ki ağaçlara ait biyokütle ve KAYNAKLAR
karbon depolama hesaplama yöntemleri tahminlere [1] Tuğluer, M., ( 2019 ) . Bazı Kent Ağaçlarının Biyokütle
dayalı gerçekleşmektedir. Ağaçlar kesilerek ve Karbon Depolama Miktarını Belirlenmesi. Süleyman
Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora
tartılmadıkça biyokütlelerine net biçimde ulaşmak Tezi. 129s., Isparta.
mümkün olmamaktadır. Orman alanlarında [2] Kırış, R., Toprak, S., 2008. İklim Değişikliğinde
silvikültür, gençleştirme ve iyileştirme gibi Ormanların Rolü. V. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, 16-
çalışmalar ile ağaçları kesmek ve kesilen ağaçlardan 17 Ekim, Ankara, 379-384.
hesaplamalar yapmak mümkün olabilmektedir [1]. [3] Gezer, A., Gül, A., 2009. Kent Ormancılığı. SDÜ Basım
Evi, 86, 244s, Isparta.
Ayrıca bu amaçla bilinçsizce yapılan kesimler [4] Nowak, D. J., Crane, D. E., 2000. The Urban Forest
dünyamızı günden güne tehdit eden küresel Effects (UFORE) Model: Quantifying Urban Forest
ısınmaya katkıda bulunmaktadır. Ağaçların tahrip Structure and Functions. In: Hansen, Mark; Burk, Tom,
340
Turkey
eds. Integrated tools for natural resources inventories in

the 21st century. Gen. Tech. Rep.: NC-212, 714-720.
[5] Tuğluer, M. & Çakır, M., Bileşenlerinin İrde ( 2019 ) .
UFORE Modeli'nin Kent Ekosistemine Hizmet Eden
lenmesi. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi
(MBUD), 4 (2), 193200.
[6] Yolasığmaz, H. A., Çavdar, B., Demirci, U., Aydın, İ. Z.,
2016. İki Farklı Yönteme Göre Karbon Birikiminin
Tahmin Edilmesi: Artvin Orman İşletme Şefliği Örneği.
Türkiye Ormancılık Dergisi, 17(1), 43-57
[7] Asan, Ü., 1995. Global İklim Değişimi ve Türkiye
Ormanlarında Karbon Birikimi. İstanbul Üniversitesi,
Orman Fakültesi Dergisi, 45(1-2):23-37.
[8] Asan, Ü., 1999. Climate Change, Carbon Sinks and The
Forests of Turkey. Proceedings of the International
Conference on Tropical Forests and Climate Change:
Status, Issues and Challenges (TFCC ’98), Phillippines,
157-170.
[9] Asan, Ü., 2011. Türkiye Ormanlarındaki Yıllık Karbon
Stok Değişimi Trendinin İrdelenmesi ve 2023 Yılındaki
Durumun Kestirilmesi. I. Ulusal Akdeniz Orman ve
Çevre Sempozyumu, 26-28 Ekim, Kahramanmaraş, 930-
944.
[10] Lamlom, S. H., Savidge, R. A., 2003. Areassessment of
Carbon Content in Wood: Variation Within and Between
41 North American Species. Biomass Bioenergy, 25,
381-388.
[11] Saraçoğlu, N., 1998. Kayın (Fagus orientalis Lipsky)
Biyokütle Tabloları. Turkish Journal of Agriculture and
Forestry, 22(1998), 93-100.
[12] Nowak, D. J., Crane, D. E., 2002. Carbon Storage and
Sequestration by Urban Trees in the USA.
Environmental Pollution, 2002(116), 381-389.
[13] Macaroğlu, K., 2011. Bartın Yöresi Karışık
Meşçerelerinin Biyokütle ve Karbon Depolama
Kapasitelerinin İrdelenmesi. Bartın Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 91s. Bartın.
[14] Singh, V., Tewari, A., Kushwaha, S. P. S., Dadhwal V.
K., 2011. Formulating Allometric Equations for
Estimating Biomass and Carbon Stock in Small Diameter
Trees. Forest Ecology and Management, 261(11), 1945-
1949.
[15] Tolunay, D., 2011. Total Carbon Stocks And Carbon
Accumulation in Living Tree Biomass in Forest
Ecosystems of Turkey. Turkish Journal of Agriculture
and Forestry, 35(2011), 265-279.
[16] Ersoy Mirici, M., Berberoğlu, S., Çilek, A., 2015.
Karasal Karbon Depolama Kapasitesinin Orman
Düzeyinde Tahmin Edilmesi Amacıyla Geomatik
Teknolojilerden Yararlanılması. Harita Teknolojileri
Elektronik Dergisi, 7(3), 21-311
[17] Zhao, K., Suarez, J. C., Garcia, M., Hu, T., Wang, C.,
Londo, A., 2018. Utility of Multitemporal Lidar for
Forest and Carbon Monitoring: Tree Growth, Biomass
Dynamics and Carbon Flux. Remote Sensing of
Environment, 204(2018), 883-897.
341
The estimate of the annual production of a photovoltaic solar power plant

connected to the electricity grid
Mohammed Ali Kouidri1 Abdelmoumen Delassi2
1
Faculty of Technology, Department of Electrical Engineering,
The Laboratory for Analysis and Control of Energy Systems and Electric Networks (LACoSERE)
University Amar Telidji - Road Ghardaia BP37G, Laghouat, Algeria 1
2
Electric power production plant (Photovoltaic) KHNEG unit
kouidrimedali@yahoo.fr
Abstract— Energy is one of the engines of development of societies; it is also the pillar of the modern
economy. It is the spark which enables the accomplishment of all human activity. Its sources have
diversified over time to meet the ever-increasing needs of industry and consumers. Nowadays, a large
part of the world's energy production is ensured from fossil fuels, the consumption of these sources
gives rise to greenhouse gas emissions and therefore to an increase in pollution. The additional danger
is that an excessive consumption of the stock of natural resources reduces the reserves of this type of
energy in a dangerous way for future generations, and also in the face of multiple economic and oil
crises, science has been interested in so-called renewable resources. Which constitute a strategic
sector and occupy a privileged place in the fields of research and development. Note that Algeria has
one of the most important solar fields in the world. The annual average insulation exceeds 3000 hours.
It is also the most important of the entire Mediterranean basin with 169,440 TWh / year. The average
solar energy received is 1700 kWh / m² / year in the coastal regions; 1900 kWh / m² / year in the
Highlands and 2650 kWh / m² / year in the Sahara. Our country can therefore cover some of its energy
needs by photovoltaic systems. Photovoltaic energy is a possibility for efficient and sustainable
development. This is why scientific research is developing in the direction of generalizing, improving
and optimizing the use of solar systems. The optimization of the latter is based on criteria of sizing
and maximization of the power generated to have a good yield. Photovoltaic solar energy comes from
the direct transformation of part of solar radiation into electrical energy. [1-4].
Keywords— Sizing of photovoltaic cells, solar radiation, solar energy production unit, solar panels, solar inverter, power
transformer, solar tracker, PV, PVGIS, MS Excel
I. INTRODUCTION fixed panels, mobile on a single axis and two axes.

In this contribution and to address the In order to achieve our goals, we will briefly present
problem of sizing a mega solar PV (polycrystalline) the software mentioned above. Then, we will show
plant with a total capacity of 40 MWp located in the the main steps followed for the execution of the
municipality of in LAGHOUAT. For this reason, we latter. Finally, we will present and discuss the
have used the online software PVGIS which is different results obtained. The free online PVGIS
intended for the prediction of the annual production application is a solar deposit estimation tool. It also
of PV plants as well as for meteorological data. We makes it possible to simulate the production of
will make applications for different cases such as: photovoltaic systems connected to the grid and on
an isolated site (see figure.1).Using its integrated
342
Kouidri et al., The estimate of the annual production of a photovoltaic solar power plant connected to the electricity grid, ICEANS 2022,
Konya, Turkey
Google Maps interface, it is very easy to obtain the efficiency of inverters and transformers, etc. The
production data of a PV system from the precise PVGIS default is 14%.
sunshine data of the site (including in particular the
distant masks linked to the relief, hills and Figure .2 shows a flowchart of the losses of a
mountains).In addition, PVGIS offers precise high photovoltaic installation.
definition sunshine (irradiation in KWh / m²) and
temperature maps of most countries around the
world. In what follows, we will present the main
functions of this software.
1. Site of implantation: the first thing to do is to
navigate on the map to determine the site where the
solar panels will be implanted.
2. Site address: it allows you to determine the
municipality, the country.
3. Site latitude and longitude: used to find site
coordinates.
4. Radiation database: it allows you to select the
sunshine database you want, for a first estimate of
production you can use any PVGIS "database"
offered in the drop-down menu.
5. Solar panel technology: it allows you to select the
type of panels that corresponds to your installation. Fig 2. Flow chart of losses of a photovoltaic installation.
You have the choice between:
• Crystalline photovoltaic panels (mono or poly,
II . GRID-COUPLED PHOTOVOLTAIC SYSTEM (FIXED)
PVGIS does not make the difference).
• CIS type thin-film panels (copper and indium
selenide). 1. Fixed mounting options, Mounting position: type
of integration (support) of the panels, you
have the choice between:
• Free position = ventilated support (example

triangular structure).
• Integrated into the building = structure integrated
into the building or superimposed with little
ventilation.
2. Tilt in degrees: tilt, slope of the panels.
Fig 1. Main interface of PVGIS.
3. Optimize inclination: optimum inclination, check
• Cadmium telluride (CdTe) panels. this box if you want PVGIS to automatically
calculate the optimum inclination depending on the
• Unknown: other photovoltaic technology location (latitude) and the orientation of your solar
(amorphous silicon, multilayer cells, etc.). panels.
6. Peak installed power: this allows you to 4. Azimuth in degrees: azimuth, orientation of the
determine the power of your installation in KWp. modules (angle varying from -180 ° to 180 ° East =
-90 °, West = 90 ° South = 0 °).
7. Estimated system losses [0; 100]%: in this space,
the value in percent of the total system losses must 5. Also optimize azimuth: optimal orientation, check
be defined. These are linked to cables, the this box if you have entered a value for the
inclination and you want PVGIS to automatically
343
Konya, Turkey
calculate the best orientation according to the new features such as, new functions
latitude of the location and the inclination of your (MAX.SI.ENS), new graphics, improved graphic
panels. . elements, the possibility also to publish via Power
BI. Shows the main interface of MS Excel.
6. Tracking system options: option that concerns
only PV systems with tracker, (panels mounted on a IV. RESULTS AND DISCUSSION
removable support that follows the course of the
In this section, we will present in detail the different
sun). Tracker choice list: vertical axis, horizontal
steps followed in order to size and estimate the
axis (with choice of inclination or optimized
annual production of our installation planned in
inclination depending on the latitude of the location)
ELKHNEG, in of LAGHOUAT.
or two-axis system.
A. Summarizes the site coordinates.
III . MS Excel
 LAGHOUAT EL-KHNEG website
Microsoft Excel is spreadsheet software of  Municipality EL-KHNEG
the Microsoft Office suite developed and distributed  Area 80 Hectares
by the publisher Microsoft. The most recent version  Coordinates 33 ° 43'38'N 2 ° 49'15''E
is Excel 2019.  Polycrystalline panel technology Power
MWp 40
It is intended to run on Microsoft Windows, Mac OS Taking into account the installed power balance, we
X, Android or Linux platforms (using Wine). The can determine the number of components that make
Excel software integrates functions of numerical up our PV installation such as (modules, inverters,
calculation, of graphing, of data analysis (in transformers, junction boxesand structures). Tables
particular of pivot table) and of programming, recapitulate the various results obtained.
which uses the macros written in the language VBA
Table 1. Quantity of the components of a PV plant.
(Visual Basic for Applications) which is common to
the others. Microsoft Office software. Since its Designation Quantity
creation in the early 1980s but especially from its Peak power MWc 40
Inverter power wc 250
version 5 (in 1993). Excel has been very successful
Inverter power Kwc 500
both with the public and with companies taking a Poly crystalline module 160000
very majority position against competing software, Junction box 909,0909091
such as Lotus 1-2-3. The main native file formats Structure 36363,6363636
have the extension xls (1995 → 2003) and xlsx Inverter 80
Transformer 40
(2007 → 2016). Each file corresponds to a
workbook, which contains organized worksheets.
Each sheet corresponds to a table of rows and Table 2. Actual quantity of components of a PV plant.
columns which may contain values (numeric or not) Designation Quantity
as well as formulas allowing calculations. Poly crystalline modules 160000 + 160
Depending on the version, the workbooks can also Junction box 960
Structure 3640
include the programming elements that are the
Inverter 40 * 2
macros. Since April 2014, the Excel 2013 Transformer 40 + 1 + 2
application has been available on iPad, iPhone,
Windows Phone and on Android OS since 2015.
This is part of Microsoft's "Office mobile" logic to In table 1 the quantity of components of the PV plant
make its software available on the largest number of has been calculated using MS Excel. Afterwards,
media (computers, tablets, smartphones, etc.). The the actual quantities produced on site of these
latest version is the 2019 version; it is part of the components are shown in table 2. An addition of the
Microsoft Office 2019 suite and is included in the numbers of components (modules, junction box and
Microsoft 365 subscription. Excel 2019 is full of structure) was observed. However, the number of
344
Konya, Turkey
inverters and transformer remains the same.In what Table .5. Monthly energy production of the PV system with
follows, we will present an annual estimate of tracker (inclined axis).
production for different cases as follows: Month Month Energy Improvement
produced (%)
- Case 1: fixed installation with optimization of (GWh)
orientation and inclination. January 7.33 20.05
- Case 2: installation with a vertical axis tracker. February 7.03 20.34
- Case 3: installation with inclined axis tracker. March 8.52 21
- Case 4: installation with two-axis tracker. April 8.72 23.50
May 9.03 26.35
Tables (3- 6) respectively present the estimated June 8.8 28.63
annual production of the various cases mentioned July 8.72 26.37
above. August 8.33 23.16
September 7.21 19.41
Table .3. Monthly energy production from the fixed PV October 7.52 19.14
system. November 6.87 19.79
December 6.65 20.15
Month Month Energy
Total 94.73 20.67
produced (GWh)
January 5.86
February 5.6 Table 6. Monthly energy production of the PV system with
March 6.73 tracker (two axes).
April 6.67
May 6.65
June 6.28
July 6.42 Month Month Energy Improvement
August 6.4 produced (%)
September 5.81 (GWh)
October 6.08 January 7.55 22.38
November 5.51 February 7.18 22
December 5.31 March 8.69 22.55
Total 73.32 April 9.02 26.05
Table 4. Monthly energy production of the PV system with May 9.51 30.07
tracker (vertical axis). June 9.34 32.76
July 9.20 30.21
August 8.67 26.18
Month Month Energy Improveme September 7.37 21.16
produced nt (%) October 7.64 20.41
(GWh) November 7.04 21.73
January 7.14 17.92 December 6.88 22.81
February 7.04 20.45 Total 98.09 22.68
March 8.68 22.46
April 8.92 25.22 Based on these results, a significant improvement in
May 9.13 27.16 annual production was observed in the cases with
June 8.77 28.39 tracker (vertical axis), (inclined axis) and (two axes)
July 8.74 26.54
August 8.49 24.61
compared to the case of a fixed installation. So, it
September 7.36 21.05 was concluded that inclination as well as orientation
October 7.56 19.57 plays a very important role for power generation in
November 6.75 18.37 a photovoltaic installation.[5-9].
December 6.45 17.67
Total 95.03 21.76 Figure .3 presents a histogram which shows the
annual production of the plant for all cases.
345
Konya, Turkey
ACKNOWLEDGMENT
Thanks to all the engineers of Electric power
production plant (Photovoltaic) KHNEG unit for
their collaboration.
REFERENCES
[1] B. Equer "manual photovoltaic pumping of course", solar

photovoltaic ellipses 1993.
[2] Ch. P. De. Brichabaut, Ch.Yauge “the solar deposit,
evaluation of the energy resource” Technique and
documentation Lavoisier 1982.Author, F.: Contribution
Fig 3. Annual energy. title. In: 9th International Proceedings on Proceedings, pp.
1–2. Publisher, Location (2010).
From this histogram, we can conclude the [3] Y.Baklli "Study and sizing of a static converter for the
importance of using the PV system with tracker (two connection of a PV generator" Magister thesis, University
axes) taking into account the investment cost. of Boumerdes 2005.
[4] Photovoltaic pumping:: guide for engineers and
However, the equipment needed to realize these technicians, Francophonie Institute of Energy and
solar systems costs huge sums compared to the Environment, University of OTTAWA.
profits that we will get from these systems [5] C. Bernard "autonomous solar station for pumping station
supply" the open multidisciplinary archive HAL 2006.
throughout the period agreed in the contract, which [6] A.HammidatHadjarab and M.T BOUKADOUM
is estimated at 20 years, and therefore the financial “performance and cost of PV pumping systems in
losses are well. Higher than the profit for this, so we ALGERIA” (2005)
[7] K. Benlarbi, L, Mokrani, M.S. Nait-Said "Afuzzy global
will be satisfied with the fixed PV system..[10-12]. efficiency optimization of a photovoltaic water system",
Solar Energy 77 -2004.
V. CONCLUSION [8] J. Royer, T. Djiako, E.SCHILLER "Photovoltaic Pumping"
The study presented in this article is aimed at the Yard Manual for Engineers and Technicians National
Library of CANADA 1998.
sizing and annual production estimate of a [9] Written note: Photovoltaic solar electricity, 2IE, Zacharie
Polycrystalline PV mega solar power plant with a KOALAGA.
total capacity of 40 MWp connected to the [10] K. Benlarbi "Fuzzy, neuronal and neuro-fuzzy optimization
of a photovoltaic pumping system driven by different
distribution grid. For this purpose, I used the MS electric machines" These by Magister University of Batna
Excel software to make the optimal sizing of the 2003.
latter. Then, with the help of PVGIS software which [11] S. Petibon, "New distributed architects of energy
management and conversion for photovoltaic applications",
allowed me to facilitate the sizing of solar PV PhD thesis of the University of Toulouse, January 2009.
installations. In order to achieve the goals, I went [12] D. Turcotte, M.Ross and F. Sheriff. “Photovoltaic hybrid
through several stages: System Sizing and Simulation Tools” PV Horizon, Canada,
2001.
In this part, I presented the different possible cases
to have a better annual production using MS Excel
and PVGIS software. However, there are still many
avenues to explore in order to continue and
complete our contribution which can be
summarized, not exhaustively, in the following
points:
- Use of other simulation software (PVSyst,
Homer, etc.) to estimate the cost as well as the
production.
- Use of other solar panel technologies such as:
Monocrystalline, amorphous, etc.
346
Fine Tuning Approach on Scalogram Images to Detect a Neurological

Disorder
İsmail Cantürk*
Department of Biomedical Engineering, Yildiz Technical University, Türkiye
*
(icanturk@yildiz.edu.tr)
Abstract – Parkinson’s Disease (PD) is related to depletion of dopamine neurons and it is a brain related
progressive disorder. In this study, scalogram images of speech signals were utilized for early detection PD
by the aid of a deep learning technique. These images were generated with Continuous Wavelet Transform
(CWT). Fine tuning approach involves transfer learning and freezing of initial weights.
Keywords – Decision support systems, Machine learning systems, Parkinson’s disease, Speech signals, Continuous Wavelet
Transform
I. INTRODUCTION Recently scholars used scalogram images to detect

Parkinson’s Disease (PD) is firstly defined as PD. Karan et al.[8] utilized time frequency plots on
shaking palsy in James Parkinson’s paper “An a Spanish speech corpus database to detect PD .
Essay on the Shaking Palsy” in 1817. Additonally, Vásquez-Correa et al. [9-11] and
Neuropathological features of PD are neuronal loss Wodzinski et al. [12] studied on time frequency
in the substantia nigra and intracellular inclusions, representations to deal with PD. They studied on
which contains α-synuclein aggregates [1]. Elderly Spanish, German, and Czech voice recordings.
people are more vulnerable to this progressive
neurological disorder and current therapies cannot
reverse the disease’s progression but some The utilized dataset in this study was collected
symptoms are handled with drug use [2]. In recent and analyzed in [6]. The number of PD patients is
years, scholars have studied different remote 20 and also there are 20 healthy people in the control
monitoring tests to detect PD. These tests are useful group. Although the dataset includes multiple type
for early diagnosis, easier to apply, cost-effective, phonations, since efficiency of sustained phonations
and allow monitoring of the patients remotely [3, 4]. to detect PD is superior than running speech [4],
One of the most popular remote monitoring tests only sustained ‘a’ phonation was considered.
is based on the analysis of speech signals [3, 5, 6]. The ‘a’ type sustained phonations were splitted
Speech quality of PD patients are progressively from the original dataset. The speech signals are one
disturbed. Since PD patients exhibit vocalization dimensional signals. The magnitude of the speech
abnormalities, researchers studied speech signals of signals is demonstrated with respect to the time. A
the patients for early diagnosis of the disease. Sakar Continuous Wavelet Transform (CWT) is applied to
et al. [6] extracted 26 features from voice signals the speech signals to generate Scalogram images.
and classified the features by using machine Continuous Wavelet Transform (CWT): CWT is
learning methods. Cantürk et al. [7] applied feature especially useful to analyze nonstationary signals
selection methods to the same dataset and increased due to its ability to depict discontinuities and
the classification accuracy by using a small subset transitions within a signal. Different scale wavelet
of the features. functions are utilized for the wavelet analysis which
347
Cantürk, Fine Tuning Approach on Scalogram Images to Detect a Neurological Disorder, ICEANS 2022, Konya, Turkey
allows for studying multiresolution view of a signal classification experiments were repeated ten times
[13]. and average evaluation metrics were computed.
Image preprocessing: The Scalogram images Training and test samples ratio were 75% and 25%
contain some redundant information for the deep respectively. Utilized evaluation metrics to assess
learning methods. The gray regions at the bottom the results were accuracy, sensitivity, specificity,
side of the images are same for both cases. Thus, precision, and F1 measure
they cannot contribute to classification accuracy. In Table 1 presents the average results of the
order to eliminate those parts, Region of Interests experiment. The sdgm function shows the best
(RoIs) were selected from the images (see Figure 1). performance for all metrics. An accuracy score of
[X,Y] coordinates of [484,309] were selected as 0.81 was obtained for this experiment. Other metrics
upper left corner and square regions [250*250 pixel] were 0.83, 0.80, 0.82, and 0.81 for sensitivity,
were cropped to build the image database. The specificity, precision, and F1 measure respectively.
generated image database contains totally 40 The worst accuracy score was 0.66 an it was
images. obtained with rmsprop function. The same
sensitivity scores of 0.83 obtained for all
experiments. Adam function obtained an average
performance. The most successful results are
highlighted within the table. Table 2 shows the best
and worst results of the GoogleNet with sdgm
function of the same experiment. For the best case,
all test subjects were classified correctly.
Table 1. The average results of the GoogleNet
Update Function Sgdm Adam Rmsprop
Metrics
Accuracy 0.81 0.75 0.66
Fig. 1 Selected RoIs for (a) a PD patient and for (b) a healthy Sensitivity 0.83 0.83 0.83
subject Specificity 0.80 0.68 0.5
Precision 0.82 0.72 0.66
Deep learning techniques: The image database
F1 measure 0.81 0.76 0.71
was tested with a deep learning technique to detect
PD. In order to classify the images with the
Table 2. The best and worst results of experiment with sdgm
traditional machine learning algorithms, some
function
features must be extracted from the images.
However, Deep learning techniques are able to The Best The Worst
process two dimensional signals [14]. Therefore, the Metrics
feature extraction process is automatically Accuracy 1.00 0.63
accomplished within the deep learning methods. Sensitivity 1.00 0.50
Specificity 1.00 0.75
In this study, a pre-trained deep learning model,
Precision 1.00 0.67
GoogleNet [15], was utilized. The GoogleNet is
F1 measure 1.00 0.57
consisted of 144 layers. Since utilized dataset is not
very large, which is a drawback of this study, initial
110 layers’ weights were kept constant and REFERENCES
remaining ones were updated. [1] W. Poewe, K. Seppi, C. M. Tanner, G. M. Halliday, P.
Brundin, J. Volkmann, A.-E. Schrag, and A. E. Lang,
III. RESULTS “Parkinson disease,” Nature reviews Disease primers,
Utilized MATLAB update function for the vol. 3, pp. 17013, 2017.
weights were Adam, Sgdm, and RMSProp. The [2] N. Singh, V. Pillay, and Y. E. Choonara, “Advances in
the treatment of Parkinson's disease,” Progress in
minimum batch size was 7 and number of maximum Neurobiology, vol. 81, no. 1, pp. 29-44, 2007/01/01/,
epochs was 12. The learning rate was chosen as 10- 2007.
4
. In order to evaluate the generalization [3] A. Tsanas, M. A. Little, P. E. McSharry, and L. O.
performance of the deep learning model, Ramig, “Accurate telemonitoring of Parkinson's disease
progression by noninvasive speech tests,” IEEE
348
Cantürk, Fine Tuning Approach on Scalogram Images to Detect a Neurological Disorder, ICEANS 2022, Konya, Turkey
transactions on Biomedical Engineering, vol. 57, no. 4,

pp. 884-893, 2010.
[4] M. A. Little, P. E. McSharry, E. J. Hunter, J. Spielman,
and L. O. Ramig, “Suitability of dysphonia
measurements for telemonitoring of Parkinson's
disease,” IEEE transactions on biomedical engineering,
vol. 56, no. 4, pp. 1015-1022, 2009.
[5] A. Benba, A. Jilbab, and A. Hammouch, “Using Human
Factor Cepstral Coefficient on Multiple Types of Voice
Recordings for Detecting Patients with Parkinson's
Disease,” IRBM, vol. 38, no. 6, pp. 346-351, 2017/11/01/,
2017.
[6] B. E. Sakar, M. E. Isenkul, C. O. Sakar, A. Sertbas, F.
Gurgen, S. Delil, H. Apaydin, and O. Kursun,
“Collection and analysis of a Parkinson speech dataset
with multiple types of sound recordings,” IEEE Journal
of Biomedical and Health Informatics, vol. 17, no. 4, pp.
828-834, 2013.
[7] İ. Cantürk, and F. Karabiber, “A Machine Learning
System for the Diagnosis of Parkinson’s Disease from
Speech Signals and Its Application to Multiple Speech
Signal Types,” Arabian Journal for Science and
Engineering, vol. 41, no. 12, pp. 5049-5059, December
01, 2016.
[8] B. Karan, S. S. Sahu, and K. Mahto, "Stacked auto-
encoder based Time-frequency features of Speech signal
for Parkinson disease prediction." pp. 1-4.
[9] J. C. Vásquez-Correa, T. Arias-Vergara, C. D. Rios-
Urrego, M. Schuster, J. Rusz, J. R. Orozco-Arroyave, and
E. Nöth, "Convolutional Neural Networks and a Transfer
Learning Strategy to Classify Parkinson’s Disease from
Speech in Three Different Languages." pp. 697-706.
[10] J. C. Vásquez-Correa, J. R. Orozco-Arroyave, and E.
Nöth, "Convolutional Neural Network to Model
Articulation Impairments in Patients with Parkinson's
Disease." pp. 314-318.
[11] J. C. Vásquez-Correa, T. Arias-Vergara, J. R. Orozco-
Arroyave, and E. Nöth, "A Multitask Learning Approach
to Assess the Dysarthria Severity in Patients with
Parkinson's Disease." pp. 456-460.
[12] M. Wodzinski, A. Skalski, D. Hemmerling, J. R. Orozco-
Arroyave, and E. Nöth, "Deep Learning Approach to
Parkinson’s Disease Detection Using Voice Recordings
and Convolutional Neural Network Dedicated to Image
Classification." pp. 717-720.
[13] M. Vetterli, and C. Herley, “Wavelets and filter banks:
Theory and design,” IEEE transactions on signal
processing, vol. 40, no. ARTICLE, 1992.
[14] Y. LeCun, Y. Bengio, and G. Hinton, “Deep learning,”
nature, vol. 521, no. 7553, pp. 436, 2015.
[15] C. Szegedy, W. Liu, Y. Jia, P. Sermanet, S. Reed, D.
Anguelov, D. Erhan, V. Vanhoucke, and A. Rabinovich,
"Going deeper with convolutions." pp. 1-9.
349
Design of Smart and Open-Sourced Wheelchair Model for

People with Physical Disabilities
Ali İhsan SARI1, Atajan ROVSHENOV*
1
İzmir Özel Ege Lisesi, TURKEY
2
İzmir Özel Ege Lisesi, TURKEY
*
atajan.rovshenov@egelisesi.k12.tr
Abstract – Around 1 billion people worldwide experience disability every day. Because of these numbers,
issues related to disability and the daily life of disabled people are to be discussed. People with physical
disabilities from birth or later in life must spend the rest of their lives struggling with obstacles due to the
accidents they are affected by their situation. Individuals with physical disabilities mainly prefer
wheelchairs to solve their transportation problems in their daily lives. Although there are wheelchairs
designed for the general characteristics of physically disabled individuals in the global market, our
observations show that models designed for their special needs and needs are lacking. In line with these
observations, we developed the smart and open-sourced intelligent wheelchair for physically disabled
individuals to monitor their heart rate, control their body temperature and inform their toilet needs. The
proposed prototype of the wheelchair was modeled with a computer-aided design program and printed with
a 3D printer. Open-source development kits and sensors are integrated into the prototype, and software is
developed to provide proper workflow of the functions of the sensors. The developed prototype and
software were tested according to the specified criteria and have been found successful. We expect the
study to shed light on new research aimed at improving the quality of life of individuals with physical
disabilities.
Keywords – physical disability, assistive technology, smart wheelchair, open-sourced wheelchair
I. INTRODUCTION problems in the daily lives of individuals who have

A person continues with life with a physical a disability or are temporarily unable to walk due to
disability due to the environmental factors he their illness. There are three wheelchairs relevant in
encounters at birth or later in life, primarily due to the market: general wheelchairs, sportive, and
accidents. In this process, individuals depend on electric wheelchairs [2].
their external environment, as some of their existing
II. LITERATURE REVIEW
organs lose their ability to function correctly [1].
A wheelchair is a tool for individuals with
The use of technology in recent years to reduce physical disabilities to adapt to daily life or integrate
the dependence of physically disabled individuals with their social environment as much as possible
on their external environment and to ensure their by integrating into the working environment. Since
individuality as much as possible in their daily lives individuals with physical disabilities have to spend
is increasing. One of the products designed to time with wheelchairs, the chairs should be
improve the quality of life of the physically disabled designed according to the special needs of the
is wheelchairs. In general, the wheelchair is a people. The differences in the special needs of
technology designed to solve the transportation
350
Sarı et al., Design of Smart and Open-Sourced Wheelchair Model for the People with Physical Disabilities, ICEANS 2022, Konya, Turkey
individuals with physical disabilities paved the way controlling their body temperature, and easily
for the development of various wheelchairs [3]. expressing their toilet needs to their surroundings
[8].
General-purpose wheelchairs are used to meet the
basic transportation needs of individuals with This paper is organized as follows: Section III
orthopedic disabilities. These wheelchairs are in the describes in detail the materials and methods used
home environment, used in hospitals and common in this research, Section IV presents the proposed
areas (airports, shopping centers, parks) where the prototype and model details, and finally, Section V
population mainly benefits [4]. discusses research results and prospects for future
research.
Sporty wheelchairs act as legs for athletes. The
chair enables the disabled to move easily and
quickly during sports activities. These chairs are III. MATERIALS AND METHOD
designed to be as light as possible to facilitate the This section describes the method and materials
movement of the disabled person. Chairs have the used in the research.
function of providing balance according to the body
weight of the individual [5]. The proposed smart wheelchair model includes
the following modes for the physically disabled.
Manual wheelchairs are designed for individuals
with physical disabilities to meet their  Heart Rate Tracking Mode
transportation needs with their means. The price of  Body Temperature Control Mode
these wheelchairs in the market is generally lower  Toilet Need Information Mode
than other wheelchairs. Individuals who want to use
the chair should not have arm damage [6]. A. Heart Rate Tracking Mode
Electric wheelchairs are powered by electricity. With the heart rate monitoring mode, in case of an
These chairs are designed for the needs of abnormality in the heart rate status of the physically
individuals with a low physical disability but poor disabled person using the chair, the sensor
blood circulation. Electric chairs are known to be integrated with the chair informs the information
practical compared to other types of wheelchairs in message about this situation on the screen on the
terms of use. Electric chairs have the disadvantage chair. This information is provided to prevent heart
that they are challenging to carry in case of power diseases in physically disabled individuals targeted.
failure due to their heavy weight. The electricity of B. Body Temperature Control Mode
these chairs is provided by rechargeable batteries or With the body temperature control mode, when
accumulators.The most important variable affecting there is an abnormality in the body temperature of
the quality of life of individuals using wheelchairs the wheelchair user, it is detected by the sensors
is functionality and mobility. Since individuals who integrated into the chair. With the detection process,
are not physically functional cannot act it is ensured that diseases that occur in physically
independently, they generally spend time at home, disabled individuals are prevented.
and this causes them to break away from society [7].
C. Toilet Need Information Mode
The problems mentioned above and the reasons Suppose the physically disabled individual has
show that wheelchair users require the design of different situations that may prevent him from
appropriate technological tools according to their speaking or communicating. In that case, a liquid
special needs while traveling to the places they want sensor is integrated into the chair to solve the
to access and the points they want to visit. problems he will experience in informing the toilet
Wheelchairs, widely used in the market, are need. This sensor detects the liquids formed in the
designed according to the general needs of area where the physically disabled person sits and
individuals with physical disabilities. These facts notifies the person who takes care of the disabled
lead to the design of wheelchairs according to their person with a message printed on the LCD screen.
special needs, such as monitoring their heartbeat,
351
Figure 1 shows the flow chart of the proposed

system in the context of development and
experimental process.
Fig. 1. Flowchart of Study
D. Sensors and Materials E. Designing and Modelling of Wheelchair
Table 1 contains information about the sensors The computer-aided design method was used for
used in the project. modeling the wheelchair. Solidworks 2016 program
was used to model and draw in the study.
Table 1. Details of used Sensors and Materials
After modeling the smart chair example in
Sensor Price Solidworks, the researchers reconstructed the model
Arduino MEGA 2560 30$ based on universal design principles and developed
Pulse Sensor 9$ the prototype by printing it.
Water Level Sensor 1$
6V 250 RPM Motor and Chair Set 2$ Figure 2 shows the shots related to the CAD process
0.96-inch OLED TFT LCD Module 5$ of the wheelchair model in Solidworks.
Arduino XY Joystick Module 2$
Table 1 shows that a smart wheelchair model can be

designed for the disabled for approximately 60 $.
352
Fig. 2. General View Modelling Process
IV. RESULTS
This section includes the prototype of the smart
wheelchair, which passed the test process
successfully, and screenshots of the codes of the
software developed for the functions in its content.
Figure 3 and Figure 4 contain views of the 3D

printed prototype of the proposed wheelchair model.
Fig. 3. Back view of the prototype
353
 It can be suggested to add new functions to

the wheelchair according to the survey data
by conducting surveys on the special needs
of physically disabled individuals.
 By adding the GPS module to the smart

wheelchair model, it can be remotely
monitored by the people who take care of the
physically disabled person.
REFERENCES
[1]. Bezyak, J., Sabella, S. and Gattis, R., 2017. Public
Fig. 4. Front view of the prototype Transportation: An Investigation of Barriers for People With
Disabilities. Journal of Disability Policy Studies, 28(1), pp.52-
60.
V. CONCLUSION
[2]. Cox, D., 2003. Wheelchair Needs for Children and Young
Individuals with physical disabilities face various People: A Review. British Journal of Occupational Therapy,
difficulties in society and their daily lives due to 66(5), pp.219-223.
their disabilities. The problems faced by individuals
with physical disabilities directly affect their life [3]. Flemmer, C. and Flemmer, R., 2015. A review of manual
quality. People with physical disabilities who use wheelchairs. Disability and Rehabilitation: Assistive
Technology, 11(3), pp.177-187.
wheelchairs struggle to reach the places they want
to achieve independently [9-12]. [4]. Flemmer, C. and Flemmer, R., 2015. A review of manual
wheelchairs. Disability and Rehabilitation: Assistive
Physically disabled individuals generally use Technology, 11(3), pp.177-187.
wheelchairs designed according to specific criteria
[5]. Burton, M., Fuss, F. and Subic, A., 2010. Sports
and standards in the market. In these wheelchairs,
wheelchair technologies. Sports Technology, 3(3), pp.154-
only a few functions facilitate transportation in 167.
general. In the research, physically disabled
individuals state that they are restricted due to the [6]. Ding,R. and Cooper, R. 2005. IEEE Control Systems,
lack of wheelchairs suitable for their special needs. 2005. Electric powered wheelchairs. 25(2), pp.22-34.
[7]. Viemerö, V. and Krause, C., 1998. Quality of Life in

In line with the information above, the smart Individuals with Physical Disabilities. Psychotherapy and
wheelchair model has been proposed as a solution Psychosomatics, 67(6), pp.317-322.
to the problems of physically disabled individuals,
[8]. Lancioni, G. and Singh, N., 2014. Assistive Technologies
such as being unable to independently control their for Improving Quality of Life. Autism and Child
body temperature, not being able to report rapid Psychopathology Series, pp.1-20.
developments in their heart rate, and not informing
their toilet needs. We observed that the smart [9]. Cooper, R., Cooper, R. and Boninger, M., 2008. Trends
wheelchair model had passed the test process and Issues in Wheelchair Technologies. Assistive Technology,
20(2), pp.61-72.
successfully. We believe this research will shed
light on new research for improving the life quality [10]. Henderson, M., Kelly, S., Horne, R., Gillham, M.,
of people with physical disabilities. Pepper, M. and Capron, J., 2014. Powered Wheelchair
Platform for Assistive Technology Development. 2014 Fifth
International Conference on Emerging Security Technologies.
VI. RECOMMENDATIONS FOR FUTURE RESEARCH
[11]. Gowran, R., Clifford, A., Gallagher, A., McKee, J.,
In the study process, it was aimed to pave the way O’Regan, B. and McKay, E., 2020. Wheelchair and seating
for the development of the project by different assistive technology provision: a gateway to
researchers by using open source development kits freedom. Disability and Rehabilitation, 44(3), pp.370-381.
in general. Apart from this, it is possible to make a
few suggestions for similar studies.
354
[12]. Desai, S., Mantha, S. and Phalle, V., 2017. Advances in

smart wheelchair technology. 2017 International Conference
on Nascent Technologies in Engineering (ICNTE).
355
Yumurta Kabukları ve Kalsiyum Karbonatın Fotokopi Kağıdı Üretiminde

Kullanılması
Ufuk KILLI1*, Ahmet TUTUŞ1 ve Mustafa ÇİÇEKLER 1
1
Orman Endüstri Mühendisliği / Fen Bilimleri Enstitü, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Türkiye
*
(ufukkilli-16@outlook.com)
Özet - Fotokopi kağıdı üretiminde beyaz birincil elyaf ile birlikte bazı kağıt katkı kimyasalları ve dolgu
maddeleri kullanılmaktadır. Fotokopi kağıdı üretiminde dolgu maddelerinin kullanım amacı, çok değerli
ve pahalı olan beyaz birincil elyaf tüketim miktarını azaltmak ve düzgün ve baskı kalitesi yüksek bir kağıt
formasyonu oluşturmaktır.
Bu çalışmada fotokopi kağıdı üretiminde kalsiyum karbonat içerikli dolgu maddeleri kullanılmıştır. Bu
dolgular kağıt bünyesine bağlayıcı kimyasallarla tutundurularak hem kullanılacak hamur miktarını
azaltmakta hem de kağıdının birim üretim maliyetini düşürmektedir. Yine bu çalışmada, fotokopi kağıdı
üretimi için ağartılmış %70 kısa lif ve %30 uzun lif içeriğine sahip birincil hamur kullanılmıştır. Hamur
süspansiyonu içerisinde tam kuru kağıt ağırlığının %25±3’i dolgu maddesi olacak şekilde öğütülmüş
kalsiyum karbonat (GCC) ve öğütülmüş yumurta tozu (ECC) farklı oranlarda ilave edilerek 80 gramajında
fotokopi kağıtları üretilmiştir. GCC ve ECC dolgulu fotokopi kağıtlarının fiziksel ve optik testleri
standartlara uygun olarak yapılmıştır.
Sonuç olarak, yapılan tüm test sonuçları dolgu katılmamış kontrol örneğiyle karşılaştırıldığında ECC ve
GCC’nin farklı oranlarda karışımıyla elde edilen fotokopi kağıtlarının optik özellikleri ve yüzey
düzgünlüğü değerlerinin arttığı fakat fiziksel özellik değerlerinin katılan dolgu madde oranına bağlı olarak
kullanım yerinde sorun teşkil etmeyecek şekilde azaldığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Dolgu, yumurta kabuğu, öğütülmüş kalsiyum karbonat, fotokopi kağıdı
356
KILLI et al., Yumurta Kabukları ve Kalsiyum Karbonatın Fotokopi Kağıdı Üretiminde Kullanılması, ICEANS 2022, Konya, Turkey
I. GİRİŞ maddesinin kağıt endüstrisinde kullanılabilir

Kağıtlar, üretim yöntemleri ve kullanım alanına olduğunu göstermektir.
göre yüzey özellikleri bakımından farklı özelliklere II. MATERYAL VE YÖNTEM
sahiptir. Bazı kağıtlar %100 selülozdan üretilirken,
bazı kağıtlarda içerisinde kullanım alanına göre Bu çalışmada; fotokopi kağıdı üretimi için
çeşitli dolgu maddeleri içermektedir. Bu farklılıklar ağartılmış kısa ve uzun lifler, dolgu maddesi olarak
çok fazla sayıda kağıt türüne neden olur ve türler öğütülmüş kalsiyum karbonat (GCC) ve öğütülmüş
kendi aralarında sınıflandırılır [1]. Ülkemizde yumurta kabuğu tozu (ECC), dolgu maddelerini
yoğun talep gören ofis, okul, resmi ve özel kurumlar lifler arasında tutundurmak için bağlayıcı olarak
gibi yerlerde temel ihtiyaç olarak kullanılan (poliakrilamit) PAM, kağıt katkı kimyasalları olarak
malzemelerden biriside fotokopi kağıtlarıdır. (Alkil Keten Dimer) AKD, optik beyazlatıcı ve çivit
Fotokopi kağıtları, fotokopi çekilmesi dışında çıktı boya kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan ECC ve
almak için de kullanılmaktadır. Bu yüzden birincil GCC dolgu maddeleri ve PAM ticari olarak,
kalitede fotokopi kağıtları kullanılmakta ve bu ağartılmış kısa ve uzun lifler ve kağıt katkı
kağıtların hammaddesi olan beyaz birincil elyafın kimyasalları Konya Kağıt Fabrikası A.Ş tarafından
büyük bir bölümü ülkemize ithal edilmektedir. temin edilmiştir.
Fotokopi kağıtlarında yüzey mukavemet, boyutsal Dolgu Maddesinin Hazırlanması
kararlılık, bağlanma mukavemetini ve yüzey
düzgünlüğü gibi bazı önemli özellikler baskı Ticari olarak temin edilen ECC ve GCC dolgu
kalitesinin en iyi kalitede elde edilmesi için maddeleri standart kullanımı yakalamak için sarsak
aranmaktadır. elekten elenerek 200 mesh gözenekli elekten geçen
Fotokopi kağıdı üretiminde genel olarak lifsel numuneler fotokopi kağıdı üretiminde dolgu
hammadde kullanımını azaltmak için çeşitli dolgu maddesi olarak kullanıma hazırlanmıştır.
maddeleri kullanılmaktadır [2]. Dolgu maddeleri
kağıt endüstrisinde temel olarak iki ana sebeple
kullanılır. Bunlar; üretim sistemini daha ekonomik
hale getirmek ve üretilecek kağıt malzemenin
kullanım yerine göre teknik özelliklerinde
değişiklikler yapmaktır [3]. Dolgu maddeleri kağıt
üretiminde kağıdın beyazlık, parlaklık ve opaklık
gibi optik özelliklerini iyileştirmede
kullanılmaktadır. Bununla birlikte dolgu maddeleri
kağıt safihasının, yüzey düzgünlüğünü, mürekkep
emme özelliğini geliştirdiği gibi lif ve dolgu
maddeleri arasındaki fiyat farkından dolayı maliyeti
de düşürmektedir. Fakat dolgu maddelerinin kağıt
bünyesine katılmasıyla lif-lif bağ sayısı azalmakta
olup kağıdın fiziksel özelliklerinde düşmeler
meydana gelmektedir. Ancak kağıt üreticileri kağıt
üretimi sırasında kullanılacak dolgu maddesi
oranını, fiziksel direnç özelliklerini çok fazla
düşürmeden kullanım yerine göre belirlemelidirler
[4].
Bu çalışmanın amacı fotokopi kağıdı üretiminde Şekil 1. Sarsak elek
dolgu maddeleri olarak öğütülmüş kalsiyum
karbonatın (GCC) ve yumurta kabuğu tozunun
(ECC) farklı oranlarda katılmasıyla fotokopi
kağıtları üreterek elde edilen kağıt safihasına dolgu
maddelerinden bağlı olarak fiziksel ve optik
özellikleri incelenmesinin yanı sıra ECC dolgu
357
Tablo 1. Fotokopi kağıtlarına bünyeden verilen dolgu

maddeleri ve katılım oranları
Gramaj (gr/m2 ) TAPPI T 410 om-88

Kalınlık (µ) TAPPI T 411 om-89
Hacimlilik(cm3/gr),Yoğunluk TAPPI T 411 om-89
(gr/cm3 )
Kopma Uzunluğu (m) TAPPI T 494 om-01
Patlama İndisi (kPa m2 /gr) TAPPI T 403 om-91
Yırtılma İndisi (mN.m2 .gr) TAPPI T 414 om-88
Kül oranı (%) TAPPI T211 om-02
Parlaklık (%ISO) ISO/DIS 2470
Beyazlık (%ISO) ISO 11475
Opaklık (%ISO) ISO/DIS 2471
Sarılık (E313) ASTM E313
Tablo 1’deki dolgu maddeleri ve katılım oranları

Şekil 3. Fotokokopi kağıt üretimi
baz alınarak fotokopi kağıtların üretimi için kağıt
hamuru içerisine kağıt katkı kimyasalları (optik Fotokopi Kağıtlarının Fiziksel ve Optik Testleri
beyazlatıcı, çivit boya ve PAM) ile birlikte ilave
edilmiştir. 24 saat boyunca kondisyon odasında bekletilen
fotokopi kağıtları aşağıda Tablo 2’de verilen
Fotokopi Kağıdı Üretimi standartlara bağlı kalınarak fiziksel ve optik testlere
Fotokopi kağıdı üretimi için Konya Kağıt tabi tutulmuştur.
fabrikasından temin edilen birinci kalite ağartılmış %70 Tablo 2. Fotokopi kağıtlarına uygulanan fiziksel ve optik
kısa ve %30 uzun elyaf kağıt hamuru üretimi için test standartları
kullanılmıştır. Hollander cihazına (Şekil 2) alınan kısa No GC ECC Beyazlık Parlaklık Sarılık Opaklık
ve uzun kağıt hamurları 35±2 SR° serbestlik derecesine C (%) (%) (%) (%)
kadar kademeli olarak dövülmüştür. 1 0 0 84.40 97.21 -17.05 94.90
2 0 100 84.45 95.57 -15.80 95.58
3 100 0 87.94 99.67 -16.16 97.68
4 75 25 87.11 97.84 -14.89 96.74
5 50 50 85.97 96.66 -15.00 96.23
6 25 75 86.84 99.12 -17.08 96.02
Fiziksel ve optik özelliklerin belirlenmesinde her

bir deney için 5 tekrar yapılmış ortalama değerleri
alınmıştır.
III. BULGULAR
Fotokopi Kağıtların Optik Özelliklerine Ait
Bulgular
Aşağıda Tablo 3’te ECC ve GCC katkılı fotokopi
kağıtlarına ait bazı optik özellikler verilmiştir.
Fotokopi kağıtları üretiminde kullanılan dolgu
Şekil 2. Hollander dövme cihazı maddelerinin elde edilen kağıt safihasında beyazlık,
parlaklık, sarılık ve opaklık gibi optik özellikleri
Dövme işlemi tamamlanan kağıt hamuruna, dolgu belirgin olarak iyileştirdiği tespit edilmiştir. Kontrol
maddeleri Tablo 1.’e göre ECC, GCC ve kağıt katkı örneği (1 nolu deney) baz alındığında beyazlık
kimyasalları (optik beyazlatıcı, çivit boya, AKD, değerleri sırasıyla %0.06, %4.19, %3.21, %1.86,
PAM) ilave edilerek 80 gramajında fotokopi %2.89, oranlarında artarken, parlaklık, sarılık ve
kağıtları üretilmiştir (Şekil 3). opaklık değerlerinde ise katılan dolgu madde
oranlarına bağlı olarak bu değerlerde artış ve
azalışlar gözlemlenmiştir. Kontrol örneği baz
358
alındığında beyazlık, parlaklık ve opaklık Fotokopi Kağıtların Fiziksel Özelliklerine Ait

değerlerinde en iyi sonucu 2 nolu deneyde, sarılık Bulgular
değerinin ise 6 nolu deney kağıtlarında olduğu
belirlenmiştir. Bu çalışmada kullanılan GCC dolgu Aşağıda Tablo 4’te ECC ve GCC katkılı fotokopi
maddesi katılım oranı artmasıyla elde edilen kağıtlarına ait bazı fiziksel özellikler verilmiştir.
kağıtlarda daha iyi optik özellik değerlerinin olduğu Fotokopi kağıtları üretiminde kullanılan dolgu
gözlemlenmiştir. Kağıt bünyesine katılan dolgu maddelerine bağlı olarak kopma uzunluğu, patlama
maddelerinin beyazlık, parlaklık gibi yüksek optik ve yırtılma indisleri üzerinde belirgin bir azalmalar
özellik değerlerine sahip olması üretilen meydana gelmiştir. Kontrol örneği (1 nolu deney)
kağıtlarında optik özellik değerlerini baz alındığında kopma uzunluğu değerleri sırasıyla
iyileştirmektedir ([5], [6], [7], [8]). %45.05, 65.87, 57.37, 50.98 ve 54.24 oranlarında
Tablo 3. GCC ve ECC dolgulu fotokopi kağıtların bazı optik patlama indislerinde ise %39.16, 59.44, 54.55,
54.55 ve 52.45 oranlarında, yırtılma indislerinde ise
özellikleri
%31.71, 56.74, 45.48, 31.71 ve 37.41 oranlarında
No GCC (%) ECC (%) azalmalar meydana gelmiştir.
1 0 0
2 100 -
3 75 25
4 50 50
5 25 75
6 0 100
Tablo 4. ECC ve GCC Dolgulu fotokopi kağıtların bazı fiziksel özelliklerin test sonuçları
No GCC ECC Hava Patlama Kopma Yırtılma Yoğunluk Hacimlilik Kül
Oranı Oranı Geç. indisi Uzunluğu İndisi (gr/cm3) (cm3/gr) Oranı
(%) (%) (m3/dk) (kPa m2/gr) (m) (mN.m2/gr) (%)
1 0 0 4.40 1.43 2848 7.19 0.53 1.88 0
2 0 100 3.10 0.87 1565 4.91 0.50 1.98 26.85
3 100 0 4.32 0.58 972 3.11 0.59 1.70 23.44
4 75 25 3.33 0.65 1214 3.92 0.55 1.81 24.45
5 50 50 3.37 0.65 1396 4.91 0.55 1.81 24.20
6 25 75 2.54 0.68 1303 4.50 0.57 1.77 24.46
ise ideal bir kağıt formasyon yüzeyine ihtiyaç

Hacimlilik, yoğunluk, hava geçirgenliği ve kül
duyulmaktadır. Baskı sırasında mürekkep kağıt
oranlarında gruplar arasında belirgin farklılıklar
yüzeyine temas ettiğinden bu yüzeyin basılabilirlik
görülmemiştir. Kağıt bünyesinde yer alan dolgu
özelliklerin optimum değerlere sahip olması
maddelerinin tutunum oranının artmasına bağlı
istenmektedir. Dolgu maddeleri kağıt ağırlığının
olarak lif-lif arasında yapılan bağ sayısının
yaklaşık %25-30’unu teşkil etmektedir. Bu yüzden
azalmasından dolayı fiziksel özellik değerleri
dolgu maddeleri, birincil kalite fotokopi kağıdı
düşmektedir ([2], [7]). Ancak bu çalışmada ECC
üretiminde sanayinin en önemli bir aşamasıdır.
dolgu kağıtların kopma, patlama ve yırtılma gibi
fiziksel özellik değerlerin en iyi sonucu verdiği Yapılan bu çalışma sonucunda GCC ve ECC
gözlemlenmiştir. ECC dolgu maddesi GCC’ye göre dolgulu kağıt yüzeyinin daha homojen bir yapı
kağıt hamuru ve kağıt katkı kimyasalları ile daha kazandığı ve beyazlık, parlaklık, sarılık ve opaklık
uyumlu olduğu ortaya çıkmıştır ([6], [10]). gibi optik özellik değerlerinde iyileşmeler olduğu
tespit edilmiştir. Beyazlık ve parlaklık değerleri
IV. TARTIŞMA ve SONUÇLAR
baskı kalitesini etkileyen en önemli parametre olup,
Kaliteli bir baskının ilk şartı kağıt yüzeyinin GCC ve ECC’nin fotokopi kağıdı üretiminde dolgu
homojen bir görünüme ve beyazlığa sahip olması maddesi olarak kullanılması ile bu değerler önemli
gerekmektedir. İdeal bir baskı yüzeyinin olması için
359
derecede artarken GCC oranı artıkça fiziksel özellik [5] M. Müdüroğlu, Z. Arsoy, “The advantages of using
değerlerinde düşüşler gözlemlenmiştir. Adacal nano PCC (Precipitated Calcium Carbonate) in
production of coated carton” The Abstracts of the 1st
International Porous and Powder Materials Symposium
Dolgu maddelerinin kağıt bünyesine katılmasıyla and Exhibition PPM. Pp. 63. İzmir/Turkey 2013.
lif-lif bağ oluşturma sayısı azalmakta ve dolayısıyla
fiziksel özellikleri olumsuz yönde etkilemektedir. [6] A. Tutuş, U. Kıllı, M. Çiçekler, “Evaluation of eggshell
Ancak %100 ECC (2 nolu deney) dolgulu fotokopi wastes in office paper production” Biomass Conversion
kağıdında optimum fiziksel özellik değerleri verdiği and Biorefinery volume 12, pages1115–1124. 18 May
2020
ve %100 GCC (3 nolu deney) en iyi optik özellik
değerleri verdiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak, [7] A. Tutuş, M. Çiçekler, Y. Kazaskeroğlu, M. Müdüroğlu,
GCC ve ECC bir arada farklı oranlarda “Effects of Precipitated Calcium Carbonate (PCC) on
kullanılmasıyla dolgu maliyetini azaltmanın optical and physical properties of paper” 8th
yanında kaliteli baskı yüzeyine sahip fotokopi International Minerals Symposium. pp.147-152.
İstanbul/Turkey 2012.
kağıtları üretilebilecektir. Ayrıca ECC dolgu
maddesi kağıt hamuru ve kağıt katkı kimyasalları ile [8] U. Yılmaz, U. Kıllı, M. B. Kurt, A. Tutuş, S. Sönmez,
bir araya gelmesi daha uyumlu olduğu için üretilen “Investigation of differently coated corrugated cardboard
kağıtların fiziksel değerlerini diğer dolgu in terms of electrophotographic print chroma and hue
maddelerine nazaran daha az düşürmektedir. ECC angle” Turkish Journal of Forestry, 23(1): 51-57. 2022
DOI:10.18182/tjf.1067727
kağıt endüstrisinde kullanımı kağıt safihasına iyi
derecede fiziksel ve optik özellik değerlerini [9] A. Tutuş, M. Çiçekler, A. Özdemir, O.T. Okan, “Effects
kazandırmasının yanı sıra atık yumurta kabuklarının of Precipitated Calcium Carbonate (PCC) on optical
çöpe atılmasını engelleyerek ülke ekonomisine ve properties of waste paper” International Caucasian
kağıt üreticilerine azımsanmayacak derecede katkı Forestry Symposium. pp.884-887. Artvin/Turkey. 2013.
sağlayacaktır.
[10] S. Sönmez, “Kartonun Yüzey Özelliklerinin
Değiştirilerek Basılabilirlik Niteliğinin Geliştirilmesi”
TEŞEKKÜR Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri
Enstitüsü, İstanbul 2008.
Bu çalışma, Kahramanmaraş Sütçü İmam
Üniversitesinde “YÖK 100/2000 Doktora Bursu”
kapsamında gerçekleştirilmiştir. Yazarlara
yardımlarından dolayı teşekkür ederim.
KAYNAKLAR
[1] A. Tutuş, M. Çiçekler, U. Kıllı, M. Kaplan, “Comparison

of GCC and PCC as Coating Material in Paper
Production” 1. Internatıonal Technologıcal Scıences And
Desıgn Symposıum. 27-29 June 2018-
Giresun/TURKEY
[2] A. Yakut, “Geri Dönüştürülebilir Kullanılmış Kağıttan

Yeni Kağıt Üretiminin İrdelenmesi” Tesisat
Mühendisliği Dergisi, A(2): 149-155. 2012.
[3] A. Karademir, A. Tutuş, F. Mengenoğlu, “Kağıt İç

Yapıştırmasında Kaolen, CaCO3, ve TiO2 Dolgu
Maddelerinin Alkil Keten Dimer (AKD)’i Tutma
Karakteristikleri” XI. Ulusal Kil Sempozyumu Bildiri
Kitabı 3 Eylül 2003.
[4] T.M., Haller, L.J., Stryker, J.A., Janson, “PCC

Application Strategies to Improve Papermaking
Profitability” Part I. Thick Stock Precipitated Calcium
Carbonate Addition, Papermakers Conferance, 2001.
360
TIBBİ CİHAZ BAKIM VE ONARIM SÜREÇLERİNİN ETKİNLİĞİNİN

ARTIRILMASI İÇİN ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME TABANLI
YER SEÇİMİ VE ARAÇ ROTALAMA PROBLEMİNİN ÇÖZÜMÜ
Mehmet Kızılboğa1*, Elif Kılıç Delice2

1,2
Endüstri Mühendisliği / Fen Blimleri Enstitüsü, Atatürk Üniversitesi, Türkiye
*
(mehmet.biyomedikal@gmail.com)
Özet –Sağlık hizmetlerinde hastalıkların teşhis ve tedavilerinde kullanılan en önemli kaynaklardan biri de
tıbbi cihazlardır. Tıbbi cihaz arızalanma durumlarında onarım süresinin gecikmesi hayati derecede
problemlere yol açabilmektedir. Tıbbi cihaz onarım sürelerinin uzun olmasının en önemli nedenlerinden
biri sağlık tesislerinde istihdam edilen nitelikli personel eksikliği ve yedek parça tedarikinde yaşanan
sıkıntılardır. Söz konusu problemlere çözüm bulmak amacıyla bu çalışma kapsamında üç aşamalı bir çözüm
yaklaşımı sunulmuştur. İlk aşamada, Sağlık Bakanlığına bağlı bir Tıbbi Cihaz Bakım-Onarım ve Eğitim
Merkezi (TCBOEM)’nin kurulması önerilmektedir. İkinci aşamada bu merkezin kurulma kararı sonrası
ortaya çıkan Yer seçimi ve Araç Rotalama Probleminde (YSARP) ele alınmış ve merkezin yer seçimi için
en uygun ilin bulunması amacıyla Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden CRITIC (Criteria
Importance Through Intercriteria Correlation) ve TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity
to Ideal Solutions) yöntemleri kullanılarak çözüm bulunmuştur. TCBOEM’nin kurulması için en uygun il
belirlendikten sonra üçüncü aşamada; diğer 80 ildeki tıbbi cihaz hurdalarının söz konusu merkeze taşınması
için en uygun rota planları Tavlama Benzetimi (TB) algoritması kullanılarak elde edilmiştir. TCBOEM yer
seçimi için alternatif 7 şehirden en uygun yerin Ankara olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Diğer illerdeki
hurda cihazın Ankara’ya taşınması için en kısa mesafeli tur toplamı 11909 km olarak bulunmuştur. Bu
çalışma kapsamında önerilen çözüm yaklaşımın uygulanması durumunda tıbbi cihaz bakım onarım
süreçlerine önemli katkıları olacağı ve ülke ekonomisine büyük bir fayda sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler –Tıbbi Cihaz Hurdası, Yer Seçimi ve Araç Rotalama Problemi, CRITIC, TOPSIS, Tavlama Benzetimi
I. GİRİŞ arızalanması durumunda ameliyatlar

Sağlık sektöründe hastalıkların teşhis ve ertelenebilmekte, randevu süreleri uzayabilmekte,
tedavilerinde yoğun olarak kullanılan tıbbi sağlık tesislerine hasta sevkleri olabilmekte ve
cihazların önemi yadsınamaz bir gerçektir. Bir hastanın hayatı riske girebilmektedir. Bununla
hastanın tedavi olmak için sağlık kuruluşuna birlikte; tıbbi cihazların maliyetleri de oldukça
başvurusu durumunda ilgili hekim teşhisi koyup yüksektir (Selvi,2009). Bu nedenlerden dolayı söz
gerekli tedaviyi vermek için genellikle hastayı kan konusu cihazların en kısa zamanda ve en az
tahlili için laboratuvar cihazlarına, gerekli maliyetle onarılması gerekmektedir. Fakat, tıbbi
görüntüleri elde etmek için MR, bilgisayarlı cihaz bakım onarım süreçleri eğitimli teknik
tomografi, röntgen, mamografi, ultrason, renkli personel eksikliği ve yedek parça eksikliğinin
doppler, kemik dansitometri vb.cihazlara veya olması nedeniyle uzamaktadır (Malkin and Keane,
hastalığın durumuna göre eforlu ekg, ritim holter, 2010). Kamu Hastaneleri Genel Müdürlüğü’ne
tansiyon holter, üroflowmetre, odyometre gibi bağlı sağlık tesislerinde tıbbi cihaz alımlarından
cihazlara yönlendirmektedir. Herhangi bir cihazın önce söz konusu cihazların teknik şartnamelerini
361
Kızılboğa vd., Tıbbi Cihaz Bakım Ve Onarım Süreçlerinin Etkinliğinin Artırılması İçin Çok Kriterli Karar Verme Tabanlı Yer Seçimi Ve Araç
Rotalama Probleminin Çözümü, ICEANS 2022, Konya, Turkey
hazırlayacak, cihaz alımlarında teknik şartnameye içerir. Zıtlık yoğunluğu standart sapma değeri ile
göre uygunluk değerlendirmelerini yapacak, cihaz bulunurken,kriterler arasındaki çelişki korelasyon
kullanıcı eğitimlerini verebilecek, cihaz periyodik analizi ile elde edilmektedir (Diakoulaki vd,1995).
bakımlarını yapacak, olası arızalarda cihazların TOPSIS yöntemi, Hwang ve Yoon (1981)
onarımlarını, kalibrasyonlarını yapacak nitelikli tarafından sıralama amacıyla geliştirilen ÇKKV
teknik personel sayısı çok azdır. Nitelikli teknik tekniklerinden biridir. TOPSIS tekniğinde, pozitif
personelin eksik istihdamından dolayı birçok ideal çözüme en yakın ve negatif ideal çözüme en
problem yaşanmaktadır. Ayrıca ülkemizde uzak alternatifin seçilmesi amaçlanmaktadır. Pozitif
kullanılan cihazların yaklaşık %85’i ithal ideal çözüm faydayı maksimize ederken maliyeti
olduğundan dolayı yedek parçaları da ithal minimize etmektedir. Negatif ideal çözüm ise
edilmektedir (T.C. Kalkınma Bakanlığı,2014). Bu faydayı minimize ederken maliyeti maksimize
nedenle yedek parçaların maliyetleri de oldukça etmektedir (Yousefi, 2010). Çözüm yaklaşımının
yüksektir. Tedarik süreleri, gümrük işlemleri vb. üçüncü aşamasında ise; yedek parça ihtiyacını
durumlardan dolayı tıbbi cihazların onarımları karşılamak için söz konusu 81 ildeki hurda
aylarca sürebilmektedir. Bununla birlikte, hurda cihazların en kısa mesafeli araç rotalarıyla bu
cihazların sağlam yedek parçaları kullanılarak merkeze taşınması için Kapasite kısıtlı Araç
arızalı tıbbi cihazlar onarılabilmektedir. Bu Rotalama Problemi (KARP) ele alınmıştır.
bağlamda, hurdaya ayrılan cihazların yedek Literatürde ilk defa Dantzig ve Ramser (1959)
parçalarını kullanarak arızalı tıbbı cihazların tarafından ele alınan Araç Rotalama Problemi
onarılması için bu çalışma kapsamında bir çözüm (ARP), bir veya birden fazla depodan farklı coğrafi
yaklaşımı geliştirilmiştir. Bu yaklaşım kapsamında; konumlarda bulunan müşteri taleplerinin
Sağlık Bakanlığı bünyesinde bir Tıbbi Cihaz karşılanması için optimum araç rotalarının
Bakım- Onarım ve Eğitim Merkezi (TCBOEM)’nin bulunması problemidir. ARP amaçları itibariyle
kurulması, 81 ildeki kamu hastanelerinde hurdaya gezgin satıcı problemine benzemektedir.
ayrılan cihazların bu merkeze gönderilerek Literatürde, araç rotalama problemi Gezgin Satıcı
demontaj işlemlerinin yapılarak yedek parça deposu Probleminin (GSP) birden fazla araç ve eklenmiş
oluşturulması, yedek parçaları sökülen cihazların kısıtlar ile geliştirilmiş hali olarak bilinmektedir
Makine Kimya Endüstrisi (MKE) kurumuna (Keskintürk ve diğerleri,2015). Çalışmada
devredilmesi önerilmektedir. Böylece sağlık modellenen KARP; Tavlama Benzetimi (TB) ile
tesisleri ihtiyaç duydukları yedek parçaları bu çözülmüştür. Stokastik çözüm yaklaşımı olan bu
merkezden talep edebilecektir. Bu merkezde yöntemin optimizasyon problemlerine uygulanması
bakım–onarım konusunda uzman personeller ile ilgili çalışmalar 1983 yılında Kirkpatrick ve
istihdam edilip sağlık tesislerindeki ilgili arkadaşları tarafından yapılan bir çalışma ile
personelleri eğitecek gerekli teknik desteği başlamıştır (Kirkpatrick et al.,1983). Algoritma
sağlayacaklardır. metallerin tavlama işlemi ile bir optimizasyon
problemine çözüm araştırma olayları arasındaki
Önerilen çözüm yaklaşımı ile Yer Seçimi ve Araç benzerlikten ilham alınarak ortaya konulmuştur.
Rotalama Problemi (YSARP) ele alınmıştır. 3 TB, bilinen en eski metasezgisel algoritma olup,
aşamadan oluşan çözüm yaklaşımını ilk lokal optimum noktalara takılmayı önleyici, belirgin
aşamasında, TCBOEM’in kurulması önerilmiş ve bir stratejiye sahiptir. Algoritmanın ana mantığında,
merkezin kapsam ve faaliyetleri belirlenmiştir. arama uzayında lokal noktalardan kurtulmak için
İkinci aşamada merkezin yer seçimi konusu ele mevcut çözümden daha kötü çözümlerin belirli bir
alınmış bunun için Çok Kriterli Karar Verme olasılıkla kabul edilmesi yatar. Bu olasılık değeri iki
(ÇKKV) yöntemlerinden CRITIC ve TOPSIS çözümün amaç fonksiyon değerleri arasındaki
yöntemlerinden faydalanılmıştır. CRITIC yöntemi farkla ve sıcaklık değeri ile hesaplanır. Kötü
Diakoulaki vd. (1995) tarafından geliştirilen, çözümlerin kabul edilme olasılığı arama süresince
ÇKKV problemlerinde kriter ağırlıklarının düşürülür ve bu düşürme işlemi de metallerin ve
bulunmasında kullanılan objektif bir kriter camların tavlama prosesine benzemektedir (Blum
ağırlıklandırma yöntemidir. CRITIC yöntemi ile ve Roli, 2003).
elde edilen ağırlıklar her bir kriterin zıtlık
yoğunluğu ile kriterler arasındaki çelişki düzeyini
362
Yeterli nitelik ve sayıda teknik personelleri olan Aşama 1. TCBOEM’in Kurulum Önerisi
sağlık tesislerinde hurda cihazların yedek
parçalarından faydalanılmaktadır. Ancak bir sağlık Tıbbi cihaz bakım-onarım süreçlerinde yaşanan
tesisindeki cihaz arızası için gerekli olan yedek problemlere çözüm bulunması için önerilen
parça başka bir sağlık tesisindeki hurda cihazda TCBOEM’in kapsamı ve faaliyetleri bu aşamada
olabilmektedir. Dolayısıyla önerdiğimiz çözüm belirlenir.
yaklaşımı sayesinde bütün sağlık tesislerinden Aşama 2: CRITIC ve TOPSIS yöntemleri ile
hurda cihazlar toplanarak gerekli yedek parça için TCBOEM’nin yer seçimi
bir sinerji oluşturulacaktır. Arızalı tıbbi cihazların
onarımı için hurda tıbbi cihaz yedek parçalarından Bu aşamada ilk olarak CRITIC yöntemi ile yer
faydalanılabileceğine dair literatürde çok az sayıda seçiminde etkili olacak kriterler önem derecelerine
çalışma bulunmuştur.Çalışma bu açıdan değerli göre ağırlıklandırmaktadır. m adet alternatif ve n
katkı sunacaktır.Bu çalışma; tıbbi cihaz hurdalarının adet kriter için xij elemanı matriste yer alan i
kullanılarak cihaz onarımlarının yapılmasını bir alternatifinin j kriterine göre aldığı değeri temsil
YSARP problemi kapsamında ele alan ilk etmek üzere X karar matrisi oluşturulur. Karar
çalışmadır. Tıbbi cihazların onarımları ilgili matrisindeki değerlerin farklı ölçüm birimlerine
herhangi bir ÇKKV yönteminin kullanıldığı çalışma sahip olması nedeniyle karar matrisinin normalize
bulunmamaktadır. Bu yönleri ile çalışmanın edilmesi gerekmektedir. Normalizasyon işlemi
literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. fayda yönlü kriterler için Eşitlik (1), maliyet yönlü
kriterler için Eşitlik (2) kullanılarak yapılır ve
Çalışmanın ikinci bölümde; önerilen çözüm normalizasyon matrisi elde edilir. Burada 𝑟𝑖𝑗 i.
yaklaşımı ve bu çözüm yaklaşımında kullanılan alternatifin j. kritere göre normalize edilmiş değerini
yöntemlerden bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde; göstermektedir (Diakoulaki vd,1995).
yapılan uygulama çalışması ve bulgular
açıklanmıştır. Son bölümde ise sonuç ve önerilerden
bahsedilmiştir. 𝑥𝑖𝑗 − 𝑥𝑗𝑚𝑖𝑛 j=1,2,3,…..n (1)
𝑟𝑖𝑗 =
2. MATERYAL VE YÖNTEM 𝑥𝑗𝑚𝑎𝑥 − 𝑥𝑗𝑚𝑖𝑛
Bu çalışmada öncelikle ÇKKV yöntemleri

kullanılarak TCBOEM’in kurulması için yer seçimi 𝑥𝑗𝑚𝑎𝑥 − 𝑥𝑖𝑗 j=1,2,3,…..n (2)
yapılmıştır. Daha sonra yer seçimi belirlenen 𝑟𝑖𝑗 =
𝑥𝑗𝑚𝑎𝑥 − 𝑥𝑗𝑚𝑖𝑛
TCBOEM’e hurda cihazların taşınması için ARP
ele alınmıştır. ARP problemi TB algoritması
kullanılarak Matlab R2019b ortamında kodlanıp Normalizasyon işleminden sonra kriterler
çözülmüştür. Önerilen çözüm yaklaşımının akış arasındaki ilişkilerin derecesini ölçmek üzere 𝑟𝑖𝑗
diyagramı Şekil 1’de gösterilmiştir. değerleri kullanılarak herhangi j kriteri ile k kriteri
arasındaki korelasyon katsayıları (𝑝𝑗𝑘 ) Eşitlik (3)
kullanılarak bulunur.
𝑚
∑ (𝑟𝑖𝑗 −𝑟̅𝑗 )(𝑟𝑖𝑘 −𝑟
̅̅̅𝑘̅)
𝑖=1
𝑃𝑗𝑘 = j,k=1,2,3 (3)
√∑𝑚 2 𝑚 ̅̅̅𝑘̅)2
𝑖=1(𝑟𝑖𝑗 −𝑟̅𝑗 ) ∑𝑖=1(𝑟𝑖𝑘 −𝑟
Her bir kriterin standart sapması(𝜎j) Eşitlik (4) ile

hesaplandıktan sonra 𝐶𝑗 değerleri Eşitlik (5)
kullanılarak hesaplanır.
2
∑𝑚
𝑖=1(𝑟𝑖𝑗 − 𝑟̅𝑗 )
𝜎𝑗 = √ (4)
𝑚
Şekil 1. Önerilen çözüm yaklaşımının akış diyagramı

363
𝑚
j,k=1,2,3,…..n ölçülerinden yararlanılmaktadır. Burada kullanılan
𝐶𝑗 = 𝜎𝑗 ∑(1 − 𝑝𝑗𝑘 ) (5) ölçüt, negatif ideal ayrım ölçüsünün toplam ayrım
𝑖=1 ölçüsü içindeki payıdır. İdeal çözüme göreli
yakınlık değeri Eşitlik (12) kullanılarak hesaplanır.
Eşitlik (6) kullanılarak her bir j kriterinin 𝐶𝑗 𝑆−
𝐶𝑖∗ = (𝑆 −+𝑆
𝑖
(12)
değerinin tüm kriter değerlerinin toplamına 𝑖
+)
𝑖
oranlanarak kriterlerin önem ağırlıkları (𝑤𝑗 )
Burada 0 ≤ 𝐶𝑖 * ≤ 1 aralığında değer almaktadır.
bulunur. 𝐶𝑖∗ = 1 ilgili alternatifin ideal çözüme, 𝐶𝑖∗ = 0 ise
Cj negatif ideal çözüme mutlak yakınlığını
wj = ∑n (6) göstermektedir. Belirlenen yakınlık değerleri
k=1 Ck
büyükten küçüğe sıralanarak alternatiflerin
sıralaması yapılır.
CRITIC yöntemi ile kriter ağırlıkları bulunduktan
sonra TOPSIS yöntemi ile alternatif seçimi Aşama 3. ARP probleminin çözümü
yapılmaktadır. İlk olarak, CRITIC yönteminin
uygulama aşamasında oluşturulan başlangıç karar Çalışma kapsamında KARP ele alınmış ve aşağıda
matrisi Eşitlik (7) kullanılarak vektorel verilen model kullanılarak çözülmüştür. Modelin
normalizasyon yöntemi ile normalize edilir. varsayımları ve sağlanması gereken koşullar ise
şunlardır:
𝑥𝑖𝑗 i=1,2,….m , (7)
𝑟𝑖𝑗 =  Şehirlerin birbirlerine uzaklıkları
j=1,2,……..n
√ ∑𝑚
𝑖=1 𝑥ij
2
simetriktir.
 Her ilde hastanelerde ortaya çıkan hurda
cihazların bir merkezi hastanede
Normalize edilen karar matrisi CRITIC toplanacağı varsayılmaktadır.
yönteminden elde edilen kriter ağırlıkları ile  Her araç rotasının başlangıç ve bitiş noktası
çarpılarak ağırlıklandırılmış normalize karar matrisi TCBOEM olmalıdır.
elde edilir. Daha sonra, pozitif ve negatif ideal değer  Her bir şehir sadece bir araç rotasında
setleri belirlenir. Ağırlıklandırılmış normalize karar olmalı ve sadece bir kez ziyaret edilip talebi
matrisinde her sütundaki maksimum ve minimum karşılanmalıdır.
değerler Eşitlikler (8) ve (9) ile tespit edilerek ideal  Bir rota içerisinde ziyaret edilen şehirlerin
çözüm için maksimum değerler ve negatif ideal talepleri toplamı o rotayı kullanan aracın
çözüm için minumum değerler sırası ile elde edilir. kapasitesini aşmamalıdır.
𝐴∗ = {( max 𝑣𝑖𝑗 ∣∣∣ 𝑗 ∈ 𝐽 ), ( min 𝑣𝑖𝑗 ∣∣∣ 𝑗 ∈ 𝐽′ )} (8)
𝑖 𝑖 Matematiksel formülasyon
Parametreler:
𝐴− = {( min 𝑣𝑖𝑗 ∣∣∣ 𝑗 ∈ 𝐽 ), ( max 𝑣𝑖𝑗 ∣∣∣ 𝑗 ∈ 𝐽′ )} (9) J: Araç sayısı
𝑖 𝑖
I: Şehir sayısı
Pozitif ve negatif ideal çözüm setinden sapma C: Araç kapasitesi
değerleri Eşitlikler (10)-(11) ile hesaplanmaktadır. dij:i şehrinden j şehrine uzaklık
Buradan elde edilen alternatiflere ilişkin sapma ri:i.şehrin talep miktarı
değerleri ise İdeal Ayırım (𝑆𝑖∗ ) ve Negatif İdeal 𝑈𝑖 , 𝑈𝑗 : Alt turları engellemek için kullanılan
Ayırım Ölçütü (𝑆𝑖− ) olarak adlandırılmaktadır. yardımcı değişkenler
2 i=1,2,…….m Karar Değişkenleri:
𝑆𝑖∗ = √∑𝑛𝑗=1(𝑣𝑖𝑗 − 𝑣𝑗∗ ) (10) 1, 𝑘 𝑛𝑜𝑙𝑢 𝑎𝑟𝑎ç 𝑖 ş𝑒ℎ𝑟𝑖𝑛𝑑𝑒𝑛 𝑗 ş𝑒ℎ𝑟𝑖𝑛𝑒 𝑔𝑖𝑑𝑒𝑟𝑠𝑒
xijk= {0, 𝑎𝑘𝑠𝑖 𝑡𝑎𝑘𝑑𝑖𝑟𝑑𝑒
2 i=1,2,…….m
𝑆𝑖− = √∑𝑛𝑗=1(𝑣𝑖𝑗 − 𝑣𝑗− ) (11) Amaç Fonksiyonu:
MinZ =∑𝐼𝑖=0 ∑𝐼𝑗=0 ∑𝐽𝑘=1 𝑑𝑖𝑗 𝑋𝑖𝑗𝑘 i ≠j 13
Her bir alternatifin ideal çözüme göreli yakınlığının

𝐶𝑖∗ hesaplanmasında ideal ve negatif ayrım
364
Kısıtlar: olasılığı rassal sayıdan büyük olursa komşu çözüm

𝐽 𝐼 14 yeni çözüm olarak kabul edilir aksi taktirde mevcut
∑ ∑ 𝑋0𝑗𝑘 = 𝐽 çözüm korunur.
𝑘=1 𝑗=1
𝐽 𝐼 i=1,……,I 15 Algoritmanın temel mantığında, çözüm uzayında
∑ ∑ 𝑋𝑖𝑗𝑘 = 1 yerel en iyi çözümlerden kurtulmak için mevcut
𝑘=1 𝑗=0:𝑗≠𝑖
𝐽
çözümden daha kötü çözümlerin belirli bir olasılıkla
𝐼 j=1,……,I 16 kabul edilmesi yatar. Kabul olasılık değeri mevcut
∑ ∑ 𝑋𝑖𝑗𝑘 = 1
çözüm ile komşu çözümün amaç fonksiyon
𝑘=1 𝑖=0:𝑗≠𝑖
𝐼
k=1,…….,J 17 değerleri arasındaki fark ve sıcaklık kontrol
∑ 𝑋𝑖0𝑘 ≤ 1 parametresi dikkate alınarak hesaplanır. Kötü
𝑖=1 çözümlerin kabul edilme olasılığı katıların fiziksel
𝐼 𝐼
k=1,……,J 18 tavlama sürecine benzer şekilde sıcaklık düşüşüne
∑ ∑ 𝑟𝑖 𝑋𝑖𝑗𝑘 ≤ 𝐶
bağlı olarak azalır (Blum ve Roli, 2003).
𝑖=1 𝑗=0:𝑗≠𝑖
𝐽
2 ≤ 𝑖 , 𝑗 ≤ 𝐼: 𝑖 19 Standart bir TB algoritmasının temel
𝑈𝑖 − 𝑈𝑗 + 𝐼 ∑ 𝑋𝑖𝑗𝑘 ≤ 𝐼 − 1 ≠𝑗 adımları asagıda verilmektedir (Breedam, 2001);
𝑘=1
𝑋𝑖𝑗𝑘 ∈ {0,1} 𝑖, 𝑗 = 0, … , 𝐼 20 Adım 1. Rasgele olarak bir baslangıç
𝑈𝑖 , 𝑈𝑗 ≥ 0 𝑖, 𝑗 = 0, … , 𝐼 21 çözümü üret ve en iyi çözüm Ç olarak ata. Ayrıca t
iterasyon indeksini 0 olarak ata.
Modelin amaç fonksiyonu (13) toplam gidilen Adım 2. Bir baslangıç sıcaklık degeri TB
mesafenin minimum olmasını ifade etmektedir. (14) belirle ve mevcut sıcaklık degeri T0 = TB olarak ata.
nolu kısıt başlangıç noktası olan merkezden Adım 3. En iyi çözümden hareketle rasgele
harekete geçecek araç sayısının mevcut araç komsu bir çözüm Ç1 ∈N(Ç) olustur.
sayısına eşit olduğunu, (15) ve (16) nolu kısıtlar; bir
müşterinin sadece bir araç tarafından ziyaret Adım 4. Üretilen Ç1 çözümüyle Ç
edilmesini ve müşteriye gelen ve müşteriden çıkan çözümünün amaç fonksiyonu degerleri arasındaki
rotadan yalnızca bir tanesinin kullanılması farkı hesapla (∆= C(Ç1) – C(Ç))
gerektiğini ifade etmektedir. (17) nolu kısıt bir Adım 5. Eger Ç1, Ç’den daha iyi (∆< 0) ise
aracın sadece bir rotada kullanılabileceğini, (18) Ç çözümüne Ç1 çözümünü ata. Ç1, Ç’den daha kötü
nolu kısıt bir rotadaki toplam talebin araç fakat mevcut Tt sıcaklıgında ( Pa=e-∆/T ) > rs
kapasitesini aşamayacağını ifade etmektedir. (19) saglanıyorsa (rs, 0 ile 1 arasında rasgele üretilmis
nolu kısıt ile alt turların oluşmaması bir sayıdır) Ç çözümü ile Ç1 çözümünü yer degistir.
sağlanmaktadır. (20) ve (21) numaralı kısıtlar ise Yoksa Ç’yi mevcut çözüm olarak muhafaza et.
işaret kısıtlarıdır.
Adım 6. T sıcaklıgını aşağıdaki formüle göre
Adım 3. TB algoritması ile ARP probleminin degistir.
çözümü
Tt = R . Tt-1 (0 < R < 1)
TB algoritması çözüm aramaya rastgele
Adım 7. Durdurma kriteri saglanıyorsa
oluşturulmuş bir başlangıç çözümü ile başlar.
algoritmayı durdur, aksi taktirde iterasyon indeksi
Uygun komşuluk fonksiyonları ile mevcut çözüm
t’yi bir arttır ve üçüncü adıma git.
üzerinde değişiklikler yapılarak komşu çözümler
üretilir. Üretilen komşu çözümün amaç fonksiyon 3. BULGULAR
değeri hesaplanarak mevcut çözümün amaç
Bu bölümde ikinci bölümde önerilen çözüm
fonksiyon değeri ile karşılaştırılır. Komşu çözümün
yaklaşımı 3 aşamada uygulanmıştır.
amaç fonksiyon değeri mevcut amaç fonksiyon
değerinden daha iyi ise komşu çözüm yeni çözüm Aşama 1. TCBOEM’in kurulması
olarak kabul edilir.Aksi taktirde komşu çözüm için
kabul olasılığı hesaplanır. Pa=e-∆/T formülüne göre Bu aşama kurulması önerilen TCBOEM’nin
elde edilen kabul olasılığı 0 ile 1 arasında rastgele faaliyetleri belirlenmiştir. Bu merkez, her türlü tıbbi
üretilen rassal sayı ile karşılaştırılır. Pa kabul cihazın bakım-onarım ve eğitimlerinin
365
yapılabileceği şekilde gerekli donanıma sahip Tablo 1. Başlangıç karar matrisi

olmalıdır. Sağlık tesislerindeki tıbbi cihaz bakım 𝐾1 𝐾2 𝐾3 𝐾4 𝐾5 𝐾6 𝐾7 𝐾8
onarım işleriyle ilgilenen teknik personellere gerekli Max Max Max Max Max Max Min Min
teknik desteği verebilecek uzman personeller Antalya 17536 1103 30944057 62285436 6 134 450
100
567
İzmir
istihdam edilmelidir.81 ildeki kamu hastanelerinde 19397 2909 71725539 124442359 11 444 0 661
200
hurdaya ayrılan tıbbi cihazlar en uygun araç İstanbul 37937 2535 262453741 479430405 11 621 0 531
rotalarıyla bu merkeze taşınmalıdır. Söz konusu Samsun

Ankara
19562 1037 36162537 63392640 7 79 400 338
26440 4351 218372100 285525933 16 492 350 75
cihazlar onarılmaya çalışılmalı, onarılamayan Erzurum 13310 1450 36403634 49709117 9 52 150 799
cihazlar elde edilen yedek parçalar ile yedek parça Diyarbak
ır 12926 1218 15359755 58482404 9 0 100 830
marketi oluşturulmalı ve ihtiyaç duyan sağlık
tesislerine gönderilmelidir. 81 ildeki teknik
personellere belli periyotlarla uygulamalı bakım ve Daha sonra CRITIC yöntemi ile kriter ağırlıkları
onarım eğitimleri verilmelidir. Bakım-onarım belirlenmiştir. Eşitlik (1)-(6) kullanılarak
işlemlerinin online yayınlanmasıyla sağlık normalizasyon matrisi, kriterlerin korelasyon
tesislerindeki teknik personellerin eğitimine katkıda katsayıları, standart sapmaları hesaplandıktan sonra
bulunulmalıdır. Hastanelerde âtıl durumda bekleyen kriter ağırlıkları Tablo 2’de verildiği gibi
ihtiyaç fazlası cihazlar da bu merkeze gönderilip bulunmuştur.
ihtiyacı olan sağlık tesislerine devirleri yapılmalıdır.
Web tabanlı ‘Tıbbi Cihaz Bakım ve Onarım Teknik Tablo 2.Kriter ağırlıkları
Destek Yazılım Uygulaması’ geliştirilerek sağlık Kriter 𝐾1 𝐾2 𝐾3 𝐾4 𝐾5 𝐾6 𝐾7 𝐾8
tesislerindeki teknik personellerinin kullanımına Ağırlık 0,116 0,132 0,136 0,127 0,111 0,138 0,115 0,126
açılmalıdır. Bu Web uygulaması kullanılarak

İhtiyaç duyulan yedek parçalar talep edilebilecek,
eğitim videoları, arıza ve çözüm yöntemleri vb. Kriter ağırlıkları belirlendikten sonra, TOPSIS
modüller kullanılarak teknik personellerin yöntemi ile merkezin kurulması için yer seçimi
yeterlilikleri arttırılacak, ihtiyaç durumunda uygun yapılmıştır. Tablo 1’de gösterilen başlangıç karar
teknik şartnameler elde edilebilecektir. Teknik matrisi Eşitlik (7) kullanılarak normalize edilir ve
destek ihtiyacı durumunda canlı mesajlaşma daha sonra CRITIC yönteminden elde edilen kriter
uygulamasıyla gerekli teknik destek ağırlıkları ile normalize edilmiş karar matrisi
sağlanabilecektir. çarpılarak ağırlıklandırılmış karar matrisi
Aşama 2: CRITIC ve TOPSIS yöntemleri ile oluşturulur. Eşitlik (8)-Eşitlik (11) kullanılarak
TCBOEM’nin yer seçimi pozitif ve negatif ideal çözümler, bu çözümlerden
sapma değerleri ve en sonunda ideal çözüme göre
Çalışma kapsamında öncelikle TCBOEM’nin yer nispi yakınlık ile alternatif sıralamaları Tablo 3’de
seçiminde kullanılan kriterler uzman görüşleri de
gösterildiği gibi belirlenmiştir.
alınarak Kamu Hastanesi Yatak Kapasitesi (𝐾1 ),
Üniversite Hastanesi Yatak Kapasitesi (𝐾2 ), 10 Yaş Tablo 3. İdeal çözüme göreli yakınlıklar ve alternatif
Üzeri Tıbbi Cihaz Maliyet Tutarı (𝐾3 ), 5-10 Yaş sıralaması
Tıbbi Cihaz Maliyet Tutarı (𝐾4 ), Ulaşım
S i+ S i- Ci* Sıralama
Gelişmişlik Durumu (𝐾5 ), Üniversite Biyomedikal
Mühendisi/Teknikeri Kontenjanı (𝐾6 ), Arsa Antalya 1,7634 0,8177 0,3168 7
Fiyatları (𝐾7 ) ve Makine Kimya Endüstrisi (MKE) İzmir 1,3706 0,9886 0,4190 3
Uzaklık durumu (𝐾8 ) olmak üzere sekiz kriter İstanbul 1,0855 1,7505 0,6172 2
belirlenmiştir. Daha sonra Yer seçimi için her Samsun 1,7421 0,8968 0,3398 4
bölgenin en önemli şehirleri Antalya, İzmir, Ankara 0,5558 1,7709 0,7611 1
İstanbul, Samsun, Ankara, Erzurum ve Diyarbakır Erzurum 1,8338 0,9220 0,3346 5
olmak üzere 7 büyük şehir alternatif olarak Diyarbakır 1,9257 0,9359 0,3271 6
belirlenmiştir. Kriter ve alternatiflerden oluşan
başlangıç karar matrisi Tablo 1’de gösterildiği gibi
oluşturulmuştur. TCBOEM için en uygun yer Tablo 3’de gösterildiği
gibi Ankara olarak belirlenmiştir.
366
Aşama 3.TCBOEM için araç rotalarının TB ile Aşağıda verilen her bir parametre setine göre TB
çözülmesi algoritması 10’ar defa çalıştırılmış olup elde edilen
en iyi çözüm değerleri Tablo 5’de verilmiştir.
Önceki aşamada TCBOM’nin Ankara’ya kurulması
belirlendikten sonra diğer 80 ilden tıbbi cihaz Tablo 5: Parametre setine göre elde edilen çözümler
hurdalarının bu merkeze getirilmesi için araç
Araç Başlangıç Soğutm IT1 IT2 Çözüm Toplam
rotaları TB yöntemi ile belirlenmiştir. Öncelikle 60 Sayısı Sıcaklığı(T0) a Hızı Süresi(sn) Mesafe
çeşit tıbbi cihazın en ve boy ölçüleri alınmış 2020 (R) (km)

3 1000 0,99 1000 50 23 14752
yılında bu cihaz çeşitlerinden hurdaya ayrılan 15628 3 2000 0,99 2000 100 52 14411
adet (62.601.221,11 TL) ve bu cihazlara karşılık 3 3000 0,99 2000 100 52 14730
gelen 7233,75 m3 hacim orantısından 0,000115553 3 5000 0,99 2000 200 65 14111
hacim/tutar katsayısı elde edilmiş bu katsayının 3 8000 0,99 2000 200 65 13253
2018-2019 yıllarına ait 3 yıllık hurda tutarının 3 15000 0,99 2000 200 65 13432
3 15000 0,99 2000 400 100 11909
ortalamasıyla çarpılması sonucu illere ait 1 yıllık
Çözüm sonuçlarına göre en uygun araç rotaları Şekil
hurda miktarının hacim olarak değerleri
2’de verilmiştir.
bulunmuştur. Hurda değerleri Sağlık Bakanlığı
Web tabanlı iş zekâsı uygulamasından elde
edilmiştir. Çalışma kapsamında illerin talep
miktarları 1 yıllık ortalama hacim değerleri baz
alınmıştır. Daha sonra il koordinat değerleri
Karayolları Genel Müdürlüğünden alınmıştır.
Ayrıca çalışmada kullanılan mesafe matrisi de
Karayolları Genel Müdürlüğünden alınmıştır. Bazı
illere ait değerler Tablo 4’de verilmiştir.
Tablo 4.Bazı İllerin enlem/boylam ve talep değerleri
Şekil 2.En Uygun Araç Rotaları
İl Enlem Boylam Talep(1 Yıllık
Ortalama Hacim M3)
1.Araç Rotası (4056 Km): Ankara-Kırıkkale-
Adana 37,00 35,32 533,10
Adıyaman 37,76 38,28 121,78
Yozgat-Kayseri-Nevşehir-Kırşehir-Çankırı-
Afyon 38,75 30,56 49,74 Kastamonu-Sinop-Samsun-Ordu-Giresun-
Ağrı 39,63 43,02 225,68 Gümüşhane-Bayburt-Erzurum-Ağrı-Van-Iğdır-
Amasya 40,65 35,84 97,39 Kars-Ardahan-Artvin-Rize-Trabzon-Erzincan-
Ankara 39,92 32,85 2.324,21 Sivas-Tokat-Amasya-Çorum-Ankara
Antalya 36,88 30,71 438,43
Artvin 41,18 41,82 46,74 2.Araç Rotası (4053 Km): Ankara-Aksaray-
Aydın 37,86 27,84 193,90 Niğde-Adana-Osmaniye-Kahraman Maraş-
Balıkesir 39,65 27,88 284,54
Malatya-Elazığ-Tunceli-Bingöl-Muş-Bitlis-
81 ili kapsayan bir lojistik ağını düşündüğümüzde Batman-Siirt-Şırnak-Hakkari-Mardin-Diyarbakır-
tek bir aracın tüm illeri dolaşarak hurda cihazları Şanlı Urfa-Adıyaman-Gaziantep-Kilis-Hatay-
toplaması çok zor olacaktır. Bu çalışma kapsamında Mersin-Karaman-Konya-Ankara
elde edilen yıllık yaklaşık 20000 m3 hurda cihazın
bir kısmının yedek parça açısından 3.Araç Rotası (3800 Km): Ankara-Karabük-
değerlendirilmeyebileceği göz önüne alınarak her Bartın-Zonguldak-Bolu-Düzce-Adapazarı-İstanbul-
biri 100-110 m3 kapasiteli 3 aracın haftada bir kez Tekirdağ-Kırklareli-Edirne-Çanakkale-Manisa-
rotalarındaki illeri dolaşarak hurda cihazları İzmir-Aydın-Muğla-Denizli-Antalya-Burdur-
toplaması yeterli olarak düşünülmüştür. Isparta-Uşak-Balıkesir-Bursa-Yalova-Kocaeli-
Bilecik-Eskişehir-Kütahya-Afyon-Ankara
367
Görüldüğü üzere 80 ildeki sağlık tesislerinden çıkan 11909 km lik tur uzunluğu söz konusu çalışmada
tıbbi cihaz hurdalarını Ankara’da kurulması bulunan tur uzunluğundan daha kısadır.
önerilen TCBOEM’ne taşıyacak üç aracın
izleyeceği en uygun rotalarının toplam uzunluğu Bu çalışmada sunulan çözüm önerisinin
11909 km dir. gerçekleşmesi durumunda önemli miktarda
ekonomik fayda sağlayacağı düşünülmektedir.
4.TARTIŞMA Yüzlerce parçadan oluşan tıbbi cihazların
Sağlık hizmetinde kullanılan en önemli arızalanması durumunda onarım için gerekli iki üç
kaynaklardan olan doktor, ilaç , tıbbi sarfın yanında parçanın bazen cihaz maliyetini aştığı durumlar
biri de tıbbi cihazlardır. Tıbbi cihazların olmaktadır. Bir hurda cihazın yedek parçaları
arızalanması durumunda sağlık hizmetinde önemli kullanılarak birden çok arızalı cihazın onarımının
aksamalar olmaktadır. Bu cihazların arıza gerçekleşebileceği göz önüne alındığında Tablo
durumunda onarılması için gereken en önemli 6’da belirtilen yıllık yaklaşık 162 milyon TL hurda
kaynaklar nitelikli teknik personel ve yedek cihazdan aşağıdaki senaryolara göre ekonomik
parçadır. Bu çalışma kapsamında nitelikli teknik fayda sağlanabilecektir.
personelin etkinliğine de değinilmiş olup yedek Tablo 6.Tıbbi Cihaz Hurdalarından Ekonomik Fayda
parça problemlerine çözüm bulmak için tıbbi cihaz Getiri Senaryoları
hurdalarının değerlendirilmesi üzerine bir öneri
sunulmuştur. Yıllık ½ si kadar ¼’ü kadar 1/10’u
Ortalama fayda fayda kadar
Yer seçimi problemi sonucunda Ankara’nın en Tıbbi Cihaz sağlanırsa sağlarsa fayda
uygun yer olduğu sonucu çıkmıştır. Mevcut Hurda sağlarsa
mevzuata göre tıbbi cihaz hurdalarının özellikle Miktarı(TL)
metal ve demir kısımlarından faydalanılması için 162,845,790 81,422,894 40,711,447 16,284,579
TL TL TL
teslim edildiği Makine Kimya Endüstrisinin
Ankara’ya sadece 75 km olması taşıma maliyeti
açısından çok önemlidir. 5. SONUÇ VE ÖNERİLER
Yer seçimi için en uygun il belirlendikten sonra Bu çalışma kapsamında gerçek bir hayat problemi
diğer 80 ildeki sağlık tesislerinden hurda cihazların incelenerek çözüm bulunmaya çalışılmıştır. Sağlık
toplanıp en uygun rotalarla TCBOEM’ne taşınması hizmetinde kullanılan en önemli kaynaklardan biri
için ARP ele alınmıştır. Problem çözümü için en çok olan tıbbi cihazların arızalanmaları durumunda
kullanılan sezgisel algoritmalardan TB onarım sürelerinin uzun sürmesinin en önemli
kullanılmıştır. Çözüm sonucunda 3 araç için 81 ili sebeplerinden olan nitelikli personel eksikliği ve
kapsayan en kısa mesafe 11909 km olarak yedek parça kaynaklı sorunlara değinilmiş olup söz
bulunmuştur konusu problemlere çözüm bulmak için Sağlık
Bakanlığı bünyesinde bir TCBOEM’nin kurulması
81 ili kapsayan araç rotalama problemini konu alan
önerilmiştir. Söz konusu merkezde uzman
çalışma bulunamamıştır. ARP probleminin Gezgin
Satıcı Probleminin kısıt eklenmemiş hali olarak personellerin istihdam edilip sağlık tesislerinde
düşündüğümüzde Köse ve Erdoğmuş (2019) çalışan teknik personellere destek sağlanacağı ve
yaptıkları çalışma bu açıdan çalışmamızla benzerlik sağlık tesislerinde ortaya çıkan tıbbi cihaz
göstermektedir. Söz konusu çalışmada 81 il 7-8-9 hurdalarının bu merkeze gönderilip sağlam yedek
alt kümeye ayrılmış daha sonra küme merkezlerine parçalarının sökülerek ihtiyaç duyan sağlık
en yakın şehirler seçilerek tur uzunlukları tesislerine gönderilerek bahse konu problemlerin
bulunmuştur. Alt kümelere ayrılarak bir den çok önemli derecede giderileceği düşünülmektedir.
aracın kullanıldığı lojistik problemine dönüşen TCBOEM’nin kurulum kararı sonrası ortaya
çalışmada 81 il için tur uzunlukları 14554-15401 km çıkacak olan en uygun yer seçimi ve en uygun araç
olarak bulunmuştur. Mevcut çalışmamızda bulunan
368
rota problemleri ÇKKV ve ARP bilimsel [3] Kalkınma Bakanlığı. (2014) 10. Kalkınma Planı (2014-
2018); Tıbbi Cihaz Ve Tıbbi Malzeme Çalışma Grubu
metotlarıyla çözülmüştür.
Raporu. Http://Www.Seis.Org.Tr/Docs/Tibbi-Cihaz-Ve-
Tibbi-Malzeme-Calisma-Grubu-Raporu.Pdf Erişim
Tıbbi cihazların çoğu yurtdışı kaynaklı olduğundan
Tarihi: 06.12.2020
maliyetleri çok yüksek olmakta dolayısıyla yedek [4] Diakoulaki, D., Mavrotas, G., & Papayannakis, L.
parça maliyetleri de yüksek olmaktadır.Ayrıca tıbbi (1995). Determining objective weights in multiple
cihaz bakım onarım işlemlerinin maliyetleri de çok criteria problems: The critic method. Computers &
Operations Research, 22(7), 763-770.
yüksek olmaktadır. [5] Hwang, C. L. (1981). Yoon k. Multiple attribute decision
making and applications.
Sağlık tesislerinde tıbbi cihaz bakım/onarım [6] Yousefi, A., & Hadi-Vencheh, A. (2010). An İntegrated
işlemlerinin yıllık maliyetlerinin detaylı Group Decision Making Model And İts Evaluation By
araştırılması,arızalı,atıl durumdaki cihazların Dea For Automobile İndustry. Expert Systems With
Applications, 37(12), 8543-8556.
araştırılması söz konusu problemlerin anlaşılmasına [7] Dantzig, G. B., & Ramser, J. H. (1959). The truck
katkı sağlayacaktır. dispatching problem. Management science, 6(1), 80-91.
[8] Keskintürk, T., Topuk, N., & Özyeşil, O. (2015). Araç
Sağlık hizmetine aktarılan kaynaklarının etkili ve Rotalama Problemleri Ve Çözüm Yöntemleri. İşletme
verimli kullanılması bakımından bu çalışma Bilimi Dergisi, 3(2), 77-107.
kapsamında önerilen TCBOEM’nin faaliyete [9] Kirkpatrick, S., Gelatt Jr, C. D., & Vecchi, M. P. (1983).
Optimization by simulated
geçirilmesi durumunda hem hasta hizmet kalitesine annealing. science, 220(4598), 671-680.
hem de ulusal ekonomiye önemli derecede fayda [10] Blum, C., Roli, A., (2003), “Metaheuristics İn
sağlanacağı düşünülmektedir. Combinatorial Optimization: Overview And Conceptual
Comparison”, Acm Computing Surveys, 35, 3, 268-308
Bu çalışmada kullanılan CRITIC ve TOPSIS [11] Van Breedam, A. (2001). Comparing Descent Heuristics
And Metaheuristics For The Vehicle Routing
yöntemlerinin yerine Entropi, EDAS, COPRAS
Problem. Computers & Operations Research, 28(4),
gibi farklı ÇKKV yöntemleri kullanılarak ve TB 289-315.
metasezgiseli yerine Karınca Kolonisi Algoritması,
En Yakın Komşu Arama Algoritması veya Genetik
Algoritma gibi farklı sezgiseller uygulanarak
çalışma geliştirilip; elde edilen çözümlerin
etkinlikleri karşılaştırılabilir. Hastane konumlarının
sabit olması, hastanelere yedek parça taşınması ve
teknik destek verilmesi için hastanelerin belli
zamanlarda ziyaret edilmesi düşünüldüğünde
problem Periyodik Araç Rotalama problemine
dönüşmektedir. Bu problemin çözülmesiyle daha
gerçek hayata uygun ve etkin sonuçlar elde edilir.
TEŞEKKÜR
Bu çalışma FYL-2022-10853 nolu proje ile Atatürk
Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri
Koordinasyon Birimince desteklenmiştir.
KAYNAKLAR
[1] Selvi, Y. (2009). Sağlık Kuruluşlarında Tıbbi Cihaz

Yönetimi. Yönetim Dergisi: İstanbul Üniversitesi
İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü, 20(63), 99-
118.
[2] Malkin, R., & Keane, A. (2010). Evidence-Based
Approach To The Maintenance Of Laboratory And
Medical Equipment İn Resource-Poor Settings. Medical
& Biological Engineering & Computing, 48(7), 721-726.
369
Natural Sciences
Yaşlanma Sürecinde Benlik Saygısını Etkileyen Faktörler ve Halk Sağlığı

Hemşiresinin Rolü
Müjde KERKEZ1*, Canan BİRİMOĞLU OKUYAN 2
1
Tıbbi Hizmetler ve Teknikleri Bölümü/ Şırnak Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Türkiye
2
Hemşirelik Bölümü / Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Türkiye
*
(mujjde@hotmail.com)
Özet –Yaşlanma, fizyolojik ve psiko-sosyal değişikliklerin eşlik ettiği, yaşlıların günlük rutinleriyle baş
etmede güçlüklere neden olabilen içsel, aktif ve ilerleyici bir süreçtir. Yaşlılık süreci bireylerin bağımsız,
bilişsel ve entelektüel düzeyi yüksek, yaşama aktif katılımlarının sağlanması ve kendilerini özgürce
geliştirdikleri bir dönem olarak kabul edilmelidir. Günümüzde uzun bir ömür sürme kaliteli yaşam anlamına
gelmediğinden yaşlılık döneminde yaşam kalitesi üzerinde durulması gereken önemli bir faktördür.
Yaşlılarla çalışan hemşirelerin yaşlıları en iyi yaşam kalitesine ulaştırmak için iyi yaşamaya teşvik edecek
stratejiler uygulaması önemlidir. Özellikle yaşlandıkça mutluluk, neşe duygusu, yaşamla ve kendisiyle
barışık olma hissi, öz kontrol, iyimserlik, yüksek benlik saygısı gibi durumlar yaşam döngüsünün son
aşamasını yaşayan bireye güvenlik duygusu getirebilir ve yaşam kalitesini olumlu etkiler. Benlik saygısının
düşük olması bireyin kendisini sürekli olarak değersiz görmesi manasına gelir. Yaşlı bireyler artan kronik
hastalıklar, emeklilik, rol kaybı, sevdiklerinin kaybı, kurum bakımı veya bakımevi, sosyal izolasyon, ilaç
kullanımı, işlevsel yetersizlikler, bilişsel bozukluk ve çeşitli hastalıkların ortaya çıkması gibi nedenlerden
dolayı kendilerini yetersiz, değersiz ve güçsüz görebilirler. Yaşlı bireylerin yaşama aktif katılımlarının
sağlanması için halk sağlığı hemşireleri anahtar konumdadır. Bu hedef doğrultusunda bu derlemenin amacı,
benlik saygısını etkileyen değiştirilebilir risk faktörlerini önlemek için yöntemler hakkında mevcut bilgileri
özetlemek ve yaşlı yetişkinlerde benlik saygısı yönetimi sağlanmasında mevcut müdahaleler ile hemşirelik
yaklaşımları ve uygulanabilirliklerini sunmaktır.
Anahtar Kelimeler – Yaşlı, benlik saygısı, değiştirilebilir risk faktörleri, halk sağlığı, hemşire.
I. GİRİŞ amacıyla yaşlılık çalışmaları hız kazanmıştır. Bu

Son yüzyılın en önemli olgularından biri olan sorunlar içerisinde; aile kültürünün değişmesi ile
demografik dönüşüm sonucu dünyada ve ülkemizde yaşlıya bakım sorunu daha görünür hale gelmiştir.
yaşlıların sayısında ve oranında artış yaşanmaktadır. Değişen toplum yapısının yaşlılarda meydana
Bu artışta; tıpta ve teknolojideki gelişmeler, getirdiği en büyük problemlerden biri ise sosyal
doğurganlık oranlarındaki azalma, hastalıkların uyum sorunu ve artan sosyal izolasyona bağlı
erken dönemde teşhis ve tedavinin sağlanması gibi depresyon, anksiyete ilişkili ruhsal bozukluklarıdır
birçok sebep bulunmaktadır. Birleşmiş Millletler'e, [3]. Bu süreç çoğu zaman emeklilik dönemi ile
dünya nüfusunun yüzde 12'sini yaşlı bireyler başlamakta ve çalışan aynı zamanda üreten bir birey
oluşturmakta ve yaşlı nüfusun 2050'ye kadar daha konumundan boşluğa düşmekte, kendini işlevsiz ve
da artarak 2.1 milyar olması öngörülmektedir [1]. değersiz görmektedir. Çevre ile etkileşiminin ve
Türkiye İstatistik Kurumu verierine göre toplam üretkenliğinin sürmesi yaşlı bireyin yaşam
nüfus içindeki yaşlı nüfusun oranı %9,5'dir [2]. doyumunu ve benlik saygısını arttırmaktadır[4].
Ülkemizde artan yaşlı nüfus birçok sorunu Bunun nedeni bireyin çevresi ile etkileşimin
beraberinde getirdiğinden çözüm geliştirmek sürdürmesi ve çevresinden destek görmesiyle yaşam
370
KERKEZ ve OKUYAN, Yaşlanma Sürecinde Benlik Saygısını Etkileyen Faktörler ve Halk Sağlığı Hemşiresinin Rolü, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
doyumunun ve güven duygusunun artmasıdır. Eğer olmalarını sağlarken diğer taraftan ruhsal
etkileşim ve destek düzeyi azalırsa benlik saygısı bozuklukların oluşmasına neden olabilir [12]. Bu
düşmekte ve anksiyete düzeyi artmaktadır bağlamda yaşlanma sürecinin etkileri ve gerekliliği
göz önünde bulundurulduğunda sağlıkla geçen
yılların arttırılması için yaşlılara olumlu benlik
II. YAŞLILIKTA BENLİK SAYGISI VE
saygısının kazandırılması gerekir. Aksi takdirde
ETKİLEYEN FAKTÖRLER
düşük benlik saygısı çeşitli ruhsal rahatsızlıkları
(depresyon ve anksiyete gibi) yanında
Yaşlanma süreci psikofizyolojik değişikliklerin
getirecektir[10]. Görülen bu ruhsal değişiklikler
yanı sıra çevreye uyum sağlama kapasitesini
yaşlılarda hastalıkların oluşumunu, gelişimini ve
etkileyen faktörlerin yer aldığı aktif, ilerleyici ve
klinik seyrini etkilemektedir. Bu nedenle yaşlı
içsel bir süreçtir [5].Yaşlılık dönemi,yaşamın son
bireyle çalışan halk sağlığı hemşireleri ruhsal
geçiş evresi olduğundan bu dönemde yaşanan iş
bozuklukların erken dönemde tanınmasında ve
kaybı, önemli sosyal roller kaybı, fizyolojik
benlik saygısının yükseltilmesinde anahtar
sınırlamalar, fiziksel değişiklikler ve sevdiklerinin
konumdadır[13]
kaybı gibi durumlar yaşlının sağlığını etkiler [6].
Ruh sağlığının önemli bir göstergesi olarak kabul
edilen benlik saygısı, yaşlıların sağlığının III. BENLİK SAYGISINI ETKİLEYEN
korunması ve ruhsal bozuklukların önlenmesinde FAKTÖRLER
dikkate alınması gerekir [7]. Benlik saygısı bir öz-
değer ve kendini kabul duygusu olarak anlaşılabilir. Bireyin kendinden memnun olup kendini algılayışı
Bunun nedeni, olumlu öz değerlendirmenin iyi ve kendini kabul etmesi durumu olarak açıklanan
zihinsel durumu yansıtmasıdır. Olumlu öz benlik saygısı içsel faktörlerin yanında birey dışsal
değerlendirme yaşlılara daha fazla güven sağlar ve faktörlerden de etkilenir (Bkz Şekil 1).
bu da ayarlanmış bir yaşama katkıda bulunur [8].
Yaşlı insanlar, kişilerarası ilişkilerdeki rol
değişikliklerinden dolayı özgüven kaybına karşı Sosyal Sosyoekono
daha savunmasızdır. Benlik saygısı başarılı İlişkiler mik Durum
yaşlanmayı maksimum düzeye çıkarabilir [8].
Literatürde psikolojik boyutların daha iyi bir yaşam Cinsiyet Kültür
kalitesinin yordayıcısı olduğu bilinmektedir [9]. İyi
bir ruh sağlığını korumak için, bir dereceye kadar
benlik hakkında olumlu bir görüşe sahip olmak Benlik
Eğitim Aile
önemlidir. Ortalama benlik saygısı seviyesi, kişinin Saygısı
kapasitelerindeki (bilişsel, sosyal) ve çevresindeki
(sosyal, ekonomik) değişikliklerle birlikte yaşam
boyu değişir. Yaşam süresi boyunca benlik saygısını
en çok etkileyen demografik değişimler yaş ve Şekil 1: Benlik saygısını etkileyen faktörler
cinsiyettir. Araştırmalar yaşın ilerlemesiyle benlik
saygısının 50'li veya 60'lı yaşlarda zirveye ulaştığı Şekil 1'de verilen faktörler yaşlıların benlik
ve ardından yaşlılıkta keskin bir şekilde düştüğünü saygısını olumlu yada olumsuz olarak etkileyebilir.
göstermiştir [10],[11]. Bu karakteristik değişiklik Aile bireye, huzur, güç ve rahatlık veren her
birçok faktörden etkilenebilir.Örneğin, yaşlılıkta ihtiyacında yanında olan tek kurumdur. Özellikle
emeklilik nedeniyle sosyoekonomik konumların yaşlı bireyler için aile ortamı kendilerini en mutlu
veya rollerin kaybı, yakın diğer kişilerin (eş, hissettikleri yerdir. Geleneksel yapıda ailesi ile
romantik partner) kaybı ve kişinin yeteneklerinde birlikte yaşayan yaşlı daha mutlu ve yaşam kalitesi
(fiziksel, bilişsel) azalma, sosyal izolasyon ve yüksekken bugün aile bağları zayıflayan çoğu yaşlı
kişinin kendine karşı tutumundaki bir değişikliktir. aile desteğinden mahrum kalmış ve psikososyal
Bu durum bir taraftan yaşlıların kendi sınırlarını ve durumları etkilenmiştir [14]. Diğer taraftan eğitim
hatalarını kabul ederek kendilerine karşı daha seviyesi ve sosyo ekonomik düzeyi yüksek olan
alçakgönüllü ve dengeli bir bakış açısına sahip yaşlıların benlik saygısının daha yüksek olduğu [15]
371
Turkey
ve toplumsal statü bakımından kadınların benlik önem vermelidir. Yaşlıya verilen tüm bakımlarda
saygısının erkek bireylerin benlik saygısına oranla “çevresi içinde birey“ bakış açısından hareket
daha düşük olduğu saptanmaktadır [16]. etmelidir.
 Yaşlının sosyal işlevselliğini sürdürmesi ve
IV. BENLİK SAYGISI VE HEMŞİRELİK sosyal izolasyonun azaltılması için yaşlının, şimdi
YÖNETİMİ ve geleceğin bir bağını inşa etmesine yeterlilik
özellikleri desteklenerek güçlendirilmesi
Hemşirelerin yaşlıların yaşam kaliteleri sağlanmalıdır. Böylece benlik saygısının artmasına
iyileştirmede, benlik saygısını yükseltmede destek sağlaması beklenmektedir [20].
bireylerin ihtiyaçları yönünde şekillendirilmiş bir  Yaşlı birey sadece yaşlı olması sebebi ile
bakımla desteklemeleri çok değerlidir. Özellikle maruz kaldığı kalıplaşmış ve ayrımcı tutumlar ile
yaşlı sağlığı alanında çalışan halk sağlığı yaşlı ayrımcılığına maruz kalabilmekte olup
hemşirelerine çok önemli sorumluluklar yaşlıların toplumla bütünleşmesinin sağlanması
düşmektedir [17]. Bu bağlamda, halk sağlığı önemlidir. Bunun için hem toplumun hem de yaşlı
hemşireleri yaşlı bireylere holistik bakış açısı ile bireyin algılayış ve düşünce kalıplarını değiştirici
yaklaşmalı sağlığı koruma ve geliştirmeye daha çok eğitimler verilmelidir. Aksi takdirde bu durum
odaklanmalıdır. Bu doğrultuda ; yaşlının benlik saygısının düşmesine neden olabilir
 Yaşlılık sürecinde meydana gelen [21].
değişimlere uyum sağlamak ve bireylerde yeni  Yaşlılığın getirdiği zorlukların yanında
davranış kalıpları geliştirmek için öncelikle hizmet yaşlının hayatında çok büyük değişikliğe sebep olan
verdiği toplumu tanımalıdır. Halk sağlığı huzurevi yaşamı bireyin benlik saygısını ve yaşam
hemşireleri yaşlının toplum içindeki konumunu kalitesini etkilemekte yaşlının sosyal uyumu
anlamalı ve grup müdahaleleri kullanmalıdır. olumsuz etkilemektedir. Kurumda kalan yaşlı birey
Yapılacak grup müdahaleleri, birbirlerine rol genel olarak kendini değersiz hissetmekte ve içe
modeli olarak farkındalık geliştirilmesi, yeni kapanarak toplumdan kendini geri çekmeye
davranışlar için değişim ve gelişim fırsatı elde başlamaktadır. Yaşlı bireylerin yaşamdaki stres
etmeleri açısından önemlidir. Diğer taraftan grup kaynakları ile baş etmesi için hayattaki kazanımları
çalışmaları evrensellik, model alma, umut aşılama, ile kayıplarını dengelemesi gerekmektedir. Bu
kişilerarası öğrenme katılma ve duygusal boşalım süreçte; hemşireler tarafından verilen eğitimlerle
gibi ilkeler göz önünde bulundurularak kendi kendine yardım mekanizmasını geliştirmek,
yürütüldüğünde oldukça yararlı olduğu kişisel güç ve kaynakların farkına varmak, pozitif
bilinmektedir [18]. düşünme ve esneklik becerisi kazanmak, arkadaşlık
 Yaşlılarla ve ailesiyle bireyselleştirilmiş ilişkilerini güçlendirmek, fiziksel aktiviteler
eğitim programları oluşturulmalı, yaşlıların katılmak gibi yaşlılık döneminde başarılı ve aktif
duygularını açığa vurma ve anlaşılma duygusu yaşlanmanın artmasını sağlanmalıdır [22].
yaşamaları sağlamalıdır. Böylece sosyal izolasyon SONUÇ
yaşayan yaşlının sosyal destek sistemlerinin Halk sağlığı hemşireleri tarafından verilecek
güçlenmesini sağlamalıdır. eğitimlerle yaşlının olumlu düşünce kalıpları
 Özellikle yaşlı refahına yönelik müdahale ve vebenlik saygısı arttırılmalıdır. Böylece özelde yaşlı
uygulamaları içeren, yaşlı bireylerin sorunlar ile baş bireylerin yaşam kalitesini yükselten bu
etmesinde problem çözme becerisinin geliştirilmesi, uygulamalar genelde ise toplum sağlına katkı
toplum içerisinde işlevselliğinin korunması ve sağlayacaktır. Aksi takdirde benlik saygısının
yaşlıların problem ve ihtiyaçları doğrultusunda düşmesi sonucu yaşlılarda artmış endişe ve korku,
yaşlılara yönelik politikaların düzenlenmesini kendini eleştirme, girişimlerin sonuçlarına yönelik
içeren çalışmalarda bulunmalıdır [19]. Yaşlının olumsuz beklentiler, yetersizlik veya ümitsizlik
aktif şekilde yaşamını desteklemek için sağlık duyguları, öz-bakım yetersizliği göre yaşama gibi
eğitimleri vermeli ve sağlıklı yaşam biçimi durumlar görülmektedir[9]. Tüm bu faktörlerin
davranışları kazandırılmalıdır. önlenmesi için halk sağlığı hemşireleri yaşlıların
 Yaşlılık döneminin en önemli sorunlarından iyilik hallerinin yükseltilmesine imkân sağlayan
biri çevre ile uyum problemidir. Bu sebeple yaşlının konumdadır.
toplumla bütünleşmesini sağlayacak uygulamalara
372
Turkey
KAYNAKLAR 10.18229/kocatepetip.341681.
[14] Z. A.-T. P. Dergisi and undefined 2021, “Yaşlılara
[1] United Nation. Revision of world population prospects
Yönelik Sosyal Politikalar ve Sosyal Hizmetler: Sivil
2019. https://population.un.org/wpp. Son Erişim
Toplum Kuruluşları Üzerinden Bir Değerlendirme,”
Tarihi 17 Ekim 2021
Dergipark.Org.Tr, pp. 0–1, 2021, [Online]. Available:
[2] TÜİK. İstatistiklerle Yaşlılar 2021.
https://dergipark.org.tr/en/pub/tpd/issue/63038/93741
https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-
4.
Yaslilar-2021-45636. Son Erişim Tarihi: 31 Mart 2022
[15] G.-T. Canan, “Türkiye’de Yaşlılık ve Evde Yaşlı
[3] Eser, B, “Yaşlanan Nüfus , Sorunlar ve Politikalar :
Bakımı: Resmi Karar ve Uygulamaların Yerinde
Türkiye İçin Bir Değerlendirme 1,” vol. 12, no. 2, pp.
Tespiti (Isparta ili Araştırması),” 2012.
541–556, 2021.
[16] L. V. E. T. De, “Yaşlilik Ve ToplumsaDeğı̇ şı̇ m,”
[4] D. M. dos S. Tavares, T. G. C. Matias, P. C. dos S.
Türkiye Sos. Araştırmalar Derg., vol. 182, no. 182, pp.
Ferreira, M. S. Pegorari, J. S. Nascimento, and M. M.
53–60, 2014, doi: 10.20296/tsad.22722.
de Paiva, “Quality of life and self-esteem among the
[17] S. Zanjani, A. Tol, B. Mohebbi, R. Sadeghi, K. N.
elderly in the community,” Cienc. e Saude Coletiva,
Jalyani, and A. Moradi, “Determinants of healthy
vol. 21, no. 11, pp. 3557–3564, 2016, doi:
lifestyle and its related factors among elderly people.,”
10.1590/1413-812320152111.03032016.
J. Educ. Health Promot., vol. 4, no. 1, p. 103, 2015,
[5] A. Oztrk, S. Ozenc, S. Canmemis, and E. Bozoglu,
doi: 10.4103/2277-9531.171817.
“Preventive Health Measurements in Geriatric
[18] N. Çunkulş, G. Taşdemir, and E. Akbaş, “Yaşlılık ve
Period,” Turkish J. Fam. Med. Prim. Care, vol. 10, no.
Toplumsal DışlanmaAgeing and Social Exclusion,”
1, p. 33, 2016, doi: 10.5455/tjfmpc.196181.
vol. 2, no. 37, pp. 58–67, 2019.
[6] H. Carbonneau et al., “Promoting Well-Being in Old
[19] M. PAK, “Yaşlilarla
Age: The Psychological Benefits of Two Training
SosyalHı̇ zmetlerdeYenı̇ Paradı̇ gma:
Programs of Adapted Physical Activity,” Front.
YaşlilariGüçlendı̇ rme,” Sos. Polit. Çalışmaları Derg.,
Psychol. | www.frontiersin.org, vol. 1, p. 828, 2018,
vol. 20, pp. 355–382, 2020, doi:
doi: 10.3389/fpsyg.2018.00828.
10.21560/spcd.vi.535708.
[7] E. V. de Souza Júnior et al., “Is self-esteem associated
[20] E. Akbaş, G. Taşdemir Yiğitoğlu, and N. Çunkuş,
with the elderly person’s quality of life?,” Rev. Bras.
“Yaşlılıkta Sosyal İzolasyon ve Yalnızlık,” OPUS
Enferm., vol. 75Suppl 4, no. Suppl 4, p. e20210388,
Uluslararası Toplum Araştırmaları Derg., pp. 1–1,
2022, doi: 10.1590/0034-7167-2021-0388.
2020, doi: 10.26466/opus.648658.
[8] L. M. Spadonı-Pacheco And G. A. Carvalho, “Quality
[21] G. Deran and A. Esgin, “Pandemi Sürecı̇ nde Yaş
of life and self-esteem in elderly patients who did or
Ayrimciliğinin YaşliBı̇ reylerde Yarattiği
did not have cosmetic surgery,” Rev. Bras. Cir.
SosyalBenlı̇ k Algisi Ve Sonuçlari,” Kuram ve
Plástica – Brazilian J. Plast. Sugery, vol. 33, no. 4, pp.
Uygulamada Sos. Bilim. Derg., vol. 5, pp. 161–174,
528–535, 2018, doi: 10.5935/2177-
2021, doi: 10.48066/kusob.971392.
1235.2018rbcp0174.
[22] D. Tereci, G. Turan, N. Kasa, T. Öncel, And N.
[9] I. Ingrand, M. Paccalinid, E. Liuu, R. Gil, and P.
Arslansoyu, “Yaşlilik KavraminaBı̇ r Bakiş,” Ufkun
Ingrand, “Positive perception of aging is a key
Ötesi Bilim Dergis, 2016, pp. 84–116.
predictor of quality-of-life in aging people,” 2018, doi:
10.1371/journal.pone.0204044.
[10] Y. Khazaal, S. Tomitaka, T. Kawamoto, Y. Ogihara,
and T. Kusumi, “The Developmental Trajectory of
Self-Esteem Across the Life Span in Japan: Age
Differences in Scores on the Rosenberg Self-Esteem
Scale From Adolescence to Old Age,” Front. Public
Heal. | www.frontiersin.org, vol. 1, p. 132, 2020, doi:
10.3389/fpubh.2020.00132.
[11] U. Orth, J. Maes, and M. Schmitt, “Self-esteem
development across the life span: A longitudinal study
with a large sample from Germany,” Dev. Psychol.,
vol. 51, no. 2, pp. 248–259, 2015, doi:
10.1037/a0038481.
[12] C. Ruben, J. A. Jaap, J. Peter, E. Jochen, and D.
Samuel, “Age and gender differences in self-esteem-
A cross-cultural window Age and Gender Differences
in Self-Esteem – A Cross-Cultural Window University
of California , Davis , United States Tilburg University
, Netherlands Georg-August-Universität Göttingen ,
Ge,” vol. 111, pp. 396–410, 2016.
[13] S. Asi Karakaş and H. Durmaz, “Yaşlilik dönemi
psı̇ kolojı̇ özellı̇ klerı̇ ve moral,” Kocatepe Tıp Derg.,
vol. 18, no. 1, pp. 32–36, 2017, doi:
373
Temperature effect on the motion of a Taylor drop in a square cross-

sectional duct
Nafiseh Akbari, Morteza Bayareh*

Department of Mechanical Engineering, Shahrekord University, Shahrekord, Iran
*
(m.bayareh@sku.ac.ir)
Abstract – Slug flow is one of the two-phase flow patterns occurs in industrial applications such as oil and
gas pipelines, water transfer systems, and thermal and nuclear power plants. In the present work, the motion
of a Taylor drop in a square cross sectional duct is investigated when the walls of the duct are at a constant
temperature. Navier-Stokes equations are solved using volume of fluid method and a time dependent system
is used to evaluate the motion of drop. The results show that the temperature has significant effect on the
rising motion of a Taylor drop. It is concluded that the drop ascending time decreases with the velocity of
continues phase. In addition, the results reveal that a high pressure region is generated at the rear of the
drop due to the reduction of the velocity in this area.
Keywords – Two-phase flow, Taylor drop, Square cross-sectional duct, Heating
I. INTRODUCTION between the motion of a Taylor bubble and the

Multiphase flows are the most common flows in velocity field. In this research, the motion of a single
nature and industries. The most important Taylor bubble in a stagnant fluid was analyzed in a
characteristic of these flows is the existence of transparent vertical tube. They studied the impact of
interface between the phases. The interface has the bubble length on its velocity and found that this
several shapes, leading to a variety of flow regimes. effect is relatively weak. Hernández-Pérez et al. [2]
The flow patterns depend on several factors such as studied the effect of physical properties on the
duct inclination, phase flow rate, the density, the behavior of Taylor bubbles. Their results showed
viscosity, duct size, flow direction, temperature, that the behavior of Taylor bubbles is described by
heat flux, etc. Researchers have provided different several different parameters. Ansari et al. [3]
categories for the flow patterns. In spite of the many investigated the hydrodynamic behavior of the slug
efforts made to classify different types of two-phase patterns in a transparent acrylic tube. They achieved
flow regimes, most of these methods are qualitative. the flow characteristics such as the average velocity
Slug flow is one of the most important flows leads and length of the Taylor bubble using image
to hydrodynamic instability in two-phase flow processing technique. The density variations
systems. Slug flow occurs when the amplitude of the showed that the increase in the length of the Taylor
oscillation of the waves is large enough to block the bubble is directly related to the liquid slug length. It
channel cross section. It is extensively used in oil was revealed that the Taylor bubbles with a smaller
and gas pipelines, water transfer systems, and length have a higher rise velocity. Wang et al. [4]
thermal and nuclear power plants. This flow is studied the behavior of Taylor bubbles with the
characterized by the presence of large bullet drops superficial velocity of phases inside a channel. They
(bubbles) called the Taylor drops concluded that the length of the Taylor bubbles
(bubbles).Polonsky et al. [1] studied the relationship increases almost linearly with the increase in the
374
Akbari et al., Temperature effect on the motion of a Taylor drop in a square cross-sectional duct, ICEANS 2022, Konya, Turkey
apparent velocity of gas phase, and the rate of these ∇𝛼

𝑘⃗ = ∇.
changes decreases by increasing superficial velocity |∇𝛼| (4)
of the liquid phase. Nicklin et al. [5] proposed a
relationship for predicting the velocity of the Taylor where 𝛼 is the volume fraction and is defined as
bubble in fluid flow inside the vertical tubes. They the ratio of the volume of each phase and the cell
assumed that the velocity of a Taylor bubble in the volume. The strain rate is defined as follows:
fluid flow inside the pipe is equal to the summation
of the rising velocity of the bubble in the stagnant 1 𝑇 (5)
⃗ = [∇𝑉
𝐷 ⃗ + (∇𝑉
⃗) ]
fluid and a coefficient of the two-phase mixture 2
velocity. This relationship has been used by many
researchers. Weisman et al. [6] conducted Energy equation:
experiments in two-phase flow of water and air in
horizontal tubes at atmospheric pressure. Jiang and ⃗ ∇T = −k∇2 T
ρCp 𝑉 (6)
Lu [7] experimentally investigated the heat transfer
in a rectangular channel. Their experiments where 𝑉 ⃗ is the velocity vector, P is the pressure, 𝑔
demonstrated that an increase in the airflow leads to is the acceleration due to the gravity, k is the thermal
an increase in the heat transfer in the channel. conductivity coefficient, T is the temperature, and
In the present work, the motion of a Taylor drop Cp is the fluid heat capacity. There are some
in a square cross sectional duct is studied
techniques to solve the governing equations such as
numerically when the duct walls are at constant
volume of fluid [9] and front tracking [10]. In the
temperatures. The main objective of the present
present study, to measure the motion of the two-
simulations is to evaluate the effect of temperature
phase flow, the volume of fluid method is employed.
on velocity and pressure fields in the slug flow.
The details of this method have been presented in
II.GOVERNING EQUATIONS reference [9].
The governing equations for unsteady, Using dimensional analysis, dimensionless
incompressible, and laminar flow of Newtonian parameters are defined as follows:
fluids are continuity, momentum and energy that are Morton number:
presented as follows: (𝜌𝐿 −𝜌𝐺 )
Continuity equation [8]: 𝑀 = 𝑔𝜇𝐿4 (7)
𝜌𝐿2 𝜎3
⃗ =0
∇. 𝑉 (1) Eotvos number:
Momentum equation: (𝜌𝐿 − 𝜌𝐺 )𝐷2 (8)

𝐸𝑜 = 𝑔
𝜎
𝜕 (2)
⃗ ) + ∇. (𝜌𝑉
(𝜌𝑉 ⃗𝑉⃗)
𝜕𝑡 Froude number:
⃗)
= −∇𝑝 + 2∇. (𝜇𝐷
𝑈𝑇𝐵 (9)
+ 𝜌𝑔 + 𝐹𝑠 𝐹𝑟 =
𝑔𝐷(𝜌𝐿 −𝜌𝐺 )
√
𝜌𝐿
where 𝐹𝑠 is the force due to the surface tension
calculated as follows:
The following relation can be used to calculate
the Taylor bubble velocity:
⃗ ∇𝛼
𝐹𝑠 = 𝜎𝑘
(3)
𝑈𝑇𝐵 = 𝐶𝑈𝑐 + 𝑚√𝑔𝐷 (10)
The surface tension force is calculated on the
element surfaces. The curvature ⃗𝑘 is expressed as where D is the diameter of the hemisphere, UC is the
follows: average velocity of the drop and the C and m are
constant.
375
Reynolds number: various times from 0 to 80 ms is shown in Fig. 3 for

two constant temperatures. This figure depicts the
𝜌𝐷𝑈 (11) continuous phase volume fraction at different times.
𝑅𝑒 = 𝜇
According to the figure, the interface between the
III. RESULTS drop and the continuous phase changes due to the
surface tension force. Surface tension plays a
To simulate the motion of the Taylor drop
significant role in the deformation of the drop during
according to Fig. 1, the cross-section of the channel
their rising motion in the channel. It is observed that
is considered as a square. Assuming the problem is
the drop keeps its initial shape by 10 ms and bullet
two-dimensional, two immiscible fluids are
shape is formed over time due to the drag force and
assumed water and motor oil as continues and
surface tension between the two phases. After this
disperse phases, respectively. Three forces of
time, the deformation of drop is affected by the wall
gravity, buoyancy and drag are applied on the drop.
temperature considerably. The nose of the drop
tends to get the shape of the parabolic velocity
profile, while the bottom of the drop becomes
flattened due to continues phase flow. As the wall
temperature increases, the liquid layer between the
drop and the wall decreases.
The dimensionless velocity in terms of the
dimensionless dimension is shown in fig. 4. For the
flow velocity of 0.1 m/s, the maximum velocity
increases due to the decrease in the flow area. For
the velocity of 0.05 m/s, the drop will be less
affected by the continuous phase flow, and as a
result, this increase is observed only in the initial
moments of the drop rise. The drop ascending time
Fig. 1 Schematic of the problem: D = h = 0.002 m, L = 0.014
decreases with the velocity of continues phase.
m, and r = 8×10−4 m.
Fig. 5 shows the pressure distribution in the channel
To verify the present results, they are compared for Eo=184, M= 2×10-3, and Fr=15×10-2. As shown
with the results reported by Quan [11]. Fig. 2 shows in this figure, a high pressure region is generated at
the variations of velocity as a function of the bottom of the drop due to the reduction of the
dimensionless radius of the drop. velocity in this area.
Fig. 2 Dimensionless velocity versus dimensionless radius of

a Taylor bubble.
The motion of the drop upwards is due to the

buoyancy force resulting from the difference
between the density of drop and the continuous
phase. The resulting force is upward and therefore Fig. 3 Time evolution of the motion of a Taylor drop in a
the drop moves upwards. The shape of the drop at square duct for Eo=184, M= 2×10-3, Fr=15×10-2 and (a)
T=350 K and (b) T=375 K.
376
REFERENCES
[1] S. Polonsky, l. Shemer, and D. Barnea, “The relation

between the Taylor bubble motion and the velocity field
ahead of it,” International Journal of Multiphase Flow,
vol. 25, pp. 957-975, 1999.
[2] V. Hernández-Pérez, L.A. Abdulkareem, B.J. Azzopardi,
“Effects of physical properties on the behaviour of
Taylor bubbles,” WIT Transactions on Engineering
Sciences, vol. 63, pp. 355-366, 2009.
(a) [3] M.R. Ansari, A. Daramizadeh, “Numerical modeling of
two-phase slug flow in horizontal and inclined channels
using hyperbolic two fluid model,” Modares Mechanical
Engineering, vol. 12, pp. 34-47, 2012.
[4] Y. Wang, C. Yan, L. Sun, C. Yan, “Characteristics of
slug flow in a vertical narrow rectangular channel,”
Experimental Thermal and Fluid Science, vol. 53, pp. 1-
16, 2013.
[5] D.J. Nicklin, “Two-phase flow in vertical tubes,” 1961.
[6] J. Weisman, J. Lan, P. Disimile, “Two-phase (air-water)
flow patterns and pressure drop in the presence of helical
wire ribs,” Multiphase Flow, vol. 20, pp. 885-899, 1994.
[7] B. Lu, P.X. Jiang, “Experimental and numerical
(b)
investigation of convection heat transfer in a rectangular
Fig. 4 Dimensionless velocity of a Taylor drop in a square
channel,” Experimental Thermal and Fluid Science, vol.
duct for Eo=184, M= 2×10-3, We=15×10-2, and Fr = 9×10-2:
30, pp. 513-521, 2006.
(a) Uo = 0.05 m/s, and (b) Uo = 0.1 m/s.
[8] G.H. Abdul-Majeed, M. Al-Mashat, “A unified
correlation for predicting slug liquid holdup in viscous
two-phase flow for pipe inclination from horizontal to
vertical,” SN Appl. Sci. vol. 1, pp.71, 2019.
[9] Z. Goodarzi, A. Ahmadi Nadooshan, M. Bayareh,
“Numerical investigation of off-centre binary collision of
droplets in a horizontal channel,” Journal of the Brazilian
Society of Mechanical Sciences and Engineering, vol. 40,
pp. 1-10, 2018.
[10] M. Bayareh, S. Mortazavi, “Geometry effects on the
interaction of two equal-sized drops in simple shear flow
at finite Reynolds numbers,” WIT Transactions on
Engineering Sciences, vol. 63, pp. 379-388, 2009.
[11] S. Quan, “Co-current flow effects on a rising Taylor
bubble,” International Journal of Multiphase Flow, vol.
Fig. 5 Pressure distribution in the square duct for Eo=184,
37, pp. 888-897, 2011.
M= 2×10-3, Fr=15×10-2.
IV. CONCLUSION
The present work investigated the motion of a
Taylor drop in a square cross-sectional duct
numerically when the duct walls were at constant
temperatures. The effect of temperature on velocity
and pressure field was evaluated. The results
demonstrated that the deformation of drop affected
by the wall temperature considerably. It was
concluded that the drop ascending time decreases
with the velocity of continues phase. In addition, the
results revealed that a high pressure region is
generated at the rear of the drop due to the reduction
of the velocity in this area.
377
Biosynthesis of Samarium and Iron Nanoparticles with Laurel Extract

and Investigation of Photocatalytic Properties
Mahir Gülen*1 and Recep Taş2
1
Department of Mechanical Engineering, Faculty of Engineering, Architecture and Design, Bartin University, 74100 Bartin,
Turkey
2
Department of Biotechnology, Faculty of Science, Bartin University, 74100 Bartin, Turkey
*
(mgulen@bartin.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – In this study, the synthesis of iron and samarium nanoparticles was carried out using laurel
extract. The structures of the obtained nanoparticles were elucidated by FTIR, UV-vis., XRD and SEM
techniques. By using different amounts of synthesized nanoparticles, the photocatalytic activities of these
particles on Rhodamine B, one of the polluting dyes, were investigated. While examining the photocatalytic
effects of nanoparticles, the amount of pollutant, time, dark environment and UV light effects were taken
into account separately and the photocatalytic effects of the two particles were investigated. The
experimental results obtained showed that the amount of pollutant, time and UV light affect the
photocatalytic degradation. In addition, it was observed that these two nanoparticles exhibited photocatalyst
properties. In the light of these data, it was determined that FeNP and SmNP can be used as photocatalysts
in the removal of pollutants in water and in the removal of toxic organic pollutants.
Keywords – SmNP, FeNP, Nanoparticles, Green Synthesis, Photocatalyst
I. INTRODUCTION such as Artocarpus hetrophyllus, Azadirechta

indica, Callistemon lanceolatus, Centella asiatica,
Nanotechnology involves the adaptation of atomic Lippia citriodora, Fenugreek, Paeonia emodi and
materials at the nanometer level to obtain the desired Pinus longifolia play an important role in reducing
shape and properties according to the application toxicity during the reduction of metal ions [11-13].
area [1-2]. Recently, there has been an increase in Bio-synthesized metal-nanoparticles have many
studies to develop fast, inexpensive and applications such as solar energy systems, coatings,
environmentally friendly methods in nanoparticle battery manufacturing, sensors, medical devices,
synthesis methods [3]. In these studies, he focused
biological studies, photocatalysis and biotagging
on using everything from plants to bacteria as
[14]. Today, the use of advanced oxidation methods
reducing agents in reducing noble metal ions. The
for the removal of toxic organic pollutants is of great
green synthesis method was developed as a product
interest [15]. In advanced oxidation processes,
of this orientation [4-10]. Compared to traditional
hydroxyl radicals are thought to be the main reactive
methods; In addition to being cheap, easy to find and
intermediates responsible for organic matter
not toxic to humans and ecological systems, it is one
oxidation [16-18]. UV/Oxidation Technologies
of the advantages of it [11]. On the other hand, the
occur either in a homogeneous environment with the
mechanism of action in metal nanoparticle synthesis
addition of an appropriate oxidant (hydrogen
is not known exactly and shape and size control has
peroxide or ozone) or in a heterogeneous
not been achieved. Similarly, many plant extracts
environment containing semiconductor particles
were used in the synthesis of metal nanoparticles
[19]. According to the environment in which the
and similar results were obtained. Plant extracts
378
Gülen et al., Biosynthesis of Samarium and Iron Nanoparticles with Laurel Extract and Investigation of Photocatalytic Properties, ICEANS
2022, Konya, Turkey
reaction takes place, they are called homogeneous samarium nanoparticles. The samarium obtained as
processes (UV/H2O2, UV/O3) and heterogeneous a result of synthesis was stored in sterile tubes for
processes (photolysis of semiconductor particles) nanoparticle photocatalysis and characterization.
[20].
A. Preparation of Plant Extracts
Commercially available laurel (Laurus Nobilis)
leaves were collected from Bartın region (Turkey).
Laurus Nobilis leaves were washed several times
with distilled water to remove dust and soil residues
and dried on filter paper in the dark. After drying,
the leaves were cut into small pieces and placed in
Figure 1. Color change after 24 hours indicating the
the agate mortar to be ground. Extraction of leaves formation of Fe nanoparticles
was done with 10 g of powdered leaves in 100 ml of
distilled water at room temperature on a magnetic C. Characterization of Iron and Samarium
stirrer (500 rpm) overnight. During sample Nanoparticles
preparation, the mixture was covered to prevent Fe and Sm nanoparticles produced by Laurus
possible photo-oxidation. The resulting extract was Nobilis leaf extracts were produced by UV-vis
filtered, bottled and stored at 4°C for later use. spectroscopy (THERMO Multiscaner
Spectrophotometer), FTIR spectroscopy (Shimadzu
B. Biosynthesis of Iron and Samarium
Irafinity-1), SEM (TESCAN, MAIA3 XM), EDAX,
Nanoparticles
and XRD (Rigaku, Smartlab) methods.
Laurus Nobilis leaf extracts prepared and then
stored at 4 °C were used for FeNP and SmNP D. Investigation of photocatalytic properties of
synthesis as described below. Stock solutions of 0.1 nanoparticles
M 100 ml Fe(NO3)3 and Sm(NO3)3 in distilled water The phototocatalytic effect of nanoparticles was
(99.99%, Sigma-Aldrich) were used as Fe and Sm investigated on the decomposition of Rhodamine B
ion sources. 10 ml of the iron (III) nitrate solution pollutant in a quartz bath in the presence of UV
was titrated dropwise with the slow phase to 100 ml light. UV-C (15 W, length 41 cm, radius 2.5 cm)
of plant root extract (the solution prepared from 10 Philips (Netherlands) brand G15T8 model
g of plant material), while the entire solution was unfiltered lamp was used as UV light source. The
stirred at 500 rpm in a magnetic stirrer. The catalyst (nanoparticle) was added to the dye solution
development of Fe nanoparticles was continued for and mixed. Before placing under the light source,
24 hours at room temperature on the magnetic stirrer the solution was mixed in a magnetic stirrer and kept
in the same setup. The expected gradual color in the dark for 15 minutes to reach the absorption-
change as an indicator of NP synthesis was observed desorption equilibrium. It was then placed under
during the 24-hour incubation period. Color UV light. The photocatalytic activity of organic
development was recorded as a light yellow to dyes was observed in the presence and absence of
brown transition as shown in Figure 3. At the end of photocatalyst at room conditions in the dark and in
the 24-h NP synthesis, the entire sample was the presence of UV light, respectively.
centrifuged at 8000 rpm for 20 minutes at room
temperature to collect the nanoparticles. After the III. RESULTS
centrifugation step, the supernatant was poured UV-vis Results
slowly and the pellet containing the nanoparticles
The formation of samarium and iron
was washed several times with distilled water. The
nanoparticles was confirmed by UV-Vis analysis.
FeNPs obtained at the end of this process were dried
The reduction of the Sm3+ ion in the bay leaf extract
in a vacuum oven at 70°C for 24 hours and finally
SmNP complex provided the stimulation of the
stored in sterile tubes until further use. The same
surface plasmon resonance, and as a result, the
procedures performed in the synthesis of Fe
measurement was made in the UV-Vis
nanoparticles were also applied in the synthesis of
379
2022, Konya, Turkey
spectrophotometer. The broad absorption below 300 synthesized nanoparticles. As seen in Figure 5-6, the
nm from the UV-Vis spectroscopic peaks of SmNPs nanoparticles are generally crystallized.
is probably due to O2- – Sm3+ charge transfer. In The XRD spectrum of FeNP is given in Figure 15.
addition, the absorption bands between 300 and 500 As can be seen from the spectrum, strong and sharp
nm are the bands of SmNPs (Figure 2A). The UV- peaks supporting SEM images show that it is well
Vis spectroscopic band of FeNPs was recorded as crystallized. The diffraction peaks can be easily
approximately 311 nm. The UV-Vis spectrum of indexed to an inverted spinel FeO structure (JCPDS
FeNPs is given in Figure 2B. No. 65-3107) with a lattice constant α = 0.8391 nm.
Figure 2. UV-Vis Spectrum of A) SmNPs, B) FeNPs
SEM Results
The surface morphologies and dimensions of the
synthesized nanoparticles were determined by Figure 5. XRD diffraction patterns of Fe nanoparticles
SEM. As a result of the imaging, it was determined
that SmNP (Figure 3) and FeNP were in a spherical The XRD spectrum of SmNP, one of the XRD
structure (Figure 4). analyzes made in order to have information about
the crystal structures of the synthesized
nanoparticles, is shown in Figure 6. The resulting
nanoparticles are in good agreement with the cubic
phase Sm2O3 (JCPDS 42-1461). A large peak was
found at 2θ = 28.3o and assigned to the (222) plane.
Other minor peaks at 2θ = 19.9o, 32.8o, 47.0o and
55.8o are assigned to planes (211), (400), (440) and
(622), respectively.
Figure 3. SEM images of Sm nanoparticles at different

magnifications
Figure 6. XRD diffraction patterns of Sm nanoparticles

Figure 4. SEM images of Fe nanoparticles at different
magnifications
Photocatalysis Results
First of all, the amount of catalyst was studied to
XRD Results
determine the amount of catalyst to be used. For
X-ray diffraction (XRD) technique was used for
this, after taking the model compound Rhodamine B
the analysis of the crystal structures of the
380
2022, Konya, Turkey
(10-5 M) into a quartz cuvette (3 mL), certain

amounts of catalyst were added. Thus, the optimum
amount of catalyst to be used (1.6 mg/3 mL) was
determined.
Photocatalytic removal of rhodamine B was
investigated under UV light source in the presence
of FeNP catalyst. The differences in the absorption
spectra of rhodamine B in FeNP medium under UV
light are shown in Figure 7. The intensity of the
absorption curves of the pollutant tended to decrease
in the presence of a photocatalyst. As seen in the
figure, the characteristic absorption band of
Figure 7. UV Spectrum of Rhodamine B Pollutant with SmNP
Rhodamine B at 553 nm disappeared in FeNP
Catalyst
catalysis at 120 min. At the end of 120 min,
Rhodamine B decomposed 93.5% under FeNP IV. CONCLUSION AND DISCUSSION
catalysis. In the study, first of all, biosynthesized iron and
samarium nanoparticles were obtained in the
presence of leaf extract of the laurel plant and their
characterization was carried out. Characterization
was done by UV/VIS spectrophotometer, SEM,
XRD. Then, the photocatalytic effects of these two
nanoparticles on Rhodamine B were investigated. In
the light of the data obtained from the photocatalytic
experiments performed with the obtained
nanoparticles, the degradation rates were
determined as FeNP (93.5%) and SmNP (72.3%),
Figure 7. UV Spectrum of Rhodamine B Pollutant with FeNP
respectively. It was seen that FeNP gave the best
Catalyst results. In the light of these data, it was determined
that FeNP and SmNP could be used as
Photocatalytic removal of rhodamine B was photocatalysts in the removal of pollutants in water
investigated under UV light source in the presence and in the removal of toxic organic pollutants.
of SmNP catalyst. The differences in the absorption
spectra of rhodamine B in SmNP medium under UV
light are given in Figure 8. The intensity of the ACKNOWLEDGMENT
absorption curves of the pollutants decreased less in
the photocatalyst medium compared to FeNP. As This study was supported by the Scientific Research
seen in the figure, the characteristic absorption band Projects of Bartın University with the project
of Rhodamine B at 553 nm did not disappear under numbered 2020-FEN-A-019.
FeNP catalysis. After 120 min, Rhodamine B
decomposed 72.3% under SmNP catalysis. REFERENCES
[1] Tamirci M.,Fotokatalizör ve uygulama alanları, Standart

Ekonomik ve Teknik Dergi, Mayıs 2003.
[2] Mori, K., Photo-FunctionalizedMaterials Using
Nanoparticles: Photocatalysis, J. Soc.
PowderTechnology, Japan, 41, 750-756, 2004.
[3] Çiftçi H, Çalişkan ÇE, Öztürk K, Yazici B. 2021.
Bioactive nanoparticles synthesized by green method.
BSJ Eng Sci, 4(1): 29-42.
[4] Whitesides GM. The 'right' size in nanobiotechnology.
Nature Biotechnology. 2003; 21 (10): 1161-1165.
381
2022, Konya, Turkey
[5] Saxena, M., Saxena, J., Nema, R., Singh, D., & Gupta, Environmental Science & Technology, 1993. 27(1): p.
A. (2013). Phytochemistry of medicinal plants. Journal 177-184.
of pharmacognosy and phytochemistry, 1(6). [20] Sedlak, D.L. and A.W. Andren, Aqueous-Phase
[6] Mukherjee P, Senapati S, Mandal D, Ahmad A, Khan MI Oxidation of Polychlorinated-Biphenyls by Hydroxyl
et al. Extracellular synthesis of gold nanoparticles by the Radicals. Environmental Science & Technology, 1991.
fungus Fusarium oxysporum. ChemBioChem 2002; 3 25(8): p. 1419-1427.
(5): 461–463.
[7] Ahmad A, Mukherjee P, Senapati S, Mandal D, Khan MI
et al. Extracellular biosynthesis of silver nanoparticles
using the fungus Fusarium oxysporum. Colloids Surf B:
Biointer 2003; 28 (4):313–318.
[8] Kumar V, Yadav SK. Plant‐mediated synthesis of silver
and gold nanoparticles and their applications. Journal of
Chemical Technology & Biotechnology: International
Research in Process, Environmental Clean Technology
2009; 84 (2): 151-157.
[9] Bhambure R, Bule M, Shaligram N, Kamat M, Singhal
R. Extracellular biosynthesis of gold nanoparticles using
Aspergillus niger – its characterization and stability.
Chemical Engineering & Technology 2009; 32 (7):
1036–1041.
[10] Das SK, Das AR, Guha AK. Gold nanoparticles:
microbial synthesis and application in water hygiene
management. Langmuir 2009; 25 (14): 8192–8199.
[11] Kalishwaralal K, Deepak VS, Kumar PR, Gurunathan S.
Biological synthesis of gold nanocubes from Bacillus
licheniformis. Bioresour Technol 2009; 100 (21): 5356–
5358.
[12] Kalishwaralal K, Deepak V, Pandian SRK, Kottaisamy
M, BarathmaniKanth S, et al. Biosynthesis of silver and
gold nanoparticles using Brevibacterium casei. Colloids
Surf B: Biointerf 2010; 77 (2): 257–262.
[13] Sharma SN, Srivastava R, Silver oxide nanoparticles
synthesized by green method from Artocarpus
Hetrophyllus for antibacterial and antimicrobial
applications, Materials Today: Proceedings, 2020.
[14] Muruganatham N, Givindharaju R, Jayaseelan R,
Sundararajan G. Green synthesis and characterization of
silver oxide nanoparticles using plant extract. J. Appl.
Sci. Comp, 2019; 6, 987-1004.
[15] S. Ravichandran, V. Paluri, G. Kumar, K. Loganathan,
B.R. Kokati Venkata, A novel approach for the
biosynthesis of silver oxide nanoparticles using aqueous
leaf extract of Callistemon lanceolatus (Myrtaceae) and
their therapeutic potential, Journal of Experimental
Nanoscience, 11 (2016) 445-458.
[16] Kumar A, Chisti Y, Banerjee U. Synthesis of metallic
nanoparticles using plant extracts: Biotechnology
Advances 2013; 31: 346–356.
[17] Genies, E.M., G. Bidan, and A.F. Diaz,
Spectroelectrochemical Study of Polypyrrole Films.
Journal of Electroanalytical Chemistry, 1983. 149(1-2):
p. 101-113.
[18] Auguliaro, V., et al., Influence of Hydrogen-Peroxide on
the Kinetics of Phenol Photodegradation in Aqueous
Titanium-Dioxide Dispersion. Applied Catalysis, 1990.
65(1): p. 101-116.
[19] Glaze, W.H., J.F. Kenneke, and J.L. Ferry, Chlorinated
by-Products from the Tio2-Mediated Photodegradation
of Trichloroethylene and Tetrachloroethylene in Water.
382
Jeodezik Ölçmeler Kullanılarak Kablosuz Fark Eğim Ölçer Sisteminin

Kalibrasyonu ve Doğrulanması
Ahmet USLU1*, Eren GÜL 2, Ahmet ÇELİK 3, Deniz KAPTAN 4, Bahadır ÇOKÇETİN 5, Okan ÜZER 6
Mimarlık ve Şehir Planlama Bölümü, Tavşanlı Meslek Yüksekokulu, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, 43300, Kütahya,
1
Türkiye. ORCID No: 0000-0001-8745-423X

2
Elektronik ve Otomasyon Bölümü, Tavşanlı Meslek Yüksekokulu, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, 43300, Kütahya,
Türkiye. ORCID No: 0000-0002-7574-8406
3
Bilgisayar Teknolojileri Bölümü, Tavşanlı Meslek Yüksekokulu, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, 43300, Kütahya, Türkiye.
ORCID No: 0000-0002-6288-3182
4
Elektronik ve Otomasyon Bölümü, Tavşanlı Meslek Yüksekokulu, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, 43300, Kütahya,
Türkiye. ORCID No: 0000-0002-6055-5038
5
Enformatik Bölümü, Rektörlük, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, 43300, Kütahya, Türkiye.
ORCID No: 0000-0002-9652-9050
6
Terapi ve Rehabilitasyon Bölümü, Tavşanlı Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi,
43300, Kütahya, Türkiye. ORCID No: 0000-0003-2375-9207
*
ahmet.uslu1@dpu.edu.tr
Özet – Mikro-elektro-mekanik sistem (MEMS) ivmeölçer tabanlı eğim ölçer, lineer ivmeyi, titreşimi ve
oryantasyon açılarını ölçmek için oldukça gelişmiş ve yaygın kullanım alanına sahip bir teknolojidir.
MEMS tabanlı eğimölçerler; dijital özellikleri, küçük boyutları, düşük ağırlıkları, uygun maliyetleri, yüksek
doğrulukları ve düşük güç tüketimleri ile Endüstri 4.0'ın vazgeçilmez bir bileşeni haline gelmiştir. Bu
çalışmada, fizik tedavi ve rehabilitasyon alanında kullanılmak üzere geliştirilen MEMS teknolojisine dayalı
ivmeölçerli bir eğimölçerin kalibrasyonunun yapılması, kalibrasyon işlemi sonrası önerilen tekniğin
uygulanabilirliğini ve performansını değerlendirmek için doğrulama deneylerinin yapılması amaçlanmıştır.
Bu amaçla ivmelerden hesaplanan açısal değerler, jeodezik ölçmelerden elde edilen referans değerlerle
karşılaştırılmıştır. Kalibrasyon için eğriye uydurma (curve fitting) yöntemi kullanılmıştır. Kalibrasyon
sonucunda gerçek açıyla ölçülen açı arasındaki en küçük fark 0.012o, en yüksek fark ise 0.356o
bulunmuştur. Eğim ölçerin ölçüm hatasını değerlendirmek için Karesel Ortalama Hata (KOH) istatistiki
ölçüsü dikkate alınarak doğruluk analizi yapılmış ve KOH 0.163o olarak bulunmuştur. Sonuçlar,
eğimölçerin yüksek hassasiyette ve uygulanabilir olduğunu göstermektedir. Çalışma MEMS tabanlı eğim
ölçerlerin kalibrasyonu ve doğrulama deneyleri üzerine çalışan araştırmacılara ulaşmayı hedeflemekte,
sağlık hizmetlerinin önemli bir unsuru olan tıbbi cihazların temininde dışa bağımlılığın azaltılması, yerli ve
milli üretimin desteklenmesi açısından referans oluşturabilecek bir yaklaşım sunmaktadır. Çalışmada
açıklanan yaklaşım, fizik tedavi ve teşhis işlemlerinin yanı sıra pratik mühendislikte yüksek doğruluk elde
etmek için çok çeşitli alanlarda kullanılabilir.
Anahtar Kelimeler – Fizik tedavi ve rahabilitasyon, Biyomedikal, Eğim ölçer, Jeodeizk ölçmeler, Kalibrasyon, Doğrulama
I. GİRİŞ düşük ağırlıkları, uygun maliyetleri, yüksek

Mikro-elektro-mekanik sistem (MEMS) doğrulukları ve düşük güç tüketimleri ile yaygın
ivmeölçer tabanlı eğim ölçer, lineer ivmeyi, kullanım alanlarına sahiptirler ([2],[3]). Bu sensör
titreşimi ve özellikle oryantasyon açılarını ölçmek tipi endüstri, makine, otomotiv, inşaat, jeoloji,
için oldukça gelişmiş bir teknolojidir ([1]). Bu jeofizik, askeri, spor bilimleri, ortopedi ve fizik
eğimölçerler; dijital özellikleri, küçük boyutları, tedavi gibi alanlarda bir eğim ölçer olarak Endüstri
383
Uslu vd., Jeodezik Ölçmeler Kullanılarak Kablosuz Fark Eğim Ölçer Sisteminin Kalibrasyonu ve Doğrulanması, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
4.0'da vazgeçilmez bir faktör haline gelmiştir ([4]). kullanılarak doğrulanmıştır. Sonuçlar, önerilen
Düşük maliyetli MEMS ivmeölçer tabanlı yöntemin ham ultrason görüntülerinde fasiküllerin
eğimölçerler genellikle sensörden sensöre değişken saptanması ve ölçülmesinde iyi bir performansa
aralıkta sistematik hatalar içermektedir ([5]). Bu sahip olduğunu göstermiştir. Jovanovic ve Enright
nedenle eğimölçerlerin gerçek değerden ne kadar ([9]), göksel seyrüsefer için geniş hareketli çift
saptığını bulmak ve cihazın doğruluğunu eksenli inklinometrelerin modellenmesi ve
iyileştirmek için bir kalibrasyon testinin yapılması kalibrasyonu amacıyla bir çalışma
gerekmektedir ([5]). gerçekleştirmişlerdir. Bu amaçla ölçüleri elde etmek
Literatürde MEMS ivmeölçer tabanlı için MEMS ve elektrolitik sistem teknolojilerine
eğimölçerlerin kalibrasyonu ve doğrulanması dayalı eğim ölçerler kullanılmıştır. Çalışmada
üzerine yapılan araştırmaların ana temaları aşağıda önerilen yöntem ile iki farklı eğim ölçer
özetlenmiştir. Won ve Golnaraghi ([6]) modellerinin başarıları test edilmiş ve
araştırmalarında, yüksek doğrulukla çok basit bir doğrulanmıştır. Zhu vd. ([10]) araştırmalarında,
prosedüre sahip, yeni bir üç eksenli ivmeölçer ADXL355 tabanlı bir MEMS eğim ölçeri kalibre
kalibrasyon yöntemini sunmuşlardır. Önerilen üç etmek için geliştirilmiş bir kalibrasyon tekniği
eksenli ivmeölçer kalibrasyon yöntemi, yerçekimi önermişlerdir. Bu teknikte, göreceli açıları
vektörünü ve kalibrasyon parametrelerinin doğrudan kalibre etmek için yalnızca bir parametre
matematiksel modelini kullanmaktadır. Bu yöntem, içeren matematiksel bir model oluşturmuşlardır.
altı kalibrasyon parametresini tahmin etmek için Ayrıca, parametre değerini elde etmek için görüntü
yalnızca üç eksenli ivmeölçerin altı farklı eğim işleme tabanlı bir yöntem tasarlamışlardır. Son
açısında sabit olmasını gerektirmekte ve eğim olarak, önerilen tekniğin uygulanabilirliğini ve
açıları hakkında herhangi bir bilgi performansını değerlendirmek için bir karşılaştırma
gerektirmemektedir. Simülasyon ve deney deneyi ile diğer yöntemlerle karşılaştırılmıştır.
sonuçları, ilk tahminlerin gerçek değerlere yakın Bu çalışmada, fizik tedavi alanında kullanılmak
olmamasına rağmen, kazanç faktörlerinin ve üzere geliştirilen MEMS teknolojisine dayalı
önyargıların ayrılmadığını göstermiştir. Ayrıca ivmeölçerli bir eğimölçerin kalibrasyonunun
sonuçlar, önerilen yöntemin kazanç faktörlerini ve yapılması, kalibrasyon işlemi sonrası önerilen
yanlılıkları üç yineleme adımında tahmin tekniğin uygulanabilirliğini ve performansını
edebildiğini göstermiştir. Ha vd. ([7]) değerlendirmek için doğrulama ve uygulama
araştırmalarında, MEMS teknolojisine dayalı deneylerinin yapılması amaçlanmıştır. Bu amaçla
ivmeölçerli bir eğimölçer ünitesi kullanılarak ivmelerden hesaplanan açısal değerler, sensörünün
yapılara uygun bir izleme sistemi geliştirmişlerdir. sabitlendiği Nikon DTM 332 Total Station cihazı ile
Ayrıca, ölçüm verilerini bir eğim ölçerden kablosuz elde edilen referans değerlerle karşılaştırılmıştır.
olarak aktarmak için kablosuz bir eğim ölçer sensör Çalışma MEMS tabanlı eğim ölçerlerin
düğümü geliştirilmiştir. Araştırmada önerilen kalibrasyonu ve doğrulama deneyleri üzerinde
kablosuz MEMS tabanlı eğim ölçer sensör çalışan araştırmacılara ulaşmayı hedeflemekte, tıbbi
düğümünün güvenilirliğini ve kullanılabilirliğini cihaz sektöründe dışa bağımlılığın azaltılması, yerli
doğrulamak için bir eğim ölçüm deneyi yapılmıştır. üretimin desteklenmesi ve geliştirilmesi açısından
Deneysel sonuçlar, iki sistemin (kablolu ve referans oluşturabilecek bir iş akışı sunmaktadır.
kablosuz aktarım sistemleri) 1° 'den büyük bir eğim
açısında hemen hemen aynı değerleri verdiğini ve II. MATERYAL VE YÖNTEM
eğim açısının %0.76'sına karşılık gelen 0.42°'den A. Çalışmada Kullanılan Materyaller
küçük bir eğim açısında eşit bir fark gözlendiğini Bu çalışmada, MEMS teknolojisi tabanlı
göstermiştir. Wang vd. ([8]), ultrason ivmeölçer kullanan bir eğim ölçer benimsenmiştir.
görüntülerinde kemer doğrusal toplama dönüşümü MEMS teknolojisi tabanlı ivmeölçer sensörü, statik
kullanılarak kas fasiküllerinin otomatik tespiti ve ivmeyi ve yerçekiminden kaynaklanan ivmeyi
pennasyon açısının ölçümü için bir araştırma ölçer. Bu durumda, statik ivme ile yerçekimi ivmesi
yapmışlardır. Araştırmada, Belt Linear Summation arasındaki açı sensörün eğimine karşılık
(BLS) dönüşümü olarak adlandırılan yeni bir ayrık gelmektedir. Sistem parçadan meydana
dönüşüm önerilmiştir. Önerilen yöntem hem gelmektedir. Bunlar, 1 adet kablosuz eğim ölçen
bilgisayar simülasyonu hem de klinik veriler
384
Turkey
devre ve 1 adet kablosuz alıcı devresidir. Eğim Eğimölçerin doğruluğunu test etmek için Nikon
ölçen devrenin içerisinde ivmeölçer, DTM 332 Total Station cihazı kullanılmıştır (Şekil
mikrodenetleyici, kablosuz iletişim modülü ve 3).
batarya bulunmaktadır. Gösterge devresinde ise
mikrodenetleyici, kablosuz iletişim modülü ve
bilgisayar bağlantı arayüzü bulunmaktadır. Eğimi
ölçer devresi Şekil 1’de gösterilmektedir.
Şekil 3. Nikon DTM 332 Total Station cihazı

Nikon DTM 332 Total Station cihazının
özellikleri Tablo 1'de sunulmuştur.
Tablo 1. Nikon DTM 332 Total station cihazının özellikleri
([11])
Özellik Değer
Boyutlar 168 x 173 x 335 mm
Ağırlık 5.3 kg
Şekil 1. Eğim ölçer devresi (121E424 nolu proje arşivi) Maksimum Ölçüm Mesafesi 4000 m
Açı Ölçümünün Çözünürlüğü 0.0002°
Şekil 1’de gösterilen devre sensörler yardımıyla Açı Ölçümünün Doğruluğu ±0.001°
eğimi ölçerek kablosuz olarak sinyal alıcı devreye
göndermektedir. Bilgisayar sistemine entegre MEMS eğim ölçer cihazından ve Nikon DTM 332
edilmiş sinyal alıcı devre yardımıyla ölçülen Total Station cihazından alınan ölçümler C#
değerler kayıt altına alınmaktadır. USB veri yolu programlama dilinde yazılan bir arayüz
yardımıyla bilgisayar sistemine entegre edilmiş programında gösterilmektedir. Bu arayüz programı
sinyal alıcı devre Şekil 2’de gösterilmektedir. Şekil 4’te gösterilmektedir.
Şekil 4. Kullanıcı arayüz programı (121E424 nolu proje

arşivi)
B. Çalışmanın Yöntemi
Çalışmanın yöntemi üç bölümden oluşmaktadır.
İlk bölümde, ölçüm doğruluğunu geliştirmek için
Şekil 2. Bilgisayar sistemine entegre edilmiş sinyal alıcı eğim ölçer kalibre edilmiştir. Şekil 5’te doğrulama
devre (121E424 nolu proje arşivi) deneyinin sistem mimarisi gösterilmektedir.
385
Turkey
sabitlendiği Nikon DTM 332 Total Station cihazı ile

elde edilen referans değerlerle karşılaştırılmıştır.
MEMS eğim ölçerin doğruluk analizi karesel
ortalama hata (KOH) ile ifade edilmiştir. KOH, aynı
bir büyüklüğün ölçülmesi sonucunda elde edilen
hataların (V) karelerinin toplamının ([VV]), ölçü
sayısının 1 eksiğine (n-1) bölünmesi ve
karekökünün alınması ile hesaplanır.
[𝑉𝑉]
m0= √𝑛−1 (2)
Şekil 5. Total Station ölçümleri ile sağlanan doğruluk III. BULGULAR

kontrolü için sistem tasarımı Çalışmada eğimölçer ve Total Station ölçme
Kalibrasyon için eğriye uydurma (curve fitting) yöntemleri eşzamanlı kullanılarak, eğim ölçerin
yöntemi kullanılmıştır. Eğri olarak 3. Dereceden bir kalibrasyonunu ve kalibrasyon işlemi sonrası
polinom kullanılmıştır. Polinom denklem (1) ile önerilen yaklaşımın performansını değerlendirmek
verilmiştir. için bir karşılaştırma deneyi gerçekleştirilmiştir.
y=ax3+bx2+cx+d (1) Doğrulama deneyi için öncelikle MEMS eğim ölçer,
dürbünün üzerine yapıştırılmıştır (Şekil 5). Total
Denklem (1)’de x kalibre edilmemiş değeri, y ise station cihazı küresel ve silindirik düzeç ayarları ile
kalibrasyondan sonraki değeri göstermektedir. Asal eksenin istasyon noktasından geçen düşey
Kalibrasyon için bir arama algoritması (search çekül doğrultusu üzerine getirilmiştir. Açı ölçüm
algorithm) kullanılmıştır. Kalibrasyon için sistemi, çözünürlüğü 0.0002° ve doğruluğu ±0.001°
kullanılan arama algoritmasının akış diyagramı olan bir elektronik teodolitten oluşmaktadır. Açı
Şekil 6 ile verilmiştir. ölçüm sisteminin ölçülen açısı referans göreli açıdır.
Doğrulama deneyi, dürbün eğiminin -200g (-180°)
'dan +200g (-180°)’a, 5g (4,5°)'lık sabit aralıklarla
değiştirilmesiyle gerçekleştirilmiştir.
Şekil 6. Arama algoritması akış diyagramı

Şekil 6. Eğimölçer ve total station ölçme yöntemlerinin
İkinci bölümde, eğim ölçerin kalibrasyonu
eşzamanlı kullanımı (121E424 nolu proje arşivi)
tamamlandıktan sonra önerilen yaklaşımın
uygulanabilirliğini ve performansını analiz etmek Şekil 4’ te gösterilen arayüz programı aracılığıyla
için bir karşılaştırma deneyi gerçekleştirilmiştir. tüm ölçü değerleri “.txt” uzantılı dosyaya
Son olarak üçüncü bölümde ise MEMS tabanlı kaydedilmiştir. Gerçek açı değerleri ve
eğim ölçerin doğruluk analizi yapılmıştır. kalibrasyondan önceki açı değerleri arasındaki farkı
Eğimölçerin doğruluğunu test etmek için gösteren grafik Şekil 7’de gösterilmektedir.
ivmelerden hesaplanan açısal değerler, sensörünün
386
Turkey
Şekil 7. Gerçek açılar ve kalibrasyondan önceki açıların Şekil 9. Gerçek değer ve kalibrasyondan sonraki değerlerin
grafiği grafiği
Şekil 7’de yatay eksen gerçek değerleri (Total Şekil 9’da yatay eksen gerçek değerleri, üçgen
Station Ölçümleri), üçgen noktalar ise geliştirilen noktalar kalibrasyondan sonraki değerleri temsil
kablosuz eğim ölçer cihazının kalibrasyondan etmektedir. Şekilde görüleceği üzere gerçek
önceki ölçüm değerlerini temsil etmektedir. Şekilde değerler ve kalibrasyondan sonraki değerler
gerçek değerler ile geliştirilen cihazın ölçüm arasında bir fark yoktur ve çizgiler üst üste
değerleri arasında farklar bulunmaktadır. Bu gelmektedir. Bu farkların ayrıntıları Şekil 10’da
farkların ayrıntıları Şekil 8’de gösterilmektedir. gösterilmektedir.
Şekil 8. Gerçek açı ve kalibrasyondan önceki açılar Şekil 10. Gerçek açılar ile kalibrasyondan sonraki açılar
arasındaki fark arasındaki fark
Şekil 8’de fark değerleri 0 değerinden oldukça Şekil 10’da tüm fark değerleri ±0.5° aralığındadır.
çok sapmaktadır. Fark değeri en yüksek -3.2o değeri En yüksek fark değeri 0.356o’dir. En küçük fark
gelmiştir. Yani gerçek değer ile kalibrasyondan değeri ise 0.012o’dir. 0 değerinden sapmalar
önceki değer arasındaki en yüksek fark 3.2o’dir. En kalibrasyon öncesine göre oldukça küçüktür.
küçük fark değeri ise 0.026o’dir. Şekil 11’de kalibrasyondan önceki açı farkları ve
Kalibrasyon için eğriye uydurma (curve fitting) kalibrasyondan sonraki açı farklarını birlikte
yöntemi kullanılmıştır. Eğri olarak 3. Dereceden bir gösteren grafik gösterilmektedir.
polinom kullanılmıştır. Kalibrasyon için bir arama
algoritması (search algorithm) kullanılmıştır.
Arama algoritması sonucu denklem (1) katsayıları;
a=4.1406×10-6, b=2.2255×10-4, c=0.9491 ve d=-
0.3920 olarak bulunmuştur. Gerçek açılar ve
kalibrasyondan sonraki açıları gösteren grafik Şekil
9’da gösterilmektedir.
Şekil 11. Kalibrasyondan önceki açı farkları ve

kalibrasyondan sonraki açı farkları
387
Turkey
Grafikler incelendiğinde gerçek değerler ile kalibrasyonunun yapılması, kalibrasyon işlemi

kalibrasyondan önceki değerler arasındaki farklar sonrası önerilen tekniğin uygulanabilirliğini ve
oldukça yüksektir. Ancak kalibrasyondan sonraki performansını değerlendirmek için doğrulama
fark oldukça küçüktür. 3.2o’den, 0.356o’ye inen fark deneylerinin yapılması amaçlanmıştır. Bu amaçla
değeri için iyileşme değeri %89 olarak ivmelerden hesaplanan açısal değerler, jeodezik
hesaplanmıştır. ölçmeler kullanılarak elde edilen referans değerlerle
Kalibrasyon işleminden sonra MEMS tabanlı karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre
eğim ölçerin doğruluk analizi yapılmıştır. Doğruluk MEMS eğimölçerin eğriye uydurma (curve fitting)
analizi, dürbün eğiminin -200g (-180°) 'dan +200g (- yöntemi ile kalibrasyonu gerçekleştirilmiştir.
180°)’a, 5g (4.5°)'lık sabit aralıklarla Kalibrasyon sonucunda gerçek açıyla ölçülen açı
değiştirilmesiyle gerçekleştirilmiştir (Şekil 12). arasındaki en küçük fark 0.012o, en yüksek fark ise
0.356o bulunmuştur. Daha sonra eğim ölçerin ölçüm
hatasını değerlendirmek için Karesel Ortalama Hata
(KOH) istatistiki ölçüsü dikkate alınarak doğruluk
analizi yapılmış ve KOH 0.163o olarak
bulunmuştur. Sonuçlar, eğimölçerin yüksek
hassasiyette ve uygulanabilir olduğunu
göstermektedir. Çalışmada açıklanan yaklaşım,
fizik tedavi ve teşhis işlemlerinin yanı sıra pratik
mühendislikte yüksek doğruluk elde etmek için çok
çeşitli alanlarda kullanılabilir. Ülkemizde İkili
dijital kablosuz fark eğim ölçer cihazlarının yurt
dışından temin edildiği ve fiyatlarının maliyetlerine
oranla oldukça yüksek olduğu görülmektedir.
Gelecekteki araştırmalarda yurt dışından temin
edilen eğimölçerlere kıyasla daha uygun maliyetli,
daha üstün özelliklerde yerli tasarım ve üretim cihaz
Şekil 12. MEMS tabanlı eğim ölçerin doğruluk analizi geliştirilecektir. Bu sayede sağlık hizmetlerinin
(121E424 nolu proje arşivi) yerine getirilmesinde büyük yer tutan tıbbi
MEMS tabanlı eğim ölçerde hesaplanan açısal cihazların üretiminde dışa bağımlılığın önüne
değerler, sensörünün sabitlendiği Nikon DTM 332 geçilmesi, yerli ve milli üretimin desteklenmesi
cihazı ile elde edilen referans değerlerle noktasında önemli katkılar sağlayacağı
karşılaştırılmıştır. Total Station cihazı ile ölçülen düşünülmektedir.
açısal değerler kesin değer olarak kabul edilmiştir. TEŞEKKÜR
Eğim ölçer aracılığıyla elde edilen açısal
Bu çalışma, TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve
değerlerden, total Station cihazı ile ölçülen açısal
Teknolojik Araştırma Kurumu) tarafından
değerlerin farkları alınarak hata değerleri
desteklenen 121E424 nolu proje desteği ile
hesaplanmıştır. Daha sonra ölçü hatalarının karesi
yapılmıştır.
ve ölçü sayısı dikkate alınarak Eşitlik 2 yardımıyla
KOH 0.163o olarak hesaplanmıştır. Tablo 1 ‘de KAYNAKLAR
doğruluk araştırmasına ilişkin sonuçlar verilmiştir. [1] Schopp, P., Graf, H., Burgard, W., & Manoli, Y. "Self-
Tablo 2. MEMS eğim ölçerin doğruluk analizi sonuçları calibration of accelerometer arrays." IEEE Transactions
on Instrumentation and Measurement, vol. 65.8, pp.
n (Vmin) (Vort) (Vmax) [VV] KOH 1913-1925, 2016.
(m0) [2] Chae, Junseok, Haluk Kulah, and Khalil Najafi. "An in-
41 0.012o 0.137o 0.356o 1.063 0.163o plane high-sensitivity, low-noise micro-g silicon
accelerometer with CMOS readout circuitry." Journal of
IV. TARTIŞMA, SONUÇ VE ÖNERİLER microelectromechanical systems, vol. 13.4 pp. 628-635,
2004.
Bu çalışmada, fizik tedavi ve rehabilitasyon [3] Laine, Jerome, and Denis Mougenot. "Benefits of MEMS
alanında kullanılmak üzere geliştirilen MEMS based seismic accelerometers for oil exploration."
teknolojisine dayalı ivmeölçerli bir eğimölçerin TRANSDUCERS 2007-2007 International Solid-State
388
Turkey
Sensors, Actuators and Microsystems Conference. IEEE,

2007.
[4] Hoang, M. L., Carratù, M., Paciello, V., & Pietrosanto,
A. "A new Orientation Method for Inclinometer based on
MEMS Accelerometer used in Industry 4.0." 2020 IEEE
18th International Conference on Industrial Informatics
(INDIN), Vol. 1. pp. 177-181, 2020.
[5] Cina, Alberto, Ambrogio Maria Manzino, and Iosif
Horea Bendea. "Improving GNSS landslide monitoring
with the use of low-cost MEMS accelerometers."
Applied Sciences, vol 9.23, pp. 5075, 2019.
[6] Won, Seong-hoon Peter, and Farid Golnaraghi. "A
triaxial accelerometer calibration method using a
mathematical model." IEEE transactions on
instrumentation and measurement, vol. 59.8, pp. 2144-
2153, 2009.
[7] Ha, D. W., Park, H. S., Choi, S. W., & Kim, Y. "A
wireless MEMS-based inclinometer sensor node for
structural health monitoring." Sensors, vol. 13.12, pp.
16090-16104, 2013.
[8] Wang, X., Zhao, F., Liu, C., Guo, F., & Guo, J.
"Automatic Detection and Pennation Angle
Measurement of Muscle Fascicles in Ultrasound Images
Using Belt Linear Summation Transform." IEEE Access
7, pp.174391-174399, 2019.
[9] Jovanovic, Ilija, and John Enright. "Modeling and
calibration of wide range of motion biaxial inclinometers
for celestial navigation." 2020 IEEE 7th International
Workshop on Metrology for AeroSpace
(MetroAeroSpace). IEEE, 2020.
[10] Zhu, J., Wang, W., Huang, S., & Ding, W. "An improved
calibration technique for mems accelerometer-based
inclinometers." Sensors, vol. 20.2 pp. 452, 2020.
[11] Manual, Instruction. "Total Station DTM-302 Series."
(2005).
389
A Combined Primary-Secondary Control for Voltage and Frequency

Regulation in Islanded Microgrids
Fevzeddin Ülker*1 and Ahmet Küçüker1
1
Department of Electrical and Electronics Engineering, Faculty of Engineering, Sakarya University, Sakarya, Turkey
*
(fevzeddin@sakarya.edu.tr)
Abstract – With the adding of renewable energy sources (RESs) to the power system, it is environmentally
friendly, and emissions-gases have decreased compared to carbon-intensive fuel sources. Line losses have
also decreased due to the distributed generation placed on the distribution network side. On the other hand,
due to the fact that RESs have a fluctuating power profile by nature, they may lead to problems in terms of
the power quality of the system and the reliability of the power supply. In the case of large-capacity RESs
in the Microgrid (MG), it may be difficult to maintain the balance between generation and consumption. In
this case, the absence of voltage and frequency fluctuations is inevitable. In addition, operation in islanded
MG increases to the complexity of this situation. This study uses primary and secondary control methods
to provide voltage and frequency regulation. The performance of the presented control method was
investigated on the Islanded MG test model. The efficiency of this method was evaluated with load and
solar radiation changes as case studies. In both cases, dynamic responses of voltage and frequency were
observed quite rapidly. It can be seen that a combined primary-secondary control demonstrates voltage-
frequency stability. We have guaranteed the stable and safe operation of the system with the method
presented.
Keywords – Renewable energy sources, Distributed generation, Microgrid, Voltage-frequency regulation, Primary-secondary
control
I. INTRODUCTION pressure on the electric power system. Then, with

Recently, there has been an increase in energy adding flexibility and integration to the distribution
demand with the improvement in industrialization networks, small-scale low-voltage energy systems
and an increase number of population around the have emerged, consisting of renewable energy
world. This has led to a decrease in fossil fuel-based sources, a group of loads, and storage units. This
energy resources, as well as an increase in system has transformed the distribution system into
environmental pollution. Greenhouse gases have an intelligent and controllable system [2].
adversely affected the environment. Problems like MG can efficiently operate grid-connected mode
these have pushed power producers to seek different and islanded mode [3, 4]. In this context, MGs have
solutions. Using renewable energy sources (RESs), become the brains of the distribution network with
which is environmentally friendly, has increasingly their ability to direct DGs and offer different
gained popularity. Thus, the use of these sources operating conditions [5]. On the other hand,
that can locally be placed in distribution networks, renewable energy sources have intermittent power
called a distributed generation (DG), has also characteristics, and there may be fluctuations
accelerated. Hence, it is expected that the power between power generation and load consumption.
losses in the distribution lines are decreased, thus As a result, fluctuations can occur in voltage and
enhancing the reliability of the distribution network frequency [6]. Besides, voltage–frequency
[1]. The workload will be alleviated by reducing the fluctuations are more apparent in islanded MGs.
390
Ülker et al., A Combined Primary-Secondary Control for Voltage and Frequency Regulation in Islanded Microgrids, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
When compared to grid-connected MG, islanded instantaneous active and reactive power. Then, the
MG is vulnerable to voltage-frequency oscillations. high-frequency components of the inverter output
In this case, a proper control method is required for power that influence the system's dynamic
regulating voltage and frequency. behaviour are eliminated with a low-pass filter, as in
This study presents a combined primary- Eqs. (1-2).
secondary control method for stabilizing voltage
and frequency. The used microgrid test model 𝑤𝑐
𝑃= (𝑉 𝐼 + 𝑉𝑞 𝐼𝑞 ) 1
consists of a photovoltaic (PV) system, wind turbine 𝑤𝑐 + 𝑠 𝑑 𝑑
and battery. The proposed control method is applied 𝑤𝑐
to only the battery. Voltage and frequency 𝑄= (𝑉 𝐼 − 𝑉𝑞 𝐼𝑑 ) 2
𝑤𝑐 + 𝑠 𝑑 𝑞
deviations arising from the primary control method
are minimized with the secondary control [7]. The
performance of the proposed method is evaluated These filtered active/reactive power is utilized in
under load change and variation of solar irradiance droop control. The voltage and frequency references
level. are calculated according to the droop characteristic.
The rest of this article is organized as follows. As in Eqs. (3-4), wnom and Vnom are the system's
Section 2 discusses operation methodology of nominal angular frequency and voltage values. Mp
primary-secondary control. Section 3 displays the is the coefficient calculated from active power –
test model used to evaluate proposed method and the angular frequency droop characteristic. Nq is the
results relevant to case studies are presented. The coefficient calculated from reactive power – voltage
conclusions are presented in Section 4. droop characteristic. In the droop characteristic, Mp
and Nq are determined depending on the output
II. PRIMARY-SECONDARY CONTROL capacity of the related inverter. Voltage and
In this section, the primary and secondary control frequency are kept within certain limits with droop
is addressed. Inverters can serve as grid-following characteristics. In this way, the voltage and
and grid-forming in MGs [8]. In islanded operating frequency of the system is controlled by adjusting
mode, inverters can contribute as grid-forming the active and reactive power.
independently to sustain system stability and
alleviate voltage-frequency fluctations. In the light 𝑤𝑝𝑟 = 𝑤𝑛𝑜𝑚 − (∆𝑃)𝑀𝑝 3
of an inverter with grid-forming, voltage-frequency
regulation is carried out through inertia 𝑉𝑝𝑟 = 𝑉𝑛𝑜𝑚 − (∆𝑄)𝑁𝑞 4
characteristics relevant to a synchronous generator,
called a droop control or primary control [5]. In ∆𝑤 = (𝑘𝑝 + 𝑘𝑖/𝑠)(𝑤𝑛𝑜𝑚 − 𝑤𝑚𝑔 ) 5
order to provide balance between power generation-
load consumption, the battery provides required ∆𝑉 = (𝑘𝑝 + 𝑘𝑖/𝑠)(𝑉𝑛𝑜𝑚 − 𝑉𝑚𝑔 ) 6
active-reactive power depending on
deficiency/surplus [9]. It can be concluded from 𝑤𝑟𝑒𝑓 = 𝑤𝑝𝑟 + ∆𝑤
𝑉𝑟𝑒𝑓 = 𝑉𝑝𝑟 + ∆𝑉
7
droop characteristics that when the higher power
generation or the lower load consumption is
performed, frequency or voltage increases, and where 𝑤𝑝𝑟 and 𝑉𝑝𝑟 are angular frequency - voltage
frequency or voltage decreases when the lower derived primary controls. 𝑃∗ - 𝑄∗ are set to zero as a
power generation or the higher load consumption is reference value. ∆𝑃 = 𝑃 − 𝑃∗, - ∆𝑄 = 𝑄 − 𝑄∗ . ∆𝑤 and
performed. Then, voltage and frequency are set to ∆𝑉 are complementary components of angular
nominal values through the secondary control. The frequency - voltage derived secondary controls.
stages of the primary-secondary control along with After applying to the droop control, the second
voltage-current control are illustrated in Figure 1. stage is performed. The secondary control is applied
Initially, three-phase voltage and current samples to back nominal values voltage and frequency in this
retrieved from the output of LC filter are converted stage. Thus, implementing the primary-secondary
into direct-quadrature components using Park’s control aims to ensure reference voltage and
transformation. The d-q components of three-phase frequency to all the inverters in MG.
voltage and current samples are used to calculate
391
Turkey
The secondary control eliminates the deviations the efficiency of the presented method, as seen in
resulting from the primary control as in Eqs. (5-6). Figure 2. The common AC bus of the MG test model
The voltage and frequency are adjusted to desired has three different loads: 20 kW active power (L1),
reference, as in Eq. (7). Afterward, voltage and 60 kW active power (L2), and 40 kW - 20 kVAr
current controls are carried out with proportional active-reactive power (L3) and a PV system with a
and integral (PI) controllers. Voltage controls capacity of 100 kW, a wind turbine with a capacity
operating at the d-q axis generate reference values of 25 kW and a battery with a capacity of 110 kW.
for current controls, which d-q components of three- Case studies, involving load change and variation of
phase current passing on through inductor at LC solar irradiance level, were carried out in the
filter are used as actual values. The outputs of following sections.
current controls are converted into signals used to
A. Case Study 1
trigger PWM with inverse Park’s transformation.
In this subsection, load change were carried out to
evaluate the performance of the presented method.
At 1 s, when active load power is decreased at load
denoted as L3, as in Figure 3, dynamic responses of
d-axis voltage and frequency of system at load
terminal is illustrated in Figures 4 and 5. It can be
noted that their dynamic responses are quite faster.
Also, the A-phase current at battery output were
shown in Figure 6.
Fig. 1 The control diagram of battery
Fig. 3 Active load power
Fig. 2 Test model of islanded MG
III. TEST SYSTEM AND CASE STUDIES

In this section, the MG test model designed in
Fig. 4 The d-axis MG voltage
Matlab/Simulink environment was used to evaluate
392
Turkey
proposed method. At 1 s, when the solar irradiance

level is decreased, dynamic responses of d-axis
Fig. 5 The MG frequency
Fig. 8 The d-axis MG voltage
Fig. 6 Transient and steady-state cases of current signals
Fig.9 The MG frequency
Fig. 7 Variation of solar irradiance
B. Case Study 2 Fig. 10 Transient and steady-state cases of current signals

In this subsection, change of solar radiance level
were employed to evaluate the performance of the voltage and system frequency at the load terminal
are illustrated in Figures 8 and 9. It can be clearly
393
Turkey
seen that their dynamic behaviour are quite faster. forming and grid-following converter-interfaced battery
Also, case studies demonstrate that the dynamic energy storage systems on frequency regulation in low-
inertia power grids”, Sustainable Energy, Grids and
response and steady-state cases of A-phase current Networks, 2021, Vol. 27, pp. 1-11.
at battery output were not affected from change of [9] D. Öztürk, H. Çelik, and M.T. Özdemir, “Load-
solar irradiance and load in Figures 6 and 10. Frequency Optimization with Heuristic Techniques in an
Autonomous Hybrid AC Microgrid”, International
IV. CONCLUSION Journal of Energy and Smart Grid, 2017, Vol. 2, No. 1,
Due to the essence of RES-based DGs in islanded pp. 1-15.
MGs, fluctuations in voltage and frequency have
emerged. As a result, this case might lead to a
deterioration of system’s power quality and
reliability.
This paper introduces a combined primary-
secondary control for regulating voltage and
frequency. To test the performance of the presented
control method, MG test model, including PV, wind
turbine, and battery, is utilized. It can be clearly seen
from case studies that the presented control
approach has efficiently responsed against
alterations and set to nominal voltage and frequency
values.
REFERENCES
[1] N. Simic, L. Strezoski and B. Dumnic, “Short-Circuit

Analysis of DER-Based Microgrids in Connected and
Islanded Modes of Operation”, Energies, 2021, Vol.14,
pp. 1-16
[2] P. Järventausta, S. Repo, A. Rautiainen, and J. Partanen,
“Smart grid power system control in distributed
generation environment”, Annual Reviews in Control,
2010, Vol. 34 No.2, pp. 277-286
[3] A.K. Erenoğlu, İ. Şengör, O. Erdinç, A.Taşcıkaraoğlu,
and J. P.S.Catalão, “Optimal energy management system
for microgrids considering energy storage, demand
response and renewable power generation”,
International Journal of Electrical Power & Energy
Systems, 2022, Vol.136, pp. 1-16.
[4] M. Hosseinzadeh, and F.R. Salmasi, “Islanding Fault
Detection in Microgrids—A Survey”, Energies, 2020,
Vol. 13, pp. 1-28.
[5] I. Usunariz, M. Santamaria, K. Mentesidi, and M.
Aguado, “A Modified Control Scheme of Droop-Based
Converters for Power Stability Analysis in Microgrids”,
Journal of Solar Energy, 2015, Vol. 2015, pp. 1-10.
[6] R. Alayi, F. Zishan, S.R. Seyednouri, R. Kumar, M.H.
Ahmadi, and M. Sharifpur, “Optimal Load Frequency
Control of Island Microgrids via a PID Controller in the
Presence of Wind Turbine and PV”, Sustainability, 2021,
Vol.13, pp.1-14.
[7] A. Bendib, A. Chouder, K. Kara, A. Kherbachi, S.
Barkat, W. Issa, “New modeling approach of secondary
control layer for autonomous single-phase microgrids”,
Journal of the Franklin Institute, 2019, Vol. 356, pp.
6842-6874.
[8] Y. Zuo, Z. Yuan, F. Sossan, A. Zecchino, R. Cherkaoui,
and M. Paolone, “Performance assessment of grid-
394
Effect of the magnetic force on micromixing and particle separation: A

review
Zahra Taheri, Morteza Bayareh*

*
Abstract – Microfluidic devices have received much attention due to their frequent applications in clinical
diagnosis, pharmaceuticals, chemical synthesis, and other industries. Microfluidic devices are divided into
active and passive groups. This article summarizes the investigations conducted to examine the
performance of an active technique in mixing and particle isolation using a magnetic force. It was revealed
that the magnetic force affects the mixing quality and particle isolation significantly. Some authors reported
that there are some optimal conditions for micromixing and separation of microparticles when a magnetic
force is employed. Hybrid micro-devices are recommended for future works. Besides, using different
materials with hydrophilic or hydrophobic characteristics may result in better conclusions.
Keywords – Microfluidics, Mixing, Particle separation

I. INTRODUCTION micromixers have a small size (700-500 µm) and
The use of microfluidic devices for mixing and work with negligible flow resistance [4]. Active
particle separation has grown rapidly over the years micromixers use external force to improve mixing
due to advances in device technology [1]. efficiency [5]. Among the active micromixers, the
Microfluidic devices have received a lot of use of magnetic force for effective mixing has been
attention. In general, in microfluidic devices, the considered due to several advantages, including
flow regime is laminar. In other words, the Reynolds independent of the pH level or ion concentration,
number, which expresses the ratio of inertia force to multiple implementations, etc. [6].
viscous force is less than 2300. Microfluidic In this section, a summary of recent advances in the
techniques are usually divided into passive and field of micromixers utilizing magnetic force is
active groups. Passive systems often operate at low introduced and reviewed.
Reynolds numbers and their efficiency is based on Munaz et al. [7] evaluated the mixing of fluids using
the geometry of microchannels designed to enhance an external actuator induced by a rotating magnetic
the contact between two fluids to maximize field. They determined that the flow pattern of
diffusion [2]. Active systems usually utilize external particles in an external magnetic field is affected by
actuators, including acoustic, electrokinetic, magnetic force, hydrodynamic force, and traction
electric, magnetic, optical techniques, etc. [3].
force. It was revealed that the trajectory of particles
II. MICROMIXING depends on the equilibrium between these forces.
The results demonstrated that in the absence of a
The Micro-scale mixing is a vital element in magnetic field, the mixing efficiency is 28%, in
biological and chemical analysis and is broadly which case the mixing depends on molecular
employed in biochemical reactions, the food diffusion. By installing a magnet on top of the
industry, chemical synthesis, etc. Active chamber, the mixing efficiency was improved by
395
Taheri et al., Effect of the magnetic force on micromixing and particle separation: A review, ICEANS 2022, Konya, Turkey
32%. In this case, the mixing efficiency could be that the mixing in the channel is significantly
gradually enhanced to 79% by intensifying the improved compared to the straight one, which was
rotational velocity. Often, the magnetic force was mainly attributed to the occurrence of
enhanced due to the presence of two magnets, and hydrodynamic instability. At a distance of 1.5 mm
the efficiency was improved by 73 and 83% when from the junction T, the mixing efficiency in the
the magnets rotated between 25 and 200 rpm, divergent micromixer at a half angle of 55 degrees
respectively. In the presence of three and four and a phase difference of 0.5π reached a maximum
magnets, the magnetic flux became stronger, but the of 95.5%. They also showed that since the pressure
mixing efficiency was reduced to 76-64% and 75- difference between the throat and outlet is
62% for three and four magnets, respectively. proportional to the flow velocity in the divergent
Liosis et al. [8] by analyzing the micromixing section, the Reynolds number of the divergent
process in a microfluidic device reported that the micromixer depends on the phase change.
mixing quality is improved by reducing the Wei et al. [13] evaluated a micromixer using a non-
magnetic frequency or enhancing its amplitude. uniform magnetic field generated by a cone magnet
Liu et al. [6] examined a T-shaped microchannel to (Fig. 2), where the mixing efficiency increased
improve mixing performance. It was found that the significantly for d>0 compared to d=0.
mixing efficiency is enhanced with the magnetic
field flux density until the flux density reaches a
critical point at a certain inlet flow rate. They also
reported that the mixing performance cannot always
be improved by intensifying the number of magnetic
elements.
Nouri et al. [3] assessed experimentally and
numerically the mixing of Fe3O4/deionized water
ferrofluid in a Y-shaped micromixer using the
magnetic field generated by a permanent magnet. Fig. 1 Schematic of a divergent micromixer proposed by Sun
They reported that the flow rate and mass fraction et al. [12].
are the determining factors in the mixing efficiency
in such a way that the mixing efficiency is reduced
with the flow rate.
Wen et al. [9] experimentally examined the
effectiveness of the micromixer as a function of the
applied AC voltage by measuring the concentration
distribution.
Saroj et al. [10] evaluated a micromixer including
four electromagnetic magnets by changing the
frequency and current and found that the mixing
between the two fluids is reduced with the applied
frequency above the critical excitation frequency
and the maximum current that can be applied to the
magnets is limited at high currents (I ≥ 6 A).
Wang et al. [11] reported that the maximum Fig. 2 (a) schematic of a micromixer, and (b) schematic of a
efficiency of 97.7% can be obtained within 1.1 conical magnet [13].
seconds while the current applied to two magnets is
50 mA. Wen et al. [14] examined a Y-shaped magnetic
Sun et al. [12] assessed the improvement of active micromixer in the presence of two direct current
mixing in a divergent channel (Fig. 1) and reported (DC) and alternating current (AC) fields and found
that the impact of AC and DC fields is almost the
396
same. It was revealed that the mixing index reaches III. PARTICLE ISOLATION
95% within two seconds when the DC is enhanced. To The separation of particles based on
Bahrami et al. [15] evaluated the influence of the microfluidic technology is a simple, reliable, and
number of magnets, the distance of the magnets economical approach. In general, particle separation
from the microchannel inlet, and the inlet flow rate is done by employing two active and passive
on the mixing performance of a micromixer. It was techniques. Passive methods use interactions
found that the mixing performance with magnetic between particles, microchannel structure, and fluid
force is improved by 165% compared to the flow field to isolate particles. These methods are
micromixer without a magnetic field and the mixing easily measurable and do not depend on external
efficiency is strongly influenced by the arrangement forces, but their working range is small due to their
of the magnets. They also reported that the mixing fixed geometry. Active methods are utilized to
index is reduced with the inlet velocity. isolate or sort particles using an external field, such
Zulqarni et al. [16] examined a numerical study of as electric, magnetic, optical, and sound fields.
turbulent mixing of magnetic particles, and the Compared to passive separation methods, active
optimal conditions for system operation were ones are more reliable, more efficient, and have
obtained with an efficiency of 85% for a Strouhal more control over the separation process [18].
number less than 0.6. Shiriny et al. [18] proposed a microfluidic device to
Kitenbergs et al. [17] assessed the mixing of separate white and red blood cells from blood (Fig.
magnetic particles experimentally in a system 3). A plasma stream containing white and red blood
containing water and a water-based nanofluid under cells entered a simple microchip made of PDMS,
a uniform magnetic field. and three permanent magnets applied positive and
Table 1 summarizes the findings of several papers negative magnetophoretic forces to the white and
presented in recent years. red blood cells, respectively. They evaluated the
effect of the distance between the magnets and the
Table 1. Some research carried out on micromixers employed microchannel and the total flow rate on the
magnetic force.
separation efficiency.
Micromixer Material Mixing Ref.
type efficiency
Y-shaped Plexiglas %90 [2]
T-shaped Numerical %93 [5]
simulation
Rotating PDMS %86 [6]

magnetic
field
AC Glass %95 [8]
Two Numerical %97.7 [10]

permanent simulation Fig. 3 Separation of WBCs and RBCs in blood plasma: (a)
Schematic of the microfluidic device, (b) microchip structure
magnets
with its inputs and outputs [18].
Divergent PDMS %95.5 [11]
channel
Y-shaped Numerical %95 [13] Smistrup et al. [19] assessed a microsystem
simulation consisting of three microelectromagnets, each
consisting of a copper coil semi-encapsulated in a
Three-inlet PDMS %91 [14] dielectric layer, for particle separation at Re=0.01.
micomixer Shanko et al. [20] reported the performance of a
microsystem in the efficient separation of DNA
397
using superparamagnetic beads (SPM). It was found IV. CONCLUSION

that the pressure in the channel is reduced as the The present work investigated the motion of a
particle flow rate is decreased. Taylor drop in a square cross-sectional duct
Table 2 presents a summary of the papers presented numerically when the duct walls were at constant
in the field of particle isolation using a magnetic temperatures. The effect of temperature on
field. velocity and pressure field was evaluated. The
results demonstrated that the deformation of drop
Table 2. A summary of the papers presented for particle affected by the wall temperature considerably. It
isolation using a magnetic field. was concluded that the drop ascending time
Micro-device Material Separation Ref. decreases with the velocity of continues phase. In
efficiency addition, the results revealed that a high pressure
region is generated at the rear of the drop due to
the reduction of the velocity in this area.
Halbach Silicon %89 [18] REFERENCES
A microsystem Silica %82.01 [19]
[1] S. A. Khashan, A. Alazzam2 & E. P. Furlani,
consisting of three Computational Analysis of Enhanced Magnetic
microelectromagnets Bioseparation in Microfluidic Systems with Flow-
Invasive Magnetic Elements, SCIENTIFIC REPORTS |
4 : 5299.
[2] R. Nasiri, A. Shamloo, J. Akbari, P. Tebon, M. R.
Dokmeci, S. Ahadian, Design and Simulation of an
Microchannel with PDMS %100 [20] Integrated Centrifugal Microfluidic Device for CTCs
superparamagnetic Separation and Cell Lysis. Micromachines 2020, 11, 699.
beads (SPM) [3] D. Nouri, A. Zabihi-Hesari, M. Passandideh-Farda.
Rapid mixing in micromixers using magnetic field.
dx.doi.org/10.1016/j.sna.2017.01.005.
[4] G. Kunti, A. Bhattacharya, S. Chakraborty, Rapid mixing
Microchannel with PDMS %98.3 [21] with high-throughput in a semi-active semi-passive
two inlets and three micromixer. electrophoresis-journal, doi:
outlets (Fig. 4) 10.1002/elps.2016003933.
[5] F. Gökhan Ergin, Bo B. Watz, Kaspars Erglis, Andrejs
Cebers, Time-resolved velocity measurements in a
magnetic micromixer, Exp. Therm. Fluid Sci. (2015),
http://
dx.doi.org/10.1016/j.expthermflusci.2015.02 .019.
[6] Mengyu Liu, Xiaotao Han, Quanliang Cao, Liang Li,
Performance analysis of a microfluidic mixer based on
high gradient magnetic separation principles, 2017, J.
Phys. D: Appl. Phys. https://doi.org/10.1088/1361-
6463/aa7eb7.
[7] A. Munaz, H. Kamble, M. J. A. Shiddiky and Nam-
Trung Nguyen, Magnetofluidic micromixer based on a
complex rotating magnetic field, RSC Adv., 2017, 7,
52465.
[8] C. Liosis, E. G. Karvelas, T. Karakasidis and I. E. Sarris|
Magnetic particles mixing in wastewater under an
external magnetic field Journal of Water Supply:
Research and Technology—AQUA | 69.3 | 2020, doi:
10.2166/aqua.2020.090.
[9] Chih-Yung Wen, Cheng-Peng Yeh, Chien-Hsiung Tsai3,
Lung-Ming Fu, Rapid magnetic microfluidic mixer
utilizing AC electromagnetic field, Electrophoresis 2009,
Fig. 4 Schematic of the microchannel for separating (i-RBCs) 30, 4179–4186.
from blood [21]. [10] Sunil Kumar Saroj, Mohammed Asfer, Aman Sunderka,
Pradipta Kumar Panigrahi, Two-fluid mixing inside a
sessile micro droplet using magnetic beads actuation,
398
Sensors and Actuators: A Physical

http://dx.doi.org/10.1016/j.sna.2016.04.004.
[11] Yiou Wang, Jiang Zhe, Benjamin T. F. Chung, Prashanta
Dutta, A rapid magnetic particle driven micromixer,
Microfluid Nanofluid (2008) 4:375–389.
[12] Chen-Li Sun ,Jing-Yang Sie, Active mixing in diverging
microchannels, Microfluid Nanofluid (2010) 8:485–495.
[13] Z.-Hang Wei and C.-P. Lee, Magnetic fluid micromixer
with tapered magnets, J. Appl. Phys. 105, 07B523
(2009).
[14] C.-Y. Wen, K.-P. Liang, H. Chen, L.-M. Fu, Numerical
analysis of a rapid magnetic microfluidic mixer,
Electrophoresis 2011, 32, 3268–3276.
[15] D. Bahrami, A. Ahmadi Nadooshan and M. Bayareh,
Numerical study on the effect of planar normal and
Halbach magnet arrays on micromixing, Int. J. Chem.
React. Eng. 2020; 18(9): 20200080.
[16] M. Zolgharni, S. M. Azimi, M. R. Bahmanyar, W.
Balachandran, A numerical design study of chaotic
mixing of magnetic particles in a microfluidic bio-
separator, Microfluid Nanofluid (2007) 3:677–687.
[17] G. Kitenbergs, K. Erglis, R. Perzynski, A. Cēbers,
Magnetic particle mixing with magnetic micro-
convection for microfluidics, Journal of Magnetism and
Magnetic Materials (2014), http://dx.doi.org/10.1016/j.
jmmm.2014.10.033.
[18] A. Shiriny, M.Bayareh, On magnetophoretic separation
of blood cells using Halbach array of magnets,
2020,Meccanica https://doi.org/10.1007/s11012-020-
01225-y.
[19] K. Smistrup, O. Hansen, H. Bruus, M. F. Hansen,
Magnetic separation in microfluidic systems using
microfabricated electromagnets—experiments and
simulations, Journal of Magnetism and Magnetic
Materials 293 (2005) 597–604.
[20] E.-S. Shanko, Yoeri van de Burgt, Patrick D. Anderson
and Jaap M. J. den Toonder, Microfluidic Magnetic
Mixing at Low Reynolds Numbers and in Stagnant
Fluids, Micromachines 2019, 10, 731;
doi:10.3390/mi10110731.
[21] J. Nam, H. Huang, H. Lim, Ch. Lim and S. Shin,
Magnetic Separation of Malaria-Infected Red Blood
Cells in Various Developmental Stages,
dx.doi.org/10.1021/ac4012057 | Anal. Chem. 2013, 85,
7316−7323.
399
https://www.iceans.org/ Oct 15-18, 2022, Konya, Turkey
The Extraction, DPPH, ABTS Activity and PPO Inhibition of Total

Phenolic Compounds from Damson Plum (Prunus domestica subsp.
insititia)
Zuhal SAHIN 1,2 *, Fatih SONMEZ2
1
Sakarya University, Institute of Natural Sciences, 54900, Sakarya, TURKEY TURKEY
2
Sakarya University of Applied Sciences, Pamukova Vocational Scholl, Pamukova, Sakarya,
*zuhalsahin@subu.edu.tr
Abstract– Plum is the common name of some edible fruit tree species from the Rosaceae family belonging
to the Prunus genus. Plum, which is one of the most grown stone fruits, contains potassium, phosphorus,
sodium, iron, fiber and also vitamins A, B1, B2, B3, B6, C, E. Additionally, it has the potential to contribute
significantly to human nutrition because it is rich in fiber and antioxidants. Prunus domestica subsp.
insititia, which is among the European-Asian species, is also called Mirabel or Damson plum. Plums can
be used in various forms such as dried fruit juice, concentrate, jam, marmalade, canned food etc., as well
as fresh consumption. Prunus family has high antioxidant activity and damson plum includes high amount
of phenolic compounds such as malic acid, chlorogenic acid, anthocyanin, quercetin and catechin. Damson
plum has defender effects against cancer, cardio diseases and diabets.
In this study, total phenolic compounds were extracted from Damson Plum (Prunus domestica subsp.
Insititia). Their DPPH and ABTS activities as antioxidant properties and polyphenol oxidase (PPO)
inhibitory activity were investigated.
Keywords – Damson Plum, Extraction, DPPH, ABTS, PPO Inhibition
I. INTRODUCTION
Damson (Prunus insititia) is considered the main
progenitor of the large-fruited domestic plums. This
species is thought to have originated in western Asia
or southern Russia and subsequently to have spread
over Europe and much of Asia by cultivation. As a
polyploid species, damson plums probably evolved
from another species or from crossings between
Prunus species [1].
Fig 1. Chemical structure of some phenolic compounds in
Six phenolic compounds were identified in damson plum
damson extract using a UV detector. These phenolic
In this study, total phenolic compounds were
compounds; chlorogenic acid, p-coumaroylquinic
extracted from Damson Plum (Prunus domestica
acid, a tannin: procyanidin B2 and three flavonoids:
subsp. Insititia). Their DPPH and ABTS activities
(-)-epicatechin, rutin, and isocercetin. The chemical
as antioxidant properties and polyphenol oxidase
structures of these compounds are given in Fig. 1.
(PPO) inhibitory activity were investigated.
[2].
400
Şahin et al., The Extraction, DPPH, ABTS Activity and PPO Inhibition of Total Phenolic Compounds from Damson Plum (Prunus domestica
subsp. insititia), ICEANS 2022, Konya, Turkey
II. MATERIALS AND METHODS was used to calculate the activities. The results were
expressed as IC50.
Extraction
The collected damson plum peel was air dried. DPPH Radical Scavenging Activity
Damson plum peel was thoroughly mixed with DPPH radical scavenging activity of extract was
methanol. The methanolic extract was filtered. Then measured according to the method described by
evaporated to dryness at 40 °C in a rotary evaporator Cadi et al. with a few modifications [7]. Briefly,
and dissolved in methanol of appropriate different concentration of extracts (0,2 mL) were
concentration. These solutions were used for the added to 3 mL of DPPH solution. After mixing and
analysis [3]. 30 min of standing at room temperature, the
Phenolic content absorbance of the resulting solutions was measured
The Folin–Ciocalteu reagent assay was used to at 517 nm. The antiradical activity is estimated
determine the total phenolics content [4]. Suitable according to this equation:
extract (0.1 ml) was mixed with of Folin–Ciocalteu
reagent (0.2 ml). 2 ml of distilled water was added % DPPH activity =[(Abs control –Abs sample) /
to the mixture. The solution was adding sodium Abs control]*100
carbonate solution in distilled water. The solution
was stand at 25°C for 3 min. Incubated at room IC50 values of the extract i.e. the concentration of
conditions for 60 minutes. The absorbance value at extract necessary to decrease the initial
765 nm was determined. Gallic acid was used as a concentration of DPPH by 50% was calculated.
standard for the calibration curve. The total amount
III. RESULTS
of phenolic compounds was calculated and
expressed as GAE (mg/g). The total phenolic contents, antioxidant and PPO
activity values are presented in Table 1. The IC50
PPO activity assay graphs of the extracts are given in Fig. 2.
Enzyme activity was determined; using catechol, The results showed that phenolic content in
by measuring the in crease in absorbance at 420 nm damson plum peel extract contained 25.58 GAE
according to the method of Kamkaen et al. [5]. The mg/g extract.
substrate and extract were added onto the phosphate The extract of damson plum peel exhibited
buffer. The measurement was recorded for 3 antioxidant feature with IC50 values of 123.86
minutes. No extract was used for enzyme activity µg/mL and 125.19 µg/mL for DPPH and ABTS
and this value was accepted as 100%. The % activity, respectively. The DPPH and ABTS
inhibition values were calculated and plotted against inhibition (%) values were measured as 27.89% and
the concentration. The results are given by 28.73%, respectively. This extract has higher ABTS
calculating the IC50 value. This analysis was than DPPH activity.
performed in triplicate. The extract obtained from damson plum peel
inhibited the PPO enzyme with IC50 value of
ABTS Radical Scavenging Activity 217.71µg/mL.
ABTS●+ scavenging activities of the extract was
measured according to the method described by Table 1. Total phenolic content (TPC), IC50 and %I values of
DPPH, ABTS and PPO inhibitory activity of Damson plum
Sönmez et al. [6]. The solution of ABTS●+ radical peel extract
was generated by dissolving 19.2 mg of 2,20 -azino- Damson Ascorbic
bis(3-ethylbenzothiazoline-6-sulphonic acid) (7 plum peel acid
mM ABTS) and 3.3 mg K2S2O3 in distilled water (5 extract
mL). This solution was kept in dark for 24 h at room TPC (mg GAE /g extract) 25.58±2.52 -
DPPH (l %) 27.89±2.76 81.89±3.31
temperature, and the absorbance of the solution was
DPPH assay (IC50, µg/mL) 123.86±4.21 2.36±0.97
fixed to 0.70±0.01 at 734 nm by dilution. The ABTS (I %) 28.73±0.65 92.91±5.09
solutions of the samples were prepared different ABTS assay (IC50, µg/mL) 125.19±14.54 29.23±0.77
concentration. The absorbance was measured at PPO inhibitory activity 1.33±0.5
217.71±18.79
room temperature at 734 nm, after 6 min from (IC50, µg/mL)
ABTS●+ addition. The decrease in the absorption
401
determined as IC50 values of 123.86 µg/mL and

125.19 µg/mL, respectively. % inhibition for DPPH
and ABTS activity were 27.89% and 28.73%,
respectively. The damson plum peel extract
exhibited moderate PPO inhibitory activity (IC50
value of 217.71 µg/mL).
ACKNOWLEDGMENT
This work was supported by Research Fund of the
Sakarya University of Applied Sciences. Project
Number: 107-2022.
REFERENCES
Fig. 2 (a) Scavenging activity on DPPH radicals (IC50), (b) [1] H. Woldring “On the orlgin of plums: a study of sloe,
Scavenging activity on ABTS radicals (IC50) and (c) the IC50 damson, cherry plum, domestic plums and their
graphs of Damson plum peel for PPO activity. intermedia te forms”, Groninger instituut voor
archeologie, Groningen, Netherlands.
IV. DISCUSSION [2] M. Mousavi , A. Zaiter , A. Modarressi, E. Baudelaire,
A. Dicko, “The positive impact of a new parting process
The total phenolic content of pomegranate and on antioxidant activity, malic acid and phenolic content
grape skins collected from Turkey was reported to of Prunus avium L., Prunus persica L. and Prunus
be 3.55mg GAE/g and 149 mg GAE/100g, domestica subsp. Insititia L. powders” Microchem J.,
respectively [8,9]. vol. 149, pp. 103962, 2019.
Turan S. et al. (2021) has been reported the DPPH [3] M. B. Sılva, B. P. Andrade, P. O. Valenta, F. Ferreres,
M. R. Seabra and A. M. Ferreıra, “Quince (Cydonia
radical scavenging power of methanol extracts of oblonga Miller) Fruit (Pulp, Peel, and Seed) and Jam:
strawberry, raspberry, cherry and cranberry fruits Antioxidant Activity” J. Agric. Food Chem. vol. 52, pp.
was found to be 5.35 mg/ml, 8.43 mg/ml, 11.78 4705-4712, 2004
mg/ml and 12.21 mg/ml, respectively [10]. [4] Soong Y.-Y., Barlow J. P. (2004), “Antioxidant activity
Damson plum peel extract has more phenolic and phenolic content of selected fruit see” Food
Chemistry 88 , 411–417
compounds (25.58 mg GAE /g extract) and DPPH [5] N. Kamkaen, N. Mulsri and C. Treesak, “Screening of
radical scavenging (IC50= 123.86 µg/mL) than SomeTropical Vegetables for Anti-tyrosinase Activity”
cranberry. Thai Pharm Health Sci J., vol. 2(1), pp. 15-19, 2007.
ABTS activity of total phenolic contents extracted [6] F. Sonmez, Z. Gunesli, B. Z. Kurt, I. Gazioglu, D. Avci,
from Damson plum peel (125.19 µg/mL) showed M. Kucukislamoglu, “Synthesis, antioxidant activity and
SAR study of novel spiro-isatin-based Schiff bases”
moderate antioxidant activity. Molecular Diversity, vol. 23(4), pp. 829-844, 2019.
Demir et al. (2013) reported that some cherry [7] H. Cadi El, F. Cacciola et al., “Wild strawberry (Arbutus
cultivars such as 'Hasan Kazak', 'Napoleon', '0–900 unedo): Phytochemical screening and antioxidant
Ziraat', 'Lambert', 'Churcill' and 'Karakiraz' properties of fruits collected in northern Morocco”
inhibited the polyphenol oxidase enzyme. IC50 Arabian Journal of Chemistry, vol. 13, pp. 6299–6311,
2020.
values are given as 495.40 μg/ml, 386.80 μg/ml, [8] S. Gozlekci, O. Saracoglu, E. Onursal, and et al., “Total
441.14 μg/ml, 195.06 μg/ml, 1239.44 μg/ml and phenolic distribution of juice, peel, and seed extracts of
324.19 μg/ml, respectively [11]. four pomegranate cultivars” Pharmacogn Mag., vol.
Damson plum peel extract (IC50= 217.71 µg/mL) 7(26), pp. 161–164, 2011
shows higher inhibitory effect than 'Hasan Kazak', [9] M. Kupe, N. Karatas, M. S. Unal, “Phenolic composition
and antioxidant activity of peel, pulp and seed extracts of
'Napoleon', '0–900 Ziraat', 'Churcill' and 'Karakiraz'. different clones of the Turkish grape cultivar ‘Karaerik”
Plants, vol. 10(2154), pp. 1–15, 2021.
V. CONCLUSION
[10] S. Turan, R. Yıldırım, G. Süyünç, G. D. Köroğlu,
“Antioxidant Potential of Some Fruit Extracts Prepared
In conclusion, it was determined that the phenolic
with Different Solvents” J Inst Sci Technol., vol. 11(2),
content extracted from the damson plum peel had pp. 1127-1139, 2021.
antioxidant effect and PPO inhibitory activity. [11] T. Demir, F. Sonmez, C. Bilen, N. Gencer, “Extraction
DPPH and ABTS activities of this extract were and biological activity of total anthocyanins from sweet
402
cherry cultivars as polyphenol oxidase inhibitors” J Food

Agric Environ., vol. 11, pp. 572–575, 2013.
403
Study of structural, microstructural and optical properties of ZnO,

Zn0.90Co0.05M0.05O (M= Na, Al, Cd, Cu) thin films by USP method
Roguai Sabrina1,*, Djelloul Abdelkader 2
1,2
Department of science of the matter, Abbes Laghrour university, khenchela, Algeria
*
(rog.sabrina@yahoo.fr)
Abstract – Pure and codoped nanocrystalline single-phase films of Zn0.90Co0.05M0.05O (M=Al, Cd, Na,
Cu) were successfully synthesized by the ultrasonic spray pyrolysis technique. Structural analysis by X-ray
diffraction shows that all films have a hexagonal wurtzite structure with an average crys-tallite size in the
range of 19-25 nm. SEM analysis revealed that Cd and Na preserve the shape of the nanopetals observed
with the ZnO films, while doping with Al or Cu promotes the for-mation of dense films consisting of
nanorods. For optical properties, by applying the Le-ven-berg-Marquardt least squares method, the
experimental transmittance data were perfectly fitted with the transmittance data calculated via a
combination of the Wemple-DiDomenico model, the bandgap energy, thickness and refractive index are
calculated.
Keywords –Thin films; Microstructure; Optical properties
I. INTRODUCTION A. Film preparation

Zinc oxide based semiconductors showed a great
interest in recent years because of their wide range In this study were prepared by ultrasonic spray
applications, in particular in the field of spintronics. pyrolysis. The solution used for the investigated
ZnO is a semicon-ductor with a large bandgap (Eg films has the following composition: 0.01 M of zinc
= 3.31 eV), large exciton binding energy ~60 meV acetate; 50 ml deionised water; 20 ml CH3OH; and
at room temperature [1] and a transmittance of 30 ml C2H5OH. Cobalt nitrate hexahydrate 5% (Co,
approximately 0.9 in the visible region. Among at.%), cop-per acetate 5% (Cu, at.%), cadmium
these semiconductors, ZnO that is doped with a acetate 5% (Cd, at.%), aluminium nitrate
small amount of transition metal ions, in particular hexahydrate 5% (Al, at.%)] and sodium chloride 5%
Co-doped ZnO system has been highly investigated. (Na, at.%) has been used as the Co, Cu, Cd, Al and
It is important to note that the defect environment Na source. A small amount of acetic acid was added
can be altered when a dopant atom M (Co, Al, Cd, to the aqueous solution for adjusting the pH value to
Cu and Na) substitutes a Zn atom. Therefore, it is about 4.8, in order to prevent the formation of
worth investigating the doping effect on various hydroxides. Thin films were deposited onto glass
properties of ZnO: M system. substrates at the temperature of 450 °C and the
In this work, of ZnO, Zn0.90Co0.05M0.05O deposition time was fixed at 30 and 45 min[2-4].
(with M=Al, Cd, Na and Cu) thin films are
deposited by ultrasonic spray pyrolysis (USP) B. Characterization techniques
technique. The effectsof the nature of the co-doping
element M on structure, microstructure properties X-ray diffraction patterns were recorded using
are discussed high resolution Rigaku Ultima IV powder X-ray
diffractometer equipped with Cu Ka radiation (k =
II. EXPERIMENTAL METHODS 1.5418 Å). The film morphology was examined
404
Sabrina et al., Study of structural, microstructural and optical properties of ZnO, Zn0.90Co0.05M0.05O (M= Na, Al, Cd, Cu) thin films by
USP method, ICEANS 2022, Konya, Turkey
using a (Quanta™ 250 FEG-SEM from FEI

company) scanning electron microscope.
A. Structure analysis
X-ray diffraction patterns of as-prepared pure
ZnO, 5% Co-doped ZnO and co-doped
Zn0.90Co0.05M0.05O with M=Na, Al, Cu, and Cd
system (Figs. 1) reveal the formation of pure single
wurtzite phase as confirmed with JCPDS Card No.
00-036-1451. The intensity of diffraction peaks
varies considerably and non-homogeneously,
Fig. 1 XRD patterns of Zn0.90Co0.05M0.05O (M=Na,
depending on the nature (its atomic number) of the Al, Cu, and Cd) films.
doping element and its real concentration within the
films after deposition (which will be discussed in Table 1. X-ray diffraction results
SEM/EDX section).
A preferred orientation along (0 02) direction for
all compositions is observed, but the grains
orientation along this direction is dependent as well Composition Crystallite Microstrain Lattice
size (nm) (%) parameters
on the nature of the doping element. This was (Å)
associated with the value of the surface free energy,
ZnO 25 0.266 3.2542
which might be minimum for ZnO (0 02) plane
during the growth process [16]. Zn0.90Co0.05Na0.05O 23 0.163 3.2603
The results of structural parameters are reported Zn0.90Al0.05Na0.05O 21 0.212 3.2571
in Table 1, the obtained values in this study are Zn0.90Cu0.05Na0.05O 22 0.126 3.2592
slightly smaller than the values a = 3.2521 Å and c
= 5.2078 Å of ZnO powder synthesized by an auto- Zn0.90Cd0.05Na0.05O 19 0.194 3.2601
combustion method [5]. The values for Co-doped

ZnO are higher than that of pure ZnO, which are
similar to our results. Moreover, it is observed that B. Microstructural observations
the variation of lattice parameters after codoping is
in agreement with the change of the ionic radius of Images of the surface of the films is reported in
the substituting element (r[Co2+] = 0.079 nm; and Fig. 2. To study the effect of the co-dopant type,
r[Cu2+] = 0.087 nm; r[Na+] = 0.116 nm; r[Al3+] = SEM images were compared to those recorded on
0.068 nm; and r[Cd2+] =0.109 nm) by occupying pure ZnO (Fig. 4e) and Co-doped ZnO (Fig. 4f). The
Zn2+ (r = 0.088 nm) sites within ZnO crystal attice. doping with Co seems to preserve the ZnO
The crystallite size seems to not being affected by microstructure characterized by the presence of
the nature and the ionic radius of the doping element nanopetals emerging perpendicularly to the film
(M=Na, Al, Cu and Cd), the average value is around surface. One can notice a slight effect of Co-doping
20 nm. However, the value of microstrain varies on reducing the size and length of nanopetals which
considerably with M, which can be attributed to its is in good agreements with the reduction of
valence and ionic radius crystallite size observed by XRD data. For these two
films, the nanopetals have a thickness of 20 nm and
a length (or size) of 200–350 nm. In addition to that,
a population of na-nosized spherical features with a
size of 30–60 nm can be observed
405
The solid curve in Figs. 4 corresponds to the curve

fitting and the symbol represents the experi-mental
data [5]. The Figure reveal a reasonable good fitting
to the experimental data, The values of d, Eg, and n,
extracted by fitting.
The optical energy band-gap of pure ZnO film was
estimated as 3.26 eV. This value is slightly smaller
than the bulk value of 3.31 eV [1] and in good
agreement with previously reported data of ZnO
thin films [6]. An obvious red shift of the absorption
edges can be observed in Zn0.95Co0.05O and co-
doped Zn0.90Co0.05M0.05O with M=Na, Al, Cu,
and Cd films. The value of the direct optical band-
gap is reduced from 3.26 to 2.94 eV. The s-d and p-
d exchange interac-tions lead to a negative and
positive correction to the conduction band and the
valence band edges, resulting into band-gap
narrowing. The interaction leads to corrections in
the energy bands; the conduction band is lowered
while the valence band is raised thereby causing the
band-gap to shrink [7,8]
Fig. 2. SEM images of co-doped Zn0.9Co0.05 M0.05O thin
films doped with (a) Al, (b) Cu, (c) Na and (d) Cd. We shows
as well (e) pure ZnO and (f) doped Zn0.95Co0.05O thin films
C. EDX Analysis
The SEM is equipped with Genesis Energy-

dispersive X-ray (EDX) spectroscopy system that
was used to determine the chemical composition of
the films. An example of EDX spectra of Cu/Co co-
doped ZnO film is shown in Fig. 3. In particular,
EDX data are analyzed in order to reveal the co-
doping effectiveness as well as to check the
stoichiometry of the as-prepared oxide films,
Fig. 4. Transmission spectra of Zn0.90Co0.05M0.05O (with
M=Al, Cd, Na and Cu) films. Transmittance of the bare glass
substrate, TSbstrate, is also shown. Measured (full circles) and
calculated (solid lines)
The calculated refractive indices of ZnO,

Zn0.95Co0.05O and Zn0.90-Co0.05M0.05O (with
M=Al,Cd, Na and Cu) films (Figs. 5) exhibit a
function of the wavelength. It is found that the
refractive
indices at 598 nm of ZnO, Zn0.95Co0.05O and
Zn0.90Co0.05Cu0.05O films are equal to 1.77, 1.84
Fig. 3. Example of EDAX spectra of co dopedZn0.9Co0.05
and 1.82, respectively.It can be noticed that the
Cu0.05O
above calculated refractive indices are equal or a
C. Optical properties little greater than that of ZnO film prepared under
the same conditions. This might be due to the fact
that the index of refraction is sensitive to structural
defects (for example voids, dopants, in-clusions),
406
thus it can provide an important information films were determined. These parameters changed
concerning the microstructure of the material with Co, Al, Cd, Cu and Na dopants.
ACKNOWLEDGMENT
The authors would like to thank the National
Project Research (PNR) and LASPI2A Laboratory
of Khenchela University (Algeria) for their financial
support of this research project.
REFERENCES
[1] S. Oktik, “Prog. Cryst,” Growth Charact.

vol. 17, pp. 171–240, 1988
[2] H.M.Yang , S. Nie,” Low cost, non-vacuum
Fig. 5. Refractive index of Zn0.90Co0.05M0.05O films techniques for the preparation of thin/thick
IV. CONCLUSIONS films for photovoltaic applica-tions,” Mater.
Chem. Phys.vol. 114,pp. 279–282, 2009.
X-ray diffraction analysis using the Rietveld
method shows that the as-deposited ZnO, co-doped [3] M. Yang, Z.X. Guo, K.H. Qiu, J.P. Long, G.F.
Zn0.90Co0.05M0.05O (M=Na, Al, Cu, and Cd) Yin, D.G. Guan, S.T. Liu, S.J. Zhou,”
films are pure single wurtz-ite phase. The lattice
parameters vary linearly with increasing ionic Synthesis and characterization of Mn-doped
radius of the doping element. The nature of the co- ZnO column arrays,” Appl. Surf. Sci. vol. 256,
dopant element is found to influence considerably
pp. 4201–4205, 2010.
the film morphology, grain size and stoichiometry
of the formed oxides. The doping effectiveness was [4] G. Pei, C. Xia, F. Wu, J. Xu,” The effect of
revealed by EDX analysis of the chemical heat treatment on the physical properties of sol–
composition of the films. While the co-doping with
Cu appears to be effective and leads to the expected gel derived ZnO thin films,” J. Alloys Comp.
film composition, the co-doping with Na was not vol. 467, pp. 539–540, 2009
successful. The addition of Al and Cd are found to
[5] S. Roguai, A. Djelloul, C. Nouveau, T. Souier,
lead to the formation of oxide films with a slight
shift of its stoichiometry. The morphology of Cd A.A. Dakhel, M. Bououdina,” Structure,
and Na codoped films is similar to ZnO films microstructure and determination of optical
characterized by the formation of nanopetals,
whereas Cu and Al additions change the constants from transmittance data of co-doped
morphology and lead to the growth of dense films Zn 0.90 Co 0.05 M 0.05 O (M = Al, Cu, Cd,
characterised by the presence of nanorods or
nanowires. An optical model, which combines the Na) films,” Journal of Alloys Compounds. vol.
Wemple–DiDomenico model, absorption 599, pp.150-158, 2014.
coefficient of an electronic transi-tion and Tauc–
[6] A. Ashour, M.A. Kaid, N.Z. El-Sayed, A.A.
Urbach model, has been proposed to simulate the
optical constants and thicknesses of ZnO and co- Ibrahim,” Physical properties of ZnO thin films
doped Zn0.90Co0.05M0.05O (M=Na, Al, Cu, and deposited by spray pyrol-ysis technique,” Appl.
Cd) films from normal incidence transmittance. It is
found that the simulated transmittance is well Surf. Sci. vol. 252 (22), pp.7844–7848, 2006.
consistent with the measured transmittance. The [7] X. Qiu, L. Li, G. Li,” Nature of the abnormal
dispersion parameters and optical con-stants of the
band gap narrowing in highly crystalline
407
Zn1−𝑥Co𝑥O nanorods,” Appl. Phys. Lett. Vol.

88, pp.114103–114113,2006.
[8] J.L. Pankove,” Optical Processes in
Semiconductor,” Prentice-Hall, New
Jersey,1971
408
Duygu Analizi Teknikleri Aracılığıyla Twitter’da Nefret Söylemi Tespiti

Serpil ASLAN1*
1
Yazılım Mühendisliği Bölümü / Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Malatya Turgut Özal Üniversitesi, Türkiye
*
(serpil.aslan@ozal.edu.tr)
Özet – İnternet kullanımının artmasıyla birlikte tüm dünyada internet kullanıcılarının sayısı da hızla
artmaya başladı. Kullanıcı sayılarındaki bu hızlı artış beraberinde siber zorbalık, nefret söylemi ve daha
pek çok istenmeyen sorununa yol açtı. Bu çalışmada, Twitter’da Nefret Söylemi (NS) olarak adlandırılan
bir grup veya bireyi düşünce, ırk, din veya cinsiyet gibi doğuştan gelen veya sonradan kazanılan özelliklere
dayalı olarak hedef alan ve toplumsal barışı tehdit edebilecek saldırgan söylemlere atıfta bulunan söylemleri
tespit edilir. Nefret söylemleri sebebiyle, toplumda bir gbirey veya bir grup insan kışkırtıldığında
istenmeyen sonuçlar meydana gelebilir. Bu nedenle yayınlanmadan önce bu tarz söylemler içeren
tweetlerin tespit edilip filtrelenmesi oldukça önemlidir. Bu çalışmada, Twitter verilerinin gücünden
faydalanarak Twitter kullanıcıları arasında NS tespiti için duygu analizi tekniklerini kullanarak literatürde
yaygın olarak kullanılan makine öğrenmesi (ML) tabanlı modellerinin başarıları kıyaslanmıştır.
Anahtar Kelimeler – Duygu analizi, Nefret Söylemi Tespiti, Doğal Dil İşleme, VADER, TF-IDF
I. GİRİŞ yönelik genel duyarlılığını analiz etmek ve ilgili

Sosyal medya ortamları, yaşadığımız çağda yanlış faaliyetlerden caydırmak için önemlidir [2].
insanların sesi olarak nitelendirilen etkileşimli Twitterda veriler çok büyük ve
söylem platformları haline geldi. Bu platformlar yapılandırılmamış haldedir. Bu nedenler, insanların
aracılığıyla bireyler duygu ve düşüncelerini hızlı bir twitter verilerini analiz edip, öznel bilgileri elde
şekilde tüm dünyaya duyurabilmekte aynı hızla etmesi zordur. Duygu analizi yöntemleri birçok
kamuoyunun duygu ve düşüncelerini de sosyal medya platformunda olduğu gibi Twitter
görebilmektedir. Çevrimiçi sosyal medya verilerinden bireylerin duygu ve görüşlerini elde
platformlarında meydana gelen bu büyük sosyal etmemizi sağlayan en önemli araçtır. Duygu analizi
etkileşimle birlikte bu tür alt yapıların gücünden ve Fikir Madenciliği son on yılda özellikle Doğal
yararlanan nefret dolu faaliyetlerde de artış oldu. Dil İşleme (NLP) alanına yönelik araştırma ve
Twitter, insanların duygularını ve konu hakkındaki tekniklerin artmasını sağlamıştır. Daha çok
fikirlerini paylaştığı en popüler sosyal medya kullanıcıların belirli bir ürün veya bir olay
kaynağıdır [1]. Twitter’da nefret dolu tweetler hakkındaki duygu ve düşüncelerini araştırsa da
bireyleri veya belirli grupları hedef alan küfürlü yakın zamanlarda sosyal ve etik konularda sahte
konuşmalar içeren şiddete teşvik eden, şiddeti haberler, aşırıcılık, şiddet ve sosyal medya
kışkırtan ve ya şiddeti azaltan tweetlerdir. Nefret ortamlarını olumsuz anlamda etkileyebilecek birçok
Söylemleri (NS), genel bir tanımı olmamakla durumun tespitine yönelik araştırmalarda
birlikte ortak dilde bir grup veya bireyi düşünce, ırk, yapılmaktadır. Zehirli nefret söylemleri olarakta
din veya cinsiyet gibi doğuştan gelen veya sonradan adlandırılan NS’ler sosyal medya ortamlarında
kazanılan özelliklere dayalı olarak hedef alan ve kolayca yayılabilen bir olgudur. Son yıllarda sosyal
toplumsal barışı tehdit edebilecek saldırgan medya araçları hem yetkilendirilmiş bilgilerin hem
söylemlere atıfta bulunan söylemler olarak de yanlış bilgilerin yayılması için sıkça kullanılan
nitelendirilebilir. Bu tür nefret dolu konuşmaları bir araç haline geldi. Çevrimiçi ortamların
tespit etmek, bir grup kullanıcının başka bir gruba mükemmel yayılım eğiliminin hem fırsatlara hem
409
Aslan., Duygu Analizi Teknikleri Aracılığıyla Twitter’da Nefret Söylemi Tespiti, ICEANS 2022, Konya, Turkey
de zorluklara nasıl dönüştüğünün en güzel kullanılmış çok sayıda veriseti ve önerilmiş farklı
örneğidir. Bu nedenle, yakın zamanda sosyal teknikler mevcuttur. Bu alanda yapılan çalışmalar
medyada HS tespiti NLP alanında araştırmalar temel olarak geleneksel makine öğrenimi ve derin
yapan birçok araştırmacının ilgi odağı haline öğrenme tabanlı yaklaşımlar olarak iki çatı altında
gelmiştir. Şiddet ve nefret duygularının tırmanması kategorileştirilebilir. Abro ve ark. [11],
gibi tehlikeli eğilimlerin önüne geçebilmek çalışmalarında HS tespiti için üç farklı sınıf
amacıyla otomatik araçlar geliştirmek en kritik etiketine sahip veriseti kullanan makine öğrenmesi
önlemlerden biri olabilir. yaklaşımlarını önermişlerdir. Yazarlar, deneysel
Bu çalışmada, Twitter verilerinin gücünden sonuçlarda en iyi başarı performansını bi-gram ve
faydalanarak Twitter kullanıcıları arasında NS destek vektör makinesi (SVM) sınıflandırıcısıyla
tespiti için duygu analizi tekniklerini kullanarak elde etmiştir. Warner ve ark. [12] çalışmalarında NS
literatürde yaygın olarak kullanılan makine tespiti için Yahoo! ve Amerikan Yahudi
öğrenmesi (ML) tabanlı modellerinin başarıları Kongresinden topladıkları veri seti üzerinde
kıyaslanmıştır. Çalışmada tweetlerin duygu deneyler gerçekleştirmişlerdir. Yazarlar
dağılımları tespit edilirken VADER duygu analizi çalışmalarında SVMlight sınıflandırıcısı kullanarak
aracı kullanılmıştır. en yüksek performansı elde etmiştir. Nobata ve ark.
[13], çevrimiçi platformlarda küfürlü dil tespiti için
II. İLGİLİ ÇALIŞMALAR zaman içerisinde farklı düzeylerde taciz edici dili
Duygu analizi, insanların yazılı dilde ifade edilen analiz eden makine öğrenmesi tabanlı bir yaklaşım
duygularını bulmak amacıyla geliştirilen veri önermişlerdir. Ayrıca yazarlar, küfürlü dil için
madenciliği ve metin madenciliği araştırma kullanıcı yorumları topluluğu oluşturmuştur.
alanlarının birleştirilmesidir [3]. Duygu analizinin Burnap ve ark. [14] Çalışmalarında NS tespiti için
odak noktası, bir metin üzerinden iletilen öznel Twitter çevrimiçi sosyal medy platformundan
bilgiler otomatik olarak çıkarmaktır [4]. topladıkları 450.00 tweeti kullanarak N-gram (N=5)
Günümüzde duygu analizi yöntemleri üç kategori kelime çıkarma tekniği kullanarak üç temel makine
altında toplanabilir [5]: Makine Öğrenmesi Tabanlı, öğrenimi sınıflandırıcısıyla denetimli bir model
Sözlük Tabanlı ve Derin öğrenme Tabanlı Duygu kullanmıştır. Garain ve ark. [15], Twitter’de
Analizi. Makine öğrenmesi tabanlı yaklaşımlarda kadınları ve mültecileri konu alan Twitter veri seti
metinler genellikle kelime torbası kullanılarak kullanarak HS tespitine yönelik geliştirdikleri
özniteliklere dönüştürülür [6]. Daha sonra karmaşık modelde RNN tabanlı Bi-LSTM derin öğrenme
makine öğrenmesi teknikleriyle oluşturulan bu yaklaşımını kullanmışlardır. Yazarların deneysel
özellikler Naive Bayes (NB), Karar Ağaçları (DT), sonuçlarda tek bir sınıflandırıcı kullanmış olmaları
ya da Karar Destek Makinaları (SVM) gibi ve kullandıkları veri kümesi haricinde herhangi bir
sınıflandırıcılarla beslenir [7]. Sözlük tabanlı veri kullanmaları önerilen modelin en büyük
yaklaşımlarda bir metindeki olumlu ve olumsuz dezavantajlarıdır. Zimmerman ve ark. [16],
duygu sözcüklerinin toplanır. Daha sonra bu çalışmalarında HS tespitlerini iyileştirmek için
toplama dayalı olarak metin kutupluluğu hesaplanır CNN’lerin gücünü maksimum düzeyde kullanmak
[8]. Makine öğrenmesi tabanlı yaklaşımlar, sözlük amacıyla farklı başlangıç ağırlıklarına sahip on
tabanlı yaklaşımlardan farklı olarak duygu sözlüğü CNN’i bir toplulukta birleştirdikleri yeni bir
kullanabilir. Duygu sözlüğü, kelimelere karşılık yaklaşım önerdiler. Park ve ark. [17] NS söylemi
olarak atanan bir dizi pozitif ve negatif değerden içeren tweetlerin tespiti için Lojistik Regression
oluşur [9]. Makine öğrenmesi tabanlı yaklaşımlar bu (LR) ve CNN modelini kullanmıştır. Yazarlar
bağlamda sözlük tabanlı yaklaşımlardan oldukça önerilen hybrid modelin başarısını kanıtlamak
avantajlıdır. Makine öğrenmesi tabanlı yaklaşımlar amacıyla deneysel sonuçlarda makine öğrenmesi ve
daha sonraları yerini derin öğrenme tabanlı derin öğrenme modeliyle ayrı ayrı kıyaslama
yaklaşımlara bırakmıştır. yapmıştır. Deneysel sonuçlar çalışmanın amacını
Literatürde NS’nin doğru veya net bir kanıtlamaktadır.
şekilde açıklandığı bir tanım mevcut değildir [10]. Geleneksel makine öğrenmesi ve derin öğrenme
Bir bireyi inciten ifadelerde NS olarak tabanlı modelleri kullanarak Twitterda NS
adlandırılabilirken bazen de küfürlü ifade olarak sorunlarını ele alan birçok model önerilmiştir. Bu
adlandırılabilir. Bu alanda yapılmış birçok çalışma, çalışma, bilinen yaklaşımlardan farklı olarak duygu
410
analizi tekniklerinin NS tespitine getireceği yeni kelimeye pozitif değer veya negatif değer olarak
bakış açısını araştırmıştır. semantik yönelimli değerler atanan kelimelerin bir
listesidir. VADER sözlük listesinde özelliklere [-
III. MATERYAL VE YÖNTEM
4,+4] arasında duygu kutupluluğunu ve duygu
Bu çalışmada, NS tespiti için duygu analizi
yoğunluğunu gösteren bir değer atanır. Daha sonra,
tekniklerinin makine öğrenmesi modelleri üzerinde ki
indeksi sözlükteki her kelimenin değerleri toplanır,
etkisini araştırdık. Bu amaçla öncelikle kullanılan
ardından kurallara göre ayarlanır ve son olarak [-
Twitter veri seti üzerinde NLTK doğal dil işleme
1,+1] aralığında olacak şekilde standardize edilen
kütüphanesini kullanarak önişleme gerçekleştirdik.
birleşik bir puan hesaplanır. Hesaplanan birleşik
Ardından, TF-IDF kelime gömme tekniği aracılığıyla her
bir tweet girdi vektörüne dönüştürüldü. Vektörlerle
puan, sosyal medya verileri kullanıldığında
temsil edilen tweetler VADER duygu analizi aracı kusursuz bir performans sağlar. Bu sebeple önerilen
sayesinde pozitif (+pos) ve negatif (-neg) duygu modelde Twitterdan toplanan Rusya-Ukrayna
etiketleriyle etiketlendi. Son olarak sınıflandırıcıya girdi çatışmasına yönelik tweetlerden oluşan veri seti
olarak verisetinde önceden +NS ve –NS şeklinde kullanıldığı için duygu analizleri (pozitif, nötr ve
etiketleri verilmiş tweetler duygu etiketleriyle negatif) belirlenirken VADER yöntemi tercih
birleştirilip sınıflandırıcıya gönderilir. Deneysel edilmiştir.
sonuçlar umut vericidir. C. Makine Öğrenmesi Modelleri
A. Veriseti ve Veri Önişleme SVM
Bu çalışmada Twitter’da nefret söylemi tespiti
SVM, çok sınıflı problemlere de uyarlanabilen
için oluşturulmuş Kaggle’da kamuya açık hale ama özünde ikili bir sınıflandırıcı olarak önerilmiş
getirilen bir veri seti kullanılmıştır [18]. Kullanılan bir makine öğrenmesi modelidir [20]. Model,
veri seti 32000 tweetten oluşmaktadır. Kullanılan doğrusal düzlemsel ve veya hiperdüzlem şeklinde ki
veri seti ham veri setidir. Ham veri setinin değerli ayırma teknikleri aracılığıyla elinde ki veriyi ikili,
bilgiye dönüşmesi için çeşitli metin madenciliği üçlü veya çoklu sınıflandırma yeteneğine sahiptir.
tekniklerini kullanarak önişlemden geçirilmesi Bu çalışmada ikili sınıf etiketli bir sınıflandırıcı
olarak tasarlanmıştır.
gerekir. Öncelikle ham veri setinden URL’ler,
Naive Bayes (NB)
hashtag’ler ve özel karakterler vs. çıkartıldı. Daha
Literatürde sınıflandırma problemlerine çözüm
sonra, İngilizce olmayan sözcükler ve herhangi bir olarak önerilmiş en basit makine öğrenmesi
konuda fikir vermeyen stopwordsler kaldırıldı. Tüm modellerinden biridir. İstatistiksel tabanlı işlemlerle
sözcükler küçük harflere dönüştürüldü. Tüm sınıflandırma görevini icra eden model denetimli bir
tweetler tokenize edildi, ardından kelimeyi temel makine öğrenmesi modelidir. Bu modelde,
biçimine döndürmek için lemmatization uygulandı. sınıflandırmak üzere ele alınan girdinin hangi sınıfa
Sonunda, deneysel çalışmamız için 29490 tweet ait olacağına dair olasılıksal bir değer hesaplanır
[21].
kalmıştır.
B. VADER Duygu Analizi Aracı Logistic Regression (LR)
Bağımlı bir değişken ile bir veya daha çok
Vader, Hutto ve ark. [19] tarafından 2014 yılında
bağımsız değişken arasındaki neden sonuç ilişkisini
önerilmiştir. VADER, özellikle sosyal medya
ortaya koyabilmek amacıyla kullanılan temelinde
verilerinden elde edilen duygulara göre uyarlanmış, istatistik bilimine dayalı bir yöntemdir. Regresyon
sözlük ve kural tabanlı değerleri kullanan önceden modeli, bir fonksiyon aracılığıyla bağımlı değişkeni
eğitilmiş bir duyarlılık analizi kütüphanesidir. bağımsız değişken veya değişkenlerle ilişkilendirir
Sözcüksel özellikler listesi ve bunlarla ilgili [22]. En basit makine öğrenmesi algoritmalarından
duyarlılık ölçütlerinden oluşur. Dilin gramer ve biri olan LR, büyük verimlilik ve düşük varyans
sözdizimsel kullanımına dayanarak, metnin sağlar. Ayrıca özellik çıkarımı için de kullanılabilir.
duyarlılığını belirlemek için kullanılan birkaç kural
oluşturulmuştur. Sözlük, temel olarak, her bir Çok Katmanlı Algılayıcı (MLP)
411
Giriş ve çıkış katmanı arasında bir veya daha fazla ve MLP makine öğrenimi modelleri için ayrı ayrı
katman içeren ileri beslemeli bir sinir ağıdır. Bu test edilmiştir. Çalışmada makine öğrenmesi
modelde giriş katmanı gelen bilgilerin öğrenme modelleri pipeline modelleme mimarisine göre
işleminin gerçekleştirilmesi amacıyla alındığı ve modellenmiştir. Her bir tweet girdisi öncelikle
gizli katmana yönlendirildiği katmandır. Öğrenme CountVectorizer ile vektörlere dönüştürüldükten
işleminin gerçekleştirildiği gizli katman bir veya sonra n-gram TF-IDF (n=3) ile kelime yerleştirme
birden fazla sayıda olabilir ve bilgi çıkışının vektörüne dönüştürülür. CountVectorizer yalnızca
sağlandığı katman ise çıkış katmanı olarak kelime havuzunda bulunan kelimelerin sıklığına
adlandırılmaktadır [23]. Katmanlarda yer alan her odaklanır bu eksikliğin üstesinden gelmek amacıyla
bir nöron, bitişik katmanlardaki her bir nöronla TF-IDF ile aynı zamanda kelimelerin önemi de
bağlantılıdır. Gizli katman sayısı ve gizli korunur. Bu sayede analiz için daha az önemli olan
katmandaki nöron sayısı kesin olmasa da eğitimin kelimeler kaldırılır ve dolayısıyla girdi boyutları
kalitesini etkileyen iki önemli faktördür. azaldığı için oluşturulan modeller daha az karmaşık
halde oluşturulur.
D. Yöntem
Çalışmada makine öğrenmesi modellerinin
Bu çalışmada, Twitter verilerinin gücünden performansını değerlendirmek için, dört farklı
faydalanarak Twitter kullanıcıları arasında NS performans ölçeği kullandık. Bu çalışmada yaygın
tespiti için duygu analizi tekniklerini kullanarak
olarak kullanılan değerlendirme ölçütleri arasında
literatürde yaygın olarak kullanılan makine
yer alan “Doğruluk (Accuracy), Kesinlik
öğrenmesi (ML) tabanlı modellerinin başarıları
kıyaslanmıştır. Deneysel sonuçların geniş (Precision), Hatırlama (Recall) ve F1-skorunu”
karışlaştırmasını sunmak amacıyla SVM, NB, LR kullanılmaktadır [24].
0,9
0,8
0,7
0,6
SVM NB LR MLP
Accuracy Precision Recall F1-score
Şekil 1. Makine Öğrenmesi Modellerinin Nefret Söylemi Tespiti Performans Karşılaştırması
412
1
0,95
0,9
0,85
0,8
0,75
0,7
0,65
0,6
SVM NB LR MLP
Accuracy Precision Recall F1-score
Şekil 2. Makine Öğrenmesi Modellerinin Duygu Analizi Etiket Bilgileriyle Nefret Söylemi Tespiti Performans Karşılaştırması
Deneysel sonuçlarda da görüldüğü gibi ek Duygu nöron sayısından kaynaklanmaktadır. Ayrıca duygu
bilgisi karşılaştırılan makine öğrenme modellerinin dağılımları ek bilgi özelliği de MLP’nin başarısını
performanslarında önemli ölçüde iyileştirmeler arttırmıştır. Şekil 3’te MLP makine öğrenmesi
yapmıştır. Bu durumun en önemli sebebi NS modelinin NS tespiti için Ek duygu dağılımı
söylemi etiketlerinin duygu dağılımı etiketleriyle bilgisinin etkisini göstermek amacıyla doğruluk
aynı paralellikte duygu yoğunluğu taşımasından değerlendirme ölçütüne göre karşılaştırmasını
kaynaklanmaktadır. Ek duygu dağılımı özellik göstermektedir. Şekil 3’ten de görüldüğü üzere
bilgisiyle modellerin öğrenme oranlarında artış duygu dağılımı bilgi olmadan 82% başarı
sağlanmıştır. Diğer bir açıdan incelerken tüm performansı duygu dağılımı bilgisiyle %85’
metotlara kıyasla en iyi performans MLP makine yükselmiştir. Aradaki yaklaşık %3’lük performans
öğrenmesi modeliyle elde edilmiştir. Bu başarı artışı azımsanamayacak kadar fazladır.
MLP’deki gizli katmanda ve gizli katmanda ki
0,9
0,85
0,8
0,75
MLP MLP (Duygu Dağılımı Ek Özellik ile)
Accuracy Precision
Şekil 3. MLP Makine Öğrenmesi Modelinin Nefret Söylemi Tespit Performansına Duygu Analizi Etiket Bilgi Özelliğinin
Etkisi
IV. SONUÇLAR tekniklerinin temel makine öğrenmesi modelleri

üzerindeki başarısını araştırdık. Duygu bilgisi
Bu çalışmada, en popüler sosyal medya
karşılaştırılan makine öğrenme modellerinin
platformların biri olan Twitter’da nefret söylemi
performanslarında önemli ölçüde iyileştirmeler
içeren tweetleri tespit etmek amacıyla duygu analizi
yapmıştır. Deneysel sonuçlar umut vericidir.
413
KAYNAKLAR [12] W. Warner and J. Hirschberg, ‘‘Detecting hate speech

on the world wide Web,’’ in Proc. 2nd Workshop Lang.
Social Media, Jun. 2012, pp. 19–26.
[1] Pak, A., & Paroubek, P. (2010, May). Twitter as a corpus
for sentiment analysis and opinion mining. In [13] C. Nobata, J. Tetreault, A. Thomas, Y. Mehdad, Y.
Proceedings of the Seventh International Conference on Chang, Abusive Language Detection in Online User
Language Resources and Evaluation (LREC'10). Content, in: Proceedings of the 25th international
conference on world wide web, 2016, pp. 145–153.
[2] Badjatiya, P., Gupta, S., Gupta, M., & Varma, V. (2017,
April). Deep learning for hate speech detection in tweets. [14] P. Burnap and M. L. Williams, ‘‘Cyber hate speech on
In Proceedings of the 26th international conference on Twitter: An application of machine classification and
World Wide Web companion (pp. 759-760). statistical modeling for policy and decision making,’’
Policy Internet, vol. 7, no. 2, pp. 223–242, Jun. 2015.
[3] Farhadloo, Mohsen, and Erik Rolland. (2016)
“Fundamentals of Sentiment Analysis and Its [15] Garain A, Basu A. The titans at SemEval-2019 task 5:
Applications. Detection of hate speech against immigrants and women
in twitter. In Proceedings of the 13th International
[4] Agarwal, A., Xie, B., Vovsha, I., Rambow, O., &
Workshop on Semantic Evaluation, 2019; 494-497.
Passonneau, R. J. (2011, June). Sentiment analysis of
twitter data. In Proceedings of the workshop on language [16] S. Zimmerman, U. Kruschwitz, C. Fox, Improving Hate
in social media (LSM 2011) (pp. 30-38). Speech Detection with Deep Learning Ensembles, in:
Proceedings of the Eleventh International Conference on
[5] Abdi, A., Shamsuddin, S. M., Hasan, S., & Piran, J.
Language Resources and Evaluation (LREC 2018),
(2019). Deep learning-based sentiment classification of
2018.
evaluative text based on Multi-feature fusion.
Information Processing & Management, 56(4), 1245- [17] J. Ho Park and P. Fung, ‘‘One-step and two-step
1259. classification for abusive language detection on
Twitter,’’ 2017, arXiv:1706.01206. [Online]. Available:
[6] Xia, R., Zong, C., & Li, S. (2011). Ensemble of feature
http://arxiv.org/abs/1706.01206.
sets and classification algorithms for sentiment
classification. Information sciences, 181(6), 1138-1152. [18] https://www.kaggle.com/code/prakharprasad/twitter-
hate-speech-classification/,[Çevrimiçi].
[7] Zhou, S., Chen, Q., & Wang, X. (2014). Fuzzy deep
belief networks for semi-supervised sentiment [19] Hutto, C., & Gilbert, E. (2014, May). Vader: A
classification. Neurocomputing, 131, 312-322. parsimonious rule-based model for sentiment analysis of
social media text. In Proceedings of the international
[8] Yadav, N., & Chatterjee, N. (2016). Text summarization
AAAI conference on web and social media (Vol. 8, No.
using sentiment analysis for DUC data. Proceedings of
1, pp. 216-225).
the 2016 international conference on information
technology (ICIT). [20] Cortes Corinna, Vapnik Vladimir. Support-vector
networks. Machine learning. 1995;20(3):273–297.
[9] Abdi, A., Shamsuddin, S. M., Hasan, S., & Piran, J.
(2019). Deep learning-based sentiment classification of [21] Bayes, T. (1968). Naive bayes classifier. Article Sources
evaluative text based on Multi-feature fusion. and Contributors, 1-9.
Information Processing & Management, 56(4), 1245-
1259. [22] Pennington, J., Socher, R., & Manning, C. D. (2014,
October). Glove: Global vectors for word
[10] Saleem, H. M., Dillon, K. P., Benesch, S., & Ruths, D. representation. In Proceedings of the 2014 conference
(2017). A web of hate: Tackling hateful speech in online on empirical methods in natural language processing
social spaces. arXiv preprint arXiv:1709.10159. (EMNLP) (pp. 1532-1543).
[11] Abro S, Shaikh ZS, Khan S, Mujtaba G, Khand ZH. [23] Okwu, M. O., & Tartibu, L. K. (2021). Artificial neural
Automatic Hate Speech Detection using Machine network. In Metaheuristic Optimization: Nature-
Learning: A Comparative Study. International Journal of Inspired Algorithms Swarm and Computational
Advanced Computer Science and Intelligence, Theory and Applications (pp. 133-145).
Applications(IJACSA), 2020; 10(6): 484- 491. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-
61111.
414
[24] Ashraf, I., Hur, S., & Park, Y. (2018). BLocate: A

building identification scheme in GPS denied
environments using smartphone sensors. Sensors,
18(11), 3862.
[25] Cover, T., & Hart, P. (1967). Nearest neighbor pattern

classification. IEEE transactions on information theory,
13(1), 21-27.
415
Preparation and characterization of polystyrene and starch-based wood

glues as alternatives to polyvinyl acetate (PVA) glue
Süheyla Esin Koksal 1*, Orhan KELLECİ 2
Ormancılık ve Orman Ürünleri / Mudurnu Süreyya Astarcı Meslek Yüksekokulu, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Türkiye
1
*
esinkoksal@ibu.edu.tr
Abstract – In this study, glues have been studied to develop more environmentally friendly and natural
wood adhesives that can be an alternative to the traditionally used Polyvinyl acetate (PVA) glue. For this
purpose, two different glues were developed in a laboratory environment. For the first glue (PS),
polystyrene foam with a density of 20kg/m3 was melted in acetone and brought to a gel consistency and
made ready for stick. For the second glue (NS), wheat flour, sugar, starch, water and vinegar were mixed
in certain proportions and heated up to 100°C and gel-like adhesive was prepared. The wood material used
for the sticked samples was prepared from 50*100*3000mm fir timber obtained from a local construction
store. 12 samples were prepared by cutting the timber in 110*110*8mm dimensions. PVA, PS and NS glues
were applied to the surface of the samples with 180 g/m2 sponge and kept under 2kg/cm2 force for 2 hours
(according to TS EN 310) and samples were prepared for bending and tensile analysis (according to TS EN
319). Since PVA is a type of glue traditionally used in the wood industry, it was used as a control group in
this study to determine the gluing characterization of PS and NS glues. According to the results obtained,
the MOR (245MPa), IB (1.53MPa) and MOE (92GPa) values of the PVA glue are PS (MOR: 164MPa, IB:
0.52MPa, MOE: 86GPa) and NS (MOR: 177MPa, IB: 0, 54MPa is better than MOE: 91GPa). In the light
of the results obtained, it has been concluded that PS and NS glues cannot be an alternative to PVA and
equivalent to PVA glues and should be developed by further research.
Keywords – Polystyrene, wood sheet, vertical adhesion, thermoplastic polymer
I. INTRODUCTION animals which has dark purple or brown in color,

Today, in almost all areas where wood is used; used after dissolving in water [4].
Adhesives are used in many wood products such as
flooring, furniture, boats, doors, crates used in food
transportation, baby toys [1]. Wood adhesives play
a very important role in wood-based panel
manufacturing, in other words “preparation and
assembly of wood units”. Also, adhesives quality
directly affects the end-use performance of the final
product [2]. Internal bond (IB) values of some wood
glues given in Fig. 1. increased concerns about the
environmental dirty have forced the wooden
industry to use environmentally friendly glue [3]. In
Fig. 1 The relationship between synthetic glue and tensile
the wood industry, naturel or synthetic glues are strength values of natural glue [5].
used. Adhesives produced from natural materials
are animal or vegetable origin. Animal glue is a Polystyrene (PS), known as styrofoam, is widely
gelatinous glue made from the bones and skin of used for various purposes, including thermal
416
Koksal and Kelleci, Preparation and characterization of polystyrene and starch-based wood glues as alternatives to polyvinyl acetate (PVA)
glue, ICEANS 2022, Konya, Turkey
insulation, packaging, coffee cups, plates, food trays and reported that Plywood panels bonded with this
and car parts. The insulation quality of the soya flour (SF)/ polyethyleneimine (PEI)/ maleic
styrofoam is quite high and has a large use area as anhydride (MA) adhesive exceeded the
an insulation material. It is difficult to solve requirements for interior applications.
biologically in nature due to its benzene presence in Also, polystyrene, and other thermoplastics used
the polymer structure. Because of this feature, as wood adhesive. Cui et al. Eperted [12] reported
polystyrene is a material that needs to be recycled that The bonding strength of plywood made with
[6]. Nowadays, a lot of research’s are done on the recycled plastic material can meet national standard,
recycling of polymers. Especially in developed while formaldehyde emission is nearly zero. It is
countries, there is a great concern to eliminate the reported that the weak bond strength between
expanded polystyrene as a large amount of polystyrene and wood originates from the
abandoned materials [3]. In the early days, structural polystyrene itself, not from the point where the
materials were produced using mechanical binders. polystyrene is attached to the wood [13]. In this
Later, natural glues were developed, and structural study PS was recycled and it was used to as a wood
products were started to be produced [7]. adhesive. Uttaravalli et al. [14] produced low-cost
Before the 1930s, adhesives of animal and adhesive materials by valorizing a post-consumer
vegetable origin were used in furniture. Of these, the (waste)expanded polystyrene (EPS) and reported
most used ones are blood albumin glue produced that the EPS derived additives can be used as a
with blood obtained from slaughterhouses, gelatin suitable substitute for commercial adhesives to bind
or animal glue obtained from skin, bone and fish various materials.
wastes, casein glue produced from animal milk
protein [8]. Although soybean glue, which is II.MATERIALS AND METHOD
produced from soybean with lipophilic components The PS and PVA used in the study were
extracted, can be used either cold or hot in plywood purchased from a local building materials store.
production, it was determined that the alkaline Some properties of PVA and PS are given in Table
substances in its content faded the color of the wood, 1 and Table 2.
therefore it was not found suitable for bonding Table 1. PVA glue technical properties
especially thin-layered materials. It is possible to
prepare adhesives such as casein-blood albumin, Factor Properties
blood albumin, soy protein by mixing protein types Chemical structure: Vinyl Acetate polymer
[9]. Adhesives of vegetable origin can be divided Appearance: White Viscous Liquid
into two classes as those produced using starch and Intensity: 0.96 g/mL
those produced using cellulose. The starch source of Solids %: 41 ± 1
starch-based adhesives has been obtained from Viscosity: 14000±1000 cps at 22°C
plants such as potato, rice, corn, wheat, tapioca and Consumption: 70-130 gr/m²
sago, and these glues have been used in the pH: 5-6
production of paper bags, label adhesives, min. Film Temperature: 10°C and above
corrugated board production, bonding of surface Jell Time: 15-20 minute (20°C)
papers, book binding and cardboard boxes. In Water Resistance Class: D2 (DIN EN 204)
cellulose-based adhesives, cellulose glues obtained
from sources such as trees, bushes and bananas are NS glue was prepared at laboratory condition.
used especially in glass labels [8], [9]. Wheat flour, sugar, vinegar, and starch purchased
Many studies have been done on bio adhesives. from a local market were used in the preparation of
Soytürk [10] studied about determination of the NS glue. 200gr wheat flour, 100gr starch, 100gr
properties of bio glues prepared with peanut pine sugar, 20gr vinegar and 300gr water are mixed in a
bark tannin and valex tannin and reported that the glass container. The mixture was boiled at 100
results obtained from the bio adhesive formulations degrees for 5 minutes and left to cool. The cooled
prepared with peanut pine tannin showed similar jelly mixture was applied on the 5x100x100mm
performance to the use of urea formaldehyde (UF). wooden board with 180gr/m2.
Huang and Li [11] studied about a new soy flour-
based adhesive for making interior type II plywood
417
Table 2. PS styrofoam technical properties statistical analysis, significant differences were

Factor Properties detected between the MOR and IB analysis results,
Water absorption by full immersion (Wlt) % ≤ but no significant differences were found between
EN 12087
Water absorption by diffusion EN 0.7-3 % ≤
(Wdv) the samples in the MOE analysis (Table 3).
12088 absorption in the Freeze-Thaw
Water 0,5-5 % ≤ 1-
(Wv) According to the results obtained, it can be
cycle EN 12091
DENSITY (kg/m3) TS 825 2
25-30 concluded that the glues influence the bending
Thermal conductivity (λ) TS 825 0,030-0,035- resistance of the wood material but do not affect its
Vapor diffusion resistance (μ)
W/Mk 0,040
80-250
elasticity. As the adhesive adhesion strength
increases, the bending resistance also increases. The
Compressive strength kPa EN 826 100-1000
Tensile perpendicular to the surface
quality of adhesion is affected by the amount of
100-900
kPa EN 1607 adhesive penetration into the wooden material
during the production of wooden composites. To
PS glue was obtained by dissolving PS styrofoam
achieve a good sticking between wooden plates,
in acetone (Fig. 2a). Gelled PS was applied on
chemical or mechanical bonding must be provided
wooden boards with 180gr/m2 (Fig. 2e). Same
effectively. For this, an effective adhesive film layer
applying method was used in PVA that is 180gr/m2.
should be formed between the wooden plates [15].
In the study, the Modulus of Rapture (MOR),
Modulus of Elasticity (MOE), internal bond (IB) Table 3. Mechanical and density analisis results
and density of the prepared PS and NS glues were MOR MOE IB Density
compared with the conventionally PVA glue (Mpa) (Mpa) (Mpa) (kg/m3)
according to related TSE (TS EN 323, 310, 319) PVA 245 b 92814 a 1,5 b 532 a
standard. A one-way anova statistical analysis PS 173 a 87541 a 0,63 a 530 a
method was used to determine whether there was a NS 176 a 91161 a 0,55 a 528 a
significant difference between the samples. The
differences were grouped by applying Duncan No significant difference was detected between
analysis to the samples with significant differences. the densities of the samples (Table 4). While the
increase in wood plate density positively affects
MOR and MOE, it is known that the increase in
wooden thickness affects negatively [16]–[18].
IV. DISCUSSION
When Table 4 is examined, it is seen that there are
significant differences at the 95% significance level
between the values but exclude the MOE.
Table 4. One-way Anova analysis results
Sum of df Mean F Sig.
MOR Density
Between Grp. 1534

Squares 2 767
Square 3 ,079
Within Grp. 4958 21 236
Total 6493 23
Between Grp. 30028 2 15014 22 ,000
Within Grp. 14438 21 688
Total 44466 23
Between Grp. 1,5.10.8 2 7,8.107 1 ,578
MOE
Within Grp. 2,9.10.9 21 1,3.108

Total 3.10.9 23
Fig. 2 Test samples preparing a) PS and acetone, b) melted Between Grp. 5,328 2 3 29 ,000
IB
PS, c) jell phase PS, d) wood sample, e) sticking, f) NS Within Grp. 1,921 21
preparing by heating, g) Press for stick, h) IB test samples Total 7,249 23
III. RESULTS Also, homogeneity test results of the variance

When the MOR and IB resistances of the samples analyze applied to the data obtained as a result of the
were examined, it was determined that PVA glue analyzes are given in Table 5.
was superior to PS and NS glues. According to the
418
Table 5. Test of Homogeneity of Variances densities of the samples. In this case, it can be said
Analysis Levene Statistic df1 df2 Sig.
that the increase in bending strength is due to the
better adhesion of PVA glue to wood surfaces.
DENSİTY 5,122 2 21 ,072
MOR 2,200 2 21 ,000
CONCLUSION
MOE 2,184 2 21 ,578
IB 2,101 2 21 ,000 In this study, PS and NS adhesives were prepared in
the laboratory and bending (MOR), elasticity
(MOE), internal bond (IB) and density analyzes of
the adhesives were performed. The obtained results
534 2,00 were compared with the traditionally used PVA
532 1,50 glues. According to the obtained results, PS and NS
Kg/m3
glues have very low adhesion strength compared to

MPa
530 1,00
PVA glue. However, considering that PS used for
528 0,50
insulation purposes causes environmental pollution,
526 0,00 it would be beneficial to melt it in acetone and
PVA PS NS recycle it as wood glue. The fact that NS glues can
Density (kg/m3) IB (MPa) be prepared with low costs constitutes its superior
side compared to PVA glues. As a result, PVA glue
Fig. 3 Density and IB resistance is superior when compared in terms of mechanical
properties. however, PS and NS glues are superior
When Fig. 3 is examined, it is seen that the IB when more environmentally friendly and low-cost
value of PVA is 139% better than PS and 170% glues are desired.
better than NS. According to the results obtained, it
can be said that PVA wets the wooden board ACKNOWLEDGMENT
surfaces better. For maximum adhesive bond This study was carried out by using the laboratory
strength, the liquid adhesive should wet the wood of Mudurnu Süreyya Astarcı Vocational School
surface and penetrate the wood. The adhesive with the aim of preparing a lower cost and
should be contacted directly with wooden molecules environmentally friendly wood glue.
to tie the adhesive and wood surface mechanically
and ensure the adhesion between the molecules [19]. REFERENCES
It is reported that very thick film layer negatively
affects adhesion [15]. [1] E. E. Soytürk, “Fıstıkçamı kabuk taneni ve valeks
taneni ile hazırlanan biyotutkalların özelliklerinin
belirlenmesi,” Master thesis, Bursa Teknik
250 94
Üniversitesi, Bursa, 2019.
200 92 [2] X. Zhou and G. Du, “Tannins: Structural Properties,
150 90 Biological Properties and Current Knowledge,” in
Mpa
GPa
Biological Properties and Current Knowledge, A.

100 88
Aires, Ed. İntechopen, 2019, pp. 97–115. doi:
50 86 10.5772/intechopen.80170.
0 84 [3] K. Umemura, A. Inoue, and S. Kawai, “Development
PVA PS NS of new natural polymer-based wood adhesives I: Dry
bond strength and water resistance of konjac
MOR (MPa) MOE (GPa)
glucomannan, chitosan, and their composites,”
Journal of Wood Science, vol. 49, no. 3, pp. 221–226,
Fig. 4 MOE and MOR resistance Jun. 2003, doi: 10.1007/S10086-002-0468-8
When Fig. 4 is examined, it is seen that although [4] F. Kaya, Doğal Yapıştırıcılar. İstanbul: Birsen
Yayınları, 2004.
there are significant differences in the MOR
[5] A. Pizzi, Advanced wood adhesives technology.
resistances of the samples, there are no significant Newyork: Marcel Dekker Inc., 1994.
results in the MOE values. The bending strength [6] C. Demirkir, S. Colak, and I. Aydin, “Some
increases as the density of the material increases. No technological properties of wood-styrofoam
significant differences were detected between the composite panels,” Compos B Eng, vol. 55, pp. 513–
419
517, 2013, doi: 12, pp. 4–61, 2012, Accessed: Sep. 27, 2022. [Online].
10.1016/J.COMPOSITESB.2013.07.024. Available:
[7] C. Frihart and C. Hunt, “Adhesives with wood https://www.scopus.com/record/display.uri?eid=2-
materials: bond formation and performance,” in Wood s2.0-84881486331&origin=resultslist
handbook: wood as an engineering material, [18] C. Tenorio, R. Moya, and F. Muñoz, “Comparative
Madison: Centennial ed. General technical report FPL; study on physical and mechanical properties of
GTR-190. Madison, WI: US Dept. of Agriculture, laminated veneer lumber and plywood panels made of
Forest Service, Forest Products Laboratory, 2010. wood from fast-growing Gmelina arborea trees,”
[8] O. Ülker, “Wood adhesives and bonding theory,” in Journal of Wood Science 2011 57:2, vol. 57, no. 2, pp.
Adhesives–Application and Properties, 1st ed., A. 134–139, Jan. 2011, doi: 10.1007/S10086-010-1149-
Rudawska, Ed. Croatia: InTech, 2016. 7.
[9] B. Gürboy, “Tutkallar ve Yapıştırma Tekniği Ders [19] C. R. Frihart and C. G. Hunt, “Adhesives with Wood
Notları,” İstanbul, 2004. Accessed: Oct. 08, 2022. Materials- Bond Formation and Performance,” in
[Online]. Available: Wood Handbook, Centennial ed. General technical
https://www.researchgate.net/profile/Serkan- report FPL ; GTR-190. Madison, WI : U.S. Dept. of
Oezdemir/publication/338825542_International_Con Agriculture, Forest Service, Forest Products
ference_on_Life_Sciences_and_Technology_LST_A Laboratory, 2010, pp. 10–24.
bstracts_and_Proceedings_Book/links/5e7b966b299b
f1a91b77ef38/International-Conference-on-Life-
Sciences-and-Technology-LST-Abstracts-and-
Proceedings-Book.pdf#page=51
[10] E. E. Soytürk, “Fıstıkçamı kabuk taneni ve valeks
taneni ile hazırlanan biyotutkalların özelliklerinin
belirlenmesi,” Yüksek Lisans tezi, Bursa Üniversitesi,
Bursa, 2019.
[11] J. Huang and K. Li, “A new soy flour-based adhesive
for making interior type II plywood,” JAOCS, Journal
of the American Oil Chemists’ Society, vol. 85, no. 1,
pp. 63–70, Jan. 2008, doi: 10.1007/s11746-007-1162-
1.
[12] T. Cui, K. Song, and S. Zhang, “Research on utilizing
recycled plastic to make environment-friendly
plywood,” For Stud China, vol. 12, no. 4, pp. 218–
222, Sep. 2010, doi: 10.1007/s11632-010-0401-y.
[13] E. Liptáková, J. Kúdela, and O. Paprzycki, “The
adhesion of polystyrene to wood,” Holz als Roh- und
Werkstoff, vol. 49, no. 1, pp. 31–37, Jan. 1991, doi:
10.1007/BF02627534.
[14] A. N. Uttaravalli, S. Dinda, B. R. Gidla, G. Kasturi, P.
Kasala, and G. Penta, “Studies on development of
adhesive material from post-consumer (waste)
expanded polystyrene: a two-edged sword approach,”
Process Safety and Environmental Protection, vol.
145, pp. 312–320, Jan. 2021, doi:
10.1016/j.psep.2020.08.026.
[15] R. Kurt and M. Cil, “Effects of press pressures on glue
line thickness and properties of laminated veneer
lumber glued with phenol formaldehyde adhesive,”
Bioresources, vol. 7, no. 4, pp. 5346–5354, 2012, doi:
10.15376/BIORES.7.4.5346-5354.
[16] U. Buyuksari, “Physical and mechanical properties of
particleboard laminated with thermally compressed
veneer,” Bioresources, vol. 7, no. 1, pp. 1084–1091,
Feb. 2012.
[17] K. S. Rahman, A. Nazmul, and M. N. Islam, “Some
physical and mechanical properties of bamboo mat-
wood veneer plywood,” ISCA J. Biol. Sci, vol. 1, no.
420
Including Sustainability Strategy For Supplier Selection And Evaluating

Selection Criteria With Fuzzy AHP
Durcan Özgün SARIOĞLU
1
Management and Organization Department/Köşk Vocational School, Aydın Adnan Menderes University, Turkey
*
(ozgun.sarioglu@adu.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – Businesses in an effort to create a sustainable supply chain try to make their production processes
the least harmful to the environment. In this process, they expect the companies that they supply raw
materials, semi-finished products and other materials used in production, which directly affect the
production process, to be sensitive to the environment. For this reason, the first collaborative partners of
businesses that carry out sustainability studies are their suppliers. This makes supplier selection important.
In the literature, basic criteria such as price, quality and performance are frequently encountered in supplier
selection studies. In addition to these basic criteria, adding criteria for sustainability will strengthen the
management strategy. The aim of this study is to create a guide for the sustainable supply of a textile
company. For this, in the first stage of the study, supplier selection criteria are determined by considering
the sustainability strategy. In the second part, the order of importance of these criteria is established. Taking
into account the sustainability report of the company, three new sustainability criteria that the business finds
important were determined as "supplier's sustainability score", "CO2 emissions in the supply process",
"supplier's level of working with sustainable suppliers". 8 criteria created according to the business strategy
were evaluated with the fuzzy AHP method..
Keywords – Sustainable Supply, Fuzzy AHP, Supplier Selection, Sustainable Inbound Logistics, Decision MakingMethods
I. INTRODUCTION sustainability. With the decision of the textile

The scope of sustainability in the supply chain is a business to nearshoring as of the covid period, they
very wide-ranging journey. The journey that starts had to identify new suppliers. In the first part of the
with the procurement of the most basic raw material study, the factors affecting the selection of suppliers
of the product from the final consumer continues were determined together with the new management
until the final consumer. Complying with the group of the enterprise that increased its
standards determined for the respect of human, sustainability studies. The importance degrees of the
nature and law by all stakeholders participating in determined elements relative to each other were also
this journey constitutes the concept of sustainable created with fuzzy AHP, which is one of the most
supply chain. These standards cover all operational frequently used prioritization methods in the
activities. A business that has adopted sustainability literature.
therefore expects this from the stakeholders
involved in its supply chain. The suppliers, which
were previously selected according to basic criteria A. Literature
such as price and product quality, are also It can be said that supplier selection started with a
questioned today in terms of their compliance with survey conducted by Dickson (1996). Noci (2000)
sustainable standards. In this study, a textile determined the criteria of "green capabilities",
company tries to select its suppliers by including "environmental efficiency", "green image" and
421
Durcan Özgün SARIOĞLU, Including Sustainability Strategy For Supplier Selection And Evaluating Selection Criteria With Fuzzy AHP,
"product life cycle cost" to evaluate the performance In the fuzzy AHP approach, triangular and
of suppliers in the model he developed for supplier trapezoidal fuzzy numbers are generally preferred in
selection from an environmental perspective. Noci pairwise comparisons.
used the Analytic Hierarchy Process (AHP) model The fuzzy triangular numbers given in Table 1
for the automotive industry and brought different created by Prakash (2003, p.31) based on the 1-9
results to the literature. Handfield et al. (2002) comparison scale suggested by Saaty (2001) in the
wanted to evaluate green suppliers. They provided creation of the matrices of the criteria.
some companies in the Fortune 500 ranking with a Table 1. Triangle Fuzzy Numbers (Prakash,2003)
list of criteria by which the supplier can be
evaluated. Negotiations continued until an Triangular Fuzzy Inverted Triangular
agreement was reached. As a result, they identified Numbers Fuzzy Numbers
the most important measurable criteria for supplier (1.1,1) (1/1, 1/1, 1/1)
selection. In the study of Güner (2005) , the supplier (1,2,4) (1/4, 1/2, 1/1)
evaluation and selection problem of a marble- (1,3,5) (1/5, 1/3, 1/1)
travertine business operating in Denizli is discussed. (3,5,7) (1/7, 1/5, 1/3)
Hsu and Hu (2009) conducted a study on the (5,7,9) (1/9, 1/7, 1/5)
management of harmful substances while choosing (7,9,11) (1/11, 1/9, 1/7)
a supplier. In the study, they developed an Analytic
Network Process model that covers the criteria (with
sub-criteria) of "supply management", "R&D After the comparative matrix is prepared by
management", "process management", "input formula (1), geometric means are found and
quality management" and "management systems". clarification is done. The clarification formula(2) of
Büyüközkan and Çifçi (2011) developed an AHP Hus and Nian (1997, 79-96) and Lious and Wang
model in which traditional supplier selection criteria (1992) is used. And The value is normalized
and green supplier selection criteria are evaluated (formula (3)). After normalization, the criteria
together.Using this model they developed, they affecting each criterion are weighted separately. A
selected a supplier for a manufacturer operating in table is created with these importance weights and
the Turkish automotive industry. Tsui and Wen is called a supermatrix. After the supermatrix is
(2012) evaluated ten suppliers on thirty criteria for created, the criterion weights are found by creating
a Taiwanese panel manufacturer company. AHP the limit matrix in which all row values are
and PROMETHEE methods were used in the
equalized thanks to great exponent of the
evaluation and selection stages. Hashemi et al.
supermatrix.
(2015) developed a green supplier selection model
that takes into account the interaction between Comparative matrix;
criteria. Sancaklı (2019) examined the performance
evaluation of metal accessory suppliers of the
company operating in the textile sector using Fuzzy
Analytical Hierarchy Process (BAHP) and Fuzzy
TOPSIS
Also the aim of this study is to prioritize the
supplier criteria, which includes sustainability (1)
criteria, in accordance with the strategy of a textile
company. For this, fuzzy AHP technique, which is Clarification;
the most frequently used in the literature and has
proven its reliability in this field, will be used. (2)
B. Method Normalization;
The fuzzy AHP approach was first applied by
Yager (1978). Today, it is frequently used in multi-
criteria decision-making problems to eliminate the (3)
uncertainty of the decision maker's personal views.
422
III. SUPPLIER SELECTION FOR A TEXTILE COMPANY The criteria by which the price is affected; quality,
Nearshoring application was started in the factory delivery performance, agility, technological agility,
of a multinational corporate textile company in the supplier's sustainability score and the amount of
İzmir Free Zone. The business shares its CO2 emissions of the supply process.
sustainability reports with the public every year and The effort to increase the product quality level and
aims to minimize CO2 emissions from fabric delivery performance is a situation that directly
product supply in the next 5 years. For this reason, increases the price. Likewise, suppliers that increase
the textile company is looking for new suppliers that their technological capabilities and agility reflect
are close regionally. During this process, meetings this situation on the price of their products. When
were held with the assistant general managers we examine the companies that carry out
responsible for production, the development sustainability studies, it is seen that they bear the
projects manager and the sustainability department labor and investment costs in this field. On the other
manager. With these meetings, 21 supplier criteria hand, CO2 emissions differ clearly according to the
encountered in the literature were reduced to 8 basic type of transportation used. International
criteria, taking into account the common objectives organizations have measured that there is a linear
of business strategy and sustainability. These relationship between the amount of CO2 emissions
criteria are; price, quality, delivery performance, and the cost of transportation. For this reason,
agility, technological competence, supplier's transportation planning should be done well so that
sustainability score, CO2 emissions level in the the price does not increase.
supply process and supplier's level of working with B. Quality
sustainable suppliers. After the criteria were
When low-budget production is desired, there are
determined, the relations of the criteria with the
deficiencies in product features that determine
same team were analyzed in order to determine the
product quality. The quality of the product is
priorities of the criteria. This analysis reflects the
affected by the low price. The quality of the product
perspective of the business in terms of business
does not depend only on the raw material used. The
strategies and work experience. Each criterion has
fact that the product arrives undamaged, clean,
been interpreted one by one. Finally, the comparison
useful, on time and considering customer requests
matrices in Table 2 were created.
also creates its quality. Therefore, the quality
A. Price criterion of the product is affected by the agility and
The criteria that the price affects; quality, delivery delivery performance criteria. The demand change
performance, agility and technological competence. made by the manufacturer in the content and
The high price of the product will enable to carry quantity of the product will be easily answered with
out processes that will increase the quality of the the support of technological capabilities. This
product. Otherwise, customer expectations for supports the level of quality businesses want to
product quality may not be met. The price of the have. The quality of the product is closer to the
product will also affect the performance of careful desired level when it is produced with advanced
and timely delivery. Agility is about providing the technology. It is necessary to include sustainable
product to the manufacturer in the fastest way activities within the quality of the product. The Higg
whenever it is needed. Being agile requires good Index Sustainability View Platform gives an idea
planning and a focus on developing logistics skills. about whether or not to work with an
This is also a cost. On the other hand, if the product environmentally friendly company in product
price is low, the supplier may find it difficult to act supply. Using this supplier's product increases the
agile. The demand change made by the quality level of the product. Similarly, if the
manufacturer in the content and amount of the suppliers determine their suppliers in this way, the
product can be easily answered with the support of product will be of even higher quality. This means
technological capabilities. Technological talent continuity of product quality throughout the supply
requires investment in materials, equipment and chain. The ability of the product to reduce CO2
people. If the product does not earn enough profit, emissions along the way through the supply chain
the necessary costs for the supplier's technological brings the business closer to its strategic goals.
competencies cannot be covered.
423
Therefore, having a product with low emissions is Criteria affected by technological competence;
an element that makes the product higher quality. price, quality, delivery performance, agility,
sustainability score of the supplier, CO2 emission
C. Delivery Performance
level in the procurement process.
The criteria that the delivery performance criterion The relationship between the technological
affects; is price and quality. Careful and timely competence criteria and the price, quality, delivery
deliveries increase the satisfaction of the business. performance and agility criteria has been mentioned
A supplier with a high performance in this field can in the previous chapters. Choosing the equipment
increase the price of the product with the good that will create the least carbon emission to the
service it provides. The undamaged, clean, useful nature in the selection of technology affects the
and timely arrival of the product increases the sustainability score of the supplier. Similarly, the
product quality. If delivery performance is poor, it level of CO2 emissions in the supply process also
also lowers the agility of the supplier. It can also changes.
increase CO2 emissions in the supply process. The only criterion by which technological
The criteria by which the delivery performance competence is affected is price. The price of the
criterion is affected; price, quality and agility.Price product must be at a level to meet the investment in
and quality have an impact on delivery performance. technological development. The low price of the
Price and quality criteria are mentioned in the titles. product is a situation that will reduce technological
The delivery performance of the supplier, which can competence.
act agile and have high technological competence,
will also be high. The delivery performance of F. Supplier sustainability score
suppliers trying to keep their CO2 emissions low in This criterion is the information stated in the
transportation will vary according to their planning sustainability reports of the supplier company and
success.Çeviklik their evaluation through the supplier surveys created
by the manufacturer company.
D. Agility
Criteria affected by the supplier sustainability
Criteria affected by the agility criterion; price, score; price and quality criteria are price and quality
quality, delivery performance, the supplier's as mentioned in the titles.
sustainability score, the amount of CO2 emissions The criteria by which the supplier sustainability
in the supply process and the supplier's level of score is affected, on the other hand, are also affected
working with sustainable suppliers may be affected. by the criteria of delivery performance, agility and
It has been stated in the previous titles that price, technological competence, as well as the level of
quality, delivery performance criteria are affected CO2 emissions in the procurement process and the
by agility criteria. In an effort to act agile, decisions level of work of the supplier with the sustainable
in logistics processes may increase CO2 emissions. supplier.
Therefore, agility may have an effect on CO2 The low level of CO2 emissions in the supply
emissions. For this reason, the sustainability score process and the high level of work of the supplier
of the supplier, the amount of CO2 emissions in the with the sustainable supplier will increase the
supply process and the criteria of the supplier's level sustainability score of the supplier. Sustainability
of working with sustainable suppliers may be studies carried out by suppliers during the
affected. procurement process are directly included in the
The criteria by which the agility criterion is sustainability reports. This situation reflects
affected; price, delivery performance and positively on the sustainability score of the supplier.
technological competence.It has been stated in the
previous topics that price and delivery performance G. CO2 emission level in the supply process
criteria affect agility. Agility is also directly The criteria affected by the level of CO2 emission
proportional to technological competence. A in the supply process; price, quality, delivery
supplier using advanced technology products in the performance and sustainability score of the supplier.
logistics process is expected to be agile. The investments made by the enterprises in the
effort to reduce the CO2 emission affect the product
E. Technological competence
price. For this reason, it affects the price criterion.
The quality of the product is also evaluated in terms
424
of the amount of damage it causes to nature. For this emissions. Depending on how the agile supplier
reason, the quality is affected by the carbon manages this process, carbon emissions in the
emissions that occur during the procurement procurement process will vary.
process. Suppliers that try to reduce CO2 emissions
H. Supplier's working level with the sustainable
during the delivery process have higher product
supplier
quality and delivery performance. The sustainability
score of the supplier, which reduces carbon Firms that care about sustainability want to make
emissions in the supply process, is also positively the entire supply chain sustainable. They are
affected. interested in the logistics processes of the raw
The criteria by which the level of CO2 emission in materials they use. The products of suppliers that
the supply process is affected; delivery choose sustainable suppliers are preferred.
performance, agility and technological competence. The criteria that the supplier's level of working
Sustainable practices are also included in the with the sustainable supplier affects; quality and
delivery performance. Enterprises with high supplier sustainability score. The criteria that the
delivery performance and technological supplier's level of working with the sustainable
competence are expected to have lower carbon supplier is affected is agility.
Table 2 Relationships of Criteria

Kriter Symbol Etkilediği Kriter Etkilendiği Kriter
Price P Q,D,A,T Q,D,A,T,SE,SS

Quality Q P,D P,D,A,T,SS,SE,SSS
Delivery Performance D P,A,Q,SS,SE P,Q,A,T,SE
Agility A P,Q,D,SS,SE,SSS P,D,T
Technological P,Q,D,A,SS,SE P
Capability T
Supplier's P,Q D,A,T,SE,SSS
sustainability score SS
CO2 emissions level in P,Q,D,SS D,A,T
the supply process SE
Supplier's level of Q,SS A
working with
sustainable suppliers SSS
İ. Prioritization of criteria the criteria affecting them were compared with each
other. The comparison table for the price criterion is
As stated in the methodology, the steps were
given in Table 3 as an example.
carried out sequentially. First of all, for all criteria,
Table 3 Comparision matrix of criteria
Price
Q D A T SS SE
Q (1,1,1) (1,2,4) (3,5,7) (1,3,5) (3,5,7) (1,3,5)
D (0.25,0.5,1) (1,1,1) (1,3,5) (1,2,4) (3,5,7) (1,2,4)
A (0.14,0.2,0.33) (0.2,0.33,1) (1,1,1) (0.2,0.33,1) (1,2,4) (0.25,0.5,1)
T (0.2,0.33,1) (0.25,0.5,1) (1,3,5) (1,1,1) (3,5,7) (1,1,1)
SS (0.14,0.2,0.33) (0.14,0.2,0.33) (0.25,0.5,1) (0.14,0.2,0.33) (1,1,1) (0.2,0.33,1)
SE (0.2,0.33,1) (0.25,0.5,1) (1,2,4) (1,1,1) (1,3,5) (1,1,1)
425
After the comparison matrix was prepared, the 0,3475

𝐹𝑄𝑛 = = 0,263258
geometric mean of each criterion was calculated as 1,32
triangular. In the table above, the geometric
calculation of the quality criterion affecting the Table 4.Importance weights for price criterion
price criterion is given below as an example.
Criteria importance importance
6
Q1= √1 ∗ 1 ∗ 3 ∗ 1 ∗ 3 ∗ 1 = 1,44225 weights weights
6
Q2= √1 ∗ 2 ∗ 5 ∗ 3 ∗ 5 ∗ 3 = 2,768229457
6 Q 0,3475 0,263258
Q3= √1 ∗ 4 ∗ 7 ∗ 5 ∗ 7 ∗ 5 = 4,1212853
D 0,2625 0,198864
The effect weight of the criterion was found by A 0,2255 0,170833
dividing the scores of all criteria by the total T 0,2525 0,191288
criterion score. The process for the quality criterion SS 0,104 0,078758
is given below as an example. SE 0,1365 0,103409
1
1,44
FFQ1 = = 0,103165205
13,98
The criteria affecting each criterion were
2,77 evaluated comparatively with the support of the
FFQ2 = = 0,28363
9,76 managers. Table 4 shows the example for the price
criterion that is effected criterias of importance
4,12
FFQ3 = = 0,52837 weights. Accordingly, the three most important
7,8
criteria affecting the price criterion are; quality,
With the clarification process, a single score for a delivery performance and technological
criterion is obtained. For this, α and ℵ=0.5 were competence. This calculation was made for all
treated. criteria and 8 tables emerged. The importance
weights in these tables are shown by the supermatrix
FQ = {0,5 ∗ (0,28 − 0,10) ∗ 0,5 + 0,10 ) + ( 1 − 0,5) formed by Table 5 below.
∗ (0,53 − ( 0,53 − 0,28)0,5} = 0,3475
Table 5 Supermatrix
P Q D A T SS SE SSS
P 0 0,246453901 0,2464539 0,29275362 1 0 0 0
Q 0,263258 0 0,20985401 0 0 0 0 0
D 0,198864 0,17748227 0 0,40289855 0 0,2675841 0,363071 0
A 0,170833 0,159929078 0,16736263 0 0 0,10601427 0,28769 1
T 0,191288 0,179078014 0,08848678 0,30434783 0 0,25739042 0,349239 0
SS 0,078758 0,094680851 0 0 0 0 0 0
SE 0,103409 0,10035461 0,03927222 0 0 0,22986748 0 0
SSS 0 0,042021277 0 0 0 0,13914373 0 0
The limit matrix (Table 6) is formed by the

supermatrix and the high exponent of the
supermatrix.
426
Table 6 Limit matrix
P Q D A T SS SE SSS
P 0,257177 0,257177 0,257177 0,257177 0,257177 0,257177 0,257177 0
Q 0,167697 0,167697 0,167697 0,167697 0,167697 0,167697 0,167697 0
D 0,149984 0,149984 0,149984 0,149984 0,149984 0,149984 0,149984 0
A 0,102166 0,102166 0,102166 0,102166 0,102166 0,102166 0,102166 0
T 0,160658 0,160658 0,160658 0,160658 0,160658 0,160658 0,160658 0
SS 0,072902 0,072902 0,072902 0,072902 0,072902 0,072902 0,072902 0
SE 0,08363 0,08363 0,08363 0,08363 0,08363 0,08363 0,08363 0
SSS 0,010133 0,010133 0,010133 0,010133 0,010133 0,010133 0,010133 0
Volume 67, Issue 2,2000,Pages 113-133,ISSN 0925-

5273,https://doi.org/10.1016/S0925-5273(99)00131-0.
IV. RESULTS [3] Handfield, R., Walton, S. V., Sroufe, R., & Melnyk, S.
The criteria priority scores made with the A. (2002). Applying environmental criteria to supplier
assessment: A study in the application of the Analytical
managers by considering the business strategy were Hierarchy Process. European journal of operational
determined with the Fuzzy AHP. Accordingly, the research, 141(1), 70-87.
first three criteria that the textile company is [4] Güner, H. (2005). Bulanık AHP ve bir işletme için
affected by in the supplier selection are; price, tedarikçi seçimi problemine uygulanması (Master's
quality and technological competence. Criterion thesis, Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü).R. E. Sorace, V. S. Reinhardt, and S. A.
scores are the price of the product 25.7%, the quality Vaughn, “High-speed digital-to-RF converter,” U.S.
of the product 16.7% and the technological Patent 5 668 842, Sept. 16, 1997.
competence of the supplier 16%, the delivery [5] Hsu, C. W., & Hu, A. H. (2009). Applying hazardous
performance of the supplier 15%, the agility of the substance management to supplier selection using
supplier 10%, the CO2 emission released to the analytic network process. Journal of cleaner production,
17(2), 255-264.
environment during the supply of the product 8%, [6] Büyüközkan, G., & Çifçi, G. (2011). A novel fuzzy
the sustainability score of the supplier 7%, the multi-criteria decision framework for sustainable
supplier's sustainability score 1%. supplier selection with incomplete information.
Computers in industry, 62(2), 164-174.
V. CONCLUSIONS [7] Tsui, C. W., Tzeng, G. H., & Wen, U. P. (2015). A hybrid
MCDM approach for improving the performance of
As it is clearly revealed in this study, multi-criteria
green suppliers in the TFT-LCD industry. International
decision-making methods are an important tool in Journal of Production Research, 53(21), 6436-6454.
the decisions to be taken in line with the strategic [8] Hashemi, S. H., Karimi, A., & Tavana, M. (2015). An
goals of the management. The weighted criteria integrated green supplier selection approach with
scores revealed were deemed appropriate by the analytic network process and improved Grey relational
analysis. International Journal of Production Economics,
management. As a continuation of this study, it is
159, 178-191.
planned to evaluate potential and existing suppliers [9] Sancaklı, E. (2019). Tekstil Sektöründe Metal
according to these importance weights in future Aksesuar Tedarikçilerinin Performans Değerlendirme
studies. Sürecinde Bulanik Analitik Hiyerarşi Ve Bulanik Topsis
Yöntemlerinin Uygulanmasi . İstanbul Ticaret
REFERENCES Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi , 18 (35) , 17-41 .
Retrieved from
https://dergipark.org.tr/en/pub/ticaretfbd/issue/55970/50
[1] Dickson, G. W. (1996). An analysis of vendor selection
8304
systems and decisions, Journal of Purchasing 2(1):
[10] Chang, D.Y. (1996), “Applications Of The Extent
5-17S. M. Metev and V. P. Veiko, Laser Assisted
Analysis Method On Fuzzy AHP”, European Journal of
Microtechnology, 2nd ed., R. M. Osgood, Jr., Ed. Berlin,
Operational Research, Volume 95 (3), 649-655
Germany: Springer-Verlag, 1998.
[11] Chen, S.J. ve Hwang, C.L., 1992. Fuzzy Multible
[2] Giuliano Noci, Giovanni Toletti, Selecting quality-based
Attribute Decision Making: Methods and Its
programmes in small firms: A comparison between the
Applications, Lecture Notes in Economics and Maths.,
fuzzy linguistic approach and the analytic hierarchy
Springer- Verlag, Germany
process,International Journal of Production Economics,
427
[12] Şener. T., Güleş. H., Çağlıyan. V., 2014. Hazır Giyim
Sektöründe Analitik Hiyerarşi Prosesi Yöntemine Dayalı
Tedarikçi Seçimi, Selçuk University Journal of Institute
of Social Sciences, Dr. Mehmet Yıldız Special Edition,
159-170
428
Biowaste materials as potential durable precursors used for biosorption

production: the study of the equilibrium and kinetics of organic pollutant
removal
Amira Gasmi*, Omessaad Benturki 2 and Nadji Moulai-Mostefa 3
1
Process and environmental engineering /, materials and environment laboratory (LME) University of Yahia Fares, Algeria
2
Department of chemistry/Laboratory of USTHB, University of USTHB, Algeria
3
Process and environmental engineering /, materials and environment laboratory (LME) University of Yahia Fares, Algeria
Abstract – The majority of the organic dyes are an integrated part of many industrial effluents and require
an appropriate method to remove them.
It is important to propose appropriate methods to treating these effluents to eliminate or reduce their
concentration. The purpose of this study is to valorize a biomaterial and to estimate its efficiency in the
elimination of organic dyes from an aqueous solution.
There are several methods to remove pollutants; among these techniques, adsorption is considered the best-
known process. The accumulation of adsorbates at the gas-solid or liquid-solid interface is called the
adsorption phenomenon.
Batch experiments were realized to study the influence of operating parameters on the adsorption efficiency
for an equilibrium time of 15 min, a concentration of 6 mg/L, a biomass of 0.1g and a natural pH of the
solutions.
From the results obtained, it was observed that the adsorbed amount was equal to 5.8 mg/g at room
temperature but, the absorbed amount of 6.43 mg/g was noticed at 50˚C. The ideal pH of the adsorption
was 4. Simulation of the kinetics showed that the biosorption of the organic dye is well described by the
pseudo-second order model. Equilibrium data were also determined using the Langmuir and Freundlich
isotherm models.
The use of biosorption as an effluent treatment process shows promise in the removal of dyes from water,
the chemical modification of the material will provide much more information that will contribute to a
better understanding of the biosorption phenomenon and the efficiency achieved.
Keywords – Adsorption, Basic Fuschin, Isotherms, kinetics, organic dyes
I. INTRODUCTION with photosynthesis, and most of them contain

The environment is contaminated by many suspected carcinogens [1, 2].
hazardous chemical species, especially with There are wide varieties of methods to remove
chemical dyes. Environmental protection requires pollutants from environmental waters or sewage.
conscientiousness regarding the use of dyes with Most of them can be classified as biological,
respect to regulations and the treatment of effluent chemical, and physical purification processes [3, 4].
discharge because many industries use chemical Of these techniques, adsorption is considered to be
dyes to treat their finished products. Chemical dyes the most well-known process. The accumulation of
reduce the light penetration in water, interfering adsorbates at gas-solid or liquid-solid interface is
429
A. Gasmi et al., Biowaste materials as potential durable precursors used for biosorption production: the study of the equilibrium and kinetics
of organic pollutant removal, ICEANS 2022, Konya, Turkey
called adsorption phenomena [5]. In most cases, monitored before and after adsorption using a
adsorption is reversible because of weak Van der double beam UV spectrophotometer . The solutions
Waals bonds between adsorbent and adsorbate [6]. of known concentration of Basic Fuchsine were
Isotherm models are fundamental concepts that deal used for calibration curve. In this study, we used a
with adsorption science. They explain how powder of lingo-cellulosic material as an adsorbent,
adsorbate and adsorbent interact to each other; and it has been previously characterized by FTIR.
also by these models, the adsorption capacity can be B. Adsorption method
calculated [7, 8].
Fuchsin basic dye is one of the triarylmethane
The adsorption experiments were tested at different
class of dyes, which is naturally flammable and has
initial values of temperature and initial dye
anesthetic, bactericidal and fungicidal properties. It
concentration. The analyses were performed by
is widely used as a dye for textiles and leather and
stirring (at 600 rpm) 0,1g of the bio-materiel in 100
for staining collagen, muscle mitochondria and
mL of Basic Fuchsine dye solution at 6mg/L. The
tubercle bacillus. Due to its properties of poor
absorbance was measured using a GBC UV-visible
biodegradation, toxicity, carcinogenicity, and
spectrometer at the wavelength that corresponds to
unsightliness, the removal of Basic Fuchsin from
the maximum absorbance of the Basic Fuchsin (λ =
wastewater treatment systems is of great concern
544 nm). The residual dye concentration was
and should be tested and implemented quickly.
determined using the calibration curve performed
In this study, the removal of Basic Fuchsin dye
with a range of known concentrations of FB. The
from aqueous solutions onto biomass was
adsorption capacity of the dye by bio-materiel was
investigated. The effects of different parameters
calculated using the formula following:
such as contact time, initial dye concentration, pH
and temperature were investigated. The removal (𝐶0 − 𝐶𝑡 ) 𝑉
absorbed quantity kinetics, thermodynamics and 𝑄𝑡 = (1)
𝑊
isotherms for Basic Fuchsin adsorption were also
studied, and the characterization of biomass as an Where 𝐶𝑒 (mg/L) is the concentration of Basic
adsorbent is presented. Fuchsin aqueous solution at the equilibrium state,
𝐶0 (mg/L) is the initial concentration of Basic
II. MATERIALS AND METHOD Fuchsin, V is the volume of the solution (L) used in
A. Adsorbent and adsorbate the experiment and W is the weight of the biomass
(g).
Basic Fuchsin (𝐶20 𝐻20 𝑁3 ) was selected as an The effect of the adsorbent dose and the effect of the
adsorbate for carrying out the adsorption initial concentration of the adsorbate (1 to 6 mg/L)
studies. The chemical structure of Basic Fuchsin and different temperature (10 to 60 ˚C) were also
treated as cationic dye is shown in Fig. 1. studied.
The kinetic study was performed by agitating the
previously determined optimal weight 0,1g of the
bio-material in the
6 mg/L basic Fuchsin aqueous solution. Dye
removal was monitored for 15 minutes of contact
with the adsorbent. Pseudo-first-order and pseudo-
fig. 1. Chemical structure of Basic second-order kinetic models were used to evaluate
Fuchsin the adsorption kinetics. Langmuir and Freundlich
isotherms at adsorption equilibrium were studied
It has absorption maxima at 544 nm and a molecular and the characteristic parameters of each isotherm
weight 337.86 g/mol. The 1000mg/L stock solution were determined with a thermodynamic study.
of dye was prepared by dissolving 1g of Basic
Fuchsine in 1L of distilled water. Required initial
concentrations of the dye were prepared by diluting
the stock solution in accurate proportion. The
concentration of Basic Fuchsine in solution was
430
III. RESULTS
6
q (mg/g)
A. Adsorbent characterization 4
2
1) FTIR analysis 0
0 2 4 6 8
Fourier transform infrared spectroscopy by Total concentraction (mg/l)
Attenuated Reflection FTIR (BRUKER) was used
to investigate the chemical characteristics of bio- fig. 4. Concentration effect
materiel. Fig. 2.
3) pH effect
The initial pH of the colored solutions is a very
important parameter to control the adsorption
process, it has an effect on the adsorbed quantity. It
can change:
1) The charge on the surface of the adsorbent.
2) The degree of ionization of the adsorbate.
3) The degree of dissociation of the functional
groups of the active sites of the adsorbent.
7
fig. 2. Bio-materiel FTIR 6
5
Q (mg/g)
4
3
B. Parametric study 2
1
1) Effect of the contact time
0
0 5 pH 10 15
The obtaining of the time at the end of which the
equilibrium of adsorption is attained is necessary in fig. 5. pH effect
order to determine the different points constituting
the isotherm as well as its nature. 4) The temperature effect
According to the results shown on fig. 3. The variation of the adsorbed amount of basic
fuchsin on the bio-material as a function of the
8 solution temperature is presented in Fig. 6.
6
Q (mg/g)
4 10
q (mg/g)
2 5
0 0
0 10 20 0 20 40 60 80
time (min) temperature ˚C
fig. 3. Contact time effect
2) The concentration effect fig. 6. Temperature effect
C. Adsorption isotherms
The effect of the initial dye concentration was
studied by adding a mass of 0.1g of the bio-materiel The fitting curves for basic fuchsin have been
in 100 ml of dye solutions, at the natural pH of the drawn and the parameters can be obtained and
solutions with contact time of 15 min and at room presented in table 1.
temperature.
431
TABLE I. Constant of Langmuir and Freundlich E. Thermodynamic study

isotherms.
1
The curve ln 𝐾𝑐 = 𝑓 (𝑇) represented in figure. 8.
Isotherm Constants values
models is a straight line whose slope will give us the value
of the enthalpy ∆H and the ordinate at the origin
Qmax 1,68 will give ∆S.
Langmuir KL 0,177 𝑄𝑒
𝐾𝑐 = (7)
𝐶𝑒
2
R 0,9344
4
Kf 0,54 3
ln (Kc)
2
Freundlich n 0,7 y = -1767,6x + 8,4624
1
R² = 0,9942
R2 0,8484 0
0,0028 0,003 0,0032 0,0034 0,0036
1/T (k-)
D. Kenitiks study
Fig. 8. Plot of ln(Kc) versus 1/T
Table 2 presents the parameters and coefficients of
the kinetic model for the adsorption of basic Table 3 represents the enthalpy change ∆H0
fuchsin. Figure 7 shows the basic fuchsin (kJ/mol), the Gibbs free energy change ∆G0
adsorption kinetics using the 2nd order adsorption (kJ/mol) and the entropy change ∆S0 (J/k.mol).
model. TABLE III. Thermodynamic parameters for the
TABLE II. Parameters and coefficients of the kinetic adsorption of Basic Fuchsin
model for adsorption of Basic Fuchsin.
Temperature ∆H0 ∆S0 ∆G0
(k)
Pseudo 1st order Pseudo 2nd order 283 14,695 71,852 -2362,27
K1 R2 Qexp Qc K2 R2 Qexp Qcal
al
293 -2557,8
313 -3356,94
0,137 0,6477 5,8 3,2 0,23 0,9798 5,8 5,66 333 -3820,61
8
IV. DISCUSSION
3 y = 0,1766x + 0,1357
2,5 R² = 0,9798
2 A. Adsorbent characterization
t/Qt
1,5 1) FTIR analysis

1
0,5
0 Figure 2 shows the FTIR spectrum obtained
0 5 10 15 20 indicates absorption bands characteristic of the
t functional groups, the most characteristic peaks are:
- A range of intensity 3326 cm-1 corresponding to a
Fig. 7. The basic fuchsin adsorption kinetics using the 2nd bond O-H bound (hydrogen bond).
order adsorption model. - A peak at about 2924 cm-1 due to the elongation of
the
C-H bond.
432
- A peak at about 1722 cm-1 indicating the N-H bond to the decrease in the viscosity of the solution. In
of the primary amines. addition, changing temperature will change the
- A weak peak at 1367 cm-1 indicating the CH3 bond equilibrium capacity of the biosorbent for a
- An elongation peak at 1023 cm-1 due to the particular adsorbate [9]. It was observed that the
presence of the C-OH bonds of the group R- CH2- temperature has a small effect on the adsorption of
OH. this dye, and gave best quantity adsorbed at 50˚C
with 6,43mg/g of absorbed quantity.
B. Parametric study
C. Adsorption isotherms
1/ Effect of the contact time
The adsorption isotherm is often used to represent
We note that the amount absorbed of the colored the distribution of the adsorbate between the liquid
solutions increases according to the time until it and the solid. In this study, the experiment was
reaches a value of 5,8 mg/g for the basic fuchsine
performed at room temperature and the data
after a contact time of 15 minutes. Then the obtained were fitted using the commonly used
adsorbed quantity remains constant, which shows Langmuir and Freundlich isotherms.
that the equilibrium is reached between the
1 1 1
adsorbent and the adsorbate. =𝑄 + (2)
𝑄𝑒 𝑚𝑎𝑥 𝐾𝐿 𝐶𝑒 𝑄𝑚𝑎𝑥
2/ The concentration effect
The maximum quantity adsorbed was at 𝐶𝑒

=
1
𝐶𝑒 +
1
(3)
concentration 6mg/l. 𝑄𝑒 𝑄𝑚𝑎𝑥 𝑄𝑚𝑎𝑥 𝐾𝐿
At higher concentrations, the ratio of the initial
number of basic fuchsine molecules to the available
area is high, and fractional adsorption then becomes 1
𝑙𝑛𝑄𝑒 = 𝑙𝑛𝐶𝑒 + 𝑙𝑛𝐾𝑓 (4)
dependent on the initial concentration. However, at 𝑛
a lower concentration, fewer adsorption sites are Where Ce (mg/g) is the equilibrium concentration of
available, so the dye removal is dependent on basic fuchsin, Qe (mg/g) is the amounts of Basic
concentration. Fuchsin adsorbed at equilibrium, and Qmax (mg/g) is
the maximum adsorption capacity. KL (L/mg) is the
3/ pH effect
Langmuir adsorption constant, Kf ((mg/g)
As shown in Figure, the quantity absorbed was (L/mg)1/n) is the Freundlich constant related to
minimum at pH 2 , this increased up to 4 and adsorption capacity, n is the Freundlich exponent
remained nearly constant over the initial pH ranges which represents adsorption intensity. It showed
of 4 to 12. This phenomenon occurred due to the that the Langmuir model had a correlation
presence of excess H+ ions in the adsorbate and the coefficient (R2) of 0.93, which indicated that the
negatively charged surface adsorbent. The biomass Langmuir model is more appropriate to describe this
possibly negatively charged and enhance the adsorption process than the other two equations.
positively charged dye cations through electrostatic Hence, the adsorption of basic fuchsin on biomass
forces of attraction. tends to be a monolayer adsorption.
D. Kenitiks study
4/ The temperature effect
The adsorption kinetics model is an important tool
Generally, the temperature has two major effects on
to discuss the adsorption process and adsorption
the biosorption process. Increasing the temperature
mechanism. The experimental date obtained were
is known to increase the rate of the diffusion of
simulated using pseudo-first-order Eq. (2), pseudo
molecules across the external boundary layer and
second- order Eq. (3), and intraparticle diffusion
the internal pores of the biosorbent particles, owing
models Eq. (4) [10, 11].
433
𝑙𝑛(𝑞𝑒 − 𝑞𝑡) = 𝑙𝑛𝑞𝑡 − 𝑘1 𝑡 (5) shows that the Langmuir model perfectly represents
the adsorption of Basic Fuchsin with a maximum
𝑡 1 1
=𝑘 2 +𝑞 𝑡 (6) adsorption capacity 5.8 mg/g. The thermodynamic
𝑞𝑡 2 𝑞𝑒 𝑒
parameters obtained indicate that the adsorption of
Where 𝑞𝑒 and 𝑞𝑡 (mg/g) are the amounts of Basic this dye is a spontaneous and endothermic process.
Fuchsin adsorbed at equilibrium and at time t The abundance of this natural material may offer a
(min), respectively: low cost adsorption material that can potentially
𝑘1 (min-1) and 𝑘2 (g/ (mg. min)) are the pseudo- contribute to the treatment of textile effluents.
first-order rate constant, pseudo-second-order rate
constant. It REFERENCES
is indicated that the pseudo-secondary order kinetic
model was more adapted to describe this adsorption [1] D. Brown, Effects of colorants in the aquatic environment,
Eco-toxicol. Environ. Saf. 13 (2) (1987) 139–147.
process than adsorption process than the first-order
kinetic model because of the high coefficients of [2] M. La Farre, S. Perez, L. Kantiani, D. Barcelo, Fate and
correlation. toxicity ofemerging pollutants, their metabolites and
transformation prod-ucts in the aquatic environment, Trends
Anal. Chem. 27 (2008) 991–1007.
E. Thermodynamic study
[3] C.R. Holkar, A.J. Jadhav, D.V. Pinjari, N.M. Mahamuni,
The effect of temperature on the adsorption A.B. Pandit, A critical review on textile wastewater
phenomenon was studied by varying the treatments: possible approaches, Journal of environmental
management, 182 (2016) 351-366
temperature from 10 to 60°C. The tests were
performed by stirring 0.1 g of biomass in 100 mL of [4] Z. Aksu, Application of biosorption for the removal of
the basic fuchsin solution at a concentration of 6 organic pollutants: a review, Process Biochemistry, 40 (2005)
997-1026.
mg/L.
[5] A. Dąbrowski, Adsorption - from theory to practice,
They have been calculated by the following Advances in Colloid and Interface Science, 93 (2001) 135-224.
equations:
[6] S. Allen, B. Koumanova, Decolourisation of
∆H0 ∆S0 water/wastewater using adsorption, Journal of the University
ln 𝐾𝑐 = − + (8) of Chemical Technology and Metallurgy, 40 (2005) 175-192.
𝑅𝑇 𝑅
∆𝐺 0 = −𝑅𝑇 𝑙𝑛𝐾𝑐 (9) [7] A. Srinivasan, T. Viraraghavan, Decolorization of dye

wastewaters by biosorbents: a review, Journal of
The endothermic nature of the process is confirmed environmental management, 91 (2010) 1915-1929.
by the positive value of the free enthalpy. The
[8] N.N. Nia, M. Rahmani, M. Kaykhaii, M. Sasani,
negative values of ΔG° indicate that the adsorption Evaluation of Eucalyptus leaves as an adsorbent for
of Basic Fuchsin on biomass is spontaneous decolorization of Methyl Violet (2B) dye in contaminated
waters: Thermodynamic and Kinetics model, Modeling Earth
V. CONCLUSION Systems and Environment, 3 (2017) 825-829.
[9] E.-K. Guechi, O. Hamdaoui, Sorption of malachite green

This study highlighted the efficiency of a from aqueous solution by potato peel: Kinetics and
lignocellulose material to remove the Basic Fuchsin equilibrium modeling using non-linear analysis method,
dye in aqueous solution. The influence of Arabian J. Chem.
parameters related to the operating conditions such [10] P. Janos, P. Micha lek, L. Turek, Sorption of ionic dyes
as contact time, initial dye concentration and onto untreated low-rank coal—oxihumolite: A kinetic study,
temperature was examined. The kinetic study shows Dyes Pigm. 74 (2007) 363–370.
that the equilibrium is established at 15 minutes for
[11] I.A.W. Tan, A.L. Ahmad, B.H. Hameed, Adsorption of
a 6 mg/L solution and that the adsorption basic dye on high-surface-area activated carbon prepared
mechanism can be described by a pseudo-second from coconut husk: Equilibrium, kinetic and thermodynamic
order kinetics. The plot of adsorption isotherms studies, J. Hazard. Mater. 154 (2008) 337–346.
434
SWARA ve Bulanık COPRAS Yöntemleri Kullanılarak Tedarikçi Seçimi

Esra Eren, Esra Kurt Tekez
Endüstri Mühendisliği Bölümü / Sakarya Üniversite, Türkiye
(esra.eren4@ogr.sakarya.edu.tr, etekez@sakarya.edu.tr)
Özet – İşletmeler için tedarikçilerinin belirlenmesi artan rekabet koşulları ile daha önemli hale gelmektedir.
Tedarikçilerden gelecek nitelikli ürünler, işletmelerin müşterileri ile olan ilişkilerinin gücüne
yansımaktadır. Bu nedenle çalışılacak tedarikçilerin seçilmesi için dikkat edilmesi gereken birden fazla
kriter üzerinden değerlendirme yapabilmek önemlidir. Bu çalışmada öncelikle belirlenen kriterler
üzerinden uzman görüşleri alınarak SWARA yöntemi ile kriterlerin önem düzeyleri belirlenmiştir.
Devamında ise, tespit edilen kriter önem düzeyleri dikkate alınarak alternatif tedarikçilerin
değerlendirilmesi bulanık COPRAS yöntemi ile yapılmıştır. Böylelikle işletmenin satın alma sürecine
destek verilerek işletme için en uygun olanının belirlenmesi ile birlikte tedarikçi önceliklendirme sırası
ortaya konmuştur.
Anahtar Kelimeler – tedarik, tedarikçi, satın alma, bulanık SWARA, bulanık COPRAS
I. GİRİŞ faydalanmışlardır. Özçakar ve Demir [3] bir gıda

Tedarikçi seçimi, işletmelerin satın alma firmasının tedarikçi seçimi problemi için, bulanık
ihtiyaçlarının belirlenmesi ile birlikte bunların hangi TOPSIS metodundan faydalanmışlardır. Benzer
tedarikçilerden temin edileceğinin tespiti için olarak, yenilenebilir tedarik sistemleri için Şengül
çalışan bir süreçtir. Bu sürecin iyi çalışması etkin bir ve arkadaşları [4] bulanık TOPSIS metodundan
satın alma için ve sonrasında ise pazarda artan faydalanmışlardır. Derse ve Yontar [5] ise,
rekabet koşullarında firmanın varlığını sürdürmesi yenilenebilir enerji kaynağının en uygununun
için çok önemlidir. Bu nedenle birden fazla kriter seçimi için SWARA VE TOPSIS yöntemlerinden
ile değerlendirmeye ihtiyaç vardır. faydalanmışlardır. Türkmen ve Demirel [6] biyogaz
Tedarikçilerin belirlenmesi için literatürde yapılan enerji üretimi sektöründe faaliyet gösteren bir
çalışmalar arasında Dickson ’ın [1] çalışması öne işletmenin tedarikçi seçim sürecini SWARA ve
çıkmaktadır. Bu çalışmada tedarikçi seçimi ile ilgili Bulanık COPRAS yöntemleri ile incelemişlerdir.
kapsamlı düşünülerek 23 kriter tespit edilmiştir. Yıldırım ve Timor [7] otomotiv sektöründe faaliyet
Yapılacak uygulamalarda, çalışmanın yapıldığı gösteren bir işletmenin tedarikçi seçiminde
işletmenin ihtiyaçlarına göre kriterlerin kriterlerin ağırlıklandırılması için bulanık AHP
belirlenebilmesi önemli olacaktır. yöntemi ile tedarikçi alternatiflerinin
Literatürde farklı sektörlerde çalışan işletmelerin değerlendirilmesi için ise bulanık COPRAS ve gri
ihtiyaçlarını karşılayabilecek kriterler belirlenerek COPRAS yöntemleri ile çalışmışlardır.
alternative tedarikçi değerlendirmelerinin çok Bu çalışma perakende sektöründe olan bir
kriterli karar verme tekniklerinden faydalanarak firmanın tedarikçilerinin seçim süreci için
yapıldığı görülmektedir. Örneğin, Ar ve arkadaşları yapılmıştır. Tedarikçilerin değerlendirilmesi için
[2] kablo sektöründe tedarikçisi seçimi için, kriterler ihtiyaca göre belirlenen kriterlerin önem
arası ilişkileri dikkate alarak kriterlerin önem düzeylerinin tespitinde SWARA yönteminden
düzeylerinin belirlenmesi için DEMATEL ve ANP faydalanılmıştır. Bu yöntem ile belirlenen kriter
tekniklerinden faydalanırken alternatiflerin ağırlıkları dikkate alınarak alternatif tedarikçilerin
değerlendirilmesi için ise VIKOR yönteminden
435
Eren ve Tekez, SWARA ve Bulanık COPRAS Yöntemleri Kullanılarak Tedarikçi Seçimi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
önceliklendirilmesinde ise bulanık COPRAS kullanılmıştır. Adımları aşağıdaki gibidir ([11],

yönteminden faydalanılmıştır. [12]):
Adım 1. Bulanık karar matrisi oluşturulur. Kriter
MATERYAL VE YÖNTEM
II. sayısının n ve alternatif sayısının m olduğu
Bu çalışmada yararlanılan SWARA ve bulanık varsayılırsa, m satır ve n sütunlu bulanık karar
COPRAS yöntemleri aşağıda açıklanmaktadır. matrisi oluşur. Karar vericilerin belirlenen
A. SWARA Yöntemi alternatifleri değerlendirmesi için Tablo 1’den
faydalanılır.
SWARA (Step-Wise Weight Assessment Ratio
Analysis) yöntemi “Adım Adım Ağırlık Tablo 1. Alternatifler İçin Dilsel Değişkenler [11]
Değerlendirme Oran Analizi” anlamına Dilsel Değişkenler Bulanık Sayılar
gelmektedir. SWARA yönteminin temel özelliği, Çok Düşük (ÇD) (0, 0, 2.5)
ağırlık belirleme sürecinde niteliklerin önem oranı Düşük (D) (0, 2.5, 5)
hakkında uzmanların veya ilgi gruplarının Orta(O) (2.5, 5, 7.5)
görüşlerini önemsemesidir [8]. Yüksek (Y) (5, 7.5, 10)
SWARA yönteminin uygulama adımları aşağıda Çok yüksek (ÇY) (7.5, 10, 10)
belirtilmiştir ([9], [10]):
Adım 1. Kriterler, uzman görüşü doğrultusunda
önem sırasına göre, en önemli ilk sırada olmak üzere Adım 2. K karar verici olmak üzere eşitlik 4
azalan düzende sıralanır. yardımıyla birleştirilmiş bulanık karar matrisini
Adım 2. Ortalama değerin karşılaştırılmalı önemi oluşturulur.
olan sj değeri belirlenir. İkinci sıradaki kriterden
Xij=(Xij1,Xij2,Xij3) (4)
başlayarak, cj kriterinin cj+1 kriterinden ne kadar
önemli olduğu belirlenir 1
Xij1=min{Xijk1}; Xij2=𝐾 ∑𝐾
1 𝑥ijk2 Xij3=max {Xijk3}
Adım 3. kj katsayısı aşağıda yer alan eşitlik 1 ile
hesaplanır. Adım 3. Bulanık karar matrisi eşitlik 5 ile
1 𝑗=1 durulaştırılır ve BNP (Best Nonfuzzy Performance
𝑘𝑗 = { 𝑠 + 1 𝑗>1 (1)
𝑗 Value) değeri elde edilir [13]. U, M ve L, sırasıyla
Xij bulanık sayısının üst, orta ve alt değerleridir.
Adım 4. 𝑞𝑗 eşitlik 2 ile belirlenir.
[(𝑈−𝐿)+(𝑀−𝐿)]
BNP = +𝐿 (5)
3
1 𝑗=1
𝑞𝑗 = { 𝑞𝑗−1 (2) Adım 4. Normalize karar matrisi eşitlik 6 yardımı
𝑗>1
𝑘𝑗
ile oluşturulur.
Adım 5. Kriterlerin ağırlıkları (wj), aşağıdaki Xij
eşitlik 3 ile hesaplanır. 𝑋̅ij = ∑𝑛 Xij ; i=1,….n ve j=1,….,m (6)
𝑗=1
𝑤𝑗 =
𝑞𝑗
(3) Adım 5. Ağırlıklı normalize karar matrisini
∑𝑛
𝑘=1 𝑞𝑘 eşitlik 7 yardımıyla elde edilir.
B. Bulanık COPRAS Yöntemi Xij=𝑋̅ij*W𝑗; i=1,….n ve j=1,….,m (7)

COPRAS (COmplex PRoportional ASsesment) Adım 6. Değerlendirmede kriterlerin nitelikleri
yöntemi “Karmaşık Oransal Değerlendirme” farklılık göstermektedir. Her alternatif için fayda
anlamına gelmektedir. COPRAS yöntemi ile karar nitelikli kriterler toplamı eşitlik 8 ile; maliyet
vericilerin tam, kesin değerler kullanmaları gerekir. nitelikli kriterler toplamı ise eşitlik ile hesaplanır.
Ancak gerçek koşullarda tam değerler ile
değerlendirebilmek zorlaşır. Bu nedenle bu Pi=∑𝑘𝑗=1 Xij j=1,2,…k fayda nitelikli kriterler (8)
çalışmada kesin olmayan belirsiz bilgileri
işleyebilmek için dilsel değişkenlerden Ri=∑𝑚
𝑗=𝑘+1 Xij j=k+1,k+2,…m maliyet kriterleri (9)
faydalananan bulanık COPRAS yöntemi
436
Adım 7. Alternatiflerin göreli önem değerleri (Qi) Tablo 3. Kriterlerin ilgili değerleri
eşitlik 10 yardımıyla hesaplanır. Önem KV1 KV2
Sırası Kriter sj kj qj Kriter sj kj qj
∑𝑚
𝑖=1 𝑅𝑖 1 K1 1 1 1 K6 1 1 1
Qi = Pi + 1 (10)
𝑅𝑖 ∑𝑚
𝑖=1 2 K4 0,95 1,95 0,513 K1 0,95 1,95 0,513
𝑅𝑖
3 K3 0,85 1,85 0,27 K4 0,8 1,8 0,284
Adım 8. En yüksek göreli önem değeri eşitlik 11 4 K5 0,7 1,7 0,163 K3 0,75 1,75 0,163
yardımıyla hesaplanır. 5 K6 0,6 1,6 0,102 K5 0,55 1,55 0,105
K= max Qi ;i=1,…,n (11) 6 K2 0,5 1,5 0,067 K2 0,45 1,45 0,072
Adım 9. Her alternatif için fayda derecesi eşitlik Kriterlerin ağırlıkları Tablo 4’de görüldüğü gibi
12 yardımıyla hesaplanır. iki karar verici için eşitlik 3 ile hesaplanarak
bunların geometrik ortalamasının alınması ile nihai
𝑄𝑖
Ni = 𝑄𝑚𝑎𝑥 x %100 (12) ağırlık değeri elde edilmiştir.
III. BULGULAR Tablo 4. Kriter ağırlık değerleri

Bu çalışmada filtre ve madeni yağ satışı yapan KV1 için KV2 için Nihai
firmanın çalışacağı tedarikçilerinin belirlenebilmesi Kriter
wj wj ağırlık
için SWARA ve bulanık COPRAS yöntemlerinden K1 0,471 0,239 0,336
faydalanılmıştır. K2 0,032 0,0338 0,0329
K3 0,1305 0,0761 0,0997
A. SWARA Yöntemi ile Kriter Ağırlıklarının K4 0,2415 0,133 0,1794
Belirlenmesi K5 0,0768 0,049 0,0614
Tedarikçileri değerlendirme kriterleri fiyat, stok K6 0,048 0,467 0,1498
çeşitliliği, termin, kalite, teslim süresi ve garanti
olarak belirlenmiştir. Termin ürünün üzerindeki son B. Bulanık COPRAS Yöntemi ile Alternatiflerin
kullanma tarihini ifade ederken, teslim süresi ise Değerlendirilmesi
tedarikçinin müşterisi olan firmaya ürünü getireceği
Alternatiflerle ilgili karar vericilerin dilsel ifadeler
süreyi göstermektedir. Tablo 2, karar vericiler
ile yaptıkları değerlendirmeler Tablo 1 yardımı ile
tarafından belirlenen kriterlerin önem sıralamalarını
bulanık sayılara dönüştürülerek bulanık karar
göstermektedir. Örneğin, ilk sırada KV1’ e göre fiyat
matrisleri oluşturulmuştur. Eşitlik 4’den
kriteri, KV2’ye göre ise garanti kriteri önemli
faydalanarak birleştirilmiş karar matrisi elde edilmiş
olmuştur. Stok çeşitliliği kriteri ise her iki karar
ve Tablo 5’de gösterilmiştir.
vericiye göre de son sırada yer almıştır.
Tablo 2. Kriterlerin önem sıralamaları Tablo 5. Birleştirilmiş bulanık karar matrisi
Kriterler Kriter İsmi KV1 KV2 K1 K2 K3 K4 K5 K6

L M U L M U L M U L M U L M U L M U
K1 Fiyat 1 2 A1 0 1,25 5
0 3,75 2,5 6,25
0 1,25 5
0 1,25
5 8,75 10
K2 Stok Çeşitliliği 6 6 7,5 10 5
5 8,75 0 3,75
K3 Termin 3 4 A2 0 2,5 5 2,5 5 7,5
10
2,5 5 7,5
7,5
5 8,75 10
K4 Kalite 2 3 2,5 7,5 2,5 6,25
A3 5 7,5 10 5 7,5 10 0 2,5 5 5 8,75 10
K5 Teslim Süresi 4 5 10 10
K6 Garanti 5 1 2,5 6,25 0 3,75 2,5 7,5 5 6,25
A4 0 0 2,5 5 8,75 10
10 7,5 10 10
Karar vericilerin yaptıkları önem sırasına göre

kriterlerin sj değerleri Tablo 3’de gösterildiği gibi Birleştirilmiş bulanık karar matrisi eşitlik 5
belirlenmiştir. Sonrasında ise eşitlik 1 yardımıyla kj yardımıyla durulaştırılarak Tablo 6’da
ve eşitlik 2 yardımıyla qj katsayıları hesaplanmıştır. gösterilmiştir.
437
Tablo 6. Durulaştırılmış karar matrisi Tablo 10. Alternatiflerin performans indeks değerleri
Alternatif K1 K2 K3 K4 K5 K6 Alternatif Qi N Sıralama

A1 2,083 3,75 6,25 2,083 2,083 7,91 A1 0,265 92,468 2
A2 2,5 5 7,91 5 3,75 7,91 A2 0,287 100 1
A3 6,67 7,5 7,5 2,5 6,25 7,91 A3 0,171 59,513 3
A4 6,25 3,75 6,67 0,83 7,083 7,91 A4 0,135 47,031 4
Toplam 17,5 20 28,33 10,41 19,16 31,66
IV. SONUÇLAR
Normalize karar matrisi Eşitlik 6 yardımıyla
oluşturulmuş ve Tablo 7’de gösterilmiştir. Bu çalışmada filtre ve madeni yağ satışı yapan
firmanın tedarikçi seçim süreci SWARA ve Bulanık
Tablo 7. Normalize karar matrisi
COPRAS yöntemleri kullanılarak incelenmiştir.
Alternatif K1 K2 K3 K4 K5 K6 Alternatif tedarikçiler fiyat, stok çeşitliliği, termin,
A1 0,12 0,18 0,22 0,2 0,11 0,25 kalite, teslim süresi ve garanti olmak üzere altı
A2 0,14 0,25 0,28 0,48 0,19 0,25
kritere göre değerlendirilmiştir. Bu kriterlerin önem
A3 0,38 0,375 0,26 0,24 0,32 0,25
A4 0,35 0,18 0,23 0,08 0,37 0,25 düzeyleri SWARA yöntemi ile belirlenmiştir. Bu
yöntem uygulanırken firmadaki iki yöneticinin
Ağırlıklandırılmış normalize karar matrisi, Tablo görüşleri alınmıştır ve SWARA tekniğinin
4’de yer alan kriterlerin ağırlık değerleri ve eşitlik 7 kullanılmasıyla kriterlerin önem düzeyleri
yardımıyla elde edilerek Tablo 8’de gösterilmiştir. belirlenmiştir. Bu firmanın tedarikçi seçiminde en
önemli kriter fiyat ve bunu takiben kalite kriteri
Tablo 8. Ağırlıklandırılmış normalize karar matrisi gelirken, önem düzeyi en düşük kriter ise stok
Alternatif K1 K2 K3 K4 K5 K6 çeşitliliği olmuştur. Ortaya çıkan bu kriter
A1 0,040 0,006 0,022 0,035 0,006 0,037 ağırlıkları dikkate alınarak, tedarikçiler bulanık
A2 0,048 0,008 0,028 0,086 0,012 0,037 COPRAS yöntemi ile değerlendirilmiştir.
A3 0,128 0,012 0,026 0,043 0,020 0,037
A4 0,120 0,006 0,023 0,014 0,022 0,037
Alternatiflerin değerlendirilmesi için bulanık
mantıktan faydalanılarak, karar vericilerin
Fiyat (K1) ve teslim süresi (K5) kriterleri tedarikçilerle ilgili değerlendirmeleri dilsel
minimize edilmesi gereken maliyet kriterleri iken, değişkenlerle alınmıştır. Bu çalışmada, bulanık
diğer kriterler de maksimize edilmesi gereken fayda COPRAS yönteminde üçgen bulanık sayılar ile
kriterleridir. Bu nedenle fayda kriterleri (Pi) için uygulama yapılmıştır. Çalışmanın yapıldığı
eşitlik 8 den ve maliyet kriterleri (Ri) için ise eşitlik firmanın isteklerini karşılayabilecek en uygun
9 dan faydalanarak ağırlıklı normalize edilmiş tedarikçi alternatifi A2 tedarikçisi olmuştur. Sonra
değerlerin toplam değerleri hesaplanmış Tablo 9’da sırasıyla A1, A3 ve A4 tedarikçileri gelmiştir.
verilmiştir. Gelecek çalışmalarda, tedarikçi seçimi için
belirlenecek kriterlerde ihtiyaçlara göre
Tablo 9. Pi Ve Ri değerlerinin hesaplanması değişiklikler yapılabilir.
Alternatif Pi Ri 1/Ri
A1 0,101 0,046 21,416 KAYNAKLAR
A2 0,159 0,061 16,656
A3 0,119 0,148 6,7530 [1] G. Dickson, “An Analysis of Vendor Selection Systems
A4 0,081 0,143 7,00529 and Decisions”, Journal of Purchasing, (2), 28-41,1966.
[2] I. M. Ar, H. Göksen, M. A. Tuncer, “Kablo sektöründe
tedarikçi seçimi için bütünleşik DEMATEL-AAS-
Alternatiflerin göreli önem değerleri (Qi) eşitlik VIKOR yönteminin kullanılması”, Ege Akademik Bakış,
10 ile, en yüksek göreli önem değeri (K) eşitlik 11 15(2), 285-300, 2015.
ile, her alternatifin performans indeks değeri (Ni) [3] N. Özçakar, H. H Demir,‘‘Bulanik TOPSIS yöntemiyle
eşitlik 12 ile hesaplanmış ve elde edilen sonuçlar tedarikçi seçimi’’, İstanbul Üniversitesi İşletme
Tablo 10’da gösterilmiştir. Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi,
22(69): 25-44, 2011.
[4] Ü. Şengül, M. Eren, S. E. Shiraz, V. Gezder, A.B.
Şengül, “Fuzzy TOPSIS method for ranking renewable
438
energy supply systems in Turkey”, Renewable Energy,

75, 617-625, 2015.
[5] O. Derse, E. Yontar, ‘‘SWARA-TOPSIS yöntemi ile en
uygun yenilenebilir enerji kaynağının belirlenmesi’’,
Endüstri Mühendisliği Dergisi, 31(3): 389-410, 2020.
[6] M. Ay Türkmen, A. Demirel, “SWARA Ağırlıklı
Bulanık COPRAS Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi”,
Alanya Akademik Bakış, 6(1), 1739-1756, 2022.
[7] B. F.Yıldırım, M. Timor, ‘‘Bulanık ve Gri COPRAS
Yöntemleri Kullanilarak Tedarikçi Seçim Modeli
Geliştirilmesi’’. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri
Dergisi, 6(2): 283-310, 2019.
[8] V. Keršuliene, E.K. Zavadskas, Z. Turskis, “Selection of
rational dispute resolution method by applying new step‐
wise weight assessment ratio analysis (SWARA)”,
Journal of Business Economics and Management, 11(2),
243-258, 2010.
[9] D. Stanujkic, D. Karabasevic, E. K. Zavadskas, “A
framework for the selection of a packaging design based
on the SWARA method”, Engineering Economics,
26(2), 181-187. 2015.
[10] E. K. Zavadskas, Ž. Stević, I. Tanackov, and O.
Prentkovskis, “A Novel Multicriteria Approach–Rough
Step-Wise Weight Assessment Ratio Analysis Method
(R-SWARA) and Its Application in Logistics”, Studies in
Informatics and Control, 27 (1), 97-106. 2018.
[11] M.Yazdani, A. Alidoodsti, and K. Zavadskas, ‘‘Risk
Analysis of Critical Infrastructures Using Fuzzy
Copras’’, Economic Research-Ekonomska Istraživanja,
24(4): 27-40, 2011.
[12] H. T Nguyen, S. Z. M. Dawal, Y. Nukman, H. Aoyama,
and K. Case, ‘‘An Integrated Approach of Fuzzy
Linguistic Preference Based AHP and Fuzzy COPRAS
for Machine Tool Evaluation’’, Plos One Journal, 10(9):
1-24, 2015.
[13] T.-Y. Hsieh, S.-T. Lu, and G.-H. Tzeng,
“Fuzzy MCDM approach for planning and design
tenders selection in public office buildings”,
International Journal of Project Management,
22(7), pp. 573–584, 2004.
439
Atık Kil Tuğla ve Kiremit Tozlarının Çimentolu Harçların Erken Yaş

Özelliklerine Etkisi
Cenk Karakurt1 ve Ahmet Ferdi Şenol1*
1
İnşaat Mühendisliği Bölümü / Mühendislik Fakültesi, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Türkiye
*
(ahmetferdi.senol@bilecik.edu.tr)
Özet – Portland çimentosunun üretiminden kaynaklanan yüksek karbon emisyonları, çevremiz için giderek
ciddi tehditler oluşturmaktadır. Bu nedenle, birçok araştırmacı, farklı kaynaklardan elde edilebilen atık
ürünlerin harç ve beton üretimlerinde çimento ikamesi olarak kullanımını araştırmaktadır. Ülkemizde
meydana gelen deprem etkileri, kentsel dönüşümlerin uygulanması ve yapıların hizmet ömürlerinin
tamamlanması gibi nedenlerle, birçok inşaat yapısının yıkılarak çevremizde atık sahalar oluşturduğu
gözlemlenmektedir. Bu atık sahaların, bertaraf edilerek ekonomiye kazandırılması amacı ile inşaat yıkım
alanlarındaki atık tuğla ve kiremitlerin harç ve beton üretiminde kullanılabilirliği kapsamlı bir şekilde
araştırılmalıdır. Bu çalışmanın amacı; kısmi çimento ikamesi olarak kullanılabilecek atık kil tuğla ve
kiremit tozlarının, çimentolu harçların erken yaş özelliklerine etkisini araştırmaktır. Bu nedenle, çimento
ağırlığının %0, %5, %10 ve %15’inin atık kil tuğla ve kiremit tozları ile ikame edildiği 4 farklı harç karışım
serisi üretilmiştir. Tüm karışımlarda su/bağlayıcı oranı 0,5 ve agrega/bağlayıcı oranı 3 olarak sabit
tutulmuştur. Harç serilerinin işlenebilirlik özellikleri yayılma tablası deneyi uygulanarak
değerlendirilmiştir. Sertleşmiş harç serilerinin özelliklerini değerlendirmek amacıyla 40×40×160 mm
boyutlarında üretilen harç numuneleri; 2,7 ve 14 günlük sürelerde standart küre (kirece doygun suda, 20±2
℃) tabi tutulmuşlardır. Kür sonunda, numunelere; birim hacim ağırlık, su emme, görünen porozite, eğilme
ve basınç dayanımı deneyleri uygulanmıştır. Çalışmada, harç serilerindeki atık kil ikamesinin artması ile
işlenebilirliklerin azaldığı, %5 atık kil tozlu harç serisinin 14’üncü gündeki eğilme dayanımlarının kontrol
serisinin %10,5 üstünde elde edildiği ve kür süresinin artışıyla birlikte, atık kil tozlu serilerin basınç
dayanım kayıplarının giderek azaldığı tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler – Çimento, Harç, Atık tuğla tozu, Basınç dayanımı, Eğilme dayanımı
I. GİRİŞ ve kiremitler oluşturmaktadır. Atık kil tuğla ve

Dünya üzerindeki nüfus ve kentleşme artışı, konut kiremitlerin, beton üretiminde agrega veya çimento
ve alt yapı inşaatlarına olan talepleri de olarak ikame edilebilmesi; atıkların bertaraf
artırmaktadır. Bu durum, inşaat endüstrisindeki edilmesine, çimento üretim miktarlarının
çimento üretimlerinin artışına, doğal agrega azaltılmasına ve ekonomik maliyetlerde beton
kaynaklarımızın giderek azalmasına ve yüksek üretilmesine katkı sağlayabilecektir.
karbon emisyonları ile fazladan enerji Atık kil tuğla ve kiremit tozları, puzolanik
harcamalarına neden olmaktadır. malzeme özelliğinde olup bileşimlerindeki SiO2,
Ülkemizin birçok bölgesinde, yerel halk Al2O3 ve Fe2O3’ün toplam yüzdeleri
tarafından 20-30 yıl önce yapılmış ve sonradan genellikle %70’in üstündedir. Atık kil tuğla
kentsel dönüşüm veya deprem etkisi ile yıkılan, tozlarının genellikle yüksek su absorpsiyonuna
inşaat yıkım atıkları bulunmaktadır. Bu inşaat yıkım sahip olması, çimento esaslı malzemelerin
atıklarının çoğunluğunu pişmiş kilden üretilen tuğla işlenebilirliğini de azaltmaktadır [1]. Çimento
440
Karakurt ve Şenol, Atık Kil Tuğla ve Kiremit Tozlarının Çimentolu Harçların Erken Yaş Özelliklerine Etkisi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
harcında kullanılan atık kil tuğla tozlarının partikül tuğla tozu içeriğinin artmasıyla betonların
boyutunun düşürülmesi, erken yaştaki işlenebilirliğinin önemli ölçüde azaldığını
hidratasyonlarını hızlandırırken, priz sürelerini de bildirmişlerdir.
azaltabilmektedir [2]. Atık kil tuğla tozlarının, artan Bu çalışmanın amacı, inşaat yıkımlarından elde
öğütme sürelerinin artırılması ile rafine ve küresel edilen atık kil tuğla ve kiremitlerin geri
olma eğiliminde artış olduğu ve bu durumun da dönüşümünü sağlayarak, atık kil tozlarının harç
tuğla tozlarının özgül yüzey alanını ve puzolanik çimentolarına alternatif olarak değerlendirilmesidir.
aktivitesini arttırdığı tespit edilmiştir. Ancak uzun Bu kapsamda; karışımdaki çimento miktarı, %0
öğütme süreleri tuğla tozlarının topaklaşmasına (referans), %5, %10 ve %15 oranlarında, atık kil
neden olmakta ve enerji tüketimini de artırdığı için tuğla ve kiremit tozlarıyla değiştirilerek üretilen
genellikle tavsiye edilmemektedir [3]. Atık kil harçların, işlenebilirliği ve erken yaşlardaki fiziksel
tozlarının harç ve betonda kullanımı, birçok ve mekanik özellikleri araştırılmıştır.
araştırmacının ilgisini çekmiştir. Ge vd. [4],
yaptıkları bir çalışmada, çimentonun; %10, %20 II. MATERYAL VE YÖNTEM
ve %30 oranlarında ve üç farklı partikül A. Materyal
boyutlarındaki kil-tuğla tozu ile değiştirilmesinin Atık kil tuğla ve kiremit tozları, Bilecik ili
taze ve sertleşmiş betonun özellikleri üzerindeki Merkezindeki inşaat yıkım alanlarındaki; harman
etkilerini araştırmışlardır. Çalışma tuğlası (HT), çatı kiremiti (ÇK) ve delikli tuğlaların
sonucunda, %10’un üzerindeki kil tuğla (DT) toplanması ile elde edilmiştir (Şekil 1).
değişiminin, taze betonun çökme miktarını büyük
ölçüde azalttığı, tuğla tozu ikame oranlarının
artması ile erken yaş dayanımlarının da azaldığı,
ancak kür yaşı arttıkça kil tuğla tozu ikameli beton
dayanım sonuçlarının kontrol betonunkine benzer
sonuçlarda olduğunu tespit etmişlerdir. Xu vd. [5],
atık kil tuğla agregalarının; sıva harcının taze ve
sertleşmiş özellikleri üzerindeki etkilerini
incelemişlerdir. Çalışma sonucunda, atık kil tuğla
agregalarının %30, %40, %50 ve %60 dozajlarında
kullanılmasıyla, sıva harcının su tutma özelliğinin
iyileştirebildiği ve %30 dozajdaki atık kil
agregalarının, basınç dayanımının yanı sıra çekme
Şekil 1. İnşaat yıkım alanı.
bağ dayanımını da iyileştirebildiğini tespit
etmişlerdir. Wu vd.[6], ultra yüksek dayanımlara İnşaat yıkımları içerisindeki kil tuğla ve kiremit
sahip çimentolu kompozitlerin üretiminde, atık kil atıkları elle seçilerek toplanmıştır. Toplanan tuğla
tuğla tozlarını hacimce %10, %20, %30, %40 ve kiremitlerin çevresindeki harçlı tabakalar,
ve %50 oranlarında çimento ikamesi olarak kirleticileri ortadan kaldırmak için kırım işlemi
kullanmışlardır. Çalışmada, atık kil tuğla uygulanarak temizlenmiştir. Daha sonra, atık kil
tozlarının %20 ikame edildiği harç serilerinin, tuğla ve kiremitler, laboratuvardaki çeneli kırıcıda
basınç ve eğilme dayanımlarında en yüksek 0-2 mm boyutlarına getirilerek kaynaklarına göre
değerlere ulaştığını ve çimentonun atık kil tuğla (ÇK, DT ve HT) ayrılmıştır. Son işlem olarak, atık
tozları ile ikame edilmesinin, erken yaşta toplam kil agregalarının yüzey alanını artırmak için her bir
hidratasyon ısısını azalttığını tespit etmişlerdir. çeşidi, bilyalı değirmende 120 dakika boyunca
Olofinnade vd.[7], tarafından yapılan bir çalışmada; öğütülerek, %95’inin 90 µm’lik elekten geçebilecek
çimento yerine %10, %20 ve %30 oranlarında şekilde olması sağlanmıştır (Şekil 2).
öğütülmüş kil tuğla tozları ikame ederek Harç serilerinin üretiminde, Bilecik Vezirhan
hazırladıkları betonların taze ve sertleşmiş hal Çimento Fabrikasında üretilen CEM I 42,5 R
özelliklerini incelemişlerdir. Çalışma sonucunda; Portland çimentosu ve agrega olarak TS EN 196-1
çimento yerine %10 kil tuğla tozunun ikamesi ile [7]'e uygun CEN referans kumu kullanılmıştır. CEN
üretilen betonun yarmada-çekme ve basınç standart kumu (0-2 mm), silis kumu olup Limak
dayanımlarında önemli bir iyileşme elde edildiği ve Batı Çimento San. ve Tic.Şti.’den temin edilmiştir.
441
Standart kumun tane boyutu analizi Şekil 3'te B. Yöntem

verilmiştir. Karışımlarda kullanılan çimento, atık kil Harç karışımları TS EN 196-1[8] standartlarına
tuğla ve kiremit tozları (ÇK, DT ve HT) ile CEN göre 4 farklı seri olarak hazırlanmıştır. Atık kil
kumu üzerinde yapılan kimyasal analiz sonuçları tozları, çimento ile ağırlıkça; %0 (kontrol numunesi,
Tablo 1’de verilmiştir. Harç karışımlarında karışım C), %5, %10 ve %15 oranlarında değiştirilmiştir.
suyu olarak, Bilecik ili şehir şebeke suyu Tüm serilerde su/bağlayıcı oranı 0,5 ve agrega
kullanılmıştır. (kum) miktarı da 1350 gr olarak kullanılmıştır.
Buradaki bağlayıcı ifadesi, çimento ve atık kil
tozlardan oluşmaktadır. C serisindeki çimento
miktarı 450 gramdır. Harç serileri C, K5, K10 ve
K15 olarak adlandırılmıştır. Seri kodlarındaki K
indisi; ÇK, DT ve HT atıklarının toplamını (atık kil
tuğla ve kiremit toz karışımını), sayılar ise çimento
yerine ağırlıkça ikame yüzdesini ifade etmektedir.
Örnek olarak, K5; %5 atık kil tozu içeren harç
karışımını belirtmektedir. Harç serilerindeki
malzeme karışım oranları Tablo 2’de verilmiştir.
Tablo 2. Harç serileri karışım oranları.
K
Çimento Kum Su
Seriler ÇK DT HT
(g) (g) (g)
Şekil 2. Atık kil tuğla ve kiremit tozlarının üretimi. (g) (g) (g)
Agrega Elek Analizi C - - - 450 1350 225

100
80
K5 7,5 7,5 7,5 427,5 1350 225
% Geçen
60
K10 15 15 15 405 1350 225
40
Kum
20 K15 22,5 22,5 22,5 382,5 1350 225
0
0 0,5 1 1,5 2
Elek Aralığı, mm Harç karışımlarında kullanılan tüm malzemeler,
Şekil 3. Agrega (CEN kumu) elek analizi. hassas terazi ile tartılmış ve laboratuvar tipi hız
kademeli harç mikserinde karıştırılmıştır. Taze harç
Tablo 1. Karışımlardaki malzemelerin kimyasal analizi.
serilerinin yayılma tablası ile işlenebilirlik tayini,
Oksitler,
ÇK DT HT
CEN CEM I TS EN 1015-3 [9] standardına göre belirlenmiştir
% Kumu 42,5R (Şekil 4).
SiO2 43,7 48,9 45,6 93,1 18,9
Al2O3 15,7 16,2 17,2 3,1 4,7
Fe2O3 12,2 8,1 8,8 0,4 3,7
CaO 8,8 4,7 7,5 0,2 63,2
MgO 5,2 6,5 6,8 0,1 1,6
SO3 0,3 3,5 0,3 0,1 3,0
K2O 1,6 3,2 3,2 2,4 0,6
TiO2 1,9 0,8 0,8 - -
P2O5 1,3 1,2 1,1 - -
MnO 0,2 0,1 0,1 - -
Kızdırma
9,1 6,8 8,6 0,6 3,1
Kaybı Şekil 4. Yayılma tablası ile işlenebilirlik tayini.
Özgül Ağırlık,
2,8 2,9 2,8 2,6 3,1
g/cm3
442
Hazırlanan harç serileri, 40x40x160 mm serilerindeki yayılma çapları sırasıyla; %3,8, %7,7
boyutlarındaki çelik prizmatik kalıplara iki parça ve %11,5 oranlarında azalmıştır.
halinde dökülmüş, her parçası sarsma tablasında
sıkıştırılarak kalıplara yerleştirilmiş ve üstleri 150
naylon örtü ile kapatılarak 24 saat boyunca 145
kalıplarda bekletilmiştir. Her seri için 9’ar adet 140
numune üretilmiştir. Kalıplardan çıkartılan 135
Yayılma çapı, mm
130
130
sertleşmiş harç numuneleri, laboratuvar ortamındaki 125
125
kirece doygun suda (20 ± 2 ºC sıcaklıkta), 2,7 ve 14 120
120
günlük kür sürelerine kadar bekletilip, deneyleri 115
115
uygulanmıştır. 110
Sertleşmiş haldeki harç numunelerinin deney 105
günü sonundaki birim hacim ağırlıkları, yüzey kuru 100
suya doygun haldeki ağırlıklarının, numunelerin C K5 K10 K15
Seriler
hacmine oranlanması ve bulunan değerlerin,
ortalamalarının alınması ile belirlenmiştir. Harç Şekil 6. Yayılma çaplarının serilere göre değişimi.
numunelerinin su emme ve görünen porozite deney
ölçümleri TS EN 1097-6 [10] standardına uygun Birim Hacim Ağırlık Deney Sonuçları
B.
olarak Arşimet terazisi (Şekil 5.a) kullanılarak Harç serilerinden üretilen numunelerin 2, 7 ve 14
yapılmıştır. Daha sonra, harç numuneleri üzerinde, günlük birim hacim ağırlık sonuçlarının serilere
TS EN 196-1 [8]’e göre, üç noktalı eğilme dayanımı göre değişimi Şekil 7’dedir. Serilerin birim hacim
ve basınç dayanımı deneyleri uygulanmıştır (Şekil ağırlıkları 2091-2164 kg/m3 arasında değişmektedir.
5.b ve 5.c). Bu deneyler için çimento basma ve Elde edilen sonuçlardan; K katkılı harç serilerinin
eğilme test presi kullanılmıştır. Eğilme dayanımı içeriğindeki K miktarı arttıkça birim hacim
deney sonuçları, üç numunenin aritmetik ortalaması ağırlıkları C serisine göre, her yaşta azalmıştır.
alınarak belirlenmiştir. Basınç dayanımı deney Bununla birlikte her K serisinin kürlenme yaşı
sonuçları ise eğilme dayanımı deneyinde ikiye arttıkça birim hacim ağırlıkları da artmıştır.
ayrılan harç numunelerinden elde edilen 6 numune
2200
sonuçlarının, aritmetik ortalamaları alınarak tespit 2 gün 7 gün 14 gün
2180
edilmiştir.
2160
2140
Birim ağırlık, kg/m3
2120
2100
2080
2060
2040
2020
C K5 K10 K15
Seriler
Şekil 5. Harç serilerine uygulanan deneyler, a) Su emme ve Şekil 7. Serilerin birim hacim ağırlıklarının kür sürelerine
görünen porozite ölçümleri b) Eğilme dayanımı c) Basınç göre değişimi.
dayanımı.
Su Emme ve Görünen Porozite Deney

C.
III. BULGULAR Sonuçları
A. İşlenebilirlik Deney Sonuçları Harç serilerinin kür süresi, su emme ve porozite
Harç serilerinin işlenebilirlik özellikleri yayılma ölçümlerine göre değişimleri, sırasıyla Şekil 8 ve
tablası deneyi ile belirlenmiştir. Üretilen harç Şekil 9’da verilmiştir. Şekil 8 incelendiğinde,
serilerinin yayılma çaplarındaki değişimler Şekil serilerin K miktarının artışı ile su emme oranlarının
6’da verilmiştir. Yayılma çapı sonuçlarına göre, arttığı ve uygulanan kür süresi artışı ile su emme
karışımda K ikamesi arttıkça yayılma değerlerinde miktarlarının azaldığı tespit edilmiştir. Kür
azalma olmuştur. C serisine göre K5, K10 ve K15 yaşlarına göre sırası ile en yüksek su emme
443
değerleri; 2 günlükte K5, 7 ve 14 günlükte K15’ten ve %3,9 oranlarında artarken, K15 serisinde %5,5
elde edilmiştir. Şekil 9’da, serilerin porozite oranında azalma ile sonuçlanmıştır.
ölçümlerini incelediğimizde, su emme değerlerine
benzer ilişkinin oluştuğu gözlemlenmektedir. 6
2 gün 7 gün 14 gün
5
Eğilme Dayanımı, MPa

12
4
11
3
10
2
Su emme, %
9
1
8
0
C K5 K10 K15
7
Seriler
6 Şekil 10. Serilerin eğilme dayanımı sonuçlarının kür sürelerine

5 göre değişimi.
C K5 K10 K15
Seriler 6
C K5 K10 K15
Şekil 8. Serilerin su emme değerlerinin kür süresine göre 5
değişimi. Eğilme Dayanımı, MPa

4
2 gün 7 gün 14 gün 2

20
1
Porozite, %
0
Kür süresi
15
Şekil 11. Kür sürelerinin seriler ve eğilme dayanımı
sonuçlarına göre değişimi.
E.
Basınç Dayanımı Deney Sonuçları
10 Basınç dayanımı sonuçlarının harç serilerine göre
C K5 K10 K15
Seriler değişimi Şekil 12’de, kür sürelerinin seriler ve
basınç dayanımı sonuçlarına göre değişimi ise Şekil
Şekil 9. Serilerin porozite değerlerinin kür süresine göre
değişimi. 13’te verilmiştir. Serilerin basınç dayanımları,
kürleme süresinin artması ile önemli ölçüde
D.
Eğilme Dayanımı Deney Sonuçları artmıştır. Buna göre, serilerde K ikamesi arttıkça, 2
Harç serilerinin, kür süresi ve eğilme dayanımı günlük kür süresi sonundaki basınç dayanımları C
sonuçlarına göre değişimi Şekil 10’da sunulmuştur. serisine göre; K5, K10 ve K15’de
Serilerin kür artışı ile birlikte eğilme dayanımları da sırasıyla %15,7, %14,3 ve %19,9 oranında
artmıştır. En yüksek eğilme dayanımı 14 günlük kür azalmıştır. 7 günlük kür süresi
sonundaki K5 serisinden elde edilmiştir. Kür sonunda; %5,3, %19,3 ve %31,5 oranında
sürelerinin seriler ve eğilme dayanımı sonuçlarına dayanımlar azalmıştır. 14 günlük kür süresi
göre değişimi Şekil 11’de verilmiştir. Buna göre, K sonundaki basınç dayanımları ise; K5 ‘de %1,0
serilerinin 2 günlük kür süresi sonundaki eğilme artarken, K10’da %7,0 ve K15’de %11,5 oranında
dayanımları, C serisine göre; K5’de %4,5 artış, K10 azalmıştır.
ve K15’de sırasıyla %3,5 ve %21,6 oranlarında
azalış ile sonuçlanmıştır. 7 günlük kür süresi
sonunda ise; K5 ve K10 serilerinin dayanımları
sırasıyla %4,3 ve %5,5 artarken, K15 serisinde
ise %9,5 oranında azalmıştır. 14 günlük kür süresi
sonundaki deney sonuçlarına göre; K5 ve K10
serilerinin eğilme dayanımları sırasıyla; %10,5
444
40 sonrasında K ikamesi artışı ile yükselmiştir. Düşük

35 boşluk miktarı, düşük su emilimini ve dolayısıyla
daha iyi dayanıklılık performansını göstermektedir.
Basınç Dayanımı, MPa
30
25
Harç serilerinde K ikamesinin artması; erken
yaşlardaki (14 güne kadar) basınç dayanımlarının, C
20
(referans) serisine göre giderek azalması ile
15
sonuçlanmıştır. K içeriğinin artması, serilerin erken
10 yaşlarında artan gözenek hacmine ve basınç
5 dayanımının azalmasına neden olmuştur. Kür
0 süresinin artması, K5 serilerinin basınç dayanım
C K5 K10 K15
kaybını giderek azaltmıştır. Lam vd. [11]’de
Seriler
yaptıkları bir çalışmada, bu durumun; atık kil
Şekil 12. Serilerin basınç dayanımı sonuçlarının kür sürelerine tozlarının harçlardaki erken yaş basınç dayanımına
göre değişimi. katkısının, geleneksel çimento kadar yüksek
olmamasından kaynaklandığını belirtmişlerdir.
40
Ayrıca, Farrell vd. [12]’nin de benzer bir
C K5 K10 K15
35
çalışmalarında belirttikleri gibi, K ile portlandit
(CH) arasındaki puzolanik reaksiyondan üretilen
Basınç Dayanımı, MPa
30
25 ilave C–S–H jeller de basınç dayanımlarının

20 zamanla artırmasında etkilidir.
15 Karışım serilerindeki K miktarının artışı, daha
10
yüksek su emilimine yol açan ve daha fazla boşluğa
sahip bir matris yapısının oluşmasına yol açmış
5
olabilir. Bu durum, K artışı ile birlikte basınç
0
dayanımlarını düşürmüştür. Benzer sonuçlar eğilme
Kür süresi dayanımlarında da gözlemlenmiştir.
Şekil 13. Kür sürelerinin seriler ve basınç dayanımı V.SONUÇLAR
sonuçlarına göre değişimi.
Deneysel çalışmalar kapsamında elde edilen
IV.TARTIŞMA sonuçlar, sırasıyla aşağıda sunulmuştur. Buna göre;
Karışım serilerine uygulanan yayılma tablası  İşlenebilirlik sonuçlarına göre, harç
deneyi sonuçlarına göre, harç serilerinde K ikamesi serilerinde K ikamesi arttıkça, harç serilerinin
arttıkça, karışımın su ihtiyacı artmış ve işlenebilirliği de %11,5 (K15’de)’e kadar azalmıştır.
işlenebilirliği azalmıştır. Bu durum, K parçacıkları  Harç serilerinin içeriğindeki K miktarı
tarafından artan su talebi, S/Ç oranının sabitliği ve arttıkça birim hacim ağırlıkları C serisine göre,
K yoğunluğunun çimento yoğunluğundan düşük genellikle her yaşta azalmıştır.
olması ile açıklanabilir. Harç serilerinde, K miktarı  Harç serilerinde, K miktarının artışı ile su
arttıkça işlenebilirlik bozulduğundan, karışımlara emme ve porozite oranları artmış, uygulanan kür
akışkanlaştırıcı ilave edilerek işlenebilirliğin süresinin artışı ile su emme ve porozite miktarları da
korunabileceği değerlendirilmektedir. azalmıştır.
Sertleşmiş harç numunesinin birim hacim ağırlığı,  Karışım serilerindeki en yüksek eğilme
numunenin mekanik özelliklerini etkileyen fiziksel dayanımı 14 günlük kür sonundaki K5 serisinden
bir özelliğidir. Genellikle, daha yoğun bir harç (%10,5 artış) elde edilmiştir. Her kür süresindeki
karışımı daha az boşluğa sahiptir ve daha yüksek bir eğilme dayanımına göre, K5 ve K10 serilerinde
dayanım elde edilebilir. Harç serilerinde K ikamesi C’ye yakın veya daha yüksek değerler elde
arttıkça numunelerin birim ağırlıklarının azalması edilirken, K15 serisinin tüm yaşlarında dayanım
hem gözeneklilik artışından hem de K’nın (2,8 kaybı olmuştur.
g/cm3) özgül ağırlığının, çimentoya (3,1 g/cm3)  Serilerin basınç dayanımları, kür süresi ile
oranla daha düşük olmasından kaynaklandığı birlikte artarken, karışımdaki K miktarının artışı ile
şeklinde değerlendirilmektedir. Serilerdeki su azalmıştır. Kür süresinin artması, K5 serilerinin
emilim ve porozite değerleri, 14 günlük kür basınç dayanım kaybını giderek azaltmıştır. 14 gün
445
sonunda en yüksek basınç dayanımı K15 [10] TS EN 1097-6. (2013), Agregaların mekanik ve fiziksel
serisinde %1 artış (C’ye göre) ile oluşmuştur. özellikleri için deneyler-Bölüm 6: Tane yoğunluğunun
ve su emme oranının tayini. Türk Standardları Enstitüsü,
 Atık kil tozlarının çimentolu harçların erken Ankara, Türkiye.
yaş performanslarına katkısının artırılması [11] Lam, M. N. T., Nguyen, D. T., & Nguyen, D. L. (2021).
kapsamında, atık toz ürünlerle (yüksek fırın cürufu, Potential use of clay brick waste powder and ceramic
silis dumanı vb.) birlikte üretilecek harç serilerinin, waste aggregate in mortar. Construction and Building
dayanım ve dayanıklılık özelliklerinin de Materials, 313, 125516.
[12] O'Farrell, M., Wild, S., & Sabir, B. B. (2001). Pore size
araştırılması değerlendirilmelidir. distribution and compressive strength of waste clay brick
 Atık kil tuğla ve kiremitlerin geri mortar. Cement and Concrete Composites, 23(1), 81-91.
dönüştürülerek çimentolu karışımlarda ikame
olarak kullanımı; çimento üretim miktarlarının ve
küresel CO2 emisyonlarının azaltılmasına, çimento
üretimi kaynaklı enerji tasarrufuna, atık çevre
yönetiminin desteklenmesine ve doğal kaynakların
korunmasına destek olacağı değerlendirilmektedir.
KAYNAKLAR
[1] Atyia, M. M., Mahdy, M. G., & Abd Elrahman, M.

(2021). Production and properties of lightweight
concrete incorporating recycled waste crushed clay
bricks. Construction and Building Materials, 304,
124655.
[2] Zhao, Y., Gao, J., Liu, C., Chen, X., & Xu, Z. (2020).
The particle-size effect of waste clay brick powder on its
pozzolanic activity and properties of blended cement.
Journal of cleaner production, 242, 118521.
[3] He, Z., Shen, A., Wu, H., Wang, W., Wang, L., Yao, C.,
& Wu, J. (2021). Research progress on recycled clay
brick waste as an alternative to cement for sustainable
construction materials. Construction and Building
Materials, 274, 122113.
[4] Ge, Z., Wang, Y., Sun, R., Wu, X., & Guan, Y. (2015).
Influence of ground waste clay brick on properties of
fresh and hardened concrete. Construction and Building
Materials, 98, 128-136.
[5] Xu, Z., Zhu, Z., Zhao, Y., Guo, Z., Chen, G., Liu, C., ...
& Chen, X. (2022). Production of sustainable plastering
mortar containing waste clay brick aggregates. Case
Studies in Construction Materials, 16, e01120.
[6] Wu, J. D., Guo, L. P., & Qin, Y. Y. (2021). Preparation
and characterization of ultra-high-strength and ultra-
high-ductility cementitious composites incorporating
waste clay brick powder. Journal of Cleaner Production,
312, 127813.
[7] Olofinnade, O. M., Ede, A. N., Ndambuki, J. M., &
Bamigboye, G. (2016). Structural properties of concrete
containing ground waste clay brick powder as partial
substitute for cement. In Materials Science Forum (Vol.
866, pp. 63-67). Trans Tech Publications Ltd.
[8] TS EN 196-1. (2016), Çimento deney metotları - Bölüm
1: Dayanım tayini, Türk Standardları Enstitüsü, Ankara,
Türkiye.
[9] TS EN 1015-3. (2000), Kagir harcı-deney metotları-
bölüm 3: taze harç kıvamının tayini (yayılma tablası ile),
Türk Standardları Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
446
Leonardo Split Kuaterniyonlar

Ali Dağdeviren1* ve Ferhat Kürüz 2
1
Bilgisayar Mühendisliği / Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi, Ahmet Yesevi Üniversitesi, Kazakistan
2
Bilgisayar Mühendisliği / Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Türkiye
*
( ali.dagdeviren@ayu.edu.kz)
Özet – Bu çalışmada öncelikle Leonardo sayıları kullanarak Leonardo split kuaterniyonları tanımlayacağız.
Ayrıca devamında Leonardo split kuaterniyonlar ile ilgili bazı cebirsel özellikleri vereceğiz. Daha sonra
Leonardo split kuaterniyonlar üzerinde özyineli bağıntıları, üreteç fonksiyonları, Binet formülü ve Catalan
özdeşliği gibi bazı önemli özdeşlikler vereceğiz.
Anahtar Kelimeler – Leonardo sayılar, kuaterniyonlar, split kuaterniyonlar, özyineli bağıntılar, Binet formülü
I. GİRİŞ  𝑎(𝑏𝑐) = (𝑎𝑏)𝑐,

Kuaterniyonlar 1843 yılında W. R. Hamilton  Her 𝑎 ∈ 𝑯𝒔 split kuaterniyon, 𝑘1 ve 𝑘2
tarafından kompleks sayıların bir genişlemesi olarak kompleks sayılar olmak üzere tek bir şekilde
tanımlandı. Kuaterniyonlar kümesi aşağıdaki gibi 𝑎 = 𝑘1 + 𝑘2 𝑗 formunda yazılabilir.
tanımlanabilir: Literatürde Fibonacci, Pell, Narayana ve Jacobsthal
𝑯 = {𝑞0 + 𝑞1 𝑖 + 𝑞2 𝑗 + 𝑞3 𝑘: 𝑞0 , 𝑞1 , 𝑞2 , 𝑞3 ∈ ℝ , sayılar gibi bir çok sayı dizisi var. Bunlardan birisi
𝑖 2 = 𝑗 2 = 𝑘 2 = 𝑖𝑗𝑘 = −1 } olan Leonardo sayılarla ilgili olarak da son
Burada 𝑖, 𝑗 ve 𝑘 kuaterniyon birimleridir ve 𝑖 2 = zamanlarda birçok çalışma yapılmıştır [1,2,3]
𝑗 2 = 𝑘 2 = 𝑖𝑗𝑘 = −1 eşitliklerini sağlarlar. Bu Leonardo sayıları 𝑛 ≥ 2 ve başlangıç koşulları
çalışmanın ardından 1849 yılında J. Cockle 𝐿𝑒0 = 𝐿𝑒1 = 1 olmak üzere,
tarafından split kuaterniyonlar aşağıdaki şekilde 𝐿𝑒𝑛 = 𝐿𝑒𝑛−1 + 𝐿𝑒𝑛−2 + 1
tanımlanmıştır: bağıntısı ile tanımlanır. Leonardo sayılar bu
𝑯𝒔 = {𝑞0 + 𝑞1 𝑖 + 𝑞2 𝑗 + 𝑞3 𝑘: 𝑞0 , 𝑞1 , 𝑞2 , 𝑞3 ∈ ℝ , bağıntıya eşdeğer olacak şekilde
𝑖 2 = −1, 𝑗 2 = 𝑘 2 = 1, 𝑖𝑗𝑘 = 1 } 𝐿𝑒𝑛+1 = 2𝐿𝑒𝑛 − 𝐿𝑒𝑛−2
Bir 𝑎 = 𝑎0 + 𝑎1 𝑖 + 𝑎2 𝑗 + 𝑎3 𝑘 ∈ 𝑯𝒔 elemanında olarak da tanımlanabilir. Leonardo sayılar ile
𝑎0 ’a 𝑎’nın reel kısmı, 𝑎1 𝑖 + 𝑎2 𝑗 + 𝑎3 𝑘’a 𝑎’nın Fibonacci sayılar arasındaki ilişki
sanal kısmı denir. Ayrıca bir elemanın eşleniği 𝑎̅ = 𝐿𝑒𝑛 = 2𝐹𝑛+1 − 1
𝑎0 − 𝑎1 𝑖 − 𝑎2 𝑗 − 𝑎3 𝑘 olur ve normu da bağıntısıyla verilebilir. Leonardo sayıları için Binet
formülü; 𝛼 ve 𝛽, 𝜆3 − 2𝜆2 + 1 karakteristik
‖𝑎‖ = √|𝑎𝑎̅| = √|𝑎02 + 𝑎12 − 𝑎22 − 𝑎32 | denkleminin kökleri olmak üzere aşağıdaki gibidir:
şeklinde tanımlanır. Bunlara ek olarak bir split 2𝛼 𝑛+1 − 2𝛽 𝑛+1 − 𝛼 + 𝛽
𝐿𝑒𝑛 =
kuaterniyonun tersi 𝑎02 + 𝑎12 − 𝑎22 − 𝑎32 ≠ 0 olmak 𝛼−𝛽
üzere aşağıdaki gibidir: Ayrıca, [1]’de Leonardo sayılar için Cassini,
𝑎̅
𝑎−1 = 𝑎2 +𝑎2 −𝑎2 −𝑎2. Catalan ve d’Ocagne özdeşlikleri verilmiştir. [2]’de
0 1 2 3 genelleştirilmiş Leonardo sayılar tanımlanmıştır.
[4]’te Leonardo sayıların matris gösterimleri
verilmiştir.
Split kuaterniyonlarla ilgili bazı önemli özellikler [5]’te split Fibonacci kuaterniyonlar ve split Lucas
aşağıdaki verilmiştir: kuaterniyonlar, 𝐹𝑛
Teorem: 𝑎, 𝑏, 𝑐 ∈ 𝑯𝒔 olmak üzere, 𝑛. Fibonacci sayı, 𝐿𝑛 𝑛. Lucas sayı ve 𝑖, 𝑗, 𝑘 split
 𝑎𝑏
̅̅̅ = 𝑏̅𝑎̅,
kuaterniyon birimleri olmak üzere,
447
Dağdeviren vd., Leonardo Split Kuaterniyonlar, ICEANS 2022, Konya, Turkey
𝑄𝑛 = 𝐹𝑛 + 𝑖𝐹𝑛+1 + 𝑗𝐹𝑛+2 + 𝑘𝐹𝑛+3 , 𝐿𝑒𝑛+1 𝐿𝑒𝑚+3 + 𝐿𝑒𝑛+2 𝐿𝑒𝑚 +

𝑇𝑛 = 𝐿𝑛 + 𝑖𝐿𝑛+1 + 𝑗𝐿𝑛+2 + 𝑘𝐿𝑛+3 𝐿𝑒𝑛+3 𝐿𝑒𝑚+1 ) + 𝑘(𝐿𝑒𝑛 𝐿𝑒𝑚+3 +
şeklinde tanımlanmıştır. Bu kısımdan sonra 𝐿𝑒𝑛+1 𝐿𝑒𝑚+2 − 𝐿𝑒𝑛+2 𝐿𝑒𝑚+1 + 𝐿𝑒𝑛+3 𝐿𝑒𝑚 ),
notasyon karmaşası olmaması adına 𝑛. split  𝜆𝐿𝑒𝑄𝑛 = 𝜆𝐿𝑒𝑛 + 𝑖𝜆𝐿𝑒𝑛+1 + 𝑗𝜆𝐿𝑒𝑛+2 +
Fibonacci sayı 𝐹𝑄𝑛 , 𝑛. split Lucas sayı 𝐿𝑄𝑛 , 𝑛. split 𝑘𝜆𝐿𝑒𝑛+3 .
Leonardo sayı 𝐿𝑒𝑄𝑛 ile gösterilecektir. Leonardo Teorem: 𝑛 > 0 ∈ ℤ olsun. 𝐿𝑄𝑛 𝑛. Lucas split
sayılar, Fibonacci sayılar, Lucas sayılar, Fibonacci kuaterniyon ve 𝑞 = 1 + 𝑖 + 𝑗 + 𝑘 olmak üzere
split kuaterniyonlar ve Lucas split kuaterniyonlarla 𝐿𝑒𝑄𝑛−1 + 𝐿𝑒𝑄𝑛+1 = 2𝐿𝑄𝑛+1 − 2𝑞
ilgili bazı özellikler aşağıda verilmiştir: eşitliği sağlanır.
2
 𝐿𝑒𝑛 = 5 (𝐿𝑛 + 𝐿𝑛+2 ) − 1, Teorem: 𝑛 ≥ 2 ∈ ℤ olsun. 𝐹𝑄𝑛 𝑛. Fibonacci split
𝐿 +𝐿 kuaterniyon olmak üzere
 𝐿𝑒𝑛+3 = 𝑛+1 5 𝑛+7 − 1,
𝐿𝑒𝑄𝑛+2 − 𝐿𝑒𝑄𝑛−2 = 2(𝐹𝑄𝑛+3 − 𝐹𝑄𝑛−1 )
 𝐿𝑒𝑛 = 𝐿𝑛+2 − 𝐹𝑛+2 − 1, eşitliği sağlanır.
 ∑𝑛𝑡=0(𝐹𝑡 + 𝐿𝑒𝑡 ) = 𝐹𝑛+2 + 𝐿𝑒𝑛+2 − 𝑛 − 3, Teorem: Leonardo split kuaterniyonlar için
 𝐹𝑄𝑛 + 𝐹𝑄𝑛+1 = 𝐹𝑄𝑛+2 , aşağıdaki eşitlikler sağlanır:
 𝐹𝑄𝑛 − 𝑖𝐹𝑄𝑛+1 − 𝑗𝐹𝑄𝑛+2 − 𝑘𝐹𝑄𝑛+3 =  𝐿𝑒𝑄𝑛 ̅̅̅̅̅̅̅
𝐿𝑒𝑄𝑛 = 𝐿𝑒𝑛2 + 𝐿𝑒𝑛+12 2
− 𝐿𝑒𝑛+2 −
2
−5𝐹𝑛+3 , 𝐿𝑒𝑛+3 ,
 𝐹𝑄𝑛 𝐹𝑄𝑚 + 𝐹𝑄𝑛+1 𝐹𝑄𝑚+1 = 5𝐹𝑛+𝑚+4 +  𝐿𝑒𝑄𝑛 + ̅̅̅̅̅̅̅
𝐿𝑒𝑄𝑛 = 2𝐿𝑒𝑛 .
2𝐹𝑛+𝑚+1, Teorem: 𝑛 ≥ 0 ∈ ℤ olmak üzere,
 𝐹𝑄𝑛−1 + 𝐹𝑄𝑛+1 = 𝐿𝑄𝑛 , 𝐿𝑒𝑄𝑛 − 𝑖𝐿𝑒𝑄𝑛+1 − 𝑗𝐿𝑒𝑄𝑛+2 − 𝑘𝐿𝑒𝑄𝑛+3
 𝐹𝑄𝑛+2 − 𝐹𝑄𝑛−2 = 𝐿𝑄𝑛 , = −30𝐹𝑛+1 − 20𝐹𝑛
 𝐹𝑄𝑛 ̅̅̅̅̅̅
𝐹𝑄𝑛 = −𝐿2𝑛+3 . eşitliği sağlanır.
Fibonacci split kuaterniyonlar ve Lucas split Tanım: Leonardo split kuaterniyonların üreteç
kuaterniyonlarla ilgili daha fazla bilgi için [5]’e fonksiyonu,
∞
bakılabilir.
𝑔𝐿𝑒𝑄 (𝑡) = ∑ 𝑡 𝑝 𝐿𝑒𝑄𝑝
III. BULGULAR 𝑝=0
Bu kısımda Leonardo split kuaterniyonları şeklinde tanımlanır.
tanımlayıp bunlarla ilgili bazı özdeşlikler vereceğiz. Teorem: Leonardo split kuaterniyonlar için üreteç
Tanım: 𝐿𝑒𝑛 𝑛. Leonardo sayı ve 𝑖, 𝑗, 𝑘 split fonksiyonu
(1 + 𝑖 + 3𝑗 + 5𝑘) + 𝑡(−1 + 𝑖 − 𝑗 − 𝑘) + 𝑡 2 (1 − 𝑖 − 𝑗 − 3𝑘)
kuaterniyonların birimleri olmak üzere 𝑛. Leonardo 𝑔𝐿𝑒𝑄 (𝑡) =
1 − 2𝑡 + 𝑡 3
split kuaterniyon formülü ile hesaplanır.
𝐿𝑒𝑄𝑛 = 𝐿𝑒𝑛 + 𝑖𝐿𝑒𝑛+1 + 𝑗𝐿𝑒𝑛+2 + 𝑘𝐿𝑒𝑛+3 Teorem: 𝐿𝑒𝑄𝑛 ve 𝐹𝑄𝑛 sırasıyla 𝑛. Leonardo split
olur. Leonardo split kuaterniyonlar için 𝑞 = 1 + 𝑖 + kuaterniyon, 𝑛. Fibonacci split kuaterniyon ve 𝑞 =
𝑗 + 𝑘, 𝐿𝑒𝑄0 = 1 + 𝑖 + 3𝑗 + 5𝑘 ve 𝐿𝑒𝑄1 = 1 + 1 + 𝑖 + 𝑗 + 𝑘 olmak üzere
3𝑖 + 5𝑗 + 9𝑘 olmak üzere aşağıdaki bağıntılar 𝐿𝑒𝑄𝑛 = 2𝐹𝑄𝑛+1 − 𝑞
sağlanır, olur.
𝐿𝑒𝑄𝑛 = 𝐿𝑒𝑄𝑛−1 + 𝐿𝑒𝑄𝑛−2 + 𝑞, Teorem: 𝑛 ≥ 𝑚 ≥ 0 ve 𝑛, 𝑚 ∈ ℤ olmak üzere,
𝐿𝑒𝑄𝑛+1 = 2𝐿𝑒𝑄𝑛 − 𝐿𝑒𝑄𝑛−2.  𝐿𝑒𝑄𝑛+𝑚 + (−1)𝑚 𝐿𝑒𝑄𝑛−𝑚 = 𝐿𝑚 (𝐿𝑒𝑄𝑛 +
Tanım: 𝐿𝑒𝑄𝑛 ve 𝐿𝑒𝑄𝑚 iki Leonardo split 𝑞) − (1 + (−1)𝑚 )𝑞,
kuaterniyon ve 𝜆 bir skaler olmak üzere Leonardo  𝐿𝑒𝑄𝑛+𝑚 − (−1)𝑚 𝐿𝑒𝑄𝑛−𝑚 =
split kuaterniyonların toplama, çıkarma, çarpma ve 𝐿𝑒𝑛+1 (𝐿𝑒𝑄𝑚−1 + 𝑞) + (−1)𝑚 (1 − 𝑖 + 𝑗 −
skaler ile çarpması aşağıdaki gibi tanımlanır:
𝑘) − 𝑞
 𝐿𝑒𝑄𝑛 ± 𝐿𝑒𝑄𝑚 = (𝐿𝑒𝑛 ± 𝐿𝑒𝑚 ) + bağıntıları sağlanır. Burada 𝑞 = 1 + 𝑖 + 𝑗 + 𝑘 ve
𝑖(𝐿𝑒𝑛+1 ± 𝐿𝑒𝑚+1 ) + 𝑗(𝐿𝑒𝑛+2 ± 𝐿𝑒𝑚+2 ) + 𝐿𝑚 𝑚. Lucas sayısıdır.
𝑘(𝐿𝑒𝑛+3 ± 𝐿𝑒𝑚+3 ), Teorem(Binet formülü): 𝛼 ve 𝛽 𝑥 3 − 2𝑥 2 + 1 =
 𝐿𝑒𝑄𝑛 𝐿𝑒𝑄𝑚 = (𝐿𝑒𝑛 𝐿𝑒𝑚 − 𝐿𝑒𝑛+1 𝐿𝑒𝑚+1 + 0 denkleminin kökleri, 𝛼 ∗ = 1 + 𝑖𝛼 + 𝑗𝛼 2 + 𝑘𝛼 3 ,
𝐿𝑒𝑛+2 𝐿𝑒𝑚+2 + 𝐿𝑒𝑛+3 𝐿𝑒𝑚+3 ) + 𝛽 ∗ = 1 + 𝑖𝛽 + 𝑗𝛽 2 + 𝑘𝛽 3 , 𝑞 = 1+𝑖+𝑗+𝑘
𝑖(𝐿𝑒𝑛 𝐿𝑒𝑚+1 + 𝐿𝑒𝑛+1 𝐿𝑒𝑚 − 𝐿𝑒𝑛+2 𝐿𝑒𝑚+3 + olmak üzere 𝑛. Leonardo split kuaterniyon için
𝐿𝑒𝑛+3 𝐿𝑒𝑚+2 ) + 𝑗(𝐿𝑒𝑛 𝐿𝑒𝑚+2 − Binet formülü aşağıdaki gibidir.
448
Dağdeviren vd., Leonardo Split Kuaterniyonlar, ICEANS 2022, Konya, Turkey
2(𝛼 ∗ 𝛼𝑛+1 −𝛽 ∗ 𝛽 𝑛+1 )

𝐿𝑒𝑄𝑛 = − 𝑞.
𝛼−𝛽
Teorem(Catalan bağıntısı): 𝑛 ≥ 𝑟 > 0, 𝑛, 𝑟 ∈ ℤ
olmak üzere aşağıdaki bağıntı sağlanır:
𝐿𝑒𝑄𝑛2 − 𝐿𝑒𝑄𝑛−𝑟 𝐿𝑒𝑄𝑛+𝑟
= (−1)𝑛+𝑟 4𝐹𝑟 ((2 + 𝑖 + 3𝑗 + 4𝑘)𝐹𝑟
− 2𝑗𝐿𝑟 + (𝐿𝑒𝑄𝑛 + 𝐿𝑒𝑄𝑛−𝑟 )𝑞
+ 𝑞(𝐿𝑒𝑄𝑛 + 𝐿𝑒𝑄𝑛+𝑟 ) + 4𝑞 2 .
Catalan bağıntısında 𝑟 = 1 aldığımızda Cassini
bağıntısını elde ederiz.
Sonuç(Cassini bağıntısı): 𝑛 > 0 tamsayısı için
aşağıdaki bağıntı sağlanır:
𝐿𝑒𝑄𝑛2 − 𝐿𝑒𝑄𝑛−1 𝐿𝑒𝑄𝑛+1
= (−1)𝑛+1 4(2 + 𝑖 + 𝑗 + 4𝑘)
+ 𝐿𝑒𝑄𝑛+1 𝑞 + 𝑞𝐿𝑒𝑄𝑛+2 + 2𝑞 2 .
IV. TARTIŞMA
Bu çalışmamızda Leonardo split quaternioyonlar
tanıtılarak bu tip quaternionların sahip oldukları
özellikler detaylıca araştırılarak literatüre
kazandırılmıştır.
V. SONUÇLAR
Leonardo split quaterniyonların diğer yapılar ile
karşılaştırıldığında bir takım benzerlikler
taşımasının yanında farklılıklarının olduğu da
ortaya konularak gözlemlenmiştir.
KAYNAKLAR
[1] P. Catarino and A. Borges, “On Leonardo numbers”,

Acta Math. Univ. Comenianae, vol 89, pp. 75–86, 2019.
[2] A. G. Shannon, “A note on generalized Leonardo
numbers”, Notes Number Theory Discrete Math., vol 25,
pp. 97–101, 2019.
[3] Y. Alp and E. G. Koçer, “Some properties of Leonardo
numbers”, Konuralp J. Math., vol 9, pp. 183–189, 2021.
[4] S. K. Nurkan, İ. A. Güven, “Dual Fibonacci
quaternions”, Adv. Appl. Clifford Algebras, vol 25(2), pp.
403-414, 2015.
[5] M. Akyiğit,H. H. Kösal, and M. Tosun, “Split fibonacci
quaternions”, Adv. Appl. Clifford Algebras, vol 23(3), pp.
535-545, 2013.
449
Properties of sand concrete with and without crushed sand

Oday Jaradat 1,*, Karima Gadri 1, Asal Sirhan 2 and Abdelhamid Guettala 1
1
Laboratory of research in civil engineering, University of Biskra, Algeria
2
Faculty of Engineering, Al-Quds University, Palestine
*
(oday.jaradat@univ-biskra.dz)
Abstract – This document presents the properties of sand concrete with and without crushed sand. The
purpose of this study is to study the effect of replacing 70% of river sand with crushed sand for sand concrete
and compare it with sand concrete without replacing 100% of river sand. In this paper, compressive
strength, flexural strength, and ultrasonic pulse velocity will be examined. The results showed that replacing
70% of river sand with crushed sand showed a remarkable improvement compared to concrete without
crushed sand, this opens the horizon about the exploitation of crushed sand in sand concrete.
Keywords – Crushed sand, river sand, sand concrete, compressive strength, flexural strength, ultrasonic pulse velocity
I. INTRODUCTION flexural strength, and ultrasonic pulse velocity will

Sand concrete (SC), a type of concrete with high be examined.
sand content, has attracted attention in recent
decades. This material has economic and
environmental importance because it contributes to A. sand
a solution to the lack of gravel in certain areas and Crushed sand (CS) and River sand (RS), the grain
can be used to eliminate waste, such as crushed sand diameter is a maximum of 5 mm.
and fillers, produced by quarries [1].
The use of sand concrete under the name The particle size distributions of the various sands
‘agglomerated concrete’ dates back to 1850–1875 used are shown in Fig. 1. Table 1 shows the set of
[1]. SC is fine concrete defined by standard NF P 18 physical properties of the sand types used.
500 (1995), which was revised in 1987 by AFNOR
[2]. In SC, the maximum dimension of aggregates is
less than or equal to 5 mm of sand [3].
100
The use of sand type in concrete has been the subject
90
of many studies because of the increasing demand
80
Cumulative passing (%)
for river sand, as the depletion of river sand has 70

caused a number of environmental issues [5]. To 60
address this situation, the construction industry has 50
identified various alternatives [6]. has been 40
proposed as a partial alternative to river sand, a type 30
of limestone obtained from quarrying. Gives a 20
continuous distribution of particle size in SC [7]. 10
100% 0
The main objective of this paper is to study the RS
0,01 0,10 1,00 10,00
properties of sand concrete with and without Particules size (mm)
crushed sand. In this paper, compressive strength, Fig. 1 Granular size analysis of quarry and river sand
450
Jaradat et al., Properties of sand concrete with and without crushed sand, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Table 1. Physical properties of the sand used Vs = 1000 γ- Vc (1)

Crushed sand River sand
γ: Compactness coefficient
Apparent density 1.48 1.61
(g/m3) Table 3. Compositions of sand concrete
Specific density 2.60 2.50
(g/m3) Compositions (RS) (CS) W/C
Fineness 3.03 1.92 Kg/m3 Kg/m3
modulus 100% RS 1617.5 0 0.7
Compactness 56.92 64.40 70% CS +30% RS 485.25 1141.14 0.7
(CP)
Sand equivalent 97.63 78
E. Sand Concrete mixing and conservation
To obtain a high level of homogeneity in the sand
B. Cement concrete, an initial dry mixing was undertaken,
The cement employed is ordinary Portland cement followed by a second mixing after introducing the
(type II) of class 42.5, also known as ‘‘CPJ CEM mixing water. Mixing then continued for each
II/A”. It is produced in the cement plant of Ain composition until obtaining a homogeneous mix
Touta (Batna). according to the EN 196-1 Standard. The tightening
The physical characteristics are the following: was achieved, thanks to vibration on a vibrating
absolute density of 3.1 g / cm3 and 370 m2/kg table. These compound samples were then removed
fineness. The chemical compositions of the cement from their molds after 24 hours, and immersed in
used along within Table 2. water under a constant temperature until test day.
Table 2. Chemical compositions of cement F. Experimental methods

(%)
 Flexural strength are tested at 7and 28 days on
SiO2 20,52
CaO 63,86 prismatic specimens (4x4x16) cm3 in
Al2O3 5,13 according with standard EN 196-1. The
Fe2O3 3,36 flexural strength was obtained by selecting
MgO 1,27 three-points for the sample, the maximum
Na2O 0,14 flexural strength of sand concrete determined
K2O 0,76 from the maximum load after the first visible
SO3 2,26 crack using Eq.2
Cl- 0,027
L.O.I 1,09 𝑅𝑓 = 1.5𝐹𝑓 ⁄𝑏 3 (2)
C. Water
Ff : maximum load in N, L: the distance between
Water temperature of 20 ± 1 °C conforms to the
support (L = 100 mm) and b: the width of specimen
requirements of standard NFP 18-404.
(b = 40 mm).
D. Formulation of Sand Concrete
The mix proportions adopted were prepared from  Compressive strength is tested at 7 and 28 days
a formulation based on an experimental approach on half-prism obtained after rupture specimens
derived from previous works on sand concrete [1], in according with standard EN 196 1.The
[8]–[10]. The mixing proportion approach used here compressive strength of sand concrete
for sand concrete was aimed at optimizing the determined from the maximum load using
compactness of the granular skeleton. The chosen Eq.3
cement mix(C) was fixed at 350 kg/m3 [7], [11].
Have kept a constant W/C for all the mixes. The 𝑅𝑐 = 𝐹𝑐 ⁄𝑏 2 (3)
quantity of sand [S] being determined according to
the following equation: [7], [12] Fc: maximum load and b: width of specimen
451
 Ultrasonic pulse velocity test (UPV) was used

following NF EN 12 504-4 standard. It’s
consists of holding the two poles for
computing the pulse velocity. Pulse velocity
was calculated by employing the following
equation:
𝑉 = 𝐿⁄𝑇 (4)
V: Ultrasound speed (m/s), L: sample length in

(m) and T: Duration of ultrasound time (s).
Fig .3 Compressive strength of sand concrete

1. Flexural strength
3. Ultrasonic Pulse Velocity test (UPV)
Figure 2 presents the results obtained for the
flexural strength, and according to these, the Figure 4 shows all UPV values for the studied
replacement of 70% of river sand with crushed sand compounds at 7 and 28 days.
contributed to an increase in the bending strength, When river sand was replaced by 70% crushed
especially at 28 days. According to Oday et al. [13], sand, we observed a higher UPV compared to sand
replacing limestone sand with river sand in sandy concrete without crushed sand.
concrete contributed to increased flexural strength. This rise in UPV is due to the compactness within
the cement matrix when the crushed sand is
replaced. The use of crushed limestone sand in sand
concrete increased the UPV in several studies [15],
[16].
Fig .2 Flexural strength of sand concrete

2. Compressive strength
Based on the results shown in Figure 3 obtained

from the compressive strength, the replacement of
crushed sand with river sand in sand concrete Fig .4 Ultrasonic pulse velocity
effectively contributed to increasing the
compressive strength, as this improvement was
noticeable, as shown in Figure 3. According to IV. CONCLUSION
previous studies, exploiting crushed sand in sandy
concrete instead of river sand improves and Based on the results obtained to improve the
increases compressive strength [10], [14] properties of sand concrete with and without
crushed sand, the replacement of river sand with
70% of the crushed sand contributed to the
improvement of the flexural strength, especially at
452
28 days, and there was also a significant increase in 9–15, 1988.

compressive strength for all ages. In addition, the [12] K. Gadri and A. Guettala, “Study of the adaptation of
UPV increased and improved when using crushed the sand concrete as repair material associated with an
sand. Finally, the exploitation of crushed sand in ordinary,” vol. 3, pp. 13–20, 2017.
sand concrete enhanced mechanical properties. [13] O. Jaradat, K. Gadri, A. Sirhan, and A. Guettala, “1st
International Conference on Innovative Academic
REFERENCES Characteristics of sand concrete using quarry sand,”
no. mm, pp. 419–423, 2022.
[1] O. Z. Jaradat, K. Gadri, B. A. Tayeh, and A. Guettalaa,
“Influence of sisal fibres and rubber latex on the [14] O. Jaradat, K. Gadrı, and A. Guettala, “Study the
engineering properties of sand concrete,” Struct. Eng. mechanical and physical properties of sand concrete
Mech., vol. 80, no. 1, pp. 47–62, 2021. using crushed limestone sand,” J. Mater. Electron.
DEVICES, vol. 3, no. 1, pp. 26–29, 2021.
[2] Sablocrete, “Bétons de sable, caractéristiques et
pratiques d’utilisation [Sand concrete, characteristics [15] O. JARADAT, “Influence of crushed sand on the
and use practices].” Presses de l’Ecole Nationale des dynamic modulus of elasticity of sand concrete,” J.
Ponts et Chaussées LCPC Paris, 1994. Phys. Chem. Funct. Mater., vol. 5, no. 1, pp. 65–68.
[3] B. Belhadj, M. Bederina, K. Benguettache, and M. [16] O. Jaradat, K. Gadri, and A. Guettala, “The First
Queneudec, “Effect of the type of sand on the fracture International Cement Based Composites The effect of
and mechanical properties of sand concrete,” Adv. partial replacement of crushed sand on the,” no. March
Concr. Constr., vol. 2, no. 1, pp. 13–27, 2014, doi: 2022, pp. 1–5, 2022.
10.12989/acc2014.2.1.013.
[4] T. Bouziani, A. Benmounah, Z. Makhloufi, M.
Bédérina, and M. Queneudec Tkint, “Properties of
flowable sand concretes reinforced by polypropylene
fibers,” J. Adhes. Sci. Technol., vol. 28, no. 18, pp.
1823–1834, 2014, doi:
10.1080/01694243.2014.924176.
[5] J. Zhang, D. Li, and Y. Wang, “Toward intelligent
construction: Prediction of mechanical properties of
manufactured-sand concrete using tree-based
models,” J. Clean. Prod., vol. 258, p. 120665, 2020,
doi: 10.1016/j.jclepro.2020.120665.
[6] J. Jose and N. Hossiney, “Characteristics of Concrete
Containing Waste Foundry Sand and Slag Sand,” Int.
J. Earth Sci. Eng., vol. 09, no. 03, pp. 54–59, 2016.
[7] K. Gadri and A. Guettala, “Evaluation of bond
strength between sand concrete as new repair material
and ordinary concrete substrate (The surface
roughness effect),” Constr. Build. Mater., vol. 157, no.
May, pp. 1133–1144, 2017, doi:
10.1016/j.conbuildmat.2017.09.183.
[8] J. Oday, K. Gadri, and G. Abdelhamid, “The effect of
crushed sand on the compactness of sand concrete,”
pp. 1–7, 2021.
[9] O. Jaradat, K. Gadri, and A. Guettala, “The First
International Cement Based Composites The effect of
partial replacement of crushed sand on the,” no. March
2022, pp. 1–5.
[10] O. et al Jaradat, “FTP-4 Study of the Dynamic
Modulus of Elasticity of Sand Concrete Containing,”
no. type II, pp. 22–24.
[11] J.-J. Chauvin and G. Grimaldi, “Les bétons de sable,”
Bull. liaison des Lab. des ponts chaussées, no. 157, pp.
453
Moving Objects detection in Video-surveillance Based on Background

Subtraction Method by Fast-ICA Algorithm
Naoum Abderrahmane1*, Boumehed Meriem 1, 2, Alshaqaqi Belal 1, Kandouci Chahinaz 3
1
Department of Electronic, University of Science and Technology of Oran - Mohamed BOUDIAF, Algeria
2
Higher School of Electrical and Energetic Engineering of Oran, Algeria
3
Department of Telecommunication, University Djillali Liabes, Sidi Bel Abbes, Algeria
*(naoumfireman@yahoo.com)
Abstract – Nowadays, newest video surveillance becomes a vigorous part of research according to the large
requirements and different applicability. Detection and localization of interesting objects is very important for
many computer vision requests, and in video surveillance like traffic monitoring, behaviour analysis,
suspicious event detection, etc. Background subtraction algorithm is a larger used technique for detecting
moving objects in video frame to extract the foreground objects from a reference background image. There
are various challenges in emerging a good background subtraction algorithm, like changes in illumination,
non-stationary background objects such as swinging leaves, rain, snow, the changes in background for example
moving and stopping of vehicles. In this paper, we propose an efficient and accurate background subtraction
method for moving object detection in video surveillance. The main idea is to use a developed fast-
Independent Component Analysis (ICA) algorithm to separates background, noise and foreground mask from
an image sequence in real-world environments. The fast-ICA algorithm is adapted and adjusted with a matrix
calculation and searching an optimum non-quadratic function to be faster and more robust. Moreover, in order
to estimate the de-mixing matrix and the denoising de-mixing matrix parameters, we propose to convert all
images to YCrCb color space, where the luma component Y (brightness of the color) gives suitable results.
The proposed technique has been verified on the publicly available datasets CD net 2012 and CD net 2014,
and experimental results show that our algorithm can detect efficiently and precisely the moving objects in
challenging conditions compared to other methods in literature in terms of quantitative and qualitative
evaluations with real-time frame rate.
Keywords – Video surveillance, Moving object detection, Background subtraction, ICA, de-mixing matrix.
I. INTRODUCTION Background subtraction is a popular approach to

segment moving objects in an image sequence
A fundamental and critical task in video under a stationary camera [5-6]. It detects moving
surveillance is detecting moving objects from a objects in an image by evaluating the difference of
video sequence [1-2]. Motion detection aims at pixel features of the current scene image against the
segmenting foreground regions corresponding to reference background image [7]. Furthermore,
moving objects from the background [3-4].
454
Abderrahmane et al., Moving Objects detection in Video-surveillance Based on Background Subtraction Method by Fast-ICA Algorithm,
background subtraction techniques offer a suitable removed from the scene[15].

solution [8], which provide a good compromise in To take into account these difficulties, numerous
terms of quality of detection and computation time. background-modeling techniques have been
There are several problems that an efficient developed in literature, where these methods can be
background subtraction algorithm must solve classified into four main classes: Basic Techniques,
correctly[9-14], such as various levels of Statistical Techniques, Machine Learning
illumination at different times of the day, dynamic Techniques, and Other Techniques, as shown in
backgrounds,weather condition; shadows cast by figure 1 from [16].
moving objects, and objects being introduced or
Fig. 1 Different categories of Background subtraction techniques.
The background subtraction methods reviewed object into the background if the object remains
overhead have worked successfully for indoor or stationary for a long period of time. To manage
outdoor surveillances, where the environment may with the problem of stationary foreground objects,
change gradually or brusquely over time [17]. a reference background image that has no moving
Although many relatively fast background objects may be required. Background subtraction
modeling methods have been proposed for real- based on a single reference image is very
time implementation, but the updating process still computationally fast. However, it is also very
consumes an important amount of total sensitive to illumination changes, which deters the
computation time, and restricts the image frame to use of such an approach in many surveillance
a small size. This causes a low image resolution, applications [19]. The problem of identifying
and the object of interest may seem as a small moving objects in complex environment is still an
foreground region in the scene image [18]. interesting domain of research [20-21].
Furthermore, it can incorrectly absorb a foreground Recently, the Independent Component Analysis
455
(ICA) technique, which is known by its robustness negentropy, as a measure of statistical

in the signal-processing field, is getting much independence. The approximated foreground is
attention in the image-processing field [22]. ICA is filtered in order to effectively segment the
a statistical technique, perhaps the most widely foreground objects by the use of a spatio-temporal
used, for solving the Blind Source Separation belief propagation method, and this method is
(BSS) problem [23]. The purpose of ICA is to evaluated for level crossings safety applications on
restore statistically independent source signals, four datasets in outdoor environments with a three
given only a mixture of these signals without changes weather conditions (cloudy, sunny and
knowing the mixing matrix of the sources. ICA is snowy weather) [30].
used now in many diverse requests like sound In this paper, an efficient framework is presented
separation, image processing, medical signal for background subtraction by independent
analysis, dimension reduction, coding and text component analysis in video-surveillance.
analysis, and telecommunication [24]. Wherever in an image the moving objects are
In addition, ICA has been introduced in video considered to be independent from the background,
processing to cope with the issue of foreground thus we adapt and custom fast-ICA algorithm [31-
estimation. Zhang and Chen (2006) [25] have 34] to: first, estimate the best de-mixing matrix that
introduced the spatio-temporal ICA method can separate a scene image into foreground objects
(stICA) to model a video sequence for background and motionless background and second, estimate
subtraction coupled with multiscale analysis as a the denoising de-mixing matrix that used for
post-processing for automated content-based video removing noise. The proposed ICA-based
processing. Their system tries to extract a set of background subtraction technique consists of two
mutually independent components from a given treating phases: training phase and detection phase.
mixture of two signals representing, respectively, a In the training phase, two example images are
background and an image containing an arbitrary carefully chosen to form the data matrix, one
object. Tsai and Lai (2009) [26] have proposed an representing the reference background and the
ICA model for foreground extraction without other containing an arbitrary foreground objects.
background updating that estimate the inverse of We propose to convert all images to YCrCb color
the mixing matrix (called de-mixing matrix), which space, where the luma component Y (brightness of
gives the independent components, by measuring the color) is taken for all the treatments. Then, the
the statistical independence using the joint and fast-ICA algorithm is applied to estimate the de-
marginal probability density functions. These two mixing matrix parameter [31] [33], which will be
related works do not handle the background used in the detection step. Another, execute the
changes over time and their algorithms are only fast-ICA algorithm on a data matrix obtained from
tested in indoor environments characterized by two images, one representing the reference
small environmental changes. background and the other representing successive
In order to cope with outdoor environments, background images with different noise sort
Fakhfakh et al. (2011) [27-28] had developed a (various levels of illumination, waving trees, rain,
novel Color-based Independent Component fog…) for the denoising de-mixing matrix
Analysis (CICA) model for motion detection in a estimation. In the detection phase, the data matrix
color-image sequence. CICA requests at separating is constructed from two images; one is an incoming
the mixed signal into six divided signals: three image from the sequence and the other is the most
channels per image, each channel representing a modern offered background. The estimated
color component, for the foreground and foreground is then found simply by multiplying the
background images. The de-mixing matrix is data matrix one time with the de-mixing matrix and
estimated via the fast-ICA algorithm [29], which is second time with the denoised de-mixing matrix.
based on a fixed point iteration scheme maximizing The proposed ICA-based background subtraction
non-Gaussianity, by estimating the maximum technique can successfully segment and filter the
456
foreground objects under large environmental mixing matrix, where the noise is modelled with its
changes for indoor/outdoor surveillance mean 𝜇 and standard deviation 𝜎. Now, the data
applications. matrix is composed from the reference background
The remainder of this paper is organized as and consecutive background images with different
follows. The proposed framework is presented in noises, such as various levels of illumination and
section 2. Section 3 shows the experiments results waving trees.
and demonstrates the detection performance of the
The detection phase
proposed system. Finally, the conclusion is drawn
in Section 4. In this phase, the data matrix is constructed from
two images; one is an incoming image from the
II. PROPOSED FRAMEWORK sequence and the other is the most recent offered
background. The estimated foreground is then
A. The method found simply by multiplying the data matrix one
time with the de-mixing matrix and second time
Under the assumption that with the denoising de-mixing matrix for noise
the camera is stationary, the moving objects in a removal.
scene video are considered independent from the
background. The proposed background subtraction Post-processing
based on fast-ICA- pattern can be divided into three
treating phases: training phase, detection phase, In order to segment effectively the detected
and post-processing. foreground objects and performing our results, a
post-processing step is proposed. First, we apply a
The training phase
second simple denoising step by using a Gaussian
Firstly, we carry out a pre-processing step in order filter with the parameters mean 𝜇 and standard
to improve the detection results. In this step, we deviation 𝜎 obtained from denoising de-mixing.
propose to convert all the input frames from RGB Then, a morphological transformation is used to
format to YCrCb color space. Then, we take only perform the open and close operations.
the luma component Y or the brightness component
and reshape it from matrix to row vector. B. The main algorithm
Secondly, two images are carefully chosen to form
the data matrix, one represents the reference Let’s denote the reference background image by
background and the other contains an arbitrary 𝐵 of size 𝑘 = 𝑚 × 𝑛, and any frame from the scene
foreground objects. We then estimate the best de- by 𝐹, the approximated foreground objects by 𝐹𝑔 ,
mixing matrix, of size (2 × 2), by executing the the noise model by 𝑁, the data matrix by 𝑋 . The
fast-ICA algorithm on the data matrix, which will de-mixing matrix by 𝑊 and denoising de-mixing
be used in the detection phase. In the third step, we by 𝑊 𝑑 . The main steps of our framework can be
propose to introduce an estimated denoising de- described in Algorithm 1.
Algorithm 1
- Initialization of: 𝐵, 𝑊, 𝑊 𝑑 and 𝑁

- While 𝐹 is true:
# pre-processing:
# convert 𝐹 from RGB to YCrCb
# reshape the Y channel from matrix to row vector.
- 𝐵𝑉 (1, [𝑛 × (𝑖 − 1)] + 𝑗) = 𝐵(𝑖, 𝑗) ;
- 𝐹𝑉 (1, [𝑛 × (𝑖 − 1)] + 𝑗) = 𝐹(𝑖, 𝑗)
457
# construct the data matrix.

- 𝑋 = [[𝐵𝑉 ], [𝐹𝑉 ]]
- 𝑅𝑒𝑠𝑢𝑙𝑡 = 𝑊 × 𝑋
# the second row from Result represent objects detected.
# construct the new data matrix.
- 𝑋 = [[𝑅𝑒𝑠𝑢𝑙𝑡[1]], [𝑁𝑉 ]]
- 𝑅𝑒𝑠𝑢𝑙𝑡 = 𝑊 𝑑 × 𝑋
# the second row from new Result represent the foreground.
- 𝐹𝑔 = 𝑅𝑒𝑠𝑢𝑙𝑡[1]
# reshape from row vector to matrix
- 𝐹𝑔 (𝑖, 𝑗) = 𝐹𝑔 (1, [𝑛 × (𝑖 − 1)] + 𝑗)
# post-processing: filtering and morphological transformation.
- 𝐹𝑔 = 𝐹𝑔 × 𝐺(𝜇, 𝜎)
- 𝐹𝑔 = 𝑂𝑝𝑒𝑛 (𝐹𝑔 )
- 𝐹𝑔 = 𝐶𝑙𝑜𝑠𝑒 (𝐹𝑔 )
# create the binary foreground mask.
1 𝑖𝑓 𝐹𝑔 (𝑖, 𝑗) > 𝑡ℎ𝑟𝑒𝑠ℎ𝑜𝑙𝑑
- 𝐹𝑔 (𝑖, 𝑗) = {
0 𝑜𝑡ℎ𝑒𝑟𝑤𝑖𝑠𝑒
- End
III. RESULTS AND DISCUSSION CDnet 2014 dataset is a second version of the
CDnet 2012 dataset, from
A. Evaluation datasets (http://www.changedetection.net/).
In this framework, we have used two categories
In order to evaluate the efficiency of the proposed from CDnet 2012 and three categories from CDnet
algorithm [35], we use a publicly available change 2014 in several areas with different challenges. An
detection dataset 2012 (CDnet 2012) [36] and 2014 overview of these selected sequences is illustrated
dataset (CDnet 2014) [37]. As one of the most in table 1.
challenging detection benchmark dataset, the
Table 1. Overview of the selected sequences from the datasets
Frames
Data- Total Resolut-
Categorie Description and Challenges Sequence of
set frames ion
sequence
CDnet Dynamic - 6 videos depicting outdoor 18871
2012 Background scenes with strong background Overpass 3000 320×240
motion.
Intermittent - 6 videos with scenarios known 18650 WinterDriveway 2500 320×240
Object for causing ghosting artifacts
Motion (e.g. contains still objects that
suddenly start moving).
CDnet Bad Weather - 4 outdoor videos showing low- 20900 Blizzard 7000 720×480
2014 visibility winter storm
conditions.
- In addition to snow
accumulation, the dark tire
458
tracks left in the snow have

potential to cause false positives.
Low Frame- - 4 videos recorded with IP 9400 Turnpike_0_5_f 1500 320×240
Rate cameras. ps
- The frame rate varies from
0.17 fps to 1 fps due to limited
transmission bandwidth.
Turbulence - 4 videos showing moving 15700 Turbulence0 5000 720×480
objects depicted by a near-
infrared camera at noon during a
hot summer day.
- Since the scene is filmed at a
distance (5 to 15 km) with a
telephoto lens, the heat causes
constant air turbulence and
distortion in frames.
B. Evaluation metrics detection. From equation (2), (𝑇𝑃 + 𝐹𝑃) represent

the foreground pixels classified by a given
To measure how well our process matches the algorithm. 𝐹𝑚𝑒𝑎𝑠𝑢𝑟𝑒 is the harmonic mean between
ground-truth, we use three performance measures 𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 and 𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛 (a large value of 𝐹𝑚𝑒𝑎𝑠𝑢𝑟𝑒 is
[37]: 𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙, 𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛, and 𝐹𝑚𝑒𝑎𝑠𝑢𝑟𝑒 , which better). When applied to the entire sequence,
they are defined as follows: 𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 and 𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛 reported are averages over
𝑇𝑃
𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 = 𝑇𝑃+𝐹𝑁 (1) all the measured frames. Typically, there is a trade-
𝑇𝑃 off between 𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 and 𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛, 𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 usually
𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛 = (2) increases with the number of foreground pixels
𝑇𝑃+𝐹𝑃
2×𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙×𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛
𝐹𝑚𝑒𝑎𝑠𝑢𝑟𝑒 = (3) detected, which in turn may lead to a decrease in
𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙+𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛
𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛. A good algorithm should attain as high
where 𝑇𝑃 is the number of true positives, 𝑇𝑁 is the a 𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 value as possible without
number of true negatives, 𝐹𝑁 is the number of false sacrificing 𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛.
negatives, and 𝐹𝑃 is the number of false positives.
C. Quantitative results
𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 is a ratio of true detection to the ground
truth that measures the capability of an algorithm to Table 2 presents the quantitative measures of each
detect the true foreground pixels, it can be seen sequence using 𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙, 𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛 and 𝐹𝑚𝑒𝑎𝑠𝑢𝑟𝑒 .
from equation (1) that (𝑇𝑃 + 𝐹𝑁) represent the These experimental sequences are chosen to test
number of the true foreground pixels obtained by the effectiveness of the proposed algorithm in
the ground truth. 𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛 is a ratio between the many areas and to demonstrate how it can recover
number of true detections and the number of all a suitable performance.
detections, it gives a hint to the exactness of the
459
Table 2. Quantitative evaluation of the proposed method
Dataset Category Sequence Recall Precision F_measure

CDnet Dynamic Background (DB) Overpass 0.9801 0.8135 0.8890
2012 Intermittent Object Motion (IOM) WinterDriveway 0.9942 0.7823 0.8756
Bad Weather (BW) Blizzard 0.9908 0.9419 0.9701
CDnet Low Frame-Rate (LFR) Turnpike_0_5_fps 0.9926 0.7771 0.8717
2014 Turbulence (Tu) Turbulence0 0.7809 0.9822 0.8701
Overall 0.9477 0.8594 0.8953
We can see that our method achieves an over learning and fully convolutional network for
𝐹𝑚𝑒𝑎𝑠𝑢𝑟𝑒 of 0.89 on the datasets. On CDnet 2012 semantic segmentation. Fast-D by Alamgir et al
dataset (the first two categories), the 𝐹𝑚𝑒𝑎𝑠𝑢𝑟𝑒 [44].The results of this comparison are
scores between 0.87 and 0.89 for the two recapitulated in Table 3. This results are from the
sequences. For the latter three new add categories online evaluation
from CDnet 2014 although these categories are (http://www.changedetection.net/results2014/) and
much harder to deal with, the results show that in their original papers.
addition to the Blizzard in Bad Weather, the As it can be seen from Table 3, our framework
𝐹𝑚𝑒𝑎𝑠𝑢𝑟𝑒 of other sequences are about 0.87. Since achieves higher 𝐹𝑚𝑒𝑎𝑠𝑢𝑟𝑒 compared to all methods,
the CDnet 2014 comprise more problematic noises except the MFCN methods. This is due to: first, the
model than CDnet 2012, also it contain many out architecture of MFCN takes advantage of different
of scope regions in the ground truth labels at pixel layer features for background subtraction. Second,
level (05 labels) [37]. The reason for the 𝐹𝑚𝑒𝑎𝑠𝑢𝑟𝑒 it can simplify complex background modeling and
of Blizzard in Bad Weather is higher (0.97) may be updating processes into a simple network
due to the fact that the snow is over all in the roads classification process [43]. Thus, our method
and roadsides in the background, so the algorithm remains suitable for practical application and
can easily separates vehicles from the background. proves the efficiency of our algorithm.
These results show the competence of our method.
The performance of our framework is compared D. Qualitative results
with different frequently-cited techniques, which
In this section, a better visual evaluation using a
are the Gaussian Mixture Model (GMM) by
variety of different challenges scenarios is carried
Stauffer and Grimson [38], KDE-based estimation
out by applying only the proposed method. Sample
by Elgammal et al. [39], K-Nearest Neighbor
results are presented to illustrate the efficiency and
(KNN) method in [40] as a recursive GMM method
robustness of our approach. We select the
with an improved update of the gaussian
following sequences (02 sequences from CDnet
parameters and SubSENSE in [41]. Among the
2012 and 02 sequences from CDnet 2014):
more recent methods, we have choose DeepBS by
Overpass (2555th) from the “Dynamic
Babaee et al [42]. This use a deep convolutional
Background” category, WinterDriveway (2020th)
neural network for video sequence background
from the “Intermittent Object Motion” category,
subtraction. MFCN by Zeng and Zhu [43]. This
Blizzard (3149th) from the “Bad Weather”
method draws on the recent success of transfer
category and turnpike_0_5fps (1031th) from the
460
“low frame-rate” category, in that order. Figure 2 demonstrates the corresponding ground truth, the
shows the obtained results. The first column fourth and the fifth columns illustrate the
displays the input frames, the second column shows segmented results without post-processing and
the background image, the third column with post-processing, respectively.
Table 3. Comparison of Overall performance scores on the CDnet 2012 and CDnet 2014 datasets by different methods
Method Year Recall Precision F_measure

Our method - 0.9477 0.8594 0.8953
GMM [38] 2000 0.68 0.60 0.57
KDE [39] 2002 0.74 0.58 0.57
KNN [40] 2006 0.67 0.68 0.59
SubSENSE [41] 2014 0.81 0.75 0.73
DeepBS [42] 2018 - - 0.7922
MFCN [43] 2018 0.9828 0.9841 0.9830
Fast-D [44] 2020 0.8225 0.7915 0.7690
Overpass
(2555th) from
Dynamic
Background
WinterDriveway
(2020th) from
Intermittent
Object Motion
Blizzard
(3149th) from
Bad Weather
turnpike_0_5fps
(1031th) from
low frame-rate
(a) (b) (c) (d) (e)
461
Fig. 2 Qualitative performance for the different sequences. (a) Input Frame, (b) Background, (c) Ground Truth, (d) detection
without Post-processing, (e) detection With Post-processing
As can be seen in figure 2, the moving objects are As it can be seen from figure 3, the average frame
detected with an improved precision with post- rate of our method is all about 59 fps (frames per
processing, which shows good arrangement with second) better than MFCN nearly 20 fps, GMM
the quantitative evaluation results. Visually, we can practically 47 fps, SubSENSE near 25 fps and
observe that the major undesirable pixels are inferior than Fast-D adjacent 74 fps. Thus, our
removed and the void in the detected objects is proposed method can exactly detect moving objects
filled after the proposed post-processing. In the and run frames faster than real-time frame speed.
overpass sequence, which contains dynamic
background like waving trees, some far moving IV. CONCLUSION
vehicles and shadows, the segmentation results of
our method gives a perfect foreground mask except In this paper, the performance of an efficient
a few false positive. This is due to the various background subtraction using fast-ICA algorithm
challenges in this scene. The turnpike_0_5fps for video surveillance are presented and tested. In
sequence from the low frame rate have a vast our proposed method, the background subtraction
change between neighboring frames, our method procedure can be easily solved by multiplying the
also detects the moving car perfectly and more data matrix one time with the de-mixing matrix and
close to the ground truth. This again demonstrates second time with the denoising de-mixing matrix,
the effectiveness of our method in difficult which is estimated with fast-ICA algorithm in the
situations and performs well in the other training step. An adaptive post-processing is
environments with a perfect foreground mask. applied in order to increase the detection accuracy
at a low computational calculation. Experimental
E. Processing Time results on several challenging scenarios from
CDnet 2012 and CDnet 2014 datasets show that our
The processing time of the algorithm was method achieves, except MFCN, the higher overall
analyzed using the evaluation sequences from values of 0.9477, 0.8594, and 0.8953 for 𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙,
datasets CDnet 2012 and CDnet 2014, where the 𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛, and 𝐹𝑚𝑒𝑎𝑠𝑢𝑟𝑒 , respectively. Further, the
resolutions varied from 320×240 to 720×480. It is processing frame speed is practically 59 fps faster
worth mentioning that the run-time of each than real-time frame rate.
algorithm will increase if the size of the images In the future, we will apply the method on videos
analyzed growths, otherwise, the run-time will that are captured by a moving camera to expand the
decrease. Figure 3 shows a processing speed segmentation performance. Also, this solution can
comparison between our method, and MFCN, be practical in stereo vision system for 3D
GMM, SubSENSE and Fast-D methods. We localization, autonomous vehicles, security robots
calculated the average of the run-times of the and so on, which demands a limited computing and
sequences of 320×240 for each algorithm. low memory devices.
462
Fig. 3 Processing speed comparison between our method and MFCN, GMM, SubSENCE, Fast-D
REFERENCES Extraction Moving Object Based on Active

Contours for Intelligent Visual Surveillance
Applications, International Review on Computers
[1] G. Foresti, A real-time system for video surveillance
and Software (I.RE.CO.S.), Vol. 10, N. 7, 2015,
of unattended outdoor environments, IEEE
660-667.
Transactions on Circuits and Systems for Video
Technology 8(6): 697–704, 1998. [11] T. Bouwmans, Recent Advanced Statistical
Background Modeling for Foreground Detection –
[2] A. Krishna et al, Advanced Video Surveillance
A Systematic Survey. Recent Patents on Computer
System, International Conference on Signal
Science, Bentham Science Publishers, 2011, 4 (3),
Processing and Communication (ICPSC), May
147-176.
2021, 558-561.
[3] L. Luo, Z. Zhao and X. Li, A novel surveillance
[12] L. maddalena and A. petrosino: self-organizing
approach to background subtraction for visual
video processing using stochastic low-rank and
surveillance applications, IEEE transactions on
generalized low-rank approximation techniques,
image processing, vol. 17, no. 7, july 2008, 1168-
International Conference on Machine Learning and
1177.
Cybernetics, July 2018, 91-98.
[13] X. Lu, A multiscale spatio-temporal background
[4] T. Bouwmans, Traditional and recent approaches in
model for motion detection. In: IEEE International
background modeling for foreground detection: An
Conference on Image Processing (ICIP), pp. 3268–
overview, Computer Science Review, vol. 11, pp.
3271. 2014.
31–66, 2014.
[5] L. Li , Z. Wang , Q. Hu and Y. Dong, Adaptive
[14] Bouwmans, T., Maddalena, L., Petrosino, A.: Scene
background initialization: a taxonomy. Pattern
Nonconvex Sparsity Based Background Subtraction
Recognit. Lett. 96, 3–11 2017.
for Intelligent Video Surveillance, IEEE
Transactions on Industrial Informatics, vol. 17, no. [15] P. Siva et al, PIRM: fast background subtraction
6, June 2021, 4168- 4178. under sudden, local illumination changes via
probabilistic illumination range modelling, IEEE
[6] M. Piccardi. Background subtraction techniques: a
International Conference on Image Processing
review. IEEE International Conference on Systems,
(ICIP), 2015, 789-792.
Man and Cybernetics pages 3099–3104, 2004.
[7] C. Stauffer and E. Grimson. Learning patterns of
[16] G. Takhar, C. Prakash, N. Mittal, and R. Kumar,
Comparative Analysis of Background Subtraction
activity using realtime tracking. IEEE Trans. Pattern
Techniques and Applications, IEEE International
Anal. Machine Intell., 22(8):747–757, 2000.
Conference on Recent Advances and Innovations in
[8] L. Ling, C. Guo-hua and Q. Zhong, Moving target
Engineering (ICRAIE-2016), December 2016.
detection based on improved ghost suppression and
[17] R. Kalsotra and S. Arora, Background subtraction
adaptive visual background extraction, Journal of
for moving object detection: explorations of recent
Central South University, 2021, 28(3), 747−759.
developments and challenges, The Visual
[9] Y. Benezeth, P.M. Jodoin, B. Emile, H. Laurent, and
Computer, Published online:16 August
C. osenberger, Comparative study of background
2021(Springer).
subtraction algorithms. Journal of Electronic
Imaging. 19. 3-12, 2010.
[18] JS. Kulchandani, KJ. Dangarwala, Moving object
detection: review of recent research trends, IEEE
[10] B. Alshaqaqi, M. Boumehed, New Technique for
463
International conference on pervasive computing [31] A. Hyvarinen, and E. Oja, Independent component
(ICPC) 2015, 1-5. analysis: Algorithms and applications, Neural
[19] A. Shahbaz, J. Hariyono, Evaluation of background Networks, 13(4–5), 411–430. 2000.
subtraction algorithms for video surveillance, [32] M. Kumar, V. E. Jayanthi, Blind source separation
Frontiers of Computer Vision (FCV), 2015 21st using kurtosis, negentropy and maximum likelihood
Korea-Japan joint workshop on IEEE. functions, International Journal of Speech
[20] M. Chen, X. Wei, Q. Yang, Q. Li, G. Wang, M. H. Technology (2020) 23:13–21.
Yang, Spatiotemporal GMM for background [33] A. Hyvarinen, Fast and robust fixed-point
subtraction with super pixel hierarchy. IEEE Trans. algorithms for independent component analysis, In:
Pattern Anal. Mach. Intell. 40, 1518–1525, 2017. IEEE Transactions on Neural Networks 10.3 (1999),
[21] S. Sengar, S. Mukhopadhyay, Moving object pp. 626-634.
detection using statistical background subtraction in [34] A. Hyvarinen, and E. Oja, A fast fixed point
wavelet compressed domain, Multimedia Tools and algorithm for independent component analysis,
Applications (2020) 79, 5919-5940. Neural Computation, 9(7), 1483–1492, (1997a).
[22] N. Cvejic, D. Bull, N. Canagarajah, Improving [35] S.R.R. Sanches, Recommendations for evaluating
fusion of surveillance images in sensor networks the performance of background subtraction
using independent component analysis, IEEE Trans. algorithms for surveillance systems, Multimedia
On Consumer Electronics 53(3): 1029–1035, 2007. Tools and Applications, (2021) 80, 4421-4454.
[23] A. Hyvärinen, 2013 Independent component [36] N. Goyette, P.-M. Jodoin, F. Porikli, J. Konrad, and
analysis: recent advances. Phil Trans R Soc A 371: P. Ishwar, Changedetection.net: A new change
20110534. detection benchmark dataset, In IEEE CVPR change
[24] A. Hyvärinen, J. Karhunen, E. Oja, Independent detection workshop, 2012.
Component Analysis, A Wiley Interscience [37] Yi Wang, Pierre-Marc Jodoin, Fatih Porikli, Janusz
Publication JOHN WILEY & SONS, INC, Book, Konrad, Yannick Benezeth, et al.. CDnet 2014: An
Final version of 7 March 2001. Expanded Change Detection Benchmark Dataset.
[25] X. Zhang, and Z. Chen, An automated video object IEEE CVPR Change Detection workshop, 2014.
extraction system based on spatiotemporal [38] C. Stauffer, W.E.L. Grimson, Adaptive background
independent component analysis and multiscale mixture models for real-time tracking. In: IEEE
segmentation, EURASIP Journal on Applied Signal Computer Society Conference on Computer Vision
Processing 2006(2), 1–22. and Pattern Recognition, vol. 2, pp. 246–252, 1999.
[26] D. Tsai, and S. Lai, Independent component [39] A. Elgammal, R. Duraiswami, D. Harwood, and L.
analysis-based background subtraction for indoor Davis. Background and foreground modelling using
surveillance, IEEE Trans. On Image Processing nonparametric kernel density for visual surveillance.
18(1): 158–167, 2009. Proc. IEEE, 90:1151–1163, 2002.
[27] N. Fakhfakh et al, A video-based object detection [40] Z. Zivkovic and F. V. D. Heijden. Efficient adaptive
system for improving safety at level crossings, In density estimation per image pixel for the task of
Open Transportation Journal 5, 1–15, 2011. background subtraction. Pattern Recog. Lett.,
[28] N. Fakhfakh, L. Khoudour, E.M. El-Koursi, J.-L. 27:773–780, 2006.
Bruyelle, A. Dufaux, et J. Jacot : Robust [41] G.-A. B. P-L St-Charles and R. Bergevin. Flexible
Background Subtraction in Complex Environment background subtraction with self-balanced local
by Independent Component Analysis and Spatio- sensitivity. In IEEE Workshop on Change
Temporal Belief Propagation. Submitted to IEEE Detection, 2014.
Transactions on Image Processing, 2011. [42] M. Babaee, D. T. Dinh, and G. Rigoll, `À deep
[29] N. Fakhfakh, L. Khoudour, E.M. El-Koursi, J.-L. convolutional neural network for video sequence
Bruyelle, A. Dufaux, et J. Jacot : Background background subtraction,'' Pattern Recognit, vol. 76,
Subtraction and 3D Localization of Moving and pp. 635-649, Apr. 2018.
Stationary Obstacles at Level Crossings, [43] D. Zeng and M. Zhu, Background Subtraction Using
International Conference on Image Processing Multiscale Fully Convolutional Network, IEEE
Theory, Tools and Applications (IPTA’10), pp. 72– open access journal, volume 6, 2018, 16010-16021.
78, Paris, France, 2010. [44] M. A. Hossain et al.: Fast-D: When Non-Smoothing
[30] N. Fakhfakh, L. Khoudour, E.M. El-Koursi, J.-L. Color Feature Meets Moving Object Detection in
Bruyelle, A. Dufaux, et J. Jacot : 3D objects Real-Time, Open Access Journal IEEE, volume 8,
localization using fuzzy approach and hierarchical 2020, 186756- 186772.
belief propagation : application at level crossings. In
EURASIP Journal on Image and Video Processing,
No. 4, pp. 1–15, 2011.
464
Effect of FeTi-FeB additions on wear strength of 26.4 wt.% Cr cast iron

Tanju TEKER*1, S. Osman YILMAZ2
1
Department of Manufacturing Engineering, Faculty of Technology, Sivas Cumhuriyet University, 58140, Sivas, Turkey.
2
Department of Mechanical Engineering, Faculty of Engineering, Tekirdağ Namık Kemal University, 59500, Çorlu, Tekirdağ,
Turkey.
*
(tanjuteker@cumhuriyet.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – FeTi-FeB was added to the molten HCrCI as 0.5-2.5 wt.-%. Heat temperature was selected as
1000 oC and heat time was selected as 6 h. The microstructural changes were described by optical
microscope, X-Ray diffraction and microhardness. Microhardness were performed to the samples with
HRC scale of hardness. Wear tests were carried out by using a pin-type apparatus under the 30 N load.
Refinement of the microstructure was related to homogenization heat treatment. Homogeneously dispersed
carbide microstructure was produced by homogenization heat treatment method. A rise in the hardness of
a thinner eutectic microstructure with 2 wt.-% Ti was detected. The hardness and the wear resistance
developed considerably because of Ti-B inoculation. The differences in wear resistance and hardness were
consistent with changes in the amount of FeTi and FeB.
Keywords – HCrCl, Inoculation, Hardness, Wear.
I. INTRODUCTION • As TiC is formed at a high heat, it is the first phase

which precipitates in solidification. Thus, at the end
High chromium cast irons (HCrCIs) are well of the solidification stage, the matrix is hoped to be
abrasion resistant materials and are used in wear- reinforced by hard small TiC particles. The
exposed instrument such as sludge pumping strengthened matrix is anticipated to increase the
systems used in the petroleum sands processing, wear performance in turn.
coal and cement productions. Abrasion resistance is • In addition, TiC formation is expected to refine the
mostly caused by high volume hard chromium structure because these particles can serve as nuclei
carbides, but the matrix hardness also conduces to for the austenite phase.
the wear performance [1-5]. High chromium • Consequently, a thin microstructure with an
concentration helps to prevent graphite production isolated hard tiny TiC in the matrix is formed, which
and steady carbides. Titanium is a strong carbide increases wear resistance.
former and possibly titanium carbides. Carbon Carbide-forming tungsten and vanadium, titanium,
depletion is anticipated to happen prior to normal niobium, zirconium have been reported to be
solidification of the composite. This varies the beneficial in improving the wear strength of HCrCI
carbon amount of the matrix and therefore reasons [10-14].
changes in the material properties and Scandian et al. [15] studied the effect of Mo and Cr
microstructure [6, 9]. The hypothesis of using Ti to contents on the wear resistance of HCrWCI. The
increase wear performance without reducing results showed that the addition of Mo to the single-
fracture toughness: phase matrix with the same Cr ratio rised hardness
and decreased wear rate.
465
Teker et al ., Effect of FeTi-FeB additions on wear strength of 26.4 wt.% Cr cast iron, ICEANS 2022, Konya, Turkey.
In this study, FeTi-FeB was added to the molten phase as cast form. Fig. 2 shows X-ray pattern of as-
HCrCI as 0.5-2.5 wt.-%. Heat temperature was cast sample.
selected as 1000 oC and heat time was selected as 6
h. The purpose of study was to improve the wear
resistance of hypereutectic HCrCI inoculated by
FeB-FeTi particles.
FeTi-FeB particles of 150 µm was inoculated to the

molten HCrCI as 0.5, 1, 1.5, 2, 2.5 wt.-%. The
chemical composition of inoculant particles was
given in Table 1. Chemical properties and heat
treatments of the test samples were presented as
(Bal.wt.-% Fe, 3.01 wt.-% C, 0.27 wt.-% Mn, 2.02
wt.-% Si, 1.33 wt.-% Mo, 26.47 wt.-% Cr, 0.2 wt.-
% Cu). The temperature was chosen as 1000 oC and
the heat time was selected as 6 h. Samples were
subjected to air-cooling. Samples for
metallographic observation were grinded and
polished, then etched in a solution of 5 g FeCl3, 30
ml HCl and 100 ml distilled water. The
characterization of metallographic structure of the
samples were determined using by Optical
Microscopy (OM) (Leica, DM750), X-ray
diffraction (copper Kα radiation λ=1.5418 Å) and
microhardness. Microhardness values were defined
in the Qness Q10M tester with a HRC scale at 100
g load. Wear tests were realized by using a pin-on Fig. 1. Optical micrographs of samples a) S1.1, b) S1.2.
disc under the 30 N load. Wear rate was determined
by mass loss of samples before and after wear tests.
Table 1. The chemical compositions of the FeTi and FeB
particulates (wt.-%).
Elements Fe Ti Si S Al B C
FeTi Bal. 75 0.5 0.03 4.5 - 0.3
FeB Bal. - 0.4 0.05 3.4 16 -
III. RESULTS
3.1. Evaluation of Metallurgical Structure

Fig. 2. XRD pattern of as-cast sample.
The optical micrographs of S1.1 and S1.2 samples
are presented in Figs. 1a-b. The microstructure of The optical micrographs of S5.2 and S6.2 samples
HCrCI changed considerably depending on the are presented in Figs. 3.a-b. The particle
chemical composition. The primary M7C3 carbides
concentration of FeTi-B was gradually increased to
and eutectic M7C3 carbides were a typical
hypereutectic microstructure of HCrCI consisting of 0.5-2.5 wt.-%. The resulting microstructures
eutectic austenite. The microstructure had revealed that these particles that was added to
proeutectic austenite dendrites and eutectic cells microstructure affected the eutectic phase and
formed from Cr3C2, Cr7C3 carbides and an austenite primary carbides formed for nucleation sites
466
throughout solidification in the hypoeutectic region. 3.2. The wear rate and hardness relationship
Indeed, Ti was a carbide forming element that can Fig. 4 shows the relationship between wear rate and
react with carbon to occur TiC at higher heats (3000 hardness for heat treated samples. Abrasion rate was
°C) than other elements in HCrCI. The carbon higher in S1 sample without FeB and FeTi and
concentration in the matrix was exhausted, thereby samples added at low rates. The sample S6 had a
transforming from the hypereutectic alloy into a minimum wear rate. It was estimated that the
hypoutectic with a lower carbon amount. 1 wt.-% Ti reduction of the wear rate depended on the carbides
size, matrix, carbides hardness, decrease of
did not reason substantial refining of primary
secondary carbide distribution in the matrix. The
carbides. However, the volume ratio of primary abrasive particle measurement played an important
carbides reduced. Proeutectic carbide containing a role on the mechanism of wear. Depending on the
significant amount of titanium was observed. 2 wt.- abrasive particle size, the abrasive particle was
% Ti changed the microstructure of the alloy. From deformed or cut. Therefore, the ratio of the size of
the microstructure, the particles that were added the reinforcement was extremely effective. The
throughout casting were found to act as nucleation wear rate increased by critical particle size applied.
The differences in wear resistance were consistent
points. The carbide and inter dendritic phase were
with changes in FeB-FeTi amount. Rough primary
obtained in the microstructure. M7C3 carbide carbides adversely influenced the durability of
formation had many different physical forms HCCI. Hence, It is useful to thin the microstructure
associated with the solidification zone. The to increase the strength properties of HCCI. FeB
presence of an eutectic cell prevented the growth of promotes the formation of thinned dendrites and
carbide [14]. In addition, hypoeutectic cast irons eutectic structure [15]. The boron inoculated to the
have thin carbides and two types of carbide. The alloy contributed to the formation of a harder
structure. FeTi-FeB reinforcement increased
large-shaped carbides had dendritic physical shapes hardness and contributed to wear performance. A
form, and small secondary carbides less than 1 µm rise in the hardness of a thinner eutectic
were deposited in the particles [15]. The carbides in microstructure with 2 wt.-% FeTi was detected. The
the cast were generated randomly. hardness of primary carbides was lightly reduced by
the addition of FeTi. It was evident that
reinforcements through inoculation resulted in a
significant reduction in wear rates of the samples
throughout abrasive wear. [16, 17]. In other words,
the samples reinforced with FeTi-FeB inoculation
indicated that the inoculation concentration
increased and the hardness in the matrix reduced the
rate of wear. However, the homogenization process
reduced the wear resistance.
70 0,05
Wear rate Hardness
60
Wear rate ( mm3 m-1)
0,04
Hardness (HRC)
50
40 0,03
30 0,02
20
0,01
10
0 0
S1.1 S2.1 S3.1 S4.1 S5.1 S6.1
Samples
Fig. 4. The wear rate and hardness relationship for heat
Fig. 3. Optical micrographs of samples a) S5.2, b) S6.2. treated samples.
467
IV. CONCLUSION irons,’’ Int. J. Cast Metals Res., vol. 13, pp. 343–361,
2001.
[10] R. K. Galgali, H. S. Ray, and A. K. Chakrabarti, “Wear
The major conclusions derived from this characteristics of TiC reinforced cast iron composites.
investigation are: Part 1. Adhesive wear,’’ Mater. Sci. Technol., vol. 14,
Refinement of the microstructure was related to pp. 810–815, 1998.
homogenization heat treatment. [11] Y. H. Qu, J. D. Xing, X. Zhi, J. Peng and H. Fu, “Effect
of cerium on the as-cast microstructure of a hypereutectic
The morphology of primary M7C3 carbides high chromium cast iron,’’ Mater. Lett., vol. 62, pp.
developed by adding a appropriate content of Ti. 3024–3027, 2008.
Ti had a significant influence on the configuration [12] X. Chen and Y. X. Li, “Effect of heat treatment on
of primary carbides of HCrCI. microstructure and mechanical properties of high boron
The addition of 2 wt.-% Ti produced a thin eutectic white cast iron,’’ Mater. Sci. Eng. A., vol. 528, pp. 770–
775, 2010.
structure with diffused TiC. [13] X. H. Zhi, J. D. Xing, G. Yimin, F. Hanguang, P. Jiyun
A thinner microstructure helped improve the wear and X. Bing, “Effect of heat treatment on microstructure
resistance of materials. and mechanical properties of a Ti-bearing hypereutectic
The eutectic structure had the greatest abrasion high chromium white cast iron,’’ Mater. Sci. Eng. A.,
strength and hardness due to fined microstructure. vol. 487, pp. 171–179, 2008.
[14] C. Scandian, C. Boher, J. D. B. De Mello and F. Rezai-
The differences in wear resistance and hardness Aria, “Effect of molybdenum and chromium contents in
were consistent with changes in the amount of FeTi sliding wear of high-chromium white cast iron: The
and FeB. relationship between microstructure and wear,’’ Wear.,
FeTi-FeB reinforcement increased hardness and vol. 267, pp. 401–418, 2009.
contributed to wear performance. [15] T. Teker, S. Karataş and S. O. Yılmaz, “Microstructure
and wear properties of AISI 1020 steel surface modiefied
REFERENCES by HARDOX 450 and FeB powder mixture,’’ Protec.
Metals Phys. Chem. Surf., vol. 50, pp. 94-103, 2014.
[16] R. J. Chung, X. Tang, D. Y. Li, B. Hinckley and K.
[1] X. J. Wu, J. D. Xing, H. G. Fu and X. H. Zhi, “Effect of Dolman, “Effects of titanium addition on microstructure
titanium on the morphology of primary M7C3 carbides in and wear resistance of hypereutectic high chromium cast
hypereutectic high chromium white iron,’’ Mater. Sci. iron Fe–25wt.%Cr–4wt.%C,’’ Wear., vol. 269, pp. 356-
Eng. A., vol. 457, pp. 180–185, 2007. 361, 2009.
[2] R. J. Llewellyn, S. K. Yick and K. F. Dolman, “Scouring [17] Z. Mei, Y. W. Yan and K, Cui, “Effect of matrix
erosion resistance of metallic materials used in slurry composition on the microstructure of in situ synthesized
pump service,’’ Wear., vol. 256, pp. 592–599, 2004. TiC particulate reinforced iron-based composites,’’
[3] B. Lu, J. Luo and S. Chiovelli, “Corrosion and wear Mater. Lett., vol. 57, pp. 3175–3181, 2003.
resistance of chrome white irons-a correlation to their
composition and microstructure,’’ Metall. Mater. Trans.
A., vol. 37, pp. 3029–3038, 2006.
[4] S. D. Carpenter, D. Carpenter and J. T. H. Pearce, “XRD
and electron microscope study of an as-cast 26.6%
chromium white iron microstructure,’’ Mater. Chem.
Phys., vol. 85, pp. 32–40, 2004.
[5] Z. L. Liu, Y. X. Li, X. Chen and K. H. Hu,
“Microstructure and mechanical properties of high boron
white cast iron,’’ Mater. Sci. Eng. A., vol. 486, pp. 112–
116, 2008.
[6] I. Fernández and F. J. Belzunce, “Wear and oxidation
behaviour of high-chromium white cast irons,’’ Mater.
Charac., vol. 59, pp. 669–674, 2008.
[7] A. Wiengmoon, T. Chairuangsri, A. Brown, R. Brydson,
D. V. Edmonds and J. T. H. Pearce, “Microstructural and
crystallographical study of carbides in 30 wt.% Cr cast
irons,’’ Acta Mater., vol. 53, pp. 4143–4154, 2005.
[8] [8] A. Bahrami, S. H. M. Anijdan, M. A. Golozar and M.
Shamanian, “Effects of conventional heat treatment on
wear resistance of AISI H13 tool steel,’’ Wear., vol. 258,
pp. 846–851, 2005.
[9] [9] A. Bedolla-Jacuinde, “Microstructure of vanadium-
niobium- and titanium alloyed high-chromium white cast
468
The effect of irrigation water levels on CO2 emissions from soils

with different textures and the relationships of CO2 with
soil moisture and temperature
Caner Yerli
Van Yuzuncu Yil University, Faculty of Agriculture, Department of Biosystem Engineering, Van, Turkey
caneryerli@yyu.edu.tr
Abstract – While the consumption of fossil fuels affects greenhouse gas emissions by 75%, the remaining
share is realized as a result of agricultural activities. CO2 is proportionally high among the main greenhouse
gases and its rapid increase reveals the necessity of reducing CO2 emissions. CO2 emission in agricultural
activities occurs as a result of the combination of soil organic carbon with O2. Since irrigation enriches the
oxidation process of soil microorganisms, it causes more emissions from the soil. In addition, changing soil
properties depending on different soil textures can also change emissions. In this context, this study
investigated soil temperature-moisture and CO2 emissions from different soil textures irrigated with varying
irrigation water levels. As a result of the study, it was found that CO2 emissions decreased by 16.9%, 36.3%
and 46.8%, respectively, at 75%, 50% and 25% irrigation water levels compared to the full irrigation water
level, and that the CO2 emission in clay-loam soil was 24.6% higher than in sandy-loam soil. It was
determined that the soil temperature decreased with the cooling effect of the increasing irrigation water
amount on the soil, and there was also a positive correlation between CO2 emission and soil moisture, and
a negative correlation between CO2 emission and soil temperature. Within the scope of the results, it can
be suggested that deficit irrigation in clay-loam and sandy-loam textured soils may be preferred with its
emission reducing effect, but new studies should be continued to examine in detail the CO2 emission
mechanism in different soil textures.
Keywords – CO2 emission, irrigation water levels, soil moisture, soil temperature, soil texture
I. INTRODUCTION most important greenhouse gas [4]. It is also very

Agriculture is responsible for 1/4 of the total worrying that this greenhouse gas has increased so
greenhouse gas emissions [1]. Livestock activities rapidly since the 1700s [5]. CO2 emission in
in agriculture, improper land use, unconscious agricultural soils occurs with the oxidation of soil
irrigation and fertilization, paddy fields, destruction organic carbon as a result of exposure of the soil to
of forest areas, intensive soil tillage, exhaust gases more O2 due to various factors [2]. Considering that
from agricultural machinery can be listed as the soil organic carbon is an indicator of productivity in
main factors that cause greenhouse gas emissions the soil, the oxidation of organic carbon not only
[2]. While the naturally existing amount of causes global warming, but also causes infertility of
greenhouse gases does not affect global warming, soils. In addition, the CO2 released into the
the increase in the amount of these gases causes atmosphere returns to the earth with various N and
global warming [3]. S containing gases, causing the soils to become
infertility [6].
Among the main greenhouse gases, CH4, N2O
and CO2, the 82% share of CO2 considers it as the
469
Caner Yerli, The effect of irrigation water levels on CO2 emissions from soils with different textures and the relationships of CO2 with
soil moisture and temperature , ICEANS 2022, Konya, Turkey
The irrigation increases soil microorganism The sieved soils in the form of air-dry are placed
activity [7]. As a result of increased microorganism in pots by preserving soil natural volumes. Then, the
activity, the oxidation of organic matter increases pots were brought to the field capacity and covered
and the soil becomes a source of CO2 emissions [8]. on them with plastic film and all pots were
In addition, increased plant growth with increased incubated for a month. To determine the field
humidity provides more carbon gain to the soil from capacity of each soil texture, the pots were saturated
plant roots and plant residues [9]. Thus, the inability with the capillarity and covered to prevent
of soil organic carbon to hold in the soil increases evaporation and when the drainage stops
emission. Soil temperature is also an important completely, the pot weight was determined and the
factor in CO2 emission as it affects microorganism field capacity was obtained for two soil textures
activity. Increasing soil temperature supports soil with the help of wet and dry weights and bulk
biological activity and triggers CO2 emissions [10]. density.
Sainju et al. reported that soil temperature and CO2
Table 1. The properties of the experimental soils
emission from the soil showed a positive linear
relationship [11]. Properties Sand-loam Clay-loam
The physical and chemical properties of the soil Sand (%) 66.3 32.1
Silt (%) 15.6 28.2
can also affect the CO2 emission from the soil [12].
Clay (%) 18.1 39.7
Considering the effects of soil aggregate stability,
EC (dS m-1) 0.62 0.88
organic matter content, pore size and distribution on
pH 7.17 7.95
water retention [13] and temperature [14], CO2 Organic matter (%) 0.81 1.63
emission may vary between soil textures. In Organic carbon (%) 0.47 0.95
addition, differences in emission can be seen as a Total N (%) 0.040 0.123
result of complex intertwined interactions of soil
properties. Previous studies have examined the After the incubation process was completed, the
effect of deficit irrigation on CO2 emissions, but did weights of all pots were weighed according to the
not mentioned the distribution of this effect soil texture and the first irrigation was carried out so
according to different soil textures. In this context, that the determined moisture was completed to the
in this study, the effect of different irrigation water field capacity. Subsequent irrigations were carried
level on CO2 emission from soil with different out every week, taking into account the wetting-
textures in plantless conditions was investigated by drying period, and a total of five irrigations were
following the soil wetting-drying cycle. made. In these irrigations, irrigations were carried
out considering the irrigation water levels of 100%,
II. MATERIALS AND METHOD 75%, 50% and 25% according to the weight
The experiment was carried out in the laboratory determined in each pot for each soil texture.
of Van Yuzuncu Yil University, Faculty of The CO2 emission from the soil and the soil
Agriculture, Department of Biosystem Engineering, temperature was carried out to the end of the
under conditions where the mean air temperature experiment by taking three measurements from each
and humidity was 25±2°C and 37±4%. The pot every day. While the EGM-5 infrared gas
experiment were conducted in a completely analyzer (CFX-2, PPSystems, Stotfold, UK) was
randomized factorial design with 3 replications, used to measure the CO2 emission, the soil
including the irrigation of soils with 2 different temperature was measured by immersing the
textures (sandy-loam, clay-loam) at 4 different temperature probe of the same device (STP1) into
irrigation water levels (100%, 75%, 50%, 25%). the soil 5 cm deep (Yerli and Sahin 2021; Yerli et
Thus, the total number of pots in the experiment was al. 2022a and 2022b). Soil moisture monitoring was
24 and the place of the 1.5-liter (diameter: 13 cm, also carried out simultaneously with CO2 emission
height: 11 cm) pots used in the experiment were and soil temperature measurements. For this
randomly changed every day. The particle size purpose, soil moisture was determined by weighing
distribution, EC, pH, organic matter and carbon and the pot weights as in irrigation treatments.
total nitrogen values of the sandy-loam and clay- The General Linear Model was performed in the
loam soils used in the experiment are presented in SPSS package program by using the mean of the
Table 1. CO2 emission from the soil, soil temperature and
470
soil moisture values obtained as a result of the organic carbon as a result of the increase in soil
experiment. Evaluation of the means found to be microorganism activities. Among the factors
significant was performed in Duncan multiple affecting microbial activity, soil moisture is shown
comparison. Pearson correlation analysis was also at the top [17]. Increasing moisture conditions in the
used to determine the relationships between soil accelerate the decomposition process of organic
parameters. matter, causing an increase in CO2 emissions [18].
When soil pores are completely filled with water,
III. RESULTS AND DISCUSSION CO2 emission reaches peak [19]. Similar to the
The effect of different soil textures and irrigation findings of this study, Mancinelli et al. also
water levels on mean soil moisture was significant examined the CO2 emission from the soil at 100%,
at P < 0.01 level (Fig. 1). While the soil moisture 75% and 50% irrigation water levels, and
decreases with the decreasing amount of irrigation determined that the CO2 emission from the soil
water depending on the irrigation water levels, the decreased with the decrease in the amount of
higher soil moisture in clay-loam soil than sandy- irrigation water [15]. Similarly, Senyigit and
loam soil can be evaluated due to particles and many Akbolat also mentioned the relationship between
small pore spaces of clay soil. In addition, organic the amount of irrigation water applied to the soil and
matter has a natural attraction to water may also CO2 emission [6]. Sinaie et al. stated that the lowest
explain the higher soil moisture in clay-loam soil. CO2 emission was obtained from the treatment
Clay provides more water retention as a structural where 50% water scarcity was applied, and this
feature. Clay particles in the soil reduce the drainage situation was associated with the decrease in the
of water with their surface area, and clay soils with amount of irrigation water and the slowdown of
high water holding capacity trap water in a longer microorganism activities [20]. Jabro et al. reported
time and amount than sandy soils. that with increasing soil moisture, soil biological
The effect of different irrigation water levels on activity increased, resulting in an increase in CO2
mean soil temperature was significant at P < 0.01 emission from the soil, and also a positive
level (Fig. 2). The soil temperature decreases with correlation between CO2 emission and soil moisture
the increasing amount of irrigation water depending [8]. In this study also, the significant (P < 0.01)
on the irrigation water levels can be explained by the positive correlation relationship between CO2
cooling effect of water intrusion into the soil. The emission and soil moisture was determined (Fig. 5).
significant (P < 0.01) negative correlation In addition, it is mentioned that soil temperature
relationship between soil temperature and soil contributes 59% in terms of increasing CO2
moisture also supported this situation (Fig. 3). emissions [8]. Soil temperature, as well as soil
Mancinelli et al. reported that soil temperature moisture, affects microbial activity and increases
increased with decreasing amount of irrigation CO2 emission as a result of causing mineralization
water and this situation was related to more water in [17]. As a result of different studies, positive
the soil having a cooling effect on the soil by correlation relationships between CO2 emission and
changing the heat capacity of the soil [15]. Yerli et soil temperature were mentioned [7, 21, 22, 23].
al. stated that the decrease in soil temperature after However, it is not always possible for CO2 emission
irrigation is due to the cooling effect of water and soil temperature to show positive correlations
intrusion into the soil, and that in deficit irrigation, under different treatments [10]. In addition,
soil temperature decreases due to less water considering that microorganism activity may be
intrusion into the soil [10]. Similarly, in a different more active between certain temperature periods, it
study, it was stated that the soil temperature is lower is confirmed that this positive relationship may not
in a soil that is irrigated frequently than in an arid always occur [10, 24, 25]. In this study, the
soil that is irrigated less [16]. significant (P < 0.01) negative correlation
The effect of different soil textures and irrigation relationship between CO2 emission and soil
water levels on mean CO2 emission was significant temperature was determined (Fig. 6). This can be
at P < 0.01 level (Fig. 4). The CO2 emission from explained by the effect of soil moisture on reducing
soil increases with the increasing amount of soil temperature (Fig. 1 and 2) and the negative
irrigation water depending on the irrigation water correlation between (Fig. 3).
levels can be explained by the oxidation of soil
471
The lower CO2 emission from sandy-loam soil

according to clay-loam soil can be evaluated due to
small and fine particles and lower organic matter
content of sandy soil. In the study examining the
CO2 emission in soils containing 1% to 28% clay
under laboratory conditions, lower emission values
were recorded in fine textured soils [26]. CO2
emission from clay soils is twice that of sandy soils Fig. 3. The correlation relationship between soil temperature
[27]. The difference in organic matter content of and soil moisture
soils and organic matter conservation is also
effective in CO2 emissions. Yerli and Sahin stated
that CO2 emissions differ with the treatment of
organic matter additives with different organic
matter content to the soil, and CO2 emissions
increase with increasing organic carbon input [4].
Clay traps organic carbon thanks to its colloidal
surface [28]. However, higher oxidation in clay soils
than in sandy soils [29] may increase CO2 emissions Fig. 4. The CO2 emission in different soil textures at
irrigation water levels (100%, 75%, 50% and 25% are
from clay soils. The CO2 emission as a result of represent irrigation water levels)
oxidation moves to the atmosphere after the soil
pores. Thus, texture affecting soil porosity is an
effective soil property in emission [30]. In clay soils,
the inability of CO2 emission to be kept in the pores
due to the structural property of the pore increases
the CO2 emission [28]. Dilustro et al. examined the
CO2 emission from soils with different textures and
reported that the CO2 emission from clay soil (3.96
Fig. 5. The correlation relationship between CO2 emission
μmol m-2 s-1) was 46.1% higher than that of sandy and soil moisture
soil (2.71 μmol m-2 s-1) [27].
Fig. 6. The correlation relationship between CO2 emission

and soil temperature
Fig. 1. The soil moisture in different soil textures at irrigation
water levels (100%, 75%, 50% and 25% are represent IV. CONCLUSION
irrigation water levels) In this study, in which soil-based CO2 emission
and soil moisture-temperature and their relationship
to each other were investigated by irrigating soils
with different textures at different irrigation water
levels in plantless conditions by following the soil
wetting-drying cycle, it was determined that CO2
emissions were reduced by 16.9%, 36.3% and
46.8%, respectively, at 75%, 50% and 25%
irrigation water levels according to the full irrigation
Fig. 2. The soil temperature in different soil textures at water level (100%), and the CO2 emission in clay-
irrigation water levels (100%, 75%, 50% and 25% are
loam soil was 24.6% higher than in sandy-loam soil,
represent irrigation water levels)
and that the decrease in soil moisture due to the
472
decrease in the irrigation water level increased the “How does tillage intensity affect soil organic carbon? A
soil temperature, supported by the negative systematic review,” in Env. Evidence, 2017, paper 5.1, p.1.
[13] S. Ors, U. Sahin, and R. Khadra, “Reclamation of saline
correlation relationship. In addition, the positive sodic soils with the use of mixed fy ash and sewage sludge,”
correlation relationship between CO2 emission and in Arid Land Reserach and Man., 2015, paper 29, p.41.
soil moisture was determined, while the correlation [14] J. B. Van Wie, J. C. Adam, and J. L. Ullman,
relationship between CO2 emission and soil “Conservation tillage in dryland agriculture impacts watershed
temperature was negative. As a result of the study, hydrology,” in J. of Hyd., 2013, paper 483, p.26.
[15] R. Mancinelli, S. Marinari, P. Brunetti, E. Radicetti, and
considering the effect of irrigating soils with E. Campiglia, “Organic mulching, irrigation and fertilization
different textures at different rates on CO2 affect soil CO2 emission and C storage in tomato crop in the
emissions, it can be recommended to conduct new Mediterranean environment,” in Soil and Tillage Research,
studies on this subject and to use the deficit 2015, paper 152, p.39.
irrigation approach to reduce emissions. [16] F. Karandish, and A. Shahnazari, “Soil temperature and
maize nitrogen uptake improvement under partial root-zone
REFERENCES drying irrigation,” in Pedosphere, 2016, paper 26.6, p.872.
[17] D. G. Kim, R. Vargas, B. Bond-Lamberty, and M.
[1] E. H. Bennetzen, P. Smith, and J. R. Porter, “Agricultural Turetsky, “Effects of soil rewetting and thawing on soil gas
production and greenhouse gas emissions from world regions- fluxes: a review of current literature and suggestions for future
The major trends over 40 years,” in Global Environmental research,” in Biogeosciences, 2012, paper 9.7, p.2459.
Change, 2016, paper 37, p.43. [18] N. Elik, and E. Sakin, “Effect of different moisture and
[2] C. Yerli, U. Sahin, T. Cakmakci, and S. Tufenkci, “Effects biochar applied to the soil on CO2-C emissions and NO3-NH4
of agricultural applications on CO2 emission and ways to content,” in ADYUTAYAM, 2021, paper 9.1, p.1.
reduce,” in Turkish Journal of Agriculture-Food Science and [19] H. Hou, H. Chen, H. Cai, F. Yang, D. Li, and F. Wang,
Technology, 2019, paper 7.9, p.1446. “CO2 and N2O emissions from lou soils of greenhouse tomato
[3] Y. Vurarak, and M. E. Bilgili, “Agricultural fields under aerated irrigation,” in Atmospheric Environment,
mechanization, erosion and carbon emission: A review,” in 2016, paper 132, p.69.
Anadolu Journal Agri. Science, 2015, paper 30.3, p.307. [20] S. Sinaie, H. Sadeghi-Namaghi, and L. Fekrat, “Effects of
[4] C. Yerli, and U. Sahin, “Effect of different manure elevated CO2 and water stress on population growth of the
applications and wetting-drying cycles on CO2 emissions from two-spotted spider mite, Tetranychus urticae Koch (Acari:
soil,” in Environmental Engineering and Management Tetranychidae), on sweet pepper under environmentally
Journal, 2021, paper 20.9, p.317. controlled conditions,” in Journal of Asia-Pacific Entomology,
[5] WMO (2019) World Meteorological Organization, paper 22.1, p.96.
Greenhouse Gas Bulletin. [Online]. Available: [21] H. Chen, H. Hou, X. Wang, Y. Zhu, Q. Saddique, Y.
https://library.wmo.int/ doc_num.php? explnum_id=5455 Wang, and H. Cai, “The effects of aeration and irrigation
[6] U. Senyigit, and D. Akbolat, “The Effect of different regimes on soil CO2 and N2O emissions in a greenhouse
irrigation methods on soil carbon dioxide emission,” in tomato production system,” in Journal of Integrative
Ekoloji, 2010, paper 19, p.59. Agriculture, 2018, paper 17.2, p.449.
[7] C. Yerli, U. Sahin, F. M. Kiziloglu, T. Oztas, and S. Ors, [22] Y. Du, X. Gu, J. Wang, and W. Niu, “Yield and gas
“Deficit irrigation with wastewater in direct sowed silage exchange of greenhouse tomato at different nitrogen levels
maize reduces CO2 emissions from soil by providing carbon under aerated irrigation,” in Science Total Environment, 2019,
savings,” in Journal of Water and Climate Change, 2022, paper 668, p.1156.
paper 13.7, p.2837. [23] P. Zhao, J. Pumpanen, and S. Kang, “Spatio-temporal
[8] J. D. Jabro, U. Sainju, W. B. Stevens, and R. G. Evans, variability and controls of soil respiration in a furrow-irrigated
“Carbon dioxide flux as affected by tillage and irrigation in vineyard,” in Soil and Tillage Research, 2020, paper 196,
soil converted from perennial forages to annual crops,” in J. of p.104424.
Environmental Management, 2008, paper 88.4, p.1478. [24] S. Mariko, T. Urano, and J. Asanuma, “Effects of
[9] J. A. Entry, D. Mills, K. Mathee, K. Jayachandran, R. E. irrigation on CO2 and CH4 fluxes from Mongolian steppe soil,”
Sojka, and G. Narasimhan, “Influence of irrigated agriculture in Journal of Hydrology, 2007, paper 333.1, p.118.
on soil microbial diversity,” in Applied Soil Ecology Journal, [25] B. Gonzalez-Mendez, R. Webster, S. Fiedler, E. Loza-
2008, paper 40, p.146. Reyes, J. M. Hernandez, , L. G. Ruiz-Suarez, and C. Siebe,
[10] C. Yerli, U. Sahin, and T. Oztas, “CO2 emission from soil “Short-term emissions of CO2 and N2O in response to periodic
in silage maize irrigated with wastewater under deficit flood irrigation with waste water in the Mezquital Valley of
irrigation in direct sowing practice,” in Agricultural Water Mexico,” in Atmosp. Env., 2015, paper 101, p.116.
Management, 2022, paper 271, p.107791. [26] T. J. Bouma, and D. R. Bryla, “On the assessment of root
[11] U. M. Sainju, J. D. Jabro, and W. B. Stevens, “Soil carbon and soil respiration for soils of different textures: interactions
dioxide emission and carbon content as affected by irrigation, with soil moisture contents and soil CO2 concentrations,” in
tillage, cropping system, and nitrogen fertilization,” in J. of Plant and Soil, 2000, paper 227.1, p.215.
Env. Quality, 2008, paper 37.1, p.98. [27] C. G. Kowalenko, and K. C. Ivarson, “Effect of moisture
[12] N. R. Haddaway, K. Hedlund, L. E. Jackson, T. Katterer, content, temperature and nitrogen fertilization on carbon
E. Lugato, I. K. Thomsen, H. B. Jorgensen, and P. E. Isberg,
473
dioxide evolution from field soils,” in Soil Biology and

Biochemistry, 1978, paper 310.5, p.419.
[28] J. J. Dilustro, B. Collins, L. Duncan, and C. Crawford,
“Moisture and soil texture effects on soil CO2 efflux
components in southeastern mixed pine forests,” in Forest
Ecology and Management, 2005, paper 204.1, p.87.
[29] J. O. Skjemstad, L. J. Janik, M. J. Head, and S. G.
McClure, “High energy ultraviolet photo-oxidation: a novel
technique for studying physically protected organic matter in
clay-and silt‐sized aggregates,” in Journal of Soil Science,
1993, paper 44.3, p.485.
[30] D. C. Reicosky, and D. W. Archer, “Moldboard plow
tillage depth and short-term carbon dioxide release,” in Soil
and Tillage Research, 2007, paper 94.1, p.109.
474
AA1050-H14 Alüminyum Alaşımının Mekanik Testlerinde Malzeme

Kalınlığının Sonuçlara Etkisi
Mehmet Şahbaz1 ve Erkin Akdoğan1*
Makine Mühendisliği Bölümü / Mühendislik Fakültesi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman, Türkiye
*
(eakdogan@kmu.edu.tr)
Özet – Alüminyum alaşımları, demir içerikli metallere kıyasla dayanım-ağırlık oranın yüksek olmasıyla
birçok alanda yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu alaşımların kullanılmadan önce mekanik özelliklerinin
tespit edilmesi önemlidir. Mekanik testler için numune boyutları uluslararası standartlarla belirlenmiş olsa
da malzeme kalınlığı net bir değer verilmemiş belli bir aralıkta seçilmesi serbest bırakılmıştır. Bu çalışmada
farklı kalınlıklarda AA1050-H14 alüminyum sac malzemeye çekme, basma ve zımba testleri uygulanmıştır.
Tüm testlerde, deformasyon hızı ve oda sıcaklığı gibi bütün parametreler sabit tutulup sadece numune
kalınlıkları 0,5 mm, 1,0 mm ve 1,5 mm olacak şekilde değiştirilmiştir. Çekme testleri neticesinde
numunelerin çekme dayanımları birbirine yakın çıkarken numune kalınlığı arttıkça kopma uzaması ve buna
bağlı olarak ta tokluk değerleri artmıştır. Zımba testi neticesinde ise malzeme kalınlığının artması ile
malzeme katılığı ve kesme dayanımı artmış olup şekil değişim oranı giderek düşüş göstermiştir. Basma
testi sonrasında da kalınlık artışının malzeme basma dayanımına etkisi olduğu görülmüştür. Mekanik
testlerin sonuçlarının farklılık göstermesindeki en önemli etken, kalınlıktan ziyade haddeleme ile malzeme
yüzeyinde meydana gelen artık gerilmelerdir. Ayrıca malzemenin sertlik değeri Brinell test (HB) yöntemine
göre ölçülmüş olup katalog değerine yakın değerler elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler – AA1050, çekme deneyi, basma testi, zımba testi, sertlik testi
I. GİRİŞ bırakılmış ya da bir aralıkta olması istenmiştir. Bu

Mühendislik çalışmalarında malzeme durum test numunesinin hazırlanmasında ve testin
dayanımının belirlenmesi için en çok kullanılan uygulanmasında kolaylık sağlarken, yüzey işlemesi
mekanik testler çekme, basma, eğme, darbe ve olmadığı için malzemeye uygulanan işlemin (plastik
sertlik testleri olarak sıralanabilir. Bu testlerin deformasyon [3], ısıl işlem gibi) etkisini de korumuş
geçerli sayılması için test numunesinin kabul oluyor [4]. Bu tür testlerde malzeme homojen bir
görmüş bazı uluslararası standartlara göre yapıya sahipse test numunesinin farklı kalınlılarda
hazırlanması ve testin bu şartlara uygun bir şekilde olması sonuçları fazla etkilememektedir. Fakat
gerçekleştirilmesi gerekir. Böylelikle elde edilen malzeme heterojen bir yapıya sahipse, mesela
test sonuçlarının diğer çalışmalar ile malzemede plastik deformasyon ile şekil verilmesi
karşılaştırılması doğru bir şekilde yapılmış olur. sonucu artık gerilmeler veya ısıl işlem sonrası ısıl
Aksi halde yapılan testler, incelenen parametre gerilmeler varsa, malzeme kalınlığı test
hakkında kendi içinde tutarlı sonuçlar verse de sonuçlarında etkilidir [5]. Ayrıca malzeme kalınlığı
literatür ile kıyaslanması mümkün olmaz. derin çekme [6] ve kaynak işlemlerinde de prosesi
Uluslararası test standartları içinde yaygın olarak etkileyen önemli bir parametredir [7], [8].
kullanılanlardan ASTM-E8 [1] (metal çekme) ve Bu çalışmada farklı kalınlıklardaki AA1050-H14
ASTM-E9 [2] (metal basma) standartları sac alüminyum malzemeye farklı mekanik testler
incelendiğinde test numunesinin diğer ölçüleri tam uygulanarak kalınlığın sonuçlara etkisi
olarak verilirken kalınlık seçimi ya serbest incelenmiştir.
475
Şahbaz ve Akdoğan, AA1050-H14 Alüminyum Alaşımının Mekanik Testlerinde Malzeme Kalınlığının Sonuçlara Etkisi,
II. MATERYAL VE YÖNTEM şeklindeki numuneler ise zımba testi için 50 mm

kenar uzunluğunda hazırlanmıştır. Her numune için
testler birden çok defa uygulanmış olup test
AA1050-H14 alüminyum alaşımı %99,5 oranında sonuçları doğrulanmıştır. Tüm testler boyunca şekil
alüminyum içeriği ile kimyasal bileşim olarak saf değişim hızı sabit tutulmuş olup 2 mm/dk. olarak
alüminyuma yakın bir alaşımdır. AA1050-H14, orta belirlenmiştir.
seviyede dayanımın gerekli olduğu genel sac işleri
için yaygın kullanılan bir alüminyum alaşımıdır.
AA1050-H14, mükemmel korozyon direnci, yüksek
süneklik ve kaplamalarda çok yüksek yansıtıcı
özelliklere sahiptir. Bazı uygulama alanları ise;
kimyasal proses tesisi ekipmanları, gıda endüstrisi
kapları, mimari aydınlatmalar, lamba reflektörleri
ve kablo kılıfı gibi yerlerdir. AA1050, diğer
alüminyum alaşımlarına kıyasla düşük dayanım
değerlerine sahip olmasına rağmen mükemmel
soğuk şekillendirme, kaynak (gaz, ark, direnç)
yapılabilme özelliklerine sahip olması ile öne
Şekil 1. Zımba testi numuneleri (üstte), çekme testi
çıkmaktadır. Bu alaşım kısmen sünek ve yumuşak numuneleri (alt solda), basma testi numuneleri (alt sağda)
yapısı ile talaş kaldırma yöntemleri ile düşük
işlenebilirliğe sahiptir. Bu tür malzemelerin Sertlik testleri ise 1,5 mm kalınlığındaki numune
haddeleme, dövme gibi plastik deformasyon üzerinden Brinell test (HB) metoduna göre
işlemleri ile ya da sertleştirme ısıl işlemleri ile gerçekleştirilmiştir. Sertlik iz ucu olarak 2,5 mm
mekanik özellikleri arttırılmaktadır [9]. Bu tür işlem çapında çelik bilye uç kullanılmış olup 62,5 kgf yük
uygulanmış malzemeler alaşım kodunun yanına 6 saniye boyunca uygulanmıştır.
büyük harfle H ya da T ile başlayan yan kodlar III. BULGULAR
alarak ifade edilmektedir. Bu çalışmada kullanılan
Farklı kalınlıklardaki numunelere uygulanan üç
AA1050-H14 alaşımının yan kodu olan H14
farklı test sonuçlarına göre malzemenin mekanik
malzemeye haddeleme işlemi uygulandığını
özellikleri belirlenmiştir. İlk olarak çekme sonuçları
böylece sertlik değerinin arttırıldığını ve sonrasında
incelendiğinde; maksimum çekme dayanımı tüm
ısıl tavlama (yumuşatma) yapılmadığını
numuneler için hemen hemen aynı olup kalınlık
simgelemektedir.
arttıkça çok az bir artış gözlemlenmiştir. Şekil 2’de
Bu çalışmada malzeme olarak 0,5 mm, 1,0 mm ve tüm kalınlıklar için çekme testi neticesinde elde
1,5 mm kalınlıkta sac şeklinde AA1050-H14 edilen gerilme-yüzde uzama grafiği verilmiştir.
alüminyum alaşımı kullanılmıştır. Bu Grafikten de görüldüğü gibi kalınlık artışı ile
malzemelerden üretilen numunelere sırasıyla gerilme değeri kısmen artarken yüzde uzama
çekme, basma ve zımba testi uygulanmıştır. Bu değerinde büyük bir artış gözlemlenmiştir. Bu
testler Shimadzu marka AGS-X model ve 100 kN durum tokluk değerlerini de olumlu etkilemiş olup
kapasiteli elektromekanik çekme-basma test cihazı kalınlık artışı ile tokluk artmıştır (Şekil 2).
kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Test esnasında
cihaza entegre Trapezium-X yazılımı ile yük ve
ilerleme verileri hassas bir şekilde kaydedilmiştir.
Böylece gerilme ve yüzde şekil değişim verileri bu
verilere ve test öncesi yazılıma girilen numune
ölçülerine göre yazılım tarafından hesaplanmış ve
grafikleri çizdirilmiştir.
Şekil 1’de bu üç mekanik test için hazırlanmış
numuneler gösterilmektedir. 10 mm genişliğindeki
uzun şerit şeklindeki numuneler çekme testi için,
Şekil 2. Farklı kalınlıklardaki AA1050-H14 numunelerinin
kısa şerit numuneler basma testi için, kare çekme testi sonrası gerilme-yüzde uzama grafiği
476
Aşağıdaki grafiklerde üç farklı kalınlıktaki

numuneler ile yapılan çekme testlerinden elde
edilen bazı mekanik özellikler verilmiştir (Şekil 3).
Şekil 3. Farklı kalınlıklardaki numuneler için (a) çekme

dayanım, (b) akma sınırları, (c) tokluk ve (d) kopma uzaması
değerleri
Alüminyum malzemelerde akma dayanımı
belirgin olmadığı için her numunenin akma
dayanımı gerilme grafiğinin elastik bölgesine
paralel olan ve % 0,2 şekil değişiminden başlayan
bir doğru yardımı ile belirlenmiştir (Şekil 4).
Şekil 4. Akma dayanımının tespiti için kullanılan yöntemi

gösteren bir grafik
Basma testi ise, 10 mm genişlikteki üç farklı
kalınlıktaki numunelerin alt kısmı çekme çenesine
kıstırılarak üstte kalan 3 mm uzunluğundaki
malzemeye basma plakası ile yük uygulanarak
gerçekleştirilmiştir. Malzemenin basma dayanım
davranışı da çekme dayanımına benzerlik
göstermiştir. Basma dayanım değerleri standartlara
uygun şekilde elastik bölgeye paralel, %10’luk şekil
değişiminden başlayan doğru yardımı ile tespit
edilmiştir [10]. Aşağıdaki grafikte her bir kalınlık
için basma gerilmesinin yüzde şekil değişimine
477
karşılık gelen eğrileri gösterilmiştir (Şekil 5a). 1

mm ve 1,5 mm kalınlığındaki numuneler için grafik
ve basma değerleri çok yakın iken, 0,5 mm
kalınlığındaki numune için çok farklı ve düşük
değerler elde edilmiştir. Bunun sebebi basma
esnasında numune kalınlığının çok düşük
olmasından dolayı numunenin eğilmesidir. Bu
durum Şekil 5b’deki basma dayanım değerlerinde
de görülmektedir. 0,5 mm kalınlığındaki numunede
basma testi esnasında basmadan kaynaklı malzeme
yığılması olmamış yük altında numune eğilmeye
maruz kalmıştır. Bu sebepten bu numuneye ait
basma grafiği ve değerini gerçeği yansıtmamakta
olup diğer iki kalınlık için elde edilen verilerin
kullanılması daha doğru olacaktır.
Şekil 6. Zımba testi düzeneği

Zımba testi neticesinde test esnasında meydana
gelen yük, zımbanın çevre uzunluğunun numune
kalınlığı ile çarpımına bölünerek kesme gerilmesi
hesaplanmıştır (Denklem 1).
𝐹
𝜏= Denklem 1
𝜋𝐷𝑡
Burada F uygulanan kuvvet, D zımba çapı, t ise
numune kalınlığıdır. Aşağıdaki şekilde üç farklı
kalınlıktaki numune için kesme gerilmesinin yüzde
şekil değişimine (malzeme kalınlığına oranla)
karşılık gelen grafikleri verilmiştir (Şekil 7).
Grafikler incelendiğinde kalınlık artışı ile grafik
eğiminin arttığı yani malzemenin esnekliğinin
azaldığı (rijitleştiği) görülmektedir.
Şekil 5. Farklı kalınlıklardaki numuneler için (a) basma

gerilmesi- şekil değişimi grafiği, (b) basma dayanım değerleri
Zımba testleri ise, çapı 12,6 mm olan zımba ve
zımba-boşluk oranı 2 olan yarı-statik zımba kesme
test kalıpları [11], [12] kullanılarak çekme-basma
test cihazı ile gerçekleştirilmiştir (Şekil 6). Test Şekil 7. Zımba testi ile elde edilen kesme gerilmesi – yüzde
şekil değişimi grafikleri
verileri aynı yazılım aracılığı ile kaydedilip gerekli
grafikler elde edilmiştir.
478
Ayrıca kalınlık artışı ile kesme dayanımının arttığı görülmektedir (Şekil 9). Sertlik değeri 31,6 ± 0,26
fakat yüzde şekil değişiminin azaldığı (HB) olarak ölçülmüş olup malzemenin doğası
görülmektedir. Aynı özellikteki numuneler ile gereği yumuşak bir malzeme olduğu görülmektedir.
yapılan çekme ve basma dayanımları kalınlıktan Bu durum Şekil 9’daki izlerin çapının
bağımsız olarak yakın değerlerde çıkarken kesme büyüklüğünden ve izlerin kenarlarında meydana
gerilmeleri kalınlık ile farklılık göstermiştir. Bunun gelen malzeme yığılmasından da görülebilmektedir.
sebebi zımba-boşluk oranının 1’den büyük olması
böylece malzemenin kesilme öncesi esneklik
göstermesi ile açıklanabilir.
Zımba testi ile elde edilen kesme dayanımı (Şekil
8a) ve bu değerlere karşılık gelen yüzde şekil
değişimi değerleri (Şekil 8b) aşağıdaki şekillerde Şekil 9. Brinell sertlik testi sonrası oluşan dairesel izler
verilmiştir. Üç farklı kalınlıkta hazırlanan numunelere
uygulanan mekanik testlerden sonra numunelerin
deforme olmuş şekilleri aşağıdaki şekilde
gösterilmektedir (Şekil 10).
Şekil 10. Mekanik testlerden sonra deforme olmuş

numuneler, zımba testi numuneleri (üstte), çekme testi
numuneleri (sol altta), basma testi numuneleri (sağ altta)
IV. TARTIŞMA
İlk olarak çekme test sonuçları incelendiğinde
çekme dayanımının kalınlık farkından çok
etkilenmediği görülmektedir. Fakat kalınlık arttıkça
Şekil 8. Zımba testi ile elde edilen (a) kesme dayanımı, (b) uzama oranının arttığı buna bağlı olarak tokluğun da
kesme dayanımına karşılık gelen yüzde şekil değişimi
arttığı, akma dayanımının ise azaldığı
Malzemenin sertlik testleri ise Digirock Sertlik test görülmektedir. Bunun sebebi malzemeye yapılan
cihazı ile Brinell test yöntemine (HB) göre haddeleme işlemi ile yüzeylerde artık gerilmelerin
gerçekleştirilmiş olup testler 5 defa tekrarlanmış ve artması sonucu her iki yüzeyde de kısmen sert ve
ortalama değer malzeme için sertlik değeri olarak kırılgan tabakaların oluşmasıdır. Kalınlığın artması
alınmıştır. Aşağıdaki şekilde sertlik testi sonunda ile bu iki sert tabaka arasında haddelemeden aşırı
malzeme üzerinde meydana gelen dairesel izler etkilenmeyen sünek bölge kalınlığı da artmıştır.
479
Böylece numune kalınlığı arttıkça malzeme çekme malzemeye tavlama ısıl işlemi ile
tokluğu da artırmıştır. Akma dayanımının kalınlık homojenleştirme yapılmadığı ifade edilmiştir.
artışı ile düşmesi ise kalınlık artışı ile malzemede  Zımba testi sonuçlarında da kalınlığa bağlı bazı
meydana gelen yüzde plastik deformasyon oranın farklılıklar görülmekte olup bunun sebebi ise
düşmesi ile açıklanabilir. Plastik deformasyonun haddeleme işleminin yanı sıra zımba-boşluk
malzeme üzerinde gerinim sertleşmesine sebep oranının büyük olmasından kaynaklanmaktadır.
olduğu ve akma dayanımını artırdığı bilinmektedir.  Bir sonraki çalışmamızda aynı malzemeye
İkinci olarak basma testi sonuçları incelendiğinde homojenleştirme tavlaması yaparak testleri
ise 1 mm ve 1,5 mm kalınlığındaki numuneler tekrar etmeyi ve bu ısıl işlemin etkisini görmeyi
birbine ve çekme grafiğine benzer sonuçlar planlıyoruz. Ayrıca zımba testi için farklı kalıplar
vermiştir. Fakat 0,5 mm kalınlıktaki numunenin üreterek farklı zımba-boşluk oranlarında testleri
basma gerilmesi diğerlerinden farklılık tekrarlayarak bu parametrenin etkisini
göstermektedir. Bunun sebebi de test esnasında incelemeyi planlamaktayız.
diğerlerinden farklı olarak bu numunenin yığılma
yapma yerine bağlantı yerinden bükülmesidir. Bu TEŞEKKÜR
test ile çok ince numunelere basma testi Yazarlar, bu çalışmada malzeme temini için Dr.
yapılamayacağı görülmüştür. Basma gerilmesi Sezer Morkavuk’a, kalıp temini için Dr. Ali İmran
grafiği incelendiğinde eğer ince numune Ayten’e ve mekanik test imkânları için
bükülmemiş olsaydı çekme gerilme grafiğine Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Makine
benzer bir durum görüleceği açıktır. Kalınlığın Mühendisliği Bölümüne teşekkür ederler.
artması ile çekmeye benzer bir şekilde malzeme
sünekliği artarken basma dayanımı (çekme testi- KAYNAKLAR
akma dayanımına benzer) düşmektedir. [1] ASTM E8/E8M − 21, “Standard Test Methods for
Tension Testing of Metallic Materials,” 2021. Accessed:
Son olarak zımba testi sonuçları irdelendiğinde, Aug. 01, 2022. [Online]. Available:
kalınlığın artışı ile kesme dayanımı artmış ve yüzde https://www.astm.org/e0008_e0008m-21.html.
şekil değişimi azalmıştır. Bunun sebebi ise zımba [2] ASTM E9-09, “Standard Test Methods of Compression
testinde malzeme yüzeyine dik bir kuvvet Testing of Metallic Materials at Room Temperature,”
uygulanması ve zımba-boşluk oranının büyük 2009. Accessed: Aug. 01, 2022. [Online]. Available:
https://www.astm.org/e0009-19.html.
olmasıdır. Böylece malzeme inceldikçe katılığı [3] M. Şahbaz, H. Kaya, and A. Kentli, “A new severe plastic
azalır ve boşluk oranından kaynaklı esneme imkânı deformation method: thin-walled open channel angular
bulur. Bu durum malzemenin yüzde şekil değişimini pressing (TWO-CAP),” Int. J. Adv. Manuf. Technol., vol.
artırır. Kalınlığın artışı ile kesme dayanımının 106, no. 3–4, pp. 1487–1496, 2020, doi: 10.1007/s00170-
artması ise yine zımba-boşluk oranının büyük 019-04748-1.
[4] E. Akdoğan and M. Şahbaz, “Çok Yönlü Dövme
olması ile açıklanabilir. Bu durum kalınlık arttıkça İşleminin AA5083 Alüminyum Alaşımının Mekanik
malzemede kesme gerçekleşmediği için çekme Özellikleri Üzerindeki Etkisi,” Avrupa Bilim ve Teknol.
direncinin de oluşmasına sebep olmakta ve kesme Derg., no. 34, pp. 739–744, 2022.
dayanımını artırmaktadır. [5] A. Handbook, ASM Handbook Volume 14B:
Metalworking: Sheet Forming - ASM International. .
V.SONUÇLAR [6] E. Kap, “Alüminyum sac parçaların derin çekme proses
optimizasyonu,” Apr. 2022, Accessed: Oct. 10, 2022.
 AA1050-H14 alüminyum alaşımından [Online]. Available:
hazırlanmış farklı kalınlıktaki numunelere http://acikerisim.uludag.edu.tr/jspui/handle/11452/2663
çekme, basma ve zımba testi uygulanarak 5.
kalınlığın bu testlerin sonuçlarına etkisi [7] O. Yıldırım, “Otomotiv endüstrisinde kullanılan nokta
direnç kaynak uygulamalarında işlem parametrelerinin
incelenmiştir.
etkilerinin incelenmesi,” 2010, Accessed: Oct. 10, 2022.
 Kalınlığın değişmesi ile test sonuçlarında [Online]. Available:
farklılıklar gözlemlenmiştir. Bunun başlıca http://dspace.yildiz.edu.tr/xmlui/handle/1/10330.
sebebi malzemeye uygulanan haddeleme işlemi [8] A. Başkaya, “Soğuk haddeleme işleminin proses amaçlı
(H14 bunu simgelemektedir) ile malzemede eniyilenmesi,” Sakarya Üniversitesi, 2020.
[9] K. Özbeyaz, “Prediction of Surface Roughness Value for
meydana gelen plastik deformasyona bağlı artık Machining of Aluminum 1050 Material by Uiıng
gerilmelerdir. Haddeleme işlemi sonrası Artificial Neural Network.” Marmara Universitesi
(Turkey), 2014.
480
[10] M. Şahbaz and E. Akdoğan, “Yüksek Yoğunluklu

Polietilen Malzemelerde Termal Yaşlandırmanın
Mekanik Özelliklerine Etkisinin İncelenmesi,” Avrupa
Bilim ve Teknol. Derg., no. 34, pp. 757–762, 2022.
[11] M. Şahbaz, “Comparison of experimental and numerical
analysis of Quasi-Static punch shear test for stainless
steel sheet material,” Turkish J. Eng., vol. 6, no. 4, pp.
306–312, 2022.
[12] A. İ. Ayten, B. Ekici, and M. A. Taşdelen, “A numerical
and experimental investigation on quasi-static punch
shear test behavior of aramid/epoxy composites,” Polym.
Polym. Compos., vol. 28, no. 6, pp. 398–409, Jul. 2020,
doi: 10.1177/0967391119881554.
481
Ultrasonik Eklemeli İmalat Sistem Tasarımı ve Geliştirilmesi

Muhammet KURT1*, Prof. Dr. Oğuzhan YILMAZ 2*
1
Makine Mühendisliği / Fen Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Türkiye
2
Makine Mühendisliği / Fen Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Türkiye
1*
(muhammet.kurt@gazi.edu.tr)
2*
(oguzhanyilmaz@gazi.edu.tr)
Özet – Konvansiyonel üretim teknolojileri ile karşılaştırıldığında, son zamanların en çok rağbet gören
üretim yöntemlerinden olan metal eklemeli imalat teknolojileri; muhtemel kullanım alanları, parçaları
üretim kolaylığı, geleneksel tasarım kısıtlamalarından bağımsız oluşu, tasarım optimizasyonlarına
uygunluğu ve hızla gelişen teknolojik alt yapısıyla oldukça parlak bir geleceğe sahiptir.
Metal eklemeli imalat teknolojilerinin bu potansiyeli dolayısıyla, bu teknolojiye dahil edilebilecek çeşitli
alt sınıflarda, farklı bilimsel çalışmalar yapılmaktadır.
Bu alt sınıflardan birisi olan ultrasonik metal eklemeli imalat (UMEM); aynı veya farklı tipteki ince metal
folyoların katmanlı bir şekilde, bir katı hâl kaynağı olan ultrasonik birleşme ile birleştirilmesi üzerinde
temellenmiş bir katmanlı imalat yöntemidir.
Bu çalışma kapsamında, UMEM’in temellerinin incelenmesi adına, bir ultrasonik birleştirme düzeneği
tasarlanıp üretilmiş ve ince alüminyum folyoların katmanlı bir şekilde birleştirilmesine yönelik olarak,
temel ultrasonik birleşme parametrelerinin optimizasyonunu ve ultrasonik bağlanma arayüzlerinin
incelenmesini içeren deneyler yapılması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler – Ultrasonik metal eklemeli imalat, ultrasonik kaynak, bağlanma arayüzü, ultrasonik birleşme, katı hal
kaynağı, farklı metallerin birleşimi.
UMEM, ultrasonik metal kaynağı (UMK) üzerinde
I. GİRİŞ temellenmiş bir eklemeli imalat yöntemidir. Bu
Şekil-1’de üretim aşamaları görülen UMEM; nedenle UMEM’den bahsedebilmek için UMK’nin
folyo şeklindeki metal katmanlarının bir ana metal temel prensiplerinin iyi anlaşılması gerekmektedir.
gövde üzerine ultrasonik birleşme vasıtasıyla
birleştirildikten sonra, kompleks iç geometrilerin
işlenmesi ve parçanın üzerine yine folyo
katmanlarının kaynatılmasıyla parçanın kapalı bir
geometri şeklinde oluşturulması esasına dayanır.
Şekil 2.Ultrasonik Birleştirme Düzeneği [2]
Şekil-2’de UMK düzeneğinin temel alt elemanları

Şekil 1. Ultrasonik Metal Eklemeli İmalatın Üretim gösterilmiştir. UMK; Basınç altında birbirine temas
Aşamaları [1] eden iki metal yüzeyin, sürtünme benzeri relatif
482
KURT vd., Ultrasonik Eklemeli İmalat Sistem Tasarımı ve Geliştirilmesi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
hareketlerle (ultrasonik titreşimlerle), metal - Güç,

yüzeyleri arasında bağ oluşumunu sağlayan bir - Enerji,
birleştirme yöntemidir. [3] - Malzeme çeşidi,
- Parça geometrisi (kalınlık),
Bu relatif hareket, ultrasonik kaynak makinesinde
- Takım özellikleridir. [4]
bulunan ve titreşim yayan kafanın (horn), metal
yüzeylerin üzerinde oluşturduğu mikro düzeydeki Bildirideki çalışma kapsamında, ultrasonik
yüzey pürüzlerinde plastik deformasyon birleşmenin temellerinin anlaşılabilmesi için
gerçekleştirip yüzeylerdeki metal oksitlerini ve yukarıda bahsi geçen bilgiler referans alınarak bir
ultrasonik birleşme deney düzeneği tasarlanmıştır.
kontaminantları ortamdan uzaklaştırarak metaller
Bu düzenek ile titreşim genliği, statik kuvvet,
arasında basınç altında bağ oluşabilmesine olanak kaynak zamanı (horn dönüş hızı) ve kaynak edilen
sağlar. UMK’de diğer kaynak yöntemlerinin aksine, folyo kalınlığı parametreleri optimize edilerek
birleştirilen metallerin işlem sırasında ulaştığı ultrasonik birleştirme denemeleri yapılmaktadır.
sıcaklar, metallerin erime sıcaklarının çok altında Yapılan deneysel çalışmalarla, bu değişkenlerin
kalır. UMK, aynı veya farklı tipteki metallerle bağ birleşme kalitesiyle olan ilişkisi incelenmektedir.
kurulabilmesine imkân veren bir birleştirme II.MATERYAL VE YÖNTEM
yöntemidir. Ultrasonik birleştirme denemeleri kapsamında,
Branson Ultraseam 20 modelinin 4 kW gücüne ve
20 kHz’lik titreşim frekansınsa sahip ultrasonik
kaynak makinesi kullanılmıştır. Şekil-4’te,
ultrasonik eklemeli imalat için tasarlanan deney
düzeneği, Tablo-1’de ise deney düzeneğinde yer
alan komponentler görülmektedir.
9 3
Şekil 3. Ultrasonik Birleşme Mekanizması [2]
1
Şekil-3’te UMK’nin gerçekleşme mekanizması 7
görülmektedir. Ultrasonik birleşmesi yapılacak

folyo; horn ve ana metal gövde (base plate) arasında 6
sıkışır. Hornun üzerindeki tırtıklar sayesinde folyo 2
üzerinde yüzey pürüzleri oluşur. Hornun yaydığı
yüksek frekanslı ultrasonik titreşimler aracılığıyla 4
birbirine kaynayacak metaller üzerindeki oksit
tabakalarının kırılması ve folyo üzerindeki
5
sıkıştırıcı kuvvet sayesinde, folyo ve ana metal
gövde arasında ultrasonik birleşme gerçekleşir. [2]
8
Ultrasonik metal kaynağının başarılı bir şekilde
yapılabilmesi için aşağıdaki parametrelerin dikkate
Şekil 4. Ultrasonik Birleştirme Deney Düzeneği
alınması gerekmektedir. Bu parametreler;
- Ultrasonik frekans,
- Titreşim genliği,
- Statik kuvvet,
- Zaman,
483
Tablo 1. Ultrasonik Eklemeli İmalat Sistemi Elemanları 2- Folyo, folyo besleme sistemi içerisinde
Eleman No Tanım hassas bir şekilde hizalanır. (bknz. Şekil 7 ve
Şekil 8) Birleştirme sırasında folyo, hornun
Güç Ünitesi ve
1
Kontrol Arayüzü altında hassas bir şekilde hizalanmamış
Statik Kuvvet Verisi Toplama
olursa folyonun kaydığı ve deneyin başarısız
2
Birimi olduğu gözlemlenmiştir.
3 Ultrasonik Birleştirme Cihazı
4 Rijit Tezgâh
5 Statik Kuvvet Ayar Kolu
6 Kayar Tabla
7 Ultrasonik Birleştirme Bölgesi
8 Yük Hücreleri
9 Folyo Besleme Birimi
A. Deney Aşamaları
Ultrasonik birleştirme deneyleri için sırasıyla
aşağıdakiler yapılmaktadır:
1- Kaynağı yapılacak olan folyo, folyo besleme

birimi içerisinde yer alan folyo tutucu
aparata bağlanır ve folyo besleme sistemi
içerisine sürülür. Folyo tutucu aparatın Şekil 7. Folyo Hizalama-1
arkasındaki lastikler, kaynak sırasında
folyonun gergin kalmasını sağlamaktadır.
(bknz. Şekil 5 ve Şekil 6)
Folyo
Lastikler Tutucu
Aparat
Şekil 5. Folyo Tutucu Aparat ve Lastikler

Şekil 8. Folyo Hizalama-2
3- Folyonun ve folyonun kaynatılacağı yüzeyin
izopropil alkol ile yüzey temizliği yapılır.
4- Hornun cihaz içerisinde bağlı olduğu
pnömatik sistem vasıtasıyla, bulunduğu
pozisyonda yukarı-aşağı hareketi mümkün
olmaktadır. Horn, aşağı doğru kaynak
Folyo pozisyonuna getirilir. Folyo üzerindeki
statik kuvvet, kayar tablanın z ekseninde
Şekil 6. Folyo hareket etmesini sağlayan ayar kolu ile
ayarlanır. Kayar tabla ve horn arasında
484
ezilen folyo üzerindeki statik kuvvet, dört III. BULGULAR

adet yük hücresinden gelen verilerin, veri Yapılan parametre optimizasyon çalışmaları
toplama birimi üzerindeki değerlerinin sonucunda genlik-birleşme hızı-statik kuvvet-folyo
toplamı ile bulunur. (bknz. Şekil 9 ve Şekil kalınlığı parametreleri arasında optimum değerler
10) elde edilerek tek katmanlı ve çok katmanlı
birleştirme işlemleri gerçekleştirilmiştir. (bknz.
Şekil 12, Şekil 13, Şekil 14)
Şekil 12. Tek Katmanlı Ultrasonik Birleştirme
Şekil 9. Hornun Kaynak Başlangıç Pozisyonu
Şekil 13. Çift Katmanlı Ultrasonik Birleştirme
Şekil 10. Veri Toplama Birimi

5- Kontrol arayüzünden titreşim genliği, horn
dönüş hızı, titreşim gecikme süresi, horn
dönüş yönü gibi parametreler ayarlanarak Şekil 14. Çok Katmanlı Ultrasonik Birleştirme
deney hazırlığı sonlandırılır ve birleştirme
işlemi gerçekleştirilir. (bknz. Şekil 11) Folyo kalınlığı optimizasyonu için 50 µm, 75 µm,
100 µm ve 200 µm kalınlığında alüminyum folyolar
kullanılmıştır. Denemeler sonucunda gözle yapılan
muayenelere istinaden, 200 µm’den daha ince olan
folyoların ultrasonik kaynaklarının başarılı bir
şekilde gerçekleştirilmesi için gereken genlik
aralıklarına çıkıldığında, folyo üzerinde meydana
gelen horn kaynaklı deformasyonların çok fazla
olduğu gözlemlenmiştir. Bu nedenle, mevcut
ultrasonik kaynak cihazının kabiliyetleri
çerçevesinde, 200 µm kalınlığındaki folyoların,
kaynak denemeleri için en uygun olduğu
Şekil 11. Cihaz Kontrol Arayüzü
saptanmıştır.
Genlik optimizasyonu için 10 µm-60 µm genlik
değerleri arasında, 10 µm’lik artışlarla denemeler
485
yapılmış ve 200 µm’lik folyo kalınlığı için uygun [2] A. Hehr and M. Norfolk, “A Comprehensive Review of
genlik aralığının 30 µm-40 µm olduğu saptanmıştır. Ultrasonic Additive Manufacturing”, Rapid Prototyping
Journal 26/3, 2020.
Statik kuvvet optimizasyonu için 100N-600N [3] K. Gupta, J. Paulo Davim, “Handbooks in Advanced
arasında denemeler yapılmış ve 200 µm’lik folyo Manufacturing, Advanced Welding and Deforming”, S.
için uygun kuvvet aralığının 400N-500N arasında Thapliyal, Amsterdam, Netherlands: Elsevier, 2021.
olduğu saptanmıştır. [4] N. Ahmed, “New Developments in Advanced Welding”,
Birleşme hızı hususunda yapılan denemelerde, Cambridge, England: Woodhead Publishing Limited,
2005.
40mm çapındaki hornun 5 rpm-8 rpm arasındaki
dönüş hızlarının, 200 µm’lik folyo için ideal
olduğu saptanmıştır.
IV. TARTIŞMA
Yukarıda bahsi geçen deney sonuçları, elle ve gözle
yapılan muayenelere istinaden ideal olarak
değerlendirilmiştir. Denemeler sonucunda optimize
edilmiş ultrasonik kaynak parametrelerinin, kaynak
kalitesine etkisi noktasında daha detaylı sonuçlara
ulaşılması, mekanik testler ve arayüz bağlantılarının
mikro boyuttaki incelemeleri sonucunda mümkün
olacaktır.
V. SONUÇLAR
Ultrasonik eklemeli imalatın temelini ultrasonik
metal kaynağı oluşturmaktadır. Bu temellerin
deneysel verilerle anlaşılması için bir ultrasonik
eklemeli imalat sistem tasarımı gerçekleştirilmiştir.
Ultrasonik birleşme kalitesine etki eden pek çok
parametre vardır. Bunların en önemlileri; genlik,
birleşme hızı, statik kuvvet ve folyo kalınlığıdır. Bu
parametrelerin arasındaki uyumun yakalanması
amacıyla, parametre optimizasyonu yapılmış ve
elden edilen sonuçlara istinaden bu parametrelerin
birleşme kalitesine olan etkileri incelenmiştir.
Çalışmalar sonucunda tek katlı ve çok katlı
ultrasonik birleştirme denemeleri başarıyla
gerçekleştirilmiştir. Başarılı olarak değerlendirilen
birleşmelerin, birleşme kalitesi hususunda
incelemeleri, el ve göz ile yapılan muayenelerle
saptanmıştır. Başarılı olarak değerlendirilen
birleştirmelerden hazırlanacak numunelerle detaylı
olarak yapılacak mekanik testler ve mikro boyuttaki
incelemeler neticesinde, ultrasonik eklemeli
imalatın çeşitli ürünlerin üretilmesi noktasında
kullanılabilecek bir eklemeli imalat metodu olacağı
değerlendirilmektedir.
KAYNAKLAR
[1] (2022) The Fabrisonic website. [Online]. Available:

http://www.fabrisonic.com/
486
Nesnelerin İnterneti Eksenindeki Cihazlar İçin Kullanıcı Deneyimi

Tasarlamak: İnsan Merkezci Tasarımlar ve UX Zorlukları
Doç. Semih Delil1*, Öğr. Gör. Burhan Sohoğlu 2
1
Grafik Tasarımı / Sanat ve Tasarım Fakültesi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Türkiye
2
*
(semih.delil@hbv.edu.tr)
Özet – Teknoloji ve internetin gelişiminin getirileri elektronik cihazlar ile iletişimimiz yanında cihazların
kendi arasında iletişimini de hızla geliştirmektedir. Günümüzde elektronik cihazlar kendileri arasında basit
bir ağ ile haberleşirken artık bu ağın ve aktarılan verilerin kontrolü de önem arz etmektedir. Bu cihazların
birbiri ile haberleşmesi heyecan verici olsa da çoğu zaman kullanıcılar tarafından karmaşık bulunmaktadır.
Bir telefonun bir araba ile haberleşmesi normal karşılanırken aynı telefonun bir fırın ile iletişim kurması
kimi zaman karmaşık gelebilmektedir. Bu alanda göz ardı edilen kullanıcı deneyimi tasarımının bazen ön
görülebilen kötü sonuçları yüzünden kullanıcıların bu uygulamalardan uzak durması olabilmektedir. Bir
arabayı henüz telefon ile tam anlamı ile kontrol edemediğimiz için bazı ısıtma çalıştırma gibi işlemleri
kontrol etmek bunları zamanlamak eğlenceli gelse de bir fırının kullanıcıların evde yokken çalıştırılması
ve bunu telefon üzerinden deneyimlemek çekince oluşturabilmektedir. İnternet ve teknoloji hayatımıza
kolaylıklar getirse de son kullanıcı olarak kişilerin bu adaptasyona uyum sağlaması tabi ki bilişsel özellikler
taşıyan tasarımlara bağlıdır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı nesnelerin interneti deneyimini yaşarken
kullanılan kullanıcı deneyimlerinin doğru örneklerini incelemek ve kullanıcıların gelecekte
karşılaşabilecekleri sorunların tartışılmasıdır.
Anahtar Kelimeler – Nesnelerin interneti, arayüz tasarımı, kullanıcı deneyimi, UX, grafik tasarım
I. GİRİŞ ve görevin tamamlanması üzerine sonuç bildirimleri

Endüstri 4.0'ı oluşturan gelişen teknolojiler ile olmaktadır. Bu süreçte başarısız olan bir iletişim
arasında Nesnelerin İnterneti ve büyük veri önemli ya da nesnenin görevi başarı ile yerine getirememesi
bir yer almaktadır (Roberto C.M., 2019) Nesnelerin kullanıcılar üzerinde olumsuz etki
interneti deyimi günümüzde yeni bir tanım oluşturabilmektedir. Nesnelerin interneti bir saati
olmaktan çıkıp artık aşina olduğumuz bir deyim sabah altıya kurmaktan farklı bir süreçtir. Kurulan
haline gelmiştir. Fakat pratik yaklaşımda bu saatin başarısı yaşanan fiziksel şartlarla ölçülürken
uygulamanın gelişimi halen devam etmektedir. Son nesnelerin interneti için sürekli açık olan bir ağa
yıllarda çeşitli alanlarda teknolojilerin entegrasyonu ihtiyaç vardır. Ve bu ağ kimi zaman ölçümlenmesi
ile nesnelerin interneti (IoT) hızla ilerlemektedir ve sonuçlarının izlenmesi zordur. Bu bağlamda
(Qin Z., 2022). Küresel pazarlarda Nesnelerin nesnelerin interneti ve bu nesnelerin davranışsal
İnterneti (IoT) katlanarak büyümektedir. Yıllık durumlarının izlenmesi önemlidir. Bir ağ üzerinden
bileşik büyüme oranı %26,4 olan pazar büyüklüğü, kontrol edilebilse de birbiri ile haberleşen cihazların
2022'de 0,5 trilyon dolardan 2029'da 2,5 trilyon sayısı günümüzde halen çok fazla değildir. Ayrıca
dolara ulaşması öngörülmektedir (Nitro Network). bu cihazların birbirleriyle iletişimi de veri güvenliği
Nesneler ve arasındaki haberleşme insanların birbiri açısından tartışma konusudur. Örnek vermek
ile haberleşmesinden farklı olarak daha doğrusal bir gerekirse cep telefonumuzdan yönettiğimiz bir ev
çizgide ilerlemektedir. Mantık çoğunlukla bir görev içi güvenlik kameramızın biz dışında kimler
tarafından izlenebildiği ya da ağ açıkları sayesinde
487
Delil vd., Nesnelerin İnterneti Eksenindeki Cihazlar İçin Kullanıcı Deneyimi Tasarlamak: İnsan Merkezci Tasarımlar ve UX Zorlukları,
izlenebilir olması halen kafalarda soru işareti hizmeti veren firmanın ağına bağlanır ve otomasyon
bırakmaktadır. Bu ağ ve ağa bağlı cihazların süreci buradan kontrol edilir.
güvenlik açıkları bugün olduğu gibi yarın da tehlike
arz edecektir. Bu çalışmanın ekseninde ağ güvenliği
araştırma dışında tutulmuştur. Çalışma özelinde bu
iletişim görsel olarak nasıl doğru tasarlanması
gerektiği üzerinde durulmuştur.
II. İNTERNET ÜZERİNDEN OTOMASYON
Nesnelerin İnterneti (IoT), fiziksel nesnelerin

(cihazlar, aletler, araçlar, binalar ve elektronik,
devreler, yazılım, sensörler ve ağ bağlantısı ile Görsel 2 IOT cihazların çalışma şeması
gömülü diğer öğeler) ağıdır ve bu nesnelerin veri
IOT cihazların başarısı çoğu zaman bu ağ sürecinin
toplamasını ve değiş tokuş etmesini sağlamaktadır
(Gokhale P., Bhat O. Bhat S., 2018) İnternette etkili çalışmasına bağlıdır. Fakat son kullanıcı bu
bulunmak sürekli bağlı olmak günümüzde bir sürecin sadece kontrolcüleri kullandığı ve bu
amaçtan çok ihtiyaca dönüşmüştür. Bir elektronik kontrolcünün çoğu zaman bir mobil cihaz olduğu
nesneyi kontrol etmek ona komut vermek artık kısımdadır. Süreç birçok ağ ve otomasyonu
olağan bir durumdur. Bir bluetooth bağlantısı ile kapsarken son kullanıcı bunu sadece uygulamalar
telefonumuz üzerinden bağlandığımız hoparlörün (mobil uygulama yazılımları) üzerinden
sesini açıp kapatmak, telefonumuzdaki müziği deneyimlemektedir. Bu süreç başlı başına uçtan uca
çaldırmak basittir. Bunun gelişmişi olarak evde bir etkileşim sürecini gerektirdiği için sürecin
olmadığımız esnada kapımıza gelen kargo otomasyon olması için yüksek başarıma ihtiyacı
görevlisinin kapı önümüzdeki kamera tarafından vardır.
yüz taraması yapılarak yabancı olarak tanımlanması
ve izlenip telefonumuza bildirim gelmesi ve aynı III. MAKİNELER İLE İLETİŞİM
kaydın telefonumuza aktarılması nesnelerin
interneti olarak tanımlanabilir.
İnsanlar IOT sistemlerinde merkezi bir rol
oynamaktadır. İnsan operatör olarak, IoT
sistemindeki en savunmasız olanı temsil eder ve
kolayca hata yapabilmektedir (Nuamah J., ve Seong
Y., 2017). Elektronik bir cihaz ile iletişim geçmişten
günümüze cihaz üzerindeki girdi tuşları ve cihaz
üzerindeki bilgilendirici ekran veya ışıklar
sayesinde sağlanmaktadır. Buna örnek olarak bir
ütünün çalışması için kullanılan çevirme anahtarı ve
bu anahtarın çevrildikten sonra ısınma
bildirimlerinin yanan ışık ile verilmesi
Görüntü 1 Akıllı kapı zili
gösterilebilir. Fakat günümüzdeki elektronik
cihazlar basit bir ütüden fazlasını son kullanıcılara
Basit bir internet otomasyonunda hizmeti veren sunmaktadır. Artık akıllı bir saat ile gezinme rotası
kurum ya da cihaz genellikle ağ iletişimini kendi çıkarabilmekte bu rotayı kimi platformlar ile
sunucuları üzerinden yapmaktadır. Akıllı bir ev paylaşabilmekte hatta bazen de bu rotayı oluşturan
temizleme robotu ya da basit bir akıllı fırın olsa da kişiyi cihaz üzerinden takibini sağlayabilmekteyiz.
bu cihazlar geliştirilen uygulama (app) üzerinden Son maddeyi incelediğimizde takibi sağlamak için
saat dışında bir cihaza daha ihtiyaç duyulmaktadır.
488
Bu ağ paylaşımı için gerekli iletişimler sağlandığı yerine ulaştığında akıllı telefonumuza bildirim
zaman takibin yanında temel iletişim ihtiyaçlarını alabilir ve bu işlemleri sadece bir algoritma
karşılayabilmekte hatta bazı yönlendirme ya da sayesinde sürekli yapabiliriz.
kısıtlamalar yapabilmemiz mümkündür.
Bu otomasyonlar nesneleri bir ağa bağlamadığımız
Günümüzde bir elektronik cihaza IOT cihazı
sürece gerçekleşmez. Akıllı bir bahçe sulama
diyebilmemiz için o cihazın interneti kullanıyor
sistemini güneş gördüğü zaman sulama eylemine
olması gerekmektedir. Doğrusal olarak birbiri ile
başlatmak ve sulama işlemi bitince fırının çalışması
bağlantılı olan cihazlar IOT cihazları değildir.
gidi adım adım görevleri bu ağ cihazlarına
Doğrudan bağlantılı olan cihazlar eski tip bağlantı
tanımlamak mümkündür.
türü ya da bluetooth ve benzeri bağlantı türleri ile
basit bağlantıları kullanmaktadır. Bu bağlantılar Bir cihazın diğer bir cihaz ile haberleşmesi aynı
tekil bağlantı olup genelde basit veri alışverişi ya da ekosistem üzerinde olmadığı sürece imkânsız olsa
bir uzaktan kumanda gibi basit görevler için da bu sorunu çözebilen bazı otomasyon yazılımları
kullanılmaktadır. Özetle telefonumuzla bir mevcuttur. Bu yazılımlardan biride IFTTT
hoparlöre bağlanmak IOT olarak tanımlanamaz. Bir firmasının geliştirdiği IFTTT uygulamasıdır. Bu
cihazın IOT cihazı olabilmesi için o cihazın kendi uygulama sayesinde bir görev tamamlandıktan
başına bir kablolu ya da kablosuz yöntem ile sonra başka bir cihaz veya yazılımı tetiklemek
internete bağlanabiliyor olması gerekmektedir. mümkündür. Bu tetiklemeler ile sayısız algoritma
geliştirilebilir ve insan faydacı görevler kolaylıkla
Bir internet ağına bağlanan cihazlar ile iletişim bu
gerçekleştirilebilmektedir.
süreçten sonra cihazın kendisi ile değil bağlı olduğu
yazılım ve o yazılımın verdiği izinler dahilinde
olmaktadır.
IV. AĞ CİHAZLARI VE ARAYÜZ

TASARIMLARI
Bilgi işlem cihazlarının ve her yerde bulunan bilgi
işlemin evrimi, Nesnelerin İnternetinin (IoT)
gelişmesine yol açmıştır (Viel F., 2020). Nesnelerin
interneti yaklaşımına bağlı cihazlar ile iletişim
çoğunlukla mobil uygulamalar üzerinden
sağlanmaktadır. Mobil uygulamalar sayesinde
çeşitli algoritmalar geliştirilebilir ve basit bir görev
daha karmaşık ve faydacı hale getirilebilir.
Nesnelerin interneti çoğu zaman faydacı bir
yaklaşım sergilemelidir. Otomobil şarj olduğunda Görsel 3 - IFTTT arayüzü
telefona bildirim almak, hazır olduğunda öğrenmek,
Bu görevler heyecan uyandırsa da çoğu zaman bu
sevdiğimiz bir insanın hedeflediği lokasyona
görevleri oluşturmak son kullanıcı için karmaşık ya
ulaştığını öğrenmek faydacı teknolojilerdir. Eğer bu
da ürkütücü gelebilmektedir. Bunun nedeni
teknolojiler doğru çalışırsa ve insanlar tarafından
nesnelerin interneti ile bağlı cihazların görev
benimsenirse talep artar ve bu doğrultuda nesnelerin
sonuçlarının gerçek dünyaya etkisidir. Gerçek
interneti daha hızlı gelişme gösterebilir.
dünyanın fiziksel ortamında bulunmadan
Farklı yazılımlar gelişmiş algoritmalar her geçen kullanılıyor olası günümüzde halen kullanıcılar
gün nesnelerin interneti konusunda hayatımızı tarafından zor alışılan bir eylemdir. Evde
kolaylaştırabilmektedir. Artık basit otomasyonlarla olunmadığı ensada bir klimayı çalıştırmak ürkütücü
takvimimizde doğum günü olan bir kişi için olmasa da bir fırının çalıştırılması doğurabileceği
otomatik olarak çiçek siparişi verebilir. Sipariş sonuçlar açısından son kullanıcıya ürkütücü
489
gelebilmektedir. İşte tam da bu aşamada doğru etkili etkileşime girebileceği konusunda taklit eden
tasarlanmış uygulama arayüzleri bu sorunun arayüz nesnelerini tanımlamak için en sık kullanılan
üstesinden gelebilmektedir. bir terimdir (Interaction Design Foundation).
Skeuomorfizm, daha basit bir grafik stili olan düz
V. IOT CİHAZLARI İÇİN DOĞRU TASARIM tasarımla tezat oluşturan bir tasarım yaklaşımıdır.
Tasarım, insanları ve teknolojiyi bağlar, iş ve Skeuomorfizm tasarımlarda fiziksel dünya taklit
mühendisliği birleştirir, dijital ve fiziksel dünyayı edilmektedir.
uyumlu hale getirir ve iş ihtiyaçlarını ile kullanıcı
ihtiyaçlarını yönetir (Treseler M. 2014). Tasarımın Nesnelerin interneti cihazları için tasarlanan bazı
gücü birçok sorunu çözmek için yeterlidir. Fakat arayüz tasarımlar Skeuomorfizm tasarım yöntemi
nesnelerin interneti (IOT) cihazlarıyla çalışan kullanılmakta ve bu yaklaşım yerine göre başarılı
yaratıcı tasarımlar ile tasarımcılar için kullanıcıların olabilmektedir. Fakat bu çok renki ve hacimli
ilgisini çeken UX tasarımlar hazırlamak en büyük tasarım anlayışı günümüz arayüz tasarımlarına pek
zorluklardan biridir (Adobe Creative Cloud 2016). uymamakta ve kullanıcılar arasında kafa
Ağ ile bağlı cihazları yönetmek için günümüzde karışıklığına neden olabilmektedir.
mobil cihazlara ve bu cihazlarda kullandığımız
programlara ihtiyaç duymaktayız. Bu yazılımlar
marka ve cihazın türüne göre farklılıklar
göstermekte ve farklı arayüzler yüzünden cihazların
kullanımı karmaşık hale gelebilmektedir. Bazı
yazılım ve kullanıcı deneyimi tasarımları bu
görevleri başarı ile tamamlarken bazı yazılımlar ise
kullanıcı deneyimi ve kullanıcı arayüzü
tasarımlarında doğru yaklaşımları entegre
edememektedir. Görsel 4 Skeuomorfik arayüz örnekleri
IOT cihazlarının tam bir etkiye sahip olması için

doğru tasarımların yapılması zorunludur. IOT
cihazlar, insan arayüzü ve davranış değişikliğini
etkili olduğu sürece faydalı olmaktadır. Günümüzde
kullanıcıların anlayabileceği arayüzler tasarlamak
çoğu zaman tasarımcıyı zorlayan görevlerin başında
gelmektedir. Gerek bilişsel gerekse sezgisel
tasarımın gereklilikleri arayüz tasarımlarında
birleştiğinde ortaya çıkan uygulama arayüzleri kimi
sınırlar çerçevesinde olsa da doğru bir tasarım için
gerekli olmaktadır.
VI. SKEUOMORPHIC TASARIM YAKLAŞIMI

Skeuomorfizm, temsil edilen öğelerin gerçek
dünyadaki benzerlerine benzemesini sağlayan
tasarım konseptidir. Skeuomorfizm, kullanıcı
Görsel 5 Skeuomorfik arayüz örnekleri
arayüzü (UI) ve Web tasarımı, mimari, seramik ve
iç tasarım dahil olmak üzere birçok tasarım alanında Skeuomorfik örnekler göze ilk başka çekici
yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca görünsede gerek mobil cihazlara verdiği yük, gerek
Skeuomorfizm, grafiksel kullanıcı arayüzü tasarım zorluğu gerekse de görsel renk yoğunluğu
tasarımında, gerçek dünyadaki benzerlerini nasıl açısından artık günümüzde çok tercih
göründükleri ve/veya kullanıcının bunlarla nasıl edilmemektedir. Bir cihazın fiziksel dünyadaki
490
halinin resmedilerek elde edilen bu arayüz tasarımı hareketler sayesinde belirlenen işlemlerin
yerini zamanla benzeşmenin düz (flat) hali olarak yapıldığına dair olan inancı artmakta ve bu
karşımıza çıkmaktadır. hareketler sayesinde gerçek hayatta olanları hayal
edebilmektedir. Akıllı bir vantilatörün çalışması
esnasında bir animasyon ile kullanıcıya anlatılan
dönen pervane animasyonu uygulamanın ve
etkileştiği cihazın hareketini taklit ederek
kullanıcıya geri bildirim vermektedir. Bu geri
bildirim sayesinde kullanıcılar ne yapmakta
olduğunun farkına daha iyi varmaktadır. Bir akıllı
süpürme robotunun ev içerisindeki lokasyonunu ve
hareketini görsel bildirimler ve animasyonlarla
anlatmak kullanıcı orada olmasa bile durum
hakkında bilgi sahibi olmasına neden olmakta ve
kullanıcı bu durum sayesinde anlık durumdan geri
bildirim almaktadır.
Görsel 6 – Nest termostat anahtarı ve uygulaması
Tasarımlar değişse de asıl var olan ve zorlayıcı olan

kullanıcı deneyimi tasarımıdır. Görseller ne kadar
çekici ya da eğlenceli olursa olsun işlevini yerine
getirmediği sürece bir anlam ifade edememektedir
IOT cihazları için yapılan tasarımlar söz konusu
olduğunda daha da zorlayıcı olan kullanılan
uygulamanın aslında telefon üzerinde bir görevi
tamamlamak olmadığı asıl amacın fiziksel görevi
olan bir cihazı uzaktan çalıştırmak olduğu
unutmamaktır. İnsan doğası gereği iletişim
kurabildiği canlılar ile kullanabildiği cihazlara
verdiği tepkilere karşı geri bildirim aramaktadır. Bu
geri bildirim canlılarda ses, mimik veya hareket gibi
geri bildirimler olurken bu durum elektronik Görsel 7 – Apple Home Kit uygulaması
cihazlarda ses görüntülü bildirim olmaktadır. Bu
iletişim sürecinde insan genellikle cihaz ile aynı
ortamda olmak üzere öğretilere sahiptir. Bu
öğretiler yüzünden uzaktan erişim ile kullanılmaya
çalışılan bir cihaz için görevler arası adımlarda geri
bildirime ihtiyaç duymaktadır. Bu bağlamda
tasarlanan mobil uygulamanın basit bir tv
kumandasından çok görsel işitsel ve hareketli
belirteçlere ihtiyacı vardır.
Arayüzlerde kullanılan hareketler ve basit
animasyonlar gerçek dünyayı taklit etmesi için
önemlidir. Bir düğmeye basıldığında yanan
lambanın bir perde kapatılırken ki hareketin taklit
edilmesi özellikle İOT cihazları kontrol ederken Görsel 8 – Google Home Kit uygulaması
arayüzlerde aranan bir özelliktir. İnsanlar bu
491
[3] Treseler M. 2014, Experience design, business, and the

internet of things O’Reilly Radar
VII. SONUÇLAR https://medium.com/best-of-oreilly-radar/experience-
design-business-and-the-internet-of-things-
Nesnelerin interneti cihazları teknoloji ile ilgilenen d20db6cf87d1
çoğu insan için büyük hayat kolaylaştırıcı [4] Adobe Creative Cloud 2016 Moving Beyond the Screen:
Designing the UX for Internet of Things (IOT) Devices
cihazlardır. Gelişmesi izlendiğinde gelecekte de https://medium.com/thinking-design/moving-beyond-
sıklıkla karşımıza çıkan bir teknoloji türü olarak the-screen-designing-the-ux-for-internet-of-things-iot-
hayatımızda yer edecektir. Yalnızca ev yönetimi devices-61190927536e
değil aynı zamanda tüm dünyada birçok sektörde [5] Interaction Design Foundation, What is
kullanılan IOT cihazları sağladıkları kolaylıklar Skeuomorphism? 2020 https://www.interaction-
design.org/literature/topics/skeuomorphism
sayesinde ağlar ve bu cihazların entegrasyonunu [6] Viel F. 2020 An Efficient Interface for the Integration of
önemli kılmaktadır. Bir cihazın internete bağlanıyor IoT Devices with Smart Grids, Sensors 2020, 20, 2849;
olması tek başına bir şey ifade etmemektedir. Fakat doi:10.3390/s20102849
bu cihazlar bir birileri ile bağlantı kurup karmaşık [7] Nuamah J., ve Seong Y., 2017, Human machine interface
görevleri basit bir şekilde tamamladığında insanlık in the Internet of Things (IoT) 12th System of Systems
Engineering Conference (SoSE)
için zaman ve enerji tasarrufu sağlamaktadır. Bu [8] Roberto C.M., 2019 Application of IoT with haptics
cihazlar üretimleri gereği ağ üzerinden eşleşme ve interface in the smart manufacturing industry,
kontrole izin vermekte ve bir otomasyonun parçası International Journal of Combinatorial Optimization
olabilmektedir. Tüm bu mantık çerçevesinde Problems and Informatics, 10(2), May-Aug 2019, 57-70.
üretilen IOT özellikli cihazların görevleri ISSN: 2007-1558.
[9] Gokhale P., Bhat O. Bhat S., 2018, Introduction to IOT,
tamamlayabilmesi için kullanıcılar tarafından International Advanced Research Journal in Science,
çalıştırılması ve belli algoritmalar ile Engineering and Technology ISO 3297:2007 Certified
görevlendirilmeleri gerekmektedir. Bu Vol. 5, Issue 1, January 2018
görevlendirme ise çoğu zaman mobil uygulamalar
üzerinden gerçekleşmektedir. Otomasyon ve Görsel 1- Akıllı kapı zili
https://www.cnet.com/reviews/arlo-video-doorbell-review/
nesnelerin interneti cihazlarına aşina olmayan Görsel 2- IOT cihazların çalışma şeması
kullanıcılar için bu süreç ilk etapta hep karmaşık ve https://www.researchgate.net/figure/Scheme-of-the-levels-of-
ürkütücü olmuştur. Bunun önüne geçmek için the-Internet-of-Things-IoT-infrastructure_fig2_343115061
skeuomorfik tasarım yaklaşımları denense de asıl Görsel 3- IFTTT arayüz
gerekli olanın kullanıcı deneyimi tasarımın iyi http://ifttt.com
yapılmış olması ve planın işlemesi olduğu zamanla Görsel 4- Skeuomorfik arayüz örnekleri
ortaya çıkmıştır. Kullanıcı deneyimine destek veren https://www.dbswebsite.com/blog/flat-design-vs-
ve cihazların anlık olan durumlarını görselleştiren skeuomorphism/
hareketler nesnelerin interneti cihazlarının Görsel 5- Skeuomorfik arayüz örnekleri
çalışmasını taklit etmekte ve kullanıcıya bu konuda https://medialoot.com/blog/skeuomorphic-design/
sağlıklı geri bildirimler verebilmektedir. Bu Görsel 6- Nest termostat anahtarı ve uygulaması
bağlamda IOT cihazlarının doğru ve etkili bir https://www.alza.sk/inteligentny-termostat-google-nest-sa-
nauci-kurit-za-vas
şekilde çalıştırılabilmesi için doğru tasarlanmış Görsel 7- Apple Home Kit uygulaması
arayüzlerin önemi büyüktür. https://didongviet.vn/dchannel/ios-16-home-app-trai-nghiem-
ung-dung-moi/
Görsel 8- Google Home Kit uygulaması
KAYNAKLAR https://www.engadget.com/google-home-app-update-
controls-privacy-130505605.html
[1] Nitro Network 2022 The Present and Future Of IoT
https://nitronetwork.medium.com/the-present-and-
future-of-iot-c460a58b8d6c
[2] Qin Z., Chuanfu X., Fan S., Ying G., YunLong Z.,
Hengyu G., Zhongjie L., Yan P., Quan Z., Zhong Lin W.
Z. 2022, Human body IoT systems based on the
triboelectrification effect: energy harvesting, sensing,
interfacing and communication, Energy &
Environmental Science Issue 9, 2022
492
A Note On BOB-Property of Locally Convex Solid Riesz Spaces

Birol ALTIN
Department of Mathematics –Science Faculty Gazi University- TURKEY
*
( birola@gazi.edu.tr)
Abstract – In 1985 Labuda introduced 𝐵𝑂𝐵-property of locally convex solid Riesz space. There, some
properties of this space was given. In this study it is given a characterization of locally convex solid Riesz
space with 𝐵𝑂𝐵-property and it was optained that order closed Riesz subspace of Dedekind Riesz spaces
with 𝐵𝑂𝐵-property also has 𝐵𝑂𝐵-property.
Keywords –Locally convex solid Riesz space, BOB-property, Banach lattices
I. INTRODUCTION has 𝐵𝑂𝐵-property. On the other hand, by

Let E be a Riesz space. A seminorm 𝑃 on 𝐸 is said considering {𝑢𝑛 }, the first n-th terms are 1 others
to be a lattice seminorm 𝑃 (𝑥) ≤ 𝑃 (𝑦) whenever are 0, in 𝑐0 , it is seen that 𝑐0 does not have 𝐵𝑂𝐵-
|𝑥| ≤ |𝑦| for each 𝑥, 𝑦 ∈ 𝐸. A locally convex property.
topology 𝜏 on 𝐸 is generated by a family of Lattice The following theorems gives us that a
seminorm is called to as a locally convex-solid characterization of Cartesian of Riesz spaces with
topology and (𝐸, τ) is called locally convex-solid 𝐵𝑂𝐵-property.
Riesz space. Let (𝐸𝑖 , τ𝑖 ) be a collection of locally
convex solid Riesz spaces and let 𝐸 = ∏𝐸𝑖 and 𝜏 = Theorem 2.3 Let (𝐸𝑖 , τ𝑖 ) be a collection of locally
∏𝜏𝑖 then (E, τ) is a locally solid Riesz space. For all convex solid Riesz spaces and let 𝐸 = ∏𝐸𝑖 ; and
undefined terms and definitions we will adhere to[1, 𝜏 = ∏𝜏𝑖 then (𝐸, 𝜏) has 𝐵𝑂𝐵-property if and only
2]. if (𝐸𝑖 , 𝜏𝑖 ) has 𝐵𝑂𝐵-property for each 𝑖 ∈ 𝐼.
II.BOB-PROPERTT
Proof: From [ 1,Theorem 5.5] (𝐸, 𝜏) is a locally
In 1985 Labuda introduced the 𝐵𝑂𝐵-property of convex solid Riesz space.
locally convex solid Riesz space in [3]. Assume that for each 𝑖 ∈ 𝐼 (𝐸𝑖 , τ𝑖 ) has BOB-
property.
Definition 2.1 Let (𝐸, 𝜏) be locally convex solid Now let 0 ≤ 𝑥𝛼 ↑ and (𝑥𝛼 ) τ-bounded in E. Then
Riesz space. If for every net (𝑥𝛼 ) in 𝐸 with 0 ≤
(𝑥𝛼 (𝑖)) 𝑖𝑠 τ𝑖 -bounded and (𝑥𝛼 (𝑖)) ↑𝛼 in 𝐸𝑖 . Since
𝑥𝛼 ↑ and (𝑥𝛼 ) τ-bounded is order bounded in 𝐸 then
(𝐸𝑖 , τ𝑖 ) has BOB-property there exists 𝑥𝑖 in 𝐸𝑖 with
(𝐸, 𝜏) is said to have bounded order – boundedness
0 ≤ 𝑥𝛼 (𝑖) ≤ 𝑥𝑖 . Let x = (𝑥𝑖 ). It is clear that 𝑥 ∈ 𝐸
property (𝐵𝑂𝐵)
and 0 ≤ 𝑥𝛼 ≤ 𝑥 satisfied in E. Hence (𝐸, 𝜏) has
𝐵𝑂𝐵-property.
Example 2.2 Every reflexive Banach lattice has
𝐵𝑂𝐵-property, every 𝐾𝐵 space has 𝐵𝑂𝐵-property,
for an arbitrary compact Hausdorff space 𝐾, 𝐶(𝐾)
493
Birol ALTIN, A Note On BOB-Property of Locally Convex Solid Riesz Spaces, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Conversly, let (𝐸, 𝜏)has 𝐵𝑂𝐵-property, 0 ≤

𝑥𝛼 (𝑖) ↑𝛼 and (𝑥𝛼 (𝑖)) be topologically bounded in
𝑥 (𝑖) 𝑖𝑓 𝑖 = 𝑗
𝐸𝑖 . Define 𝑥𝛼 = 𝑥𝛼 (𝑗) = { 𝛼
0 𝑖𝑓 𝑖 ≠ 𝑗
It is clear that 0 ≤ 𝑥𝛼 ↑ and (𝑥𝛼 ) 𝜏 −bounded in E.
Since E has 𝐵𝑂𝐵 -property, there exists x = (𝑥𝑖 ) in
E with 0 ≤ 𝑥𝛼 ≤ 𝑥. It implies that0 ≤ 𝑥𝛼 (𝑖) ≤ 𝑥𝑖 .
Hence (𝐸𝑖 , 𝜏𝑖 ) has 𝐵𝑂𝐵-property for each 𝑖 ∈ 𝐼.
The following theorem gives us for which subspaces
𝐵𝑂𝐵-property is inherited
Theorem 2.4 Let (E, τ) be locally convex solid

Dedekind Riesz space with 𝐵𝑂𝐵-property and 𝐹 be
order closed subspace of 𝐸 then (𝐹, 𝜏𝐹 ) has 𝐵𝑂𝐵-
property.
Proof: Now let 0 ≤ 𝑥𝛼 ↑ and (𝑥𝛼 ) 𝜏𝐹 -bounded in 𝐹.

It is clear that (𝑥𝛼 ) τ-bounded in 𝐸. Since E is
Dedekind complete and has 𝐵𝑂𝐵-property there
exists an element x in E with 0 ≤ 𝑥𝛼 ↑x . From that
F is order closed in E , 𝑥 ∈ 𝐹. So, (𝐹, 𝜏𝐹 ) has 𝐵𝑂𝐵-
property.
III. RESULTS
For the BOB property of locally covex solid Ries
spaces, 2 of the 3 space property have been
examined and positive results are obtained.
IV. DISCUSSION
When the quotient spaces have the BOB-property
has been investigated but it has not obtained
important results.
V. CONCLUSION
Locally convex solid Riesz spaces are classified
under the BOB-property and some important results
are obtained
REFERENCES
[1] C.D. Aliprantis and O. Burkinshaw, Locally Solid Riesz

Spaces with Applicatons to Economics, Mathematical
Surveys and Monographs 105. USA. Amer. Math. Soc..
2003.
[2] C.D. Aliprantis and O. Burkinshaw, Positive Operators,
Dordrecht, The Netherlands, Springer, 2006.
[3] I.Labuda, On Boundedly Order-Complete Locally Solid
Riesz Spaces, Studia Mathematica.T.LXXXI, 245-258,
1985.
494
Discretization of the population balance equation for the phenomena of

agglomeration, rupture and nucleation of particles
Ibtissem.Terghini1.* , Abdelmalek Hasseine1, Diego Caccavo2
1
Department of Process Engineering, University of Mohamed khider Biskra, Algeria
2
Department of industrial engineering, University of Salerno, Italy
*
( ibtissem.terghini@univ-biskra.dz)
Abstract The analytical solution of population balance equations (PBEs) may be impossible except in some
simple cases. In the literature, there are a number of methods for solving PBEs, including discrete methods,
the discretization technique of Kumar et al. (1996) or fixed pivot technique and the discretization technique
of Lister et al. (1995).In our case we choose the fixed pivot technique to make a comparison between the
experimental results and that of the fixed pivot technique with the aim of optimizing the process of wet
granulation with the incorporation of the phenomena of breakage, agglomeration and nucleation. The
comparison between the experimental and numerical data shows a good agreement.
Keywords – Population balance equation, agglomeration, breakage, nucleation , the fixed pivot method
I. INTRODUCTION 𝜕𝑛(𝑣, 𝑡) 1 𝑣
= ∫ 𝛽(𝑢, 𝑣 − 𝑢)𝑛(𝑢 , t) 𝑛(𝑣 − 𝑢, 𝑡)𝑑𝑢
The FP method proposed by Kumar and 𝜕𝑡 2 0
Ramkrishna (1996a), has been widely used to solve ∞
− ∫ 𝛽(𝑢, 𝑣)𝑛(𝑢 , t) 𝑛(𝑣, 𝑡)𝑑𝑢
PBEs with aggregation and disruption due to its ease 0
of implementation and its ability to handle a variety ∞
of grids. In this method, the computational domain + ∫ 𝑏(𝑢, 𝑣)𝑆(𝑢)𝑛(𝑢, 𝑡)𝑑𝑢 − 𝑆(𝑣)𝑛(𝑣, 𝑡)
𝑣
is discretized into small cells. The size of all the
particles in each cell is represented by a size that + 𝜂(𝑣, 𝑡) in Ω x (0, 𝑇),
falls into that cell and is called the pivot point. The
key idea of this method is to distribute the newly For consistency with numbers and mass, the
born particles, which do not fall on the pivot points, discrete equations for aggregation and breakage are
between the neighboring pivot points so as to given by:
𝑗≥𝑘
preserve exactly certain properties of interest. 𝑑𝑁𝑖 1
= ∑ (1 − 𝛿(𝑗, 𝑘)) 𝜂𝑖 𝛽(𝑗, 𝑘)𝑁𝑗 𝑁𝑘
𝑑𝑡 2
𝑗,𝑘
II.MATERIALS AND METHOD ̅̅̅̅̅̅̅≤𝑥≤𝑥
𝑥 𝑖−1 ̅̅̅̅̅̅̅
𝑖+1
The general form of a mono-dimensional population 𝑀 𝑀
balance equation (PBE), including breakage, − 𝑁𝑖 ∑ 𝛽(𝑖, 𝑘)𝑁𝑘 − 𝑆𝑖 𝑁𝑖 + ∑ 𝜂𝑖,𝑘 𝑆𝑘 𝑁𝑘
aggregation, and nucleation phenomena: 𝑘=1 𝑘=𝑖
𝑥𝑖+1 − (𝑥𝑗 + 𝑥𝑘 )
𝑥𝑖 ≤ (𝑥𝑗 + 𝑥𝑘 ) ≤ 𝑥𝑖+1
𝑥𝑖+1 − 𝑥𝑖
ɳ𝑖 =
(𝑥𝑗 + 𝑥𝑘 ) − 𝑥𝑖−1
𝑥𝑖−1 ≤ (𝑥𝑗 + 𝑥𝑘 ) ≤ 𝑥𝑖
{ 𝑥𝑖 − 𝑥𝑖−1
Now substituting the number density

approximation
495
I.terghini et al., Discretization of the population balance equation for the phenomena of agglomeration, rupture and nucleation of particles ,
𝑀
decreases, where the number of large particles
𝑁(𝑥, 𝑡) ≈ ∑ 𝑁𝑖 (𝑡)𝛿(𝑥 − 𝑥𝑖 ) reaches a value of more than 1000 [1/dm3].
𝑖=1
Overall, the results obtained proves that the number
of smaller particles at first is large due to nucleation
and then it gradually decreases to increase the
number of large particles due to aggregation, and
the continuity of appearance of small particles refers
to the breakage.
IV. CONCLUSION
We proposed the fixed pivot method for solving
aggregation term, nucleation, breakage problems in
order to optimise the wet granulation process or the
comparison between the experimental results and
the pivot results gives a good agreement.
REFERENCES
[1] Kumar, S. and D. Ramkrishna, On the solution of
population balance equations by discretization—I. A fixed
pivot technique. Chemical Engineering Science, 1996. 51(8):
p. 1311-1332.
[2] Kumar, J., et al., An efficient numerical technique for

solving population balance equation involving
aggregation, breakage, growth and nucleation. Powder
Technology, 2008. 182(1): p. 81-104.
[3] Hill, P. and Ng, K.M., New discretisation procedure for the
breakage equation. AIChE Journal, 1995.41(8) 1204 – 1216.
[4] Kumar, R., J. Kumar, and G. Warnecke, Moment

preserving finite volume schemes for solving population
balance equations incorporating aggregation, breakage,
growth and source terms. Mathematical Models and Methods
in Applied Sciences, 2012. 23(07): p. 1235-1273.
Fig. 1 Comparison between experimental data and the pivot

technique for different times (3-6-9-12-16-20 min) .
III. DISCUSSION
In a first time (3min) we can observe the presence

of some small particles for the experimental results
and the other ,Also can be seen the presence of the
peak for big particles .The same for (6 min) but the
experimental data curve is higher than the other
(pivot technique curve).
At 9 min, the number of large particles increases
especially for pivot technique.For(12-16-20 min),
the big particle size increases significantly due to
aggregation and the number of smaller particles
496
The Effect of Handling Imbalanced Datasets Methods on Prediction of

Entrepreneurial Competency in University Students
Murat ŞİMŞEK1, Ahmet Said DAŞ2
1
Artificial Intelligence Engineering, Ostim Technical University, Turkey
2
Industrial Engineering, Ozyegin University, Turkey
*
(murat.simsek@ostimteknik.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – As of today entrepreneurs and entrepreneurship are considered to be the integral parts of the
economic and technological advancements. Entrepreneurs are promoted in many countries because of their
high return on investment opportunities both in terms of income and new inventions.
Numerous studies prove that entrepreneurs have many traits in common and these common traits
can correlate with each other. Based on these common traits, potential entrepreneurs can be predicted,
current entrepreneurs can be improved by realising their weak sides and the ones who wish to be
entrepreneurs can be provided with insights. A machine learning approach can light the way for a better
rewarding future for entrepreneurship, helping these goals significantly.
There exist several studies for the prediction of entrepreneurial competency with the use of machine
learning algorithms. Most machine learning methods perform better accuracy and F1-score imbalanced data
instead in imbalanced data. This study focuses on utilizing imbalanced class handling methods to increase
prediction performance. Random Oversampling, Random Undersampling, SMOTE, and NearMiss methods
are used to handling imbalanced data for this purpose in this study. The performance of the machine learning
algorithms with Imbalanced Data Handling methods is compared with the machine learning algorithms.
Comparisons were made using accuracy, precision, recall, F1-Score as performance parameters. The
comparison shows a noticeable performance increase using machine learning algorithms with handling
imbalanced dataset methods.
Imbalance Data, Machine Learning, Entrepreneurs, Handling Imbalanced Dataset Methods, Classification
number of conditions including different sectors [6],
I. INTRODUCTION
cultures [7], economic environments [8], and gender
Entrepreneurship is strongly linked to the levels of [9,10]. Different conditions cause different key traits
economic development [1]. Entrepreneurs are for entrepreneurial success, causing countless
supported and rewarded by governments around the combinations. For this reason, the study of
world. Furthermore, the individual desire to be an entrepreneurial competency and common traits of
entrepreneur is also noticeably high worldwide. In entrepreneurs is suggested to be handled by machine
many countries, more than half of all individuals learning methods.
reported a desire for self-employment [2]. There have been several pieces of research for
There are various studies [3, 4] about the common predicting entrepreneurial competency using
traits of entrepreneurs. Today, it is supported by machine learning algorithms [10-12]. This study aims
more than enough empirical evidence that to achieve higher performance on base machine
entrepreneurs statistically have multiple traits in learning algorithms by applying imbalance data
common [5]. Many studies demonstrate that the handling techniques. In order to observe the effect
distribution of common traits may differ for a vast of imbalance data handling techniques, base
497
Şimşek and Daş, The Effect of Handling Imbalanced Datasets Methods on Prediction of Entrepreneurial Competency in University Students,
machine learning methods and machine learning

methods used together with imbalance data
handling techniques are compared with comparison
parameters. Section II represent some related
materials and methods on this field, dataset
description, data preprocessing techniques, short
description of the algorithms, different performance
measure techniques and etc, then section III
represents the results. Section IV represents
discussion, and finally section V represent the
conclusion and future direction on this topic.
A. The Data
The dataset used for this analysis is about Fig. 1 Correlation between features
entrepreneurial competency in university students
[12-13]. The data provided a set of questions to 219 B. Classification Algorithms
Indian university students to determine their The prediction phase of this study consists of 10
entrepreneurial competency [12]. Students were different machine learning classification algorithms,
surveyed to assess their traits and state their these algorithms are Logistic Regression, K-Nearest
backgrounds. Our study uses all but one of the Neighbors, Support Vector Machine, Naïve Bayes,
questions from the data. The question "Reason for Decision Tree, Random Forest, XGBoost, Gradient
lack" was left out intentionally because every Boosting Machines (GBM), Light GBM, and Multi-
student did not answer the question and the answers Layer Perceptron Classifier (MLPC).
were commentary; therefore, it could not be In a previous study [12], Support Vector Machine
converted into a numeric attribute for the machine was stated to be the best of the algorithms of all.
learning algorithm. However, previous study’s comparison only
Dataset contains 16 columns, namely “Education includes model accuracy values. In imbalanced
Sector”, “Individual Project”, “Age”, “Gender”, datasets, accuracy alone is insufficient since
“City”, “Influence”, “Perseverance”, “Desire to take minority class has little effect on the metric [14].
Initiative”, “Competitiveness”, “Self-Reliance”, Sections C and D inform about data imbalance and
“Strong need to Achieve”, “Self-confidence”, performance metrics. An enhanced comparison with
“Good Physical Health”, “Mental Disorder”, “Key multiple metrics is provided below:
Traits”, and “Outcome”. Also, it is worth noting that
the question labelled as “mental disorder” is the Table 1. Performance metrics of traditional
original question to students about their mental state Machine Learning algorithms
in terms of stress.
The correlation between features is given in a ML
Algoritm
Model
Accuracy
Precision
0
Precision
1
Recall
0
Recall
1
F1-
Score
F1-
Score
heatmap of Pearson’s correlation matrix. It is shown 0 1
in fig.1 that the correlations between features are not Logistic 0.49 0.54 0.40 0.61 0.33 0.58 0.36
regression
high enough to make eliminations. KNN 0.50 0.51 0.50 0.64 0.37 0.57 0.43
SVM 0.63 1.0 0 0.64 0 0.78 0
Naive 0.54 0.49 0.65 0.71 0.42 0.58 0.51
Bayes
Decision 0.43 0.60 0.15 0.55 0.18 0.58 0.16
Tree
Random 0.56 0.74 0.25 0.63 0.36 0.68 0.29

Forest
Xgboost 0.62 0.69 0.50 0.71 0.48 0.70 0.49

GBM 0.56 0.69 0.35 0.65 0.39 0.67 0.37
Light 0.51 0.63 0.30 0.61 0.32 0.62 0.31
GBM
MLPC 0.62 0.97 0 0.63 0 0.76 0
As seen in Table 1, F1-Score 1 indicates a

tendency of classifying students as entrepreneurs. In
498
Table 1, F1-Score 1 values show that machine around the original values. Minority class examples
learning algorithms are insufficient to predict are linked with their neighbours and new synthetic
entrepreneurs among students. High accuracy values are created with their linear combination,
values of the algorithms stem from the high forming all new values in the minority class area
percentage of non-entrepreneur students in dataset. [17]. SMOTE method can be formulated as:
C. Method
𝑠 = 𝑥 + 𝑢 ⋅ (𝑥 ′ − 𝑥) (Eq. 1)
First of all, the dataset is balanced by applying Here x is any sample, s is the new synthetic
handling imbalanced dataset algorithms. At this sample, x’ is a randomly chosen value from the
step, Random oversampling (ROS), Random nearest neighbours of x and u is a random variable
Under-Sampling (RUS), SMOTE, and NearMiss between 0 and 1 [18].
methods are applied separately. Then, the results is
obtained by applying machine learning methods to
the balanced dataset. Finally, the results of the II.D.4 NearMiss
machine learning methods applied to the NearMiss is an undersampling method. NearMiss
imbalanced dataset are compared with the machine algorithm clusters minority and majority classes and
learning methods applied to the dataset balanced then removes larger-class elements closest to
using the handling imbalanced dataset techniques. smaller-class elements [19], increasing the
differences between the two groups.
D. Imbalance Data Handling Techniques
Imbalanced datasets are one of the main E. Performance Metrics
challenges for machine learning algorithms. A The key measure in the research concluded by
dataset is considered to be imbalanced if one of its Sharma and Manchanda was accuracy. However,
classes plays a huge dominance over the rest of the accuracy alone does not give a clear image of the
classes [15]. Data imbalance is usually encountered whole picture [20]. There are other performance
with exception-based machine learning applications metrics as well for use of understanding if the
such as fraud detection, rare-disease identification, algorithm has done well or not.
determining defective products and so forth. True Positive (TP), False Positive (FP), True
Handling imbalanced dataset methods can be Negative (TN) and False Negative (FN) are four
done in many ways. The most popular handle metrics in a confusion matrix. These metrics are
methods include Random oversampling (ROS), used to define accuracy, recall, precision and
Random Under-Sampling (RUS), SMOTE, and F1 scores.
NearMiss.
II.E.1 Accuracy
Below are the explanations of different methods
of class imbalance handling. Accuracy is the number of correct guesses divided
by all guesses.
II.D.1 Random Oversampling (ROS) 𝑇𝑃+𝑇𝑁
𝐴𝑐𝑐𝑢𝑟𝑎𝑐𝑦 = 𝑇𝑃+ 𝑇𝑁+𝐹𝑃+𝐹𝑁 (Eq. 2)
Random oversampling is a basic sampling
method used for increasing the number of the II.E.2 Precision
minority class. Data points from the minor class are Precision is the correct positive guesses divided
randomly selected and duplicated exactly in this by total positive guesses.
method [16]. 𝑇𝑃
𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛 = 𝑇𝑃+𝐹𝑃 (Eq. 3)
II.D.2 Random Undersampling (RUS)
Random Undersampling is the simplest method of II.E.3 Recall
undersampling. Examples from the majority class Recall is the success rate of the guesses from all
are randomly selected and eliminated [16]. positive values.
𝑇𝑃
II.D.3 SMOTE 𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 = 𝑇𝑃+𝐹𝑁 (Eq. 4)
Synthetic Minority Oversampling Technique II.E.4 F1 Score
(SMOTE) is based on creating new minority values
499
F1 score is the harmonic mean of recall and The best results are acquired by Random Forest
precision. It is used in imbalanced data especially algorithm with using RUS method. In this case, not
because accuracy lacks in detecting False negatives. only accuracy of the model increases by %35 to
To put it better, in imbalanced data, %95 fraudulent 0.76, but also high F1 scores for both output 0 and 1
transactions for instance; an algorithm that is are attained, indicating higher precision and recall
literally identifying every action as a secure action scores as well.
would be %95 accurate. Because even though for The Logistic Regression algorithm has been
every fraud the algorithm is wrong, there are so few observed to increase model accuracy for every
of them to affect the whole accuracy compared to imbalanced data handling method with the best
the total number of values. results obtained by using SMOTE. Overall model
F1-Score, on the other hand, penalizes False- accuracy is increased by 28% to 0.63. Performance
negative values. Since the F1 score is a harmonic metrics of every algorithm based on model
mean, it has a tendency for the smaller value. Hence, accuracy, precision, recall and F1-Scores are
a higher f1 score ensures a correct minority class tabulated below. Precision values, recall values, and
prediction [14]. Therefore, even in imbalanced F1 Scores are all improved. A 0.59 F1-Score 1 is
datasets, this score gives a clearer image. attained. The results about logistic regression are
shown in Table 2.
𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛 𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙
𝐹1 𝑆𝑐𝑜𝑟𝑒 = 2 𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛 + 𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 (Eq. 5)
Table 2. Logistic Regression with Imbalanced Data
III. RESULTS Handling methods
In this paper, the prediction of entrepreneurship ML Model Precisio Precisio Recal Recal F1- F1-
competence with machine learning algorithms is Algorithm Accuracy n0 n1 l0 l1 Score
0
Score
1
studied as a result of tests on university students. In RUS-LR 0.59 0.44 0.76 0.69 0.53 0.54 0.63
this context, base machine learning algorithms are ROS-LR

NM-LR
0.63
0.57
0.67
0.60
0.57
0.52
0.67
0.60
0.57
0.52
0.67
0.60
0.57
0.52
used and an imbalance data is observed from the SMOTE-
LR
0.63 0.64 0.61 0.68 0.57 0.66 0.59
results. In order to eliminate this problem, the

imbalanced data handling methods in the literature
The model accuracy of K-Nearest Neighbors is
are used with machine learning algorithms. Base
increased by %18 to 0.59 with SMOTE method. A
machine learning algorithms and machine learning
slight increase and improvement in the balance
algorithms with handling imbalanced data methods
between F1 scores are also achieved. The results
are compared with certain performance metrics.
about KNN algorithm are shown in Table 3.
Successful results are obtained such as higher F1-
Scores and model accuracy. It is seen that handling
Table 3. K-Nearest Neighbours with Imbalanced
imbalanced data methods have a positive effect on
Data Handling methods
the performance of machine learning algorithms and
ML Model Precisio Precisio Recal Recal F1- F1-
make noticeable contributions. Algorithm Accuracy n0 n1 l0 l1 Score Score
0 1
Undersampling methods such as RUS and
RUS-KNN 0.54 0.56 0.52 0.58 0.50 0.57 0.51
NearMiss, have decreased the majority class ROS-KNN 0.58 0.47 0.71 0.68 0.51 0.56 0.60
samples to 91 to equate classes. Oversampling NM-KNN 0.43 0.36 0.52 0.47 0.41 0.41 0.46
SMOTE- 0.59 0.42 0.82 0.75 0.52 0.54 0.64
methods such as ROS and SMOTE, have increased KNN
the minority class samples to 128 to equate classes.

Using handling imbalanced data methods have Support Vector Machine algorithm is observed to
shown to have better F1-Scores on all algorithms. lose overall model accuracy by %17.4 down to 0.52.
Machine learning algorithms without using However, without implementing imbalanced data
imbalance data handling techniques have performed handling methods SVM is unable to detect any
significantly poorly on F1 Scores for entrepreneurs, entrepreneurs. The algorithms without
implying a failure considering algorithms were to implementing imbalanced data handling methods
predict entrepreneurial competency. Every and a model accuracy of 63% was obtained in SVM.
imbalanced data handling method has increased the Nevertheless, recall 1, precision 1 and F1 Score 1
F1 Score-1 performance of machine learning are 0 in SVM, indicating that this algorithm fails at
algorithms. classifying output 1 (entrepreneurs). Hence, a
500
correct interpretation for this algorithm would mark

that after handling imbalanced data the results have Random Forest algorithm provided best
been improved. The results about SVM algorithm prediction performance among all algorithms, as
are shown in Table 4. stated before. The optimal method to use with this
algorithm is founded to be RUS. Overall model
accuracy has been increased from 0.56 to 0.76. F1
Table 4. SVM with Imbalanced Data Handling Score 1 feature is significantly ameliorated to %70
methods success alongside a 17% increase in F1 Score 0 to
80% success. The results about Random Forest
ML Model Precisi Precisi Reca Reca F1- F1-
Algorith Accuracy on 0 on 1 ll 0 ll 1 Scor Scor algorithm are shown in Table 7.
m e0 e1
RUS- 0.52 0.16 0.95 0.80 0.49 0.27 0.65
SVM
ROS- 0.41 0 0.93 0 0.42 0 0.58
Table 7. Random Forest with Imbalanced Data
SVM Handling methods
NM-SVM 0.47 0.20 0.81 0.56 0.46 0.29 0.59 ML Model Precisio Precisio Recal Recal F1- F1-
SMOTE- 0.44 0 1 0 0.44 0 0.61 Algorithm Accuracy n0 n1 l0 l1 Score Score
SVM 0 1
RUS-RF 0.76 0.88 0.62 0.73 0.81 0.80 0.70
Naïve Bayes algorithm demonstrated ROS-RF

NM-RF
0.74
0.46
0.67
0.48
0.82
0.43
0.83
0.50
0.66
0.41
0.74
0.49
0.73
0.42
performance improvements for each imbalanced SMOTE- 0.72 0.64 0.82 0.82 0.64 0.72 0.72
RF
data handling method. The most improved method
is SMOTE with an overall model accuracy of 0.67. XGB method acquired an accuracy improvement
Also, every method has elevated both F1 Scores. with two methods, RUS and ROS to be precise.
The results about Naïve Bayes algorithm are shown Although SMOTE and NearMiss seem to have
in Table 5. lowered the overall accuracy, SMOTE method has
refined F1 Score 1 from 0.49 to 0.58. The results
Table 5. Naïve Bayes with Imbalanced Data about XGB algorithm are shown in Table 8.
Handling methods
Algorit
hm
Accuracy on 0 on 1 ll 0 ll 1 Scor
e0
Scor
e1
Table 8. XGB with Imbalanced Data Handling
RUS- 0.63 0.64 0.62 0.67 0.59 0.65 0.60 methods
NB ML Model Precisio Precisio Recal Recal F1- F1-
ROS- 0.63 0.61 0.64 0.69 0.56 0.65 0.60 Algorith Accurac n0 n1 l0 l1 Score Score
NB m y 0 1
NM- 0.59 0.60 0.57 0.62 0.55 0.61 0.56
RUS- 0.72 0.80 0.62 0.71 0.72 0.75 0.67
NB
XGB
SMOT 0.67 0.67 0.68 0.73 0.61 0.70 0.64
ROS- 0.64 0.58 0.71 0.72 0.57 0.65 0.63
E-NB
XGB
NM-XGB 0.50 0.48 0.52 0.55 0.46 0.51 0.49
SMOTE- 0.61 0.61 0.61 0.67 0.55 0.64 0.58
Imbalanced Data Handling methods have XGB
amended Decision Tree algorithm as well, with the

optimal solution Decision Tree with RUS applied. It Gradient Boosting Machine (GBM) algorithm
is observed that every F1 Score 1 is escalated along performed %28 better with the application of
with model accuracies. On the other hand, all F1 SMOTE method. Both F1 Scores have increased.
Score 0 values except the application of the Implying the effectiveness of imbalanced data
NearMiss method have also increased. The results handling. The results about GBM algorithm are
about Decision Tree algorithm are shown in Table shown in Table 9.
6.
Table 9. GBM with Imbalanced Data Handling
Table 6. Decision Tree with Imbalanced Data methods
Handling methods Algorith Accuracy on 0 on 1 ll 0 ll 1 Scor Scor
m e0 e1
RUS- 0.67 0.84 0.48 0.66 0.71 0.74 0.57
ML Model Precisi Precisi Reca Reca F1- F1- GBM
Algorith Accuracy on 0 on 1 ll 0 ll 1 Scor Scor ROS- 0.69 0.72 0.64 0.72 0.64 0.72 0.64
m e0 e1 GBM
NM- 0.52 0.48 0.57 0.57 0.48 0.52 0.52
RUS-DT 0.74 0.80 0.67 0.74 0.74 0.77 0.70 GBM
ROS-DT 0.63 0.64 0.68 0.72 0.59 0.68 0.63 SMOTE- 0.72 0.67 0.79 0.80 0.65 0.73 0.81
NM-DT 0.54 0.52 0.57 0.59 0.50 0.55 0.53 GBM
SMOTE- 0.64 0.61 0.68 0.71 0.58 0.66 0.62
DT
501
Light GBM algorithm is also seen to improve in SVM algorithm was found to be the best algorithm
every metric. In the optimal case, RUS increased in previous work. However, a broad perspective of
this algorithm’s modal accuracy to 0.72. performance metrics proved that the results could be
Furthermore, F1 Score 0 and 1 have attained 0.75 improved. Machine learning algorithms without
and 0.67 successes respectively. The results about imbalanced data handling methods lacked detecting
Light GBM algorithm are shown in Table 10. entrepreneurial competency. As expected,
Imbalanced Data handling methods increased the F1
Table 10. LGBM with Imbalanced Data Handling Scores, in this case, entrepreneurial competency as
methods an output of 0 or 1. This research does not only
ML Model Precisio Precisio Recal Recal F1- F1-
Algorithm Accuracy n0 n1 l0 l1 Score Score imply the effects of imbalanced data handling
0 1
RUS- 0.72 0.80 0.62 0.71 0.72 0.75 0.67
methods on this particular topic but also many
LGBM machine learning algorithms that can be carried out
ROS- 0.69 0.67 0.71 0.75 0.62 0.71 0.67
LGBM later. Imbalanced data handling methods have been
NM-
LGBM
0.65 0.64 0.67 0.70 0.61 0.67 0.64
used alongside machine learning algorithms,
SMOTE-
LGBM
0.62 0.61 0.64 0.69 0.56 0.65 0.60 nevertheless, these methods have broader
application areas.
Model accuracy of MLPC algorithm seems only The results may provide an insight into a person,
improved with ROS method. However, as seen in which can help people improve their entrepreneurial
table 1 MLPC algorithm without imbalanced data skills. These results can also be localized. This work
handling methods has failed in precision 1, recall 1, may be used in future software of an HR company
and F1 Score 1 values. On the contrary, all that studies larger groups of people, eventually
imbalanced data handling methods have increased localizing for countries or even sectors.
the performance metrics of entrepreneurship
prediction. These statistics indicate that not only V. CONCLUSION
ROS but every imbalanced data handling method In this paper, the effects of imblanced data
used in this paper has improved the algorithm from handling methods on machine learning algorithms
a certain perspective. The results about MLPC have been examined. The research is conducted on
algorithm are shown in Table 11. a dataset of 219 Indian university students.
Traditional machine learning algorithms were
Table 11. MLPC with Imbalanced Data Handling trained by 75% of the data and tested by 25%. The
methods results without implementing imbalanced data
ML Model Precisio Precisio Reca Recal F1- F1-
handling methods lacked detecting entrepreneurs
Algorithm Accuracy n0 n1 ll 0 l1 Score
0
Score
1
among others. Even though most algorithms have
RUS- 0.59 0.96 0.14 0.57 0.75 0.72 0.24 similar accuracy values the reason was the
MLPC
ROS- 0.63 0.61 0.64 0.69 0.56 0.65 0.60 insufficient number of entrepreneurs. Applying
MLPC
NM- 0.61 0.68 0.52 0.63 0.58 0.65 0.55 imbalance data handling techniques to data with
MLPC
SMOTE- 0.58 0.61 0.54 0.63 0.52 0.62 0.53 base machine learning algorithms provided
MLPC
satisfactory results. Higher accuracy values and F1
Scores are obtained with these techniques. The best
IV. DISCUSSION results were found with the Random Forest
This analysis mainly focuses on the effect of algorithm using the RUS method with a 0.76 model
different imbalance data handling techniques to accuracy and 0.80 F1 Score 1. It is obvious from
improve the comparison metrics which are comparing the algorithm without using the methods,
accuracy, precision, recall and F1-score to predict that the algorithm has upgraded its prediction
the entrepreneurial competency in university performance from 0.29 to 0.80.
students.
This analysis shows that imbalance data handling REFERENCES
techniques have a significant effect in machine
learning. Previous research conducted on the same [1] R. C. Ramona, “The Importance Of Entrepreneurs In The
dataset provided decent solutions proposals. The ‘New Economy’”, Managerial Challenges of the
Contemporary Society, Issue 2, pp. 265-269, Jun. 2011.
502
[2] R. W. Fairlie and W. Holleran, “Entrepreneurship Conference on Research in Engineering, Computers and
training, risk aversion and other personality traits: Technology (ICRECT 2016), 2016.
Evidence from a random experiment”, Journal of [16] H. Ali et al., “A review on data preprocessing methods
Economic Psychology, vol. 33, pp. 366-378, Apr. 2012. for class imbalance problem”, International Journal of
[3] S. P. Kerr, W. R. Kerr and M. Dalton, “Risk attitudes and Engineering &Technology, vol. 8, pp. 390-397, 2019.
personality traits of entrepreneurs and venture team [17] N. V. Chawla et al., “SMOTE: Synthetic Minority
members“, Proceedings of the National Academy of Over-sampling Technique”, Journal of Artificial
Sciences of the United States of America, vol. 116, pp. Intelligence Research, vol. 16, pp. 321–357, Jun. 2002
17712-17716, Sep. 2019.
[4] M. Brandt and S. STEFÁNSSON, “The personality [18] R. Blagus and L. Lusa, “SMOTE for high-dimensional
venture capitalists look for in an entrepreneur: An class-imbalanced data”, in 11th International
artificial intelligence approach to personality analysis”, Conference on Machine Learning and Applications
M. Sci. thesis, KTH Royal Institute of Technology, Machine Learning and Applications, 2012, paper 2, pp.
Stockholm, Sweden, Jun. 2018. 89-94.
[5] M. Caliendo, F. Fossen and A. S. Kritikos, “Personality
characteristics and the decisions to become and stay self- [19] Md. A. Sahid et al., “Effect of Imbalance Data Handling
employed”, Small Business Economics, vol. 42, pp. 787- Techniques to Improve the Accuracy of Heart Disease
814, Oct. 2013. Prediction using Machine Learning and Deep Learning”,
[6] F. U. Salmony and D. K. Kanbach, “Personality trait in IEEE Region 10 Symposium (TENSYMP), 2022.
differences across types of entrepreneurs: a systematic [20] M.V. Joshi, V. Kumar, and R.C. Agarwal, “Evaluating
literature review”, Review of Managerial Science, vol. Boosting Algorithms to Classify Rare Classes:
16, pp. 713-749, Apr. 2021. Comparison and Improvements”, in Proceedings 2001
[7] M. Castillo-Palacio, R. M. Batista-Canino, A. Zuñiga- IEEE International Conference on Data Mining, 2001,
Collazos, “The Relationship between Culture and pp. 257-264.
Entrepreneurship: From Cultural Dimensions of GLOBE
Project”, Scientific Annals Of Economics and Business,
vol. 67, pp. 517-532, Mar. 2020.
[8] C. J. Boudreaux, B. N. Nikolaev, and P. Klein, “Socio-
cognitive traits and entrepreneurship: The moderating
role of economic institutions”, Journal of Business
Venturing, vol. 34, pp.178-196, Jan. 2019.
[9] D. V. Moudrý and P. Thaichon, “Enrichment for retail

businesses: How female entrepreneurs and masculine
traits enhance business success”, Journal of Retailing
and Consumer Services, vol. 54, May 2020.
[10] B. Graham and K. Bonner, “One size fits all? Using

machine learning to study heterogeneity and dominance
in the determinants of early-stage entrepreneurship”,
Journal of Business Research, vol. 152, pp.42-59, Nov.
2022.
[11] M. G. Celbiş, “A machine learning approach to rural
entrepreneurship”, Papers in Regional Science, vol. 100,
pp. 1079-1104, Jan. 2021.
[12] U. Sharma and N. Manchanda, “Predicting and
Improving Entrepreneurial Competency in University
Students using Machine Learning Algorithms”, in 10th
International Conference on Cloud Computing, Data
Science & Engineering (Confluence), 2020, pp. 305-309.
[13] N. Manchanda and U. Sharma (2019) [Online].
Available:
https://www.kaggle.com/datasets/namanmanchanda/entr
epreneurial-competency-in-university-students
[14] Y. Sun, A. K. C. Wong, and M. S. Kamel, “Classification
of Imbalanced Data: A Review”, International Journal
of Pattern Recognition and Artificial Intelligence, vol.
23, pp. 687-719, 2009.
[15] A. Somasundaram and U. S. Reddy, “Data Imbalance:
Effects and Solutions for Classification of Large and
Highly Imbalanced Data”, in 1st International
503
COVID-19 AND TRANSPORTATION POLICIES: KONYA SAMPLE

Hatice Canan GÜNGÖR
Necmettin Erbakan University, Meram Vocational School, Department of Civil Defence and Firefighting, Konya, Turkey
cgungor@erbakan.edu.tr.
Abstract –The Covid-19 crisis has forced governments around the world to achieve a strong policy response
in the transport sector responding to the pandemic by ensuring that specific forecasts are made and
organized to support plans to contain the spread of the virus and help the transport sector restore mobility
during the pandemic.
During the Covid 19 process in Konya, as in other cities, procedures were implemented for all vehicles
used in public transportation, people working in the transportation sector and passengers using those
vehicles. In addition, these procedures demonstrate a strong strategy by including buildings and facilities
belonging to this sector such as traffic signal lights and led screens. The practices that make Konya different
and stronger from other cities are examined in this study. In particular, the promotion of bicycle use was
remarkable.
Key Words – covid-19, transportation policies, cycling, Konya
I. INTRODUCTION Global Energy Markets, Energy Resilience and

On 31 December 2019, a group of pneumonia Climate Change Empty Metro, 2020).
cases of unknown etiology were reported to the Local travel behavior is one of the key factors for
World Health Organization (WHO) China Office in assessing social distancing during the pandemic. A
Wuhan, Hubei Province, China. (W.H.O, 2020). As decrease in mobility was observed due to the
of January 7, 2020, scientists in China had isolated epidemic in all locations such as public transport
a new coronavirus from patients in Wuhan. The stations, workplaces, retail and entertainment
rapid spread of the disease caused WHO to declare venues (PEPE et al., 2021).
COVID-19 a global epidemic on 11 March 2020 Due to the epidemic, traffic volume has decreased
(Hadjidemetriou et al., 2020). significantly. In Greece, traffic volume decreased
Given the high contagiousness and limited by more than 80% during the most severe period of
epidemiological understanding of COVID-19, the epidemic (Katrakazas et al., 2020). In Florida,
governments around the world have adopted drastic overall traffic volume across the state decreased
measures and different social distancing measures 47.5%.
to delay and curb the spread of infection, including Public transport (for example, a subway) has an
lockdown measures; restrictions on human mobility effective role in the transmission of this virus,
and mass gatherings; closure of business and especially in highly populated cities. The decline in
entertainment establishments; cancellation and equestrianism in high-income areas was greater than
postponement of events, social distancing and in low-income areas.
changed people's habits; The internet can be used In Europe, in some cities in Germany, Austria,
for remote working, e-teaching, online Spain and Italy, passenger numbers decreased by
collaboration, gaming, video streaming, etc. played 80% due to the decrease in commuter demand and
an important role in supporting. (Exploring the supply of transport services.
Effects of the COVID-19 Covid-19 Pandemic on
504
Güngör., Covid-19 And Transportation Policies: Konya Sample, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Most major cities worldwide have been affected 4. Environmental impacts of COVID-19:
by COVID-19 and traffic patterns have changed The global deterioration caused by
dramatically. Traffic congestion during pandemic COVID-19 has brought many impacts
week (the week with the highest number of new on the environment and climate. Due to
cases reported each day) Shanghai, Singapore, the restriction of movement and
Singapore, Moscow, New York, Beijing, Paris, significant slowing of social and
Wuhan, Madrid, Rome, London, Los Angeles, New economic activities, there have been
Delhi, Tokyo and Hong Kong decreased by 96.5%, reductions in traffic demand (most
95.0%, 91.6%, 91.3%, 91.3%, 90.3%, 86.9%, importantly CO2 emissions and least
80.4%, 79.3%, 75.5%, 63.1%, 55.4%, 40.7%, and CO) which reduces traffic congestion
34.7%, respectively (Zhang et al., 2021). and greenhouse gas emissions (Du et al.,
Countries and cities around the world, including 2021). As a result, air quality has
Turkey and Konya, have adopted various traffic improved in many cities with reduced
policies and procedures to control the spread and water and noise pollution in different
repercussions of the epidemic, keeping pace with parts of the world (Rome & Islam, 2020).
the major changes in lifestyles and the global
shutdown. These policies and procedures, in II. TRANSPORT POLICY'S RESPONSE TO THE
addition to their role in reducing the spread of the CORONAVIRUS CRISIS
disease, had different outcomes and impacts across The Covid-19 crisis has required a strong policy
various sectors, including: response from governments around the world in the
field of transport.
1. As a result of the global lockdown
measures due to the Covid-19 crisis, A. International Transportation Forum's Policy on
mobility – 57% of global oil demand – Transportation to Corona Virus Crises
declined on an unprecedented scale in
early 2020, resulting in a drop in oil International Transport Forum is an
prices and a drop in oil investment. intergovernmental organization consisting of 62
member countries and Turkey is one of them. It acts
2. Global electricity demand decreased by as a think tank for transport policy and organizes the
2.5% in the first quarter of 2020, the Annual Summit of transport ministers. The ITF is
biggest effects were felt in economies the only global body covering all modes of
that took strict measures and in transport.
economies where services make up a
large part of the economy (COVID-19 Transport policy responses and measures to the
Covid-19 Outbreak on Global Energy coronavirus crisis have developed policies aimed at
Markets, Energy Resilience and Climate helping maintain essential mobility for the transport
Change) Exploring the Effects of Empty of people and critical goods during the Covid-19
Subway, 2020). pandemic, while preventing further spread of the
Coronavirus (International Transport Forum, 2021):
3. The Internet allows remote work, e-
teaching, online collaboration, gaming, 1. Remote work is not an option for most
video streaming, etc. Gained an transport workers; Protect transport
important role in supporting. All these workers:
sudden changes have put unprecedented For this; National and international authorities
stress on the network. (COVID-19 provide detailed guidance on the use of personal
Covid-19 Outbreak on Global Energy protective equipment, best hygiene practices, social
Markets, Energy Resilience and Climate distancing measures, handling of Covid-19 cases
Change) Exploring the Effects of Empty (suspected), specimens or human remains.
Subway, 2020).
505
2. Restrictions on the operation of heavy

vehicles: The biggest concern in the Covid- “Stay HOME” study was carried out on the
19 crisis is securing the distribution of signaling lights at 23 intersections in total
essential goods. throughout the city center (Konya Metropolitan
For this; With trucks delivering the vast majority Municipality, 2021). In addition, hygiene and other
of goods, many governments have relaxed warnings are included on the traffic led screens. On
restrictions on the operation of Trucks. Operating the traffic led signs, "Cover your mouth and nose
restrictions have been suspended on weekends and with tissue paper or the inside of your elbow when
public holidays, restrictions on driving/rest times coughing or sneezing", "Stay at home for health
have been relaxed, and the validity of licenses and Konya", "Disinfect the surfaces that are constantly
certificates extended. In some countries and cities, touched. Disinfect your mouth with dirty hands.
night-time bans on trucks have also been relaxed. “Do not touch your nose and eyes” and “Wash your
hands frequently with soap and water for 20
3. Keep borders open for freight with “Green seconds” are included. It was seen in Figure 1.
Roads”. Border crossings have become
critical points for the transport of essential
goods as many borders are closed to contain
the spread of the coronavirus
Fort this; In the European Union, checks at "green
lane" internal border crossings did not exceed 15
minutes, including health screening of transport
workers.
4. Transport workers in international freight

transport, for example; Truck drivers, like
sailors and aircrews, are mostly exempt from
entry bans.
For this; The European Union has prepared a
template certificate for international transport
workers to facilitate travel to duty stations.
5. Take advantage of innovative forms of

mobility. Emerging transport innovations, if
not yet mainstream, could prove useful in
the current health crisis. Technologies with
the most potential in the era of Covid-19
include automated vehicles and drones.
They are already used, albeit on a small
Figure 1. Instructing citizens about the pandemic using traffic
scale, to deliver supplies to high-risk groups
signaling and signs (URL1)
or transport infected persons. Drones can
spray disinfectant, monitor social distancing Measures and Activities Related to Bus Operation
(Konya Metropolitan Municipality, 2021):
behavior and make public service
announcements. It is worth considering to
The bus schedule has been updated. c) All buses
streamline regulations to quickly scale up or
were disinfected in coordination with the
allow the most targeted use of transport
Environment and Animal Health directorate during
innovations.,
night shifts every other day. It was seen in Figure 2.
This is the most remarkable policy.
Public transportation service was continued with
B. Traffic Policies Implemented for Konya with 1,441 trips by reducing 483 trips per week in
Covid-19 districts. (decreased by 9,717 km per week).
Measures and Activities Related to Traffic Signaling
Lights and Led Screens:
506
Figure 2. Disinfecting buses
Figure3. Bicycle tram

In addition to these, measures have been taken
regarding bus stations. Within the scope of the 2) In order to spread the use of bicycles, bicycle
circular published by the Ministry of Internal apparatuses have been placed at the back of
Affairs, a travel permission board was established the buses, which were applied in 50 buses at
within the governorship. Measures and Activities the first stage. will be implemented in all
related to the Rail System, disinfectant was buses in the near future As seen in Figure 4
provided to the stops. As part of passenger dilution
on trams, few restrictions were placed on tariffs,
despite a 90% reduction in passengers.
III. INCREASING THE IMPORTANCE OF

BICYCLE TRANSPORTATION:
During the pandemic period, the following ways
were used to encourage cycling and to ensure social Figure 4. Bicycle brackets at the back of the buses
distance in public transportation:
1) Bicycle trams that can carry 21 bicycles at the In addition, the lengths of bicycle paths continue
same time have been built, as seen in Figure to be increased.
3. This project is the first and only one in
Turkey. In addition, there is no similar IV. RESULTS
example in the world in terms of carrying
only bicycles, in other countries, trams can be 1) Governments have responded to the outbreak
ridden with bicycles together with normal by ensuring that transport networks are organized in
passengers. a way that limits the spread of the virus.
2) They devised plans and support programs to
help the transport industry restart mobility during
the pandemic.
3) As the world recovers from the pandemic,
governments will need to focus on how to reshape
the transport sector to connect in a safe, sustainable,
resilient and inclusive way (International Transport
Forum, 2021).
507
4) Due to the decrease in traffic, there was a [11] W.H.O. (2020). Novel Coronavirus (2019-nCoV)
reduction in energy consumption and emissions, SITUATION REPORT - 3.
[12] Zhang, N., Jia, W., Wang, P., Dung, C. H., Zhao, P.,
thus improving the ecological system. Leung, K., Su, B., Cheng, R., & Li, Y. (2021). Changes
5) This unprecedented event has given us the in local travel behaviour before and during the COVID-
chance to explore how limiting the number of 19 pandemic in Hong Kong. Cities, 112(September
vehicles in the transport network can contribute to a 2020),103139.https://doi.org/10.1016/j.cities.2021.1031
better environment. 39
6) A disadvantage is also mentioned, such as
increasing the operating cost of the transport system
due to the reduction of available public transport
capacity to ensure social distancing and reduce
infection.
REFERENCES
[1] COVID-19 Covid-19 Salgınının Küresel Enerji

Piyasaları, Enerji Dayanıklılığı ve İklim Değişikliği
Üzerindeki Etkilerini Keşfetmek Boş Metro. (2020).
IEA. International Energy Agency.
[2] Du, J., Rakha, H. A., Filali, F., & Eldardiry, H. (2021).
COVID-19 pandemic impacts on traffic system delay,
fuel consumption and emissions. International Journal of
Transportation Science and Technology, xxxx, 1–13.
https://doi.org/10.1016/j.ijtst.2020.11.003
[3] Hadjidemetriou, G. M., Sasidharan, M., Kouyialis, G., &
Parlikad, A. K. (2020). The impact of government
measures and human mobility trend on COVID-19
related deaths in the UK. Transportation Research
Interdisciplinary Perspectives, 6(March), 100167.
https://doi.org/10.1016/j.trip.2020.100167
[4] Hürriyet. (2020). Bisiklet şehri Konya’dan Türkiye’de
bir ilk: Bisiklet tramvayı raylarda. Hürriyet Com.Tr.
[5] Katrakazas, C., Michelaraki, E., Sekadakis, M., &
Yannis, G. (2020). A descriptive analysis of the effect of
the COVID-19 pandemic on driving behavior and road
safety. Transportation Research Interdisciplinary
Perspectives, 7(100186)
[6] Konya Büyükşehir Belediyesi. (2021). Ulaşım Planlama
ve Raylı Sistem Daire Başkanlığı KOVİD-19
Koronavirüs Korunma Tedbirleri Kapsamında Bağlı
KONYA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİNİN Almış
Olduğu Tedbirler ve Yapılan Faaliyetler.
[7] (URL1) Memurlar.net. (2020). Trafik Işıkları ve Led
Ekranlarla (Evde Kal) Çağrısı. Memurlar.Net.
[8] PEPE, M., COSTANTINO, D., ALFIO, V. S., &
ZANNOTTI, N. (2021). 4D GEOMATICS
MONITORING OF A QUARRY FOR THE
CALCULATION OF EXTRACTED VOLUMES BY
TIN AND GRID MODEL: CONTRIBUTE OF UAV
PHOTOGRAMMETRY. Technical Geography,
16(special issue), 1–14.
[9] Rome, T., & Islam, S. M. D.-U. (2020). Environmental
effects of COVID-19 pandemic and potential strategies
of sustainability. Heliyon, 6, 1016.
[10] T.C.SağlıkBakanlığı. (2020). Hayat Eve Sığar.
508
PREDICTION OF CRITICAL FLASHOVER VOLTAGE OF

POLLUTED INSULATORS UNDER SEC AND RAIN CONDITIONS
USING ANN
Lazreg Taibaoui1*, Abdelhalim Mahdjoubi 2 , Boubakeur Zegnini 3, Mohamed Ayoub Sahnoune4and

Ahmed Hachemi5
*234
Department of Electrical Engineering , Laboratoire d’étude et de développement des matériaux semiconducteurs et
diélectriques Amar Telidji university of Laghouat, Laghouat (03000), Algeria
5
Department of Electrical Engineering , Faculty of Applied Science, Electrical Engineering Lab, University of Ouargla ,
Algeria
* l.taibaoui@lagh-univ.dz
Abstract – This research offers an approach for predicting the critical flashover voltage of contaminated
insulators under sec and rain conditions using an artificial neural network. The approach takes as input
variable insulator properties such as diameter, height, creepage distance, and the number of pieces on an
insulator chain. Field experience is used to estimate the flashover performance of contaminated insulators,
and laboratory testing are crucial since they considerably minimize the time and work needed in insulator
design and selection. The most of variables to be predicted are reliant on several independent factors. The
findings of this study may be used to forecast contamination severity, critical flashover voltage as a function
of contamination severity, arc length, and, most importantly, flashover voltage. The approach's validity was
tested by testing numerous insulators with varying shapes. The accuracy and quality of ANN are
demonstrated by a comparison with the Grouping Multi-Duolateration Localization (GMDL) technique and
least squares support vector machines (LS-SVM) . Furthermore, ANN provides a good estimate of findings
that are confirmed by experimental experiments.
Keywords – High Voltage , Flashover, Modelling, Polluted Insulator, ANN,GMDL,LSSVM
I. INTRODUCTION process. The first is the deposition of pollutants on

Outdoor high-voltage insulators are critical the insulator's surface. Second, the dirty surface
components of transmission lines. Pollution is one becomes moistened. Thirdly, the value of the
of their primary restrictions [1] [2]. The pollution leakage current will grow. Lastly, the flashover
enables a modest leakage current to flow in dry expresses itself along the insulator's surface through
conditions, but in the presence of light rain, fog, or contaminated patches [4].
dew, the surface becomes extremely conductive, The insulator's surface properties may alter with
potentially leading to a flashover [3]. The reason for time and under certain circumstances, potentially
this is that when pollution gets moist, its presence leading to premature aging [5]. The critical
causes an increase in leakage current as well as a flashover voltage of a contaminated insulator is an
widening of the dry band. As a result, it is possible important characteristic for power system
to claim that the flashover phenomena caused by dependability. Several methods for estimating the
insulator contamination follow a well-defined flashover voltage have been devised.
Experimentation takes time and adds to the cost of
509
Taibaoui et al., PREDICTION OF CRITICAL FLASHOVER VOLTAGE OF POLLUTED INSULATORS UNDER SEC AND RAIN
CONDITIONS USING ANN, ICEANS 2022, Konya, Turkey
the system. To address this issue, high voltage 𝑛
engineering research groups presented certain 𝑆𝑗 = 𝐹 (∑ 𝑤𝑘𝑗 𝐸𝑗 + 𝐵𝑗 )

mathematical models based on physical modeling, 𝑗=1
employing electrical equivalent models, or

mathematical regressions using artificial Where F indicate the activation function, n
intelligence approximates [6] [7] .The quantity and represent the number of nodes. wkj and Bj indicate
kind of contamination in a location are linked to the the connection of the weights and polarization,
pollution sources that cause it, as well as local respectively. It can also be noted that Ej and Sk are
weather considerations. the node value in the previous layer of j and the node
Seasonal changes impact the propensity of value in the current layer of k, respectively.
pollutant buildup over the insulator's surface when Typical ANN model as shown in figure 1, training
the weather effect is stronger than the pollution the network is the next task once the structure of the
source influence . In some circumstances, the ANN is formed
pollution level's behavior is quite dynamic, with the
maximum and lowest pollution levels occurring in
the same year. The coastlines are typical
examples[8]. Time-series models, regression
models, artificial neural network (ANN) models
[9] , adaptive Neuro-fuzzy inference system
(ANFIS), and support vector machine (SVM) [10]
models have all been proposed in the literature. The
use of genetic algorithms allows for the definition of
the arc constants, as well as the computation of the
critical circumstances at the start of the pollution
flashover process. A mathematical model has been
developed that accurately mimics the experimental
data [6]-[9].
The primary goal of this research is to forecast the
flashover voltage under sec and rain conditions, and Fig. 1.A typical artificial neural network (ANN)
the suggested ANN model has been evaluated to
assess its performance. III. PREDICTION OF INSULATOR FLASHOVER
II. ARTIFICIAL NEURAL NETWORK VOLTAGE BY ANN IN MATLAB
ANNs function similarly to human and animal There are several parameters that may be used to
systems of biology [11] [12] as a strong analytical improve ANN outcomes. We followed the
approach. They are critical for determining the link following procedures for the development of neural
between inputs and outputs in a noisy and networks for the estimate of the critical flashover
complicated data collection.One of the most voltage:
significant varieties is the multilayer perceptron • Fix the number of hidden layers.
(MLP). • Determine the number of neurons per hidden
According to earlier studies, experience mostly layer.
dictates the shape of multi-layer predictive • Choose the activation function of the neurons.
networks, and it was discovered that there is no • Choose the learning algorithm.
reliable formula appropriate for varied scenarios. In summary, the following are the parameters of
An MLP network has one or more input layers, the ANN neural network that we have used .
one or more hidden layers, and one or more output Multilayer feed-forward is the sort of ANN
layers [13]. ANNs have recently been widely and method.
effectively utilized [12]. • Number of layers: 3 layers.
We express the mathematical formulation of MLP • The number of neurons in each layer is as
as follows: follows: The input layer has 5 neurons, the hidden
510
layer contains 6 neurons, and the output layer characteristics of these insulators are given in Table
contains 1 neuron. 1. Each pattern of the training set contains six inputs
• Function of activation: For the hidden layer, use which characterize parameters of H, Dm, L, NE, and
sigmoid tangent (Logsig), and for the output layer, one output which represent VC critical flashover
use linear layer (purelin). voltage. Constructing a testing set is also a
•Algorithm and style of significant step in evaluating the prediction
learning :backpropagation (Levenberg-Marquardt performance of the ANN model with representative
backpropagation). data points of different insulators that are not used
during training. We used for each kind of insulators
The performance of the ANN model is evaluated 24 training data and 5 test data. In global, we have
using optimal values of Root Mean Square Error 320 training data and 60 testing data.
(RMSE), which is provided as:
The computation is divided into two sections; the
1/2 first is to find the critical flashover voltage in sec
∑𝑁𝑈
𝑖=1 (𝑦𝑡𝑒𝑠,𝑖 − 𝑦𝑝𝑟𝑒,𝑖 ) conditions and the second in rain condition; the data
𝑅𝑀𝑆𝐸 = { }
𝑁𝑈 of experimental tests are used from previous
researches [14].
NU stands for the number of instances, yprei and
ytes,i indicates the predicted and the testing value of
Table 1. Characteristics of the investigated
one data point i, respectively[9] .
Insulators
To assess the quality of the ANN models,
determination coefficient (R2) and mean absolute
percentage error (MAPE), were used as the INSULATOR Dm(mm) H(mm) L(mm)
indicators of the model’s performances. TYPE
We express the mathematical formulation of R2 U70BS 255 127 320
and MAPE as follows: U160BS 285 146 325
2 U300B 320 195 390
∑𝑁𝑈
𝑖=1 (𝑦tes ,𝑖 − 𝑦pre, 𝑖 ) U400B 360 205 555
𝑅2 = 1 − 2 U530B 360 240 600
∑𝑁𝑈
𝑖=1 (𝑦tess ,𝑖 − ̅̅̅̅̅̅̅)
𝑦tes ,𝑖 U300BP 360 146 545
U300BP 360 195 617
∑𝑁𝑈
𝑖=1 |𝑦tes ,𝑖 − 𝑦pre ,𝑖 | /𝑦tes ,𝑖 U120AD 380 127 365
𝑀𝐴𝑃𝐸 = 100% ⋅ U160AD 420 146 400
𝑁𝑈
U210AD 420 170 400
IV. RESULTS AND DISCUSSION 52-3 255 146 320
In this study a training set containing adequate 52-8 280 146 385
representative data points is constructed. This is a
considerable step in building an ANN model that
can represent insulators critical flashover voltage. In The MSE for the training, validation, and test of
this work, insulator height (Hmm) insulator the model was obtained and displayed in Fig. 2.
diameter (Dm-mm), leakage length of the insulator (a)The optimum response was observed in the
of an element (L-mm), and number of elements in a model at epoch 41 that the MSE was around
chain of insulators are used as input vector to the 3.9268e-05 for the rain condition. And figure 2(b)
approximate and the flashover critical voltage (Vc- shows The optimum response was observed in the
kV) as the output of the approximate in two cases; model at epoch 165 that the MSE was around
sec condition and rain condition. Therefore, the 1.7421e-05 for the sec condition .
training set with input–output data was constructed
in the training process. We used in this study twelve Fig. 3 and 4 shows The results of the training
kinds of insulators; U70BS, U160BS, U300B, ANN were compared to the testing data utilizing
U400B, U530B, U160BSP, U300BP, U120AD, selected data in sec and rain condition from within
U160AD, U210AD, 52-3 and 52-8 [14]. The the series of the training pattern.
511
We see that the model of ANN gives the best Fig. 3. The performance of ANN model for Training For
performance for the training data for the two Rain Condition
condition.
(a)
Fig. 4. The performance of ANN model for Training For Sec

Condition
(b)
Figure.2 (a) (b) MSE and optimal point
Fig. 5. The performance of ANN model for Testing For

Rain Condition
The comparison between the predicted data for

rain and sec condition and Test data was then made
to evaluate the model prediction performance is
shown in Fig.5 and Fig .6.
Based on results obtained, we can note that the

flashover voltage in rain condition is lower than
shown in sec condition. That explains the effect
change of resistance Rp by the deposit of water drops
on the surface of insulators.
By comparison between values of flashover
voltage in sec condition and rainy, we can do the
mean proportion like:
512
Vsec rain
= 1.29
Vrain [14]
From Table 2, the results show that ANN is

powerful in the prediction of flashover voltage on
insulators. As given in Table 2, the proposed model
has a smaller RMSE for the test set than the ANN.
Moreover, it can be observed that the proposed
model gives comparable values for the MAPE and
R2 with the previous values given in [14].
V. CONCLUSION
In this paper, the ANN model is developed to

determine the relationship between critical
flashover voltage as a function of insulator height,
insulator diameter, leakage length of the insulator
for an element, the number of elements on a chain.
Two kinds of conditions are used in this study; sec
Fig. 6. The performance of ANN model for Testing for Sec condition and rainy to show the influence of water
condition. drops of rain in decreasing of flashover voltage. The
comparisons and the results presented in this
Compared to other intelligent techniques in investigation, such as with other methods like the
modeling fashover, we see clearly that the proposed GMDL model and LSSVM, reveal the the capability
model achieves higher correlation coefficient of the proposed ANN modelling strategy in
R=0.99986 with very small root mean square error predicting critical flashover voltage values of
(RMSE=0.001107) and outperforms other modeling different insulator types in any region by giving
strategies. For this comparison, the relevant Root detailed information on electrical transmission
Mean Square Error (RMSE) and Coefficient of system.
determination (R2) and the mean absolute .
percentage error (MAPE) values are presented in References
table 2.
[1] Benguesmia, Hani, Nassima M’Ziou, and Ahmed
Table 2: Comparison of the proposed ANN Boubakeur. "Experimental study of pollution effect on the
models with others modeling strategies. behavior of high voltage insulators under alternative current."
Frontiers in Energy 15.1 (2021): 213-221.
[2] Terrab, Hocine, and Abdelhafid Bayadi. "Experimental
modelling RMSE RMSE MAPE R2 R2 study using design of experiment of pollution layer effect on
strategies train test train test insulator performance taking into account the presence of dry
bands." IEEE Transactions on Dielectrics and Electrical
ANN 0.00033 0.000446 0.00033 0.999 0.9 Insulation 21.6 (2014): 2486-2495.
sec
3 997 [3] Liu, Lin, et al. "Investigation on surface electric field
0.00099 0.001107 0.00436 0.995 0.9 distribution features related to insulator flashover in SF 6 gas."
ANN
7 986 IEEE Transactions on Dielectrics and Electrical Insulation
rain 26.5 (2019): 1588-1595.
GMDL 0.9 [4] Salem, Ali A., and R. Abd-Rahman. "A review of the
rain
989 dynamic modelling of pollution flashover on high voltage
[14] outdoor insulators." Journal of Physics: Conference Series.
0.0389 0.9 Vol. 1049. No. 1. IOP Publishing, 2018.
LSSVM [5] Salem, Ali A., et al. "The leakage current components
sec
970
as a diagnostic tool to estimate contamination level on high
[14] voltage insulators." IEEE Access 8 (2020): 92514-92528.
LSSVM 0.0371 0.9 [6] Gencoglu, Muhsin Tunay, and Murat Uyar. "Prediction
983 of flashover voltage of insulators using least squares support
513
vector machines." Expert Systems with Applications 36.7

(2009): 10789-10798.
[7] Rizk, Farouk AM. "Mathematical models for pollution
flashover." Electra 78.5 (1981): 71-103.
[8] Montoya, Gerardo, Isaıas Ramırez, and Jorge I.
Montoya. "Measuring pollution level generated on electrical
insulators after a strong storm." Electric Power Systems
Research 71.3 (2004): 267-273.
[9] Taibaoui Lazreg, Boubakeur Zegnini, and Abdelhalim
Mahdjoubi. "An Approach To Predict Flashover Voltage on
Polluted Outdoor Insulators Using ANN." In: 2022 19th
International Multi-Conference on Systems,Signals & Devices
(SSD). IEEE, pp.1842-1847.
[10] MAHDJOUBI, Abdelhalim, ZEGNINI, Boubakeur,
BELKHEIRI, Mohammed, et al. Fixed least squares support
vector machines for flashover modelling of outdoor insulators.
Electric Power Systems Research, 2019, vol. 173, p. 29-37.
[11] Adamowski, Jan, and Hiu Fung Chan. "A wavelet
neural network conjunction model for groundwater level
forecasting." Journal of Hydrology 407.1-4 (2011): 28-40.
[12] Alizamir, Meysam, and Soheil Sobhanardakani.
"Forecasting of heavy metals concentration in groundwater
resources of Asadabad plain using artificial neural network
approach." Journal of Advances in Environmental Health
Research 4.2 (2016): 68-77.
[13] Yoon, Heesung, et al. "A comparative study of artificial
neural networks and support vector machines for predicting
groundwater levels in a coastal aquifer." Journal of hydrology
396.1-2 (2011): 128-138.
[14] Mahdjoubi, Abdelhalim, Boubakeur Zegnini, and
Mohammed Belkheiri. "Prediction of critical flashover voltage
of polluted insulators under sec and rain conditions using least
squares support vector machines (LS-SVM)." Diagnostyka 20
(2019).
514
Optimization of a Vibration Absorber Position for the Beam Structure

Under the Effect of Moving One-DOF Vehicle Using PSO
Mehmet Akif Koç*
1
Mechatronics Engineering, Technology Faculty, Sakarya Applied Sciences University, Turkey
makoc@subu.edu.tr
Abstract – Excessive vibrations occur on the flexible structures subjected to moving vehicles, which must
be damped to prevent structural damage. In this study, As the flexible structure, a simple supported Euler-
Bernoulli beam has been modeled with the passive vibration absorber (PVA). The PVA's location is a
critical parameter due to the damping to vibrations. On the other hand, because of the system's nonlinearity,
the PVA's exact location on the beam structure might not be determined. For this purpose, this study
proposes a new stochastic technique Particle Swarm Optimization (PSO), to determine the most effective
location of the PVA according to maximum bridge mid-point transverse displacement. Consequently, when
considering a simple supported Euler-Bernoulli beam with a PVA., the exact location of the PVA has been
determined at a location near the midpoint of the beam.
Keywords – PSO, PVA, moving vehicle, PVA location.
I. INTRODUCTION element method (FEM), taking into consideration

the inertial influence of the moving loads [10–12].
Structural engineers have been researching the The study [13] investigated the dynamic analysis of
dynamic analysis of structures affected by moving the Euler-Bernoulli beam and its control. It has been
vehicles for more than a century [1–3]. The first shown that the passive tuned mass damper
research on moving loads is those in which (PTMD.), which is installed in the anti-mode
concentrated load is regarded as moving load. This portion of the bridge beam's mode forms, is very
acceptance poses no issues for bridge engineering efficient at dampening vibrations.
since the primary emphasis of this research is on
bridge dynamics rather than vehicle dynamics. In order to successfully apply TMD in beam-type
However, the adoption of the focused load is structures and to optimize the location, frequency,
inadequate, and there isn't much research in this area and fundamental characteristics of this secondary
if the vehicle dynamics have to be examined in structure, which would be incorporated into the
addition to the bridge dynamics [4]. Mechanical primary structure, a suitable mathematical model
engineers looked at this problem in terms of vehicle was required to reflect the physical model of the
dynamics as big tonnage trains passed over flexible Beam-TMD. The Finite Elements Method is one of
structures like bridges. Vehicle-bridge interaction the most used techniques for simulating beam-TMD
(VBI) study is necessary if vehicle dynamics need interaction (FEM). The TMD model, which was
to be examined in addition to bridge dynamics. For utilized in work [14] to minimize vibrations in the
the dynamics of the bridge effect of various Timoshenko beam under harmonic and random
circumstances and boundary situations, certain excitation force, was analyzed using FEM. Under
numerical works [5–9] are significant in this the influence of a harmonic distributed load,
subject. The problem has been addressed dynamic vibration absorbers have been employed to
analytically and numerically using the finite lessen vibrations in Timoshenko beams [15]. To
515
Mehmet Akif Koç, Optimization of a Vibration Absorber Position for the Beam Structure Under the Effect of Moving One-DOF Vehicle
Using PSO, ICEANS 2022, Konya, Turkey
reduce beam vibrations caused by a moving load, represented by the values mi, ki, and ci. Additionally,
Wu [16] suggested adding a dynamic vibration the bridge's transverse deformation at location x at
damper to the center of the bridge. After time t is represented by the wb (x, t) parameter.
establishing the system's equation of motion, they
employed FEM to ascertain the dynamics of the The kinetic and potential energy for the system
beam. The straightforward model that Den Hartog's shown in Figure 1 are obtained by Eqs. (1-2),
method uses to determine the vibration absorber's respectively.
ideal resistance and damping ratio is provided in
𝐿
[17]. Greco and Santini's [18] analysis of the beam 1
subjected to the action of a moving load included 𝐸𝑘 = {(∫ 𝜇[𝑤̇𝑏 2 (𝑥, 𝑡)]𝑑𝑥 + 𝑚𝑦̇ 2 (𝑡) + 𝑚𝑎 𝑦̇𝑎2 (𝑡))}, (1)
2
0
both ends of the beam with rotating viscous
dampers. In their research, scientists have shown 𝐿
that the damper's performance is influenced by the 1 ∫ 𝐸𝐼𝑤 ″ 2𝑏 (𝑥, 𝑡)𝑑𝑥+𝑘1 [𝑦1 (𝑡) − 𝑤𝑏 (𝐿/4, 𝑡)]2
𝐸𝑝 = {( 0 )} (2)
speed of the moving load. 2
+𝑘[𝑦(𝑡) − 𝑤𝑏 (𝜉(𝑡), 𝑡)]2 𝐻(𝑥, 𝜉(𝑡))
In this study, an Euler-Bernoulli beam and Where µ and EI stand for the bridge beam's
suspended One-DOF vehicle interaction are flexural rigidity and mass per unit length,
presented. A PVA is adopted to beam to damp respectively, the Heaviside function is the H(x)
excessive beam vibrations. On the other hand, the variable. The Galerkin function may be used to
algorithm has been developed to determine the most express lateral displacement for any point x on the
effective locations of the PSO on the beam structure. bridge beam and any time t as follows:
II. MATERIALS AND METHOD 𝑛
𝑤𝑏 (𝑥, 𝑡) = ∑ 𝜑𝑖 (𝑥)𝜂𝑏𝑖 (𝑡)𝑖 , (3)

A. Physical Model of the Flexible Beam and One- 𝑖=1
DOF Vehicle
where ηbi is the mode shape function and bi is the
The physical design shown in Figure 1 is i-th time-dependent generalized nodal coordinate.
explained in order to dampen the uncomfortable The modes' orthogonality may be written as follows:
vibrations between the driving vehicle and the Table 1. The vehicle, bridge and absorber parameters.
flexible structure. The moving vehicle's mass, the Vehicle parameters Bridge parameters Absorber
damping factor, and the spring coefficient are each parameters
m (kg) 2.1720e3 EI (Nm2) 3.6018e10 ma (kg) 10e3
represented by the parameters m, c, and k in this
k (N/m) 8.5439e4 ceq (Ns/m) 1750 ka (N/m) 17525
model. The mass and spring constants of the damper c (Ns/m) 1750 L (m) 100
hung from the bridge beam are, respectively, µ (kg/m) 20e3
Fig. 1 Physical model of the beam and One-DOF vehicle with PVA.
516
𝐿
The following mathematical basis is used to
∫ 𝜇𝜑𝑖 (𝑥)𝜑𝑗 (𝑥)𝑑𝑥 = 𝑁𝑖 𝛿𝑖𝑗 , describe the location of an ith particle in the search
𝐿
0
(4) space with the ith iteration:
∫ 𝐸𝐼𝜑 ″ 𝑖 (𝑥) 𝜑 ″𝑗 (𝑥)𝑑𝑥 = 𝛱𝑖 𝛿𝑖𝑗 ,
0
⃑ 𝑖 (𝑡) = (𝑠𝑖,1 (𝑡), 𝑠𝑖,2 (𝑡), … , 𝑠𝑖,𝑚 (𝑡))
𝒔 (8)
The Kronecker delta function is represented in Eq. An m-dimensional vector that represents the
(4) by 𝛿𝑖𝑗 (i,j=1, 2,..., n). The Rayleigh's dissipation location of the ith particle in iteration t is the
function may be represented as follows for the parameter 𝒔⃑𝑖 (𝑡) in Eq. (10). Additionally, the
vehicle-bridge system: explanation for the velocity of the shifting location
𝐿
(𝒗⃑𝑖 (𝑡)is as follows:
1 ∫ {𝑐 𝑤̇ 2 (𝑥, 𝑡)𝑑𝑥
𝐷 = { 0 𝑒𝑞 𝑏 } (5)
2 𝑦̇ ⃑ 𝑖 (𝑡) = (𝑣𝑖,1 (𝑡), 𝑣𝑖,2 (𝑡), … , 𝑣𝑖,𝑚 (𝑡))
𝒗 (9)
+𝑐[ 𝐻(𝑥 − 𝜉(𝑡))
The equivalent damping coefficient of a bridge Additionally, the global best, also known as the best
girder, ceq, is used in equation (5). The equations of solution among the swarm's particles, is recorded in
motion of the VBI system are determined via the a new vector Gbest,i(t) and represented as follows:
Lagrange equation utilizing the Galerkin function
provided by Equation (3). In light of this, the 𝑷𝒃𝒆𝒔𝒕𝒊 (𝑡) = (𝑃𝑏𝑒𝑠𝑡𝑖,1 (𝑡), 𝑃𝑏𝑒𝑠𝑡𝑖,2 (𝑡), … , 𝑃𝑏𝑒𝑠𝑡𝑖,𝑚 (𝑡))
equation of motion for vertical vibrations of the (10)
vehicle body may be found by: 𝑮𝒃𝒆𝒔𝒕𝒊 (𝑡) = (𝐺𝑏𝑒𝑠𝑡𝑖,1 (𝑡), 𝐺𝑏𝑒𝑠𝑡𝑖,2 (𝑡), … , 𝐺𝑏𝑒𝑠𝑡𝑖,𝑚 (𝑡))
1
𝑦̈ = {−𝑐[𝑦̇ (𝑡) − 𝑤̇ 𝑏 (𝑥, 𝑡)] − 𝑘[𝑦(𝑡) − 𝑤𝑏 (𝑥, 𝑡)]} (6)
𝑚 III. RESULTS
And the absorber's vertical acceleration is defined In this section, the position of the PVA has been
by: analysed and optimized according to to beam
midpoint maximum transverse displacement with
1 the PSO parameters w=0.8, c1=c2=2, population size
𝑦̈ = {−𝑐[𝑦̇ (𝑡) − 𝑤̇ 𝑏 (𝑥, 𝑡)] − 𝑘[𝑦(𝑡) − 𝑤𝑏 (𝑥, 𝑡)]} (7) 20, and iteration number 30. The vehicle and bridge
𝑚
parameters used in this study are given in Table 1.
B. Optimization of PVA's location with PSO
The constant vehicle speed is determined as v=25
m/s.
innovative software Eberhart and Kennedy
introduced the computational framework of PSO, a
metaheuristic objective-oriented algorithm, for
ongoing and discontinuous decision-making
processes [19]. The swarm intelligence paradigm,
which was based on the biological, and social
behavior of animals like fish and birds in search of
food, served as the foundation for the development
of the PSO algorithm. As a result of the PSO
algorithm's representation of each particle as a
possible resolution of the engineering issue [20,21]
the PSO is regarded as a population search-based
approach. The PSO method, like GA, has an
advantage over other optimization approaches in
that it learns quickly and uses less memory.
Fig. 2 The change of the objective function according to
iteration number.
517
displacement has been obtained by the location of

Figure 2 shows the change in the objective the absorber 56.2 m which is an optimized value
function for the PSO analysis. As shown in the (15.6 mm).
figure in the first iteration, the maximum midpoint
vertical displacement of the beam has been obtained
as 17 mm. On the other hand, at the end of the
iteration, this parameter is defined as 15.6 mm.
According to these values, the maximum midpoint
transverse displacement has been reduced by %8.2.
Fig. 4 The comparison of the absorber location performance in

terms of bridge midpoint vertical displacement.
Fig. 3 The change of absorber location according to iteration IV. CONCLUSION

number. In this study, the physical model Euler-Bernoulli
Moreover, Figure 3 shows the change of the beam with PVA and One-DOF suspension vehicle
absorber location referenced by the left side of the has been presented. The PSO algorithm is used to
beam according to iteration number. As shown in find the best location of the PVA; as a result, the
the figure at the first iteration of the optimization best PVA location has been determined as the right
process, the absorber location is obtained as 45.6 m. of the midpoint of the beam. On the other hand, it is
On the other hand, at the last iteration, this value was demonstrated that the PSO is a very effective
determined as 56.2 m. The absorber location has heuristic technique in vibration engineering.
been changed by the ratio of %23 at the end of the REFERENCES
optimization process. It is clearly seen that
minimum beam midpoint transverse displacement [1] R.M. Delgado, R.C.S.M. Dos Santos, Modelling
has been obtained with the absorber location at the of railway bridge-vehicle interaction on high
right of the midpoint. It is known that beam speed tracks, Comput. Struct. 63 (1997) 511–
vibrations oscillate under the influence of low 523. https://doi.org/10.1016/s0045-
vibration modes (for example, first mode) at low 7949(96)00360-4.
vehicle speeds. The first mode's peak point is seen
[2] İ. Esen, M.A.M.A. Koç, Optimization of a
as the beam's midpoint. Therefore, the idea of
passive vibration absorber for a barrel using the
placing a vibration absorber at the midpoint of the genetic algorithm, Expert Syst. Appl. 42 (2015)
beam is considered an effective technique. But, the 894–905.
results obtained by this study, the best absorber https://doi.org/10.1016/j.eswa.2014.08.038.
location is determined as the right of the midpoint
of the beam at the end of the optimization process. [3] P. Lou, Finite element analysis for train-track-
bridge interaction system, Arch. Appl. Mech. 77
(2007) 707–728. https://doi.org/10.1007/s00419-
Figure 4 shows the performance comparison of the
007-0122-4.
absorber location on the beam for four different
locations (25m, 50m, 56.2m, and 75m). As shown [4] L. Qiu, Modeling and simulation of transient
in the figure, the smallest midpoint vertical responses of a flexible beam floating in finite
depth water under moving loads, Appl. Math.
518
Model. 33 (2009) 1620–1632. 0310061–0310068.

https://doi.org/10.1016/j.apm.2008.02.015. https://doi.org/10.1115/1.3085890.
[5] T.P. Chang, G.L. Lin, E. Chang, Vibration [15] E. Esmailzadeh, N. Jalili, Optimum design of
analysis of a beam with an internal hinge vibration absorbers for structurally damped
subjected to a random moving oscillator, Int. J. timoshenko beams, J. Vib. Acoust. Trans.
Solids Struct. 43 (2006) 6398–6412. ASME. 120 (1998) 833–841.
https://doi.org/10.1016/j.ijsolstr.2005.10.013. https://doi.org/10.1115/1.2893908.
[6] C.I. Bajer, B. Dyniewicz, Numerical Analysis of [16] J.-J. Wu, Study on the inertia effect of helical
Vibrations of Structures under Moving Inertial spring of the absorber on suppressing the
Load, Springer, New York, 2012. dynamic responses of a beam subjected to a
https://doi.org/10.1007/ 978-3-642-29548-5. moving load, J. Sound Vib. 297 (2006) 981–
999. https://doi.org/10.1016/J.JSV.2006.05.011.
[7] H.P. Lee, Transverse vibration of a Timoshenko
beam acted on by an accelerating mass, Appl. [17] J.P. DEN HARTOG, Mechanical Vibrations,
Acoust. 47 (1996) 319–330. NEW YORK, 2008.
https://doi.org/10.1016/0003-682X(95)00067-J.
[18] A. Greco, A. Santini, Dynamic response of a
[8] H. Azimi, K. Galal, O.A. Pekau, A modified flexural non-classically damped continuous
numerical VBI element for vehicles with beam under moving loadings, Comput. Struct.
constant velocity including road irregularities, 80 (2002) 1945–1953.
Eng. Struct. 33 (2011) 2212–2220. https://doi.org/10.1016/S0045-7949(02)00218-3.
https://doi.org/10.1016/j.engstruct.2011.03.012.
[19] J. Kennedy, R. Eberhart, A new optimizer using
[9] S.Q. Wu, S.S. Law, Vehicle axle load particles swarm theory, in: Proc. Sixth Int.
identification on bridge deck with irregular road Symp. Micro Mach. Hum. Sci., Nagoya-Japan,
surface profile, Eng. Struct. 33 (2011) 591–601. 1995.
https://doi.org/10.1016/j.engstruct.2010.11.017.
[20] X. Liu, S.H. Hussein, K.H. Ghazali, T.M. Tung,
[10] I. Esen, Dynamic response of a beam due to an Z.M. Yaseen, Optimized Adaptive Neuro-Fuzzy
accelerating moving mass using moving finite Inference System Using Metaheuristic
element approximation, Math. Comput. Appl. 16 Algorithms: Application of Shield Tunnelling
(2011) 171–182. Ground Surface Settlement Prediction,
Complexity. 2021 (2021).
[11] İ. Esen, M.A.M.A. Koç, Dynamic response of a https://doi.org/10.1155/2021/6666699.
120 mm smoothbore tank barrel during
horizontal and inclined firing positions, Lat. Am. [21] S. Mahdevari, M.B. Khodabakhshi, A hybrid
J. Solids Struct. 12 (2015) 1462–1486. PSO-ANFIS model for predicting unstable zones
https://doi.org/10.1590/1679-78251576. in underground roadways, Tunn. Undergr. Sp.
Technol. 117 (2021) 104167.
[12] C. Mızrak, İ. Esen, Determining Effects of https://doi.org/10.1016/j.tust.2021.104167.
Wagon Mass and Vehicle Velocity on Vertical
Vibrations of a Rail Vehicle Moving with a
Constant Acceleration on a Bridge Using
Experimental and Numerical Methods, Shock
Vib. 2015 (2015) 1–15.
https://doi.org/10.1155/2015/183450.
[13] Y.L. Cheung, W.O. Wong, H∞ and H2
optimizations of a dynamic vibration absorber
for suppressing vibrations in plates, J. Sound
Vib. 320 (2009) 29–42.
https://doi.org/10.1016/j.jsv.2008.07.024.
[14] F. Yang, R. Sedaghati, E. Esmailzadeh, Optimal
vibration suppression of timoshenko beam with
tuned-mass-damper using finite element method,
J. Vib. Acoust. Trans. ASME. 131 (2009)
519
ODOR PROBLEM ORIGINATING FROM BEET WASHING WATER

IN SUGAR FACTORIES
Ali Müslim Akpınar1, Fatma Beduk2*
1
Environmental Engineering Department/ Institute of Science, Necmettin Erbakan University, Turkiye
2
Environmental Engineering Department / Engineering Faculty, Necmettin Erbakan University, Turkiye
*
(fabeduk@erbakan.edu.tr)
Abstract – The sugar production process is known for its characteristic odor. Odor has a negative impact
on sugar quality and the environment. Sugar factories in Turkey are located in the middle of the cities. For
this reason, the bad smell originating from sugar factories causes discomfort to the people living around. In
order to solve the problems caused by bad odor, it is necessary to know the structure and source of the odor.
There are many bad odor factors originating from beet quality, beet shipping conditions, beet physical
conditions, microorganism activities, and factory process stage. The aim of this study is to investigate the
sources of the odor problem, which is an important problem of the sugar industry, and to determine the
odor problem originating from beet washing water. For this purpose, beet washing water samples were
taken from the sample factory that produces sugar from beet in Konya Region. Wastewater samples belong
to the 2020/2021 campaign period, October-November season. Ultrasonic extraction technique was applied
to separate the odor source components from the samples and the components were determined in
HPLC/UV. Acetic acid, butyric acid and propionic acid analyzes were carried out, for the components the
most responsible for odor in wastewater samples. At the same time, pH and Chemical Oxygen Demand
(COD) analyzes were made in beet washing water samples. In 61 wastewater samples taken from beet
washing water pond, sampled between October and November 2021, the COD load increased from zero to
8980 mg/L. The pH value, which was measured as 7.25 at the beginning of the season, was measured as 6
at the end of the season. The concentration of organic acids that could not be measured at the beginning of
the season increased over time to 0.0036 mg/L for acetic acid; 0.0060 mg/L for butyric acid and 0.0043
mg/L for propionic acid.
Keywords – acetic acid, butyric acid, odor, organic acids, propionic acid, sugar factory, beet washing water.
I. INTRODUCTION distribution, concentration and source of odor

emissions and to determine the reduction methods.
Odor pollution is an important environmental
There are many factors that cause odor in sugar
problem. Emissions resulting from the increase in
factories. These are beet quality, poor ensiling
industrialization have led to an increase in the odor
conditions, microbiological activities, burning of
problem. Components that make up odor emissions
the product in cooking, poor drying conditions and
are important air pollutant parameters. These
some undesirable reactions in the sugar process
emissions disturb people and affect living standards.
(caramelization reactions, etc.) [2].
Odor emissions consist of sources such as industrial
50 different volatile components (organic fatty
processes, storage and transfer processes, waste
acids, pyrazines, aldehydes, geosmin, MIB) cause
disposal processes, stagnant water bodies, natural
odors emitted from sugar factories and beets [3].
decay events [1]. In order to solve the problem of
Sugar beet and its products have a typical earthy
odor pollution, it is necessary to find the
taste and odour. Considering the bad odor structure
520
Akpınar et al., ODOR PROBLEM ORIGINATING FROM BEET WASHING WATER IN SUGAR FACTORIES, ICEANS 2022, Konya, Turkey
in sugar factories; it is expressed as soil, grass, samples. Organic acids were extracted with sulfuric
rotten and sour. acid. The HPLC-UV method was used for analysis
It has been determined that the source of this [7].
unique smell is from the geosmin component. pH and COD analyzes were made in beet washing
According to the studies of Tjebbes et al. [4], water samples. Electrometric method (SM 4500 H+
components that are effective in the formation of B) was used for pH measurement using Hach Lange
odor originating from the processing stage in the multimeter, and spectrophotometric kit method was
factory are saponins, pyrazines and aldehydes. used for COD measurement.
Sugar is obtained from different raw materials in the In order to prepare the samples for analysis, 1 g of
world, besides beet and cane. Syrup may be homogenized sample was weighed in a tube and 20
obtained from corn, which is a part of genetically mL of 0.4% HCl was added. Since the method used
modified organism. The raw material used is one of was proposed for solid matter, the density was taken
the most important factors affecting the formation into account in the study with the wastewater
of odor. sample. The mixture was extracted using an
Determining the source and odor levels of odors in ultrasonic extractor for 20 minutes, centrifuged
the environment is very important for odor pollution (3000 rpm, 10 minutes, 4°C) and filtered through
control [5]. Quantitative and qualitative 0.45 µm-pore diameter membrane filters to make up
characterization of odor-causing emissions can be the volume with 0.4% HCl [7].
done by direct or indirect methods. Sensory Standard working solutions were prepared from
techniques, in which people act as panelists, or 1000 mg/L stock acetic acid, propionic acid and
analytical methods based on mechanical devices can butyric acid solutions at concentrations of 1.0, 5.0,
be used to determine odor levels. While sensory 10.0, 50.0, and 100.0 µg/L. Calibration was
techniques are dynamic olfactometry, field performed from the chromatograms obtained by
sampling and views of exposed people, analytical injecting 10 µL of standard solution [7].
techniques are methods such as gas chromatography Thermo Dionex Ultimate 3000 was used for the
(GC) or liquid chromatography (HLPC) analysis of organic acids. The column used in the
identification of specific compounds, and electronic device; Thermo Hypersil Gold 250X4.6_5um,
nose [6]. Mobile phase: 0.01N H2SO4 aq; flow: 1,000
There are few studies in the literature on odor ml/min; detectors: UV (210 nm).
sources in sugar factories. In this study, first of all,
research on odor sources in sugar factories was II.RESULTS
conducted; In this study, odor-causing chemicals in A. Odor Sources in the Sugar Factory
beet washing process water, which is one of the Since beet harvesting is not carried out according
important odor sources in sugar factories and which to the appointment system in Turkey, beet trucks
is often overlooked, were investigated. form long queues in front of the factories. When
beets stand in trucks for a long time, they start to
II MATERIALS AND METHOD burn depending on seasonal conditions.
In this study, wastewater samples were taken from Microbiological activities increase in burning beet.
the beet washing water unit of the sugar factory This situation is undesirable by the factory. Sugar
operating in Konya during the 2020/2021 campaign factories are working with stocks due to the
period. Samples were taken for Chemical Oxygen problems to be experienced in the transportation of
Demand (COD)-pH analyzes in the October- beet during the winter season. This causes the beet
November season of 2021. Samples were taken for to burn and spoil. The initiation of microbiological
organic acids in 01.10.2021 and 23.10.2021 period. activities causes sugar loss as well as odor.
Odor-producing chemicals were observed in 8 The beet comes to the factory with non-sugar
samples taken on different dates. The wastewater solids such as soil, leaves and grass, that is not
samples were transferred to the laboratory by desired in the process. Factors such as climatic
adjusting the pH <4 and kept in the refrigerator at 4 conditions and the condition of the beet in the field
o
C until analysis. Analysis of acetic acid, propionic cause the beet to not separate well from grass and
acid, and butyric acid, which are organic acids that mud. In this case, extra effort is required to make the
cause odor, were made in beet washing water beet cleaner in the beet washing unit. Weed holders
521
and stone holders in the beet washing unit should to the atmosphere. In the pulp drying unit, the pulp
hold the substances that come with the beet well. In is mixed with molasses and dried in rotary kilns.
addition, with the beet washing tromeli, the Some pulp can be burned in the drying process,
remaining soil on the beet, beet crumbs, etc. is being which creates waste emissions. Burning pulp causes
cleared. Factors such as the beet/water ratio, the a bad odor, which can disturb the people living
water contact time of the beet are important factors around the factory. The aqueous filter used in the
in cleaning the beet. Cleaned and washed beets are chimneys retains the solid particles in the flue gas,
cleaned of non-sugar substances by chemical but cannot completely prevent the odor [9].
treatment methods such as liming and carbonation.
If the temperature, pH and alkalinity balance cannot B. Odor Problem Caused by Beet Washing Water
be achieved in the chemically treated section, Re-use of washing water after washing the beet in
microbiological activities begin. If chemical the beet washing unit significantly reduces water
treatment is not done enough, microbiological consumption. The beet crumbs remaining in the
activities start and as a result of microbiological washing water are passed through the separators to
activities, the pH decreases and sugar begins to keep the materials such as leaves. The water passed
break down [8]. through the separator is sent to the sedimentation
Precipitation and soil structure are important in the pool. The settled sludge is sent to the decanters by
region where the beet grows. In regions where the means of a pump. The water is sent back to the
amount of precipitation per unit square is high, beet washing unit after resting in the aqua-pura pool.
comes to the factory with soil in the dismantling During this cycle, the pH of the washing water
process of the beet. Since the frost event and its decreases and the COD increases in certain periods.
duration are long in the Central Anatolia region, the pH decrease is an undesirable situation in beet
soil is stuck to the beet. The fact that the beet is washing water. Since this process is done
grounded causes microorganisms to enter the continuously, odor occurs in the washing water over
process, even if the washing process is done. This time. Among the organic fatty acids, acetic acid,
situation causes more molasses to be produced in propionic acid and butyric acid are the components
sugar factories. that cause the most odor in beet washing water.
The beet taken from the unloading unit to the Acetic acid is seen as vinegary, sour and acidic,
factory first passes through the soil separator, then butyric acid as rancid and sour. In the sugar
the beet poured into the canal is transported with the industry, organic acids are formed as a result of
help of water. Meanwhile, the washing process microbiological activities. Microbiological
takes place while the beet transfer process is carried activities may occur as a result of factors such as
out. During the transfer process, it first passes precipitation in the washing water and pH balance
through the stone holder and then through the weed in the sugar factory, which causes an increase in
holder. The beet passing through the grass catcher sugar losses. Fresh water is supplemented as the
comes to the tromel and the washing process is washing water pollution load increases.
completed. After the tromel, it is sent to the factory The liquid phase in the sedimentation pool is sent
with the help of a conveyor belt. to the wastewater treatment plant at the end of the
The aqueous pulp containing 1-1.2% sugar season. The wastewater treatment plant in the
coming out of the diffuser is pressed in factory factory was built as anaerobic + aerobic, since the
presses until the dry matter reaches 21-22%. The pollution load is high. Here, the high pollution load
squeezed pulp is sent to the drying unit. Molasses is is ideal for the anaerobic tretament method. The
added to the squeezed pulp. The aim is to increase biogas produced as a result of the treatment in the
the nutritional value. In the drying process, 800- anaerobic system is used in the boilers located in the
1000 oC steam or heat is used. After 1.5 hours of factory. The relatively cleaned water is taken to the
drying in the tromel, cooling is done to reduce it aqua-pura pools, which are the second-stage
below a certain temperature. It is then ready for clarification pools. The purpose here is to remove
packaging and shipping after being processed into fine or coarse suspended solids (such as suspended
pellets. organic, inorganic materials) that do not precipitate
In the sugar factory, there is a problem of waste from the water by means of scrapers on the surface.
gas odor caused by the pulp drying unit and released
522
In general, there is an anaerobic system in the The analysis results of acetic acid, butyric acid and
treatment plants of sugar factories in Turkey. This is propionic acid from organic acids analysed in the
because wastewater COD values are quite high. samples taken in October in beet washing water are
These values are around 5 000-15 000 mg/L. Since given in Figure 2. The concentration of organic
the COD values of the process waters are high, it is acids that could not be measured at the beginning of
forbidden in terms of legislation to discharge them the season increased over time to 0.0036 mg/L for
without treatment. Wastewater treatment plant acetic acid; 0.0060 mg/L for butyric acid and 0.0043
effluent must meet the Table 5.11.a criteria given in mg/L for propionic acid. While the concentration of
the Water Pollution Control Regulation [10]. butyric acid was lower than the other organic acids
The Regulation on the Control of Odor-Creating at the beginning of the season, it was in the highest
Emissions (July 19, 2013, 28712) applied for odor concentration at the end of the sampling period. The
control is based on olfactometer measurements. increase in organic acids occurred in parallel with
This method is an effective measurement system the increase in COD. The increase in the amount of
when compared to other odor measurement systems. organic acid caused a decrease in the pH value of
In the 9th article of this regulation, limit values for the wastewater. Acidic conditions were formed by
odor are given as odor unit (KB/m3) in 1 cubic meter decreasing the pH value from 7.25 to 5.8.
of air.
C. Organic Matter and pH Change in Beet

Washing Water
COD analyses were carried out in order to
determine the organic matter pollution load in beet
washing water samples. pH change was also
observed in the samples taken. The COD and pH
analysis results for 61 wastewater samples taken
between October and November 2021 are given in
Figure 1. The COD load in the samples increased
from zero to 8980 mg/L. Decomposition in organic
matter causes the release of organic acids. This
lowers the pH value. The pH value, which was Fig. 2. Organic acids concentrations and pH change (2021-
October)
measured as 7.25 at the beginning of the season, was
measured as 6 at the end of the season. Although III. CONCLUSION
lime milk was given four times in the middle of the Volatile organic fatty acids are the compounds that
season, a decrease of approximately 1 unit was cause process-induced bad odor in beet, beet sugar
noted in the pH value. and sugar factories in the world. Especially; acetic
acid, butyric acid and propionic acid are among
these acids. A study on the odor-causing
components of beet washing in Turkish sugar has
not been found in the literature. For this reason, in
this study, beet washing process wastewater, which
is one of the odor sources, was evaluated through
the example of a sugar factory producing in Turkey,
and the presence and concentration variation of
odorous organic acids were revealed.
REFERENCES
[1] G.A. Burlingame, “Odor profiling of environmental
Fig. 1. COD and pH change in beet washing water samples odors”, Water Science and Technology, vol.40(6), 31-38,
(2021-October-November Season) 1999.
[2] K. Ruprecht, and L.G. Fleicher, “Impact factors on the
D. Organic Acid Concentrations in Beet Washing odor of white sugar during beet campaign” Sugar
Water
523
Industry-Zuckerindustrie, vol.131 (11), pp.771-776.

2006.
[3] E. Duffault; M.A. Godshall, and C.C. Grimm, “The
effect of ozone and air on off-
odors in beet sugar”. SPRI Res. Conf. Proceedings, 2004.
pp. 193.
[4] J. Tjebbes, M.A. Clarke and M.A. Godshall, Chemistry
and processing of sugar beet and sugar cane, Elsevier,
Amsterdam, pp. 139-145, 1988.
[5] R. Hu, G. Liu, H. Zhang, H. Xue, X. Wang, and P. K. S.
Lam, “Odor Pollution due to Industrial Emission of
Volatile Organic Compounds: A Case Study in Hefei,
China”, Journal of Cleaner Production., vol.246, 2020.
[6] C. Conti, M. Guarino, and J. Bacenetti “Measurements
Techniques and Models to Assess Odor Annoyance: A
Review”, Environment International, vol.134, p.105261.
2020.
[7] H.J. Kim, M.J. Lee, H.J. Kim, and S.K. Cho,
“Development of HPLC-UV Method for Detection and
Quantification of Eight Organic Acids in Animal Feed.”
J Chromatogr Sep. Tech., vol.8, p.385, 2017.
[8] M. Spapens-Oerlemans, A. Wittenberg, J. Struijs,
“Approach to better beet washing”, Sugar Industry-
Zuckerindustrie, vol.139(3), 162-168, 2014.
[9] M. Guvener, A.T. Atimtay, F. Dincer, A. A.
Muezzinoğlu, “Immission measurements
and odour percentage determination around
a sugar beet factory in Ankara”,
Environmental Odour Management, vol.1850, 289-298,
2004.
[10] Water Pollution Control Regulation, 31.12.2004 Resmî
Gazete Sayısı: 25687.
524
Depth From Cross Camera Stereo (Polarimetry and RGB Pair)

Jamilu Sulaiman*, Olivier Morel2, Marc Blanchon3 and Desire Sidibe4
1,2,3,4
ERL VIBOT CNRS 6000, ImViA EA 7535, Universite de Bourgogne Franche Comte (UBFC), 12 Rue de la Fonderie,
71200, Le Creusot, France.
*
jamilu@kanopoly.edu.ng
Abstract— Perception of 3D specular surfaces is still challenging for both indoor and outdoor robotic
applications. The specular surfaces also create errors in 3D perception with existing depth sensors. In this
paper, we proposed a cross-camera stereo using polarimetry and RGB pair. Unlike RGB cameras, the
PolarCam can acquire four orientations of linearly polarized images simultaneously. However, it is very
expensive. On the other hand, the RGB camera cannot provide polarization information about the
orientation of specular surfaces, but it is cheaper compared to the polarimetry camera. In this work, we used
two algorithms: an interpolation algorithm based on Newton's polynomial, which is used to fill in the
missing polarization information, and a stereo algorithm based on second-order smoothness, which
generates a depth map. We used real images with specular objects to demonstrate that the proposed
technique is promising.
Keywords – Stereo, Polarization, Polarimeter, PolarCam, Demosaicking.
I. INTRODUCTION
purely passive imaging have been developed and
Many indoor and outdoor robotics applications tested for restricted classes of scenes, but have not
rely heavily on 3D perception, and the 3D been reduced to practice for general
perception of specular surfaces is still challenging environments[2]. For surfaces with both diffuse and
for both indoor and outdoor robotics applications. specular components of reflection, various forms of
Specular surfaces create errors in 3D perception active illumination have been used to obtain range
with existing depth sensors. Hence, it is important measurements from the diffuse reflection, including
to develop robotic perception systems that function structured light and lidar. Structured light is a short-
well in the presence of specular materials. For range technique, especially wherever ambient
maximum applicability, such sensors should be able illumination is strong, like outdoors; scanning lidar
to operate indoors and outdoors, over a wide range overcomes strong ambient lighting but still has
of distances, with natural scene illumination, with difficulty with specular surfaces, especially at high
little prior knowledge of the physical properties of angles of incidence. Polarization has been used for
the materials in the scene, and be robust to scene depth perception, usually to estimate full surface
motion, sensor motion, or both [2]. Many normals, which requires knowledge of the index of
algorithms based on polarization information have refraction of scene materials; in any case, monocular
been developed to improve depth perception in such polarization can only estimate 3D structure up to an
environments, including multi-view stereo or unknown scale factor[2].
structure from motion, various forms of active
illumination, and polarization. methods using
525
Jamilu et al., Depth From Cross Camera Stereo (Polarimetry and RGB pair), ICEANS 2022, Konya, Turkey
Polarization cameras are now available with scene materials[2]. In any case, monocular
microgrid polarization filter arrays on the focal polarization can only estimate structure up to an
plane that provide four orientations of linear unknown scale factor[2]. Rahmann and
polarization in each super-pixel block of pixels Canterakis[10] proposed shape recovery of specular
instead of the Bayer RGB-pattern. The importance surfaces based on polarimetry imaging. However,
of these types of cameras is that they can be used to the method required prior knowledge of the object's
estimate the degree of polarization (DOLP) and the refractive index. Kadambi et al. [5] used
angle of polarization (AOP) in the image for each polarization-based surface orientation information
pixel block with single image acquisition. That to improve depth data from the RGBD camera
means that no external/manual rotation of a linear (Microsoft Kinect). This method is limited by the
polarizer in front of the camera lens is necessary range of the illuminator in the depth sensor. Berger
and, subsequently, that scene content can be et al. [2] proposed 3D perception of a scene with a
dynamic. In this article, we proposed a cross-camera specular surface using two micropolarizer cameras,
stereo using polarimetry and RGB pair. We used but the micropolarizer camera is very expensive
two algorithms: the interpolation algorithm compared to the RGB camera, so combining the two
("Demosaicking DoFP images using Newton's polarization cameras will be very expensive.
polynomial interpolation and polarization Therefore, it will be cheaper to replace one of the
difference model"), which is used to fill in the polarization cameras (right camera) with a RGB
missing polarization information [7]), and the stereo camera to reduce the cost while maintaining the
algorithm ("'Global Stereo Reconstruction under expected accuracy because the reference camera
Second Order Smoothness Prior' [11]"), which (left camera) is PolarCam. For surfaces with both
generates a depth map. specular and diffuse components of reflection, time-
of-flight active optical rangefinders and several
II. LITERATURE REVIEW approaches to depth sensing with wide-area
structured illumination have been used. However,
Many algorithms based on polarization these approaches degrade with an increasing angle
information have been developed to improve depth of incidence of the beam on the surface and with an
perception in such environments, including multi- increasing degree of specularity. Wide-area
view stereo or structure from motion, various forms illumination methods are also limited by the range
of active illumination, and polarization. Methods of the illuminator, especially in scenes with strong
using purely passive imaging have been developed ambient lighting (e.g. outdoors)[2]. Zhu and Smith
and tested for restricted classes of scenes, but have [12] proposed a hybrid depth imaging system in
not been reduced to practice for general which a polarisation camera is augmented by a
environments[2]. [8] Li et al. proposed second image from an RGB camera. This method
multibaseline stereo in which they treat specular assumes that the intrinsic parameters of both
reflection as occlusion, but it is difficult for this cameras, the refractive index of the material, and the
method to handle scenes that are completely direction of the light are known, and also assumes
specular since the specular pixels are not taken into that the objects are smooth and the diffuse
account during matching. For surfaces with both reflectance follows Lamberts law[12]. However,
diffuse and specular components of reflection, these conditions will be very difficult to meet,
various forms of active illumination have been used especially for outdoor robots.
to obtain range measurements from the diffuse
reflection, including structured light and lidar. III. MATERIALS AND METHOD
Structured light is a short-range technique,
A. Stereo Energy Formulation
especially wherever ambient illumination is strong,
like outdoors; scanning lidar overcomes strong The image contains a lot of information which
ambient lighting but still has difficulty with specular humans can easily extract, e.g., boundaries, the
surfaces, especially at high angles of incidence. distance between objects, etc. The problem of
Polarization has been used for depth perception, finding such information belongs to the family of
usually to estimate full surface normals, which inverse problems that form the basis of computer
requires knowledge of the index of refraction of vision. These inverse problems can be solved by
526
optimizing the objective function or energy Where,

function. In stereo vision, the energy function
consists of two main terms: a data term and a  𝐼0 and 𝐼1 are input images to the stereo
regularization term. algorithm from refrence camera (PolarCam)
and other camera (RGB camera)
𝐸(𝑥) = 𝑃(𝑥)
⏟ + 𝑄(𝑥)
⏟ (1) respectively.
Data term Regularizationterm
 (D) is the disparity map of the reference
The data term usually models the local view, (𝐈𝟎 ).
appearance of a pixel in an image or geometrical
visibility reasoning, e.g., the probability that the  𝐱⃗ is the 2D vector representing a pixel
colour or intensity of the two corresponding pixels
location in the reference image (𝐈𝟎 ), i.e 𝐱⃗ =
is the same. The variable is a vector representing,
[𝑥, 𝑦]𝑇 .
for instance, labels (e.g., disparity in motion or
stereo problem) for all the pixels in an image. In an
ideal scenario, the data term would be sufficient to  𝜋1 is the projection matrix between the two
solve the inverse problem. However, the output of cameras.
the data term is far from perfect for so many reasons,
such as occlusion, image noise, radiometric  For rectified stereo pair, the simple
differences, etc. To overcome these ambiguous and definition of 𝜋1 (𝐱⃗, 𝐷(𝐱⃗))) = 𝐱⃗ + [𝐷(𝐱⃗)) 0]
noisy solutions, some kind of regularization term,
1
which usually does not depend on the underlying  𝐷(𝐱⃗) represent the disparity ( depth ) at
data, is often used. The regularization term
penalizes unwanted properties of the solution such location 𝐱⃗ in the reference image (𝐈0 ).
as occlusion, unsmooth boundaries, secularity, etc.
However, adding the regularization term may lead  Therefore the abbreviation 𝐼1𝜋 (𝐱⃗, 𝐷(𝐱⃗))) =
to an increase in the complexity of the energy 𝐼1 (𝜋1 (𝐱⃗, 𝐷(𝐱⃗)))) = 𝐼𝑖 (𝑥 + 𝐷(𝐱⃗)), 𝑦)
function, and, of course, it will increase the cost of
optimizing the energy function. In this paper, we  𝑉𝑥 is a visibility flag, which indicating
used Wood et al.'s paper [11] for computing the whether the 3D point defined by (𝐱, 𝐃(𝐱)) is
disparity map. In stereo, the depth can be computed visible or not in 𝐼1 and 𝑓 is the photo-
by solving an energy minimization problem on the consistency metric. For detailed explanation
photo-consistency between the left and right images refer to original paper[11]
in a stereo rig. In accordance with the adopted paper
[11], this can be expressed as: C. Smoothness Term
The smoothness prior, places a cost 𝜌𝑠 (. ) on the
⏟photo (𝐷) + 𝐸
𝐸(𝐷) = 𝐸 ⏟smooth (𝐷) (2)
smoothness 𝑆(. ) of neighbourhood 𝒩 of pixes. In
Data term Smoothness term
addition, a weight W( 𝒩), will be applied. 𝐸smooth
B. Data Term is equal to the sum of smoothness costs over a
The data term in this article is a standard photo- defined set of pixel neighbourhoods, 𝒩, thus
consistency term, which incorporates the
geometrical visibility reasoning into the energy 𝐸smooth = ∑ 𝑊(𝒩)𝜌(𝑆(𝒩, 𝐷)) (4)
function. It is of the form [11]: 𝒩∈𝐍
Where the truncated linear kernel (𝜌(𝑠)) and the

𝜋 weights (𝑊(𝒩)) are given by:
𝐸photo (𝐷) = ∑ 𝑓(𝐼1 1 (𝐱⃗, 𝐷(𝐱⃗)) − 𝐼0 (𝐱⃗), 𝑉𝐱⃗ ) (3)
𝐱⃗
𝜌(𝑠) = m (𝜎𝑠 , |𝑠|) (5)
and
527
𝜆h if 𝐿(𝐩) = 𝐿(𝐪)∀𝐩, 𝐪 ∈ 𝒩
𝑊(𝒩) = { (6)
𝜆1 otherwise E. Data Acquisition
The weights W (.) are set to encourage disparity  Polarization Image: The polarization image
edges to align with edges in the reference image 𝐼0 . L was acquired using a reference camera
(PolarCam polarization Camera in our case).
is the map assigned to each pixel's segmentation
label.  RGB image: The RGB image was acquired
using the IDS GB camera.
Second-order priors are defined on three-pixel
neighbourhoods, and it approximate the second
derivative of disparity thus:
𝑆(𝑝, 𝑞, 𝑟, 𝐷) = 𝐷(𝑝) − 2𝐷(𝑞) + 𝐷(𝑟) (7)
Where the neighbourhoods, 𝒩 = 𝑝, 𝑞, 𝑟, are from

the set of all 3 × 1 and 1 × 3 patches in the
reference image. This function increases
monotonically as the neighbourhood diverges from
collinearity, in contrast to the first-order prior
traditionally used, 𝑆(𝑝, 𝑞, 𝐷) = 𝐷(𝑝) − 𝐷(𝑞), Fig. 2. Polarimetry image (Left) and RGB image (Right)
which increases monotonically as the
neighbourhood diverges from frontoparallel[11]. as
discussed in [11], Second order smoothness priors
give better results in typical scenes, but increase the
difficulty of the optimization problem; [11]
addresses this by using Quadratic Pseudo-Boolean
Optimization (QPBO) [4][6] to find good solutions
iteratively. We adopt the same approach and used
their optimization software.
D. Smoothness Term
Fig. 3. Diffuse and polarized area in polarimetry image
Fig. 1 shows a block diagram of the work proposed
in this paper. F. Interpolation Or Domosaicking
1) Interpolation of Polarimetry Image: The
image captured by the Polarimetry camera is
in the form of a mosaic pattern (Fig. 3). An
image processing technique that estimates
the missing polarization channel values is
needed to reconstruct a full dense image
from the Micro-Polarizer Array (MPA)
sampled image. Such a technique is known
as interpolation or demosaicking. In our
Fig. 1. Block Diagram of our algorithm work, we used the algorithm proposed by Li
et al.[7] in the paper titled "Demosaicking
DoFP images using Newton's polynomial
interpolation and polarization". [7] provides
a detailed explanation of the Li et al.
528
algorithm. The output of this algorithm is by a single image sensor whose surface is
four distinct intensities measured by four covered with a colour filter array (CFA). A
linear polarizers (i.e 𝐼0∘ , 𝐼45∘ , 𝐼135∘ , and 𝐼90∘ ) single image sensor obtains only one colour
Fig. 4 . These four intensities can be used to component at each pixel position; therefore,
calculate Stokes parameters 1.e 𝑆0 , 𝑆1 and 𝑆2 the captured image is in the form of a mosaic
pattern. To reconstruct a full-colour image
(equations (9-11)) and the grayscale
from a colour filter array (CFA)-sampled
intensity image (I) which is the combination
image is needed. An image processing
of all polarized states intensities (see technique that estimates the missing colour
equation (8))[3]. Fig.4 shows the values is needed. Such a technique is known
interpolation result of the algorithm[7]. as colour filter array (CFA) interpolation or
𝐼0𝑜 + 𝐼45𝑜 + 𝐼135∘ + 𝐼90∘ demosaicking (see Fig. 5). This unavoidable
𝐼= (8)
2
𝑆0 = 0.5(𝐼0𝑜 + 𝐼45𝑜 + 𝐼90𝑜 + 𝐼135∘ ) (9)
𝑆1 = 𝐼0𝑜 − 𝐼90∘ (10)
𝑆2 = 𝐼45𝑜 − 𝐼135∘ (11)
Where, 𝑆0 , 𝑆1 and 𝑆2 are known as the first

three Stokes parameters. 𝑆0 is the total process is already incorporated into the
intensity of the light. The parameters 𝑆1 and camera sensor used for acquiring RGB
𝑆2 describe the amount of linear images. The RGB image is then converted to
polarization. The Stokes parameter 𝑆3 that a grayscale image.
describes circular polarization is not
Fig. 5. Demosaicking/Interpolation of colour filter
captured with the division of focal plane array (CFA)-sampled image
imager Fig. 4 due to lack of waveplate or
retarder. To observe polarization, two G. Image Rectification
polarization properties are of most interest,
degree of linear polarization (DoLP) and The grayscale images obtained from
angle of linear polarization (AoLP) [7] polarCam (equation (6)) and the RGB camera are
(equation (12 - 13)). then rectified or aligned such that corresponding
points will appear on the same rows in both
√𝑆12 + 𝑆22 images. We used the Matlab toolbox for
𝐷𝑜𝐿𝑃 = (12) rectifying the images. For a detailed explanation,
𝑆𝑜 refer to [1]. Fig. 6 shows the rectified images.
1 𝑆2
𝐴𝑜𝐿𝑃 = tan−1 ( ) (13)
2 𝑆1 H. Depth Map
The depth map was computed using the stereo
algorithm explained in Section II(A).
Fig. 4. Demosaicking/Interpolation of Micro-

Polarizer Array (MPA)sampled image
Fig. 6. Rectified intensity polarization image (I) at left and
2) Interpolation of RGB Image: In most Rectified grayscale (rgb2gray-image) at right (are input
images to our algorithm)
digital RGB cameras, images are captured
529
IV. RESULTS map and the pixel positions. This way, a local
surface patch can be computed and the normal is the
Fig. 7 shows the result obtained from our algorithm. cross product of the two vectors spanning the
Although the result is not good enough yet it surface patch[2]. Once you have the cross product
performs reasonably for the specular object (such as or surface normal, you can perform a line-to-plane
metal pot-cover in the original images Fig. 7(a)(b)). projection, with the line being the surface normal
The result can be improve significantly as explained and the plane being the image plane (i.e., the xy-
in discussion section (section V). plane of the camera-centric coordinate system).
Then it evaluates the difference in angle between the
line-to-plane projection of the surface normal and
the angle that the polarization-camera gives for the
angle of polarization. The assumption would be that
the angle of linear polarization (AoLP) and surface
normal rotation in the camera's image plane should
𝜋
coincide (there might be an offset of 2 to this).
(a) (b) (c)
Fig. 7. (a) Grayscale image (from PolaCam), (b) Grayscale

image (from RGB-Camera) and (c) Depth Map from our
algorithm
V. DISCUSSION
The The results obtained in this work can be

improved by using two polarization properties
obtained from the Stokes parameters (i.e., Degree of
Linear Polarization (equation (12)) and Angle of
Linear Polarization (equation (13)). The degree of
linear polarization provides information on how
reflected light from the surface polarized (i.e., fully,
partially, or not polarized). Hence, thresholding can
be performed to the degree of linear polarization
(DoLP) to distinguish between the specular and
diffuse areas of the object's surface. The angle of
polarization (AoP) is the image projection of the
surface normal [2]. Hence, the normal constraint can
be added to the stereo algorithm to improve the
result. This can be achieved by adding the third term
to the stereo algorithm in the same way the second
term is evaluated (Section II(A)): the graph is
constructed with the pixel and its two neighbor
pixels as shown in Fig. 8 [9]. Instead of or in
addition to computing the order derivative from Fig. 8. Pixel Relationship between adjacent pixels in the image
those three pixels (depth), back project them in a space and adjacent points in the 3D space[9]
camera-centric (3D world) using the current depth
530
VI. CONCLUSION Computer Vision Theory and Applications (VISAPP 2019),

2019.
In this article, we proposed a new method for cross-
[4] Endre Boros, Peter L Hammer, and Xiaorong Sun.
camera stereo using polarimetry and RGB cameras. Network flows and minimization of quadratic pseudo-boolean
The result can be significantly improved by adding functions. Technical report, Technical Report RRR 17-1991,
the normal constraint to the stereo algorithm. RUTCOR, 1991.
[5] Achuta Kadambi, Vage Taamazyan, Boxin Shi, and

⏟photo (𝐷) + 𝐸
𝐸(𝐷) = 𝐸 ⏟smooth (𝐷) + 𝐸normal (𝐷) Ramesh Raskar. Polarized 3d: High-quality depth sensing with
Data term Regularization term polarization cues. In Proceedings of the IEEE International
Conference on Computer Vision, pages 3370-3378, 2015.
(14)
[6] Vladimir Kolmogorov and Carsten Rother. Minimizing
ACKNOWLEDGMENT nonsubmodular functions with graph cuts-a review. IEEE
transactions on pattern analysis and machine intelligence,
The My thanks and gratitude go to the almighty 29(7):1274-1279, 2007.
ALLAH (S.W.A) who enabled me to complete this
work. My special appreciation goes to Kano State [7] Ning Li, Yongqiang Zhao, Quan Pan, and Seong G Kong.
Government (Nigeria) and Campus France for Demosaicking dofp images using newtons polynomial
awarding me the bilateral scholarship to study this interpolation and polarization difference model. Optics
course, and I also thank all and sundry that helped express, 27(2):1376-1391, 2019. [8] Yuanzhen Li, Stephen
in one way or the other in the process of pursuing
[8] Lin, Hanqing Lu, Sing Bing Kang, and HeungYeung
the scholarship. My sincere appreciation goes to the Shum. Multibaseline stereo in the presence of specular
VIBOT ERL 6000 CNRS/ImVia EA 7535/uB for reflections. In Object recognition supported by user interaction
the opportunity given to me to do the internship in for service robots, volume 3 , pages 573-576. IEEE, 2002.
their lab. I would also like to appreciate all the PhD
students and interns in the lab for their advice and [9] Yosuke Nakagawa, Hideaki Uchiyama, Hajime Nagahara,
guidance. I must thank and appreciate all my and RinIchiro Taniguchi. Estimating surface normals with
supervisors for their guidance and advice, which depth image gradients for fast and accurate registration. In
really helped me in doing this reasearch. My 2015 International Conference on 3 D Vision, pages 640-647.
IEEE, 2015.
gratitude and appreciation also go to my parents,
family, relatives, AEFI Family Le Creusot, Crous [10] Stefan Rahmann and Nikos Canterakis. Reconstruction of
Le Creusot, friends and colleagues (both in Nigeria specular surfaces using polarization imaging. In Proceedings
and France) for their support and encouragement. I of the 2001 IEEE Computer Society Conference on Computer
must appreciate all the academic and non-academic Vision and Pattern Recognition. CVPR 2001, volume 1, pages
staff of the Centre University Condorcet, I.U.T, and I-I. IEEE, 2001.
all the professors from various universities that
teach me for their guidance and tolerance. [11] Oliver Woodford, Philip Torr, Ian Reid, and Andrew
Fitzgibbon. Global stereo reconstruction under second-order
References smoothness priors. IEEE transactions on pattern analysis and
machine intelligence, 31(12): 2115 − 2128,2009.
[1]
[12] Dizhong Zhu and William A. P. Smith. Depth from a
https://fr.mathworks.com/help/vision/examples/uncalibrated-
polarisation + rgb stereo pair. Computer Vision and Pattern
stereoimage-rectification.html.
Recognition, 2019.
[2] Kai Berger, Randolph Voorhies, and Larry H Matthies.
Depth from stereo polarization in specular scenes for urban
robotics. In Robotics and Automation (ICRA), 2017 IEEE
International Conference on, pages 1966-1973. IEEE, 2017.
[3] Marc Blanchon, Olivier Morel, Yifei Zhang, Ralph Seulin,

Nathan Crombez, and Désiré Sidibé. Outdoor scenes pixel-
wise semantic segmentation using polarimetry and fully
convolutional network. In 14 th International Conference on
531
EFFECT OF VARIATION STROKE PLANE β ON AERODYNAMIC

FORCES AND POWER OF A 2D FLAPPING AIRFOIL NACA0012 IN
HOVERING FLIGHT
Mohamed el Amine TRIFI1, Redha REBHI1,2, Abdellah ABDELLAH ELHADJ1
1
Laboratoire de Mecanique Physique et Modelisation Mathematique, University of Medea, Medea, Algeria.
2
Department of Mechanical Engineering, Faculty of Technology, University of Medea, Medea, Algeria.
*
(redha.rebhi@gmail.com) Email of the corresponding author
Abstract –This paper presents a numerical study of the effects generated by the variation of translation
plane inclination angle on the aerodynamic forces and energy consumption. This inclination angle is called
β (such as 90° ≤ β ≤ 0°). In our work, a two-dimensional NACA0012 airfoil will be presented using
Ansys Fluent commercial software based on the finite volumes method (FVM).The numerical simulations
are carried out using the Lee and Gerontakos experimental results parameters [3]. The governing
parameters of the problem under study are: the chord of the profile C, the initial angle of rotation α0 , the
oscillation amplitude ∆α, the reduced frequency k, Reynolds number 𝑅𝑒 = 1.35 × 105 , flow velocity U∞
, turbulence intensity at the inlet is 0.08%, translation amplitude Am and phase difference between the
rotation and translation motion φ .The obtained numerical results were compared with the experimental
data of Lee and Gerontakos [3]. Moreover, vorticity and pressure contours for different values of angle β
will be also presented..
Keywords – Inclined stroke plane, Hovering flight, Aerodynamic characteristics, Energy consumption, Oscillation amplitude
I. INTRODUCTION the amplitude of the 𝐶𝐿 , 𝐶𝐷 , and 𝐶𝑀 peaks.

Understanding the fundamental mechanisms of Zakaria 𝑎𝑛𝑑 𝑎𝑙. , [2,3] investigated experimentally
insect flight is crucial in practical applications for the flow field and lift enhancement of an
the design of micro air vehicles (MAVs) and wind NACA0012 airfoil subjected to dipping oscillations
turbines. In recent years, many numerical and and proposed a frequency response method to
experimental studies have been conducted to predict the unsteady aerodynamics of dipping
investigate the aerodynamic performance of insects, oscillations of an airfoil. The results show that the
these studies mainly focus on thrust generation at increase in lift is caused by the vortices coming off
different pitch and dive frequencies and on the the leading edge. The lift amplitude was increased
improvement of lift characteristics, flow beyond the stall regime when the reduced frequency
development and leading-edge vortex (LEV) was 0.7. Sun and Tang [4] developed a
dynamics in flapping motion. computational model to examine the flapping
Lee and Gerontakos [1] studied an motion of a fruit fly in normal stationary flight
experimental analysis of the boundary layer mode. The problem is treated by solving
characteristics and stall phenomena developing on a numerically the Navier − Stokes equations. This
NACA 0012 oscillating profile at 𝑅𝑒 = 1,35 × study indicated that rapid acceleration or rotation
105 where small values of reduced frequency were has a strong influence on the instantaneous lift peaks
required to delay the onset of the various boundary that increase with higher translational velocity or
layer events and to produce significant variations in rotation. Wang [5] studied the unsteady
532
TRIFI et al., EFFECT OF VARIATION STROKE PLANE β ON AERODYNAMIC FORCES AND POWER OF A 2D FLAPPING AIRFOIL
NACA0012 IN HOVERING FLIGHT, ICEANS 2022, Konya, Turkey
aerodynamics of two-dimensional wing flapping in A. Numerical Method and Mathematical

insect hovering with an inclined plane by solving the Formulation
Navier − Stokes equations, the results showed that The governing equations to study the flapping
two-dimensional hovering motion can generate motion and the flow around an aerodynamic profile
sufficient lift to support the weight of an insect. NACA0012 (as shown in figure 1) are the two-
Gao and Lu [6] studied normal insect hovering with dimensional Navier − Stokes equations and they
a ground effect on unsteady forces and vortex are given by the following relations:
structures, the goal of this study is to provide 𝜕𝑢 1
+ 𝑢 . ∇𝑢 = − 𝜌 ∇𝑝 + 𝑣∇2 𝑢 (1)
physical insight for understanding the aerodynamics 𝜕𝑡
and flow structures for normal insect ∇ .𝑢 = 0 (2)
hovering. 𝑆hanmugam and Sohn [7] conducted a
systematic study of a flapping wing in inclined plane
hover for several parameter spaces: Pitch
amplitudes (15° ≤ β ≤ 75°) in conjunction with
other kinematic parameters such as stroke plane
inclination (10° ≤ β ≤ 80°), stroke
amplitude(0.5 ≤ 𝐴𝑜/𝑐 ≤ 5), heave-pitch phase
difference(− 45° ≤ 𝜑 ≤ 90°), and Reynolds
number (15.7 ≤ 𝑅𝑒 ≤ 104 ) on the aerodynamic
performance and vortex structures. The results
indicate that the pitch magnitude B has a significant
effect on the aerodynamic performance.
Rival 𝑎𝑛𝑑 𝑎𝑙. , [8] investigated experimentally
and numerically the energy recovery of leading edge
vortices (LEV) and trailing edge vortices (TEV) in Fig 1. Diagram of the wing movement
a tandem blade configuration at 𝑅𝑒 = 3 × 105
and 𝑘 = 0.25. For phase differences of 0°, 30° The geometry and kinematics of the flapping
and 60°, a normal force was generated during the airfoil in hovering flight on the horizontal, inclined
upstroke, which helped to reduce energy and vertical planes are illustrated in Figure 1.
consumption. In particular, the flapping motion of the airfoil is
In this paper, we use a numerical model to study combined with a translation and a rotation in a
the flapping motion of an NACA0012 airfoil, the stroke plane with an angle of inclination that can be
main objective is to evaluate the effect of varying described as follows:
the inclined stroke-plane hovering along the angle β 𝐴(𝑡) = 𝐴𝑚 cos(2𝜋𝑓𝑡)(𝑐𝑜𝑠𝛽, 𝑠𝑖𝑛𝛽) (3)
on the behavior of forces (lift, moment and energy 𝛼(𝑡) = 𝛼0 + ∆𝛼(2𝜋𝑓𝑡 + 𝜑) (4)
coefficients) and the flow around an NACA0012 where 𝐴(𝑡) and 𝛼 (𝑡) are the translational
airfoil. Based on the experimental parameters displacement and rotation angle respectively, 𝑓 is
chosen from Lee and Gerontakos [3], the flow the frequency, the chord length of the airfoil is 𝑐,
around the NACA0012 airfoil is solved in two 𝐴𝑚 and ∆𝛼 are the translational and rotational
dimensions using the industry amplitudes, respectively, 𝜑 is the phase difference
code CFDANSYS Fluent16.2. By comparing the between the translation and rotation motion, 𝛼0 is
simulation results, it is possible to determine the the initial mean angle of attack, time is 𝑡, and 𝛽 is
optimal angle of the inclined stroke plane β to the inclination angle of the stroke plane. The
improve the hovering efficiency of the NACA0012 translational velocity is simply a harmonic function
profile in flapping motion. of time and the rotation occurs around the geometric
II. NUMERICAL SIMULATION METHODOLOGY center of rotation which is at the point 0.25𝑐 from
the leading edge of the profile.
Describe in detail the materials and methods used
when conducting the study. The citations you make
from different sources must be given and referenced
in references.
533
B. Mesh generation and boundary
Fig 3(a). Validation of the lift coefficient (CL) according

to the angle of attack.
Fig 2. Diagram of the model geometry: (a) the boundaries

around the computational domain, (b) the close-up view of
the mesh near the wing surface
The computational domain used for the
simulations has a circular shape as shown in Figure
2 and contains an inner zone called 𝛺1 of 20𝑐
diameter of the profile rotation points and an outer
zone Ω2 of 25𝑐 diameter. A mesh of structured
quadrilateral cells are used in the inner area Ω1 to
encompass all the motion of the profile which
moves according to the predefined equations (3) and
(4) with user-defined functions (UDF) witch are
developed and attached to the Fluent solver to Fig 3(b). Validation of the drag coefficient (CD) according
control the dynamic motion of the mesh., while a to the angle of attack.
mesh of unstructured triangular cells are used in the III. RESULTS AND DISCUSSION
outer 𝛺2 area to meet the requirement of remeshing
the grid at each time step, with a velocity input as a A. EFFECT OF PLANE 𝛽
boundary condition at 𝑇1 and no pressure gradient at The present study is carried out to evaluate the
the 𝑇2 output. effects the translational stroke plane variation along
the angle β on the force behavior (lift, moment and
C. Validation of CFD Solver
energy coefficients) and flow around an NACA0012
To examine the efficiency and reliability of the airfoil in hovering. This study based on the
numerical code, a pitch oscillation motion of the experimental parameters chosen
NACA0012 airfoil was calculated. This pitching by Lee and Gerontakos [3], the parameters used
motion was governed by the sinusoidal here are given as follows: the chord of the profile
equation: 𝛼(𝑡) = 10° + 15° (2𝜋𝑓𝑡 + 𝜑) with a 𝑐 = 0.15cm, the initial angle of rotation 𝛼0 = 10°
reduced frequency of 𝑘 = 0.05, the Reynolds , the oscillation amplitude ∆α=15°, the reduced
number of 𝑅𝑒 = 1.35 × 105 , the flow frequency 𝑘 = 0. 05, Reynolds number 𝑅𝑒 =
5
velocity 𝑈∞ = 14 𝑚/𝑠, the pitch axis is located 1.35 × 10 , flow velocity 𝑈∞ = 14m/s ,
0.25𝑐 from the leading edge, and the rate of inlet turbulence intensity at the inlet is 0.08%, translation
turbulence intensity is 0.08%. The 𝑠𝑡𝑎𝑛𝑑𝑎𝑟𝑑 𝑘 − amplitude 𝐴𝑚 = 3𝑐 and phase difference between
𝜔 turbulence model was applied. The obtained the rotation and translation motion 𝜑 = 0 .
numerical results were compared with the In this case two special cases were studied:
experimental data of 𝐿𝑒𝑒 𝑎𝑛𝑑 𝐺𝑒𝑟𝑜𝑛𝑡𝑎𝑘𝑜𝑠 [3].  The first case, where β ∈ [90°, 50°]
The computational results presented in Figures 3(a) corresponds to hovering along a vertical
and (b) are in agreement with the experimental plane (β = 90°) and an inclined stroke
results for both lift and drag coefficients. plane similar to dragonfly wing motion;
534
 The second case, where β ∈ [45°, 0°]

corresponds to hovering along an inclined
stroke plane and a horizontal plane (β =
0°).
B. Effect of plane in the case β ∈ [90°, 45°]
We present in Figure 4(a), the time traces of the
lift coefficient (𝐶𝐿 ) at five different β angles
where β = 90°, 80°,70° ,60° , and 50°.It is
observed that the maximum lift coefficient 𝐶𝐿𝑚𝑎𝑥
and minimum lift coefficient 𝐶𝐿𝑚𝑖𝑛 increases as the
increase of β except for the case where the value of
maximum lift coefficient 𝐶𝐿𝑚𝑎𝑥 of β=90° is lower Fig 5 . The time history of energy coefficient (𝐸𝐶 )
than the value of maximum lift coefficient 𝐶𝐿𝑚𝑎𝑥 of for the cases of β = 90°, 80°, 70°, 60°
β = 70°. It can be seen that the change of β has a and 50° at the rotation axis 0.25c.
significant impact on the lift coefficient.
The variation of moment coefficient (𝐶𝑀 ) as a
function of time is non-sinusoidal in the cases of
β = 90° and β = 80°, while it is almost sinusoidal
in the cases of β = 70°, 60° and 50°, as shown
in Figure 4(b), and it is noticed that the magnitudes
of moment coefficients during the pitching motion
increased significantly when decreasing the plane β.
The energy consumption performance of a
rotating and translating profile along a plane β is
directly related to the variation of 𝐶𝐿 and
𝐶𝑀 coefficients, as shown in equation (9). Figure 5
shows that the energy transfer coefficient (𝐸𝐶 ) as a
function of time increases with increasing of β,
Fig 4(a). Lift coefficient (𝐶𝐿 ) as a function of time (s) for indicating that the greater inclination of the plane β,
cases of β =90°, 80°, 70°, 60° and 50° at the rotation axis the energy consumption is greater.
0.25c.
C. Effect of plane in the case β ∈ [45°, 0°]
Figure 6(a) represented the lift coefficients (𝐶𝐿 )
versus time at six different planes according to β
where β = 45°, 40°, 30°, 20°, 10°, and 0°. From
this graph (Figure 6(a)) it was found that the values
of the maximum peaks of the lift coefficient 𝐶𝐿𝑚𝑎𝑥
are almost identical for different values of β, while
the values of the minimum peaks of the lift
coefficient 𝐶𝐿𝑚𝑖𝑛 increase more highly by the
decrease the values of β.
Fig 4(b). Moment coefficient (𝐶𝑀 ) as a function of time (s)

for cases of β =90°, 80°, 70°, 60° and 50° at the rotation axis
0.25c.
535
increasing β. The change of the minimum moment

coefficient 𝐶𝑀𝑚𝑖𝑛 was more significant than that of
the maximum moment coefficient 𝐶𝑀𝑚𝑎𝑥 .
The energy transfer coefficient (𝐸𝐶 ) as a function
of time for the cases of β = 45°, 40°, 30°, 20°,10°
and 0° with the rotation axis 0.25c are shown in
Figure7 , as observed, it was noticed that the energy
transfer coefficient (𝐸𝐶 ) increases by the increase of
β, which indicates that the effect of plane β on
energy consumption is more significant and
noticeable.
Fig 6(a). Lift coefficient (𝐶𝐿 ) as a function of time (s) for

IV. CONCLUSION
cases of β =45°, 40°, 30°, 20° ,10° and 0° at the rotation axis The main conclusions of the study should be
0.25c. summarized in a short Conclusions section. Two-
dimensional numerical simulations using
𝐴𝑛𝑠𝑦𝑠 𝐹𝑙𝑢𝑒𝑛𝑡 commercial software were
performed for a flapping NACA0012 airfoil in
hovering flight. These numerical simulations have
been carried out in order to study the effect of
varying the angle plane 𝛽 on the aerodynamic forces
and energy consumption. The obtained numerical
results were compared with the experimental data
of Lee and Gerontakos [3]. This comparison
revealed that numerical results are in agreement
with the experimental results for lift and drag
coefficients. Furthermore, the results obtained show
Fig 6(b). Moment coefficient (𝐶𝑀 ) as a function of time (s) that the change in translation plane β has a
for cases of β =45°, 40°, 30°, 20° ,10° and 0° at the rotation significant influence on the aerodynamic
axis 0.25c
characteristics of the profile during flapping motion
and on the flow fields, and from these results it is
observed that a relatively large increase in the
energy coefficient with the increase of the plane β,
which indicates that the variation of the plane β has
a significant effect on the energy coefficient (𝐸𝐶 ),
and it is also found that the change of the plane 𝛽
has a significant impact on the flow structures and
vortex development.
REFERENCES
[1] T. Lee and P. Gerontakos, “Investigation of flow over an
oscillating airfoil,” J. Fluid Mech., vol. 512, pp. 313-341,
Fig 7. The time history of energy coefficient (𝐸𝐶 ) July. 2004.
for the cases of β = 45°, 40°, 30°, 20°, [2] M. Y. Zakaria, F. Jafari and M. R. Hajj, “Flow
10° and 0° at the rotation axis 0.25c. measurements associated with lift enhancement of a
Figure 6(b) Shows that the variation of moment plunging airfoil oscillating at high angles of attack and
coefficient (𝐶𝑀 ) with time is almost sinusoidal in reduced frequencies.” In Proc, 32nd AIAA Aerodynamic
the cases of β = 45° and β = 40°, while, in the Measurement Technology and Ground Testing Conf, DC:
American Institute of Aeronautics and Astronautics,
cases of β = 30°, 20°, 10° and 0° this variation is Washington, June. 2016.
non-sinusoidal, and it is also noticed that the [3] M.Y. Zakari, H.E. Taha and M.R. Hajj, “Measurement and
magnitudes of moment coefficients during the modeling of lift enhancement on plunging airfoils: A
pitching motion decreases significantly when
536
frequency response approach,” J. Fluid. Struct., vol. 69,

pp. 187-208, Feb. 2017.
[4] M. Sun and J. Tang, “Unsteady aerodynamic force
generation by a model fruit fly wing in flapping motion,”
Journal of Experimental Biology., vol. 205, pp. 55-70,
Janv. 2002
[5] Z.J. Wang, “Two dimensional mechanism for insect
hovering,” Physical Review Letters., vol. 85, pp. 2216-
2219, Sept. 2000.
[6] T. Gao and X.Y. Lu, “Insect normal hovering flight in
ground effect,” Physics of Fluids., vol. 20, pp. 087101,
Aug. 2008.
[7] A.R. Shanmugam and C. H. Sohn, “Systematic
investigation of a flapping wing in inclined stroke-plane
hovering,” Journal of the Brazilian Society of Mechanical
Sciences and Engineering., vol. 41, pp. 347, July. 2019.
[8] D. Rival, G. Hass and C. Tropea, “Recovery of energy
from leading- and trailing-edge vortices in tandem-airfoil
configurations,” Journal of Aircraft., vol. 48, 203–211,
Feb. 2011.
537
Development of an Educational Aerospace Engineering Flight Simulator

Mustafa Cem Avci*1, Samuel Moveh1 and Ali Can Coskun1
1
Department of Aeronautical Engineering, Faculty of Engineering and Architecture, Istanbul Gelisim University, Istanbul,
34310, Turkey
*
(mcemavci@gelisim.edu.tr)
Abstract – The use of appropriate Educational Simulation systems (software and hardware for learning
purposes) can contribute to the application of the “Learning by Doing” (LbD) paradigm in a classroom,
thus helping the students to assimilate the theoretical concepts of the subject being taught and acquire
certain pre-defined competencies more practically. This paper presents the development of a flight
simulator for the education of Undergraduate students in the department of Aeronautical Engineering at
Istambul Gelisim University. This is important in the learning stage of every aeronautical engineering
student and prepares students for the realities and unexpected outcomes they are likely to face while flying
a plane. It’s critical to hone skills through knowledge and development in a plane but having the ability to
encounter challenging situations within the safety net of a simulator is beneficial.
Keywords – flight, simulator, education, students, Aerospace, Engineering
I. INTRODUCTION models and different kinds of flight simulators

With the advances in aircraft and simulation (Ender ÇETİN 2018).
technology, the relatively high cost of flight To build a simulator, all aerodynamic and ground
simulation facilities ensured that their development handling characteristics must be realistically
and utilization was limited mainly to large training modeled. The need for qualified Aero Engineers in
organizations and government research agencies. the field of Flight Simulation is growing. Simulator
More recently, PC hardware advances in processing manufacturers, however, are requiring that entry
chips and graphics cards has resulted in the price of level Engineers be equipped to do Simulation work
computing being halved every two years over the as soon after graduation as possible. Thus, it is
last twenty years1. This allows the level of advantageous that students become familiar with
processing performance and image quality required Flight Simulation and that Universities offer
for high fidelity flight simulations to be accessible curriculum to support this objective. Typically,
to smaller institutions such as Academia who Aero Engineers working for Simulator
typically operate within more limited financial manufacturers are required to have a broad
regimes (White and Padfield 2021). background to effectively simulate entire Flight
Flight simulation, as a career, is unique to any Systems (Harrison 1985)
other available to the aero engineering graduate. Flight simulators are regularly used in the
Nowhere else is an engineer required to work on so undergraduate and postgraduate training of
many aspects of an aircraft's operation and mechanical and aeronautical engineers. Due to
performance. Flight simulators are used for research advances in computing technology, several flight
and test purposes through the years by pilots and simulation-related tasks can now be accomplished
engineers. In order to test guidance, flight control in real-time using low-cost PC platforms and
algorithms and autopilots, researchers used aircraft inexpensive commercial software. The difficulty in
538
Avci et al., Development of an Educational Aerospace Engineering Flight Simulator, ICEANS 2022, Konya, Turkey
realizing an educational flight simulator system pedals are installed on a plate with springs and 20K
with motion platform therefore lies with the design potentiometers have been installed at the bottom of
and construction of an effective motion platform. the pedals which is connected to the edge of the
Costs become exorbitant when simulation platforms pedals by a spring. This way we can determine how
of more than two degrees of freedom (i.e. pitch and much pressure we put into the pedals by the change
roll) are attempted (Van Heerden et al. 2011). in the potentiometer reading. And finally the H-
Taşcıoğlu and Aygün (2020) in there study Shifter will be used for sending the value by micro-
describes the development of a drive system for a switches. When a gear is selected the shifter will hit
motion platform with two degrees of freedom (pitch to that gear’s switch which will then indicate the
and roll) for use in undergraduate engineering gear the vehicle is in in the simulator. This above
training. Use was made of off-the-shelf PC mentioned methodology would be used in a similar
equipment and flight simulation software and way to develop the flight simulator, where the
hardware, together with commercial actuators and steering wheel would serve as the yoke of the
drive systems. The motion platform was aircraft. The whole system will be program on a
manufactured from square tubing and consisted of single Arduino Uno. Which then transforms each
three frames: the stationary main frame and, rotating information to a joystick command to a PC.
inside this, the roll frame and pitch frame. These
rotated relative to each other and were actuated by
two similar-sized DC motors and gearbox/chain
transmissions. The system effectively simulated the
pitch and roll motions of commercial airliners, using
a low-cost, easily maintainable motion platform.
The educational value of the simulator was twofold:
first, it was to be displayed in the science Fig. 1 Simulator setup
Exploratorium (SciEnza) of the University of
Pretoria; and second, it provided a platform on III. DISCUSSION
which mechanical (as well as electrical, electronic Figure 1 shows the locally sourced materials that
and computer) engineering students could conduct would be used to development the flight simulator.
practical work in courses such as dynamics and Using UnoJoy Library for translating Arduino
control, and on which final-year and postgraduate Hardware Board’s input commands into a joystick
students could conduct research. Therefore, this command like a PS3 controller. However, In order
paper presents the development of a training flight to format Arduino Uno as a joystick, On Windows,
simulator for the department of aeronautical you'll need to download and install Atmel's FLIP
engineering which is important in the learning stage tool. The next step is to put your Arduino into DFU
of every aeronautical engineering student and mode and this is done by shorting two of the pins on
prepares students for the realities and unexpected the block of 6 pins between the USB connector.
outcomes they are likely to face while flying a plane. Using a piece of wire or other small metal object,
It’s critical to hone skills through knowledge and connect the 2 pins closes to the USB connector
development in a plane but having the ability to together. (the ones that turn from o to | in the
encounter challenging situations within the safety diagram). It should disconnect (be-dun.) and
net of a simulator is beneficial. reconnect (buh-din!) and now show up to your
system as 'Arduino UNO DFU'. In OSX, you will
II.MATERIALS AND METHOD get no feedback from your computer, but the lights
Using a similar approach in the development of a on the Arduino will stop flashing. Once you are in
driving simulator, where a Steering Wheel Pedals DFU mode to update the firmware, simply click:
and H-Shifter are used to simulate and steer the Windows: TurnIntoAJoystick.bat, OSX:
driving scenario of an actual vehicle. Steering TurnIntoAJoystick.command
Wheel is being needed to share information about Linux: ./TurnIntoAJoystic.sh. it should be noted
the amount of turn it has made or the accurate angle that once the update for the firmware is done, you'll
that it is standing in that specific moment. These need to unplug and plug the Arduino back in for it
could be done by encoders or IMU sensors. The to show up with the new firmware - it'll just hang
539
Avci et al., Development of an Educational Aerospace Engineering Flight Simulator, ICEANS 2022, Konya, Turkey
out in DFU mode until you do. When you plug the Atmospheric Flight Mechanics Conference 2(August):
Arduino in again now, it will show up to your 954–67.
computer as an 'UnoJoy Joystick'. This repository
allows users to get send inputs to Arduino Uno and
then translate it as Joystick command to a local PC
via USB.
Fig. 2 Wiring Diagram for Flight Simulator

IV. CONCLUSION
The goal of this study was to practically develop
a flight simulator using locally sourced materials.
Also the concept that would be employed is the
same as that of developing a driving simulator. This
simulator would help familiarize students studying
aeronautic engineering on flights pattern during
their study period. And also critically thone skills
through knowledge and development in a plane but
having the ability to encounter challenging
situations within the safety net of a simulator is
beneficial.
REFERENCES
[1] E. ÇETİN. 2018. “System Identification and Control of a

Fixed Wing Aircraft By Using Flight Data Obtained
From X-Plane Flight Simulator.” (January): 169.
[2] Harrison, Robert. 1985. “An Introduction to Flight.”

Aviation Lore in Faulkner 95(1986): 1311–21
[3] Van Heerden, Albert S.J. et al. 2011. “Development of a

Motion Platform for an Educational Flight Simulator.”
International Journal of Mechanical Engineering
Education 39(4): 306–22.
[4] Taşcıoğlu, Yiğit, and M. M. Aygün. 2020. “An

Engineering Flight Simulator for Control Loading
System Development.” Journal of the Faculty of
Engineering and Architecture of Gazi University 35(1):
137–45.
[5] White, Mark D., and Gareth D. Padfield. 2021. “The Use
of Flight Simulation for Research and Teaching in
Academia.” Collection of Technical Papers - 2006
540
Study of the structural, microstructural, and optical properties of

ZnO/MgO thin films prepared by spray pyrolysis method
Roguai Sabrina1,*, Djelloul Abdelkader 2
1,2
Department of science of the matter, Abbes Laghrour university, khenchela, Algeria
*
(rog.sabrina@yahoo.fr)
Abstract –The thin layers of ZnOx%/MgO [x=30, 40 and 50 at%], were prepared by the spray pyrolysis
method on glass substrates at 450 °C, The ZnOx%/MgO [x=30,40 and 50 at%] thin films were an-alyzed
by X-ray diffraction (XRD), scanning electron microscopy (SEM), and UV–Vis spectros-copy. X-ray
diffraction analysis revealed that the layers have a polycrystalline nature of hexag-onal (wurtzite) and cubic
structure. Microstructures of the films were also analyzed using scan-ning electrons. The films show a
radical change in the surface morphology in accordance with the XRD results. The above analyses confirm
the co-existence of a mixture of the wurtzite (ZnO) structure and cubic phase of MgO. For optical
properties, it was confirmed that the ZnO50%/MgO had a profound effect on the reduction of the bandgap.
Keywords – ZnOx%/MgOthinfilms; Structural; Microstructural; and optical properties
I. INTRODUCTION The objective of this work is the development of

Oxides semiconductor in the form of thin-film, ZnOx%/MgO [x=30, 40 and 50 at%] thin layers
and in particular zinc oxide (ZnO), have been the diluted by the technique of ultrasonic spray
subject of a great deal of research work. The pyrolysis, on glass substrates. The structural,
development of these materials is linked to their morphological, and optical characterization of the
interesting physical properties. ZnO is a samples were performed
semiconductor exhibiting an at-tractive electrical A. Film preparation
and optical properties. The importance of its exciton
binding energy (60 meV), and the width of its
The ultrasonic pyrolysis spray method is used as
forbidden band (3.37 eV) [1].
a main method to develop ZnOx%/ MgO [x=30, 40
This diversity means that ZnO could find many
and 50 at%] thin layers [6–8]. In this work, we will
applications in different fields such as
change the quantities of solvents, the deposition
optoelectronics, acousto-optics, piezoelectric, and
time as well as the fow rate in order to obtain very
as a gas detector photocatalysts and light-emitting
homogeneous layers. We have used the following
diodes (LEDs) [2]. In addition, ZnO has attracted a
precursors: Zinc acetate (C4H6O4Zn⋅2H2O) (Fulka
lot of interest as a semi-conductor photocatalyst, as
99.9%); and magnesium acetate Mg (CH3COO)
a powder [3], nanoparticle [4] or thin film [5]. It
(Fulka 99.9%); as the source material for Zn and
should be noted that the photocatalytic properties of
Mg, which were dissolved in5 ml of methanol
ZnO are directly linked to its structure, mor-phology
(Merck 99.5%) and 7.5 ml ethanol (Merck 99.5%)
and crystallite size, which in turn depend on the ZnO
mixed with12.5 ml of deionized water (resistivity
preparation method. In addition, doping ZnO with
18.2 MO cm). The solu-tion is mixed for 1 h using
metallic elements can also improve its
a heating magnetic stirrer. Thin flms were deposited
photocatalytic proper-ties.
onto mi-croscope cover glass substrates (30×10×1.2
541
Sabrina et al., Study of the structural, microstructural, and optical properties of ZnO/MgO thin films prepared by spray pyrolysis method,
mm3), with solution fow rate 0.25 ml/min, at the MgO phase increases with the level of Mg in the
temperature of 450 °C and the testimony time was flms and takes a maximum intensity at a rate of
fxed at 1 h. 40%. X-ray diffraction patterns of as-prepared pure
ZnO, 5%
B. Characterization techniques
For the structural properties X-ray difraction was

performed using X-ray difractometer
(MiniFlex600) with Cu Kα radiation, 0.15418 nm).
The morphology of the flms was ex-amined by
scanning electron microscopy (TESCAN_VEGA3)
equipped with energy dis-persive X-ray
spectroscopy (EDS) for chemical analysis. The
optical properties are deter-mined by measuring the
transmittance of the flms using a SpectroScan 80D
spectropho-tometer UV–Vis in the 190–1100 nm Fig. 1 XRD patterns of ZnO/MgO thin films.
spectral range.
B. Microstructural observations
II. RESULTS AND DISCUSSION
Fig. 2a–c show the top view SEM images of the

A. Structure analysis MZO thin layers obtained on glass substrates by
polarysis spray. In these fgures, the surface of the
Fig. 1 shows the typical XRD patterns of all MZO thin flms are completely covered by ag-
prepared samples in the 2θ range of 10–80°. The gregates. For Zn0.70Mg0.30O flms, it is
data show the presence of phase mixtures characterized by the presence of grains in the form
characterized by the following peaks, related to of nano-dots and nanotubes (nanopetals) distributed
(100) (002) (101) characteristic of the wurtzite over the entire surface of the substrate. While, in the
phase of ZnO according to the map (00-036-1451) case of the Zn0.60Mg0.40O and Zn0.50Mg0.50O
[9–11], while the peak around 2θ=29° can be layers it is well illustrated that the surface is made
assigned to the MgO phase according to the map of aggregates between grains in the form of
(00-030-0794). Therefore, no preferential nanoderms, between them other morphol-ogy of the
orientation was ob-served, yet three directions, with MgO phase which appears in the form of black
varying intensities were detected because of the Mg pores through these nano-grains. These increase
con-tent (x=0.3, 0.4 and 0.5) which is clearly higher with the level of Mg which explains by the diference
than the thermodynamic solubility limit (x=0.04) between the ionic rays Zn2+(0.083 nm) and
[12]. The intensity of the peaks varies according to Mg2+(0.078 nm) and which confrms the insertion
the rate of Mg in the flms is due to the insertion of of Mg into the ZnO net-work which induces a stress
Mg in the ZnO network, we notice that the most causing pores in the thin flm leading to increase with
intense characteristic peak of the wurtzite phase the rate of di-lution [13]. It is important to note that
(002) at 34°, gradually decrease to a minimum the porosity of the flms increases the surface
intensity at a concentration of (50%), and the same accessibility of the material, which is suitable for
chosen for the peak (100) is that this indicates that catalytic applications as will be shown hereafter.
the wurtzite structure is degraded at this
concentration, the fact that the position of the peak
relative to the plane (002) is greater than the position
of the reference peak (undoped ZnO), thus,
indicating the presence of internal stresses in the
material when the foreign atoms are inserted into the
crystal lattice. The other part of the peak intensity of
542
D. Optical properties
Fig. 4 shows the transmission spectra of MZO thin

flms as a function of wavelength in the range 190–
1100 nm. The appearance of all the transmission
spectra measured in our samples is the same. In the
visible region, the samples exhibit an average T
transmission varying between 76 and 78% over a
wide wavelength range from 400 to 1100 nm, which
gives MZO flms the charac-ter of thin transparent
layers that can be used as optical windows for solar
cells. The dispersion parameters of the flms were
evaluated using a single-efective-oscillator ft,
proposed by Wemple et al. [6–8, 14]. The solid line
in Fig. 4 correspond to the curve ftting and the
symbols represent the experimental data, the
experimental data are listed in Table 1.
We observed that the gap energy of diluted ZnO is
greater than that of pure ZnO [6– 8]. This has been
attributed to the disorder generated by the defects in
Fig. 2. SEM images of (a–c) ZnOx%/MgO thin films. The
images a, b and c correspond to the Mg atomic content of
the ZnO matrix.
30%, 40% and 50%, respectively.
Table 1. Dispersion parameters of the ZnOx%/MgO thin films
C. Energy dispersive spectroscopy (EDS) analysis extracted by fitting the experi-mental data.
The chemical compositions of ZnOx%/MgO

[x=30, 40, 50 at%] were determined from EDS Samples Thicknes Eg Eg
analy-sis. The elemental analysis spectrum s (eV) ( eV)
represented in Fig. 3, clearly indicates the presence (nm) Zn Mg
of the emission lines of zinc, oxygen and O O
magnesium. However, two additional emission lines 30%Mg_Zn 196 3.62 3.84
that are attributed to silicon and calcium were also O
observed. The presence of this chemical element 40%Mg_Zn 204 3.28 3.82
originates from the glass substrates, and the high O
intensity of these two peaks explained by the low 50%Mg_Zn 219 3.23 3.84
thickness of the thin flms [6–8] O
Fig. 4. Transmission spectra of ZnOx%/MgO thin films

Fig. 3. Example of EDAX spectra of 50%ZnO/MgO thin deposited on glass substrate at 450 °C. Measured (full circles)
films and calculated (solid lines) transmittance spectra of film
543
General. Vol. 304,pp. 55–61,2006.

[5] J. Lv, W. Gong, K. Huang, J. Zhu, F. Meng,
III. CONCLUSIONS
X. Song, Z. Sun,” Effect of annealing
During this study, we developed by spray temperature on photocatalytic activity of ZnO
pyrolysis, thin flms of ZnOx%/MgO [x=30,40, and
50 at%] deposited on glass substrates at 450 °C. We thin films prepared by sol–gel method,”
have also studied the infuence of the Mg on Superlattices and Microstructures. Vol. 50, pp.
structural, microstructural,and optical properties of
98–106, 2011. .
MZO thin flms. Magnesium dilution was found to
introduce pores on the surface of the flms and [6] S. Roguai, A. Djelloul,” Synthesis and
deterio-rate the crystallinity movies with mixture evaluation of the structural, microstructural,
structure wurtzite and cubic (ZnO + MgO). The
transmission spectra of MZO thin flms indicate that optical and magnetic properties of Zn1−xCoxO
the flms is transparent in the visible and opaque in thin flms grown onto glass substrate by
the UV. The optical bandgap calculation of flms
ultrasonic spray pyrolysis,” Appl Phys A. vol.
increases with increasing dilution concentration
with Mg. 125, pp. 816, 2019.
[7] S. Roguai, A. Djelloul,” A structural and
Acknowledgment
The authors would like to thank the National optical properties of Cu–doped ZnO flms
Project Research (PNR) and LASPI2A Laboratory prepared by spray pyrolysis,” Appl Phys A. vol.
of Khenchela University (Algeria) for their financial
126, pp. 122,2020.
support of this research project.
[8] E.R. Segnit, A.E. Holland,” The System MgO-
REFERENCES
ZnO-SiO2,” Ceram Soc.vol. 48, pp. 412, 1965
[9] S.J. Iao, Y.M. Lu, D.Z. Shen, Z.Z. Zhang,
[1] Y. Li,X. Liu, and J. Li, “ Preparation and
B.H. Li, Zh.H. Zheng, B. Yao, J.Y. Zhang, D.
characterization of CeO2 doped ZnO nano–
Zhao,X.W. Fan,” Do-nor–acceptor pair
tubes fluorescent composite,” Jour-nal of Rare
luminescence of nitrogen doping p–type ZnO
Earths. Vol. 28, pp. 571–575,2010
by plasma–assisted molecular beam epitaxy,”
[2] Z. Huang, Y. Li, W. Chen, J. Shi, N. Zhang,
Lumines. vol. 122, pp. 368–370, 2007.
X. Wang, Z. Li, L. Gao, Y. Zhang, “Modified
[10] A.I. Savchuk, V.I. Fediv, S.A. Savchuk, A.
bentonite adsorp-tion of organic pollutants of
Perrone,” Growth and characterization of
dye wastewater,”Mater. Chem. Phys. vol. 202,
ZnMnO thin flms,” Superlattices Mi-crostruct.
pp. 266– 276, 2017.
Vol. 38, pp. 421–427,2005.
[3] M. Hosseini–Sarvari, T. Ataee–Kachouei, F.
[11] Ch. Y. Tsay, K. Sh. Fan, Ch. M. Lei,”
Moeini,” A novel and active catalystAg/ZnO
Synthesis and characterization of sol–gel
for oxidant–free dehydrogena-tion of alcohols,”
derived gallium– doped zinc oxide thin flms,” J
Materials Research Bulletin. Vol. 72, pp. 98–
Alloys Compds. Vol.512, pp. 216–222, 2012.
105, 2015.
[12] S. Choopun, R.D. Vispute, W. Yang, R.P.
[4] C. Hariharan,” Photocatalytic degradation of
Sharma, T. Venkatesan, H. Shen,”Realization
organic contaminants in water by ZnO
of band gap above 5.0 eV in metastable cubic-
nanoparticles. Revisited,” Applied Ca-talysis A:
544
phase MgxZn1−xOMgxZn1−xO alloy flms,”

Appl. Phys. Lett. vol. 80,pp. 1529, 2002.
[13] S. H. Wemple, M. DiDomenico,” Behavior
of the electronic dielectric constant in covalent
and ionic materials,” Phys Rev B.vol. 3,
pp.1338–2135,1971.
[14] M. Xin,”Optical properties of nanostructured
ZnO: Eu flm by sol–gel method,” Surf Eng. vol.
35, pp. 947–953,2019.
545
The Rosehip (Rosa canina L.) Extracts: Total Phenolic Content,

Antioxidant Activity and PPO Inhibition
Zuhal SAHIN 1,2 *, Fatih SONMEZ2
1
Sakarya University, Institute of Natural Sciences, 54900, Sakarya, TURKEY
2
Sakarya University of Applied Sciences, Pamukova Vocational Scholl, Pamukova, Sakarya, TURKEY
*zuhalsahin@subu.edu.tr
Abstract– Rosa canina L. is known by different names such as rosehip, dog nose, rose nose, wild rose, rose
apple, pig radish, dog rose, etc. It has been used as therapeutic traditional medicines by the people because
the rosehip plant, widely grown in Anatolia, contains many antioxidant molecules. Rosehip is rich in
polyphenolic compounds, including flavonoids anthocyanins, procyanidins, catechin, quercetin, phenolic
acids. Because rosehip contains vitamin A and carotenoids, it prevents night blindness and other eye
problems, as well as some skin disorders such as acne, increases immunity, and has a protective effect
against cancer. It is a multi-purpose plant used in many areas from paint industry to food, from landscaping
to erosion.
In this study, the rosehip (Rosa canina L.) was extracted with methanol and the obtained total extract was
investigated in terms of total phenolic content, antioxidant activity and polyphenol oxidase (PPO) inhibition
effects.
Keywords – Rosehip, Extraction, Antioxidant Activity, PPO Inhibition
I. INTRODUCTION tocopherols, carotenoids and ascorbic acid. In

Rosehip is a fruit belonging to the Rosaceae rosehip and its seeds, eriodicthiol, taxifolin, (+)-
family [1]. It was grown in Mediterranean countries catechin, (-)-epicatechin, quercetin, kaempferol-3-
as a symbol of purity and cleanliness., the fruits and O-(6''-P-coumaroyl)-alpha-D-glucoside and -3-O-
roots of the plant are used in hemorrhoids, colds, (6''-O-Z-p-coumaroyl)-β-D- glucoside, quercetin,
abdominal pains and rheumatism in Anatolia. In the apigenin, phlorizin and methyl gallate were detected
Western Black Sea Region, the root and fruits of the (Fig. 1). Its fruits contain the phytoestrogen-acting
rosehip plant are used in the treatment of matairesinol and secoisolariciresinol and the
hemorrhoids, and the boiled form of the leaves and flavonoid quercetin [5].
flowers is used in the treatment of bronchitis [2]. In
addition, in the Central Anatolian Region, it is used
in the treatment of kidney, stomach ailments, ulcers
and rheumatic pains [3].
Rosehip has found many applications in the
prevention and treatments of many ailments due to
its rich composition. It shows antioxidant effect,
anti-inflammatory effect, antibacterial,
antimutagenic and anticarcinogenic effect [4]. Fresh
Fig. 1 Chemical structure of some phenolic compounds in
ripe rosehip is rich in terpenoid compounds,
rosehip fruit.
546
Şahin et al., The Rosehip (Rosa canina L.) Extracts: Total Phenolic Content, Antioxidant Activity and PPO Inhibition, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
IC50 values of the extract i.e. the concentration of

In this study, the rosehip (Rosa canina L.) was extract necessary to decrease the initial
extracted with methanol and the obtained total concentration of DPPH by 50% were calculated.
extract was investigated in terms of total phenolic
content, antioxidant activity and polyphenol oxidase ABTS Radical Scavenging Activity
(PPO) inhibition effects. ABTS●+ scavenging activities of the extracts were
measured according to the method described by
II. MATERIALS AND METHODS Sönmez et al. [9]. The solution of ABTS●+ radical
was generated by dissolving 19.2 mg of 2,20 -azino-
Materials bis(3-ethylbenzothiazoline-6-sulphonic acid) (7
Rosehip was collected from Pamukova region in mM ABTS) and 3.3 mg K2S2O3 in distilled water (5
Sakarya, Turkey. mL). This solution was kept in dark for 24 h at room
temperature, and the absorbance of the solution was
Extraction fixed to 0.70±0.01 at 734 nm by dilution. The
The collected rosehips were air dried. Rosehip was solutions of the samples were prepared different
thoroughly mixed with methanol. The methanolic concentration. The absorbance was measured at
extract was filtered. Then it was evaporated to room temperature at 734 nm, after 6 min from
dryness at 40 °C in a rotary evaporator and dissolved ABTS●+ addition. The decrease in the absorption
in methanol of appropriate concentration. These was used to calculate the activities. The results were
solutions were used for the analysis [6]. expressed as IC50.
Phenolic content PPO activity assay
The Folin–Ciocalteu reagent assay was used to Enzyme activity was determined; using catechol,
determine the total phenolics content [7]. Suitable by measuring the increase in absorbance at 420 nm
extract (0.1 ml) was mixed with of Folin–Ciocalteu according to the method of Kamkaen et al. [10]. The
reagent (0.2 ml). 2 ml of distilled water was added substrate and extract were added onto the phosphate
to the mixture. The solution was adding sodium buffer. The measurement was recorded for 3
carbonate solution in distilled water. The solution minutes. No extract was used for enzyme activity
was stand at 25°C for 3 min. Incubated at room and this value was accepted as 100%. The %
conditions for 60 minutes. The absorbance value at inhibition values were calculated and plotted against
765 nm was determined. Gallic acid was used as a the concentration. The results are given by
standard for the calibration curve. The total amount calculating the IC50 value. This analysis was
of phenolic compounds was calculated and performed in triplicate.
expressed as GAE (mg/g).
III. RESULTS
DPPH Radical Scavenging Activity The total phenolic contents, antioxidant and PPO
DPPH radical scavenging activity of extract was activity values are presented in Table 1. The IC50
measured according to the method described by graphs of the extracts are given in Fig. 2.
Cadi et al. with a few modifications [8]. Briefly, The results showed that phenolic content in
different concentrations of extracts (0.2 mL) were rosehip extract contained 9.69 GAE mg/g extract.
added to 3 mL of DPPH solution. After mixing and The extract of rosehip exhibited antioxidant
30 min of standing at room temperature, the feature with IC50 values of 130.25 µg/mL and 47.35
absorbance of the resulting solutions was measured µg/mL for DPPH and ABTS activity, respectively.
at 517 nm. The antiradical activity is estimated The DPPH and ABTS inhibition (%) values were
according to this equation: measured as 24.32% and 44.55%, respectively. This
extract has higher ABTS than DPPH activity.
% DPPH activity = [(Abs control –Abs sample) / The extract obtained from rosehip inhibited the
Abs control]*100 PPO enzyme with IC50 value of 65.15 µg/mL.
547
Turkey
Table 1. Total phenolic content (TPC), IC50 and %I values of µg/mL) showed higher PPO inhibitory effect than
DPPH, ABTS and PPO inhibitory activity of Rosehip extract all cherry varieties.
Rosehip Ascorbic
extract acid
CONCLUSION
TPC (mg GAE /g extract) 9.69±2.45 -
DPPH (l %) 24.32±3.60 81.89±3.31 As a result, it was determined that the phenolic
DPPH assay (IC50, µg/mL) 130.25±13.05 2.36±0.97 content extracted from the rosehip fruit, grown in
ABTS (I %) 44.55±9.37 92.91±5.09 Pamukova-Sakarya, had an antioxidant effect and
ABTS assay (IC50, µg/mL) 47.35±10.36 29.23±0.77 PPO inhibitory activity. DPPH and ABTS activities
PPO inhibitory activity 1.33±0.5 of this extract were determined as IC50 values of
65.15±16.75
(IC50, µg/mL)
130.25 µg/mL and 65.15 µg/mL, respectively. %
inhibition for DPPH and ABTS activity were
24.32% and 44.55 %, respectively. The rosehip
extract exhibited strong PPO inhibitory activity
(IC50 value of 65.15 µg/mL), whereas it showed
moderate antioxidant activity.
ACKNOWLEDGMENT
This work was supported by Research Fund of the
Sakarya University of Applied Sciences. Project
Number: 107-2022.
REFERENCES
[1] K. Ozrenk, M. Gundoğdu and A. Dogan “Organic Acid,

Sugar and Mineral Matter Contents in Rosehip (Rosa
canina L.) Fruits of Erzincan Region” YYU J AGR SCI,
vol. 22, pp. 20-25, Nov. 2012.
[2] G. Honda, E. Yesilada, M. Tabata, E. Sezik, T. Fujita, Y.
Fig. 2 (a) Scavenging activity on DPPH radicals (IC50), (b)
Takeda, “Traditional medicine in Turkey VI. folk
Scavenging activity on ABTS radicals (IC50) and (c) the IC50
medicine in west Anatolia: Afyon, Kutahya, Denizli,
graphs of Rosehip for PPO activity.
Muğla, Aydın provinces” J Ethnopharmacol., vol. 53,
IV. DISCUSSION pp. 75-87, 1996.
[3] T. Fujita, E. Sezik, M. Tabata, E. Yesilada, G. Honda, Y.
Tuysuz et al. (2021) reported that the total phenolic Takeda, “Traditional medicine in Turkey VII. folk
content of cranberry was determined as 823 mg medicine in middle and west black sea regions” Soci
GAE/100g [11]. It was reported that the DPPH Econ Bot., vol. 49, pp. 406-22, 1995.
radical scavenging power of the methanol extract of [4] M. Tabaszewskaa and D. N. Lejkob, “The content of
selected phytochemicals and in vitro antioxidant
cranberry fruit was determined to be 12.21 mg/ml properties of rose hip (Rosa canina L.) tinctures” NFS
[12]. Journal, vol. 21, pp. 50–56, 2020.
Rosehip extract has more total phenolic [5] S. Karakaya, N. S. El, “Quercetin, luteolin, apigenin and
compounds (9.69 GAE mg/g extract) and DPPH kaempferol contents of some foods” Food Chem., vol.
activity (IC50= 130.25 µg/mL) than cranberry. 66, pp. 289- 92, 1999.
[6] M. B. Sılva, B. P. Andrade, P. O. Valenta, F. Ferreres,
It was reported that the total phenolic contents M. R. Seabra and A. M. Ferreıra, “Quince (Cydonia
extracted from some plants showed ABTS activity oblonga Miller) Fruit (Pulp, Peel, and Seed) and Jam:
with IC50 value ranged from 47.45 μg/ml to 106.01 Antioxidant Activity” J. Agric. Food Chem. vol. 52, pp.
μg/ml [13]. ABTS activity of total phenolic contents 4705-4712, 2004
extracted from rosehip (47.35 µg/mL) is higher than [7] Soong Y.-Y., Barlow J. P. (2004), “Antioxidant activity
and phenolic content of selected fruit see” Food
these plant varieties. Chemistry 88 , 411–417
Demir et al. (2013) reported that some cherry [8] H. Cadi El, F. Cacciola et al., “Wild strawberry (Arbutus
cultivars inhibited the polyphenol oxidase enzyme unedo): Phytochemical screening and antioxidant
with the IC50 values ranged from 195.06 μg/ml to properties of fruits collected in northern Morocco”
1239.44 μg/ml [14]. Rosehip extract (IC50= 65.15 Arabian Journal of Chemistry, vol. 13, pp. 6299–6311,
2020.
548
Turkey
[9] F. Sonmez, Z. Gunesli, B. Z. Kurt, I. Gazioglu, D. Avci,

M. Kucukislamoglu, “Synthesis, antioxidant activity and
SAR study of novel spiro-isatin-based Schiff bases”
Molecular Diversity, vol. 23(4), pp. 829-844, 2019.
[10] N. Kamkaen, N. Mulsri and C. Treesak, “Screening of
SomeTropical Vegetables for Anti-tyrosinase Activity”
Thai Pharm Health Sci J., vol. 2(1), pp. 15-19, 2007.
[11] B. Tuysuz, Ö. Çakır, and E. Dertli, “Determination of
Antioxidant Capacity, Total Phenolic Content and
Phenolic Acid Profiles of Some Wild Fruit” Eur J Sci
Technol., vol. 21, pp. 191-197, 2021.
[12] S. Turan, R. Yıldırım, G. Süyünç, G. D. Köroğlu,
“Antioxidant Potential of Some Fruit Extracts Prepared
with Different Solvents” J Inst Sci Technol., vol. 11(2),
pp. 1127-1139, 2021.
[13] I. Gazioglu, B. Z. Kurt, E. Sevgi, F. Sonmez,
“Anticholinesterase, antioxidant, antiaflatoxigenic
activities of ten edible wild plants from Ordu area,
Turkiye” Iran J Pharm Res., vol. 17, pp. 1047–1056,
2018.
[14] T. Demir, F. Sonmez, C. Bilen, N. Gencer, “Extraction
and biological activity of total anthocyanins from sweet
cherry cultivars as polyphenol oxidase inhibitors” J Food
Agric Environ., vol. 11, pp. 572–575, 2013.
549
Evaluation of Lighting Systems: Textile Factory Case Study

Cihat Cagdas Uydur
Technical Sciences Vocational School, Trakya University, Turkey
ccagdasuydur@trakya.edu.tr
Abstract – In this study, the lighting system of a textile factory was evaluated, problems were identified
and solutions were suggested. It has been determined that the existing lighting system does not create
sufficient illumination level and that there is a risk of fire due to not using etange luminaires. In addition, it
has been determined that there is a mechanical ballast in the preferred 2x36 W fluorescent luminaires. In
this case, it is necessary to design a new lighting system and to provide a safe working environment by
eliminating the identified problems. In the creation of solution proposals, illuminance criteria in terms of
occupational health and safety were taken into account. In this context, 2x18 W LED tube lighting
luminaires were used by making use of today's technology. Instead of 4959 pieces 2x36 W fluorescent
luminaires were dismantled and 4787 pieces 2x18 W LED tube luminaires were installed in the factory.
The layout of the luminaires has been reconstructed in order to obtain the maximum illumination level for
the usage needs. Fire risk is eliminated by using etange armature. Thus, the illuminance level, which was
40 lux on average, was increased to 285 lux. A total investment of 3590250 TL was made and the payback
period of the project was calculated as 0.89 years. As a result, the risk of fire has been eliminated, the
illuminance level has been increased and electrical energy consumption of lighting systems have been
reduced.
Keywords – Energy efficiency, energy management, fluorescent lamps, LED lamps, lighting systems
I. INTRODUCTION variations and compared them in terms of

Lighting systems are one of the factors required to illuminance. He concluded that occupational health
provide a safe working environment in industrial and safety could be endangered with LED retrofits,
enterprises. Lighting systems play a major role in a risk of fire may occur with incorrect cable
creating the appropriate field of view required for connections, and the life of the new system may not
easy visual work. Lighting in workplaces also be long [1]. In 2017, Pereira examined the
greatly affects work efficiency. Lighting is replacement of fluorescent luminaires with LED
primarily necessary in order to see all the details in luminaires in a medium-sized store in terms of
the work and transactions. In terms of occupational energy efficiency. When T5 compared 20 W
health and safety, lighting has a great effect on the fluorescent lamp with 9W led lamp, it stated that it
prevention of occupational accidents as well as provides 35 kWh energy saving per month. When
ensuring that the work is done as required by the T8 compared a 25 W fluorescent lamp with a 10 W
applied quality standards and reducing the error lamp, he calculated that 56 kWh of electrical energy
rates. was saved monthly. As a result, the payback period
In 2016, Dubnicka investigated the use of LED of the investment was 3.5 months. He emphasized
tubes in fluorescent luminaires, which are that energy savings of up to 70% were achieved in
frequently used in industrial enterprises, in terms of total [2]. In 2018, Espejel-Blanco examined the
ease of installation. He created four different change in the brightness level and the energy
550
Uydur, Comparison of LED and Fluorescent Lamps in Terms of Energy Efficiency: Vocational School Case Study, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
savings to be achieved when T8 LED luminaires are reconstructed in order to obtain the maximum
used instead of T8 fluorescent luminaires in the illumination level for the usage needs.
academic building. As a result, he stated that energy
savings of 54% were achieved. He also emphasized II.THE EXISTING LIGHTING SYSTEM
that it complies with the country's lighting standards In this section, information about the existing
and that with the correct placement, a value of 300 lighting system in the factory was given and a
lux illuminance level is provided [3]. general evaluation of the system is made.
In 2018, Perdahci analyzed LED luminaires that The factory has been operating as an integrated
can be used instead of 4x54 W fluorescent facility producing cotton fabrics for more than 30
luminaires used in the metal processing facility with years. The installed capacity of the factory is 16
a simulation study. As a result, he stated that the use MVA. The factory, which has a closed area of
of 90 W LED luminaires maintain the illuminance 100000 m2, has approximately 1000 personnel.
values as 450 Lux and 830 kWh energy savings are There are a total of 4959 pieces 2x36 W
achieved in one year [4]. In 2019, Passos evaluated fluorescent luminaires in 5 separate sections in the
the lighting systems of the Contestado University C factory. An example image for the existing lighting
block building, identified the problems and system is shared in Fig. 1.
suggested the use of LED luminaires as a solution
proposal. In this context, he made a simulation study
with the DIALux program. As a result of the
simulation study, he made measurements in the
laboratory environment and confirmed the results
obtained from the simulation study. He stated that
with the renewal of the lighting systems of the C
block building, an energy saving of 53% was
achieved. With this savings rate, he calculated the
payback period of the investment as 2 years after
1000 hours of use per year [5]. In 2019, Ozcelik and
Yilmaz investigated the use of 36 W LED panel
luminaires instead of 4x18 W fluorescent luminaires
in the academic building. Unlike the studies in the
literature, light sensors have been added to the
window and wall side luminaires. Thus, he designed
a control algorithm. When daylight is used on the
window side, the sensor cuts the energy of the LED
luminaire. In this context, it has been revealed that Fig. 1 Example of existing lighting system
89% energy savings are achieved compared to
fluorescent luminaires and 79% compared to LED Size of the luminaires is 1280x85x125 mm. It has
panel luminaires [6]. a G13 type socket in its structure. The luminous flux
In this study, the lighting system of a textile value is 4000 Lumen theoretically. Color
factory was evaluated, problems were identified and temperature is 6500°K. The luminaire efficiency is
solutions were suggested. In the creation of solution approximately 71%. The lighting systems in the
proposals, illuminance criteria in terms of factory are actively used 24 hours a day and 300
occupational health and safety were taken into days a year, for a total of 7200 hours a year.
account. The luminaires are not etange luminaires and there
In this context, 2x18 W LED tube lighting is a mechanical ballast in their structure. About 20%
luminaires were used by making use of today's of the luminaires are not work properly due to
technology. Instead of 4959 pieces 2x36 W missing components such as lamp, starter and
fluorescent luminaires were dismantled and 4787 ballast. This reduces the illuminance level on the
pieces 2x18 W LED tube luminaires were installed working plane considerably. As a result of the
in the factory. The layout of the luminaires has been measurements made, very few and unacceptable
values were obtained.
551
Turkey
The most striking feature of the existing lighting

system is that it is placed incompatible with the
working plane. Very few of the needed points of the
machinery and equipment in the factory are properly
illuminated. In this case, it was determined that the
machine operators had difficulty in working or had
to use personal lighting equipment.
III. THE NEW LIGHTING SYSTEM
In this section, information is shared about the
equipment used in the redesigned lighting system
based on the deficiencies of the existing lighting
system in the factory.
In the new lighting system, 2x18 W LED tube
etange luminaires were preferred in terms of
economy and ease of installation. The dimensions of Fig. 3 Luminous flux distribution curve of 2x18 W LED tube
the LED tube etange luminaires could be easily The new lighting system has been rearranged to
placed in the machinery and equipment in the provide 300 lux illuminance on the working planes
factory in line with the needs. Size of the LED tube in the factory. In this context, the layout of the
etange luminaires is 1280x85x125 mm. It has a G13 lighting system was renewed. LED tube etange
type socket in its structure. The luminous flux value luminaires are installed at the needed points inside
is 3600 Lumen. Color temperature is 6500°K. The the machinery and equipment.
luminaire efficiency is approximately 99%. An 1460 pieces of 2x18 W LED tube etange
example image for 2x18 W LED tube etange luminaires were used in the spinning mill section,
luminaire is given in Fig. 2 [7]. 1245 pieces in the weaving section, 1093 pieces in
the dye finishing section and 989 pieces in the other
sections. The luminaires are mounted on the ceiling
for uniform distribution of light fluxes in the
spinning mill and weaving section. In paint
finishing and other departments, local lighting was
created due to the complex structures of the
machines. As a result, a new lighting system was
created with the installation of 4787 pieces LED
Fig. 2 Example of 2x18 W LED tube etange luminaire
tube etange luminaires. An example image for new
The luminous flux distribution curve of the LED lighting system is shared in Fig. 4.
used in the luminaire is presented in Fig. 3 [7]. From
the luminous distribution curve, it is seen that the
light produced in the LED tube luminaires spreads
symmetrically.
552
Turkey
When the data in Table I is examined, it is clearly

seen that the old lighting system does not provide
the required illuminance level values. The
illuminance value, which is measured as 45 lux in
zone 1, decreases to 35 lux as one moves towards
the ends of the machine. As a result, the average
illuminance level on the machine was calculated as
40 lux. The reasons for this situation has been
determined as incorrect layout and inoperative
luminaires due to missing parts. When the
illuminance levels provided by the 2x18 W LED
tube etange luminaires used in the redesigned
lighting system are evaluated, a value of 320 lux was
obtained at the midpoint of the working plane, while
the illuminance level was measured as 272 lux at the
end points of the machine. The average illuminance
level on the machine is calculated as 285 lux. In this
Fig. 4 Example of new lighting system in the spinning mill context, the illuminance level required for healthy
IV. RESULTS working conditions has been obtained.
In this section, information is given about the V. DISCUSSION
properties and illuminance levels of both lighting Information such as electrical properties, usage
systems. Measurements were made with Lutron Lx- time, investment cost and payback period calculated
1102 light meter at 5 points under each luminaire for based on the energy savings obtained for 2x18 W
the evaluation of the redesigned lighting system. LED tube etange in comparison with 2x36 W
The measurements were made on 3 different fluorescent luminaires are shared in Table 2.
machines in the same section and the average value When the data in Table II is examined closely, it
for each zone was calculated and recorded. is seen that although LED tube etange luminaires
The illuminance level measurement results made have 55% less power, the luminous flux value is
after the luminaire replacement are given 10% less than the fluorescent luminaire. As a result,
comparatively for 2x18 W LED tube etange and it is clear that it is clearly ahead in terms of
2x36 W fluorescent luminaires in Table I. efficiency factor like twice times. It has been
Table 1. Results of illuminance measurements determined that the lifetime of LED tube etange
luminaires is twice times that of fluorescent
2x18 W LED 2x36 W luminaires. In this context, it has been calculated
Tube Fluorescent that the service life will be more than 4 years, taking
Zone Illuminance Illuminance into account 7200 hours of use per year.
Level Level
(Lux) (Lux) Table 2. Comparison of lighting system properties
1 320 45
2x18 W 2x36 W
Parameters
2 285 43 LED Tube Fluorescent
3 276 39
Luminaire Power
36 80
4 272 38 (Watt)
5 272 35 Luminous Flux
3600 4000
(Lumen)
Average 285 40
Efficiency
100 50
(Lumen/Watt)
Zone “1” represents the midpoint of the working
plane, zone “2” and “3” partially represents the edge Lifetime
30000 15000
(Hour)
points, and zone “4” and “5” represents the end
points of the machine.
553
Turkey
Cost by Piece fluorescent luminaires were dismantled and 4787

750 -
(TL) pieces 2x18 W LED tube luminaires were installed
Investment Cost in the factory.
3590250 -
(TL) The layout of the luminaires has been
Usage Time in a Year reconstructed in order to obtain the maximum
7200
(Hour) illumination level for the usage needs. The results
Service Life obtained are listed below:
4.17 2.08 • In the new lighting system, the average
(Year)
illuminance level on the working plane has been
Number of Luminaries 4787 increased from 40 lux to 285 lux.
Installed Power • Due to the use of Etange armature, the risk
172.33 396.72 of fire in the factory has been reduced.
(kW)
Energy Consumption
• With the use of LED tube etange luminaires,
1240790 2856384 the lifetime of the lighting system has increased
(kWh)
twofold.
Electricity Cost
(TL/kWh)
2.50 • The installed power of the lighting system
has been reduced from 396.72 kW to 172.22 kW.
Electricity Price
(TL)
3101976 7140960 • The electrical energy consumption value of
the lighting system has decreased by 57%.
Savings Amount
(TL)
4038984 - • The amount of savings in the energy
consumption cost of the new lighting system has
Payback Period been 4038984 TL per year.
0.89 -
(Year)
• The payback period for the use of LED tube
etange luminaires in the lighting system has been
As a result of replacing 4787 pieces LED tube determined as 0.89 years.
etange luminaires in the textile factory, a total The energy saving potential in the textile sector is
investment cost of 3590250 TL is required. at a level that cannot be ignored. With the
However, when the electrical energy consumption developing technology and decreasing costs, the use
values are examined closely, it is revealed that while of LED luminaires has become widespread. In this
LED tube etange luminaires consume 1240790 context, it has become clear that the use of LED
kWh, fluorescent luminaires consume 2856384 luminaires in lighting systems is quite efficient.
kWh electrical energy. Considering these values, it
has been calculated that there is a difference of REFERENCES
4038984 TL between the electricity consumption
prices. Based on the investment cost of 3590250 TL [1] R. Dubnička, L. Lipnický, M. Barčík and D.
and the saving amount of 4038984 TL, it has been Gašparovský, "Comprehensive view of LED products in
determined that LED tube etange luminaires will luminaires," 2016 Diagnostic of Electrical Machines and
Insulating Systems in Electrical Engineering
pay for themselves in 0.89 years. This value is quite (DEMISEE), 2016, pp. 66-70, doi:
acceptable and reveals how efficient the LED tube 10.1109/DEMISEE.2016.7530467.
etange luminaires replacement is in the lighting [2] L. S. Pereira, Y. Pontes and F. M. P. R. da Costa, "Energy
system. efficiency in the replacement of fluorescent lamps by led:
Application in a store," 2017 Brazilian Power Electronics
VI. CONCLUSION Conference (COBEP), 2017, pp. 1-4, doi:
10.1109/COBEP.2017.8257355.
In this study, the lighting system of a textile [3] D. F. Espejel-Blanco, J. A. Hoyo-Montano, J. A.
factory was evaluated, problems were identified and Orrante-Sakanassi and J. A. Federico-Rivera,
solutions were suggested. In the creation of solution "Comparison of Energy Consumption of Fluorescent Vs
proposals, illuminance criteria in terms of LED Lighting System of an Academic Building," 2018
occupational health and safety were taken into IEEE Conference on Technologies for Sustainability
(SusTech), 2018, pp. 1-6, doi:
account. In this context, 2x18 W LED tube lighting 10.1109/SusTech.2018.8671348.
luminaires were used by making use of today's [4] C. Perdahci, "Comparison of Led and Fluorescent Lamps
technology. Instead of 4959 pieces 2x36 W in Metalworking Plant Lighting." Fırat University
554
Turkey
Journal of Engineering Sciences, vol. 30, pp.105 - 113,

2018.
[5] R. d. Passos, A. S. Niño and L. E. P. Bolívar, "Energy
Consumption and Luminescence Analysis of T8
Fluorescent Lamps, LED-M and LED-B Using DIALux
3D," 2019 IEEE CHILEAN Conference on Electrical,
Electronics Engineering, Information and
Communication Technologies (CHILECON), 2019, pp.
1-5, doi: 10.1109/CHILECON47746.2019.8988001.
[6] M. Ozcelik, M. Acar, "Comparison of Energy Efficiency
of the Proposed Regional Controlled Intelligent LED
System and Fluorescent and Normal LED Lighting in a
Daylight Space." Al-Jazari Journal of Science and
Engineering, vol. 6, pp.270 - 281, 2019.
10.31202/ecjse.504247.
[7] [7] The PELSAN website. [Online]. Available:
https://www.pelsan.com.tr/
555
Döküm Yataklar İçin Kullanılabilecek Otomatik Beslemeli

Pnömatik Montaj Sistemi Tasarımı
Aleyna Taşkın1, Cengiz Görkem Dengiz 2* ve Mahmut Can Şenel 3
1
2
3
*
Özet – Günümüzde pnömatik sistemler endüstri süreçlerinde geliştirilen ve verimliliğin sürekli artmasını
hedefleyen ürünlerdir. Bu sebeple robotik uygulamalar, otomasyon sistemleri, montaj hatları, dolum-
ambalajlama makineleri, gıda sektörü, iş makineleri gibi alanlarda sıklıkla kullanılmaktadır. Bu çalışmada,
döküm yataklar için kullanabilecek otomatik beslemeli bronz montaj sistemi tasarlanmıştır. Sistemin
tasarım ve animasyon bölümü Catia uygulamasında ve pnömatik devre FluidSim paket programında
yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler – Pnömatik, pnömatik devre, döküm yatak, otomatik montaj
I. GİRİŞ göre daha hızlı ve ekonomik çözümler

Pnömatik sistemler endüstri süreçlerinde ve üretebilmektedir [2]-[5].
otomasyon uygulamalarında yaygın bir şekilde Firmaların rekabet güçleri, kaynakların verimli ve
kullanılmaktadır [1]-[2]. Pnömatik sistemler, etkin biçimde kullanılması sonucunda
ekonomik, temiz, güvenli ve basit yapılı olmaları belirlenmektedir. Bu durum da montaj hatlarında, iş
sebebiyle sıkıştırılmış hava ile güç iletimini cazip yüklerinin iş istasyonlarına dengeli bir şekilde
hale getirmektedir [1]-[3]. Pnömatik Yunanca bir dağıtılması sonucu mümkün olmaktadır. Bazı
kelime olan pneuma (hava, rüzgâr) kelimesinden standart işlemlerin otomatik hale getirilmesi ile
türetilmiştir. Dar ve kısa alanda diğer enerji insan kaynaklı hatalar minimuma indirilmektedir.
çeşitlerine göre daha hızlı, kolay elde edilen, ucuz Ayrıca işlem süresi kısalarak aynı sürede daha fazla
olan hava enerjisi; son zamanlarda oldukça sık parça üretimi gerçekleşmektedir.
kullanılmaya başlanmıştır. Hava atmosferden uygun Bu çalışmada döküm yataklara bronz burçların
yöntemlerle alınıp, depolanabilir, basınç çakılması işlemini otomatik olarak gerçekleştiren
kazandırılabilir ve tekrar atmosfere bırakılabilir. bir pnömatik sistem tasarımı yapılmıştır. Tasarlanan
Havanın atmosferde bol miktarda bulunması, elde hattın pnömatik devresi oluşturulup devrenin
ediliş maliyetinin düşük olmasını sağlar. Havanın FluidSIM pnömatik paket programıyla simülasyonu
kullanım hızı çok yüksektir. gerçekleştirilmiştir.
Basınçlı havanın bir enerji olarak kullanılması çok II.MATERYAL VE YÖNTEM
eski yıllara dayanır [1]-[4]. Havanın endüstriyel
alanlardaki uygulamalarının yaygınlaşması 1950 Bu çalışmada bir hazne (istif şarjörü) içerisinde
yıllarında başlar. Endüstrinin hemen her alanında iş bulunan bronz burçları döküm yatağa montajlayan
parçalarının sıkılması, gevşetilmesi, ilerletilmesi, pnömatik sistem tasarımı yapılmıştır. Şekil 1. ‘de
doğrusal ve dairesel hareketlerin elde edilmesi gibi döküm yatak montaj tertibatının kesit görünüşü
çeşitli işlemler için pnömatik sistemlerden resmedilmiştir. Tablo 1.’de ise kesit görünüşteki
yararlanılır. Pnömatik sistemler diğer sistemlere numaralandırılmış elemanlar verilmiştir. Hazne (1)
içerisindeki burçların (2) kontrolü 2 adet pnömatik
556
Taşkın vd., Döküm Yataklar İçin Kullanılabilecek Otomatik Beslemeli Pnömatik Montaj Sistemi Tasarımı, ICEANS 2022, Konya, Turkey
silindir (7) ile sağlanmaktadır. İlk silindir burcu 12 İş parçası taşıyıcı

içerisinden tutarken diğer silindir burca dış 13 Transfer sistemi makaralı konveyör
kısmından temas etmektedir. Bu sayede silindirler
sıra ile açıldığında her defasında 1 adet burç montaj
bölümüne düşmektedir. Burçların Döküm yatağın kenetlenmesi, transfer sistemi
montajlanmasında döküm yatak ile merkezlenmesi (13) veya iş parçası taşıyıcısı (12) üzerinde hareket
çok önemlidir. Şekil 1.’de bunu başarmak için bir etmemesini sağlar. Operasyonun sonunda, iki
karşı tutucu manşon (5) önce döküm yatağa (3) doğrusal birim (8) başlangıç pozisyonlarına geri
uygulanır ve daha sonra bir konik merkezleme (6) dönerek iş parçası taşıyıcısının hareket etmesini
bu bileşenden diğer tarafta bulunan burca geçirilir. sağlar. Tasarlanan sistemin katı model görüntüsü
Bu işlem çok yakın toleranslar içerisinde eksenel Şekil 2.’de verilmiştir.
hizalama sağlar. Böylece burç presleme işlemi
sırasında deliğe sokulur. Bu hareketler, burçların
istif şarjörden (1) ayrılmasını ve döküm yatağın iki
doğrusal birim (8) tarafından sıkıştırılmasını içerir.
Ardından konik merkezleme silindiri (4) karşısında
bulunan silindir ile geriye itilerek burcun
montajlanması gerçekleşir.
Şekil 2. Döküm yatak montaj tertibatı katı modeli
Döküm yatak montaj tertibatı pnömatik devresi

FluidSIM pnömatik paket programıyla
oluşturularak simülasyonu gerçekleştirilmiştir.
Devre tasarımında kullanılan elemanlar ve adetleri
Tablo 2.’de verilmiştir.
Tablo 2. Devrede kullanılan elemanlar ve adeti
Pnömatik devre elemanı Adet

Şekil 1. Döküm yatak montaj tertibatı kesit görünüşü Kompresör 1
Hava tankı 1
Tablo 1. Montaj sistemi bileşenleri Basınçlı hava filtresi 1
No Döküm yatak istasyonundaki bileşenler Basınçlı ayarlayıcı 1
1 İstif şarjörü Yağlayıcı 1
2 Bronz burç 3/2 selenoid kumandalı yön kontrol valfi 8
3 Döküm yatak 3/2 yön kontrol valfi 3
4 Merkezleme mandrel silindiri 3/2 genel yay geri dönüşlü valfi 1
5 Karşıdan tutturma manşon 5/2 Yön kontrol valfi 4
6 Konik merkezleme parçası Çift etkili pnömatik silindir 5
7 Dağıtıcı silindir Tek etkili yay geri dönüşlü silindir 1
8 2 milli silindir Basınç düşürücü valfi 1
9 Yatak burcu birleştirmesi için destek Sıralama valfi 1
10 Dağıtıcı pim Oransal basınç regülatörü 1
11 Döküm yatak tutucu
557
III. BULGULAR VE TARTIŞMA döngüde kullanılacak olan burcun montaj

Tasarlanan pnömatik devre Şekil 3.’te sırasına girmesini sağlar.
gösterilmiştir. Öncelikle akışkan hava (6 bar  İkinci bölümde, E1 ve E2 kontakları ile birlikte
basınçta), kompresör (7) tarafından hava tankına (8) 3 ve 5 numaralı silindirler ileri çıkmaktadır. Bu
gönderilmektedir. Hava tankında sıkıştırılan silindirler döküm yatağın konveyör üzerine
akışkan hava, sırasıyla filtre (9), basınç ayarlayıcısı sabitlenmesini ve montaj esnasında hareketini
(10) ve yağlayıcı (11) üzerinden pnömatik devreye önlemektedirler. Burada E1 kontağı silindirlere
sevk edilmektedir. Pnömatik devrede akışkan yön verecek 5/2 valfin konumunu kontrol
havanın gideceği yön, 1 adet 3/2 genel yay geri ederken, E2 kontağı ise istif şarjöründeki işlem
dönüşlü, 12 adet 3/2 yön kontrol, 4 adet 5/2 bittikten sonra silindirlerin ileri çıkmasını
pnömatik uyarılı yön kontrol valfiyle kontrol sağlamak içindir. 3 ve 5 numaralı silindirler
edilmektedir. Devrede 5 adet çift etkili pnömatik sıkıştırma işlemini tamamladığında A2
silindir,1 adet tek etkili silindir bulunmaktadır. kontağına temas etmekte ve üçüncü aşamaya
geçilmektedir.
 Üçüncü bölümde, 3 numaralı silindirin A2
kontağına temas etmesi ile bu kontağa bağlı 3/2
yön kontrol valfi açılarak havanın basınç kontrol
valfi üzerinden 4 numaralı silindire akması
sağlanır. Bu silindir merkezleme manşonunun
bulunduğu silindirdir. Açılan silindir döküm
yatak içerisinden geçerek burcu iç kısmından
merkezler. Silindir strok sonuna ulaştığında B2
kontağına temas eder ve bu kontağa bağlı 3/2
valfi açar. Bu valf burcu döküm yatağa iterek
montajlama işlemini yapan 6 numaralı çift etkili
silindirin ileri çıkmasını sağlar ve montaj işlemi
gerçekleşir. 6 numaralı silindir çıkarken karşı
tarafta merkezleme silindirinin direnci ile
karşılaşır. Merkezlemenin bozulmaması için 6
numaralı silindirin bu direnci yenmesi
gerekmektedir. Bu sebeple 6 numaralı silindirin
girişi basınç düzenleyici bir valfe bağlıdır. 6
numaralı silindir ileri çıktığında karşılaştığı
Şekil 3. Montaj işlemi için tasarlanan pnömatik devre direnç sayesinde silindir girişinde basınç
artmakta ve bu basınç artışı basınç düzenleyici
Döküm yatak montaj tertibatı pnömatik devre 3 valfe bir sinyal göndermektedir. Bu sinyal ile
farklı bölümden oluşmaktadır. açılan valf 4 numaralı silindirin basıncını
 Birinci bölümde, istif şarjöründe bulunan bronz düşürmekte ve silindirin geri çekilmesini
burcun montaj haznesine yerleştirilmesi sağlamaktadır. Bu sayede burcun merkezlemesi
gerçekleşmektedir. Sisteme gelen başlat komutu bozulmadan montajlama işlemi
ile birlikte 2 numaralı silindiri geri çeken 5/2 yön gerçekleştirilmektedir. 6 numaralı silindirin C2
kontrol valfi konum değiştirir. Böylece istif kontağına temas etmesi ile birlikte işlem
şarjöründe en alt tarafta bulunan burç montaj sonlanmakta ve devre ilk durumuna geri
yuvasına oturur. Geri çekilen silindir (2) D1 dönmektedir.
kontağına dokunarak eski pozisyonunu alması
IV. SONUÇLAR
sağlanır. Böylelikle üstten gelecek burç montaj
hattına düşmeden durdurulmuş olur. Aynı Yapılan çalışma neticesinde, döküm yatak montaj
zamanda D1 kontağı bağlı bulunduğu diğer 3/2 tertibatı CATIA uygulamasında 3d olarak
valflerde harekete geçer. Bu valflerden biri 1 oluşturulmuştur. Pnömatik devre tasarımı ve
numaralı silindiri geri çekerek bir sonraki simülasyonu ise FluidSIM pnömatik paket
programıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmada,
558
operatörün başla butonunu kullanarak sadece

şarjörü doldurması yeterli olup, bütün işlemler
otomatik olarak devam edecektir. Bu çalışmayla,
sanayide rahatlıkla kullanılabilecek bir tertibat
geliştirilip montaj hızının artması, zamandan
tasarruf, işçilik masraflarında düşüş gibi kazanımlar
elde edilebilecektir.
KAYNAKLAR
[1] A. V. Akkaya, S. H. Sevilgen, H. H. Erdem, ve B. Çetin,

‘‘Simulink Kullanarak Bir Pnömatik Sistemin
Simülasyonu,” Doğuş Üniversitesi Dergisi, vol. 6(2), pp.
155-162, 2005.
[2] (2011), http://www.pnomatik.com.tr
[3] E. E. Topçu, ve İ. Yüksel, ‘‘Elektropnömatik Bir
Sistemde Konum Denetiminin Araştırılması’’ III. Ulusal
Hidrolik Pnömatik Kongresi ve Sergisi, İzmir, 2003.
[4] (2011), http://kalelift.com
[5] (2011), www.festo.com
559
The place of basic education concepts in the world of Twitter: Sentiment

analysis
Abdullatif Kaban1*
1
Department of Information Systems and Technologies / Faculty of Applied Science, Ataturk University, Turkey
*
abdullatif.kaban@gmail.com
Abstract – Researchers' attention has been shifting to sentiment analysis of tweets as a result of
advancements in artificial intelligence studies. Sentiment analysis focuses on identifying if people have
favorable or negative opinions on a topic. Although it is widely used in educational research, it is mostly
employed to find out what customers think about a brand or company. In this study, the emotion of tweets
including the words "education," "school," "student," and "teacher" will be analyzed. The artificial
intelligence technology was used to do sentiment analysis on Twitter tweets that discussed fundamental
educational themes. As a result of the analysis, it was concluded that 54.8% of 7507 messages regarding
the concept of education were classified as positive, 25.6% as neutral, and 19.6% as negative. 54.8% of
9299 messages related to the concept of school were classified as positive, 23.4% as neutral, and 21.8% as
negative. 49.8% of 5663 messages related to the concept of student were classified as positive, 31.9% as
neutral, and 18.2% as negative. 49.2% of 10563 messages regarding the concept of the teacher were
classified as positive, 30.5% as neutral, and 20.3% as negative. As a result of the sentiment analysis, it can
be said that Twitter users have a moderate level of satisfaction with the basic concepts of education. With
the content analysis to be made on the negative messages obtained, clues about the problems of education
can be caught.
Keywords – artificial intelligence, sentiment analysis, education, school, student, teacher
I. INTRODUCTION openly and sincerely on social media such as Twitter

Sentiment analysis is a computational technique [2]. Since people were not pressured to present their
that evaluates the worth of massive amounts of text ideas in such environments, they expressed their
automatically. The first step in sentiment analysis is own free will and clearly showed their attitudes
to extract and count emotionally charged words towards education. While people are commenting
from texts, such as hate, love, happiness, and on Twitter, they can easily express both positive and
despair. Sentiment analysis has been one of the most negative thoughts about a topic. From this point of
popular study subjects in recent times because of the view, it can be concluded that negative statements
concept of "extracting meaningful expressions from actually contain clues about the problems related to
renewable and useable data," which is one of the that subject. By examining the negative criticisms,
fundamental ideas of big data and data mining, it may be possible to identify the problems of
which is growing daily [1]. education.
Determining people's perspectives on the In social media environments such as Twitter, the
educational process plays an important role in agenda can change instantly. Therefore, different
revealing the current situation. Data from such results can be obtained in sentiment analysis
reviews or ideas have a very high potential to gain performed at different times. In particular, opinions
new insights. People can express their opinions about the agenda can be put forward by making
560
Abdullatif Kaban, The place of basic education concepts in the world of Twitter: Sentiment analysis, ICEANS 2022, Konya, Turkey
instant sentiment analysis on certain developments 4. What is the sentiment analysis of the tweets
and issues that are brought to the agenda. As a result about the concept of the teacher?
of Sentiment analysis, messages containing people's
negative emotions are very important in terms of II.MATERIALS AND METHOD
using them as a tool to reveal the problems In this study, sentiment analysis was made on
frequently experienced at that time. Twitter messages for the concepts of education,
When the literature on the subject is examined, it school, student, and teacher. Sentiment Analysis is
is possible to come across educational research that a general definition given to the process of
makes sentiment analysis on Twitter messages. identifying and classifying opinions/statements
Abdelrazeq et al. [3] made sentiment analysis on expressed by a piece of text to evaluate an author's
Twitter messages to evaluate some universities in or a writer's attitude towards a particular topic as
Germany. Balachandran and Kirupananda [4] positive, negative, or neutral. Users of Twitter, a
examined the comments made on Facebook and social networking and microblogging site, can post
Twitter about some universities and made tweets, or real-time communications, at any time
suggestions in order to provide information that will [8]. Tweets are brief messages that are limited to
help students who will go to higher education to 140 characters.
make the right choice. Similarly, İskender and Batı A. Data collection
[5] examined Twitter messages in their study and
revealed their thoughts about universities in Turkey. The Twython [9] library, developed to work in the
Shen and Kuo [6] made sentiment analysis on Python programming language, was used to collect
Twitter messages related to the concept of MOOC. the data examined within the scope of the study.
Altrabsheh et al. [7] also made a sentiment analysis When querying on Twitter, there is a limit of 300
of Twitter messages and examined the concept of queries/15 minutes at a time and 100 messages per
education. When the above-mentioned studies are query. The resulting 30,000 tweets are transformed
examined, it is seen that very important results have into single messages by passing through some
been obtained from the sentiment analyses made on filters. In the sentiment analysis to be made, the
the social media posts for the institutions or amount of this message obtained is considered
concepts related to education. Repeating such sufficient to reveal the current situation.
studies over time will yield different results. B. Data analysis
Sentiment analysis, which is frequently used to The process in Sentiment analysis consists of the
determine customer satisfaction in the world of the following steps:
economy, should also be used to determine the
 Cleaning up the repetitions that occur when
emotions related to the education process. Studies in
the messages are forwarded (re-tweet) or the
educational research are traditionally obtained using
same message is published again.
survey or scale-like data collection tools and
 Clearing punctuation and alphanumeric
analyzed using qualitative or quantitative methods.
characters in messages
These studies are both time-consuming and
laborious. The use of the sentiment analysis method,  Cleaning stopwords in messages
which is very useful in determining instant thoughts,  Removing the suffixes of the words in the
in educational research will provide a lot of money messages and finding their roots
in terms of time and effort. This study, it is aimed to  Calculation of polarity of each message
analyze the sentiment of Twitter messages about  Grouping messages by polarity values
education, school, student, and teacher terms. For Sentiment analysis is to generate a value between
this purpose, answers to the following questions -1 and +1 by calculating the polarity of each word.
were sought: The polarity is a value calculated by all the words in
1. What is the sentiment analysis of the tweets the sentence and can be either positive or negative
about the concept of education? depending on the sentence structure involved. In
2. What is the sentiment analysis of the tweets this study, using TextBlob, one of the Python
about the concept of school? programming language libraries, the polarity value
3. What is the sentiment analysis of the tweets of each message was calculated and classification
about the concept of student concept? was made as positive, negative, or neutral.
561
III. RESULTS analysis, 49.8% of the messages were classified as

Sentiment analysis was made on the messages positive (f=2823), 31.9% as neutral (f=1807) and
obtained after the query on Twitter and the results 18.2% as negative (f=1033). Data on classification
related to the concepts of education, school, student, are given in Figure 3.
and the teacher are given below.
Student
A. Results on the concept of education
1033; 18%
After the repetitive messages were cleared in the
query made on Twitter, 7507 messages related to the
concept of education were reached. In the sentiment 2823; 50%
analysis, 54.8% of the messages were classified as 1807; 32%
positive (f=4114), 25.6% as neutral (f=1923) and
19.6% as negative (f=1470). Data on classification
are given in Figure 1. Positive Neutral Negative
Education Fig. 3 Results on the concept of student
1470; 19% D. Results on the concept of teacher

After the repetitive messages were cleared in the
query made on Twitter, 10563 messages related to
4114; 55%
1923; 26% the concept of the teacher were reached. In the
sentiment analysis, 49.2% of the messages were
classified as positive (f=5202), 30.5% as neutral
Positive Neutral Negative (f=3221) and 20.3% as negative (f=2140). Data on
classification are given in Figure 4.
Fig. 1 Results on the concept of education
B. Results on the concept of school Teacher

After the repetitive messages were cleared in the 2140; 20%
query made on Twitter, 9299 messages related to the
concept of school were reached. In the sentiment 5202; 49%
analysis, 54.8% of the messages were classified as
positive (f=5094), 23.4% as neutral (f=2180) and 3221; 31%
21.8% as negative (f=2025). Data on classification
are given in Figure 2.
Positive Neutral Negative
School
Fig. 4 Results on the concept of teacher
2025; 22%
IV. DISCUSSION
In this study, Twitter messages for the concepts of
5094; 55%
education, school, student, and teacher were
2180; 23%
examined and classified by making a sentiment
analysis of these messages. In the classification
Positive Neutral Negative
made, positive, neutral, and negative categories
were used.
Fig. 2 Results on the concept of school While approximately 55% of the Twitter messages
related to the concept of education are positive, 19%
C. Results on the concept of student have negative meanings. Based on these numbers, it
After the repetitive messages were cleared in the can be thought that half of Twitter users say good
query made on Twitter, 5663 messages related to the things about education. In addition, 1 out of 5
concept of student were reached. In the sentiment
562
Twitter users expressed their complaints about participants were generally moderately positive
education. about the educational process. It can be said that 1
Similar to education, Twitter users' thoughts on out of 2 users views the process positively. Despite
the concept of school were 55% positive while 22% this, 1 out of every 5 people has a negative view of
were negative. It has been observed that users have the process.
slightly more complaints about school than B This study is limited to making sentiment
education. analysis of Twitter messages related to the concepts
It was observed that 50% of the users' positive of education, school, student, and teacher. There
messages about the concept of student were lower was no review of the contents of the messages. For
than the concepts of education and school. Despite this reason, it can be suggested to researchers who
this, the rate of negative messages was calculated as will work in this field to catch clues about the
18%. This is because the proportion of neutral problems of education by subjecting the negative
messages is higher than the others. messages obtained by conducting a similar study to
Twitter messages about the teacher showed the content analysis.
lowest number in this study with 49%. Similar to the
others, the rate of negative messages remained at the REFERENCES
level of 20%. Although the rate of neutral messages
[1] A. Khan and B. Baharudin, “Sentiment classification
about the concept of the teacher is similar to that of using sentence-level semantic orientation of opinion
the student, it has been observed that it is higher than terms from blogs,” in 2011 National Postgraduate
the concepts of education and school. Conference, 2011, pp. 1–7. doi:
Cheeti [10] examined education-related Twitter 10.1109/NATPC.2011.6136319.
messages in 2020 and concluded that users had 46% [2] S. Bhuta, U. Doshi, A. Doshi, and M. Narvekar, “A
review of techniques for sentiment analysis of Twitter
positive and 54% negative views. Considering that data,” in Proceedings of the 2014 International
the study was conducted during the Covid-19 Conference on Issues and Challenges in Intelligent
pandemic period, it can be said that the participants Computing Techniques, ICICT 2014, 2014, pp. 583–591.
expressed negative opinions about the education doi: 10.1109/ICICICT.2014.6781346.
process that was disrupted due to the epidemic. On [3] A. Abdelrazeq, D. Janßen, C. Tummel, S. Jeschke, and
A. Richert, “Sentiment Analysis of Social Media for
the contrary, in a study conducted in Turkey [11], it Evaluating Universities,” Automation, Communication
was concluded that the positive messages towards and Cybernetics in Science and Engineering 2015/2016,
distance education were more than the negative pp. 233–251, 2016, doi: 10.1007/978-3-319-42620-
ones, and they attributed this to the fact that people 4_19.
gave more attention to the epidemic. [4] L. Balachandran and A. Kirupananda, “Online reviews
evaluation system for higher education institution: An
V. CONCLUSION aspect based sentiment analysis tool,” in International
Conference on Software, Knowledge Information,
The triangle of school, student, and teacher Industrial Management and Applications, SKIMA, Feb.
constitutes the most important pillars of the 2018, vol. 2017-December. doi:
education process. It is possible to have information 10.1109/SKIMA.2017.8294118.
about the course of the process by looking at [5] E. İskender and G. B. Batı, “Comparing Turkish
Universities Entrepreneurship and Innovativeness
people's views on these concepts. Twitter-like Index’s Rankings with Sentiment Analysis Results on
microblogging sites are at the forefront of social Social Media,” Procedia Soc Behav Sci, vol. 195, pp.
media environments where users freely express 1543–1552, Jul. 2015, doi:
their thoughts. From this point of view, this study is 10.1016/J.SBSPRO.2015.06.457.
aimed to analyze the sentiment of Twitter messages [6] C. wen Shen and C. J. Kuo, “Learning in massive open
online courses: Evidence from social media mining,”
related to the concepts of education, school, student, Comput Human Behav, vol. 51, pp. 568–577, Oct. 2015,
and teacher. doi: 10.1016/J.CHB.2015.02.066.
As a result of the sentiment analysis, the opinions [7] N. Altrabsheh, M. M. Gaber, and M. Cocea, “SA-E:
of the users about the concepts of school, student, sentiment analysis for education,” in International
and teacher, which are important components of conference on intelligent decision technologies, 2013,
vol. 255, pp. 353–362. doi: doi:10.3233/978-1-61499-
education and training, were classified into 3 groups 264-6-353.
positive, neutral, and negative. According to the [8] A. Agarwal, B. Xie, I. Vovsha, O. Rambow, and R.
classification made, it was concluded that the Passonneau, “Sentiment Analysis of Twitter Data,” in
563
Proceedings of the Workshop on Language in Social

Media (LSM 2011), 2011, pp. 30–38. Accessed: Sep. 30,
2022. [Online]. Available:
https://aclanthology.org/W11-0705.pdf
[9] Twython, “Basic Usage - Searching.”
https://twython.readthedocs.io/en/latest/usage/basic_usa
ge.html#searching (accessed Oct. 01, 2022).
[10] S. S. Cheeti, “Twitter based sentiment analysis of impact
of Covid-19 on education globaly,” International
Journal of Artificial Intelligence and Applications
(IJAIA), vol. 12, no. 3, pp. 15–24, May 2021, Accessed:
Oct. 02, 2022. [Online]. Available:
https://ssrn.com/abstract=3973030
[11] E. Kandıran, B. Gümüş, and M. A. Özer, “Sentiment
analysis of twitter reflections of distance education in the
covid-19 pandemic process,” International Journal of
Social Sciences and Education Research, vol. 8, no. 3,
pp. 228–242, Jun. 2022, doi: 10.24289/ijsser.1102248.
564
Cathepsin inhibitors chemical family as potent inhibitors against SARS-

CoV-2 6lu7 protease. In-Silico molecular screening and predictional
toxicity
SEKIOU Omar1*, KHERFANE Wahida2, MANSOURI Rachida1
1
Environmental Research Center (C.R.E) Annaba. Algeria
2
Laboratory of Geodynamics and Natural Resources, Department of Hydraulics, Badji Mokhtar Annaba
University, P.O. Box 12, 23000 Annaba. Algeria
*
(sekiouomar@yahoo.fr) Email of the corresponding author
Abstract – The new coronavirus, designated as SARS-CoV-2 (severe acute respiratory syndrome
coronavirus 2), was first identified in Wuhan, China, in December 2019. No specific therapies are available
and investigations regarding COVID-19 treatment are lacking. Successful crystallization of the SARS-
CoV-2 main protease (Mpro), which is a potential drug target, will permit us to focus our research on the
potential drugs of SARS-CoV-2. Therefore, the aim of our study was to find an alternative treatment to the
SARS-CoV-2 coronavirus by using known drugs as inhibitors of its main protease 6lu7. Our present in
silico study focused on Cathepsin inhibitors and their similar chemical structures as potential drugs against
SARS-CoV-2 M-protease. We assessed by molecular docking ten compounds to find potential therapeutic
drugs of COVID19 virus. Obtained scores (-log S) indicated that nine on the ten checked molecules
exhibited an interesting score ranging from -8.8 to -8.7 for the best molecules, Ligand1 and Ligand2. All
major structures are containing aromatic cycles with an important number of H-bonds interactions. In-silico
toxicity study approved the human use of these compounds.
Keywords – SARS-CoV-2, COVID19, Coronavirus, Main protease, 6lu7, Cathepsin inhibitors, in silico, molecular docking.
I. INTRODUCTION (01/02/2022) around the world (WHO, 2022).

Coronavirus disease 2019 (COVID-19) is a viral Almost all countries are affected (216 countries)
respiratory disease of zoonotic origin caused by the with 376,478,335 of people diagnosed as positive at
novel severe acute respiratory syndrome the same date. A controversial number of vaccines
Coronavirus 2 (SARS-CoV-2) virus [1]. were administrated around the world, with
Coronavirus is an RNA virus consisting of positive- 9,901,135,980 doses (WHO, 2022), but didn’t reach
sense single-stranded RNA of approximately 27–32 the required result. Research for effective drugs is
kb [2-3]. The virus is known to infect a wide range focused on existing molecules and already used as
of hosts including humans, other mammals, and drugs in human or animal pharmacopeia, but also on
birds[4], causing a wide range of infections from molecules not known for their antiviral
common cold symptoms to fatal diseases, such as effectiveness. The most effective treatments which
severe respiratory syndrome[5-8]. In addition to have given interesting results are based on the use
pulmonary infection, the virus appears to have of Chloroquine and hydroxychloroquine by
manifestations in the central nervous system and blocking viral entry into cells and inhibiting
heart[9-10]. Since the emergence of the newly glycosylation of host receptors, proteolytic
identified Coronavirus (SARS-COV-2 which cause processing, and endosomal acidification[11-15]
Corona Virus Disease 2019, COVID-19) in Wuhan, hydroxy-chloroquine and azythromycin with
China, the world has experienced an unprecedented antiviral molecules such like Lopinavir and
wave of pandemic, with 5,666,064 death Rotonavir are used combined in the Kaletra®[16-
18]. These agents also have immunomodulatory
565
Sekiou et al., Cathepsin inhibitors chemical family as potent inhibitors against SARS-CoV-2 6lu7 protease. In-silico molecular screening and
predictional toxicity , ICEANS 2022, Konya, Turkey
effects by attenuating the production of cytokines B. Molecular docking

and inhibiting autophagy and lysosomal activity in To conduct molecular docking, we selected the
host cells[19-20]. The pharmacopoeia encompasses binding site of inhibitor N3 as a binding cavity.
thousands of molecules that can be tested [21] to Docking sites targeted for 6LU7 are: x = -17.497; y
limit the replication of the virus and boost immune = 12.937; z = 64.063, at grid spacing of 0.500
functions such like Ivermectin®[22], but the time Angstrom.Virtual screening was carried our using
available means that we have to focus on some of AutoDockVina and the best ligand/protein mode
them, of which we already suspect the probable was identified based on the binding energy. The
effectiveness against the coronavirus.[23] scoring function of AutoDockVina is:
successfully crystallized the SARS-CoV-2 main C=∑i<jftitj(rij), where the summation is over all of
protease (Mpro), which is a potential drug target. In the pairs of atoms that can move relative to each
our present study, we therefore focused on known other, normally excluding 1–4
protease inhibitors and we selected Cathepsin interactions, i.e. atoms separated by 3 consecutive
inhibitors for their chemical structures with high covalent bonds. Here, each atom i is assigned a
potential for inhibition of the active site of the Mpro type ti, and a symmetric set of interaction
main protease of SARS-CoV-2 (MPro), PDB-ID functions ftitj of the interatomic distance rij should
6LU7 which represents a potential target for the be defined [26].
inhibition of SARS-CoV-2 replication. Cathepsins
are proteases found in all animals as well as other C. Data
organisms. There are approximately a dozen Table1 shows the PDB ID, resolution and
members of this family, which are distinguished by description of COVID-19 main protease selected
their structure, their catalytic mechanism, and which for this study.
proteins they cleave. Most of the members become Table2 provides the structure of chosen
activated at the low pH found in lysosomes. ligands.
Cathepsins have been identified as therapeutic
targets in the search for new drugs against a number Table 1: PDB ID, resolution and description of COVID-19
of human pathologies, including cancer, main protease (https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov)
Alzheimer's, and osteoporosis[24-25]. Therefore, in Protein PDB ID Resolution (Å) 2D-Structure
our study the molecular docking will allow us to see
and glimpse the possibilities of using the Cathepsins
inhibitor family of molecules against the Mpro main COVID-19
proteases of the new coronavirus. main 6LU7 2.16 Å
infoiceans@gmail.com. protease

The 3D structures of all chemical compounds
were downloaded from PubChem database Table 2: Name of ligand and structure
(https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/). The main (https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov)
protease protein targeted was 6lu7 enzyme. Name of 2D Name of 2D
Downloaded structures were prepared prior to ligand Structure of ligand Structure of
docking as fellow: PyMOL software was used to ligand ligand
visualize, to remove hetatoms and to keep only
Ligand1: Ligand6:
Chain A, then to convert sdf files to pdb format. JNJ SCHEMBL
Hydrogen bonds structures were optimized and PubChem 4455609
atoms in missing loops or side chains were added. CID PubChem
Water molecules were removed and files were saved 10311795 CID
as PDB file format. 10145773
Ligand2: Ligand7:
A. Ligand preparation CILike01 Cathepsin
Structures of our ligands were downloaded from PubChem G Inhibitor
PubChem (https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/) and CID PubChem
saved in SDF format. Files were converted from 656932 CID
SDF to PDB format using PyMOL. 9830518
566
Ligand3: Ligand8: III. RESULTS AND DISCUSSION

SCHEMBL Cathepsin
1614715 C substrate A. Results of binding energies obtained from the
PubChem PubChem docking (AutoDockVina) of COVID-19 main
CID CID
protease (6LU7) active site.
10190642 3508173
Ligand4: Ligand9:
Cathepsin Cathepsin The binding energies obtained from the docking
D Inhibitor B Inhibitor (AutoDockVina) of the active site of COVID-19
PubChem Z-FA-Fmk main protease 6LU7 are presented in Table 3.
CID PubChem Following the docking study, the best scores were
135340966 CID obtained with Ligand1 (–logS=-8.8). Described
5311161 interactions by molecular docking includes:
Ligand5: Ligand10: Hydrogen bonds (3); attractive charges (1); Pi-
Cathepsin CathepsinA Sulfur interactions (1); Pi-Sigma interactions (1);
Inhibitor Inhibitor Pi-Alkyl interactions (2); Pi-Donor Hydrogen bonds
IIF PubChem
(1); and a multitude of Van der Waals interactions.
PubChem CID
CID 16760358 The most important energy was calculated on the
16760357 basis of Hydrogen bonds. Three H-bonds were
established with Glu166 (2.1 Å); His163 (2.1Å);
and Asn142 (2.5Å) as shown on Table 3 and on
D. In Silico prediction of physicochemical and Figure 1.
toxicological behavior of assessed ligands
Physicochemical and Toxicological studies were

conducted under SwissADME online software and
Molinspiration online software. The SMILES
structures of ligands were obtained from PubChem
database. The softwares allow us to compute and
predict ADME parameters (Absorption,
Distribution, Metabolism & Excretion),
pharmacokinetic properties, “druglike” nature and Fig.1 3D structure of active site with Ligand1 (-log S = -
medicinal chemistry friendliness of molecules, but 8.8) and the amino acids involved in the binding site.
do not predict if a compound is pharmacologically The second best score was obtained with Ligand2
active. This response is estimated by molecular (–logS=-8.6). Described interactions includes:
docking. Hydrogen bonds (1); attractive charges (1); Pi-
Simulation of physicochemical and toxicological Sulfur interactions (1); Pi-Sigma interactions (1);
behavior of our ligands was obtained from Pi-Alkyl interactions (2); Pi-Donor Hydrogen bonds
SwissADME developed by the Molecular Modeling (1); and also a multitude of Van der Waals
Group from the Swiss Institute of Bioinformatics interactions. Only one H-bond was directly
(www.swissadme.ch/index.php). The parameters established with His163 (2.5Å) as shown on Table
obtained were: Molecular Weight (g/mol); H-bond 3 and on Figure 2.
donors; H-bond acceptors; Lipophilicity Log Po/w;
Water solubility (Log S); Molar Refractivity;
Blood-Brain-Barrier (BBB) permeability; Gastro
Intestinal (GI) absorption; Skin permeation.
Predicted bioactivity parameters were completed
from Molinspiration developed by Bratislava
University (https://www.molinspiration.com/). The
parameters obtained were: G Protein-Coupled
Receptor (GPCR) ligand; Ion channel modulator; Fig. 2 3D structure of active site with Ligand2
Kinase inhibitor; Nuclear receptor ligand; Protease (-log S = -8.6) and the amino acids involved in the binding
site.
inhibitor; Enzyme inhibitor.
The third score (-logS=-7.9) was obtained by
Ligand3. Interactions with this inhibitor exposed the
567
following energy environment: Hydrogen bonds

(5); Pi-Sulfur interactions (1); and also a multitude
of Van der Waals interactions. The five H-bonds
were established with Gln189 (1.9Å); Gly143
(2.1Å); Cys145 (2.1Å); Gln189 (2.5 Å); Ser144
(2.6Å) as shown on Table3 and on figure 3. The
richness of H-bonds of this inhibitor gave it the
strong attractivity to the Mpro pocket.
Fig. 5 3D structure of active site with Ligand5 (-log S = -
7.8) and the amino acids involved in the binding site.
The sixth molecule exhibiting an interesting score

was the Ligand6 with a –logS=-7.7. This inhibitor
well fitted into the active enzyme pocket and
induced an important variability of low energy
bonds including: Hydrogen bonds (4); Pi-Sulfur
interactions (1); Pi-Donor Hydrogen bonds (1); with
Fig.3 3D structure of active site with Ligand3 (-log S = -7.9)
and the amino acids involved in the binding site.
a certain number of Van der Waals interactions. The
four H-bonds connected with Gln189 (1.9Å);
Gly143 (2.3Å); Ser144 (2.5Å); Cys145 (2.7 Å) as
The fourth score was due to Ligand4 which is shown on Table 3 and on Figure 6. The low steric
exhibiting a –logS=-7.8. Regarding to the difference blockage of the molecule permitted to this inhibitor
in the chemical structure, the adopted position in the to display the lowest distance (1.9Å) with the amino
active site deployed more interactions and a acids into the active site.
different position including the following low
energy interactions: Hydrogen bonds (6); Pi-Sulfur
interactions (1); Pi-cation interactions (1); Pi-anion
interactions (1); and a multitude of Van der Waals
interactions. The five H-bonds were established
with Thr26 (2.1Å); Ser144 (2.2Å); Cys145 (2.4Å);
Glu166 (2.5 Å); Gly143 (2.7Å); Leu141 (2.9Å) as
shown on Table 3 and on Figure 4. The richness of
H-bonds of this inhibitor also gave it the strong Fig. 6 3D structure of active site with Ligand6 (-log S = -
attractivity to the Mpro pocket. 7.7) and the amino acids involved in the binding site.
The seventh compound was Ligand7 (-logS=-7.5).

The predicted interactions for this protease inhibitor
were various: Hydrogen bonds (5); Pi-Sulfur
interactions (1); Pi-Donor Hydrogen bonds (1); and
a significant amount of Van der Waals interactions.
These five amino acids were: Gln189 (2.0Å);
Gly143 (2.3Å); Ser144 (2.5Å); Cys145 (2.6 Å); and
Fig. 4 3D structure of active site with Ligand4 (-log S = -7.8) Gln189 (2.7Å) as shown on Table 3 and on figure 7.
and the amino acids involved in the binding site. We notice that Ligand7 was able to double
interaction with the same AA, the Gln189. This was
The fifth inhibitor was Ligand5 with –logS=-7.8. especially due to the phosphoric acid group.
The observed interactions were: Hydrogen bonds
(3); Pi-donor H-bond interactions (1); Pi-alkyl
interactions (1); Carbon H-bond interactions (1);
and a multitude of Van der Waals interactions. The
three H-bonds were acting with Cyc145 (2.2Å);
His163 (2.3Å); Ser144 (2.4Å) as shown on table 3
and on figure 5.
568
Fig. 7 3D structure of active site with Ligand7 (-log S = -7.5)

and the amino acids involved in the binding site.
The eight molecule was Ligand8 (-logS=-7.5).

The protease inhibitor was able to establishing a
various interactions: Hydrogen bonds (6); Pi-Sulfur
interactions (1); Pi-Donor Hydrogen bonds (1); and
a consequent number of Van der Waals interactions.
With a huge number of H-bonds (6), this molecule Fig. 10 3D structure of active site with Ligand10 (-log S = -
interacted with the following AA: Glu166 (1.9Å); 5.0) and the amino acids involved in the binding site.
Gln189 (2.2Å); Ser144 (2.3Å); Gly143 (2.6Å);
Table 03. Main scores obtained for the ten selected inhibitors
Cys145 (2.6 Å); and Leu141 (2.9Å) as shown on and their interacted amino acids
table 3 and on figure 8. amino
Vina
H- Length acids
Ligand score
Bond (Å) residues
(kcal/mol)
interaction
1 2.1 Glu166
Ligand
-8.8 2 2.1 His163
1
3 2.5 Asn142
Ligand
-8.6 1 2.5 His163
2
Fig. 8 3D structure of active site with Ligand8 (-log S = - 1 1.9 Gln189
7.5) and the amino acids involved in the binding site. 2 2.1 Gly143
Ligand
-7.9 3 2.1 Cys145
The ninth compound was Ligand9 with a mean 3
4 2.5 Gln189
value of -6.6. This special case predicted with only 5 2.6 Ser144
three H-bonds established with the same AA 1 2.1 Thr26
(Glu166) is at the limit of acceptable logS values. In 2 2.2 Ser144
addition, it was the only case with unfavorable Ligand 3 2.4 Cys145
-7.8
donor-donor interaction into the Mpro pocket. 4 4 2.5 Glu166
Implied other low energy interactions were: Pi-Pi T- 5 2.7 Gly143
shaped interactions (1); Alkyl interactions (1); Pi- 6 2.9 Leu141
1 2.2 Cys145
Alkyl interactions (1); and common Van der Waals Ligand
-7.8 2 2.3 His163
interactions as shown on Table 3 and on Figure 9. 5
3 2.4 Ser144
1 1.9 Gln189
Ligand 2 2.3 Gly143
-7.7
6 3 2.5 Ser144
4 2.7 Cys145
1 2.0 Gln189
2 2.3 Gly143
Ligand
-7.5 3 2.5 Ser144
7
4 2.6 Cys145
Fig. 9 3D structure of active site with Ligand9 (-log S = - 5 2.7 Gln189
6.6) and the amino acids involved in the binding site. 1 1.9 Glu166
2 2.2 Gln189
The last inhibitor checked by molecular docking, Ligand 3 2.3 Ser144
and also member of the same family of Cathepsin -7.5
8 4 2.6 Gly143
inhibitors, was Ligand10. Ongoing researches 5 2.6 Cys145
consider molecules with -logS< -6 as an 6 2.9 Leu141
inopportune inhibitors. In this case, Ligand10, 1 2.2 Glu166
Ligand
which exhibited a value of -5.0 (Table3), can be -6.6 2 2.3 Glu166
9
considered as a non-retained compound with low 3 2.7 Glu166
interactions with the Mpro pocket. In fact, implied ligand 1 2.2 Lys5
-5.0
10 2 2.9 Lys137
AA in both H-bonds were situated outside of the
active site of our protease 6lu7 grid.
569
B. In silico Toxicity study As shown on the table 4 , all molecules, except

Ligand4, passed the five rules of Lipinsky, with
In the Table 4 we displayed the combined results
minor violations. All ligands were of good solubility
of SwissADME and Molinspiration predictions.
and no one passed the Blood-Brain-Barrier. Gastro
The combined parameters obtained for each
Intestinal (GI) absorption was scored as high for le
checked Cathepsin inhibitor or similar chemical
following ligands: 5; 8; 9 and 10. From these last
structure were: Molecular Weight (g/mol); H-bond
four molecules, three of them were scored as potent
donors; H-bond acceptors; Lipophilicity Log Po/w;
enzyme inhibitors (Ligand 5; 9 and 10). No
Water solubility (Log S); Molar Refractivity;
molecule presented irritant, mutagenic or
Blood-Brain-Barrier (BBB) permeability; Gastro
tumorigenic behavior. These results permit us to
Intestinal (GI) absorption; Skin permeation; G
conclude to their safe-human use.
Protein-Coupled Receptor (GPCR) ligand; Ion
channel modulator; Kinase inhibitor; Nuclear
receptor ligand; Protease inhibitor; Enzyme
inhibitor.
Table 4. Prediction of physicochemical and toxicological behavior of assessed ligands (NA: Not available )
Ligand
Molecules Ligand1 Ligand2 Ligand3 Ligand4 Ligand5 Ligand6 Ligand7 Ligand8 Ligand9
10
PubChem
10311795 656932 10190642 135340966 16760357 10145773 9830518 3508173 5311161 16760358
CID
Molecular
670.69 670.7 749.6 NA 489.5 φ 620.64 620.64 342.35 φ 386.4 φ 505.5
Weight
H-bond
2 2 2 NA 3 2 2 3 2 3
donors
H-bond
6 6 6 NA 6 6 6 5 5 7
acceptors
Water
-8.85* -11.04* -11.77* NA -8.35* -9.43* -9.43* -4.76** -6.51* -8.07*
solubility
Lipophilicity 5.00 5.00 5.68 NA 3.34 4.15 4.29 0.75 2.69 2.99
Molar
196.17 196.17 203.87 NA 130.98# 178.66 178.66 94.19# 102.08# 132.51#
Refractivity
BBB
No No No NA No No No No No No
permanent
GI absorption Low Low Low NA High Low Low High High High
Skin
-6.14 -5.83 -5.82 NA -6.28 -6.41 -6.41 -7.43 -6.92 -6.66
permeation
GPCR ligand -0.36 -0.36 -0.54 NA 0.16 0.01 0.01 0.09 0.41 0.15
Ion channel
-1.15 -1.15 -1.37 NA -0.04 -0.56 -0.56 0.00 0.26 -0.08
modulator
Nuclear
receptor -0.95 -0.95 -1.19 NA -0.13 -0.44 -0.44 -0.44 0.16 -0.11
ligand
Protease
0.18 0.18 0.02 NA 0.59 0.46 0.46 0.28 1.06 0.57
inhibitor
Enzyme
-0.52 -0.52 -0.71 NA 0.23 -0.05 -0.05 -0.02 0.28 0.23
inhibitor
Kinase
-0.80 -0.80 -0.97 NA -0.18 -0.30 -0.30 -0.08 -0.05 -0.17
inhibitor
Irritant No No No No No No No No No No
Mutagenic No No No No No No No No No No
Tumorigenic No No No No No No No No No No
570
IV. CONCLUSION [5] Durante-Mangoni E., Roberto A., Lorenzo B.,

Ferruccio M., Lucia F.L., Patrizia M., Antonio C., Rosa
Research for effective drugs for SARS-CoV-2 Z. 2020. Early experience with remdesivir in SARS-
Coronavirus is focusing on existing molecules used CoV-2 pneumonia. Infection.
as drugs in human pharmacopeia. Thousands of https://dx.doi.org/10.1007%2Fs15010-020-01448-x
[6] Elgin, T.G. Fricke E.M., Hernandez Reyes M.E.,
molecules can be clinically tested, but the available Tsimis M.E., Leslein N.S., Thomas B.A., Sato T.S.,
time does not permit it. We focused on some McNamara P.J. 2020. The changing landscape of SARS-
chemical molecules that we suspect for their CoV-2: Implications for the maternal-infant dyad. J
probable effectiveness against the Coronavirus. In Neonatal Perinatal Med. https://doi.org/10.3233/npm-
200460
our present study, we therefore focused on known [7] Heng Li, Shang-Ming Liu, Xiao-Hua Yu, Shi-Lin
Tang, and Chao-Ke Tang. (2020). Coronavirus disease
protease inhibitors and we selected Cathepsin 2019 (COVID-19): current status and future
inhibitors and similar chemical structures for their perspectives.
high potential of recognizing and inhibiting the doi: https://doi.org/10.1016/j.ijantimicag.2020.105951
[8] Hui D.S., E, I. A.; Madani, T. A.; Ntoumi, F.; Kock,
active site of the main protease of SARS-CoV-2. In- R.; Dar, O.; Ippolito, G.; McHugh, T. D.; Memish, Z. A.;
silico study allowed us to see and glimpse the Drosten, C.; Zumla, A.; Petersen, E. 2020. The
possibilities of using this family of molecules continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel
coronaviruses to global health - The latest 2019 novel
against the proteases of the new Coronavirus.
coronavirus outbreak in Wuhan, China. Int J Infect Dis.
Obtained scores (-logS) indicated that nine on the 91:264-266. https://doi.org/10.1016/j.ijid.2020.01.009
ten checked molecules exhibited an interesting [9] Sanders J.M., Monogue M.L., Jodlowski
score and that Ligand1 and Ligand2 are ranging T.Z., Cutrell J.B. (2020). Pharmacologic Treatments for
Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): A Review.
from -8.8 to -8.7. All major structures are containing DOI: https://doi.org/10.1001/jama.2020.6019
aromatic cycles with an important number of H- [10] Jeong-Min Kim, Yoon-Seok Chung, Hye Jun
bonds interactions. In-silico toxicity study approved Jo, Nam-Joo Lee, Mi Seon Kim, Sang Hee Woo, Sehee
Park, Jee Woong Kim, Heui Man Kim, and Myung-Guk
the human use of these compounds. We conclude Han. (2020). Identification of Coronavirus Isolated from
that this family of chemical structures is very Patient in Koreawith COVID-19.
interesting and can be used in clinical essays against doi: https://doi.org/10.24171/j.phrp.2020.11.1.02
the SARS-COVID-19. [11] Jin, Z., Du, X., Xu, Y., Deng, Y., Liu, M., Zhao,
Y., Zhang, B., Li, X., Zhang, L., Peng, C., Duan, Y., Yu,
J., Wang, L., Yang, K., Liu, F., Jiang, R., Yang, X., You,
ACKNOWLEDGMENT T., Liu, X., Yang, X., Bai, F., Liu, H., Liu, X., Guddat,
The present work was supported by DGRSDT L.W., Xu, W., Xiao, G., Qin, C., Shi, Z., Jiang, H., Rao,
(General Directorate of Scientific Research and Z., Yang, H. 2020. Structure of Mprofrom SARS-CoV-2
Technological Development,via the Environmental and discovery of its inhibitors. (2020). Nature, 582: 289-
293. DOI: https://doi.org/10.1038/s41586-020-2223-y
Research Center (C.R.E) Annaba. Algeria). [12] Marco Cascella; Michael Rajnik; Arturo
Cuomo; Scott C. Dulebohn; Raffaela Di Napoli. (2020).
REFERENCES Features, Evaluation and Treatment Coronavirus
(COVID-19). STATPEARLES.
[1] Cortegiani A., Ingoglia G., Ippolito M., Giarratano [13] Molinspiration. Last visit: 07/16/2020.
A., Einav S. 2020. A Systematic Review on the Efficacy https://www.molinspiration.com/
and Safety of Chloroquine for the Treatment of COVID- [14] Nieuwenhuijs-Moeke, Gertrude J; Jainandunsing,
19. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jcrc.2020.03.005 Jayant S; Struys, Michel M R F Br J Anaesth.
Sevoflurane, a sigh of relief in COVID-19? 2020.
[2] Caly L., Druce J.D., Catton M.G., Jans D.A., https://doi.org/10.1016/j.bja.2020.04.076
Wagstaff K.M. 2020. The FDA-approved drug ivermect [15] Pan Zhai,Yanbing Ding, Xia Wu, Junke
ininhibits the replication of SARS-CoV-2 in vitro Long, Yanjun Zhong, and Yiming Li. (2020). The
Antiviral Research. 178, 104787. Pubmed. epidemiology, diagnosis and treatment of COVID-19.
https://doi.org/10.1016/j.antiviral.2020.104787 doi: https://doi.org/10.1016/j.ijantimicag.2020.105955
[3] Colson P, Rolain JM, Raoult D. Chloroquine for the [16] Philippe Colson, Jean-Marc Rolain, Jean-
2019 novel coronavirus SARS-CoV-2. Int J Antimicrob Christophe Lagier, Philippe Brouqui, Didier Raoult.
Agents. 2020 doi: Chloroquine and Hydroxychloroquine as Available
https://doi.org/10.1016/j.ijantimicag.2020.105923 Weapons to Fight COVID-19. (2020). Int J Antimicrob
[4] Dong L., Hu S., Gao J. 2020. Discovering Drugs to Agents.
Treat Coronavirus Disease 2019 (COVID-19). Drug DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijantimicag.2020.105932
Discoveries Therapeutics. 14(1): 58-60. doi: [17] Philippe Gautret, Jean-Christophe Lagier, Philippe
https://doi.org/10.5582/ddt.2020.01012 Parola, Van Thuan Hoang, Line Meddeb, Jacques
Sevestre, Morgane Mailhe, Barbara Doudier, Camille
571
Aubry, Sophie Amrane, PisethSeng, Marie

Hocquart, Carole Eldin, Julie Finance, Vera Esteves
Vieira, Hervé Tissot Tissot-Dupont, Stéphane
Honoré, Andreas Stein, Matthieu Million, Philippe
Colson, Bernard La Scola, Véronique Veit, Alexis
Jacquier, Jean-Claude Deharo, Michel Drancourt, Pierre
Edouard Fournier, Jean-Marc Rolain, Philippe
Brouqui, Didier Raoult. (2020). Clinical and
Microbiological Effect of a Combination of
Hydroxychloroquine and Azithromycinin 80 COVID-19
Patients With at Least a Six-Day Follow Up: A Pilot
Observational Study. Travel Med Infect Dis. DOI:
https://doi.org/10.1016/j.tmaid.2020.101663
[18] Pubchem. Last visit: 07/16/2020.
https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/
[19] Sharma, Aseem; Mhatre, Madhulika; Goldust,
Mohamad; Jindal, Veenu; Singla, Palvi. (2020). The
COVID-19 chemoprophylactic conundrum - Are we
limiting available resources? Dermatol Ther.
https://pesquisa.bvsalud.org/global-literature-on-novel-
coronavirus-2019-ncov/resource/en/covidwho-276258
[20] Shi, Li; Wang, Ying; Wang, Yadong; Duan,
Guangcai; Yang, Haiyan. (2020). Dyspnea rather than
fever is a risk factor for predicting mortality in patients
with COVID-19. J Infect.
https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.jinf.2020.05.013
[21] Sternberg, Ariane; McKee, Dwight L; Naujokat,
(2020). Novel Drugs Targeting the SARS-CoV-
2/COVID-19 Machinery. Cord Curr Top Med Chem.
2020.
https://doi.org/10.2174/1568026620999200517043137
[22] Swiss Institute of Bioinformatics. Last visit:
07/16/2020. SwissADME.
http://www.swissadme.ch/index.php
[23] Trott, O., & Olson, A. J. (2010). AutoDock Vina:
improving the speed and accuracy of docking with a new
scoring function, efficient optimization, and
multithreading. Journal of computational chemistry,
31(2): 455–461. https://doi.org/10.1002/jcc.21334
[24] Vidal-Albalat A. and González F.V. (2020). Natural
Products as Cathepsin Inhibitors. Studies in Natural
Products Chemistry, Vol. 50.
http://dx.doi.org/10.1016/B978-0-444-63749-9.00006-2
[25] World Health Organization. Coronavirus disease
(COVID-19) pandemic. Last visit: 02/02/2022.
https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-
coronavirus-2019
[26] Yu-Yao Li, Jing Fang & Gui-Zhen Ao (2016).
Cathepsin B and L inhibitors: a patent review (2010 -
present), Expert Opinion on Therapeutic Patents, DOI:
https://doi.org/10.1080/13543776.2017.1272572
572
Göğüs Radyografilerinden U-Net Tabanlı Akciğer Bölütlemesinin

Yapılması ve Pnömoni Tespitine Etkisinin İncelenmesi
İlhan AYDIN1*, Özkan BİNGÖL 2
1
Yapay Zekâ ve Akıllı Sistemler / Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Gümüşhane Üniversitesi, Türkiye
2
Yazılım Mühendisliği/ Müh. ve Doğa Bil. Fak., Gümüşhane Üniversitesi, Türkiye
*
(ilhanaydin@gumushane.edu.tr)
Özet –Zatürre diğer adıyla pnömoni bakteriyel veya viral enfeksiyonun neden olduğu yaşamı tehdit eden
bir akciğer hastalığıdır. Bu nedenle, hastalığın erken teşhisi ölüm oranını önemli derecede azaltmaktadır.
Göğüs radyografileri pnömoni hastalığının teşhisinde büyük öneme sahiptir. Pnömoni teşhisinde sağlık
alanındaki çalışmalar dışında, mühendislik alanında da birçok çalışma yapılmakta ve teşhis sürecini
hızlandırma konusunda kolaylıklar sağlamaktadır. Bu uygulamalardan biri de Derin Öğrenme yöntemleri
ile hastalığı teşhis etmektir. Bu çalışmada genel erişime açık 1-5 yaş arası çocuklara ait 5856 adet akciğer
görüntüsünün bulunduğu bir veri seti (veri set – 1) ile bu veri setinden 2686 adet görüntünün seçildiği ve
bunlara ait işaretlemelerin bulunduğu ikinci bir veri seti (veri set – 2) kullanılmıştır. Çalışma kapsamında
iki aşamalı Evrişimsel Sinir Ağı modeli oluşturulmuştur. İlk aşamada, akciğer bölgesinin işaretlendiği
veriseti-2 ile eğitilmiş özgün bir U-Net mimarisi geliştirilmiştir. Bu mimari ile veriseti-1’e ait görüntülerde
akciğer bölütlemesi yapılmıştır. Bölütlemede %98,98’lik başarıma ulaşılmıştır. Sonraki aşamada ise
bölütlenmiş görüntüler için Evrişimsel Sinir Ağı modeli ile pnömoni sınıflandırma yapılmıştır. Çalışma
sonucunda sınıflandırma başarımı %95,24’e kadar çıkarılmıştır.
Anahtar Kelimeler – Evrişimsel Sinir Ağı, Bölütleme, Derin öğrenme, U-Net, Pnömoni
I. GİRİŞ olabilmektedir. Bu nedenle, pnömoninin klinik

Pnömoni, akciğerlere yerleşen bir enfeksiyon görüntü teşhisi için yapay zekâ teknikleri yaygın
olarak tanımlanabilir. Bu hastalıkta en sık görülen olarak kullanılmaya başlanmıştır. Ayrıca yapay
belirtiler, kaşıntılı öksürük, yüksek ateş, titreme ve zekâ tanı koymada çok hızlıdır ve Evrişimli Sinir
nefes alma sırasında havasızlık veya göğüs Ağları (ESA) insanlardan daha iyi performans elde
ağrısıdır[1]. Dünya Sağlık Örgütü'ne (DSÖ) göre, edebildiği gösterilmiştir [3].
pnömoni her yıl 5 yaşın altındaki yaklaşık 2 milyon Tıbbi görüntüleme, çeşitli tıbbi durumların erken
çocuğu öldürüyor ve sürekli olarak çocukluk tespiti, izlenmesi, teşhisi ve tedavi değerlendirmesi
ölümlerinin önde gelen tek nedeni olarak tahmin için kullanılan tıbbi prosedürler gibi farklı klinik
ediliyor[2]. uygulamalarda da önemli bir rol oynamaktadır [4].
Zatürre (Pnömoni) için erken teşhis ve tedavi, Bu çalışmada kullanılan veriseti-1 üzerinde
ölüm oranını önemli ölçüde azaltmaktadır. Hastalık bölütleme olmaksızın normal görüntüler üzerinde
teşhisinde X-ışını nispeten etkili bir yöntem olarak yazar Kermany ve ark (2018) yapmış oldukları
kabul edilmektedir. Deneyimli bir doktorun hasta çalışmada normal ile pnömoni olarak görülen göğüs
akciğer grafisi görsel analizi yaklaşık 5 ila 15 dakika röntgenlerinin karşılaştırılmasında %92,8
sürer. Vakalar yoğunlaştığında, doktorun klinik hassasiyet, %93,2 duyarlılık ve %90,1 özgüllük
teşhisi hem zaman almaktadır hem de doktorun ile %92,8 doğruluk elde etmişlerdir [5].
psikolojik baskıları ile hatalı karar vermelere neden
573
Aydın, İ. ve Bingöl. Ö., Göğüs Radyografilerinden U-Net Tabanlı Akciğer Bölütlemesinin Yapılması ve Pnömoni Tespitine Etkisinin
İncelenmesi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Tablo 1’de veriseti – 1 üzerinde Kermany ve ark. Tablo 3’te bu veri setine ait görüntü sayılarına yer
(2018) ile Yue ve ark. (2020)’nın önerdiği beş adet verilmiştir.
ESA modelinin (MobileNet, ResNet-18, ResNet-50, Tablo 3. Veriseti-1
VGG19, ESA) sınıflandırma doğruluk değerleri
gösterilmektedir. Doğrulama
Eğitim Verisi Test Verisi
Verisi
Normal Pnömoni Normal Pnömoni Normal Pnömoni
Tablo 1. Test Başarı Değerleri
1.341 3.875 234 390 8 8
Test Doğruluğu Duyarlılık
Yöntem
(Accuracy) (Recall)
MobileNet 0.92986 0.98984 Şekil’1 de de veri setine ait normal (A) ve
ResNet-18 0.85515 0.98947 pnömoni görüntülerden (B) örnekler gösterilmiştir.
ResNet-50 0.87486 0.98531
VGG19 0.90529 0.78635
ESA 0.91446 0.98813
Ayrıca, literatürde veriseti – 1’e ait diğer

çalışmalara ait sınıflandırma doğruluk değerleri
Tablo 2 de verilmiştir.
(A) (B)
Tablo 2. Test Başarım Değerleri
Şekil 1. Veriseti – 1’den örnek görüntüler.
Model Başarım (%)
Rajaraman ve ark., 2018 [6] 96.2 Veriseti-2: Pham, (2021) tarafından [5]’deki
Ayan ve Ünver, 2019 [7] 84.5 görüntüler kullanılan üretilen bir veri setidir. Bu
Hashmi ve ark., 2020 [8] 98.26 veri setinde 2686 adet çocuk akciğer görüntüleri
Hashmi ve ark. 2021 [9] 98.3 seçilmiş ve bunlara ait akciğer bölgelerini gösteren
maskeler oluşturulmuştur [10]. Bu veri seti
Yukarıdaki tablolarda verilen çalışmalara çalışmamızda özellikle akciğer bölgesinin
bakıldığında göğüs radyografilerinin doğrudan ESA bölütlenmesi için kullanılmıştır. Tablo 4’de bu veri
tabanlı sınıflandırıcılara girdi olarak verildiği setindeki normal ve pnömoni olan görüntülerin
görülmektedir. Bu çalışmada ise iki aşamalı bir sayıları ve boyutları verilmiştir.
mimari önerilmiştir. İlk aşamada radyografilerde
hastalığın ilgili olduğu bölge olan akciğerin tespit Tablo 4. Veriseti-2
edilmesi amaçlanmış, dolayısıyla akciğer Normal Pnömoni
bölütlemesi yapan özgün bir U-net modeli Resim Maske Resim Maske
geliştirilmiştir. İkinci aşamasında ise bölütleme 1341 1341 1345 1345
sürecine elde edilen maskeler yardımıyla sadece 299×299 256×256 299×299 256×256
akciğer piksellerinin işaretlendiği diğer alana arka
plan olarak kabul edildiği görüntüler üzerinden Şekil 2’de veri setine ait normal (ilk satır) ve
sınıflandırma yapan bir sınıflandırıcı ağ yapısı pnömoni (ikinci satır) görüntü örnekleri verilmiştir.
kurulmuştur. Böylece sadece akciğer bölgesine Ayrıca her bir görüntünün yanında bunlar için
öznitelikler üretileceği için yüksek doğruluk oluşturulan maske görüntüler de bulunmaktadır.
oranlarına ulaşılacağı varsayılmıştır.
A. Veri Setleri
Veriseti-1: Bu çalışmada Kermany ve ark. (2018)
hazırladığı veri seti kullanılmıştır [5]. Bu veriseti
JPG formatında ve standardı olmayan farklı
boyutlarda 5856 adet görüntüden oluşmaktadır.
574
Şekil 2. Normal Görüntüler (ilk satır) ve Bu Görüntülere Ait

Maske Görüntüleri (ikinci satır)
Şekil 3. U-Net ve Sınıflandırma Blok Diyagramı
U-Net mimarisinin eğitimi için veriseti-2

B. U-Net Mimarisi İle Bölütleme
kullanılmıştır. Deneysel çalışmalar yapıldıktan
U-Net, biyomedikal alanda ve diğer görüntü sonra bölütleme başarısının en iyi değeri için
dönüştürme görevlerinde bölütleme problemlerini kullanılan ağ parametreleri Tablo 5’te verilmiştir.
çözmek için kullanılan başarılı bir ESA mimarisidir.
U-Net sınırlı verilerle çok etkili olduğu için piksel
Tablo 5. U-Net Mimarisi Parametreleri
tabanlı görüntü bölütleme de diğer evrişimli
modellere göre daha başarılıdır [11]. Parametre Değer
Bu çalışma kapsamında geliştirilen U-Net Çözünürlük 128×128
Optmizer Adam
mimarisi Şekil 3’te renkli bloklarla gösterilmiştir.
Hata(Loss) Fonksyonu Cross Entropy
ESA tabanlı olan bu U-Net mimarisi iki kısımdan Öğrenme Oranı(learning_rate) 0.00081
oluşmaktadır. İlk kısımda 5 adet birbirine benzeyen Adım(Epoch) 150
ama azalan boyutlarda evrişim, havuzlama Test 0.15
katmanlarının kombinasyonları kullanılmıştır. Doğrulama(validation_split) 0.12
İkinci kısımda ise ilk kısımdan katmanların da Aktivasyon Fonksiyonu Softmax
birleştirilebileceği bir yapı kullanılmış olup, ağ C.Sınıflandırıcı Ağ Yapısı
yapısının çıktısı maske görüntü üretecek şekilde
U-net mimarisi ile elde edilen maske görüntüler
ayarlanmıştır.
Şekil-3’te gösterildiği orijinal görüntü üzerine
uygulanarak sadece akciğer bölgesinin gösterildiği
575
Bölütlenmiş Görüntü oluşturulmuştur. Bu aşamada ve %98.9’ün üzerinde yüksek başarıma sahiptir. Bu

pnömoni tespitini yapacak bir sınıflandırıcıya değerlerin adım sayısına göre ulaştıkları değerler
ihtiyaç duyulmuştur. Bu sınıflandırıcı için de yine Şekil 4’te gösterilmiştir.
ESA tabanlı bir ağ yapısı kurulmuştur. Sınıflandırıcı Tablo 7. Değiştirilmiş U-Net Eğitim Başarım Değerleri
için oluşturulan ağ yapısı Tablo 7’de verilmiştir.
Hiperparametreler Başarım
Tablo 6’da sınıflandırma işlemlerinde kullanılmak
Doğruluk 0.9893
üzere, en iyi sonuca ulaşma amacı güderek Hata 0.0242
tasarlanan ESA ağı için, parametreler üzerinde Doğrulama Başarısı 0.9891
birçok değişiklik ve denemeler yapıldıktan sonra Doğrulama Hatası 0.0311
elde edilen en iyi değerler için yeni bir sınıflandırma
ağ yapısı tasarlandı. Tablodaki katman olarak Şekil 4’te eğitim ve doğrulama başarı grafiği yer
verilen her bir yapı sırasıyla 1 adet Evrişim, 1 adet almaktadır.
Normalizasyon, 1 adet Evrişim, 1 adet
Normalizasyon ve 1 adet Havuzlama bloğu
içermektedir. Sınıflandırıcının normal ve pnömoni
tespitini gerçekleştiren tam bağlantılı katman yapısı
5 adet alt katman içermektedir ve ağın ezberden
kurtulması için bu katmanlar arasında unutma
(Dropout) blokları kullanılmıştır.
Tablo 6. Sınıflandırma Ağ Yapısı
Katman Giriş Çıkış

1 Giriş 256,256,1 256,256,1
2 Katman – 1 256,256,1 128,128,32
3 Katman – 2 128,128,32 128,128,64
4 Katman – 3 64,64,64 32,32,128 Şekil 4. Eğitim Başarı Grafiği
5 Katman – 4 32,32,128 32,32,16
B. Veriseti-1 Üzerinde Sınıflandırma
6 Katman – 5 16,16,128 8,8,256
Veriseti – 2 üzerinde eğitilmiş olan U-net modeli
7 Düzleştirme (Flatten) 8,8,256 16384
sonucunda akciğer bölgesi bölütlemesi yapan bir
Tam Bağlantı Katmanları
8
256x128x64x32x16 16384 2 model elde edilmiştir. Bu model Veriseti – 1
üzerindeki görüntülere uygulanarak tüm görüntüler
için akciğer bölgesi maskeleri bulunmuş ve bu
III. BULGULAR maskeler yardımıyla Şekil 5’te gösterildiği gibi
Çalışmada eğitim ve test verilerini ayırt etmek için akciğer dışındaki alanlar görüntülerden silinmiştir.
Çapraz Doğrulama tekniklerinden K-Fold tercih Böylece sınıflandırma için sadece akciğer bölgesine
edilmiş ve K değeri 5 olarak alınmıştır. Ayrıca elde ait piksellerin kullanılması amaçlanmıştır.
edilen sonuçların değerlendirilmesi için Karşıtlık
Matrisinden elde edilen ve literatürde iyi bilinen
metrikler (Doğruluk, Kesinlik, Duyarlılık ve F1-
Skor) kullanılmıştır.
A. Bölütleme
Bölütleme için tasarlanan U-net mimarisi
Veriseti-2 kullanılarak eğitilmiştir ve bu eğitim
sonucunda elde edilen başarım değerleri Tablo 7’de
verilmiştir. Tablodan da anlaşılacağı üzere eğitim
verilerinden elde edilen doğruluk oranları ile
validasyondan elde edilen değerler birbirine yakın
576
öncesinde bir bölütleme sürecinden geçirilmektedir.

Böylece sınıflandırıcı sadece akciğer bölgesine
odaklanmakta ve diğer bölgelerden öznitelik
çıkarmasına gerek kalmamaktadır. Dolayısıyla
çalışmada diğer çalışmalardan daha yüksek bir
başarım oranı elde edilmesi beklenmektedir.
Gerçekten de bu çalışmada elde edilen doğruluk
oranları Tablo 1 ve Tablo 2’de verilen literatürdeki
diğer çalışmalara ait sonuçlar ile kıyaslandığında
Hashmi ve ark, 2020 ve Hashmi ve ark, 2020’nin
dışında tüm çalışmalardan daha iyi değerler
ulaşıldığı görülmektedir.
Çalışma genelinde bölütlemenin başarısına çok
daha fazla odaklanışmış olup, bölütlemede ideale
yakın sonuçlara ulaşılmıştır. Diğer taraftan
Şekil 5. Bölütlenmiş Görüntüler
sınıflandırıcı tarafında daha iyi öznitelik çıkarıcı bir
yapıya ihtiyaç olduğu anlaşılmaktadır. Sonraki
Maskelenmiş görüntülerin ait oldukları sınıflar çalışmalarda sınıflandırıcı yapısı üzerinde
(normal/pnömoni) veriseti – 1’de etiketli olarak yoğunlaşılması ve özellikle ResNet tabanlı bir
sunulmuştur. Bu etiketlerden faydalanarak çalışma mimari kullanılması düşünülmektedir.
kapsamında önerilen sınıflandırıcı ağ yapısı
eğitilmiş ve sınıflandırma işlemi TEŞEKKÜR
gerçekleştirilmiştir. Eğitim sırasında 5-Fold çapraz Desteklerinden dolayı çalışma arkadaşımız
doğrulama kullanılmıştır. Bu işlem sonucunda elde Mehmet Halis KORKMAZ’a teşekkür ederiz.
edilen ölçümler Tablo 8’de sunulmuştur. Çalışma
sonucunda %95.24’lük ortalama doğruluk
değerlerine ulaşılmıştır. KAYNAKLAR
[1] Tursyngaliyeva, A. (2019). Deep Learning for medical
image segmentation: Pneumonia Detection by Assem
Tablo 8. Veriseti-1 Bölütlenmiş Görüntüler için
Tursyngaliyeva. August). doi, 10.
Sınıflandırma Başarım Sonuçları
[2] Rudan, I., Boschi-Pinto, C., Biloglav, Z., Mulholland, K.,
K Doğruluk Kesinlik Duyarlılık F1 & Campbell, H. (2008). Epidemiology and etiology of
Doğ. (Accuracy) (Precision) (Recall) Skor childhood pneumonia. Bulletin of the world health
1 0.9471 0.9553 0.9731 0.9641 organization, 86, 408-416B.
2 0.9514 0.9713 0.9636 0.9674 [3] Yue, Z., Ma, L., ve Zhang, R. (2020). Comparison and
3 0.9531 0.9725 0.9647 0.9686 validation of deep learning models for the diagnosis of
4 0.9548 0.9725 0.9669 0.9697 pneumonia. Computational Intelligence and
5 0.9556 0.9794 0.9617 0.9705 Neuroscience, 2020.
Ort. 0.9524 0.9702 0.9660 0.9681 [4] Puttagunta, M., & Ravi, S. (2021). Medical image
analysis based on deep learning approach. Multimedia
Tools and Applications, 80(16), 24365-24398.
[5] Kermany, D., Zhang, K., ve Goldbaum, M. (2018).
Labeled optical coherence tomography (oct) and chest x-
IV. TARTIŞMA VE SONUÇLAR
ray images for classification. Mendeley data, 2(2).
Bu çalışmada, özellikle duruş bozukluklarından [6] Rajaraman, S., Candemir, S., Kim, I., Thoma, G., &
dolayı sınıflandırma başarımı düşük olan 1-5 yaş Antani, S. (2018). Visualization and interpretation of
arası çocuklardan alınmış olan genel erişime açık bir convolutional neural network predictions in detecting
pneumonia in pediatric chest radiographs. Applied
veriseti tercih edilmiştir. Genellikle aynı veriseti ile Sciences, 8(10), 1715.
ilgili yapılan diğer çalışmalara bakıldığında [7] Ayan, E., ve Ünver, H. M. (2019). Diagnosis of
doğrudan görüntüler ölçekleme yapılarak pneumonia from chest X-ray images using deep learning.
sınıflandırma sürecine sokulmakta ve sınıflandırma In 2019 Scientific Meeting on Electrical-Electronics &
başarısı geliştirilen ağ yapısı ile doğrudan orantılı Biomedical Engineering and Computer Science (EBBT)
(pp. 1-5). Ieee.
olmaktadır. Burada önerilen yaklaşımda ise [8] Hashmi, M. F., Katiyar, S., Keskar, A. G., Bokde, N. D.,
görüntüler doğrudan sınıflandırıcıya alınmayıp, ve Geem, Z. W. (2020). Efficient pneumonia detection in
577
chest xray images using deep transfer learning.

Diagnostics, 10(6), 417.
[9] Hashmi, M. F., Katiyar, S., Hashmi, A. W., ve Keskar,
A. G. (2021). Pneumonia detection in chest X-ray images
using compound scaled deep learning model.
Automatika: časopis za automatiku, mjerenje,
elektroniku, računarstvo i komunikacije, 62(3-4), 397-
406.
[10] Pham, T. D. (2021). Classification of COVID-19 chest
X-rays with deep learning: new models or fine tuning?.
Health Information Science and Systems, 9(1), 1-11.
[11] Ronneberger, O., Fischer, P., ve Brox, T. (2015,
October). U-net: Convolutional networks for biomedical
image segmentation. In International Conference on
Medical image computing and computer-assisted
intervention (pp. 234-241). Springer, Cham.
578
Farklı Çekme Hızlarında Yüksek Yoğunluklu Polietilen Malzemelerin

Mekanik Davranışının İncelenmesi
Erkin Akdoğan1 ve Mehmet Şahbaz1*
Makine Mühendisliği Bölümü / Mühendislik Fakültesi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman, Türkiye
*
(mehmetsahbaz1@gmail.com)
Özet – Polietilen malzemeler makine, elektrik-elektronik, ambalaj, gıda, spor ve eğlence gibi çoğu alanda
kullanılmaktadır. Bu malzemeler kullanım esnasında mekanik olarak çeşitli etkilere maruz kalmaktadırlar.
Dolayısıyla mekanik özelliklerinin belirlenmesi de önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu
çalışmada yüksek yoğunluklu polietilen (HDPE) numuneler plastik enjeksiyon makinesinde üretilmiş olup
5, 50, 500 ve 800 mm/min hızlarda çekme işlemi gerçekleştirilmiş olup çekme durumuna göre akıma sınırı,
çekme dayanımı, kopma uzaması, tokluk ve elastisite modülü değerleri hesaplanmıştır. Akma sınırı ve
çekme dayanımı değerlerinin çekme hızı artarken arttığı buna karşın kopma uzaması, tokluk ve elastisite
modülü değerlerinin dikkate değer bir şekilde düştüğü gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelimeler – HDPE, çekme deneyi, akma sınırı, çekme dayanımı, kopma uzaması, tokluk, elastisite modülü
I. GİRİŞ yaptıkları çalışmada HDPE malzemelerin 0,01 1/s

HDPE malzemeler etilen monomerlerinin bir ve 0,001 1/s gerinim hızlarında çekme deneylerini
araya gelmesinden oluşurlar. Radikal veya gerçekleştirmişlerdir. Gerinim hızı düştükçe akma
koordinasyon polimerizasyon işlemi sonucu elde gerilmesinin düştüğünü buna karşın kopma
edilmektedirler. Yüksek derecede kristal oranına uzamasının arttığını gözlemlemişlerdir. Merah ve
sahip olan bu malzemelerin molekül yapıları lineer diğ. (2006) yaptıkları çalışmada sıcaklığın HDPE
olup molekül kütleleri 150000-400000 malzemelerin akma sınırı ve elastisite modülü
civarlarındadır. HDPE malzemelerin düşük değerlerine etkisini araştırmışlardır. Artan test
sıcaklıklarda darbe dirençleri iyi olup, 120 °C sıcaklıklarının malzemenin akma dayanımı ve
üzerindeki sıcaklıklarda yumuşamaya başlarlar. elastisite modülü değerlerini düşürdüğünü tespit
HDPE malzemeler enjeksiyon, ekstrüzyon, toz etmişlerdir. Genel itibariyle literatürde artan çekme
kaplama, film çekme, döner kalıplama ve şişirme hızlarında elastisite modülü ve akma sınırı
kalıplama başlıca parça üretim yöntemlerindendir. değerlerinin arttığı belirtilmiş olup kopma uzaması
Otomotiv, gemicilik ve denizaltı, havacılık ve uzay, değerlerinin dikkate değer bir şekilde düştüğü
gıda, temizlik kap ve gereçleri, kablo ve basınçlı belirtilmiştir [5-6].
boru imalatı, ev ve mutfak eşyaları, eğlence ve Bu çalışmada HDPE malzemeler granül halinde
oyuncak sektörü, elektrik ve elektronik, dekorasyon temin edilip plastik enjeksiyon makinesinde
ve sağlık sektörü gibi birçok alanda kullanımı üretimleri gerçekleştirilmiştir. Üretimleri
mevcuttur [1]. gerçekleştirilen numunelerden şerit halinde çekme
Cheng ve diğ. (2008) yaptıkları çalışmada HDPE numuneleri elde edilmiştir. HDPE numuneler 5
malzemelere 0,5 mm/min ve 7 mm/min hızlarında mm/min, 50 mm/min, 500 mm/min ve 800 mm/min
çekme testi uygulamışlardır. Düşük çekme çekme hızlarında çekme testine tabi tutulmuş olup
hızlarında deformasyon sertleşmesinin oluşmadığı akma sınırı, çekme dayanımı, kopma uzaması,
buna karşın artan çekme hızlarında oluştuğunu tokluk ve elastisite modülü değerleri kıyaslamalı
tespit etmişlerdir. Düşünceli ve Çolak (2007) olarak hesaplanmıştır.
579
Akdoğan ve Şahbaz, Farklı Çekme Hızlarında Yüksek Yoğunluklu Polietilen Malzemelerin Mekanik Davranışının İncelenmesi,
Yapılmış olan çalışmada PETKIM firmasının
Petilen I668 HDPE ticari ürünü kullanılmıştır.
Erime akış hızı 5,5 g/min (190 °C / 2,16 kg) olan
granül hammadde Şekil 1(a)’da gösterilmiştir.
Granül hammaddeler plastik enjeksiyon
makinesinde üretimden önce 60 °C’de 4 saat
boyunca tutularak nem uzaklaştırılmıştır (Şekil
1(b)). Nemden arındırılmış granül hammaddeler
Şekil 1(c)’de gösterilen 70 ton kalıp kapama gücüne
sahip, 35 mm vida çaplı ve L/D oranı 30 olan plastik
enjeksiyon makinesinde besleme bölgesinden
nozül bölgesine doğru 170-180-190-200 °C Şekil 3. (a) Plastik enjeksiyon makinesinde üretilmiş numune
sıcaklıklarda ergitilerek kalıba basma işlemleri boyutları, (b) numune öncesi kesme ve (c) çekme
gerçekleştirilmiştir [7]. Kalıba basılan numuneler numunelerinin boyutları [7]
testlerden önce ASTM D618 standardına göre Şekil
1(d)’de gösterilen Nüve TK252 şartlandırma
ünitesinde 23,5 °C’de ve %50 bağıl nemde 40 saat
boyunca bekletilmiştir. Şekil 2’de üretilmiş numune
gösterilmektedir [8]. Şekil 3’te çekme numunesi
boyutları verilmiştir.
(a) (b)
Şekil 4. Shimadzu AGS-X 100 kN üniversal test cihazı

Çekme testi sonrası akma sınırı, çekme dayanımı,
kopma uzaması, tokluk ve elastisite modülü
(c) (d)
değerleri hesaplanmış olup ortalama, en yüksek, en
düşük ve standart sapma değerleri karşılaştırmalı
olarak verilmiştir. Akma sınırı değerleri %0,2 şekil
değişimine göre hesaplanmıştır.
Tablo 1. Numune açıklamaları ve kodları
Şekil 1. (a) HDPE granül, (b) fırın, (c) plastik enjeksiyon Açıklama Kod
makinesi ve (d) şartlandırma ünitesi [7-8] 5 mm/min çekme hızı uygulanmış numune 5 mm/min
50 mm/min çekme hızı uygulanmış numune 50 mm/min
500
500 mm/min çekme hızı uygulanmış numune
mm/min
800
800 mm/min çekme hızı uygulanmış numune
mm/min
Şekil 2. Plastik enjeksiyon makinesinde basılmış numune [7]
III. BULGULAR
Üretilmiş olan HDPE numunelerin çekme testleri
Shimadzu marka AGS-X 100 model cihazda Belirtilen çekme hızında çekilmiş numunelerin
gerçekleştirilmiştir (Şekil 4). Çekme boyu olarak görüntüsü verilmiştir Şekil 5’te verilmiştir.
numune ortasından 20 mm’lik kısımdan Gerilme-uzama grafikleri Şekil 6’da verilmiştir.
gerçekleştirilmiştir. 5 mm/min, 50 mm/min, 500 Düşük çekme hızlarda (5 mm/min ve 50
mm/min ve 800 mm/min çekme hızlarında her mm/min) %1100 civarlarında kopma uzamasına
çekme hızı için 5 adet numune teste tabi tutulmuştur sahip olduğu görülmüştür. 500 mm/min ve 800
(ASTM D 638). Tablo 1’de numune açıklamaları ve mm/min çekme hızlarında ise kopma uzamalarının
kodları verilmiştir.
580
sırasıyla %70 ve %50 civarlarında olduğu çekme hızlarında elastisite modülünün düştüğünü
gözlemlenmiştir. ispatlar niteliktedir.
Tablo 2. Akma sınırı, çekme dayanımı ve elastisite modülü
değerleri
Numune Akma Sınırı [σ0,2] (MPa)
Kodu Ort. Maks. Min. SS
5 mm/min 8.6 8.8 8.1 0.3
50 mm/min 11.2 11.8 10.8 0.4
500 mm/min 13.7 14.2 13.2 0.3
800 mm/min 12.5 12.9 11.9 0.4
Numune Çekme Dayanımı [σç] (MPa)
Şekil 5. (a) Çekme işlemi uygulanmamış numune, 5 mm/min 21.3 22.2 20.1 0.9
(b) 800 mm/min (c) 500 mm/min, (d) 50 mm/min ve 50 mm/min 24.1 25.2 23.1 0.9
(e) 5 mm/min çekme hızı ile çekilmiş numuneler
500 mm/min 27.5 28.5 26.5 0.8
800 mm/min 27.1 28 26 0.9
Numune Elastisite Modülü [E] (MPa)
5 mm/min 860 881 841 15
50 mm/min 873 895 845 25
500 mm/min 524 527 522 4
800 mm/min 298 310 287 16
20 20
19 19
18 18
17 17
16 16
15 15
14 14
13 13
Gerilme (MPa)
Gerilme (MPa)
12 12
11 11
10 10
9 9
8 8
7 7
6 6
5 5
4 4
3 3
2 2
1 5 mm/min 1 50 mm/min
0 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 0 1 2 3 4 5 6 7 8
Uzama (%) Uzama (%)
20 20
19 19
18 18
17 17
16 16
15 15
14 14
13 13
Gerilme (MPa)
Gerilme (MPa)
12 12
11 11
Şekil 6. (a) Gerilme-uzama grafiği ve (b) %100 uzama oranı 10 10
için gerilme-uzama grafiğinin ayrıntılı görüntüsü 9
8
9
8
7 7
Akma sınırı değerleri Şekil 7’de gösterildiği gibi 6 6
gerilme uzama grafiğinde lineer bölgeye %0,2 5
4
5
4
uzama oranında paralel çizgi çekilip grafik 3
2
3
2
üzerinden okunmuştur. Akma sınırı, çekme 1
0
500 mm/min 1
0
800 mm/min
dayanımı ve elastisite modülü değerlerinin 0 1 2 3 4 5 6 7 8 0 1 2 3 4 5 6 7 8

Uzama (%) Uzama (%)
ortalama, maksimum, minimum ve standart sapma Şekil 7. Akma sınırının hesaplanması
değerleri Tablo 2’de verilmiştir.
Çekme deney sonuçlarından akma sınırı (σ0,2),
Şekil 7’de de gösterildiği gibi yüksek çekme çekme dayanımı (σç) ve elastisite modülü (E)
hızlarında (500 mm/min ve 800 mm/min) lineer değerleri karşılaştırmalı olarak Şekil 8’de
bölgenin eğimi azalmaktadır. Bu durum yüksek verilmiştir.
581
20
(a) mm/min hızında ise düştüğü gözlemlenmiştir.
18 Hesaplanmış olan elastisite modülü değerlerinde ise
16
50 mm/min çekme hızında artış görülürken artan
çekme hızlarında (500 mm/min ve 800 mm/min)
Akma Sınırı [σ0,2] (MPa)
14
düştüğü belirlenmiştir (Şekil 8(c)).
12
Kopma uzaması ve tokluk değerlerinin 50
10 mm/min çekme hızına kadar artmış olduğu tespit
8 edilmiştir. Artan çekme hızlarında ise dikkate değer
6
13,7
12,5 bir düşüş görülmüştür (Şekil 9). Tokluk değerlerinin
11,2
dikkate değer bir şekilde düşmesinin sebebi gerilme
8,6
4
uzama grafiklerinde eğri altında kalan alanın
2 azalmasından kaynaklanmaktadır bu durum da
0 kopma uzaması ile doğrudan ilişkilidir. Kopma
5 50 500 800 uzaması ve tokluk değerlerinin ortalama,
Çekme Hızı (mm/min)
30
maksimum, minimum ve standart sapma değerleri
28 (b) Tablo 3’te verilmiştir.
26 1200
24 (a)
1100
Çekme Dayanımı [σç] (MPa)
22
1000
20
18 900
Kopma Uzaması [A] (%)
16 800
14 27,5 27,1 700
12 24,1
21,3 600
10 1101 1109
8 500
6 400
4 300
2
200
0
5 50 500 800 100 67 49
Çekme Hızı (mm/min) 0
1000 5 50 500 800
(c) Çekme Hızı (mm/min)
900
18
800
(b)
16
Elastisite Modülü [E] (MPa)
700
14
600
Tokluk [U] (J/mm3)
12
500
860 873 10
400
8 15.66
300 14.62
524
200 6
298
100 4
0 2 1.31
5 50 500 800 0.96
Çekme Hızı (mm/min) 0
Şekil 8. (a) Akma sınırı, (b) çekme dayanımı ve (c) elastisite 5 50 500 800
modülü kıyaslamaları Çekme Hızı (mm/min)
Şekil 9. (a) Kopma uzaması ve (b) tokluk kıyaslamaları
Çekme hızı 500 mm/min değerine kadar akma
sınırı ve çekme dayanımı değerlerinin arttığı
görülmektedir. Buna karşın bu değerlerin 800
582
Tablo 3. Kopma uzaması ve tokluk değerleri mekanik ve ısıl özellikleri üzerine etkilerinin incelenmesi
Numune Kopma Uzaması [A] (%) (Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli). Erişim
Kodu Ort. Maks. Min. SS adresi: http://acikerisim.pau.edu.tr:8080 /xmlui/handle/1
5 mm/min 1101 1150 1045 39 1499/26338.
50 mm/min 1109 1156 1076 42 [2] Cheng. J.J. Polak. M.A. and Penlidis. A. “A tensile strain
500 mm/min 67 72 61 5 hardening test indicator of environmental stress cracking
800 mm/min 49 53 44 3 resistance”. Journal of Macromolecular Science®, Part
Numune Tokluk [U] (J/mm3) A: Pure and Applied Chemistry. Vol 45(8). 599-611. Jun.
Kodu Ort. Maks. Min. SS 2008.
5 mm/min 14.62 15.7 13.7 0.83 [3] N. Düşünceli and Ö.E. Çolak. “İmalat yöntemlerinin
50 mm/min 15.66 16.66 14.66 1.41 yüksek yoğunluklu polietilen’in (YYPE) tek eksenli
çekme davranışı üzerindeki etkisi.” in Proc. 8.
500 mm/min 1.31 1.7 1 0.26
Uluslararası Kırılma Konferansı. 2007. paper, p. 290-
800 mm/min 0.96 1.07 0.83 0.1
301.
[4] Merah. N. Khan. Z. and Bazoune. A. “Temperature and
IV. TARTIŞMA
loading frequency effects on fatigue crack growth in
Yapılmış olan çalışmada çekme hızı artışıyla HDPE pipe material”. Arabian Journal for Science and
akma sınırı ve çekme dayanımı değerleri artmıştır Engineering. Vol 31(2). 19-30. Dec. 2006.
bu durum literatürle uyum içerisindedir. Buna [5] Brown R, Brown R (Roger P. Handbook of Polymer
Testing [electronic Resource] : Short-Term Mechanical
karşın yüksek çekme hızlarında (500 mm/min ve Tests / Editor, Roger Brown. Rapra Technology; 2002.
800 mm/min) elastisite modülü değerleri dikkate [6] Çelikkan. O. (2011) Yüksek yoğunluklu polietilenin
değer bir şekilde düşmektedir. viskoelastik özelliklerinin deneysel incelenmesi
(Experimental analysis of viscoelastic properties of high
V.SONUÇLAR density polyethylene) (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
Teknik Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi:
 HDPE malzemelerde çekme hızı artarken akma https://polen.itu.edu.tr:8443/server/api/core/bitstreams/6
sınırı ve çekme dayanımı değerleri 500 mm/min a7ac813-6a7f-47bf-a561-45f71c7af62f/content.
hızına kadar dikkate değer bir şekilde artmış olup [7] E. Akdoğan and M. Şahbaz “Tensile behavior of
800 mm/min çekme hızında 500 mm/min çekme compressed high-density polyethylene materials”
hızına kıyasla az miktarda düşüş Journal of Materials and Manufacturing, vol 1(1). 1–6.
Sep. 2022.
gözlemlenmiştir. [8] M. Şahbaz. and E. Akdoğan. “Farklı Uzama Oranlarında
 50 mm/min çekme hızında 5 mm/min çekme Çekme İşlemi Uygulanmış Yüksek Yoğunluklu
hızına kıyasla elastisite modülü değerleri bir Polietilen Malzemelerin Mekanik Özelliklerinin
miktar artmış olup 500 mm/min ve 800 mm/min Araştırılması.” in Proc. ICEANS 2022 (3rd). 2022. paper,
çekme hızında elastisite modülü değerlerinin p. 1355-1360.
[9] Standard Practice for Conditioning Plastics for Testing,
düştüğü görülmüştür. ASTM Std. D618, 2013.
 Kopma uzaması değerlerinin 5 mm/min ve 50 [10] Standard Test Method for Tensile Properties of Plastics,
mm/min hızda neredeyse değişmediği buna ASTM Std. D638, 2017.
karşın tokluk değerlerinin arttığı tespit edilmiştir.
Artan çekme hızlarında 500 mm/min ve 800
mm/min dikkate değer bir şekilde düştüğü
belirlenmiştir.
TEŞEKKÜR
Yazarlar, bu çalışmada HDPE numuneleri
Pamukkale Üniversitesi Makine Mühendisliği
Laboratuvarları’nda ürettikleri ve Karamanoğlu
Mehmetbey Üniversitesi Makine Mühendisliği
Laboratuvarları’nda mekanik testleri
gerçekleştirdikleri için her iki kuruma da teşekkür
ederler.
KAYNAKLAR
[1] Akdoğan. E. (2019) Polimer esaslı kompozit
malzemelere farklı dolgu maddelerinin ilavesinin
583
Dengesiz Radar Veri Setlerinde Rastgele Orman ve Evrişimli Sinir

Ağlarının Karşılaştırılması
Muhammed ERDOĞAN1*, Doç. Dr. Oktay YILDIZ 1
1
Bilgisayar Mühendisliği / Fen Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Türkiye
muhammed.erdogan1@gazi.edu.tr*
Özet – Havalimanı, devlet kurumları, askeri tesisler gibi önemli yerlerin korunması için çeşitli sistemler
kullanılır. Sistemler, tehdit olabilecek nesnelerin tespit edilmesi ve sınıflandırılması için çeşitli sensörlerin
bir araya getirilmesi sonucu oluşan yapılardır. Özellikle hava tehditlerine karşı sıklıkla kullanılan sensörler
radarlardır. Radar verisi ile makine öğrenmesi tabanlı yöntemlerle hedef sınıflandırma, günümüzde üzerine
çalışılan konular arasındadır. Çalışma kapsamında dengesiz veri seti kullanılarak maliyet etkin bir
sınıflandırma yöntemi belirlemek amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, halka açık bir veri seti kullanılarak radar
verisinden hedef sınıflandırma yapılmaktadır. Çalışma kapsamında makine öğrenmesi yöntemleri
kullanarak 94%’e varan doğruluğa ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler –Radar, Rastgele Orman, Evrişimli Sinir Ağları, SMOTE, Sınıflandırma, İHA
I. GİRİŞ faydalanılarak geliştirilen doppler radarları, nesne

Askeri veya sivil, korunması gereken tesis ve mesafesinin yanında tespit edilen nesnenin hızını da
yerleşkeler günümüz şartlarında tehdit altındadır. belirlemektedir.
Radarlar bu tür yerlerin korunması için kullanılan Radar kullanılan sistemlerde hedef sınıflandırma
sistemlerde olası hedeflerin algılanması ve için yapay zeka tabanlı yöntemlerin kullanılması
kullanıcının uyarılması açısından önemli hata oranının azaltılması açısından önemlidir.
donanımlardandır[1][2]. Radarın hedefleri tespit Günümüzde askeri ve sivil sektörlerde bu alanda
etmesi pratikte tek başına yeterli değildir. Çünkü çalışmalar devam etmektedir. Bu çalışma
radar tarafınca tespit edilen nesnelerin az bir kısmı kapsamında hedef kümesi olarak belirlenen
hedef kümesinde olup, yaşamın olağan akışı İHA’ların diğer nesnelerden ayırt edilmesi
içerisinde bulunan birçok nesne radar tarafından amaçlanmaktadır.
algılanmaktadır. Bu sebeple radar tarafınca Doppler radarı ile sınıflandırma göz önüne
algılanan nesnelerin sınıflandırılması da bir o denli alındığında, doppler konsepti ilk olarak 2000 yılında
önemlidir. Tespit edilen nesneler, mevcut veriler Chen tarafınca ortaya atılmıştır [3]. Doppler
ışığında muhtelif yöntemlerle sınıflandırılmaktadır. radarının ürettiği veriler incelendiğinde nesnelerin
Makine öğrenmesi tabanlı sınıflandırma kendine ait doppler imzaları olduğu fark
yöntemlerinde eldeki veriler ile model eğitilir ve edilmektedir. doppler imzaları, hareket eden
gelecekte elde edilen veriler ile modelin, nesnenin nesnelerin periyodik hareketlerinin
sınıfını tahmin etmesi beklenir. karakteristiklerini göstermektedirler. Bu sayede
Doppler etkisi, herhangi bir dalga üreteci nesnenin nesneye ait doppler bilgileri ile nesnenin aktivitesi
hareket etmesi sonucu algılanan frekans ile gerçek ve sınıfı belirlenebilir [3]. Çalışma [3] [4] [5] [6] [7]
frekans arasındaki oluşan sapmadır. Bu sapmanın [8]’de görüldüğü gibi doppler radarları askeri ve
hesaplanması ile nesnenin sürati hesaplanmaktadır. sivil alanlarda sıklıkla kullanılmaktadır.
Doppler etkisini baz alan radarlar doppler radarı Doppler verisi analizi ile elde edilmiş
olarak adlandırılırlar. Doppler etkisinden spektrogramlar yardımıyla nesnelerin yada nesne
584
Erdoğan vd., Dengesiz Radar Veri Setlerinde Rastgele Orman ve Evrişimli Sinir Ağlarının Karşılaştırılması, ICEANS 2022, Konya, Turkey
hareketlerinin sınıflandırması yapılabilmektedir. dengesizliği azaltacak yaklaşımların tercih edilmesi

Çalışma [3]’de SVM, kNN ve Evrişimli Sinir Ağları başarı oranını artırmaktadır.
(Convolutional Neural Network) algoritmaları,
nesne ve hareket sınıflandırma için
kullanılmaktadır. Çalışmadaki sonuçlar
incelendiğinde CNN algoritmasının oldukça başarılı
olduğu anlaşılmaktadır. Ancak CNN modelinin
diğerlerine göre daha maliyetli olması nedeniyle
diğer alogirtmalar daha çok tercih edilmektedir.
Çalışma [3]’te SVM ve kNN algoritmalarının
eğitiminde öz nitelik çıkarım yöntemleri
kullanılarak başarımları, CNN algoritmasıyla
rekabet edebilecek seviyelere gelmektedir.
Spektrogram analizi yapılan diğer çalışmalarda [4]
[5] da sınıflandırıcı olarak CNN algoritması ön
plana çıkmaktadır. Ayrıca derin öğrenme tabanlı
diğer ağ yapıları da (Residual CNN, LSTM destekli
RNN) çalışmalarda başvurulan diğer
modellerdendir. Örneğin çalışma [7]’de 5 mini- Şekil 1 Radar veri setindeki örneklemlerin dağılımını
İHA’ya ait veriler ile muhtelif modeller gösteren grafik.
eğitilmektedir. Eğitilen modeller, CNN ağları ve bir
A. Rastgele Orman
adet LSTM destekli RNN ağıdır.
STFT kullanılarak elde edilmiş spektrogramların Rastgele Orman (Random Forest), birden çok
görselleri sınıflara ait karakteristikler içerirler. karar ağacından oluşan ve toplu olarak daha doğru
Nitelikler ile NB (Naive Bayes), k-NN ve karar tahminler yapan algoritmadır[10] [11]. Veri setinin
ağacı sınıflandırıcıları eğitilmektedir. toplam örneklerinden rastgele bir alt küme seçer ve
Çalışmanın ikinci bölümünde deneyler her küme için karar ağaçları oluşturur. Algoritma,
kapsamında kullanılan yöntemlerden karar ağaçlarını oluştururken en iyi bölünmeyi
bahsedilmektedir. Üçüncü bölümde elde edilen bulmak için entropi tabanlı bir yapı kullanır.
bulgular yazılı ve görsel olarak verilmektedir. Topluluktaki her ağaç, hedef sınıfı tek başına
Dördüncü bölümde elde edilen bulgular tahmin eder. Topluluktaki her ağacın oyları toplanır
yorumlanmakta ve karşılaştırılmaktadır. Son bölüm ve çoğunluk oylaması ile nihai tahmin yapılır.
olan beşinci bölümde ise çalışmanın sonuçları Çalışma kapsamında, veri setinin dengeli olarak
değerlendirilmektedir. ele alınması için sınıf ağırlıklandırması aktif olarak,
ağaç sayısının giderek artırıldığı eğitimler
II.MATERYAL VE YÖNTEM gerçekleştirilmiştir.
Mevcutta halka açık olarak sunulan çeşitli radar
veri setleri bulunmaktadır. Çalışma [9]’da üzerinde
B. Evrişimli Sinir Ağları
çalışmış olan ve halka açık olarak sunulan radar veri
seti bu çalışmada kullanılmaktadır. Veri seti Evrişimli Sinir Ağları (Convolutional Neural
içerisinde İHA, insanlar ve araba olarak Networks), görüntü sınıflandırma görevleri için
isimlendirilen üç adet sınıf bulunmaktadır. Veri kullanılan en popüler derin öğrenme ağı türüdür
setinde 17485 adet örneklem bulunmaktadır. Şekil 1 [12] [13]. Bir CNN, evrişim (convolution),
‘de radar veri setindeki örneklemlerin dağılımını normalleştirme (normalization), etkinleştirme
gösteren grafik verilmektedir. Grafik incelendiğinde (activation), havuzlama (pooling) vb. gibi işlevleri
veri setindeki örneklemlerin tam olarak dengeli bir uygulayan birkaç temel yapı taşından oluşmaktadır.
şekilde dağılmadığı görülmektedir. Model CNN, basitten daha karmaşık olanlara kadar bir
eğitiminde kullanılan veri setindeki örneklemlerin dizi soyut ayırt edici özelliği belirleyerek bir
dağılımı, modelin eğitimini etkileyen faktörlerden örnekleminin sınıfını tahmin etmeye çalışır.
olduğu bilinmektedir. Model eğitiminde Çalışma kapsamında, veri setinin karakteristiği
göz önüne alınarak ve deneysel çalışmalar
585
doğrultusunda parametrelerin değiştirilerek edilmiştir. Ağaç sayısının iki katına çıkması ile
ayarlanmasından sonra şekil 2’de özetlenen sinir ağı genel olarak eğitim süresinin de iki katına çıktığı
oluşturulmuştur. Veri setindeki dengesizliği şeklinde yorumlanabilir.
azaltmak için ağın eğitiminden önce veri seti
SMOTE algoritması ile azınlıkta olan sınıfların
örneklemleri artırılmıştır. SMOTE algoritması
birçok çalışmada [10] [14] [15] veri ön işleme
aşamasında veri setinin dengeli hale getirilmesi için
kullanılan bir algoritmadır.
Şekil 3. Rastgele orman algoritmasının doğruluğunun ve

eğitim süresinin ağaç sayısına bağlı olarak değişimini
gösteren grafik.
Şekil 4’te evrişimli sinir ağının devir sayına bağlı
olarak doğruluğunda görülen değişimi
verilmektedir. Burada devir sayısının artışı ile
model doğruluğu belli bir seviyeye gelmekte ve
sonrasında yatay bir seyir izlemektedir. Elde edilen
en yüksek doğruluk 83,20%’dir. Bu değerin elde
edilmesi için model eğitimine harcanan süre 511,52
sn’dir.
Şekil 2. Evrişimli sinir ağını özetleyen şema.
III. BULGULAR
Rastgele orman algoritması farklı sayıda ağaç ile
eğitilmektedir. Bunun sonucunda şekil 3’te verilen
değerler elde edilmiştir. Grafik, ağaç sayısının Şekil 4. Evrişimli sinir ağının doğruluğunun model sayısına
genellikle ikiye katlanması sonucunda elde edilen bağlı olarak değişimini gösteren grafik.
model doğruluğu ve eğitim süresini içermektedir.
IV. TARTIŞMA
Başlangıçta ağaç sayısındaki artış, modelin
doğruluğu üzerinde pozitif etki oluşturmuştur. Bir Radar verisi ile iki algoritmanın eğitimini
noktadan sonra ise ağaç sayısındaki artışın doğruluk gerçekleştirdik. Bunun sonuncunda rastgele orman
üzerinde bir fazla bir etkisinin olmadığı algoritması, sınıfların dengeli hale getirilerek 200
görülmektedir. Elde edilen en yüksek doğruluk ağaç ile eğitilmesi sonucunda 93,73% doğruluğa
93,73% ile 200 ağaç ile gerçekleştirilen eğitimdir. 102,3 sn’de ulaşmış oldu. SMOTE ile dengeli hale
Bu değer 113,69 sn’lik bir eğitim sonucunda elde getirilmiş olan veri seti kullanılarak eğitilen
586
evrişimli sinir ağı 83,2% doğruluğa 511,52 sn’de [5] X. Mou, X. Chen, N. Su and J. Guan, "Motion
erişmiş oldu. Veri setinin sunulduğu Çalışma [9]’da classification for radar moving target via STFT and
convolution neural network," in The Journal of
geliştirilen sinir ağı 99,48% doğruluğa ulaşıldığı Engineering, vol. 2019, no. 19, pp. 6287-6290, 10 2019,
belirtilse de eğitim yaklaşımı olarak k-kat eğitim doi: 10.1049/joe.2019.0179.
yaklaşımı kullanılmasından ötürü eğitim [6] B. Oh, X. Guo, F. Wan, K. Tohand Z. Lin, "Micro-
aşamasında tüm örneklemlerin aşamalar halinde Doppler Mini- UAV Classification Using Empirical-
eğitime dahil edildiği ve yaklaşımın türünden dolayı Mode Decomposition Features," in IEEE Geoscience and
Remote Sensing Letters, vol. 15, no. 2, pp. 227-231, Feb.
veri setinin 5 kat büyütüldüğü fark edilmektedir. 2018, doi: 10.1109/LGRS.2017.2781711.
Evrişimli sinir ağları günümüzde birçok alanda [7] A. Huizing, M. Heiligers, B. Dekker, J. de Wit, L.
kullanılan ve tercih edilen sınıflandırıcı türlerinden Cifolaand R. Harmanny, "Deep Learning for
birisidir. Kullanışlı olmalarının yanında ihtiyaç Classification of Mini-UAVs Using Micro-Doppler
duydukları büyük veri setleri ve işlem gücü göz Spectrograms in Cognitive Radar," in IEEE Aerospace
and Electronic Systems Magazine, vol. 34, no. 11, pp. 46-
önüne alındığında oldukça maliyetli oldukları 56, 1 Nov. 2019, doi: 10.1109/MAES.2019.2933972.
görülmektedir. Deney ortamında bu maliyetler göz [8] F. Fioranelli, M. Ritchie, S. Z. Gürbüz and H. Griffiths,
önüne alınarak yüksek doğruluk değerleri elde "Feature Diversity for Optimized Human Micro-Doppler
edilse de, pratikte özellikle zaman kritik savunma Classification Using Multistatic Radar," in IEEE
sistemlerinde maliyeti deha düşük yöntemlerin daha Transactions on Aerospace And Electronic Systems, vol.
53, no. 2, pp. 640-654, April 2017, doi:
kullanışlı olduğu görülmektedir. 10.1109/TAES.2017.2651678.
[9] Roldan, I., del‐Blanco, C., Duque de Quevedo, Á., Ibañez
V. SONUÇLAR Urzaiz, F., Gismero Menoyo, J., Asensio López, A.,
Sivil ve askeri tesislerin korunması için çeşitli Berjón, D., Jaureguizar, F. and García, N., 2020.
sistemler mevcuttur. Bu sistemlerde sensör olarak DopplerNet: a convolutional neural network for
birçok türde donanım kullanılmaktadır. Bunlardan recognising targets in real scenarios using a persistent
range–Doppler radar. IET Radar, Sonar & Navigation,
birisi de radarlardır. Çalışma kapsamında radar 14(4), pp.593-600.
verisi ile hedef sınıflandırma üzerine mevcut [10] K. Polat, "A Hybrid Approach to Parkinson Disease
çalışmalar incelenmiş ve rastgele orman algoritması Classification Using Speech Signal: The Combination of
ve geliştirilen evrişimli sinir ağı ile deneysel SMOTE and Random Forests," 2019 Scientific Meeting
çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular on Electrical-Electronics & Biomedical Engineering and
Computer Science (EBBT), 2019, pp. 1-3, doi:
ışığında veri seti ve eğitim süresi yönünden sınırlı 10.1109/EBBT.2019.8741725.
alanlarda rastgele orman algoritmasının daha [11] M. J. Sagayaraj, V. Jithesh and D. Roshani,
başarılı olduğu görülmektedir. "Comparative Study Between Deep Learning
Techniques and Random Forest Approach for HRRP
Based Radar Target Classification," 2021 International
KAYNAKLAR Conference on Artificial Intelligence and Smart Systems
(ICAIS), 2021, pp. 385-388, doi:
10.1109/ICAIS50930.2021.9395855.
[1] B. Torvik, K. E. Olsenand H. Griffiths, "Classification of [12] Wang C, Xi Y. Convolutional neural network for image
Birds and UAVs Based on Radar Polarimetry," in IEEE classification. Johns Hopkins University Baltimore, MD.
Geoscience and Remote Sensing Letters, vol. 13, no. 9, 1997;21218.
pp. 1305-1309, Sept. 2016, doi: [13] Chawan, Amith Chandrakant, Vaibhav K. Kakade, and
10.1109/LGRS.2016.2582538. Jagannath K. Jadhav. "Automatic Detection of Flood
[2] A. Manno-Kovacs, E. Giusti, F. Berizzi And L. Kovács, Using Remote Sensing Images." Journal of Information
"Image Based Robust Target Classification for Passive Technology 2, no. 01 (2020): 11-26.
ISAR," in IEEE Sensors Journal, vol. 19, no. 1, pp. 268- [14] W. Feng, W. Huang and W. Bao, "Imbalanced
276, 1 Jan.1, 2019, doi: 10.1109/JSEN.2018.2876911. Hyperspectral Image Classification With an Adaptive
[3] F. Luo, S. Poslad and E. Bodanese, "Human Activity Ensemble Method Based on SMOTE and Rotation Forest
Detection and Coarse Localization Outdoors Using With Differentiated Sampling Rates," in IEEE
Micro-Doppler Signatures," in IEEE Sensors Journal, Geoscience and Remote Sensing Letters, vol. 16, no. 12,
vol. 19, no. 18, pp. 8079- 8094, 15 Sept.15, 2019, doi: pp. 1879-1883, Dec. 2019, doi:
10.1109/JSEN.2019.2917375. 10.1109/LGRS.2019.2913387.
[4] A. Angelov, A. Robertson, R. Murray-Smith and F. J. Wei, Z. Lu, K. Qiu, P. Li and H. Sun, "Predicting Drug
Fioranelli, "Practical Classification of different moving Risk Level from Adverse Drug Reactions Using SMOTE
targets using automotive radar and deep neural and Machine Learning Approaches," in IEEE Access,
networks," in IET Radar, Sonar & Navigation, vol. 12, vol. 8, pp.
no. 10, pp. 1082-1089, 10 2018, doi: 10.1049/iet-
rsn.2018.0103.
587
Remanufactured Products' Advantages

Muhammad Ahmad Baballe*1, Amina Ibrahim2
1, 2
Kano State Polytechnic, Kano, Nigeria.
*
mbaballe@kanopoly.edu.ng
Abstract – Remanufacturing is the process of restoring discarded goods and components to a brand-new,
technologically sophisticated state with the least amount of waste and expense. In a rebuilt product that
incorporates the technological advancements deemed required to ensure that repairs may be completed
promptly and the item is returned to functionality in an efficient manner, non-wearing parts are reused. This
review article provides an overview of the remanufacturing process. The significance of it, how it
contributes to sustainability, and a list of difficulties with product remanufacturing. When industries adopt
new technologies for component restoration, higher material recovery, and even the retention in-house of
competencies that could have previously been outsourced, the scope and benefits of remanufacturing
expand.
Keywords – Sustainability, Recycling, Remanufacturing, Reconditioning, Circular economy.
I. INTRODUCTION Remanufacturing describes the process of

During World War II, the United States and the disassembling products, cleaning, repairing, or
United Kingdom used remanufacturing in practice. replacing parts, and then reassembling them in good
These nations did not produce any automobiles or working order. In other words, it involves reusing
replacement parts since all production facilities discarded materials to create new goods that are
were devoted to the manufacture of military functionally and aesthetically equivalent to the
hardware. The only choice left was to remanufacture originals. Remanufacturing is interchangeable with
the old vehicles and keep them on the road. This is a variety of other phrases, including rebuilding and
the development of the idea. There are 70,000 refurbishing, although it is now widely recognized
remanufacturing businesses in the US that bring as the industry term for this procedure [1–5].
approximately $53 billion annually [9, 10]. Candidate products are often transported to a
Entrepreneurs are constantly searching for less production setting and deconstructed there. The
manufacturing costs, faster manufacturing component parts are changed, if necessary, after
turnaround times, and higher manufacturing quality being cleaned, inspected, mended, or reconditioned.
in today's cutthroat business environment. In order The product is then tested to meet its original
to meet these needs, technology has been developed. performance requirements after the parts have been
Manufacturing procedures have advanced over the reassembled. Remanufacturing is the process of
past ten years as a result of the availability of better recovering the value added to the material when a
technical solutions [11, 12]. However, product was first produced, restoring a used item to
environmental considerations were disregarded like-new condition. Remanufacturing lowers the
throughout the competition. Remanufacturing is a amount of energy and materials used, as well as the
process that offers more affordable and sustainable cost of manufacture. The money generated by waste
alternatives. Remanufacturing is included for a remanufacturing in combination with
number of reasons, including the following: environmental benefits makes the practice
588
Baballe et al., Remanufactured Products' Advantages, ICEANS 2022, Konya, Turkey
potentially a significant contributor to sustainable II.THE PREREQUISITES FOR

development in the context of drivers like the REMANUFACTURING
Landfill Directive (SD). Tank remanufacturing According to the Remanufacturing Institute
during World War I was the first industrial (TRI), the procedure used determines whether or not
application of the technology; for a brief while a product has been refurbished. Before a product is
following World War II, remanufacturing was deemed to be remanufactured, the following
profitable for all UK automakers. Remanufacturing requirements must be satisfied, according to TRI:
is still, in general, a specialized industry today. • The main parts are repurposed.
Caterpillar, Xerox, and Flextronics are three • Dismantling is done in order to evaluate the
prominent global remanufacturers, but the majority condition, wear, or deterioration of component
of remanufacturing is done by much smaller parts.
businesses. Flextronics remanufactures the majority • Each component is meticulously cleaned and
of Xerox goods in the USA and a minor number in inspected.
Europe (Cosgrove, 2007b). • Any pieces that are damaged, missing, or broken
The 2004 Oaken Hollins Ltd (OHL) report are repaired so they are as good as new, or they are
Remanufacturing in the UK: a Significant replaced with new components. If their functioning
Contributor to Sustainable Development offers a is unaffected, used goods may occasionally be
thorough assessment of the state of the UK acceptable to include.
remanufacturing industry and identifies potential • To get everything back to working order, any
future markets for remanufacturing, emphasizing necessary corrections—such as machining,
that remanufacturing can reduce carbon emissions. rewinding, or refinishing—will be made.
This paper, which expands on the OHL report's • The functionality of a reconditioned item is on
findings and adds to some of OHL's analysis, looks par with that of a new one.
into the connections between designs and Remanufacturing: The process of bringing a used
remanufacture. product back to at least the OEM's original
The 2006 article Remanufacturing: A Key Enabler performance specifications from the customer's
to Sustainable Product Systems by Nabil Nasr and point of view and providing the finished product
Michael Thurston Although the focus of Erik with a warranty that is at least equal to that of a
Sundin's work in Product and Process Design for newly manufactured equivalent.
Successful Remanufacturing is on the details, a lot Reconditioning: is the process of bringing a used
of products can be remanufactured. Automobiles, product back up to parity with its original
auto parts, electric motors, single-use cameras, specifications while still functioning satisfactorily.
computers, office furniture, industrial equipment, The resultant product typically has a shorter
photocopiers, toner cartridges, and many other warranty than its equivalent newly made goods. All
items fall under this category. The strongest significant worn parts are covered by the warranty.
tradition and current level of representation in the Repair: Simply put, repairing is the act of
automotive industry belong, however, to correcting a product's identified flaws. There are
remanufacturing. Two thirds of all remanufacturing fewer warranties offered on restored products than
is used to remanufacture products for the on their corresponding newly produced products.
automotive industry. Various industry sectors may Additionally, just the component that has been
refer to remanufacturing using different words. changed may be covered by the warranty [5], not the
Rebuilt is used, for instance, for components and entire product.
systems in automobiles, while recharged is used for
imaging products like laser and toner cartridges. III. IT'S NECESSARY TO REMANUFACTURE
Recycled, repaired, restored, and reconditioned are Repair, reconditioning, and recycling are further
other phrases that are related yet refer to choices in addition to remanufacturing. Damaged
fundamentally separate processes. parts are restored to a usable state through the
process of repair. The reconditioning process is
comparable to that of repair, with the exception that
parts are not brought to dimensional precision, but
rather, through repainting, recoating, and
589
resurfacing operations, their functions are brought second is that the company that performs the
to a satisfactory level. Recycling is the process of remanufacturing may successfully obtain the retired
regenerating material through various methods and product. The third is that with only a small
reusing parts. It is guaranteed that recycled parts expenditure, the product can be brought back to
degrade appropriately. The best solution out of all like-new state (in terms of product function). Tires,
of these is remanufacturing. The several approaches motors and generators, and automobile parts are the
listed below illustrate why remanufacturing is three remanufacturing categories in the United
superior to repair, reconditioning, and recycling. States that have the most remanufacturing facilities.
1. Products that have been remanufactured are For the original equipment manufacturer, having a
always higher quality than those that have been product with high residual value at the end of its
repaired, reconditioned, or recycled. because they useful life might be problematic (OEM). For
require more labour content. The profit margin is instance, the OEM can find itself in competition
lower when products are recycled because of quality with its own products that have been
issues. Electronics and mechanical components that remanufactured by another company if it decides
have been recycled in particular are of lower quality not to remanufacture its own products. An OEM
and performance. may use a number of tactics to thwart third-party
2. Warranty: Compared to repaired and remanufacturing to prevent getting into this
reconditioned parts, remanufactured parts have a predicament. These tactics could entail rendering
better warranty. Only the parts that have been outdated products useless, implementing a predate
repaired receive warranties during repairs. system, making quick (small) design adjustments,
Remanufactured products, however, come with a and purchasing the outdated goods. Diverse printer
warranty covering the entire item. OEMs have used each of these tactics to defend their
3. Upgrades: Remanufactured products have one ink cartridge business, with variable degrees of
or more upgrades, but repaired and reconditioned success.
products do not.
4. Recovery: Only the material is recovered when V. ADVANTAGES OF REMANUFACTURED
a product is recycled, while the entire product is GOODS
recovered when a product is remanufactured. Remanufacturing is a profitable and sustainable
5. Identity: While some products lose their identity choice for business owners. It improves the
when they are remanufactured, other things keep producer's reputation in terms of the environment.
their original identity. • By using less energy, resources, labor, materials,
and disposal costs than traditional manufacturing
IV. THE SPECIFICATIONS FOR procedures, remanufacturing breathes fresh life into
REMANUFACTURING the product.
Remanufacturing is typically seen as the end-of- • The work atmosphere is monotonous during the
life option for a retired product that is the most actual manufacturing process, especially on the
environmentally benign. If a remanufactured assembly line. However, because each problem is
product may be used in place of a new one, a credit unique and difficult in the case of remanufactured
is typically claimed for the emissions and resource products, work satisfaction is high.
consumption that would have been avoided had the • Additionally, the remanufacturing sector can
new product been produced instead. The biggest offer experienced laborers who have retired job
cost reductions come from not having to produce possibilities and the chance to apply their prior
new materials, although there might be a huge knowledge of disassembling, cleaning, repairing,
difference between new manufacturing and and reassembling.
remanufacturing. At the same time, remanufactured • Entrepreneurs are interested in remanufacturing
goods often cost between 50% and 80% less than for a variety of reasons, chief among them high
brand-new goods. Remanufacturing is therefore profit margins of roughly 20–30%.
advantageous because it saves the environment and • The remanufacturing process will offer failure
money for consumers. The retired products must data that will be used to develop the actual product.
have a sizable residual value at the end of their
useful lives in order to be remanufactured. The
590
• Energy savings on greenhouse gas emissions are [10] Lavery et al 2013, The Next Manufacturing Revolution:
a direct effect of the ecologically friendly Non-Labour Resource Productivity and its Potential for
UK Remanufacturing, p 75-96.
remanufacturing process. [11] Martand T.T., Remanufacturing: Key Strategy for
• Remanufacturing allows for the same quality of Sustainable Development-A Review., International
service to be delivered to clients while using less Conference on Sustainable Growth through Universal
resources. Practices in Science, Technology and Management
• Since remanufactured products have shorter lead (ICSGUPSTM-2018), Goa, June 8-10, 169-177, 2018.
[12] Liurui D., Bolin M., Application of Adversarial Risk
times, customers are ultimately satisfied. Analysis Model in Pricing Strategies with
Remanufacturing. Journal of Industrial Engineering and
CONCLUSION
Management JIEM, 2015, 8(1): 1-20,
Remanufacturing is becoming more important, http://dx.doi.org/10.3926/jiem.1223.
and the industry is expanding at a quicker rate,
because of its inherent advantages in terms of
utilizing less material and energy and establishing
second and third lives after the end of the original
life. By creating things from old materials that are
just as good as original products in appearance and
functionality, remanufacturing promotes
sustainable development.
REFERENCES
[1] Steinhilper, R. Recent Trends and Benefits of
Remanufacturing: From Closed Loop Businesses to
Synergetic Networks, IEEE International Symposium on
Environmentally Conscious Design and Inverse, 2001.
[2] Renner, M. Working for the Environment: A Growing
Source of Jobs, World watch Institute, World watch
Paper 152, September 2000.
[3] The state of the art in recovery of materials and reuse of
waste electrical and electronic equipment in member
states that have implemented the WEEE directive earliest
is surveyed in WEEE Recovery: The European Story, a
Global Watch mission report published in June 2006.
[4] Hauser, W., Lund, R. T., The Remanufacturing Industry:
Anatomy of a Giant, Department of Manufacturing
Engineering, Boston University, June 2003.
[5] Ijomah W, Childe S, McMahon C. Remanufacturing—a
key strategy for sustainable development. Proceedings of
the third international conference on design and
manufacture for sustainable development, September 1–
2, 2004, Loughborough, UK; 2004.
[6] Renner 2000 5. Source: United Kingdom Cartridge
Remanufacturers Association (UKCRA).
[7] Croners Environmental Management, 2003 7. The state
of the art in recovery of materials and reuse of waste
electrical and electronic equipment in member states that
have implemented the WEEE directive earliest is
surveyed in WEEE Recovery: The European Story, a
Global Watch mission report published in June 2006.
[8] W., Lund, R. T., ‗the Remanufacturing Industry:
Anatomy of a Giant, Department of Manufacturing
Engineering, Boston University, June 2003.
[9] Parker, D 2010: Remanufacturing in the UK: A snapshot
of the UK remanufacturing industry in 2009; Oakdene
Hollins for the Centre for Remanufacturing and Reuse
and the Resource Recovery Forum.
591
Some uses of recycled plastics in concrete (PVC and PET): Review

Hamed Aboulkacem Moutie 1,*, Karima Gadri 1 and Leila Zeghichi 1
1
Laboratory of research in civil engineering, University of Biskra, Algeria
*
(moutie.hamed@univ-biskra.dz)
Abstract – Valorization of waste plastic in concrete as aggregates and fibers has become an opportunity.
Some advantages are plastic waste recycling, consumption reduction of natural aggregates and
improvement of concrete properties. This paper presents a review on addition of recycled plastic waste to
the concrete and influence on their properties. Some international researches were selected from scientific
peer-reviewed journals. The critical items analyzed were plastic characteristics, recycling methods and
concrete properties. The last item includes physical and mechanical properties. Although the plastics
negatively influenced some properties, this paper focuses on the variables that mitigate these effects. As
conclusion, application of plastic waste would be useful on both, technical and environmental dimensions
and this paper could be used as a helpful tool for studying and designing concrete composites with recycled
plastic.
Keywords: Recycled plastic; Fibers; Aggregates; Mechanical properties; Physical properties.
I. INTRODUCTION depolymerised [3].The second one is as a binder,

Since the 20th century, plastics have been used after being melted with sand and clay [4].The third
increasingly in a large range of products because of one is as particles, fibers or pellets, as a replacement
their favorable properties, including low density, of fine or coarse aggregate
high strength-to-weight ratio, high durability, ease
II.RECYCLING METHODS
of design and manufacture, and low cost, with time
plastic products have become a major part of our There are 3 methods of recycling plastic to use it in
modern lifestyle. [1]According to United Nations concrete:
Environment Programme (UNEP), the world A. Mechanical recycling
produces more than 400 Mt of plastics. Most types
of plastics are not biodegradable and are chemically Mechanical recycling of plastics refers to
unreactive in the natural environment; this results in processes, which involve melting, shredding or
the accumulation of plastic wastes and causes granulation of waste plastics. Plastics must be sorted
serious environmental problems due to littering and prior to mechanical recycling. Technology is being
illegal landfilling or incineration. [2] Since concrete introduced to sort plastics automatically, using
is one of the most commonly used construction various techniques such as X-ray fluorescence,
materials in the world, the use of recycled materials infrared and near infrared spectroscopy,
as substitutes of its components, particularly coarse electrostatics and flotation. Following sorting, the
and fine aggregates, has become an opportunity. plastic is either melted down directly and moulded
Plastic is one of those potential waste materials and into a new shape, or melted down after being
there are three possible ways of including it in shredded into flakes and then processed into
concrete and mortar. The first one is as resin, to granules called regranulated. [5]
produce polymer concrete and mortar after being
592
Moutie et al., Some uses of recycled plastics in concrete (PVC and PET): Review, ICEANS 2022, Konya, Turkey
B. Thermal recycling thermoplastics are

mixed together
Thermal reprocessing consists of heating a
thermoplastic at very high temperatures, thus
making the plastic flow. The plastic is then
III. REVIEW
OF PROPERTIES OF CONCRETE
converted into a new product as it cools. This
CONTAINING RECYCLED PLASTIC
method does not involve the modification of the
chemical composition of the plastics. For example, In previous studies, plastic was used in the
PET, being thermoplastic polyester, can be heated concrete industry in two forms. The first group of
and reprocessed into building panels fence posts, or researchers replaced natural aggregate with plastic
fibers for carpeting. This process cannot be repeated aggregate, whereas the second group used plastic
indefinitely since repeated thermal reprocessing fibre (PF) in fibre-reinforced concrete. Plastic waste
may eventually adversely affect the plastic aggregate. In Fig. 1, the number of publications,
properties. Thermal reprocessing is quite which have considered each of the properties under
straightforward if it is applied to relatively pure study, is presented. The figure shows a
thermoplastics. [5] differentiation between plastic particles and fibres.
C. Chemical modification As it can be seen, compression strength is the most
frequent property, followed by tensile strength and
Plastic can be recycled by chemical modification flexural strength. A deeper discussion of some these
or depolymerization. The two ways to achieve proprieties are presented below. [7]
depolymerization are hydrolysis (chemical
decomposition) and pyrolysis (thermal
decomposition).For example, PET (polyethylene
terephthalate) can be chemically modified to
produce unsaturated polyester, thermoset polyester
typically used in bathtubs, boat hulls, and
automobile exterior panels. Another example is the
thermal decomposition of acrylic wastes into methyl
methacrylate (MMA), a monomer typically used in
aircraft windows and neon signs. The technology of
depolymerizing single condensation polymers such
as urethanes, PET, nylon, and polymethyl
methacrylates is relatively easy. [6]Table show the
difference between the three methods:
Table 1. Difference between the methods of recycling
Fig-1 Frequency of concrete and mortar
Chemical Thermal Mechanical properties for each plastic aggregate [7]
Chemical More Thermal mechanical
complicated to reprocessing recycling of
chemically could not be plastics is more III.1.PHYSICAL PROPERTIES
modify mixed applied to attractive A. Slump
plastics to thermosets (such treatment option
produce useful as cross-linked in environmental
Workability is a main property of concrete; it is
and economical polyesters) terms than defined as the easy mixing, transfer, casting and
chemical because they incineration for finishing of concrete without segregation. Several
feedstock cannot soften at energy recovery, tests, such as slump, inverted slump cone and K-
high temperatures which generates a test, can be applied to measure concrete
without larger
degrading. environmental
workability [5] A lower slump value was observed
Thermal burden in many researches for concrete and mortar mixes
reprocessing with plastic particles, in comparison with
becomes much conventional mixes (Fig. 2 and 3). This effect
more involved if could be related to the angular and non-uniform
various
shape of the shredded plastic which could result in
593
a lower fluidity of the mix. Other determinations (3): PP fibers [15]

related to concrete and mortar slump were (4): PP fibers [16]
performed with varied results. [1] (5): PP fibers [17]
(6), (7): PP fibers [18]
B. Unit weight/density
The low density of PLW leads to a reduction in
fresh and dry unit weights of concrete. The
substitution of plastic as an aggregate generally
reduces the unit weight regardless of the type and
size of substitution. Table 2 presents the results
obtained from previou studie of Senhadji et al 2015,
which show the effect of diffrent pastic aggregate on
the unit weight of concrete. The unit weight of
concrete decreases as PLW increases. [19]
Table 1 Fresh and dry unit weights (kg/m3) of mortars

prepared [19]
Fresh unit
MIXTURE Dry unit weight-28
weight
NAME days (kg/m3)
Fig 2 Variation of concrete workability with different (kg/m3)
substitution aggregates level [1]
NWC 2403 2413
Fig. 2. Variation of slump of concrete with
PLWC30 2270 2134
substitution level of plastic aggregates:
(1), (2), (3): fine aggregates [8] PLWC50 2139 1990
(4): coarse aggregates [9] PLWC70 1862 1751
(5): fine aggregates [10]
III.2.MECHANICAL PROPERTIES
A. Compressive strength
Effect of PA. The compressive strength of PA
concrete depends on many parameters such as the
w/c, RPA, and the types and shapes of waste plastic.
Table 3 and 4 show the results of the existing studies
of Reference ([19]-[20]) which show the effect of
PVC aggregate on the compressive strength of
concrete and mortar. The figure shows that all
studies refer that compressive strength decreases as
PVC aggregates increases.
Table 2 Compressive strength of concrete mixtures [19]
Mix code 28 days (Mpa)

LWC 30 27.77
Fig 3 Variation of concrete workability with fiber volume [1] LWC 50 23.81
LWC 70 17.72
Fig. 3. Variation of slump of concrete with content
of plastic fibers: NCW 32.84
(1): PP fibers [13]
(2): PET fibers [14]
594
Table 3 Compressive strength of concrete mixtures [20] enhanced the impact resistance of concrete
significantly.
Mix code 28 days (Mpa)
P0 40.8 ACKNOWLEDGMENT
P5 39.7
The results of some studies show that the
P15 35.2
P30 32.7 concrete counting recycled plastic can used as
P45 22.1 aggregates to replace sand for making non-
structural concrete.
B. Tensile splitting strength REFERENCES

Tensile strength is a concrete property that [1] L.Gu, T. Ozbakkaloglu, Use of recycled plastics in
concrete: a critical review, Waste Manag. 51 (2016) 19–
determines the quality of concrete that contains
42.
PWA as a replacement for the raw material of [2] N. Saikia, J. De Brito, Use of plastic waste as aggregate
concrete. Table 5 presents the results collected from in cement mor-tar and concrete preparation: a review,
Reference [20] study, which show the effect of PVC Constr. Build. Mater. 34 (2012) 385–401.
aggregate on the splitting tensile strength of [3] F. Mahdi, H. Abbas, A.A. Khan, Strength characteristics
of polymer mortar and concrete using different
concrete. Similar to compressive strength, the
compositions of resins derived from post-consumer PET
splitting tensile strength of PA concrete decreases as bottles, Constr. Build. Mater. 24 (1) (2010) 25–36.
PVC aggregate increases. [4] Ge, Z., Sun, R., Zhang, K., Gao, Z., Li, P., 2013. Physical
and mechanical properties of mortar using waste
Table 5 Tensile splitting strength of concrete mixtures [20] Polyethylene Terephthalate bottles. Constr. Build.
Mater.44, 81–86.
Mix code 28 days (Mpa) [5] R. Siddique, J. Khatib, I. Kaur, Use of recycled plastic in
P0 3.06 concrete: a review, Waste Manage. 28 (10) (2008) 1835–
1852.
P5 2.89
[6] Rebeiz, K.S., Craft, A.P., 1995. Plastic waste
P15 2.62 management in construction: technological and
P30 2.58 institutional issues. Resources, Conservation and
P45 1.83 Recycling 15, 245–257.
[7] Mercante I .,Alejandrino C., Ojeda J.,Chini J., Maroto C.,
Fajardo N / Science and Technology of Materials 30
IV. CONCLUSIONS (2018) 69–79
[8] Choi, Y.W., Moon, D.-J., Chung, J.-S., Cho, S.-K., 2005.
This paper presented review of some published Effects of waste PET bottles aggregate on the properties
reports on plastics and its usage in concrete, which, of concrete. Cem. Concr. Res. 35, 776–781.
could be summarized and concluded as: [9] Tang, W., Lo, Y., Nadeem, A., 2008. Mechanical and
 Splitting tensile strength and the drying shrinkage properties of structural-graded
polystyrene aggregate concrete. Cement Concr. Compos.
compressive strength of concrete made with 30, 403–409.
plastic aggregates was found to decrease [10] Batayneh, M., Marie, I., Asi, I., 2007. Use of selected
with increase in the percentage of plastic waste materials in concrete mixes. Waste Manage. 27,
aggregates. 1870–1876.
[11] Ismail, Z.Z., Al-Hashmi, E.A., 2008. Use of waste plastic
 The density of concrete containing PAs is in concrete mixture as aggregate replacement. Waste
lower than that of conventional concrete. Manage. 28, 2041–2047.
Furthermore, the density of concrete [12] Rai, B., Rushad, S.T., Kr, B., Duggal, S., 2012. Study of
containing PA is directly related to the Waste Plastic Mix Concrete with Plasticizer.
substitution level of plastic aggregate, and International Scholarly Research Notices.
[13] Toutanji, H.A., 1999. Properties of polypropylene fiber
mixes with higher PA exhibit lower reinforced silica fume expansive-cement concrete.
density. Constr. Build. Mater. 13, 171–177.
 The workability concrete counting recycled [14] Pelisser, F., Montedo, O.R.K., Gleize, P.J.P., Roman,
plastic aggregate were reduced. H.R., 2012. Mechanical properties of recycled PET fibers
in concrete. Mater. Res. 15, 679–686.
 Fibers had an adverse effect on the air
[15] Han, C.-G., Hwang, Y.-S., Yang, S.-H., Gowripalan, N.,
content of concrete. With the inclusion of 2005. Performance of spalling resistance of high
fibers, air content of concrete was increased performance concrete with polypropylene fiber contents
whereas workability was reduced. Fiber
595
and lateral confinement. Cem. Concr. Res. 35, 1747–

1753.
[16] Hsie, M., Tu, C., Song, P., 2008. Mechanical properties
of polypropylene hybrid fiber reinforced concrete. Mater.
Sci. Eng.: A 494, 153–157.
[17] Karahan, O., Atis_, C.D., 2011. The durability properties
of polypropylene fiber reinforced fly ash concrete. Mater.
Des. 32, 1044–1049.
[18] Nili, M., Afroughsabet, V., 2010. The effects of silica
fume and polypropylene fibers on the impact
resistance and mechanical properties of concrete. Constr.
Build. Mater. 24, 927–933.
[19] Y. Senhadji, G. Escadeillas, A.S. Benosman, M. Mouli,
H. Khelafid, S. OuldKacie, Effect of incorporating PVC
waste as aggregate on the physical,mechanical, and
chloride ion penetration behavior of concrete, J.
Adhes.Sci. Technol. 29 (7) (2015) 625–640.
[20] S.C. Kou, G. Lee, C.S. Poon, W.L. Lai, Properties of
lightweight aggregateconcrete prepared with PVC
granules derived from scraped PVC pipes,Waste
Manage. 29 (2) (2009) 621–628.
596
Sağlık Hizmetlerinde IoT ile İlgili Güvenlik Sorunları

Abdullah Erdal Tümer1*
1
Bilgisayar Mühendisliği / Necmettin Erbakan Üniversitesi, Türkiye
Meslek Yüksekokulu / Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi, Kırgızistan
*
(andullah.tumer@manas.edu.kg)
Özet – Nesnelerin interneti teknolojisi pek çok alanda yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu alanlardan
biri de sağlık sektörüdür. Hastaneler, hastalar, doktorlar, hemşireler, hasta yakınları, tıbbi cihaz üreticileri
bu teknolojiden yararlanmaktadırlar. Sağlık hizmeti sağlayıcılarına ve sağlık hizmetinden direk ya da
dolaylı yararlananlara da bu teknoloji pek çok avantaj sunmaktadır. Uzaktan verilerin sağlanması,
tedavilerin tespit edilmesi, tedavi süreçlerinin izlenmesi ve gerektiğinde güncellenmesi bu avantajlardan
sadece çok küçük bir kısmını kapsamaktadır. Ancak tıbbi cihaz üreticileri, doktorlar ve hastalar hizmet
verdikleri/aldıkları bu teknolojinin internet aracılığı ile yapılmasından kaynaklı güvenlik risklerini dikkate
almazlar. Bir hastanın ölümüne neden olabilecek bir tehlikenin oluşma durumunu hiç akıllarına getirmezler.
Bu çalışmanın amacı, Nesnelerin İnterneti Teknolojisinin sağlık hizmetlerindeki olası güvenlik sorunların
ele almak ve genel bir bakış sağlamaktır.
Anahtar Kelimeler – IoT, Güvenlik, Sağlıkta IoT, Riskler, Tehditler
I. GİRİŞ ve kritik fiziksel altyapıları korumak için IoT

Nesnelerin İnterneti (IoT) Teknolojisi oldukça sistemleri için güvenlik bir zorunluluktur [2].
popüler bir alan olduğu için sadece araştırmacıların Özellikle sağlık sektöründe IoT teknolojisindeki
değil teknoloji ile ilgilenen, teknoloji ile büyümeye güvenlik daha da önemli bir konu olarak karşımıza
çalışan, verimliliğini artırmak isteyen sektörlerin de çıkmaktadır. Hastanelerde IP bağlantılı sensörlerin
dikkatini çekmiştir. Nesnelerin İnternetinin artması tıbbi cihaz ve ekipmanların, sağlık
özellikle iletişim teknolojilerinin gelişimi, sektörüne işlerin yapılma şekline farklı bir boyut
yaygınlaşması ve cihazların kullanılabilirliğinin kazandırmış durumdadır. Bu nedenle genelde IoT
artması nedeniyle hızlı bir büyüme ivmesine sahip güvenliği ve özelde sağlıkta IoT kullanımı
olduğu görülmektedir. Günlük işler IOT ile daha noktasındaki güvenlik konuları ile ilgili araştırmalar
kolay ve uzaktan yapılabilir hale gelmiştir. Gün son zamanlarda oldukça artmıştır. Ancak şu da
geçtikçe çok sayıda nesne internete bağlanarak bilinmelidir ki, sistemdeki düğümlerin/cihazların
akıllı hale gelmiştir. Bu durum internete bağlı sayısının çokluğu nedeniyle IoT sistemindeki
nesneler arasında akan ciddi bir veri artışına neden güvenliği sağlamak, geleneksel bir ağ
olmuştur. Ancak bu verilerle ilgili herhangi bir güvenliğinden çok daha zordur. Bu yüzden
başarısızlık ciddi sorunlara neden olabilir. Tam da nesnelerin interneti ile ilgili güvenlik konularına
bu noktada IoT sisteminde kullanılan çok sayıdaki dikkat edilmesi, gerekli çalışma ve araştırmaların
donanım, bu donanımın kablosuz teknolojilerle yapılarak tedbirlerin alınması son derece önemlidir.
kurdukları ağ ve iletişimdeki verileri korumak IoT güvenliğinin temel amacı, gizliliği korumak,
büyük önem arz etmektedir. Fiziksel ve siber kullanıcılarının verilerinin ve cihazlarının
alanların entegrasyonu, saldırılara maruz kalmayı güvenliğini sağlamak olmalıdır. Bu yüzden
artırır [1]. Kullanımın artması ve kullanılan sisteme nesnelerin interneti ile ilgili güvenlik konularına
güven arttıkça IoT sistemini güvenli ve güvenilir dikkat edilmesi, gerekli çalışma ve araştırmaların
tutmak kritik hale gelecektir. Çünkü hassas verileri yapılarak tedbirlerin alınması son derece önemlidir.
597
Abdullah Erdal Tümer, Sağlık Hizmetlerinde IoT ile İlgili Güvenlik Sorunları, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Sağlık söz konusu olduğunda, Nesnelerin B. Yetkisiz Erişim

İnternetinde çok farklı donanımlardan bahsetmek IoT cihazlarının ve yazılımlarının çoğu, genel
mümkündür. Hastanın kalp ritmini takip edebilen olarak bulut alt yapılarını kullanır. Aynı bulut alt
kablosuz holterler, hastaya damar yoluyla verilecek yapısını kullanan diğer yetkisiz kullanıcılar kasıtlı
ilaç veya solüsyonların bir boru sistemiyle belli bir ya da yanlışlıkla diğer kullanıcıların verilerine
zaman aralığında ve belli bir oranda verilmesini erişebilir. Ayrıca birçok IoT donanımı, kullanıcılara
sağlayan infüzyon pompaları, deri altına cihazların içindeki yazılım ortamlarına erişim
yerleştirilebilen ve şeker hastalarına insülin ileten sağlayan varsayılan şifrelerle birlikte
insülin pompaları, ileri derecede işitme kaybı gelir. Kullanıcıların bu parolaları değiştirmeleri
yaşayan bireylerin iç kulağına yerleştirilen ve gerekmektedir. Değiştirilmediği takdirde varsayılan
sinirleri elektriksel olarak uyarma prensibiyle IoT parolaları listesine sahip saldırganlar bunları bir
çalışan koklear implantlar vb cihazlar kablosuz bir cihaza veya bir ağa yetkisiz erişim elde etmek için
bağlantı aracılığıyla, hastaya, doktora, hemşireye ya kullanabilir.
da istenilen kişi ya da merkezlere bilgi gönderebilir
ve alabilir. Bilginin olduğu her yerde bilgiye C. Medjacking
yetkisiz erişmek/saldırmak isteyenler de olacaktır. Sağlık alanındaki önemli tehlikelerden biri ve yeni
Bulut güvenliği şirketi kullanılmaya başlayan bir kavram da
Bitglass’ın araştırmasına göre 2020’de sağlık medjackingdir. Medjacking hastalara direk zarar
sektörünü hedef alan saldırılarda yüzde 55’lik vermeye veya hastaların birtakım bilgilerine
önemli bir artış olduğu bildirilmiştir. Sadece ulaşarak onları tehditle menfaat sağlamaya yönelik
Amerika’da bu saldırılardan etkilenen kişilerin işlemdir [3]. Siber güvenlik ile ilgili alanda
sayısı 26 milyonu geçtiği ifade edilmiştir [2]. kullanılmaya başlanan bu kavram, sağlık alanında
Bu çalışmada sağlık alanındaki Nesnelerin çok önemli bir tehlikeye işaret etmektedir. Bir IoT
İnterneti Teknolojisinin güvenlik sorunları ele donanımına kötü amaçlı yazılımın yüklenmesi ile
alınarak genel bir bakış sağlanması amaçlanmıştır. başlayan süreçte, hastaya ait bilgilerin saldırgana ait
Çalışmanın geri kalan kısmı Sağlıkta IoT Tehditleri, bir sunucuya gönderilmesidir. Haziran 2015'te, bir
Riskler ve Tedbirler ve sonuç ölümlerini güvenlik şirketi olan TrapX tarafından bir rapor
içermektedir. hazırlanmıştır. Bu rapora göre pek çok sağlık
kuruluşunun tıbbi Medjacking e karşı savunmasız
II.SAĞLIKTA IOT TEHDİTLERİ olduğu ortaya konulmuştur. Raporda, üç farklı
Çok sayıdaki tıbbi IoT cihazı web sayfaları ve hastanedeki medjackingle ilgili ayrıntılı bilgi
mobil uygulamalardan izlenebilir hale geldikçe verilmektedir [4].
bilgisayar korsanları, kötü amaçlı yazılımlar ve
bilgisayar virüsleri tarafından tehditler oluşacaktır. D. Gizlilik İhlalleri
Bu tehditlere başlıklar halinde bakalım. Hasta, doktor ya da sağlık kuruluşuna ait
demografik ya da şirket bilgileri, kredi kartı ve
A. DDOS Saldırıları email benzeri erişim bilgilerine benzer hassas
Dağıtılmış ağ saldırıları (Dağıtılmış Hizmet veriler suçlular tarafından oldukça değerlidir. IoT
Reddi-Distributed Denial-of-Service-DDoS) güvenliğindeki bir açık/boşluk, kötü niyetli kişileri
saldırısı, hedeflenen bir sunucunun, hizmetin veya içeri davet eden bir kapı görevi görebilmektedir.
ağın normal trafiğini, hedefi veya çevresindeki
altyapıyı bir İnternet trafiği akışıyla bozmaya E. Kişisel Sağlık Bilgilerinin Açıklanması (PHI-
yönelik bir girişimdir. Başka bir ifadeyle bir web Protected Health Information)
kaynağına birden çok istek göndererek web sitesinin Genellikle, PHI yalnızca hastanın tedavisine
çok sayıda isteği işleme kapasitesini aşmayı ve doğrudan dahil olan tıbbi personel veya hastanın
doğru şekilde çalışmasını engellemeyi amaçlar. birincil bakıcıları tarafından erişilebilir
Özellikle bir IoT cihazının gönderip aldığı veriler olabilir. İzinsiz girişin bir sonucu olarak, bu veriler
bir saldırgan tarafından uzaktan kontrol edilmesine failler tarafından kopyalanabilir, değiştirilebilir
imkân tanıyabilir. veya bozulabilir. Ülkemizde e-Nabız isimli bir
uygulama Sağlık Bakanlığı tarafından vatandaşların
hizmetine sunulmuştur. Bu uygulamada, farklı
sağlık kuruluşlarından toplanan sağlık verilerine
598
vatandaşlar ve sağlık çalışanları mobil cihazları  Cihaz içinde kullanılacak olan gömülü
aracılığı ile erişebilmektedir. Vatandaşlar kişisel programın (yazılımın) doğrulandığından ve
sağlık bilgilerini (muayene, tetkik ve tedavi, cihazdan cihaza iletişimin izlenebilirliğinden
laboratuvar ve tıbbi görüntüleme sonuçları) nerede emin olunmalıdır,
yapıldığına bakılmaksızın görebilmekte ve  Belirli risklere karşı korunmak için birkaç
yönetebilmektedir. Kısaca kişinin tıbbi güvenlik katmanının uygulandığı derinlemesine
özgeçmişinize tek bir yerden ulaşabileceği kişisel bir savunma stratejisi uygulanmalıdır,
sağlık kaydı sistemidir. Bu sistemin çok iyi  Verilere, IoT cihazlarına ve ağlara yetkisiz
korunması gerektiği aşikardır. Sistemdeki bilgilerin erişimi sınırlayan uygun erişim kontrolünün
kötü niyetli kişilerin eline geçmesi onlar için kazanç yapıldığından emin olunmalıdır,
kapısı olacağı kesindir.  IoT cihazının üretime geçmeden önce
güvenliğini test edilmesi ve yaşam döngüsü
F. Veri Sahipliği Anlaşmazlıkları boyunca cihazın güvenliği izlenmelidir [5].
IoT verilerine kimin sahip olduğu hala birçok Bu tedbirleri çoğaltmak mümkündür.
tartışma konusu. Kullanıcılar, tüketici giyilebilir
cihazlarını kullanarak topladıkları verilerin IV. SONUÇLAR
kendilerine ait olduğunu otomatik olarak
Her ne kadar kötü niyetli bilgisayar korsanlarının
varsaysalar da, gerçekte, mülkiyeti ülke mevzuatına
bir kalp piline saldırdığı bilinen bir durum olmasa
bağlı olabilir. Aynısı kullanıcı konum verileri için
da, bu kişiler tarafından gerçekleştirilen veri
de geçerlidir ve çoğu kullanıcı bunu gizli tutmak
ihlallerinden dolayı kişisel sağlık verilerinin açığa
isteyecektir.
çıkmasını her an mümkündür. Ayrıca tıbbi bir cihaz
Görüldüğü gibi, sağlık hizmetlerinde IoT
veya giyilebilir cihaz için fidye yazılımı
güvenliğinin hala birçok sorunu
görmeyeceğimizin bir garantisi bulunmamaktadır.
bulunmaktadır. Ancak yıllar içinde şirketler,
Sağlıkta kullanılan IoT cihazların hastanelerde
hastaların verilerini korumak ve sağlıkta IoT'un
bağlandığı sistemler genellikle güncel olmayan
güvenliğini sağlamak için en iyi uygulamaları
işletim sistemleri ve güncellenemeyen yazılımlarla
geliştirmek için uğraşmaktadır.
çalıştığı bir gerçektir. Tam bu noktada bir sağlık
hizmeti sağlayıcısının ortamındaki cihazlara kötü
iyi niyetliler birçok yönden girebilir. Çoğu zaman
III. RİSKLER VE TEHDİTLER bu kişilerin nasıl girdikleri dahi bilinememektedir.
Görüldüğü gibi sağlıkta IoT kullanımı ile beraber Bunu önlemek için kapsamlı denetimler yapılması
pek çok tehdit bulunmaktadır. Özellikle sağlıkta bir zorunluluk olarak karşımızda durmaktadır.
kullanılan IoT cihazlarının gizlilik ve güvenlik Hastane sistemlerinin yeni nesil dijital platformlara,
noktasında yukarıda geçen tehditlerden dolayı pek güncel ve güvenliği ön planda tutan yazılımlara
çok risk durumu söz konusudur. Bazı olası riskleri taşınmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.
şu şekilde sıralayabiliriz:
 Kişisel bilgilerin kötüye kullanılmasına yol
açabilecek yetkisiz erişimi etkinleştirme KAYNAKLAR
 Diğer sistemlere yönelik saldırıları kolaylaştırma
 Kişisel güvenlik için risk oluşturma [1] Hassan, W. H. (2019). Current research on Internet of
Things (IoT) security: A survey. Computer
 Kişisel bilgilerin, yerlerin ve fiziksel koşulların networks, 148, 283-294.
toplanmasından kaynaklanan gizlilik riskleri [5]. [2] https://bugbounter.com/tr-tr/blog/2021/04/20/saglik-
Bu ve benzeri risklerden dolayı sağlıkta IoT sektorune-yonelik-siber-saldirilar-gucleniyor/ erişim
kullanımının güvenlik ve gizliliği sağlamaya 4.10.2023
[3] Breene, K., (2016), “What is medjacking?”, World
yönelik alınması gereken bazı tedbirler vardır: Economic Forum, 2/12/2020 tarihinde erişildi,
 Sağlıkta kullanılacak IoT cihazlarının tasarımına https://www. weforum.org/agenda/2016/10/medjacking-
güvenlik önlemleri dahil edilmelidir. Örneğin health-cyber-risk-explainer/
kimlik doğrulama önlemleri cihaza [4] S. Mahmood, “Medjacking: The newest health care
yerleştirilmelidir. risk?” 24 September 2015;
599
http://www.healthcareitnews.com/news/medjackingnew
est-healthcare-risk
[5] Chacko, A., & Hayajneh, T. (2018). Security and privacy
issues with IoT in healthcare. EAI Endorsed
Transactions on Pervasive Health and
Technology, 4(14), e2-e2.
600
Investigation of Strength Properties of M7C3 Particulate Reinforced Epoxy

Matrix Composites
S. Osman YILMAZ*, Tanju TEKER2, Sercan KAVAK3, Bülent Ecevit BAYRAM4
1
Department of Mechanical Engineering, Faculty of Engineering, Tekirdağ Namık Kemal University, 59500, Çorlu, Tekirdağ,
Turkey.
2
Department of Manufacturing Engineering, Faculty of Technology, Sivas Cumhuriyet University, 58140, Sivas, Turkey.
3
Domeks Machine, Limited Company, Cerkezköy, 59500, Tekirdag, Turkey.
4
Sio Automotive, Industry and Trade Incorporated Company, 59870, Ergene, Tekirdağ, Turkey.
*
(tanjuteker@cumhuriyet.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – Composite materials are used as an alternative to conventional materials in many engineering
applications due to their lightness, thermal properties, high impact and corrosion resistance. In this study,
M7C3 reinforced epoxy layered composites with different ratios (0-90 wt.%) and fixed size were produced.
Structural analysis of the produced composites was done by SEM. Tensile tests were carried out to
determine the mechanical properties of the produced epoxy samples. M7C3 reinforcement further improved
the strength of epoxy composites. More than 40 wt.% of M7C3 reduced strength. This was caused by voids
formed in the composite and agglomeration of M7C3 particles. Increasing the M7C3 reinforcement from 0
wt.% to 40 wt.% in epoxy composites increased the void content.
Keywords – M7C3, Epoxy, Composite, Mechanical properties.
I. INTRODUCTION against the effects of the external environment. The

matrix phase distributes the load on the composite
Composite materials are formed by the combination material to the reinforcement phase. It acts as a
of two or more materials at the macro level to create bridge between load and resistance. Epoxies, resins
a new material that is superior to its own properties. and cement are matrix materials. The reinforcement
Fiber reinforced composite materials are the most phase is the component that directly meets the load
widely used composite materials in buildings. on the composite structure. Straw-reinforced adobe,
Glass, carbon, aramid and boron fibers are the main steel-reinforced concrete, glass fiber-reinforced
reinforcing materials used in fiber-reinforced polyesters are composite materials. Mechanical
composite materials [1, 2]. In order to improve the strength, hardness, thermal resistance, fatigue
mechanical properties of composite materials, resistance, lightness, resistance to high
certain proportions of reinforcement are made into temperatures, rigidity, fracture toughness are the
composite materials. The most striking of these is superior properties of composite materials [3, 4].
the reinforcement of particles into composite Epoxy is a thermosetting matrix widely used in the
materials. The components that occur the composite production of fiber-reinforced composites due to its
material are named according to the tasks they corrosion resistance and small shrinkage. It has
undertake in the structure. There are two basic weak toughness and resistance, and its use is
components in the structure of a composite material, limited. Its properties can be enhanced when
the matrix phase and the reinforcement (fiber) inorganic fibers and particles are added. Epoxy
phase. The matrix holds the reinforcement material matrix materials are materials that offer a
together and protects the reinforcement phase combination of strength over conventional metals
601
Yılmaz et al., Investigation of strength properties of M7C3 particulate reinforced epoxy matrix composites, ICEANS 2022, Konya, Turkey
[5-7]. Composites has an important use in industries mechanical properties of the composites, tensile and
such as vehicle, aerospace, marine, defense and compresion tests at 1 mm/min was performed on the
sports. (Fe,Cr)7C3 carbides are well known for their Instron tensile device.
characteristic crystalline defects. It is the main
strengthening phase equally dispersed in the matrix
III. RESULTS
of the Fe-Cr-C alloy. Depending on the Cr/C ratio,
the alloy matrix can be strengthened with cementite
- complex carbides M3C, M7C3 and M23C6, where SEM images of the epoxy composite material
M is Cr or Fe. The M7C3 have major effects on the produced are represented in Fig. 1. A perfect bond
mechanical properties of the hardfacing composite was formed between the matrix and the
[8-11]. Kamaraj et al. [12] reported that the reinforcement material. The increase in the amount
influence of SiC addition on mechanical resistance of M7C3 increased the void rate. The emergence of
of sisal fibre/epoxy alloys. The tensile strength and voids was caused by incomplete wetting of the
elongation was decreased when the SiC ratio was reinforcement and the fibers in the matrix and
rised. Patnaik and Nayak [13] studied that trapped air at the reinforcement-matrix interface
development of SiC reinforced jute epoxy [14-16]. M7C3 did not react chemically with the
composites. Composite with 15 wt.% SiC showed particles and did not deteriorate the material
the highest storage modulus as compared with the properties.
not-reinforced composite.
In this study, M7C3 reinforced epoxy layered
composites with different ratios and fixed sizes were
produced and the structural and mechanical
properties of the produced composites were
investigated.
The epoxy resin and hardener was used as matrix

materials. M7C3 of 50 μm was selected as the
reinforcement. M7C3 was mixed in the composite in
diverse ratios (0-90 wt.%). Epoxy and M7C3 were
heated to 60 °C for 1 h to increase their wettability.
Fig. 1. SEM images of the produced M7C3 particle reinforced
The reinforcement material and the matrix were epoxy composite.
blended with a mechanical mixer. The hardener was
mixed with epoxy and M7C3 particles at a ratio of The strength values of M7C3 reinforced epoxy
1:10. Samples of 100x100x10 mm were produced. layered composites are given in Fig. 2. Composite
First, a non-adhesive 20 pm microfilm that can samples without M7C3 added had the lowest
withstand temperatures of up to 250 °C on a thin strength value. The highest strength value was
metal sheet was used to prevent the sheet from obtained in the samples reinforced with 90 wt.%
sticking to the sheet. After the film was laid, a piece M7C3. Strength values continued to increase up to
of jute fiber was laid to cover the metal sheet for the 90 wt.% reinforcement rate. Elongation decreased
first layer of composite. The mixture of epoxy sharply after 20 wt.% reinforcement. Up to 40 wt.%
reinforced M7C3 reinforcement was applied without reinforcement matrix-reinforcement (M7C3)
leaving any gaps. This process was applied for each complication was well achieved. After 20%
floor in turn. Then, the composite plates were put reinforcement, M7C3 carbides prevented the epoxy
into the hydraulic press for firing and hardening. resin from bonding to the carbides. A gap formed at
Composite plates were compressed for 1 h in a the carbide-matrix interface. Therefore, the
hydraulic press at 100 ºC and 50 kg pressure to elongation values decreased sharply after 40 wt.%
prevent voids in the composites. Finally, the reinforcement. The maximum value for yield
composite was left to cool for 24 h and then strength was seen at 43.13 N/mm2 and 90% M7C3
removed from the mold. To determine the reinforcement percentage. The relationship between
602
carbide ratio and yield-elongation values is given in At higher weight percent of M7C3 particles, poor
Fig. 2. Yield and elongation values were high at low adhesion and big agglomeration were detected. This
reinforcement values. At low reinforcement ratios, resulted in lower percent elongation and tensile
M7C3 particles penetrated the matrix and filled the strength. The maximum value for compresion
voids in the internal structure. Maximum values strength was seen at 113.83 N/mm2 and 50% M7C3
achieved at 90 wt.% M7C3. The lowest values are in reinforcement percentage (Fig. 4).
the unreinforced sample. M7C3 reinforcements
conformed to the matrix-carbide form up to 90 wt.%
better and increased strength. The increase up to 90
wt.% reinforcement rate decreased after this
reinforcement rate. The reason for this is the
saturation of the matrix-fiber form with M7C3
particles. This was because small particles better
penetrate the matrix or fiber microstructure and fill
the voids in the material [17-19].
Fig. 3. Variation of yield strength according to reinforcement

ratio under compression test.
IV. CONCLUSION
M7C3 reinforced epoxy layered composites with

different ratios and fixed sizes were produced and
the structural and mechanical properties of the
produced composites were investigated. The
Fig. 2. Comparison of yield and elongation values according following conclusions were arrived.
to carbide ratio under compresion test.
M7C3 further improved the strength resistance of
The yield strength according to the reinforcement epoxy composites.
ratio under the compression test is given in Fig. 3. The sample without M7C3 reinforcement had the
Mixing of M7C3 as reinforcement material into the lowest tensile strength.
produced composites gave better yield strength than M7C3 reinforcement had a positive effect on
the non-reinforced one. The compresion strength of composite materials up to a certain amount.
the composites increased with the rise of the The sustained increase in strength showed a
reinforcement content. The rise in compressive decreasing trend for the addition of M7C3 particles
performance with the increase in M7C3 resulted in up to 40 wt.% by weight followed by further
resistance to fracture by binding to the energy reinforcement
absorbed by the M7C3 particles located in the At low reinforcement ratios, M7C3 particles
fracture plane. Sample failure started with crack penetrated the matrix and fiber structure better and
distrubution due to damage of wear between filled the voids in the internal structure.
carbides and matrix, followed by carbide fracture The excess amount of M7C3 prevented the fiber from
and breakage. The increase in strength with the adhering to the matrix and caused voids at the
increase in M7C3content was due to its interfaces.
homogeneous distribution in the matrix. It led to the
formation of a strong interface between the REFERENCES
reinforcement and the matrix. The reason for the
decline in elongation with the rise in the [1] N. Mohanta and S. K. Acharya, “Investigation of
reinforcement quantity was the formation of a weak mechanical properties of luffa cylindrica fibre reinforced
interface between the matrix and the reinforcement.
603
epoxy hybrid composite,’’ Int. J. Eng. Sci. Technol. vol. reinforced polymer composites,’’ Comp. Part B: Eng.,
7, pp. 1–10, 2015. vol. 42, pp. 856–873, 2011.
[2] M. Bulut, M. Alsaadi and A. Erklig, “A comparative [17] N. Saba, M. Jawaid, O. Y. Alothman and M. T. Paridah,
study on the tensile and impact properties of kevlar, “A review on dynamic mechanical properties of natural
carbon and s-glass/ epoxy composites reinforced with fibre reinforced polymer composites,’’ Constr. Build.
SiC particles,’’ Mater. Res. Express, vol. 5, pp. 1–10, Mater., vol. 106, pp. 149–59, 2016.
2018. [18] B. A. Acha, N. E. Marcovich, and M. M. Reboredo,
[3] S. Chethan, S. Suresha and G. Goud, “Influence of SiC “Physical and mechanical characterization of jute fabric
particulates on dynamic mechanical response of treated composites,” J. Appl. Polym. Sci., vol. 98, pp. 639–650,
luffa cylindrica epoxy composites,’’ Indian J. Sci. 2005.
Technol., vol. 12, pp. 1–9, 2019. [19] J. Gassan and A. K. Bledzki, “Possibilities for improving
[4] K. Mustapha, E. Annan and S. T. Azeko, “Strength and the mechanical properties of jute/epoxy composites by
fracture toughness of earth-based natural fiber-reinforced alkali treatment of fibres,” Comp. Sci. Technol., vol. 59,
composites,’’ J. Comp. Mater., vol. 50, pp. 1145–1160, pp. 1303–1309, 1999.
2016.
[5] B. C. Kim, S. W. Park and D. G. Lee, “Fracture
toughness of the nano-particle reinforced epoxy
composite’’, Comp. Struct., vol. 86, pp. 69–77, 2008.
[6] B. Lauke, “On the effect of particle size on fracture
toughness of polymer composites,’’ Comp. Sci.
Technol., vol. 68, pp. 3365–3372, 2008.
[7] K. P. Abhishek, M. Borah, A. Gupta, T. Yokozeki and R.
D. Sanjay, “Improved mechanical properties of carbon
fiber/graphene oxide-epoxy hybrid composites,’’ Comp.
Sci. Technol., vol. 135, pp. 28–38, 2016.
[8] A. Wiengmoon, T. Chairuangsri, A. Brown, R.
Brydson, D.V. Edmonds, J. T. H. Pearce,
“Microstructural and crystallographical study of carbides
in 30 wt.% Cr cast irons,’’ Acta Mater., vol. 53,
pp. 4143–4154, 2005.
[9] A. Wiengmoon, J. T. H. Pearce and T. Chairuangsri,
“Relationship between microstructure, hardness and
corrosion resistance in 20 wt.% Cr, 27 wt.% Cr and 36
wt.% Cr high chromium cast irons,’’ Mater. Chem.
Phys., vol. 125, pp. 739–748, 2011.
[10] S. D. Carpenter, D. Carpenter, “X-ray diffraction study
of M7C3 carbide within a high chromium white iron,’’
Mater. Lett., vol. 57, pp. 4456–4459, 2003.
[11] G. L. F. Powell, R. A. Carlson and V. Randle, “The
morphology and microtexture of M7C3 carbides in Fe-Cr-
C and Fe-Cr-C-Si alloys of near eutectic composition,’’
J. Mater. Sci., vol. 29, pp. 4889–4896, 1994.
[12] S. Chethan and S.Suresha, ‘‘Effect of SiC particulates as
secondary reinforcement on mechanical characteristics
of epoxy composites with treated luffa cylindrica
fibres,’’ Mater Today: Proc., vol. 44, pp. 1755–1760,
2021.
[13] T. K. Patnaik and S. S. Nayak, “Development of silicon
carbide reinforced jute epoxy composites: physical,
mechanical and thermo-mechanical characterizations,’’
Silicon, vol. 10, pp. 137–145, 2018.
[14] Z. Khan, B. F. Yousif and M. İslam, “Fracture behaviour
of bamboo fiber reinforced epoxy composites,’’ Comp.
Part B: Eng., vol. 116, pp. 186–199, 2017.
[15] M. K. Gupta and R. K. Srivastava, “Mechanical
properties of hybrid fibres reinforced polymer
composite: A Review,’’ Polym. Plast. Technol. Eng., vol.
55, pp. 626–642, 2015.
[16] H. Ku, H. Wang, N. Pattarachaiyakoop and M. Trada,
“A review on the tensile properties of natural fiber
604
Verbena Rigida Bitkisi Kullanarak Gümüş Nanopartiküllerin Yeşil

Sentezi, Karakterizasyonu, Antibakteriyel Aktivitelerinin İncelenmesi
Nagihan KARAKAŞ1*, Recep TAŞ2
1
Biyoteknoloji Bölümü / Fen Fakültesi, Selçuk Üniversitesi, Konya, Türkiye 1*(karakas-7474@hotmail.com)
2
Biyoteknoloji Bölümü/ Fen Fakültesi, Bartın Üniversitesi, Bartın, Türkiye 2*(rtas@bartin.edu.tr)
Özet – Bu çalışmada, biyolojik yöntemle Verbena Rigida bitkisi kullanılarak gümüş nanopartiküller
(AgNP) sentezlendi. Sentezlenen gümüş nanopartiküller (AgNP) Fourier Transform İnfrared
Spektroskopisi (FT-IR), Ultraviyole/Görünür Işık Absorpsiyon Spektrofotometresi (UV-vis), X-Işını
Kırınımı (XRD), Taramalı Elektron Mikroskobu (SEM), gibi spektroskopik yöntemler kullanılarak
aydınlatıldı. Sentezlenen gümüş nanopartiküllerin mikroorganizmalar üzerindeki antibakteriyel ve
antimikrobiyal aktiviteleri incelenmiştir. Verbena Rigida özü kullanılarak sentezlenen gümüş
nanoparçacıklar, patojenik bakterileri azaltmak için E.coli ve S.aureus bakterilerine uygulanmış ve ilginç
sonuçlar bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler – Antimikrobiyal aktivite, AgNP, yeşil sentez, verbena rigida
I. GİRİŞ prosesleri daha kolay olduğundan son zamanlarda

Nanoteknoloji, nano ölçekte metal ve metal oksit daha fazla ilgi görmektedir [5]. Yeşil sentez ile elde
malzemelerin tasarlanması ve üretiminin edilen AgNP’lerin biouyumlu olması özelliği ile de
incelenmesi sebebi ile 21 yüzyılın bilimleri arasında canlı uygulamalar için önemli bir nitelik
anahtar rolü oynamaktadır [1]. Nano ölçekteki taşımaktadır [6]. Biyolojik sentez oldukça ucuz,
malzemelerin kullanım alanı oldukça yaygındır. çevre dostu ve güvenli bir yöntemdir. Bu avantajları
Bunlar altın, gümüş, çinko, bakır, nikel, palladyum sayesinde daha fazla tercih edilmektedir [7].
vs. olup medikal alanda, farmakolojide, optikte, Biyolojik sentezde, bakteriler, funguslar, algler ve
elektronikte, yiyecek endüstrisinde, tekstilde, atık çeşitli bitkilerin farklı kaynaklarından yararlanılır
suların bioremidasyonunda ve tarımda oldukça [8].
yaygın olarak kullanılmaktadır [2]. Özellikle gümüş Bu çalışmada, biyolojik sentez yöntemi
nanoparçacıklar (AgNP'ler) entegre devreler, kullanılarak elde edilen Verbena rigida (pürüzlü
sensörler, biyo-etiketleme, filtreler, hücre mine) bitkisinin özütleri kullanılarak AgNP’ler
elektrotları ve kozmetik sağlık gibi alanlarda yaygın sentezlenmiştir. Sentezlenen AgNP’lerin
uygulamaları nedeniyle araştırmacıların ilgisini karakterize edildikten sonra anti-mikrobiyal etkileri
çekmektedir. Ayrıca, çeşitli tıbbi uygulamalarda incelenmiştir
ticari kullanımı nedeniyle, AgNP üretimindeki II. MATERYAL VE YÖNTEM
yıllık artışın dünya çapında yüzlerce ton olduğu
tahmin edilmektedir. [3] Nanopartiküller farklı Çalışmada, Türkiye’nin Karadeniz Bölgesi Bartın
yöntemlerle sentezlenmektedirler. Bunlar fiziksel, ili merkezinden toplanılan Verbena Rigida Bitkisi
kimyasal ve biyolojik yöntemlerdir. Ancak fiziksel çalışmanın ana materyalini (AgNP’lerin sentezi için
ve kimyasal yöntemler pahalı ve toksik kimyasallar özüt ham maddesini) oluşturmaktadır.
içermesi sebebi ile dezavantajları yüksektir [4]. A. Bitki özütünün hazırlanması:
Gümüş nanopartiküllerin sentezinde, bitkisel Toplanılan Verbena Rigida Bitkisi önce çeşme
kaynakların kullanımı, daha ekonomik ve uygulama suyu işleminin ardından ile yıkama son olarak
605
KARAKAŞ vd., Verbena Rigida Bitkisi Kullanarak Gümüş Nanopartiküllerin Yeşil Sentezi, Karakterizasyonu, Antibakteriyel Aktivitelerinin
distile suyla yıkanarak oda ısında kurutulmuştur. kullanıldı. Kısaca, Gram-negatif Escherichia coli ve
Kurutulmuş formdaki bitki öğütülmüştür. Öğütülen Gram-pozitif Staphylococcus aureus bakteri
örneklerden 5 g alınıp 100 mL saf su ile 30 dakika kültürleri Nutrient Broth'a (NB, 24 h, 37ºC) inoküle
kaynatılmıştır. Belirli bir saat dilimi ve belirli bir edildi ve 0,5 McFarland Ünitesine kadar hazırlandı.
devirde manyetik karıştırıcıda karıştırılmaya tabi Mikrotitre plaka kuyularında toplam 200 uL, 10 uL
tutularak, özüt oluşumu (renk) gözlemlendikten bakteri kültürleri, gliserol (0-500 ug/mL) içinde
sonra oda sıcaklığına (25 °C) kadar soğumaya süspanse edilmiş nanopartikülün farklı
bırakılmıştır.. Daha sonra, Whatman No.1 süzgeç konsantrasyonlarını içeren NB ile aşılandı. Negatif
kağıdı ile süzme işleminin ardından sentez için hazır kontroller, bakteri içermeyen NB ve gliserol
hale getirilmiş ve elde edilen ekstrakt 4 °C’de kullanılarak hazırlandı. Öte yandan, pozitif
muhafaza edilmiştir. kontroller nanopartiküller değil, ilgili miktarda
gliserol içermiştir. Mikrotitre plakalarının
B. AgNP’lerin sentezi:
absorbansları, 37ºC'de inkübasyondan önce (0. saat)
AgNP’lerin oluşum ve varlığının incelenmesi ve sonra (24. saat) bir mikroplaka okuyucu
zamana bağlı olarak UV-vis spektrofotometre ile kullanılarak 600 nm'de ölçüldü. Bakteriyel canlılık,
yapılacak ölçümlerle ortaya konmaktadır. bileşik ile muamele edilmiş bakteri gruplarının
AgNP’lerin sentezi için önceden hazırlanan 1 mM pozitif kontrole göre yüzdesi olarak ölçülmüştür
500 ml AgNO3 sulu çözeltisi ile 125 ml Verbena (pozitif kontrolün bakteri canlılığı %100 olarak
Rigida Bitkisi özütü 1000 ml’lik bir erlen içerisinde alınmıştır). Verilerin analizinde Tukey testi ile tek
oda sıcaklığında sabit koşullarda reaksiyona yönlü ANOVA kullanıldı ve p<0,05 istatistiksel
bırakılmıştır. Gümüş iyonlarının indirgenmesi ile olarak farklı kabul edildi.
şeffaf renkli çözeltinin koyu kahverengiye doğru
olan renk değişimi AgNP’lerin oluşumu esnasında III. BULGULAR
plazma yüzeyindeki titreşimler meydana getirmesi Bitkisel özüt ve AgNO3 çözeltisinin başlangıçtaki
ile gözlenmiştir. Oluşan koyu renkli solüsyon ve karıştırma süresi sonundaki rengi açık sarıdan
10.000 rpm’de 5 dakika santrifüj edilerek üst sıvı koyu kahverengine dönüşmüştür.
faz uzaklaştırılmıştır ve kalan katı kısım birkaç kez
saf su ile yıkama işlemine tabi tutulmuştur. Elde
edilen katı kısım (AgNP) etüvde 65 °C’de 48 saat
kurumaya bırakılmıştır. Kuru kısım daha sonra bir
havan ve havan tokmağı kullanılarak toz haline
getirildi. Elde edilen nanopartiküller,
antimikrobiyal çalışmalarda kullanılmak üzere
eppendorf tüplerde saklandı.
C. AgNP’lerin karakterizasyon teknikleri:

Sentezlenen AgNP'lerin UV-vis spektrumları,
300-800 nm dalga boyu aralığında bir
spektrofotometrede (THERMO, Model Multiscaner Şekil 1. Sentez sırasındaki renk değişikliği
spektrofotometre) tanımlandı. AgNP'lerin boyutu,
morfolojisi, kristal yapısı ve yüzey dağılımı SEM A. UV–Vis spektroskopi analizi
(TESCAN, MAIA3 XM), XRD (Rigaku, Smartlab),
EDX (TESCAN, MAIA3 XM) kullanılarak Verbena Rigida bitkisi özütü kullanılarak
belirlendi. AgNP'lerin kristal boyutu Debye- AgNP'lerin biyosentezi, bir UV-Vis
Scherrer denklemine göre hesaplandı (D = Kλ/(β spektrofotometresi kullanılarak tespit edildi. Sulu
cosθ). çözeltide sarıdan kırmızımsı-kahverengiye renk
D. AgNP’lerin biyolojik aktivitesi değişiklikleri gösterdi. Şekil 2'de elde edilen
Verbena Rigida kullanılarak sentezlenen gümüş nanopartiküllerin UV spekturumu görülmektedir.
nanopartiküllerin antibakteriyel aktivitelerinin 431 nm'de görüntülenen tepe noktası, AgNP [9, 10]
araştırılması için Broth Micro-dilution Assay sentezi sırasında metaldeki serbest elektronların
606
uyarılmasından kaynaklanan yüzey plazmon

rezonansını (SPR) temsil eder; bu, gümüş iyonunun C. AgNP’lerin SEM ve EDX analizi
bitki özütünün biyoaktif bileşenlerine maruz
kaldığında elementel gümüşe ve son olarak gümüş Şekil 4'de gösterildiği gibi, Verbena Rigida özütüyle
nanopartiküllere indirgendiğini göstermektedir biyosentezlenmiş AgNP'lerinin morfolojik modeli
[11]. esas olarak
SEM mikrografları incelendiğinde kübik bir şekle
sahip küresel bir partiküle sahip olduğu
görülmektedir. Ayrıca nanoparçacığın, XRD analizi
ve SEM sonuçları kullanılarak analiz edildiğinde,
yaklaşık 30-40 nm arasında farklı boyutlarda olduğu
anlaşılmaktadır. Daha önce yapılan bazı
çalışmalarda da aynı sonuç rapor edilmiştir [13].
Şekil 2. Verbena Rigida kullanılarak elde edilen AgNP’ lerin

UV-Vis Spektrumu
B. XRD analizi
XRD yöntemi, sulu bir Verbena Rigida özütü SEM görüntüsü
kullanılarak sentezlenen AgNP'lerin kristal yapısını
vurgulamak ve UV-Vis analizini doğrulamak için EDX spektrumu temel olarak Şekil 5'te gösterildiği
kullanıldı (Şekil 3). 2θ'deki 38.28, 44.79, 64.67 ve gibi biyojenik sentezlenmiş AgNP'lerin elementel
77.51'deki kırınım tepeleri, sırasıyla (1 1 1), (2 0 0), bileşimini ve saflığını belirlemek için kullanılır. Ag
(2 2 0) ve (3 1 1) kristalografik düzlemlere için yüksek atomik yüzde değerlerine sahip güçlü
atfedilebilir. Ortaya çıkan kırınım modeli, bir sinyal, 3 keV'de görülmüş olup ve bu, sulu bir
AgNP'lerin kübik bir yapıya sahip olduğunu ve Verbena Rigida özütü ile sentezlenen AgNP'lerin
ayrıca AgNP'lerin kristal yapısını doğrular [12]. oluşumunu doğrulamaktadır. Ek olarak, AgNP'lerin
yüzeyine bağlı bitki biyoaktif moleküllerinin
varlığına atfedilen birkaç zayıf Ca, Mg ve Cl sinyali
de elde edilmektedir.

Şekil 3. Verbena Rigida kullanılarak elde edilen AgNP’ lerin EDX Spektrumu
XRD Spektrumu
607
E. Biyolojik Aktivite Sonuçları Şekil 7. Nanopartiküller tarafından S. aureus'un

inhibisyonu. Farklı küçük durumlar, tek yönlü
Nanopartiküller, 25-500 ug/mL konsantrasyonlar
ANOVA ve Tukey testine göre istatistiksel olarak
arasında E. coli'nin büyümesini yaklaşık %20-40
anlamlı değişiklikler olduğunu (p<0.05)
oranında inhibe etti (Şekil 6). Öte yandan,
göstermektedir.
maksimum konsantrasyonda (500 ug/mL) S.
aureus'un canlılığını yaklaşık %50 oranında IV. TARTIŞMA VE SONUÇ
engellediler (Şekil 7). Bu bakteriler farklı gruplara
ait olduğundan (E. coli Gram negatif ve S. aureus Verbena Rigida özü, fenolik asitler, flavonoidler
Gram pozitiftir), antibakteriyel etkilerdeki ve mineraller dahil olmak üzere biyoaktif
farklılıklar hücre duvar sistemlerindeki moleküller açısından çok zengindir. Bu çalışmada,
farklılıklardan kaynaklanabilir. Verbena Rigida özütü ile gümüş nanoparçacıkların
biyosentezi için yeşil, toksik olmayan ve basit bir
Relative Bacterial Viability (%)
a a teknik kullanılmıştır. Flavonoidler ve fenolik

100 bileşikler de dahil olmak üzere Verbena Rigida sulu
b b b b çözeltisinde bulunan fitokimyasallar, muhtemelen
80
c gümüş nitratın gümüş iyonlarına indirgenmesinden
60 ve daha sonra nano ölçekte gümüş nanopartiküllere
agrege olmasından sorumlu olabilir. Bu
40
biyomoleküller, AgNP'lerin çekirdeğini
20 kapladıkları için doğal bir indirgeyici ve stabilize
edici ajan olarak kullanılmıştır. Bu çalışmanın
0
sonuçlarına göre, Verbena Rigida özü kullanılarak
ol ro
l
25 50 0 0 0
sentezlenen gümüş nanoparçacıklar, patojenik
n tr t 10 25 50
o on
C
H
C bakterileri azaltmak için çok ilginç bir yetenek
Et
O gösterdi; bu, bu parçacıkların antimikrobiyal ve
Concentration (µg/mL) antibiyotiğe dirençli suşlara karşı antimikrobiyal ve
antioksidan maddeler olarak ve tıbbi uygulamalarda
kullanım için terapötik değerini vurgulamaktadır.
Şekil 6. Nanopartiküller tarafından E. coli'nin
inhibisyonu. Farklı küçük durumlar, tek yönlü
TEŞEKKÜR
ANOVA ve Tukey testine göre istatistiksel olarak
anlamlı değişiklikler olduğunu (p<0.05) Bu çalışmayı TÜBİTAK 2209-A Üniversite
Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme
göstermektedir.
Programı 2021/2 proje ile destekleyen TÜBİTAK’
a, beni her daim destekleyen ve hiçbir zaman
Relative Bacterial Viability (%)
a
100 a bilgisini benden esirgemeyen Bartın Üniversitesi
b Fen Fakültesi Biyoteknoloji öğretim üyesi Doç. Dr.
80 b b Recep TAŞ hocama teşekkürkerimi sunarım.
c
60 c
KAYNAKLAR
40
[1] Bhat M. A., Nayak, B. K. Ve Nanda, A. “Evaluation of
20
Bactericidal Activity of Biologically Synthesised Silver
0 Nanoparticles from Candida albicans in Combination
with Ciprofloxacin”, Mater. Today Proc., c. 2, sayı 9, ss.
25
50
0
ol
ol
10
25
50
4395–4401.
tr
tr
on
on
[2] Board R., (2014) “International Journal of Modern

C
C
H
Engineering”, c. 4, sayı 4, ss. 306–308.

O
Et
Concentration (µg/mL) [3] Fatima, F., Bajpai, P., Pathak, N., Singh, S., Priya, S., &
Verma, S. R. (2015). Antimicrobial and
immunomodulatory efficacy of extracellularly
synthesized silver and gold nanoparticles by a novel
608
phosphate solubilizing fungus Bipolaris tetramera. BMC

microbiology, 15(1), 52.
[4] Latha D., S. Sampurnam, C. Arulvasu, P. Prabu,
Govindaraju, K. Ve Narayanan, V. (2018). “Biosynthesis
and characterization of gold nanoparticle from Justicia
adhatoda and its catalytic activity”, Mater. Today Proc.,
c. 5, sayı 2, ss. 8968–8972.
[5] Nanda A., Nayak, B. K. Ve Krishnamoorthy, M. (2018)
“Antimicrobial properties of biogenic silver
nanoparticles synthesized from phylloplane fungus,
Aspergillus tamarii”, Biocatal. Agric. Biotechnol., c. 16,
sayı August, ss. 225–228.
[6] Rajan, R., Chandran, K., Harper, S.L., Yun, S.I.,
Kalaichelvan, P.T., 2015. Plant extract synthesized silver
nanoparticles: an ongoing source of novel biocompatible
materials. Industrial Crops and Products, 70: 356-373.
[7] Song, J.Y., Kim, B.S., 2009. Rapid biological synthesis
of silver nanoparticles using plant leaf extracts.
Bioprocess and Biosystems Engineering, 32(1): 79- 84.
[8] Vishnukumar P., Vivekanandhan, S., Misra, M. Ve
Mohanty A. K. (2018) “Recent advances and emerging
opportunities in phytochemical synthesis of zno
nanostructures”, Mater. Sci. Semicond. Process., c. 80,
sayı October 2017, ss. 143–161
[9] Kreibig, U.; Vollmer, M. Theoretical considerations. In
Optical Properties of Metal Clusters; Springer:
Berlin/Heidelberg, Germany, 1995; pp. 13–201.
[10] Chandran, S.P.; Chaudhary, M.; Pasricha, R.; Ahmad,
A.; Sastry, M. Synthesis of gold nanotriangles and silver
nanoparticles using Aloe vera plant extract. Biotechnol.
Prog. 2006, 22, 577–583.
[11] Singh, P.; Kim, Y.J.; Singh, H.; Wang, C.; Hwang, K.H.;
Farh, M.E.-A.; Yang, D.C. Biosynthesis,
characterization, and antimicrobial applications of silver
nanoparticles. Int. J. Nanomed. 2015, 10, 2567–2577
[12] Ituen, E.; Ekemini, E.; Yuanhua, L.; Singh, A. Green
synthesis of Citrus reticulata peels extract silver
nanoparticles and characterization of structural, biocide
and anticorrosion properties. J. Mol. Struct. 2020, 1207,
127819.
[13] Galato, D.; Ckless, K.; Susin, M.F.; Giacomelli, C.;
Spinelli, A. Antioxidant capacity of phenolic and related
compounds: Correlation among electrochemical, visible
spectroscopy methods and structure-antioxidant activity.
Redox Rep. 2001, 6, 243–250.
609
Study of the Influence of Tempering Temperature on the Tensile Behavior

of a Low Alloy Steel
A. Elhadi*, H. Makri2 and M. Slamani3
1
Materials and structural mechanics laboratory, Department of Mechanical Engineering, University of Mohamed Boudiaf,
Msila, Algeria.
2
Msila, Algeria.
3
Msila, Algeria.
*
(abdelmalek.elhadi@univ-msila.dz)
Abstract – The mechanical properties of steel are part of the necessary conditions to know for the proper
functioning of mechanical systems in industry. The objective of this work is the study of the mechanical
characteristics of low alloy steel AISI 4041. Considering an experimental approach based on the influence
of different heat treatments (quenching and tempering at different temperatures) on the behavior of the steel
studied in tension. The desired mechanical characteristics relate to hardness, breaking strength, elongation
and the coefficient of necking. After the tensile tests, it was observed that there is a reciprocity between the
tempering temperature on the one hand and the hardness of the material and the breaking strength on the
other hand. A certain proportionality noticed between the hardness, the elongation and the coefficient of
necking.
Keywords –Low alloy steel, quenching and tempering, hardness, tensile test, breaking strength
I. INTRODUCTION quantities of the mechanical properties, such

as yield strength, elongation and breaking stress.
Steels in general are commonly used in industrial These quantities are necessary in the calculations of
applications. Low-alloy steels are the most widely the structures.
used materials for the manufacture of mechanism The objective of this work is to analyze some
components used in industry because of their high mechanical characteristics of low alloy steel AISI
mechanical properties [1]. They are generally used 4140 at different tempering temperatures using
in the quenched and tempered condition. The uniaxial tensile tests.
tempering heat treatment is carried out after
quenching, with the aim of changing the martensitic II. MATERIAL USED
or martensito-bainitic structure obtained after
quenching, so as to have sufficient ductility, The material used for the tensile specimen is
resilience and satisfactory toughness [2]. Various AISI4140 steel which presents a good compromise
authors [3, 4] have studied the effect of tempering between hardness and resilience in the quenched
heat treatment on the mechanical properties and tempered state.
obtained for the low alloy steel AISI 4140. It helps A. Chemical composition
to control the mechanical properties of steel by The chemical composition of the material studied
reducing its hardness and tensile strength, but by spectroscopy is indicated in Table 1.
increasing its ductility [5-7]. The tensile test makes
it possible to determine many standardized
610
Elhadi et al, Study of the Influence of Tempering Temperature on the Tensile Behavior of a Low Alloy Steel, , ICEANS 2022, Konya, Turkey
Table 1. The chemical composition of the material.

C Cr Mo Mn Cu Co
0.40 1.058 0.180 0.813 0.161 0.130
b. Presentation of the specimens
The geometric shape and the dimensions in mm of

the specimen chosen (according to the ISO 6892-1
standard) are represented in figure 1.
Fig. 2 Variation of the hardness as a function of tempering

temperature.
b. Variation of breaking strength as a function of

Fig. 1 Tensile specimen used. tempering temperature
C. Applied Heat Treatment
The variation in breaking strength as a function of
Heating of the specimens to a quenching
tempering temperature is shown in Figure 3. The
temperature 830°C.
breaking strength for the material which has
Maintain at this temperature for about 30 minutes to
undergone the tempering treatment at 350°C is at a
allow complete austenization. Quick cooling, by
higher level corresponding to a maximum load of
dipping the specimens in oil.
44,060 KN, compared with the material which has
Heating at different tempering temperatures (350°C
undergone the tempering treatment at 550°C (load
-450°C and 550°C) after quenching and a holding
maximum load 30,960 KN) or with untreated
time of 30 min and air cooling to ambient
material (maximum load 26,600 KN).
temperature.
III. RESULTS
A. Variation of the hardness as a function of
tempering temperature
The variation of hardness HV as a function of

tempering temperature is shown in Figure 2. The
data relating to the condition of untreated steel are
given for comparison. This figure shows a decrease
in hardness values with increasing tempering
temperature.
Fig. 3 Variation in breaking strength as a function of

tempering treatment.
C. Variation of elongation as a function of

tempering temperature
Figure 4 shows that the value of the elongation

A% of the material is maximum at the tempering
611
temperature of 550°C and minimum at the tempering temperature causes a significant decrease
tempering temperature of 350°C. in hardness up to a value of 360HV. This reduction
in hardness is probably due to the relative degree of
coarsening of the grains of the microstructure, in
other words, the microstructure formed after this
heat treatment cycle
presents larger precipitated carbides compared to
the other thermal cycles applied [8]. Increasing the
tempering temperature above 500°C will lead to the
bonding of the formed carbides which in fact is the
reason for the significant decrease in hardness. The
increase in the percentage of addition elements such
as Mn(0.81%) and Cr(1.05%) justifies the
noticeable increase in the hardness of the material in
the untreated state. The rupture of the samples is
ductile, characterized by the presence of
macroscopic plastic deformation, and therefore by
Fig. 4 Variation of elongation as a function of tempering the slow propagation of cracks with high energy
temperature. consumption. The ductility of the fracture may be
D. Variation of the coefficient of necking as a desired by the designer.
function of tempering temperature V. CONCLUSION
Figure 5 presents the results obtained of the The purpose of the work carried out is to better
necking coefficient Z% as a function of tempering understand the influence of the heat treatments
temperature. applied: quenching and tempering at different
tempering temperatures, on some mechanical
properties of low alloy steel AISI4140.
From the obtained results, the following conclusions
can be drawn:
Low alloy steel is very important in different
industrial and technological sectors, because of its
required mechanical properties.
The values of the mechanical characteristics
(hardness, elongation, tensile strength, etc.) vary
significantly during tempering heat treatmen8ts.
Increasing tempering heat treatment temperature
decreases hardness and tensile strength and
consequently increases elongation and necking.
Fig. 5 Variation of the coefficient of necking as a function of
tempering temperature.
ACKNOWLEDGMENT
IV. DISCUSSION
The authors take this opportunity to warmly thank
the team of the Materials Resistance Laboratory of
the Mechanical Engineering Department of the
The different hardness values obtained as a
Faculty of Technology of the University of Msila,
function of tempering temperature between 350°C
Algeria.
and 550°C with a pitch of 100°C for a holding time
of 30 min, correspond with studies presented by the
authors [2]. Tempering eliminates the defects REFERENCES
presented by hardened parts and high internal
stresses due to the heterogeneity of the structure [1] Khanafi-Benghalem N., Felder E., Loucif K.,
produced by an irregular cooling. The increase in Montmitonnet P, Plastic deformation of 25CrMo4 steel
612
during wear: Effect of the temperature, the normal force,

the sliding velocity and the structural state, Wear, vol
268 23-40, 2010.
[2] CHAOUCH Djamel Experimental study of the
mechanical behavior of low alloy steel 42cd4. Doctoral
thesis, Abdelhamid Ibn Badis University of
Mostaganem, Algeria. 2012.
[3] M. Bayrak, F. Ozturk, M. Demirezen, Z. Evis. Analysis
of Tempering Treatment on Material Properties of DIN
41Cr4 and DIN 42CrMo4 Steels Journal of Materials
Engineering and Performance. 16, 597-600, 2007.
[4] M.Gogic, L. Kosec, P. Matkovic, The effect of tempering
temperature on mechanical properties and
microstructure of low alloy Cr and CrMo steel, Journal
of Materials Science. 33, 395-403. 1998.
[5] D. Nobili, P. Guyot, Influence of tempering and grain
size on the mechanical properties of S.A.P, Journal of
nuclear materials, Vol. 12, 1964.
[6] A. Sadok, Z. Semari, Influence of tempering treatments
on the mechanical characteristics of high-speed steel,
Annals of Chemistry Materials Science, vol. 26, p. 13-
20, 2001.
[7] D. Chaouch, A. Sadok, Caractérisation mécanique de
l’acier faiblement allié 42CrMo4, Annals of Chemistry
Materials Science, vol. 26, p. 13-20, 2001.
[8] P.B. Madakson, The friction behaviour of materials.
Wear 87, 191-206. 1983.
613
Effects of salt bath nitrocarburizing treatment on microstructure and

mechanical properties of 13Cr supermartensitic stainless steel
Samira TLILI*1, Saida Bouyegh1, Abdelmoumen Guderi2, Tairi Latifa1, Derradji Abdesabour3, TLILI
Mohamed Islam4, Touhami Mohamed Zine3
1
Research Center in Industrial Technologies CRTI, P.O. Box 64, Cheraga 16014 Algiers, Algeria
2
Infra-Res Laboratory, Department of Mechanical Engineering, University of Souk Ahras, Souk Ahras, Algeria3
3
Surface Engineering , (LIS), Badji Mokhtar University, Annaba, Algeria
4
ALFAPIPE - Algerian pipe manufacturing, Annaba, Algeria
Abstract – In this present work, the effects of the nitrocarburization exposure time on the surface
microstructures and the mechanical behavior of the supermartensitic stainless steel 13Cr5Ni2Mo were
studied. The samples were immersed in salt bath at 580°C for 1h, 2h, 3h, 4h and 5 h. The nitocarburizing
layers are investigated by optical and SEM microscopes, X-ray diffraction. The mechanical properties has
been investigates using roughness, microhardness and Daimler-Benz Rockwell C adhesion tests. The results
showed that ɛ-Fe2-3NC, γ'-Fe4NC are contributed to an improve the hardness. The roughness value
depended on nitrocarburizing time. It was also found that increasing the processing time affects the
nitrocarburized layers adhesion.
Keywords – 13Cr SMSS, Nirocarburizing, Microstructure, Mechanical properties, Adhesion.
I. INTRODUCTION During oil exploitation the external parts of a pipe

can be damaged by corrosion and wear [2].
Over the past 20 years, supermartensitic stainless Moreover, under internal pressure conditions, the
steels (SMSS) have been developed due to an surface of a pipe at variable temperatures is exposed
increasing demand for more cost-effective to water and possibly to mud or soil containing fine
materials. Compared to martensitic stainless steels, particles of sand [3,4]. Even for the boring pipe, the
supermartensitic steels (SMSS) are characterized by main failure mode is wear on the internal walls
good ductility, high mechanical strength, good occurring due to the contact with the transported
corrosion behavior and improved weldability [1]. fluid.
These properties are obtained after an intertritical Sallt bath nitrocarburizing is one of some
tempering. Supermartensitic stainless steels are treatments which can be used to combat abrasive
being developed and used in several industries such wear with surface hardness which varies from 800
as oil and gas. They are classified into three HV to 1500 HV. In addition, the authors [5,6]
categories: lightly loaded (11Cr-2 Ni), moderately affirmed that the nitriding process in salt bath was
charged (12Cr-4.5Ni-1.5Mo) and heavily loaded considered as an effective engineering technology
(12Cr-6Ni-2.5Mo) steels. For economic reasons, to improve the mechanicals properties.
low-carbon supermartensitic stainless steels with Several studies have reported the effect of heat
treatment on the microstructure and the mechanical
molybdenum addition are increasingly replacing
properties of supermartensitic steels [7-9].
martensitic steels and are extensively used in the However, very few studies have evaluated these
petroleum industry, particularly in the properties after surface treatment especially after
manufacturing of pipes.
614
Samira Tlili et al, Effects of salt bath nitrocarburizing treatment on microstructure and mechanical properties of 13Cr supermartensitic
stainless steel, ICEANS 2022, Konya, Turkey
nitrocarburizing heat treatments [9]. The main

objective of this present study is the effect of
nitrocarburizing treatment on the microstructure and
the mechanical properties of 13 Cr SMSS.
Samples with the chemical composition of: 0.018
C–12.25 Cr –5.45 Ni-2.60 Mo – 0.211 Si– 0.411 Mn
were cut from a commercial 13Cr SMSS (UNS
S41426) pipe and used as the substrate material.
The Salt bath Ferritic nitrocarburizing tratment
was carried out at the ETRAG company
Fig. 1 S.E.M micrograph of nitrocarburized 13 Cr SMSS
according to the TENIFER process. The sample at 580°C/4h
nitrocarburizing process was carried out at 580 °C
for 1h, 2h, 3h, 4 h and 5h. The samples were cooled In order to study the kinetics of layer formation of
to room temperature in air and then cleaned and nitrocarburized layer of 13Cro SMSS, optical
dried. metallographic observations were investigated.
Optical and scanning electron microscope areused Figure 2 shows the nitrocarburized 13Cr SMSS at
to analyze the microstructures. Samples are 580°C at different times. The total thickness of the
prepared by conventional metallographic treated layer increases from 65 μm for the samples
techniques, etched for 4 minutes in Viella attack (1g treated at 580 °C /1 h to 120 μm at 580 °C/5 h
picric acid + 10 ml HCl + 100 ml ethanol) and (Table.1).
examined respectively by Nikon and ZEISS-EVO
MA types. The X-ray diffraction (XRD) analysis
was carried out with a RIGAGU Ultima IV
diffractometer using Cu Kα radiation from 30 ° to
120°. Roughness, were measured using a 2D
profilometer type Mitutoyo SJ 210. Vickers
microhardness tests were performedon polished
cross-sections with a Zwick/Roell Z2.5 on all
nitrided samples. Vickers microhardness
measurements were performed on a cross section
polished surface of nitrocarburized 13 Cr SMSS
with a load 100 gf. Daimler Benz Rockwell C
testswere acquired on Zwick machine type Z1200
with diamont indenter at 150 Kgf.The adhesion is
Developed by the Union of German Engineers
(VereinDeutscherIngenieure).
III. RESULTS
III.1 Microstructure
SEM micrograph of 13Cr5Ni2Mo SMSS after
nitrocarburized treatment is shown in Figure.1.
Fig. 2 Optical micrographs of the cross-sections of
nitrocarburized 13 Cr SMSS at 580°C during different
exposure times: (a) 1 h, (b) 2 h, (c) 3 h, (c) 4 h and (d) 5 h
615
Table 1. Layer thickness of nitrocarburized 13 Cr SMSS

samples
T/t Total
thickness of
Sample (°C/h) compound
layer (μm)
13Cr5SMSS 580°/1h 65
nitrocarburized
at 580°C 580°/2h 70
580°/3h 90
580°/4h 95
580°/5h 120 Fig. 4 Roughness (Ra) evolution as a function of
nitrocarburizing time
Figure 3 shows X-ray diffraction patterns of 13
Cr SMSS steel after nitrocarburizing treatment. Figure 5 shows the microhardness profiles of 13 Cr
SMSS nitrocarburized for 1, 2, 3 4, and 5 h times
All samples have the same profile on cross-section
which as varies according to the diffusion
mechanism (x = K Dt).
a)
Fig. 5 Microhardness profiles of nitrocarburized samples
III.3 Daimler-Benz Rockwell-C tests

In order to classify the coating adhesion as HF 1
to HF 6 according to the amount of cracking or
spallation around the indent according to VDI 3198
standard, using the Daimler-Benz Rockwell-C tests
(Verein Deutscher Ingenieure). The optical
micrographs of the nitrocarburized samples are
b) represented in figure 6.
Fig. 3 XRD patterns a) Untreated samples, b)
Nitrocarburized samples.
III.2 Surface roughness and hardness

The roughness evolution parameter (Ra) obtained
by bi-dimensional profilometry (2D) with treatment
time were given in Figure 4.
616
insufficient HF5-HF6 adhesion and delamination

with radial and transverse cracks has been observed
for the samples treated at 580°C/4h and 580°C/5h
(Fig.6d and Fig.6e).
REFERENCES
[1] [1] A. Barmola, B. Jasdeep, Establishing recrystallization
temperature of supermartensitic stainless steel,
International Journal of Science and Research, pp. 286–
289, 2015.
[2] [2] Ir. E.Deleu, Special soudage, Métallurgie, pp 49,
2003.
[3] [3] A. Turnbull, A. Griffiths, Corrosion and cracking of
weldable 13 Cr martensitic stainless steels, A Review,
2002.
[4] [4] N.E. Beliardouh, S. Tlili, A. Oulabbas, C.E. Ramoul,,
S. Meddah, H. Kaleli, Investigation оn Dry Sliding Wear
Performance and Corrosion Resistance of 13Cr5Ni2Mo
Supermartensitic Stainless Steel, Tribology in Industry,
vol. 43, no. 1, pp107-116 , 2021.
Fig. 6 Optical micrographs of Daimler-Benz adhesion test [5] [5] E.B. Mansoureh, , M. Farzad, M. Reza, J. Naimi, ,
on nitrocarburized 13Cr SMSS samples. Wear behavior of DLC film on plasma nitrocarburized
AISI 4140 steel by pulsed DC PACVD: Effect of
nitrocarburizing temperature, Diamond and Related
IV. DISCUSSION Materials, pp. 1-31, 2014.
[6] [6] M. Z. Touhami, S. Tliili, A.Khettache, Y. Khelfaoui,
SEM micrograph of 13Cr5Ni2Mo SMSS after A. Hadji, Enhancement of the abrasive wear resistance of
nitrocarburized treatment presents three regions. On gray cast iron by ferriticnitrocarburizing process,
the surface, the diffusion of nitrogen and carbon Physical and Chemical News, no 63, pp. 01-08, 2012.
atoms gave a partially porous layer often called [7] [7] Zhao,K., Ye,D., Li,J., Li,Z., Se,J., Effect of Heat
compound layer, consisting essentially of iron Treatment on Reversed Austenite in Cr15 Super
Martensitic Stainless Steel, Journal of Iron and Steel
nitrocarbonitrized phases (ε-Fe2-3NC) and (γ'- Research International, vol. 20, no. 5, pp. 61-65, 2013.
Fe4NC) (Fig.1) [16,10]. A diffusion layer has been [8] [8] D. Zou, X. Liu, Y. Han, W. Zhang, J..Li, K. Wu,
also observed. The matrix microstructure consists of Influence of Heat Treatment Temperature on
lath martensite and reversed austenite [11]. The X- Microstructure and Property of 00Cr13Ni5Mo2
ray diffraction patterns of untreated samples of 13 Supermartensitic Stainless Steel, Journal of Iron and
Steel Research International, vol .12, no. 3, pp. 364-368,
Cr SMSS steel present two phases: martensite (ά) 2014.
corresponding to (110), (200), (211) peaks and [9] [9] F. A. P. Fernandes, G. E. Totten, J.Gallego, L. C.
austenite (γ) corresponding to (200), (220), (111) Casteletti, Plasma nitriding and nitrocarburising of a
peaks [4]. It clear that the nitrocarburized layer supermartensitic stainless steel, International Heat
thickness increases with increasing diffusion time Treatment and Surface Engineering, vol. 6, no.1, pp24-
27, 2016.
(Fig. 2) [9]. Indeed, the total thickness of the treated [10] [10] E. Rolinski, A. Konieczny, G.Sharp, Nature of
layer increases from 65 μm for the samples treated surface changes in stamping tools of gray and ductile cast
at 580 °C /1 h to 120 μm at 580 °C/5 h (Table 1). iron during gas and plasma nitrocarburizing, Journal of
According to figure 5, the microhardnes of Materials Engineering and Performance, vol. 18, no. 8,
nitrocarburized samples increases ranged from 1200 pp. 1052-1059, 2009.
[11] [11] S.Tlili, , N.E. Beliardouh, C..E Ramoul,, R. Bahi,
HV0.05to 1450 HV0.05. The higher microhardress in O.I. Abdullah, H. Kaleli, M.A. Samad, Thermal
the surface is explained by the presence of the ε- Treatment Effect on Tribological and Corrosion
phase (Fe3N C) and ɤ-phase (Fe4N C) in both the Performances of 13Cr5Ni2Mo Super-Martensitic
compound [6]. As shown of the figure 6, the good Stainless Steel, Triboly in industry, Vol. 40, no. 3, 2018,
adhesion and absence the delamination are obtained pp. 433-439.
for of 580°C/1h, 580°C/2h and 580°C/3h samples
classifying the nirocarburized layers as HF1-HF4
(Fig.6a, Fig.6b and Fig.6c). These adhesions do not
allow wear and chipping to occur quickly. However,
617
Enhancing the Thermal Performance of Electronic Components using

Phase Change Materials
A. Al-Janabi1*, H. Al-Busaidi1, A. Alsawafi1, A. Al-Yahmadi1, A. Almahruqi1
1
Department of Mechanical and Industrial Engineering, College of Engineering, Sultan Qaboos University,
Muscat, Sultanate of Oman, P.O. Box: 33, P.C. 123 Alkhoud
*
(ab.aljanabi@squ.edu.om)
Abstract – The small size of electronic components produced, nowadays, causes an increase in the
generated heat that is required to be dissipated. Accordingly, thermal management of electronic components
becomes an extremely important aspect of improving reliability, preventing premature failure as well as
keeping components within permissible operating temperature limits. The popular cooling approach using
forced air-cooling is currently not adequate or even enough to keep the system cool. This study is dedicated
to examining the CPU thermal performance using Phase Change Materials (PCM) that could absorb, store
and release a large amount of heat over a defined temperature range when the material changes phase. To
do so, a set of experiments were conducted using four different quantities (20, 60, 120, and 200g) of the
PCM type RT44HC that were subjected to four levels of dissipated heat (20, 40, 60, and 80W) at the CPU.
Compared to natural convection cooling, a significant enhancement in the CPU temperature profile was
achieved when subject to a cooling system using RT44HC. The PCM, regardless of its mass, enhanced the
thermal performance of the CPU and provided a longer operating period while keeping the CPU surface
temperate constant. However, increasing the mass of the PCM above 60g did not cause a noticeable or
significant change in the temperature profile. However, 20g could provide acceptable performance,
especially at low dissipated heat levels. As the dissipated heat increases, 20g will not be enough to absorb
all heat, and consequently, the CPU surface temperate reaches above 100oC.
Keywords – Phase Change Material, Passive Cooling, Thermal Management, CPU, Thermal Performance
I. INTRODUCTION stresses, thermal de-bonding, and thermal fracture

Nowadays, electronic companies trying to [3]. Research showed that every 7oC rise in
minimize the passive component sizes of their temperature in an electrical enclosure reduces the
electronic products by increasing the power output reliability of the electronic components by 50% [4].
produced per chip. Consequently, a high level of Temperature can essentially dictate the efficient
heat flux, which is dependent on the area normal to performance of electronic components, including
the heat direction, will be developed [1], [2]. The the lifespan or lifecycle and its particular range of
generated heat in the electronic components is a operating temperature [5], [6]. As a result, to satisfy
disadvantageous feature since it could lead to the performance, function, and reliability of the
temperature increases and consequently affect the electronic components, the management of this high
performance of the device. Temperature can affect amount of dissipated heat becomes an extremely
the reliability of a component in many ways like critical task and very important aspect in order to
thermal shock, temperature cycling, mechanical save the lifetime of the electronic components and
618
Al-Janabi et al., Enhancing the Thermal Performance of Electronic Components using Phase Change Materials, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
not affect the performance of the device. The was investigated, which are the amount of PCM and
electronic industries spend a lot of money and time the dissipated heat level at the CPU.
to find the best solutions [4]. not affect the
performance of the device. The electronic industries II. EXPERIMENTAL APPARATUS AND PROCEDURE
spend a lot of money and time to find the best
solutions [4]. British Broadcasting Corporation
(BBC) has estimated that the global thermal
management technology spending increased to an
estimated $6.8 billion by the end of 2008 and should
reach $11 billion by 2013 [7].
Central Processing Unit (CPU) is one of the
components that can malfunction or suffer from
permanent failure if overheated. Combining this
with the increasing demand for high-performance
CPUs due to technological advances makes thermal
management a very critical task, which the current Fig. 1 Experimental Apparatus
cooling systems are struggling to maintain. Most of The modified cooling system is presented in
the current CPUs have either an air-cooling system Figure 1. It consists of the CPU, the passive cooling
or a water-cooling system. Even though the specific system, and the istrumtention measurements. From
heat of water is far higher than the air, a water- a practical point of view and due to the difficulties
cooling system has many disadvantages associated in using a real CPU for conducting the experiments
with using such a system, such as corrosion caused and investigating the performance parameters, an
by cooling liquid due to leakage, and heavy-weight, equivalent CPU was designed and constructed using
as a result of the higher density of the liquids [8]. a copper plate of size 45 cm x 45 cm x 5 mm. A
Current research studies focus on using Phase power source was used to generate different heat
Change Materials (PCMs) for the passive cooling fluxes that were identical to the level of dissipated
concept for electronics components. Phase Change heat from the real CPU.
Materials (PCMs) can absorb and release latent heat The CPU surface temperature, and the
in large quantities when it undergoes a phase change temperature of the PCM, were measured using
from solid-state to liquid state and vice-versa, and thermistors type NTC100K with a resolution of ±
it’s normally used as thermal storage [9]. It has 0.01oC. The physical properties of the utilized PCM
higher specific heat and heat capacity than liquids, type RT44HC are listed in Table 1.
and it could be a suitable material to use for CPU
cooling. Using passive thermal management with Table. 1 Physical properties of the PCM type RT44HC
PCMs is only limited to electronics that are operated Properties Value unit
periodically [10]. However, if this system is Melting temperature 41-44 o
C
combined with forced air or liquid cooling or any Heat storage capacity 250 kJ/kg
other form of active cooling, the system will take the Heat conductivity (both 0.2 W/m. K
advantage of both passive and active thermal phases)
Volume expansion 12.5 %
management systems. This research study aimed at
developing, designing, and manufacturing a
Due to its high heat storage capacity (250 kJ/kg),
practical and feasible solution to enhance the
it has the ability to absorb a significant amount of
efficiency of the cooling system currently
thermal energy during the melting process while
implemented in CPUs. The effect of two parameters
keeping the CPU surface temperature at a constant
on the cooling performance of the modified system
value. The temperature and supplied power readings
619
Turkey
were conducted and recorded using Arduino model remove the generated heat on the CPU and
ATmega328P. consequently the CPU surface temperature reached
to extremely high range. The CPU surface
For better understating the behavior of the PCM,
temperature profile started with a specific high slope
four different quantities of PCM were investigated,
i.e., 20g, 60g, 120g, and 200g. Also, the CPU is that was almost in a linear trend. In the beginning,
subjected to four different levels of dissipated heat, the slope was high, and then it started to decrease till
i.e., 20W, 40W, 60W, and 80W. Each specific it becomes almost constant as a result of the
amount of the PCM was subjected to the four levels accumulated heat on the surface of the CPU.
of dissipated heat for a time period of 60 minutes.
For better quality of the quantitative data, the
temperatures were measured every 30 seconds.
Also, visual observation was done in order to have
a clear picture of the thermal behavior of the PCM
during the experiments. At the beginning of each
test, the specific amount of the PCM was prepared
and inserted in the PCM block and covered by a
sheet of glass (see Figure 1) that provides the
possibility for visual observation. The current and
voltage of the heat source were both set up to
provide the specified level of dissipated heat. After
that, the power source and the PC were both Fig. 2 CPU thermal performance without cooling
switched on to start the experiment.
The Arduino program was started to record the
thermocouples reading with a time interval of 30 Qconv  hAs (Ts  T ) (1)
seconds. This process was conducted till reached the 1
steady state condition for the CPU surface k  g  Ts  T  L3c  3
h  0.15  Pr  (2)
temperature. Later on, the Arduino program was Lc  2 
stopped, and the recordings were saved by using the
CoolTerm – Shortcut application. The power source Moreover, the starting slope increases with
and the PC were both switched off. The PCM was increasing the level of dissipated heat. For 80 W, it
left for a certain time until it solidified again. reached 4.5 oC/min within the first 15 minutes in
III. EXPERIMENTAL RESULTS AND ANALYSIS
comparison to 0.7 oC/min within the first 30 minutes
for the low level of dissipating heat (20 W). These
A. CPU Surface Temperature Profile without findings emphasized the necessity to use an efficient
Cooling cooling approach to enhance the CPU thermal
Figure 2 shows the CPU surface temperature as performance and keep its surface temperature
a function of time where the CPU was subjected to within the design working limit.
four levels of dissipated heat without activating the
cooling process. The CPU was only subjected to the B. PU Surface Temperature Profile with Cooling
natural convection mode that existed due to natural The entire purpose of the experiments is to keep
air movement generated by bouncy force associated the CPU surface temperature to be under the design
with density variation with temperature. The working limit. Figure 3 shows the variation of CPU
starting temperature for all tests was 27℃ which is surface temperature with respect to the variation in
the ambient temperature. the dissipated heat and amount of the utilized PCM.
It can be seen that the CPU surface temperature has
Despite the fact that the rate of heat transfer by a direct relationship with the dissipated heat and an
natural convection is increased by increasing the inverse relationship with the PCM amount. The
surface temperature as depicted in equations 1 and CPU surface temperature for all cases started to
2 [6], the natural convention was not sufficient to increase linearly with time until reaching a steady
620
Turkey
state region where the CPU surface temperature of the dissipated heat and the amount of the PCM. It
remains constant. The duration of constant surface can be noticed that at the beginning (first 5 to 10
temperature explicitly refers to the melting process minutes of the experiment), the CPU surface
of the PCM, which is strongly affected by the level
Fig. 3 CPU surface temperature as a function of dissipated heat and mass of the PCM
temperature profile is almost the same at each level not lead to any noticeable change in the CPU
of the dissipated heat, regardless of the mass of thermal performance, i.e.,120g and 200g have an
PCM. This can be attributed to the fact that the PCM approximately identical thermal profile. For the
in this time span was in the sensible heat region different levels of dissipating, it seems that the best
where it can absorb heat without starting to melt. option here is to use 60g from the PCtoto to have a
better thermal performance of the CPU represented
After that, some differences between the CPU
by almost 30 minutes of steady state period and a
surface temperatures can be noticed, with a higher
maximum CPU surface temperature of 87oC at
amount of PCM giving lower CPU surface
different levels of dissipated heat as shown in Figure
temperatures, which can be expected since a higher
4.
amount of PCM means more heat will be absorbed
from the CPU, therefore reducing its temperature.
For very low heat dissipation (20W), increasing the
PCM has no significant influence on CPU thermal
performance. Using 20 g of PCM might be the right
choice for keeping the CPU surface temperature
below the maximum working limit.
However, for a high level of heat dissipation of
about 60 W, 20g of PCM will not be an optimum
solution as the CPU surface temperature was above Fig. 4 Maximum CPU surface temperature as a function
of dissipated heat and mass of the PCM
the design working temperature. Remarkably,t
increasing the amount of the PCM above 120g did C. PCM Temperature Profile
621
Turkey
For any PCM amount, PCM temperature profiles the CPU surface temperature using the PCM at a
for 20W and 40W were less sensitive with time to different level of dissipated heat. One of the
the level of the dissipated heat compared to the important conclusions is that increasing the mass of
profiles achieved for 60W and 80W. For instance, the PCM above 60g did not cause a noticeable or
when utilizing 200g of PCM the low level of the significant change in the temperature profile. The
dissipated heat (20W-40W) was not enough to temperature profile was approximately the same for
initiate the phase change process of the PCM as 120g and 200g, while 60g developed a remarkable
shown in Figure 5. However, increasing the reduction in the CPU surface temperature in
dissipated heat value was enough to bring about the comparison to that achieved for 20g. The remaining
phase change of the PCM. Based on PCM amount amounts showed close behavior to each other. The
and dissipated heat, PCM reached the latent heat maximum Ts difference between 60g and 120g was
region at different times. For instance, for 200g and 3.54°C, and between 120g and 200g it was 0.44°C.
80W, the PCM temperature is increasing for 4 However, 20g can provide acceptable performance,
minutes without melting, which represents the solid especially at low dissipated heat levels (20W -
sensible heat region. The PCM started to melt after 40W). The 20g of PCM showed poor performance
4 minutes up to 10 minutes, which represents the in the heavy use operation where the dissipated heat
latent heat region. The temperature profile at this was above 40W. It couldn’t maintain the surface
point was almost constant for 6 minutes until the temperature within the allowable limit and reach
entire solid melted to liquid. The PCM temperature above 100oC. Based on these findings, it can be
increases rapidly for 10 minutes, which is the liquid concluded that the best amount to be used in large
sensible heat region. scale is 60g since it showed the required
performance and best economical amount among
the alternatives.
REFERENCES
[1] E. M. Dede, J. Lee, and T. Nomura, Multiphysics
Simulation: Electrochemical System Applications and
Optimization, London: Springer-Verlag, 2014.
[2] S. S. Anandan, and V. Ramalingam, “Thermal
Management of Electronics: A Review of Literature”,
Thermal Science, vol. 12, pp. 5-26, 2008.
[3] L. T. Yeh, Review of heat transfer technologies in
electronic equipment, Journal of Electronic Packaging,
Transactions of the ASME, vol. 117, pp. 333-339,
December 1995.
Fig. 5 PCM temperature as a function of time for different [4] HCL, Thermal Management in Electronic Equipment,
levels of dissipated heat HCL Technologies , 2010.
[5] V. L. Mehoke, Spacecraft Thermal Control. In V. L.
IV. CONCLUSIONS Pisacane (ed.), Fundamentals of Space Systems (2nd ed.).
The CPU surface temperature profile was Oxford: Oxford University Press, 2005.
[6] Y. Cengel, and A. Ghajar, Heat and Mass Transfer:
investigated using the PCM (RT44HC) to absorb Fundamentals and Applications, 5th ed., NY: McGraw-
and release the heat. The effect of increasing the Hill, 2015.
level of the dissipated heat and the mass of the PCM [7] http://www.bccresearch.com/report/SMC024E.html.
[8] S. M. S. Murshed, "Electronics Cooling-An Overview,"
were studied. The CPU surface temperature was 2016.
found to be linearly changed with the level of [9] M. Faraji and H. Qarnia, “Passive Cooling of Protruding
dissipated heat, in contrast, it was reversely Electronic Components by Latent Heat of Fusion
Storage,” Journal of Electronic Packing, vol. 131, no. 2,
proportional to the amount of PCM. The results pp. 021011, 2009.
showed significant enhancement in the CPU [10] S. Kamali, “Review of free cooling system using phase
temperature profile when subjected to the PCM change material for building”, Energy and Buildings, vol.
compared to that of natural convection cooling. In 80, pp. 131-136, May 2014.
other words, (50-60%) was the range of reduction in
622
Effects of the Vehicle Speed, Wheel Diameter, and Length of the Wheel
Flat on the Dynamic Impact Forces Caused by Wheel Flats
Erdem Balcı*1,2, Niyazi Özgür Bezgin1
1
Istanbul University-Cerrahpaşa, Civil Engineering Department, Istanbul, Turkey
2
Bülent Ecevit University, Alaplı Vocational Highschool, Construction Department, Zonguldak, Turkey
*
(erdembalci@outlook.com)
Abstract – Wheel flats may reduce passenger comfort and service safety. Wheel flats can lead to structural
noise and damage to the track components over time. A train with a wheel flat generates dynamic impact
forces that are higher than its static force. Bezgin-Kolukırık Equation, which are analytical equations based
on the Bezgin Method, can be used to estimate dynamic impact forces caused by wheel flats. This equation
uses various train and track parameters including vehicle speed, wheel diameter, track and rolling stock
stiffness, static wheel force and length of the wheel flat. The higher forces acting on the track can damage
various track components such as rail and rail fasteners. Therefore, a threshold must be set to prevent the
failure of the track performance. AREMA limits the maximum ballast pressure in order to maintain the
structurally healthy functioning of the track. In this work, the relationship between some track and train
parameters and their effect on the dynamic impact forces are examined. Impact force factors are compared
with AREMA limits. The study concludes with the finding that impact forces increase with increasing
vehicle speed and wheel flat length and decreasing wheel diameter.
Keywords – Wheel flat, dynamic impact forces, wheel diameter, Bezgin Method, Bezgin-Kolukırık Equation, ballast pressure
I. INTRODUCTION
Wheel flats are local defects along the wheel
perimeter that can reduce passenger comfort and
generate noise and can cause railway track damage
and threaten railway track safety [1, 2]. Some of the
reasons for the generation of wheel flats are locked
wheel braking, malfunctioning of the braking
system and reduced railhead friction. Dynamic
impact forces due to wheel flats can damage the rail
Fig 1. Wheel flat on a wheel of Swiss Federal Railways
and rail fasteners and may require high maintenance (Photo taken from Wikipedia/Bobo11) [4]
costs over time. It is estimated that the replacement
of 125,000 wheels with wheel flats costs Irregularities in the rail profile and train wheel
approximately $90 million per year in North cause dynamic impact forces that are higher than the
America [3]. static wheel forces. Transfer of these high-value
forces to the railway track may cause cracking of the
sleepers, ballast fouling, damage to the fasteners,
and wear to the rail profile [5]. Therefore, maximum
stresses generated on the track layers must be
limited. While 65 psi (0.448 MPa) of the maximum
623
Balcı ve Bezgin, Effects of the Vehicle Speed, Wheel Diameter, and Length of the Wheel Flat on the Dynamic Impact Forces Caused by
Wheel Flats, ICEANS 2022, Konya, Turkey
ballast pressure limit is recommended in AREMA stiffness and stiffness of the rolling stock springs
Manual of Railway Engineering [6] Chapter 16, Part (i.e. wheel and bogie spring).
10, Article 10.2.2.3; 85 psi (0.586 MPa) limit is
recommended in Chapter 30, Part 4, Article
4.1.2.5.1.1, Paragraph b. Ballast pressure depends
on the wheel forces acting on the track and the
effective bearing area of the sleeper. Assuming that
the effective base area of a sleeper is 2700 cm2,
corresponding dynamic impact factors for the
ballast pressure limits are 1.42 and 1.86,
respectively.
Dynamic impact forces can be found by

conducting numerical analysis or they can be
practically estimated by using analytical equations
offered by various researchers. The previously
introduced Bezgin Method uses various track and
rolling stock parameters to estimate dynamic impact
forces caused by wheel flats. The first Bezgin-
Kolukırık Equation (K’B3) [7] is attained by the
application of this method. Later, this equation is
further developed by considering the Hertzian
contact deformation, leading to the second Bezgin –
Kolukırık Equation K’B3,H [8]. These equations
estimate the highest values of the dynamic impact
force factors due to wheel flats.
In this study, the relationship between vehicle

speed and wheel diameter is examined by using
Bezgin Method [9-11] for the estimation of dynamic Fig. 2 Illustration of the geometry of a a) wheel flat and b)
impact forces caused by wheel flats. First, the effect wheel flat with Hertzian contact deformation [8]
of the vehicle speed on the dynamic impact force is
analyzed. Later, variation of K’B3 and K’B3,H with φ
𝐾′𝐵3 = 1 + 2. 𝑠𝑖𝑛 2 √𝑎′ .φ.
2.𝑙.𝑣
(1)
changing train speed, wheel diameter, and wheel flat √𝑟.𝑔
length is illustrated.
While one considers Hertzian contact
deformation, falling height (h) should be reduced to
II.METHOD h’ due to flattening at point A. While Hertzian
This paper uses Bezgin-Kolukırık Equation contact deformation length is “b”, the falling height
(K’B3) and K’B,3H Equations [8, 12] to estimate (h’) can be obtained as follows.
dynamic impact forces caused by wheel flats. 𝑏
Changing train speed, wheel diameter, and length of γ = 2. arcsin 𝑟 (2)
the wheel flat parameters are used for the γ
𝑢′ = 𝑟(1 − 𝑐𝑜𝑠 2) (3)
calculations. Equation 1 considers system deflection ′
ℎ = ℎ − 𝑢′ (4)
(a’), the fall height of the wheel flat (h), angular
speed of the wheel (φ), the translational speed of the
Equation 5 shows K’B,3H equation that considers
wheel (v), wheel radius (r), and the gravitational
the change in h due to flattening caused by Hertzian
acceleration (g). System deflection is the ratio of the
contact deformation.
wheel force to the equivalent system stiffness (keq).
This stiffness value is the combination of the track ℎ′
φ √ 2.𝑙.𝑣.( ℎ )
𝐾′𝐵,3𝐻 = 1 + 2. 𝑠𝑖𝑛 2 (5)
𝑎′ .φ.√𝑟.𝑔
624
Track and rolling stock stiffness are also important K’B3,H factors are in the range of two AREMA
parameters affecting the dynamic impact forces. limits. Again, smaller wheel diameters and high
There are various studies that show the relation vehicle speeds cause limits to be exceeded. In
between stiffness parameters and dynamic impact general, one can conclude that L=30 mm is a
forces [13-16]. problematic wheel roughness and requires low-
speed operations for safety reasons.
III. FINDINGS
The relationship between the vehicle speed and
dynamic impact force factors is presented in Figure
3. System stiffness of 1.6 kN/mm, static wheel force
of 85 kN, wheel diameter of 920 mm, Hertzian
contact width at the interface of 20 mm, and wheel
flat length of 30 mm is used in the calculations. This
system stiffness corresponds to a rolling stock with
5 kN/mm primer spring stiffness and 2.5 kN/mm
seconder spring stiffness, rolling on a track with 60
kN/mm track stiffness. It is seen that K’B3 results are
higher compared to K’B3,H and it can reach up to 2.4-
fold of the static wheel force with the increasing
speed at V=200 km/h. The lower speed, however,
allows relatively safer train operations for given (a)
parameters.
(b)
Fig. 4 Effects of the wheel diameter and train speed on the a)
Fig. 3 Relationship between vehicle speed and dynamic K’B3 and b) K’B3,H dynamic impact force factors for L=30
impact force factors mm
Figure 5(a) and 5(b) compare the K’B3 factors for
Figure 4(a) and 4(b) shows the variation of K’B3 varying vehicle speeds, wheel diameters, and wheel
and K’B3,H dynamic impact force factors with flat lengths of 10 mm and 20 mm, respectively. The
different vehicle speed and wheel diameter values first AREMA limit is satisfied for L=10 mm, in all
for wheel flat length of 30 mm. The black lines show cases. The high percentage of the results also
the two recommended impact factor limits of the satisfies the second limit for L=10 mm, however, it
AREMA corresponding to maximum allowable is exceeded when wheel diameter is shorter and train
ballast pressure. It is seen that impact factor forces speed is higher. It is observed that the first limit may
decrease with increasing wheel diameter and be exceeded when L=20 mm. Besides, most of the
decreasing vehicle speed. K’B3 factors are usually results are above the second limit as well. Only v=20
above the allowable limits, especially when wheel km/h train speed can satisfy both AREMA limits. A
diameter is shorter. When one considers the effect very slow train passage (e.g. v=20 km/h) is able to
of Hertzian contact deformation, K’B3,H factors can provide a transition without damaging the structural
be estimated. It is seen that high percentage of damage by compensating the negative effects of the
625
shorter wheel diameter and the wheel flat (up to K’B3 and K’B3,H impact factors that are yielded by the
L<30 mm). However, the higher train speeds of application of Bezgin Method can be used to
today requires lower length of the wheel flats. estimate dynamic impact forces due to wheel flats.
The latter one includes the effect of Hertzian contact
One can conclude that the length of the wheel flat deformation. Findings of the study show that
is a highly effective parameter on the dynamic AREMA limits for the maximum allowable ballast
impact force value and it may cause limit values to pressure can be exceeded depending on the
be exceeded. examined parameters.
The length of the wheel flat is found to be most

effective parameter on the dynamic impact forces.
While almost all limit criteria are satisfied when
L=10 mm, AREMA requirements cannot be met at
higher speeds, smaller wheel diameters and longer
wheel flats. When length of the wheel flat is 30 mm,
AREMA limits for maximum ballast pressure can
be exceeded despite the fact that other parameters
are properly selected for the design. It means that 30
mm length is quite risky for the wheel flats.
Because, it will not only damage the rail and
fastening components, it will also cause ballast
deterioration and reduce the service life of the track.
(a)
REFERENCES
[1] Rao V Dukkipati & Renguang Dong (1999) Impact
Loads due to Wheel Flats and Shells, Vehicle System
Dynamics, 31:1, 1-22, DOI: 10.1076/vesd.31.1.1.2097
[2] Pieringer, A., Kropp, W., & Nielsen, J. C. (2014). The
influence of contact modelling on simulated wheel/rail
interaction due to wheel flats. Wear, 314(1-2), 273-281.
[3] Acharya, D.R. and Guins, T.S., ‘‘Economic analysis of
high impact load wheels’’, Technology Digest, TD93-
013, Dec. 1993.
[4] Krummenacher, G., Ong, C. S., Koller, S., Kobayashi,
S., & Buhmann, J. M. (2017). Wheel defect detection
with machine learning. IEEE Transactions on Intelligent
Transportation Systems, 19(4), 1176-1187.
[5] Balcı, E., & Bezgin, N. Ö. (2021, March). Application of
(b) the Bezgin Method to estimate dynamic impact forces
Fig. 5 Effects of the wheel diameter and train speed on the and judge the conditions for ballast pulverization and
K’B,3 dynamic impact force factors for wheel flat lengths of a) slab cracking due to abrupt and rapid changes in railway
L=10 mm and b) L=20 mm track profile. In 6th International Conference on Road
and Rail Infrastructure.
IV. CONCLUSION [6] American Railway Engineering and Maintenance-of-
This study focused on the parameters that affect Way Association (AREMA), Manuel of Railway
Engineering (2016).
the dynamic impact forces caused by wheel flats. It [7] Kolukırık, C. Evaluation of Vertical Dynamic Impact
is found that dynamic impact forces increase with; Forces of Vehicles. Master’s thesis. Istanbul University,
2017.
1. Increasing vehicle speed [8] Bezgin, N. Ö., and C. Kolukırık. Development of the
2. Decreasing wheel diameter Bezgin-Kolukırık Equation to Estimate Dynamic Impact
3. Increasing length of wheel flat Forces Generated by Wheel Flats on Railway Tracks.
Presented at 98th Annual Meeting of the Transportation
Research Board, Washington, D.C., 2019.
626
[9] Bezgin, N. Ö., & Wehbi, M. (2019). Advancement and

application of the Bezgin method to estimate effects of
stiffness variations along railways on wheel
forces. Transportation Research Record, 2673(7), 248-
264.
[10] Bezgin, N. Ö. (2018). Application of a new concept and
a method to estimate the vertical impact forces on railway
tracks due to track profile irregularities. In 97th
transportation research board meeting, Paper (No. 18-
00407).
[11] Bezgin, N. O. (2018, January). Application of a new
concept and a method to estimate the vertical impact
forces on railway tracks due to track stiffness variations.
In 97th Annual Meeting of the Transportation Research
Board, Washington, DC.
[12] Bezgin, N.Ö., & Kolukırık, C. (2020). Applications and
Estimate Comparisons of Bezgin–Kolukırık Equations
for Dynamic Impact Forces Because of Wheel Flats with
Numerical Analysis Estimates and Instrumented Track
Measurements. Transportation Research
Record, 2674(10), 199-214.
[13] Balcı, E., & Bezgin, N. Ö. (2022). Can One Exclude
Track and Rolling Stock Stiffness for the Assessment of
Dynamic Impact Forces Due to Variations in Track
Profile?. In Advances in Transportation Geotechnics
IV (pp. 231-243). Springer, Cham.
[14] Balcı, E., & Bezgin, N. Ö. (2020). Hat esneme direncinin
hat performansı üzerindeki etkileri. Demiryolu
Mühendisliği, (11), 75-85.
[15] Balcı, E. (2021). Ray Pedi ve Travers Altı Pedlerin Hat
Bileşenleri ve Hat Performansı Üzerindeki
Etkileri. Demiryolu Mühendisliği, (13), 14-28.
[16] Balci, E., & Bezgin, N. Ö. Demiryolu Hatlarinda Elastik
Ped Kullaniminin Dinamik Darbe Kuvvetleri Üzerindeki
Etkisi. Tasarım Mimarlık Ve Mühendislik Dergisi, 2(2),
140-151.
627
TOPSIS Yöntemi ve Bir Uygulama

Öğr.Gör.Dr.Ayşenur ÖREN1*ve Nurhan AYBAR 2
Köşk Meslek Yüksekokulu, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Türkiye
1
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Türkiye

2
*
(aysenur.oren@adu.edu.tr)
Özet – Günümüzde özel öğretim kurumları okul dışı eğitim alınacak merkezler olarak ifade
edilebilmektedir. Bu kurumlar da tüm işletmeler gibi bulundukları bölgelerde rekabet içindedirler. Bu
yüzden kurumda çalışacak öğretmenler işe alınırken çok titiz davranılmaktadır. Öğretmenlerin
değerlendirilmesinde deneyimleri, alanlarındaki başarısı, öğrenci ve veliler ile iletişimi dikkate
alınmaktadır. Bu sebeple bu değerlendirme süreci çok kriterli karar verme problemine dönüşmektedir.
Çok kriterli karar verme yöntemleri literatürde geniş bir çalışma alanını oluşturmaktadır. Karar vermeye
bilimsel bakış açısı sağlamaktadırlar. Kriterleri ve önem ağırlıkları esas alınarak karar problemleri birçok
yöntemle çözülmektedir. Alternatiflerin değerlendirilmesinde yol göstericidirler.
Bu çalışmada Aydın’da hizmet veren bir özel öğretim kurumunun öğretmen seçimi problemi ele alınmıştır.
Seçim kriterleri literatür ve kurucunun deneyimi yardımı ile belirlenmiştir. Kriterlerin
ağırlıklandırılmasında AHP yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen kriterler, kriter ağırlıkları ve kurucunun
aday değerlendirmesi verileri TOPSIS yönteminde kullanılmıştır. Sonuçta en uygun aday sıralaması elde
edilmiştir.
Anahtar Kelimeler – Çok Kriterli Karar Verme, AHP, TOPSIS, Personel Seçimi
I. GİRİŞ Bu çalışmanın amacı çok kriterli karar verme

Yaşamımızın her anında bazı sorunlarla yöntemlerinden olan AHP ve TOPSIS yöntemleri
karşılaşırız. Bu yüzden kimi zaman anlık, kimi kullanılarak bir özel eğitim kurumunun personel
zaman uzun dönemli kararlar vermek zorunda seçimi sorununa çözüm aramaktır.
kalırız. Bu nedenle, karar faaliyetlerinin etkili ve II. MATERYAL VE YÖNTEM
doğru bir şekilde gerçekleştirilmesi büyük önem
teşkil etmektedir. Günümüzün koşullarında sadece Personel seçimi konusu işletmelerin önemli
tecrübeye veya sezgilere göre karar vermek yeterli problemlerinden biri olup; doğru işe doğru personel
değildir ve risk içermektedir. Sayısal metotlar ile seçerek o kişiden en yüksek faydayı elde etmek
verilecek kararı desteklemek daha akılcı bir yol amaçlanmaktadır1.
olacaktır. Literatürde, personel seçimi için kullanılan ilk
Çok kriterli karar verme yöntemleri adına yapılan teknikler; yazılı sınav, test ve sözlü sınav olarak
ilk uygulamalar 17. yüzyıla dayanmaktadır. belirtilmiştir. Ancak personel adaylarının yalnızca
Günümüze kadar birçok bilim adamı karar verme yazılı sınav, test ve sözlü sınav ile
tekniklerinin hem yenilerinin bulunmasında hem de değerlendirilmesi, işletmenin ihtiyacını
var olanın geliştirilmesinde büyük rol karşılayacak nitelikte personelin seçilmesi için
oynamışlardır. Bilgisayar programlarının da yeterli bulunmamaktadır2. Deneyimsel tecrübelerle
geliştirilmesiyle birlikte araştırmalar son yıllarda birlikte personel seçiminin; farklı kriterlerin, kişilerin
büyük hız kazanmış, çok büyük boyutlu problemler ve değerlendirmelerin ışığı altında yapılması
saniyeler içinde çözülür duruma gelmiştir. gereken bir faaliyet olarak görülmesi
gerekmektedir3.
628
ÖREN vd., TOPSIS Yöntemi ve Bir Uygulama, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Yapılan araştırmada personel seçim kriterleri Tablo 1. Kriterlerin ikili karşılaştırma matrisi
Özgörmüşoğlu vd.(2005)’nin çalışmasında fiziksel Kriter D A S K DG
özellikler alt kriterleri kendine güven, dış görünüş, D 1 0,333 0,25 0,5 1
kendini ifade edebilme, bilgisayar, eğitim, yabancı 3 1 1 7 5
A
dil, deneyim, referans, yetkinlikler ve alt kriterleri
4 1 1 4 7
müşteri odaklılık, başarma arzusu, güvenilirlik, S
iletişim, yaratıcılık ve yenilikçilik olarak AHP K 2 0,142857143 0,25 1 2
yöntemi ile belirlenmiştir4. Bununla birlikte 1 0,2 0,142857143 0,5 1
DG
Dağdeviren(2007) yaptığı çalışmada kriterleri işsel
faktörler ve kişisel faktörler olarak iki ana gruba
Adım 2: Elde edilen matrisin normalizasyonu
ayırmıştır. Bir önceki kriterlerden farklı olarak
aşağıdaki denklem yardımıyla yapılarak Tablo 2
kişisel faktörlerde insiyatif alma, algılama ve
oluşturulmuştur.
analitik düşünme kriteri bulunmaktadır2.
Çalışmada, 2023-2024 eğitim öğretim yılı için
öğretmen alımı yapacak olan bir özel öğretim
kursunun başvuruları incelenmiştir. Yapılan
literatür taraması ve kurucu görüşmesi sonrasında Tablo 2. Normalizasyon matrisi
belirlenen kriterler doğrultusunda adayların en
Kriter D A S K DG
uygun sıralaması TOPSIS yöntemi kullanılarak elde
D 0,09 0,12 0,09 0,04 0,06
edilmiştir.
A 0,27 0,37 0,38 0,54 0,31
III. BULGULAR 0,36 0,37 0,38 0,31 0,44
S
Bu bölümde bir özel öğretim kurumunda çalışacak 0,18 0,05 0,09 0,08 0,13
K
olan öğretmen seçimi problemine TOPSIS yöntemi
0,09 0,07 0,05 0,04 0,06
uygulanacaktır. Seçim kriterlerinin ağırlıklarının DG
belirlenmesinde ise AHP yöntemi kullanılmıştır.
Çalışma Aydın ilinde faaliyet gösteren bir özel Normalizasyon matrisinin satır ortalamaları
öğretim kursunun kurucusu ile görüşülerek alınarak “öncelikler vektörü” hesaplanmıştır.
yapılmıştır. Tablo 3. Öncelikler vektörü
Adım 1:Kurumun kurucusu ile yapılan görüşmede
0,08
önce çalışma hakkında genel bilgi verilmiştir. Bunun D
sonucunda Türk Dili ve Edebiyatı bölümü için 4 A 0,38
adet öğretmen başvurusu olduğu öğrenilmiştir. 0,37
S
Öğretmen seçim kriterleri belirlenirken literatürde
0,11
yer alan çalışmalardan ve kurucunun K
deneyimlerinden yararlanılmıştır. Yapılan DG 0,06
görüşmede, kurucudan, belirlenen kriterlerin ikili
karşılaştırma matrisini doldurması istenilmiş ve
Tablo 1 elde edilmiştir.
Kriterler tabloda şu şekilde kodlanmıştır:
D: Deneyim
A: Alan hakimiyeti
S: Sözlü iletişim becerisi
K: Kendine güven
DG: Dış görünüş Adım 3: Yapılan çalışmanın tutarlılığının
ispatlanması için uyum endeksi ve uyum oranı
hesaplanmıştır. Bunun için olarak bulunmuştur.
629
Uyum oranı 0,1 den küçük olduğu için çalışmanın Tablo 6. Ağırlıklandırılmış normalize matris
tutarlı olduğu belirlenmiştir. Bu aşamadan sonra D A S K DG
TOPSIS adımları uygulanmıştır. P1 0,0608 0,1707 0,1977 0,0527 0,020
P2 0,04563 0,19517 0,230735 0,060296 0,03344

Adım 4: Öğrenilen başvuru sayısı ve belirlenen 0,015212 0,219573 0,164811 0,060296 0,03762
P3
kriterlerle ilgili hazırlanmış olan anket formu 0,04563 0,14638 0,131848 0,045222 0,02508
P4
kurumun kurucusu tarafından doldurulmuştur
Tablo 4. Kriter ağırlıkları ve karar matrisi
Ağırlıklar (Wj) 0,09 0,37 0,37 0,11 0,06
D A S K DG
P1 4 7 6 7 5
P2 3 8 7 8 8
P3 1 9 5 8 9 Adım 7: Ağırlıklandırılmış normalize değerlerin

3 6 4 6 6 elde edilmesinden sonra fayda kriterlerini en
P4
büyükleyen değerler ideal çözüm, tam tersi olarak
fayda kriterlerini en küçükleyen değerler ise negatif
Adım 5: Karar matrisinin normalleştirilmesi
ideal çözüm değerleri olarak alınmış ve Tablo 7
aşağıda yer alan denklem kullanılarak yapılmıştır
oluşturulmuştur.
İdeal Çözüm için:
Negatif İdeal Çözüm için:
formülasyonundan faydalanılmıştır.
Tablo 7. İdeal ve negatif ideal çözümler

D A S K DG
max max max max max
Microsoft Office Excel programı kullanılarak elde edilen
normalleştirilmiş değerler Tablo 5’te belirtilmektedir İdeal çözüm 0,0608 0,2195 0,2307 0,0602 0,0376
min min min min Min
Tablo 5. Normalize edilmişkarar matrisi
Negatif ideal 0,0152 0,1463 0,1318 0,0452 0,020
D A S K DG çözüm
P1 0,67612 0,46156 0,53452 0,47963 0,34836
P2 0,5070 0,52750 0,62360 0,54815 0,55738 Adım 8:

P3 0,1690 0,59344 0,44543 0,54815 0,62705
0,5070 0,39562 0,35634 0,41111 0,41803
Eşitlikleri yardımıyla her bir alternatif personel
P4
adaylarının ideal ve negatif ideal çözüme olan
Adım 6:
uzaklık değerleri hesaplanmış ve Tablo 8’de
belirtilmiştir.
Eşitliği kullanılarak, normalize edilmiş karar
Tablo 8. Adayların çözümlere olan uzaklıkları
matrisinde bulunan değerlerin her biri ilgili kriter
ağırlığıyla çarpılmış ve ağırlıklandırılmış normalize İdeal çözüme Negatif ideal çözüme
matris elde edilmiş ve Tablo 6’da belirtilmiştir. uzaklık (Sj*) uzaklık (Sj**)
P1 0,061674927 0,084148166
0,029053772 0,116058894
P2
P3 0,080180352 0,083368496
P4 0,125504853 0,030711399
630
Adım 9: Adım 8 de elde edilmiş olan uzaklık bulundurmaktadırlar. Çünkü artık sadece sınıfa
değerleri kullanılarak aşağıda yer alan eşitlik girip iyi ders anlatmak yeterli değildir.
yardımıyla alternatiflerin göreli yakınlık değerleri Bu çalışmada bir özel öğretim kursu için öğretmen
hesaplanmıştır seçimi çok kriterli karar verme metodu olan TOPSIS
ile yapılmıştır. Kurucu ile yapılan görüşmede
çalışmanın amacı ve kapsamı açıklanmıştır.
Literatürdeki kriterlerden deneyim, sözlü iletişim
Elde edilen yakınlık değerleri her bir alternatifin becerisi, kendine güven ve dış görünüş seçilmiş
tercih sıralamasını göstermektedir. Tablo 9’da bunun yanında kurucunun tecrübelerine bağlı
belirtilmiştir. Buna göre en yüksek C j * değerine kalarak “alan hakimiyeti” kriterlere eklenmiştir.
sahip alternatif personel adayı işe alıma en uygun Kriter ağırlıkları AHP yöntemi kullanılarak
aday olarak değerlendirilir5. belirlenmiştir. Bunun için kurucu önce ikili
Tablo 9. Adayların ideal çözüme göreli yakınlık değerleri
karşılaştırmalar anketini cevaplamıştır. Yöntem
sonucu bulunan kriter ağırlıkları deneyim: 0,09;
Göreli yakınlık değeri (Cj*) alan hakimiyeti: 0,37; sözlü iletişim becerisi: 0,37;
P1 0,577056514 kendine güven: 0,11; dış görünüş: 0,06 olarak
0,799784725 çıkmıştır. Yapılan görüşmede kuruma dört
P2 öğretmen adayının başvurusu olduğu bilgisi
P3 0,509746764 edinilmiştir. Daha sonra başvurulardan ve
P4 0,196595414
kriterlerden oluşturulan anket kurucu tarafından
doldurulmuştur.
Elde edilen veriler ile birlikte kullanılan yöntemin
Buna göre; P2 adayı TOPSIS yöntemine göre en sonucunda en yüksek puana sahip öğretmen
yüksek göreli yakınlık değerine sahip olduğundan adayının P2 adayı olduğu belirlenmiştir. P1
en iyi alternatiftir. Kurum bu önümüzdeki eğitim adayının puanının da P3’e yakın olduğu
öğretim döneminde bu öğretmen adayı ile çalışmayı görülmektedir. Ancak en düşük puana sahip P4
düşünebilir. Bu adayı sırasıyla P1, P3 ve P4 adayının seçilme durumunda kurum belirlediği
başvuruları izlemektedir kriterlerin sağlanması açısından büyük bir risk almış
olacaktır.
IV. TARTIŞMA VE SONUÇLAR
Literatürde çok sık kullanılan TOPSIS
Eğitim öğretim insan hayatında çok önemli bir yer yönteminde kullanılan kriterler kurumun
tutmaktadır. İnsanlar çok küçük yaşlardan itibaren özelliklerine göre değişiklik gösterebilmektedir.
okula gitmekte ve zamanının büyük çoğunluğunu Ayrıca kriter ağırlıkları da AHP ile karar verilmiş
okulda geçirmektedirler. Devletin koymuş olduğu olsa da karar vericinin değerlendirmesine göre ve
eğitim öğretim uygulamalarının her geçiş bulunduğu karar ortamına göre değişebilmektedir.
aşamasında sınava girmek zorunda olan öğrenciler Kriterlerin ve ağırlıklarının öznelliğinden dolayı
çalışmalarına destek almak amacıyla özel öğretim elde edilen sonuçlar genellenemez. Bu uygulamada
kurslarına yönelmektedirler. karar vericinin alternatiflerin değerlendirmesi ve
Diğer taraftan bakınca aslında çok büyük olan bir kriter ağırlıklarının belirlenmesi açısından dilsel
sektör karşımıza çıkmaktadır. Bu sektör binlerce değişkenleri kullanabileceği farklı çalışmalar
üniversite mezununa iş imkanı sağlamaktadır. yapılabilir.
Ancak bu kurumlar, özel kurumlar olmasından
dolayı çalışma şartları zordur. İşveren çalışanından
her zaman daha çok performans göstermesini KAYNAKLAR
beklemektedir. İşe alınan kişinin bir çok kriteri aynı
anda sağlamak zorunda olması sorumluluğun çok [1] Koyuncu, O., & Özcan, M. (2014). Personel seçim
yüksek olduğu bu alanda şartları daha da sürecinde analitik hiyerarşi süreci ve TOPSIS
zorlaştırmaktadır. Kurulması gereken öğrenci- yöntemlerinin karşılaştırılması: Otomotiv sektöründe bir
uygulama. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari
öğretmen-veli-müdür dengesi oldukça hassastır. Bu Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2).
yüzden işverenler kuruma bir öğretmen alımı
yaparken birçok kriteri göz önünde
631
[2] Dağdeviren, M. (2007). Bulanik analitik hiyerarşi prosesi

ile personel seçimi ve bir uygulama. Gazi Üniversitesi
Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22(4).
[3] Yıldız, A., & Deveci, M. (2013). Bulanık VIKOR
Yöntemine Dayalı Personel Seçim Süreci. Ege Academic
Review, 13(4).
[4] Özgörmüş, E., Mutlu, Ö., & Güner, H. (2005). Bulanık
AHP ile personel seçimi.
[5] Çakır, S., & Perçin, S. (2013). Çok Kriterli Karar Verme
Teknikleriyle Lojistik Firmalarinda Performans
Ölçümü/Performance Measurement of Logistics Firms
with Multi-Criteria Decision Making Methods. Ege
Akademik Bakis, 13(4), 449.
632
Comparison of Machine Learning Algorithm and Statistical Method in the

Prediction Data: Linear Regression Approach
Abdulkadir Atalan*
1
Industrial Engineering, Gaziantep Islam Science and Technology University, Gaziantep
*
(abdulkadiratalan@gmail.com)
Abstract –This study aims to compare the linear regression model, the conventional statistical application,
and the linear regression algorithm of the machine learning method. Forecast data were compared using
4177 data for the two methods. Seven different input variables and one output factor were preferred in the
data set used. The RMSE, MSE, and MAE values of the machine learning linear regression algorithm were
calculated as 2.217, 4.914, and 1.608, respectively. The accuracy rate of the linear regression model based
on the conventional approach was calculated as 52.76% (the value of R2). The consistency ratios of the
prediction data of the linear regression algorithm based on machine learning and the prediction data of the
conventional linear regression model between the real data were calculated as 73.75% and 73.42%,
respectively. As a result, we observed that the results of a machine learning linear regression algorithm that
make predictions by learning some features of the data in the data set are closer to the real data. In contrast,
the conventional linear regression method makes predictions according to a certain formula. The estimation
results of the machine learning linear regression algorithm provided better results than the estimation results
of the conventional statistical regression model.
Keywords – Linear Regression Model, Machine Learning, Linear Regression Algorithm, Factors, Prediction
I. INTRODUCTION
Statistical analysis is an essential tool to be used to estimate the amount of electricity consumption
in real life. Researchers widely use statistical with regression models by considering the GDP,
models in many fields, such as economy, science, price, and GDP per capita elasticities of domestic
education, transportation, and healthcare [1]. and non-domestic electricity consumption [5].
Statistical analysis includes many analyses such as Another study used regression analysis to estimate
z-test, t-test, regression, experimental design, and short-term peak load using historical heating
Anova [2]. This study used the linear regression demand data in a district heating system [6].
model to analyze the data set and estimate the Wettermark et al. applied linear regression analysis
response variable. to analyze and estimate aggregated sales data on
The primary purpose of using linear regression outpatient hospital sales and dispensed drugs,
models is to measure the effect of independent including reimbursed expenses and patient co-
variables on the dependent variable and to obtain payments [7].
estimation data by developing a statistical, Linear regression algorithm, one of the machine
mathematical model [3,4]. This study created a learning approaches, the second method of this
mathematical equation, and estimation data were study, was used. Although machine learning
obtained using linear regression. includes many algorithms, the linear regression
Researchers are trying to predict using linear algorithm is preferred to compare the prediction
regression models in many areas. A study has tried data in this study. With this algorithm, researchers
633
Atalan., Comparison of Machine Learning Algorithms and Statistical Methods in Prediction Data: Linear Regression Approach, ICEANS
2022, Konya, Turkey
tried to obtain prediction data by modeling their data number of rings was defined as a dependent or
[8–10]. One study looked at preferred machine response variable in the data set. The data type of
learning models for estimating the energy the dependent variable is an integer. Table 1
consumption of a shoe store using a one-year dataset contains descriptive statistical information about the
[11]. Another study used a linear regression data set preferred for the study. The data for the
algorithm to estimate skewed demand at the end of response factor, which is the dependent variable, are
a supply chain (the bullwhip effect) [12]. Saloux et shown in Figure 1. The traditional linear regression
al. used linear regression algorithms from Machine model, which is one of the two methods used in this
Learning algorithms to estimate the total heating study, creates a mathematical equation by
load of the community [13]. measuring the effect of the independent variable on
This study emerged using the linear regression the dependent variable. The conventional linear
algorithm of machine learning and the linear regression equation is formulated as follows [15]:
regression model based on the conventional
statistical approach to predict the response variable 𝑦 = 𝛾 + 𝛾𝑖 𝑥𝑖 +∈ (1)
affected by seven input or independent variables.
This study consists of four main sections. The first This formula contains only one independent
section involves a literature review of the method variable (𝑥𝑖 ). The notation ∈ represents the
used. The second part of the study includes predictive value between the actual data (𝑦) and the
methodological information about the two forecast data. The constant value of the regression
approaches used. The numerical prediction data of model is represented by 𝛾. The independent variable
the approaches are shared in the third section. The coefficient is defined by 𝛾𝑖 .
interpretations are examined in the study's last The linear regression algorithm based on
section to guide the research's main theme and machine learning, which is the other method, was
future studies. considered in this study, and prediction data were
obtained. Four different model performance values
II.MATERIALS AND METHOD are examined to determine the accuracy of the
In 1995, Abalone data from Haliotis species was predicted data obtained in machine learning
donated to the UCI Machine Learning Repository algorithms. One of the four different performance
by Sam Waugh of the Department of Computer criteria is the correlation coefficient, which gives the
Science at the University of Tasmania (Australia). accuracy rate, while the other three criteria represent
Although the dataset is used to predict using margins of error. Generally, for the accuracy and
physical measurements and the number of rings, the validity of the prediction data, a minimum margin
dataset does not include weather and location data. of error data is requested, while a high correlation
This study obtained estimation data without coefficient value is requested. These criteria are
considering environmental factors [14]. listed as follows:
The dataset contains 4177 observations. The i. RMSE: Root mean squared error
gender (categorical data type) factor, one of the ii. MSE: Mean squared error
input parameters in the data set, was not used. iii. MAE: Mean Absolute Error
However, seven different input factors were used: iv. R: Correlations Coefficient
Length, Diameter, Height, Full weight, Pulled
weight, Viscera weight, and Shell weight. The
Table 1. Descriptive statistics values of the data set used in the regression analysis
Variable Length Diameter Height Whole Weight Shucked Weight Viscere Weight Shell Weight Rings
Notations x1 x2 x3 x4 x5 x6 x7 y
Samples 4177.00 4177.00 4177.000 4177.00 4177.00 4177.00 4177.00 4177.00
Mean 0.52399 0.40788 0.139520 0.82874 0.35937 0.18059 0.23883 9.93370
SE Mean 0.00186 0.00154 0.000647 0.00759 0.00343 0.00170 0.00215 0.04990
StDev 0.12009 0.09924 0.041830 0.49039 0.22196 0.10961 0.13920 3.22420
Variance 0.01442 0.00985 0.001750 0.24048 0.04927 0.01202 0.01938 10.3953
CoefVar 22.9200 24.3300 29.98000 59.1700 61.7600 60.7000 58.2900 32.4600
Minimum 0.07500 0.05500 0.000000 0.00200 0.00100 0.00050 0.00150 1.00000
Maximum 0.81500 0.65000 1.130000 2.82550 1.48800 0.76000 1.00500 29.0000
Skewness -0.64000 -0.61000 3.130000 0.53000 0.72000 0.59000 0.62000 1.11000
Kurtosis 0.06000 -0.05000 76.03000 -0.02000 0.60000 0.08000 0.53000 2.33000
634
2022, Konya, Turkey
SE Mean: Standart error of the mean, StDev: Standart Deviation, CoefVar: Coefficient of variance
Fig. 1 The value of each sample of the response variable in the data set
The flowchart of the linear regression algorithm

based on machine learning is depicted in Figure 2.
Fig. 2. The flowchart of linear regression algorithm based on machine learning
The model features of the linear regression

algorithm based on machine learning are as follows:
The orange program, which is open source and

uses Python infrastructure, was utilized to estimate
the response decision variable. The phyton script of
the linear regression algorithm based on machine
learning is usually created as follows.
635
2022, Konya, Turkey
3.1. Linear Regression Algorithm based on the

import numpy as np Conventional Statistics
from Orange.data import Table, Domain,
ContinuousVariable, DiscreteVariable Six of seven independent factors (except x3) were
domain = Domain([ContinuousVariable("age"),
ContinuousVariable("height"), analyzed to affect the dependent variable (y). The
DiscreteVariable("gender", values=("M", "F"))]) numerical data of the traditional linear regression
arr = np.array([ analysis are shared in Table 2. The regression
[25, 186, 0], equation showing the effect of 7 different
[30, 164, 1]]) independent variables on the dependent variable and
out_data = Table.from_numpy(domain, arr)
taking into account the coefficients of each
III. RESULTS independent variable was formed as follows:
The estimation data obtained from two different
𝑦 = 2.985 − 1.57𝑥1 + 13.36𝑥2 + 11.83𝑥3
methods of the study were examined under two sub- + 9.247𝑥4 − 20.214𝑥5 − 9.83𝑥6 (2)
sections. + 8.58𝑥7
Table 2. The numerical data of the conventional linear regression analysis

Term Adj SS Adj MS Coef SE Coef T-Value F-Value P-Value VIF
Regression 22904.7 3272.11 2.9850 0.269 11.09 665.24 0.001 ------
x1 3.60000 3.65000 -1.5700 1.820 -0.860 0.7400 0.389 40.770
x2 175.500 175.450 13.360 2.240 5.970 35.670 0.000 41.850
x3 287.000 287.020 11.830 1.550 7.640 58.350 0.000 3.5600
x4 783.600 783.610 9.2470 0.733 12.62 159.31 0.001 109.59
x5 2965.00 2964.97 -20.214 0.823 -24.55 602.80 0.000 28.350
x6 279.500 279.490 -9.8300 1.300 -7.540 56.820 0.000 17.350
x7 280.000 279.980 8.5800 1.140 7.540 56.920 0.001 21.260
As a result of linear regression statistical analysis, multiplied by the coefficient values, and the
the accuracy rate of the analysis was calculated as dependent variable data were estimated. The data
52.76% (the value of R2). Other accuracy rates, R2- obtained with the conventional linear regression
adjusted and R2-predicted, were analyzed as 52.68% model and the actual data of the dependent variable
and 51.64%, respectively. According to Equation 2, are compared in Figure 3.
the values of the independent variables were
Fig. 3. The predicted values of the linear regression algorithm based on the conventional approach and the actual values of the
dependent variable
636
2022, Konya, Turkey
3.2. Linear Regression Algorithm of the Machine Table 3. The values of the performance criteria of the linear
Learning Model regression algorithm based on machine learning
Performance Criteria Test and Score Prediction
RMSE 2.307 2.217
Prediction data were obtained by applying a linear MSE 5.321 4.914
regression algorithm based on machine learning to MAE 1.659 1.608
the data set. The margins of error and correlation R 0.507 0.527
coefficient values of the linear regression algorithm
were obtained and shared in Table 3. The linear Figure 4 shows the difference between the
regression algorithm was run with a ratio of 70/30% predicted values of the linear regression algorithm
on the data set. The training phase was carried out based on machine learning and the actual values of
with 70% of the data and tested with 30%. the dependent variable.
Fig. 4. Comparison of the data obtained from the linear regression algorithm based on machine learning with the actual data
Figure 5 shows the difference between the accuracy of the prediction data of the traditional
prediction values of the machine learning-based linear regression model was calculated as 73.73%
linear regression algorithm and the prediction data and 73.42%, respectively. As a result, although the
of the traditional linear regression model. It is seen accuracy rates of the prediction data in both models
that the estimation data obtained according to both are close to each other, the percentage of
models are very close to each other. However, with consistency of the regression algorithm based on
the lower margin of error of the prediction data machine learning is higher.
based on machine learning, it is possible to obtain
data closer to the actual data. The accuracy of the
prediction data of machine learning and the
Fig. 5. Prediction data of machine learning-based regression algorithm and traditional regression model
637
2022, Konya, Turkey
machine learning. Int J Epidemiol 2021;49:2074–82.

IV. CONCLUSION https://doi.org/10.1093/ije/dyaa049.
In this study, estimation data of traditional [10] Barbier J, Krzakala F, Macris N, Miolane L,
Zdeborová L. Optimal errors and phase transitions in
statistical regression method and machine learning- high-dimensional generalized linear models. Proc
based regression algorithm were compared using Natl Acad Sci 2019;116:5451–60.
approximately 4177 data. We observed that the data https://doi.org/10.1073/pnas.1802705116.
estimated by the regression algorithm of machine [11] Gonzalez-Briones A, Hernandez G, Corchado JM,
learning is closer to the actual data and has a Omatu S, Mohamad MS. Machine Learning Models
for Electricity Consumption Forecasting: A Review.
minimum error rate. In the traditional regression 2019 2nd Int. Conf. Comput. Appl. Inf. Secur., IEEE;
model, on the other hand, it is understood that the 2019, p. 1–6.
difference between the closeness of the estimated https://doi.org/10.1109/CAIS.2019.8769508.
data to the actual data is more significant. As a result [12] Carbonneau R, Laframboise K, Vahidov R.
of this situation, it is concluded that the estimation Application of machine learning techniques for
supply chain demand forecasting. Eur J Oper Res
data made according to a certain formula has a 2008;184:1140–54.
higher margin of error than the data obtained from https://doi.org/10.1016/j.ejor.2006.12.004.
the models developed based on the algorithm. [13] Saloux E, Candanedo JA. Forecasting District
Heating Demand using Machine Learning
REFERENCES Algorithms. Energy Procedia 2018;149:59–68.
https://doi.org/10.1016/j.egypro.2018.08.169.
[14] Github. Abalone Dataset. GitHub 2014.
[1] Malehi AS, Pourmotahari F, Angali KA. Statistical
https://github.com/ajschumacher/gadsdc1/blob/maste
models for the analysis of skewed healthcare cost
r/dataset_research/kevin_abalone_dataset.md.
data: a simulation study. Health Econ Rev 2015;5:11.
[15] Ayaz Atalan Y, Atalan A. A Statistical Analysis of
https://doi.org/10.1186/s13561-015-0045-7.
the Relationship Between Meteorological Parameters
[2] Atalan A. Desirability Optimization Based on the
and the Spread of COVID-19 Cases: Comparison
Poisson Regression Model: Estimation of the
Between Turkey and Italy. J Stat Appl Sci
Optimum Dental Workforce Planning. Int J Heal
2020;1:76–84.
Manag Tour 2022;7:200–16.
https://doi.org/10.31201/ijhmt.1123824.
[3] ATALAN A. Forecasting for Healthcare Expenditure
of Turkey Covering the Years of 2018-2050.
Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilim Derg
2020;9:8–16.
https://doi.org/10.37989/gumussagbil.538111.
[4] Barbur VA, Montgomery DC, Peck EA. Introduction
to Linear Regression Analysis. Stat 1994;43:339.
https://doi.org/10.2307/2348362.
[5] Bianco V, Manca O, Nardini S. Electricity
consumption forecasting in Italy using linear
regression models. Energy 2009;34:1413–21.
https://doi.org/10.1016/j.energy.2009.06.034.
[6] Goia A, May C, Fusai G. Functional clustering and
linear regression for peak load forecasting. Int J
Forecast 2010;26:700–11.
https://doi.org/10.1016/j.ijforecast.2009.05.015.
[7] Wettermark B, Persson ME, Wilking N, Kalin M,
Korkmaz S, Hjemdahl P, et al. Forecasting drug
utilization and expenditure in a metropolitan health
region. BMC Health Serv Res 2010;10:128.
https://doi.org/10.1186/1472-6963-10-128.
[8] Mu F, Gu Y, Zhang J, Zhang L. Milk Source
Identification and Milk Quality Estimation Using an
Electronic Nose and Machine Learning Techniques.
Sensors 2020;20:4238.
https://doi.org/10.3390/s20154238.
[9] Arnold KF, Davies V, de Kamps M, Tennant PWG,
Mbotwa J, Gilthorpe MS. Reflection on modern
methods: generalized linear models for prognosis and
intervention—theory, practice and implications for
638
ON ELLIPTIC EQUATIONS WITH GENERAL ROBIN BOUNDARY

CONDITIONS IN UMD SPACES
Haoua Rabah *, Rabah Mohammed 2
1
Department of Technical Sciences/ Research Faculty of Exact and Computer Sciences and , University of Abdelhamid Ibn
Badis Mostaganem, Algeria.
2
Department of Mathematics/ Research Faculty of Exact and Computer Sciences and , University of Abdelhamid Ibn Badis
Email: *rabah.haoua@univ-mosta.dz
Abstract – In this document we study an abstract second order differential equation of elliptic
type with variable operator coefficients and general Robin boundary conditions, in the
framework of UMD spaces. These problems presents for example the linearized stationary
case of a model describing information diffusion in online social networks. Existence and
regularity results are obtained when the Labbas-Terreni assumption is fulfilled using semigroups theory
and interpolation spaces.
Keywords – Differential equation, Robin boundary conditions, analytic semigroup, maximal regularity, Dore-Venni theorem
and UMD spaces.
I. INTRODUCTION AND HYPOTHESES

This paper is devoted to study the following The method is essentially based on Dunford
general problem calculus, interpolation spaces, the semi-group
𝑢′′ (𝑥) + 𝐴(𝑥)𝑢(𝑥) − 𝜔𝑢(𝑥) = 𝑓(𝑥), 𝑥 ∈ (0,1) theory and some techniques as in [3], [2].
{𝑢 ′ (0)
− 𝐻𝑢(0) = 𝑑0 (1.1) We will assume that
𝑢(1) = 𝑢1 , 𝐸 is a 𝑈𝑀𝐷 space (1.3)
𝑃 We suppose that:
With 𝑓 ∈ 𝐿 (0, 1; 𝐸), 1 < 𝑃 < +∞, where −1
𝐸 is a complex Banach space, 𝑑0 , 𝑢1 are given ∃𝜔0 > 0, ∃𝐶 > 0: ∀𝑧 ≥ 0, (𝐴𝜔0 (𝑥) − 𝑧𝐼) ∈
elements in 𝐸 and (𝐴 (𝑥))𝑥∈[0,1] is a family of 𝐿(𝐸) and ‖(𝐴𝜔0 (𝑥) − 𝑧𝐼)−1 ‖ ≤
𝐿(𝐸)
closed linear operators whose domains 𝐶
; (1.4)
𝐷 (𝐴 (𝑥)) are dense in 𝐸. 𝐻 is a closed linear 1+𝑧
operator in𝐸, 𝜔 is a positive real number. And
1
The results proved here in the 𝐿𝑃 case complete setting 𝑄𝜔 (𝑥) = −(−𝐴𝜔 (𝑥))2 (see [1]), we
our recent paper concerning the holderian ¨ suppose also that:
case, see [2]. ∃𝐶, 𝛼, µ > 0 ∶ ∀𝑥, 𝜏 ∈ [0; 1], ∀𝜔 ≥ 𝜔0 ∶
For all 𝑥 ∈ [0, 1], set: ‖𝑄𝜔 (𝑥)(𝑄𝜔 (𝑥) − 𝑧𝐼)−1 (𝑄𝜔 (𝑥)−1 − 𝑄𝜔 (𝜏)−1 ‖𝐿(𝐸) ≤
𝐴𝜔 (𝑥) = 𝐴 (𝑥) − 𝜔𝐼 𝐶|𝑥 − 𝜏|𝛼
(1.5)
We will seek for a classical solution 𝑢 to (1.1), i.e. |𝑧 + 𝜔|𝜇
a function 𝑢 such that { 𝑊𝑖𝑡ℎ 𝛼 + 𝜇 − 2 > 0,
𝑎. 𝑒 𝑥 ∈ (0, 1), 𝑢 (𝑥) ∈ 𝐷 (𝐴 (𝑥)) 𝑎𝑛𝑑 this hypothesis is well known as Labbas-Terreni
assumption.
{ 𝑥 → 𝐴 (𝑥)𝑢 (𝑥) ∈ 𝐿𝑃 (0, 1; 𝐸) (1.2)
We obtain the following theorem as a result.
𝑢 ∈ 𝑊 2,𝑃 (0,1; 𝐸) 𝑎𝑛𝑑 𝑢(0) ∈ 𝐷(𝐻)
639
Rabah et al., ON ELLIPTIC EQUATIONS WITH GENERAL ROBIN BOUNDARY CONDITIONS IN UMD SPACES, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
Theorem: Assume (1.3)~(1.5). Let 𝑓 ∈ 𝐿𝑃

(0, 1; 𝐸), 1 < 𝑃 < +∞ and
(𝑄𝜔 (0) − 𝐻)−1 𝑑0 ∈ (𝐷(𝐴(0), 𝐸) 1 ,𝑃 ,
2𝑃
𝑢(1) ∈ (𝐷(𝐴(1), 𝐸) 1 .
,𝑃
2𝑃
Then there exists 𝜔∗ > 0 such that for all 𝜔 ≥
𝜔∗ the problem (1.1) has a unique solution
𝑤 (·) = 𝑄𝜔 (∙)2 𝑢 (·) verifying
(1) 𝑄𝜔 (∙)2 𝑢 (·) ∈ 𝐿𝑃 (0, 1; 𝐸).
(2) 𝑢′′ ∈ 𝑊 2,𝑃 (0, 1; 𝐸).
REFERENCES
[1] A. V. Balakrishnan, “Fractional

Powers of Closed Operators
and the Semigroups Generated by them,” Pacific J.
Math., 10 (1960), 419-437.
[2] R. Haoua and A. Medeghri, “Robin boundary value problems
for elliptic operational differential equations with
variable operators,” Electronic Journal of Differential
Equations. Vol. 2015.
[3] R. Labbas, “Problèmes aux limites pour une équation
différentielle abstraite de type elliptique,” thèse d’état,
Université de Nice (1987).
640
Simulation of convection heat transfer in an inclined square porous cavity

saturated by shear-thinning fluid
Ould larbi Amina*1, Rebhi Redha 2,3, Laidi Maamar 1 and Lounis Selma4,
1
Department of Process Engineering, Faculty of Technology, University of MEDEA, LBMPT; 26000, ALGERIA
2
Department of Mechanical Engineering, Faculty of Technology, University of MEDEA 26000, ALGERIA
3
LERM-Renewable Energy and Materials Laboratory, University of MEDEA, MEDEA 26000, ALGERIA
4
Department of Process Engineering, Faculty of Technology, University of MEDEA, LME; 26000, ALGERIA
*
(mina63020@gmail.com)
Abstract – The present study reports a numerical simulation of natural convection in a shallow, inclined
porous, square cavity filled with a non-Newtonian fluid. The active walls of the cavity are subjected to a
constant temperature and concentration gradient, while the other two walls are maintained impermeable
and adiabatic. A Carreau-Yasuda model, adequate for many non-Newtonian fluids, is used to determine the
behavior of shear-thinning fluids. The governing equations are solved numerically by the finite difference
method. This study was calculated for some relevant parameters of the rheology of the Carreau-Yasuda,
namely (𝑛,𝐸,𝑠 and 𝑎). Numerical results are presented in terms of streamlines, isotherms, and discussed in
terms of stream function, 𝜓0 , temperature, 𝑇 profiles, and Nusselt, 𝑁𝑢, number. The results indicate that
the convective force, heat transfer rates increase as the power index 𝑛 decreases and the 𝐸 parameter
increases.
Keywords – Natural convection, Carreau-Yassuda, shear-thinning fluid, porous cavity, Heat Transfer.
I. INTRODUCTION and analytical study of steady-state natural

convection within a rectangular porous cavity
The natural thermal convection and mass exchange saturated with a non-Newtonian fluid bounded by
referred to as thermo-solutal convection or double impermeable walls. The modified Darcy model and
diffusive in porous media or in a confined porous the power law were used to model the convective
cavity remain of a great deal of attention because of flow. Various correlations were developed in terms
the increasing interest in a multiple industrial of Nusselt number as a function of the consistency
applications and environmental cases, like the index and the Rayleigh number. Four different
chemical process, filtration processes, transport in modes of heat transfer were identified: a pure
chemical reactors, storage of nuclear waste, thermal conduction system, a strong convection regime
insulation, grainstorage installations, gas storage, (with high Rayleigh numbers), a convective regime
ground-water pollution, food industry, with a horizontal boundary layer, and a convective
oceanography, geophysics, solidification, regime with a vertical boundary layer. The results
petrochemical process and some agricultural showed that the Nusselt number depended on the
products[1-3] . Chen and Chen [4] seemed to be the number of Rayleigh and power law indexes, n.
first authors to consider the natural convection of Ching-Yang Cheng [6] studied the phenomenon of
non-Newtonian fluids in a porous medium for an mass and heat transfer by natural convection of a
impermeable plate heated with a non-uniform heat plate held at varying heat and mass fluxes in a
flux. Getachew et al [5] considered the numerical porous medium saturated with a non-Newtonian
641
Ould larbi et al., Simulation of convection heat transfer in an inclined square porous cavity saturated by shear-thinning fluid, ICEANS 2022,
Konya, Turkey
fluid following a power law. The author observed

that the existence of a pressure gradient in the power
law of the fluid reduces the velocity profile as well
as the heat and mass transfer reflected by the Nusselt
and Sherwood numbers respectively. An increase in
the power law component improves heat and mass
transfer. Khechiba et al. [7] observed for Carreau-
Yasuda fluids an important impact of the
rheological parameters on the convective thermal
exchange and flow behavior.Krishna and Reddy [8]
utilized the Carreau-Yasuda model to examine the
convection of power-law fluids through stumpy
permeable porous medium. Rebhi et al [9-10],
studied asymptotic and numerical double-diffusion
convection in the presence of a magnetic field. The Fig. 1. Physical model and coordinate system.
study was generalized using Neumann and Dirichlet
boundary conditions for temperature and solute To obtain the dimensionless governing equations,
concentrations, and different convection modes the following transformations are introduced:
were identified.
u, y   x , y'  , u, y   u , v H ,  

' ' ' ' ' '
The present study focuses on the natural convection ,
H  
inside a square porous cavity filled with a non-
Newtonian fluid. The cavity is subjected to a flux T
TT '
, C 0
'
 
C  C0'
, T
'
*

q'H ' 
,
and concentration gradient. The Carreau-Yasuda T * C * k
   /  , t  t ' , C *  j H , CY   ,
' '
tile model is adopted to characterize the behavior of '
non-Newtonian fluids. Numerical results, such as H

2
0 D 0
flow function, viscosity, temperature and

'
concentration, are presented for different values of CY 
the control parameter. It is shown that the behavior H ' 2
favors convection while expansion on a surface
disfavors it. The numerical results presented here The governing equations that inform the method
are relevant for a better understanding of natural activeness are uttered in cost of vorticity, 𝛺,
convection in a square porous cavity filled with a temperature,𝑇, concentration,𝐶 and stream
non-Newtonian fluid with high shear strength. function,𝛹, are obtained as follows:
        
 CY    CY    RT T  C  (1)
II. GEOMETRY AND GOVERNING EQUATIONS x  x  y  y  x
The geometry of the studied problem is a two-

T  T T
dimensional square porous cavity, as shown in     2T (2)
Figure 1. The porous medium is saturated with a t y x y
non-Newtonian fluid. The active walls of the
studied cavity are subjected to uniform flux and C  C  C
   Le 1 2C
concentration conditions, while the other walls are t y x x y (3)
considered adiabatic.
1
. The dimensionless boundary conditions are: x  
2
T S
  0,  0 (4a)
y y
1 T S
y     0,   1
2 y y (4b)
642
Konya, Turkey
Where the formulation of the dimensionless control

parameters, namely the thermal Rayleigh number
RaT and the Lewis number Le,. These parameters
are defined as follows:
 0 T ' KH ' 

RT  , Le  ,
0 D
We can quantify the rate of heat transfer and mass

transported within the fluid by fluid by
adimensional numbers which are respectively the
Nusselt number "Nu" and the Sherwood number
"Sh" defined by and the Sherwood number "Sh"
defined by the following relations:
A/2
Nu 1  T  T (0,1/2) T (0,1/2) and Num   Nudx (5a)
 A/2
A/2
Figure 2. Effect of the power-law index, n, on (a) streamlines,
1
Sh  S  S (0,1/2)  S (0,1/2) and Shm   Shdx (5b) (b) isotherms for 𝑅𝑎 = 50, 𝐿𝑒 = 10, 𝑁 = −0.5, 𝐸 = 0.2,
 A/2 𝑎 = 2, 𝑠 = 0.01.
III. NUMERICAL SOLUTION
A second order finite difference method with a

uniform grid size was utilized to solve the main
equations. The discretized vorticity, energy and the
concentration Eqs. (1)-(3) were solved using the
alternative direction implicit method (ADI). The
following convergence criterion was verified:
k 1 k
 i  j  i , j  i , j
 108
k
i  j  i, j
where  i , j is the stream function value at the node (

i, j ) at the iteration. It is obvious that the accuracy
of the numerical results depends on the mesh size.
In the present study, the numerical results are
obtained for a mesh size of (100×100), which gives
a good compromise between the execution time and
Fig 3. Effect of the Time constant number, E, on (a)
the accuracy of the calculations. streamlines, (b) isotherms for 𝑅𝑎 = 50, 𝐿𝑒 = 10, 𝑁 =
−0.5, 𝑛 = 0.6, 𝑎 = 2, 𝑠 = 0.01.
IV. RESULTS
The numerical results in this study have been

covered in the following ranges: 0.0 ≤ 𝐸 ≤ 0.8,
0.4 ≤ 𝑛 ≤ 1 , 30° ≤ 𝛾 ≤ 90°, 𝑠 = 0.01, , 𝑎 = 2,
𝑅𝑎 𝑇 = 50, 𝑁 = −0.5, and 𝐿𝑒 = 10.
643
Konya, Turkey
Fig 5.influence of the different time constant parameter, 𝐸,

on (a) stream-function, ψ and (b) temperature, T, profiles for
𝑅𝑎 = 50, 𝐿𝑒 = 10, 𝑁 = −0.5, 𝑛 = 0.6, 𝑎 = 2, 𝑠 = 0.01.
Fig 4. Effect of the power-law index, n, on (a) stream-

function, ψ and (b) temperature, T, profiles for 𝑅𝑎 =
50, 𝐿𝑒 = 10, 𝑁 = −0.5, 𝐸 = 0.2, 𝑎 = 2, 𝑠 = 0.01
Fig 6. impact of inclined angel, 𝛾, and, 𝑛, on: (a) stream

function at the center of the cavity,𝜓0 , and (b) Nusselt
number, 𝑁𝑢, for 𝐿𝑒 = 10, 𝑁 = −0.5, 𝑅𝑎 = 50, 𝑎 = 2, 𝑠 =
0.01, and, 𝐸 = 0.6.
644
Konya, Turkey
V. DISCUSSION VI. CONCLUSION

Figure 2 shows the effect of power law index, on In this work, we presented a numerical study of heat
the streamlines and isotherms, of the square cavity, transfer by natural convection in a square porous
are shown from left to right, respectively. It can be cavity filled with power-law Non-Newtonian fluid.
clearly seen that with a decrease in the power law The active walls of the studied cavity are subjected
index, the streamlines become elliptical in the centre to uniform flux and concentration conditions, while
of the cavity, the convection improves. In addition, the other walls are considered adiabatic. Finite
the thermal amplitude increases on the hot wall. difference method is utilized to simulate the
This confirms that the decrease of the power law problem. Numerical results are obtained in range of:
index, improves the heat and mass transfer. the time constant parameter 𝐸, 0.0 ≤ 𝐸 ≤ 0.8,
Figure 3 presents the different time constant ration of infinite, 𝑠, 𝑠 = 0.01, the power law
parameter, 𝐸, on the streamlines and isotherms for index, 0.4 ≤ 𝑛 ≤ 1 , the inclined angel 30° ≤ 𝛾 ≤
the square cavity. Increasing the, 𝐸, parameter 90°, parameter, 𝑎, 𝑎 = 2. The Lewis number and
increases the expansion of loops. Furthermore, the Rayleigh number is fixed at 𝐿𝑒 = 10 , 𝑅𝑎 = 50 The
iso-concentration gradient on the thermal wall resulting heat transfer across the cavity is
decreases by the parameter, 𝐸, decreases from 0 to significantly affected. the main findings of the
0.6. present investigation are summarized as follows:
Figure 4 illustrates the effects of power law index,
 For a given set of Carreau-Yasuda
𝑛, on the stream-function and temperature profiles.
parameters, it was found that the flow
The profiles are symmetrical with respect to the
function increases with decreasing power
center of the cavity. Fig 6(a) shows that the flow
law index, n and E increasing.
function goes from zero at the walls to a maximum
 The temperature increases as the number of
at the center of the system. Furthermore, the flow
low power indices, n increases and E
function increases with decreasing power law index,
decreases, which confirms the improvement
n. the effect of the power index, n. while the fluid
of heat transfer rate.
becomes thinner at shear. The effect of the power
 the decrease of the angle of inclination leads
index, n, on the temperature profiles is shown in
to a significant increase of the flow
Figure 6(b) as the power index, n, decreases, the
behavior.
temperature decreases toward the center of the
 The values of 𝑁𝑢 increase as the angle of
system. Which leads to a significant increase in the
inclination decreases from 90° to 30°.
convective heat transfer rate (i.e. Nu number).
Namely, The effect of the load is strongest
Figure 5 Presence of the different time constant at 45°.
parameters, E on the flux function and temperature
profiles. Figure 3(a) shows the increase in flux
REFERENCES
intensity for large values of the parameter, E. Figure
[1] N. Hadidi, R. Bennacer, (2018) Heat and mass transfer
3(b) shows that a decrease in the values of E, results
by natural convection in a bi-layered cubic enclosure
in a slight increase in the temperature difference with opposing temperature and concentration gradients.
between the walls. Int J Ther Sci;132:534–51.
[2] I. Webster, S. Norquay, F. Ross, R. Wooding, (1996)
Figure 6 shows the effects of the tilt angle,γ, on the Solute exchange by convection within estuarine
flow function and Nusselt number as a function of sediments, Estuarine. Coast Shelf Sci;42:171–83.
the power law index, n. The results show that a [3] AC. Baytas, AF. Baytas, DB. Ingham, Pop I.( 2009)
decrease in the tilt angle leads to a significant Double diffusive natural convection in an enclosure
filled with a step type porous layer: non-Darcy flow. Int
increase in the flow behavior as shown in figure (a). J Ther Sci; 48:665–73.
and on the other hand, a decrease in the tilt angle [4] H. T. Chen and C. K. Chen, (1987) “Natural convection
leads to a significant increase in,Nu, of γ(30° to 90°) of non-Newtonian fluids about a horizontal surface in
to reach their maximum value at γ=45°. On the other porous medium,” J. Energy Resour. Technol. 109, 119–
hand, a decrease in the power law index, which led 123
[5] D. Getachew, W. J. Minkowycz, and D. Poulikakos,
to an improvement in heat, shows Figures (b). (1996) “Natural convection in a porous cavity saturated
645
Konya, Turkey
with a non-Newtonian fluid,” J. Thermophys. Heat

Transfer 10(4), 640–651
[6] Ching-Yang Cheng, (2006) Natural Convection Heat and
Mass Transfer of non Newtonian Power Law Fluids with
Yield Stress in Porous Media from a Vertical Plate with
Variable Wall Heat and Mass Fluxes, International
Communications in Heat and Mass Transfer 33:1156–
1164.
[7] K. Khechiba, M. Mamou, M. Hachemi, N. Delenda, and
R.Rebhi, (2017)"Effect of CarreauYasuda rheological
parameters on subcritical Lapwood convection in
horizontal porous cavity saturated by shearthinning
fluid." Physics of Fluids 29, no. 6: 063101.
[8] M. Krishna, Veera, and G. Subba Reddy, (2018) "MHD
forced convective flow of non-Newtonian fluid through
stumpy permeable porous medium." Materials Today:
Proceedings 5, no. 1: 175-183.
[9] R.Rebhi, N. Hadidi, M. Mamou, K. Khechiba, R.
Bennacer, , (2020) The onset of unsteady double-
diffusive convection in a verticalporous cavity under a
magnetic field and submitted to uniform fluxes of heat
and mas. Spec. Top. Rev. Porous Media Int. J.,11, 259–
285.
[10] R. Rebhi, N. Hadidi, R. Bennacer,. (2021) Non-Darcian
effect on double-diffusive natural convection inside an
inclined square Dupuit-Darcy porous cavity under a
magnetic field. Therm. Sci, 25, 121–132.
646
Natural Sciences
Coccinellidae (Insecta: Coleoptera)’nın Biyolojik Mücadele Süreç ve

Uygulamalarındaki Rolünün Değerlendirilmesi
Aysel Kekillioğlu1, Tuğçe Ferveren2
1,2
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Biyoloji Bölümü, Nevşehir, TÜRKİYE
*Sorumlu yazar: akekillioglu@nevsehir.edu.tr
Özet – Tarımsal üretimin her aşamasında ürünlere zarar veren çok sayıda hastalık, yabancı ot ve zararlı
böcek bulunmaktadır. Yirminci yüzyılın başından itibaren endüstriyel tarımın yaygınlaşmasıyla birlikte
tarımsal üretimde ekonomik kayıplara neden olan zararlı organizmalarla yapılan mücadele faaliyetleri daha
büyük bir önem kazanmıştır. Özellikle ikinci dünya savaşından sonra çok sayıda yeni pestisitin ve
uygulama makinasının üretilmesi ile birlikte dünyada yoğun bir pestisit kullanımı ortaya çıkmıştır. Fakat
yirminci yüzyılın sonlarına gelindiğinde endüstriyel tarımda üretimi artırmak için kullanılan gübre ve
zararlı organizmaları kontrol altına almak amacıyla kullanılan bitki koruma ürünlerinin çevre ve insan
sağlığı üzerindeki zararları görülmeye başlanmıştır. Biyolojik mücadele/kontrol, “tarımsal üretimde
ekonomik kayıplara yol açan zararlı organizmalarla mücadelede doğada bulunan yararlı organizmaların
kullanılması” olarak belirtilmektedir. Zararlı böceklere karşı biyolojik savaşta değişik kaynaklı canlı
etmenlerden yararlanılır. Bu etmenler içinde en önemlilerinden biri böceklerdir. Böcekler hem doğal olarak
zararlının bulunduğu ortamda kendiliğinden var olarak doğal mücadele yaptığı gibi, insektaryumlarda
üretilip doğaya salınarak da mücadeleye katkıda bulunurlar. Doğada kendiliğinden zararlı böceklerle
savaşan predatörlerin başında Coccinellidae (Coleoptera ) familyasına ait taksonlar gelmektedir. Bu
bakımdan; bu çalışmanın kapsam ve içeriği; Coccinellidae (Insecta:Coleoptera), kapsamında yer alan çeşitli
taksonların; biyolojik mücadele/ kontrol süreç ve uygulamalarının mevcut literatürler bağlamında
değerlendirilmesinden oluşmaktadır.
Anahtar Kelimeler – Coccinellidae, Insecta,, Ekoloji, Ekonomi, Tarım, Mücadele
etmek için kullanılan koruma ürünlerinin insan ve

çevre sağlığına zarar verdiği görülmüştür.
I. GİRİŞ
Tarımsal üretim yeryüzündeki yaşamın Biyolojik Mücadele (BM) ‘’bitkisel üretimde
devamlılığı için vazgeçilmezdir. En önemlisi ise ekonomik kayıplara yol açan zararlı organizmalarla
bitkisel üretimdir. Üretim sırasında bitkilere zarar (ZO) mücadelede doğada bulunan Faydalı
veren birçok yabancı ot ve böcek bulunmaktadır. Bu Organizmaların (FO) kullanılması’’ olarak tarif
durum insanları çeşitli sayıda teknik geliştirmeye edilir. Böcekler çevre şartlarına orman
sevk etmiştir. Yirminci yüzyıldan itibaren yangınlarından beş kat daha fazla zarar vermektedir
endüstriyel tarımın yaygınlaşması ile birlikte zararlı (Coşkun,2013). Böceklerin hepsi zararlı değildir.
organizmalar ile yapılan mücadele daha da önem Üçte biri zararlı, üçte biri yararlı, üçte biride
kazanmıştır. İkinci Dünya savaşından sonra pestisit nötürdür. Zararlı türler ile mücadele için bir çok
üretimi artmıştır. Ancak endüstriyel tarımı arttırmak yöntem geliştirilmiştir. Bunlar; kültürel
için kullanılan gübre ve zararlı organizmaları yok önlemler,fiziksel,mekanik,kimyasal,biyoteknik ve
647
Kekillioğlu vd., Coccinellidae (Insecta: Coleoptera)’nın Biyolojik Mücadele Süreç ve Uygulamalarındaki Rolünün Değerlendirilmesi,
entegre yöntemleridir. 20.yy hızlı etki göstermesi Hymenoptera larvaları ile beslenmektedirler. Larva
kolay uygulanması sebebi ile kimyasal yöntem ve ergin dönemlerinde predatördürler. 1.Larva
tercih edilmiştir. dönemi dışında avlarını çok hızlı hareket ederek
avlayabilirler. 1. Larva döneminde hemen
Rachel Carson’un “Sessiz Bahar” adlı kitabının yakınındaki yumurtaları yerler. Kannibalizm bazı
etkisiyle, ürün kayıplarındaki artış, ilaçlara olan türlerde avı arama kabiliyetini azaltırken bazı
dayanıklılık insan-hayvan sağlığını tehdit türlerde ise hayatta kalma olanağını arttırır. Uğur
etmesi,çevre kirliliği, ilaç fiyatlarının yüksek olması böcekleri hayatları boyunca 5000 tane bitki zararlısı
kimayasal mücadeleye alternatif çevre dostu daha yer. Erginler daha çok besine ihtiyaç duyar. Alman
uygun fiyatlı yöntemlerin aranmasına neden bilim adamları harmonin adlı kimyasal salgılayan
olmuştur. Bu nedenle Biyolojik Savaş yöntemine Uğur böceğinin zehirli bir türünün birçok hastalığa
başvurulmuştur. Biyolojik mücadeleye karşı antikor taşıdığını ortaya çıkarmıştır. Nurzburg
başvurulmasının sebebi; kimyasal mücadelenin Üniversitesinde yapılan araştırmalar sonucunda
zararlı etkilerini en aza indirmek olduğu gibi, Uğur böceğinin kendini tehlikede hissettiğinde
doğada zararlıların %99 oranında baskı altında saldırmak için salgıladığı zehirdeki kimyasalın;
tutacak yararlı doğal düşmanların var olması ve sıtma, kolibasil ve verem gibi 12 bakteri ile
bunlardan yararlanılmak istenmesidir [27]. mücadele ettiği görülmüştür.
Biyolojik mücadelede çeşitli etmenlerden Kana benzeyen bu sıvı 15bilim dünyasında
faydalanılır. Bunlar içerisinde en önemlisi ‘’refleks kanı’’ olarak adlandırılır [2].Düşmanları
böceklerdir. Böcekler hem zararlının bulunduğu kuşlar, karıncalar, kertenkelelerden oluşur.
doğal ortamda kendiliğinden üreyebildiği gibi hem Etraflarını karıncalar sardığında uçarak
de laboratuar ortamında da üretilebilir. Doğada kaçamazlarsa ters dönerek sarımsı bir sıvı
zararlı predatörler ile mücadele eden en önemli salgılayarak kendilerini savunurlar. Sıvının kötü
böcek grubu Coccinellidae familyasıdır. kokusu nedeni ile düşmanları kaçarlar. Ya da ölü
Epilachninae alt familyası diğerlerinden farklı taklidi yaparak düşmanlarının gitmesini beklerler.
olarak bitkiler ile beslenir bu yüzden zararlı sınıfına Bazı uğur böcekleri ise kırmızı zehirli bir sıvı
girerler. Coccinellidae familyasına bağlı olan türler salgılar.
yaprak bitleri, kabuklu bit, koşnil, akarlar ile
beslenir doğal düşmandır [26],[19],[20],[3]. B. Coccinellidae – Biyolojik Mücadele -Süreç ve
Uygulamalar
II. COCCINELLİDAE (COLEOPTERA) :
 Tunçyürek (1970), Ege bölgesinde incir kabuklu
BİYOLOJİK MÜCADELE SÜREÇ VE
biti ve turunçgil predatörleri çalışmasında
UYGULAMALARI
kabuklu bitlerin avcısı olarak 5 Coccinellidae
A. Coccinellidae türü tespit etmiştir.[18].
En kalabalık böcek takımı Coleoptera’dır.  Düzgüneş ve ark. (1982), Ankara ili çevresinde
350.000 türü olduğu bilinir. Coccinellidae yer alan Aphidoidea türlerinin predatörlerinin
Coleoptera takımına aittir. ‘’Uğur Böceği’’, ‘’Gelin saptanması için bir araştırma yapmışlar.
Böceği’’, ‘’Uç uç Böceği’’ olarak bilinirler. Uğur Araştırma sonucunda yaprak biti avcısı olarak
böceklerinin yayılış alanları tropik ve subtropik Coccinellidae familyasına ait 34 tür
bölgelerdir. Her yerde yayılış gösterirler. Ancak en saptanmıştır.[7].
çok dut ve meyve ağaçları üzerinde bulunurlar ,[21],
[22]. 5000 türü vardır ve [23], [25]. Avrupa’da 100  Zeren ve Düzgüneş (1983), Çukurova yöresinde
Trakyada 25-30 kadar farklı türü olduğu bilinir [24]. sebzelerde zarara sebep olan Aphidoidea
türlerinin düşmanları ile yaptıkları
Coccinellidae familyası üyelerinin beslenme araştırmalarda, afid predatörü olan
şekilleri çeşitlidir. Bir kısmı polen tozu bir kısmı Coccinellidae familyasına ait 7 cins ve buna
bitki çok büyük bir kısmıda predatör olarak beslenir. bağlı 16 tür bulmuşlardır.[30].
Avcı olarak örümcek, akar, yaprak pireleri, yaprak
bitleri, beyaz sinekler,kabuklu bitler,unlu ve mumlu  Uygun ve Şekeroğlu (1984), Doğu Akdeniz
bitler, Thysanoptera, Lepidoptera, Coleoptera, Bölgesi turunçgil bahçelerinde yaptıkları
648
araştırmalarda 10 adet Coccinellidae türü akar türlerinin predatörü olarak Coccinellidae

saptamışlardır.[28]. familyasına ait 11 tür saptamıştır.[8].
 Alanoğlu ve Özbek (1987), Erzurum ili ve  Kolaş (2007), Konya ilinde kavak ağaçlarına
çevresinde, patates bitkisi üzerinde yapılan zarar veren böcekler ile avcı böcek türlerinin
araştırmalarda 6 coccinellid türü belirlenmesi için yaptığı araştırmada avcı türler
bulunmuştur.[1]. olarak Chrysoperlacarnea (Neuroptera:
Chrysopidae) türünü ve Coccinellidae
 Ölmez ve Ulusoy (2002), Diyarbakır ilinde
familyasına ait 8 tür saptamıştır.[13].
Aphidoidea üst familyasına bağlı türler üzerinde
beslenen avcıları belirlemek amacı ile yaptıkları  Güleç (2011), Antalya ili park alanlarında
çalışmada 5 takıma bağlı 8 familyadan 45 avcı Aphidoidea türleri ve doğal düşmanlarının
tür saptanmış, bunlardan 23 tür Coccinellidae belirlenmesi için yaptığı çalışma sonucunda
familyasına aittir.[14]. yaprakbitlerinin predatörü olarak Coccinellidae
familyasına ait 12 tür saptanmıştır.[10].
 Erler (2002), Antalya ilinde Cacopsyllapyri (L.)
(Homoptera: Psyllidae)’nindoğal düşmanları ve  Varlı ve ark. (2013), Balıkesir şehrine bağlı
bunların ilaçlanan ve ilaçlanmayan armut Edremit Körfezi’nde bulunan Edremit, Havran,
bahçelerindeki populasyon durumlarını Burhaniye, Gömeç ve Ayvalık ve buralara bağlı
belirlemek için yaptığı araştırmada Coccinellidae köylerde 17 zeytin bahçesinde araştırma
familyasına ait 6 avcı türün C. pyri’yle birlikte yapılmış ve Coccinellidae familyasına ait 22 tür
bulunduğu saptanmıştır.[9]. saptanmıştır.[29].
 Tezcan ve Uygun (2003), araştırmalarını Manisa  Karakaya (2014), Aydın şehrinde yumuşak ve
ve İzmir’de kiraz bahçelerinde yapmışlardır. sert çekirdekli meyve ağaçlarında Aphidoidea
Çalışma sonucunda Coccinellidae familyasına ait türleri ile parazitoit ve predatörlerinin
14 cinse bağlı 25 tür tespit edilmiştir.[17]. saptanması için yapılan araştırma sonucunda
Coccinellidae, familaysına ait 11 tür tespit
 Tezcan ve ark. (2003), Manisa ili kültür kekiği
edilmiştir.[11].
üretim bölgelerinde yer alan Coccinellidae
familyasına ait böcek faunasının belirleme amacı  Demirözer ve ark. (2015), Isparta şehir
ile yapılan çalışma ile Coccinellidae familyasına merkezinde park ve yol kenarlarında yer alan
ait 9 tür bulunmuştur.[16]. ıhlamur ağaçları üzerinde bulunan trips ve
yaprakbiti türlerinin saptanması için yapılan
 Çetin ve Alaoğlu (2005), Mersin’in Mut
çalışmalarda Adaliabipunctata (Linnaeus), A.
ilçesinde zeytin ağaçlarında yer alan yararlı
fasciatopunctatarevelierei (Mulsant), O.
böcek türlerinin tespiti ve önemli türlerin
conglobata (Linnaeus) olmak üzere 3 farklı
popülasyon değişimi ile ilgili yaptıkları
Coccinellid türü tespit etmişlerdir.[6].
araştırmalarda kimyasal mücadele yöntemlerinin
uygulanmadığı 3 köyde toplam 9 bahçede  Öztürk ve Muştu (2018), Kayseri şehri
yapılan araştırma sonucunda Coccinellidae ’ye Melikgazi, Kocasinan, Talas, Hacılar, İncesu
ait 14 tür tespit etmişlerdir.[5]. ilçelerinde park, yol plantasyonu ve peyzaj
alanlarındaki ağaç ve çalılar üzerindeki
 Kocadal (2006), ), K.K.T.C.’de Aphidoidea
yaprakbitlerinin parazitoit ve avcı Coccinellid
türleri,konukçuları, parazitoit ve predatörlerini
türlerini saptamak için yapılan araştırma
saptamak amacı ile yapılan araştırmada
sonucunda Coccinellidae familyasına ait 11 tür
yaprakbitlerinin avcıları olan Coccinellidae
tespit etmişlerdir.[15].
familyasına ait 8 tür saptanmıştır.[12].
 Elma (2006), Konya ilinde peyzaj
III. SONUÇ
bölgelerinde yapraklarını döken ağaç ve çalılarda
bulunan zararlı akar türleri ve doğal düşmanlarını Tarımsal üretimin her aşamasında ürünlere zarar
belirlemek için yaptığı araştırmalarda, zararlı veren çok sayıda hastalık, yabancı ot ve zararlı
böcek bulunmaktadır. Yirminci yüzyılın başından
649
itibaren endüstriyel tarımın yaygınlaşmasıyla [8] Elma, F. N., Konya İlinde Peyzaj Alanlarındaki Ağaç ve
birlikte tarımsal üretimde ekonomik kayıplara Çalılarda Bulunan Zararlı Akar Türleri ve Doğal
neden olan zararlı organizmalarla yapılan mücadele Düşmanları, Türkiye Entomoloji Dergisi, 32 (2), 115-129,
2006.
faaliyetleri daha büyük bir önem kazanmıştır.
Biyolojik mücadele/kontrol, “tarımsal üretimde [9]Erler, F., Antalya İlinde Cacopsylla pyri (L.) (Homoptera:
Psyllidae)’nin Avcı Doğal Düşmanları ve Bunların
ekonomik kayıplara yol açan zararlı organizmalarla
İlaçlanan ve İlaçlanmayan Armut Bahçelerindeki
mücadelede doğada bulunan yararlı organizmaların Populasyon Durumları, Türkiye, 5, 117-126, 2002.
kullanılması” olarak uygulanmaktadır. Doğada
kendiliğinden zararlı böceklerle savaşan [10]Güleç, G., Antalya Şehri Park Alanlarında Aphidoidea
predatörlerin başında Coccinellidae (Coleoptera) (Hemiptera) Türlerinin Saptanması Ve Doğal
familyasına ait taksonlar gelmektedir. Coccinellidae Düşmanlarının Belirlenmesi. Ankara Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 325s, Ankara, 2011.
kapsamında yer alan çeşitli taksonların; biyolojik
mücadele/ kontrol süreç ve uygulamalarının [11] Karakaya, İ. S., Aydın İlinde Yumuşak ve Sert
mevcut literatürler bağlamında değerlendirilmesi Çekirdekli Meyve Ağaçlarında Zararlı Yaprakbiti
sonucu görülmektedir ki; ekolojik sürecin doğal (Hemıptera: Aphidoidea) Türleri İle Parazitoit ve
işleyişinde, av- avcı ilişkisi ile beslenme zincirinin Predatörlerinin Saptanması, Adnan Menderes
sürekliliğinde; Uğur böcekleri olarak bildiğimiz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, s.8, 2014.
Coccinellidae familyası üyeleri doğadaki en etkin
biyolojik mücadele araçları rolünü üstlenmiş [12]Kocadal, E., Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ndeki
Aphidoidea (Homoptera) Türleri, Bunların Konukçuları,
durumdadır. Mevcut gerçekleştirilen ve gelecekte Parazitoit ve Predatörlerinin Belirlenmesi. Çukurova
gerçekleştirilmesi palanlanan çalışma ve Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,
yugulamalrda bu durumu kanıtlar niteliktedir. 82s, Adana, 2006.
[13] Kolaş, E., Konya İlinde Kavak Ağaçlarında Zarar Yapan

Böcekler İle Avcı Böcek Türlerinin Belirlenmesi Üzerine
KAYNAKLAR Araştırmalar, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri
[1] Alaoğlu, Ö. ve Özbek, H., Erzurum ve Çevresinde Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, s.1, 2007.
Patateslerde Bulunan Avcıböcek Türleri, Atatürk
Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18 (1-4), 1987. [14]Ölmez, S. ve Ulusoy, M., Diyarbakır İlinde Aphidoidea
[2] Anon, Uğur böceğinin büyük faydası. WEB, http://www Üst Familyasına Bağlı Türlerin Predatörlerinin
.haberturk.com/saglik/haer/ 672903-ugur-boceginin- Saptanması, Türkiye, 5, 237-247, 2002.
buyuk-faydasi. (25.09.2011), 2011.
[15] Öztürk, D. Ö. ve Muştu, M., Kayseri İli Merkez
[3] Baştuğ, G., Çanakkale İli Coccınellıdae (Gelin Böcekleri) İlçelerinde Süs Bitkileri Üzerinde Bulunan Yaprakbitleri
Familyası. (03.07.2014). (Hemiptera: Aphididae)’nin Parazitoitleri ve Avcı
Coccinellidleri, Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi, 9 (1), 48-
[4] Çoşkun, A., Böcekler Yangından Daha Tehlikeli. 65, 2018.
yenimesaj WEB, http://www .yenimesaj.com.tr/
guncel/bocekler-yangindan-daha-tehlikeli h661158.html. [16] Tezcan, S., Beyaz, G. ve Uygun, N., Manisa İlinde
(12 şubat 2013). Yetiştirilen Kültür Kekiği (Origanum spp.)(Lamiaceae)’ndeki
Coccinellidae (Coleoptera) Türlerinin Belirlenmesi Üzerinde
[5] Çetin, H. ve Alaoğlu, Ö., Mut (Mesin) Ilçesinde Zeytin Çalışmalar, alatarım, 2 (2), 30-33, 2003.
Ağaçlarinda Bulunan Yararli Böcek Türlerinin Tespiti Ve
Önemli Türlerin Populasyon Değişimi, Selçuk Tarım ve
Gıda Bilimleri Dergisi, 19 (36), 59-65,2005. [17] Tezcan, S. ve Uygun, N., İzmir ve Manisa Yöresi
Ekolojik Kiraz Üretim Bahçelerinde Saptanan Coccinellidae
(Coleoptera) Türleri Üzerinde Bir Değerlendirme, Türkiye
[6] Demirözer, O., Uzun, A. ve Şenal, D., Isparta İl Entomoloji Dergisi, 27 (1), 73-79, 2003.
Merkezinde Bulunan Ihlamur Ağaçları Üzerinde Saptanan
Trips ve Yaprakbiti Türleri, Türkiye Entomoloj Bülteni, [18] Tunçyürek, C. M., Ege Bölgesi Turunçgil Ve İncir
2015. Kabuklu bitlerinin Parazit ve Predatörleri, Bitki Koruma
[7] Düzgüneş, Z., Toros, S., Kılınçer, N. ve Kovancı, B., Bülteni, 10 (1), 1970.
Ankara İlinde Bulunan Aphidoidea Türlerinin Parazit ve
Predatörleri, Zir. Müc. ve Zir. Karan. Gen. Müd. Ankara,
251s., 1982.
650
[19] Lodos, N. ,Türkiye Entomolojisi: Genel Uygulamalı ve [28] Uygun, N. ve Şekeroğlu, E., Integrated Pest Management
Faunistik, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Studies In Newly Established Citrus Orchard, Türk. Bit. Kor.
Yayınları, E.U. Ziraat Fakultesi Ofset Basimevi, İzmir, 1991. Derg, 8 (3), 169-175. Kongresi Bildiri Kitabı, Erzurum, 1984.
[20] Özbek, H. and Çetin, G.,Contribution to the fauna of [29] Varlı, S. V., Sakin, G. ve Abacıgil, T. Ö., Edremit
Coccinellidae (Col.) from Eastern Anatolia along with some Körfezi (Balıkesir/Türkiye) Zeytin Bahçelerinde Farklı Tuzak
new records from Turkey. Türkiye Entomoloji Dergisi, 15(4): Yöntemleri İle Toplanan Coccinellidae (Coleoptera) Türleri,
193-202, 1991. Türkiye Entomoloji Bülteni, 3 (3), 151-160, 2013.
[21](2014).http://tr.wikipedia.org/wiki/U%C4%9Furb%C3
%B6ce%C4%9Fi. Uğur Böceği, 24.04.2014.
[30] Zeren, O. ve Düzgüneş, Z., Çukurova Bölgesinde
Sebzelerde Zararlı Olan Aphidoidea Türlerinin Doğal
[22] (2012). http://www.renkliweb.com/soru-cevap-2/ugur- Düşmanları Üzerinde Araştırmalar, Türkiye Bitki Koruma
boceginin-baskalasim-evreleri-kısaca-resimli-anlatım.html. Dergisi, 7 (3), 199-211, 1983.
Uğur Böceğinin Başkalaşım Evreleri, 13.12.2012.
[23](2014).http://www.turkcebilgi.com/ansiklopedi/u%C4%
9Furb%C3%B6ce%C4% 9Fi, Uğur Böceği, 30.05.2014.
[24](2005).http://www.vize.com.tr/index.php?option=com_c
ontent&task=view&id=60 &Itemid =14, Uğur Böcekleri,
16.08.2005.
[25] (2014). http://rehber.ihya.org/yenirehber/ugurbocegi-

coccinella-septempunctata. html, Uğur Böceği (Coccinella
septempunctata), 30.05.2014.
[26] Uygun, N. ,Türkiye Coccinellidae (Coleoptera) Faunası

Üzerinde Taksonomik Araştırmalar. Çukurova Üniversitesi
Ziraat Fakültesi Yayınları 157. Bilimsel Araştırma ve
İnceleme Tezleri, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi,
1981.
[27] Uygun, N., Zararlılara karşı biyolojik mücadelede

gelişmeler. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma
Bölümü Türkiye 5. Biyolojik Mücadele, 2002.
651
Optimization of Parameters Affecting Cutting Temperatures During

Turning of GGG50 Cast Iron
Rüstem Binali*
1
Mechanical engineering department, Selcuk University, Turkey
*
(rustem.binali@selcuk.edu.tr)
Abstract – With today's developing technology, there is an increase in the emergence of new materials and
the use of existing materials. Due to the increasing variety of materials and uses, confusion occurs in the
procedures to be applied. For this reason, in order to eliminate this confusion in the manufacturing sector,
machinability tests are performed more today than in the past. The most suitable processing parameters and
ambient conditions of the materials are determined by machinability tests. The machining parameters are
feed rate, cutting speed and cutting depth. Processing and/or ambient conditions are dry, with coolant and
dry+coolant. The ideal conditions of these conditions are determined according to the process outputs (such
as surface roughness, cutting force, vibration and temperature) as a result of the work done. In this study,
machinability tests of GGG50 cast iron material were carried out by turning method. Three different feed
rates (0.2-0.4-0.6 mm/rev), cutting speeds (60-80-130 m/min) and cutting depths (0.12-0.16- 0.2 mm) was
used. Temperature values were examined as process output. As a result of the evaluation made according
to the temperature output, the highest value (395 °C) occurred at 130 m/min cutting speed, 0.2 mm cutting
depth and 0.2 mm/rev feed rate. The lowest value (354 °C) occurred at 60 m/min cutting speed, 0.16 mm
cutting depth and 0.6 mm/rev feed rate.
Keywords – Turning, cutting temperature, GGG50, cast iron, machinability
I. INTRODUCTION which machining method the material should be

Machinability studies are constantly innovating processed, provided that it has the appropriate
due to the increasing material diversity and usage geometry. Machining processes include milling,
area with the development of technology. turning and drilling [1-3].
Therefore, it has a very important place in the
manufacturing industry. Although there are more Motorcu and Şahin performed the machinability
than one production method (casting, forging, tests of AISI 1040 steel in turning. In their
welded manufacturing and machining, etc.) in the experiments, different cutting speeds with constant
manufacturing industry, machining is important depth of cut and feed rate were performed in a dry
because both the raw material and the final environment. As a result of the study, they stated
processing are done after other production methods. that the tool life increased with the decrease in
For this reason, before starting the machining cutting speed [4]. Neşeli et al. studied the effect of
processes, machinability parameters should be tool geometry on surface roughness in turning.
determined according to the material and cutting Experiments were carried out under dry cutting
tool to be used. Machinability can be defined as the conditions using AISI 1040 steel at a cutting depth
processing of a material with the desired cutting tool of 0.5 mm [5]. Özçatalbaş investigated the
to form the desired final product. Apart from these, machinability of rolled AISI 4140, 1050 and 8620
by means of these tests, it can be determined by steels in his study. Cutting forces and chip formation
652
Rüstem Binali, Optimization of Parameters Affecting Cutting Temperatures During Turning of GGG50 Cast Iron, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
were investigated in experimental studies. He detailed information about the design of the
observed that the best tool life in each material is the experimental study will be given.
ones examined as rolled [6]. Asiltürk and Akkuş,
study on AISI 4140 material, aimed to study the
A. Workpiece and cutting tool properties
effects of feed rate, cutting speed and cutting depth
on the surface roughness by performing turning GGG50 cast iron material was used in
operation under dry cutting conditions with coated experimental studies. The chemical composition of
carbide cutting tools [7]. Hayajneh et al., in their the material used is given in Table 1. In the
study, investigated the effects of machining experimental studies, the dimensions of the casting
parameters on surface roughness in the course of the material were used as 30 mm x 80 mm. TiC coated
milling of aluminum material with high-speed steel CCMT 09T308-304 cutting tools were used in
cutting tools (HSS). As a result of their experimental physical tests.
studies, they stated that the most important factor
Table 1. Chemical composition of GGG50 cast iron [12].
affecting the surface roughness is the amount of feed
Material C Mg Mn P Si S
[8]. Binali et al. carried out machinability studies of
3.5- 0.06- 0.4 0.1 2- 0.01
Toolox 44 hot work tool steel on surface roughness GGG50
3.8 0.12 3
and cutting force [9]. Aggarwala et al. used
cryogenic cooling during turning of AISI P20 tool
steel in their study. In their machining, the effects of B. Experimental study and machine tool
cutting parameters and cutting tool nose radius were The experiments were carried out on a
investigated [10]. Özel et al. studied the effects of conventional lathe. The cutting temperatures on the
workpiece hardness, cutting speed, cutting edge cutting tool used during the experiments were
geometry and feed rate on cutting forces and surface measured with the temperature measurement
roughness during the machining of AISI H13 steel. sensor. The temperature sensor used works on the
As a result, they stated that they obtained better principle of InGaAs radiation. The sensor and
surface roughness when machining low hardness experimental setup used are given in Figure 1. The
materials, especially with cutting tools with rounded processing parameters used in the experimental
tip geometry [11]. study are given in Table 2.
.
As can be seen from the experimental studies in
the literature, the most suitable machinability
parameters and machining conditions are
determined according to the process outputs such as
surface roughness, cutting force, temperature
occurring during the process.
In the study, the amount of temperature that occurs

during the processing of the GGG50 material, which
does not find much work in the literature, on the
conventional lathe was evaluated. Evaluation was
done with 3D graphics, ANOVA analysis and S/N
small is better but factor analysis to observe the Fig. 1 Sensor and experimental setup.
effects of machining parameters on each other. Table 2. Machining parameters.
II.MATERIALS AND METHOD Speed of Feed

Cutting Depth
Cutting Rate
In this section, the characteristics of the cutting (mm)
m/min) mm/rev)
tool and workpiece materials and the experimental 60 0.2 0.12
details of the turning process in which machinability 80 0.4 0.16
tests are carried out are included. In addition, 130 0.6 0.2
653
Turkey
C. Taguchi based experimental design were made according to the 3D graphics given in
Experimental studies require a lot of time and Figure 2. Figure 2 shows the combined effect of feed
effort to do adequate research. For this reason, rate and cutting depth, cutting speed and feed rate,
researchers want to achieve maximum efficiency and cutting speed and cutting depth. If we examine
with a minimum number of experiments for according to feed rate and cutting depth, cutting
modeling experimental studies. Taguchi-based temperatures increase with increasing feed rate and
experimental design approaches are used to reduce cutting depth. However, there is a decrease in
the number of experiments, reduce production and cutting temperatures at the middle levels of feed rate
costs. The Taguchi method offers a systematic and cutting depth. Considering the other combined
approach and efficient, simple and to determining effects in Figures 2b and 2c, it is seen that the
optimum machining conditions. Taguchi uses the temperature values increase independently of the
signal-to-noise ratio and the objective function to feed rate and cutting depth with the increase in
reduce the effect of noises and determine quality cutting speeds. This situation is related to the
indicators [13, 14]. In the Taguchi experimental friction coefficient between the contact areas of the
design method, the smallest best objective was cutting tool and the chip formed [15]. There are also
evaluated with the S/N ratio for the measurement such changes due to the deformation that occurs
and evaluation of quality characteristics. In light of with increasing cutting speed [16]. If we look at the
the available literature and reports on the advantages cutting temperature values in the graphics, the
of this method, Taguchi L9 orthogonal array was maximum cutting temperatures were 395 °C at high
used in this article as seen in Table 3. cutting speeds. In addition, it is seen that there are
high cutting temperature values in the changes
Table 3. Experimental design and results with Taguchi.
depending on the cutting speeds. In order to reach
Exp. f d Vc T the optimum values of machinability parameters of
No (mm/rev) (mm) (m/min) (°C) cast irons in turning process, as in the study, three
1 0.2 0.12 60 362 basic turning parameters have a significant effect.
2 0.2 0.16 80 370
3 0.2 0.2 130 395
4 0.4 0.12 80 368
5 0.4 0.16 130 391
6 0.4 0.2 60 360
7 0.6 0.12 130 385
8 0.6 0.16 60 354
9 0.6 0.2 80 364
III. RESULTS
In this section, there is an evaluation of the
temperature data obtained as a result of
experimental studies. The results obtained in this
context were evaluated with graphical
representation, ANOVA-based statistical analysis
and signal-to-noise ratio-based optimization.
(a)
D. Graphical evaluation of the results

With the increase in the inputs used in
experimental studies, the evaluation processes are
made with 3D graphics, making the evaluations
easier. In the study, feed rate, cutting depth and
cutting speed were used at different levels. For this
reason, 3D graphics were used. Evaluation studies
654
Turkey
The places where the slope levels in the S/N graph

are the highest give information about the efficiency
levels of the cutting parameters on the process
outputs. In other words, the main effects plot for the
averages of the graph shows that the higher value of
the processing parameters indicates the lowest value
is the best value. As a result of examining the graph
in Figure 3, 0.2 mm/rev feed rate, 0.20 mm cutting
depth and 130 m/min cutting speed should be
selected for optimum temperature values.
Main Effects Plot for Means

Data Means
Feed rate Depth of Cut
390
380
370
Mean of Means
(b) 360
0.2 0.4 0.6 0.12 0.16 0.20
Cutting Speed
390
380
370
360
60 80 130
Figure 3. S/N graph for cutting temperatures.
F. ANOVA based evaluation of the results
ANOVA is used to evaluate the significance of the

inputs above the processing parameters. For this
reason, ANOVA was used to determine and express
the interactions between the processing parameters
used in experimental studies and the control factor
(temperature) numerically and more clearly.
According to ANOVA, a high F value indicates that
(c) an input is highly effective. Within the scope of this
Figure 2. Combined effects of cutting speed, feed rate and study, the effects of cutting speed, feed rate and
cutting depth on cutting temperatures.
cutting depth on the cutting temperature during the
E. Optimization of the results process were determined as in Table 4. Let's take a
look at the ANOVA values in Table 4. It is seen that
The temperatures generated during chip removal the feed rate and speed of cutting parameters with a
have significant effects on the workpiece and p value less than 0.05 significantly affect the change
cutting tool material [17]. For this reason, it is in temperature values.
important to determine the ideal temperature values
that occur during the process to the cutting Table 4. ANOVA table.
parameters. In addition to the Taguchi method used Degree
Sum of
for optimum parameters, the calculation of the S/N Source of F value P value
square
freedom
ratio was made with the "smaller is better" type f 2 99.56 112.00 0.009
quality characteristic for temperatures. The equation d 2 3.56 4.00 0.200
used is given below. Vc 2 1606.89 1807.75 0.001
Error 2 0.89 - -
1 Total 8 1710.89 - -
S/N smaller is better = -10 log [ 𝑛 ∑𝑛𝑖=1 𝑦𝑖 2 ]
655
Turkey
IV. CONCLUSION [8] M.T. Hayajneh, M.S. Tahat, J. Bluhm, A study of the
effects of machining parameters on the surface roughness in
In this study, turning tests of GGG50 cast iron the end-milling process, Jordan Journal of Mechanical and
were carried out under dry cutting conditions in Industrial Engineering, 1 (2007).
order to determine the effect of machining [9] B. Rüstem, D. Halil, N. Süleyman, Y. Süleyman, An
parameters on cutting temperatures. The summary Investigation of Factors Affecting Machinability of Milling
evaluation of the experimental results can be done Toolox 44 Hot Work Tool Steel by Taguchi Method,
International Conference on Engineering Technologies
as follows: (ICENTE'20), 2020, pp. 317-321.
[10] A. Aggarwal, H. Singh, P. Kumar, M. Singh,
1. According to the ANOVA results, cutting speed Optimization of multiple quality characteristics for CNC
was seen as the most effective parameter on the turning under cryogenic cutting environment using desirability
temperature among the machining parameters. function, Journal of materials processing technology, 205
(2008) 42-50.
2. According to S/N ratios, cutting speed of 130 [11] T. Özel, T.-K. Hsu, E. Zeren, Effects of cutting edge
m/min, feed rate of 0.2 mm/rev and cutting depth geometry, workpiece hardness, feed rate and cutting speed on
of 0.20 mm were determined to be the most surface roughness and forces in finish turning of hardened
effective parameters. AISI H13 steel, The International Journal of Advanced
Manufacturing Technology, 25 (2005) 262-269.
3. According to the evaluation of the 3D graphics [12] https://matmatch.com/materials/minfm32356-din-1693-
results, it has been determined that the cutting 1-grade-ggg-50-cast-condition,
https://matmatch.com/materials/minfm32356-din-1693-1-
speed is the most effective parameter on the grade-ggg-50-cast-condition, 2022.
temperatures and the cutting temperatures [13] R. Binali, S. Yaldız, S. Neseli, Parametric optimization
increase with the increase in the cutting speed. for machinability parameters of S960QL structural steel
during milling by finite elements, Selcuk University Journal of
4. It is suggested that operations such as drilling or Engineering Sciences, 21 (2022) 26-31.
milling can be performed in future studies. It may [14] T. Kıvak, Optimization of surface roughness and flank
also be beneficial to use cutting fluids during wear using the Taguchi method in milling of Hadfield steel
machining. with PVD and CVD coated inserts, Measurement, 50 (2014)
19-28.
REFERENCES [15] A. Aslan, Optimization and analysis of process
parameters for flank wear, cutting forces and vibration in
turning of AISI 5140: A comprehensive study, Measurement,
[1] H. El-Hofy, Fundamentals of machining processes: 163 (2020) 107959.
conventional and nonconventional processes, CRC press, [16] O. Öndin, T. Kıvak, M. Sarıkaya, Ç.V. Yıldırım,
2018. Investigation of the influence of MWCNTs mixed nanofluid
[2] B. Rüstem, Y. Süleyman, N. Süleyman, Optimization of on the machinability characteristics of PH 13-8 Mo stainless
Machinability Parameters of S960QL Structural Steel by steel, Tribology International, 148 (2020) 106323.
Finite Elements and Taguchi Method, Proceedings of the [17] S.Y. Hong, I. Markus, W.-c. Jeong, New cooling
International Conference on Engineering Technologies approach and tool life improvement in cryogenic machining of
(ICENTE’21)(Tam Metin Bildiri/Sözlü Sunum)(Yayın No: titanium alloy Ti-6Al-4V, International journal of machine
7301857), Konya, Turkey, 2021, pp. 18-20. tools and manufacture, 41 (2001) 2245-2260.
[3] M. Kuntoğlu, A. Aslan, D.Y. Pimenov, Ü.A. Usca, E.
Salur, M.K. Gupta, T. Mikolajczyk, K. Giasin, W. Kapłonek,
S. Sharma, A review of indirect tool condition monitoring
systems and decision-making methods in turning: Critical
analysis and trends, Sensors, 21 (2020) 108.
[4] A.R. Motorcu, Y. Şahin, AISI 4140 Çeliğinin Farklı
Kaplamalı Karbür ve Sermet Kesici Takımlarla İşlenebilirliği.
[5] Ş. Tasdemir, S. Neşeli, S. Yaldız, Prediction of surface
roughness on turning with Artificial Neural Network, Journal
of Engineering and Architecture Faculty of Eskişehir
Osmangazi University, 22 (2009) 65-75.
[6] Y. Özçatalbaş, 1050, 4140 ve 8620 Çeliklerinin Isıl İşlemle
Değişen Mikroyapı ve Mekanik Özelliklerine Bağlı
İşlenebilirlikleri, Fen Bilimleri Enstitüsü, Makine Eğitim
Bölümü, Doktora Tezi, (1996).
[7] I. Asiltürk, H. Akkuş, Determining the effect of cutting
parameters on surface roughness in hard turning using the
Taguchi method, Measurement, 44 (2011) 1697-1704.
656
Süt sığırı rasyonları için geleneksel ve bilgisayar tabanlı yöntemler

Bahar Milani 1, Muhammed Milani 1* ve Feyza Hepkarşı 3
1
Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi, Mühendislik ve Doğa Bilimleri, Bilgisayar Mühendisliği, Bandırma
2
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ziraat fakültesi, Zootekni , Çanakkale
(mmilanibandirma.edu.tr) Başlıca yazarın mail adresi

*
Özet – Hayvancılık hızla artan ve gelişen bir sektördür. Gelişmekte olan sektörde son yıllarda bilgisayar
alanında ilerlemeler olmakta ve bu nedenle bilgisayar destekli programlar kullanımına ihtiyaç
duyulmaktadır. Hayvancılık endüstrisi yeni ve etkili yöntemler kullanmak için değişmekte ve
gelişmektedir. Et veya süt üretimi hayvanların verimlerine ve genetiğine bağlıdır. Hayvanların verimlerini
arttırmada birçok parametre söz konusu olabilmekte ve bu parametrelerin en önemlileri arasında hayvanın
doğru beslenmesi yer almaktadır. Doğru beslenme hayvanın tüm besin madde ihtiyaçlarının karşılanması
anlamına gelmektedir. Hayvanları doğru ve dengeli beslenmesi için ihtiyaçlarının doğru bir şekilde
belirlenmesi ve belirlenen ihtiyaçlara göre uygun rasyonun hesaplanması gerekmektedir. Rasyon yazımında
en önemli faktörlerden biri maliyetin düşük olmasıdır. Bu makalede, geleneksel rasyon yazma yöntemleri
ile yeni bilgisayar tabanlı yöntemler anlatılmaya ve incelenmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler – Hayvancılık, Rasyon Hazırlama, Bilgisayar Tabanlı Yöntem, Hayvan Besleme, Verimlilik
I. GİRİŞ iyileştirilmesidir. Çiftlik hayvanları yemlerini

Hayvancılık sektörü, bir ülkenin ekonomisinde iştahla yemiyorlarsa hasta olduğundan
büyük rol oynayabilecek en önemli sektörlerden şüphelenilmelidir. Süt sığırlarının vücut sıcaklıkları
biridir. Bu sektördeki temel amaç hayvanları doğru normal bir hayvanda 38-39 santigrat derece
şekilde beslemek ve onlardan yüksek verim civarında olmakta, hasta olduğu durumlarda vücut
almaktır. Bir hayvan tükettiği yem miktarı doğru ve sıcaklığında artış görülmekte ve hasta olan hayvan
dengeli olursa o hayvandan elde edilen verimin sürüden uzaklaştırılmakta ayrı bir yerde tedavi
yüksek olacağı açıktır. Hayvanlardan beklenen edilmektedir. Deneyimli bir yetiştirici hayvanların
temel ürünlerden biri de süt olmakta ve bu ürün barınaklarının, meme temizliğinin ve sağım
inek, manda, koyun ve keçi gibi hayvanlardan elde yerlerinin sık sık dezenfekte edilmesine dikkat
edilebilmektedir. Çiftlik hayvanlarında verim etmesi gerekmektedir. Hayvan besleme,
düzeyi ve ekonomik verimlilik için doğru besleme hayvancılığın en önemli unsurlarından biri olmakta
çok önemlidir [1]. Yem maliyetlerinin hayvancılık ve hayvancılık maliyetlerinin yaklaşık olarak %70
üretiminin toplam maliyetlerinin yarısından beslenme sektöründe yer almaktadır [3]. Bu
fazlasını oluşturma gerçeğini göz önüne alarak, sektörün başarısı çiftçinin planlamasına ve
hayvanların uygun beslenmesi bu oranı daha da doğruluğuna bağlıdır. Her hayvanın farklı fizyolojik
düşürebileceği açıkça söylenebilir [2]. dönemlerinde farklı besin madde ihtiyaçları vardır.
Deneyimli bir çiftçi hayvanları yetiştirirken verim Hayvanın genetiği ve ırkını iyileştirmek için her
düzeyini arttırmak için üç önemli faktöre gerek hayvan hakkında doğru bilgiye sahip olmamız
duymakta bu faktörlerden ilki hayvanın sağlığı, gerekmekte ve hayvanı tanımlamak için sürüde
ikincisi hayvanın beslenmesi ve son olarak günlük olarak verimlerini, davranışlarını, canlı
hayvanın genetik ve ırk özellerinin ağırlığını, kızgınlığını, döl kaydını, sağım, besleme
657
Milani vd., Süt sığırı rasyonları için geleneksel ve bilgisayar tabanlı yöntemler, ICEANS 2022, Konya, Turkey
ve sağlık problemleri tespit edip kayıt altına Rasyonda kullanılacak yemler ve gereksinim
alınması gerekmektedir [4]. duyulan besin maddeleri deneme yanılma
Rasyonun doğru şekilde hayvana verilmesi yöntemiyle denkleştirmeye çalışılmaktadır. Bu
hayvanın süt verimliliğini arttırmakta ve hayvanın yöntemin doğru sonuç vermesi rasyonu hazırlayan
sağlıklı şekilde büyümesi, gelişmesi için önemli kişinin pratik ve tecrübeli olmasıyla alakalıdır.
bulunmaktadır. Yem maddelerinin gerektiği gibi Dikkate alınacak içerikler (maliyet, enerji, protein,
kullanılması ve bitkilerden düzgün şekilde vitamin, mineraller, vb.) arttıkça rasyonu
yararlanılması ve ziyan edilmemesi mısır sap-koçan denkleştirmek zor olmaktadır [8].
ve somakları, pamuk sapları, meyve posaları gibi Deneme ve yanılma yönteminde, gerekli enerji ve
yem maddelerinin rasyonun içine katılması ülkemiz protein değerlerini dengelemek için ilk önce
ve hayvan besleme açısından önemli olmaktadır [5]. rasyona bir miktar enerji yemi katılır. Daha sonra,
Hayvanların fizyolojik durumları (buzağı, düve, protein eksikliğini tamamlamak için rasyona protein
gebelik dönemi, kuru dönem, laktasyon dönemi), yemi eklenir. Eklenen yemin hammaddesine göre
içerisinde çiftçinin hayvandan verimlilik beklentisi, rasyonun enerjisinde değişiklik meydana
hayvan sayısının bilinmemesi, var olan yemlerin gelmektedir. Her yemin içerisindeki hammaddelerin
miktarı ve işletmenin alan büyüklüğüne göre miktarındaki değişiklik, rasyonun enerji ve
hayvanların besin gereksinimlerini en optimum proteininde yükselmeye veya düşmeye neden
şekilde karşılanması düşük maliyetli kaba ve kesif olmaktadır (enerjide yükselme veya proteinde
yem ihtiyacını belirlemektedir. Neticede doğru bir düşme vb.). Bu yöntem uğraştırıcı hesaplamalarla
rasyonun faydaları hayvanların verimli, sağlıklı, birlikte yüksek dikkat gerektiren ve doğruluğu
yeterli ve dengeli olmaları ekonomik besleme ile olmayan bilimsel kaynaklar tarafından da daha az
birlikte maliyetin düşmesini ve işletmenin kar elde onaylanan bir yöntem olarak genellikle kümes
etmesini sağlamaktadır [2], [6]. hayvanları ve domuz rasyonlarının
Hayvan besleme uzmanları, çiftlik hayvanlarının formülasyonun'da kullanılır.
besin ihtiyaçlarını, yem maddelerinin
B. Cebirsel yöntem
kombinasyonlarını ayarlamaları ve en iyi rasyonu
elde edebilmek için farklı yöntemler İkili veya daha fazla bilinmeyenli denklem
kullanmaktadır. Bu makalede manuel, yarı otomatik sisteminden yem hammaddelerinin sayısına dayalı
ve otomatik programlar ve her yöntem ile ilgili olarak bir rasyon formülü oluşturulabilir. Yöntemin
algoritma ve tekniklerinin her adımı anlatılmaktadır çözüm kısmında kullanılacak eşitlikler bilinmeyenli
[7]. denklemler şeklinde yazılıp matematiksel işlemler
Uygun bir rasyon hesaplamak için farklı kullanılarak çözüm bulunmaktadır. Cebirsel
yöntemler vardır. Yöntemler arasında manuel, yarı yöntemde sorun ve karmaşık işlemlerle karşılaşılır
otomatik ve otomatik programlar kullanılmaktadır. ve en basit şekli iki bilinmeyenli denklemle sonucu
Başlangıçta rasyonun hesaplanmasında manuel ve bulmak ve değişken sayısı ikiyi aşmaması
matematiksel yöntemler kullanılırken, teknolojinin sağlanmaktadır.
ilerlemesi ve bilgisayar sistemlerinin gelişmesiyle C. Pearson kare yöntemi
yarı otomatik ve otomatik yöntemler de
Cebirsel yöntem olan bir üstteki yöntemde
kullanılmaya başlanmıştır. Bu bölümde, rasyon
pearson kare yöntemiyle çözülmekte olup yöntem
hesaplama programlarında yaygın olarak kullanılan
kısmında ayrılmaktadır. Pearson kare yönteminde
bazı yöntemler tartışılmakta ve bilgisayar tabanlı
besin maddelerinden protein ya da enerjiye göre
yöntemler de gözden geçirilmektedir. Bu makalede
ayarlanmaktadır. İki yem arasından genelde en
ikinci bölümde rasyon hesaplama yöntemlerinden
yüksek protein/enerji oranına sahip olan karenin sol
geleneksel yöntemler incelenmiştir. Üçüncü
üstüne düşük proteine/enerjiye sahip yem ise sol
bölümde bilgisayar destekli yöntemler açıklanmıştı
alta, karenin ortasına ise istenilen protein/enerji
ve son bölümde yöntemler ile ilgili genel olarak
değeri yazılmaktadır. Sol köşedeki değerlerden
bahsedilmiştir.
ortadaki değer çıkarıldıktan sonra bulduğumuz
II. GELENEKSEL YÖNTEMLER değerler çapraz sağ köşelere mutlak değeri yazılır.
Sağ alt köşedeki değer düşük proteine/enerjiye
A. Deneme yanılma yöntemi sahip olan yemin değerini sağ üst köşedeki değer
yüksek proteinli/enerjili yemin değerini
658
vermektedir. Sağdaki değerler alt alta toplanmakta PA, PB  SinglePearson(A[i], B[i], Balance)
ve kullanılacak yem maddelerinin rasyon içindeki Update Results
Update Sources array
yüzde oranları bulunmaktadır. Bu yöntemle Return Results
istenilen iki besin maddesi arasında dengeli bir
besin bileşimi elde edilir. Pearson kare yönteminin
algoritması Liste 1 de verilmiştir. Pearson çift kare yönteminin daha iyi
Liste 1. Pearson kare yönteminin algoritması anlaşılabilmesi için örnek aşağıda gösterilmiştir.
Algorithm SinglePearson (A, B, Balance) Örnek: Tablo 1'de hammadde ve besin maddeleri
yüzde olarak verilenler için, tablonun son satırında
// input: A and B as first and second raw istenen dengeye göre uygun karışımını
materials, Balance as Amount to be balanced
// output: PA and PB as percentaj of A and B
hesaplayınız.
materials Tablo 1. Hammadde ve dengelenecek besin maddeler için bir
// Calculating the percentages of two material to örnek
obtain a mix with a certain balance
Hammadde CP (%) TDN (%)
subA  Abs (B – Balance)
Mısır Silajı 9 68
subB  Abs (AB – Balance)
totalSubs  subA + subB Konsantre yem 24 79
PA  (subA / totalSubs) *100 Yonca Samanı 20 68
PB  (subB / totalSubs) *100 Denge 16 72
Return PA, PB
D. Pearson çift kare yöntemi Tablo 1'de gösterildiği gibi 3 hammadde ve iki
dengelenecek besin madde mevcuttur. Pearson çift
Rasyonda dengelemek istediğimiz besin kare yöntemine göre önce CP'yi dengeleyerek ikili
maddeleri birden fazla ise pearson kare yöntemiyle karışımlar hesaplanır. Şekil 1 (Mısır Silaj-
tek başına istenilen besin maddeleri Konsantre) ve (Mısır Silaj-Yonca Samanı)
dengelenemediği için pearson çift kare yöntemi karışımları ve hesaplamalarını göstermektedir.
kullanılmaktadır. Bu yöntemde hammaddeler ikili
karışımlar halinde ve besin maddelerinin birine göre
8
pearson kare yöntemiyle ayarlanır. Daha sonra Mısır Silaj 9% 8 
15
∗ 100 = 53.3%
karışım hammaddeleri diğer besin maddeleri 16%
dengelemesi için yine pearson kare yöntemi Konsantre 24% 7 
7
15
∗ 100 = 46.7%
kullanılır. Elde edilen yeni karışımlar varsa eğer
başka besin maddeleri içinde aynı şekilde pearson 4 
4
∗ 100 = 36.4%
Mısır Silaj 9%
kare yöntemi kullanılarak dengelenmeye çalışılır. 11
Tüm besin maddeler dengelenene kadar bu işleme 16% 7

7  ∗ 100 = 63.6%
devam edilir. Pearson çift kare yönteminin Yonca Saman 20% 11
algoritması Liste 2' de verilmiştir.

Liste 2. Çift Pearson kare algoritması Şekil 1. İkili karışım örnek hesaplaması
Algorithm DblPearson (Sources, Balances, m, n)
Şekil 1'de verilen hesaplama sonucunda ikili
// Calculating the composition of materials to obtain karışımlarda hammadde yüzdeleri belirlenmiştir.
specific balances with the Pearson method Belirtilen yüzdelerde hammaddelerden kullanılırsa
// input: Sources is a two-dimensional array of
materials with specifications for each. Balances is an CP değeri istenilen miktarda dengelenir. Ancak
array of values to be balanced to. m is number of TDN değerleri dengelemiz için önce karışımlar için
materials and n is number of values to be balanced. TDN değerleri hesaplanmalı. Denklem 1 ikili
// output: Results is an array of percentages of each. karışımlar için TDN değerler hesaplanır.
Results  An array of m members with initial values of 0 𝑇𝐷𝑁 𝑀𝚤𝑠𝚤𝑟 𝑀𝚤𝑠𝚤𝑟 𝐾𝑜𝑛𝑠𝑎𝑛𝑡𝑟𝑒 𝐾𝑜𝑛𝑠𝑎𝑛𝑡𝑟𝑒
𝑀𝑖𝑥1 = 𝑃𝑒𝑟𝑐𝑒𝑛𝑡1 ∗ 𝑇𝐷𝑁1 + 𝑃𝑒𝑟𝑐𝑒𝑛𝑡1 ∗ 𝑇𝐷𝑁1
for i1 to n:
Balance  Balances[i] { 𝑇𝐷𝑁
= 53.3% ∗ 68% + 46.7 ∗ 79 = 73.1%
𝑀𝚤𝑠𝚤𝑟 𝑀𝚤𝑠𝚤𝑟 𝑌𝑜𝑛𝑐𝑎 𝑌𝑜𝑛𝑐𝑎 (1)
𝑀𝑖𝑥2 = 𝑃𝑒𝑟𝑐𝑒𝑛𝑡2 ∗ 𝑇𝐷𝑁2 + 𝑃𝑒𝑟𝑐𝑒𝑛𝑡2 ∗ 𝑇𝐷𝑁2
Repository  Binary combinations of set Sources
for each elements of Repository as (A, B) set: = 36.4% ∗ 68% + 63.6 ∗ 68 = 68.0%
659
Denklem 1'de Mix1 ve Mix2 Sırasıyla (Mısır Silaj- yöntemler ile daha gelişmiş yöntemler
Konsantre) ve (Mısır Silaj-Yonca Samanı) kullanmaktadırlar. Bilgisayar destekli programlarda
karışımları anlamındadır. Denklem 1 de gösterildiği son 20-30 yıldır yaygınlaşmış ve bilgisayardan
gibi karışımların değerleri güncellenir. Yeni yararlanarak yem maddeleri, besin madde içeriği,
karışımları ekleyerek hammadde bilgileri Tablo hayvanların gereksinmesi ve en düşük maliyetli
2’de gösterilmiştir. rasyonla birlikte daha yüksek verim elde
edilebilmektedir. Bu programlarda hata yüzdesinde
Tablo 2. Güncellenmiş hammadde ve dengelenecek besin azalma, zamandan tasarruf sağlayıp daha kısa
maddeler
sürede daha iyi verimlilik sağlanmakta, hataların
Hammadde CP (%) TDN (%) düzeltilmesi daha kolay olmaktadır.
Mısır Silaj 9 68 Hayvan besleme uzmanları en iyi rasyon
Konsantre 24 79 hazırlamak için hayvanın gereksinimleri ve yem
Yonca Samanı 20 68 maddelerinin kombinasyonlarıyla yemleri
Mix1 (%53,3 Mısır Silaj- 16 73.1 dengelemeye çalışmaktadırlar. Hayvanların
%46,7 Konsantre) beslenme ihtiyaçlarına göre rasyon hesaplamaları
Mix1 (%36,4 Mısır Silaj- 16 68.0 manuel ve otomatik hesaplama olarak iki yönteme
%63,6 Yonca Saman) ayrılmaktadır.
Denge 16 72
A. Manual hesaplama
Tablo 2 verilerini göz önüne alarak, Mix1 ve Mix2 Hayvanın enerji, protein, yem, kuru madde
karışımından %72 TDN dengesini sağlamak ihtiyacı gibi değerleri el ile hesaplanarak girilmesi
gerekmektedir. Bu işlem iki hammaddeyi tek besin gerekmekte bu nedenle çok fazla zaman
madde dengelemesi problemi olarak pearson kare kaybedilmektedir. Manuel hesaplamalar uzmanlar
yöntemi ile çözülebilir. Pearson kare yöntemine tarafından kullanılmakta, uğraştırıcı ve hata payı
göre %77,9 Mix1 ve %22,1 Mix2 karışımı ile TDN yüksek olduğu için başka yöntemler aranmaktadır.
besin maddesi istenilen miktara dengelenebilir. Son
karışımın hammaddelerin yüzdeleri denklem 2’de Excel ortamında hazırlanmış uygulamalar manuel
hesaplanması verilmiştir. olarak kullanılmaktadır. Uygulamada besin
maddeleri için ME (metabolize edilebilir enerji), HP
𝑃𝑒𝑟𝑐𝑒𝑛𝑡3𝑀𝚤𝑠𝚤𝑟 = 𝑃𝑒𝑟𝑐𝑒𝑛𝑡1𝑀𝚤𝑠𝚤𝑟 ∗ 𝑃𝑒𝑟𝑐𝑒𝑛𝑡3𝑀𝑖𝑥1 (Ham protein), Ca (kalsiyum), P (fosfor) gibi sınır
𝑀𝚤𝑠𝚤𝑟
+𝑃𝑒𝑟𝑐𝑒𝑛𝑡21 ∗ 𝑃𝑒𝑟𝑐𝑒𝑛𝑡3𝑀𝑖𝑥2 = 49.6% değerleri belirterek dengeli ve doğru rasyon elde
𝑃𝑒𝑟𝑐𝑒𝑛𝑡𝐾𝑜𝑛𝑠𝑎𝑛𝑡𝑟𝑒
3 = 𝑃𝑒𝑟𝑐𝑒𝑛𝑡𝐾𝑜𝑛𝑠𝑎𝑛𝑡𝑟𝑒
1 ∗ 𝑃𝑒𝑟𝑐𝑒𝑛𝑡𝑀𝑖𝑥1
3
(2) edilmektedir. Rasyona alınacak yem değerlerinin,
= 36.4% hayvanın canlı ağırlık, ırkı, verim düzeyi, fizyolojik
{ 𝑃𝑒𝑟𝑐𝑒𝑛𝑡𝑌𝑜𝑛𝑐𝑎 = 𝑃𝑒𝑟𝑐𝑒𝑛𝑡𝑌𝑜𝑛𝑐𝑎 ∗ 𝑃𝑒𝑟𝑐𝑒𝑛𝑡𝑀𝑖𝑥2 = 14.0%
3 2 3
durumu ve çevre faktörlerine göre, birçok
özelliğinin kullanıcı tarafından tanımlanması
Denklem 2’de hesaplanan yüzdelerden elde edilen
gerekmektedir [9]. Şekil 2'de bir örnek olarak
karışımın CP ve TDN değerleri sırası ile %16
hayvanların kullanıcı tarafından girilecek olan
ve %72 olacaktır.
özellikleri ve hayvanların besin madde ihtiyaçlarına
E. Matris yöntemi göre rasyonda kullanılacak yemler eksik, fazla ve
tamam olarak gösterilmektedir. Ayrıca kullanılacak
Rasyonda hammadde sayısı fazla ise dengelemek yemlerin miktarına göre fiyatları belirlenmektedir.
için bu yöntem kullanılır. Matris yöntemi yem
seçiminde farklı karışımları rasyonda sunar.
Denklem ve bilinmeyen sayısı birden fazla olmakta
ve bu yöntemde denklem ile bilinmeyenli sayısı eşit
olmalıdır.
III. BİLGİSAYAR DESTEKLİ YÖNTEMLER
Günümüzde hayvancılık alanında, hayvan

yetiştirme ve besleme uzmanları doğru ve dengeli
rasyon hazırlayabilmek için bilgisayar destekli
660
IV. SONUÇ
Hayvancılık sektörü, günümüzde ülkelerin
ekonomisinde, refahında ve bağımsızlığında çok
etkin rol oynayan sektörlerden biridir. Uzun
zamandan beri hayvancılığın çeşitli alanlarında
birçok çalışma yapılmaktadır. Ancak son
zamanlarda araştırmacılar, hayvanlardan
maksimum verim elde etmenin yeni yollarını
Şekil 2. Hayvan bilgilerini girilmesini sağlayan Excel geliştirmektedirler. Hayvanların doğru ve dengeli
programından bir görüntü yetiştirilmesi, verimliliği artırabilir ve toplumun
B. Otomatik hesaplama ekonomik refahına büyük katkı sağlayabilir.
Hayvancılığın verimini artırmak için dikkat
Rasyonda otomatik hesaplama uygulamalarının edilmesi gereken pek çok husus vardır. Hayvancılık
kurulumunu yaptıktan sonra, hayvanın fizyolojik maliyetlerini azaltmak, verimliliği artırmada çok
durumu, ırkı, yaşı, canlı ağırlığı gibi özellikleri büyük rol oynayabilecek hususlardan birisidir ve bir
belirtilerek, yemler bölümünde kayıtlı olan süt işletmesinin kurulumunda, işletme
yemlerden seçerek yemler listeye eklenir. Yemleri maliyetlerinin yaklaşık yüzde 50 ila 70'ini yem
seçtikten sonra rasyon otomatik bir şekilde maliyetleri oluşturmaktadır [3]. Bu nedenle maliyeti
hazırlanmaktadır. Bu yöntem genellikle satın en aza indirmek çok önemlidir.
alındığı için dezavantajı maliyetli olması ve
avantajı rasyonun otomatik şekilde hesaplanması bu Geleneksel ve bilgisayar tabanlı programlar
sebepten Excel programına göre hata payı düşük, rasyon hazırlanmasında kullanılan yöntemlerdir.
doğruluğu yüksek bir uygulamadır. Ayarlanması gereken parametre sayısına bağlı
olarak bu yöntemlerden biri kullanılabilir. Ancak
C. Optimizasyon geleneksel yöntemlerin yüksek hesaplamaları el ile
Optimizasyon kısaca iyi olanı aramak ve en basit hesaplandığı için dengelenmesi çok zor olabileceği
çözümü bulma yöntemidir. Bir sistemde bulunan düşünüldüğünde, yeni ve bilgisayar tabanlı
bütün kaynakları verimli şekilde kullanılarak yöntemler bu sorunu çözmek için daha uygun bir
istenilen hizmete en iyi şekilde ulaşmayı hedefleyen yoldur. Elbette bilgisayar tabanlı yöntemlerin
bir teknoloji olarak da tanımlanmaktadır. geliştirilebileceği ve daha etkin algoritmalar
Optimizasyonda iki önemli bileşen vardır bunlar uygulanarak sistemin verimliliğinin artırılabileceği
çözümleme ve modellemedir. Modelleme gerçek unutulmamalıdır. Bu nedenle matematik ve
yaşamda karşılaşılan problemin matematiksel bilgisayar bilimleri araştırmacılarının hayvancılık
olarak ifade edilmesi; çözümleme ise bu modeli alanına olan ilgileri ile birlikte daha doğru ve daha
sağlayan en iyi çözümün elde edilmesini fazla parametre ile yöntemlerin geliştirilebilmesi ve
kapsamaktadır. Optimizasyon problemlerinin genel daha etkili sonuçlar getirebileceği görülmektedir.
olarak üç temel unsuru vardır. Birincisi maksimize
edilecek veya minimize edilecek tek bir sayısal TEŞEKKÜR
nicelik veya amaç fonksiyonudur. İkinci unsur,
amacı optimize etmek için değerleri manipüle Deney, 121E098 proje numarası ile TÜBİTAK-
edilebilen nicelikler olan bir değişkenler ARDEB tarafından desteklenmiştir.
topluluğudur. Optimizasyon probleminin üçüncü
unsuru, değişkenlerin alabileceği değerler
üzerindeki kısıtlamalar olan bir dizi kısıtlamadır. KAYNAKLAR
Yapay zekâ algoritmalarında optimizasyon
yöntemlerinin kullanılmasının önemi diğer dallarda [1] PIÇAK, C. A. M., & PIÇAK, M. (2007). GAP
BÖLGESİNDE HAYVANCILIĞIN GELİŞİMİ VE
da olduğu gibi zamandan ve maliyetten tasarruf edip TÜRKİYE İÇİNDEKİ KONUMU. Elektronik Sosyal
en uygun çözüme ulaşmaktır [10]. Bilimler Dergisi, 6(22), 13-37.
[2] Gülsün, B., & Pınar, M. İ. Ç. (2018). RASYON
HAZIRLAMADA TEMEL YEM MİKTARLARININ
EKONOMİK OLARAK BELİRLENMESİ İÇİN ÇOK
AMAÇLI PROGRAMLAMA YAKLAŞIMI. Niğde
661
Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri

Dergisi, 7(2), 634-648.
[3] Bozik (Bozik ve diğerleri, 2012
[4] Bilgisayar Destekli Tasarımın Avantajları- Makine
Eğitimi (makinaegitimi.com) 22.08.2022
[5] Özgen, H. (1986). Hayvan besleme. Selçuk Üniversitesi.
[6] ALTINÇEKİÇ, Ş. Ö., & Koyuncu, M. (2012). Çiftlik
hayvanlarında refahın iyileştirilmesinde yetiştiricinin
rolü. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(1),
131-142.
[7] Kutlu, H. R., Görgülü, M., & Çelik, L. B. (2005). Genel
hayvan besleme ders notu. Çukurova Üniversitesi Ziraat
Fakültesi Zootekni Bölümü Yemler ve Hayvan Besleme
Anabilim Dalı, Adana, 23, 24.)
[8] Kutlu, H. R., Görgülü, M., & Çelik, L. B. (2005). Genel
hayvan besleme ders notu. Çukurova Üniversitesi Ziraat
Fakültesi Zootekni Bölümü Yemler ve Hayvan Besleme
Anabilim Dalı, Adana, 23, 24.
[9] Gül, A., & Görgülü, M. (1997). En Düşük Maliyetli
Rasyon Hazırlamada Excel Çözümü.
[10] Coşkun, A. (2007). Yapay zekâ optimizasyon teknikleri:
literatür değerlendirmesi. Fırat Üniversitesi Doğu
Araştırmaları Dergisi, 5(2), 142-146.
662
Quasi Ideals of Gamma Nearness Semigroups

ÖZLEM TEKİN*
Department of Mathematics, Faculty of Arts and Sciences, Adıyaman University, Turkey
ORCID ID 0000-0002-1721-1053
umduozlem42@gmail.com
Abstract – The aim of this paper is to study the notion of quasi Γ-ideals in semigroups on weak nearness
approximation spaces and explain some of the concepts and definitions. Also, it is given the definition of
quasi upper-near Γ-ideal in Γ-nearness semigroups. The properties defined in this paper will contribute
greatly to the theoretical developments of the Γ-nearness semigroup theory.
Keywords – Near sets, Semigroups, Nearness approximation spaces, Weak nearness approximation spaces, Gamma nearness
groups, Gamma nearness semigroups, Quasi nearness ideals.
I. INTRODUCTION Γ-nearness semigroups in [12]. Also, Tekin defined

Semigroups, as the basic algebraic structure were quasi-nearness ideals in semirings [17] and
used in the areas of theoretical computer science as semigroups [18] on weak nearness approximaion
well as in the solutions of graph theory, optimization spaces.
theory and in particular for studying automata, In this paper, we gave the concept of the quasi
coding theory and formal languages. The subject of nearness ideals of Γ -nearness semigroups theory
quasi-ideal is generalization of the concept of one and also studied some properties.
sided ideal. In 1956, the concept of quasi ideals for
semigroups [6] and rings was firstly defined by Otto II. PRELIMINARIES
Steinfeld. Many researchers studied important Definition 1 [14]
properties for quasi ideals. Readers can find several A nearness approximation space is a tuple
paper about quasi-ideals in [7, 8, 9, 10] Nobusawa (𝒪, ℱ, ∼ , 𝑁 , 𝜐 ) where the nearness
𝐵𝑟 𝑟 𝑁𝑟
introduced Γ -rings in 1964 [2]. Also, Barnes studied approximation space is defined with a set of
Γ-rings after Nobusawa in [1]. Barnes defined a perceived objects 𝒪, set of probe functions ℱ,
different concept of Γ -rings and related definitions. representing object features, indiscernibility
Afterwards, as a generalization of a semigroups, Sen relation ∼ , defined relative to 𝐵 ⊆ 𝐵 ⊆ 𝐹,
𝐵𝑟 𝑟
defined Γ -semigroup and developed some theory on
collection of partitions (families of neighbour-
Γ -semigroups [4, 5].
hoods) 𝑁𝑟 (𝐵), and overlap function 𝜐𝑁𝑟 .
In 2002, Peters introduced near set theory that is a
generalization of rough set theory [13]. In this
theory, Peters defined an indiscernibility relation by Indiscernibility relation on 𝒪 defined as
using the features of the objects to determine the
nearness of the objects [14]. Afterwards, he ∼𝐵 = {(𝑥, 𝑥′) ∈ 𝒪 × 𝒪| △𝜑𝑖 = 0, ∀𝜑𝑖 ∈ 𝐵, 𝐵 ⊆ ℱ}
generalized approach theory of the nearness of non- W where description length 𝑖 ≤ |𝛷|. In addition, ∼𝐵𝑟
empty sets resembling each other [15,16]. In 2019, is is also indiscernibility relation determined by
Öztürk investigated the concept of Γ -nearness utilizing 𝐵𝑟 .
semigroups [11] and other algebraic approaches of Near equivalence class is stated as
663
Tekin., Quasi Ideals of Gamma Nearness Semigroups, ICEANS 2022, Konya, Turkey
[𝑥]𝐵𝑟 = {𝑥′ ∈ 𝒪|𝑥 ∼𝐵𝑟 𝑥′}. 𝑖𝑖) 𝐼 is called a upper-near sub semigroup of 𝑆 if
After getting near equivalence classes, quotient set 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼𝛤𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼.
𝒪 ∕∼𝐵𝑟 = {[𝑥]𝐵𝑟 |𝑥 ∈ 𝒪} = 𝜉𝒪,𝐵𝑟 and set of
Lemma 1 [11]
partitions 𝑁𝑟 (𝐵) = {𝜉𝒪,𝐵𝑟 |𝐵𝑟 ⊆ 𝐵} can be found. Let 𝑆 be a 𝛤-nearness semigroup. If 𝑋, 𝑌 ⊆ 𝑆, then
By using near equivalence classes, 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑋 = (𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑋)𝛤(𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑌) ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ (𝑋𝛤𝑌).
⋃[𝑥]𝐵𝑟 ∩𝑋≠⌀ [𝑥]𝐵𝑟 upper approximation set can be
attained. Definition 5 [11]
Let 𝑆 be a 𝛤-semigroup and 𝐼 be a subsemigroup
Definition 2( [11]) of 𝑆 on weak nearness approximation space.
Let 𝒪 be a set of sample objects, ℱ a set of the 𝑖) 𝐼 is called a right(left) ideals of 𝑆 if 𝐼𝛤𝑆 ⊆
probe functions, ∼𝐵𝑟 an indiscernibility relation, 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼(𝑆𝛤𝐼 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼).
and 𝑁𝑟 a collection of partitions. Then,
𝑖𝑖) 𝐼 is called a upper-near right(left) ideals of 𝑆 if
(𝒪, ℱ, ∼𝐵𝑟 , 𝑁𝑟 ) is called a weak nearness
(𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼)𝛤𝑆 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼(𝑆𝛤(𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼) ⊆
approximation space.
𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼).
Theorem 1 [11] III. QUASI IDEALS OF Γ −NEARNESS SEMIRING
Let (𝒪, ℱ, ∼𝐵𝑟 , 𝑁𝑟 ) be a weak nearness Definition 6
approximation space and 𝑋, 𝑌 ⊂ 𝒪. Then the Let 𝑆 be a Γ −nearness semigroup and 𝐼 be a non-
following statements hold: empty subset of 𝑆.
i. 𝑋 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑋, i. 𝐼 is said to be quasi 𝛤 −ideal of 𝑆 if 𝐼𝛤𝑆 ∩
ii. 𝑁𝑟 (𝐵)∗ (𝑋 ∪ 𝑌) = 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑋 ∪ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑌, 𝑆𝛤𝐼 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼.
iii. 𝑋 ⊆ 𝑌 implies 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑋 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑌, ii. 𝐼 is said to be a quasi upper-near 𝛤 − ideal of
iv. 𝑁𝑟 (𝐵)∗ (𝑋 ∩ 𝑌) ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑋 ∩ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑌. 𝑆 if
(𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼)𝛤𝑆 ∩ 𝑆𝛤 (𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼) ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼.
Definition 3 [11]
Let 𝑆 = {𝑥, 𝑦, 𝑧, … } ⊆ 𝒪, and 𝛤 = {𝛼, 𝛽, 𝛾, … } ⊆ 𝒪 ′ Lemma 2
where (𝒪, ℱ, ∼𝐵𝑟 , 𝑁𝑟 (𝐵)) and (𝒪 ′ , ℱ, ∼𝐵𝑟 , 𝑁𝑟 (𝐵)) are Let S be a Γ-nearness semigroup. If S is
two different weak near approximation spaces. If commutative, then each quasi Γ-ideal of S is two-
the following properties are satisfied, then 𝑆 is sided ideal of S.
called a 𝛤-semigroup on weakly approximate
approximation spaces 𝒪 − 𝒪′ , or in short, a 𝛤- Proof. Let 𝑆 be a commutative Γ-nearness
nearness semigroup. semigroup and 𝐼 be a quasi Γ-ideal of 𝑆. Then, 𝐼Γ𝑆 ∩
𝑆Γ𝐼 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼. By hypothesis, we get 𝑆𝐼 = 𝐼𝑆.
𝑖) 𝑥𝛾𝑦 ∈ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑆 for all 𝑥, 𝑦 ∈ 𝑆 and 𝛾 ∈ Γ, Therefore, 𝑆𝐼 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼 and 𝐼 is a left Γ-ideal of 𝑆.
𝑖𝑖) (𝑥𝛽𝑦)𝛾𝑧 = 𝑥𝛽(𝑦𝛾𝑧) property holds in 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑆 Likewise, we can display 𝐼 is a right Γ-nearness
for all 𝑥, 𝑦 ∈ 𝑆 and 𝛽, 𝛾 ∈ 𝛤. ideal of 𝑆. Thus, each quasi Γ-ideal of 𝑆 is a two-
sided Γ-ideal of 𝑆.
Let 𝑆 be a Γ-nearness semigroup and 𝑋,𝑌 be subsets
of 𝑆. Then, Lemma 3
Let 𝑆 be a 𝛤-nearness semigroup. Each one or
𝑋Γ𝑌 = {𝑥𝛾𝑦: 𝑥 ∈ 𝑋, 𝑦 ∈ 𝑌 𝑎𝑛𝑑 𝛾 ∈ Γ}. two-sided 𝛤-ideal of 𝑆 is a quasi 𝛤-ideal of 𝑆.
Definition 4 [11] Proof. Let 𝐼 be a left Γ-ideal of 𝑆. After that, from
Let 𝑆 be a 𝛤-semigroup on weak near by Definition 5.(𝑖), 𝑆Γ𝐼 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼 Then, we have
approximation spaces, and 𝐼 be a non-empty subset 𝐼Γ𝑆 ∩ 𝑆Γ𝐼 ⊆ 𝑆Γ𝐼 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼. In this case, we get
of 𝑆. 𝐼Γ𝑆 ∩ 𝑆Γ𝐼 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼, and so 𝐼 is a quasi Γ-ideal of
𝑖) 𝐼 is called a sub semigroup of 𝑆 if 𝐼𝛤𝐼 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼. 𝑆. Similarly, 𝐼 is a right Γ-ideal of 𝑆, namely 𝐼Γ𝑆 ⊆
𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼, then 𝐼 is a quasi Γ-ideal of 𝑆. Therefore,
664
we obtain that each one or two-sided Γ-ideal of 𝑆 is = [𝑑]𝜑1 = [𝑒]𝜑1 ,

a quasi Γ-ideal of 𝑆.
[𝑏]𝜑1 = {𝑥 ∈ 𝒪|𝜑1 (𝑥) = 𝜑1 (𝑏) = 𝛾3 } = {𝑏, 𝑔, 𝑖}
Example 1
Let 𝒪 = {𝑎, 𝑏, 𝑐, 𝑑, 𝑒, 𝑓, 𝑔, ℎ, 𝑖, 𝑗} be a set of sample = [𝑔]𝜑1 = [𝑖]𝜑1 ,
objects where [𝑐]𝜑1 = {𝑥 ∈ 𝒪|𝜑1 (𝑥) = 𝜑1 (𝑐) = 𝛾2 } = {𝑐, 𝑓}
0 0 1 1 0 1 1 0
𝑎 = [0 0] , 𝑏 = [1 = [𝑓]𝜑1 ,
0] , 𝑐 = [0 0] , 𝑑 = [0 0],
0 0 0 0 0 0 0 0 [ℎ]𝜑1 = {𝑥 ∈ 𝒪|𝜑1 (𝑥) = 𝜑1 (ℎ) = 𝛾4 } = {ℎ, 𝑗}
1 0 0 1 0 0 1 1
𝑒 = [1 0] , 𝑓 = [0 1] , 𝑔 = [0 1] , ℎ = [0 1], = [𝑗]𝜑1 .
0 0 0 0 1 0 0 0
Then, we get 𝜉𝜑1 = {[𝑎]𝜑1 , [𝑏]𝜑1 , [𝑐]𝜑1 , [ℎ]𝜑1 }.
1 0 0 0
𝑖 = [ 1 0] , 𝑗 = [ 0 0] [𝑎]𝜑2 = {𝑥 ∈ 𝒪|𝜑1 (𝑥) = 𝜑2 (𝑎) = 𝛾1 } = {𝑎, ℎ, 𝑖}
1 0 1 1
= [ℎ]𝜑2 = [𝑖]𝜑2 ,
for universal set 𝑈 = { [𝑎𝑖𝑗 ]3𝑥2 |𝑎𝑖𝑗 ∈ ℤ2 }.
[𝑏]𝜑2 = {𝑥 ∈ 𝒪|𝜑2 (𝑥) = 𝜑2 (𝑏) = 𝛾2 } = {𝑏, 𝑑, 𝑔}
Also, 𝒪 ′ = {𝜃, 𝛼, 𝛽, 𝛾, 𝜇, 𝜂, 𝜈, 𝜎} be a set of sample
objects where = [𝑑]𝜑2 = [𝑔]𝜑2 ,
0 0 0 0 1 0 0 1 0 [𝑐]𝜑2 = {𝑥 ∈ 𝒪|𝜑2 (𝑥) = 𝜑2 (𝑐) = 𝛾3 } = {𝑐, 𝑒, 𝑓}
𝜃=[ ],𝛼 = [ ],𝛽 = [ ],
0 0 0 0 1 0 0 0 0
= [𝑒]𝜑2 = [𝑓]𝜑2 ,
1 1 0 1 0 0 0 0 0
𝛾=[ ], 𝜇 = [ ],𝜂 = [ ],
0 0 0 1 0 0 1 1 0 [𝑗]𝜑2 = {𝑥 ∈ 𝒪|𝜑2 (𝑥) = 𝜑2 (𝑗) = 𝛾5 } = {𝑗}.
0 0 1 0 0 1
𝜈=[ ],𝜎 = [ ] We have 𝜉𝜑2 = {[𝑎]𝜑2 , [𝑏]𝜑2 , [𝑐]𝜑2 , [𝑗]𝜑2 }.
0 0 0 1 0 0
for universal set 𝑈 ′ = { [𝑎𝑖𝑗 ] |𝑎𝑖𝑗 ∈ ℤ2 }, 𝑟 = 1, 𝐵 = [𝑎]𝜑3 = {𝑥 ∈ 𝒪|𝜑3 (𝑥) = 𝜑3 (𝑎) = 𝛾2 } = {𝑎, 𝑏, 𝑔}
2𝑥3
{𝜑1 , 𝜑2 , 𝜑3 } ⊆ ℱ be a set of probe functions and
= [𝑏]𝜑3 = [𝑔]𝜑3 ,
′
𝑆 = {𝑑, 𝑒, 𝑓} ⊂ 𝒪, Γ = {𝛽, 𝛾, 𝜇} ⊂ 𝒪 .
[𝑐]𝜑3 = {𝑥 ∈ 𝒪|𝜑3 (𝑥) = 𝜑3 (𝑐) = 𝛾4 } = {𝑐, 𝑑, 𝑗}
Now, we give the values of the probe functions for 𝑆:
= [𝑑]𝜑3 = [𝑗]𝜑3 ,
𝜑1 : 𝒪 → 𝑉1 = {𝛾1 , 𝛾2 , 𝛾3 , 𝛾4 },
[𝑒]𝜑3 = {𝑥 ∈ 𝒪|𝜑3 (𝑥) = 𝜑3 (𝑒) = 𝛾5 } = {𝑒, 𝑓}
𝜑2 : 𝒪 → 𝑉2 = {𝛾1 , 𝛾2 , 𝛾3 , 𝛾5 },
= [𝑓]𝜑3 ,
𝜑3 : 𝒪 → 𝑉3 = {𝛾2 , 𝛾4 , 𝛾5 , 𝛾6 }
[ℎ]𝜑3 = {𝑥 ∈ 𝒪|𝜑3 (𝑥) = 𝜑3 (ℎ) = 𝛾4 } = {ℎ, 𝑖}
are presented in the following table:
= [𝑖]𝜑3 .
𝑎 𝑏 𝑐 𝑑 𝑒 𝑓 𝑔 ℎ 𝑖 𝑗
𝜑1 𝛾1 𝛾3 𝛾2 𝛾1 𝛾1 𝛾2 𝛾3 𝛾4 𝛾3 𝛾4 We obtain 𝜉𝜑3 = {[𝑎]𝜑3 , [𝑐]𝜑3 , [𝑒]𝜑3 , [ℎ]𝜑3 }.
𝜑2 𝛾1 𝛾2 𝛾3 𝛾2 𝛾3 𝛾3 𝛾2 𝛾1 𝛾1 𝛾5 Therefore, for 𝑟 = 1, a set of partitions of 𝒪 is 𝑁1 (𝐵) =
𝜑3 𝛾2 𝛾2 𝛾4 𝛾4 𝛾5 𝛾5 𝛾2 𝛾6 𝛾6 𝛾4 {𝜉𝜑1 , 𝜉𝜑2 , 𝜉𝜑3 }. In this case,
Now, we find the near equivalence classes according to

the indiscernibility relation ∼𝐵𝑟 of elements in 𝒪:
⋃ [𝑥]𝜑𝑖
𝑁1 (𝐵)∗ 𝑆 =
[𝑥]𝜑𝑖 ∩ 𝑆 ≠ ⌀
[𝑎]𝜑1 = {𝑥 ∈ 𝒪|𝜑1 (𝑥) = 𝜑1 (𝑎) = 𝛾1 } = {𝑎, 𝑑, 𝑒}
665
= [𝑎]𝜑1 ∪ [𝑐]𝜑1 ∪ [𝑏]𝜑2 ∪ [𝑐]𝜑2 ∪ Then, we have 𝑅Γ𝐿 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐿 ∩ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑅 ⊆

[𝑐]𝜑3 ∪ [𝑒]𝜑3 𝑁𝑟 (𝐵)∗ (𝐿 ∩ 𝑅) from hypothesis. Therefore, 𝑅Γ𝐿 ⊆
𝑁𝑟 (𝐵)∗ (𝐿 ∩ 𝑅).
= {𝑎, 𝑏, 𝑐, 𝑑, 𝑒, 𝑓, 𝑔, 𝑗}.
𝑖𝑖) Let 𝐼 = 𝐿 ∩ 𝑅. Since 𝐿 is a left Γ-ideal of 𝑆,
Considering the following operations:
𝑆Γ𝐼 = 𝑆Γ(𝐿 ∩ 𝑅) = 𝑆Γ𝐿 ∩ 𝑆Γ𝑅 ⊆ 𝑆Γ𝐿 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐿.
With the same idea, since 𝑅 is a right Γ-ideal of 𝑆,
𝛽 d e f
d a d c 𝐼Γ𝑆 = (𝐿 ∩ 𝑅)Γ𝑆 = 𝐿Γ𝑆 ∩ 𝑅Γ𝑆 ⊆ 𝑅Γ𝑆 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑅.
e a e f In this case, 𝑆Γ𝐼 ∩ 𝐼Γ𝑆 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐿 ∩ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑅 ⊆
f a a a 𝑁𝑟 (𝐵)∗ (𝐿 ∩ 𝑅) by hypothesis. Hence, 𝑆Γ𝐼 ∩ 𝐼Γ𝑆 ⊆
𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼.
𝛾 d e f
d d a a Theorem 3
e e a a Let 𝑆 be a commutative nearness 𝛤-semigroup and 𝐼 be
f a a a a quasi𝛤-ideal of 𝑆. If 𝑁𝑟 (𝐵)∗ (𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼) = 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼,
then 𝐼 is a quasi upper-near 𝛤-ideal of 𝑆.
𝜇 d e f Proof. We show that (𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼)Γ𝑆 ∩ 𝑆Γ(𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼) ⊆

d d d c 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼. By Theorem 1.(𝑖),
e e e f (𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼)Γ𝑆 ∩ 𝑆Γ(𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼)
f e e f ⊆ (𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼)Γ(𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑆)
∩ (𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑆)Γ(𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼)
In this case, (𝑆,⋅) is a Γ-nearness semigroup. Now, we ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ (𝐼Γ𝑆)
take 𝐼 = {𝑒, 𝑓} ⊆ 𝑆. ∩ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ (𝑆Γ𝐼)( by Lemma1. (ii))
⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ (𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼)
⋃ [𝑥]𝜑𝑖
𝑁1 (𝐵)∗ 𝐼 = ∩ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ (𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼) (by Lemma 2).
[𝑥]𝜑𝑖 ∩ 𝐼 ≠ ⌀
By hypothesis 𝑁𝑟 (𝐵)∗ (𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼) = 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼, then
= [𝑎]𝜑1 ∪ [𝑐]𝜑1 ∪ [𝑐]𝜑2 ∪ [𝑒]𝜑3 (𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼)Γ𝑆 ∩ 𝑆Γ(𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼) ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼, and so 𝐼 is a
quasi upper-near Γ-ideal of 𝑆.
= {𝑎, 𝑐, 𝑑, 𝑒, 𝑓}.
IV. CONCLUSION
Since 𝐼 is a subsemigorup of 𝑆 and 𝐼Γ𝑆 ∩ 𝑆Γ𝐼 ⊆
𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐼, 𝐼 is a quasi Γ-ideal of 𝑆. As a recent study of nearness ideals, this paper
introduces quasi Γ-ideals and quasi upper-near Γ-ideal of
Theorem 2 Γ-nearness semigroup and gives an example about
Let 𝑆 be a 𝛤-nearness semigroup, 𝐿 be a left 𝛤-ideal subject. Also, we study relations among quasi Γ-ideals
and 𝑅 be a right 𝛤-ideal of 𝑆. If 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐿 ∩ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑅 ⊆ and quasi upper-near Γ-ideal.
𝑁𝑟 (𝐵)∗ (𝐿 ∩ 𝑅), then
REFERENCES
𝑖) 𝑅Γ𝐿 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ (𝐿 ∩ 𝑅),
[1] W. E. Barnes, On the Γ-rings of Nobusawa, Pacific J.
𝑖𝑖) 𝐼 = 𝐿 ∩ 𝑅 is a quasi Γ-ideal of 𝑆. Math. 18(3), 411-422, (1966).
Proof. 𝑖) Let 𝐿 be a left Γ-ideal and 𝑅 be a right Γ-ideal [2] N. Nobusawa, On a generalization of the ring theory,
of 𝑆. By hypothesis, Osaka J. Math. 1, 81-89, (1964).
[3] M. K. Sen, On Γ-semigroups. In Algebra and its

𝑅Γ𝐿 ⊆ 𝑆Γ𝐿 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝐿.
applications (New Delhi, 1981), 301-308., Lecture Notes in
Similarly, Pure and Appl. Math., volume 91. Dekker, New York, 1984.
𝑅Γ𝐿 ⊆ 𝑅Γ𝑆 ⊆ 𝑁𝑟 (𝐵)∗ 𝑅.

666
[4] M. K. Sen and N. K. Saha, On Γ-semigroup I. Bull.

Calcutta Math. Soc., 78:180–186, (1986).
[5] M. K. Sen and A. Seth, Radical of Γ-semigroup. Bull.

Calcutta Math. Soc., 80(3):189– 196, (1988).
[6] O. Steinfeld, On ideals quotients and prime ideals, Acta.

Math. Acad. Sci. Hung. 4, 289–298, (1953).
[7] O. Steinfeld, Quasi-Ideals in Rings and Semigroups,

Akademiai Kiado, Budapest (1978).
[8] H. J. Weinert, On quasi-ideals in rings, Acta

Mathematica Hungarica, 43, 1-2, (1984).
[9] K. Iseki, Quasi-ideals in semirings without zero, Proc.

Japan Acad. 34, 79–81, (1958).
[10] M. C. Zhang and Y. H. Li, The intersection property of

quasi-ideals in rings and semigroups rings, Southeast Asian
Bull. Math. 20, 117-122, (1966).
[11] M. A. Öztürk, Y. B. Jun, and A. İz, Gamma semigroups

on weak nearness approximation spaces, J. Int. Math. Virtual
Inst. 9(1), 53–72, (2019).
[12] M. A. Öztürk, Prime ideals of gamma semigroups on

weak nearness approximation spaces, Asian-Eur. J. Math.
12(5), 1950080 (10 pages), (2019).
[13] Z. Pawlak, Rough sets, Int. J. Comput. Inform. Sci.

11(5), 341–356, (1982).
[14] J. F. Peters, Near sets, General theory about nearness of

objects, Appl. Math. Sci. 1 (53-56), 2609–2629, (2007).
[15] J. F. Peters, Near sets, Special theory about nearness of

objects, Fund. Inform. 75(1-4), 407–433, (2007).
[16] J. F. Peters, Near sets: An introduction, Math. Comput.

Sci. 7(1), 3–9, (2013).
[17] Ö. Tekin, Quasi ideals of nearness semirings,

Cumhuriyet Sci. J. 42(2), 333–338, (2021).
[18] Ö. Tekin, Quasi ideals of nearness semigroups,

(Submitted).
667
Enzyme-free Colorimetric Detection of H2O2 using a μPAD

Mustafa ŞEN*
Department of Biomedical Engineering, Faculty of Engineering and Architecture, Izmir Katip Çelebi University, İzmir Turkey
*
(mustafa.sen@ikcu.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – Here, enzyme-free colorimetric detection of H2O2 was carried out in artificial sweat using a
μPAD printed using a wax printer. The concentration of H2O2 was determined based on the color change
obtained through iodide-mediated 3,3′,5,5′-tetramethylbenzidine (TMB)-H2O2 reaction system. The color
intensity data from the μPADs were obtained using ImageJ software, taking into account the time-
dependent variation of color intensity. The sensor was tested in artificial sweat, where it successfully
detected H2O2 in a wide concentration range (0.001 – 50 mM) with an LOD value of 5.4 µM. The sensor
can be applied for non-invasive colorimetric detection of glucose and lactate in body fluids such as sweat,
saliva and tear.
Keywords – Enzyme-free detection, KI, TMB, MWCNT, H2O2, μPAD
I. INTRODUCTION detection of H2O2 such as electrochemical,
Hydrogen Peroxide is commonly used in colorimetric, fluorometric and chemiluminescence,
oxidation, disinfection, antiseptic solutions and colorimetric detection has attracted considerable
paper industry to give paper its white color. It also attention due to its simplicity, low cost and
has a critical role in a variety of biological and practicality.
biochemical processes. Recent studies have shown According to world health organization, a
that H2O2 is produced to mediate various diagnostic devices is expected to meet certain
physiological reactions (cell differentiation, criteria abbreviated as “ASSURED” to be used in
migration, etc.) in mammalian cells [1,2]. This countries with limited resources. “ASSURED”
emerging property of H2O2 has led to the effects of stands for sensitive, affordable, specific, rapid user-
redox signaling in regulating normal physiological friendly, robust, equipment-free and deliverable to
processes and disease progression, contributing to a end-users [4]. Paper-based microfluidic analytical
clearer understanding of redox chemistry. In device (μPAD) are believed to meet all these criteria
addition, it is a by-product of some enzyme [4,6,7]. In this study, a μPAD device was developed
catalyzed reactions, providing quantitative analysis for chemical detection of H2O2. Basically, iodide-
of various molecules such as glucose, lactate, and mediated 3,3′,5,5′-tetramethylbenzidine (TMB)-
some other carbohydrates in living organisms [3]. H2O2 reaction system was applied to a μPAD. Since
Researchers have been developing sensors for no enzyme was used, the sensor is cheap and
highly sensitive detection and quantification of expected to have a longer shelf-life.
H2O2 to improve our understanding of its role in
biological systems and detect molecules even at low II. MATERIALS AND METHOD
concentrations whose enzymatic conversion 2.1. Materials
involves H2O2 [4,5]. Although various detection
methods have been successfully applied for the
668
M. Şen, Enzyme-free Colorimetric Detection of H2O2 using a μPAD, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Urea (CH4N2O), NaCl, ammonium chloride areas of the μPADs was modified with 1 μL 20 mM
(NH4Cl), acetic acid (C2H4O2), lactic acid (C3H6O3), TMB (i.), 1 μL 6M KI (ii.) and 1 μL 20 mM TMB +
H2O2, 3,3',5,5'-tetramethylbenzidine (TMB), 1 μL 6M KI (iii.), respectively (Fig. 1). All μPADs
potassium iodide (KI), ethanol, NaOH. All were dried at room temperature for 10 minutes prior
chemicals were purchased form Sigma-Alrich, to use.
USA. Whatman qualitative filter paper – grade 1
2.3 Colorimetric Detection of H2O2 in
(Sigma Aldrich, USA).
Artificial Sweat
The recipe of the artificial sweat was reported
elsewhere [9]. H2O2 at different concentrations were
added into the artificial sweat (0.001, 0.005, 0.1, 0.2,
0.5, 1, 5, 10, 25, 50 mM). Next, 7μL from each H2O2
containing sweat solutions were added to the
reservoir of separate μPADs. The test solution is
then transferred to the sensing areas through
capillary force. Images of μPADs were taken after 2
minutes in the dark using the camera of a
smartphone camera.
III. RESULTS & DISCUSSION

Fig. 1. An image of a μPAD
The strategy envisaged for μPAD fabrication has
2.2 Design and Fabrication of µPAD been successfully implemented and the fluid
transport capability of the channels has proven to be
First, a design with three sensing areas was sufficient without any leakage. Paper's ability to
prepared using Microsoft PowerPoint program. The store molecules is one of its extraordinary
designed μPADs were printed on a Whatman filter properties. After the determined volumes of
paper using a wax printer (Xerox 8900, USA) [4,8– chemicals were added to the sensing areas, they
10]. Next, the patterned paper was placed on a hot were dried at room temperature and the molecules
plate at +120°C for 3-4 minutes to allow the solid were trapped in the sensing areas. Dried µPADs
ink to penetrate into the pores of the paper and thus were tested with artificial sweat solutions with
form the hydrophobic barriers. Aluminum foil with varying concentrations of H2O2 (Fig. 2). As
expected no color change was observed with only
a weight of 1-2 kg on top was placed on the paper to
TMB. The KI by itself can provide the color change
ensure equal heat transfer. Afterward, the sensing
Fig. 2. Images of µPADs tested with varying concentrations of H2O2 (0.001-50 mM) in artificial sweat.
669
Fig. 3. Calibration curves in the H2O2 concentration ranges of 0.001 to 5 mM and 5 to 50 mM
in the detection area. However, the color intensity ACKNOWLEDGMENT

was significantly lower that of the mixture This research was supported by the scientific
containing TMB and KI. The reaction takes place in research projects coordination unit of Izmir Katip
three steps [8]. First, H2O2 reacts with KI to produce Celebi University (Project Nos. 2022-ÖDL-
iodine which then reacts with H2O2 again, producing MÜMF-0007 and 2021-GAP-MÜMF-0055).
iodate. Iodate oxidizes TMB in the last step, forming
a bluish color. As mentioned above, the images of REFERENCES
the µPADs were taken at 2 min and transferred to a [1] S.G. Rhee, "Redox signaling: hydrogen peroxide as
computer in JPEG format. RGB mean values were intracellular messenger," Exp. Mol. Med., vol. 31, pp.
obtained for each detection area using ImageJ 53–59, 1999.
[2] S.G. Rhee, "H2O2, a necessary evil for cell signaling,"
software. A calibration curve was obtained using the Science (80-. )., vol. 312, pp. 1882–1883, 2006.
data to demonstrate the relationship between the [3] J.M. Campos‐Martin, G. Blanco‐Brieva, J.L.G. Fierro,
color intensity and H2O2 concentration. The RGB "Hydrogen peroxide synthesis: an outlook beyond the
color space is between 0 and 255, and the value from anthraquinone process," Angew. Chemie Int. Ed., vol.
high to low indicates darkening in color. As seen in 45, pp. 6962–6984, 2006.
[4] Ö.B. Mercan, V. Kılıç, M. Şen, "Machine learning-
Figure 3, the relationship between color change and based colorimetric determination of glucose in
concentration measured in the ranges of 0.001 to 5 artificial saliva with different reagents using a
mM and 5 to 50 mM were linear with R2 values smartphone coupled μPAD," Sensors Actuators B
of .997 and 0.996, respectively (Fig 3a-b). Limit of Chem., vol. 329, pp. 129037, 2021.
detection (LOD) was found to be 5.4 μM. [5] V.K. Aydin, M. Şen, "A facile method for fabricating
carbon fiber-based gold ultramicroelectrodes with
IV. CONCLUSION different shapes using flame etching and
electrochemical deposition," J. Electroanal. Chem.,
Unlike TMB, KI led to a color change in the vol. 799, pp. 525-530, 2017.
sensing area of the μPAD. When compared to [6] A.W. Martinez, S.T. Phillips, M.J. Butte, G.M.
TMB+KI, KI did not give a strong color intensity Whitesides, "Patterned paper as a platform for
inexpensive, low‐volume, portable bioassays," Angew.
especially at low concentrations of H2O2. In other Chemie, vol. 119, pp. 1340–1342, 2007.
words, iodide-mediated 3,3′,5,5′- [7] T. Golcez, V. Kilic, M. Sen, "A Portable Smartphone-
tetramethylbenzidine (TMB)-H2O2 reaction system based Platform with an Offline Image Processing Tool
for Rapid Paper-based Colorimetric Detection of
gave the strongest color intensity, resulting an LOD Glucose in Artificial Saliva," Anal. Sci., vol. 37, pp.
of 5.4 µM. Because the detection scheme doesn’t 561-568, 2020.
involve enyzmes, it is cheap and can be stored at [8] V. Doğan, E. Yüzer, V. Kılıç, M. Şen, "Non-
room temperature. The system can be easily applied enzymatic colorimetric detection of hydrogen
peroxide using a μPAD coupled with a machine
to the detection of biologically relevant molecules learning-based smartphone app," Analyst, vol. 146, pp.
such as glucose and lactate in sweat. 7336–7344, 2021.
[9] E. Yüzer, V. Doğan, V. Kılıç, M. Şen, "Smartphone
embedded deep learning approach for highly accurate
and automated colorimetric lactate analysis in sweat,"
670
Sensors Actuators B Chem., vol. 371, pp. 132489,

2022.
[10] V. Kilic, M. Sen, Smartphone-based Colorimetric
Analysis for the Detection of H2O2 Using a µPAD,
içinde: TIPTEKNO 2019 - Tip Teknol. Kongresi,
2019.
671
Kocayemiş Meyvesinden Biyoaktif Bileşen Ekstraksiyonu: Taguchi-Gri

İlişkisel Analiz Yöntem Optimizasyonu
Mehmet Güldane1*, Zuhal Şahin1
1
Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Pamukova Meslek Yüksekokulu, Kimya ve Kimyasal İşleme Teknolojileri Bölümü,
Pamukova/SAKARYA
*
(mehmetguldane@subu.edu.tr)
Özet – Bu çalışmanın amacı, kocayemiş meyvesinden (Arbutus unedo L.) fenolik ve antosiyanin
bileşenlerce zengin bir ekstrakt elde etmektedir. Bu doğrultuda; kocayemiş meyvesinin ultrason destekli
ekstraksiyon optimizasyonunda su:etanol oranı (A; 0, 0.5, 1), süre (B; 15, 45, 60 dak) ve sıcaklık (C; 30,
45, 60 °C) olmak üzere üç faktörlü (L9) Taguchi yöntemi kullanıldı. Taguchi optimizasyon sonucunda
maksimum toplam fenolik madde ve toplam antosiyanin miktarları için optimum ekstraksiyon
parametreleri sırasıyla A1B1C3 ve A1B2C2 olarak belirlendi. İki yanıtlı problemi tek yanıtlı optimizasyona
dönüştürmek için Gri İlişkisel Analiz Yönteminden yararlanıldı. Analiz sonucunda, toplam fenolik madde
ve antosiyanin içeriği en yüksek ekstraktın %100 etanol içeren örneğe 45 °C’de 15 dak ultrasound
uygulanmasıyla (2 nolu örnek) elde edilebileceği tespit edildi. ANOVA sonucunda, ultrasonik
ekstraksiyona en fazla etki eden üretim parametresinin %45.39 etki oranı ile sıcaklık (°C) değişkeni olduğu
sonucuna ulaşılmıştır. Kocayemiş meyvesinin ultrasonik ekstraksiyon koşullarının optimize edilmesinde
Taguchi-Gri İlişkisel Analiz yöntemi başarıyla uygulanmıştır.
Anahtar Kelimeler – Gri İlişkisel Analiz, Kocayemiş, Taguchi, Ultrasound, Optimizasyon
I. GİRİŞ farklı fenolik bileşikler (gallik asit, protokateşik

Arbutus unedo L., çilek ağacı (Ericaceae asit, gentisik asit, p-hidroksibenzoik asit, vanilik
familyası) meyvesi, yaprak dökmeyen küçük asit, m-anisik asit ve arbutin, ß-D-glukogalin, gallik
ağaçtır. Akdeniz bölgesi ve Kuzey Afrika'da yaygın asit 4-O-ß-D-glukopiranozit, 3-Ogalloilkinik asit, 5
olarak yetişmektedir. Türkiye’de yetişmekte olan bu -0-galloilkinik asit, 3-O-galloilşikimik asit ile 5-0-
tür Anadolu’da Dağ çileği, Çilek ağacı, Enderek ve galloilşikimik asit) yani sıra tanenlerin,
Sandal ağacı olarak da bilinen kocayemiştir flavonollerin ve proantosiyanidinlerin [4], [5] ve
(Arbutus unedo L.). Bu meyve alkollü içecekler, vitaminler de dahil olmak üzere birçok önemli
reçeller, jöleler ve marmelatların üretimi için antioksidan bileşik içerir [6].
uygundur [1]. Süs, ekolojik ve ekonomik değerin Taguchi yöntemi, deney sayısını azaltabilen, ürün
yanı sıra tedavi edici ve tıbbi özellikler gibi birçok kalitesini artırabilen ve tasarım çözümlerini
niteliğe sahiptir. İspanya ve Fas gibi bazı ülkelerde belirleyen optimizasyon tekniklerinden biridir. Bu
Arbutus unedo geleneksel tıpta hipertansiyonu yöntem, genel olarak, tek yanıt optimizasyonunda
tedavi etmek için kullanılmıştır [2]. Kocayemiş kullanılmaktadır. Bununla birlikte, Taguchi
meyveleri ve yaprakları, polifenoller, aromatik tekniğiyle entegre edilen Gri İlişkisel Analiz
asitler, iridoidler, monoter penoidler, yöntemi çoklu yanıt problemlerini tek bir yanıta
fenilpropanoidler, steroller, triterpenoidler ve dönüştürebilmektedir [7]. Biyoaktif bileşenlerin
flavonoidler gibi biyoaktif maddelerin varlığı ile ekstraksiyon parametreleri Taguchi yöntemiyle
bilinmektedir [3]. Kocayemiş meyve bileşiminde başarılı bir şekilde optimize edilmiştir. Salacheep
672
Güldane ve Şahin, Kocayemiş Meyvesinden Biyoaktif Bileşen Ekstraksiyonu: Taguchi-Gri İlişkisel Analiz Yöntem Optimizasyonu, ICEANS
2022, Konya, Turkey
vd. (2020) ultrasonik destekli ekstraksiyon Tablo 1. Taguchi L9 ortogonal dizi deneysel
kullanarak mavi kelebek sarmaşığı (Clitoria tasarım sonuçları
ternatea) yapraklarının ekstraksiyonu üzerine
Bağımsız
çalışmıştır [8]. Ekstraksiyon süresi, sıcaklık ve sıvı- Yanıtlar
değişkenler
katı oranı gibi parametreler Taguchi yöntemi Sıra
Toplam Toplam
kullanılarak optimize edilmiştir. En yüksek A B C
fenolik antosiyanin
ekstraksiyon verimi 45 dak, 40 °C ve 10 ml distile 1 0 15 30 666,94 0,2445
su/ mg örnek koşullarında elde edilmiştir. Shu vd. 2 0 30 45 767,50 0,3920
(2022) mavi kelebek sarmaşığı yapraklarının 3 0 45 60 657,50 0,1005
ultrasonik destekli ekstraksiyonunda ekstraksiyon 4 0.5 15 45 676,94 0,2065
süresi, ekstraksiyon sıcaklığı ve çözgen: örnek oranı 5 0.5 30 60 738,06 0,1740
Taguchi yöntemiyle optimize edilmiştir [9]. En 6 0.5 45 30 667,50 0,0370
yüksek antosiyanin eldesinin 30 dak, 50 °C ve 10:1 7 1 15 60 495,28 0,0290
sıvı:örnek oranı koşullarında gerçekleştiği 8 1 30 30 330,28 0,0610
belirlenmiştir. 9 1 45 45 392,50 0,4755
Bu çalışmanın amacı, ultrasonik destekli
Tablo 2. Proses parametreleri ve seviyeleri
ekstraksiyon yöntemiyle kocayemiş meyvesinin
optimal ekstraksiyon koşullarını araştırmaktır. Sembol A B C
Maksimum toplam fenolik ve antosiyanin madde Parametre Su:etanol Süre(dak) Sıcaklık(°C)
miktarı eldesi için çalışma koşulları; Su:etanol oranı 1 0 15 30
(0, 0.5, 1), ekstraksiyon süresi (15, 45, 60 dak) ve 2 0.5 30 45
ekstraksiyon sıcaklığı (30, 45, 60 °C) olmak üzere 3 1 45 60
üç faktör ve üç seviyeden oluşan (L9) Taguchi-Gri
Ultrasonik destekli ekstraksiyon koşulları için
İlişkisel Analiz yöntemiyle optimize edilmiştir.
yanıt optimizasyonunda üç faktör ve üç seviyeden
II. MATERYAL VE YÖNTEM oluşan Taguchi yöntemi kullanıldı. Tek yanıt
optimizasyonunda, her bir parametrenin yanıtlar
Kocayemiş meyvesi, Sakarya ili Pamukova
üzerindeki etkisinin belirlenmesinde sinyal gürültü
bölgesinden Kasım 2021 tarihinde toplanmıştır. (S/N) oranından yararlanılmaktadır. Genel olarak,
Toplanan kocayemişler liyofilizasyon uygulaması Taguchi optimizasyonda S/N oranlarının üç
ile kurutulup 4oC’de muhafaza edilmiştir. kategorisinden ((i) en büyük en iyi, (ii) nominal en
Analizlerde kullanılan tüm kimyasallar ve iyi ve (iii) en küçük en iyi) yararlanılmaktadır (Roy,
çözücüler Sigma Aldrich (Sternheim, Almanya) ve 2010) Bu çalışmada, toplam fenolik madde ve
Merck'ten (Darmstadt, Almanya) temin edilmiştir. antosiyanin miktarları yanıtlarının maksimize
edilmesi hedeflenmiştir. Bundan dolayı, Eşitlik 1’de
A. Deneysel dizayn ifade edilen “en büyük en iyi” seçilerek S/N oranları
Öğütülmüş liyofilize kocayemiş meyvesi (2g) analizi gerçekleştirilmiştir.
𝑅
farklı etanol konsantrasyonundaki çözgen ile
karıştırıldı ve karışım su banyosuna yerleştirildi. 𝑆⁄ = −10𝑙𝑜𝑔 [ 1 ∑ 1 ] 1
𝑁 𝑅 𝑦𝑖 2
Ultrasonik destekli ekstraksiyon işlemi 150 W çıkış 𝑓=1
gücünde Çalışkan marka ultrasonikatör kullanılarak
gerçekleştirilmiştir. Ekstraksiyon koşulları; Burada; R tüm veri noktaları sayısı ve yi i’nci veri
bağımsız değişkenler (Su:etanol oranı, süre (dak) ve noktası değerini ifade etmektedir.
sıcaklık (°C) ve yanıtlara ait sonuçlar (toplam Çoklu yanıt optimizasyonunda, bütün yanıtların
fenolik madde ve toplam antosiyanin madde S/N oranları gri ilişkisel analiz kullanılarak tekli
miktarları) Tablo 1’de verilmiştir. Ayrıca, proses yanıt optimizasyonuna dönüştürülebilmektedir.
değişkenleri ve bu değişkenlere ait seviyeler Tablo Taguchi yönteminde elde edilen sonuçlar optimal
2’de görülmektedir. parametrik kombinasyonu temsil eden en yüksek gri
673
2022, Konya, Turkey
ilişkiyi belirlemek için kullanılmaktadır. Gri Hazırlanan ekstraktların ölçümleri için pH 1.0 ve pH
İlişkisel Analizden önce veriler tekrar işlenerek 4.5 tampon çözeltileri kullanılmıştır. 510 ve 700 nm
orijinal dizi sıfır ile bir aralığında normalize edilerek dalga boylarında ölçümler alınmıştır. Toplam
karşılaştırılabilir bir diziye aktarılır [8], [10]. Çoklu antosiyanin içeriği siyanidin-3-glikozit eşdeğeri
yanıt optimizasyonunda Gri İlişkisel Analiz için kullanılarak ve absorbanslar Eşitlik 5’e göre
aşağıdaki aşamalar sırasıyla gerçekleştirilmiştir: hesaplanmıştır. Sonuçlar mg siyanidin-3-glukozit/g
ekstrakt olarak ifade edilmiştir.
1. Her yanıt için S/N sonuçlarının
normalleştirilmesi: Taguchi analizinden 𝐴 = [(𝐴510 − 𝐴700 )𝑝𝐻1.0 − (𝐴510 − 𝐴700 )𝑝𝐻4.5] 5
elde edilen S/N değerlerinin
normalleştirilmesi işlemi Eşitlik 2 BII. Toplam fenolik madde içeriğinin belirlenmesi
kullanılarak gerçekleştirilmiştir:
Kocayemiş ekstraktlarının toplam fenolik madde
𝑥𝑖 (𝑘) − min 𝑥𝑖 (𝑘) 2 miktarının tayini için Soong ve Barlow [12]
𝑁𝑦 𝑖 (𝑘) =
max 𝑥𝑖 (𝑘) − min 𝑥𝑖 (𝑘) tarafından geliştirilen Folin-Ciocalteu
spektrofotometrik yöntemi uygulanmıştır.
Öncelikle tüplere 100 μl ekstraklardan alınır üzerine
2. Gri ilişkiler katsayısı (GİK) ve gri ilişkiler 200 μl Folin-Ciocalteu ayıracı ve 2 ml saf su ilave
derecesinin (GİD) belirlenmesi: İdeal ve eklendikten sonra 3 dakika beklenmiştir. Daha sonra
gerçek test sonuçları arasındaki ilişkinin 1 ml sodyum karbonat (%20 lik Na2CO3) ilave
ifade edilmesinde kullanılan GİK Eşitlik 3 edilmiş ve 1 saat karanlıkta bekletildikten sonra
ile ifade edilmektedir. Referans dizi ile spektrofotometrede (Shimadzu UV–1240) 765 nm
karşılaştırılan dizi arasındaki korelasyonu dalga boyundaki absorbansı ölçülmüştür.
ifade eden GİD Eşitlik 4 ile tanımlanmıştır. Örneklerin fenolik madde içeriğinin belirlenmesi
Sonuçta daha yüksek GİD değerleri için gallik asit kullanılarak standart eğri hazırlanmış
arzulanmaktadır. ve bu eğriye göre hesaplanmıştır. Ekstrakların
fenolik madde miktarlarını belirlemek için
∆𝑚𝑖𝑛 + 𝜑∆𝑚𝑎𝑥 spektrofotometrede okunan absorbans değerleri
𝐺𝑅𝐶(𝑋0 (𝑘), 𝑋𝑖 (𝑘)) = 3
∆0İ + 𝜑∆𝑚𝑎𝑥 gallik asit standart eğrisini veren denklemde yerine
𝑛
1 konularak gallik asit eşdeğeri (GAE)
𝐺𝑅𝐺 (𝑋0 , 𝑋𝑖 ) = ∑ 𝑤𝑘 𝜑𝑖 (𝑘)
𝑛 4 hesaplanmıştır. Ekstrakların toplam fenolik madde
𝑘=1
miktarı mg GAE/g ekstrakt olarak hesaplanmıştır.
3. Burada; n, toplam deney sayısını ve wk, Bu ölçümler 3 tekrarlı olarak gerçekleştirilmiş ve
k’nıncı performans için ağırlık faktörüdür. sonuçların ortalaması alınarak verilmiştir.
Bu çalışmada her bir yanıt için ağırlık
faktörü değeri temel bileşen analiziyle 0.5 III. BULGULAR VE TARTIŞMA
olarak belirlenmiştir. Analiz aşamaları
Kocayemiş meyvesinin ultrasound destekli
Guldane ve Dogan [7] tarafından detaylıca
ekstraksiyonunda bağımsız değişkenlerin yanıtlar
açıklanmıştır.
üzerindeki etkisini belirlemek için deneysel
4. Varyans analizi: Model faktörlerinin
çalışmalar L9 ortogonal diziye (Tablo 1) göre
yanıtlar üzerindeki etki oranı varyans analizi
gerçekleştirilmiştir. En etkili optimal çalışma
(ANOVA) ile belirlenmiştir.
süreçlerini belirlemesi amacıyla çalışmalar titizlikle
B. Analizler yürütüldü. Ultrasonik ekstraksiyonda ekstraktların
toplam fenolik madde ve antosiyanin içeriklerinin
B1. Toplam antosiyanin içeriğinin belirlenmesi maksimum düzeyde olması hedeflenmiştir. Bundan
dolayı her iki yanıt için de “en büyük en iyi” kriteri
Kocayemiş meyvesinde toplam antosiyanin baz alınmıştır.
içeriği Giusti vd. [11]’ne göre belirlenmiştir.
Yöntem farklı pH aralıklarında spektrofotometrik A. Proses parametrelerinin toplam fenolik madde
olarak alınan absorbans değerlerine dayanmaktadır. içeriğine etkileri
674
2022, Konya, Turkey
Kocayemiş meyvesinin ultrasonik ekstraksiyonu Tablo 3. Toplam fenolik madde içeriği için yanıt
sürecinde toplam fenolik madde içeriği için temel tablosu
etki grafiği Şekil 1’de verilmiştir. Yanıt grafiği
incelendiğinde, %50 ve %100 etanol içeren Süre Sıcaklık
Seviye Su:etanol
ekstraktların fenolik madde içeriklerinin daha (dak) (°C)
yüksek olduğu görülmektedir. Ayrıca ekstraksiyon 1 697,3 613,1 554,9
süresinin artması ilgili yanıtı olumsuz yönde 2 694,2 611,9 612,3
etkilemiştir. Ekstraksiyon süresinin artması fenolik 3 406,0 572,5 630,3
Delta 291,3 40,6 75,4
maddelerin degradasyonuna neden olabilmektedir.
Sıra 1 3 2
Bununla birlikte, çalışılan sıcaklık aralığında (30-60
°C) sıcaklık artışına bağlı olarak ekstrakttaki fenolik B. Proses parametrelerinin toplam antosiyanin
madde miktarı artış göstermiştir. içeriğine etkileri
Kocayemiş meyvesinin ultrasonik destekli
ekstraksiyonunda toplam antosiyanin temel etki
grafiği Şekil 2’de verilmiştir. Grafikten, etanol
(%100) içeren ekstraktların antosiyanin
içeriklerinin diğer çözgenlerden belirgin olarak
fazla olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca, daha uzun
ekstraksiyon sürelerinde ekstrakta renk maddeleri
geçişi daha fazla olmuştur. Çalışma koşullarında, 45
°C düzeyindeki ekstraksiyon ile antosiyanin verimi
en yüksek gerçekleşmiştir.
Şekil 1. Toplam fenolik madde içeriği için temel

etki grafiği
Daha yüksek miktarda fenolik madde analizi için
Taguchi yanıt analizi gerçekleştirilmiş ve yanıtlar
Tablo 3’de verilmiştir. Daha yüksek fenolik
ekstraksiyonu için optimum işlem parametreleri
Şekil 2. Toplam antosiyanin içeriği için temel etki
A1B1C3 olarak belirlenmiştir. Bu daha iyi
grafiği
ekstraksiyon performansı için optimum süreç
değişkenleri kombinasyonunun su:etanol için “%0”; Toplam antosiyanin içeriği için Taguchi analizi
süre için 15 dak ve sıcaklık için 60 °C olduğu gerçekleştirilmiş ve yanıt tablosu Tablo 4’de
anlamına gelmektedir. Ayrıca, fenolik madde sunulmuştur. Daha yüksek antosiyanin
ekstraksiyonunda çözgen konsantrasyonunun en ekstraksiyonu için optimum proses parametreleri
etkili parametre olduğu, bunu sırasıyla sıcaklık ve A1B2C2’dir. Bu, daha iyi ekstraksiyon performansı
süre faktörlerinin izlediği saptanmıştır. için üretim koşullarının Su:etanol “%0”; Süre “20
dak” ve Sıcaklık “45 °C” olduğu anlamına
gelmektedir. Ayrıca, analiz sonuçlarından
‘Sıcaklık’ bağımsız değişkeninin antosiyanin
miktarı üzerine en etkili parametre olduğu sonucuna
675
2022, Konya, Turkey
ulaşılabilmektedir. Bu değişkeni sırasıyla ‘Süre’ ve incelendiğinde, ultrasonik destekli ekstraksiyonda

‘Su:etanol’ faktörleri takip etmiştir. toplam fenolik madde ve toplam antosiyanin
içerikleri açısından optimal parametrelerin A1B2C2
Tablo 4. Toplam antosiyanin içeriği için yanıt
(2 nolu örnek) olduğu belirlenmiştir. Kocayemiş
tablosu
meyvesi ile test edilen biyoaktif bileşenlerin her
Süre Sıcaklık ikisi açısından zengin ekstrakt hazırlanmasında
Level Su:etanol solvent olarak %100 etanol, ekstraksiyon süre ve
(dak) (°C)
1 0,2457 0,1600 0,1142 sıcaklık değerleri sırasıyla 30 dak ve 45 °C olarak
2 0,1392 0,2090 0,3580 belirlenmiştir.
3 0,1885 0,2043 0,1012
Delta 0,1065 0,0490 0,2568
Rank 2 3 1
C. Gri İlişkisel Analiz ile Çoklu Yanıt

Optimizasyonu
Ultrasonik destekli kocayemiş meyvesi
ekstraksiyonunda her bir yanıt Taguchi yöntemiyle
analiz edilmiştir. Optimum üretim parametreleri,
toplam fenolik madde içeriği için A1B1C3 ve toplam
antosiyanin içeriği için A1B2C2 olarak
belirlenmiştir. Bundan dolayı, farklı yanıtların tek
bir yanıtta optimizasyonu için Gri İlişkisel Analiz
yöntemi kullanılmıştır. Analiz sonuçları Tablo 5’de
verilmiştir. Şekil 3. Gri İlişkiler Derecesi (GİD) için temel etki
grafiği
Tablo 5. Kocayemiş meyvesi ultrasonik
Tablo 6, süreç parametreleri için yanıtların
ekstraksiyonu için Gri İlişkisel Analiz sonuçları
hassasiyet derecesini tanımlayan farklı süreç
D Normalizasyon Uzaklık matrisi parametrelerinin sıralamasını göstermektedir.
en
Antosi Antosi GİD Sıra Ayrıca tüm parametreler için maksimum-minimum
ey Fenolik Fenolik
yanin yanin değerleri verilmiştir. Burada sıcaklık parametresi
1 0,770 0,483 0,230 0,517 0,588 4 için 0,2289 ile en yüksek bulunan max-min değerini
*2 1,000 0,813 0,000 0,187 0,864 1 0,1854 ve 0,1004 değerleriyle sırasıyla su:etanol ve
3 0,748 0,160 0,252 0,840 0,519 6 süre değişkenleri takip etmektedir.
4 0,793 0,398 0,207 0,602 0,580 5
5 0,933 0,325 0,067 0,675 0,653 3
Tablo 6. Gri İlişkiler Derecesi için yanıt tablosu
6 0,771 0,018 0,229 0,982 0,512 7
7 0,377 0,000 0,623 1,000 0,389 8 Süre Sıcaklık
8 0,000 0,072 1,000 0,928 0,342 9 Seviye Su:etanol
(dak) (°C)
9 0,142 1,000 0,858 0,000 0,684 2
*Gri ilişkisel Analiz sonucunda elde edilen optimum üretim
1 0,6571 0,5193 0,4806
parametresi. 2 0,5818 0,6197 0,7095
3 0,4717 0,5717 0,5207
Gri İlişkiler Derecesi için temel etki grafiği Şekil Max-
3’te verilmiştir. Ultrasonik ekstraksiyonda etanol 0,1854 0,1004 0,2289
Min
konsantrasyonun artması yanıtlar için verim
artışıyla sonuçlanmıştır. Süre ve sıcaklık ANOVA, hangi ekstraksiyon faktörlerinin
değişkenlerinin ikinci seviyelerinde analiz edilen biyoaktif bileşen verimliliği üzerinde önemli bir
biyoaktif bileşen içeriği en yüksektir. Şekil 3 etkiye sahip olduğunu belirlemede kullanılmaktadır.
676
2022, Konya, Turkey
İstatistiksel olarak, ANOVA, toplam varyansları KAYNAKLAR

bölerek veya performansı etkileyen parametreleri
nicelleştirerek çok sayıda parametrenin [1] H. H. Orak, T. Aktas, H. Yagar, S. S. Isbilir, N. Ekinci,
kusurluluğunu belirlemek için kullanılabilecek bir ve F. H. Sahin, “Antioxidant activity, some nutritional
and colour properties of vacuum dried strawberry tree
araçtır [13]. Gri ilişkiler derecesi için ANOVA (Arbutus unedo L.) fruit”, Acta Sci. Pol. Technol.
verileri Tablo 7’de verilmiştir. Kocayemiş Aliment., c. 10, sayı 3, ss. 331–338, 2011.
meyvesinden ultrasonik destekli ekstraksiyonda [2] I. V. O. Oliveira, P. Baptista, A. Bento, ve J. Alberto,
toplam fenolik ve antosiyanin içeriği en yüksek “Oliveira et al., 2011. Arbutus unedo L. and its benefits
ekstraktın hazırlanmasında en yüksek etkiye sahip on human health”, c. 50, sayı 2, ss. 73–85, 2011.
üretim parametresinin katkı yüzdesi %45.39 olarak [3] I. Ben Salem, S. Ouesleti, Y. Mabrouk, A. Landolsi, M.
tespit edilen sıcaklık faktörü olduğu belirlendi. Bu Saidi, ve A. Boulilla, “Exploring the nutraceutical
parametreyi %26.40 ve %7.65 katkı oranı ile potential and biological activities of Arbutus unedo L.
(Ericaceae) fruits”, Ind. Crops Prod., c. 122, sayı June
sırasıyla su:etanol ve süre faktörleri takip etmiştir. 2018, ss. 726–731, 2018, doi:
Ayrıca, hata oranı için etki oranının yüksek 10.1016/j.indcrop.2018.06.024.
bulunması (%20.55), ekstraksiyonda farklı [4] S. Fortalezas vd., “Antioxidant Properties and
koşulların da biyoaktif madde ekstraksiyonunda Neuroprotective Capacity of Strawberry Tree Fruit
etkili olabileceğini göstermiştir. (Arbutus unedo)”, ss. 214–229, 2010, doi:
10.3390/nu2020214.
Tablo 7. Gri İlişkiler Derecesi için ANOVA
[5] K. Pallauf, J. C. Rivas-gonzalo, M. D. Castillo, M. P.
tablosu Cano, ve S. De Pascual-teresa, “ARTICLE IN PRESS
Characterization of the antioxidant composition of
strawberry tree (Arbutus unedo L .) fruits”, c. 21, ss.
Katkı 273–281, 2008, doi: 10.1016/j.jfca.2007.11.006.
Serbestlik Kareler F p
Faktörler oranı
derecesi toplamı değeri değeri [6] M. G. Miguel, M. L. Faleiro, A. C. Guerreiro, ve M. D.
(%) Antunes, “Arbutus unedo L.: Chemical and Biological
Properties”, ss. 15799–15823, 2014, doi:
0,05215 1,28 0,438 26,40 10.3390/molecules191015799.
A 2
0,01512 0,37 0,729 7,65 [7] M. Guldane ve M. Dogan, “Multi-response optimization
B 2 of process parameters of saponin-based model foam
C 2 0,08965 2,21 0,312 45,39 using Taguchi method and gray relational analysis
coupled with principal component analysis”, J. Food
0,04060 20,55
Hata 2 Process. Preserv., c. 46, sayı 5, ss. 1–14, 2022, doi:
0,19752 10.1111/jfpp.16553.
Toplam 8
[8] S. Salacheep, P. Kasemsiri, U. Pongsa, M. Okhawilai, P.
IV. SONUÇLAR Chindaprasirt, ve S. Hiziroglu, “Optimization of
ultrasound-assisted extraction of anthocyanins and
Kocayemiş meyvesi biyoaktif bileşenlerce zengin bioactive compounds from butterfly pea petals using
bir meyve olarak bilinmektedir. Fenolik ve Taguchi method and Grey relational analysis”, J. Food
antosiyanin maddelerce zengin bu meyvenin Sci. Technol., c. 57, sayı 10, ss. 3720–3730, 2020, doi:
ultrasonik destekli ekstraksiyon yönteminde 10.1007/s13197-020-04404-7.
ekstraksiyon koşullarının optimize edilmesi [9] M. H. Shu, K. K. Annamalai, F. N. Idris, A. H.
amaçlandı. Taguchi optimizasyonda; fenolik madde Kamaruddin, ve M. M. Nadzir, “Dataset of ultrasound-
ekstraksiyonu etkileyen en önemli parametre etanol assisted extraction of anthocyanin from the petals of
konsantrasyonu iken antosiyanin madde Clitoria ternatea using Taguchi method and effect of
storage conditions on the anthocyanin stability”, Data
ekstraksiyonunda sıcaklık faktörü ön plana
Br., c. 40, s. 107803, 2022, doi:
çıkmaktadır. Gri İlişkisel Analiz yönteminde 10.1016/j.dib.2022.107803.
A1B2C2 (2 nolu örnek) optimum proses
parametreleri olarak belirlenmiştir. Varyans analizi [10] T. Method, G. R. Analysis, H. Pervez, M. S. Mozumder,
ve A. I. Mourad, “Optimization of Injection Molding
sonucunda, biyoaktif bileşenlerin en çok sıcaklık Parameters for HDPE / TiO 2 Nanocomposites
değişiminden etkilendiği sonucuna ulaşılmıştır. Fabrication with Multiple Performance Characteristics
677
2022, Konya, Turkey
Using the”, ss. 10–13, 2016, doi: 10.3390/ma9080710.

[11] M. M. Giusti, L. E. Rodríguez-Saona, D. Griffin, ve R.
E. Wrolstad, “Electrospray and tandem mass
spectroscopy as tools for anthocyanin characterization”,
J. Agric. Food Chem., c. 47, sayı 11, ss. 4657–4664,
1999, doi: 10.1021/jf981242+.
[12] Y. Soong ve P. J. Barlow, “Food Chemistry Antioxidant
activity and phenolic content of selected fruit seeds”, c.
88, ss. 411–417, 2004, doi:
10.1016/j.foodchem.2004.02.003.
[13] G. Kumar, M. Atif Wahid, P. Tanwar, ve M. Kumar,
“Multi performance characteristics optimization of end
milling parameters on surface quality and Micro-
hardness of SS-304”, Mater. Today Proc., c. 62, ss. 136–
141, 2022, doi: 10.1016/j.matpr.2022.02.608.
678
Portakal ve Mandalina Budama Artıklarının Kimyasal Bileşimi

İlhami Emrah Dönmez*, Koray Başol
Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü Orman Fakültesi, Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Isparta, Türkiye
*
emrahdonmez@isparta.edu.tr
Özet – Turunçgil meyvesi üretimi bakımından Türkiye söz sahibi ülkelerdendir. Portakal ve mandalina gibi
turunçgil türlerinde verim artırmak amacıyla, ağaçlarda budama gerçekleştirilmekte ve bu kısım bir atık
olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışmada, turunçgil bahçelerinde budama sonrası açığa çıkan ve atık
malzeme olarak değerlendirilen portakal ve mandalina odun ve kabuklarının kimyasal analizleri
gerçekleştirilmiştir. Odun ve kabuk örneklerinde hücre çeperi ana bileşenleri ve yan bileşenleri olarak
adlandırılan kimyasal yapılar üzerine odaklanılmıştır. Hücre çeperi ana bileşenlerinden holoselüloz miktarı,
%70,53-80,03 olarak yüksek değerlerde tespit edilmiştir. Lignin miktarı ise odun ve kabuk örneklerinde
%14,37-17,95 arasında bulunmuştur. Çözünürlük değerleri bakımından odun ve kabuk örneklerinde
birbirine yakın değerler bulunsa da önemli miktarlarda olduğu görülmektedir.
Anahtar Kelimeler – Portakal, Mandalina, Budama Artıkları, Selüloz, Lignin, Kimyasal Analiz
I. GİRİŞ daha birçok bitki türlerinin ağacına ve meyvesine

verilen genel addır. Dünya Tarım Örgütünün
Ağaçlar teknolojinin nadir olduğu zamanlardan 2019 verilerine göre dünyada en fazla üretilen
itibaren birçok alanda kullanılsa da endüstriyel meyve grubu turunçgillerdir. Yüksek miktardaki
gelişme ve dünya nüfusunun artmasıyla ağaç üretimine bağlı olarak dünyada en fazla ticarete
malzemeden faydalanma yöntemleri ve şekilleri konu olan meyve grubu yine bu türlerdir. Vatanı,
de değişmiştir. Günümüz şartlarında ağaç Çin ve Hindistan olan, fakat günümüzde hemen
malzemenin haricinde, bir endüstriyel üretim hemen ılıman iklime sahip bütün bölgelerde
sonrası oluşan atıklar, ağacın bakım kültür şekilleri yetişmektedir. Dünyanın birçok
zamanlarında ortaya çıkan budama artıkları da ülkesinde, turunçgillerin tamamına yakını ticari
endüstriyel boyutlarda değerlendirme imkanı anlamda yetiştirilmekte ve üretilmektedir [2]. Bu
bulmaktadır. Endüstriyel artıklar ya da ağaçların türlerin büyük çoğunluğu, üç yaşından sonra
budama artıkları katma değerli ürün oluşturmak meyve verimine başlasa da ekonomik olarak 8-
amacıyla levha ve kağıt endüstrisi gibi farklı 10 sene sonra verim alınabilmektedir. Turunçgil
alanlarda da kullanılmaktadır [1]. ağacı ekonomik olarak 80-100 yıllık ortalama
Turunçgiller olarak adlandırılan türler, ömre sahiptir.
meyvelerinin tüketilerek fayda sağlanmasının Turunçgiller üzerine yapılan çalışmalar
yanı sıra budama artıklarının da genellikle bitkinin sahip olduğu uçucu
değerlendirilebileceği türlerdendir. Turunçgil bileşenlerin analizine odaklanırken odun ve
ağaçları, verim artırmak, ağaçları arız olan kabuklarının kimyasal yapısı üzerine sınırlı
hastalıklardan korumak ya da ağaca form vermek sayıda araştırma literatürde mevcuttur [3], [4],
amacıyla belli dönemlerde budanmakta ve bu [5], [6].
şekilde odun artıkları ortaya çıkmaktadır.
Turunçgiller, limon, portakal, mandalina, Türkiye’de turunçgil üretimi yapılan bahçelerin
bergamot, turunç, altıntop, kamkat, şadok gibi yaklaşık %16,16’sı Hatay ilinde bulunmakta ve
üretimin yaklaşık %17,48’i Hatay ilinde
679
Dönmez vd., Portakal ve Mandalina Budama Artıklarının Kimyasal Bileşimi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
yapılmaktadır [7]. Bu çalışma kapsamında, belirlemek için ise TAPPI T212 om-02 standart
turunçgil üretiminin önemli bir bölümünün yöntemi uygulanmıştır. Ayrıca örneklerde etil-
yapıldığı Hatay, Dörtyol bölgesinden temin alkol (90:10, v:v), n-heksan ve aseton:su (95:5,
edilen, atık olarak değerlendirilen ve endüstriyel v:v) gibi organik çözücülerde çözünen madde
boyutta herhangi bir kullanım alanı olmayan miktarı gravimetrik olarak belirlenmiştir. Bu
portakal ve mandalina odun ve kabuklarının maksatla sokselet cihazında yaklaşık 10 g odun
kimyasal yapısının ortaya konması ve kabuk örneği 12 saat süreyle yaklaşık 180 ml
amaçlanmıştır. Bu sayede başta kağıt ve kağıt heksan, aseton su (95:5, v:v) ve etil-alkol (90:10,
hamuru endüstrisi olmak üzere farklı sektörlerde v:v) karışımıyla sıralı ekstraksiyona tabi
kullanımına ilişkin öneriler ortaya tutulmuştur. Balonda toplanan çözücü ve
konabilecektir. ekstrakt karışımı döner buharlaştırıcıda 100 ml
olacak şekilde uzaklaştırılmış ve bu kısım 100
II. MATERYAL VE YÖNTEM ml’lik ağzı kapalı cam şişelere aktarılmıştır.
A. Materyal Daha önceden darası bilinen cam tüplere
aktarılan 10 ml çözücü ve ekstraktları içeren
Çalışma kapsamında kullanılan örnekler, Hatay- karışımdan azot gazı altında sıcak su banyosunda
Dörtyol yöresindeki turunçgil bahçelerinde çözücünün uzaklaştırılması sağlanmıştır.
budama artıklarından temin edilmiştir. Sonrasında tekrar tartılan cam tüplerde
Örnekleme aşamasında özellikle kimyasal kullanılan çözücüde çözünen madde miktarı
analizler açısından farklılık olmasını önlemek mg/g olarak belirlenmiştir [12], [13]. Yapılan
amacıyla budamanın yapıldığı birbirine yakın analizlere ek olarak [14] tarafından geliştirilen
noktalardan örnek ağaçlar belirlenmiş ve yönteme göre portakal ve mandalina odun ve
örnekleme eş zamanlı gerçekleştirilmiştir. kabuk örneklerinde toplam polifenolik madde
Budama artıklarından alınan, portakal ve miktarı da belirlenmiştir. Kimyasal analizler
mandalina örnekleri bahçe makasıyla küçültülüp aşamasında gerçekleştirilen testler doğruluğu
bez torbalara konarak laboratuvara getirilmiştir. saptamak amacıyla 3 tekrarlı olarak yapılmıştır.
Sonrasında her bir tür için odun ve kabuk olarak
ayrılan örnekler, kibrit çöpü büyüklüğüne III. BULGULAR
getirilmiştir. Daha sonra örnekler donduruculu
Portakal ve mandalina odun ve kabuk
kurutucuda (freze-dryer) bir gün süre ile
örneklerine uygulanan analizler ve sonuçları
kurumaya bırakılmıştır. Bu işlemin sonunda,
Tablo 1’de gösterilmiştir.
kibrit çöpü büyüklüğündeki odun ve kabuk
örnekleri, TAPPI T II – M 45 standardına göre Hücre çeperi ana bileşenleri olarak adlandırılan
laboratuar tipi Wiley değirmeninde 1 mm.’den bileşenler bitki hücresinde yaşamsal faaliyetler
daha küçük hale gelecek şekilde öğütülmüş ve üzerinde söz sahibi olan polimerlerdir. Bu
rutubetten etkilenmesini önlemek amacıyla ağzı polimerlerden holoselüloz miktarı, yapılan
kilitli plastik torbalarda kimyasal analizler çalışmada portakal ve mandalina
yapılıncaya kadar muhafaza edilmiştir [8], [9]. odunlarında %79,67 - %80,03 oranında tespit
B. Genel Kimyasal Analizler ve Çözünürlük edilirken, kabuklarında %70,53 – %72,48 olarak
Değerleri saptanmıştır.
Odun ve kabuk örnekleri üzerinde, holoselüloz Odun örneklerinde α-selüloz miktarı
miktarı [10] tarafından geliştirilen klorit portakalda %55,24 olarak bulunurken mandalina
yöntemine göre belirlenmiştir. Lignin miktarı odununda %52,55 olarak tespit edilmiştir. Lignin
TAPPI T222om-02 yöntemine göre ‘klason analizleri sonuçlarında ise portakal odunu
lignini’ olarak belirlenmiştir. α-selüloz miktarını (%14,37) mandalina odunu (%15,09)
belirlemek için ise [11] tarafından geliştirilen örneklerine kıyasla daha düşük bulunmuştur.
yöntem modifiye edilerek uygulamıştır. Bunun Kabuk örneklerinde ise α-selüloz ve lignin
yanı sıra odun ve kabuk örneklerinin tamamında miktarları birbirine çok yakın oranlarda tespit
sıcak ve soğuk su çözünürlüğü miktarını edilmiştir. Portakal kabuklarında α-
belirlemek amacıyla TAPPI T207 cm-99 selüloz %49,22, mandalina kabuklarında
yöntemi ve %1’lik NaOH çözünürlüğü miktarını
680
ise %50,09 olarak bulunmuştur. Lignin miktarı kabuklarının organik çözücülerde çözünen
portakal kabuk örneklerinde %17,95, mandalina miktarı bakımından da birbirine yakın sonuçlara
kabuklarında %17,58 olarak tespit edilmiştir. sahip olduğu görülmektedir.
Yapılan bir çalışmada, portakal odunu
Tablo 1. Turunçgil odun ve kabuklarına ait genel holoselüloz değeri %78,10 olarak belirlenmiş
kimyasal analiz sonuçları [15] olmasına karşın bu değer mevcut çalışmada
%79,67 olarak tespit edilmiştir. İki çalışmada
Deney Portakal Mandalina
Odun Kabuk Odun Kabuk
portakal türünün holoselüloz değerleri birbirine
Çözünürlük Değerleri oldukça yakın değerlere sahip olduğu
Sıcak Su (%) 6,40 17,62 7,14 19,75 görülmektedir.
Soğuk Su (%) 4,03 17,38 5,66 17,25
IV. SONUÇLAR
%1 NaOH (%) 19,38 66,98 22,19 78,17
Etil alkol (mg g-1) 16,66 45,69 14,25 56,15 Portakal ve mandalina budama artıklarının
Heksan (mg g-1) 3,60 4,54 2,61 6,95 kimyasal içeriği bu çalışmayla ortaya konmuştur.
Aseton:su (mg g-1) 13,86 23,82 17,70 27,90 Endüstriyel açıdan bir öneme sahip olmayan
Polifenolik Mad. (%) 42,95 67,28 43,33 66,21
portakal ve mandalina odun ve kabukların
Hücre Çeperi Ana Bileşenleri
yakarak enerji üretmek dışında farklı alanlarda
Holoselüloz (%) 79,67 70,53 80,03 72,48
değerlendirilebileceği düşüncesi ön plana
α-selüloz (%) 55,24 49,22 52,55 50,09
çıkmaktadır. Holoselüloz miktarının yüksek
Lignin (%) 14,37 17,95 15,09 17,58
olması bitkinin bu dokularının kağıtçılık
açısından değerlendirilmesini ön plana çıkaracak
Portakal ve mandalina odun ve kabuk örnekleri
ve elde edilecek kağıtların kalitesinin yüksek
çözünürlük değerleri bakımından birbirine yakın olacağı bilinmektedir [16]. Bu bakımdan ileriki
sonuçlara sahiptir. Sıcak suda çözünen madde çalışmalarda, tamamen atık olarak düşünülen
miktarı bakımından odun örnekleri portakal ve mandalina budama artıkları olarak
incelendiğinde portakal örneklerinde bu miktar ele alınan odun ve kabuk dokusunun, lif yapısı
%6,40 iken kabuk örneklerinde %17,62 üzerinde detaylı araştırmalar yapılmalı, lif
oranında, mandalina odunlarında %7,14 ve ölçümleri sonrasında kağıtçılık açısından
kabuklarında ise %19,75 olarak saptanmıştır. değerlendirilmesine ilişkin daha detaylı bilgilerin
Bunun yanısıra soğuk su çözünürlüğü literatüre kazandırılabilmesi mümkün
deneylerinde portakal odunu (% 4,03) mandalina görünmektedir.
odununa (%5,66) göre daha düşük değere TEŞEKKÜR
sahiptir. Soğuk su çözünürlüğü deneylerinde
Çalışma TÜBİTAK 2209-A kapsamında
kabuk örneklerinde bu durumun aksine, portakal desteklenenen projeden türetilmiştir. Yazarlar
örnekleri (%17,38) mandalina örneklerinden çalışmanın desteklenmesinden dolayı TÜBİTAK’a
(%17,25) daha yüksek miktardadır. teşekkür ederler.
Düşük konsantrasyondaki alkalide çözünen KAYNAKLAR
madde miktarını belirlemek amacıyla örnekler
%1’lik NaOH ile muamele edilmiş ve mandalina [1] Mtui, G. Y. (2009). Recent Advances in Pretreatment of
odunlarının %22,19 ile portakal odunlarından Lignocellulosic Wastes and Production of Value Added
(%19,38) daha yüksek oranda bulunduğu Products. African Journal of Biotechnology, 8, 1398-
1415.
belirlenmiştir. Kabuk örnekleri için de aynı [2] Tezel, 2020 Adana’da Turunçgil Yetiştiriciliği ve
durum söz konusudur. Mandalina kabuklarında Üretimi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
%78,17 olarak tespit edilen %1’lik NaOH Coğrafya Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 115 s.,
İstanbul
çözünürlüğü miktarı portakal kabuklarında [3] Kesik, H. İ., Kaymakçı, A., Olgun, Ç., Çağatay, K., Tor,
%66,98 olarak belirlenmiştir. Yapılan genel Ö. (2017) Portakal (Citrus x sinensis (L.) Osbeck)
kimyasal analizler sonrasında odun ve odununun fiziksel, kimyasal ve mekanik özellikleri.
681
Uluslararası Taşköprü Pompeiopolis Bilim Kültür Sanat

Araştırmalar Sempozyumu, 1627-1633, 10-12 Nisan.
[4] Tutuş, A., Çiçekler, M. ve Küçükbey, N. (2016). Pulp
and paper production from bitter orange (Citrus
aurantium L.) woods with soda-aq method. Kastamonu
University Journal of Forestry Faculty, 16(1): 14-18.
[5] Tutuş, A., Çiçekler, M., Bektaş, İ., Odabaş-Serin, Z.,
Özdemir, F. (2018). Investigation of the chemical
morphological properties of lamas lemon tree wood
growing in the Erdemli, Proceedings Book of
International Erdemli Symposium, 19-21 April 2018,
894-899, Erdemli-Mersin, Turkey
[6] Khider, T., Safaa, O,, Elzaki, O., Mohieldin, S.,
Shomeina, S. (2021). Application of Alkaline Pulping to
Pruned Branches of Citrus limon from Sudan. Walailak
Journal of Science and Technology (WJST), 18, 9409.
[7] Atlı, H. F. (2016) Hatay İli Dörtyol İlçesinde Turunçgil
Üretim ve Pazarlaması, Kahramanmaraş Sütçü İmam
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans
Tezi, 90 s., Kahramanmaraş.
[8] Dönmez, İ.E., Hafızoğlu, H., Kılıç, A., Tümen, İ.,
Sivrikaya, H. (2012) Chemical Composisiton of Fourteen
Different Coniferous Species Cones Growing Naturally
in Turkey, Wood Research, 57(2):339-344.
[9] Dönmez İ. E., Selçuk S., Sargin S., Özdeveci H. (2016)
Kestane fındık ve antepfıstığı meyve kabuklarının
kimyasal yapısı. Turkish Journal of Forestry Türkiye
Ormancılık Dergisi, 17, 174-177.
[10] Wise, L.E., John, E.C., (1952) Wood chemistry. 2nd Ed.
Reinhold Publ. New York.
[11] Rowell, R.M., Pettersen, R., Han, J.S., Rowell, J.S.,
Tshabalala, M.A., (2005) Handwook of wood chemistry
and wood composites. CRC Press.
[12] Kiliç A., Hafizoğlu H., Dönmez İ. E., Tümen İ.,
Sivrikaya H., Reunanen M., Hemming J. (2010)
Extractives in the Cones of Pinus Species. European
Journal of Wood and Wood Products, 69, 37-40.
[13] Dönmez İ. E. (2018). Lipophilic and Hydrophilic
Extractives from Strawberry Tree (Arbutus andrachne l.)
and Oriental Plane (Platanus orientalis l.) Wood.
Applied Ecology and Environmental Research, 16, 741-
747.
[14] Scalbert, A., Monties, B., Favre, J.M., 1988. Polyphenols
of Quercus robur: adult tree and in vitro grown calli and
shoots. Phytochemistry, 27(11):3483-3488.
[15] Porto, D. S. (2017). Avaliação e Caracterização de
Lignina em Biomassa de Citrus sinensis L. Osbeck.
Mestre Dissertação, Universidade Federal De São
Carlos, São Carlos – SP.
[16] Tutuş, A., Çiçekler, M. ve Ayaz, A. (2016). Kayısı
(Prunus armeniaca L.) Odunu Yongalarının Kağıt
Hamuru ve Kağıt Üretiminde Değerlendirilmesi. Türkiye
Ormancılık Dergisi, 17(1), 61-67.
682
Makine Öğrenmesi ile Kompozit Malzemelerin Yük Altındaki Yer

Değiştirme ve Gerilme Değerlerinin Tahmini
Kajs Feratı1*, Nurettin Gökhan Adar2*
1
Mekatronik Mühendisliği / Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Bursa Teknik Üniversitesi, Türkiye,
1
Mekatronik Mühendisliği / Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Bursa Teknik Üniversitesi, Türkiye,
*
(kaysferati@gmail.com)
Özet: Bu çalışmada, makine öğrenmesi modelleri kullanılarak cam elyaf ve epoksi reçine takviyeli lamine
kompozit malzemelerin yer değiştirme ve gerilme değerlerinin tahmin edilebilmesi hedeflenmiştir. Çalışma
kapsamında, kesiti belirlenen numune farklı laminasyonlar için malzeme özellikleri değiştirilerek
modellenmiş ve Ansys yazılımı ile uygulanan çekme kuvveti altında toplam yer değiştirme ve Von Misses
gerilmeleri ile veri seti oluşturulmuştur. Oluşturulan veri seti ile makine öğrenmesi modelleri olan Sağlam
regresyon ve Gauss işlemci regresyonu modelleri kullanılarak toplam yer değiştirme ve Von Misses
gerilmelerinin tahmin edilmesi sağlanmıştır. Sonuç olarak, Ansys yazılımı ile elde edilen ve eğitim ve test
amacıyla kullanılan veri seti değerleri ile her iki modelden elde edilen aynı değerlerin kıyaslaması
yapılmıştır. Ayrıca, iki modele ait modellerin çalışma parametreleri göz önünde bulundurularak doğruluk
oranı açısında değerlendirmesi gerçekleştirilmiştir. Sonuçlara göre, Gauss işlemci regresyon modelinin
ilgili çalışma açısında daha uygun olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler – Kompozit Malzeme, Makine Öğrenmesi, Mekanik Özellik
Prediction of Displacement and Stress Values of Composite Materials

Under Load with Machine Learning Models
Abstract: In this study, the determination of displacement and stress values under certain load of glass fiber
and epoxy resin laminated reinforced composite materials by using machine learning models is targeted. In
the scope of study, the modelling is done by changing the material properties of varied laminations of
composite samples via Ansys software and a tensile force is implemented in order to receive the total
deformation and Von Misses stresses under the implemented tensile force and creation of the dataset is
completed. The robust linear regression and Gaussian process regression models from machine learning
algorithms are used to predict and determine the total deformation and Von Misses stresses by training and
testing the models with the dataset created. As result, the predicted values obtained from trained and tested
regression models and the real values obtained by modelling in Ansys are compared. Additionally, in
consideration of model parameters for both regression models, the evaluation of true responses and correct
prediction/determination is done. According to the results, Gaussian process regression model is determined
as a better model for related study.
Keywords: Composite Material, Machine Learning, Mechanical Properties
683
Feratı vd., Makine Öğrenmesi ile Kompozit Malzemelerin Yük Altındaki Yer Değiştirme ve Gerilme Değerlerinin Tahmini, ICEANS 2022,
Konya, Turkey
I. GİRİŞ tahmini için bir model çalışması gerçekleştirmiştir

Kompozit malzemeler taşıdığı karakteristik [4].
özellikleri sebebiyle diğer malzemelere göre pek Z. Kaya ve arkadaşları (2020) yaptıkları bir
çok avantajı bulunmaktadır. Takviye ve matris çalışmada, cam elyaf/epoksi takviyeli kompozit
malzemelerin özelliklerinin birleşimi bu malzemelerdeki kırılma davranışlarını bir makine
malzemeleri mekanik özellikler bakımından öğrenmesi modeli analiz etmişlerdir [5].
kullanımını çok avantajlı hale getirmektedir. Ancak Bu çalışmadaki amaç, üretilmesi planlanan
mekanik özellikleri net olarak bilinememektedir. kompozit malzemelerin mekanik özelliklerini
Malzeme seçiminde değişik şartlar altında (yük, tahmin edebilen bir makine öğrenmesi modeli
darbe vs.) nasıl davranışlar göstereceğini bilmek oluşturmak ve maliyet ile zaman bakımından
çok büyük bir öneme sahiptir. Bu sebeple, kompozit dezavantajlı olan yöntemleri kullanmadan ya da
malzemeler üretildikten sonra istenilen mekanik ilgili yöntemlerin kullanılmasından önce çalışma
özellikleri taşıdığını doğrulamak amacıyla farklı yapılması planlanan kompozit malzemelerin
yöntemler kullanılarak özelliklerin belirlenmesi özelliklerini öngörebilmektir. Makine öğrenmesi
gerekmektedir. modelinde elyaf ve reçinenin temel özellikleri olan
Tespit edilmesi istenen özelliğe bağlı olarak yoğunluk, elastisite modülü, kayma modülü,
testler veya sonlu elemanlar analizi yapılması poisson oranı, kalınlık, çekme mukavemeti, basma
kompozit malzemelerin özelliklerini tespit etmekte mukavemeti ve kayma mukavemeti girdi verisi
kullanılan yöntemlerdir. Ancak her iki yöntem de olarak, yük altında numunende oluşan toplam yer
zaman ve maliyet bakımından her zaman avantajlı değiştirme ve Von Misses gerilmesi de çıktı olarak
değildir. kullanılmıştır.
Makine öğrenmesi, kompozit malzemelerin II. MATERYAL VE YÖNTEM
özelliklerini tespit etmekte son birkaç yıl içerisinde
kullanılmaya başlanmış farklı bir uygulamadır. Son Yapılan çalışma kapsamında, cam elyaf takviye
yıllarda literatürde mekanik özelliklerin tahmini için malzemesi ve epoksi reçine matris malzemesinin
pek çok çalışma yapıldığı görülmektedir. birleşimiyle oluşturulabilen farklı laminasyon
Kondo, R. Ve arkadaşları bir çalışmada (2017), yapılarındaki kompozit malzemelerin üretilmeden
seramik bazlı kompozit malzemelerin mikro önce belirli mekanik özelliklerinin makine
yapısını ele alarak, iyonik iletkenlik özelliklerinin öğrenmesi modeli ile öngörülmesi amaçlanmıştır.
tespiti için bir yapay sinir ağları modeli çalışması Öncelikli olarak makine öğrenmesi modelinde
gerçekleştirmiştir [1]. kullanılmak üzere bir veri seti oluşturulmuştur. Veri
Fatih Buyrul ve arkadaşları (2022) bir çalışmada, seti için her laminasyon yapısının belli bir yük
aramid takviyeli malzemelerin mekanik altında gösterdiği mekanik özelliklerin
özelliklerini deneyler sonu tespit ederek bir yapay saptanabilmesi ve belirlenebilmesi amacıyla Ansys
sinir ağı geliştirmiş ve deney sonucu elde edilen yazılımı kullanılarak belirlenen kesite yük
değerlerin tahmini için eğitmişlerdir [2]. uygulaması yapılmış ve bu yük altında her
Nateghi A. ve M. H. Ahmad (2019) tarafından laminasyonun gösterdiği tepki kaydedilmiştir. Daha
yapılan bir çalışmada da inşaat sektöründe sonrasında belirlenen özellikler liste olarak
kullanılan beton bazlı kompozit malzemelerdeki hazırlanmış ve girdi ve çıktı olarak modelde
karışma oranının mekanik özellikler üzerindeki kullanılması planlanan özellikler belirlenmiştir.
etkisine dikkat çekilmiş ve yapıların güçlendirilmesi Elde edilen veri seti ile 2 farklı makine öğrenmesi
amacıyla kullanılan beton bazlı kompozit modeli geliştirilmiş ve modellerin verdiği sonuçlara
malzemelerde 36 farklı karışım oranına göre test istinaden hangi yöntemin ve modelin daha doğru
yapılmıştır. Bu testlerde elde edilen veriler ile farklı tahmin yaptığı kıyaslanmıştır.
karışım oranlarına göre gerilme kuvvetini ve A. Veri Setinin Oluşturulması
gerilme dayanımını tahmin eden bir yapay sinir Veri setinin oluşturulması kapsamında öncelikle
ağları modeli tasarlanmıştır [3]. kullanılması planlanan 5 tip cam elyaf belirlenmiş
Pathan, M. ve arkadaşları bir çalışmada (2017), ve ilgili cam elyaf tiplerinin mekanik özellikleri
kompozit lamine tabakaların viskoelastik özellikleri Ansys yazılımında malzeme olarak tanımlanmıştır.
ve frekans ve sıcaklığa karşı duyarlılıklarının Aynı şekilde takviye malzemesi olarak kullanılması
684
Konya, Turkey
amaçlanan epoksi reçine özellikleri de malzeme Makine öğrenmesi modellerinin oluşturulması

B.
tanımı olarak gerçekleştirilmiştir. Regresyon, bir bağımlı değişken ile diğer
Tablo 1’de, çalışma kapsamında kullanılan 5 tip bağımsız değişkenler arasındaki ilişkinin gücünü
cam elyaf ve epoksi reçine malzeme özellikleri belirlemeye çalışan, bu güce göre tahminler ortaya
gösterilmiştir. koyan istatistiksel bir ölçümdür ve makine
Veri setinin oluşturulması amacıyla Ansys ACP öğrenmesi algoritmaları arasında önemli bir
modülü kullanılmıştır. algoritmadır. Bu nedenle, bu çalışma kapsamında
oluşturulan veri seti 2 farklı regresyon modeli
Tablo 1. Cam eyaf ve epoksi reçine malzeme özellikleri çalıştırılarak, regresyon modelleri arasında ilgili
Cam Cam Cam Cam Cam veri setine en uygun olan modelin tespiti için
Epoksi
reçine kıyaslama yapılmıştır.
Parametre elyaf elyaf elyaf elyaf elyaf
Tip 1 Tip 2 Tip 3 Tip 4 Tip 5
Yoğunluk
1350 450 300 300 800 1450 III. BULGULAR VE TARTIŞMA
(kg/m^3)
Elastisite
Bu çalışmada 2 farklı regresyon algoritması
modülü 23990 10110 9900 15660 13340 5330 kullanılarak sonlu elemanlar analizi ile elde edilen
(Mpa) toplam yer değiştirme ve Von Misses gerilmesinin
Kayma tahmi edilmesi amaçlanmıştır.
modülü 9680 4150 3900 6230 5300 1910 Çalışmada kullanılan 2 regresyon algoritması,
(Mpa)
sağlam lineer regresyon ve Gauss işlemci
Poison
oranı
0,24 0,22 0,37 0,26 0,35 0,4 regresyonu modelleridir.
Kalınlık Belirtilen modeller Matlab yazılımı Regression
1,2 1 0,7 0,4 1,4 0,1
(mm) App modülü kullanılarak oluşturulmuştur.
Çekme Regression App modülü ile modeller çalıştırıldıktan
muk. 254,38 76,58 74,37 188,9 142,13 30,62 sonra sonuçların değerlendirilmesi ve modeller
(Mpa)
arasında kıyaslama yapılabilmesi için doğrulama
Basma
muk. 211,27 141,19 320,25 431,87 296,76 139,42 RMSE, test RMSE ve doğrulama R-Square, model
(Mpa) parametreleri ile yanıt grafiği, eğitim verisi artık
Kayme değer grafiği ve test verisi artık değer grafiği elde
muk. 123,7 77,73 42,96 112,49 84,76 16,44 edilmiştir.
(Mpa) RMSE (Kök Ortalama Kare Hata), bir makine
Laminasyon tanımı yapıldıktan sonra modele yük öğrenmesi modelinin, tahminleyicinin tahmin ettiği
tanımlanması yapılmıştır. Geometri bir kenardan değerler ile gerçek değerleri arasındaki uzaklığın
sabit varsayılmış, x yönünden de çekme kuvveti bulunmasında sıklıkla kullanılan, hatanın
maruz bırakılmıştır. büyüklüğünü ölçen kuadratik bir metriktir. İyi
Belirtildiği şekilde yük uygulandıktan sonra sonlu eğitilmiş bir modelde bu değerin mümkün
elemanlar analizi çözdürülmüş ve çekme yüküne olduğunca düşük olması beklenir.
karşılık malzemenin bu yük altındaki toplam yer R-Square, determinasyon katsayısıdır. R-square
değiştirmesi ve Von Misses gerilmesi tespit her zaman 1'den küçüktür ve genellikle 0'dan
edilmiştir. büyüktür. Eğitimli modeli yanıtın sabit olduğu
Bu şekilde farklı kombinasyonlardaki kompozit modelle karşılaştırır ve eğitim yanıtının
malzeme laminasyonları modellenerek çekme ortalamasına eşittir. Model bu sabit modelden daha
kuvveti etkisi altında gösterdikleri toplam yer kötüyse, R-square negatiftir. İyi eğitilmiş bir
değiştirme ve Von Misses gerilmesi kaydedilerek modelde bu değerin mümkün olduğunca 1’e yakın
eğitim ve test amacıyla veri seti oluşturulmuştur. olması beklenir.
Eğitim amacıyla oluşturulan veri setinde 33 farklı Yanıt grafiği, veri setinde yer alan gerçek çıktılar
laminasyon tipi mevcuttur. Test amacıyla ile modelin tahmin ettiği çıktı değerlerinin
kullanılacak olan veri setinde 11 farklı laminasyon gösterildiği grafiktir.
kullanılmıştır. Artık değer grafiği, tahmin edilen ve gerçek
yanıtlar arasındaki farkı göstermektedir.
685
Konya, Turkey
A. Sağlam lineer regresyon modeli

Bu modelin diğer regresyon modellerine göre
farkı ve avantajı, aykırı değerlere karşı algoritmanın
daha az duyarlı olması ve lineer yapısını koruma
amacıyla küçük ağırlık değerlerine sahip olmasıdır.
Sağlam lineer regresyon modelinde yer değiştirme
verisine karşılık doğrulama RMSE 19.542,
doğrulama RMSE 11.624 ve doğrulama R-square
0,56 olarak elde edilmiştir. Bu model ile elde edilen
yanıt grafiği Şekil.1 ve test verisi artık değer grafiği
Şekil.2’de verilmiştir. Şekil 3. Sağlam Lineer Regresyon – Eğitim Veri Seti – Von
Misses Gerilmesi – Yanıt Grafiği
Şekil 1. Sağlam Lineer Regresyon – Eğitim Veri Seti –

Toplam yer değiştirme – Yanıt Grafiği
Şekil 4. Sağlam Lineer Regresyon – Test Veri Seti – Von
Misses Gerilmesi – Test Verisi Artık Değer Doğrulama
Grafiği
B. Gauss işlemci regresyon modeli

Gauss işlemci regresyon modeli yapı itibariyle bir
fonksiyon uzayı üzerinde olasılık dağılımı kullanan,
yorumlaması nispeten zor ancak doğruluk oranı
yüksek bir modeldir. Bu modelin diğer regresyon
modellerine göre farkı ve avantajı olasılık dağılımı
sayesinde doğruluk oranının nispeten yüksek
olmasıdır.
Gauss işlemci regresyon modelinde yer değiştirme
Şekil 2. Sağlam Lineer Regresyon – Test Veri Seti– Toplam verisine karşılık doğrulama RMSE 10.565,
yer değiştirme – Test Verisi Artık Değer Doğrulama Grafiği doğrulama RMSE: 15.821 ve doğrulama R-square
0,87 olarak elde edilmiştir. Bu model ile elde edilen
Sağlam Lineer Regresyon modelinde gerilme yanıt grafiği Şeki.5 ve test verisi artık değer grafiği
verisine karşılık doğrulama RMSE 0,74, doğrulama Şekil.6’da verilmiştir.
RMSE 1.38 ve doğrulama R-square 0,84 olarak elde
edilmiştir. Bu model ile elde edilen yanıt grafiği
Şekil.3 ve test verisi artık değer grafiği Şekil.4’te
verilmiştir.
686
Konya, Turkey
Şekil 7. Gauss İşlemci Regresyonu – Eğitim Veri Seti – Von

Misses Gerilmesi – Yanıt Grafiği
Şekil 5. Gauss İşlemci Regresyonu – Eğitim Veri Seti –

Toplam yer değiştirme – Yanıt Grafiği
Şekil 8. Gauss İşlemci Regresyonu – Test Veri Seti – Von

Misses– Test Verisi Artık Değer Doğrulama Grafiği
C. Model kıyaslaması
Sonuçlara istinaden, aşağıdaki tabloda her iki
model olan sağlam lineer regresyon modeli ve
Gauss işlemci regresyonu modeline ait
parametrelerin yer aldığı bilgiler Tablo 2’de yer
almaktadır.
Tablo 2. Test veri seti laminasyon ve sonuçları

Sağlam lineer Gauss işlemci
Şekil 6. Gauss İşlemci Regresyonu – Test Veri Seti – Toplam Model
regresyon regresyonu
yer değiştirme – Test Verisi Artık Değer Doğrulama Grafiği Toplam Von Toplam Von
Çıktı
yer Misses yer Misses
Gauss işlemci regresyon modelinde gerilme verisi
değiştirme gerilmesi değiştirme gerilmesi
verisine karşılık doğrulama RMSE 0.362, Doğrulama
19.542 0.74 10.565 0.362
doğrulama RMSE 1.40 ve doğrulama R-square 0,96 RMSE
olarak elde edilmiştir. Bu model ile elde edilen yanıt Test
11.624 1.38 15.821 1.4
RMSE
grafiği Şekil.7 test verisi artık değer grafiği Doğrulama
Şekil.8’de verilmiştir. R-square
0.56 0.84 0.87 0.96
Test veri setindeki laminasyon yapıları için iki

modelin de tahmin değerleri Tablo 3’te yer
almaktadır.
687
Konya, Turkey
Tablo 3. Test veri seti tahmin değerleri

Sağlam lineer regresyon Gauss işlemci regresyonu Gerçek çıktı değeri
Laminasyon Von Von
Yer Yer Yer Von Misses
Misses Misses
no değiştirme değiştirme değiştirme gerilmesi
gerilmesi gerilmesi
(mm) (mm) (mm) (Mpa)
(Mpa) (Mpa)
1 35.40 6.21 29.17 6.60 31.02 6.83
2 15.58 4.42 10.91 4.25 11.13 4.12
3 6.74 3.22 8.34 3.35 7.76 3.41
4 42.15 7.16 49.35 7.74 38.18 7.58
5 11.28 4.10 9.07 3.79 9.54 3.79
6 15.78 3.32 15.46 3.24 16.05 3.24
7 23.46 3.82 20.46 3.64 20.86 3.70
8 15.39 2.61 15.36 3.13 14.95 3.14
9 6.06 1.92 6.47 2.07 7.73 2.23
10 43.41 6.22 67.88 7.14 42.77 5.15
11 26.14 3.38 25.81 4.08 24.54 3.99
Elde edilen sonuçlara göre, daha başarılı sonuç

IV. SONUÇLAR veren model Gauss işlemci regresyonu modelidir.
Çalışma kapsamında öncelikle Ansys yazılımı Buna ek olarak, veri setinde yer alan aykırı değerler
kullanılarak çekme kuvveti etkisi altında farklı elimine edilip daha yakın değerlere sahip bir veri
laminasyon yapılarındaki kompozit malzemelerin seti oluşturulur ise, aynı yöntem daha da doğru
yer değiştirme ve Von Misses gerilme değerleri ile sonuçlar verecektir.
33 farklı laminasyondan oluşan eğitim veri seti ve Yapılan çalışma ile, ilk defa üretimi planlanan
11 laminasyondan oluşan test veri seti oluşturulmuş kompozit malzemelerin yük altında gösterdiği yer
ve veri setleri regresyon algoritmalarından oluşan değiştirme ve gerilme değerleri herhangi bir test ya
sağlam lineer regresyon ve Gauss işlemci da analiz gerçekleştirilmeden tahmin
regresyonu modellerini eğitmek ve test etmek üzere edilebilmektedir. Bu sayede, ilk defa üretilecek olan
oluşturulmuştur. kompozit malzemelerin özellikleri üretim, test ve
Her iki model de belirli bir doğruluk oranında yük analiz öncesi bilinebilmektedir. Elde edilen bu
altındaki kompozit malzemelerin yer değiştirme ve tahminler ile üretim, test ve analiz işlemlerine
gerilme değerlerini tahmin eden sonuçları grafikleri başlandıktan sonra başarısız ya da beklentileri
ile beraber çıktı olarak vermiştir. Ancak Gauss karşılamayacak olan bir komozit malzeme çalışması
işlemci regresyonu modeli ile sağlam lineer önlenebilmektedir. Bu sayede, üretim, test ve analiz
regresyon modeline nispeten daha doğru sonuçlar maliyet ve iş yükü önlenebilmektedir. Ayrıca, yeni
elde edilmiştir. kompozit malzeme keşfi için referans alınabilecek
Regresyon modellerinden R-square değeri 1’e bir veri elde edilebilecek ve çalışması planlanan
yakın olan model 0.86 ile Gauss işlemci regresyonu yeni kompozit malzeme özellikleri için ışık
modelidir. Aynı zamanda Tablo 3’te belirtilen tutabilecektir.
değerler de incelendiğinde sonlu elemanlar analizi
ile elde edilen sonuçlara daha yakın değerler elde KAYNAKLAR
edildiği görülmektedir. [1] Kondo, R., Yamakawa, S., Masuoka, Y., Tajima, S. &
Aynı zamanda, her iki model de Von Misses Asahi, R. (2017), Microstructure recognition using
convolutional neural networks for prediction of ionic
gerilme değerlerini tahmin etme sürecinde daha conductivity in ceramics, Acta Materialia 141, 29–38,
doğru değerler vermiştir. Bunun sebebi, toplam yer https://doi.org/10.1016/j.actamat.2017.09.004,
değiştirme veri setinde Von Misses gerilme veri Nagakute
setine nispetle daha fazla aykırı değerler [2] F. Buyrul, V. Ateş, A. Tunçel, A.H.M. Ariff, R. Çalın
bulunmaktadır. Bu sebeple, her iki model de aykırı (2022), Predictions and Statistical Analysis of
Mechanical Experiment Results of Aramid Fiber
değerler sebebiyle daha yanlış tahmin etme Reinforced Polymer Matrix Composites with Artificial
eğilimindedirler. Neural Networks, Dergipark, Bursa
688
Konya, Turkey
[3] Nateghi-A, F., Ahmadi, M.H. and Dehghani, A (2019).,

Experimental study on improved engineered
cementitious composite using local material, Materials
Sciences and Applications, Vol. 9, No. 03, 315-329,
Tehran
[4] M. Pathan, S. Ponnusami, J. Pathan, R. Pitisongsawat, B.
Erice, N. Petrinic, V. Tagarielli (2019), Predictions of the
mechanical properties of unidirectional fibre composites
by supervised machine learning, Scientific reports,
London
[5] Z. Kaya, H. Ersen Balcıoğlu, H. Gün, A.Ç. Seçkin
(2020), Machine learning approach to determine fracture
behaviour in laminated composite, Researchgate, Uşak
[6] Ö. Eyecioğlu (2021), Bazalt/PANI Kompozitlerinin
Dielektrik Özelliklerinin Tahmini için Makine
Öğrenmesi Modellerinin Karşılaştırılması, Dergipark,
Bursa
[7] https://azure.microsoft.com/tr-tr/overview/machine-
learning-algorithms/#overview
[8] W. Xie, W. Zhang, (2016), Experimental investigation of
normal and oblique impacts on CFRPs by high velocity
steel sphere, Composites Part B 99 483–493, Harbin
[9] Torquato, S. (2002), Statistical description of
microstructures. Annu. Rev. Mater. Res. 32, 77–111,
New Jersey
[10] Grylls, R.J. (1997), Mechanical Properties of a High-
Strength Cupronickel Alloy-Bayesian Neural Network
Analysis, Materials Science and Engineering,
Birmingham
[11] P. Davidson, A.M. Waas (2018), Probabilistic defect
analysis of fiber reinforced composites using kriging and
support vector machine-based surrogates, Compos.
Struct. 195 186–198, Washington
689
Ilık Çam Sakızı Ağda Katkılı Bitümlü Malzemenin Özellikleri Üzerine Ön

Bir Çalışma: Çıktılar ve Öğretiler
İslam GÖKALP1
1
İnşaat Mühendisliği, Batman Üniversitesi, Türkiye
*
islamgokalp@gmail.com
Özet – Esnek yol üstyapıları bitüm (ağırlıkça %5-8) ve agrega karışımından (ağrılıkça %95-92)
oluşmaktadır. Bitümlü bağlayıcılar her ne kadar ağırlıkça düşük oranlarda kaplama inşaatında kullanılsa
da, üstyapının fonksiyonel ve yapısal özellikleri üzerinde belirleyici rol oynamaktadır. Geleneksel bitümler
ile inşa edilen yol üstyapıları, artan trafik yükleri, değişen taşıt özellikleri, iklimsel ve çevresel koşulları
karşı istenen fonksiyonel ve yapısal performans gösterememektedir. Trafik, iklim ve çevre koşulları altında
daha dirençli üstyapıların inşa edilebilmesi noktasında bitümlü bağlayıcıların modifikasyonuna ihtiyaç
duyulmuştur. Çeşitli özelliklerinin iyileştirilmesi amacıyla farklı doğal, ticari ürünler yanı sıra endüstriyel
üretim veya kullanımı sonrasında ortaya çıkan atık ürünlerden yararlanılabilmektedir. Bu çalışma bitümlü
bağlayıcılar ile aynı davranış özelliklerine sahip; ısıya karşı duyarlı, yapışkanlık vb. ılık çam sakızı
ağdasının (IÇSA) bitümde katkı olarak kullanılması ile meydana gelen değişimler araştırılmıştır. Bitüm
ağrılığınca %1 oranında IÇSA bitüme katılarak karışım işlemi standart bit yöntemler yapılmıştır. IÇSA
katkılı bitümün katkısız saf bitüme göre değişen özellikleri geleneksel bitüm testleri (penetrasyon,
yumuşama noktası, viskozite), suya karşı dayanımı Nicholson soyulma testi ile ortaya konulmuştur. Bunun
yanı sıra saf ve IÇSA katkılı bitümün ısıl hassasiyetleri penetrasyon indeksi ile belirlenmiştir. Deney
sonuçları IÇSA katkısı ile üretilen bitümün araştırılan özelliklerinde katkısız bitüme göre önemli farklılıklar
olduğunu göstermiştir.
Anahtar Kelimeler –Ilık çam sakızı ağdası; penetrasyon; yumuşama; viskozite; soyulma.
I. GİRİŞ üstyapısından beklenen performansın

Bitümlü bağlayıcılar belli gradasyonlarda olan görülmemesine neden olmaktadır. Bu durum da
agregalar ile birlikte yol esnek üstyapıyı ilgili yapı için tahmin edilen ömür döngüsünün
oluşturmaktadır. Esnek üstyapının kütlece %5-8’nin sağlanmaması söz konusu olmaktadır [2], Gerek
oluşturan bitümlü malzemeler, yapının fonksiyonel yapısal ve fonksiyonel anlamda gerekse ömür
ve yapısal özellikleri üzerinde önemli bir etkiye döngüsü noktasında inşa edilen üstyapıdan beklenen
sahiptir. Bitümlü bağlayıcılar doğal olarak temin performansın sağlanması amacıyla bitümlü
edilebildiği gibi çeşitli endüstriyel işlemler bağlayıcılar çeşitli katkılar ile karıştırılarak
sonrasından petrol üretimi sonrasında modifiye edilmektedir [3]. Bu katkılar doğal
üretilebilmektedir [1]. ürünlerden olabildiği gibi ticari amaçla üretilen
Herhangi bir katkı kullanmadan temin edilen veya endüstriyel ürünler olabilmektedir. Yanı sıra, gerek
üretilen bitümlü bağlayıcılar günümüzde geleneksel doğal gerekse endüstriyel ürünlerin üretim veya
bitümlü bağlayıcılar olarak isimlendirilmektedir. kullanım sonrası atığı modifikasyon işlemlerinde
Günümüz teknolojisi ile beraber değişen araç teknik kullanılabilmektedir [4].
yapısı, iklimsel ve çevresel koşullar altında Bitümlü bağlayıcılar; farklı amaçlar
geleneksel bitümlü bağlayıcılar kullanılarak üretilen doğrultusunda modifiye edilmektedir. Bu
bitümlü sıcak karışımlardan (BSK) inşa edilen yol amaçlardan bazıları şu şekilde örneklendirilebilir:
690
İslam GÖKALP, Ilık Çam Sakızı Ağda Katkılı Bitümlü Malzemenin Özellikleri Üzerine Ön Bir Çalışma: Çıktılar ve Öğretiler, ICEANS 2022,
Konya, Turkey
(1) Tekerlek izine karşı dayanım,

(2) Isıl hassasiyete karşı iyileştirme, IÇSA endüstriyel bir ürün olduğundan ve kişisel
(3) Sıcak ve soğuk iklim koşullarına dayanım, bakımda kullanıldığından ürün kataloğunda ürüne
(4) Viskozite artırma veya düşürme, dair herhangi bir özellik bulunamadığından ve ön
(5) Nem hasarına karşı dayanım vb. gibidir. bir çalışma olduğundan IÇSA’nın temel özellikleri
hakkında herhangi bir araştırma yapılmamıştır. Elde
Herbir amaç doğrultusunda farklı katkılar farklı edilen çıktılar neticesinde detaylı özellikleri ileriki
oranlarda ve farklı modifikasyon işlemlerine tabi çalışmalarda ortaya konulacaktır.
tutularak bitümlü bağlayıcıları modifikasyon
gerçekleştirilmektedir [5], [6], [7]. B. Penetrasyon
Bu çalışma kapsamında, geleneksel bitüm Bitümün oda koşullarında kıvamını belirlemek
özelliklerini yansıtan ancak yapışkanlığın adına yapılan deneydir. Bu test sistemi; penetrasyon
artırılması, su hassasiyetine karşı dayanımının cihazı, deney numunesi kabı, su banyosu, transfer
iyileştirilmesi ve ısıl hassasiyetin düşürülmesi kabı ve termometreden oluşmaktadır. Tez
noktasında fayda sağlayacağı düşünülen bir ürün kapsamında hazırlanan deney numunelerine
olan ılık çam sakızı ağdası (IÇSA) kullanılmıştır. uygulanan test TS EN 1426 [8] numaralı
IÇSA bitüme belli oranda eklenerek, bitümde standardına uygun yapılmıştır. Penetrasyon
meydana gelen değişimi düşünülen özellikleri deneyinin uygulanmasında takip edilen aşamalar
yansıtıp yansıtmadığını ortaya koymak için bir ön aşağıdaki gibidir.
çalışma yapılmıştır. Bu ön çalışmada bitüm
ağırlığınca %1 oranında 70/100 penetrasyon sınıfına (1) Deney numunesi belirlenen yumuşama
sahip bitüme eklenmiş, belirlenen standart bir işlem noktasının 100 °C üzerinde bir sıcaklıkla ısıtılarak
dizisi ile modifikasyon işlemi gerçekleştirilerek akıcı hale gelmesi sağlanır,
IÇSA modifiye bitüm (IÇSA-MB) hazırlanmıştır. (2) Akıcı hale gelen bitüm numune kabına hava
Hazırlanan IÇSA-MB numunesine geleneksel test kabarcıkları oluşmamasına dikkat edilerek dökülür,
yöntemleri uygulanmış ve test sonuçları üzerinden (3) Bitüm dolu numune kabı çevresel etkilerden
bitümde meydana gelen değişimler ortaya koruma altına alınarak oda sıcaklığında 60-90 dk
konularak, IÇSA’nın bitüm modifikasyonunda kadar soğumaya bırakılır,
kullanılabilecek potansiyel bir ürün olup olmadığı (4) Soğuma sırasında deneyin yapılacak
değerlendirilmiştir. penetrasyon cihazı tüm ekipmanları ile deney hazır
hale getirilir,
II. MATERYAL VE YÖNTEM (5) Numune kabına yerleştirilen bitümde
homojen sıcaklık değerleri sağlamak için sıcaklığı
A. Materyal
25 °C olan su banyosu yerleştirilir ve 30 dk kadar su
Bu çalışmada, 70/100 penetrasyon sınıfına sahip banyosunda numune bekletilir,
bitümlü bağlayıcı ve ticari amaçla üretilen ve kişisel (6) Numene koşullandırma işlemlerinde sonra
bakımda kullanılan çam sakızı ağdası kullanılmıştır. homojen ısıl ortamda deneye alınır,
Bitümlü bağlayıcının özelikleri Tablo 1’de (7) Penetrasyon cihazına yerleştirilen numune
verilmiştir. üzerine iğne sıfır konumuna getirilip tanımlanan
Tablo 1. Çalışmada kullanılan bitümlü bağlayıcının yüklemeler altında serbest bırakılır,
özellikleri (8) 5 sn süre içerisinde iğnenin batma derinliği
Test Standart Sonuç tayin edilir ve bu işlem her defasında iğne ucu
Penetrasyon (dmm) TS EN 1426 85,7 temizlenerek 3 tekrar yapılır.
Yumuşama Noktası (ºC) TS EN 1427 52,5 (9) İlgili standartta tanımlanan esaslar
Parlama Noktası (ºC) TS EN 22592-b 240,0 çerçevesinde uygun deney sonuçlarının ortalaması
Soyulma (%) KTŞ 40,0
alınıp mm‘nin onda biri cinsinden en yakın tam
Düktilite (25 ºC) (cm) TS EN 13589 103,8
Viskozite (135 °C) (cP) 405,6
sayıya yuvarlanıp hesaplanır ve penetrasyon değeri
ASTM D4402 belirlenir.
Viskozite (165 °C) (cP) 112,3
Çözünürlük (%) TS EN 12592 99,4
Penetrasyon İndeksi - 0,85
Özgül Ağırlık (gr/cm³) TS 1087 1,032
691
Konya, Turkey
C. Yumuşama Noktası test yöntemi ile bitümlü karışım hazırlandığında,

Yumuşama noktası testi, bitümlü bağlayıcıların karışım sıcaklık ve sahada erim sonrasında
yumuşama noktasını belirlemek için yapılmaktadır. sıkıştırma sıcaklık aralığı tanımlana viskozite
Bu test sistemi; merkezlenme kılavuzu, yumuşama aralığında belirlenebilmektedir. Bu test sisteminde;
noktası cihazı, halka, bilyeler, dökme plakası, dönel viskozimetre aleti, geometrik ölçüm aparatı
tutucu, karıştırıcı, beher ve termometreden (spindle), sıcaklık kontrollü termal hücre, numune
oluşmaktadır. TS EN 1427 [9] standart esas alınarak kabı, hassas terazi ve platin dirençli termometre
yumuşama noktası testi tez kapsamında hazırlanan kullanılmaktadır. Tez kapsamında yapılan
numunelere uygulanmıştır. Yumuşama noktası deneylerde ASTM D 4402 [10] standardı takip
testinin uygulanmasında takip edilen aşamalar edilmiştir. Deneyin uygulanmasında takip edilen
aşağıdaki gibidir. aşamalar aşağıdaki sıralanabilir.
(1) Teste tabi tutulacak bitüm numuneleri (1) Deney numunesi ısıtılarak akıcı hale getirilir,
ısıtılarak akışkan hale getirilir, (2) Deney düzeneği hazırlanır ve cihaz deney
(2) Isıtılma sürecinde test sistemi kurulur, sıcaklığına ayarlanır,
(3) Numune akışkan hale geldikten sonrası (3) Deney numunesi kalıplara dökülür,
hazırlanan plakalar üzerine yerleştirilmiş standart (4) Kalıplar deney sıcaklığına ulaşmış ısıl hücreye
halkaların içi bitümle doldurulur, yerleştirilir ve numunelerin ısıl hücrede homojen bir
(4) Bitüm soğuması için 30 dk kadar ortam şekilde ısınmasını sağlamak için 15 dk kadar
sıcaklığında bekletilir, beklenir,
(5) Halkalardaki numuneler aynı seviyeye (5) Numune sıcaklığı deney sıcaklığına
gelecek şekilde yüzeyleri bir kesici yardımıyla yaklaşınca deneyde kullanılacak geometrik aparat
fazlalıkları alınarak düzleştirilir, ısıl hücre içindeki bitüm dolu numune kabına
(6) İşlemler devam ederken, numune ve test yerleştirilir,
ekipmanlarının sıcaklık koşullandırma işlemleri (6) Dengeleme aparatı ile geometrik aparatın
yapılır, bitüm dolu numune kalını çeperine temas
(7) Koşullandırma için damıtık su ile hazırlanmış etmediğinde emin oluncaya kadar ayarlama yapılır,
banyonun sıcaklık derecesi 5 °C‘ye ayarlanır ve (7) Geometrik aparat ve bitümlü bağlayıcının
deneyde kullanılacak plaka üzerindeki numuneler, deney sıcaklığında ulaşması için 30 dk kadar daha
bilyeler, merkezlenme kılavuzu vb. ekipmanlar su beklenir.
banyosunun içinde tutulur, (7) Deney sıcaklığında viskozimetre çalıştırılıp
(8) Numuneler deney düzeneğine yerleştirilir ve dakikada bir ölçüm olmak koşuluyla toplamda 3 dk
bilyeler için merkezlenme kılavuzu numunelerin boyunca ölçüm alınır,
üzerine yerleştirilir, akabinde standart bilyeler bilye (8) Cihaz özelliğine bağlı olarak ortalama veya
yerleştirilir, herbir ölçüm için değerler cP biriminde alınır.
(9) Sıcaklık artışı dakikada 5°C olacak şekilde (9) Yapılan ölçümlerde tork değer %10 ile %98
manyetik karıştırıcı desteğiyle homojen ısı dağılımı arasında olması istenir. Yüksek tork değerleri daha
yapılarak artırılır, doğru sonuçlar temin etmek için ihtiyaç duyulan bir
(10) sıcaklık artışı ve standart bilye yükü altında kıstastır. Bu kıstasın sağlanabilmesi için farklı
bitümlü bağlayıcı akmaya başlaması takip edilir ve geometrik aparatlar, deney uygulama hızları veya
numune yerleştirme aparatının tabanındaki plakaya gerekirse deney sıcaklıkları değiştirilerek ölçümler
ulaştığı andaki sıcaklık değeri okunur. alınır.
(11) Deney sistemi iki bilye halka ile yapıldığına E. Soyulma
iki halka için okumalar yapılır ve her iki halka için
Karayolları Teknik Şartnamesinde (KTŞ)
sonuçlar ilgili standart esasları gereğince
soyulma direnci deneyi sathi kaplama imalatında
yorumlanarak numunenin yumuşama noktası tayin
kullanılacak kaba agrega özelliklerinde
edilir.
tanımlanmıştır. Bu tez kapsamında, herbir üretilen
D. Viskozite modifiye bitüm ile agrega arasındaki soyulma
Bitümün farklı yüksek sıcaklıklarda viskozitesini direncini belirlemek için KTŞ’de tanımlanan
belirlemek amacıyla kullanılan test yöntemidir. Bu Nicholson soyulma testi TS EN 12697-11 [11]
692
Konya, Turkey
standart esas alınarak numunelere uygulanmıştır. (20-PI) /(10+PI) =50.[(log800-Pen) /(TRB-25)]

Bu test sistemi su banyosu, petri kapları, etüv, saf
su, beher ve karıştırma çubuğunda oluşmaktadır. Burada,
Deneyin uygulanmasında takip edilen aşamalar Pen: 25°C penetrasyon değerini
aşağıdaki sıralanabilir. TRB: yumuşama noktası değerini ifade
etmektedir.
1) 100 ± 10 gram 6,3-9,5 mm boyutlarında agrega
elenerek temin edilir ve toz ve kirliliklerinden III. BULGULAR
arındırılmak için yıkanır. Bu bölümde modifikasyon işlemi
(2) Yıkanan agregalar 24 saat boyunca veya sabit gerçekleştirilmemiş geleneksel saf bitüm (GSB) ve
kütleye ulaşıncaya kadar 100 ± 5 °C’de fanlı etüvde IÇSA-MB numuneleri üzerinde uygulanan deney
ısıtılarak kurutulur, bulguları verilmiştir. Bulgular, Tablo 2’de
(3) Bitüm numuneleri deneyin yapılacağı gün sunulmuştur.
ısıtılarak akıcı hale getirilir,
(4)Deney aparatları ve düzeneği hazırlanır, Tablo 2. Deney sonuçları
(5) Kurutulmuş sıcak agregalar bir ısıtılmış bir
GSB IÇSA-MB Fark
behere boşaltılır, Testler
(a) (b) (a-b)
(6) Beherde bulunan agregaların üzerine Penetrasyon (dmm) 85,7 81,5 4,2
ağırlığının yüzde 5’i kadar bitüm, 5gr, bitüm Yumuşama Noktası (ºC) 52,5 51,4 1,1
boşaltılır ve bitüm agrega karışımı hızla bitüm tüm Soyulma (%) 40,0 40,0 0
agregaları kaplayana kadar beher içinde karıştırılır, Viskozite (135 °C) (cP) 405,6 366,4 39,2
(7) Bitüm kaplı agregalar hazırlanan iki eşit Viskozite (165 °C) (cP) 112,3 100,8 11,5
Penetrasyon İndeksi 0,85 0,42 0,43
parçada petri kaplarına homojen ve birbirileri
üzerine tanecikler gelmeden yayılarak yerleştirilir,
Tablo 2’de verilen deney sonuçları, bitüm
(8) Petri kapları laboratuvarda oda sıcaklığında 1
ağrılığınca %1 oranında GSB’ye eklenen IÇSA
saat kadar dinlendirilir,
katkısının araştırılan bitümün temel özelliklerinde
(9) Petri kaplarında dinlendirilen numuneler üzeri
(soyulma oranı hariç) belirgin değişikler sağladığı
3 cm suyla kaplanacak şekilde 60 °C ısıya ayarlanan
görülmektedir. Değişim miktarı düşük görülse de
su banyosuna veya buharlaşma kaybı yaşanmaması
ısıya karşı hassas bir yapıya sahip olan bitümde
noktasında gerekli önlemler fansız etüve
meydan gelen penetrasyon değeri ve viskozite
yerleştirilerek 24 saat boyunca koşullandırılır,
değerlerindeki değişim bitümün ısıya karşı
(10) Agregaların soyulma oranı gün ışığında,
duyarlılığının önemli bir seviyede değiştiğini
ilgili standartta resmedilen değerlendirme esas
göstermektedir.
alınarak numunelerin soyulma değeri ±%5
hassasiyetle belirlenir. IV. TARTIŞMA
F. Penetrasyon İndeksi Araştırıldığı kadarıyla mevcut literatürde kişisel
Penetrasyon ve yumuşama noktası deneylerinden bakım ürünlerinden IÇSA’nın katkı olarak bitüm
elde edilen veriler kullanılarak ısıya karşı modifikasyonunda kullanıldığı bir çalışmaya
hassasiyeti ifade eden bir deneysel yöntem ile bir rastlanmamıştır. IÇSA’nın çeşitli endüstriyel
indeks geliştirilmiştir. Bu indeks penetrasyon işlemler gören bir reçine olduğu düşünüldüğünde,
indeksi (PI) olarak bilinmektedir. PI ile ısıya karşı reçine tabanlı yapılan araştırmalar ile paralel
hassasiyet arasında ters orantı bulunmaktadır. PI sonuçlar sergilediği ancak etki seviyesinin
değerinin (-2,0) ile (+2,0) arasında olması beklenir. kullanılan ürüne ve miktarına bağlı olarak
Ancak, PI değerinin (-2,0) den küçük olması değişkenlik gösterdiği görülmüştür.
bitümün ısıya daha çok duyarlı olduğunu (+2.0) den IÇSA’nın katkı olarak kullanımının araştırıldığı
büyük olması ise ısıya karşı az duyarlı olduğunu bu çalışmada, öngörülen bazı etkilere ulaşılmıştır.
göstermektedir. Ancak, soyulma direncinde iyileşmenin olmaması,
GSB ile aynı seviye kalmış olması bu çalışmanın
Aşağıda verilen denklem kullanılarak PI farklı oranlarda IÇSA’nın kullanılarak modifiye
hesaplanmaktadır.
693
Konya, Turkey
edilen bitümler üzerinde genişletilmesi gereğini [5] T. Alataş, M.E. Kizirgil, (2012). Saf ve polimer
ortaya koymuştur. modifiyeli bitümlü bağlayıcıların karıştırma ve
sıkıştırma sıcaklıklarının dönel viskozimetre deneyi ile
V. SONUÇLAR belirlenmesi. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 28(3).
IÇSA’nın %1 (bitüm ağırlığınca) oranında [6] B.V. Kök, M. Yılmaz, N. Kuloğlu, (2012). Asfaltitin
kullanılarak modifiye edilen geleneksel Saf bitümün bitüm ve bitümlü sıcak karışımların mekanik
temel mühendislik özelliklerinde önemli özelliklerine etkisi. Teknik Dergi, 23(111), 5813-5826.
miktarlarda değişimler gözlenmiştir. Bunlar özetle; [7] İ. Gökalp, (2021). The waste transparent nylon modified
bitumen properties: Experimental assessment on
physical, rheological properties and storage stability.
(1) Penetrasyon değerinde düşüş, Construction and Building Materials, 303, 124353.
(2) Yumuşama noktasında düşüş, [8] CEN (2015) Bitüm ve bitümlü bağlayıcılar-İğne batma
(3) Viskozitede düşüş, derinliği tayini. TS EN 1426
(4) Penetrasyon indeksinde düşüş, ancak [9] CEN (2015) Bitüm ve bitümlü bağlayıcılar-Yumuşama
noktası tayini-Halka ve bilye yöntemi TS EN 1427
(5) Soyulma direncinde bir değişim [10] ASTM (2015) Standard test method for viscosity
gözlenmemiştir. determination of asphalt at elevated temperatures using a
rotational viscometer. ASTM D4402.
Görüldüğü üzere bitümlü GSB’nin IÇSA ile [11] CEN (2020) Bitümlü karışımlar - Test yöntemleri -
modifikasyonu sonrasında temel bitüm Bölüm 11: Agrega ve bitüm arasındaki benzeşmenin
belirlenmesi TS EN 12697-11
özelliklerinde önemli değişimler görülmüştür. Bu
değişimlere istinaden, IÇSA’nın bitümlü
bağlayıcılarda modifikasyonda kullanılabilecek bir
ürün olduğu değerlendirilmekte ve yapılan bu ön
çalışma neticesinde farklı oranlarda garklı işlem
koşullarında, farklı sınıflara sahip bitümlü
bağlayıcılar ile birlikte kullanımı noktasında daha
fazla araştırma yapılmasını yararlı olacağı sonucuna
varılmıştır.
TEŞEKKÜR
Bu çalışmada laboratuvar imkanlarını
hizmetimize sunarak destek olan Karayolları 9.
Bölge Müdürlüğü, Diyarbakır, Ar-Ge
Başmühendisliğine ve personellerine teşekkür
ederim.
KAYNAKLAR
[1] İ. Gökalp, Y. Özinal, V.E. Uz, (2018). Atık Bitkisel

Yemeklik Yağların Saf Bitüm Özelliklerine Etkisinin
Araştırılması. Mühendislik Bilimleri Ve Tasarım Dergisi,
6(4), 570-578.
[2] K. Necati, (2001). Bitüm ve Bitümlü Sıcak Karısımların
Rijitliğine Etki Eden Parametreler. Turkish Journal of
Engineering and Environmental Sciences, 25, 61-67.
[3] İ. Gökalp, H.M. Çetin, Y. Özinal, H. Gündoğan, V.E.
UZ, (2019), Polimer Modifiye Bitüm Modifikasyonuna
Etki Eden Parametreler Üzerine Bir Literatür
Araştırması. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi
Mühendislik Bilimleri Dergisi, 8(2), 954-964.,
[4] H.M. Çetin, (2022). Nano Malzemelerle Modifiye
Edilen Bitüm ve Bitümlü Karışımların Fiziksel ve
Reolojik Özelliklerinin İncelenmesi: Literatür
Araştırması. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(1), 429-448.
694
The Use of Native Plant Species in the Flora of Antalya in Landscape

Architecture
Mert Çakır*1, Şirin Dönmez1 and Mahmut Tuğluer2
1
Süleyman Demirel University, Faculty of Architecture, Department of Landscape Architecture,Turkey.
2
Kahramanmaraş Sütçü İmam University, Faculty of Forestry, Department of Landscape Architecture, Turkey.
*
(pmmertcakir@gmail.com) Email of the corresponding author
Abstract – The Mediterranean Region is the richest region in Turkey in terms of endemic plant species.
Antalya, located in the Mediterranean region, has very important potential in terms of plant diversity.
Antalya is the province with the highest number and rate of endemic plants. It is necessary to benefit from
this richness observed in natural vegetation in planting applications. In Turkey, native plant species are not
often used in landscape architectural applications, despite the country's great plant diversity. The use of
exotic species instead of native species poses a threat to the habitats of natural plant species and threatens
the ecological balance. The use of native plant species in planting designs reduces maintenance costs as
well as provides soil and water conservation. The aim of this study is to reveal some native plant species
with decorative leaves, fruits, flowers, etc. that spread naturally in the flora of Antalya and offer potential
in landscape architecture studies. For this purpose, ecological requirements, natural habitats and potential
usage areas of nine plant species in landscape architecture were determined and suggestions were made.
Keywords – Endemic plant, exotic plant, landscape, Antalya
I. INTRODUCTION of the rapid changes in climatic and geographic

Biodiversity is the "variability among living characteristics [3]. There are a variety of types and
organisms from all sources, including, inter alia, combinations of forest, mountain, steppe, wetland,
terrestrial, marine, and other aquatic ecosystems and coastal, and marine habitats in Turkey. To
the ecological complexes of which they are part; this comprehend Turkey's plant species diversity, it will
includes diversity within species, between species, be adequate to contrast it with the continent of
and of ecosystems" [1]. Biodiversity consists of Europe. While there are about 15,500 gymnosperm
three elements; genetic diversity, species diversity, and angiosperm plant species on the whole
and ecosystem diversity [2]. Genetic diversity refers European continent, it is known that there are
to the diversity within a species. It is measured by 12,000 species only in Turkey [4]. Approximately
the genetic difference within a certain species, one third of these are endemic to Turkey. The
population, variety, or subspecies. Species diversity Eastern Anatolia and Southern Anatolia regions are
refers to the number of living species present in an rich in endemic plant species. Irano-Turanian and
area. Ecosystem diversity includes the diversity of the Mediterranean regions are rich in endemic plant
living communities on earth and their habitats. species.
Due to the three biogeographic regions of Europe- When Turkey's plant biodiversity is evaluated as a
Siberia, the Mediterranean, and Irano-Turanian, as whole, Antalya is a rich province in terms of the
well as their transition zones and its location as a number of plant species. One-fourth of the
bridge between two continents, Turkey has become approximately 12.000 plant taxa identified in
a small continent in terms of biodiversity as a result Turkey so far are distributed within the borders of
695
Çakır et al., The Use of Native Plant Species in the Flora of Antalya in Landscape Architecture, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Antalya Province. More importantly, 862 of these flowers, forms, leaves and fruits, and fragrant
plant species are endemic to Turkey. The province flowers and leaves.
with the highest endemic numbers and rate in
Turkey is Antalya [5]. Unfortunately, 44 of these II. MATERIALS AND METHOD
species are critically endangered [6]. Antalya is located in the Mediterranean Region.
The annual average temperature is 18.57 °C. The
In Turkey, there are five micro-gene centers where lowest average temperature is in January (10.5°C)
more than 100 species vary widely and which are and the highest average temperature is in July
the origin or diversity centers of many important (27.7°C). It has an annual average precipitation of
cultivated plants and other economically important 1085 mm [13]. Some plant species that grow
plant species such as medicinal plants [7]. They naturally within the borders of Antalya were chosen
offer very important genetic resources for the future as research material . In the selection of species,
sustainability of many plant species. Biodiversity is especially those that are not widely used in
under threat. This increasing rapid change and its landscape architecture studies but have a high
negative effects are followed with great concern potential for use, were emphasized. The
throughout the world, and solutions are being tried morphological characteristics, ecological
to be produced in order to minimize the effects of requirements, and usage possibilities of these
this change. Methods such as in-situ and ex-situ are species in landscape architecture applications were
used to protect biodiversity from such factors [8]. emphasized. In addition to the morphological
characteristics of the species, such as flowers, fruits,
Native plants are indigenous to a given area and leaves, general habitus, height, as well as their
occur naturally in that particular area. ‘Native’ is a ecological demands, aesthetic and functional areas
term that is widely used to describe a plant species of use in landscape architecture studies have been
that has naturally existed in an area for an extended tried to be determined. Nine species that have the
period of time. Native species are widely potential to be used in open/green areas were
understood to be those that originated within determined and their usage purposes (aesthetic and
political borders and not as a result of direct or functional) were evaluated (Table 1). The aim of the
indirect human influence [9]. They are adapted to study is to describe some plants that grow naturally
local conditions (rainfall amount, cold hardiness, in Antalya and their landscape values. By
soil type) [10]. Native landscaping relies on the demonstrating these values, the use of native plant
plants -trees, shrubs, grasses, sedges, wildflowers, species for sustainable landscape practices is also
etc.- that lived in Turkey for thousands of years and encouraged.
are well-adapted to local growing conditions. Native Table 1. Selected native plant species
plants vary regionally and help create a sense of
No Latin name
place in the landscape. Among the rich plant genetic
1 Alkanna tinctoria
resources of Turkey, there are many natural plant
2 Chondrilla juncea
species that can be used as outdoor ornamental 3 Cichorium intybus
plants, which are resistant to various stress factors, 4 Genista aucheri
do not require maintenance, and have various 5 Helichrysum pamphylicum
features such as ostentatious forms, leaves, flowers, 6 İris pamphylica
and fruits, both aesthetically and functionally [11]. 7 Lupinus albus
8 Orobanche sideana
Antalya province, which is located in the 9 Sambucus ebulus
Mediterranean Region, which is a region very rich
in plant diversity and is also home to many natural
medicinal and aromatic plant species [12]. A. Alkanna tinctoria
However, this richness has not been used much in of
Alkanna tinctoria is native to Turkey. It is a
landscape architecture applications. It is aimed to
perennial herbaceous flowering plant with a height
determine the use of species with various
of 10 to 30 cm. Its leaves are hairy, oblong-
characteristics, such as low maintenance, showy
lanceolate, and greenish. The flowers are a vivid
696
blue color, and they bloom from April through June. foliolate leaves have silky hairs on them. The plant
It naturally grows in rocky and thorny regions. It can blooms between June and July. It naturally grows at
thrive in nutrient-poor soils and can endure light altitudes between 500 and 2000 meters on stony
(sandy) and medium (loamy) soils. The plant, which slopes, steppes, and fallow fields [20, 21].
is edible and therapeutic, is also employed as a Similar to how it would grow naturally, it can be
dyeing agent. It thrives in conditions that are either used in rock and stone gardens. The plant's eye-
fully or somewhat sunny. It can withstand catching yellow blossoms, which can also be
temperatures as low as -10 °C [14, 15, 16]. employed in xeriscape designs, will attract
With its blue blossoms and misty green leaves, it attention.
can be used as an accent element in designs. The
E. Helichrysum pamphylicum
plant's spreading growth pattern makes it possible to
use it as a groundcover as well. Helichrysum pamphylicum is a groundcover
herbaceous perennial plant species [22]. It stands 15
B. Chondrilla juncea to 60 cm tall. The plant is native to Turkey and has
Chondrilla juncea is a herbaceous shrub with therapeutic properties. It has erected and branching
many branches. It can be biennial or perennial. It stems. Its white flowers bloom between May and
can grow up to 100 cm. Its stems are blue-green and August. Pinus brutia woodlands, stony, gravelly,
hairy. It blooms between July and September and arid slopes, and limestone rock fractures are the
has yellow flowers. It grows in rocky places and plant's native habitats.
devastated fields. It favors subtropical climates that It can contrast with the ground-covering plants
are humid. It can withstand mild winters and hot with its tall, white blossoms. The plant can be
summers without suffering from severe summer utilized as a groundcover because of its spreading
drought. growth tendency due to its sturdy construction,
Both harmonious designs using plants with white natural appearance, and suitability for xeriscape,
flowers and designs with yellow flowers can use it rock, and stone gardens.
as a background. The long blossoming season
F. Iris pamphylica
makes it easier to apply the pattern in flower gardens
and gives it a more natural aspect. Iris pamphylica is a bulbous plant and native to
Antalya. It stands 15 to 25 cm tall. The flowers are
C. Cichorium intybus narrowly obovate, 3.5-4 cm long, brownish-purple
Cichorium intybus is a kind of perennial or with a yellow center and purple spots, and bloom in
biennial plant. It stands 50 to 100 cm tall. It blooms March and April [23]. It can naturally grow in fields
between April and September and often features between 700 and 1500 m, open woods on limestone
blue, occasionally white, or pink flowers. Petiolate soils; and the margin of Pinus brutia and Quercus
and lance-shaped leaves are seen. The color of its sp. forests. It is designated as "endangered" in the
stems changes from green to a reddish brown hue. Red Data Book of Turkish Plants and on the 1997
The bottom stems have a lot of hair. The top stems IUCN Red List of Threatened Species [24]. The
are essentially hairless. It can be consumed and used plant requires statutory habitat protection as well as
as a dyeing agent. It naturally appears in deserted assistance with propagation, such as through tissue
meadows and pastures. It can withstand frigid culture methods.
temperatures (-40 degrees). It requires at least six It can be grown in pots or in rock gardens. It can
hours of direct sunlight each day, preferring full sun. be employed as an accent element in designs with a
[17, 18, 19]. thin framework that are aesthetically highly
It can be used to soften rough corners on the edges interesting. However, because it is endemic and has
of staircases as well as in rock and stone gardens, a shallow structural foundation, designers must use
flower beds, and gardens with characteristic blue it exclusively and frequently.
flowers. Its application in pots will also produce an
G. Lupinus albus
aesthetically pleasing appearance.
Lupinus albus is an annual, herbaceous, and
D. Genista aucheri sporadically hairy plant. Its height ranges between
Genista aucheri is a perennial plant species with 30 and 120 cm, and its growth pattern is erratic. The
erect stems. It can grow up to 70 cm. The three- plant has several branches and has strong tap roots.
697
The roots can grow up to 70 cm in depth. The stems III. RESULTS AND SUGGESTIONS
are branching, rough, and barely velvety [25]. It is a The diversity of species has increased thanks to
Fabaceae (Leguminosae) member. The leaves are Antalya's various microclimates. In this area, a wide
obovate, alternating, digitally compound, and hairy variety of species are naturally distributed. But only
on the underside. The terminal inflorescence ranges a small number of these species are cultivated. The
in color from white to violet and is 3–30 cm long. It cultivation of these plants and their inclusion in
naturally grows in sandy, acidic soils in meadows, studies on landscape architecture will be
pastures, and grassy slopes. It can withstand an advantageous for both human recognition of plants
acidity in the soil up to pH = 6.5. It can be found in and the avoidance of extinction of species. Native
practically every type of environment, from sea plant species are recognized to require less
level to elevations of up to 4000 m. The optimum maintenance, adapt better to the environment, and
temperature for the plant is 18°C to 24°C [26]. contribute to the protection of water resources. The
With its long, white blossoms and broad, dark- cost of water, maintenance, pesticides, and fertilizer
green foliage, it can be utilized as a background for will be reduced by using native plant species in
other, more vibrant flowers as well as a texture landscape design. As they are well adapted to both
element. Being salt-resistant in particular will be wetlands and arid places, native plants will be a
helpful for designs built in coastal areas. sustainable choice in arid and barren lands that may
H. Orobanche sideana be the outcome of potential risks from global
warming in the future. The landscaping studies in
Orobanche sideana is an Antalya endemic.
this area will benefit from the use of plants chosen
Unfortunately, it belongs to an endangered plant
from the Antalya flora in terms of aesthetics,
species. It only grows in a very small area in
economy, and ecology.
Antalya, Turkey (single point endemic). In Side-
Manavgat, it extends throughout the forest and REFERENCES
along the coast. It is under protect in Side. The plant
seems to be yellow in its overall appearance. May is [1] United Nations (1992) Convention on Biological
when the flowers bloom, and they are a creamy- Diversity (text with annexes). United Nations, New
yellow color. It can withstand heat and drought. York.
With its unique flower structure, it makes for a [2] Hoban, S., Bruford, M., Jackson, J. D. U., Lopes-
Fernandes, M., Heuertz, M., Hohenlohe, P. A., and
fascinating accent element in designs. Laikre, L. (2020). Genetic diversity targets and indicators
It can give rock and stone gardens a more natural in the CBD post-2020 Global Biodiversity Framework
appearance. must be improved. Biological Conservation, 248,
108654.
İ. Sambucus ebulus [3] Dönmez, Ş., Çakır, M. and Kef, Ş. (2016). Bartın’da
Sambucus ebulus is a 2 m tall, woody plant. There Yetişen Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Peyzaj
Mimarlığında Kullanımı. Journal of Architectural
are many white and occasionally pink flowers. The Sciences and Applications, 1 (2), 1-8. DOI:
flowering time is July-September. The fruits are 10.30785/mbud.295486
glossy black [27]. In the fall, the stems and leaves [4] Avcı, M. (2012). Çeşitlilik ve Endemizm Açisindan
become red. The plant can be used as dyestuff. Türkiye'nin Bitki Örtüsü. Coğrafya Dergisi, (13).
Numerous soil types, including calcareous soils, are [5] Şenkul, Ç., and Kaya, S. (2017). Türkiye endemik
bitkilerinin coğrafi dağılışı. Türk Coğrafya Dergisi, (69),
tolerated. It thrives in loamy, damp soil. Although it 109-120.
favors sunny locations, it may also grow in areas [6] Antalyanın Beşi Bir Yerde. (2013). Date of Access:
with some light shade. It spreads through its shoots 30/06/2022.
and is an aggressive intruder. It grows along the https://www.wwf.org.tr/ne_yapiyoruz/doga_koruma/tur
sides of roads, forest boundaries, and streams [28]. kiyenincani/antalyanin_besi_bir_yerde/
[7] Demir, İ. (1990) General Plant Breeding. E.Ü. Ziraat
In addition to having white blossoms, this species Fakültesi Yayınları No 496, E.Ü.Z. F. Ofset Atölyesi
is interesting because of how the plant will look İzmir, 366p.
once the seeds have grown into a plant. It can be [8] Dulloo, M. E., Hunter, D., and Borelli, T. (2010). Ex situ
incorporated into designs as a backdrop element. Its and in situ conservation of agricultural biodiversity:
green leaves and black seeds combine to create an major advances and research needs. Notulae Botanicae
Horti Agrobotanici Cluj-Napoca, 38(2), 123-135.
intriguing texture.
698
[9] Norcini, J. G. (2007). Native plants: an Iris pamphylica (Iridaceae) endemic to SW

overview. EDIS, 2007(6). Anatolia. Journal of Applied Biological Sciences, 9(2),
[10] Lankau, R. A. (2013). Species invasion alters local 1-6.
adaptation to soil communities in a native [25] Gardner, W. K., Parbery, D. G., and Barber, D. A.
plant. Ecology, 94(1), 32-40. (1982). The acquisition of phosphorus by Lupinus albus
[11] Sarı, D., and Karaşah, B. (2019). İç ve dış mekanlarda LI Some characteristics of the soil/root interface. Plant
kullanılabilecek tıbbi-aromatik bazı süs bitkileri. In 4th and Soil, 19-32.
International Symposium. [26] Huyghe, C. (1997). White lupin (Lupinus albus L.). Field
[12] Fakir, H., Korkmaz, M., and Icel, B. (2016). Medicinal Crops Research, 53(1-3), 147-160.
plants traditionally used for pain alleviation in Antalya [27] Ahmad, I., Rafiq, M. B., and Dole, J. M. (2015).
province, Turkey. Studies on Ethno-Medicine, 10(3), Postharvest Screening of Selected Potential Herbaceous
314-324. and Woody Ornamentals of Pakistan. In VIII
[13] Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 2020. İllere Ait Mevsim International Symposium on New Ornamental Crops and
Normalleri. Erişim Tarihi: 07.05.2020. XII International Protea Research Symposium 1097 (pp.
https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve- 199-204).
ilceleristatistik. aspx?k=undefined&m=ANTALYA. [28] Tasinov, O., Kiselova-Kaneva, Y., and Ivanova, D.
[14] McVean, D.N. (1966). Ecology of Chondrilla Juncea L. (2013). Sambucus ebulus-from traditional medicine to
in South-Eastern Australia. Journal of Ecology, Vol. 54, recent studies. Scripta Scientifica Medica, 45(2), 36-42.
No. 2, pp. 345-365.
[15] Lee, G. A. (1986). Integrated control of rush
skeletonweed (Chondrilla juncea) in the western
US. Weed Science, 34(S1), 2-6.
[16] USDA. (2016). Weed Risk Assessment for Chondrilla
juncea L. (Asteraceae) – Rush skeletonweed. United
States Department of Agriculture Animal and Plant
Health Inspection Service September 22, 2016 Version
1.
[17] Nandagopal, S., and Kumari, B. R. (2007).
Phytochemical and antibacterial studies of Chicory
(Cichorium intybus L.)-A multipurpose medicinal
plant. Advances in Biological Research, 1(1-2), 17-21.
[18] Kabirnotaj, S., Zolalla, J., Nematzadeh, G., and SHokri,
E. (2013). Optimization of hairy root culture
establishment in Chicory plants (Cichorium intybus)
through inoculation by Agrobacterium
rhizogenes. Agricultural Biotechnology Journal, 4(2),
61-75.
[19] Vahabinia, F., Pirdashti, H., and Bakhshandeh, E. (2019).
Environmental factors’ effect on seed germination and
seedling growth of chicory (Cichorium intybus L.) as an
important medicinal plant. Acta Physiologiae
Plantarum, 41(2), 1-13.
[20] Martin, E., Dinc, M., Duran, A., Dogan, B., and Hakki,
E. E. (2009). Cytogenetical analysis of 12 taxa of Genista
L.(Fabaceae) from Turkey. Bangladesh Journal of Plant
Taxonomy, 16(2), 151-156.
[21] Hakki, E. E., Dogan, B., Duran, A., Martin, E., and Dinc,
M. (2010). Phylogenetic relationship analysis of Genista
L.(Fabaceae) species from Turkey as revealed by
intersimple sequence repeat amplification. African
Journal of Biotechnology, 9(18), 2627-2632.
[22] Pınar, N. M., and Dönmez, E. O. (2000). Pollen
morphology of some Turkish endemic Helichrysum
Gaertner species (Compositae). Pakistan Journal of
Botany, 32(2), 295-301.
[23] Kandemir, N., and Çelik, A. (2017). Comparison of
morphological and anatomical properties of endangered
endemic Iris pamphylica and I. masia in Turkey. Acta
Botanica Hungarica, 59(3-4), 371-388.
[24] Deniz, İ. G., Aykurt, C., and Başaran, M. A. (2015).
Taxonomic and ecologic properties of the endangered
699
The Effect of Backward Counter-Rotating Triangular Type Vortex

Generators on NACA 4415 Airfoil
Mesut Algan1, Mehmet Seyhan1* and Mustafa Sarıoğlu1
1
Department of Mechanical Engineering, Karadeniz Technical University, Turkey
*
mehmetseyhan@ktu.edu.tr
Abstract – In this experimental study, it is aimed to investigate the effects of backward counter-rotating
vortex generators on the NACA 4415 airfoil. The chord and spanwise length of the airfoil are 150 mm 300
mm respectively. Experiments were carried out with force measurements in a suction type wind tunnel for
Re = 0.8×105 and 1.4×105 Reynolds numbers and data were collected at angles of attack between 0° and
30° at 1-degree intervals. Experiments were first performed without VGs (Baseline). Then the same
experiments were repeated by adding VGs. The dimensions of the VGs are chosen to be l= 15 mm, h=5
mm, d=5 mm, λ=30 mm and β=13°. VGs were tested for XVG=0.1c and 0.2c on chord line length. The VGs
postponed the stall angle and increased the maximum lift coefficient (CLmax) up to 12.6% compared to the
clean wing model. In comparison to the baseline model, models with VGs delayed the stall angle by +2
degrees for Re = 0.8×105. For XVG=0.2c the situation was the same but delaying by +4°. For the Re=
1.4×105, VGs placed at XVG=0.1c and XVG=0.2c positions delayed the stall angle (compared to the baseline
model) by +2° and +5°, respectively. VGs mainly have increased the drag coefficient (CD) for Re= 1.4×105.
VGs have almost the same CD variation as baseline model at Re= 0.8×105. In addition to these results, the
10VGβ13λ3 model reduced the CD for a few angle of attack before the stall.
Keywords – Vortex Generators, NACA 4415, Stall, Drag Coefficient, Lift Coefficient
I. INTRODUCTION Reasons such as easy assembly on the produced

The aerodynamic performance of aircrafts in vehicle, assembly and disassembly for the ready
external flow is an important area of study. During part, very low production cost, being small but being
the flight, adverse conditions which affect flight effective so these situations make VGs important
performance such as flow separation, vortex research and development subject. Vortex
breakdown, stall, vibration may occur. In order to generators were first introduced by Taylor in 1947
control these effects, flow control methods are [1]. He showed that vortexes created by a series of
applied. In this way, it is possible to obtain safer, small plates increase the momentum in the direction
economical and ergonomic flights. In recent studies of the flow, thereby delaying flow separation.
in this area, the effect of the boundary layer on the Schubauerand et al. [2] showed that the mixing in
lift and drag forces has been given a significant the boundary layer increased with the addition of
place. The main purpose of controlling the boundary VGs in their study on the turbulent boundary layer
layer on an airfoil is to increase lift and reduce drag, at various adverse pressure gradients, thus reducing
therefore increasing lift-to-drag ratio (L/D) by the effective adverse pressure gradients. Bragg et al.
delaying the stall. Vortex Generators (VGs) are an [3] studied the wing profile of the Voyager aircraft
important aerodynamic element in this field. The and performed their work at Re=9×105. To simulate
vortex generators move energy from the outer flow the roughness of rain or insect debris, they fitted trip
to the boundary layer to control flow separation. strips and used three types of vortex generators
700
Algan et al., The Effect of Backward Counter-Rotating Triangular Type Vortex Generators on NACA 4415 Airfoil, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
made of brass plate. They indicated that VGs and gave optimum values. They found that VGs
increase the maximum lift coefficient. According to were the most efficient at x/c = 0.4 and stated that
the pressure coefficient change, they stated that the triangular VGs were more effective than rectangular
flow on the airfoil was separated at approximately ones. 𝐶𝐿 𝑚𝑎𝑥 value changes of triangular types is
x/c=0.55 but reattached to surface at approximately 13.5% (at at XVG=0.4); They reported that
x/c=0.70 stations due to VGs. They reported that by rectangular ones are 11.3% (at at XVG=0.3c).
manipulating the top surface flow separation with In this study, it is aimed to examine the the effect of
VGs, all VGs increase lift and reduce drag as well backward counter-rotating triangular type vortex
as delay stall angle. Broadley et al. [4] carried out generators on NACA 4415 airfoil. Force
experiments on the aircraft wing to examine the measurement tests were performed for the NACA
flow structure at the leading and trailing edges and 4415 airfoil with and without VGs in flow around
to investigate the effect of VGs on the separation the airfoil.
structure. They tested the VGs by placing at the
x/c=0.70c position with 0.05c intervals at the II. MATERIALS AND METHOD
suction surface of the airfoil. They also performed Experiments were carried out at the Aerodynamics
surface oil flow visualization experiments and and Wind Energy Laboratory of Karadeniz Technical
observed the surface structure and characteristics of University, in a suction type subsonic wind tunnel. The
the flow. According to the results, they stated that dimensions of the test area are 0.57x0.57x1.2 meter. The
the 0.55c position is more efficient and each VG wing profile (NACA 4415) is produced with a 3D printer
and sanded to have a smooth surface. The schematic of
configuration has a 10% performance increase over
the experimental setup is given in Figure 1. The
the baseline model. They also found that positioning endplates were spaced 2mm between the top and bottom
the VGs at 18˚ - 30˚ to the flow direction had a of the NACA 4415 airfoil with and without VGs.
greater effect. According to the pressure distribution Experiments were carried out for Re = 0.8×105 and
data they collected, if the height of the vortex 1.4×105 at angles of attack (α) between 0⁰ and 30⁰.
generators is greater than the local boundary layer Firstly, experiments were carried out for a clean airfoil.
thickness, the vortex produced is outside the Then the same experiments were repeated by adding
boundary layer; They stated that if the local VGs.
boundary layer is smaller than the thickness, the
generated vortex will be weaker and inside the
boundary layer, so it cannot effectively control the
separation. Accordingly, they stated that if the
height of the vortex generator is equal to the local
thickness of the boundary layer, the effect will be
maximum. Seshagiri et al. [5] performed
experiments for static VGs in six different
configurations at low Reynolds numbers (80,000 –
160,000). Active VGs were also studied. They
tested them in various configurations which are
angle, spacing between VGs, line-up, position along
the chord. Mueller-Vahl et al. [6] investigated that
the VGs structure they used, creates counter-
rotating vortices, and the advantage of this is greater Fig. 1 Experimental setup for the force measurement
momentum transfer. They also used the XFOIL
program for the boundary layer thickness instead of Figure 2 (a and b) shows the 3D schematic view of
the experimental study. They stated that the delay in NACA 4415 and geometric specifications of the
the stall angle corresponds to a 31% improvement. vortex generator, respectively. XVG denotes the
Omar et al. [7] examined the effects of rectangular vortex generators placed location. In this study, VGs
and triangular VG types using the NACA4415 location placed on the suction surface of the airfoil
airfoil. They made a series of force and pressure are 0.1c and 0.2c. As shown in Figure 2 (b),
measurements at Re=2×105. They tested VGs for orientation parameters of the VGs are l = 15 mm
different angle, distance, length, and height values (length of VG), h = 5 mm (height of VG), d = 5 mm
701
Turkey
(The distance between VG couples between each after stall (corresponding to α = 16˚), while in
other), λ = 30 mm (distance between the endpoints 20VGβ13λ3, the same situation occurred with a
of VGs) and β = 13⁰ (angle of VG relative to flow sudden decrease as shown in the baseline model.
direction). Parameters for sizing VGs were selected
from the work of Omar et al. [7], [8]. For the VGs, 1.4
0.25mm thick steel alloy sheet was used and
produced by laser cutting. The lower parts are bent 1.2
CL
for easier mounting on the wing surface. 1.0
(a) 0.8
0.6
0.4
10VG133
0.2 20VG133
Baseline
0.0
0 5 10 15 20 25 30
()
(b)
Fig. 3 Variation of CL for NACA 4415 airfoil with VGs and
without VGs at Re = 0.8×105
Figure 4 shows the variations of CL as a function of

AOAs for NACA 4415 airfoil with VGs and without
VGs at Re = 1.4×105. The stall angle of the baseline
model is 17°. Comparing the 10VGβ13λ3 model
with the baseline model at Re=1.4×105; the stall
angle was delayed by 5˚and occurred at 22° as
shown in Figure 4. Stall angle for 20VGβ13λ3
model was at 19° in the same Re. The stall angle was
delayed +2 and +5 degree for the 20VGβ13λ3 and
Fig. 2 (a) Schematic view of NACA 4415 and (b) Size and 10VGβ13λ3, respectively when it compared with
position parameters of VG the baseline model. It has been achieved +12.51%
and +12.6% improvements in CL max for the
III. RESULTS AND DISCUSSION 20VGβ13λ3 and 10VGβ13λ3, respectively. We can
see that the percent change in CL max is nearly
In this study, the effect of VGs on the NACA4415
airfoil was investigated for two different positions similar for both XVG positions.
of VGs that are XVG = 0.10c and 0.20c. Lift and drag 1.6
coefficients (CL and CD) were examined by
performing force measurements for Re = 0.8×105 1.4
and 1.4×105. 1.2

In Figure 3, the variation of the CL which depends CL
1.0
on the angle of attack is given for XVG = 0.10c and
0.20c at Re = 0.8×105. The stall angle of the baseline 0.8
model is 14°. As result of force measurements, 0.6

when airfoils with VGs compared with the baseline 10VG133
model at Re = 0.8×105 for XVG = 0.10c, the CLmax 0.4
20VG133
increased by +4° and stalled at α=18°. This shows 0.2 Baseline
that there is a 13.84% improvement in CLmax. For 0.0
the XVG = 0.20c, stall occurred at α = 16° and 0 5 10 () 15 20 25 30
enhance the lift up to 8.61%. In 10VGβ13λ3, CL

Fig. 4 Variation of CL for NACA 4415 airfoil with VGs and
gradually decreased with increasing angle of attack without VGs at Re=1.4×105
702
Turkey
When the results are examined in general, XVG 0.5
=0.10c is the more effective position than XVG 10VG133

=0.20c. The prominent difference is here the 0.4 20VG133
difference in postponing the stall angle. In this case, Baseline
CD
XVG =0.10c is the best position that delays the stall
0.3
angle more.
Variations of CD as a function of AOAs for NACA
4415 airfoil with VGs and without VGs at Re = 0.2
0.8×105 is given in Figure 5. As shown in the Figure
5, there wasn’t a noticeable increase or decrease
0.1
especially at pre and post stall regions. The sudden
decrease in CL of baseline and baseline with VGs
models is shown in Figure 3 because of sudden 0.0
increase in CD of these models seen in Figure 5. In
stall area, 20VGβ13λ3 almost has the same CD 0 5 10 15 20 25 30 35
values as the model of baseline. However, the CD ()
values of the 10VGβ13λ3 model in the stall region Fig. 6 Variation of CD for NACA 4415 airfoil with VGs and
did not continue to increase not like baseline model. without VGs at Re=1.4×105
On the contrary, it continued with decreasing.
Comparing the VGs airfoil cases with the baseline
model at Figure 7 and Figure 8, there is an increase
0.5
in L/D at stall regions where the VGs delays the
CD 10VG133
20VG133
stall. However, when looking at the general trend,
0.4 VGs did not contribute much to the L/D ratio except
Baseline
for stall regions.
0.3
12
0.2 10VG133
10 20VG133
Baseline
0.1 L/D 8
6
0.0
0 5 10 15 20 25 30 4
()
2
Fig. 5 Variation of CD for NACA 4415 airfoil with VGs and
without VGs at Re=0.8×105 0
Figure 6 shows the variations of CD as a function of -2

AOAs for NACA 4415 airfoil with VGs and without
VGs at Re = 1.4×105. The result is that the VGs generally -4
increased the CD while delaying the stall. Also, at 0 5 10 15 20 25 30

Re=1.4×105, the CD values of the VGs models is higher ()
than the baseline model up to the stall area. CD reduction Fig. 7 Variation of L/D for NACA 4415 airfoil with VGs and
was observed in the 10VGβ13λ3 model in the stall without VGs at Re=0.8×105
region. In general, 10VGβ13λ3 showed the best CD
performance for both Reynolds in the stall region. According to L/D plot given in Figure 8, there was an
improvement in the L/D at the 17˚ < α < 20˚ for
20VGβ13λ3 and 17˚ < α < 22˚ for and 10VGβ13λ3.
While the baseline model has lower L/D performance
than 10VGβ13λ3 and 20VGβ13λ3 models at the post-
stall region, the baseline model has higher L/D
703
Turkey
performance than 10VGβ13λ3 and 20VGβ13λ3 numbers,” J Aircr, vol. 46, no. 1, pp. 116–122, 2009,
models at the pre-stall region. doi: 10.2514/1.36241.
14
[6] H. Mueller-Vahl, G. Pechlivanoglou, C. N. Nayeri,
10VG133
and C. O. Paschereit, “VORTEX GENERATORS
12 FOR WIND TURBINE BLADES: A COMBINED
20VG133
Baseline WIND TUNNEL AND WIND TURBINE
10
PARAMETRIC STUDY GT2012-69197.” [Online].
L/D
8 Available: http://www.asme.org/about-asme/terms-
of-use
6
[7] O. M. Fouatih, M. Medale, O. Imine, and B. Imine,
4 “Design optimization of the aerodynamic passive flow
control on NACA 4415 airfoil using vortex
2
generators,” European Journal of Mechanics,
0 B/Fluids, vol. 56. Elsevier Ltd, pp. 82–96, Mar. 01,
2016. doi: 10.1016/j.euromechflu.2015.11.006.
-2
[8] O. M. Fouatih, B. Imine, and M. Medale,
-4 “Numerical/experimental investigations on reducing
drag penalty of passive vortex generators on a NACA
0 5 10 15
()
20 25 30 4415 airfoil,” Wind Energy, vol. 22, no. 7. John Wiley
and Sons Ltd, pp. 1003–1017, Jul. 01, 2019. doi:
Fig. 8 Variation of L/D for NACA 4415 airfoil with VGs and 10.1002/we.2330.
without VGs at Re=1.4×105
IV. CONCLUSION
The effect of backward counter rotating triangular
VGs on the NACA 4415 airfoil was experimentally
investigated at Re = 0.8×105 and 1.4×105. Force
measurement experiments were conducted for two
different XVG positions and a baseline airfoil in the
wind tunnel. VGs significantly delayed the stall
angle, enhance the lift only in the stall region of the
10VGβ13λ3 model at Re = 1.4×105 and 0.8×105
decreased CD for a few angles of attack but the
increase in CD before stall is evident for the Re =
1.4×105. In the general trend, VGs have lower L/D
values compared to the baseline situation but in the
stall region, the L/D ratio increased with the
contribution of VGs. This increase appeared only in
the stall region.
REFERENCES
[1] H. D., Taylor, “The elimination of diffuser separation

by vortex generators,” United Aircraft Corporation,
vol. Report No. R‐4012‐3, 1947.
[2] G. B. Schubauerand and W. G. Spangenberg, “Forced
mixing in boundary layers.”
[3] M. B. Bragg and G. M. Gregorek, “Experimental study
of airfoil performance with vortex generators,” J
Aircr, vol. 24, no. 5, pp. 305–309, 1987, doi:
10.2514/3.45445.
[4] L. Broadley and K. P. Carry, “EFFECTIVENESS OF
VORTEX GENERATOR POSITION AND
ORIENTATION ON HIGHLY SWEPT WINGS,”
1997.
[5] A. Seshagiri, E. Cooper, and L. W. Traub, “Effects of
vortex generators on an airfoil at low reynolds
704
Zn-doped TiO2 nanofibers for enhanced photoelectrochemical DNA

biosensors
Kerem Meral 1, Yakup Aykut 1,2*

1
Textile Engineering Department, Engineering Faculty, Bursa Uludag University, Nilufer, Bursa, Turkey
2
Translational Medicine Department, Graduate School of Health Sciences, Bursa Uludag University, Nilufer, Bursa, Turkey
*
(aykut@uludag.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – Zinc doped (Zn-doped) TiO2 nanofibers were produced via sol-gel electrospinning. Zn-doped
TiO2 nanofibers were used fort he enhanced electrochemical detection of guanine and adenine oxidaitons
of ssDNA molecules. In this regard, zinc nitrate added precursor ti(IV)isopropoxide/polyvinyl pyrrolidone
nanofibers. As-spun nanofibers were calcined in dry air environment at 600oC and converted into ceramic
Zn-doped TiO2 nanofibers. Nanofibers were highly uniform before and after calcination process at both
neat and Zn-doped TiO2 nanofibers samples. Ti, O and Zn atoms in Zn-doped TiO2 nanofibers were
confirmed with EDX spectra. X-ray diffraction of calcined nanofibers were performed and the resuls
revealed that anatase to rutile transformation was greatly enhanced at TiO2 nanofiber with Zn doping at the
same process parameters. Guanine and adenine oxidaitons of single strand deoxyribonucleic acid (ssDNA)
were investigated by differential pulse voltametry (DPV) measurements. DPV measurement shown that Zn
doping in TiO2 nanofibers were enhanced the guanine and adenine oxidaiton detections of ssDNA
molecules.
Keywords – Nanofibers, DNA biosensor, guanine oxidation, titanium dioxide, sol-gel electrospinning
I. INTRODUCTION [10]. Sol-gel electrospinning is a promissing method

Detecting genetic molecules is critically important to produce ceramic nanofibers with varieous
to early diagnosis of many healt problems including precursor materials. For instance, TiO2 nanofibers
breast and ovarian cancers, [1], [2]. There are many were prepared from ti(IV)isopopoxide precursor by
ways to detect genetic molecules such as dissolving ti(IV)isopopoxide in ethanol/acetic acid
electrochemical methods [3], next generation mix solvent with PVP [11]. The polymer plays very
sequencing (NGS) [4] and real-time polymerase important role during the electrospinning process to
chain reaction (rt-PCR) [5]. Electrochemical genetic obtain uniform nanofibers, and the polymer
biosensors are promising technology to detect degrades and eliminated from the fibers. TiO2 is a
genetci molecules. Different electrode systems are photoactive material and can be used in the structure
used for a suitable electrochemical sensory of electrochemical sensors [12]. Zn doping to TiO2
applications such as pencile graphide electrodes nanostructure can enhance the device performance
(PGEs) [6], screen printed electrodes (SPEs) [7] and [13], [14]. Sol-gel electrospinning is very suitable to
carbon paste electrodes (CPEs) [8]. Electrode dope Zn into TiO2 nanofibers because Zn precursors
performace can be enhanced by using such as zinc acetate, zinch chloride and/or zinc
nanostructures materials [9]. Nanofibers have very nitrate could be directly added into electrospinning
large surface area and increase the peroformance of precursor [15], [16]. Thus, Zn doping can be
the devices if they are used in the device structure finalized after a proper calcinatin of the precursor
705
Meral et al., Zn-doped TiO2 nanofibers for enhanced photoelectrochemical DNA biosensors, ICEANS 2022, Konya, Turkey
nanofibers. In this regard, zinc nitrate was put into condition for 1 h to immobilization and drying.
ti(IV)isopropoxide/PVP/ethanol/acetic acid Finally, 60 µl of acetate buffer solution was dropped
solution and electrospun into precursor nanofibers. on the the SPE and DPV measurements were carried
Then, as-spun nanofiber were calcined and Zn- out. DPV measurement was conducted in dark, solar
doped TiO2 nanofibers were obtained. The produced and UV irridations. Metrohm DS 110 SPE was used
Zn-doped TiO2 nanofibers were immobilized on the and the code of ssDNA was 5’-CGG GTG
SPE with ssDNA molecules. Guanine and adenine AAG GTG GTT CCT-3’.
oxidaiton via DPV measurement were carried out
under dark contion, solar and UV irridaiton. III. RESULTS AND DISCUSSION
Morphologies of as-spun precursor and calcined
II. MATERIALS AND METHOD nanofibers were investigated by observing SEM
images. SEM images of as-spun
A. Electrospinning of precursor nanofibers and ti(IV)isopropoxide/PVP, neat TiO2, as-spun
calcination process ti(IV)isopropoxide/PVP/zinc nitrate, Zn-doped
TiO2 nanofibers, and their fiber diamater
Sol-gel electrospun TiO2 nanofiber preperations distribution charts were demostrated in Fig. 1. As
were reported previously [11], [17]. In this study, seen from Fig. 1 (A1, A2), as-spun
for neat TiO2 nanofiber preperation, ti(IV)isopropoxide/PVP nanofibers were randomly
ti(IV)isopropoxide (0.5 g, 97% - Aldrich) and distributed in the web structure and fibers were very
polyvinyl pyrrolidone (0.5 g, Mw: 1300000, across uniform. The measured avarage nanofibers
organics) were properly dissolved in ethanol (6.25 diamaters were 93 nm and majority of the fibers
g)and acetic acid (2.25 g) mixture at room condition. were below 100 nm. TiO2 nanofibers were obtained
For Zn-doped nanofiber preperation, 0.73 g after the calcination of ti(IV)isopropoxide/PVP
ti(IV)isopropoxide and 0.5 g polyvinyl pyrrolidone nanofibers in air atmosphere as shown in Fig. 1 (B1,
with additional 0.11 g zinc nitrate were dissolved in B2). Event though the fibers were brittle after the
ethanol (6.25 g) and acetic acid (2.25 g) mixture. calcination process, still the fibers were seen
The prepared solutions were filled into 21 gauge uniform. The measured avarage fiber diameter were
metal needle plastic syringe and feding rate was set 90 nm. Even though the avarage fibers diameter of
to 2 ml/h. 15 kV voltage was applied and tip of the the calcined fibers were lower than the as-spun
needles to collector distance was set to 12 cm. nanofibers, the reduction was not as much as it was
Finally precursor nanofibers were obtained. As- expected. This is due to the fact that the neat TiO2
spun precursor nanofibers were put into a furnace nanofibers sample (in Fig. 1 (B1, B2)) was not
and calcined at 600oC for 3 hours by feding dry air exactly the calcined form of the precursor
into chamber to convert the precursor into ceramic nanofibers as the one in Fig.1 (A1, A2). The neat
nanofibers and eliminate the exhaust gases. Finally, sample was randomly taken from the sample that
neat and Zn-doped TiO2 nanofibers were obtained were not used the same process parameters. On the
by converting the precursor nanofibers into ceramic other hand, Zn-doped TiO2 nanofibers as in in Fig.
nanofibrous structures. 1 (D1, D2) were exactly taken and calcined from the
B. Guanine and adenine oxidation detection with as-spun precursor ti(IV)isopropoxide/PVP/zinc
Zn-doped nanofibers nitrate nanofibers as in Fig. 1(C1, C2). Both
nanofibers were very uniform and avarage fiber
The produced neat and Zn-doped continuous TiO2 diameter decreased from 201 to 90 nm after the
nanofibers were physically broken into short fibers calcination process.
in the glass vials by magnetic stirrting and apllying
vortex mixture instrument. The broken nanofibers
were put in the PCR tubes and filled with the ssDNA
solutions, and mixed with vortex mixture to allow a
proper and homogenous mix. One type synthetic
oligomers were used at each measurement. Then, 5
µl of the mixtures were dropped on the working
electrode part of SPEs and left them at ambient
706
structure. The other peaks came from the

environmental conteminants and the gold-palladium
coated sample that was done for the SEM imaging.
X-ray diffraction measurement of neat TiO2 and Zn-
doped TiO2 nanofibers were also carried out and the
plots were demontrated in Fig. 2B. As-seen from the
plot, neat TiO2 nanofibers contained both anatase
and rutile crystals in their structures. Anatase peaks
were detected at 25.45o, 38o, 48o, and 62.8o, the
rutile peaks were appeared at 27.5o, 36.1o, 41.3o,
54.4o [11], [20], [21] and also The peaks at 56.6 o,
64o and 69.1o also correspond to the rutile crystals in
the calcined nanofibers [11], [20], [21]. Very little
shifts were seen at the anatase and rutile related
peaks and no distinc peaks correspon to wurtize
crsytal structure of ZnO were detected at Zn-doped
sample. Rutile peaks shown and became more
identical with Zn doping. Since the intensities of the
Fig. 1 SEM images of (A1, A2) as-spun rutile peaks prominently the peak at 27.5o increased
ti(IV)isopropoxide/PVP, (B1, B2) neat TiO2, (C1, at Zn-doped TiO2 nanofibers comparing its neat
C2) as-spun ti(IV)isopropoxide/PVP/zinc nitrate, counterpart, it could be revealed that Zn-doping
and (D1, D2) Zn-doped TiO2 nanofibers. dramatically enhanced the phase transformation
from anatase to rutile crystalls in this study.
Fig. 2 EDX spectra of (A) Zn-doped TiO2 Fig. 3 Electrochemical DPV measurement (under
nanofibers and (B) XRD spectra of neat TiO2 (a) dark, solar and UV irridation) of ssDNA with Zn-
and Zn-doped TiO2 nanofibers. doped TiO2 nanofibers and control sample with
neat TiO2 nanofibers under UV irridation.
Elementel analysis of calcined Zn-doped TiO2
nanofibers were performed with the EDX spectra Electrochemical experiemetns via DPV
that was installed on a scanning electron measurements of ssDNA molecules attched on Zn-
microscopy. The spectral plot is given in Fig. 2A. doped TiO2 nanofibers that immobilized the
Prominent peaks correspond to titanium were working electrode part of the SPEs were carried out
detected at 0.39, 4.5 and 4.92 keV [18]. Zinc related at dark condition, solar and UV irridation. The
oxidaitons peaks correspond to guanine on ssDNA
peak detected at 1.02 keV [19] and the peak at 0.52
molecules were detected at 0.9 V for neat TiO2
keV [18], [19] corresponded to oxygen in the
707
under UV irridaiton and 0.95, 0.93, and 0.92 V for Dermitzakis, M. E. Hurles, S. Kathiresan, E. E. Kenny,
Zn-doped TiO2 nanofibers under dark condtion, C. M. Lindgren, D. G. MacArthur, K. N. North, S. E.
Plon, H. L. Rehm, N. Risch, C. N. Rotimi, J. Shendure,
solar and UV irridaition. The position of the guanine N. Soranzo, and M. I. McCarthy, “A brief history of
oxidaition peak is similiar to the positions reported human disease genetics,” Nature. 2020.
in the literature [22], [23]. Maximum peak positin of
[3] T. Yang, N. Zhou, Y. Zhang, W. Zhang, K. Jiao, and G.
the guanine oxidaiton peak shifted to higher voltage
Li, “Synergistically improved sensitivity for the
value with using Zn-doped TiO2 nanofibers detection of specific DNA sequences using polyaniline
comparing to neat TiO2 nanofiber sample at UV nanofibers and multi-walled carbon nanotubes
irridated sample. Solar and UV irridaiton also composites,” Biosens. Bioelectron., vol. 24, no. 7, pp.
reduced the voltage value of the maximum 2165–2170, 2009.
oxidaiton peak position at Zn-doped TiO2 nanofiber [4] F. Mosele, J. Remon, J. Mateo, C. B. Westphalen, F.
samples. The guanine oxidaiton peak intesity Barlesi, M. P. Lolkema, N. Normanno, A. Scarpa, M.
increases with Zn doping and higher peak was Robson, F. Meric-Bernstam, N. Wagle, A. Stenzinger, J.
observed at solar irridaited sample. Adenine Bonastre, A. Bayle, S. Michiels, I. Bièche, E. Rouleau, S.
Jezdic, J. Y. Douillard, J. S. Reis-Filho, R. Dienstmann,
oxidaiton peaks were detected between 1.18-1.23 V and F. André, “Recommendations for the use of next-
similiarly as in the literatüre [22], [23]. UV irridated generation sequencing (NGS) for patients with metastatic
Zn-doped TiO2 sample is higher for adenine cancers: a report from the ESMO Precision Medicine
oxidaiton. Working Group,” Annals of Oncology. 2020.
[5] S. Hong, S. M. Lee, S. Oh, S. Y. Kim, Y. M. Jung, S. M.
Kim, C. W. Park, J. K. Jun, B. J. Kim, and J. S. Park,
IV. CONCLUSION “Simple and rapid detection of common fetal
aneuploidies using peptide nucleic acid probe-based real-
The observation of guanine and adenine oxidation time polymerase chain reaction,” Sci. Rep., 2022.
of ssDNA molecules were conducted by using Zn-
[6] M. Yesil, S. Donmez, and F. Arslan, “Development of an
doped TiO2 nanofibers. In this regard, zinc electrochemical DNA biosensor for detection of specific
nitrate/ti(IV)isopropoxide/polyvinyl pyrrolidone Mycobacterium tuberculosis sequence based on poly(L-
precursor nanofibers were produced via glutamic acid) modified electrode,” J. Chem. Sci., 2016.
electrospinning technology and then calcined in a
[7] N. Shoaie, M. Forouzandeh, and K. Omidfar,
furnace. Uniform precursor nanofibers were “Voltammetric determination of the Escherichia coli
obtained and fiber uniformities were not lost after DNA using a screen-printed carbon electrode modified
the calcination process. Anatase crytstals were with polyaniline and gold nanoparticles,” Microchim.
greatly trasformed into rutile phase with Zn doping Acta, 2018.
in TiO2 nanofibers. Zn-doped TiO2 nanofibers were [8] L. Xu, S. Xie, J. Du, and N. He, “Porous magnetic
atached on SPEs with ssDNA molecules fort he pseudo-carbon paste electrode electrochemical biosensor
detection of guanine and adenine oxidaiton for DNA detection,” J. Nanosci. Nanotechnol., 2017.
detection. DPV measruements were revealed that [9] C. Kokkinos, “Electrochemical DNA biosensors based
Zn doping to TiO2 nanofibers highly enhanced the on labeling with nanoparticles,” Nanomaterials. 2019.
guanine oxidaiton detection.
[10] N. Aladag Tanik, E. Demirkan, and Y. Aykut, “Guanine
ACKNOWLEDGMENT oxidation signal enhancement in DNA via a
polyacrylonitrile nanofiber-coated and cyclic
The present study was part of a reserach project funded voltammetry-treated pencil graphite electrode,” J. Phys.
by The Scientific and Technological Research Council Chem. Solids, vol. 118, 2018.
of Turkey (TUBITAK, Project No. 119M079). The study
[11] Y. Aykut, C. D. Saquing, B. Pourdeyhimi, G. N. Parsons,
is Kerem Meral’s Senior Thesis study on Bachelor and S. A. Khan, “Templating quantum dot to phase-
Degree in Textile Engineering Department, Engineering transformed electrospun TiO2 nanofibers for enhanced
Faculty at Bursa Uludag University. photo-excited electron injection,” ACS Appl. Mater.
Interfaces, 2012.
REFERENCES
[12] X.-P. Liu, J.-S. Chen, C. Mao, H.-L. Niu, J.-M. Song, and
B.-K. Jin, “Enhanced photoelectrochemical DNA sensor
[1] R. Wooster and B. L. Weber, “Breast and ovarian based on TiO2/Au hybrid structure,” Biosens.
cancer,” New England Journal of Medicine. 2003. Bioelectron., vol. 116, pp. 23–29, Sep. 2018.
[2] M. Claussnitzer, J. H. Cho, R. Collins, N. J. Cox, E. T. [13] K. Meesombad, N. Sato, S. Pitiphattharabun, G.
708
Panomsuwan, R. Techapiesancharoenkij, K.
Surawathanawises, C. Wongchoosuk, S. Boonsalee, J. H.
Pee, and O. Jongprateep, “Zn-doped TiO2 nanoparticles
for glutamate sensors,” Ceram. Int., 2021.
[14] M. Sreedhar, I. Neelakanta Reddy, C. V. Reddy, J. Shim,
and J. Brijitta, “Highly photostable Zn-doped TiO2 thin
film nanostructures for enhanced dye degradation
deposited by sputtering method,” Mater. Sci. Semicond.
Process., 2018.
[15] L. Song, J. Xiong, Q. Jiang, P. Du, H. Cao, and X. Shao,
“Synthesis and photocatalytic properties of Zn2+ doped
anatase TiO2 nanofibers,” Mater. Chem. Phys., 2013.
[16] T. Amna, M. S. Hassan, N. A. M. Barakat, D. R.
Pandeya, S. T. Hong, M. S. Khil, and H. Y. Kim,
“Antibacterial activity and interaction mechanism of
electrospun zinc-doped titania nanofibers,” Appl.
Microbiol. Biotechnol., 2012.
[17] S. Mirmohammad Sadeghi, M. Vaezi, A. Kazemzadeh,
and R. Jamjah, “3D networks of TiO2 nanofibers
fabricated by sol-gel/electrospinning/calcination
combined method: Valuation of morphology and surface
roughness parameters,” Mater. Sci. Eng. B Solid-State
Mater. Adv. Technol., 2021.
[18] Y. Zhang, J. Zhang, G. Li, D. Leng, W. Wang, Y. Gao, J.
Gao, Q. Liang, H. Lu, and C. Wang, “Metal–organic
framework-derived porous TiO2 nanotablets with
sensitive and selective ethanol sensing,” J. Mater. Sci.
Mater. Electron., 2019.
[19] H. M. H. Al-Kordy, S. A. Sabry, and M. E. M. Mabrouk,
“Statistical optimization of experimental parameters for
extracellular synthesis of zinc oxide nanoparticles by a
novel haloalaliphilic Alkalibacillus sp.W7,” Sci. Rep.,
2021.
[20] A. Kumar, R. Jose, K. Fujihara, J. Wang, and S.
Ramakrishna, “Structural and optical properties of
electrospun TiO2 nanofibers,” Chem. Mater., 2007.
[21] T. Kalaivani and P. Anilkumar, “Role of Temperature on
the Phase Modification of TiO2 Nanoparticles
Synthesized by the Precipitation Method,” Silicon, 2018.
[22] S. Zhang, X. Zhuang, D. Chen, F. Luan, T. He, C. Tian,
and L. Chen, “Simultaneous voltammetric determination
of guanine and adenine using MnO2 nanosheets and ionic
liquid-functionalized graphene combined with a
permeation-selective polydopamine membrane,”
Microchim. Acta, 2019.
[23] E. Cam, N. A. Tanik, I. Cerkez, E. Demirkan, and Y.
Aykut, “Guanine oxidation signal enhancement in single
strand DNA with polyacrylonitrile/polyaniline
(PAN/PAni) hybrid nanofibers,” J. Appl. Polym. Sci.,
2018.
709
Türkiye’de Büyük Veri Konulu Lisansüstü Çalışmaların Betimsel Analiz

Yöntemiyle Sistematik İncelemesi: Örgütsel Davranış ve Endüstri
Psikolojisi Bağlamında Bir Değerlendirme
Ayşe ASİLTÜRK1
1
Doç. Dr., Yönetim Bilişim Sistemleri Bölümü, UBYO, Trabzon Üniversitesi, Türkiye
ayseasilturk@trabzon.edu.tr
Özet – Yükseköğretimde büyük veri projesi ve çalışmaları Yök’ün yeni vizyonu arasında yer almaktadır.
Mayıs 2022 itibariyle seçilen 8 pilot üniversitede (İTÜ, ODTÜ, Atatürk Üniversitesi, İzmir Kâtip Çelebi
Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi, Fırat Üniversitesi, Sakarya Üniversitesi ve Trabzon Üniversitesi)
“Büyük Veri Projesi”ne geçilmiştir. Bu projeyle birlikte Türkiye’deki üniversitelerde eğitim ve araştırmada
büyük veri kullanımının önemli fırsatlarla birlikte yüksek bir ivme kazandırması beklenmektedir.
Profesyonel araştırmacılar ve araştırma eksikliğine dikkat çekilen büyük veri alanında lisansüstü tez
çalışmalarının mevcut durumunun değerlendirilmesi önem arz etmektedir. Dünyada değerli bilgilerin keşfi
ve analizi olarak büyük veri çalışmaları, sadece fen bilimlerinde değil, sosyal bilimler ve sağlık bilimleri
alanında da giderek yaygınlaşmaktadır. Bu çalışma, Türkiye’de büyük veri konulu mevcut tezlerin
disiplinlerarası bütüncül bir şekilde değerlendirilmesini, spesifik düzeyde büyük verinin örgütsel davranış
ve endüstri psikolojisi bağlamında lisansüstü tezlerde ele alınıp alınmadığını, bulgulara dayanarak
gelecekteki çalışmalara ışık tutmayı amaçlamaktadır. Analiz bulguları, Türkiye’de psikoloji, endüstriyel
psikoloji bilim alanlarında büyük veri konulu lisansüstü tez olmadığını, örgütsel davranış ve büyük veri
konulu tezlerin ise henüz yaygınlaşmadığını göstermektedir.
Anahtar Kelimeler – Büyük Veri, Lisansüstü tezler, Türkiye, Örgütsel Davranış, Endüstri Psikolojisi
Abstract – Big data project and studies in higher education are among Yök's new vision. As of May 2022,
“The Big Data Project” has been started in 8 pilot universities selected (ITU, METU, Atatürk University,
İzmir Katip Çelebi University, Sabancı University, Fırat University, Sakarya University and Trabzon
University). With this project, it is expected that the use of big data in education and research at universities
in Türkiye will accelerate with significant opportunities. It is important to evaluate the current situation of
postgraduate thesis studies in the field of big data, where professional researchers and the lack of research
are noted. Big data studies as the discovery and analysis of valuable information in the world are becoming
increasingly common not only in the sciences, but also in the social sciences and health sciences. This study
aims to evaluate the existing theses on big data in Turkey in an interdisciplinary holistic manner, whether
big data at a specific level is addressed in postgraduate theses in the context of organizational behavior and
industrial psychology, and to shed light on future studies based on the findings. The analysis findings show
that there is no postgraduate thesis on big data in the fields of psychology and industrial psychology in
Turkey, and theses on organizational behavior and big data have not become widespread yet.
Keywords – Big Data, Postgraduate theses, Türkiye, Organizational Behavior and Management Psychology
710
Asiltürk, Türkiye’de Büyük Veri Konulu Lisansüstü Çalışmaların Betimsel Analiz Yöntemiyle Sistematik İncelemesi: Örgütsel Davranış ve
Endüstri Psikolojisi Bağlamında Bir Değerlendirme, ICEANS 2022, Konya, Turkey
I. GİRİŞ insanların psikolojik durumları ve davranış

Endüstri ve örgüt (EÖ) psikolojisinin temel amacı, eğilimlerini analiz etmenin yeni bir yolu haline
iş performansı ve iş doyumunu etkileyen faktörleri gelmektedir. Örneğin, psikolojik verinin endüstriyel
tespit etmek, artırmaya yönelik yöntemler ve güvenlikle ilgili faydalı bilgilere dönüştürülmesine
teknikler geliştirmektir. EÖ psikolojisi çalışma ihtiyaç vardır. Çünkü geleneksel güvenlik
konuları “bireysel değerlendirme, eğitim, örgütsel psikolojisi, karmaşık endüstriyel üretimde
davranış, örgütsel gelişim, çalışan gelişimi” alt psikolojik sorunları çözecek kadar gelişmemiştir.
başlıklarından oluşmaktadır [1]. Buna bağlı olarak BV kullanımı, işyerlerinde kazaları azaltmak ve
örgütsel davranış alanı ise, örgütlerin verimliliğini daha güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak için bazı
geliştirmek amacıyla “bireyler, gruplar ve potansiyel ve değerli psikolojik bilgiler sunmaktadır
yapıların” örgüt içerisindeki davranışlara olan [9].
etkisini araştıran bir bilim dalıdır [2]. BV alanında yürütülen psikolojik araştırmalarda
Büyük veri (BV) kavramı, çeşitli ve karmaşık ortaya çıkan dört ortak tema aşağıdaki gibidir [10]:
yapıya sahip büyük veri kümeleri için •Sosyal bilimler, uygulamalı istatistik ve
kullanılmaktadır. Büyük miktarda veri içerisinden bilgisayar bilimleri gibi disiplinlerarası işbirliğinin
gizli kalıpları ve bağıntıları ortaya çıkarmak için faydaları
yürütülen araştırma süreci “büyük veri analitiği” •Facebook, Twitter ve diğer sosyal medya
(BVA) olarak isimlendirilmektedir [3]. EÖ sitelerinde toplumun tutum ve davranışlarına dair
psikolojisi ve İnsan Kaynakları Yönetimi (İKY) büyük veri kümelerinin mevcudiyeti
araştırmacı ve uygulayıcılarının uzmanlıklarıyla •Kamu/özel sektörden elde edilen büyük veri
destekledikleri büyük veri, yapay zekâ, makine kümelerini analiz ederken etik hususlara duyarlı
öğrenimi konulu çalışmaların giderek daha değerli olunması
hale geleceği düşünülmektedir [4]. •Bir veri kümesinde geliştirilen bir modeli, başka
BV, bireysel farklılıkları ve grup dinamiklerini bir veri kümesine uygulayarak BV tahmin
ortaya çıkarmak için sosyal ve psikolojik modellerini doğrulamanın gerekliliği.
araştırmalarda daha fazla kullanılmaya başlanmıştır. BVnin bir örgütün stratejilerini, yapısını ve
Bu manada BV, laboratuvar çalışmalarında çalışanlarını daha geniş ölçüde etkileyebileceği ileri
gözlemlenmesi zor olan insan davranış kalıplarının sürülmektedir. BV stratejilerinin işletmeler
ortaya çıkarılması gibi insan davranışını anlamaya tarafından benimsenmesi, stratejik içgörüler
yönelik eşsiz fırsatlar sunmaktadır [5]. oluşturmada faydalı olabilmektedir. Bu bağlamda
BVnin yetenek yönetimine uygulanabilirliği, EÖ bir örgütün BV ile yapabileceği en önemli şey,
psikolojisi dışındaki birçok araştırmacı tarafından bireylerin tutum ve davranışlarını geliştirmede
tanınmıştır. BV tekniklerinin bazı kullanmaktır. BVden bireylerin bilgisini çıkarmak
kombinasyonlarını kullanan ve yetenek yönetimini ve farklı örgütsel faktörlerle analizler yapmak
iyileştireceğini iddia eden ürünler piyasaya çalışanların /müşterilerin tutum ve davranışlarını
sürülmeye başlanmıştır [6]. Nitekim işletmeler, anlamaya yardımcı olacaktır [11].
geleneksel EÖ psikolojisinin temelini oluşturan
“performans yönetimi, çalışan tutumları, işe alma,
test etme / değerlendirme ve kariyer geliştirme” gibi Araştırmada BV, örgütsel davranış ve EÖ
konularda hızla yeni araçlar ve yaklaşımlar psikolojisiyle ilişkili lisansüstü tezlere ulaşılarak
benimsemektedir. Ancak, Rotolo vd. (2018) göre bu incelenmesi hedeflenmiştir. Araştırmacının sosyal
yeni yaklaşımların arkasında ya çok az araştırma bilimler, İşletme ABD / Yönetim ve Organizasyon
vardır ya da hiç yoktur. Uzun vadeli stratejik etkiye BD alanında çalışıyor olması özellikle işletmeleri
sahip olmadıkları düşünüldüğü için bu eğilime konu alan tezlere erişme ve inceleme
“anti-endüstri ve örgüt psikolojisi” adı verilmiştir motivasyonunu doğurmuştur. Böylece Türkiye’de
[7]. işletmelerde BVnin örgütsel davranış ve EÖ
EÖ psikologları, araştırma ve uygulama sırasında, psikolojisi amaçlarıyla uyumlu olarak kullanımı ve
özellikle diğer kaynaklardan verilerle sonuçlarına ilişkin bir değerlendirme yapılmak
birleştirildiğinde dev veri kümeleri oluşturacak istenmiştir.
şekilde veriler üretmektedir [8]. BV uygulamaları, Araştırmanın başlangıcında araştırmaya dâhil
büyük miktarda psikolojik veriyi işleyerek edilecek çalışmaların kriterleri belirlenmiştir.
711
Temel kriterler arasında “lisansüstü tez çalışmasının atlayabileceği unsurlardan kaynaklı bir kayıp
tez merkezinde yer alması, tezin BV, örgütsel olmaması amaçlanmıştır. Ancak “BV, örgütsel
davranış ve EÖ psikolojisi konulu olması, davranış ve EÖ psikolojisi” konulu olmayan tezler
tanımlayıcı, nitel, karma yöntem ve deneysel tipte ayrıntılı biçimde incelenmeyip dışlanmıştır.
yapılması, işletmelerle ilgili olması” yer almaktadır. Dışlamada Coşkun ve Tabak (2017) çalışmasında
Bu çalışmada, betimsel analiz yönteminin Ulusal Tez Merkezi’ne kayıtlı örgütsel davranış
sistematik incelemelerde kullanıldığı benzer konulu tezlerde (1995-2015) tespit ettiği öne çıkan
çalışmalarda rastlanan Centre for Reviews and 30 anahtar kelimeden yararlanılmıştır [13]. Ayrıca
Dissemination (2009) kılavuzundan da Robbins ve Judge (2020) tarafından örgütsel
yararlanılmıştır [12]. davranışın temellerinin anlatıldığı kitapta yer
Araştırmaya dâhil edilecek çalışmaların kriterleri verilen “tutumlar, duygular, algılar, karar verme,
belirlendikten sonra, Türkiye Yükseköğretim gruplar, takımlar” kavramları da bu taramaya dâhil
Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi’nde edilmiştir [2]. Konu ile ilgili 37 yüksek lisans ve
yayınlanan tezler içerisinde hem “büyük veri” hem doktora tezine ulaşılmış, bu tezlerin ayrıntılı
de “big data” anahtar kavramıyla 5-6 Ekim 2022 incelenmesi sonrasında 16 lisansüstü tez çalışmaya
tarihlerinde tarama yapılmıştır. İlk etapta büyük veri dâhil edilmiştir.
konulu lisansüstü çalışmaların genel görünümünü Sosyal bilimler alanında farklı birçok analiz türü
elde edebilmek için taramada tezlerin yürütüldüğü mevcuttur. Bu analiz yöntemlerinden bir tanesi olan
bilim dalları açısından süzme işlemi yapılmamıştır. içerik analizi, sosyal bilimler alanında yaygın olarak
Böylece tarama sonucunda 2003-2022 tarihleri kullanılmaktadır. İçerik analizi çalışmalarının
arasında kayıtlı toplam (yüksek lisans tezi=152 amacı, belirli bir konuda genel eğilimi tespit etmek
doktora tezi= 46) 198 lisansüstü tez verisine ve gelecekte yapılacak akademik çalışmalara yol
ulaşılmış ve bir envanter listesi hazırlanmıştır. göstermektir. İçerik analizleri “meta-analiz, meta-
sentez (tematik içerik analizi) ve betimsel içerik
analizi” olarak gerçekleştirilebilmektedir. Bu
kapsamda betimsel içerik analizi, bir konuda,
TANIMLAMA yayınlanmış ya da yayınlanmamış çalışmaların
Ulusal tez merkezinde
veri tabanı taramasıyla incelenip değerlendirilerek, araştırma sonuçlarının
ulaşılan tezler (n=198)
tanımlayıcı ve sistematik biçimde sunulmasını
içermektedir [14].
Tezin Türü
YÖNTEM ANALİZİ
BULGU ANALİZİ
KAPSAM ANALİZİ
TARAMA
Tezin Bulgular
Konu ile ilgili olan
Tezin Tasarımı Öneriler
tezler (n=37)
Yürütüldüğü Tez
Bilim Dalı Değişkenleri
Tezin Yayın Tez Veri
UYGUNLUK
Yılı Toplama
Uygunluk açısından
değerlendirilen tam
Tezin Amacı Araçları
metin tezler (n=16)
Yazarlar Örneklem
Sayısı
Şekil 2. Betimsel analiz çerçevesi
DAHİL EDİLME
Çalışmaya dahil edilen
tezler (n=16) Araştırmacı Erik ve Turan (2022) tarafından
geliştirilen yukarıdaki betimsel analiz çerçevesini
kullanmıştır [15].
III. BULGULAR
Şekil 1. PRISMA akış şeması
198 lisansüstü tez çalışmasının 152 tanesi yüksek
Lisansüstü tez çalışma sayısının nispeten yüksek lisans tezi ve 46 tanesi de doktora tezi olarak
olmaması nedeniyle araştırmacı, erişilen tüm tez hazırlanmıştır. Ulusal Tez Merkezine yapılan konu
çalışmalarının başlık ve özet bölümlerini girişlerinde birden çok konu belirtilen tezlerde, ilk
incelemiştir. Böylece tez yazarlarının veri girişinde kullanılan anahtar kavram dikkate alınmıştır.
712
Konular itibariyle tezlerin dağılımı Tablo 1’de verisini kontrol edebilecek olan üniversitelerin
görüldüğü gibidir. farklı bilim dallarındaki akademisyenleri bu
Tablo 2’de BV temasının 2003 yılıyla tezlerde ele verilerin araştırılmasına teşvik edebileceği ve
alınmaya başladığı ve 2015 yılından itibaren nicel böylelikle bilimsel yayınlar ile tez türü
olarak artışa geçtiği görülmektedir. BV temalı tez araştırmaların sayısının artacağı düşünülmektedir.
sayısı 2019 yılında 48 tez ile zirveye ulaşırken,
Büyük Veri Projesi ile gelecek yıllarda kendi
Tablo 1. Büyük veri ana temalı lisansüstü tezlerin konu dağılımı
Tez konusu Çalışma Sayısı

Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri (Bilgisayar ve Kontrol) 88
İşletme ve Bankacılık 23
Bilim ve Teknoloji 15
Endüstri Mühendisliği, Mühendislik Bilimleri 10
Elektrik ve Elektronik Mühendisliği 8
Ekonometri ve İstatistik 7
Siyasal Bilimler, Halkla İlişkiler ve İletişim 6
Sosyoloji ve Felsefe 6
Ulaşım ve Turizm 5
Maliye, Kamu Yönetimi ve Uluslararası İlişkiler 4
Biyoistatistik, Endokronoloji 4
Bilgi ve Belge Yönetimi 3
Hukuk 3
Güzel Sanatlar 2
Enerji 2
Eğitim ve Öğretim 2
Şehircilik ve Bölge Planlama 2
Matematik 2
Savunma ve Savunma Teknolojileri 2
Radyo, Tv ve Reklamcılık 2
Sağlık Kurumları Yönetimi 1
Din 1
Toplam 198
Tablo 2. Büyük veri temalı lisansüstü tezlerin yıllara göre dağılımı

2003
2004
2010
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
Tez yılı
Çalışma Sayısı 2 2 1 1 4 13 15 14 27 48 26 29 16
Toplam 198
37 lisansüstü tez çalışmasının incelenmesi sonucu, “Davranış, Çalışanlar, Kişilik, Örgütler, Performans,
Kültür, Yönetim, Stratejik Yönetim, Karar Verme, Örgütsel İletişim, Yöneticiler / Algı” konularını içeren
ve aşağıda Tablo 3’de yer verilen 16 lisansüstü tez çalışmasının tam metinlerinin ayrıntılı biçimde
değerlendirilmesine karar verilmiştir.
713
Tablo 3. Çalışmaya dâhil edilen lisansüstü tezlerin künyeleri ve dağılımı
Örgütsel Kod Tezin adı Yazarı Türü Alanı Yılı Dili

Davranış /EÖ
Psikolojisi
Konusu
Davranış Ç1 Davranış Analitiği: Bireysel ve Grup M. Bahrami Dr İşletme 2018 İng
Davranışlarını İşlemsel BVA İle
Anlamak
Çalışanlar Ç2 Hilenin Önlenmesi ve Tespitinde BVA G. Yılmaz Dr İşletme 2019 Tr
Kullanımı ve Türkiye'deki Çalışan
Hileleri Üzerine Bir Araştırma
Kişilik Ç3 Finansal Refahın Tahminlenmesinde O. C. YL İşletme 2019 İng
Kestirimci Unsur Olarak Büyük Beşli Gençyürek
Kişilik Özelliklerinin Kullanılması: BV
Yaklaşımı
Örgütler Ç4 Bilişim İşletmelerinin Öğrenen S. M. Başak YL İşletme 2019 Tr
Örgütlere Dönüşmesinde BVnin Etkisi
Performans Ç5 BV Uygulamalarının Önemi ve İşletme H. Tacıkayan YL Bilgisayar 2019 Tr
Performansına Olan Etkileri Müh.
Ç6 Kurumsal BVA Yetenekleri ve İ. B. Pala YL Endüstri ve 2021 Tr
Performans İlişkisi: Türkiye İçin Bir Endüstri Müh.
Araştırma
Kültür Ç7 BVA Yönetsel Kabiliyetlerinin Firma T. Karaboğa Dr İşletme 2020 Tr
Performansına Etkisi: Veri Odaklı
Kültür ve BV-Strateji Uyumunun
Aracılık Etkisi
Yönetim Stratejik Ç8 Stratejik BV Yönetiminin Yatırımlar Ü. Dülger YL Müh. 2015 Tr
Yönetim Üzerindeki Etkileri Bilimleri
Karar Verme Ç9 Bulut Bilişim Uygulamaları ve BVAnın Ö. T. Orka YL Bilim ve 2017 Tr
Özellikle Müşteri İlişkileri Yönetimi ve Teknoloji,
Pazarlama Stratejilerinin İşletme
Belirlenmesindeki Etkileri
Ç10 BV Yönetimini Kullanarak İşgücü Y. Delibaş YL Bilgisayar 2017 Tr
Planlamasının ETL İle İlişkilendirme Müh.
Uygulaması
Ç11 BVAnın Proje Yönetiminde Karar E. T. Geldi YL Bilim ve 2021 İng
Vermede Kullanımı Teknoloji
Müh. İşletme
Ç12 BV Yönetimi ve Pazarlama G. YL İşletme 2019 İng
Stratejilerinde BVnin Kullanıldığı Yurtsevenler
Global Örnekler
Ç13 BVAnın Medya Kuruluşlarının A.Y. O. YL İşletme 2018 İng
Yönetimindeki Yeri Ahmad
Ç14 Stratejik Yönetimde BV Kullanımı: D. Kara YL İşletme 2018 Tr
Bankacılık Sektöründe Nitel Bir
Araştırma
Örgütsel İletişim Ç15 Türkiye'de Halkla İlişkiler Alanında N. YL Halkla 2017 Tr
BVnin Kullanımı Ibrahımzade İlişkiler
Yöneticiler/ Algı Ç16 Yapay Zekâ, Veri Madenciliği ve BV G. İnal YL Eğitim ve 2021 Tr
Kavramlarına Karşı Okul Öğretim
Yöneticilerinin Algılarının Belirlenmesi
Bu 16 tez çalışmasının amaçları aşağıda Tablo 4’de özetlenmiştir:
714
Tablo 4. Çalışmaya dâhil edilen lisansüstü tezlerin amaçları
Kod Tezin amacı

Ç1 Bireysel ve toplumsal düzeyde insan davranışını anlamak, tanımlamak ve tahmin etmek için büyük ölçekli veri
kümelerinden yararlanan hesaplama tekniklerini kullanmaya yönelik yeni yaklaşımlar önermek
Ç2 Türkiye'de işletmelerde çalışan hilelerinin etkilerini ölçmek, hile önleme ve tespit etme tekniklerinin etkinliğini
değerlendirmek ve hilekâr profilini belirlemek
Ç3 BV ve makine öğrenimi metodolojileriyle kişilik özellikleri göstergeleri /ilişkilerini değerlendirmek ve finansal refahla
ilişkilendirmek
Ç4 BVnin, bilişim işletmelerinin öğrenen örgütlere dönüşmesindeki katkısını, bilişim işletmesi çalışanlarının BV/ öğrenen
örgüte ilişkin algılarını incelemek
Ç5 BV uygulamalarının işletmeler açısından önemini ve işletme performansına etkilerini belirlemek
Ç6 Türkiye’de özel sektöre ait BVA projeleri kapsamında BVA yetenekleri ve kaynakları arasındaki ilişkileri belirlemek
Ç7 BVA yönetsel kabiliyetleriyle işletme performansı arasındaki ilişkiyi analiz ederek, veri odaklı kültürün ve BVA-
strateji uyumunun aracılık etkisini incelemek
Ç8 Stratejik BV yönetiminin yatırımlar üzerindeki etkilerini belirlemek
Ç9 Bulut bilişim ve BV teknolojilerinin kamu/özel sektörde kullanım alanları ile müşteri ilişkileri yönetimi/ pazarlama
stratejilerinin belirlenmesindeki etkilerini belirlemek
Ç10 BV mantığıyla yapılan işgücü yönetimi programının açıklarını bularak daha kullanışlı hale getirmek
Ç11 BV teknolojilerinin proje yönetiminde karar alma süreçlerinde kullanımını ve proje çalışanlarının farkındalık
düzeylerini ölçerek bir model önerisi oluşturmak
Ç12 Büyük global şirketlerin BVyi kullanma şekillerini analiz ederek, pazarlama alanında farklı stratejik yaklaşımlar
sunmak
Ç13 Yönetim odaklılık açısından medya sektörü kuruluşlarının BV ile nasıl çalışabileceklerini göstermek
Ç14 Bankacılık sektöründe bilgi teknolojilerinin stratejik yönetim faaliyetlerindeki kullanım durumunu ve profesyonellerin
BV projeleri hakkındaki algılarını tespit etmek
Ç15 BVnin Türkiye’de halkla ilişkiler alanında kullanımını belirlemek
Ç16 Okul yöneticilerinin yapay zekâ, veri madenciliği ve BV kavramlarına ilişkin algılarını belirlemek
İlgili tezlerin yöntem analizi neticesinde ulaşılan bulguları aşağıda Tablo 5’de sunulmuştur:
Tablo 5. Çalışmaya dâhil edilen lisansüstü tezlerin yöntem analizi
Kod Tezin Örneklem büyüklüğü Veri toplama aracı Değişkenler / Boyutlar

tasarımı
Ç1 Nicel 6 milyondan fazla Veri seti OECD ülkesinin Bağımsız değişkenler, hareketlilik
Deneysel anonimleştirilmiş müşterinin bir büyük bir şehrinde bulunan çeşitliliği, demografik çeşitlilik,
yıllık (2014) fatura geçmişini büyük bir bankadan tüccar çeşitliliği, satıcı paylaşımı
içeren geniş bir veri seti üzerinden toplanmıştır (veri analitiği önyargısı, gelir eşitsizliği iken;
farklı örneklemler denenmiştir tekniği) bağımlı değişken Huff model
performans değeridir.
Ç2 Nicel 288 katılımcı Anket tekniği Bağımsız değişkenler:
Deneysel Hile ve etik politikaları
Hile risk değerlendirmesi
Hile eğitimleri
Çalışanın demografik özellikleri
Denetim birimleri
Bağımlı Değişkenler: İşletmede
tespit edilen hile sayısı, en yüksek
tutarlı hile, hilenin ortaya çıkarılma
süresi
Ç3 Nicel 10.172 müşterinin 911.280 adet Özel bir Türk bankasından Bağımsız değişkenler
Deneysel işlemi veri seti alınmıştır Büyük beş kişilik puanları
Bağımlı değişkenler
Ödeme davranışı göstergeleri,
algoritmalar, doğrulama
yöntemleri ve sınıflandırma
ölçütleri
715
Ç4 Nitel Durum 1 bilişim işletmesinde çalışan Doküman incelemesi, 63 adet kod ve 12 adet kategori
(Örnek Olay) 3 yönetici, 2 yazılım ve 3 teknik görüşme tekniği oluşturulmuştur.
Deseni çalışan (8 kişi)
Ç5 Nitel Perakende sektöründe büyük veri Gözlem, görüşme ve İşletme stratejileri
kullanan 9 büyük işletmede görev doküman analizi, betimsel BVnin katkıları
alan 9 üst kademe çalışan (2 analiz tekniği
uzman, 2 yönetici, 5 mühendis)
Ç6 Nicel Çeşitli sektörlerde çalışan 107 Anket tekniği Bağımsız değişkenler
büyük veri uzmanı BVA yeteneği, veri, teknoloji,
temel kaynaklar, teknik beceriler,
yönetsel beceriler, örgütsel
öğrenme, veri odaklı kültür,
yapısal, ilişkisel ve yöntemsel
uygulamalar
Bağımlı değişken: İşletme
performansı
Ç7 Nicel İstanbul ve çevresinde büyük veri Anket tekniği BVA Yönetsel Kabiliyetleri
kullanan 132 işletmedeki 432 orta Veri Odaklı Kültür
ve üst düzey yönetici BVA-Stratejik Uyum
Operasyonel Performans
Finansal Performans
Ç8 Nitel Farklı sektörlerden 8 orta ve üst Derinlemesine görüşme BV kullanımı
düzey yönetici yöntemi Sektördeki operasyonlara etkisi
BVnin işletme sonuçlarına etkisi
BV altyapı ihtiyacı
BV fırsatları / tehditleri
BVnin yatırımlar üzerindeki
etkileri
Ç9 Nitel 13 özel sektör yöneticisi Yüz yüze görüşme ve Bulut Bilişim ve BVnin Mevcut
elektronik mülakat Kullanımı
Avantajlar ve Kullanılma
Nedenleri
Dezavantajlar ve Engeller
Yatırım planları
Ç10 Nicel 1 adet işgücü programı Uygulama İşgücü programının çalışma
Deneysel ilkeleri
Hangi sistem üzerine kurulu
olduğu
ETL sistemi entegrasyonu ve
sonuçları
Ç11 Karma Ankara'da bir savunma sanayii Anket ve mülakat Çalışanların sosyo-demografik
şirketinde görevli proje üst düzey teknikleri özellikleri
ve alt kademe çalışanlar BVnin proje yönetiminde bir karar
verme aracı olarak kullanılması
Ç12 Nitel 2019 yılı Brand Finance Global Tanımlayıcı analiz tekniği Şirket profilleri ve BV kullanım
500 şirket listesinde yer alan 40 örnekleri
şirket
Ç13 Nitel İki Arap haber platformu (basın) Yarı yapılandırılmış BVye dayalı karar
ve iki Arap televizyon kanalında görüşme tekniği Sezgiye dayalı karar
yönetim kademesinde 8 çalışan Pratik tecrübe
Destekleyici karar
Ç14 Nitel Türkiye’deki farklı bankalarda Yarı yapılandırılmış BV kullanım durumları
Olgubilim karar alma statüsündeki 10 görüşme tekniği BV projelerinin zorlukları
yönetici ve BV uzmanı BV projelerinin veri kaynağı
BV projeleri organizasyonel yapısı
BV projeleri insan kaynağı temin
yöntemleri
BV projelerinin stratejik yönetim
bakış açısı ile kullanım alanları
Ç15 Nitel 5 farklı sektörden şirket yetkilisi Derinlemesine mülakat Halkla ilişkiler alanında BV
tekniği kullanımı ve sonuçları
716
Ç16 Nicel Antalya iline bağlı ilköğretim ve Anket tekniği Okul yöneticilerinin demografik
ortaöğretim okullarında görevli özellikleri
324 okul yöneticisi Okul yöneticilerinin BV yapay
zekâ, veri madenciliği kavramları
üzerine düşünceleri
Tablo 6. Çalışmaya dâhil edilen lisansüstü tezlerin temel bulguları
Kod Tezin bulguları

Ç1 Müşteri fatura ödeme davranışını tahmin etmeye yönelik yeni bir davranışsal puanlama modeli ve karar destek sistemi
İşlemsel büyük verileri kullanarak pazar payı modellerini doğrulamak için yeni bir veri odaklı yaklaşım
Bilgi akışına yol açan insan etkileşimlerini modellemek için yeni bir insan akışı ağ modeli
Ç2 Hileyle mücadelede BVA kullanımı Türkiye’de %35’lerdedir.
İşletmede veri analitiği kullanılması ile tespit edilen hile tutarı arasında anlamlı bir ilişki vardır. Katılımcıların %34’ü
etik hattının işletmelerinde etkin çalışmadığını belirtmiştir.
Satış, operasyon, muhasebe ve üst yönetim birimlerinde daha yüksek tutarlarda hile yapılmaktadır.
Ç3 Yeniliğe açıklık seviyelerinde artış gösteren, düşük düzeyde nevrotikliğe sahip olan, nevrotiklik veya dışa dönüklük
seviyelerinde düşüş gösteren müşterilerin kredi kartı ekstrelerini zamanında ödeme olasılığının daha yüksek olduğu
tespit edilmiştir.
Ç4 İncelenen bilişim işletmesinin bir öğrenen örgüt olduğu, BVden yararlanarak faaliyetlerini daha verimli ve etkili bir
şekilde gerçekleştirdiği tespit edilmiştir. Bilişim işletmesinin öğrenen örgüt kavramına karşı algısı, literatür ile
örtüşmektedir.
Ç5 BVnin performans bağlamında işletmeler üzerindeki en büyük etkisinin müşteri analizi ve ürün geliştirmeyi sağlaması
olduğu tespit edilmiştir.
Ç6 BVden elde edilecek değer sadece teknik yatırımlara değil, kurum kültürüne ve insan kaynaklarına bağlıdır.
BV yöneticilerinin yönetsel becerilerinin, büyük veriye özgü teknik beceriler ile teknolojilerin kullanımının
operasyonel performansa ve pazar performansına anlamlı bir etkisi vardır.
Veri odaklı kültürün operasyonel performansa anlamlı bir etkisi vardır.
İlişkisel uygulamaların operasyonel performansa ve pazar performansına anlamlı bir etkisi vardır.
Ç7 BVA yönetsel kabiliyetleri, işletmelerin operasyonel ve finansal performansı üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkiye
sahiptir. Veri odaklı kültür ile BVA-strateji uyumunun ise kısmi aracılık etkisi olmuştur.
Ç8 İşletmeler BVyi hem mevcut müşteri tabanı ve hem de yeni müşterilere ulaşabilmek ve rekabet gücü kazanmak için
kullanmaktadır.
BV ile ilgili uzmanların yetiştirilmesi, yöneticilerin bu konulara hâkim olması ve yönetebilir hale gelmesi
gerekmektedir.
Ç9 Etkin ve verimli müşteri ilişkileri yönetimi uygulamaları için Türkiye’de, bulut bilişim ve BV alanlarına daha çok
yatırım yapılması gerekmektedir.
Ç10 ETL sistemiyle beraber aktarım yapısı parça parça olmaktan çıkmış ve bir bütün olarak çalışmaya başlamıştır. İnsan
hatalarından kaynaklanan sorunlar en az seviyeye indirilerek, tasarruf ve performans artmıştır.
Ç11 Bu alanda çalışanlar BVnin işlenebileceği tüm birimlerde kullanılması ve çalışanların yetkilendirilmesi hususlarına
önem vermektedir. Çalışanların % 70’den fazlası BVnin proje yönetiminde bir karar verme aracı olarak kullanılması
gerektiğine katılmaktadır. Yazılıma dayalı ve raporlamaların gerçekleştiği birimlerde çalışanlar, şirketlerinde yeterli
düzeyde BV kullanımı olduğunu belirtmiştir.
Ç12 Şirketlerin, BV kullanımı ve analitik sistemlerinin iyileştirilmesini desteklemek için BV stratejisi ve kültürü
oluşturmaya odaklanması gerekmektedir.
Küresel şirketlerin iş süreçlerinde BV ve analitiği kullanmayı tercih etme konusunda ortak amaçları vardır. Bunlar
müşteri davranışlarını ve tercihlerini daha iyi anlamak, operasyon maliyetlerini azaltmak, iş performansını
iyileştirmek, kişiselleştirilmiş satış ve pazarlama süreçleri oluşturmak, pazarda etkili fiyatlandırma stratejilerini takip
etmek, inovasyon yapmak ve rekabet avantajı elde etmektir.
Ç13 Medya kuruluşlarında karar vermeyi iyileştirmek için analitik sonuçların kullanımı her geçen gün artmaktadır. Ancak
BV karar alma sürecinde hâlâ temel faktör değildir.
Ç14 Bankacılık sektörü, veri ve teknoloji açısından avantajlı konumda olup, bilişim teknolojisi insan kaynağı açısından en
zengin sektörlerden birisidir. Bankacılık sektöründe BV henüz uzun vadeli hedefler için kullanılmamaktadır
BV projelerinin stratejik yönetim bakış açısı ile kullanım alanları arasında, “SWOT analizi, risk yönetimi, pazarlama
faaliyetleri, kısa vadeli hedeflerin belirlenmesi, uzun vadeli hedeflerin belirlenmesi, veri odaklı stratejik karar alma
süreci, performans değerlendirmesi, üst yönetim raporlamaları, bankacılık operasyonel işlemler, sahtekârlık tespiti,
müşteri ilişkileri yönetimi ve stres testleri” olduğu belirlenmiştir.
Ç15 Türkiye kamu sektörü ve özel sektör olarak, BV uygulamalarına hızlı ve pozitif tepki veren ülkelerdendir.
Halkla ilişkiler alanında 5 şirketten 3’ü BV kullanmaktadır.
BV ağırlık olarak medya ve sosyal medya takibinde kullanılmaktadır.
717
Ç16 Yapay zekâ, BV ve veri madenciliği kavramlarının tanınırlık düzeyleri birbirileriyle ilişkilidir.
Okul yöneticilerinin BV ve veri madenciliği kavramlarına büyük oranda yabancı oldukları tespit edilmiştir.
Bununla birlikte bir sınırlılık olarak, benzer bir

IV. TARTIŞMA yurtdışı veri setine erişim imkânı olmadığından
Teknolojik gelişmeler, toplumsal hayatın birçok güncel olarak yurtdışında BV ile ilişkili örgütsel
alanını güçlü bir şekilde etkilemekte ve davranış ve EÖ psikolojisi tezleri bağlamında bir
değiştirmektedir. Yapay zekâ, algoritmik karar karşılaştırma yapılamamıştır. Akademik
vermeyle karar verme süreci; sanal konferans veritabanlarında yer alan güncel makalelerin
görüşmeleri ve sanal asistanlarla çalışma hayatı; incelenmesi yoluyla yurtdışında psikolojide BV
sosyal medya ile sosyalleşme; sanal gerçeklik video uygulamalarının henüz kabul ve gelişme
oyunları ile geleneksel oyunlar ve tüm bunlarla aşamasında olduğu görülmüştür.
birlikte insan olmaya ilişkin algılarımız
değişmektedir [16]. V. SONUÇLAR
BVnin psikoloji için değer sağlama potansiyeli Örgütsel davranış ve EÖ psikolojisi alt
yüksektir ve bu bağlamda BV araştırmaları psikoloji konularının çeşitliliği açısından bakıldığında, BV
ve ilgili disiplinler için umut verici bulunmaktadır. uygulamaları ve araştırmaları oldukça zengin
Açık kaynaklı araştırma araçları ve dijital fırsatlar sunmaktadır.
platformlarla, BV daha kolay erişilebilir hale Ulusal Tez Merkezi’nde rastladığımız 16 tez
gelmeye başlasa da, henüz BV psikoloji çalışmasının konuları da dâhil olmak üzere 30dan
araştırmacıları için belirsiz ve riskli bir girişim fazla alt konu üzerinde tez çalışmalarının
olmaya devam etmektedir [17]. geliştirilmesi mümkündür.
Veri toplamanın incelenen bireyler üzerindeki Psikoloji ve EÖ psikolojisi uzman ve
etkisi bakımından BVye bireysel düzeyde bakış akademisyenlerini BVyi tanıma ve araştırmaya
açısı yetersiz seviyededir. Çalışan verilerinin motive edecek organizasyonların yapılması önem
toplanmasının çalışanların tutum ve davranışlarını arz etmektedir. Bu alandaki konular, BV
nasıl etkilediğini belirlemek için elektronik uygulamaları ve araştırmaları için henüz
performans izleme araştırmaları yapılmaktadır [18]. keşfedilmemiş görünmektedir.
BV uygulamalarıyla EÖ psikolojisi ve işle ilgili Sosyal bilimler alanında psikoloji, EÖ psikolojisi,
disiplinler arasında sınırların belirginliğini örgütsel davranış ve işletme uygulamaları ana
yitireceği, alanlar arasında teorilerin yakınsama temalı kongre ve konferansların BV uygulamalarını
eğilimi göstereceği, bilim ve uygulama arasındaki destekleyen araştırmalara çağrıda bulunması
ayrımın azalacağı, akademisyenlerin pratik önerilebilir.
sorunların çözülmesine odaklanabileceği ileri Üniversitelerin BV merkezleri, akademisyen ve
sürülmektedir [19]. uzmanların BV ihtiyacını karşılama ve motive
Bu çalışmada veri seti Türkiye Ulusal Tez etmede roller üstlenerek, Türkiye’de BV
Merkezindeki lisansüstü tez çalışmalarıyla uygulamalarının sadece fen bilimleri değil, sosyal
sınırlandırılmıştır. Türkiye’de henüz BV bilimler ve sağlık bilimleri alanında da
araştırmaları teknik altyapı, yeterlilik ve tekniklerin yaygınlaşmasını teşvik edebilirler.
geliştirilmesi ihtiyacıyla fen bilimleri ve BV araştırma ve uygulamalarının önündeki teknik
mühendislik bilimleri alanında yoğunlaşmış vb. engeller aşıldıkça sosyal bilimler alanındaki
durumdadır. Bu veri setindeki tüm tezlerin araştırmacıların da aktif olarak BV uygulamalarına
incelenmesi sonucunda Türkiye’de psikoloji ve EÖ katkı yapacakları ileri sürülebilir.
psikolojisi alanında BV konulu lisansüstü tez
çalışmasına rastlanmamıştır. Diğer taraftan örgütsel KAYNAKLAR
davranış konularından “Davranış, Çalışanlar, [1] Ankara Üniversitesi (2022). Endüstri ve Örgüt
Psikolojisinin Alanı. https://acikders.ankara.edu.tr
Kişilik, Örgütler, Performans, Kültür, Yönetim,
Stratejik Yönetim, Karar Verme, Örgütsel İletişim, [2] Robbins, S. P., & Judge, T. A. (2020). Örgütsel davranışın
Yöneticiler / Algı” konularını büyük veri ile entegre temelleri (İ. Erdem, Çev.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
eden 16 tez çalışmasının var olduğu tespit Schein, EH (1978). Career dynamics: Matching individual
edilmiştir. and organizational needs. MA: Addison-Wesley Publishing
Company.
718
[3] Sagiroglu, S., & Sinanc, D. (2013, May). Big data: A Betimsel Analiz Yöntemiyle Sistematik İncelemesi. Türkiye
review. In 2013 international conference on collaboration Klinikleri J Health Sci, 7(1), 94-103.
technologies and systems (CTS) (pp. 42-47). IEEE.
[16] Matz, S. C. (2022). The psychology of technology: Social
[4] Oswald, F. L., Behrend, T. S., Putka, D. J., & Sinar, E. science research in the age of Big Data. American
(2020). Big data in industrial-organizational psychology and Psychological Association.
human resource management: Forward progress for
organizational research and practice. Annual Review of [17] Karim, M. N., Willford, J. C., & Behrend, T. S. (2015).
Organizational Psychology and Organizational Behavior, 7, Big data, little individual: Considering the human side of big
505-533. data. Industrial and Organizational Psychology, 8(4), 527-
533.
[5] Qiu, L., Chan, S. H. M., & Chan, D. (2018). Big data in
social and psychological science: theoretical and [18] Adjerid, I., & Kelley, K. (2018). Big data in psychology:
methodological issues. Journal of Computational Social A framework for research advancement. American
Science, 1(1), 59-66. Psychologist, 73(7), 899.
[6] Campion, M. C., Campion, M. A., & Campion, E. D. [19] Tonidandel, S., King, E., & Cortina, J. (2015). Big Data
(2018). Big data techniques and talent management: At Work: The Data Science Revolution And Organizational
Recommendations for organizations and a research agenda for Psychology. New York. NY: Routledge.
IO psychologists. Industrial and Organizational
Psychology, 11(2), 250-257.
[7] Rotolo, C. T., Church, A. H., Adler, S., Smither, J. W.,

Colquitt, A. L., Shull, A. C., ... & Foster, G. (2018). Putting an
end to bad talent management: A call to action for the field of
industrial and organizational psychology. Industrial and
Organizational Psychology, 11(2), 176-219.
[8] Guzzo, R. A., Fink, A. A., King, E., Tonidandel, S., &
Landis, R. S. (2015). Big data recommendations for industrial–
organizational psychology. Industrial and Organizational
Psychology, 8(4), 491-508.
[9] Kang, L., Wu, C., & Wang, B. (2019). Principles,

approaches and challenges of applying big data in safety
psychology research. Frontiers in psychology, 10, 1596.
[10] Harlow, L. L., & Oswald, F. L. (2016). Big data in

psychology: Introduction to the special issue. Psychological
Methods, 21(4), 447.
[11] Shah, N., Irani, Z., & Sharif, A. M. (2017). Big data in an
HR context: Exploring organizational change readiness,
employee attitudes and behaviors. Journal of Business
Research, 70, 366-378.
[12] Centre for Reviews and Dissemination (2009). Guidance

for undertaking reviews in health care. University of York:
York Publishing Services Ltd;. 15-294.
[13] Coşkun, H. E., & Tabak, A. (2017). Örgütsel Davranış

Çalıştığımızda Aslında Ne Çalışıyoruz?: Türkiye’de Yapılan
Lisansüstü Tezler Üzerinden Bir Değerlendirme. İş ve İnsan
Dergisi, 4(2), 101-111.
[14] Ültay, E., Akyurt, H., & Ültay, N. (2021). Sosyal

bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler
Dergisi, (10), 188-201.
[15] Erik, E., & Turan, N. (2022). Türkiye’de Doğum Sonu

Dönemde Anne Ruh Sağlığı Konulu Lisansüstü Çalışmaların
719
Topkapı Sarayı Müzesi Kuşhane Binası’na Ait Sıva Numunesinin

Laboratuvar Analizleri
Özlem Gökçe Kocabay 1*, Osman İsmail 2
1
İstanbul Restorasyon ve Konservasyon Merkez ve Bölge Laboratuvarı Müdürlüğü / Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye
2
Kimya Mühendisliği Bölümü / Kimya Metalurji Fakültesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Türkiye
*
(ozlemmgokce@hotmail.com)
Özet – Tarihi yapılar, mühendislik gelişiminin ilerlemesini gösteren önemli kültürel kalıntılardır. Yüzyıllar
boyunca inşaat teknikleri ve malzeme seçimi hakkında değerli bir bilgi kaynağıdır. Tarihi yapılarda,
malzeme yapısının, çevre koşullarının ve kullanıcı hatalarının doğal sonucu olarak yapısal ve yapısal
olmayan elemanların yaşam döngülerinin tamamlanması nedeniyle restorasyon uygulamaları zorunlu hale
gelmiştir. Bu nedenle, doğru bir yapı mirası koruma süreci için optimal restorasyon çalışmaları hayati önem
taşımaktadır. Kültürel miras, mimari araştırma ve bilgide önemli bir unsurdur. Kültürel mirasla çalışmak
karmaşıktır ve projeler genellikle bilimsel, yapısal ve belgesel çalışmaları içerir. Bu çalışmanın amacı
Topkapı Sarayı Müzesi III. Avlusu’nda bulunan Kuşhane Binası’ndan alınan sıva numunesi üzerinde
fiziksel ve kimyasal testler uygulayarak numune içerisindeki bağlayıcı/agraga oranı ile katkı miktarlarını
belirlemek böylece tarihi yapının aslına en yakın şekilde restore edilmesini sağlamaktır. Deney sonuçlarına
göre sıva örneğinin bağlayıcısı %30-35 oranında hava (kaymak) kireci olarak bulunmuştur. Örneğin
agregalarının %15-20 kadarı karbonatlı agrega olup, kalanı 6 mm elek altı tuğla kırığıdır. Örnekte tespit
edilen az miktardaki klor (Cℓ-) ve orta miktardaki sülfat (SO4=) tuzlarının çevresindeki kirliliklerden, orta
miktardaki nitrat (NO3-) tuzunun ise böcek ve benzeri biyolojik canlıların atıklarından kaynaklandığı
düşünülmektedir. Kireç bazlı bağlayıcılar, restorasyon müdahaleleri için yaygın olarak kullanılmış ve farklı
performans ve uyumluluk gereksinimlerini başarıyla karşılamıştır. Hava kireç harçları daha ziyade sıva
olarak veya dekoratif amaçlı malzeme veya mozaik yapıştırmak için de kullanılmaktadır.
Anahtar Kelimeler – Harç analizi, Kireç bağlayıcılar, Kültürel miras, Restorasyon, Topkapı Sarayı
I. GİRİŞ Kuşhane adını aldığı görülmektedir. Bu kısma

Antik mimari alanlar, insanlık tarihi ve kültürel önceleri Kuşhane Avlusu da denildiği
mirasın önemli bir parçasıdır ve aynı zamanda antik belirtilmektedir [2].
tarih, teknoloji ve kültürel gelişim çalışmaları için Kireç, dünya çapında inşa edilen miras yapılarında
önemli bir temel sağlar. Son yıllarda, antik mimari en yaygın olarak kullanılan bağlayıcı olmuştur.
alanların bilimsel ve kültürel değeri geniş çapta Basit teknolojiyi benimseyen, ancak çimentodan
kabul görmüştür [1]. daha üstün özelliklere sahiptir. Antik anıtların
Günümüzde Üçüncü Avlu’da bulunan Kuşhane onarımında kirecin portland çimentosu ile
yapısı 18 ve 19. yüzyıl içine tarihlendirilmektedir. değiştirilmesine yönelik son uygulamalar, yapıya
17. yüzyıldan sonra kaynaklarda geçen “kuşhane” zarar vermektedir. Bunun nedeni çimentonun tarihi
hareme bağlı olan saray mutfağının bir parçası duvarcılıkla uyumsuzluğudur. Bu nedenle antik
olarak padişahların özel yemeklerinin hazırlandığı anıtları korumak için uyumlu harçların kullanılması
yerdir. Harem kapısının karşısındaki iki katlı yapı, büyük önem taşımaktadır [3]. Kireç, çoğu eski
kuş evine benzetildiği, yakınındaki Harem Kuşhane jeoteknik veya kargir bina için ana bağlayıcı
mutfağı ve Kuşhane Kapısı sebebiyle zamanla malzeme olarak kullanılmıştır, bu nedenle eski
720
Kocabay, Topkapı Sarayı Müzesi Kuşhane Binası’na Ait Sıva Numunesinin Laboratuvar Analizleri, ICEANS 2022, Konya, Turkey
binaların onarımında hala kireç bağlayıcı malzeme

tercih edilmektedir [4].
Hava kireçlerinin çeşitli alt familyaları vardır ve
kalsiyum kireci ile dolomitik kireç arasında
ayrımlar yapılabilir. İlki esas olarak kalsiyum oksit
ve/veya kalsiyum hidroksitten oluşurken ikincisi
esas olarak kalsiyum magnezyum oksit ve/veya
kalsiyum magnezyum hidroksitten oluşur; her
ikisinde de herhangi bir hidrolik veya puzolanik
katkı yoktur. Aynı şekilde, bu iki tip hava kireci
sönmemiş kireç veya sönmüş kireç şeklinde olabilir.
Sönmemiş kireç esas olarak oksit formunda bulunur
ve su ile ekzotermik olarak reaksiyona girer;
sönmüş kireç esas olarak bir hidroksit formunda
bulunur ve sönmemiş kirecin söndürülmesiyle
üretilir. Ayrıca, sönmüş kireç bir toz, kaymak veya
sulu harç veya kireç sütü olabilir [5].
Bu çalışma Topkapı Sarayı Müzesi III.
Avlusu’nda bulunan Kuşhane Binası’ndan alınan
sıva numunesinin kimyasal ve fiziksel analizi,
bağlayıcı ve türü, agregaların tane boyut dağılımı ve
harcın karışımı oranı hakkında bilgi sağlayacaktır.
Görsel analiz ile tanımları yapılmış olan örnek
üzerinde basit spot testlerle suda çözünebilir Şekil 1. Numunenin eser üzerindeki konumu (a), Numune
tuzların analizi, kalsinasyon analiziyle nem ve fotoğrafı (b)
organik madde kaybı ile CaCO3 miktarı, stereo
mikroskop analizi ile asitle muamele edilen örneğin C. Deneysel Yöntemler
agregalarının niteliği ve oranları tespit edilerek
Suda Çözünebilir Tuzların Analizi
örneğin içeriği araştırılmıştır.
Yukarıda görsel tanımlamaları yapılmış olan
II.MATERYAL VE YÖNTEM örneğin içeriğinde bulunan suda çözünebilir tuzların
A. Kullanılan Kimyasal Maddeler niteliklerini (klor (Cℓ-), sülfat (SO4=) ve nitrat (NO3-
Analitik HNO3, AgNO3, analitik (C6H5)2NH, ) tuzları) ve miktarlarını belirleyebilmek amacıyla
konsantre H2SO4, analitik HCl, BaCl2, teknik HCl. basit spot testlerle ilgili analizler yapılmış ve
sonuçları aşağıda verilmiştir (Tablo 1).
B. Örnek Alma ve Görsel Analizle Örneklerin Tablo 1. Suda çözünebilir tuz analizleri
Makro Tanımı Örnek %
Cℓ- SO4= NO3- İletkenlik (µs)
No Tuz
Kimyasal ve fiziksel analizlere başlamadan önce 1 + ++ ++ 560 3,1
alınmış olan örneklerin dokusu, rengi, durumu
(sağlamlığı), agregalarının tipi, rengi, boyutu ve -: Yok; ±: Var-Yok; +: Az var; ++: Var; +++: Fazla var;
++++: Çok Fazla var; *: Uygulanmadı
yaklaşık miktarları, görünür organik katkıları,
kirlilik vb. özellikleri incelenmiş, alındıkları yerler
Kızdırma Kaybı, Asitle Muamele ve Elek
ile birlikte tanımlanarak sonuçları aşağıda
Analizleri
verilmiştir.
Örneğin nem, organik madde ve CaCO3 kaybı
yapılan kalsinasyon (kızdırma kaybı) analiz
Örnek 1: Karamel pembe renkli, agregasız
sonuçları ile asitle muamele sonucunda reaksiyona
görünümlü, içerisinde az miktarda kıtık bulunan, 0,5
girmeyerek parçalanmadan kalmış olan silikatlı
mm boyuta kadar az miktarda gözenekleri
agregaların oranı ve bu agregaların boyut
görülebilen, sağlam olmayan sıva örneğidir.
dağılımları Tablo 2’de verilmiştir.
721
Tablo 2. Kızdırma kaybı ve agregaların elek analizleri çalışmada örnek az miktarda kıtık içermektedir. 0,2
mm boyuta kadar orta miktarda gözenekleri bulunan
örneğin bağlayıcı-bağlayıcı ve bağlayıcı-agrega
fazları iyidir. Örnekte tespit edilen az miktardaki
klor (Cℓ-) ve orta miktardaki sülfat (SO4=) tuzlarının
çevresindeki kirliliklerden, orta miktardaki nitrat
(NO3-) tuzunun ise böcek ve benzeri biyolojik
Agregaların Stereo Mikroskopla Görsel Analizleri canlıların atıklarından kaynaklandığı
Asitle muamele edilerek bağlayıcıları parçalanan düşünülmektedir.
örneğin, asitle reaksiyona girmeyen silikatlı IV. TARTIŞMA
agregaları, elek analizi ile boyutlarına ayrıldıktan
sonra stereo mikroskop altında incelenmiş ve Güleç yaptığı çalışmada Fatih Camii ve I.
görünür özellikleri (renk, şekil, ağırlıkça oranları) Mahmut Kütüphanesi’nde 2. grup olarak
aşağıda verilmiştir. sınıflandırdığı bölgeler için 1 kısım söndürülmüş ve
bekletilmiş hava kireci (%50±3 su içeren), agrega
Örnek 1: Örneğin asit sonrası kalan 125–1000 μ olarak 2 kısım, 2 mm elek altı olmak üzere %20
arası boyutlu agregaları 6 mm elek altı tuğla kireç taşı kırığı ilave edilmiş tuğla kırığı ve tozu,
kırığıdır. Örnek az miktarda kıtık içermektedir. katkı olarak da 1 metreküp harca 250 g polipropilen
lifinin (250 g/m3 kıtık yerine) kullanılmasının
Örneğin Kalın Kesit Analizleri uygun görüldüğünü belirtmiştir [6]. Yapılan bu
Epoksiye gömülen örnekten hazırlanan çalışmada da bağlayıcı ve agrega türü olarak benzer
parlak (kalın) kesitten dokusal ve agrega özellikleri sonuçlar elde edilmiştir.
stereo mikroskop altında incelenerek tespit edilmiş Topkapı Sarayı yapılarından biri olan Kurşunluk
ve sonuçları aşağıda verilmiştir. Yapısı Z01 ve Z02 mekanları arası kemer tuğla
örgüden alınmış olan 9 numaralı örneğin yapılan
Örnek 1: Bağlayıcı alanı %30-35 oranında analizinde de bağlayıcısının söndürülmüş kaymak
olan örneğin kalanı agrega ve serbest halde dağılmış kireç olduğu, alansal olarak bağlayıcı oranının
minerallerdir. 0,2 mm boyuta kadar orta miktarda yaklaşık %30-35 aralığında olan bir harç olduğu
gözenekleri bulunan örneğin bağlayıcı-bağlayıcı ve tespit edilmiştir. Örneğin agregalarının yaklaşık
bağlayıcı-agrega fazları iyidir. Örnek az miktarda %3-5’inin kara kumu, %25-30’unun kireçtaşı kırığı
kıtık içermektedir. ve tozu kalan %65-70’inin tuğla kırığı ve tozu
olduğu belirtilmiştir. Örnek hamuru içeriğinde
yaklaşık %5-10 aralığında karbonatlaşmış kireç
topağı parçacıkları ve tek tük siyah cüruf
parçacıkları ile kirlilik oranında kıtık
parçacıklarının bulunduğu bildirilmiştir. Agrega
boyutunun kireçtaşı agregalarda 2 mm elek altı,
tuğla kırığı agregalarda ise 7 mm elek altı olduğu
belirlenmiştir. Örneğin ağırlıkça bağlayıcı agrega
oranının yaklaşık 1: 3 civarında olduğu
Şekil 2. Numunenin kalın kesit fotoğrafı
hesaplanmıştır [7]. Bu çalışmada da bağlayıcının
III. BULGULAR agregaya oranı bu şekilde hesaplanmıştır.
Topkapı Sarayı Müzesi III. Avlusu’nda bulunan V. SONUÇLAR
Kuşhane Binası’na ait sıva numunesi üzerinde
Topkapı Sarayı Müzesi III. Avlusu’nda bulunan
yukarıdaki analizler yapılmış, sıva örneğinin
Kuşhane Binası’nda kullanılan sıvanın fiziksel ve
bağlayıcı, agrega ve katkı tipleri ile oranları
kimyasal özelliklerini araştırmak için deneysel bir
(ağırlıkça) aşağıda verilmiştir. Karamel pembe
çalışma yürütülmüştür.
renkli, sağlam olmayan sıva örneğinin bağlayıcısı
Bu sonuçların bir araya getirilmesiyle yapılan
%30-35 oranında hava (kaymak) kirecidir. Örneğin
değerlendirmeye göre yapılacak olan onarımlarda; 1
agregalarının %15-20 kadarı karbonatlı agrega olup,
kısım söndürülmüş ve en az iki yıl bekletilmiş hava
kalanı 6 mm elek altı tuğla kırığıdır. Yapılan bu
722
(kaymak) kireci (%50±2 sulu), 1 kısım 6 mm elek

altı kireç taşı kırığı ve tozu, 2 kısım 6 mm elek altı
tuğla kırığı ve tozunun kullanılmasının uygun
olacağı tespit edilmiştir. Ayrıca bu karışımın m3’üne
150-200 g olacak şekilde kıtık katılarak uygulama
yapılması önerilmektedir.
Bu çalışma benzer hammaddeleri kullanarak yeni
özel sıva formüle etmek için restorasyon amaçları
için değerli veriler sağlamaktadır. Bu tür bir proje
aynı zamanda geleneksel malzeme ve yapı
sistemlerine bağlı binaların restorasyonuna da
katkıda bulunur. Ayrıca bu bilgi, Kuşhane Binası'na
yapılacak gelecekteki müdahalelerde malzeme
seçimi için faydalı olabilir.
TEŞEKKÜR
Yazarlar bu bildiriyi hazırlamada gerekli izni
verdiği için İstanbul Restorasyon ve Konservasyon
Merkez ve Bölge Laboratuvarı Müdürlüğü'ne,
deneylere verdikleri destek için Kimya
Laboratuvarı’nda çalışan/çalışmış tüm kimya
mühendislerine, değerli bilgileri için Doç. Dr.
Ahmet Güleç’e özel teşekkürlerini sunarlar.
KAYNAKLAR
[1] D. Zhang, D. Wang, J. Zhao, Y. Wang, Z. Liu, and X.

Ma, “Assessment of the thermal and microstructural
properties of metakaolin-air lime based materials at an
early age,” Appl. Clay Sci., vol. 191, p. 105619, 2020.
[2] A. Yaman, “Topkapi Sarayı’nın III. Avlusundakı̇
yapısal dönüşümler,” Yüksek Lisans Tezi, Fatih
Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim
Enstitüsü, İstanbul, 2020.
[3] R. Ravi, S. Thirumalini, and N. Taher, “Analysis of
ancient lime plasters – Reason behind longevity of the
Monument Charminar, India a study,” J. Build. Eng.,
vol. 20, pp. 30–41, 2018.
[4] D. Zhang, D. Xu, H. Liu, Y. Wang, H. Wang, J. Wang,
S. Cui, D. Wang, “Effect of water to binder ratio ,
polycarboxylate superplasticizer and metakaolin
dosages on rheological and viscoelastic properties of
fresh metakaolin-air lime pastes,” J. Build. Eng., In
Press, p. 105351, 2022.
[5] L. Garijo, X. Zhang, G. Ruiz, and J. J. Ortega, “Age
effect on the mechanical properties of natural
hydraulic and aerial lime mortars,” Constr. Build.
Mater., vol. 236, 2020.
[6] A. Güleç, “Fatih Camii ve I. Mahmut Kütüphanesi
Harç ve Sıvalarının Karakterizasyonu,” Vakıf
Restorasyon Yıllığı, pp. 109–118, 2013.
[7] G. Öztürk, “Topkapı Sarayı Kurşunluk Yapısı
malzemelerı̇ nı̇ n karakterı̇ zasyonu ve koruma
önerı̇ lerı̇ ,” Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2018.
723
Elektromanyetik Problemlerinde Sıklıkla Kullanılan Nümerik

Yöntemlerin İncelenmesi
Sunay Güler1*
1
FEV Türkiye, İstanbul, Türkiye
*
(guler_s@fev.com)
Özet – Elektromanyetik problemlerinde, diğer mühendislik problemlerinde olduğu gibi nümerik yöntemler
yaygın olarak kullanılmaktadır. Fiziksel yapı basit olduğu sürece problemlerin analitik yöntemler ile
çözümü mümkünken, fiziksel yapı karmaşıklaştıkça nümerik yöntemlere olan ihtiyaç ortaya çıkmaktadır.
Bu çalışmada, elektromanyetik problemlerinde sıklıkla kullanılan MoM, FEM ve FDTD yöntemleri
incelenmiştir. Bu yöntemlerin çeşitli parametrelere göre avantajları ve dezavantajları sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler – Nümerik yöntemler, Hesaplamalı elektromanyetik, MoM, FEM, FDTD
I. GİRİŞ
Diğer mühendislik problemlerinde olduğu gibi,
elektromanyetik problemlerin çözümünde de
nümerik yöntemler kullanılır. Ele alınan yapı,
karmaşık bir yapı olsa da başlangıçta küresel,
silindirik ya da dikdörtgen olarak düşünülür. Bu
basitleştirme yapının kendisi açısından uygun
görülmese de problemin fiziği hakkında bilgi
taşıdığından gereklidir. Bu tip basit yapılarda elde Şekil 1. Elektromanyetikte nümerik hesaplama yöntemleri [1]
edilen fiziksel bilgi sayesinde karmaşık yapılarda ve Tablo 1. Nümerik hesaplama yöntemlerinin açıklamaları
gerçeğe yakın koşullarda nümerik yöntemlerin
güvenli olarak uygulanması sağlanır. Kısaltma Açıklama
CEM Hesaplamalı elektromanyetik
Elektromanyetik problemlerde her problem için PDE Kısmi diferansiyel denklem
farklı çözümler mevcut olduğundan birden çok IE İntegral denklemi
yönteme gereksinim duyulur. Yani, her yöntem belli FDTD Zaman domeninde sonlu farklar yöntemi
koşullarda, belli problemlerde iyi sonuç verirken, TLM İletim hattı matris yöntemi
farklı problemlerde aynı yöntem istenilen hassas IETD Zaman domeni integral denklemi
sonuçları verememektedir. Elektromanyetikte PEEC Kısmi eleman eşdeğer devresi
FETD Sonlu eleman zaman domeni
kullanılan nümerik hesaplama yöntemleri Şekil 1’de
FVTD Sonlu hacim zaman domeni
gösterilmiştir. Kısaltmaların açıklamaları ise Tablo FEM Sonlu elemanlar yöntemi
1’de verilmiştir. FDM Sonlu farklar yöntemi
MoM Moment yöntemi
GO Geometrik optik
PO Fiziksel optik
GTD Geometrik kırınım teorisi
PTD Fiziksel kırınım teorisi
UTD Düzgün geometrik kırınım teorisi
UAT Düzgün asimptotik teori
SBR Seken ışın yöntemi
724
Güler, Elektromanyetik Problemlerinde Sıklıkla Kullanılan Nümerik Yöntemlerin İncelenmesi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Elektromanyetik problemlerin çözüm metotları elektromanyetik problemin çözümlenmesinde

birbirine Fourier dönüşümleri ile bağlı olup zaman yaygın olarak kullanılmaktadır. FDTD yöntemi,
ve frekans domeni olmak üzere iki ana gruba karmaşık asimptotik denklemlere veya Green
ayrılmaktadır. Frekans domeni yöntemleri arasında fonksiyonlarına ihtiyaç duymadan, Maxwell
ışın ve optik kırınım temelli, elektriksel olarak denklemlerinin doğrudan zaman domeninde
büyük problemler için etkili şekilde kullanılabilen ayrıklaştırılıp çözülmesine dayanmaktadır. Bu
yüksek frekans asimptotik yöntemleri içeren bir alt yöntem ile farklı tipteki malzemelerden oluşan
grup bulunmaktadır. Bu geniş ölçekli problemler çeşitli geometrik yapılar için elektromanyetik
arasında radar kesit alanı tahmini ve geniş yapılar dalgaların zaman hareketleri görsel olarak
üzerine monteli antenlerin ışıma paternlerinin izlenebilmektedir [4].
hesaplanması sıralanabilir. Bu problemleri TLM yöntemi, yapısal olarak FDTD yönteminden
çözümleyebilmek için ışıma ve saçılma farklı görünse de, benzer sayısallaştırma ilkeleriyle
denklemlerinde çok fazla yaklaşım geliştirilmiştir. zamanda iteratif çözümler üreten bir diğer kısmi
Yüksek frekans yöntemlerinin başlıcaları: Işın diferansiyel denklem temelli yöntemdir. Her iki
optiğini kullanan geometrik kırınım teorisi (GTD), yöntem de üç boyutlu yapıları birim hücrelerin
sınır integrallerini kullanarak yüzey akımlarını toplamı şeklinde değerlendirir. FDTD alan
bulan fiziksel optik (PO) ve geometrik optik ile denklemlerini kullanırken, TLM yöntemi ise iletim
fiziksel optik yöntemlerinin beraber kullanarak hattı denklemlerinden faydalanır.
saçılan alanları ışın takibine dayalı çözümleyen Zaman domeninde integral denklemli metotlar ise
seken ışın yöntemi (SBR) sıralanabilir [2]. özellikle yeni algoritmaların geliştirilmesiyle
Frekans domeni yöntemlerinde diğer alt grup ise, birlikte büyük ölçekli elektromanyetik saçılma
düşük frekanslar için Maxwell denklemlerini problemlerinde kullanılan yöntemlerden biri haline
doğrudan çözen ve her türlü karmaşık probleme gelmiştir. Problemlerin standart sınır integral
uygulanabilen; fakat çözüme ulaşabilmek için daha formülasyonlarının kararlı bir sayısal çözümünü
fazla hesaplama gerektiren nümerik metotlardan elde etmek amaçlanır. İntegral denklemli metotlar
oluşmaktadır. Düşük frekans yöntemleri zaman arasında, zaman domeni integral denklemi (IETD)
domeni metotlarında olduğu gibi iki ana gruba ve kısmi eleman eşdeğer devresi (PEEC) yöntemleri
ayrılmaktadır: Kısmi diferansiyel denklemli çoğunlukla kullanılmaktadır.
metotlar, integral denklemli metotlar. Kısmi Elektromanyetik problemlerin çözümünde sıklıkla
diferansiyel denklemli metotlardan yaygın olarak kullanılan nümerik yöntemler [5]:
kullanılan FEM, frekans domeninde  Moment yöntemi (MoM),
elektromanyetik sınır değer problemlerini  Sonlu elemanlar yöntemi (FEM),
varyasyonel yöntemler kullanarak çözen bir  Zaman domeninde sonlu farklar yöntemi
yöntemdir. Genellikle frekans domeninde oyuklar (FDTD)
ve dalga kılavuzları gibi kapalı bölgelerdeki alan olarak sıralanabilir.
dağılımının hesaplanması için kullanılır. Kısmen Bu çalışmanın ikinci bölümünde elektromanyetik
analitik, kısmen nümerik bir yöntem olan MoM ise problemlerinde kullanılan nümerik yöntemlerden
integral denklemli metotlar arasında sıklıkla MoM, FEM ve FDTD yöntemleri incelenmiştir.
kullanılmaktadır. MoM, elektromanyetik yüzey Üçüncü bölümde, bu yöntemlerin karşılaştırılması
veya hacim integral denklemlerini frekans yapılmıştır. Son olarak, genel değerlendirme ve
domeninde çözmek için kullanılır [2]. Bu yöntem, sonuçlar dördüncü bölümde verilmiştir.
ışıma ve saçılma problemlerinin çözümlenmesinde
yaygın olarak kullanılmaktadır. Homojen olmayan, II. MATERYAL VE YÖNTEM
yalıtkan ve sınırsız bölge problemlerini etkin bir A. Moment Yöntemi (MoM)
şekilde çözümleyebilmek için MoM ve FEM MoM yöntemi, frekans bölgesinde özellikle anten
yöntemlerinin birlikte kullanıldığı hibrit yöntemler tasarımı, saçılma ve ters saçılma problemlerinde
de kullanılmaktadır [3]. kullanılır. Diğer yöntemlerden farklı olarak MoM
Zaman domeni yöntemleri de kısmi diferansiyel tekniğinde problemin Green fonksiyonu bulunur ve
denklemli ve integral denklemli metotlar olmak problem analitik olarak çözülür. Özellikle iletken
üzere ikiye ayrılır. Bu yöntemler arasında zaman yüzeyler sonsuz küçük parçalara bölünür ve bu
domeninde sonlu farklar yöntemi (FDTD) birçok parçalardaki yüzey akımları sayısal olarak çözülür.
725
Green fonksiyonu yardımıyla istenen noktadaki

elektromanyetik alan hesaplanır [6]. 𝜑 = ∑𝑁 𝑛=1 𝛼𝑛 𝜑𝑛 (2)
İntegral denklemlerini çözmek için birçok farklı elde edilir. Burada 𝛼𝑛 bilinmeyen katsayılardır. 𝐿
yöntem bulunmaktadır; fakat bunların birçoğu doğrusal olduğundan denklem (2)’de yerine
sadece özel koordinat sistemleri ve yüzey yazılırsa
şekillerine uygulanabilmektedir. MoM ise farklı
geometrik şekillere uygulanabilen; ama bunun 𝜑 = ∑𝑁
𝑛=1 𝛼𝑛 ℒ(𝜑𝑛 ) ≈ 𝑓 (3)
yanında hesaplamalarda kullanılan denklemlerin
zorlayıcı olabildiği bir yöntemdir. MoM yöntemi ile elde edilir.
integral denklemleri matris problemlerine ℒ uzayında 𝑤1, 𝑤2 ,…, 𝑤𝑚 ağırlık veya test
indirgenir. Dolayısıyla büyük yapılar büyük fonksiyon seti tanımlanır ve denklem (3)’te iç
matrislerin oluşturulmasına ihtiyaç duymaktadır. çarpım her 𝑤 değeri için alınırsa,
Şekil 2’de MoM yönteminin uygulandığı bir
ekranlama kutusuna ait yüzey akımlarının ∑𝑁
𝑛=1 𝛼𝑛 < 𝑤𝑚 , ℒ(𝜑𝑛 ) >=< 𝑤𝑚 , 𝑓 > (4)
simülasyon görseli verilmiştir.
şeklinde ifade edilir. Bu denklem seti matris
formunda aşağıdaki gibi yazılabilir.
[𝑙𝑚𝑛 ][𝛼𝑛 ] = [𝑓𝑛 ] (5)
Burada [𝑙𝑚𝑛 ] matrisinin tersi alınır ve eşitliğin her

iki tarafına dahil edilirse [𝛼𝑛 ] matrisi elde edilir.
[𝛼𝑛 ] bulunmasıyla [𝜑] çözüm matrisi
hesaplanabilir.
B. Sonlu Elemanlar Yöntemi (FEM)
Sonlu elemanlar yönteminde, ele alınan problemin
çözüm bölgesi alt bölgelere ayrıklaştırılır ve her alt
bölgede aranan fonksiyonun ifadesi polinom olacak
şekilde seçilir. Polinom olarak kabul edilen
Şekil 2. MoM yöntemi çözümün katsayıları belirlenmeye çalışılır. FEM,
geometrisi karmaşık şekillere ve değişik malzeme
MoM yönteminin uygulandığı problemlerde
özellikleri olan sistemlere kolaylıkla uygulanabilir.
homojen olmayan, 𝐿 Laplace diferansiyel integral
Gerektiğinde bazı alt bölgelerde daha hassas
operatörü, φ bulmaya çalışılan bilinmeyen
hesaplamalar yapılabilir. Sınır koşulları, sistemin
fonksiyonu, f bilinen kuvvet fonksiyonu veya
temel denklemleri kurulduktan sonra basit
kaynak fonksiyonu olmak üzere
işlemlerle denklem sistemine dahil edilebilir [6].
Şekil 3’te ekranlama kutusu içerisinde yer alan
𝐿(𝜑) = 𝑓 (1) devrenin yaydığı elektromanyetik gürültüye ait
FEM simülasyonu gösterilmiştir.
şeklinde belirtilir [1]. Bu denklemi çözebilmek için
MoM yöntemi genellikle aşağıdaki dört adımı içerir
[2]:
 Uygun integral denklemlerin oluşturulması,
 İntegral denkleminin matris denklemine
dönüştürülmesi,
 Matris elemanlarının hesaplanması,
 Matris denkleminin çözülmesi ve ilgili
parametrelerin elde edilmesi. Şekil 3. FEM yöntemi
Denklem (1)’deki φ, N adet ağırlık baz FEM yönteminin diferansiyel denklemlere
fonksiyonun toplamı şeklinde yazılırsa, uygulanmasında aşağıdaki genel adımlar izlenir [7]:
726
 Problem tanım bölgesinin sonlu elemanlara

bölünmesi,
 İntegral formülasyonunun elde edilmesi,
 Şekil fonksiyonlarının seçimi,
 Zayıf form üzerinden sonlu elemanlar
yönteminin geliştirilmesi,
 Alt eleman matrisinde elde edilen
denklemlerin ana matrise yerleştirilmesi,
 Sınır şartlarının uygulanması,
 Elde edilen denklem sisteminin çözümü.
FEM yönteminde problemin önemli adımlarından Şekil 5. Üçgen bir sonlu eleman
biri olan eleman türünün belirlenmesi ve problem Sonlu elemanın enerji denklemi aşağıdaki gibi
tanım bölgesinin ayrıklaştırılmasıdır. Ayrıca, tanımlanır [8].
elemanların boyutları ve sayıları da problemi en iyi
düzeyde temsil edecek ve hesaplamaları da en aza 1 1 2
indirgeyecek şekilde tanımlanmalıdır. 𝑊 (𝑒) = 2 ∫ 𝜀|𝐸|2 𝑑𝑆 = 2 ∫ 𝜀|−𝛻𝑉 (𝑒) | . 𝑑𝑆 (6)
Ayrıklaştırılan problemin her bir alt bölgesi
üzerinde yapılan yaklaşımlar ile elde edilen Enerji denklemini matrislerden oluşacak şekilde
çözümler birleştirilerek ana problemin çözümü elde tekrar düzenlemek için önce elemanın gerilimi,
edilmektedir. Ayrıklaştırılan basit alt bölgeler
eleman olarak adlandırılır. Bu elemanlar düğüm 𝛻𝑉 (𝑒) = ∑3𝑖=1 𝑉𝑖 . 𝛻𝛼𝑖 (7)
noktası olarak adlandırılan belli noktalarda
birbirlerine bağlanır. Düğüm noktaları haricinde şeklinde tanımlanır. Bu durumda elemanın enerji
elemanın kenarları üzerinde veya içerisinde de formülü,
noktalar seçilebilir. Seçilen bu noktalar ve düğüm
noktalarının tamamına ayrıklaştırma noktaları denir. 1
𝑊 (𝑒) = 2 𝜀 ∑3𝑖=1 ∑3𝑗=1 𝑉𝑖 |∫ 𝛻𝛼𝑖 . 𝛻𝛼𝑗 . 𝑑𝑠|𝑉𝑗 (8)
olarak elde edilir. Elemanın matris cinsinden

enerjisi ise
1 𝑇
𝑊 (𝑒) = 2 𝜀[𝑉 (𝑒) ] [𝐾 (𝑒) ][𝑉 (𝑒) ] (9)
olarak tanımlanır. Bundan sonraki aşamada ise

sonlu eleman katsayılar matrisi elde edilir. Katsayı
matrisi bulunduktan sonra sonlu elemanlar
birleştirilebilmektedir. Birleştirilen noktaların
gerilim matrisi elde edilerek birleştirilmiş
Şekil 4. FEM yönteminde ayrıklaştırma noktaları ve elemanların enerjisi elde edilir.
elemanlar [7]
İki boyutlu problem uzayında genellikle üçgen C. Zaman Domeninde Sonlu Farklar Yöntemi
veya dörtgen türü elemanlar tercih edilmektedir. (FDTD)
Üçgen eleman düzgün olmayan bölgeleri daha Sonlu farklar (FD) yöntemi uzun yıllardır
düzgün ve geometrik olarak daha basit alt bölgelere bilinmesine rağmen zaman bölgesinde Maxwell
ayrıştırabildiğinden bu tür bölgelerin denklemleri için kullanımı ilk kez 1966 yılında
ayrıklaştırılmasında sıklıkla tercih edilir. Dörtgen Kano Yee tarafından ortaya atılmıştır [4]. Bunun
eleman ise problem düzgün bir yapıda olduğunda sonucunda, elektromanyetik dalga yayılımını
tercih edilmektedir. Şekil 5’te bir üçgen eleman modelleyen Maxwell denklemlerinin sonlu farklar
içinde tutulan elektrik enerjisi 𝑊 (𝑒) ile yazılması ve zamana göre türevlerinin de
gösterilmektedir. sayısallaştırılarak genelleştirilmesi yöntemi zaman
domeninde sonlu farklar olarak adlandırılmıştır.
727
FDTD yöntemi, Maxwell denklemlerindeki FDTD iteratif denklemlerinin, kararlı olabilmesi

diferansiyel yaklaşımların zamanda ve konumda için hesaplamanın gerçekleştiği zaman adımında
ayrıklaştırılmasına dayanır [6]. FDTD yönteminin dalganın maksimum ilerlemesi hücre adımını
avantajları: geçmemelidir [4]. Üç boyutlu FDTD için kararlılık
 FDTD yönteminde, diğer nümerik koşulu
yöntemlerde olduğu gibi çok büyük matris
yapıları yoktur. Dolayısıyla, matris tersi alma 𝑐 × ∆𝑡 ≤
1
(10)
2 2 2
gereksinimi yoktur. √( 1 ) +( 1 ) +( 1 )
∆𝑥 ∆𝑦 ∆𝑧
 Çözümlerin zaman bölgesinde yapılması
sonucu elektromanyetik dalgaların hareketleri olarak tanımlanır [9].
görsel olarak izlenebilmekte ve incelenen Sonlu farklar yaklaşımı, Şekil 7’deki gibi bir 𝑓(𝑥)
yapının dalga yayılımı kolay anlaşılmaktadır. fonksiyonunun P noktasındaki türevini alma
 Elektrik ve manyetik alan bileşenleri hesap
işlemine dayanmaktadır.
uzayının her noktasında FDTD yöntemi ile
doğrudan bulunabilir (Şekil 6).
 FDTD yönteminde sinüzoidal işaretlerin
simülasyonu yapılabildiği gibi, Gauss darbesi
gibi darbesel işaretlerin de simülasyonu
yapılabilir
 FDTD, rezonans frekansının tam bilinmediği
veya herhangi bir anda istenilen geniş bantlı
sonuçların elde edilemediği uygulamalarda
oldukça elverişli bir yöntemdir.
 Zaman bölgesinde saklanan veriler frekans
bölgesine kolaylıkla çevrilir. Böylece istenilen
frekans spektrumuna tek adımda ulaşılabilir.
Şekil 7. İleri, geri ve merkezcil farklar ile P noktasındaki

𝑓(𝑥)’in türevi
İleri fark formülünü veren PB yayının eğimi ile
𝑓(𝑥+∆𝑥)−𝑓(𝑥)
𝑓 ′ (𝑥) ≅ (11)
∆𝑥
veya geri fark formülünü veren AP yayının eğimi ile
𝑓(𝑥)−𝑓(𝑥−∆𝑥)
𝑓 ′ (𝑥) ≅ (12)
∆𝑥
Şekil 6. FDTD Yee hücresi
FDTD yönteminin en önemli dezavantajı ise ve merkezcil fark formülü ile sonuçlanan AB
kullanılan Maxwell denklemlerinin iteratif yapıda yayının eğimi ile
kurgulanmasından kaynaklı olarak ilerleyen zaman
𝑓(𝑥+∆𝑥)−𝑓(𝑥−∆𝑥)
adımlarında sayısal hatalar meydana gelmektedir. 𝑓 ′ (𝑥) ≅ (13)
2∆𝑥
Algoritmanın kararlı çözümler sağlaması için
örnekleme periyodunun bazı sınırlamalara uyması yaklaşık olarak hesaplanabilir.
gerekmektedir. FDTD yönteminin kararlılığı FDTD yönteminde Maxwell denklemleri
Courant-Friedrihcs-Lewy olarak adlandırılan, kullanılarak, hücrelerin her bir düğümü için elektrik
konum ve zaman adımlarının birbirine ışık hızı ile ve manyetik alan hesabı yapılır [4]. Serbest uzayda
bağlandığı bir koşul ile tanımlanmaktadır.
728
Maxwell’in rotasyonel denklemleri aşağıdaki

gibidir.
𝑑𝐸⃗ 1
= ⃗
𝛻×𝐻 (14)
𝑑𝑡 𝜀0
⃗
𝑑𝐻 1
= − 𝜇 𝛻 × 𝐸⃗ (15)
𝑑𝑡 0
Bu denklemler bir boyuta indirgendiğinde ise

aşağıdaki ifadeler elde edilir.
𝑑𝐸𝑥 1 𝜕𝐻𝑦
= (16)
𝑑𝑡 𝜀0 𝜕𝑧
𝑑𝐻𝑦 1 𝜕𝐸𝑥
= −𝜇 (17)
𝑑𝑡 0 𝜕𝑧
Geçici ve uzaysal türevlerin her ikisi ile beraber

merkezi farklar yaklaşımı kullanılarak bir boyuta
indirgenmiş Maxwell rotasyonel denklemleri için
1
𝑛+ 𝑛 1 𝑛 1
𝐸𝑥 2 (𝑘)−𝐸𝑥𝑛 (𝑘) 1 𝐻𝑦 (𝑘+2)−𝐻𝑦 (𝑘−2)
=𝜀 (18)
∆𝑡 0 ∆𝑥
1 1
1 1 𝑛+ 𝑛+
𝐻𝑦𝑛+1 (𝑘+ )−𝐻𝑦𝑛 (𝑘+ ) 1 𝐸𝑥 2 (𝑘+1)−𝐸𝑥 2 (𝑘)
2 2
=− (19)
∆𝑥 𝜇0 ∆𝑥
Şekil 8. a) Elektrik alan hesabı b) Manyetik alan hesabı

elde edilir. Burada 𝑛 zaman adımı, 𝑘 ise mesafe
adımlarını belirtmektedir. III. BULGULAR
Denklem (18) ve (19), 𝐸⃗ ve 𝐻 ⃗ alanlarının mesafe Bu çalışmada elektromanyetik problemlerinde
ve zamana bağlı olarak birbirinden ayrıldığını sıklıkla kullanılan nümerik yöntemlerden MoM,
göstermektedir. 𝐸⃗ alan değerleri arasına FEM ve FDTD yöntemleri incelenmiştir. Tablo 2’de
⃗ alan değerlerini
yerleştirilmiş olarak kabul edilen 𝐻 bu yöntemlerde kullanılan kaynak denklemler,
göstermek için 𝑘 + 1/2 ve 𝑘 − 1/2 değerleri denklem setlerinin formları, hangi domende çözüm
ürettikleri, yöntemlerin uygulandığı geometrik
kullanılır. Benzer olarak 𝑛 + 1/2 ve 𝑛 − 1/2
yapılar, kullanılan sınır koşulları gibi birçok
ifadeleri de sırasıyla 𝑛’den önceki ve 𝑛’den sonraki
parametreye göre karşılaştırılması verilmiştir.
değerleri gösterir (Şekil 8).
Tablo 2. Elektromanyetikte sıklıkla kullanılan nümerik yöntemlerin kıyaslanması
729
Tablo 2’deki verilere göre her bir nümerik yöntemin alınan yapının geometrisi, kullanılan denklem
farklı elektromanyetik problemlerin çözümünde setlerinin probleme uygunluğu ve tanımlanan sınır
kullanılabileceği elde edilmiştir. Bu durum, kaynak koşullarından kaynaklanmaktadır.
denklem olarak kullanılan farklı denklem
setlerinden ve problemleri ele alırken kullanılan KAYNAKLAR
farklı geometrilerden kaynaklanmaktadır. MoM
yöntemi, içerisinde barındırdığı integral denklemler [1] L. Er-ping. (2008) Computational electromagnetics for
electromagnetic compatibility / signal integrity analysis.
ile homojen yapılar ve açık sınır koşullarının tanımlı [Online]. Available:
olduğu problemler için kullanılabilmektedir. FEM http://web.mst.edu/~jfan/slides/Li2.pdf
yönteminde ise problemin geometrisine göre üçgen, [2] M. A. Apaydın. (2015) Üç boyutlu cisimlerin moment
dikdörtgen gibi farklı geometrik elemanlar metoduyla elektromanyetik saçılım modellemesi (Yüksek
kullanıldığından karmaşık problem geometrileri lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez
Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No: 386945).
daha basit alt bölgelere ayrıklaştırılıp daha hızlı [3] R. Garg, Analytical and computational methods in
çözüm elde edilebilmektedir. FDTD yöntemi de electromagnetics, London, England: Artech House,
FEM yöntemine benzer şekilde homojen olmayan, 2008.
karmaşık yapıların çözümünde sıklıkla [4] S. Güler, “Zaman Domeninde Sonlu Farklar Yöntemi ile
kullanılmaktadır. FDTD yönteminde, FEM İki Boyutlu Elektromanyetik Dalga Yayılımı
Simülasyonu,” in Proc. ICAENS 2022, 2022, p. 106-110.
yönteminden farklı olarak zaman domeninde [5] M. I. Mohammed, M. G. Gebremicaheal and G.
hesaplamalar yapılmaktadır. Böylece, Yohannes, “CEM methods in R.F and microwave
elektromanyetik alanların anlık olarak değişimi engineering in the context of parameters that influence
izlenebilmektedir. Bunun yanında, FDTD the outcome of modeling,” European Physical Journal
yönteminde kararlılık kriterinin probleme uygun Plus, vol. 135(10), Oct. 2020.
[6] L. Sevgi, Elektromanyetik Problemler ve Sayısal
olarak tanımlanması gerekmektedir. Yöntemler, Birsen Yayınevi, İstanbul, 1999.
[7] H. Selvitopi (2016) Manyetik ortamda
IV. SONUÇLAR
magnetohidrodinamik kanal akım problemlerinin sınır
Bu çalışmada elektromanyetik problemlerin elemanlar ve sonlu elemanlar yöntemleri birleşimi ile
çözümünde kullanılan nümerik yöntemler çözümü (Doktora tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal
incelenmiştir. Bunlar arasında en sık kullanılan Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No: 435010).
[8] T. Dönmez (2016) Elektriksel kısmi boşalmayı etkileyen
MoM, FEM ve FDTD yöntemleri ele alınmıştır. etkenlerin incelenmesi ve sonlu elemanlar yöntemiyle
Çeşitli parametrelere göre birbirine göre avantajları modellenmesi (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim
ve dezavantajları verilmiştir. Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No:
Elde edilen sonuçlara göre her elektromanyetik 455408).
problemin çözümü için her nümerik yöntem [9] F. E. Yardım (2011) Zaman bölgesinde sonlu farklar
yöntemi ile radar kesit alanı kestirimi (Doktora tezi).
elverişli olmayıp, problemin yapısına bağlı olarak Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden
nümerik yöntemin belirlenmesi gerekmektedir. Bu edinilmiştir. (Tez No: 387662).
durum, daha çok elektromanyetik probleminde ele
730
Degradation and Cycle Life Prediction for Advanced Battery Used in

Hybrid Energy Storage System
Fouzia BRIHMAT*
Research Center in Industrial Technologies – CRTI- Cheraga 16014 Algiers, Algeria
*
fouziabrihmat726@gmail.com
Abstract – In this paper, an optimal microgrid solution using locally available energy resources
for a real physical location (Adrar) considering its real time-power demand is proposed. Various
scenarios and different combinations of energy sources, such as solar photovoltaic and a diesel
generator as backup have been considered along with batteries as storage in off-grid systems.
Hybrid optimization (HOMER) PRO software is utilized for detailed technical and financial
analysis with a multiyear growth approach to determine the optimal energy system, which is
unlikely observed in literature so far.
The system is simulated for every time step for every year of the 20 years project lifetime. In this
model, that captures the battery storage level from year-to-year, PV performance degradation,
and diesel cost escalation above the inflation rate. The trade-off for this is that the model is more
precise, but the calculation takes longer.
First, we ran this model with Multi-Year turned off and used the Optimizer to find the optimal
system design. The optimal system for the single-year model includes the Danvest generator, had
760 kW, reduced the recommended amount of Li-ion storage to 200 kWh, and the COE decreased
slightly to $0.309/kWh.
Keywords – Battery, Diesel, Hybrid energy system (HES), Microgrid, Multi-year planning, PV, Renewable energy,
Technical optimization
731
Fouzia BRIHMAT, Degradation and Cycle Life Prediction for Advanced Battery Used in Hybrid Energy Storage System, ICEANS 2022,
Konya, Turkey
I. INTRODUCTION The financial study is complementary but

essential and will be the subject of another study.
The multiple uncertainties in a microgrid, such
as limited photovoltaic generations, ups and II.1. Importance of Multi-Year Approaches
downs in the market price, and controlling From 1995 to 2025, electricity retail rates and
different loads, are challenging points in natural gas prices have increased significantly by
managing energy with multiple microgrid a factor of 3 and 4 respectively (Fig. 1a).
systems and are a hot topic of research.
It is observed that most of the hybrid system Clearly, an economic planning model which does
design studies were non-grid-connected and for not consider such trends is working with
remote rural locations. incomplete information. Yet, most models use a
The microgrid and distributed energy resource single year as representative of the entire project
(DER) market is predicted to grow to 30.9 billion lifetime, making decisions based on the energy
dollars globally by the year 2027, indicating rapid landscape solely in that year. As observed in
growth from the current state (<5 billion) [1, 2]. Fig. 1b, the year (abscissa) in which an analysis
The projected growth is spurred by is run can change the recommendation for the
DERs to be installed. In this scenario, an analysis
the myriad of benefits that a microgrid run in 2020 is incorrect just five years later in
promises to offer to the energy sector, such as 2025, since less fuel-based generation is optimal.
resilience, remote power access [3], new energy Similarly, if the analysis is run in 2025, it is sub-
business models [4] and potentially positive optimal five years later, as the lowest-cost
economics [5]. solution requires Solar PV.
Multi-year Analysis function that facilitates II.2. Inflation rates and nominal discount factor
calculations on the impacts of utility price An inflation rate of 5.71 % is considered
escalation, growing electric loads and the annually over the project lifetime. 10.70 % has
degradation of batteries and PV panels over time. been considered as the discount factor for all the
As more energy entrepreneurs design and build renewable energy technologies.
distributed energy systems and hybrid renewable In the design of any project with RES,
microgrids, their clients are asking how these quantifying accurately the power decline over
projects might be able to scale up in size and time and the associated varying economic factors
adapt to changing conditions in the future. The is crucial to all stakeholders.
Multi-year Analysis is a key tool for testing ways The techno-economic study of a system with
that distributed energy projects are likely to RES that does not take into consideration such
perform decades from now. factors is investigating the system with
inadequate information. However, most studies
use a single year as a measure of the entire
I. METHODOLOGY
lifespan of the project and take decisions based
A higher project lifetime has several issues on the energy situation in that year alone. Thus,
considering technical and economic aspects the purpose of this work is to take full account of
while designing a hybrid energy system based on the multi-year changes in the component
yearly load growth. Due to all these issues, 20 parameters of Adrar hybrid RE project in order to
years is assumed as project life in this analysis. arrive at the most economical solution.
In this paper, focus is put exclusively on These parameters are used for an economic
technical performances of the studies system. optimization established jointly with the
technical one presented in this article. Results
732
Konya, Turkey
relating to the economic component will be

presented in a later work.
II.3. The studies site- Adopted system

Map showing the Adrar region and the proposed
PV/diesel/battery schemes are respectively
shown on Fig. 1 and 2.
The duration of sunshine in the Algerian Sahara
is around 3500h/year. It is always higher than
9h/d and can reach up to 14h/d during the summer
except for the extreme south where it drops to Fig.2.Pv-diesel hybrid model used in the study
10h/d in summer. Adrar enjoys an average daily The hourly load profile is shown on fig.3.
solar radiation of 5.9 kWh/m2/d.
Fig.3.Hourly AC primary load profile
Fig.1. Localization region

II. RESULTS AND DİSCUSSİON
After calculation, feasible combinations of
RES and Optimal size of various components in
different microgrid scenarios based on the
HOMER Simulations are presented on the table-
1 bellow.
Table-1: Overalland categorızed pv-dıesel hybrıd power system maın results
733
Konya, Turkey
III.1. Production
Fig.4 illustrates the excess electricity evolution
superimposed on the energy demand in terms of
power.
Fig.6.Dmap of the Gen power output

Now, on the sub-tables below, we expose the
renewable penetration details (Table-3).
TABLE-3: Renewable penetratıon
Fig.4.Hourly excess electricity profile superposed to load

profile
The evolution along the lifetime, of the average
The monthly average electric production is precised
PV power produced is presented together with the
on fig.5.
corresponding max power via the fig.7.
Fig.5. Monthly average electric production

And table-2 presents the main electrical result.
Table-2: Maın electrıcal results
Fig.7.Average and max produced PV power

We note a big drop in the performance of PV
panels over the years, evidenced by the multiyear
analysis.
It follows that the renewable fraction decreases over
The Davest 648 kWe low load Hybrid Power plant the years
is as shown below (Fig.6). III.2. Storage
We aim to specify degradation or growth in terms
of a percentage each year.
In this section, we present hourly, monthly and
annually Li-ion battery evolution over the project
lifetime.
734
Konya, Turkey
The first figure in this topic is Fig.8 which

illustrates the superposition of the storage depletion,
losses and throughput.
Fig.8.Superposed annual profile of the battery depletion,

losses and throughput.
Losses and throughput follow the same logic of Fig.10.Battery degradation-

evolution. (a) Time and temperature (b) Cycling
However, the most significant changes are recorded
at the batt throughout with the lowest energy value Li-ion batt degradation- cycling duration curve after
at year 15. 5 then 10 years of operation are respectively
Charge and discharge battery energy profiles aver presented on Fig.11 (a) and (b) along the 8760 hours
20 operating years are superposed on the same of the year.
figure bellow (fig.9). 0.2
0.15
0.1
0.05
(a) 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000
0.9
0.8
0.7
0.6
Fig.9.Superposed annual charge and discharge battery 0.5
profiles. 0.4
0.3
0.2
The Fig.10 bellow indicates the hourly evolution 0.1
of Li-ion battry performances on term of cycling and 0
temperature, over time. (b) 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000
Fig.11.Li-ion batt degradation- cycling duration curve
(a) After 5 years (b) After 15 years
735
Konya, Turkey
These effects that occur in the battery cause the

aging of the battery as it is used, and lifetime is
generally defined as the number of charge and
discharge cycles a battery can complete before its
rated capacity drops below 80% of its original rated
capacity.
Repeated battery cycling (charge/discharge) testing
is used to validate that battery performance meets
expectations in terms of reliability and lifespan of
the end product or to make any necessary
adjustments to achieve this goal. (c)
Moreover, cycle tests are essential in the design / Fig.12.Hourly degradation due to temperature of the Li-ion
validation phase of batteries and IEC 62660-1 battery performances over time,
(a) 1st year (b) 10th year (c) 20 th year
recommends life cycle testing with rapidly varying
charge/discharge rates.
To illustrate the hourly degradation due to We notice clearly that there is a clear degradation
temperature of the Li-ion battery performances over over time.
time, at the 1st (reference), 10 th then 20th yeay, Indeed, the operating temperature is a very
Fig.12 (a), (b) and (c) show respectively this important influence on the lifetime of the batteries.
phenomena. At 30 ° C, the lifetime will be reduced by 50%. At
40 ° C, the service life will be further reduced by
50%. Thus, we will have a lifetime of a quarter of
what it would be at 20 °C. The rule is that the
lifetime decreases by 50% for every 10 ° C above
20 ° C.
Temperature is the second parameter which
influences the electromotive force.
A low temperature can reduce the capacity of the
battery, while too high can degrade the battery and
shorten its life cycles.
The discharge capacity of the battery at the
temperature of 0 to -20°C was equivalent to 88.05%,
65.52% and 38.88% of the capacity at the
(a) temperature of 25°C, respectively; the average
discharge voltage was 3.134, 2.963 V and 2.788 V
in order, and the average discharge voltage at -20°C
was 0.431 V lower than that at 25°C. From the
above analysis, it can be seen that when the
temperature decreases, the average discharge
voltage and discharge capacity of lithium-ion
batteries decreases, especially when the temperature
is -20°C, the capacity discharge and the average
discharge voltage of the battery decrease faster.
(b)
736
Konya, Turkey
During the final year of operation, a lot of feasibility evaluation and design of microgrids
variation in battery SOC are observed. The battery based on the renewable energy technologies.
SOC on an average is usually between 65-80 % in Moreover, in this work, a hybrid energy system
the final year of operation from February to based on PV, Gen, Batt and taking 12 microgrid
November months. In the final year of operation as design scenarios (isolated) considering an account
the load demand increase, the SOC of batteries of yearly electrical load growth with a case study for
attain lower value with many variations as a real physical location is implemented.
compared to the first year of operation and the For a remote location at Adrar, an optimal
amount of excess electricity declines to about 11 % PV/diesel/battery system has been designed.
in the final year. HOMER is used to design and simulate the system
In the same logic we record a strong fluctuation with a project lifetime of 20 years. Two scenarios
of the maximum power of charge/discharge, in its were considered, one without the multi-year inputs
hourly representation. They are illustrated by the and advanced storage modules while the other used
Fig.13. the multi-year input and advanced storage modules.
The results presented in this paper shows a more
accurate evaluation considering realistic parameters
that can have a huge impact on the system
performance.
In the other hand, we have shown that the

conventional approach to microgrid planning,
where a single year frozen projection is used to
make investment decisions and financial projection
over a multi-decade project lifetime is limited.
We draw the following points among others:

Temperature, charge/discharge rates and depth of
discharge all have a major influence on cell life.
The Standard Depending on the purpose of the
Fig.13.Battery maximum power of charge/discharge tests, the temperature and depth of discharge must
be controlled to an agreed reference level in order to
III.2. CO2 emission
obtain reproducible results that can be compared to
Microgrid design and operation for carbon emission a standard.
reductions is a global challenge. Here is illustrated Testing can also be used to simulate operating
the annual evolution of CO2 emission over time conditions where temperature may increase or depth
(Fig.14) of discharge may be limited, to determine how cycle
life will be affected.
Thanks to test procedures adapted to each type of
battery, the different aging mechanisms that have a
maximum impact on the life of the battery can be
revealed and remedied at the appropriate time.
IEC 62660-1 calls for life cycle testing with rapidly
varying charge/discharge rates.
It is known that controlling the aging of lithium-
Fig.14.CO2 emissions over the 20 years of operation ion batteries is a key point in the development of
various applications, in particular embedded ones
Through this study, we witnessed the aging
“calendar” or “on cycle”.
III. CONCLUSİON
Calendar aging occurs when the battery is at rest or
The primary purpose of this study is to outline the in storage. The parameters that influence this mode
research gaps present in the existing literature on of aging are the temperature and the state of charge.
737
Konya, Turkey
When the battery is used for discharging or

recharging, we speak of aging in cycling. This latter
can be influenced by many parameters: temperature,
state of charge variation, current shape, etc. Cycle
aging highly dependent on usage.
The problem of economic planning is essential and

decisive in the design of a low carbon and resilient
future grid.
It is already done associated to the technical one and
will be presented in a later work (at the EMS 2022
conference maybe).
REFERENCES
[1] Wood E. What’s Driving Microgrids toward a $30.9B
Market?, Microgrid Knowledge. Mengelkamp.
[2] E, Gärttner J, Rock K, Kessler S, Orsini L, Weinhardt C.
Designing microgrid energy markets: a case study: the
Brooklyn Microgrid. Appl Energy 2018;210:870–80
[3] Ehsan A, Yang Q. Scenario-based investment planning
of isolated multi-energy microgrids considering
electricity, heating and cooling demand. Appl Energy
2019;235:1277–88.
[4] Janko SA, Johnson NG. Scalable multi-agent microgrid
negotiations for a transactive energy market. Appl
Energy 2018;229:715–27.
[5] Stadler M, Cardoso G, Mashayekh S, Forget T, DeForest
N, Agarwal A, et al. Value streams in microgrids: a
literature review. Appl Energy 2016;162:980–9.
[6] Stadler M, Groissböck M, Cardoso G, Marnay C.
Optimizing Distributed Energy Resources and building
retrofits with the strategic DER-CAModel. Appl Energy
2014;132:557–67].
[7] Li B, Roche R, Paire D, Miraoui A. Sizing of a stand-
alone microgrid considering electric power,
cooling/heating, hydrogen loads and hydrogen storage
degradation. Appl Energy 2017;205:1244–59.
738
Pnömatik Kontrollü Hassas Kesme ve Delme Makinası

Tasarımı ve Simülasyonu
Mehmethan DEMİR1, Mahmut Can ŞENEL2* ve Cengiz Görkem DENGİZ3

1
Makine Mühendisliği Anabilim Dalı, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Türkiye
2
Makine Mühendisliği Bölümü, Mühendislik Fakültesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Türkiye
3
Makine Mühendisliği Bölümü, Mühendislik Fakültesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Türkiye
*
(mahmutcan.senel@omu.edu.tr)
Özet – Pnömatik ve hidrolik sistemler endüstri süreçlerinde ve otomasyon uygulamalarında yaygın bir
şekilde kullanılmaktadır. Günümüz endüstriyel işletmelerinde üretilen ürünlerin düşük maliyetli, minimum
süreyle ve kaliteli olması önem arz etmektedir. Bu çalışmada pnömatik sistem kullanılarak hassas kesme
ve delme makinası tasarlanarak, Fluid-Sim pnömatik paket programıyla simüle edilmiştir. Tasarlanan
makinayla birlikte seri üretimi yapılması planlanan malzemenin üretiminde insan faktöründen kaynaklı
hatalar en aza indirilip, minimum süreyle kaliteli ürünler üretilmesi amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler – Pnömatik devre, hassas kesme, hassas delme, Fluid-Sim
I. GİRİŞ sistemlerinde kullanılan farklı yapılardaki standart

Pnömatik eski Yunancada nefes ya da soluk elektro-pnömatik ve alternatif valflerin gelişimini
anlamına gelen “pneuma” kelimesinden ortaya ve karakteristiklerini incelemişlerdir. Ayrıca hızlı
çıkmış ve günümüzde basınçlı hava yardımıyla anahtarlama valflerinin ve diğer alternatif valflerin
hareket ve kuvvet üretimi, aktarımı ve kumandası gelecekteki uygulamalarda önemli bir yer tutacağını
anlamıyla kullanılmaktadır. Pnömatik sistemler öngörmüşlerdir [4]. Yerçekimi etkisi altında çalışan
atmosfer basıncı üstü ya da altı (vakum) havayla düşük sürtünmeli pnömatik bir tahrik elemanının
çalışan makine ve cihazlardan oluşur. Uygulamada kendinden ayarlı kontrolü üzerinde çalışmışlardır
pnömatik sistemlerin tümüne “Pnömatik” denir. [5]. Bir bilyalı vidanın konum kontrolünü pnömatik
Pnömatik teknikler genelde önceden üretilen bir servo motora bulanık kayar kontrol uygulayarak
atmosfer basıncı üzerinde bir hava basıncındaki gerçekleştirmişlerdir [6].
mevcut potansiyel enerjiden yararlanılır [1]. Bu çalışmada ise pnömatik devre elemanlarından
Pnömatik sistemlerin, düşük ve orta seviyede güç faydalanılarak hassas kesme ve delme makinası
gerektiren montaj bantları, endüstriyel imalat ve tasarlanmıştır. Tasarlanan tertibatın pnömatik
otomasyon uygulamaları gibi birçok alanda devresi oluşturulup devrenin Fluid-Sim programıyla
kullanımı hızla artmaktadır. Pnömatik kontrol bilgisayar ortamında simülasyonu
sistemleri, düşük maliyetle, yüksek güç/boyut ve gerçekleştirilmiştir.
yüksek güç/ağırlık verimi sağlanmaktadır [2]. II. MATERYAL VE YÖNTEM
Günümüzde pnömatik sistemler üzerine
literatürde birçok çalışma mevcuttur. Mil-göbek Bu çalışmada, otomatik olarak kesme ve delme
bağlantısını pnömatik olarak yapabilen bir sistem işlemi yapabilen bir makinanın katı modeli
geliştirmişlerdir [2]. Bir defada sabitleme, delme, Solidworks programında oluşturulmuştur (Şekil 1).
şişirme ve bükme işlemi yapabilen kompakt bir Katı modeli oluşturulan bu makinanın pnömatik
hidrolik tezgâhı Fluid-Sim paket programıyla devresi, Fluid-Sim pnömatik paket programında
tasarlamışlardır [3]. Pnömatik denetim gerçekleştirilmiştir. Tasarlanan tertibatla iş
739
Demir vd., Pnömatik Kontrollü Hassas Kesme ve Delme Makinası Tasarımı ve Simülasyonu, ICEANS 2022, Konya, Turkey
parçasının ilerlemesini sağlayan (1) nolu parçanın Tablo 1. Pnömatik devre tasarımında kullanılan devre
kontrolü servo motorla sağlanmaktadır. Çift etkili elemanları
pnömatik silindirin bağlı olduğu matkap ucu (3) ile Pnömatik Devre
iş parçasını (2) delme işlemi gerçekleştirilmektedir. Elemanı
Sembolü Adet
Delme işlemi sonrasında, parçanın kesilmesi için
çift etkili pnömatik silindire bağlı testere (4) Kompresör 1
kullanılmaktadır. İşlemin gerçekleşmesi esnasında
kapak (5) dizayn edilerek cihazı kullanacak Hava tankı 1
operatörün güvenliği sağlanmıştır.
Basınçlı hava filtresi 1
Basınç ayarlayıcı 1
Yağlayıcı 1
2
3/2 butonlu yay geri
dönüşlü yön kontrol 1
valfi 1 3
Şekil 1. Hassas kesme ve delme makinası 3/2 mekanik kontrollü 2
yay geri dönüşlü yön A5 4

III. BULGULAR VE DEĞERLENDİRME kontrol valfi 1 3
4 2
Hassas kesme ve delme makinası tertibatının 5/2 pnömatik uyarılı
2
pnömatik devresi oluşturulup devrenin Fluid-Sim yön kontrol valfi 5 3
pnömatik paket programıyla da simülasyonu

1
12
gerçekleştirilmiştir. Pnömatik devre tasarımında
5
kullanılan devre elemanları Tablo 1’de verilmiştir. Sayıcı 1 2 1
Akışkan hava 6 bar basınçla kompresör (1) 10
tarafından hava tankına (2) gönderilmektedir. Hava Çift etkili pnömatik

tankında sıkıştırılan akışkan hava, sırasıyla filtre silindir
2
(3), basınç ayarlayıcısı (4) ve yağlayıcı (5)
üzerinden pnömatik devreye sevk edilmektedir.
Hassas kesme ve delme makinası tertibatı
Pnömatik devrede akışkan havanın gideceği yön, bir
pnömatik devresi, 4 aşamadan oluşmaktadır. Birinci
adet 3/2 butonlu yön kontrol valfi (6), bir adet 3/2
aşamada, silindir (15) son strokuna kadar hareket
mekanik kontrollü yön kontrol valfi (7), bir adet
ettirilip kesme aparatının çalışması sağlanmaktadır.
sayıcı (10) ve bir adet pnömatik kontrollü 5/2 yön
İkinci aşamada silindir (15) aynı hareketi beş kez
kontrol valfi (11) ile kontrol edilmektedir. Devrede,
tekrarlayacaktır. Üçüncü aşamada, silindir (14) son
iki adet çift etkili pnömatik silindir (14,15), iki adet
strokuna kadar hareket ettirilip matkabın çalışması
3/2 mekanik kontrollü yön kontrol valfi (8,9) ile bir
sağlanmaktadır. Dördüncü aşamada ise silindir (14)
adet pnömatik kontrollü 5/2 yön kontrol valfi (13)
geri dönüş hareketiyle devre tekrarlanarak
ile düzenlenmektedir.
gerçekleşmektedir.
Pnömatik devrenin ilk aşamasında, pnömatik
silindir (15) ileri yönde hareket ettirilerek pistonun
son strokuna kadar açılması sağlanmaktadır. Bu
silindir testerenin yukarı aşağı hareketini sağlayan
silindirdir. Bu işlem, butonlu yay geri dönüşlü 3/2
yön kontrol valfinden (6) gönderilen sinyalin; 5/2
pnömatik kontrollü yön valfini (13), 3/2 mekanik
kontrollü yön kontrol valfinin (9) A4 noktasını
uyarmasıyla gerçekleşir. Pnömatik silindirin (15)
740
açılması esnasında akışkanın izlediği yol Şekil 2’de

verilmiştir.
Şekil 4. Pnömatik silindirin (14) ileri gidiş hareketi
Fluid-Sim pnömatik paket programı ile simüle

Şekil 2. Pnömatik silindirin (15) ileri çıkış hareketi edilerek oluşturulan hassas kesme ve delme
makinası devresinde, pnömatik silindirin (14) geri
Pnömatik devrenin ikinci aşamasında, pnömatik dönüş hareketi mekanik kontrollü 3/2 yön kontrol
silindir (15) geri yönde hareket ettirilerek pistonun valfinin (8) A5 noktasını uyarmasıyla
ilk strokuna kadar açılması sağlanmaktadır. Bu gerçekleşmektedir (Şekil 5). Tasarlanan makinada,
işlem, butonlu yay geri dönüşlü 3/2 yön kontrol son aşamadan tekrar ilk aşamaya dönülerek
valfinden (6) gönderilen sinyalin; 5/2 pnömatik hareketine müdahale edilinceye kadar makine
kontrollü yön valfini (13), 3/2 mekanik kontrollü çalışmaya devam etmektedir.
(12) valfin A3 noktasını uyarmasıyla gerçekleşir.
Pnömatik silindirin (15) geri dönmesi esnasında
akışkanın izlediği yol Şekil 3’de verilmiştir.
Şekil 5. Pnömatik silindirin (14) geri dönüş hareketi
IV. SONUÇLAR
Yürütülen çalışmada, hassas kesme ve delme
Şekil 3. Pnömatik silindirin (15) geri dönüş hareketi makinasının katı modeli oluşturulup Fluid-Sim
Tasarlanan hassas kesme ve delme makinasında paket programında pnömatik devresi tasarlanmıştır.
delme işlemi gerçekleştirecek olan ikinci pnömatik Tasarlanan makinada başlama butonu ile harekete
silindire (14) bağlı matkap; pnömatik kontrollü 5/2 başlayan pnömatik devrede, testereye bağlı çift
yön kontrol valfinin (11), sayıcı (10) tarafından beş etkili pnömatik silindir 5 kez üst üstte çalışmaktadır.
kez tekrarlanıp uyarılmasıyla akışkanın geçişine Daha sonra servo motora bağlı olan iş parçası
izin vermektedir. Ardından mekanik kontrollü 3/2 matkap ekipmanına bağlı pnömatik silindire doğru
yön kontrol valfinin (7) A6 noktasını uyarmasıyla ilerlemektedir. Matkap ile delinen iş parçasının
son strokuna kadar açılmaktadır (Şekil 4). servo motorlar yardımıyla geri çıkması
sağlanmaktadır. Testerenin pnömatik silindir
yardımıyla 5 kere çalışması ile iş parçası eşit
parçalara bölünmekte ve hareket aynı şekilde devam
etmektedir. Bu çalışmayla, sanayide seri üretim
741
hattında kullanılabilecek bir tertibat geliştirilip

işçilik masraflarında düşüş ve zamandan tasarruf
gibi kazanımlar elde edilmiştir.
KAYNAKLAR
[1] FESTO, Temel Seviye Pnömatik Eğitim Notları, 2010.
[2] M.C. Şenel, C.G. Dengiz, E. Koç, “Mil-Göbek Montaj
Tertibatı Pnömatik Devre Tasarımı ve Simülasyonu”,
VII. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi, 2014.
[3] C.G. Dengiz, C. Karaca, K. Yıldızlı, “Boru Bükme ve
Delme Tezgahı Hidrolik Devre Tasarımı ve
Simülasyonu”, VIII. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi,
2017.
[4] E. Topçu, İ. Yüksel, “Elektropnömatik ve Alternatif
Valflerin Gelişimi ve Karakteristiklerinin İncelenmesi”,
Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi
Dergisi, vol. 12, no. 2, pp. 21-33, 2007.
[5] R.Richardson, A.R.Plummer,M.,D.Brown, ”Self-Tuning
Control of a Low-Friction Preumatic Actuator under the
Influence of Gravity”, IEEE Transactions on Control
Systems Technology, vol. 9, pp. 330-334, 2001.
[6] Shin, M-C., LU, C-S., “Pneumatic Servomotor Drive a
Ball-Screw with Fuzzy-Sliding Mode Position Control”,
Systems, Man and Cybernetics International Conference,
50-54, France, 1993.
742
Efficient Image Annotation and Caption System Using Deep

Convolutional Neural Networks
Saed ALQARALEH*, Juman SAKKAR
1,2
Computer Engineering Department, Faculty of Engineering, Hassan Kalyoncu University, Gaziantep-TURKEY
*
saed.alqaraleh@gmail.com
Abstract – In recent years, with the advances in the artificial intelligence field, image annotation also known
as image description (IAC) has progressively attracted researchers' attention. IAC automatically creates
natural text descriptions according to the image contents. IAC combines the knowledge of computer vision
and natural language processing.
In this work, a novel image annotation and description system was developed. The main parts of the
developed system are Convolution Neural Network (CNN) and Long Short Time Memory (LSTM). Also,
the developed system was enhanced by multiple steps such as adding regularizing to convolution layers,
adding dropout layers to the fully connected layers, using genetic algorithms to find the most suitable batch
size, and investigating the performance of multiple optimizers such as Adaptive Moment Estimation
(Adam), Stochastic Gradient Descent(SGD), and Nesterov accelerated gradient to find the most suitable
one for the developed approach.
The developed system was validated by multiple experiments using one of the challenging datasets, i.e.,
the Flicker dataset. Overall, our improved model outperformed some of the state of art systems like
EfficientNet [1], CNNandGRU [2], and TVPRNN [3].
Keywords – Image Annotation, Image Description, Convolution Neural Network, Long Short Time Memory, Natural Language
Processing.
I. INTRODUCTION To sum up, there are two phases mainly to

Automatic generation of image captions or handling image annotation:
descriptions is a challenging task that needs both a) Feature extraction stage, each image should be
visual information and linguistic knowledge. In summarized/represented by a vector of
other words, it requires not only complete image numerical values.
understanding but also natural language processing b) Annotation generating stage, that handles the
and sophisticated natural language generation. This input (the feature vector), and works on
is why it is considered such an interesting challenge producing a combination of words in logical
that has been adopted by both the computer vision ordering, i.e., significant caption or description
and natural language processing communities [4]. for the input image.
Initially, it was assumed that it impossible for a bot In the following, the most recent and related image
such as a computer to describe or summarize an annotation and caption studies are summarized. In
image. With the advancement of techniques such as [5], a new picture subtitling model dependent on
deep learning and the availability of a huge amount undeniable level picture highlights was proposed.
of data (annotated images), we could build models Here, low-level data like picture quality, and
that can generate captions and/or descriptions of significant level highlights such as movement
images. arrangement and face acknowledgment were used.
743
ALQARALEH, Efficient Image Annotation and Caption System Using Deep Convolutional Neural Networks, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Results showed that the model of [5] delivered a reported results about the impact of wrong label on
quite good performance using MSCOCO, Flickr the overall performance.
30K, PASCL, and SBU datasets. The authors of [9] work on producing an
In [6], the integration of input(image) captions automatic image annotation with a high
produced by the Fully Convolutional Network performance to be used and integrated in image
(FCN) and the age of picture inscription was searching system. As stated in [9], if annotation
investigated. This method was presented as a tools are not used, the searching system may rely on
solution to the problems of missing image data and human descriptions or it will classify the images
deviation from the image's core substance. based on its enormous volume of surrendering text.
In [7], both deep learning convolutional neural The authors ran into an issue where users could
networks (CNN) and recurrent neural networks provide insufficient or noisy tags, and all the text on
were used to construct well-defined and relevant a web page might not be a description or related to
captions. CNN was used to extract the features of the input image. Therefore, the authors developed
the images. The authors then used the extracted an effective tool to automatically annotate images
features to create a language model for individual with accurate and sufficient tags.
word units using long-term short-term memory
(LSTM). Finally, the obtained image representation II. THE DEVELOPED SYSTEM
which also called as fingerprint is obtained using a Our method is based on the VGG19 model, which
soft-max activation function. is used to extract feature vectors or feature maps for
The authors of [2], demonstrated that image each input image, while the output of text pre-
caption approach requires extracting image contents processing and embedding are used to convert
using computer vision, and NLP to obtain the captions to label vectors. Both feature map and label
appropriate caption, where they suggested to use the vector will be used as input to train the used LSTM.
Convolutional Neural Network (CNN) as a Figure 1 illustrates the entire process of our
powerful image extraction tool, while Gated developed system.
Recurrent Unit (GRU) is used for efficient caption
creation. Overall, the model of [2] was able to
obtained a quite good BLEU-4 score on the MS-
COCO 2017 dataset.
A new time-varying parallel RNN (TVPRNN)
was proposed in [3] to deal with the challenges of
caption generating. TVPRNN used two common Fig. 1 The main structure and components of the developed
CNNs (inception v3 and VggNet) to extract global system.
image features, as well as RNN to extract time- Mainly, prepare dataset, text pre-processing,
varying features at each sample of time, which were words embedding, dataset splitting, features
then used to represent current words. In a extraction, training phase, and test model are the six
multimodal space, textual and visual representations steps in the system design. Each step is explained in
were combined. Then, the approach of [3] was detail in the following.
evaluated using the Flickr8k, Flickr30k and First Step: Selecting Dataset
MSCOCO datasets, and the result showed that The Flicker8K dataset is a well-known dataset has
TVPRNN outperformed some of the state-of-the-art been used to train and test our proposed model.
methods. Flicker8K contains about 8092 JPEG images of
The authors of [8] tackled the issue of various dimensions. where each image has five
automatically creating captions for an image based labels (captions or descriptions). In this study, we
on its annotation. Based on [8], most of the previous split Flicker8K into two parts, i.e., 80 percent of the
studies used computer vision techniques to first dataset is used for training and 20% is used for
determine the labels, then used the existing verification.
descriptions of the images in the training subset to Second Step: Captions Pre-processing
generate new captions for the tested image. Also, The captions are handled and processed in this
they claimed that none of the existing studies has step. Briefly, Figure 2. Illustrates the main pre-
processing steps.
744
used enhanced VGG19, was further improved in

this work by tuning the following parameters.
A. Batch Size
For deep learning models like CNN, the batch size
is an important and effective hyperparameter. By
using a batch size, for example, 10, it means 10
images will be processed at a time, where the model
is working on distinguish between features by
handling all the batch's samples. Given that we have
a model that need to be trained in order to be able to
classify images, we can do this by supplying one
image at a time (batch size equals one), or we can
provide N input images at a time to the model, and
the model will be able to distinguish common
patterns like head, arms, and legs based on these N
images.
Fig. 2 The main steps of text preprocessing. One of the state of the art solutions for finding the
Third Step: Word Indexing best batch size is Genetic Algorithm (GA). It is a
In this step, each input text is represented by a mathematical algorithm for determining a specific
numerical vector using word embedding which is a parameter that minimizes the loss function
way to represent sentences and words using a dense [16],[17]. Genetic Algorithm uses the evolutionary
vector representation [10]. GloVe, Word2vec, and generational cycle to produce high-quality
ELMo are example of word embedding approaches solutions. In general, GA process starts by searching
and their details as summarized below. for a range of values to find the optimum solution or
GloVe stands for global vectors for word at least a close one to the optimum. It generates
representation and is a well-known example of word random solutions called "initial solutions" (initial
embedding [11, 12, 13]. GloVe focuses on word co- population), with each solution represented by a
occurrences across the whole corpus. Its embedding chromosome and has a fitness value calculated by
relates to the probabilities of two words appearing the fitness function. The chromosome with the
together. optimal fitness value is chosen as the parent, and the
Word2vec is a two-layer neural net that processes remaining chromosomes are fed to a genetic
text by "vectorizing" words. Word2vec models' operator that performs crossover to generate
vector representations of words have been shown to subsequent generations. This process will be
carry semantic meaning and to be useful in a variety repeated until the optimal solution is not changed
of natural language processing (NLP) tasks [14]. any more or based on predefined number of
ELMo creates word representations using a deep iterations.
bidirectional LSTM model and analyzes words in In this work, the GA's task is to find the optimized
the context in which they are used, resolving the batch size that minimizes the loss function. Figure 3
problem that the context of a word has a significant shows how GA is used for batch-size optimization.
impact on its meaning. The bi-LSTM is made up of The parameter to be optimized in Figure 3 is X
many layers, each of which contains different (batch size). On the parameter X, there are two
information about the context, which is combined constraints: X is a number that is less than 256 and
in order to improve the produced features or as shown in [16], [17] it is preferable that the batch
representative [15]. size is divisible by 8. The fitness function is also
Fourth Step: Image Features Extraction known as the loss function (Y) corresponds to the
To create a feature map, the VGG19 model is used optimized value Xopt. After applying GA, we found
to extract images features. In this step, the image that Xopt=64.
input will be represented as a feature vector with
dimensions of (1*1000). It is worth noting that the
745
In addition to the above steps, the following are

also used for enhancements: Adding the
Regularization term to convolutions, and adding
dropout layer to fully connected layers.
The Fifth Step: Training Phase
After performing all of the previous steps, the
developed classifier (model) is ready. Hence, we
need to train the model, and the model's inputs for
training are: 1) feature maps of Images, 2) Sequence
of captions, and 3) The desired categorical output.
As a result of this step, it is expected that we have
high quality and ready model that can be used to
Fig. Hata! Belgede belirtilen stilde metne rastlanmadı. generate a caption for any input image.
Optimizing batch size using Genetic Algorithm. Final Step: Testing Phase
When we have an input image, we can use the
B. Optimizer trained model to find the most suitable caption. For
The optimizer works on improving the example, considering the image shown in Figure 4
performance and learning speed, the right optimizer as an input, The model will generate some captions
is essential for deep learning models. Also, loss in the order shown in Table 1.
function is simply a method of calculating how well In general, the used CNN will generate a feature
a learning model performs. Hence, hyperparameter vector to predict the caption of an image, which will
tuning and weights tuning are done during the be fed into the LSTM. In the first step, the LSTM
training of the ML model to minimize loss and try predicts the first word W1, which is in our example,
to make prediction accuracy as much as possible. 'Girl.' In the first step, S1, which is refer to the
In other words, optimizers are methods for output is =W1. The features vector with the word
reducing losses in machine/deep learning models by 'Girl,', i.e., S1, is used in the second step. The LSTM
modifying attributes such as learning rate and predicts the second word W2, which is 'is,' and adds
weights. Below are some examples of optimizers it to S1, generating S2, where S2=S1+W2, the
[18]. process continue until we have a complete caption.
a) When minimizing the cost function in training,
the Adaptive Moment Estimation (Adam) optimizer
performs better (it reaches a global minimum faster
and more reliably).In more detail, it works on
computing adaptive learning rates for each
parameter using the stored exponentially decaying
average of past squared gradients.
b) SGD(Stochastic Gradient Descent): tries to
find minimum or maximum error via iteration.
Drawback: one of its major flaws is that when the
objective function is not convex or pseudo convex, Fig. 4 An example of an image description [Hata! Başvuru
it will almost certainly converge to a local kaynağı bulunamadı.19].
minimum. Table 1. Generating caption in sequences.
c) Nesterov accelerated gradient: with the Steps# Padding sequence Categorical
following example, it is well known that Nesterov 1st Girl
Accelerated Gradient is superior. Consider a ball 2 nd
Girl is
that is rolling down a hill, oblivious to the slope. 3rd Girl is Running
However, a smarter ball that recognizes where it is 4th Girl is running With
going and slows down before the hill slopes up 5th Girl is running with Two
again would be nice. This precision is provided by 6 th
Girl is running with two Dogs
the Nesterov accelerated gradient for our Girl is running with two
7th
momentum term. dogs
746
To sum up, Figure 5. shows the main steps of and ELMO was investigated. VGG19 was used to
assigning a caption(s) for an input image using our extract image features, while the LSTM with
developed approach. sequence prediction is used to decode the images.
The results are shown in Table 2, it is clear that these
techniques have almost the same performance with
a slight improvement when using GLOVE. Based
on these results, GLOVE was selected as the
embedding model of our system, and it will be used
in the following experiments.
Table 2. BLEU-1 Gram for the Used Word Embeddings.
Word Embedding Technique BLEU-1 Gram
GLOVE 0.42
Fig. 5 Main steps of assigning a caption(s) for the input Word2VEC 0.405
image using our developed approach. ELMO 0.418
III. EXPERIMENTS AND RESULTS Experment#2: IDENTIFYING OPTIMIZER
After deciding on GLOVE as the embedding
Multiple experiments to evaluate the developed
technique, this experiment was carried out to find
system are carried out in this section. Three tuning
the most effective optimizer. We tested three
experiments are carried out first. The first
optimizers: ADAM, SGD, and Nesterov. Also,
experiment is to choose the appropriate word
VGG19 was used to extract image features, and
embedding technique. The optimizer that best fits
LSTM with sequence prediction is used to decode
our approach is identified in the second experiment.
the images. The results are shown in Table 3.
Finally, the effect of patch size on the performance
of the proposed approach is investigated in the third Table 3. BLEU-1 Gram for the Used Optimizers.
experiment. Next, the proposed approach was Optimizers BLEU-1 Gram
investigated and compared to some to the well- ADAM 0.49
known models. SGD 0.42
To evaluate the proposed system, an evaluation Nesterov 0.45
metric that determine how good the generated As shown in Table 3, Adam optimizer
captions is needed. In this study we use the BLEU outperforms the other two and it is the best option
(Bilingual Evaluation Understudy Score) matrix. for our approach.
BLEU calculates the number of consecutive words Experment#3: investigating the effect of Batch
that match the expected and original captions . This size on the performance of the devloped system
is accomplished by comparing n-grams of various To investigate the effect of the batch size, we
lengths ranging from 1 to 4. As an example. "The selected random values for the batch size. The
man sat on a black chair" was the generated caption experiment was carried out using a sample of the
and "The man is sitting on the chair now" is the Flickr dataset (50 % of the whole dataset). VGG19,
original caption. with CNN at its core, is the image feature extraction
Bleu metric for 2-gram = Correctly expected method. The LSTM with sequence prediction image
Words (man, chair) / all generated Words (6 words) decoding method is used. The sample was split into
= 0.333. an 80% training subset and a 20% testing subset.
A. Tuning Experiments The model was validated using the BLEU metric,
and ADAM was used as the optimizer. The results
Three experiments were conducted to choose the
are shown in Table 4.
word embedding technique, the optimizer, in
addition to investigate the effect of the patch size on
the proposed system.
Experment#1: choosing Word embedding
technique
In this experiment, the performance of three word
embedding techniques, i.e., GLOVE, WORD2VEC,
747
Table Hata! Belgede belirtilen stilde metne rastlanmadı.. Adding dropout layer at fully connected layers, and
BLEU-1 Gram for the Used Batch sizes. 3) Optimizers: Adam. Note Batch was 32. Finally,
Batch Sizes BLEU-1 Gram we investigated the performance of the developed
30 0.44 system with all of the above enhancements steps in
16 0.45 addition to detecting the Batch size using the genetic
50 0.54 algorithm(we refer to it as last version). Table 5
80 0.56 shows some examples of the experiment results,
100 0.48 where our model was able to describes the content
Based on Table 4, it can be conclude that batch of images very well.
size effects the system results, and it is not preferred Also, as shown in Table 6, our first version
to use a random value. Hence, using a tune obtained a Bleu score of 0.42, the second version
technique such as Genetic Algorithm will definitely obtained a Bleu score of 0.51, while the last version
improve the overall performance. of the developed system was able to achieve a 0. 73
B. Investigation the performance of the proposed Bleu score.
approach
Experment#5: the developed system vs.
The performance of the proposed approach is systems of [1]-[3].
investigated in this section. First we investigated the In this experiment, the results of the three
performance of the used enhancement steps. Then, scenarios studied in the previous experiment were
we compare its performance against some state of compared with the approaches of [1], [2], and [3], as
the art approaches[1]-[3]. shown in Table 6, it is obvious that the last version
Experment#4: Default Version of the of the proposed system has significantly
developed system(without enhancing) vs. outperformed all other studied systems. In more
enhanced Version detail, after adding enhancements steps to the
Here, we investigated the performance of the base developed system(adding regularization term to
developed system without the used enhancements convolutions, adding dropout layer at fully
steps(we refer to it as first version). The first version connected layers, using Adam as optimizer) and
of the developed system contained the default tuning the batch size using genetic algorithm, the
structure of CNN and LSTM with any additions. system was able to obtain a 0.73 Bleu score while
Then, we investigated the performance of the the second best Bleu score was 0.64 and obtained by
developed system with the following EfficientNet [1].
enhancements(we refer to it as second version): 1)
Adding Regularization term to convolutions, 2)
Table 5. A sample of the input images, and their generated caption using the three versions of the developed system.
First Version Second Version Last Version
Image
Generated Caption
The mountain
Two people are Person is standing in
climber steep
standing on mountain front of mountain
mountain
Man in red shirt is

Car drive down road
riding bike through Man is rock climbing
marked by pine tree
the wood
748
Table 6. Comparing the performance of the developed [4] Tan, Y.H. and Chan, C.S., 2019. Phrase-based image
approach vs. the approaches of [1], [2], and [3]. caption generator with hierarchical LSTM
network. Neurocomputing, 333, pp.86-100.
Methods BLEU-1 [5] Ding, S., Qu, S., Xi, Y., Sangaiah, A.K. and Wan, S.,
Gram 2019. Image caption generation with high-level image
ResNet [Hata! Başvuru 0.62 features. Pattern Recognition Letters, 123, pp.89-95.
kaynağı bulunamadı.] [6] Liu, M., Li, L., Hu, H., Guan, W. and Tian, J., 2020.
InceptionNet [Hata! Başvuru 0.63 Image caption generation with dual attention
kaynağı bulunamadı.] mechanism. Information Processing &
EfficientNet [Hata! Başvuru 0.64 Management, 57(2), p.102178.
[7] Khamparia, A., Pandey, B., Tiwari, S., Gupta, D.,
kaynağı bulunamadı.]
Khanna, A. and Rodrigues, J.J., 2020. An integrated
CNNandGRU [Hata! Başvuru 0.53 hybrid CNN–RNN model for visual description and
kaynağı bulunamadı.] generation of captions. Circuits, Systems, and Signal
TVPRNN [Hata! Başvuru 0.59 Processing, 39(2), pp.776-788.
kaynağı bulunamadı.] [8] Gupta, A. and Mannem, P., 2012, November. From
First Version 0.42 image annotation to image description. In International
Developed conference on neural information processing (pp. 196-
Second Version 0.51
Approach 204). Springer, Berlin, Heidelberg.
Last Version 0. 73
[9] Tariq, A. and Foroosh, H., 2015. Feature-independent
context estimation for automatic image annotation.
IV. CONCLUSIONS AND FUTURE WORK
In Proceedings of the IEEE Conference on Computer
In this research, our goal was to introduce an Vision and Pattern Recognition (pp. 1958-1965).
enhanced model capable of creating accurate [10] Yousef pour, A., Ibrahim, R., Hamed, H.N.A. and Hajmo
captions for any input images. To achieve that, we hammadi, M.S., 2014. A comparative study on sentiment
analysis. Advances in Environmental Biology, pp.53-69.
have perform the following steps: First, conducted a [11] ALQARALEH, S., 2020. Turkish Sentiment Analysis
review of related research to familiarize ourselves System via Ensemble Learning. Avrupa Bilim ve
with the most recent research on the subject of Teknoloji Dergisi, pp.122-129.
image captioning and to gain the necessary [12] Baktash, A.Q., Mohammed, S.L. and Jameel, H.F., 2021,
knowledge. Second, we developed an efficient June. Multi-sign language glove based hand talking
system. In IOP Conference Series: Materials Science
captioning model and its performance was enhanced and Engineering (Vol. 1105, No. 1, p. 012078). IOP
using some tuning techniques such as Publishing.
Regularization, Dropout, Batch size, and Optimizer. [13] Kaladevi, P. and Thyagarajah, K., 2021. RETRACTED
Various experiments were carried out to validate ARTICLE: Integrated CNN-and LSTM-DNN-based
the proposed system. The results, according to the sentiment analysis over big social data for opinion
mining. Behaviour & Information Technology, 40
BLEU metric, showed that our model outperforms [14] Rong, X., 2014. word2vec parameter learning
some of the state of the arts models. explained. arXiv preprint arXiv:1411.2738.
As future work, this system could be gradually [15] Sarzynska-Wawer, J., Wawer, A., Pawlak, A.,
developed to be used in real-time applications, such Szymanowska, J., Stefaniak, I., Jarkiewicz, M. and
as assigning a real time caption for video’s scenes. Okruszek, L., 2021. Detecting formal thought disorder
by deep contextualized word representations. Psychiatry
Also, the generated captions could be converted to Research, 304, p.114135.
voice to be used for other purposes. [16] Goodman, E.D., 2014, July. Introduction to genetic
algorithms. In Proceedings of the Companion
REFERENCES Publication of the 2014 Annual Conference on Genetic
[1] Gupta, S., Agnihotri, S., Birla, D., Jain, A., Vaiyapuri, T., and Evolutionary Computation (pp. 205-226).
Lamba, P.S., Agnihotri, S., Birla, D., Jain, A., Vaiyapuri, [17] Kramer, O., 2017. Genetic algorithms. In Genetic
T. and Lamba, P.S., 2021. Image caption generation and algorithm essentials (pp. 11-19). Springer, Cham.
comprehensive comparison of image encoders. Fus [18] Okewu, E., Adewole, P. and Sennaike, O., 2019, July.
Pract Appl, 4(2), pp.42-55. Experimental comparison of stochastic optimizers in
[2] Parikh, H., Sawant, H., Parmar, B., Shah, R., Chapaneri, deep learning. In International Conference on
S. and Jayaswal, D., 2020, April. Encoder-decoder Computational Science and Its Applications (pp. 704-
architecture for image caption generation. In 2020 3rd 715). Springer, Cham.
International Conference on Communication System, [19] Hodosh, M., Young, P. and Hockenmaier, J., 2013.
Computing and IT Applications (CSCITA) (pp. 174-179). Framing image description as a ranking task: Data,
IEEE. models and evaluation metrics. Journal of Artificial
[3] Yang, L. and Hu, H., 2017. TVPRNN for image caption Intelligence Research, 47, pp.853-899.
generation. Electronics Letters, 53(22), pp.1471-1473.
749
Kastamonu Yöresindeki Sarıçam, Karaçam ve Meşe Meşcerelerinin Çap

Dağılımı Örnekleri
Ferhat Kara1*
1
Orman Fakültesi/ Kastamonu Üniversitesi, Türkiye
*
fkara@kastamonu.edu.tr
Özet – Meşcerelerin yapısal çeşitliliği ağaçların büyümesini, ağaç türü çeşitliliğini, meşcere içerisindeki
fidan yoğunluğunu ve gelişimini etkilemektedir. Bu nedenle, orman ekosistemlerinin yapısal çeşitliliğinin
belirlenmesi, onların yönetiminde ve işletilmesinde çok önemli bir rol oynamaktadır. Meşcerelerin dikey
yapısı ağaç çaplarının dağılımı ile tanımlanabilir. Bu çalışmanın amacı, Kastamonu yöresinde sarıçam,
karaçam ve meşe ormanlarındaki çap dağılımı çeşitliliğini belirlemektir. Çap dağılım örneklerinin
belirlenmesinde, hiyerarşik kümeleme analizi kullanılmıştır. Kümeleme analizine göre sarıçam ve meşe
meşcerelerinde iki, karaçam meşcerelerinde ise dört ana çap dağılım modeli tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler – çap, dağılım, meşcere yapısı, pinus, quercus
I. GİRİŞ Sarıçam (Pinus sylvestris L.), karaçam (Pinus

Meşcerelerin yapısal çeşitliliği ağaçların nigra Arnold.) ve meşe (Quercus spp.) türleri
büyümesini, ağaç türü çeşitliliğini, meşcere ülkemizin doğal ağaç türleri arasındadır [6], [7]. Bu
içerisindeki fidan yoğunluğunu, biyolojik çeşitliliği, ağaç türlerinin saf ve karışık ormanları ülkemizde
yaban hayatını ve yangın davranışını önemli ölçüde geniş alanlar kaplamaktadır [8]. Odunlarının kaliteli
etkilemektedir [1]. Bu sebeple, ormanların meşcere olması yanında, bu ormanlarımız ayrıca zengin bir
yapısının belirlenmesi orman ekosistemlerinin biyoçeşitlilik sunmaktadır [9]. Sarıçam, karaçam ve
yönetilmesinde önemli bir rol oynamaktadır. meşe ormanlarımızın sunduğu ürün ve hizmet
Meşcere yapısı yatay ve dikey bileşenlerden oluşur, çeşitliği de bu ormanların ekosistem zenginliğini
ve genellikle ağaçların ve diğer vejetasyonun ortaya koymaktadır.
büyüklüğü, çapı ve alandaki dağılımı ile tanımlanır
[2]). Dikey meçcere yapısı, zemin ile meşcere tepe Sarıçam ve meşe ışık ağacı, karaçam ise yarı-ışık
çatısı arasındaki katlılığı ifade ederken, yatay ağacı olarak bilinirler. Ağaç türlerinin ışık
meşcere yapısı genellikle ağaçların çap gereksinimleri ya da gölge toleransları meşcerelerin
dağılımlarını temsil eder [3]. yapısal çeşitliliğini etkileyen faktörlerden birisidir.
Meşcere yapısının ağaç büyümesi, tür çeşitliliği ve
Meşcerelerin yapısal çeşitliliğinin belirlenmesi
yaban hayatı üzerindeki etkilerinden dolayı,
onların başarılı bir şekilde işletilmesine yardımcı
meşcere yapısal çeşitliliğin belirlenmesi orman
olmaktadır. Meşcere yapısının belirlenmesinde
yöneticilerinin ilgi alanlarından birisi olmuştur [10].
ağaçların çap dağılımları yaygın biçimde
Ormanların çap dağılımı ise genellikle ağaç türü,
kullanılmaktadır [4], [5]. Dolayısıyla, mevcut
ormanın işletme metodu, meşcere dinamikleri ve
ormanlarımızın başarılı bir şekilde işletilmesi için
distörbans rejimlerine göre şekilllenir [11], [12].
bu ormanlarımızda çap dağılımı desenlerinin ortaya
Meşcerenin sıkışıklığı (yani birim alandaki ağaç
koyulması gerekmektedir.
sayısı) çap dağılımı kullanılarak düzenlenebilir.
Ülkemizde batı Karadeniz bölgemizde bulunan
750
Ferhat Kara, Kastamonu Yöresindeki Sarıçam, Karaçam ve Meşe Meşcerelerinin Çap Dağılımı Örnekleri, ICEANS 2022, Konya, Turkey
sarıçam, karaçam ve meşe ormanlarında ağaç çapı genellikle örneklerin homojen gruplarını gösteren
dağılımlarının modellerini belirleyen bilimsel bir dendrogram verir. Örnekler arasındaki mesafe
çalışma daha önce yapılmamıştır. Bu çalışmanın kavramı kümelemede esastır. Sadece sürekli veriler
amacı, Kastamonu yöresinde sarıçam, karaçam ve (continuous data) için uygun olan Öklid uzaklık
meşe ormanlarında çap dağılımı çeşitliliğini ölçüsü genellikle kümelemede tercih edilmektedir
belirlemektir. Bu ormanlardaki çap dağılımlarının [14]). Bu nedenle, Uzaklık ölçüsü olarak ise Öklid
belirlenmesi, bölgedeki yapısal çeşitliliği arttırmayı uzaklığı kullanılmıştır [2]. Analizlerde kümeleme
ve sürdürmeyi amaçlayan uygun yönetim değişkenleri olarak ağaç çaplarının (5 ile 75 cm
uygulamalarının geliştirilmesi için bir temel arasında) 10 cm aralıklarla oranları kullanılmıştır
oluşturacaktır. [2]. Bu sebeple, her bir örnek alan için her çap
aralığının ağaç sayısı (ha) hesaplanmıştır.
Bu çalışma Kastamonu ilinde Analizlerde öncelikle dört farklı metot
gerçekleştirilmiştir. Çap dağılımı modellerinin denenmiştir; ortalama-bağlantı (Average Linkage),
belirlenmesi amacıyla, Kastamonu Orman Bölge tek-bağlantı (Single Linkage), tam-bağlantı
Müdürlüğü tarafından oluşturulan veri tabanından (Complete Linkage) ve Ward metotları. Her
örnek alanlar seçilmiştir. Veritabanı, 2008-2011 yöntemin aglomeratif katsayısı hesaplandı (Tablo
yılları arasında ölçülen örnek alan verilerini 2). Daha sonra, daha büyük aglomeratif katsayıya
içermektedir. Örnek alanlarda Orman Bölge sahip olan en güçlü kümeleme metotu seçildi [15].
Müdürlüğü tarafından yapılan ölçümler sırasında Tablo 2, seçilen yöntemlerin aglomeratif katsayısını
ağaç çapları ve türleri kaydedilmiştir. Veri vermektedir. Yöntemlerin hesaplanan aglomeratif
tabanından her ağaç türü için 50 adet örnek alan katsayılarına göre, Ward yöntemi, her tür için en
rastgele seçilmiştir. Örnek alanlar ilgili türlerin saf yüksek aglomeratif katsayısı ile en güçlü kümeleme
meşcerelerinden seçilmiştir. Seçilen örnek alanların metotu olmuştur, ve analizlerde bu metot
büyüklüğü 400 veya 600 m2’dir. Örnek alanların ait kullanılmıştır (Tablo 2).
olduğu müdürlük ve şeflikler tablo 1’ de verilmiştir. Table 2. Kümeleme metotlarının Aglomeratif katsayıları.
Tablo 1. seçilen örnek alanlara ait bilgiler. Metotlar Sarıçam Karaçam Meşe
Ağaç İşletme İşletme Örnek Ortalama-bağlantı 0.867 0.868 0.864
Türü Müdürlüğü Şefliği Alan
Tek-bağlantı 0.816 0.823 0.814
Sayısı
Tam-bağlantı 0.892 0.880 0.759
Sarıçam Araç Dereyayla 25
Ward 0.941 0.902 0.918
Sarıçam İhsangazi Eceler 14
Sarıçam Karadere Karadere 11
Karaçam Araç Dereyayla 17
Karaçam Samatlar Aksudere 12
Hiyerarşik kümeleme analizinde temel amaç,
Karaçam İhsangazi Eceler 21 verilerdeki kümelerin sayısını belirlemektir. Bu
Meşe Araç Dereyayla 14 sebeple, hiyerarşik kümeleme analizi sonrasında,
Meşe Samatlar Aksudere 5 her ağaç türü için optimal küme sayısı
Meşe İhsangazi Eceler 2
Meşe İnebolu Altınkum 10
hesaplanmıştır. Optimal küme sayısını belirlemek
Meşe İnebolu Dikmen 15 için Ortalama Siluet Genişliği (average silhouette
Meşe İnebolu Doğanyurt 4 width) yöntemi kullanılmıştır [16]. Tüm istatistiksel
analizler ve hesaplamalar R istatistik programı
kullanılarak yapılmıştır [17]. Analizler için
Çap dağılım örneklerinin belirlenmesinde,
yazılımın “agnes”, “hclust” ve “pamk” paketleri
hiyerarşik kümeleme analizi kullanılmıştır.
kullanılmıştır [17].
Hiyerarşik kümeleme analizinde her örnek bir küme
olarak kabul edilir, ve hiyerarşik kümeleme analizi III. BULGULAR VE TARTIŞMA
benzer özelliklere sahip kümeleri gruplamayı Sarıçam ve meşe deneme alanlarında optimal
amaçlar [13]. Hiyerarşik kümeleme analizi küme sayısı 2 (Şekil 1 ve Şekil 2), karaçam’da ise 4
751
olarak belirlenmiştir (Şekil 3). Yani kümeleme ise genç meşcereleri temsil etmektedir (Şekil 6).
analizine göre sarıçam ve meşe meşcerelerinde 2, Gençleştirildikten sonra ağaçlık çağına ulaşmış
karaçam meşcerelerinde ise 4 ana çap dağılım fakat henüz bakım müdahalelerine konu olmuş
modeli mevcuttur. karaçam meşcerelerinde de üçüncü çap dağılım
modeline rastlamak oldukça olasıdır. Dördüncü
Dendrogramlarda (Şekil 1, 2 ve 3), her bir yaprak
model genellikle uzun süre müdahale görmemiş
bir örnek alana karşılık gelir ve birbirine benzeyen
örnek alanlar dallar halinde birleştirilir. Y yaşlı karaçam ormanlarında karşımıza çıkabilecek
eksenindeki yükseklik, iki örnek alan arasındaki bir meşcere yapısını göstermektedir.
benzerliği veya farklılığı temsil etmektedir. Farklı
renklerdeki çerçeveler (yani kırmızı, yeşil ve mavi),
farklı bir çap dağılım modelini göstermektedir.
Kümelerin dallarına atanan sayılar ise, örnek alan
numaralarını temsil etmektedir.
Şekil 4, 5 ve 6 türlerin potansiyel çap dağılım

modellerini göstermektedirler. Bunu modelleri
oluşturmak için, öncelikle her bir modelin
(kümenin) sahip olduğu örnek alanlarından elde
edilen veriler kullanılarak her çap sınıfı için
ortalama ağaç sayısı hesaplandı. Örneğin,
sarıçam’da ikinci çap dağılım modeli için, temsil
eden örnek alanlardan (yani örnek alanlar 10, 11, 12,
13, 17, 18, 21, 22, 30, 32, 41 ve 49) hektar başına
ortalama ağaç sayısı (çap sınıflarına göre) kullanıldı
ve ortalaması alındı. Diğer çap dağılım modeli için
de aynı prosedür izlendi (Şekil 4, 5 ve 6).
Sarıçam meşcerelerinin genellikle aynı-yaşlı
işletme metodu olan siperaltı gençleştirme metotu
ile işletilir [9]. İkinci çap dağılım modeli tipik aynı-
yaşlı meşcere yapısı göstermektedir. Birinci model
ise genç meşcereleri temsil etmektedir (Şekil 4).
Gençleştirildikten sonra ağaçlık çağına ulaşmış
fakat henüz bakım müdahalelerine konu olmuş
meşcerelerde de birinci çap dağılım modeline
rastlamak oldukça olasıdır. Benzer çap dağılım
modelleri, yine siperaltı gençleştirme metotu ile
işletilen meşe meşcereleri için de geçerlidir (Şekil
5). Meşe ağaçları su sürgünü verme yeteneğinde
oldukları için [18] özellikle gençlik dönemlerinde
sık yetiştirilmeleri önemlidir. Bu da ince çap
kademelerinde fazla sayıda meşe bireyi olmasının
sebeplerinden bir tanesidir.
Karaçam meşcerelerinde 4 farklı çap dağılım
modeli mevcuttur. Birinci ve ikinci model siperaltı
gençleştirme metotu ile işletilen karaçam
meşcereleri için beklenen durumdur. Üçüncü model
752
Şekil 1. Sarıçam meşcerelerinde çap dağılım grupları.
Şekil 2. Meşe meşcerelerinde çap dağılım grupları.
Şekil 3. Karaçam meşcerelerinde çap dağılım grupları.
753
Ormanların dikey ve yatay yapısının özellikleri

biyolojik çeşitliliği etkileyebilir [19]. Sarıçam ve
meşe meşcerelerinde ikinci çap dağılım
modelindeki, karaçam meşcelerinde ise dördüncü
çap dağılım modelindeki çap sınıflarının çoğunda
ağaçların mevcudiyeti, dikey yapısal çeşitlilik ile
karakterize edilebilir. Bu da, orman yapısal
çeşitliliğinin silvikültürel işlemlerle de
iyileştirilebileceği fikriyle örtüşmektedir [20].
Bu çalışmada, Kastamonu yöresi sarıçam, karaçam
Şekil 4. Sarıçam meşcerelerinde potansiyel çap dağılım
modelleri.
ve meşe ormanlarındaki mevcut çap dağılım
modellerini temsil edilmiştir. Bu çalışmada elde
edilen çap dağılım modelleri zaman içinde
değişikliklere tabidir. Önceki araştırmalar, çap
dağılım modellerinin genellikle dinamik olduğunu
[2] ve farklı yönetim stratejileri ile
sürdürülebileceğini belirtmiştir. Kastamonu
yöresindeki bu ormanların ağaç çapı dağılım
modellerinin değerlendirilmesi, türlerin biyolojik
çeşitliliği ile bağlantılı yapısal çeşitliliği
geliştirmeyi ve sürdürmeyi amaçlayan gelecekteki
çalışmalara katkıda bulunacaktır.
Şekil 5. Meşe meşcerelerinde potansiyel çap dağılım TEŞEKKÜR

modelleri. Bu çalışmanın gerçekleştirilmesinde kullanılan
verileri sağladığı için Kastamonu Orman Bölge
Müdürlüğüne teşekkürü bir borç bilirim.
KAYNAKLAR
[1] Gardner, T.A., J. Barlow, R. Chazdon, R.M. Ewers, C.A.

Harvey, C.A. Peres, N.S. Sodhi. 2009. Prospects for
tropical forest biodiversity in a human‐modified world. -
Ecology Letters, 12(6), 561-582.
[2] Podlaski, R., T. Sobala, M. Kocurek. 2019. Patterns of
tree diameter distributions in managed and unmanaged
Abies alba Mill. and Fagus sylvatica L. forest patches. -
Forest Ecology and Management, 435, 97-105.
[3] Davis, L.S., K.N. Johnson. 1987. Forest management
Şekil 6. Karaçam meşcerelerinde potansiyel çap dağılım (No. Ed. 3). McGraw-Hill Book Company, New York.
modelleri. 790p.
[4] Uuttera, J., M. Maltamo. 1995. Impact of regeneration
Üç ağaç türü için de genellikle siperaltı method on stand structure prior to first thinning.
Comparative study North Karelia, Finland vs. Republic
gençleştirme metotları kullanılmaktadır. Bu metot of Karelia, Russian Federation. - Silva Fennica, 29(4),
kullanılarak üst tabakada yaratılan açıklıklar bu 267-285.
türler için uygun meşcere koşulları [5] Kara F (2021). Comparison of tree diameter distributions
yaratabilmektedir [9]. Bu nedenle, bu çalışmada in managed and unmanaged Kazdağı fir forests. Silva
Balcanica, 22(1): 34-43.
gözlemlediğimiz gibi, daha küçük çap sınıflarında [6] Kara F, Topacoglu O (2018) Effects of canopy structure
daha fazla sayıda ağaç olması bu türlerin özellikle on growth and aboground/belowground biomass of
genç ormanlarında beklenen bir durumdur. seedlings in uneven-aged Trojan fir stands. Cerne, 24(4):
312-322.
754
[7] Kara F, Özden Keleş S, Loewenstein EF (2021)

Development and anatomical traits of black pine on an
abandoned agricultural land compared to forested areas.
Environmental Monitoring and Assessment, 193: article
621.
[8] Orman Genel Müdürlüğü. 2014. Orman Atlası. Orman
Genel Müdürlüğü yayınları. 116 p.
[9] Odabaşı, T., A. Calışkan, H.F. Bozkus. 2004. Silvikültür
tekniği. İstanbul University Publications, İstanbul. 314p.
[10] Waltz, A.E., P.Z. Fulé, W.W. Covington, M.M. Moore.
2003. Diversity in ponderosa pine forest structure
following ecological restoration treatments. - Forest
Science, 49(6), 885-900.
[11] Loewenstein, E.F., P.S. Johnson, H.E. Garrett. 2000. Age
and diameter structure of a managed uneven-aged oak
forest. - Canadian Journal of Forest Research, 30(7),
1060-1070.
[12] Kara, F., J.M. Lhotka. 2020. Comparison of unmanaged
and managed Kazdağı Fir-Scots pine forests for
structural complexity. - Turkish Journal of Agriculture
and Forestry, 44(1), 62-70.
[13] Zhang, Z., F. Murtagh, S. Van Poucke, S. Lin, P. Lan.
2017. Hierarchical cluster analysis in clinical research
with heterogeneous study population: highlighting its
visualization with R. - Annals of Translational Medicine,
5(4),75.
[14] Granato, D., J.S. Santos, G.B. Escher, B.L. Ferreira,
R.M. Maggio. 2018. Use of principal component analysis
(PCA) and hierarchical cluster analysis (HCA) for
multivariate association between bioactive compounds
and functional properties in foods: A critical perspective.
- Trends in Food Science & Technology, 72, 83-90.
[15] Murtagh, F., P. Legendre. 2011. Ward's hierarchical
clustering method: clustering criterion and
agglomerative algorithm. World Wide Web electronic
publication. URL: https://arxiv.org/abs/1111.6285.
[16] Rousseeuw, P.J. 1987. Silhouettes: a graphical aid to the
interpretation and validation of cluster analysis. - Journal
of Computational and Applied Mathematics, 20, 53-65.
[17] R Core Team. 2014. R: A Language and Environment for
Statistical Computing. Vienna, Austria: R Foundation for
Statistical Computing.
[18] Özbayram, A. K. (2018). Düzce Yöresi Sapsız Meşe
Meşcerelerinde Aralamaların Su Sürgünü Oluşumuna
Beş Yıllık Etkileri. Düzce Üniversitesi Bilim ve
Teknoloji Dergisi, 6(4), 724-731.
[19] Kerr, G. (1999). The use of silvicultural systems to
enhance the biological diversity of plantation forests in
Britain. Forestry, 72(3), 191-205.
[20] Keren, S., J. Diaci. 2018. Comparing the quantity and
structure of deadwood in selection managed and old-
growth forests in south-east Europe. - Forests, 9(2): 76.
doi: 10.3390/f9020076.
755
Design, Analysis and Simulation of a Capacitive Sensor with Eight

Terminals
Ishak Ertugrul1*
1*
Department of Mechatronics / Technical Sciences Vocational School, Mus Alparslan University, Turkey
*
(i.ertugrul@alparslan.edu.tr)
Abstract – This study, it is aimed to model and simulate a capacitive sensor. With the developed
electrostatic model, the capacitance matrix of the eight-terminal sensor was calculated. The simulations of
the developed capacitive position sensor model were made with the Comsol Multiphysics program. The
model uses the fixed source sweep study to describe how to extract bulk matrices. It also examined how
the performance of the study was affected when using direct and iterative solvers. In the simulation phase,
material additions were made to the proposed geometric structure. For this study, copper and nylon were
selected from the material scanner. As a result of the simulation studies, it has been determined that the
absolute capacitance of the electrodes changes by about 4% as the object approaches their positions. The
nearest sensor started to detect a change at L = 0.2 m, while the other started to detect the change when L
= 0.3 m. Therefore, detecting the object's presence through the relative changes in the inter-electrode
capacitance values makes more sense.
Keywords – Capacitive sensor, Comsol, metallic test, iterative solver, dielectric.
I. INTRODUCTION Currently, the first method for real-time use in

Compared to existing proximity sensors, position measurement systems is to directly or
capacitive sensors have many advantages. Some of indirectly measure the travel time of light. However,
them are: low production cost, high sensitivity, high capacitive position sensors are an integral part of
response performance, and stability at different measurement technology from past to present.
temperature values [1]-[3]. Today, it is preferred for These sensors can be used for non-contact
precise location detection and control algorithms in displacement measurements for small intermittent
many industrial and automation applications. It also distances (e.g. below 50 μm) [7]-[11].
sheds light on academic and scientific studies. Apart Compared to laser interferometer systems,
from this, it is used in plates of capacitive position capacitive sensors are compact and therefore used in
sensors, which can overcome the edge effect of applications such as high-precision manufacturing
capacitance due to its simultaneous and RF-based and precision positioning systems [12]-[16]. Their
technology. Using driver-shielded wire technology resolution drops down to the single-digit nanometer
to reduce the equivalent leakage capacitance, the range. However, capacitive sensors are not specified
precise performance of the position sensor mainly in the description of the meter because they do not
depends on the behavior of the conditioning circuit. meet metrological requirements [17]-[19].
Scientists are investigating the use of capacitance Therefore, it is necessary to examine the sensors
position sensors in compact integrated circuits and further to better understand the causes of
devices with high sensitivity, stability, and measurement deviations.
multifunctional structures [4]-[6]. Different types of capacitors are used in capacitive
displacement measurements according to their
756
Ertugrul, Design, Analysis and Simulation of a Capacitive Sensor with Eight Terminals, ICEANS 2022, Konya, Turkey
ranges and applications [20]-[23]. One stationary Material addition has been carried out to the
electrode detects the position change of the second proposed geometric structure. For this study, copper
electrode in contact with the object to be and nylon-type materials were preferred from the
transported. If this part has electrical conductivity database of the Comsol program. The physical
and the probe used is smaller than the area of the properties of the materials used in the analysis phase
electrode, non-contact measurements can be made. are given in Table 1, respectively.
Measurement of low displacement sensors, on the
other hand, is moved perpendicular to the probe Table 1. Physical properties of the materials used
surface corresponding to an out-of-plane
Properties Copper Nylon
displacement. In the ideal behavior of an infinitely
Heat capacity 385 J/(kg.K) 1700 J/(kg.K)
extended parallel plate capacitor, the reverse Thermal expansion 17x10-6 1/K 280x10-6 1/K
capacitance varies linearly with the distance of the Density 8960 kg/m3 1150 kg/m3
electrodes. Thermal conductivity 400 W/(m.K) 0.26 W/(m.K)
In this study, the capacitance matrix of an eight- Young’s modulus 110x109 Pa 2x109 Pa
terminal sensor is calculated with the developed Poisson’s ratio 0.35 0.40
electrostatic model. The simulations of the The state of the connection between the electrodes
developed capacitive position sensor model were of any metallic part that has dielectric contrast
made with the Comsol Multiphysics program. The arising in the vicinity of the capacitive sensor will
model uses the fixed source sweep study to describe change. The developed model performs the analysis
how to extract bulk matrices. It also examined how using the finite element method. The capacitive
the performance of the study was affected when sensor requires adding an area and capturing fringe
using direct and iterative solvers. areas to model the air between the part and the air
(Figure 2). The dipole region covering this sensor
II.MATERIALS AND METHOD decreases rapidly with the available distance. Thus,
The proposed model solves a typical electrostatic it will be possible to keep the computational area
problem for the design of capacitive position highly limited.
sensors. The overall design created in the Comsol
program consists of a ground plane (Figure 1) and a
series of electrodes. As seen in Figure 1, the
capacitive sensor consists of 8 electrodes.
Figure 2. The calculated part of the structure of the sensor.

In constant source sweep operation, Comsol
Multiphysics identifies all terminal features in the
model and excites them one by one using a constant
charge excitation. Unexcited terminals are left at
varying potentials.
The fixed source scan study generates default
output nodes for three variants of the capacitance
matrix: the inverse Maxwell capacitance matrix, the
Maxwell capacitance matrix, and the reciprocal
capacitance matrix. Depending on the electronics
triggering the object's presence, any of the three
capacitance matrices may be most relevant. For this
study, the inverse Maxwell capacitance matrix is
preferred. The surface area of the conductive metal
part is modeled by preferring the zero-charge
Figure 1. A capacitive sensor designed in Comsol. domain terminal condition. It has been stated how
this terminal should be excluded from scanning at
the run level. Fixed resource scanning optimized for
757
resolution speed. It works best with a direct resolver, is possible to derive different combinations for this
as the LU parsing only needs to be performed once to happen. In the graph in Figure 5, the change in
and then back substitution for multi-source capacitance value was calculated for three different
warnings. For 3D models, fixed source scanning cases.
generates both iterative and direct solvers. If the
model has many elements, that is, above a built-in
threshold, the first one will be selected.
III. RESULTS
Simulation studies were carried out on the model
created in Chapter 2. The results obtained from the
studies are presented in this section. When one of
the available side terminals is fed, the default plot of
the scaled electrical potential is obtained without the
test object. The ground potential is zero, and the plot
amount is scaled to one at the exciting end. As a
result of the simulation studies carried out similarly,
similar graphics are produced for other terminals. Figure 4. Electrical voltage values of the part placed close to
the sensor.
When a terminal is powered, the floating potential
values of the unexcited terminals are not zero. These When the results in the graph in Figure 5 are
values represent the measurements of the crossover examined, the curves drawn with blue and green
non-capacitance couplings between the different colors represent the reverse self-capacitance values
terminals. of the near and far electrodes as a function of the
The current state of the copper piece used analyzed part. As the part approaches their
seriously affects the electrical voltage. It is possible positions, the electrode’s capacitance values change
to see this change in Figure 4 and Figure 5. Looking by 4%. The nearest sensor starts to detect a change
at the results in Figure 4, it is seen that the decrease at L = 0.2 m, while the other starts to detect the
in the electrical voltage value is limited to a narrow change when L = 0.3 m. The absolute capacitance
area. This situation significantly changes the value of an electrode can gradually shift. Therefore,
amount of surface charge on the conductive it is more interesting to detect the presence of the
structure. object through the relative changes in the inter-
electrode capacitance values. The change in elastane
of the first electrode with respect to the last
electrode is represented by the red color curve in
Figure 5. The test object produces a change in the
response of the nearest electrode relative to the
farthest electrode.
Figure 3. Electrical voltage values of the part placed away

from the sensor.
A sensor is used to detect changes in electrode
ground capacitance or inter-electrode capacitance
values. Thus, it is equipped with a feeding circuit Figure 5. The change in the reverse capacitance value
used to detect the position of a part in the system. It according to the position of the copper part.
758
IV. CONCLUSION capacitive sensors,” Sensors and Actuators A: Physical,

vol. 17, pp. 55-62, 2011.
In this study, a capacitive sensor was modeled and [10] K. M. Tsang, and W. L. Chan, “Dual capacitive sensors
simulated. With the developed electrostatic model, for non-contact AC voltage measurement,” Sensors and
the capacitance matrix of the eight-terminal sensor Actuators A: Physical, vol. 167, pp. 261-266, 2011.
was calculated and correlated with the position of a [11] C. B. Cooper, K. Arutselvan, Y. Liu, D. Armstrong, Y.
metallic test object. Modeling and simulation Lin, M. R. Khan, and M. D. Dickey, “Stretchable
capacitive sensors of torsion, strain, and touch using
studies of the capacitive sensor were made with the double helix liquid metal fibers,” Advanced Functional
Comsol Multiphysics program. The model uses the Materials, 27(20), 1605630, 2017.
fixed source sweep study to describe how to extract [12] B. Kumar, G. Rajita, and N. Mandal, “A review on
bulk matrices. It also examined how the capacitive-type sensor for measurement of height of
performance of the study was affected when using liquid level,” Measurement and control, vol. 47, pp. 219-
224, 2014.
direct and iterative solvers. As a result of the [13] R. B. Mishra, N. El‐Atab, A. M. Hussain, and M. M.
simulation studies, it has been determined that the Hussain, “Recent progress on flexible capacitive
absolute capacitance of the electrodes changes by pressure sensors: From design and materials to
about 4% as the object approaches their positions. applications,” Advanced Materials Technologies, vol. 6,
Therefore, it has been found that it is more logical pp. 2001023, 2021.
[14] S. Nihtianov, “Measuring in the subnanometer range:
to detect the object's presence through the relative Capacitive and eddy current nanodisplacement sensors,”
changes in the capacitance values between the IEEE Industrial Electronics Magazine, vol. 8, pp. 6-15,
electrodes. 2014.
[15] N. Anandan, and B. George, “A wide-range capacitive
REFERENCES sensor for linear and angular displacement
measurement,” IEEE Transactions on Industrial
Electronics, vol. 64, pp. 5728-5737, 2017.
[1] C. Metzger, E. Fleisch, J. Meyer, M. Dansachmüller, I.
[16] K. B. Balavalad, and B. G. Sheeparamatti, “A critical
Graz, and M. Kaltenbrunner, S. Bauer, “Flexible-foam-
review of MEMS capacitive pressure sensors,” Sensors
based capacitive sensor arrays for object detection at low
& Transducers, vol. 187, pp. 108-120, 2015.
cost,” Applied Physics Letters, vol. 92, pp. 25-36, 2008.
[17] A. Zia, S. C. Mukhopadhyay, P. L. Yu, I. H. Al-Bahadly,
[2] V. Jain, A. Hole, R. Deshmukh, and R. Patrikar,
and C. P. Gooneratne, and J. Kosel, “Post annealing
“Dynamic capacitive sensing of droplet parameters in a
performance evaluation of printable interdigital
low-cost open EWOD system,” Sensors and Actuators A:
capacitive sensors by principal component analysis,”
Physical, vol. 263, pp. 224-233, 2017.
IEEE Sensors Journal, vol. 15, pp. 3110-3118, 2014.
[3] L. Xie, S. Chen, S. Chen, K. Yu, and H. Sun, “Low-cost
[18] B. Luo, T. Wang, F. Zhang, Y. Lin, C. Zheng, and S.
and highly sensitive wearable sensor based on napkin for
Chen, “Interdigital Capacitive Sensor for Cable
health monitoring,” Sensors, vol. 19, pp. 32-45, 2019.
Insulation Defect Detection: Three-Dimensional
[4] X. Liu, C. Cheng, J. Wu, S. Eda, and Y. Guo, “A low cost
Modeling, Design, and Experimental Test,” Journal of
and palm-size analyzer for rapid and sensitive protein
Sensors, vol. 2021, pp. 1-10, 2021.
detection by AC electrokinetics capacitive sensing,”
[19] W. Chen, J. Huang, C. Zhu, F. Xu, and Q. A. Huang, “An
Biosensors and Bioelectronics, vol. 90, pp. 83-90, 2017.
interdigital capacitive humidity sensor with layered black
[5] Y. Cheng, S. Diao, A. Hanif, P. Parthasarathy, and Z. Li,
phosphorus flakes as a sensing material,” IEEE Sensors
“Development and application of a novel low-cost
Journal, vol. 19, pp. 11007-11013, 2019.
capacitive sensor for accurate rebar position detection,”
[20] S. Das, T. S. Sarkar, and B. Chakraborty, “A semi-
Construction and Building Materials, vol. 257, pp.
cylindrical capacitive sensor used for soil moisture
119506, 2020.
measurement,” International Journal of Electronics and
[6] J. Wang, R. Suzuki, M. Shao, F. Gillot, and S. Shiratori,
Communication Engineering, vol. 8, pp. 160-165, 2014.
“Capacitive pressure sensor with wide-range, bendable,
[21] M. Haghzadeh, C. Armiento, and A. Akyurtlu, “All-
and high sensitivity based on the bionic komochi konbu
printed flexible microwave varactors and phase shifters
structure and Cu/Ni nanofiber network,” ACS applied
based on a tunable BST/polymer,” IEEE Transactions on
materials & interfaces, vol. 11, pp. 11928-11935, 2019.
Microwave Theory and Techniques, vol. 65, pp. 2030-
[7] R. Nadal-Guardia, A. M. Brosa, and A. Dehe, “AC
2042, 2017.
transfer function of electrostatic capacitive sensors based
[22] M. Labibi, and M. Mehran, “Novel liquid‐based linear
on the 1-D equivalent model: application to silicon
capacitive inclination micro‐sensor with totally 360°
microphones,” Journal of microelectromechanical
dynamic range,” IET Circuits, Devices & Systems, vol.
systems, vol. 12, pp. 972-978, 2003.
13, pp. 630-636, 2019.
[8] O. Ozioko, H. Nassar, and R. Dahiya, “3D printed
[23] P. Thummala, H. Schneider, Z. Zhang, and M. S.
interdigitated capacitor based tilt sensor,” IEEE Sensors
Andersen, “Investigation of transformer winding
Journal, vol. 21, pp. 26252-26260, 2021.
architectures for high-voltage (2.5 kV) capacitor
[9] C. Elbuken, T. Glawdel, D. Chan, and C. L. Ren,
charging and discharging applications,” IEEE
“Detection of microdroplet size and speed using
759
Transactions on Power Electronics, vol. 31, pp. 5786-

5796, 2015.
760
Enhancement of the diameter computation in Turbulent flow

Imen Foual1*, Lotfi Zeghadnia 2* and Fares Laouacheria 1
1
Laboratory of Soils and Hydraulic, Badji Mokhtar Annaba University, Algeria.
2
Laboratory of Modeling and Socio-Economic Analysis in Water Science “MASESE”, Mohamed Cherif Messaadia University,
Souk Ahras, Algeria.
*
lotfi.zeghadnia@univ-soukahras.dz
*
ghadaimenefoual@gmail.com
Abstract – In turbulent pipe flow, three kinds of problems are encountered frequently in hydraulic
engineering practice: the computation of the flow Q, the calculation of the hydraulic energy slop J, and the
estimation of the diameter D. Several models were proposed to improve and make these tasks easy, among
them the rough model method (RMM); the goal of this paper is to improve the accuracy of the explicit
formula of the third problem using RMM.
Keywords – Turbulent flow, RMM, Pipe, explicit solution, Max deviation.
I. INTRODUCTION
1 𝜀 ⁄𝐷 2.51
Turbulent flow is the most common or the only = −2𝑙𝑜𝑔10 [ + ] (3)
√𝑓 3.7 𝑅√𝑓
type flow frequently encountered in water in which R = VD/v. the pipe Reynolds number, V :
distribution net work; Turbulent flow is a fluid mean velocity; g : gravitational
motion with particle trajectories varying randomly
in time [1]. II.MATERIALS AND METHOD
Flow in a pressurized pipe is governed by the To get the explicit form, the following steps
functional relationship: should be followed:
φ(Q,J,D,ε,ν) = 0 …(1)
A. Explicit equation
Where: Using these three formulas and the principal way
Q is the discharge, J is the head loss per unit pipe of the rough reference model (MMR) method the
length, D is the pipe diameter, ε is the equivalent 3rd question can be answered as follows [6]:
sand grain roughness height, ν is the kinematic Let’s accept the following details of Rough model:
viscosity of the flowing fluid.  1
 0.282, f 
D 5
Among these parameters influencing the flow,
only Q, D and J are of practical interest. Turbulent
flow in a pipe is modeled by the universally known These values are different compared to those
Darcy-Weisbach formula, in which the coefficient proposed by Achour [6], which means the
of friction f is evaluated by applying the Colebrook- assumption values of the model are not constant and
White relationship ([1],[2],[3],[4],[5]). These can be changed to enhance the results, which yields:
relations are written: 1/ 5 1/ 5
8 f Q 2  1.6Q 2 
D  D   4 
8𝑓𝑄 2  g j   g j 
2 2
𝐽 = 2 5 (2)
𝜋 𝑔𝐷
761
Foual et al., Enhancement of the diameter computation in Turbulent flow, ICEANS 2022, Konya, Turkey
2 / 5 
4Q
 5    5.62 
R M  1.04 log   13
 D   3.7 D R 
Where: III. RESULTS AND DISCUSSION
6
1 0.99999
 The equation (13) can help to obtain the explicit
f f equation of the friction factor as follows:
 
2
8 fQ 2 5.62 
 15
8fQ f f 1
j j   5  5  2 log  
g D2 5
g D
2 5
D D f  3.7 M D RM 3 / 2 
1/ 5
f
 D    D  D  M D  7  Where :
f
1/ 5
Where M is the correction coefficient  8 fQ 2 
D   2   16
Hence:  g j 
1/ 5 It is proposed to use the following formula to
f
M    8 calculate the coefficient “M” in order to improve its
f accuracy:
2 / 5 
   5.62 
And M  1.034 log   17
  3.7 D R 
. 9
R
R The above results can be summarized in the
M following table:
Starting from the hypothesis (6) and (8), the .
coefficient M takes the following value:
Table 1. Computation steps of the diameter for the range:
M  1.000004  1 10 
ε
2300 ≤ R ≤ 108 and 0 ≤ ≤ 5.10−2
D
Error
The combine between equations (2) and (8) leads Main equations
max
to the equation: 1/ 5
1.6Q 2 
D 2 
 g j 
 2 / 5 
   2.51 
  2 log 
 3.7 D
 


  R f 
M  11 4Q
f
1/ 5
R
D
2 / 5 
The equation (11) can be rewritten as follows:    5.62 
M  1.034 log   3.8610−3
 2 / 5    3.7 D R 
      5.62 
   1
M f   1 / 5 
2 2 / 5 


 log



3 . 7 D 
2.51 5 0.99999 
12 f
 2 log  
 3.7 M D RM 3 / 2 

 
1/ 5
  8 fQ 2 
  R  D 2 
 g j 
As "M" is very close to "1" we can therefore

̅ 𝑒𝑡 𝑅̅
substitute "D" and "R" by 𝐷 IV. CONCLUSION
The equation (12) after the substitute of all The computation of the inner diameter has been
parameters by their appropriate formula, we get: improved using a few changes in MMR method; the
762
Foual et al., Enhancement of the diameter computation in Turbulent flow, ICEANS 2022, Konya, Turkey
results show a high accuracy of the proposed

explicit equation compared to the implicit formula.
REFERENCES
[1] L. Zeghadnia, “Computation of the pressurized turbulent
flow in circular pipe”. Magister Thesis. Badji Mokhtar
University, Algeria. Jun, 2007.
[2] I.A. Oke, O. Stephen, O.O. “Adeosun Performance
evaluation for Darcy friction factor formulae using Colebrook-
white as reference”. J.Sci. Vol 17, pp. 75- 86. 2015.
[3] L. ZEGHADNIA,, J. L. ROBERT, and B. ACHOUR,
“ Explicit solutions for turbulent flow friction factor: A review,
assessment and approaches classification”. Ain Shams
Engineering Journal, vol. 10, pp 243-252, 2019.
[4] C.F. Colebrook, C.M. White “Experiments with fluid
friction in roughened pipes”. Proc. Roy.Soc A Mat. Vol 161,
pp, 367–381, 1937.
[5] J. Nikuradse “Gesetzmessigkeiten der turbulenten
stromung in glatten rohren”, In Forschungsheft 356, B. 1966.
VDI Verlag Berlin. Translated in NASA TT. F-10, 359. ,1932.
[6] B. Achour, A. Bedjaoui “Turbulent pipe-flow
computation using the rough model method (RMM)”. JCES.
Vol 1, pp, 36-41, 2012.
763
Hibrit Dişlilerde Süren Taraf Kavrama açısının Tek Diş Rijitliğine

Etkilerinin İncelenmesi
Tufan Gürkan Yılmaz1*, Gültekin Karadere 2 ve Fatih Karpat 2
1
Motorlu Araçlar ve Ulaştırma Teknolojileri Bölümü / Bursa Uludağ Üniversitesi, Türkiye
2
Makine Mühendisliği Bölümü / Bursa Uludağ Üniversitesi, Türkiye
*
(tufanyilmaz@uludag.edu.tr)
Özet – Hibrit düz dişliler dişli çark mekanizmalarında hafifletmenin amaçlandığı sektörlerde yerini alan
yeni konulardan biridir. Bu dişlilerde dişli çift malzemeden üretilmektedir. Düz Dişli çarkın diş bölgesinde
yüksek mukavemetli çelik malzeme kullanılmaya devam ederken, göbek bölgesinde ise kompozit
malzemeler kullanılmaktadır. Bu kompozit malzemenin elastisite modülü çelik malzemeden oldukça düşük
olduğu için yapının rijitliği bu durumdan etkilenmektedir. Tek diş rijitliğinin kavrama rijitliğine ve kavrama
rijitliğininde dişlinin dinamik davranışlarına doğrudan etkisi bulunmaktadır. Bu sebeple, bu çalışmada
süren taraf kavrama açıları ile rim kalınlıkları farklı hibrit dişli çarkların 3B tasarımları dişli çarkı oluşturan
kramayerin matematik olarak ifadesi temel alınarak oluşturulmuştur. Elde edilen bu 3B tasarımlar sonlu
elemanlar analizlerine tabi tutularak süren taraf kavrama açısı ve rim kalınlığı parametrelerinin etkileri
incelenmiştir. Sonlu elemanlar analizlerinde çelik ve kompozit malzeme arasında fiziksel olarak bir
yapıştırma bölgesi tanımlanmıştır. Çelik malzeme ve yapıştırma bölgesi izotropik olarak tanımlanırken,
kompozit malzeme ortotropik olarak tanımlanmıştır. Dişliye etkiyen kuvvet en üst tekil noktadan
uygulanmıştır. Mil deliği ankastre olarak mesnetlenmiştir. Çalışmada parça hekzahedral ağ yapısı ile
örülmüştür. Sonlu elemanlar analizleri ile hibrit dişlilerde oluşan toplam diş deformasyonları bulunmuştur.
Dişlilerin tek diş rijitlikleri ise uygulanan kuvvetin bu deformasyon değerine bölünmesiyle elde edilmiştir.
Elde edilen sonuçlara göre süren taraf kavrama açısının ve rim kalınlığının artması ile toplam diş
deformasyonları azalmakta buna mukabil tek diş rijitlikleri artmaktadır.
Anahtar Kelimeler – Hibrit dişli, Matematik model, Sonlu eleman yöntemi, Süren taraf kavrama açısı, Diş rijitliği
I. GİRİŞ bölgeleri gerilemeye maruz kalır. Bunun dışındaki

Dişli çarklar güç aktarımı gereken bölgelerde gerilme yok denecek kadar düşüktür. Bu
konstrüksiyonlarda sayıca çok miktarda duruma göre yüksek gerilme ve düşük gerilme
kullanılmaktadır. Bu konstrüksiyonların bölgelerinde uygun bir birleştirme metodu olması
kullanıldığı sektörlerde yakıt maliyetleri ile kaydıyla farklı iki malzeme kullanılabilir. Yüksek
yakıtların yanması neticesi oluşan emisyon gerilme bölgesinde yüksek mukavemetli çelikler
gazlarının azaltılması önemli bir hedeftir. Bu kullanılmaya devam ederken, düşük gerilme
sebeplerle bu araçlarda kritik olmayan parçalar uzun bölgesinde alüminyum alaşımları veya kompozit
süreden beri yeterli mukavemete sahip düşük malzemeler kullanılabilir. Bu şekilde
yoğunluklu metal ve metal dışı alaşımlardan mukavemetten taviz verilmeden hafifletme hedefi
yapılmaktadır. Kritik transmisyon elemanlarında ise de gerçekleşir. Bunun yanı sıra ağırlık azalması ve
ise hala yüksek mukavemetli çelikler malzeme özellikleri sebebiyle titreşimlerin de
kullanılmaktadır. Bu elemanlara düz dişli çarklar azalması sağlanabilir. LaBerge ve ark. hibrit dişli
güzel bir örnektir. Aslında düz dişli çarklarda güç çarkların performansını yağsız ortamda deneysel
iletimi sırasında sadece diş temas ve diş dibi olarak araştırmışlardır. 10000 d/d ‘ da ve farklı
moment seviyelerinde dişlileri çalıştırmışlar ve
764
Yılmaz vd., Hibrit Dişlilerde Süren Taraf Kavrama açısının Tek Diş Rijitliğine Etkilerinin İncelenmesi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
hibrit dişlilerin çeşitli bölgelerinden sıcaklıkları taraf kavrama açısı ve rim kalınlığının artması ile diş
ölçmüşlerdir. Yağsız ortamda sıcaklığın önemli deformasyonlarının azaldığı görülmüştür.
ölçüde yükseldiği ve kompozit malzemenin çelik
malzeme üzerine yayıldığı gözlemlenmiştir. II. MATERYAL VE YÖNTEM
Çalışmada kompozit ile çelik malzeme arasında Dişli çarkların 3D tasarımı dişli çarkın oluşturan
hekzagonal bir şekil bağı ile şu şekil bağına ek kesici takımın matematik ifadesine dayanmaktadır.
pimlerle desteklenmiş iki yapı denenmiştir. Pim Kesici takımın matematik ifadesi elde edildikten
destekli yapının daha dayanıklı olduğu ve diğer sonra kesici takım ile dişli ilişkisi MATLAB
yapıda hasar oluştuğu görülmüştür. Çelik-çelik dişli programında modellenerek dişli çarkın bir dişine ait
çifti ile kıyaslandığında hibrit-hibrit noktaların X ve Y koordinatları bir dosyaya
konfigürasyonunda daha az sıcaklık artışı tespit yazdırılmıştır. Bu noktalar CATIA programına
edilmiştir [1]. LaBerge ve ark. farklı bir tasarıma aktarılarak 3B tasarımlar tamamlanmıştır. Süreçle
sahip hibrit helisel dişlilerin performanslarını ilgili detay bilgi literatürde bulunabilir [6]. Şekil 1’
deneysel olarak incelemişlerdir. Hibrit dişli 2460 de tasarım süreci görünmektedir.
kW lık çok yüksek bir gücü güvenle iletebilmiştir.
Titreşim verilerine bakıldığında çelik özdeş dişli ile
çok yakın değerler elde edilmiştir. Çalışma
esnasındaki sıcaklık değişimlerinin de çelik özdeş
dişliyle hemen hemen aynı olduğu tespit edilmiştir
[2]. Gauntt ve ark. hibrit dişlilerde optimum çelik-
kompozit bağlantı geometrisini bulmak için bir
optimizasyon çalışması yapmışlardır. Bağlantı
geometrisi olarak sinüzoidal bir şekil önermişler ve
bu geometrinin parametrelerini değiştirerek yapısal
gerilmeleri elde etmişlerdir. Optimum seçeneğin
düşük genlikli sinüzoidal şekle sahip hibrit dişli
olduğu görülmüştür [3]. Karpat ve ark. çelik-
kompozit ve çelik-alüminyum dişlilerin diş dibi ve
tek diş-kavrama rijitliklerini SEM kullanarak
incelemişlerdir. Bağlantı bölgesi iki tasarımda da Şekil 1. Tasarım aşamaları
rijit kabul edilmiştir. Çalışmada üç diş modeli
Şekil 2’ de farklı süren taraf kavrama açısına
kullanılmış ve kuvvet en yüksek tekil noktadan
sahip hibrit dişlilerin görüntüsü verilmiştir.
uygulanmıştır. Çalışmada kullanılan iki farklı
tasarımda rim kalınlıkları aynı kabul edilmiştir. Elde
edilen sonuçlara göre çelik-kompozit dişlinin hem
ağırlık hem rijitlik hem de gerilme açısından çelik-
alüminyum dişliye göre daha avantajlı olduğu
görülmüştür [4]. Kim ve ark. helisel dişli çarklarda
hibrit malzeme kullanımının titreşim ve sese etkisini
incelemişlerdir. Otomotivlerde sıklıkla kullanılan
2000-3000 d/d arasında titreşim etkisi SEM ile ses
etkisi ise sınır eleman metodu ile incelenmiştir.
Farklı kompozit genişliklerinin ses ve titreşim
Şekil 2. Farklı süren taraf kavrama açısına sahip Hibrit
üzerine etkisi gözlemleyip optimum tasarıma dişli çarklar; a) 20°, b)25°, c)30°
ulaşmışlardır. Elde edilen sonuçlara bakılırsa
standart çelik dişliye göre titreşimler yaklaşık %15 Sonlu elemanlar analizinde kullanılan dişlilere ait
ses basıncı düzeyi de ortalama %22 civarında parametre tablosu Tablo 1’ de verilmiştir.
düşmüştür [5]. Bu çalışmada hibrit dişlilerde süren
taraf kavrama açısının ve rim kalınlığının
değişiminin toplam diş deformasyonlarına etkisi
sonlu elemanlar metodu ile incelenmiştir. Süren
765
Tablo 1. Dişli tasarım parametreleri

Deformasyonların elde edilmesinden sonra elde
Tasarım Parametreleri Değer edilen uygulanan kuvvete bölünmesiyle (Eş. 1) tek
Modül (xm) 3 diş rijitlikleri (k) elde edilmiş olur.
Diş sayısı z 20
Süren taraf kavrama açısı αd 20°-25°-30° 𝐹
𝑘= (1)
Sürülen taraf kavrama açısı αc 20° 𝑥
Diş başı yüksekliği ha (xm) 1
Diş dibi yüksekliği hf (xm) 1,25 Burada x ANSYS den elde edilen toplam
Kesici takım uç radyüsü deformasyon değerini, F ise uygulanan kuvveti
0,3 ifade etmektedir.
ρ1,2 (xm)
Dişli çark genişliği b (mm) 24
III. BULGULAR
Rim kalınlığı (xm) 0,5-1-1,5-2
Kavrama oranı i 1 Bu kısımda materyal ve yöntem kısmında
Diş-rim ve göbek bölgesi bahsedilen metotla hibrit dişlilerde rim kalınlığı ve
Dişli Çeliği süren taraf kavrama açısının tek diş rijitliği üzerine
malzemesi
Karbon etkileri incelenmiştir. Şekil 4’ de farklı süren taraf
Gövde malzemesi Fiber kavrama açıları için rim kalınlıklarının tek diş
Kompozit rijitliği üzerine etkileri sunulmaktadır.
Burada hibrit dişliler için diş-rim ve göbek

bölgesi çelik malzemeden izotropik olarak
tanımlanmış, E=210 GPa ve υ=0,3 olarak alınmıştır.
Göbek kısmı ise karbon fiberli kompozit
malzemeden ortotropik olarak ANSYS’ de
literatürdeki veriler alınarak tanımlanmıştır. Aynı
şekilde yapıştırma bölgesi de kohezif bölge metodu
ile literatürdeki veriler kullanılarak tanımlanmıştır
[6]. Çalışmada Hekzahedral ağ elemanı
kullanılmıştır. Burada 100 N luk bir kuvvetin dişli
üzerine beş farklı noktadan ayrı ayrı etkidiği kabul
edilmiştir. Mil deliği hiçbir dönme ve ötelemeye
izin vermeyecek şekilde mesnetlenmiştir. Şekil 3’
de yükleme ve sınır koşulları verilmiştir. B,C,D,E,F
noktaları yükleme yerlerini (kuvvet uygulama a)
radyüsleri) ifade etmektedir.
b)
Şekil 3. Yükleme ve sınır koşulları
766
açısı 25° ye çıkarıldığında tek diş rijitliği

ortalama %5 iken, bu oran 30° de ortalama %20
olmaktadır.
• Hibrit dişlilerde 20° ve 25° süren taraf
kavrama açıları için 1,5xm rim kalınlığından sonra
tek diş rijitlikleri arasındaki fark oldukça
azalmaktadır. Bu değer 30° süren taraf kavrama
açısı için 1xm dür.
KAYNAKLAR
[1] K.E. LaBerge, S.P. Berkebile, R.F. Handschuh, G.D.

Roberts. Hybrid gear performance under loss-of-
lubrication conditions. Annual Forum Proceedings -
AHS International: Annual Forum Proceedings - AHS
c) International, 2017, p. 2250–2256.
[2] K.E. Laberge, R.F. Handschuh, G.D. Roberts, S. Thorp.
Şekil 4. Hibrit dişlilerin farklı rim kalınlıkları için tek diş Performance investigation of a full-scale hybrid
rijitliği sonuçları; a) αd-αc:20-20°, b) αd-αc:25-20° c) αd-αc:30- composite bull gear. Annual Forum Proceedings - AHS
20° International: Annual Forum Proceedings - AHS
International, 2016.
Şekil incelendiğinde tek diş rijitliğinin diş [3] S.Gauntt, R.Campbell, S.McIntyre. Design optimization
of a hybrid spur gear. The Vertical Flight Society - Forum
başından diş dibine doğru tüm dişlilerde arttığı 75, 2019.
görülmektedir. Bunun yanı sıra rim kalınlığı arttıkça [4] F.Karpat, T. G. Yılmaz, O. Dogan, O. Kalay. Stress and
yine tek diş rijitliği artış göstermektedir. αd-αc:20- Mesh Stiffness Evaluation of Bimaterial Spur Gears.
20° ve αd-αc:25-20° için 1,5xm den αd-αc:30-20° ASME International Mechanical Engineering Congress
için ise 1xm den sonra rim kalınlığının tek diş and Exposition, Proceedings (IMECE) : ASME
International Mechanical Engineering Congress and
rijitliği üzerine olan etkisi oldukça azalmaktadır. Exposition, 2019.
Süren taraf kavrama açısı diş rijitliğini etkileyen [5] H. Kim, C.Kim, S.Kim, B.Kim, C.Lim, “Novel Steel and
diğer önemli parametredir. Süren taraf kavrama Aramid/Phenol Composite Gear for a Transmission with
açısı 20° ‘den 25° ‘ye çıkarıldığında ortalama diş Optimum Design and FEM Vibration Analysis,”
rijitliği %5 artarken, 30° ‘ye çıkarıldığında bu International Journal of Automotive Technology, vol. 20,
pp. 749–754, 2019.
oran %20 olmaktadır. [6] T.G. Yılmaz, O. Dogan, F. Karpat, “A numerical
investigation on the hybrid spur gears: Stress and
IV. TARTIŞMA
dynamic analysis,” Proceedings of the Institution of
Genel olarak bakıldığında hibrit dişlilerdeki sonra Mechanical Engineers, Part C: Journal of Mechanical
gerilme değerleri rim kalınlığı 2xm ‘den sonra Engineering Science, vol. 236, pp. 354-369, 2022.
hemen hemen çelik dişli ile çok yakın olmasına
rağmen diğer önemli performans parametresi olan
diş rijitlikleri çok düşük kalmaktadır. Bu durum
kompozit malzemenin malzeme sabitlerinden
(Elastisite ve kayma modülleri) kaynaklanmaktadır.
Kompozit malzemenin düzlem elastisite modülleri
çelik dişliye göre 2,5 kat daha düşüktür.
V. SONUÇLAR
Artan rim kalınlığı ile tek diş rijitlikleri ve
artmaktadır. Tüm süren taraf kavrama açıkları için
rim kalınlığı 0,5xm den 2xm değerine çıkarıldığında
tek diş rijitliği yaklaşık %20 artmaktadır.
• Artan süren taraf kavrama açısı da tek diş
rijitliklerini arttırmaktadır. Süren taraf kavrama
767
Prototype of mobile robot Controlled via VLC technology for Industry 4.0
applications
Ameur Chaabna*, Abdesselam Babouri 2, Takoua Hafsi 3, Halim Chouabia 4,
Zine Eddine Meguetta 5 and Xun Zhang 6,
1
Department of Automation, University of Science and Technology Houari Boumediene, Algiers, Algeria
2
Department of Electrical and Automatic Engineering, Université 8 Mai1945 Guelma, Algeria
3
Department of Analysis, University of Science and Technology Houari Boumediene, Algiers, Algeria
4
Department of Electronics and Telecommunications, Université 8 Mai1945 Guelma, Algeria
5
Centrale Lille institut, Lille, France
6
Institut Supérieur d’Électronique de Paris ISEP, Paris, France
*
(chaabna.ameur@gmail.com)
Abstract –The omnipresent of LED technology has enabled the development of new Wireless Optical
Communication OWC technologies. The most popular technology in this sector is Visible Light
Communication (VLC). At the same time, as industries increasingly use mobile robot on their assembly
and stocking lines specially in the industry 4.0 domain, there is a demand in this market for reliable and
robust communication technology. Due to its advantage of no electromagnetic interference in industry
compared to Radio Frequency (RF) technology, VLC has been considered as an important technology with
industry 4.0 applications such as smart factory. In this work, the performances of a prototype mobile robot
controlled via VLC technology has realized and studied. The test results show that our proposed system
can successfully transmit command signal for distances up to 1.2 m. However, with the limitation of the
devices used in our application and noise due to ambient light, it is difficult to achieve long-distance data
transmission. Our proposal is valid for a system operating at a medium distance. The VLC system has the
dual role of illuminating the operator or the mobile robot and communicating to and from a central
controller. The work presented demonstrates, through the results of experiments, that this technology can
meet mobile robot control requirements in terms of VLC. The proposed prototype mobile robot controlled
via VLC is a promising new feature that can be added to the existing technologies and enhance the
capabilities of smart lighting systems further for the benefit of Industry 4.0.
Keywords –Visible Light Communication (VLC), Light Fidelity (Li-Fi), Industry 4.0, Mobile robot, Control, Wireless
communication, Smart factory, 5G
I. INTRODUCTION being used in many fields, such as in an industrial

There are many benefits to allowing mobile robots sector. An industrial mobile robot is a robot system
to perform human tasks, especially tasks that most used for manufacturing. Industrial robots are
would not or cannot to undertake. While the current automated, programmable and capable of
mobile robots are not able to perform complex tasks, movement on three or more axes [1].
they can successfully complete simple ones and are Visible Light Communication (VLC) is an
useful to humans in industrial settings. Due to the emerging wireless communication technology that
versatility and variety of mobile robots, they are uses visible light not only for illumination, but also
768
Chaabna et al., Prototype of mobile robot Controlled via VLC technology for Industry 4.0 applications, ICEANS 2022, Konya, Turkey
as a digital transmission medium. A main advantage the use of traditional cables, the authors in [7], [8]
of VLC is the use of LED lighting systems, which presented a preliminary study using the VLC
makes it ubiquitous and considerably reduces its technology for gas pipeline inspections, where the
implementation costs. VLC technology is control signal of the robot was transmitted from a
developing against the background of increasing spotlight.
demand for wireless communications in more and While 5G is seen as the important factor to define
more fields. In addition, radio frequency based the Industry 4.0 and smart factories, and the relying
communication are starting to show their limits. The solely on 5G to support all features is highly risky
limited availability of the range and the increase in has been noted in [9], and instead proposed for the
the number of nodes affects the performance and use of a set of a different wireless communication
reliability of the link. Under these circumstances, it technologies such as VLC. The same in [10], the
is obvious that a new wireless communication authors mentioned that the combination between 5G
technology is required. In addition to its ubiquitous and OWC (VLC) in the Industry 4.0 applications
nature, VLC offers a large bandwidth available for would be reasonable for the low latency
free, which allows high-speed communications [2]. communications and free bandwidth for other
In addition, wireless communications are services. The first part of the project is considered
becoming interesting to smart manufacturing within for V2V communication [11], the second part is
the scope of Industry 4.0. This domain is a considered for mobile robot control in an industry
developing path of High speed data transmission in 4.0 area.
system automation for smart manufacturing This paper proposes a prototype mobile robot
technologies and it is called the fourth industrial control via VLC technology in an industry 4.0
revolution. The industry 4.0 requires fast, reliable, applications , which is based on the communication
low-latency, and low cost-effective data between fixed transmitter and a mobile robot to send
transmissions with fast synchronizations to ensure command signal information related to moving
smooth operations for various processes [3]. forward, braking, changing direction, sudden stop.
However, a limited research published into the Our work proposed an addition to control mobile
application of the VLC technology systems in robots communication to improve its performance
industrial environments. The developing path in the and quickly response without electromagnetic
industry 4.0 envisages a huge increase in interferences. The experimental prototype system
operational effectiveness along with the was recently designed and implemented.
development of new products, business models and This paper is divided into five sections, which are
robots provided services [4]. Many similar as follows. Section 2 includes the system overview.
initiatives are also presented, such as ‘Factories of Section 3 describes the prototype mobile robot
the Future’, ‘Made in China 2025’, and work control system. Section 4 explains the performance
performed by several institutions [5]. The fourth study and the discussion. Section 5 concludes the
industrial revolution is still in its infancy and, as a paper with some suggestions for future work of the
result, more research and development on VLC improvement of the prototype.
technology will promote its use in industry.
In practice, industries must still rely on two II. OVERVIEW ON THE SIMPLEX VLC
COMMUNICATION SYSTEM
methods : cables or wireless solutions to get the data
to/from the station. Wireless communication The prototype system consists of two Arduino
networks are becoming increasingly interesting in (microcontroller), one is used as a transmitter and
industrial automation applications. The popular the other as a receiver integrated into the mobile
wireless communication tools found in the industry robot. The interface of the Arduino IDE serial port
are radio frequency modems, Wi-Fi and ZigBee window is used to display the sent/received data. A
networks, cellular mobile phone networks and LED is used for data transmitting and a photodiode
sometimes satellite links [6]. to detect the VLC signal. In addition, Our prototype
Robots are used to inspect pipelines because they is a based on VLC technology, which can be created
are more practical than manual inspections, using standard and widely used parts, plus a
particularly in hard-to-reach and hazardous areas. microcontroller for the decryption and encryption of
To overcome the difficult inspection range due to data. We use a cone to focus the LED light and
769
overcome the range limitations of the LED and a 1M decoder and a computer as an interface to read the
Ω resister installed in parallel to the photodiode to information.
avoid capturing noise on the analog input. Due to The data to be sent is a just serialized with a start
the weak light emitted by the LED we add a reflector and a stop bit (Start (0) 8bit data Stop (1), LSB first:
cone to focus the light allowing us to reach more 0 b0 b1 b2 b3 b4 b5 b6 b7 1) and Manchester
distances than what was possible with only a LED encoded to drive the LED. As a consequence the
as illustrated in figure 1. The cone diagram is shown LED appears to be ON all the time for the user.
in figure 2. To help with the synchronization of the receiver
and transmitter, the data is encapsulated into a
frame. This frame is composed of a synchronization
preamble (0x55) that helps to compute the
binarization threshold. A 0x5D then breaks the
synchronization (helps detect the Manchester
encoding phase), and an STX (0x02) symbol
indicate the start of the frame. A sequence of
maximum 32 bytes then follows, and an ETX (0x03)
ends the transmission. This frame helps with
synchronization recovery, but a better frame model
would be to add a CRC for error detection in the
Fig. 1 VLC Emitter with reflector cone frame. Manchester code (also known as phase
encoding, or PE) is a line code in which the
encoding of each data bit is either low then high, or
high then low, for equal time. It is a self clocking
signal with no DC component.
• Data is represented using logic-level transitions
rather than logic levels.
• The clock signal does not need to be sent to the
receiver because the clock is embedded in the
modulated data stream.
The figure 4 shows how a data-plus-clock pair
Fig. 2 Cone diagram corresponds to a Manchester encoded signal:
The VLC receiver side is presented in figure 3.
Fig. 3 VLC receiver Fig. 4 Manchester-encoded signal. [12]
In this VLC simplex the OOK modulation is used The constructed transmitter/receiver allows us to
by sending data encoded in binary (0, 1) as on-off send text information between two computers at a
signals using an LED, a microcontroller as an distance up to 2.5 meters in a direct line of sight
encoder, a computer as an interface to write the configuration as shown in figure 5.
information. On the receiving side a photodiode is
used as a signal detector with a 1M Ω resistor
installed in parallel, another microcontroller as a
770
The letters of controlling the mobile robot and

their codes are presented in the table 1.
Table 1. Movement commands

ASCII Binary code
Movement Command
code
F 102 01000110
Forward
f 070 01100110
Fig. 5 Demonstration of a VLC simplex system B 066 01000010
Back
b 098 01100010
III.PROTOTYPE MOBILE ROBOT CONTROL SYSTEM L 076 01001100
Left
Figure 6 shows the block diagram of the receiver l 108 01101100
circuit associated on mobile robot and the R 082 01010010
Right
transmitter module. r 114 01110010
IV. PERFORMANCE STUDY AND DISCUSSION

This prototype is a proof of concept that shows us
the viability of a mobile robot controlled through
VLC; the result is a mobile robot that requires direct
LOS (Line Of Sight) VLC up to 1.2 m. This range
Receiver Transmitter problem can be addressed by adding a laser diode to
Fig. 6 VLC mobile robot functional structure the transmitter and an amplifier circuit to the
receiver [13].
The Circuit of VLC mobile robot receiver is - Limited range of function between 1.2 to 1.5
shown in Figure 7. meters due to limitations light power of the used
LED, a recommended solution is the use of laser
LEDs or strong industrial LEDs [13].
- The system necessitates direct Line Of Sight due
to the mobile nature of the receiver; a recommended
solution is a half-track/full-track LOS system.
- Noise effect from sunlight cases corruption of
received data and limits the operational range of
function, a recommended solution is the
implementation of filters (optical lens or amplifier
Fig. 7 VLC mobile robot receiver circuit circuit [13]).
The proposed prototype mobile robot based on V. CONCLUSION

VLC is shown in figure 8. In this work, a prototype mobile robot controlled
performance via VLC is realized and studied, which
moves by Skid steering with a simplex VLC system
that encompasses a transmitter and an integrated
receiver module.
- The encrypting and decrypting of data is through
Manchester encoding, and OOK modulated. The
user interface (Arduino IDE) is used to send data at
a range of 1.2 meters with ambient lamp light.
- The prototype consists of two Arduino
Fig. 8 Prototype mobile robot based on VLC peripherals (microcontroller) as transmitter and
receiver/robot controller. The user interface
771
Arduino IDE is used to display the control signal Relay Communication and Illuminance Assessment,”
sending. Sensors, vol. 19, p. 2322, 2019.
[8] W. Zhao, M. Kamezaki, K. Yoshida, K. Yama-guchi, M.
- The data transmission speed is 790 Bits/s. Also Konno, A. Onuki, S. Sugano, “A Preliminary
the system can send any size of data, there is no limit Experimental Study on Control Technology of Pipeline
on the size. We have also verified that at the channel Robots based on Visible Light Communication,” In Proc
level, the binary string can be transmitted without of the IEEE/SICE Intern. Symp. on Sys. Integ (SII), 2019,
any bit error. paper 14.16, 2019, pp. 22–27.
Doi:10.1109/SII.2019.8700337.
In view of this work, many observations allowing [9] E. Lyczkowski, A. Wanjek, C. Sauer, W. Kiess,
us to plan for future improvements to the system and “Wireless Communication in Industrial Applications,” In
its ability uses in the industrial applications such as Proc. of the 24th IEEE Intern. Conf. on Emerg. Techn.
: and Fact. Autom. (ETFA), 2019, paper 10.13, pp. 1392–
- Implementing of an ultrasonic sensor to prevent 1395.
[10] V. Jungnickel, P.W. Berenguer, S.M. Mana, M. Hinrichs,
collision with the environment. S.M. Kouhini, K.L. Bober, C. Kottke, “LiFi for Industrial
- Implementing of an accelerometer. Wireless Applications,” In Proc. of the Opt. Fiber
- Improving the system by adding a convex lens to Comm. Conf. and Exhi. (OFC), 2020, paper 8–12, pp. 1–
the receiver. 3.
- Upgrading the system from a simplex to a half- [11] A. Chaabna, A. Babouri1, H. Chouabia, T. Hafsi, Z. E.
Meguetta, and X. Zhang, “Experimental Demonstration
duplex. of V2V Communication System Based on VLC
Technology for Smart Transportation,” in Proc IC-
AIRES'2021, 2022, pp. 653–661.
ACKNOWLEDGMENT https://doi.org/10.1007/978-3-030-92038-8_65.
This work was supported by the Ministry of [12] N. Thomas, H. Hans, N. Christer, P. Sasikumar, “Using
Higher Education and Scientific Research of bit-stuffing distributions in CAN analysis,” IEEE Real-
Time Embedded Systems Workshop, 2001.
Algeria, as part of research project (PRFU N°, [13] O. Affoune, A. Naidja, “Visible light communication :
A25N01UN240120220003). Etude des performances d’un système MIMO,” M. Eng.
thesis, University of Guelma, Algeria, Juin 2020.
REFERENCES
[1] (2022) All Types Of Robots - By Locomotion. [Online].

Available: https://www.robotpark.com/All-Types-Of-
Robots.
[2] S. M. Kouhini , C. Kottke , Z. Ma, R. Freund, V.
Jungnickel, M. Müller, D. Behnke, M. M. Vazquez, and
J. P. M. G. Linnartz, “LiFi Positioning for Industry 4.0,”
IEEE Jour. Quant. Electr., vol. 27, no. 6, Nov. 2021.
[3] E.W. Lam, T.D.C. Little, “ Visible Light Positioning for
Location-Based Services in Industry 4.0,” In Proc. of the
16th Intern. Symp. Wireless Commun. Sys. ISWCS'19,
2019, paper 27.30, pp. 345–350.
[4] S.M. Kannan, K. Suri, J. Cadavid, I. Barosan, M. van den
Brand, M. Alferez, S. Gerard, “Towards Industry 4.0:
Gap Analysis between Current Automotive MES and
Industry Standards Using Model-Based Requirement
Engineering,” In Proc. of the IEEE Intern. Conf. Soft.
Architect. Workshops ICSAW'17, 2017, paper 5.7, pp.
29–35.
[5] Y. Lu, K.C. Morris, S. Frechette, “ Current standards
landscape for smart manufacturing systems,” Natl. Inst.
Stand. Technol. NISTIR, vol. 8107, no 3, Feb. 2016.
[6] X. Li, D. Li, J. Wan, A. V. Vasilakos, C. F. Lai, and S.
Wang, “A review of industrial wireless networks in the
context of Industry 4.0,” Wireless Netw. vol. 23, pp.23–
41, 2017.
[7] W. Zhao, M. Kamezaki, K. Yoshida, K. Yamaguchi, M.
Konno, A. Onuki, S. Sugano, “A Coordinated Wheeled
Gas Pipeline Robot Chain System Based on Visible Light
772
Bitcoin Buy/Sell Decision Making with a Fuzzy Inference System

Yavuz Çapkan*, Cenk Ulu2
1,2
Department of Mechatronics Engineering/ Faculty of Mechanical Engineering, Yildiz Technical University, Istanbul, Turkey
*
(yavuzcapkan@outlook.com) Email of the corresponding author
Abstract – Today, cryptocurrencies are widely accepted. However, too many people lose money due to the
volatility of price changes. For this reason, researchers have studied on price forecasting of cryptocurrencies
in recent years. However, price forecasting models cannot always provide good results since
cryptocurrencies can be easily manipulated. In such cases, financial indicator-based approaches can provide
effective alternatives. In this study, a new method is proposed to determine Bitcoin buy/sell points by using
a fuzzy inference system (FIS). Inputs of the proposed FIS are three popular financial indicators which are
Moving Average Convergence / Divergence (MACD), Relative Strength Index (RSI) and Parabolic Stop
and Reverse (PSAR). The output of the FIS is the buy/sell decision. The proposed approach effectiveness
is demonstrated in the Bitcoin trading application. By using the proposed FIS, the buy/sell points are
determined. The proposed FIS performance is compared to the buy&hold (B&H), MACD, and PSAR
strategies. The Rate of Return (RoR) performance index is used for the performance comparisons. The
results show that 1059.80% RoR is obtained from the Bitcoin buy/sell transaction by using the proposed
approach, whereas 636.26%, 296.2%, and 627.09% RoRs are provided by buy&hold (B&H), MACD, and
PSAR strategies, respectively.
Keywords – Fuzzy logic, Bitcoin Price, Technical indicators, Technical analysis, Fuzzy inference system
I. INTRODUCTION indicators are still as important as future price

Bitcoin is a blockchain-based cryptocurrency forecasting studies with time series.
developed by Satoshi Nakamoto. Bitcoin's market Studies developing and testing forecasting models
cap is approximately $854,239,449,750 [1]. for the Bitcoin market are limited. Shahand Zhang
Cryptocurrency exchanges are gaining new users proposed a trading strategy based on the Bayesian
daily due to their ease of accessibility and low fees. regression model, which allows them to achieve
The depreciation or appreciation of many stocks significant returns by testing actual data [2]. Madan
in the stock market is linked to certain conditions. et al. suggested using binomial regression, random
However, significant price changes in forest algorithms, and support vector machines to
cryptocurrencies occur with the great countries' predict the Bitcoin price change [3]. Atsalakis et al.
decisions, hacking events, new investments, and proposed a computational intelligence, a hybrid
listing on different exchange markets. There have Neuro-Fuzzy model technique called PATSOS, to
been many changes in the value of Bitcoin, predict the direction of the change in the daily
especially with the tweets of Elon Musk (Elon Musk Bitcoin price. The ROIs (return on investments)
put a bitcoin icon on his profile on January 29, 2021, obtained with a trading simulation based on the
and Bitcoin price increased by more than 15%). proposed model signals is 71.21% higher than a
Market data changes rapidly in situations like this. pure buy-and-hold strategy [4]. Mudassir et al.
Sudden price changes show that studies on introduced high-performance machine learning-
based regression and classification models to
773
Çapkan and Ulu., Bitcoin Buy/Sell Decision Making with a Fuzzy Inference System, ICEANS 2022, Konya, Turkey
forecast Bitcoin price movements and prices in the effectiveness of the proposed approach, the Bitcoin
short to medium term. Classification models have trading application is considered. Using the
achieved up to 65% accuracy for next-day proposed FIS, the buy/sell points are determined on
forecasting [5]. Septiarini et al. created a classical the chart, and the profit is calculated. The proposed
statistical and artificial intelligence model to predict FIS performance is compared to the buy&hold
Bitcoin price. They compared forecasting (B&H), MACD, and PSAR strategies. The results
performance using root mean square error (RMSE) show that more profit is obtained from the Bitcoin
and mean square error (MSE) as assessment tools. buy/sell transaction by using the proposed FIS.
In the study, the ARIMA model outperformed the The study is organized as follows. Section 2
ANFIS model [6]. Albariqi and Winarko developed presents the indicators used in this study. The
a model based on Multilayer Perceptron (MLP) and proposed fuzzy inference system is introduced in
Recurrent Neural Networks (RNN) to predict the Section 3. The experiment results and conclusion
Bitcoin price [7]. Cherati et al. used the LSTM are given in Sections 4 and 5, respectively.
model to predict Bitcoin's daily closing price
direction. They analyzed the model accuracy and the II. INDICATORS USED IN THE STUDY
loss or profit of transactions based on the proposed A. MACD (Moving Average Convergence /
model [8]. Divergence)
It is seen that there are not many studies based on Gerald Appel introduced the MACD indicator in
indicators when all these studies are examined. The the 1970s. The MACD indicator is mainly designed
majority of the studies consist of studies to predict to identify trend changes and is based on moving
the price of Bitcoin. However, the biggest problem averages. The MACD indicator is calculated by
for these studies is that the Bitcoin market is too subtracting a longer Exponential Moving Average
open to manipulation, and its price is volatile. In this (EMA) from a shorter EMA [10], [11].
study, 3 popular indicators were used which using EMA and MACD are calculated as follows;
for cryptocurrencies. A fuzzy decision mechanism
was created by using these indicators. The buy/sell 2 2
𝐸𝑀𝐴𝑛 (𝑖) = 𝑉𝑎𝑙𝑢𝑒(𝑖) ∗ ( ) + 𝐸𝑀𝐴𝑛 (𝑖 − 1) ∗ (1 − ( ))
points were determined on the chart, and the profit 1+𝑛 1+𝑛
was calculated. This way, more profit was obtained (1)

from the Bitcoin buy/sell transaction. 𝑀𝐴𝐶𝐷(𝑛) = ∑𝑛𝑖=1 𝐸𝑀𝐴𝑎 (𝑖) − ∑𝑛𝑖=1 𝐸𝑀𝐴𝑏 (𝑖) (2)
When all these studies are examined, it is seen that
there are not many studies based on financial where, Value(i) is the asset price on an ith day and n
indicators. The majority of the studies consist of is the number of days. Then signal and MACD
studies to forecast the price of Bitcoin. However, the histogram values are calculated as follows;
biggest problem for these studies is that the Bitcoin
market is too open to manipulation, and its price is 𝑆𝑖𝑔𝑛𝑎𝑙(𝑛) = 𝑆𝑀𝐴9 (𝑀𝐴𝐶𝐷(𝑛)) (3)
volatile. Capkan et al. determined the buy/sell points 𝑀𝐴𝐶𝐷𝐻𝑖𝑠𝑡𝑜𝑔𝑟𝑎𝑚(𝑛) = 𝑀𝐴𝐶𝐷(𝑛) − 𝑆𝑖𝑔𝑛𝑎𝑙(𝑛) (4)
with the fuzzy decision mechanism [9]. In the study,
they showed that 14.74% - 135.99% gains were Signal in (3) is used to see the long and short
achieved by using indicators of Moving Average opportunities above the MACD and gives the
Convergence / Divergence (MACD), Chaikin exponential average of another 9 days. SMA is the
Money Flow (CMD), and Stochastic Oscillator Simple Moving Average, and the MACD Histogram
(SO). This type of financial indicators-based is the distance between the Signal and the MACD
approach can effectively be used for Bitcoin trading. line.
In this study, a fuzzy inference system (FIS) is B. PSAR (Parabolic Stop and Reverse)
designed based on three popular financial indicators
J. Welles Wilder, Jr. introduced the PSAR
to provide buy/sell decisions for cryptocurrencies.
indicator to find possible reversals in the market
The FIS uses the indicators of MACD, Parabolic
price direction. It is an indicator that follows the
Stop, and Reverse (PSAR), and Relative Strength
trend. It stays within a parabolic curve when there is
Index (RSI) as inputs and the output of the FIS is the
a strong trend and can be used to stop a loss based
buy/sell decision. The structure of the designed FIS
on prices. PSAR also specifies entry or exit points
is very straightforward. In order to illustrate the
774
on the market [12]. PSAR upper and lower points

𝐸𝑀𝐴(14 𝑑𝑎𝑦𝑠) 𝑜𝑓 𝑈𝐶
are found using the formulas in equations 5-6. 𝑅𝑆 = (9)
𝐸𝑀𝐴(14 𝑑𝑎𝑦𝑠) 𝑜𝑓 𝐷𝐶
𝑅𝑆𝐼 = 100 − (100/(1 + 𝑅𝑆)) (10)
𝑈𝑝𝑡𝑟𝑒𝑛𝑑𝑃𝑆𝐴𝑅 = 𝑃𝑟𝑖𝑜𝑟𝑃𝑆𝐴𝑅 + 𝑃𝑟𝑖𝑜𝑟𝐴𝐹(𝑃𝑟𝑖𝑜𝑟𝐸𝑃 −
𝑃𝑟𝑖𝑜𝑟𝑃𝑆𝐴𝑅) (5)
𝐷𝑜𝑤𝑛𝑡𝑟𝑒𝑛𝑑𝑃𝑆𝐴𝑅 = 𝑃𝑟𝑖𝑜𝑟𝑃𝑆𝐴𝑅 −
The ratio between the two averages is called the
𝑃𝑟𝑖𝑜𝑟𝐴𝐹(𝑃𝑟𝑖𝑜𝑟𝑃𝑆𝐴𝑅 − 𝑃𝑟𝑖𝑜𝑟𝐸𝑃) (6) relative strength (RS) and is calculated in equation
9. Finally, the RSI value is calculated in equation
Where: 10. RSI values are between 0-100.
 EP, lowest low for a downtrend and highest III. FUZZY INFERENCE SYSTEM FOR BUY/SELL
high for an uptrend. EP is updated each time DECISION
when reached a new EP.
 AF default value 0,02. AF increases by 0,02 This section introduces the fuzzy inference
when a new EP reaches a maximum (0,2). system (FIS) to be used for Bitcoin buy/sell
decisions. Mamdani inference method is used in the
C. RSI (Relative Strength Index) FIS [14]. The proposed FIS uses the popular
The Relative Strength Index (RSI) was mentioned MACD, PSAR, and RSI indicators for Bitcoin as
in the book “New Concepts in Technical Trading inputs. Fuzzy output is defined in the range of [-1
Systems” and was introduced by J. Welles Wilder 1]. Below zero is defined as a sell, and above zero is
Jr. in 1978 [12]. The RSI calculation begins by defined as a buy. Buy and sell decisions are
examining the change in the closing price from one determined considering the changes from – (minus)
day to the next. The upward change (UC) or the to + (plus) or vice versa.
downward change (DC) is calculated in equations 7 Fuzzy inputs MACD, PSAR, and RSI, are defined
or 8 [13]. in the ranges of [-45 45], [-1 1], and [0 100],
In case of decrease: respectively. The Gaussian input and output
membership functions are shown in Figure 1. The
𝐷𝐶 = 𝐶𝑙𝑜𝑠𝑒𝑦𝑒𝑠𝑡𝑒𝑟𝑑𝑎𝑦 − 𝐶𝑙𝑜𝑠𝑒𝑡𝑜𝑑𝑎𝑦 , 𝑈𝐶 = 0 (7) fuzzy sets for each variable are equally distributed
𝑈𝐶 = 𝐶𝑙𝑜𝑠𝑒𝑡𝑜𝑑𝑎𝑦 − 𝐶𝑙𝑜𝑠𝑒𝑦𝑒𝑠𝑡𝑒𝑟𝑑𝑎𝑦 , 𝐷𝐶 = 0 (8) in the related universe of discourse. The fuzzy rule
table is given in Table1.
In case of increase:
Fig. 1 Fuzzy inputs and output membership functions
775
Table 1. Fuzzy rules calculate the indicator values is 01.12.2019-

10.05.2021). The historical price is the BTC/USD
Rule MACD PSAR RSI Output value obtained by Yahoo. The values of 1 Bitcoin
Number on 03.01.2020 and 10.05.2021 are 7344 USD and
1 low low high buy
54071 USD, respectively.
2 high low high buy
In order to illustrate the proposed approach
3 low high low sell
4 low low - buy
effectiveness, the proposed FIS performance is
5 high low - sell compared to the buy&hold (B&H), MACD, and
6 low low medium sell PSAR strategies. Buy/sell signals are generated for
7 high high medium buy all strategies when the output is changed from +
(plus) to - (minus) or vice versa. The determined
buying and selling points by using the proposed FIS
IV. EXPERIMENT RESULTS are shown in Figure 2 with green (buy) and red (sell)
In this section, the designed FIS performance is vertical lines. The selling signal's closing price is
evaluated over Bitcoin/USD. An analysis is made subtracted from the closing price on the buy signal
on the values of Bitcoin (BTC/USD) between (Sell price - Buy price). Finally, the total profit/loss
03.01.2020-10.05.2021 (the date range used to is calculated by calculating all profits/losses within
the specified date range.
Fig. 2 Bitcoin Buy/Sell points using Fuzzy decision mechanism.
The Rate of Return (RoR) performance index is B&H strategy 636.26 % 46727
used for the performance comparison between FIS MACD strategy 296.2 % 21753
and other strategies [4]. The performance PSAR strategy 627.09 % 46054
comparison results are given in Table 2. As it is seen in Table 2, the proposed FIS
outperforms the other strategies. By using the
𝑅𝑂𝑅 =
𝑛𝑒𝑡 𝑔𝑎𝑖𝑛 𝑓𝑟𝑜𝑚 𝑏𝑖𝑡𝑐𝑜𝑖𝑛
(11) proposed FIS, the investor who buys 1 Bitcoin for
𝑖𝑛𝑖𝑡𝑖𝑎𝑙 𝑖𝑛𝑣𝑒𝑠𝑡𝑚𝑒𝑛𝑡
7344 USD reaches 1059.80% RoR and obtains a
Table 2. Performance Comparison Results total profit of 85176 USD during the specified date
interval. On the other hand, B&H, MACD, and
Investment strategies
Rate of Return Total Profit PSAR strategies provide RoR of 636.26%, 296.2%,
(RoR) and 627.09%, respectively. The proposed FIS
Fuzzy trading strategy 1059.80 % 85176 provides 66.56%, 257.79%, and 69% higher returns
776
from the B&H, MACD, and PSAR strategies, (ICoSTA), 2020, pp. 1-4, doi:
respectively. 10.1109/ICoSTA48221.2020.1570610936
[8] M. R. Cherati, A. Haeri and S. F. Ghannadpour,
V. CONCLUSION “Cryptocurrency direction forecasting using deep
learning algorithms”, Journal of Statistical Computation
In this study, a fuzzy inference system is and Simulation, 91:12, 2475-2489, 2021, doi:
introduced for Bitcoin buy/sell decision-making 10.1080/00949655.2021.1899179
applications. The proposed method makes buy/sell [9] Y. Çapkan, E. Şenol and C. Ulu, “Fuzzy Decision
decisions based on three popular financial Mechanism for Stock Market Trading”, European
Journal of Science and Technology, no. 26, pp. 6-11, Jul.
indicators: MACD, PSAR, and RSI. The 2021, doi:10.31590/ejosat.951586.
effectiveness of the proposed approach is [10] G. Appel and E. Dobson, Understanding MACD (Moving
demonstrated through experimental results. The Average Convergence Divergence), Traders Press Inc.,
results show that the proposed method outperforms 2008.
the B&H, MACD, and PSAR strategies. [11] R. Rosillo, D. Fuente and J. A. Brugos, “Technical
analysis and the Spanish stock exchange: testing the RSI,
The proposed fuzzy inference system can easily be MACD, momentum and stochastic rules using Spanish
applied to other cryptocurrencies thanks to its market companies”, Applied Economics, 45, 1541-1550,
simple structure. In the design of the fuzzy inference 2013, doi:10.1080/00036846.2011.631894
system, any optimization procedure is not applied. [12] J. W. Wilder, Jr., “New Concepts in Technical Trading
However, optimization procedures can easily be Systems”, Trend Research, Greensboro, N.C. 27402,
1978, ISBN: 978-0-89459-027-6.
used to increase the profit obtained by the proposed [13] B. Anderson, and M. L. Shuyun, “An investigation of the
approach. Additionally, the proposed decision relative strength index”, Banks and Bank Systems 10, 92-
mechanism is very suitable to be used with 96, 2017.
forecasting algorithms. By integrating the proposed [14] E. Mamdani and S. Assilian, “An experiment in linguistic
fuzzy inference system with any forecasting synthesis with a fuzzy logic controller”, International
Journal of Man-Machine Studies, 7 (1), 1-13, 1975, doi:
algorithm, long-term buy/sell decisions can be 10.1016/S0020-7373(75)80002-2.
determined concerning the future price forecastings
of Bitcoin. In this way, more reliable decisions can
be made for future investments.
REFERENCES
[1] (2021) The Coin Market Cap website. [Online].

Available: https://coinmarketcap.com/.
[2] D. Shah, K. Zhang, “Bayesian regression and Bitcoin”,
2014 52nd Annual Allerton Conference on
Communication, Control, and Computing (Allerton),
2014. Available: http://hdl. handle.net/1721.1/101044.
[3] I. Madan, S. Saluja and A. Zhao, “Automated Bitcoin
Trading via Machine Learning Algorithms”, 2015.
[4] G. S. Atsalakis, I. G. Atsalaki, F. Pasiouras and C.
Zopounidis, “Bitcoin price forecasting with neuro-fuzzy
techniques”, European Journal of Operational Research,
276(2), 770–780, 2019.
[5] M. Mudassir, S. Bennbaia, D. Unal et al, “Time-series
forecasting of Bitcoin prices using high-dimensional
features: a machine learning approach”, Neural Comput
& Applic, 2020, https://doi.org/10.1007/s00521-020-
05129-6
[6] T. W. Septiarini, M. R. Taufik et al, “A comparative
study for Bitcoin cryptocurrency forecasting in period
2017-2019”, Journal of Physics: Conference Series, Vol:
1511, International Conference on Science Education
and Technology (ICOSETH), Nov. 2019.
[7] R. Albariqi and E. Winarko, “Prediction of Bitcoin Price
Change using Neural Networks,” 2020 International
Conference on Smart Technology and Applications
777
A preliminary survey of Crabronidae fauna at Yeşilırmak Delta of

Türkiye
İlyas Can1*
1
Department of Biology, Faculty of Arts and Sciences, Tokat Gaziosmanpaşa University, Türkiye
*
(ilyascan41@gmail.com)
Abstract – A preliminary survey for the Crabronidae fauna of Yeşilırmak Delta, Northern Türkiye, was
carried out for six months from April to September 2022 using mainly malaise trap and sweep net. The
survey revealed the presence of 46 species belonging to 20 genera of five subfamilies (Astatinae,
Bembicinae, Crabroninae, Pemphredoninae and Philanthinae). 21 of these species are new records for the
fauna of Samsun province. With these new records, the species number of Crabronidae in Samsun has
reached to 75.
Keywords – Hymenoptera, Crabronidae, Diversity, Yeşilırmak Delta, Samsun, Türkiye
I. INTRODUCTION average rainfall throughout the whole province is

The solitary wasps (Hymenoptera, Crabronidae) 600 – 700 mm annually.
are one of the largest and most diverse families of On the Yeşilırmak Delta, which is an important
aculeate wasps with over 9100 species in more than agricultural area, various vegetables, especially
240 genera known throughout the world [1]. The tobacco and hazelnuts, corn, sunflower, soybean,
vast majority of species are solitary, and most of and fruits such as apples and peaches are grown.
them capture and paralyze insects or spiders as prey While 70% of Yeşilırmak Delta is arable land
to feed the larvae; however, some species are suitable for agriculture, there are forest and reeds
cleptoparasites of other insects, laying their egg on parts in the remaining area. The most important of
previously paralyzed and concealed prey. Adult the delta lakes formed in Yeşilırmak delta are:
specimens of this group feed on plant nectars and Akgöl, Simenit, Sazlık, Akarcık, Dumanlı,
thus naturally contribute to pollination partially [2]. Kaynarca.
Crabronidae family is represented with 563 This study aims to investigate the preliminary
species and subspecies in Türkiye [3, 4]. So far, 54 diversity of the Crabronidae family in the
species and subspecies belonging to 24 genera from Yesilirmak Delta of Samsun province by collecting
the Crabronidae family have been recorded from them from their natural habitats.
Samsun province [5 - 21]. Samsun province has II. MATERIALS AND METHOD
many unexplored areas with various suitable
habitats and climatic conditions. This research was carried out during year 2022
Yeşilırmak Delta, with an area of 90,000 km², is aiming to make an inventory of the solitary wasp
one of the important natural areas of Samsun, which fauna (Hymenoptera, Crabronidae) in Yeşilırmak
consists of alluviums accumulated over millions of Delta of Samsun province, Türkiye. Specimens
years by the Yeşilırmak River flowing into the were collected using mainly Malaise trap (in single
Black Sea. The climate in the delta is greatly location) and insect net (in several locations) in
influenced by Black Sea. It is generally moderate in Yeşilırmak Delta, northern Türkiye. The collected
summer and cold in winter with average specimens were dropped directly into 75% ethanol,
temperatures ranging between 15–17 °C. The then dried, pinned, labeled, and put into collection
778
Can, A preliminary survey of Crabronidae fauna at Yeşilırmak Delta of Türkiye, ICEANS 2022, Konya, Turkey
boxes, subsequently. The voucher specimens are Material examined: Samsun, Terme, Geçmiş, 10
deposited in Department of Biology, Tokat m, 15.V.2022, ♂.
Gaziosmanpaşa University, Tokat, Türkiye. The *Crossocerus megacephalus (Rossi, 1790)
taxonomy arrangements were adapted from Material examined: Samsun, Terme, Geçmiş, 20
Pulawski [1]. The checklist prepared by Kaplan and m, 09.IV.2016, ♀; 14.V.2016, ♀.
Yıldırım [22] was followed for the provincial Crossocerus ovalis Lepeletier de Saint Fargeau
distribution of Crabronidae species in Türkiye. & Brullé, 1835
Species newly recorded for Samsun province are Material examined: Samsun, Çarşamba,
marked with an asterisk (*). Bafracalı, 30 m, 14.V – 05.VI.2022, ♂.
Crossocerus podagricus (Vander Linden, 1829)
III. RESULTS Material examined: Samsun, Çarşamba,
The study resulted in the recording for Yeşilırmak Bafracalı, 30 m, 05.VII.2022, ♂.
Delta of one species from one genus of Astatinae, Crossocerus vagabundus (Panzer, 1798)
two species from two genera of Bembicinae, 27 Material examined: Samsun, Çarşamba,
species from eight genera of Crabroninae, 10 Bafracalı, 30 m, 05.VI-05.VII.2022, ♀.
species from seven genera of Pemphredoninae, and *Crossocerus wesmaeli (Vander Linden, 1829)
six species from two genera of Philanthinae. 21 of Material examined: Samsun, Çarşamba,
these species are new records for Crabronidae fauna Bafracalı, 30 m, 19.VIII – 3.IX.2022, 3 ♀♀.
of Samsun province. Genus Ectemnius Dahlbom, 1845
*Ectemnius cephalotes (Olivier, 1792)
Family: Crabronidae Latreille 1802 Material examined: Samsun, Çarşamba,
Subfamily: Astatinae Lepeletier de Saint Bafracalı, 30 m, 19.VIII – 3.IX.2022, ♀.
Fargeau 1845 Ectemnius continuus continuus (Fabricius,
Tribe: Astatini Lepeletier de Saint Fargeau 1804)
1845 Material examined: Samsun, Çarşamba,
Genus Astata Latreille 1796 Bafracalı, 30 m, 05.VI-05.VII.2022, 2 ♀♀; 15.VII-
*Astata gallica de Beaumont, 1942 19.VIII.2022, ♀.
Material examined: Samsun, Çarşamba, Ectemnius crassicornis (Spinola, 1808)
Bafracalı, 30 m, 19.VIII-03.IX.2022, 2 ♀♀. Material examined: Samsun, Terme, Geçmiş, 20
Subfamily: Bembicinae Latreille, 1802 m, 14.V.2016, ♂; 15.VIII.2016, ♂.
Tribe: Alyssontini Dalla Torre, 1897 Ectemnius lapidarius (Panzer, 1804)
Genus: Didineis Wesmael, 1852 Material examined: Samsun, Çarşamba,
Didineis wuestneii Handlirsch, 1888 Bafracalı, 30 m, 17.IV-1.V.2022, ♀; 05.VI-
Material examined: Samsun, Çarşamba, 05.VII.2022, ♀; 19.VIII – 3.IX.2022, ♀;
Bafracalı, 30 m, 05.VI-05.VII.2022, 6 ♂♂; 15.VII- 05.VI.2022, 2 ♂♂.
19.VIII.2022, 1 ♂; 19.VIII-03.IX.2022, 3 ♂♂; Genus Entomognathus Dahlbom, 1844
05.IX.2022, ♂. *Entomognathus brevis (Vander Linden, 1829)
Tribe: Bembicini Latreille, 1802 Material examined: Samsun, Çarşamba,
Genus Bembecinus A. Costa, 1859 Bafracalı, 30 m, 15.VII-19.VIII.2022, 2 ♀♀;
Bembecinus tridens (Fabricius, 1781) 19.VIII-03.IX.2022, 4 ♀♀; Terme, Geçmiş, 10 m,
Material examined: Samsun, Çarşamba, 10.VI.2012, ♀.
Bafracalı, 30 m, 15.VII-19.VIII.2022, 2 ♀♀. Genus Lindenius Le Peletier-de-Saint-Fargeau
Subfamily Crabroninae Latreille, 1802 & Brullé, 1835
Tribe: Crabronini Latreille, 1802 *Lindenius albilabris (Fabricius, 1793)
Genus Crossocerus Le Peletier-de-Saint- Material examined: Samsun, Çarşamba,
Fargeau & Brullé, 1835 Bafracalı, 30 m, 15.VII-19.VIII.2022, 9 ♀♀;
*Crossocerus annulipes Le Peletier-de-Saint- 19.VIII-03.IX.2022, ♀; 05.IX.2022, ♀.
Fargeau & Brullé, 1835 Lindenius panzeri (Vander Linden, 1829)
Material examined: Samsun, Çarşamba, Material examined: Samsun, Çarşamba,
Bafracalı, 30 m, 5.VI.2022, ♀, ♂. Bafracalı, 30 m, 15.VII-19.VIII.2022, ♀.
*Crossocerus assimilis F. Smith, 1856 Tribe: Larrini Latreille, 1810
779
Genus Liris Fabricius, 1804 Trypoxylon minus de Beaumont, 1945

Liris festinans praetermissus Richards, 1928 Material examined: Samsun, Çarşamba,
Material examined: Samsun, Çarşamba, Bafracalı, 15.VII-19.VIII.2022, ♀; 19.VIII-
Bafracalı, 30 m, 15.VII-19.VIII.2022, ♂; 19.VIII – 03.IX.2022, ♀; 05.IX.2022, ♀.
3.IX.2022, ♂. Subfamily Pemphredoninae Dahlbom, 1835
Genus Tachysphex Kohl, 1883 Tribe: Pemphredonini Dahlbom, 1835
*Tachysphex consocius Kohl, 1892 Genus Diodontus Curtis, 1834
Material examined: Samsun, Çarşamba, Diodontus minutus (Fabricius, 1793)
Bafracalı, 30 m, 15.VII-19.VIII.2022, ♂; 19.VIII- Material examined: Samsun, Çarşamba,
03.IX.2022, ♀. Bafracalı, 30 m, 19.VIII – 3.IX.2022, 3 ♀♀.
*Tachysphex psammobius (Kohl, 1880) Genus Mimumesa Malloch, 1933
Material examined: Samsun, Çarşamba, Mimumesa unicolor (Vander Linden, 1829)
Bafracalı, 05.VI-05.VII.2022, 2 ♀♀; Terme, Material examined: Samsun, Çarşamba,
Geçmiş, 14.V.2022, ♀. Bafracalı, 30 m, 5.VI-5.VII.2022, ♀; 19.VIII-
Tribe: Miscophini W. Fox, 1895 03.IX.2022, ♀; 05.IX.2022, ♀.
Genus Miscophus Jurine, 1807 Genus Passaloecus Shuckard, 1837
*Miscophus bicolor Jurine, 1807 *Passaloecus gracilis (Curtis, 1834)
Bafracalı, 30 m, 14.VII.2022, ♀; 19.VIII – Bafracalı, 30 m, 20.VIII.2022, ♂; 05.IX.2022, ♂.
3.IX.2022, 3 ♀♀. *Passaloecus pictus Ribaut, 1952
Tribe: Oxybelini Leach, 1815 Material examined: Samsun, Terme, Geçmiş,
Genus Oxybelus Latreille, 1796 15.V.2022, ♂.
*Oxybelus mucronatus (Fabricius, 1793) *Passaloecus singularis Dahlbom, 1844
Bafracalı, 30 m, 19.VIII-03.IX.2022, ♀. Bafracalı, 30 m, 01.V – 15.V.2022, ♂.
Oxybelus quatuordecimnotatus Jurine, 1807 Genus Pemphredon Latreille, 1796
Material examined: Samsun, Terme, Geçmiş, Pemphredon lethifer Shuckard, 1837
14.V.2022, ♂; 14.V-05.VI.2022, ♀; 05.VI- Material examined: Samsun, Çarşamba,
05.VII.2022, ♂; 19.VIII-03.IX.2022, ♂. Bafracalı, 30 m, 06.VI.2022, ♀; 17.IV-01.V.2022, 2
Oxybelus subspinosus Klug, 1835 ♀♀; 01.V-14.V.2022, ♀; 05.VI-05.VII.2022, 2 ♀♀;
Material examined: Samsun, Çarşamba, 14.VII.2022, ♀.
Bafracalı, 30 m, 14.VII.2022, ♀. Genus Psenulus Kohl, 1897
*Oxybelus uniglumis (Linnaeus, 1758) Psenulus meridionalis de Beaumont, 1937
Bafracalı, 30 m, 11.VII.2022, ♀. Bafracalı, 30 m, 15.V.2022, ♀; 17.V.2022, 2 ♀♀;
Tribe: Trypoxylini Lepeletier de Saint- 15.VII-19.VIII.2022, ♀.
Fargeau, 1845 Psenulus pallipes (Panzer, 1798)
Genus Trypoxylon Latreille, 1796 Material examined: Samsun, Çarşamba,
Trypoxylon deceptorium Antropov, 1991 Bafracalı, 17.V.2022, 3 ♀♀; 05.VI-05.VII.2022, ♀;
Material examined: Samsun, Çarşamba, 14.VII.2022, ♀; 15.VII-19.VIII.2022, 3 ♀♀;
Hacıbeyli, 30 m, 10.VI.2022, 2 ♀♀; 19.VIII- 25.VII.2022, 2 ♀♀; 20.VIII.2022, ♀; 19.VIII-
03.IX.2022, ♀. 03.IX.2022, ♀.
Trypoxylon figulus (Linnaeus, 1758) Genus Spilomena Shuckard, 1838
Material examined: Samsun, Terme, Geçmiş, 10 Spilomena troglodytes (Vander Linden, 1829)
m, 15.V.2022, ♀. Material examined: Samsun, Çarşamba,
*Trypoxylon fronticorne Gussakovskij, 1936 Bafracalı, 06.VI.2020, 4 ♂♂; 14.VII.2022, ♀.
Material examined: Samsun, Çarşamba, Genus Stigmus Panzer, 1804
Bafracalı, 15.VII-19.VIII.2022, 2 ♀♀. *Stigmus solskyi A. Morawitz, 1864
Trypoxylon medium de Beaumont, 1945 Material examined: Samsun, Çarşamba,
Material examined: Samsun, Çarşamba, Bafracalı, 30 m, 06.VI.2020, 3 ♂♂; 14.V-
Bafracalı, 30 m, 19.VIII-03.IX.2022, 2 ♀♀.
780
05.VI.2022, ♂; 14.VII.2022, ♂; 15.VII- Didineis wuestneii was reported only from

19.VIII.2022, ♂; 19.VIII - 03.IX.2022, ♂. Samsun by de Beaumont, [5]. In this study, this
Subfamily Philanthinae Latreille, 1802 species was determined in the same province after
Tribe Cercerini Lepeletier de Saint-Fargeau, half a century. In addition, the secondary record of
1845 Crossocerus ovalis, which was recorded for the first
*Cerceris interrupta (Panzer, 1799) time from Artvin in Turkey [21], was given from
Material examined: Samsun, Çarşamba, Samsun province with this study.
Bafracalı, 30 m, 05.VI-05.VII.2022, ♂;
11.VII.2022, ♂. V. CONCLUSION
Cerceris lunata A. Costa, 1867 This preliminary investigation was carried out
Material examined: Samsun, Çarşamba, with a single malaise trap and insect net from only
Bafracalı, 30 m, 05.VI-05.VII.2022, 2 ♂♂; 15.07- one locality. In the next field period, more species
19.VIII.2022, ♀. will be detected in the studies to be carried out with
*Cerceris rubida rubida Jurine, 1807 more traps in different localities of Yeşilırmak
Material examined: Samsun, Çarşamba, Delta.
Bafracalı, 30 m, 14.VII.2022, 2 ♂♂; 15.VII-
ACKNOWLEDGMENT
19.VIII.2022, 2 ♂♂.
*Cerceris rybyensis (Linnaeus, 1771) I would like to thank Tokat Gaziosmanpaşa
Material examined: Samsun, Çarşamba, University Scientific Research Projects
Bafracalı, 30 m, 19.VIII-03.IX.2022, ♀. Coordination Unit (Project no: 2022/14) for
*Cerceris sabulosa (Panzer, 1799) financial support.
Material examined: Samsun, Çarşamba, REFERENCES
Bafracalı, 30 m, 17.IV-01.V.2022, ♀; 14.VII.2022,
♀; 15.VII-19.VIII.2022, 4 ♀♀; 19.VIII 03.IX.2022,
[1] W.J. Puławski, Catalog of Sphecidae sensu lato (=
♀. Apoidea excluding Apidae). Available from:
Tribe Philanthini Latreille, 1802 http://researcharchive.calacademy.org/research/entomol
Philanthus triangulum (Fabricius, 1775) ogy/entomologyresources/hymenoptera/sphecidae/gener
Material examined: Samsun, Çarşamba, a/Lestica.pdf (accessed 20 Agust 2022).
Bafracalı, 30 m, 05.VI – 05.VII.2022, ♂. [2] R. M. Bohart and A. S. Menke, Sphecid wasps of the
world. A generic revision. University of California Press
IV. DISCUSSION Berkeley, 1976.
[3] İ. Can and Y. Gülmez, “A new contribution to the
As a result of the study, 46 species belonging to knowledge of Crabronidae (Insecta: Hymenoptera)
20 genera from five subfamilies were identified. Fauna of Türkiye” in 1st International Conference on
When compared with the literature data, it was Innovative Academic Studies, pp. 1600 – 1606.
[4] E. Kaplan and E. Yıldırım, “The Checklist of
determined that 21 of them were new records for
Spheciformes (Hymenoptera: Apoidea) in Turkey,”
Samsun province. The total number of crabronid in Munis Entomology & Zoology, vol. 17 (supplement), pp.
the province reached 75 with new records in this 1179-1791, Sep. 2022.
study. [5] J. de Beaumont, “Hymenoptera from Turkey. Sphecidae,
The genus Crossocerus is the most species-rich I. with Appendix. Sphex Linné, Subgenus Palmodes
Kohl par P. Roth”, Bulletin of the British Museum
genus with seven species. This genus is followed by
(Natural History). Entomology, vol. 19, pp. 253-382,
Cerceris, Ectemnius, Trypoxylon with five species 1967.
each. The most abundant species is Psenulus [6] W. Pulawski, “Hymenoptera from Turkey. – Sphecidae,
pallipes with 12 specimens. Thirteen species are II (Genera Astata Latreille and Tachysphex Kohl)”,
represented by only a single specimen. Bulletin of the British Museum (Natural History).
Entomology, vol. 19, pp. 383–410, 1967.
Astata gallica, Crossocerus annulipes,
[7] W. Pulawski, Les Tachysphex Kohl (Hym. Sphecidae) de
Crossocerus ovalis, Didineis wuestneii, Liris la region palearctigue occidentale et centrale.
festinans praetermissus and Trypoxylon fronticorne Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Wrocław, 1971.
which were previously known from only a few [8] W. Pulawski, “Two new Dienoplus from Turkey
provinces in Turkey, are important faunistic records (Hymenoptera, Sphecidae).” Polskie Pismo
Entomologiczne, vol. 49, pp. 475–480, 1979.
identified in this study. [9] W. Pulawski, “The status of Trypoxylon figulus
(Linnaeus, 1758), medium de Beaumont, 1945, and
781
minus de Beaumont, 1945 (Hymenoptera: Sphecidae)”,

Proceedings of the California Academy of Sciences, vol.
43, pp. 123–140, 1984.
[10] A. Antropov, “On taxonomic rank of Trypoxylon
attenuatum Smith (Hymenoptera, Sphecidae)”, Revue
dÈntomologie de lÙRSS, vol. 70, pp. 672-685, 1991.
[11] J. Leclercq, “Hyménoptères Sphécides Crabroniens
d’Europe et du Bassin Méditerranéen.” Notes
faunistiques de Gembloux, vol. 26, pp. 9-54, 1993.
[12] H. Dollfuss, “A worldwide revision of Pemphredon
Latreille 1796 (Hymenoptera, Sphecidae).” Linzer
Biologische Beiträge, vol. 27, pp. 905 – 1019, 1995.
[13] M. Ohl, “A revision of Stizoides Guérin-Méneville,
1844: taxonomy, phylogenetic relationships,
biogeography, and evolution (Hymenoptera: Apoidea:
“Sphecidae”).” Mitteilungen aus dem Museum für
Naturkunde in Berlin, Zoologische Reihe, vol. 75, pp. 63-
169, 1999.
[14] C. Schmid-Egger, “Key and new records for the western
Palearctic species of Gorytes Latreille 1804 with
description of a new species (Hymenoptera, Sphecidae,
Bembicinae).” Linzer biologische Beiträge, vol. 34, pp.
167 – 190, 2002.
[15] C. Schmid-Egger, “Revision of Bembecinus
(Hymenoptera: Crabronidae) of Palaearctic region.”
Notes faunistiques de Gembloux, vol. 54, pp. 3 – 69,
2004.
[16] S. Gayubo, V. Borsato and G. Osella, “Esfécidos
paleárticos de la collectión del Museo Civico de Historia
Natural de Verona (Italia) (Hymenoptera: Sphecidae)”
Bollettino del Museo Civico di Storia Naturale di
Verona, vol. 16, pp. 269 – 294, 1992.
[17] S. Gayubo, H. Özbek and E. Yıldırım, “A contribution to
the knowledge of Spheciformes of Turkey: Tribes,
Astatini, Dinetini, Larrini,
Palarini and Trypoxylini (Hymenoptera: Apoidea:
Crabronidae).” Zoology in the Middle East, vol. 29, pp.
83–92, 2003.
[18] S. Gayubo and H. Özbek, “A contribution to the
knowledge of Spheciformes from Turkey. Part II.
Ampulicidae, Sphecidae and Crabronidae (Bembicinae
and Crabroninae) (Hymenoptera: Apoidea).” Journal of
the Entomological Research Society, vol. 7, pp. 1–39,
2005.
[19] E. Yıldırım and T. Ljubomirov, “Contribution to the
knowledge of Sphecidae and Crabronidae
(Hymenoptera, Aculeata) fauna of Turkey.” Linzer
Biologische Beiträge, vol. 37 (1), pp. 1785–1808, 2005.
[20] J. Straka, “Tachysphex austriacus Kohl, 1892 and T.
pompiliformis (Panzer, 1804) (Hymenoptera,
Crabronidae) are a complex of fourteen species in Europe
and Turkey.” ZooKeys, vol. 577, pp. 63–123, 2016.
[21] E. Yıldırım, T. Ljubomirov, H. Özbek and M. Yüksel,
“New data on Spheciformes fauna (Hymenoptera:
Ampulicidae, Sphecidae, Crabronidae) of Turkey”,
Journal of Insect Biodiversity, vol. 4, pp. 1-51, February,
2016.
[22] E. Kaplan and E. Yıldırım,”An updated checklist of
Turkish crabronid wasps (Hymenoptera: Crabronidae)
with new and additional records” Journal of Insect
Biodiversity, vol. 021 (2), pp. 018–109, 2021.
782
Raspberry Pi Platformu Üzerinden Sesli Yönlendirme ile Engelsiz

Yürüme
Cenk Berkan Deligoz 1, Feride Seymen 1, Erdem Bayhan 1, Mustafa Namdar 1*, Arif Basgumus 2
1
Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Türkiye
2
Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü, Bursa Uludağ Üniversitesi, Türkiye
*
mustafa.namdar@dpu.edu.tr
Özet – Bu çalışmada, görme engelli bireylerin dış mekanlarda yürüyebilmeleri için Raspberry Pi ortamında
Faster R-CNN ve SSD MobileNetV2 mimarileri ile nesne ve mesafe tespiti, Hough teoremi yardımıyla
dokunsal parke yüzeylerinin takip edilmesi ve elde edilen nesne tespit bilgilerinin görme engelli bireye
Google Text-To-Speech (gTTS) kullanılarak ses yoluyla aktarılması sunulmaktadır. Önerilen yaklaşımda,
görme engelli bireylerin karşılarına çıkabilecek 11 farklı nesnenin veri seti oluşturulurken 8291 adet
fotoğraftan yararlanılmıştır. Bilgisayar ortamında iki farklı derin öğrenme mimarisinin eğitimleri
tamamlanmış ve nesne tespiti için Raspberry Pi platformuna aktarılmıştır. SSD MobileNetV2 modelinde
Google Coral USB Hızlandırıcı kullanılarak yüksek FPS değerinde nesne tespiti yapılmıştır. Faster R-CNN
modelinde %95 doğrulama oranı elde edilirken SSD MobileNetV2 modelinde ise %93’lük bir doğrulama
oranı elde edilmiştir. Dokunsal parke yüzeylerinin kenar tespiti Hough teoremi kullanılarak uygun açı ve
renk tonunda başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Görme engelli birey ile nesne arasındaki mesafe
ölçülerek, nesnelerin isimleri görme engelli bireye sesli olarak aktarılmıştır.
Anahtar Kelimeler – derin öğrenme; Faster R-CNN; SSD MobileNetV2; Hough teoremi; gTTs; Google Coral USB
Hızlandırıcı
Unimpeded Walking with Voice Guidance on Raspberry Pi Platform

Abstract – In this study, object and distance detection with Faster R-CNN and SSD MobileNetV2
architectures in Raspberry Pi platform, tracking tactile paving surfaces with the Hough’s theorem and voice
transmission of the obtained object detection information to the visually impaired person with the Google
Text-To-Speech (gTTS) library are studied. In the proposed approach, 8291 images were used while
creating the data set of 11 different objects that visually impaired individuals may encounter. The training
of two different deep learning architectures in a computer environment has been completed and transferred
to the Raspberry Pi platform for object detection. Object detection at high FPS was performed using Google
Coral USB Accelerator in the SSD MobileNetV2 model. While 95% accuracy rate was obtained in the
Faster R-CNN model, 93% accuracy rate was obtained in the SSD MobileNetV2 model. Edge detection of
tactile paving surfaces has been successfully performed using Hough's theorem at the appropriate angle and
color tone. The distance between the visually impaired person and the object was measured and the names
of the objects were transmitted to the visually impaired person audibly.
Keywords — deep learning, Faster R-CNN, SSD MobileNetV2, Hough’s theorem, gTTS, Google Coral USB
accelerator
783
Deligoz vd., Raspberry Pi Platformu Üzerinden Sesli Yönlendirme ile Engelsiz Yürüme, ICEANS 2022, Konya, Turkey
I. GİRİŞ ise görme engelli bireylerin kaldırımlarda karşıdan

karşıya geçebilmeleri için yaya geçitlerinin veri
Görsel duyu ile alınması gereken uyarıcılardan setleri hazırlanmış, YOLOv5 ve SSD MobileNetV2
yoksun ve görme yetersizliğinden ileri derecede mimarileri eğitilmiş ve test edilmiştir. Bu
etkilenen bireylere görme engelli birey çalışmada, görme engelli bireylerin dış mekanlarda
denilmektedir. Görme engelli bireyler günlük rahatça hareket edebilmeleri için Raspberry Pi
hayatlarında görme dışında diğer duyulardan ortamında Faster R-CNN ve SSD MobileNetV2
aldıkları referanslarla yürüyebilmektedirler. Fakat mimarileri ile nesne ve mesafe tespiti, Hough
bu bireyler sosyal yaşantılarında birçok problemle teoremi yardımıyla dokunsal parke yüzeylerinin
karşılaşmaktadır. Sosyal çevre düzeninin yeterli takip edilmesi ve elde edilen nesne tespit bilgilerinin
olmamasından dolayı yolda yürürken zorlanma, görme engelli bireye Google Text-To-Speech
nesnelere çarpma, toplum tarafından dışlanma gibi (gTTS) kullanılarak ses yoluyla aktarılması
sorunlar görme engelli bireylerin yaşadıkları önerilmiştir.
zorluklara örnek olarak gösterilebilmektedir [1]. SSD MobileNetV2 ve Faster R-CNN derin
Görme engelli bireyler, günlük yaşamlarında öğrenme modelleri için ayrı ayrı makine öğrenimi
onlar için özel olarak üretilmiş araçlardan eğitimleri, hazırlanan veri seti ile yapılmıştır. Veri
yararlanmaktadır. Kabartma noktalarla rakamları seti ağaç, araba, bisiklet, insan, kedi, köpek, levha,
gösteren saatler, konuşan renk tanıma cihazı, motosiklet ve görme engelli bireylerin güvenli bir
konuşan tansiyon ve kan şekeri ölçme aleti bu şekilde karşıdan karşıya geçebilmeleri için yaya
araçlardan bazılarıdır. Dış mekânlarda görme geçidi, kırmızı yaya ışık ve yeşil yaya ışık olmak
engelli bireylerin başka birinden yardım almadan üzere 11 farklı nesneden oluşmaktadır. Her iki
hareket edebilmesi için, beyaz baston veya rehber model için eğitim devam ederken kayıp değerleri
köpek gibi unsurlardan yararlanılmaktadır. Rehber Tensorboard üzerinden kontrol edilmiş ve doğruluk
köpek, beyaz bastona nazaran daha fazla oranı istenilen düzeye geldiğinde eğitim
sorumluluk ister. Beyaz baston ise yer seviyesine sonlandırılmıştır. Yapılan testler sonucunda,
yakın tehlikeleri fark edebilirken boy seviyesine eğitimleri gerçeklenen iki model karşılaştırılmış ve
yakın tehlikeleri fark edememektedir. Ultrasonik performans analizleri ile ilgili sonuçlar
ses dalgaları kullanılarak öndeki engel ile aradaki sunulmuştur.
mesafenin ölçülmesi ve bu bilginin ses veya titreşim Çalışmanın 2. bölümünde veri setinin içeriği,
yoluyla görme engelli bireye aktarılması ile ilgili nesne tespiti için kullanılan mimariler, dokunsal
çalışmalar bulunmaktadır [2]-[3]. Görme engelli parke yüzey takibi için önerilen teorem ve tespit
bireylerin dış mekânlarda rahatça hareket edilen nesnenin mesafeye göre sesli bir şekilde
edebilmelerini sağlamak amacıyla yapılan farklı bir görme engelli bireye iletilmesiyle ilgili detaylı
uygulama ise zeminde bulunan dokunsal parke bilgiler verilmektedir. 3. bölümde eğitilen derin
yüzeyleridir. Dokunsal parke yüzeyler sayesinde, öğrenme mimarilerinin nesne tespit sonuçları ve
görme engelli bireyler bastonlarıyla birlikte Hough teoreminin performans sonuçları
rahatlıkla gitmek istedikleri hedefe sunulmaktadır. 4. bölümde ise analizler sonucunda
ulaşabilmektedir. elde edilen sonuçlar değerlendirilmektedir.
Literatürde, görme engelli bireylerin iç ve dış
mekânlarda, çevresindeki nesneleri tespit II.SİSTEM MODELİ
edebilmesi ve rahatça hareket edebilmesi için derin Bu çalışmada, görme engelli bireylerin dış
öğrenme algoritmaları kullanılarak yapılan mekanlarda karşılarına çıkabilecek 11 farklı
çalışmalar gözlemlenmektedir [4]-[6]. RetinaNet nesnenin veri seti hazırlanmıştır. Hazırlanan veri
mimarisi kullanılarak oluşturulan evrişimsel sinir seti ile iki farklı derin öğrenme mimarisi bilgisayar
ağı (ESA) sayesinde %84’lük bir başarı oranı ile ortamında eğitilmiştir. Nesnelerin mesafe ve tespiti
görme engelli bireylere çevredeki iç ortam hakkında için Faster R-CNN ve SSD MobileNetV2
kapsamlı bir fikir veren ve günlük yaşamlarını mimarilerinden, dokunsal parke yüzeylerinin takibi
iyileştirmeyi hedefleyen çalışma [4]’te sunulmuştur. için Hough teoreminden ve nesne tespit bilgilerinin
Raspberry Pi ortamında Faster R-CNN, SSD ve görme engelli bireye sesli bir şekilde aktarılmasında
YOLO gibi derin öğrenme mimarileri kullanılarak gTTs’den yararlanılmıştır. Şekil 1’de sistem modeli
yapılan nesnelerin tespiti [5]’te verilmiştir. [6]’da yer almaktadır.
784
Anaconda ve Visual Studio programları

kurulmuştur. Makine öğrenimine başlamadan önce
bir sanal ortam oluşturulmuştur. Sanal ortama
tensorflow, matplotlib, jupyter, pandas ve opencv
kütüphaneleri eklenmiştir. Eğitim tensorflow-gpu
ile gerçekleştirilmiştir. Veri setinde bulunan xml
dosyaları csv formatına dönüştürülmüştür.
Şekil 1. Sistem modeli Fotoğraflar ve csv formatı ile record dosyası
oluşturulmuştur. Nesnelerin isimlerinin yer aldığı
A. Veri Seti labelmap.pbtxt dosyası oluşturularak model için
İki farklı derin öğrenme mimarisinin makine eğitim hazırlıkları tamamlanmış ve eğitim
öğrenmesi için oluşturulan veri seti, görme engelli başlatılmıştır. Eğitim sırasında Tensorboard
bireylerin dış mekânlarda karşılarına çıkabilecek 11 üzerinden kayıp değer grafikleri sürekli kontrol
farklı nesneden hazırlanmıştır. Veri setinin içinde edilmiş ve kayıp değerinin yaklaşık 0.02 olduğu
bulunan fotoğraflar, farklı mevsimlerden ve günün eğitim adımında modelin eğitimi tamamlanmıştır.
belirli zaman dilimlerinden seçilmiştir. Veri setinde Nesne tespitine hazır olan model Raspberry Pi
8291 adet fotoğraf yer almaktadır. Bu fotoğraflar platformuna aktarılmıştır. Raspberry Pi
LabelImg programında Pascal/VOC formatında platformunda sanal ortam oluşturulmuştur.
etiketlenmiştir. İki farklı derin öğrenme mimarisinin Oluşturulan bu sanal ortama bilgisayar ortamında
makine öğreniminde kullanılan fotoğrafların %80’i eklenen kütüphaneler eklenmiştir. Model,
train dosyasına, %20’si ise test dosyasına Raspberry Pi platformunda nesne tespiti için hazır
aktarılmıştır. Şekil 2’de veri setine ait örnek hale getirilmiştir.
fotoğraflar sunulmaktadır. Tablo 1’de ise 11 farklı Faster R-CNN iki aşamadan oluşmaktadır. İlk
nesneye ait fotoğraf sayıları yer almaktadır. aşama olarak Bölge Öneri Ağı (RPN), herhangi bir
boyutta görüntü girdisi alır ve çıktı olarak
dikdörtgensel şekilde nesne önerileri bir doğrulama
skoru ile birlikte sunulur. Böylelikle, RPN
örnekleme katmanı ile direkt bağlı olduğundan
görüntüde nesne tespit işlemi daha hızlı bir şekilde
yerine getirilir. Diğer aşama olan Fast R-CNN ağı,
ilk adımda girdi görüntüsünün tümünü evrişimli ve
maksimum ortaklama katmanlarından geçirerek
Şekil 2. Veri seti içerisinde yer alan örnek görüntüler
öznitelik haritasını oluşturur. Daha sonra
oluşturulan öznitelikler üzerinde seçici arama
Tablo 1. 11 farklı nesneye ait fotoğraf sayıları algoritması ile bölge önerileri üretilir [7]-[8].
Train Test Toplam
Ağaç 501 125 626
C. SSD MobileNet V2
Araba 720 180 900 SSD MobileNetV2, veri setinde bulunan 11 farklı
Bisiklet 570 143 713 nesnenin makine öğreniminde kullanılan diğer
İnsan 615 154 769
Kedi 400 100 500
modeldir. Bilgisayar ortamında modelin eğitim
Köpek 527 132 659 hazırlıkları, Faster R-CNN modeline benzer bir
Levha 680 171 851 şekilde gerçekleştirilmiştir. Eğitim hazırlıkları
Motosiklet 624 156 780 tamamlanmış ve eğitim başlatılmıştır. Eğitim
Yaya Geçidi 549 137 686 sırasında Tensorboard üzerinden kayıp değer
Yaya Kırmızı Işık 704 176 880
Yaya Yeşil Işık 741 186 927
grafikleri sürekli kontrol edilmiş ve kayıp değerinin
Toplam 6631 1660 8291 yaklaşık 2 olduğu eğitim adımında modelin eğitimi
tamamlanmıştır.
B. Faster R-CNN SSD MobileNetV2 derin öğrenme mimarisi
Faster R-CNN, veri setinde bulunan 11 farklı Tensorflow Lite kütüphanesi ile uyumlu çalıştığı
nesnenin makine öğreniminde kullanılan ilk için öncelikle eğitilen model tflite formatına
modeldir. Bilgisayar ortamına CUDA, cuDNN, ardından Google Coral USB Hızlandırıcının
785
çalışması için gerekli olan edgetpu formatına mesafeleri ölçülmeden nesne tespiti yapılıp, sesli
dönüştürülmüştür. Nesne tespitinin yüksek frame olarak aktarılmıştır.
per second (FPS) değerinde olması için Tensorflow
E. Dokunsal Parke Yüzeylerinin Takibi
Lite ile uyumlu olan Google Coral USB Hızlandırıcı
kullanılmıştır. Raspberry Pi platformunda SSD Görme engelli bireyler dış mekânlarda rahat
MobilenetV2 mimarisi için ayrı bir sanal ortam hareket edebilmek için dokunsal parke yüzeylerini
oluşturulmuştur. Oluşturulan sanal ortama takip ederler. Bu çalışmada, dokunsal parke
bilgisayar ortamındaki kütüphanelerin aynıları ve yüzeylerinin takibi Hough teoremi yardımıyla
Google Coral USB Hızlandırıcı için ise edgetpu ve yapılmıştır. Opencv ve numpy kütüphaneleri
PyCoral kütüphaneleri eklenmiştir. Model, kullanılarak Hough teoremi ile dokunsal parke
Raspberry Pi platformunda nesne tespiti için hazır yüzeylerinin kenarları tespit edilirken görüntü
hale getirilmiştir. iyileştirme teknikleri olan GaussianBlur, Canny’den
SSD MobileNetV2 modelinde öznitelik haritaları, yararlanılmıştır. Dokunsal parke yüzeyinin
işlenecek girdi içerisinde bulunan nesne sayısı kadar kenarlarının tespiti için HSL (Hue, Saturation,
farklı boyutlarda çıkarılmaktadır. Öznitelik Lightness) renk kod sistemi kullanılmıştır. Şekil
haritasında çözünürlük yükseldikçe, girdilerin 3’te bilgisayar ortamında bir fotoğraf üzerinde
kaplamış olduğu alanları da artmaktadır. Böylelikle dokunsal parke yüzeyinin Hough teoremi yardımı
boyutu küçük nesnelerin tespitinde avantaj ile takip edilmesi sunulmuştur.
sağlamaktadır [9]-[10]. Ayrıca SSD MobileNetV2
modeli, diğer modellere göre nesne tanıma oranı
daha düşük ancak yaptığı işlem sayısı daha az
olduğundan, işlemci üzerinde nesne tespiti yapmak
için daha uygundur [11].
D. Sesli Yönlendirme ve Mesafe
Görme engelli bireylerin karşılarına çıkabilecek
nesnelerin derin öğrenme mimarileriyle tespit edilip
nesnelerin isimleri ses yoluyla bireye aktarılmıştır.
Dış mekânlarda görme engelli bireyler birden fazla Şekil 3. Dokunsal parke yüzeyi takibi
nesne ya da engelle karşılaşabilirler. Nesne tespit
III. TEST SONUÇLARI
işlemi yapılırken görme engelli bireylerin
karşılarına çıkabilecek birden fazla nesneyi tespit Görme engelli bireylerin dış mekânlarda
etme durumu söz konusudur. Tespit edilen karşılarına çıkabilecek 11 farklı nesneyi tespit
nesnelerin görme engelli bireye uzak ya da yakın etmek için iki farklı derin öğrenme mimarisi
olma durumu vardır. bilgisayar ortamında eğitilmiştir. İlk model olan
Bu çalışmada, sesli yönlendirme için sanal ortama SSD MobileNetV2 47 bin, ikinci model olan Faster
gTTs ve pygame kütüphaneleri eklenmiştir. Görme R-CNN ise 117 bin eğitim adımına geldiğinde
engelli bireyin nesneye olan uzaklığını ölçmek için eğitim sonlandırılmıştır. İki modelin eğitimi
opencv kütüphanesinden yararlanılmıştır. Görme esnasında Tensorboard üzerinden eğitim adımına
engelli bireye en yakın mesafede olan nesne sesli göre kayıp değerlerini gösteren grafikler takip
olarak iletilmiştir. Görme engelli birey ile nesne edilmiştir. SSD MobileNetV2 modelinin 47 bin
arasında 2 metreden daha az bir mesafe olduğunda eğitim adımında kayıp değerinin yaklaşık 2 olduğu
görme engelli bireye nesnelerin isimleri sesli bir değerde, Faster R-CNN modelinin ise 117 bin
şekilde gönderilmiştir. 2 metreden daha uzak eğitim adımında yaklaşık 0.02 olduğu değerde
mesafelerde ses aktarımı sağlanmamıştır. Ancak eğitim sonlandırılmıştır.
nesne tespit işlemi devam etmiştir. Aynı mesafede Eğitimleri sonlandırılan modellerin üzerinde
olan nesnelerde ise doğruluk oranı yüksek olan bilgisayar ortamında testler gerçekleştirilmiştir.
nesne görme engelli bireye aktarılmıştır. Görme Testler sonucunda SSD MobileNetV2 modelinin
engelli bireylerin karşıdan karşıya geçmelerinde doğrulama oranında %93’lük bir başarı elde
yardımcı olan kırmızı ve yeşil yaya ışıklarının edilmiştir. Şekil 4’te SSD MobilenetV2 modelinin
doğruluk oranının bir örneği ve tespit edilen
nesnenin mesafesi gösterilmiştir. Faster R-CNN
786
modelinde ise %95’lik bir başarı elde edilmiştir. gözlemlenmiştir. Her iki modelde de nesnelerin
Şekil 5’te Faster R-CNN modelinin doğruluk isimlerinin seslendirilmesi ve mesafeleri, nesne
oranının bir örneği ve tespit edilen nesnenin tespiti yapılmadan ölçülmemektedir.
mesafesi gösterilmiştir. Raspberry Pi platformuna Tablo 2. İki modelin doğruluk oranlarının sonuçları
aktarılan modellerde nesne tespit işlemi
Faster R-CNN SSD MobilenetV2
gerçekleştirilirken Faster R-CNN modelinde
Ağaç 95.4 93.7
yaklaşık 0.12 FPS değeri, SSD MobileNetV2
Araba 97.3 96.8
modelinde ise yaklaşık 15 FPS değeri
Bisiklet 94.8 92.2
gözlemlenmiştir. SSD MobileNetV2 modelinde
İnsan 98.2 96.9
Google Coral USB Hızlandırıcı kullanılmadan FPS
Kedi 95.1 93.5
değeri yaklaşık 3 olarak görülmüştür.
Köpek 94.6 94.1
Levha 93.7 92.7
Motosiklet 94.8 90.4
Yaya Geçidi 93.9 92.2
Yaya Kırmızı Işık 92,1 89.4
Yaya Yeşil Işık 93.3 90.7
Dokunsal parke yüzeylerinin takibi Hough

teoremiyle gerçekleştirilmiştir. Dış mekânlarda
dokunsal parke yüzeylerinin renk tonları farklılık
gösterebilmektedir. Renk tonlarının farklı olması,
dokunsal parke yüzeylerinin kenar tespitinde başarı
oranını düşürmüştür. Dokunsal parke yüzey
renklerinin canlı olduğu durumlarda soluk olduğu
durumlara göre daha iyi kenar tespitinin yapıldığı
gözlemlenmiştir. Kenar tespiti yapılırken kamera
Şekil 4. SSD MobileNetV2 modeli doğruluk oranı
açısının önemli olduğu değerlendirilmiştir. Kamera
açısının dokunsal parke yüzeyine dik ve ortalayacak
şekilde olduğu durumlarda dokunsal parke
yüzeyinin iki kenarının da tespiti
gerçekleştirilmiştir. Kamera açısının dokunsal parke
yüzeyine dik olmaması ve dokunsal parke
yüzeyinden sağa veya sola uzaklaşılması
durumunda dokunsal parke yüzey kenarının tek bir
tarafının tespit edildiği görülmüştür. Şekil 6’da
Raspberry Pi platformunda gerçek zamanlı kenar
tespitine ait bir görsel sunulmuştur.
Şekil 5. Faster R-CNN modeli doğruluk oranı
Tablo 2’de eğitilen iki farklı derin öğrenme

modelinin 11 farklı nesne üzerinde ortalama
doğruluk oranları gösterilmektedir. Faster R-CNN
modelinde, nesne sayısının çok olduğu durumlarda
az olduğu durumlara göre doğruluk oranının daha
düşük olduğu görülmüştür. SSD MobilNetV2
modeli ise çoklu nesnelerde Faster R-CNN
modeline göre daha az nesne tespit ettiği Şekil 6. Raspberry Pi ortamında kenar tespiti
787
IV. SONUÇ Cloud Computing, Data Science & Engineering, pp. 617-
622, Jan. 2022
Bu çalışmada, dış mekânlarda görme engelli [7] E. Altındağ, “X-ray Görüntülerinde Derin Öğrenme
bireylerin kolayca yürüyebilmeleri için Raspberry Yöntemleri ile Tehdit Tespiti.” Hacettepe Üniversitesi,
Pi ortamında Faster R-CNN ve SSD MobileNetV2 Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
mimarileri ile nesne ve mesafe tespiti, Hough [8] E. Bayhan, Z. Ozkan, M. Namdar, and A. Basgumus,
teoremi yardımıyla dokunsal parke yüzeylerinin "Deep Learning Based Object Detection and Recognition
of Unmanned Aerial Vehicles," IEEE 3rd International
takip edilmesi ve elde edilen nesne tespit bilgilerinin Congress on Human-Computer Interaction,
görme engelli bireye Google Text-To-Speech Optimization and Robotic Applications (HORA), Jun.
(gTTS) kullanılarak ses yoluyla aktarılması 2021.
sunulmuştur. Faster R-CNN ve SSD MobileNetV2 [9] E. Bayhan, C. B. Deligoz, F. Seymen, M. Namdar, and
modelleri kullanılarak nesne tespiti yapılmış ve A. Basgumus, “Unimpeded Walking with Deep
Learning,” IEEE 30th Signal Processing and
performansları karşılaştırılmıştır. Faster R-CNN Communications Applications Conference (SIU), pp. 1-
modelinde %95 doğrulama oranı elde edilirken SSD 4, May 2022.
MobileNetV2 modelinde ise %93’lük bir doğrulama [10] Z. Ozkan, E. Bayhan, M. Namdar, and A. Basgumus,
oranı elde edilmiştir. Nesnelerin isimlerinin sesli "Object Detection and Recognition of Unmanned Aerial
olarak görme engelli bireye aktarılması ve Vehicles Using Raspberry Pi Platform," IEEE 5th
International Symposium on Multidisciplinary Studies
nesnelerin görme engelli bireye olan mesafesinin and Innovative Technologies (ISMSIT), pp.467-472,
ölçülmesi başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Oct. 2021.
Hough teoreminde uygun açı ve renk tonunda [11] U. Talaş, U. Yüzgeç, ve B. Çubukçu, “Object
dokunsal parke yüzeylerinin kenar tespiti başarılı Recognizing Robot Application with Deep Learning.”,
bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Analizler Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, vol. 31, pp. 127-133,
2021.
sonucunda, Faster R-CNN modelinin doğruluk
oranında daha iyi performans gösterdiği fakat
Raspberry Pi platformunda SSD MobileNetV2
modeline göre daha düşük FPS değerinde olduğu
görülmüştür.
TEŞEKKÜR
Bu çalışma 1919B012110467 başvurusu
numarası ile TÜBİTAK 2209-A üniversite
öğrencileri araştırma projeleri destekleme programı
kapsamında desteklenmiştir.
KAYNAKLAR
[1] H. İ. Özteke-Kozan, H. Bozgeyikli and Ş. Kesici,
"Engelsiz Kent: Görme Engelli Bireylerin Kentlerde
Yaşadıkları Problemler", İdealkent, vol. 9, no. 23, pp.
216-235, Apr. 2018.
[2] A. F. Kocamaz and E. Uçar, “Görme Engelliler için
Ultrasonik Alıcı Vericili Beyaz Baston,” IEEE ELECO,
2016.
[3] M. Çakır, A. Çelik, İ. Özyalçın ve A. Uzun, “Engelli
İnsanlar İçin Akıllı Baston Ve Akıllı Şapka Tasarımı,”
4th International Vocational Schools Symposium, 2015.
[4] M. Afif et. al. “An evaluation of retinanet on indoor
object detection for blind and visually impaired persons
assistance navigation,” Neural Processing Letters, vol.
51, no. 3, pp. 2265-2279, Jun. 2020.
[5] Y. C. Wong et. al. “Convolutional neural network for
object detection system for blind people,” Journal of
Telecommunication, Electronic and Computer
Engineering (JTEC), vol. 11, no. 2, pp. 1-6, Apr. 2019.
[6] S. Chandna and A. Singhal, “Towards Outdoor
Navigation System for Visually Impaired People using
YOLOv5,” IEEE 12th International Conference on
788
Basit Doğrusal Regresyon Analizi ile İnşaat İşlerinde Saatlik İşgücü

Maliyet Endeksinin Tahmin Edilmesi
Olcay Genç1*
1
İnşaat Mühendisliği Bölümü/ İskenderun Teknik Üniversitesi, Türkiye
*
(olcay.genc@iste.edu.tr)
Özet – Ülkemizin ekonomik durumunun analizinde kullanılan işgücü girdi göstergelerinin endeksler olarak
belirlenen zaman periyotları içerisinde değişiminin takibi, sektörlerdeki gelişimin izlenebilmesi, Avrupa
Birliği mevzuatına uyumlu, bilgi isteklerine ve karşılaştırmalara olanak sağlanması ve farklı araştırmalara
kaynak teşkil edilmesi amaçlarıyla İşgücü Girdi Endeksleri (İGE) oluşturulmaktadır. Bu endekslerden biri
olan saatlik İnşaat İşgücü Maliyet Endeksi (İİME), inşaat işlerinde işverenler tarafından ücretli çalışan
istihdamına ilişkin olarak katlanılan kazanç ve sosyal güvenlik kurumlarına yapılan işveren payı prim
kesintileri, kıdem ve ihbar tazminatı ödemeleri gibi diğer sosyal güvenlik ödemelerini içeren kazanç dışı
işgücü maliyetini kapsapakta olup mesleki eğitim, işe alma, iş elbisesi maliyetleri gibi diğer işgücü maliyeti
kalemlerini kapsamamaktadır. Bu çalışmanın amacı İnşaat İşgücü Maliyet Endeksini (İİME), döviz
kurundaki değişimleri göz önünde bulundurarak önceden tahmin eden bir model geliştirmektir. Bu amaçla,
2009 yılının ilk çeyreği ile 2022 yılının 2. çeyreği arasındaki İİME verileri Türkiye İstatistik Kurumu’ndan
(TÜİK), bu İİME değerlerinin ait olduğu çeyreklerin ortalama dolar kurları ise Türkiye Cumhuriyet Merkez
Bankası’ndan (TCMB) elde edilerek SPSS programında basit doğrusal regresyon analizi
gerçekleştirilmiştir. Analizde saatlik İnşaat İşgücü Maliyet Endeksi (İİME) değerleri bağımlı değişken
olarak kullanılırken bu değerlerin ait olduğu ayların ortalama dolar kuru değerleri ise bağımsız değişken
olarak kullanılmıştır. Analizler sonucunda oluşturulan regresyon modelinin istatistiksel olarak anlamlı
olduğu (p<0.05), ortalama dolar kuru ile saatlik İnşaat İşgücü Maliyet Endeksi arasındaki ilişkinin oldukça
yüksek olduğu (R=0.978) ve saatlik İnşaat İşgücü Maliyet Endeksindeki değişimlerin çok büyük bir
oranının ortalama dolar kuru tarafından açıklanabildiği (%95,6) görülmüştür.
Anahtar Kelimeler – Basit doğrusal regresyon, İnşaat İşgücü Maliyet Endeksi, İşgücü Maliyet Endeksi, İnşaat maliyeti, TÜİK
I. GİRİŞ
Türkiye’nin ekonomik durumunun analizinde Saatlik İnşaat İşgücü Maliyet Endeksi (İİME),
kullanılan işgücü girdi göstergelerinin endeksler inşaat işlerinde işverenler tarafından ücretli çalışan
olarak belirlenen zaman periyotları içerisinde istihdamına ilişkin olarak katlanılan kazanç ve
değişiminin takibi, sektörlerdeki gelişimin sosyal güvenlik kurumlarına yapılan işveren payı
izlenebilmesi, Avrupa Birliği mevzuatına uyumlu, prim kesintileri, kıdem ve ihbar tazminatı ödemeleri
bilgi isteklerine ve karşılaştırmalara olanak gibi diğer sosyal güvenlik ödemelerini içeren
sağlanması ve farklı araştırmalara kaynak teşkil kazanç dışı işgücü maliyetini kapsapakta olup
edilmesi amaçlarıyla İşgücü Girdi Endeksleri (İGE) mesleki eğitim, işe alma, iş elbisesi maliyetleri gibi
oluşturulmaktadır [1]. İGE kapsamında istihdam, diğer işgücü maliyeti kalemlerini kapsamamaktadır
çalışılan saat, brüt ücret maaş, saatlik işgücü [1]. İİME Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)
maliyeti, saatlik kazanç ve saatlik kazanç dışı işgücü tarafından 3 aylık periyotlar halinde
maliyeti endeksleri hesaplanmaktadır. yayınlanmaktadır.
789
Olcay Genç, Basit Doğrusal Regresyon Analizi ile İnşaat İşlerinde Saatlik İşgücü Maliyet Endeksinin Tahmin Edilmesi, ICEANS 2022,
Konya, Turkey
Bu çalışmada, dolar kuru kullanılarak saatlik çoklu doğrusal regresyon olarak

İnşaat İşgücü Maliyet Endeksinin (İİME) tahmin isimlendirilmektedir [3, 4].
edilmesine çalışılmıştır. Bu çalışmada basit doğrusal regresyon analizi
kullanılmış olup analizin denklemi Eşitlik 1’de
II. MATERYAL VE YÖNTEM verilmektedir.
Bu çalışmanın amacı Türkiye İstatistik Kurumu
(TÜİK) tarafından çeyrek dönemlik (3’er aylık) y = a + b + e (1)
periyotlarda yayınlanan saatlik İnşaat İşgücü
Maliyet Endeksini (İİME) döviz kuru değişimlerini Eşitlikte, y bağımlı değişkeni (İİME), 𝑎 sabit bir
göz önünde bulundurarak tahmin eden bir model değeri, x bağımsız değişkeni (ortalama dönemlik
oluşturmaktır. Bu amaçla, 2009 yılının ilk çeyreği dolar kuru), b regresyon katsayısını, e ise hatayı
ile 2022 yılının 2. çeyreği arasındaki İİME verileri temsil etmektedir.
TÜİK’ten [1] , bu İİME değerlerinin ait olduğu
çeyreklerin ortalama dolar kurları ise Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankası’ndan (TCMB) [2] elde Tablo 1’de sunulan veriler kullanılarak SPSS
edilerek SPSS Statistic programında basit doğrusal Statistic programında basit doğrusal regresyon
regresyon analizi gerçekleştirilmiştir. Analizlerde analizi gerçekleştirilmiştir. Tablo 2 gerçekleştirilen
kullanılan veriler Tablo 1’ de verilmiştir. analiz sonucuna ait modelin değişkenlerini
göstermektedir.
Tablo 1. Analiz verileri
Tablo 2. Model değişkenleri
Oluşturulan modele ait özet Tablo 3’te

sunulmaktadır. Analiz sonucuna göre İİME ile dolar
kuru arasındaki korelasyon katsayısı olan R değeri
0.978 olarak hesaplanmıştır. Bağımlı değişken ile
bağımsız değişken arasındaki korelasyonu temsil
eden R değerinin aldığı bu sonuç bakımından
değişkenler arasındaki ilişkinin yüksek olduğu
görülmektedir [4, 5]. R2 tanımlayıcılık katsayısı
olup İİME’deki değişimin ne kadarının dolar kuru
ile açıklanabildiğini göstermektedir. Yapılan analiz
sonucunda R2 değeri 0.957 olarak hesaplanmış olup
İİME’deki değişimlerin yaklaşık %96’sının dolar
kuru tarafından açıklanabildiğini ifade etmektedir.
Standart hata değeri vasıtasıyla gerçek değerlerin
tahmini değerlere göre regresyon modeli yüzeyinde
ne kadar uzağa dağıldıkları ölçülmektedir [5, 6].
A. Basit Doğrusal Regresyon Analizi Tablo 3’te standart hata değerinin 18.41 olduğu
Doğrusal bir değişkenin değerini başka değişken görülmektedir.
veya değişkenler vasıtasıyla tahmin etmek için
kullanılan istatistiksel bir yöntem doğrusal Tablo 3. Model özeti
regresyon analizi olarak anılmaktadır. Analizde
tahmin edilmek istenilen değişken bağımlı, tahmin
etmek için kullanılan değişken(ler) ise bağımsız
değişken olarak isimlendirilir. Bağımsız değişken
sayısı tek ise basit doğrusal regresyon, daha fazla ise
790
Olcay Genç, Basit Doğrusal Regresyon Analizi ile İnşaat İşlerinde Saatlik İşgücü Maliyet Endeksinin Tahmin Edilmesi, ICEANS 2022,
Konya, Turkey
Varyans analizi sonuçları Tablo 4’te IV. SONUÇ

verilmektedir. Analiz sonucunda F değeri 1165.5 Bu çalışmada dolar kuru kullanılarak saatlik İnşaat
olarak hesaplanmıştır. Bu değer, açıklanan İşgücü Maliyet Endeksi (İİME) tahmin edilmeye
değişimin ortalamasının açıklanamayan değişimin çalışılmıştır. TÜİK’ten elde edilen 2009 yılının ilk
ortalamasına oranını temsil ekmektedir. P çeyreği ile 2022 yılının 2. çeyreği arasındaki İİME
değerinin %5 ten küçük olması sonucun istatistiksel verileri ile TCMB’den elde edilen aynı döneme ait
olarak anlamlı olduğu göstermektedir. Diğer bir ortalama dolar kuru değerleri kullanılarak l
ifadeyle İİME ile dolar kuru arasında istatistiksel regresyon modeli oluşturulmuştur. Analizler
olarak anlamlı doğrusal bir ilişki vardır. sonucunda oluşturulan basit doğrusal regresyon
modelinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu, dolar
Tablo 4. Varyans analizi
kuru ile İİME arasındaki korelasyonun yüksek
olduğu ve İİME’deki değişimlerin çok büyük bir
kısmının (yaklaşık %96) dolar kuru tarafından
açıklanabildiği sonucuna varılmıştır.
KAYNAKLAR
1. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (www.tuik.gov.tr).
Bağımsız değişkenin bağımlı değişken 2. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB).
üzerindeki etkisi Tablo 5’te sunulmuştur. Analiz (www.tcmb.gov.tr).
sonucu elde edilen regresyon katsayıları 3. Kilic, S. (2013). Linear regression analysis. Journal of
kullanılarak İİME değerini tahmin eden denklem Mood Disorders, 3(2), 90.
https://doi.org/10.5455/jmood.20130624120840
Eşitlik 2’de verilmiştir.
4. Genc, O. (2022). Döviz Kuru Kullanılarak Bina İnşaat
Malzemeleri Maliyet Endeksinin Tahmin Edilmesi. In
y = 30.51 + 27.37 (2) 1st International Conference on Innovative Academic
Studies. Konya.
Denklem incelendiğinde ortalama dolar kuru 5. Kanıt, R., & Baykan, U. N. (2004). Bina Yaklaşık
İİME arasındaki ilişkinin doğru orantılı olduğu, Maliyetinin Çoklu Doğrusal Regresyon ile Belirlenmesi.
Politeknik Dergisi, 7(4), 359–369. Retrieved from
diğer bir ifadeyle dolar kurundaki artışın İİME’de https://dergipark.org.tr/tr/pub/politeknik/issue/33011/36
de artışa yol açacağı görülmektedir. 6990
6. Köksal, B. A. (1985). İstatistik Analiz Metodları.
Tablo 5. Katsayılar İstanbul: Çağlayan Kitapevi.
Dolar kurunun İİME ile olan ilişkisini gösteren

saçılım-dağılım grafiği Şekil 1’ de verilmiştir.
Şekil 1. Ortalama dolar kuru-İİME ilişkisi

791
Strongly generalized double difference 𝝌𝟐 sequence spaces defined by

modulus function
Ayhan Esi*
Department of Engineering Sciences (Math.Sect.)/Engineering Faculty, Malatya Turgut Ozal University, Turkiye
*
aesi23@hotmail.com) Email of the corresponding author
Abstract – In this paper we introduce the strongly generalized difference

1 𝑝𝑖(𝑚𝑛)
𝜆2 𝑚 2
𝑉2 𝜒2 [𝐴, Δ , 𝑝, 𝑓] = {𝑥 = (𝑥𝑚𝑛 ) ∈ 𝑤 : 𝑙𝑖𝑚𝑟,𝑠→∞ 𝜆−1
𝑟𝑠 ∑𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠
𝑚
[𝑓 (|𝐴𝑖 ((𝑚 + 𝑛)! Δ 𝑥𝑚𝑛 ) 𝑚+𝑛
|)] =
0}
𝑉2 Λ2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] = {𝑥 = (𝑥𝑚𝑛 ) ∈ 𝑤 2 : 𝑠𝑢𝑝𝑟,𝑠 𝜆−1 𝑚
𝑟𝑠 ∑𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 [𝑓 (|𝐴𝑖 (Δ 𝑥𝑚𝑛 )𝑚+𝑛 |)] < ∞}
𝑖(𝑚𝑛)
where 𝑓 is a modulus function and 𝐴𝑖 = 𝑎𝑖(𝑘,ℓ) is a nonnegative four dimensional matrix of complex
numbers and 𝑝 = (𝑝𝑚𝑛 ) is a sequence of positive real nunmbers. We also give natural relationship between
strongly generalized difference 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] − summable sequences with respect to 𝑓. We examine
some topological properties of 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] spaces and investigate some inclusion relations between
these spaces.
Keywords – De la Vallee-Poussin mean, difference sequence, statistical convergence, gai sequence, analytic sequence, modulus
function, double sequences
I. INTRODUCTION Tripathy[20], Colak and Turkmenoglu[6],

Throughout 𝑤, 𝜒 and Λ denote the classes of Turkmenoglu[22], and many others.
all, gai and analytic scalar valued single sequences,
respectively.
Let us define the following sets of double
We write 𝑤 2 for the set of all complex
sequences:
sequences (𝑥𝑚𝑛 ), where 𝑚, 𝑛 ∈ ℕ, the set of
positive integers. Then, 𝑤 2 is a linear space under
the coordinate wise addition and scalar
ℳ𝑢 (𝑡): = {(𝑥𝑚𝑛 ) ∈ 𝑤 2 : 𝑠𝑢𝑝𝑚,𝑛∈𝑁 |𝑥𝑚𝑛 |𝑡𝑚𝑛 < ∞},
multiplication.
Some initial works on double sequence 𝒞𝑝 (𝑡): = {(𝑥𝑚𝑛 ) ∈ 𝑤 2 : 𝑝 − 𝑙𝑖𝑚𝑚,𝑛→∞ |𝑥𝑚𝑛 − ł|𝑡𝑚𝑛
spaces is found in Bromwich[4]. Later on, they were = 1 𝑓𝑜𝑟 𝑠𝑜𝑚𝑒 ł ∈ ℂ},
investigated by Hardy[8], Moricz[12], Moricz and
Rhoades[13], Basarir and Solankan[2],
792
Ayhan Esi, Strongly generalized double difference 𝝌𝟐 sequence spaces defined by modulus function, ICEANS 2022, Konya, Turkey
𝒞0𝑝 (𝑡): = {(𝑥𝑚𝑛 ) ∈ 𝑤 2 : 𝑝 − 𝑙𝑖𝑚𝑚,𝑛→∞ |𝑥𝑚𝑛 |𝑡𝑚𝑛 ℬ𝒮, ℬ𝒱, 𝒞𝒮𝑏𝑝 and the 𝛽(𝜗) − duals of the spaces
= 1}, 𝒞𝒮𝑏𝑝 and 𝒞𝒮𝑟 of double series. Quite recently Basar
∞ ∞ and Sever [34] have introduced the Banach space ℒ𝑞
ℒ𝑢 (𝑡): = {(𝑥𝑚𝑛 ) ∈ 𝑤 2 : ∑ ∑ |𝑥𝑚𝑛 |𝑡𝑚𝑛 of double sequences corresponding to the well-
𝑚=1 𝑛=1
known space ℓ𝑞 of single sequences and examined
< ∞}, some properties of the space ℒ𝑞 . Quite recently
Subramanian and Misra [35] have studied the space
𝒞𝑏𝑝 (𝑡): = 𝒞𝑝 (𝑡) ⋂ ℳ𝑢 (𝑡) and 𝒞0𝑏𝑝 (𝑡) = 𝜒𝑀2 (𝑝,
𝑞, 𝑢) of double sequences and gave some
𝒞0𝑝 (𝑡) ⋂ ℳ𝑢 (𝑡); inclusion relations.
Spaces are strongly summable sequences
where 𝑡 = (𝑡𝑚𝑛 ) is the sequence of strictly were discussed by Kuttner [42], Maddox [43], and
positive reals 𝑡𝑚𝑛 for all 𝑚, 𝑛 ∈ ℕ and 𝑝 − others. The class of sequences which are strongly
𝑙𝑖𝑚𝑚,𝑛→∞ denotes the limit in the Pringsheim’s Ces`𝑎ro summable with respect to a modulus was
introduced by Maddox [11] as an extension of the
sense. In the case 𝑡𝑚𝑛 = 1 for all 𝑚, 𝑛 ∈
definition of strongly Ces`𝑎ro summable sequences.
ℕ; ℳ𝑢 (𝑡), 𝒞𝑝 (𝑡), 𝒞0𝑝 (𝑡), ℒ𝑢 (𝑡), 𝒞𝑏𝑝 (𝑡) and 𝒞0𝑏𝑝 (𝑡)
Connor [44] further extended this definition to a
reduce to the sets ℳ𝑢 , 𝒞𝑝 , 𝒞0𝑝 , ℒ𝑢 , 𝒞𝑏𝑝 and 𝒞0𝑏𝑝 ,
definition of strong 𝐴 − summability with respect to
respectively. Now, we may summarize the
a modulus where 𝐴 = (𝑎𝑛,𝑘 ) is a nonnegative
knowledge given in some document related to the
regular matrix and established some connections
double sequence spaces. G𝑜̈ khan and Colak [27,28]
between strong 𝐴 − summability, strong 𝐴 −
have proved that ℳ𝑢 (𝑡) and 𝒞𝑝 (𝑡), 𝒞𝑏𝑝 (𝑡) are
summability with respect to a modulus, and 𝐴 −
complete paranormed spaces of double sequences
statistical convergence. In [45] the notion of
and gave the 𝛼−, 𝛽−, 𝛾 − duals of the spaces ℳ𝑢 (𝑡)
convergence of double sequences was presented by
and 𝒞𝑏𝑝 (𝑡). Quite recently, in her PhD thesis, Zelter A. Pringsheim. Also, in [46]-[49], and [50] the four
[29] has essentially studied both the theory of dimensional matrix transformation (𝐴𝑥)𝑘,ℓ =
topological double sequence spaces and the theory ∑∞ ∞ 𝑚𝑛
𝑚=1 ∑𝑛=1 𝑎𝑘ℓ 𝑥𝑚𝑛 was studied extensively by
of summability of double sequences. Mursaleen and
Robison and Hamilton. In their work and
Edely [30] have recently introduced the statistical
throughout this paper, the four dimensional matrices
convergence and Cauchy for double sequences and
and double sequences have real-valued entries
given the relation between statistical convergent and
unless specified otherwise. In this paper we extend
strongly Ces`𝑎ro summable double sequences. a few results known in the literature for
Nextly, Mursaleen [31] and Mursaleen and Edely ordinary(single) sequence spaces to multiply
[32] have defined the almost strong regularity of
sequence spaces. A sequence 𝑥 = (𝑥𝑖(𝑚𝑛) ) is said to
matrices for double sequences and applied these
be strongly (𝑉2 , 𝜆2 ) summable to zero if 𝑡𝑟𝑠 (|𝑥|) →
matrices to establish a core theorem and introduced
𝑖(𝑚𝑛)
the 𝑀 −core for double sequences and determined 0 as 𝑟, 𝑠 → ∞ Let 𝐴 = (𝑎𝑖(𝑘,ℓ) ) be an infinite four
those four dimensional matrices transforming every dimensional matrix of complex numbers. We write
∞
bounded double sequences 𝑥 = (𝑥𝑗𝑘 ) into one 𝐴𝑥 = (𝐴𝑖 (𝑥))𝑖=1 if 𝐴𝑖 (𝑥) =
whose core is a subset of the 𝑀 −core of 𝑥. More 𝑖(𝑚𝑛)
∑∞ ∞
𝑚=1 ∑𝑛=1 (𝑎𝑖(𝑘,ℓ) )𝑥𝑚𝑛 converges for each 𝑖 ∈ ℕ.
recently, Altay and Basar [33] have defined the
spaces ℬ𝒮, ℬ𝒮(𝑡), 𝒞𝒮𝑝 , 𝒞𝒮𝑏𝑝 , 𝒞𝒮𝑟 and ℬ𝒱 of double Let 𝑝 = (𝑝𝑚𝑛 ) be a sequence of positive
sequences consisting of all double series whose real numbers with 0 < 𝑝𝑚𝑛 < 𝑠𝑢𝑝𝑝𝑚𝑛 = 𝐺 and let
sequence of partial sums are in the spaces 𝐷 = 𝑚𝑎𝑥(1, 2𝐺−1 ). Then for 𝑎𝑚𝑛 , 𝑏𝑚𝑛 ∈ ℂ, the set
ℳ𝑢 , ℳ𝑢 (𝑡), 𝒞𝑝 , 𝒞𝑏𝑝 , 𝒞𝑟 and ℒ𝑢 , respectively, and of complex numbers for all 𝑚, 𝑛 ∈ ℕ we have
also examined some properties of those sequence
spaces and determined the 𝛼 − duals of the spaces
793
1 1
|𝑎𝑚𝑛 + 𝑏𝑚𝑛 |𝑚+𝑛 ≤ 𝐷 {|𝑎𝑚𝑛 |𝑚+𝑛 + A sequence 𝑥 = (𝑥𝑚𝑛 )is said to be double
1 analytic if 𝑠𝑢𝑝𝑚𝑛 |𝑥𝑚𝑛 |1/𝑚+𝑛 < ∞. The vector
|𝑏𝑚𝑛 |𝑚+𝑛 } (1) space of all double analytic sequences will be
denoted by Λ2. A sequence 𝑥 = (𝑥𝑚𝑛 ) is called
This will be accomplished by presenting the double gai sequence if ((𝑚 + 𝑛)! |𝑥𝑚𝑛 |)1/𝑚+𝑛 → 0
following sequence spaces: we introduce the as 𝑚, 𝑛 → ∞. The double gai sequences will be
strongly generalized difference
denoted by 𝜒 2 . Let 𝜙 = {𝑎𝑙𝑙𝑓𝑖𝑛𝑖𝑡𝑒𝑠𝑒𝑞𝑢𝑒𝑛𝑐𝑒𝑠}.
𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] = {𝑥 = (𝑥𝑚𝑛 ) ∈
Consider a double sequence 𝑥 = (𝑥𝑖𝑗 ). The
𝑤 2 : 𝑙𝑖𝑚𝑟,𝑠→∞ 𝜆−1
𝑟𝑠 ∑𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 [𝑓 (|𝐴𝑖 ((𝑚 +
(𝑚, 𝑛) section 𝑥 [𝑚,𝑛] of the sequence is defined by
𝑡ℎ
1 𝑝𝑖(𝑚𝑛) 𝑚,𝑛
𝑚 𝑥 [𝑚,𝑛] = ∑ 𝑖,𝑗=0 𝑥𝑖𝑗 ℑ𝑖𝑗 for all 𝑚, 𝑛 ∈ ℕ ; where
𝑛)! Δ 𝑥𝑚𝑛 ) 𝑚+𝑛
|)] = 0}
ℑ𝑖𝑗 denotes the double sequence whose only non
1
𝜆2 zero term is a (𝑖+𝑗)! in the (𝑖, 𝑗)𝑡ℎ place for each 𝑖, 𝑗 ∈
𝑉2 Λ2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] = {𝑥 = (𝑥𝑚𝑛 ) ∈
1 𝑝𝑖(𝑚𝑛) ℕ.
2
𝑤 : 𝑠𝑢𝑝𝑟,𝑠 𝜆−1
𝑟𝑠 ∑𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 [𝑓 (|𝐴𝑖 (Δ𝑚 𝑥𝑚𝑛 )𝑚+𝑛 |)] <
∞}
An FK-space(or a metric space)𝑋 is said to
have AK property if (ℑ𝑚𝑛 ) is a Schauder basis for
where 𝑓 is a modulus function and 𝐴𝑖 =
𝑖(𝑚𝑛) 𝑋. Or equivalently 𝑥 [𝑚,𝑛] → 𝑥.
𝑎𝑖(𝑘,ℓ) is a nonnegative four dimensional matrix of
complex numbers and 𝑝 = (𝑝𝑚𝑛 ) is a sequence of
positive real nunmbers. We also give natural An FDK-space is a double sequence space
relationship between strongly generalized endowed with a complete metrizable; locally
𝜆2
difference 𝑉2 𝜒2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] − summable convex topology under which the coordinate
sequences with respect to 𝑓. We examine some mappings 𝑥 = (𝑥𝑘 ) → (𝑥𝑚𝑛 )(𝑚, 𝑛 ∈ ℕ) are also
topological properties of 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] spaces continuous.
and investigate some inclusion relations between
these spaces.
Orlicz[16] used the idea of Orlicz function
We need the following inequality in the to construct the space (𝐿𝑀 ). Lindenstrauss and
sequel of the paper. For 𝑎, 𝑏, ≥ 0 and 0 < 𝑝 < 1, we Tzafriri [10] investigated Orlicz sequence spaces in
have more detail, and they proved that every Orlicz
sequence space ℓ𝑀 contains a subspace isomorphic
(𝑎 + 𝑏)𝑝 ≤ 𝑎𝑝 + 𝑏 𝑝
to ℓ𝑝 (1 ≤ 𝑝 < ∞). subsequently, different classes
(2)
of sequence spaces were defined by Parashar and
Choudhary [17], Mursaleen et al. [14], Bektas and
Altin [3], Tripathy et al. [21], Rao and Subramanian
The double series ∑∞ 𝑚,𝑛=1 𝑥𝑚𝑛 is called
[18], and many others. The Orlicz sequence spaces
convergent if and only if the double sequence (𝑠𝑚𝑛 )
are the special cases of Orlicz spaces studied in [9].
is convergent, where 𝑠𝑚𝑛 = ∑𝑚,𝑛 𝑖,𝑗=1 𝑥𝑖𝑗 (𝑚, 𝑛 ∈ ℕ)
(see[1]).
Recalling [16] and [9], an Orlicz function
is a function 𝑀: [0, ∞) → [0, ∞) which is
continuous, non-decreasing, and convex with
794
𝑀(0) = 0, 𝑀(𝑥) > 0, for 𝑥 > 0 and 𝑀(𝑥) → ∞ (iii)𝑋𝛽 = {𝑎 =

as 𝑥 → ∞. If convexity of Orlicz function 𝑀 is ∞
(𝑎𝑚𝑛 ): ∑ 𝑚,𝑛=1 𝑎𝑚𝑛 𝑥𝑚𝑛 𝑖𝑠 𝑐𝑜𝑛𝑣𝑒𝑟𝑔𝑒𝑛𝑡, 𝑓𝑜𝑟𝑒𝑎𝑐ℎ𝑥 ∈
replaced by subadditivity of 𝑀, then this function is
𝑋};
called modulus function, defined by Nakano [15]
and further discussed by Ruckle [19] and Maddox
[11], and many others.
(iv)𝑋 𝛾 = {𝑎 = (𝑎𝑚𝑛 ): 𝑠𝑢𝑝𝑚𝑛 ≥
1|∑𝑀,𝑁
𝑚,𝑛=1 𝑎𝑚𝑛 𝑥𝑚𝑛 | < ∞, 𝑓𝑜𝑟𝑒𝑎𝑐ℎ𝑥 ∈ 𝑋};
An Orlicz function 𝑀 is said to satisfy the
Δ2 − condition for all values of 𝑢 if there exists a
constant 𝐾 > 0 such that 𝑀(2𝑢) ≤ 𝐾𝑀(𝑢)(𝑢 ≥ 0). (v)𝐿𝑒𝑡 𝑋 𝑏𝑒 𝑎𝑛 𝐹𝐾 − 𝑠𝑝𝑎𝑐𝑒 ⊃
𝑓 ′
𝜙; 𝑡ℎ𝑒𝑛 𝑋 = {𝑓(ℑ𝑚𝑛 ): 𝑓 ∈ 𝑋 };
Lindenstrauss and Tzafriri [10] used the

idea of Orlicz function to construct Orlicz sequence (vi)𝑋 𝛿 = {𝑎 =
space (𝑎𝑚𝑛 ): 𝑠𝑢𝑝𝑚𝑛 |𝑎𝑚𝑛 𝑥𝑚𝑛 |1/𝑚+𝑛 <
∞, 𝑓𝑜𝑟𝑒𝑎𝑐ℎ 𝑥 ∈ 𝑋};
|𝑥𝑘 |
ℓ𝑀 = {𝑥 ∈ 𝑤: ∑∞
𝑘=1 𝑀 ( )<
𝜌
∞, 𝑓𝑜𝑟 𝑠𝑜𝑚𝑒 𝜌 > 0}, 𝑋 𝛼 . 𝑋𝛽 , 𝑋 𝛾 are called 𝛼 − (𝑜𝑟𝐾𝑜̈ 𝑡ℎ𝑒 −

𝑇𝑜𝑒𝑝𝑙𝑖𝑡𝑧)dual of 𝑋, 𝛽 − (𝑜𝑟 𝑔𝑒𝑛𝑒𝑟𝑎𝑙𝑖𝑧𝑒𝑑 −
𝐾𝑜̈ 𝑡ℎ𝑒 − 𝑇𝑜𝑒𝑝𝑙𝑖𝑡𝑧) 𝑑𝑢𝑎𝑙 𝑜𝑓𝑋, 𝛾 −
𝑑𝑢𝑎𝑙 𝑜𝑓 𝑋, 𝛿 −
The space ℓ𝑀 with the norm
𝑑𝑢𝑎𝑙 𝑜𝑓𝑋 𝑟𝑒𝑠𝑝𝑒𝑐𝑡𝑖𝑣𝑒𝑙𝑦. 𝑋 𝛼 is defined by
Gupta and Kamptan [24]. It is clear that 𝑥 𝛼 ⊂ 𝑋𝛽
|𝑥𝑘 | and 𝑋 𝛼 ⊂ 𝑋 𝛾 , but 𝑋 𝛼 ⊂ 𝑋 𝛾 does not hold, since the
‖𝑥‖ = 𝑖𝑛𝑓 {𝜌 > 0: ∑∞
𝑘=1 𝑀 ( ) ≤ 1}, sequence of partial sums of a double convergent
𝜌
series need not to be bounded.
The notion of difference sequence spaces
becomes a Banach space which is called an (for single sequences) was introduced by Kizmaz
Orlicz sequence space. For 𝑀(𝑡) = 𝑡 𝑝 (1 ≤ 𝑝 < [36] as follows
∞), the spaces ℓ𝑀 coincide with the classical
sequence space ℓ𝑝 .
If 𝑋 is a sequence space, we give the 𝑍(Δ) = {𝑥 = (𝑥𝑘 ) ∈ 𝑤: (Δ𝑥𝑘 ) ∈ 𝑍}

following definitions:
for 𝑍 = 𝑐, 𝑐0 and ℓ∞ , where Δ𝑥𝑘 = 𝑥𝑘 −

′
(i)𝑋 = the continuous dual of 𝑋; 𝑥𝑘+1 for all 𝑘 ∈ ℕ. Here 𝑤, 𝑐, 𝑐0 and ℓ∞ denote the
classes of all, convergent,null and bounded sclar
valued single sequences respectively. The above
∞ spaces are Banach spaces normed by
(ii)𝑋 𝛼 = {𝑎 = (𝑎𝑚𝑛 ): ∑ 𝑚,𝑛=1 |𝑎𝑚𝑛 𝑥𝑚𝑛 | <
∞, 𝑓𝑜𝑟 𝑒𝑎𝑐ℎ𝑥 ∈ 𝑋};
‖𝑥‖ = |𝑥1 | + 𝑠𝑢𝑝𝑘≥1 |Δ𝑥𝑘 |
795
Later on the notion was further investigated 1

𝑡𝑟𝑠 = 𝑡𝑟𝑠 (𝑥𝑚𝑛 ) = 𝜆 ∑(𝑚,𝑛)∈𝐼𝑟𝑠 𝑥𝑚𝑛
𝑟𝑠
by many others. We now introduce the following
difference double sequence spaces defined by
where 𝜆𝑟𝑠 = 𝛽𝑟 ⋅ 𝜇𝑠 and 𝐼𝑟𝑠 = {(𝑚𝑛): 𝑟 −

𝛽𝑟 + 1 ≤ 𝑚 ≤ 𝑟, 𝑠 − 𝜇𝑠 + 1 ≤ 𝑛 ≤ 𝑠}.
𝑍(Δ) = {𝑥 = (𝑥𝑚𝑛 ) ∈ 𝑤 2 : (Δ𝑥𝑚𝑛 ) ∈ 𝑍}
A double number sequence 𝑥 = (𝑥𝑚𝑛 ) is

where 𝑍 = Λ2 , 𝜒 2 and Δ𝑥𝑚𝑛 = (𝑥𝑚𝑛 −
said to be (𝑉2 , 𝜆2 ) − summable to a nunmber 𝐿 if
𝑥𝑚𝑛+1 ) − (𝑥𝑚+1𝑛 − 𝑥𝑚+1𝑛+1 ) = 𝑥𝑚𝑛 − 𝑥𝑚𝑛+1 −
𝑃 − 𝑙𝑖𝑚𝑟𝑠 𝑡𝑟𝑠 = 𝐿. If 𝜆𝑟𝑠 = 𝑟𝑠, then then (𝑉2 , 𝜆2 ) −
𝑥𝑚+1𝑛 + 𝑥𝑚+1𝑛+1 for all 𝑚, 𝑛 ∈ ℕ
summability is reduced to (𝐶, 1,1) − summability.
Δ𝑚 𝑥𝑚𝑛 = ΔΔ𝑚−1 𝑥𝑚𝑛 for all 𝑚, 𝑛 ∈ ℕ,
where II. RESULTS
𝑖(𝑚,𝑛)
𝑚 𝑚−1 𝑚−1 The Let 𝐴 = (𝑎𝑖(𝑘,ℓ) ) is an infinite four
Δ 𝑥𝑚𝑛 = Δ 𝑥𝑚𝑛 − Δ 𝑥𝑚𝑛+1 −
Δ𝑚−1
𝑥𝑚+1,𝑛 + Δ𝑚−1
𝑥𝑚+1,𝑛+1 , for all 𝑚, 𝑛 ∈ ℕ. dimensional matrix of complex numbers and 𝑝 =
(𝑝𝑖(𝑚𝑛) ) be a double analytic sequence of positive
real numbers such that 0 < ℎ = 𝑖𝑛𝑓𝑖 𝑝𝑖(𝑚𝑛) ≤
𝑠𝑢𝑝𝑖 𝑝𝑖(𝑚𝑛) = 𝐻 < ∞ and 𝑓 be a modulus. We
1.1 Definition
define
A modulus function was introduced by

Nakano [15]. We recall that a modulus 𝑓 is a
function from [0, ∞) → [0, ∞), such that 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] = {𝑥 = (𝑥𝑚𝑛 ) ∈
(1) 𝑓(𝑥) = 0 if and only if 𝑥 = 0 𝑤 2 : 𝑙𝑖𝑚𝑟,𝑠→∞ 𝜆−1

(2) 𝑓(𝑥 + 𝑦) ≤ 𝑓(𝑥) + 𝑓(𝑦), for all 𝑥 ≥ 𝑚
|)] = 0}
0, 𝑦 ≥ 0,
(3) 𝑓 is increasing,
(4) 𝑓 is continuous from the right at o. Since
𝑉2 Λ2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] = {𝑥 = (𝑥𝑚𝑛 ) ∈
|𝑓(𝑥) − 𝑓(𝑦)| ≤ 𝑓(|𝑥 − 𝑦|), it follows from
condition (iv) that 𝑓 is continuous on [0, ∞). 𝑤 2 : 𝑠𝑢𝑝𝑟,𝑠 𝜆−1 𝑚
𝑟𝑠 ∑𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 [𝑓 (|𝐴𝑖 (Δ 𝑥𝑚𝑛 )𝑚+𝑛 |)] <
∞},
1.2 Definition
where 𝐴𝑖 (Δ𝑚 𝑥) =
The double sequence 𝜆2 = {(𝛽𝑟 , 𝜇𝑠 )} is 𝑖(𝑚𝑛) 𝑚
called double 𝜆2 sequence if there exist two non- ∑∞
𝑚=1 ∑∞
𝑛=1 𝑎𝑖(𝑘,ℓ) Δ 𝑥𝑚𝑛 .
decreasinig sequences of positive numbers tending
to infinity such that 𝛽𝑟+1 ≤ 𝛽𝑟 + 1, 𝛽1 = 1 and
𝜇𝑠+1 ≤ 𝜇𝑠 + 1, 𝜇1 = 1. The generalized double de 1) 2.1 Theorem
Vallee-Poussin mean is defined by
796
𝑝𝑖(𝑚𝑛)
Let 𝑓 be a modulus function. Then 𝑚
1
𝜆2 𝑛)! Δ 𝑥𝑚𝑛 ) 𝑚+𝑛

− 0|)] +
𝑉2 𝜒2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] is a linear space over the
𝑝𝑖(𝑚𝑛)
complex field ℂ. 𝐷𝑠𝑢𝑝𝑟𝑠 𝜆−1
𝑟𝑠 ∑𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 [𝑓(|0|)] ≤
𝐷𝑠𝑢𝑝𝑟𝑠 𝜆−1
Proof: Let 𝑥, 𝑦 ∈ 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] and
𝛼, 𝜇 ∈ ℂ. Then there exists integers 𝐷𝛼 and 𝐷𝜇 such 𝑛)! Δ𝑚 𝑥𝑚𝑛 )𝑚+𝑛 − 0|)] +
1 1
that |𝛼| 𝑚+𝑛≤ 𝐷𝛼 and |𝜇| ≤ 𝐷𝜇 . By using (1)
𝑚+𝑛
𝑇𝑚𝑎𝑥{𝑓(|0|)ℎ , 𝑓(|0|)𝐻 } < ∞.
and the properties of modulus 𝑓, we have
Hence 𝑥 ∈ 𝑉2 Λ2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓]. Therefore
the inclusion
∞ ∞ 𝑖(𝑚𝑛)
𝜆−1
𝑟𝑠 ∑𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 [𝑓 (|∑𝑚=1 ∑𝑛=1 𝑎𝑖(𝑘,ℓ) ((𝑚 +
𝑉𝜒𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] ⊂ 𝑉2 Λ2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓]
𝑛)! Δ𝑚 (𝛼𝑥𝑚𝑛 + 𝜇𝑥𝑚𝑛 )) 𝑚+𝑛
|)] ≤ holds. This completes the proof.
1
∞ ∞ 𝑖(𝑚𝑛)
𝐷𝐷𝛼𝐻 𝜆−1
𝑟𝑠 ∑𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 [𝑓 (|∑𝑚=1 ∑𝑛=1 𝛼 𝑚+𝑛 𝑎𝑖(𝑘,ℓ) ((𝑚 +
𝑚
2.3 Theorem
|)] +
1
∞ ∞ 𝑖(𝑚𝑛)
𝐷𝐷𝜇𝐻 𝜆−1
𝑟𝑠 ∑𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 [𝑓 (|∑𝑚=1 ∑𝑛=1 𝛼 𝑚+𝑛 𝑎𝑖(𝑘,ℓ) ((𝑚 + Let 𝑝 = (𝑝𝑖 ) ∈ Λ2 . Then 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓]
𝑚 is a paranormed space
|)] → 0 as 𝑟, 𝑠 → ∞
This proves that 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] is

linear. This comples the proof. 𝑔(𝑥) = 𝑠𝑢𝑝𝑟𝑠 (𝜆−1
1
1 𝑝𝑖(𝑚𝑛) 𝑀
𝑛)! Δ𝑚 𝑥𝑚𝑛 ) 𝑚+𝑛
|)] )
2.2 Theorem
Let 𝑓 be a modulus function. Then the where 𝑀 = 𝑚𝑎𝑥(1, 𝑠𝑢𝑝𝑖 𝑝𝑖 )

inclusions 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] ⊂
Proof:Clearly 𝑔(−𝑥) = 𝑔(𝑥). it is trivial
𝑉2 Λ2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] hold 1
that ((𝑚 + 𝑛)! Δ𝑚 𝑥𝑚𝑛 )𝑚+𝑛 = 0 for 𝑥𝑚𝑛 = 0.
Proof:Let 𝑥 ∈ 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] such that Hence we get 𝑔(0) = 0. Since
𝑝𝑖
≤ 1 and 𝑀 ≥ 1,
𝑀
𝜆2 𝑚
𝑥 → (𝑉2 𝜒2 [𝐴, Δ , 𝑝, 𝑓]). By using (2), we have using Minkowski’s inequality and definition of
modulus 𝑓, for each (𝑟, 𝑠), we have
𝑠𝑢𝑝𝑟𝑠 𝜆−1
1 𝑝𝑖(𝑚𝑛) (𝜆−1 𝑚
𝑟𝑠 ∑𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 [𝑓 (|𝐴𝑖 ((𝑚 + 𝑛)! Δ (𝑥𝑚𝑛 +
|)] = 1
1 𝑝𝑖(𝑚𝑛) 𝑀
1
𝑠𝑢𝑝𝑟𝑠 𝜆−1 𝑚
𝑟𝑠 ∑𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 [𝑓 (|𝐴𝑖 ((𝑚 + 𝑛)! Δ 𝑥𝑚𝑛 )
𝑚+𝑛
− 𝑦𝑚𝑛 )) 𝑚+𝑛
|)] ) ≤
𝑝𝑖(𝑚𝑛)
0 + 0|)] ≤ (𝜆−1
𝐷𝑠𝑢𝑝𝑟𝑠 𝜆−1
797
1 1 𝑝𝑖
1 𝑝𝑖(𝑚𝑛) 𝑀 𝑚
|)] ≤ 𝑚𝑎𝑥{𝑓(𝜖)ℎ , 𝑓(𝜖)𝐻 } +
|)] ) +
𝑚𝑎𝑥{1, (2𝑓(1)𝛿 −1 )𝐻 }𝜆−1
𝑟𝑠 ∑ 1 [𝑓
(𝜆−1 𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 ,|𝐴𝑖 ((𝑚+𝑛)!Δ𝑚 𝑥𝑚𝑛 )𝑚+𝑛 |>𝛿
1 𝑝𝑖
1
1 𝑝𝑖(𝑚𝑛) 𝑀 𝑛)! Δ𝑚 𝑥𝑚𝑛 )𝑚+𝑛 |)] . Therefore 𝑥∈
𝑚
𝑛)! Δ 𝑦𝑚𝑛 ) 𝑚+𝑛
|)] )
𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓]. This completes the proof.
Now it follows that 𝑔 is subadditive. Let us
take any complex number 𝛼. By definition of
modulus 𝑓, we have 2.5 Theorem
𝑔(𝛼𝑥) =
𝑞
𝑠𝑢𝑝𝑟𝑠 (𝜆−1 Let 0 < 𝑝𝑖 < 𝑞𝑖 and {𝑝𝑖 } be bounded. Then
𝑟𝑠 ∑𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 [𝑓 (|𝐴𝑖 ((𝑚 + 𝑖
1 𝑉2 𝜒𝜆 2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑞, 𝑓] 𝜆2
⊂ 𝑉2 𝜒2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓]
1 𝑝𝑖(𝑚𝑛) 𝑀 𝐻
𝑛)! Δ𝑚 𝛼𝑥𝑚𝑛 ) 𝑚+𝑛
|)] ) ≤ 𝐾 𝑀 𝑔(𝑥), where Proof: Let
𝐾 =1+ 𝑥 ∈ 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑞, 𝑓]
1
[|𝛼| 𝑚+𝑛 ] ([|𝑡|]𝑑𝑒𝑛𝑜𝑡𝑒𝑠 𝑡ℎ𝑒 𝑖𝑛𝑡𝑒𝑔𝑒𝑟 𝑝𝑎𝑟𝑡 𝑜𝑓 𝑡). (3)
Since 𝑓 is modulus, we have 𝑥 → 0 implies
𝑔(𝛼𝑥) → 0. Similarly 𝑥 → 0 and 𝛼 → 0 implies
𝑔(𝛼𝑥) → 0. Finally, we have 𝑥 fixed and 𝛼 → 0 𝜆−1
implies 𝑔(𝛼𝑥) → 0. This comples the proof. 𝑞𝑖
1
𝑚
|)] → 0 𝑎𝑠 𝑟, 𝑠 → ∞ (4)
2.4 Theorem Let
𝑡𝑖 = 𝜆−1
Let 𝑓 be a modulus function. Then 1 𝑞𝑖
𝜆2
𝑉2 𝜒2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝] ⊂ 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] 𝑚
|)] → 0 as 𝑟, 𝑠 → ∞ and
Proof:Let 𝑥 ∈ 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝]. We can 𝑝

𝛾𝑖 = 𝑞𝑖 . Since 𝑝𝑖 ≤ 𝑞𝑖 , we have 0 ≤ 𝛾𝑖 ≤ 1.
𝑖
choose 0 < 𝛿 < 1 such that 𝑓(𝑡) < 𝜖 for every 𝑡 ∈ Take 0 < 𝛾 < 𝛾𝑖 .
[0, ∞) with 0 ≤ 𝑡 ≤ 𝛿. Then, we can write
𝜆−1
Define 𝑢𝑖 = 𝑡𝑖 (𝑡𝑖 ≥ 1); 𝑢𝑖 = 0(𝑡𝑖 < 1);
1 𝑝𝑖
and 𝑣𝑖 = 0(𝑡𝑖 ≥ 1); 𝑣𝑖 = 𝑡𝑖 (𝑡𝑖 < 1);
− 0|)] =
𝜆−1
𝑟𝑠 ∑ 1 [𝑓 (|𝐴𝑖 ((𝑚 +
𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 ,|𝐴𝑖 ((𝑚+𝑛)!Δ𝑚 𝑥𝑚𝑛 )𝑚+𝑛 |≤𝛿 𝛾 𝛾 𝛾
𝑡𝑖 = 𝑢𝑖 + 𝑣𝑖 ; 𝑡𝑖 𝑖 = 𝑢𝑖 𝑖 + 𝑣𝑖 𝑖 . Now it
1 𝑝𝑖 follows that
𝑛)! Δ𝑚 𝑥𝑚𝑛 )𝑚+𝑛 |)] +
𝛾 𝛾 𝛾
𝑢𝑖 𝑖 ≤ 𝑢𝑖 ≤ 𝑡𝑖 𝑎𝑛𝑑 𝑣𝑖 𝑖 ≤ 𝑣𝑖
𝜆−1
𝑟𝑠 ∑ 1 [𝑓 (|𝐴𝑖 ((𝑚 + (5)
𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 ,|𝐴𝑖 ((𝑚+𝑛)!Δ𝑚 𝑥𝑚𝑛 )𝑚+𝑛 |>𝛿
798
(i) Let 0 < 𝑖𝑛𝑓𝑝𝑖 ≤ 𝑝𝑖 ≤ 1. Then

𝜆2
𝛾 𝛾 𝛾 𝛾 𝑉2 𝜒2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] ⊂ 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑓]
i.e 𝑡𝑖 𝑖 = 𝑢𝑖 𝑖 + 𝑣𝑖 𝑖 ; 𝑡𝑖 𝑖 ≤ 𝑡𝑖 + 𝑣𝑖𝜆 by (5)
(ii) Let 1 ≤ 𝑝𝑖 ≤ 𝑠𝑢𝑝𝑝𝑖 < ∞. Then
(𝜆−1
𝑟𝑠 ∑𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 [𝑓 (|𝐴𝑖 ((𝑚 + 𝑉2 𝜒2 𝜆2
[𝐴, Δ𝑚 , 𝑓] ⊂ 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓]
1 𝑞𝑖 𝛾𝑖
𝑚
|)] ) ≤ (iii) Let 0 < 𝑝𝑖 ≤ 𝑞𝑖 < ∞ for each 𝑖. Then
𝜆2
𝑉2 𝜒2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] ⊂ 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑞, 𝑓]
1 𝑞𝑖
𝜆−1 𝑚
𝑚+𝑛
|)] Proof: The proof is a routine verification.
(𝜆−1
III. CONCLUSION
𝑝𝑖
1 𝑞𝑖 𝑞
𝑖 In this article, we defined and discussed some
|)] ) ≤
difference double sequence spaces via by
1 𝑞𝑖
𝜆−1 𝑚
𝑚+𝑛
|)] modulus function and studied different
properties of these spaces and also established
some inclusion results among them.
(𝜆−1
1 𝑝𝑖 IV. REFERENCES
𝑚
|)] ) ≤
𝑞𝑖
[1] T.Apostol, Mathematical Analysis, Addison-
1
Wesley , London, 1978.
𝜆−1 𝑚
𝑚+𝑛
|)]
[2] M.Basarir and O.Solancan, On some double
sequence spaces, J. Indian Acad. Math., 21(2) (1999), 193-
But (𝜆−1
𝑟𝑠 ∑𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 [𝑓 (|𝐴𝑖 ((𝑚 + 200.
1 𝑞𝑖 [3] C.Bektas and Y.Altin, The sequence space

𝑚
|)] ) → 0 as 𝑟, 𝑠 → ∞. by (4). ℓ𝑀 (𝑝, 𝑞, 𝑠) on seminormed spaces, Indian J. Pure Appl.
Math., 34(4) (2003), 529-534.
Therefore
[4] T.J.I’A.Bromwich, An introduction to the
theory of infinite series Macmillan and Co.Ltd. ,New York,
(𝜆−1
𝑟𝑠 ∑𝑚𝑛∈𝐼𝑟𝑠 [𝑓 (|𝐴𝑖 ((𝑚 + (1965).
1 𝑝𝑖 [5] J.C.Burkill and H.Burkill, A Second Course in
𝑛)! Δ𝑚 𝑥𝑚𝑛 )𝑚+𝑛 |)] ) → 0 as 𝑟, 𝑠 → ∞. Hence Mathematical Analysis Cambridge University Press,
Cambridge, New York, (1980).
𝑥 ∈ 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] [6] R.Colak and A.Turkmenoglu, The double

sequence spaces ℓ2∞ (𝑝), 𝑐02 (𝑝) and 𝑐 2 (𝑝), (to appear).
(6)
[7] M.Gupta and P.K.Kamthan,Infinite matrices and
From (3)and (6), we get 𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑞, 𝑓] ⊂ tensorial transformations, Acta Math. , Vietnam 5 (1980),
33-42.
𝑉2 𝜒2 𝜆2 [𝐴, Δ𝑚 , 𝑝, 𝑓] This completes the proof.
[8] G.H.Hardy, On the convergence of certain
multiple series, Proc. Camb. Phil. Soc., 19 (1917), 86-95.
[9] M.A.Krasnoselskii and Y.B.Rutickii, Convex

2.6 Theorem
functions and Orlicz spaces, Gorningen, Netherlands, 1961.
799
[10] J.Lindenstrauss and L.Tzafriri, On Orlicz [26] N.Subramanian, R.Nallswamy and

sequence spaces, Israel J. Math., 10 (1971), 379-390. N.Saivaraju, Characterization of entire sequences via double
Orlicz space, Internaional Journal of Mathematics and
[11] I.J.Maddox, Sequence spaces defined by a Mathemaical Sciences, Vol.2007(2007), Article ID 59681, 10
modulus, Math. Proc. Cambridge Philos. Soc, 100(1) (1986), pages.
161-166.
[27] A.G𝑜̈ khan and R.Colak, The double sequence
[12] F.Moricz, Extentions of the spaces 𝑐 and 𝑐0 spaces 𝑐2𝑃 (𝑝)
and 𝑐2𝑃𝐵 (𝑝), Appl. Math. Comput., 157(2),
from single to double sequences, Acta. Math. Hungerica, (2004), 491-501.
57(1-2), (1991), 129-136.
[28] A.G𝑜̈ khan and R.Colak, Double sequence
[13] F.Moricz and B.E.Rhoades, Almost
spaces ℓ∞
2 , ibid., 160(1), (2005), 147-153.
convergence of double sequences and strong regularity of
summability matrices, Math. Proc. Camb. Phil. Soc., 104, [29] M.Zeltser, Investigation of Double Sequence
(1988), 283-294. Spaces by Soft and Hard Analitical Methods, Dissertationes
Mathematicae Universitatis Tartuensis 25, Tartu University
[14] M.Mursaleen,M.A.Khan and Qamaruddin,
Press, Univ. of Tartu, Faculty of Mathematics and Computer
Difference sequence spaces defined by Orlicz functions,
Science, Tartu, 2001.
Demonstratio Math. , Vol. XXXII (1999), 145-150.
[30] M.Mursaleen and O.H.H. Edely, Statistical
[15] H.Nakano, Concave modulars, J. Math. Soc.
convergence of double sequences, J. Math. Anal. Appl.,
Japan, 5(1953), 29-49.
288(1), (2003), 223-231.
[16] W.Orlicz, 𝑈̈ber Raume (𝐿𝑀 ) Bull. Int. Acad. [31] M.Mursaleen, Almost strongly regular
Polon. Sci. A, (1936), 93-107. matrices and a core theorem for double sequences, J. Math.
[17] S.D.Parashar and B.Choudhary, Sequence Anal. Appl., 293(2), (2004), 523-531.
spaces defined by Orlicz functions, Indian J. Pure Appl. [32] M.Mursaleen and O.H.H. Edely,Almost
Math. , 25(4)(1994), 419-428. convergence and a core theorem for double sequences, J.
[18] K.Chandrasekhara Rao and N.Subramanian, Math. Anal. Appl., 293(2), (2004), 532-540.
The Orlicz space of entire sequences, Int. J. Math. Math. Sci., [33] B.Altay and F.Basar, Some new spaces of
68(2004), 3755-3764. double sequences, J. Math. Anal. Appl., 309(1), (2005), 70-
[19] W.H.Ruckle, FK spaces in which the sequence 90.
of coordinate vectors is bounded, Canad. J. Math., 25(1973), [34] F.Basar and Y.Sever, The space ℒ𝑝 of double
973-978.
sequences, Math. J. Okayama Univ, 51, (2009), 149-157.
[20] B.C.Tripathy, On statistically convergent
[35] N.Subramanian and U.K.Misra, The semi
double sequences, Tamkang J. Math., 34(3), (2003), 231-
normed space defined by a double gai sequence of modulus
237.
function, Fasciculi Math., 46, (2010).
[21] B.C.Tripathy,M.Et and Y.Altin, Generalized
[36] H.Kizmaz, On certain sequence spaces, Cand.
difference sequence spaces defined by Orlicz function in a
Math. Bull., 24(2), (1981), 169-176.
locally convex space, J. Analysis and Applications,
1(3)(2003), 175-192. [37] N.Subramanian and U.K.Misra,
Characterization of gai sequences via double Orlicz space,
[22] A.Turkmenoglu, Matrix transformation
Southeast Asian Bulletin of Mathematics, (revised).
between some classes of double sequences, Jour. Inst. of
math. and Comp. Sci. (Math. Seri. ), 12(1), (1999), 23-31. [38] N.Subramanian, B.C.Tripathy and
C.Murugesan, The double sequence space of Γ 2 , Fasciculi
[23] A.Wilansky, Summability through Functional
Math. , 40, (2008), 91-103.
Analysis, North-Holland Mathematics Studies, North-
Holland Publishing, Amsterdam, Vol.85(1984). [39] N.Subramanian, B.C.Tripathy and
C.Murugesan, The Ces𝑎′ro of double entire sequences,
[24] P.K.Kamthan and M.Gupta, Sequence spaces
International Mathematical Forum, 4 (2)(2009), 49-59.
and series, Lecture notes, Pure and Applied Mathematics, 65
Marcel Dekker, In c., New York , 1981. [40] N.Subramanian and U.K.Misra, The
Generalized double of gai sequence spaces, Fasciculi Math.,
[25] M.Gupta and P.K.Kamthan, Infinite Matrices and
43, (2010).
tensorial transformations, Acta Math. Vietnam 5, (1980), 33-
42.
800
[41] N.Subramanian and U.K.Misra, Tensorial

transformations of double gai sequence spaces, International
Journal of Computational and Mathematical Sciences, 3:4,
(2009), 186-188.
[42] B.Kuttner, Note on strong summability, J.

London Math. Soc., 21(1946), 118-122.
[43] I.J.Maddox, On strong almost convergence,

Math. Proc. Cambridge Philos. Soc., 85(2), (1979), 345-350.
[44] J.Cannor, On strong matrix summability with

respect to a modulus and statistical convergence, Canad.
math. Bull, 32(2), (1989), 194-198.
[45] A.Pringsheim, Zurtheorie derzweifach

unendlichen zahlenfolgen, Mathematische Annalen, 53,
(1900), 289-321.
[46] H.J.Hamilton, Transformations of multiple

sequences, Duke Math, Jour., 2, (1936), 29-60.
[47] ———-, A Generalization of multiple

sequences transformation, Duke Math, Jour., 4, (1938), 343-
358.
[48] ———-, Change of Dimension in sequence

transformation , Duke Math, Jour., 4, (1938), 341-342.
[49] ———-, Preservation of partial Limits in

Multiple sequence transformations, Duke Math, Jour., 4,
(1939), 293-297.
[50] , G.M.Robison, Divergent double sequences

and series, Amer. Math. Soc. Trans., 28, (1926), 50-73.
[51] L.L.Silverman, On the definition of the sum of

a divergent series, un published thesis, University of Missouri
studies, Mathematics series.
[52] O.Toeplitz, 𝑈̈ber allgenmeine linear mittel

bridungen, Prace Matemalyczno Fizyczne (warsaw), 22,
(1911).
801
Fabrication of Flexible Screen-printed MWCNT-based Electrodes

Mustafa ŞEN*
Department of Biomedical Engineering, Faculty of Engineering and Arhitechture, Izmir Katip Çelebi University, İzmir Turkey
*
(mustafa.sen@ikcu.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – In this study, a stable, flexible, cheap and disposable multiwalled carbon nano tubes (MWCNT)-
based screen-printed carbon electrode was developed for fast and sensitive sensor applications. A novel ink
was prepared by mixing MWCNT, varnish and liquid paraffin in certain ratios. The ink was then was
transferred to an acetate paper using a stencil pattern which had a working, an auxiliary and a reference
electrode in its design. Commercial silver paste was used to pattern the reference electrode using the same
stencil. First, the ink composition was optimizes and then the electrodes were characterized based on
physical stress and electrochemical behavior at different scan rates. According to the results, the flexible
electrode exhibited an excellent electrochemical behavior and expected to contribute to wearable biosensor
applications due to its stability, sensitivity and flexible structure.
Keywords – MWCNT, screen printing, flexible electrode, electrochemical detection, biosensor

I. INTRODUCTION sections. Also, the production method of screen-
Simple, disposable and portable electrochemical printed electrodes should be chosen based on the
systems produced on soft, bendable and stretchable characteristics of the conductive ink and the
substrates have a great importance especially in the substrate as well as the intended application[3]. In
field of wearable technologies [1]. Flexible addition, the materials required for production must
substrates have a wide range of applications in have required physical and chemical properties such
wearable electronics such as wearable sensors and as conductivity, chemical stability, inertness,
smart clothing, especially due to their ability to resistance to corrosion, low cost and long storage
withstand tensile stress and maintain proper contact time to allow proper measurements in
even on curved surfaces [2]. Screen printing electrochemical systems.
technology, which is a relatively simple procedure
in the production of flexible electrodes, is often One of the biggest difficulties encountered in
preferred. In general, screen printing technology flexible electrochemical sensors is the thermal
offers advantages such as suitability for mass curing of the ink used after printing and the
production, changeable molds and low cost. deformation of the sensor structure resulting from
Flexible electrode production can be summarized in this process. In this study, a resin and multi-walled
three stages. In the first stage, the preparation of carbon nanotube (MWCNT)-based ink that does not
conductive inks for the study, reference and counter require thermal curing was developed and used in
electrodes is carried out, while in the second stage, the fabrication of flexible electrodes. According to
the prepared conductive ink is printed on the the results, the electrodes exhibited a very
substrate. In the last stage, the electrodes are satisfactory electrochemical behavior. The
covered with an isolating material to determine the developed electrodes are planned to be used in the
electrode measuring area and the contact pad
802
M. Şen, Fabrication of Flexible Screen-printed MWCNT-based Electrodes, ICEANS 2022, Konya, Turkey
measurement of glucose, lactate and amino acids, the electrodes to acetate paper substrates, the
especially in body fluids such as sweat[4–6]. adhesive paper was removed gently. In order to
optimize the amount of MWCNT put into the paste
II. MATERIALS AND METHOD and select the most suitable electrode, 5 different
2.1. Materials electrodes were produced by preparing different
The substances, multi walled carbon nano tubes inks with varying amounts of MWCNTs (11.5, 23,
(MWCNT)(Outside diameter 48-78 nm)(Nanografi 92 and 184 µg/ml). Cycling voltammetry (CV)
Nano technology, Turkey), liquid paraffin measurements of the produced electrodes were
(Tekkim), 2K acrylic varnish (Dyo, Turkey), silver carried out.
(Ag) paste (YTONGS-DD25, China), acetate paper
(Temat, Turkey), and self-adhesive printing paper
were employed for fabrication process of screen
printed carbon electrode. Potentiostat (Autolab
PGSTAT204) was used with cable connector for
screen-printed electrodes for electrochemical
measurements and characterization. Laser CNC
machine (CNC 3018 Plus) was used to transfer the
electrode patterns on to self-adhesive printing paper.
2.2 Fabrication of flexible electode by

imprinting electrodes with screen printing
method
First, the required template was drawn in the Fig. 1. An image of the screen printed flexible
Microsoft PowerPoint program and the shape was electrode (a) along an image showing its flexibility
transferred to a self-adhesive printing paper using (b).
the CNC machine, so that the mold (stencil)
required for the production of the electrodes was 2.3 Electrochemical behavior of the electrode at
produced in a sensitive and controlled manner. different scan rates
Then, the adhesive paper was adhered to the acetate
paper and the MWCNT paste mixed with varnish The electrochemical transfer of the electrode was
and liquid paraffin in certain proportions for 5-6 verified by observing the behavior of the CV curves
minutes was applied to the cavities on the mold with of the electrodes at different scan rates: the potential
the help of a spatula for the working electrode and was cycled between 0 V - 0.4 V (vs. Ag/AgCl) in 1
the auxiliary electrode. After allowing the varnish to mM FcCH2OH solution at the scan rates of 5, 10,
dry at room temperature for 4 hours, a smooth 25, 50, 75, 100, 150, 200, 250 and 500 mV [7–9].
electrode surface was obtained by sanding in order
to transfer the shape of the carbon electrodes 2.2 Bending test
properly. Then, commercial silver paste for the In order to observe the flexibility behavior of the
reference electrode was applied with a spatula. After electrode, a bending test was carried out. Basically,
transferring the silver reference electrode, it was the electrode was bent 180̊ degrees 100 times, and
dried with a hair dryer for 20 minutes. The prepared after each 10 bending cycle, a CV curve between 0
acetate paper was cut to a length of 3.4 cm and a and 0.4 V (vs. Ag/AgCl) was obtained in 1 mM
width of 1.0 cm to be prepared for the completing of FcCH2OH solution. The CV curve results were then
screen-printed carbon electrodes. Finally, in order to compared to the CV curve obtained prior to bending
insulate the electrodes and determine the sensing tests.
area, the electrical tape was cut by the CNC machine
and adhered to the sensor surface. After transferring
803
III. RESULTS & DISCUSSION electrodes was examined via CV after every 10
The fabrication of the screen-printed flexible stretching cycles. As seen in Fig. 2b, it was
electrodes was carried out successfully with the determined that there was no significant difference
proposed fabrication method (Fig. 1a-b). In the light in oxidation currents. Therefore, it was concluded
of the obtained results, it is likely that the fabrication that the structure of the electrodes after stretching
of such electrodes in much smaller sizes can be did not deform in a way that would affect the
realized. When the CV behavior of flexible electrochemical results.
electrodes obtained with inks containing different
amounts of MWCNTs was examined, it was seen In the final stage, the electrochemical behavior of
that the oxidation and reduction currents were very the electrodes was tested at different scan rates. The
close to each other in inks containing 23 µg/mL and test was carried out in a wide range by increasing
above MWCNT (Fig. 2a). However, considering the the scan rate from 5 mV/s to 500 mV/s. As seen in
difficulties experienced in the application due to the Fig. 3a, it was determined that the CV shape (duck
viscosity of the ink and the cost, it was concluded shape) did not change much as expected and the
that 23 µg/mL MWCNT would be more suitable for relationship between oxidation/reduction currents
electrode fabrication. Next, the elastic behavior of and scan rate was linear (Fig. 3b).
the fabricated electrodes was investigated. As stated
in the method section, the fabricated electrodes were
IV. CONCLUSION
stretched one hundred times and the behavior of the
Fig. 2. CV curves of flexible screen printed electrodes prepared with different amounts of MWCNTs (a) and the oxidation
current of an electrode after bending (b).
Fig. 3. The CV curves of a flexible current obtained 1 mM FcCH2OH solution at different scan rates (a) and a curve
demonstrating the relationship between current and scan rate (b).
804
In the light of the results, it was concluded that the H2O2 and dopamine," J. Electroanal. Chem., vol. 864,
pp. 114104, 2020.
electron transfer on the flexible electrodes was very
fast and these electrodes therefore can be used safely [9] M. Şen, Y. Takahashi, Y. Matsumae, Y. Horiguchi, A.
in quantitaive analysis of biologically relevant Kumatani, K. Ino, H. Shiku, T. Matsue, "Improving
the electrochemical imaging sensitivity of scanning
molecules. In the next part of the study, it is planned electrochemical microscopy-scanning ion
to use these electrodes in the measurement of conductance microscopy by using electrochemical Pt
glucose, lactate and amino acids, especially in body deposition," Anal. Chem., vol. 87, pp. 3484–3489,
2015.
fluids such as sweat.
ACKNOWLEDGMENT
This research was supported by the scientific
research projects coordination unit of Izmir Katip
Celebi University (Project Nos. 2022-ÖDL-
MÜMF-0007 and 2021-GAP-MÜMF-0055).
REFERENCES
[1] J. Yoon, H.-Y. Cho, M. Shin, H.K. Choi, T. Lee, J.-W.

Choi, "Flexible electrochemical biosensors for
healthcare monitoring," J. Mater. Chem. B, vol. 8, pp.
7303–7318, 2020.
[2] D. Wang, Y. Zhang, X. Lu, Z. Ma, C. Xie, Z. Zheng,
"Chemical formation of soft metal electrodes for
flexible and wearable electronics," Chem. Soc. Rev.,
vol. 47, pp. 4611–4641, 2018.
[3] W.T. Wahyuni, B.R. Putra, A. Fauzi, D. Ramadhanti,
E. Rohaeti, R. Heryanto, "A Brief Review on
Fabrication of Screen-Printed Carbon Electrode:
Materials and Techniques," Indones. J. Chem. Res.,
vol. 8, pp. 210–218, 2021.
[4] T. Golcez, V. Kilic, M. Sen, "A Portable Smartphone-
based Platform with an Offline Image Processing Tool
for Rapid Paper-based Colorimetric Detection of
Glucose in Artificial Saliva," Anal. Sci., vol. 37, pp.
561-568, 2020.
[5] Ö.B. Mercan, V. Kılıç, M. Şen, "Machine learning-
based colorimetric determination of glucose in
artificial saliva with different reagents using a
smartphone coupled μPAD," Sensors Actuators B
Chem., vol. 329, pp. 129037, 2021.
[6] E. Yüzer, V. Doğan, V. Kılıç, M. Şen, "Smartphone
embedded deep learning approach for highly accurate
and automated colorimetric lactate analysis in sweat,"
Sensors Actuators B Chem., vol. 371, pp. 132489,
2022.
[7] V.K. Aydin, M. Şen, "A facile method for fabricating
carbon fiber-based gold ultramicroelectrodes with
different shapes using flame etching and
electrochemical deposition," J. Electroanal. Chem.,
vol. 799, pp. 525–530, 2017.
[8] F. Seven, T. Gölcez, Ş.E.N. Mustafa, "Nanoporous
carbon-fiber microelectrodes for sensitive detection of
805
Optical tornado beams dynamics

Assia Yousfi*, Abdelhalim Bencheikh 1, 2
1
Applied optics laboratory, Institute of optics and precision mechanics, Ferhat Abbas University, Algeria
2
Department of Electromechanics, Faculty of sciences and technology, University of Bordj Bou Arreridj, Algeria
*
yousfiassia2@gmail.com, assia.yousfi@univ-setif.dz
Abstract –A laser beam with phase and polarization singularities or called a vortex beam is a point
singularity isolated from an optical field. This type of vortex is pervasive in nature and is called polarization
vortex and phase vortex, characterized by phase singularity or polarization respectively. In recent decades,
optical vortex beams have been widely expanded in various fields. Polarization vortex beams have found
interesting uses in sharp focusing with super-resolution spots, plasmon excitation and narrow focusing.
Phase vortex beams have found potential uses in optical tweezers, optical manipulation, microscopy, and
quantum information processing.
In our work, we provide an analytical demonstration of the propagation of a very useful modified light laser
beam (vortex Laguerre-Gaussian beam) the latter is an eigenmode of free space propagation, which is
invariant under propagation in lossless systems. Then we superimposed two vortices of Laguerre-Gaussian
beams with different modes and different beam width. We get a form of Tornado after a linear propagation
(analytical and numerical presentation), due to the wide beam width of the vortex Laguerre-Gaussian beam
of mode (0,1). The structures of Tornado beams shown in the intensity and phase profiles, and then we
discuss the parameters impact on Tornado beams. We believe that the results presented in this
communication will be useful in many field, where the structure light is involved.
Keywords – Vortex laser beam, phase singularity, quantum information, optical telecommunication
I. INTRODUCTION approximate solution of the paraxial wave equation

In recent years, research interests have been in cylindrical coordinate, they have a spiral wave
focused on the study and generation of light beam front described by 𝑒𝑥𝑝(𝑖𝑙𝜑), where 𝑙 is a azimuthal
vortices [1]-[2]. Vortices are common phenomena coordinate or “topological charge”[8]. This type of
that widely exist in different field of physics for beams found many applications, due to their distinct
example “optics” [3]-[4]. An optical vortex is an characteristics, in particular; telecommunications
optical filed with zero intensity and undefined phase [9], spatial multiplexing [10], and optical tweezers
value, due to the twisting of the light field around [11].
the axis of light propagation [5]. This type of light
In this work, we propose a generation of optical
characterized by a helical wave front with a phase
tornado vortex beam by the superposition of two
singularity [6]-[7]. Phase singularity, in optics, is a
vortices of Laguerre-Gaussian beam, this latter
point (in 2D) or a line (in 3D) phase defect at which
having different beam widths. Then, we discuss the
phase is indeterminate and amplitude is zero.
obtained results.
Vortex Laguerre Gaussian (LG) beam is a simple
example of optical vortices, which is an
806
Yousfi et al., Optical tornado beams dynamics, ICEANS 2022, Konya, Turkey
∞
Materials and Method ∫0 x l+1 Exp(−βx 2 )Llp (αx 2 )J1 (yx) dx = 2−l−1 β−l−p−1 ×
y2 αy2
(β − α)p y l Exp (− ) Llp ( ) (6)
4β 4β(2−β)
We use a software named Mathematica to
implement the different simulations of the resulted After the integral calculations, the propagation of
beam (called tornado beam), the latter is obtained by the Vortex Laguerre-Gaussian beam becomes:
a coherent superposition of two beams of Vortex
ik 2 |l|
Laguerre-Gaussian beams with different azimuthal Eout (r, φ, z) =
ik
. e(ikz) . e(2zr ) . (−i
√2kr 1
2z 2zw0 2) ( w2
−
indices and widths. 0
ik −l−p−1 1 ik
) × exp(−ilφ) (( − )−
2z w2
0 2z
A. Analytical formulas for a vortex Laguerre- p

2 k2 r2 |l| k2 r2
Gaussian beam 2 ) Exp (− ) × Lp ( )
w0 1 ik 1 ik 1 ik
4z2 ( 2 − ) 2w2 2
The optical filed of vortex Laguerre-Gaussian w0 2z 0 z (w2 −2z)(2−(w2 −2z))
0 0
beam at 𝑧 = 0 in cylindrical coordinates is

(7)
expressed as:
r 2 B. Evolution of Tornado vortex beams
r |l| |l| r2 (− 02 )
−ilθ
ELG (r0 , θ, 0) = E0 (√2 0 ) Lp (2 0
)e w0
e (1) The analytical expression of the superposition of
w0 w2
0
the optical vortex is given as:
Where 𝑟0 , 𝜃 represent the radial and azimuthal
|𝑙|
coordinates, 𝐿𝑝 denotes the Laguerre polynomial,
ik 2 𝑙1
with 𝑝 and 𝑙 are the radial and azimuthal Eout (r, φ, z) =
ik
. e(ikz) . e(2zr ) . [ELG1 (−i
√2kr
) (
1
−
2z 2zw2
01 w2
01
coordinates respectively,
The dynamics propagation of vortex laser beams ik −𝑙1 −p−1 1 ik
) × exp(−i𝑙1 φ) (( − )−
2z w2
01 2z
through ABCD system is governed by the Collins
p
integral given in cylindrical coordinates by [12] 2 k2 r2
w02 ) Exp (− 1 ik
)×
4z2 ( 2 − )
Eout (r, φ, z) = w01 2z
ikD 2
ik 2π ∞ ik
. e(ikz) e( 2B r ) ∫0 ∫0 ELG (r0 , θ, 0)Exp ( [Ar0 2 − 𝑙 k2 r2 √2kr
𝑙2
1
2πB 2B
Lp1 ( ) + ELG2 (−i ) ( −
2zw2 w2
2rr0 cos(θ − φ)]) r0 dr0 dθ (2) 2w2 2 1 ik 1 ik
0 z (w2 −2z)(2−(w2 −2z))
02 02
01 01
In free space propagation, the Matrix elements are ik −𝑙2 −p−1 1 ik

) × exp(−i𝑙2 φ) (( − )−
2z w2
02 2z
A=1 and B=z, then the Collins integral becomes:
p
2 k2 r2
Eout (r, φ, z) = 2 ) Exp (− )×
w0 1 ik
ik 4z2 ( 2 − )
ik (ikz) (2zr2 ) 2π ∞ ik 2 w02 2z
.e e ∫0 ∫0 ELG (r0 , θ, 0)Exp ( [r0 −
2πz 2z
2rr0 cos(θ − φ)]) r0 dr0 dθ (3) 𝑙 k2 r2
Lp2 ( )] (8)
1 ik 1 ik
2w2 2
0 z (w2 −2z)(2−(w2 −2z))
When we substitute the equation (1) into equation (3), 02 02
we obtain: We use the following dimensionless parameters:

Amplitude ratio :
𝐸𝑜𝑢𝑡 (𝑟, 𝜑, 𝑧) 𝜌𝐸 = 𝐸𝐿𝐺1 /𝐸𝐿𝐺2
2
𝑖𝑘 𝑖𝑘 2 2𝜋 ∞
𝑟0 |𝑙| |𝑙| 𝑟02 (−𝑟02 ) Beam width ratio:
= . 𝑒 (𝑖𝑘𝑧) 𝑒 (2𝑧𝑟 ) ∫ ∫ 𝐸0 (√2 ) 𝐿𝑝 (2 2 ) 𝑒 𝑤0
2𝜋𝑧 0 0 𝑤0 𝑤0 𝜌𝑤 = 𝐸𝐿𝐺1 /𝐸𝐿𝐺2
𝑖𝑘
× 𝑒 −𝑖𝑙𝜃 𝐸𝑥𝑝 ( [𝑟0 2 − 2𝑟𝑟0 cos(𝜃 − 𝜑)]) 𝑟0 𝑑𝑟0 𝑑𝜃 (4) II. RESULTS
2𝑧
We use the following integral formulas [13]
2π ik
∫0 Exp(− B [r1 r2 cos(φ1 − φ2 )]) e−ilφ1 dφ1 =
kr1 r2
2π(−i)l exp(−ilφ2 )Jl ( ) (5)
B
With Jl is the Bessel function of order 𝑙
And
807
profile and rotates in intensity and phase during the

propagation. We note that the first LG beam with a
wide beam width can make the second LG beam of
mode 𝐿𝐺03 rotate so we obtain structures of
‘Tornadoes’. In the far field the Tornado beam
returns to initial shape that corresponds to that of a
single vortex Laguerre-Gaussian beam.
To investigate the influence of the weighting
effect, we assume z = 8, and we change the
Fig. 1 Evolutions of optical vortex by superposing two modes amplitude ratio (we change the amplitude of the first
of LG beam(𝐿𝐺01 (𝑤01 = 4), 𝐿𝐺03 (𝑤02 = 1)) . The first and and the second vortex Laguerre-Gaussian beam),
second rows are the intensity and phase profiles of 𝐸𝑜𝑢𝑡 (𝑟, 𝑧) the other parameters are taken as 𝑤01 = 4 and
respectively 𝑤01 = 1, the structures resultant shown in Fig. 2.
When 𝜌𝐸 𝜖[1, 10] the profile of the second beam of
vortex Laguerre-Gaussian 𝐿𝐺03 dominates, when
𝜌𝐸 < 1 the vortex Laguerre-Gaussian beam profile
with wide beam width dominate 𝐿𝐺01 .
We put 𝑧 = 5, and we change the beam width
ratio 𝜌𝑤 between the two vortices to investigate the
influence of 𝜌𝑤 , in that case we take 𝑤02 = 1 .
When 𝜌𝑤 ≥ 10 the Tornado structure is observed.
However, when 𝜌𝑤 <10 the tornado beam
Fig. 2 Profiles intensity (first row) and phase (second row) of disappears a becomes an ordinary vortex LG beam.
the superposition beam at z=8, under different amplitude To obtain a structure of Tornado the vortex
ration, where 𝑤01 = 4, 𝑤02 = 1 .
Laguerre-Gaussian beam of mode (0,3) need a
vortex beam with wide beam width to make it rotate.
IV. CONCLUSION
In conclusion, we have demonstrated analytically
through Collins integral and ABCD matrix, that the
Laguerre-Gaussian beam remains vortex Laguerre-
Gaussian beam in free space propagation, because it
is an eigen mode of free space propagation. When,
Fig. 3 Profiles intensity (first row) and phase (second row) of two optical vortex beam (LG beams) are superposed
the superposed beam at z=5, under different width ratio, a tornado beam is observed. We have discussed the
where, 𝑤02 = 1. different parameters that governs the dynamics of
the resulting Tornado beam by simulation under
III. DISCUSSION
Mathematica environment. The results confirm our
As a first task, we superimpose two modes of previous prediction of the generation of the Tornado
vortex Laguerre-Gaussian beams 𝐿𝐺01 beam.
3
and 𝐿𝐺0 using the analytical expression. Then we
will discuss the Parameters impact on Tornado ACKNOWLEDGMENT
beams dynamics.
References
During the first part of simulations, we put the
amplitude of LG and Gaussian to 𝐸𝐿𝐺1 = 𝐸𝐿𝐺2 = 1 [1] N.R. Heckenberg, R. McDuff, C. P. Smith, H.
and we assume the beams waist to 𝑤01 = 4, Rubinsztein-Dunlop and M. J. Wegener, "Laser beams
with phase singularities." Optical and quantum
𝑤02 = 1.The evolution of vortex beam during the electronics, vol. 24, no 9, pp. S951-S962. 1992
propagation in different plane z, are shown in Fig.1.
After superposition, the resultant shape changes its
808
[2] J. E Curtis, D. G Grier, (2003). "Structure of optical

vortices." Physical review letters, vol. 90, no 13, pp.
133901, 2003.
[3] S. M. Barnett, L. Allen, (1994). "Orbital angular
momentum and nonparaxial light beams." Optics
communications, vol. 110, no 5-6, pp. 670-678, 1994.
[4] E. Brasselet, N. Murazawa, H. Misawa, and
S. Juodkazis, "Optical vortices from liquid crystal
droplets." Physical review letters, vol. 103, no 10, pp.
103903, 2009.
[5] G. Indebetouw, "Optical vortices and their propagation."
Journal of Modern Optics3, vol. 40, no 1, pp. 73-87,
1993.
[6] M.R. Dennis, K. O'holleran, and M. J. Padgett, "Singular
optics: optical vortices and polarization singularities."
In: Progress in optics. Elsevier, pp. 293-363, 2009.
[7] F. Flossmann, U. T. Schwarz, and M. Maier,
"Propagation dynamics of optical vortices in Laguerre–
Gaussian beams." Optics Communications, vol. 250, no
4-6, pp. 218-230, 2005.
[8] A. E. Willner, L. Li, G. Xie, Y. Ren, H. Huang, Y. Yue,
and S. Ashrafi, "Orbital-angular-momentum-based
reconfigurable optical switching and routing.", Photonics
Research, vol. 4, no 5, pp. B5-B8, 2016.
[9] J. Wang, "Advances in communications using optical
vortices.", Photonics Research, vol. 4, no 5, pp. B14-
B28, 2016.
[10] L. Hadžievski, A. Maluckov, A. M. Rubenchik, and S.
Turitsyn, "Stable optical vortices in nonlinear multicore
fibers.", Light: Science and Applications, vol. 4, no 8, pp.
e314-e314, 2015.
[11] D. G. Grier, "A revolution in optical manipulation.",
nature, vol. 424, no 6950, pp. 810-816, 2003.
[12] A. S. Collins, "Lens-system diffraction integral written
in terms of matrix optics.", JOSA, vol. 60, no 9, p. 1168-
1177, 1970.
[13] Z. Mei, D. Zhao, "Propagation of Laguerre–Gaussian and
elegant Laguerre–Gaussian beams in apertured fractional
Hankel transform systems.", JOSA A, vol. 21, no 12, pp.
2375-2381, 2004.
809
Evaluation of the Impact of Diethyl Ether Additive on Performance and

Emissions in a CI Engine with Propanol/Butanol/Diesel-Fueled
Halil Erdi Gulcan1*, Murat Ciniviz1 and Nurullah Gültekin2
1
Mechanical Engineering Department, Faculty of Technology, Selcuk University, Konya, 42250, Turkey
2
Technical Sciences Vocational School, Automotive Technology, Karaman Mehmetbey University, 70100, Turkey
*
(halilerdigulcan@gmail.com) Email of the corresponding author
Abstract – The study aims to examine the Diethyl ether additive's impact on improving performance and
pollutant emission outputs in a single cylinder CI engine fueled with ternary blends
(isopropanol/isobutanol/diesel fuels). The study was carried out in three stages. First, it was carried out with
diesel fuel to determine the engine's basic performance and emission parameters. The performance and
emission values of the ternary fuel blend operations (P5B5) were measured in the second stage. In the last
step, 2% by volume of diethyl ether was added to the ternary blends. The obtained results were compared
with each other. The study was carried out at four different loads and constant engine speed. According to
the study results, while smoke emissions improved, NO emissions slightly increased. The performance
deteriorated with the ternary mix and the addition of DEE to the ternary mix, but the addition of DEE
slightly improved the deteriorating performance compared to ternary blends.
Keywords – Diethyl ether additive; Engine performance; Emissions; Ternary blends; Isopropanol-isobutanol
I. INTRODUCTION chemical processes: First catalyst and then synthesis

Considering the global economic crisis, fuel gas. In the last part, it is converted into alcohol form
shortage, and environmental factors, the necessity [5]. In the literature, there are studies on the addition
of developing internal combustion engines is of propanol to diesel. Alptekin [6] investigated the
essential [1]. In addition, heavy standards imposed effects of 15% isopropanol and 15% ethanol
by governments and increasing environmental additions to diesel on combustion performance and
pollution are valid reasons for reducing engine pollutants. It was determined that alcohol additions
emissions. It is tempting to work on alternative fuels slightly increased Pmax compared to diesel and were
to improve emissions and reduce reliance on fossil higher than pure diesel. In addition, BSFC, HC, CO,
fuels [2, 3]. Thanks to the high oxygen content of and NOx values increased. Laza et al. [7] reported
alcoholic fuels, it is possible to improve emissions that with the addition of 10% and 20% by volume
from diesel combustion. However, they may cause propanol to diesel, they observed an improvement
some decrease in engine performance due to their in smoke emissions due to the amount of oxygen it
low lower heating values, low cetane numbers, and contains. However, NOx, HC, and CO emissions
chemical-physical properties. increased.
Propanol which has a three-carbon form is a good Isobutanol is an alternative fuel with the ability to
alternative fuel due to its high energy capacity and be produced from fossil-based and non-fossil fuels.
slightly higher cetane quantity compared to other Therefore, isobutanol can be produced from
alternative alcohols [4]. Propanol can be produced renewable, sustainable biomass sources, and
using waste litter and biomass products. The agricultural products and has unlimited raw
products used for production go through a series of materials. Another advantage of isobutanol is its
810
Gulcan et al., Evaluation of the Impact of Diethyl Ether Additive on Performance and Emissions in a CI Engine with
Propanol/Butanol/Diesel-Fueled, ICEANS 2022, Konya, Turkey
low affinity for water. This helps it to form a better Table 1. Properties of the engine [13].
blend of diesel fuel. Moreover, it remains stable for Characteristics AD320 Model
a long period without phase separation [8]. Cylinder vol. (m3) 3.15x10-4
Karabektas and Hosoz [8] determined that additions Bore and Stroke (m) 7.8x10-2 and 6.6x10-2
Compression R (/) 17.5:1
of 10%, 15%, and 20% by volume isobutanol to Rated engine torque (Nm) and speed
diesel reduce braking power and increase BSFC. On 10.5 and 1850
(r/min)
the other hand, they reported that with the addition Number of intake ports 1
of 10% isobutanol to diesel, BTE showed a slight Number of exhaust ports 1
Piston bowl type Re-entrant
improvement under high-speed conditions. In
addition, CO and NOx emissions decreased while Performance and emissions of all test fuels
HC emissions increased. Gu et. al. [9] observed that experiments were carried out at the Technical
the addition of isobutanol to diesel significantly Sciences engine atelier of Karamanoğlu Mehmetbey
reduced smoke pollutants. NOx emissions, on the University. The DI small diesel engine which was
other hand, showed little change. the AD320 model used for fuel tests is presented in
figure 1.
Diethyl-ether (DEE) has a simple molecular form
and high effumability. It is also a colorless and
transparent fluid. Moreover, it is suitable for
operation at high compression ratios and can exhibit
high flammability in the presence of small amounts
of oxygen. In addition, DEE is effective in
improving smoke emissions due to its nature (its
oxygen content). These properties of DEE make it a
potential fuel for both diesel and gasoline engines.
DEE is generally preferred to accelerate diesel
combustion and improve ignition capability [10,
11]. Rakopoulos et. al. [12] determined that the
addition of DEE (8%, 16% and 24% by volume) to
diesel improves smoke, NOx and CO pollutants, but
increases HC pollutants. Fig. 1 AD320 model diesel engine.
The purpose of the paper is to reduce the Engine performance parameters were checked
pollutants originating from diesel combustion and to with a remote-controlled, LabVIEW software-based
increase engine efficiency. The study was carried DC dynamometer. The maximum power and torque
out in three stages: The first stage, measured the capacities of this dynamometer are 50 kW and 157
performance and emission parameters with diesel Nm, respectively. The dynamometer, which
fuel. The second stage was the performance and measures and controls the performance parameters,
emission impact of the triple fuel mixture, which is presented in figure 2.
includes the addition of IP and IB to the diesel. In
the last stage, the contribution of DEE to the triple
mixture was examined. DEE was used at a rate of
2% by volume. The tests were performed at four
different engine loads and constant engine speed.
Fuel experiments were conducted in a four-stroke
diesel engine with four nozzle holes and a 220 bar
pressure mechanical injector, directly injected into
the combustion chamber. The characteristics of the
AD320 model diesel engine used in fuel
experiments are remarked in Table 1.
Fig. 2. Dynamometer used in tests.
811
Main fuel was elicited from a local station. IP, IB

and DEE were ensured by a domestic firm that sold
chemical products. III. RESULTS
The tests were carried out at 2.5 Nm, 5 Nm, 7.5
Table 2. Specification of main fuel [13].
Nm, and 10 Nm engine loads and 1850 rpm (peak
Properties Diesel engine torque speed). Performance and pollutant
Mol. formula CnHm
Mol. weight (Kg/kmol) 185-212 parameters were determined for each test fuels.
C (%) as weight 86.1
H (%) as weight 13.9 A. Performance Parameters
O (%) as weight 0 The brake-specific fuel consumption curves for
Consistency (kg/m3) 830-840
Cetane quantity 45-52
Diesel, P5B5, and P5B5DEE2 at various engine
load conditions are given in figure 3. It is clear that
Fuel volumetric ratios were adjusted with the the specific value of the amount of fuel consumed
measuring cup. The specification of Main Fuel is decreases as the power requirement increases. This
given in table 2. And also, specifications of IP, IS, is an indication that better efficiency is obtained
and DEE are given in table 3. from the amount of fuel sent into the cylinder. On
Table 3. Specification of IP (IsoPropanol), IB (Isobutanol), the other hand, both the addition of isopropanol-
and DEE (Diethyl ether) [13-17]. isobutanol to diesel and the addition of DEE to
Properties IP IB DEE ternary blends as a fuel additive increased the
Mol. formula C3H7OH C4H9OH C4H10O specific fuel consumption compared to diesel fuel.
Mol. wt. The highest brake-specific fuel consumption point
60.1 74.1 74
(Kg/kmol)
C (%) as wt. 60 64.8 64.8
was observed with P5B5 fuel at 2.5 Nm engine load.
H (%) as wt. 13.3 13.5 13.5 Compared to diesel, the specific fuel consumption
O (%) as wt. 26.6 21.6 21.7 of P5B5 and P5B5DEE2 fuels increased by 5.9%
Consistency and 5.4% at 2.5 Nm load, respectively.
800-805 805-810 700-715
(kg/m3)
Cetane quantity 10-12 - >100
Viscosity at
0.0017 0.0022 0.2-0.25
40oC (m/s2)
Volumetric percentages of test fuels are presented in

table 4. The experiments were carried out in three
stages. First, performance and emission tests were
carried out with the main fuel (diesel). In the second
stage, experiments were carried out with a ternary
fuel mixture (diesel, IP, and IB). In the last stage,
DEE additive was added to the ternary mixture. The
performance and pollutant parameters of all tests
were compared with each other.
Table 3. The volumetric ratio of the all fuel. Fig. 3. Shows variation points in brake specific fuel
consumption for diesel, P5B5, and P5B5DEE2 fuels at all
Test Fuels Volumetric fraction (%, v/v) loads.
Diesel IP IB DEE
Diesel 100 - - -
The minimum specific fuel consumption point
P5B5 90 5 5
was observed with diesel fuel at 10 Nm engine load
P5B5DEE2 88 5 5 2
conditions. Compared to diesel, the specific fuel
consumption of P5B5 and P5B5DEE2 fuels
Fuel consumption was measured with a precision deteriorated by 14.4% and 8.6% at 10 Nm load,
scale and a timer operating in one-minute intervals respectively. The addition of DEE slightly improved
and calculated according to braking power. BEA60 the high fuel consumption of the ternary mixture.
and BEA70 model that was Bosch brand used for This is likely due to the high cetane number of DEE,
smoke and pollutant emission measurements. The which may have contributed to this improvement.
sensitivities of these devices are 0.01% and 0.1%,
respectively.
812
The brake thermal efficiency curves for Diesel, be explained as more smoke emissions [18].
P5B5, and P5B5DEE2 at various engine load Therefore, it is likely that the opacity of the smoke
conditions are given in figure 4. will increase with higher loads. However, the fact
that P5B5 and P5B5DEE2 mixtures contain oxygen
in their structure compared to diesel slightly reduced
smoke emissions. The average smoke emission
values for P5B5 and P5B5DEE2 reduced by 21.6%
and 25.5%, respectively, compared to diesel fuel for
all loads.
Fig. 4. Shows variation points in brake thermal efficiency for

diesel, P5B5, and P5B5DEE2 fuels at all loads.
With the increase in power needed, an increase in
thermal efficiency was observed. Possible reasons
for this; (i) Increased combustion efficiency after
high in-cylinder temperature, (ii)more complete
combustion conditions at high loads. A decrease in Fig. 5. Shows variation points in NO emissions for diesel,
P5B5, and P5B5DEE2 fuels at all loads.
brake thermal efficiency was observed with the
addition of ternary mix and DEE. Compared to
diesel fuel, P5B5 and P5B5DEE2 fuels showed an
average reduction of 10.3% and 8.5%, respectively.
The high cetane ratio of DEE may have increased
the combustion efficiency.
B. Emission Parameters
High engine loads require more fuel injection.
This creates high combustion temperatures. NO
emissions also occur more in high-temperature
conditions and high oxygen content. As seen in Fig.
5, the increase in engine load increased NO
emissions for diesel, P5B5, and P5B5DEE2 fuels. In Fig. 6. Shows variation points in smoke emissions for diesel,
addition, NO emissions slightly increased with P5B5, and P5B5DEE2 fuels at all loads.
alcohol use. This may be due to the oxygen content
of P5B5 and P5B5DEE2 fuels compared to diesel. IV. CONCLUSION
The highest NO content was obtained by adding This experimental study investigates the effect of
DEE to the ternary mixture at 10 Nm load. The adding DEE to ternary blends (diesel, isopropanol,
average NO emission values for P5B5 and and isobutanol blends) on performance and
P5B5DEE2 increased by 1.3% and 2.4%, emissions. The tests were performed at constant
respectively, compared to diesel fuel for all loads. engine speed at four different loads for diesel, P5B5,
and P5B5DEE2 fuels. The general discussion about
The smoke emission curves for Diesel, P5B5, and
the curves obtained is as follows:
P5B5DEE2 at various engine load conditions are
given in figure 6. As seen in Figure 6, the amount of  Both thermal efficiency and specific fuel
smoke emission increased from low load to high consumption increased with the P5B5 and
load. Rich mixing areas can be cited as the largest P5B5DEE2 blends. However, the DEE
source of smoke emissions. More fuel injection can additive slightly improved the poor
performance of the ternary mix.
813
 The O2 content of propanol, butanol, and [11] Jing Q, Wang D, Liu Q, Liu C, Wang Z, He Z, et al.
DEE caused a slight increase in NO Deflagration evolution characteristic and chemical
reaction kinetic mechanism of JP-10/DEE mixed fuel
emissions compared to diesel fuel. in a large-scale tube. Fuel 2022;322:124238.
 The addition of alcohol and the addition of [12] Rakopoulos DC, Rakopoulos CD, Giakoumis EG,
DEE to the ternary mix improved the smoke Dimaratos AM. Characteristics of performance and
emissions due to the high O2 density. emissions in high-speed direct injection diesel engine
fueled with diethyl ether/diesel fuel blends. Energy
ACKNOWLEDGMENT 2012;43(1):214-24.
[13] Gülcan HE, Ciniviz M, Gültekin N. Assessment of
This paper was promoted by Selcuk University the influence of propanol-diesel and butanol-diesel
BAP Project (20211039). We want to thank SU blends on performance and emissions in a small
BAP Coordinator and also thank Karamanoğlu diesel engine. 1st International Conference on
Mehmetbey University for procuring the possibility Innovative Academic Studies (ICIAS).
Konya/Turkey; 2022:614-8.
to study. [14] Kumar BR, Saravanan S. Use of higher alcohol
biofuels in diesel engines: A review. Renewable and
REFERENCES Sustainable Energy Reviews 2016;60:84-115.
[1] Gülcan HE, Gültekin N, Ciniviz M. The Effect of [15] Zheng Z, Li C, Liu H, Zhang Y, Zhong X, Yao M.
Methanol-Dodecanol Addition on Performance and Experimental study on diesel conventional and low
Smoke Emission in a CI Engine with Diesel Fuel. temperature combustion by fueling four isomers of
International Journal of Automotive Science And butanol. Fuel 2015;141:109-19.
Technology;6(2):207-13. [16] Jawre SS, Bhagat A, Moghe SM, Pakhale VA.
[2] Keskin A. Two-step methyl ester production and Diethyl ether as additive and its effect on diesel
characterization from the broiler rendering fat: The engine performance-a review. Global Research and
optimization of the first step. Renewable energy Development Journal for Engineering 2016;1(5):27-
2018;122:216-24. 31.
[3] Emiroğlu AO. Experimental examination of [17] Sezer I. Thermodynamic, performance and emission
performance, exhaust emission and combustion investigation of a diesel engine running on dimethyl
behaviours of a CI engine fuelled with ether and diethyl ether. International Journal of
biodiesel/diesel fuel blends. Sakarya University Thermal Sciences 2011;50(8):1594-603.
Journal of Science 2018;22(5):1274-81. [18] Pulkrabek WW. Engineering fundamentals of the
[4] Cornils B. Handbook of Commercial Catalysts. internal combustion engine. 2004.
Heterogeneous Catalysts. By Howard F. Rase. Wiley
Online Library; 2004.
[5] Liu K, Atiyeh HK, Stevenson BS, Tanner RS,
Wilkins MR, Huhnke RL. Continuous syngas
fermentation for the production of ethanol, n-
propanol and n-butanol. Bioresource technology
2014;151:69-77.
[6] Alptekin E. Evaluation of ethanol and isopropanol as
additives with diesel fuel in a CRDI diesel engine.
Fuel 2017;205:161-72.
[7] Laza T, Bereczky Á. Influence of higher alcohols on
the combustion pressure of diesel engine operated
with rape seed oil. Acta Mechanica Slovaca
2009;13(3):54-61.
[8] Karabektas M, Hosoz M. Performance and emission
characteristics of a diesel engine using isobutanol–
diesel fuel blends. Renewable Energy
2009;34(6):1554-9.
[9] Gu X, Li G, Jiang X, Huang Z, Lee C-f. Experimental
study on the performance of and emissions from a
low-speed light-duty diesel engine fueled with n-
butanol–diesel and isobutanol–diesel blends.
Proceedings of the Institution of Mechanical
Engineers, Part D: Journal of Automobile
Engineering 2013;227(2):261-71.
[10] Vin N, Herbinet O, Battin-Leclerc F. Diethyl ether
pyrolysis study in a jet-stirred reactor. Journal of
Analytical and Applied Pyrolysis 2016;121:173-6.
814
Bilişsel Tasarım ve Bilişsel Konsept Oluşturma:

Arayüz Tasarım Örnekleri
Doç. Semih Delil1*, Öğr. Gör. Ozan Küçükusta 2
1
2
*
(semih.delil@hbv.edu.tr)
Özet – Bilişsel bilim ağırlıklı olarak psikoloji ve sinirbilime odaklanmaktadır. Bilişsel tasarım ise bilişsel
bilime ek olarak çok yönlü beceriler ve yetkinliklerin karakterize edildiği bir insan bilişsel terimdir. Yetkin
bir tasarımcı tasarımda bu problem çözme sürecini -mesleki öğrenim sayesinde- hızlı bir şekilde çözerken
bu sürecin alternatifi bilişsel tasarım yaklaşımı olmaktadır. Gelişen elektronik cihazlar ve bu cihazların
teknolojileri, arayüz ve kullanıcı deneyimi geliştirmelerinin sınırlarını zorlamaktadır. Bu durum ekran
arayüz tasarım ve kullanımı ile ilgili problem çözümlerine olan ihtiyacı arttırmakla birlikte insanların
sezgisel olarak kullanabileceği tasarım çözümlerine olan ihtiyacı doğurmuştur. Ayrıca ekranların taşınabilir
olması ve çeşitliliği ekran üzerindeki tasarımlar için geliştirilecek yeni konsept denemelerini
kısıtlayabilmektedir. Ek olarak kullanıcıların geçmişten gelen belirli sezgisel ve ergonomik öğrenimleri
çoğu zaman bu durumu zorunlu kılmaktadır. Bu kısıtlamalar ve tasarım değişkenleri alan üzerindeki yetkin
tasarımcı ihtiyacını arttırmaktadır. Günümüzde sezgisel yaklaşım kurallarını benimseyerek tasarım
problemlerini çözmeyi hedefleyen birçok bilişsel yaklaşım bulunmaktadır. Bu bağlamda bu çalışmanın
amacı tasarım problemleri için bilişsel davranım ve tasarım çözümlerini araştırmak, doğru yaklaşım
örneklerini incelemek ve problem çözümü yaklaşımlarını tartışılmaktadır.
Anahtar Kelimeler – Bilişsel tasarım, arayüz tasarımı, bilişsel yük, konsept oluşturma, grafik tasarım
I. GİRİŞ kimi zaman da grafik tasarımda karşımıza

Bilişsel tasarım, bilişsel bilimin en son bulgularını çıkmaktadır. Grafik tasarım bağlamında
ile çalışan ve bunları davranışa rehberlik ederek bakıldığında grafik tasarımın bir yönü olan ekran
kişisel dönüşüm sunan tasarım eğilimidir. Aynı arayüzleri, ekran üzerinde gösterilen imgeler,
zamanda bu, tasarımı deneyimlerine dönüştürmeyi görseller, yazılar, hareketler ve bunların
amaçlayan modern bir tasarım hareketi olarak da hiyerarşisidir. Arayüzlerde bilişsel yükün fazlalığı
tanımlanabilir. Ayrıca bir tasarımın hedef kitlesi tasarımın başarılı ya da başarısız olmasını
üzerinde yaratmış olduğu etkisi olarak da etkilemektedir. Tasarım sürecinde bu başarıyı en
tanımlanabilir. aza indirebilecek bilişsel ve psikolojik yöntemler
bulunmaktadır. Bilişsel unsurlara dayalı iyi bir
II. BİLİŞSEL KAPASİTE tasarım yapabilmek için öncelikle oluşturulan ürün
Bilişsel kapasite ve algılama sürecine yüklenen veya tasarımın kırılma noktasının ne olduğu
görseller eğer iyi tasarlanmamışsa bir tasarım tanımlanarak başlanabilir. Bu kırılma noktası
konseptinin ya da uygulamasının kullanılabilirliğini tasarımın amaçladığı hedefin hedef kitlesine eriştiği
etkileyebilmektedir. Bilişsel önyargılar, karar ve çalıştığı andır. Kırılma noktasında başarısız olan
vermemizi etkileyen düşünme sürecimizdeki uygulama görsel olarak iyi tasarlansa bile amacına
sistematik hatalar olabilmektedir (Bouhnick G. ulaşamayacaktır. Bu bağlamda bir tasarım yaparken
2019). Bu hatalar kimi zaman endüstriyel tasarımda bilişsel yükün iyi ayarlanması bir tasarımının
başarısını etkileyebilmektedir.
815
Delil vd., Bilişsel Tasarım ve Bilişsel Konsept Oluşturma: Arayüz Tasarım Örnekleri, ICEANS 2022, Konya, Turkey
insanlar duyduklarının %10’nunu, okuduklarının

Bilişsel yük, yaygın olarak kabul edilen anlamıyla %20’sini gördüklerinin ise %80’nini akılda
insan bilgi işleme gücüdür. Bilişsel, çalışan (veya tutabilmektedir. Ayıca insanlar öğrenme sürecinde
kısa süreli) belleğin sınırlı bir kapasiteye sahip görseller sayesinde bilgiyi yazılı verilere oranla 60
olduğunu ve onu aşırı yüklemenin öğrenimin bin kat daha hızlı özümseyebilmektedir. Tasarım
etkinliğini azalttığını göstermektedir (Loveless B. açısından bakıldığında bazı tasarımlar sadece
2022). Bilişsel algılama süreci ise bir eylemi ya da
tasarım olduğu içindir. Ancak kullanılabilirlik için
görevi tamamlarken gerek duyduğumuz algılama
tasarım, büyük ölçüde bilişsel bilim anlayışına
süresi ve sürecidir. Arayüz tasarımları odağından
baktığımızda dijital veya fiziksel bir arayüz onu dayanmaktadır (invisionapp.com). Bilişsel yük
işleyen ve buna dayalı kararlar veren beynimize bir yüksek olduğunda, düşünce süreçlerine potansiyel
yüktür. Yeni bir arayüzle karşılaşan beynimiz olarak müdahale edilir. UX tasarımcısına göre,
çoğunlukla geçmişte yaşadıklarını yapma arayüzleri tasarlarken ortak bir hedef, kullanıcıların
eğilimindedir. Fakat bunu yaparken tecrübelerini bilişsel yükünü minimumda tutmak olmalıdır
arar ve bu tecrübeler görsel öğeler veya yazılar (www.interaction-design.org). Çoğu hata, işlerin
tarafından bulanıklaşırsa başarı oranı azalır. Bir nasıl yürüdüğü, bilgilerin nasıl görüntülendiği veya
örnekle açıklamak gerekirse çoklu işlem yapmak kontrollerin nasıl etkinleştirildiği konusundaki
bilgisayarları yorduğu gibi bizim beynimizi de tutarsızlıklardan kaynaklanır. Hataları önlemek için
yormaktadır. Bilgisayarların güçleri donanım veya genel bir kural, benzer tasarımların aynı şekilde
yazılımlarla arttırılabilirken insan beyni açısından çalışmasını sağlamaktır (ergoweb.com).
bu durum mümkün değildir. Bu yüzden karmaşık
bir arayüz izlemesi ya da görevi ile karşılaşan beyin
bu durum karşısında başa çıkma sürecinde
zorlanmaktadır. Bu süreçte beynimiz işlem
yapabilme gücünde yavaşlar ve bazı önemli bilgileri
kaçırabilir.
Görsel 2 İnsanların Öğrenme Süreci
III. BİLİŞSEL TASARIM VE ARAYÜZLER

Yazılı diller olmadan önce mağaralarda boyanmış,
taşa yazılmış veya tahtaya oyulmuş
görselleştirmeler denenmiştir. Haritalar, bina
planları, insanlar ve vahşi yaşam gibi gerçekten
görünür olan şeylerin görselleştirmeleri geçmişten
Görsel 1 Bilişsel Algılama Süreci
günümüze yaygın bir iletişim yaklaşımıdır (Tversky
B ve diğerleri 2003). Yazılar grafiksel yükünden ve
Bilişsel yük aslen psikoloji biliminin tarafından anlamlandırma sürecinin uzunluğundan dolayı
tanımlanmış ve zihinsel çabayı tanımlamak için günümüzde halen bilişsel yükü zorlayan bilgi
kullanılmıştır. Bu fikir daha sonra kullanıcı aktarma araçlarıdır. Bir arayüz tasarımı kullanırken
deneyimi ve arayüzü tasarımları tarafından çoğu zaman ne yapacağımızı yazılara bakarak değil
benimsenmiş ve uygulama biçimleri olarak şekil ve görsellere bakarak karar vermekteyiz.
tanımlanmıştır. İnsanların görsel öğelerle öğrenme Günümüzde buna örnek vermek gerekirse
biçimi halen günümüzde geçerlidir. İnsanlar halen Facebook’un tasarım anlayışı ile Instagram’ın
okuyarak anlamaktansa öncelikli olarak bakarak tasarım anlayışını karşılaştırdığımızda bilişsel
karar verme eğilimdedir. Araştırmalara göre yükün Insagram arayüzlerinde daha az olduğunu
816
söylemek mümkündür. Bu yükün az oluşu kullanım göze çarparken Instagram uygulamasında yalınlık
kolaylığı açısından Instagram’ı ön plana dikkat çekmektedir.
çıkartmaktadır.
Günümüz dijital kullanıcı alışkanlıklarına göre

alışveriş siteleri sıklıkla kullanılmaktadır. Artık
alışıla gelmiş bu sitelerde adı konulmamış bazı
kurallar vardır. Bu kurallardan biri alışveriş sepeti
görselidir. Bu görselin kullanılma sebebi müşterinin
ödemeden önceki market sepetini temsil etmesidir.
Bilişsel yaklaşım bağlamında bu süreç geçmişten
gelen alışveriş alışkanlıklarımızın dijital
platformlara taşınırken yansımasının bir örneğidir.
Geçmişten günümüze geldiğimizde ise bu yaklaşım
aynen devam etmektedir. Bu kullanım dışında farklı
sepet tasarımları kullanmak kullanıcıların kafasını
karıştırabilmektedir. Ayrıca bu alışılagelen alışveriş
sepeti görsellerinin başka alanlarda kullanımı
kullanıcının kafasını karıştırabilmektedir. Örneğin
alışveriş sepeti şeklindeki bir logo kullanıcılar
Görsel 4 - Facebook mobil uygulaması arayüzü tarafından benimsenmekte zorluk
çıkartabilmektedir. Semboller kullanıcı
yönlendirmeleri için büyük önem taşımaktadır. Bu
bağlamda yeri ve konumu doğru olmayan bir görsel
belirteç kullanıcının algı süresini
etkileyebilmektedir. Bu semboller çoğu zaman
gerçek dünyadaki imgeleridir ve bilişsel süreci
etkilemektedir. Bu imgeler her defasında yeni bir
yaklaşım ile resmedilirse kullanıcılar her defasında
için bilişsel yükü arttıracaktır.
Görsel 3 - Instagram Mobil uygulaması arayüzü
Instagram ve Facebook arasındaki fark

incelendiğinde yazılar ve görseller Facebook
uygulamasında daha fazladır. Facebook Görsel 4-5-6 Bazı alışveriş sitelerindeki sepet görselleri
uygulamasında yazı ve etkileşim öğelerinin fazlalığı
817
Sosyal medya örneklerini incelediğimizde ise

Twitter web sitesi ilk akla gelen örnek olacaktır. Bilişsel tasarım örneklerine bir başka yaklaşım ise
Twitter ilk zamanlarında atılan tweetlere olan uygulama kullanım kılavuzları olabilir. Yeni
olumlu reaksiyon için favorileme olarak kullanıcıların ilk defa karşılaştığı bir uygulamanın
benimsenmiş yıldız ikonunu kullanmaktaydı. Bu nasıl çalıştığını öğrenmeleri zaman alabilmektedir.
uygulama yerini daha sonra insanların çoğu sosyal Bu arada imdada yetişen uygulama ilk açıldığında
medya sitesinden benimsediği beğeni eylemi ve karşılarına çıkan uygulama kullanım yönergeleri
kalp ikonuna bırakmıştır. Çoğunlukla bilişsel olmaktadır. Eğer bu yönergeler sadece yazı olarak
geçmişi beğeni üzerine inşa edilmiş bir sosyal uygulamanın neyi ne amaçla nasıl yaptığını
medya kullanıcısı için arayüz tasarımı deneyiminde anlatıyor olursa kullanıcı bu yaklaşımı okumayabilir
favorileme ve bunu yıldız görseli ile iletme zamanla ve süreç başarısız olabilir. Bu yaklaşım yerine daha
yerini daha bilişsel bir geçmişe dayanan kalp görseli sezgisel algıya yönelik doğrusal bir öğrenme
ve beğenme deyimine bırakmıştır. sürecine tabi uygulama kullanım ve amaçlarını
tasvir eden uygulama anlatım tasarımları tercih
edilmektedir. Bu slayt tarzı anlatım biçimi her
zaman uygulamayı sayfalarca anlatan yazılardan
daha etkili olmaktadır.
Görsel 7-8 Twitter favori ve beğenme görselleri
Sosyal medyadan devam ettiğimizde günümüzde

yaygın olan Instagram uygulaması incelendiğinde
uygulamada yönelendirme ve alt sayfaların azlığı Görsel 10 Uygulama Kullanım Anlatımı Ekranı
akla gelmektedir. Instagram uygulamasının genel
işleyişinde alt sayfalar yoktur. Bütün etkileşim
ikonlarla anlatılan ve kullanıcının gördüğünde IV. SONUÇLAR
bilişsel zekasını kullandığı bir tasarım yaklaşımı Bilişsel süreç beyin ile algılamada insan beyninin
mevcuttur. Alt menüler ve uygulama ayarları için hızına bağlıdır. Bu bilişsel algının bir kapasitesi
kullanılan menüler bu durumdan farklı olsa da ana bulunmakta ve bu kapasite çoğu zaman kolay
işleyiş tamamı ile bilişsel yönlendirme ikonları ile manipüle olabilmektedir. Kullanıcılar için doğru bir
çözülmüştür. Tasarım içerisindeki interaktif tasarım manipülasyonu bir tasarımın güvenilirliğini
düğmeler sanki bir televizyon kumandası gibi tek arttırdığı gibi tasarımın başarılı olmasının da bir
bir görevi yerine getirmektedir. şartıdır. Günümüzde icat edilmiş çoğu icadı yeniden
icat etmektense var olan bazı kritik çözümlerin
tekrarcısı olmak kullanıcı deneyimi tasarımlarının
başarısını etkileyebilmektedir. Bu bağlamda bilişsel
tasarıma dayalı arayüzler geliştirmek arayüzün
başarını olumlu yönde etkilemekte ve kullanıcıları
sürprizlerle oyalamaktan çok hedeflerine kolaycı bir
yoldan erişmelerini sağlamaktadır. Büyük kitlelerin
kullandığı tasarımlar açısından bakıldığında bu
durum neredeyse bir zorunluluktur. Bir markanın
Görsel 9 Instagram Arayüzü
üstlenebileceği en önemli görev, bilişsel deneyim
818
tasarımı ile müşteri sorunlarını çözmek için dışa

dönük akıllı zekâ eylemleridir (Bickey J-P. 2017).
Bu bağlamda bilişsel tasarım hedef kitle çeşitliliği
ve sayısı arttıkça zorunlu hale gelebilmektedir.
KAYNAKLAR
[1] DeStefano M. 2018, What Cognitive Science Taught Me

About Design, https://www.invisionapp.com/inside-
design/cognitive-science-design/
[2] ErgoWeb 2013, 10 Principles of Cognitive Design
https://ergoweb.com/10-principles-of-cognitive-design/
[3] Tversky B., Agrawala M., Heiser J., Lee P.U., Hanrahan
P., Phan D., Stolte C., 2007. Cognitive Design Principles
for Automated Generation of Visualizations,
[4] Bickey J-P. 2017 Cognitive Experience Design,
https://joannapenabickley.medium.com/cognitive-
experience-design-3b610666e1bc
[5] Bouhnick G. 2019 84 Cognitive Biases That Will Help
You Design Better-Converting Products, The Mobile
Spoon,
https://www.mobilespoon.net/2019/04/collection-
cognitive-biases-how-to-use.html
[6] Loveless B. 2022 Cognitive Load Theory – The
Definitive Guide, Education Corner
https://www.educationcorner.com/cognitive-load-
theory/
[7] Interaction Design Foundation, What is Cognitive Load?
www.interaction-design.org
Görsel 1 Bilişsel Algılama Süreci -

https://www.educationcorner.com/cognitive-load-
theory/
Görsel 2 İnsanların Öğrenme Süreci
https://www.netimperative.com/2015/03/05/an-
infographic-about-infographics-13-reasons-why-we-
crave-visual-information/
819
Analysis of Energy Economy on Natural Gas Power Plants

Ibrahim GUNES
Electrical Engineering Department, Istanbul University Cerrahpasa, Istanbul Turkey
*
(gunesi@iuc.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – A power plant provides the generation of electrical energy from different types of energy. Power
plants; There are varieties such as hydroelectric power plant, thermal power plant, natural gas power plant,
nuclear power plant. In this project, the natural gas power plant will be examined.
The aim of this study is to produce electricity with a combined natural gas power plant. In addition, the
main purpose of combined cycle power plants is to generate electricity by using waste heat gases and to
increase efficiency. In the project, the region where the natural gas power plant will be established,
feasibility study, power plant investment cost, operation, maintenance and repair costs, break-even analysis,
power plant life will be examined.
Keywords – Energy Economy, Power Plant, Natural Gas, Renewable Systems, Energy Efficiency.
I. INTRODUCTION
Compared to other fossil fuels (coal, petroleum and
When the distribution of resources used in petroleum derivatives), natural gas is easy to obtain
electricity generation in the world is examined, it is and has low environmental impacts, short
seen that the most widely used resource for commissioning time compared to coal power plants,
electricity generation is coal. Due to its known and high efficiency, Ease of operation and
properties, natural gas is the most used resource maintenance and long economic life can be counted
after coal in the fossil fuel energy systems business [4-6]
today[1-2]. Turkey Electricity Transmission Inc. (TEİAŞ)
Coal in the USA, China, India and Germany, announced the amount of installed power that
natural gas in Russia, nuclear energy in France and Turkey has reached as of the end of December 2019
renewable energy sources in Canada are the sources as 91,267 MW (approximately 91.3 GW).
that have the largest share in electrical energy Primary energy sources with the highest number
production. In Turkey, the first place of natural gas of power plants; 6,901 Solar Power Plants (5,995.2
among the sources used in electricity generation has MW), 682 Hydroelectric Power Plants (28.503
not changed for the last 10 years [3]. MW), 332 Natural Gas Combined Cycle Power
Reasons for using natural gas in Turkey, Despite Plants (25,902.3) and 275 Wind Power Plants
the lack of resources in Turkey, among the reasons (7,591,2 MW).
why natural gas is the most used resource in Electricity generation from natural gas energy,
electricity generation, Low installation time and Natural gas combined cycle power plants consist of
installation costs of natural gas combined cycle generation blocks and each combined cycle
power plants compared to high capacity coal power generation block; It includes 1 gas turbine, 1
plants, hydroelectric power plants and nuclear compressor, gas turbine generator, 1 waste heat
power plants, Their capacity and installation costs boiler, 1 condenser unit, 1 steam turbine and 1 steam
are low compared to renewable energy plants. turbine generator. In addition to these, dry type or
820
Ibrahim Gunes, Analysis of Energy Economy on Natural Gas Power Plants, ICEANS 2022, Konya, Turkey
sea water cooled wet type cooling towers, water

treatment plant, switchgear plant and command and
control systems are also located in the power plant.
Combined cycle power plants; Due to its
advantages such as low investment and operating
costs, high efficiency, short installation period,
minimum environmental impact, low flue gas
emissions, wide range of fuel use from fuel-oil to
natural gas, low cooling water requirement,
simplicity and convenience in operation, high
reliability. It has become the most preferred energy
production system today[7-9].
The gas turbine is used as an internal combustion Fig. 1. Switchyard of Natural Gas Plant [8]
machine that compresses the air in the rotating
compressor, obtains the burned gases by burning the
natural gas-air mixture in the combustion chamber II.MATERIALS AND METHOD
and expands them in the turbine. Gas turbines Economic Analysis of Natural Gas Power Plant
consist of three main equipment: compressor, systems, Energy Production Cost: investment or
combustion chamber and turbine. capital, fuel, It can be grouped into three main parts,
The turbine and compressor are combined with a namely operating and maintenance costs.
shaft, and the turbine also drives the compressor. The factors affecting the unit energy production
Compression and expansion pressure ratios are cost are as follows. In this section, calculations will
almost the same. The natural gas entering the be made on these parameters.
turbine is at a high temperature and its expansion
creates more work than is necessary for • Fuel price,
compression. This excess is used in the engine[10]. • Facility power (Thermal and Electric),
• Annual operating hours,
The electrical energy produced by the generators • Facility life,
is supplied to the interconnected system by means • Expenditure distribution over the construction
of step-up transformers and switchyard equipment. period (pre-project expenses),
There will be 4 generators in the power plant, one in • Investment cost, payback period with interest
each cycle block. Electricity will be transmitted For natural gas fired power plants,
from the Switchyard over 154 kV and 380 kV lines. • Initial investment costs in $/kW,
The generator basically consists of two parts, the • Fixed operating costs in $/kW-year,
rotor and the stator. The stator forms the stationary • Variable operating costs in $/MWh,
part of the generator, the point where electricity • The initial investment cost is the cost to be paid
generation takes place is the stator windings. The to obtain a unit of power,
rotor forms the rotating moving part of the • Fixed operating cost is the cost to be paid to
generator. In the rotor core grooves, there are all the obtain unit power from the power plant in a year,
necessary machine parts to ensure their insulation, • Variable operating cost is considered as the cost
stabilization and cooling together with the to be paid to obtain one unit of energy.
excitation winding.
Electrical energy is produced in the generator Annual produced Electricity and Consumed
stator windings with the electromagnetic field Natural Gas calculation,
formed by the transmission of the mechanical The amount of natural gas required to produce 1
energy formed in the gas and steam turbines to the kWh of electricity has been investigated. To
generators [11]. generate 1 kWh of electricity, 0.01003 Mcf (1,000
cubic feet) of Natural Gas fuel is required. Table 1
shows the conversion of MCF in m^3.
821
Ibrahim Gunes, Analysis of Energy Economy on Natural Gas Power Plants, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Table 1. Transition table from MCF to m^3

IV. DISCUSSION
In order to meet the electrical energy need of
Turkey, which is expected to continue to increase
rapidly, energy production is planned and realized
According to the findings obtained as a result of with various production technologies. The proposed
the research, the amount of natural gas required to NGCC Power Plant project will both contribute to
produce 1 kWh of electricity can be expressed as the country's economy and will have the opportunity
0.28402 Sm^3. to meet some of our country's electricity needs by
In the ISO conditions, there is information that using natural gas, which is a clean fuel. As a result
the unit will burn an average of 0.222 Sm^3/kWh of all the evaluations, the proposed Natural Gas
natural gas in 24-hour operation. Combined Cycle Power Plant is considered to be a
Here Sm^3 refers to standard cubic meters. beneficial investment for the country's economy.
Standard cubic meter is the volume of gas at 1
atmosphere pressure and 15°C. Cubic meters is the ACKNOWLEDGMENT
volume of the same gas at 0°C. This study was supported by Texas A&M
While reaching high turbine inlet temperatures in University Electrical&Computer Engineering
gas turbine plants is an advantage in this regard, the Department, Renewable Energy &Advanced Power
high exit temperature of the gases from the turbine Electronics Research Laboratory and İstanbul
negatively affects the thermal efficiency. On the University-Cerrahpasa Engineering Faculty.
other hand, in Steam Turbine power generation
facilities, the low temperature of the steam entering REFERENCES
the turbine is a disadvantage in terms of thermal
efficiency, while the low temperature reached at the [1] http://ee.istanbul.edu.tr/uploads/duyurular/4562_DOGA
turbine exit provides an advantage. LGAZ_KOMBINE_CEVRIM_SANTRALLERI.pdf
[2] http://sites.science.oregonstate.edu/~hetheriw/energy/to
pics/doc/elec/natgas/cc/combined%20cycle%20product
%20line%20and%20performance%20GER3574g.pdf
III. RESULTS
[3] http://www.emo.org.tr/ekler/df3320b413d8eb7_ek.pdf
Project expense items, Operation/maintenance [4] http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/13864.p
costs are the expenses that must be made to produce df
energy from the plant after the installation of the [5] https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/14c4511b3c9
8f14_ek.pdf
plant. Operating costs are divided into fixed [6] https://www.tuv-
operating costs and variable operating costs. Fixed sud.com.tr/uploads/images/1442389240385922640268/
operating costs are costs such as employee salaries 3-oemer-oezdemir.pdf
and bonuses, plant general and administrative [7] https://www.epdk.org.tr/Detay/DownloadDocument?id
expenses, plant support equipment, scheduled =XICKqzCM+PU=
[8] https://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Elektrik
maintenance. [9] https://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Dogal-Gaz-
Variable operating costs, on the other hand, are Boru-Hatlari-ve-Projeleri
the costs caused by fuels, energy, water, chemicals, [10] http://tez.sdu.edu.tr/Tezler/TF00531.pdf
catalysts, gases, lubricants, exhaustible materials [11] D. M. Tobnaghi, “A Review on Impacts of Grid-
and resources and wastes used in the power plant. Connected PV System on Distribution Network,”
International Journal of Electrical, Computer,
Energetic, Electronic and Communication Engg. , Vol.
Cost benefit analysis of the project, Power Plant 10, No.1, 2016.
Facility Cost, Other Investments (Infrastructure,
License etc.), Electrical Energy Unit Sales Price,
Annual Electricity Energy Sales, Annual Total
Revenue Amount, Labor Fees and Maintenance
Repair Fee, Fuel Expense, Annual Net Profit of the
Project, Payback Period of Investment, analyzed
with parameters.
822
FARKLI NORMALİZASYON TEKNİKLERİNE DAYALI METNİN

DUYGU ANALİZİ
Ümmügülsüm MENGUTAYCI1*,2, Hasan TEMURTAŞ 2
1
Bilgisayar Mühendisliği Bölümü / Mühendislik Fakültesi, Tarsus Üniversitesi, Türkiye
2
Bilgisayar Mühendisliği Anabilim Dalı / Fen Bilimleri Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi, Türkiye
3
Bilgisayar Mühendisliği Bölümü / Mühendislik Fakültesi, Dumlupınar Üniversitesi, Türkiye
*
(mengutayci@tarsus.edu.tr)
Özet – Teknolojinin gelişmesi ile paralel olarak insanlar, farklı mecralarda duygu ve düşüncelerini ifade
etme imkânı bulmuşlardır. Günümüzde insanlar, aldıkları bir hizmetle ilgili internet ortamında o hizmete
yönelik olumlu, olumsuz düşüncelerini paylaşmaktadır. Bu yorumlar, işletmeler için önem arz etmektedir.
Ancak bu yorumların tek tek okunup analiz edilmesi oldukça güçtür. Bu doğrultuda metin sınıflandırma
çalışmaları hız kazanmıştır. Bu çalışma kapsamında, popüler bir otel sitesinden Türkiye’deki otellere
yönelik yorumlar üzerinde duygu analizi çalışması yapılmıştır. Ayrıca çalışma kapsamında kullanılan farklı
normalizasyon tekniklerinin sınıflandırmanın başarısına etkisi gözlemlenmiştir. Verilerin eğitim ve test
verisi olarak ayrıştırılması adımında kfold çarpraz doğrulama metodu kullanılarak yapay sinir ağları
algoritması ve uzun kısa süreli bellek (LSTM) modeli kullanılarak sınıflandırma yapılmıştır. Çalışma
sonucunda, k değeri 5 alınarak yapılan çarpraz doğrulama ile Min-max normalizasyonunun kullanıldığı
yapay sinir ağı modelinde en yüksek başarı oranına ulaşıldığı gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelimeler – Metin sınıflandırma, Yapay sinir ağları, LSTM, Tf-idf, Normalizasyon, Çarpraz Doğrulama.
I. GİRİŞ yorumlara bakılarak, otel işletmesi müşterilerin

Teknolojik gelişmelerle birlikte günümüzde otelle ilgili rahatsız olduğu konularla ilgili
insanlar, birçok işlemi internet üzerinden iyileştirme yoluna giderek otel karını arttırabilir.
yapabilmektedirler. E-ticaret uygulamaları farklı Benzer şekilde, otele yeni gidecek olan müşteri de
alanlarda insanlara kolaylık sağlamaktadır. Bu önceki müşterilerin yorumlarına bakarak otelde
uygulamalarla, günümüz insanı uygulama kalmak isteyip istemeyeceğine karar verebilir.
üzerinden eve yemek siparişi, verebilmekte, giyim Ancak bu yorumların tek tek okunması ve analiz
alışverişini kolaylıkla gerçekleştirebilmekte, edilmesi zaman alan bir süreçtir. Bu doğrultuda
market-manav ihtiyacını yine aynı şekilde bu metin sınıflandırma çalışmaları önem kazanmıştır.
uygulamalar üzerinden sağlayabilmektedirler. Bu Metin sınıflandırma çalışmaları 1950’lerin sonuna
bağlamda, ürünü-hizmeti hangi işletmeden doğru H.P. Luhn tarafından yapılmıştır. Luhn
sağlayacağı, işletmenin kalitesi, güvenilirliği önem kelime frekanslarını kullanarak metinleri otomatik
arz etmektedir. Bu nedenle de müşteri yorumları olarak sınıflandırmıştır. Metin sınıflandırma üzerine
hem satıcı firma için hem de alıcı için çok büyük ilk makale 1960 yılında Maron tarafından
önem taşır. Uygulamalar üzerinden yapılan yayınlanmıştır. IBM, bir metnin dilini bulmak için
yorumlar, müşterinin hangi hizmeti nereden dil tanımlama, metinleri içeriklerine göre sınıflara
sağlayacağı konusunda fikir verir. Ayrıca bu ayırma, metinleri önceden belirlenmiş bir dizi
uygulamalar üzerinden, insanlar tatilde konaklamak kategorisine atama, özellik çıkarma işlemlerini
isteyecekleri otellerle ilgili yorumları okuyabilir ve yapmayı sunan Intelligent Miner For Text
otellere rezervasyon yaptırabilirler. Yapılan yazılımını geliştirmiştir [1]. 1981 yılına
gelindiğinde Çin’ de Professor Hou Han-Qing metin
823
Mengutayci & Temurtaş, Farklı Normalizasyon Tekniklerine Dayalı Metnin Duygu Analizi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
madenciliği üzerine çalışmalar yapmıştır. 1987 algoritmalarına göre daha başarılı olduğunu
yılında yine Çin’de Zhu Lan-Juan ve Wang Yong- çalışmalarında belirtmişlerdir.
Cheng bilimsel literatür deneysel sistemini Çalışmada [9], tf-idf ve unigram vektör temsil
geliştirmişlerdir [1]. Hersh ve Haynes [2] modelleri kullanılarak otel müşteri yorumlarının
MEDLINE veritabanına yeni eklenecek kayıtların duygu analizi çalışması yapılmıştır. İki vektör
hangi kategoride olduğunun belirlenmesi için modelinin başarı durumunu tespit etmek için
otomatik indeksleme ve doğal dil alımını sınıflandırma adımında klasik makine öğrenme
destekleyen bir bilgi girişi sistemi geliştirmişlerdir. modellerinden biri olan destek vektör modeli
Çalış, Gazdağı ve Yıldız [3] epostaları, reklam kullanıldı. Yapılan çalışma sonucunda tf-idf
içerikli ve reklam içerikli olmayan epostalar olmak modelinin, unigram modelinden daha etkili olduğu
üzere iki kategoride otomatik sınıflandırılması görülmüştür.
çalışmasını yapmışlardır. Çalışmada, Naive Bayes Bu çalışmada, müşteri otel yorumları olumlu ve
ve k en yakın komşu algoritmaları kullanılmıştır. K olumsuz duygu belirten yorumlar olarak iki
en yakın komşu algoritmasının daha yüksek kategoride sınıflandırılması çalışması yapılmıştır.
performansı gösterdiği belirtilmiştir. Sınıflandırma kullanılan yapay sinir ağları ile uzun
Alghoul ve arkadaşları [4], 4601 adet mailden kısa süreli bellek (LSTM) algoritmasına, farklı
oluşan veri setini, çarpraz doğrulama kullanarak normalizasyon ve çarpraz doğrulama tekniklerinin
spam ve spam olmayan mail olacak şekilde yapay uygulanması sonucu ağın performansına etkisinin
sinir ağı ile sınıflandırma çalışmasını yapmıştır. değerlendirilmesi yapılmıştır.
Ghiassi ve arkadaşları [5], Reuters-21578 veri
setini kullanarak dinamik yapay sinir ağları ile II.MATERYAL VE YÖNTEM
metin sınıflandırma çalışması yapmıştır. Çalışmada Metin sınıflandırma süreci genel olarak verinin
10 kategori belirlenerek toplam 9982 veri, dinamik toplanması, ön işleme ve analiz, terimlerin
yapay sinir ağı ve aynı zamanda sınıflandırmada ağırlıklandırılması (vektör uzay modeli seçilmesi)
yaygın kullanılan knn ve destek vektör makinaları ve sınıflandırılma aşamalarından oluşur [10].
ile sınıflandırılarak algoritmaların başarısı kontrol A. Verinin Toplanması
edilmiştir. Yapılan çalışma sonucunda dinamik
yapay sinir ağının diğer iki algoritmaya göre daha Otel sitesinden sınıflandırmada kullanılacak
başarılı sonuçlar verdiği belirtilmiştir. veriler, PHP dili ile yazılan bir web servis tarafından
Acı ve Çırak [6], konvolüsyonel sinir ağı ile 3600 ilgili siteden alınmıştır ve MYSQL veri tabanına
(TTC-3600) veri kümesi üzerinde metin kaydedilmiştir. Web servis yoluyla müşterilerin
sınıflandırma çalışması yapmış ve konvolüsyonel ilgili otellere yönelik yorum ve puanları alınmıştır.
sinir ağının klasik makine öğrenmesine dayalı Çalışma kapsamında 4 ve 5 puanlı yorumlara göz
sınıflandırma algoritmalarından daha iyi atıldığında, müşterilerin gene duygu durumlarının
performans gösterdiğini belirtmiştir. memnuniyet içermediği görülmüştür. Bu nedenle,
Zaghoul ve arkadaşları [7] yedi kategori ve 2800 bu yorumlar olumlu yorum kategorisine atanmıştır.
veriden oluşan Arapça belgeyi yapay sinir ağı ile 1 ve 2 puanlı yorumlara bakıldığında,
sınıflandırarak, Arapça belgelerin temsilinde ve memnuniyetsizlik ifade eden terimlerin çoğunlukta
metin sınıflandırılmasında yapay sinir ağları olduğu görüldüğünden, bu yorumlar olumsuz
modelinin etkili olduğunu belirtmişlerdir. yorum kategorisine eklenmiştir. Çalışmamızda
Salur ve Aydın [8], Twitter üzerinden paylaşılan amaç, yapılan yorumlardan müşterilerin duygu
mesajlar üzerinden 27114 rastgele mesaj seçerek, bu ifadesinin çıkarımı olduğundan 3 puanlı yorumlar
mesajları olumlu ve olumsuz duygu belirten genel bir duygu durumu belirtmediği için
mesajlar olmak üzere iki kategoride çalışmamıza dahil edilmemiştir.
sınıflandırmışları. Sınıflandırmada konvolüsyonel Bu çalışma kapsamında, 10127 olumlu duygu
yapay sinir ağları ile makine öğrenmesi belirten yorum ve 6873 olumsuz duygu belirten
algoritmalarından k-en yakın komşu, doğrusal yorum olmak üzere veri seti oluşturulmuştur.
ayırıcı, karar ağaçları, destek vektör makineleri ve
lojistik regresyon algoritmaları ile
sınıflandırmışlardır. Yapılan deney sonucunda
konvolüsyonel yapay sinir ağının makine öğrenmesi
824
Z-score normalizasyonunda, niteliklerin aritmetik

ortalaması ve standart sapması alınır [18]. Her
değişkenin z-score değeri, değişkenin ortalamasının
çıkarılması ve standart sapma değerine bölünmesi
ile edilir [14, 15].
𝑠𝑗 −𝑚𝑖𝑛
𝑠𝑗′ = , 𝑗 = 1,2,3, … … … . . , 𝑛 (1)
𝑚𝑎𝑥−𝑚𝑖𝑛 1
RobustSaler() normalizasyonu, Python sklearn

kütüphanesi içinde yer alır. Verileri nicelik aralık
değerine (default = (25.0, 75.0) göre ölçeklendirir.
Şekil 1. Veri seti içerisindeki yorumların dağılım grafiği
F. Verilerin Sınıflandırılması
B. Veri Seti Üzerinde İşlemler Metin içerisindeki veriler, KFold çarprazlama
Veri seti içerisindeki yorumlar incelendiğinde; yöntemi kullanılarak eğitim ve test veri setine
yorumlar içinde yer alan ancak sınıflandırma ayrıştırılmıştır. Bu yöntemde, bir k değeri belirlenir.
işleminde herhangi bir duygu ifadesi belirtmeyen Her iterasyonda veri kümesi, belirlenen k değerinin
noktalama işaretleri, özel karakterler, rakamlar, k-1 parçası eğitim verisi olarak, geriye kalan
edat, bağlaç, zarf kelimelerin olduğu görülmüştür. parçalar test verisi olarak belirlenir. Çarprazlamada
Bu ifadeler, sınıflandırmanın kalitesinin arttırılması kullanılan k değeri genellikle 5 ya da 10 olarak
amacıyla veri seti içinden çıkarılmıştır. alınır. Bu çalışmada k değeri önce 5, daha sonra bu
değer 10 alınarak sınıflandırmanın doğruluk oranına
C. Verinin Sayısallaştılması
etkisi olup olmadığı karşılaştırılmıştır.
Veri seti içerisindeki kelimelerin sayısal değerlere Metin sınıflandırma adımında sınıflandırmada da
çevrilmesi aşamasında, metin özellik seçiminde kullanılan hatayı tolere etme yeteneği daha yüksek
yaygın olarak kullanılan [11] tf-idf vektör modeli olan [19] yapay sinir ağları algoritması ile derin
kullanıldı. Tf-idf modeli, kelimelerin sıklıklarını öğrenme modellerinde popüler olan uzun kısa süreli
hesaplar [12]. En fazla geçen kelimeler en az tf-idf bellek (LSTM) kullanıldı. Yapay sinir ağları
değerine sahiptir. Her kelime, bir sayı değeri ile algoritmasında insan beyninden esinlenilmiştir [20].
ilişkilidir [13]. Tf-idf vektör uzay modeli, metin Bu ağ modelinde, giriş katman, doğrusal olmayan
verileri temsil yöntemleri arasında kabul edilen en dönüşümlerin gerçekleştirildiği gizli katman ve
uzun tarihe sahiptir [14]. dönüştürülen değerlerin olduğu çıktı katmanı
D. Sınıfları Nümerik Yapma bulunur. Gizli katman birden fazla olabilir. Her
bağlantının ağırlık adında bir sayısal değeri vardır
Sınıflar, girdi verilerine karşılık gelen hedef
[19, 20]. Her nörona bir ağırlık değerleri atanır.
değişkenlerdir. String türünde olan hedef
Atanan değerlere göre hesaplamalar yapılır ve çıkan
değişkenler, sayısal değerlere dönüştürülmüştür.
sonuçlar aktivasyon fonksiyonları ile gizli katmana
E. Normalizasyon iletilir [23]. Giriş katmanı ile çıkış katmanı
Normalizasyon işlemi, eğitimi daha iyi hale arasındaki bağlantıyı ifade eden ağırlık değerleri her
getirerek sınıfılandırma işlemi için yarar sağlar. yeni iterasyonda yeniden belirlenir. Bu süreç yapay
Normalleştirmede verilere eşit ağırlık vermeye sinir ağının öğrenme sürece olarak ifade edilir ve
çalışılır [15]. Normalizasyon, öznitelik değerlerinin ağırlık değerleri sabit bir duruma gelene kadar ağ,
sayısal olarak aynı aralığa ölçeklendirir [16]. yeni girdi değerleri ile öğrenmeye devam eder.
Bu çalışmada; RobustScaler(), Min-max ve z- Değerlerin daha kararlı bir hale gelmesi ile ağın
score normalizasyonları uygulanarak ağın öğrenmesi tamamlanmış olur [24]. LSTM modeli,
performansına etkileri araştırılmıştır. bellekte uzun süreli seri verileri toplayan, bilgilerin
Min-max normalizasyonu, veri seti içinde bulunan uygunluğun garanti etmek için belirli bir zaman
minimum ve maximum değerleri kullanarak, bu içinde yükseltilen tekrarlayan bir sinir ağıdır [25].
değerleri 0-1 aralığına ölçeklendirir [17].
825
III. ARAŞTIRMA SONUÇLARI VE TARTIŞMA durumu, k değeri 5 alınarak yapılan Min-max

RobustScaler(), Min-max ve z-score normalizasyonu uygulanan YSA modelinde, en
normalizasyonları ve yapay sinir ağları algoritması kötü başarı durumu da k değeri 10 alınarak yapılan
ile LSTM kullanılarak yapılan metin sınıflandırması Min-max normalizasyonu uygulanan LSTM
duygu analizi çalışmasında, uygulanan modelinde görülmüştür. İçeriğindeki veri sayısı
normalizasyon yöntemleri arasında en iyi başarı arttırılmış bir veri seti kullanıldığında sınıflandırma
durumunu Min-max normalizasyon yöntemi başarısının da artacağı tahmin edilmektedir.
kullanan ve k değeri 5 alınarak yapılan çarpraz Literatür incelendiğinde halen Türkçe yorumlar
doğrulama modeli göstermiştir. Bu modelin test üzerinde yapılan sınıflandırma çalışmaları yeterli
verisindeki başarı oranının yaklaşık yüzde 83 çıktığı sayıda değildir. Bu çalışma kapsamında Türkçe
görülmüştür. En az başarı oranını ise yine Min-max kullanıcı yorumları kullanılmış ve en doğru şekilde
normalizasyon yöntemi k=10 alınarak uygulanan duygu analizi yapılması için farklı normalizasyon
LSTM modelinde görülmüştür. Tablo 1, eğitim ve teknikleri kullanılmıştır. Yorumların en doğru
test veri setinin belirlenmesinde kullanılan farklı k şekilde sınıflandırılması kullanıcılar ve işletmeler
değerleri ile farklı normalizasyon yöntemlerinin için ticari olarak büyük önem arz etmektedir.
uygulanmasının yanı sıra farklı ağ modellerinin Bu çalışmada belirli kısıtlamalar vardır.
neticesinde ağın modellere göre değişen başarı Çalışmada veriler, olumlu ve olumsuz duygu
oranını göstermektedir. belirten yorumlar olmak üzere iki kategoriye
ayrılmıştır. Gelecek çalışmalarda, otel yorumları
Tablo 1. Farklı koşullardaki sınıflandırma sonuçları temizlik, çevredeki hastane, restoran gibi mekanlara
yakınlık durumu, yeme-içme gibi daha fazla sınıfa
K=5 K=10 ayrılarak hangi kategoride müşterilerin otelden
memnun ya da memnuniyetsiz olduğu belirlenebilir.
Normalizasyon YSA LSTM YSA LSTM
Teknikleri İşletmeler de kendileri açısından bu alanlara öncelik
Min-Max 0.8279 0.6053 0.8264 0.6051 vererek gereken düzenlemeyi yapabilir.
Z-score 0.8229 0.8071 0.8226 0.8101

KAYNAKLAR
RobustScaler() 0.8253 0.6101 0.8238 0.6154 [1] Y. Zhou, Y. Li, and S. Xia, “An improved KNN text
classification algorithm based on clustering,” J. Comput.,
vol. 4, no. 3, pp. 230–237, 2009, doi:
10.4304/jcp.4.3.230-237.
[2] W. Hersh, D. H. Hickam, R. B. Haynes, and K. A.
IV. SONUÇLAR
McKibbon, “Evaluation of SAPHIRE: an automated
Bu çalışmada online otel rezervasyonu sunan bir approach to indexing and retrieving medical literature.,”
siteden alınan müşteri yorumlarının duygu Proc. Annu. Symp. Comput. Appl. Med. Care, no.
sınıflandırmasına yönelik analizler February 2015, pp. 808–812, 1991.
[3] K. ÇALIŞ, O. GAZDAĞI, and O. YILDIZ, “Reklam
gerçekleştirilmiştir. K değeri 5 alınarak yapılan İçerikli Epostaların Metin Madenciliği Yöntemleri İle
çarpraz doğrulamada, normalizasyon yöntemleri Otomatik Tespiti,” Bilişim Teknol. Derg., vol. 6, no. 1,
başarı oranlarına göre sıralanacak olursa; Min-max, pp. 1–7, May 2013, Accessed: Aug. 05, 2021. [Online].
RobustScaler(), z-score normalizasyonu Available: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gazibtd/87985
şeklindedir. K değeri 10 alınarak yapılan çarpraz [4] A. Alghoul, S. Al Ajrami, G. Al Jarousha, G. Harb, and
S. S. Abu-Naser, “Email Classification Using Artificial
doğrulama modelinde normalizasyon yöntemleri Neural Network,” Int. J. Acad. Eng. Res., vol. 2, no. 11,
performanslarına göre sıralanacak olursa; Min-max, pp. 8–14, 2018, Accessed: Aug. 05, 2021. [Online].
RobustScaler(), z-score normalizasyonu şeklinde Available: https://philpapers.org/rec/ALGECU-3
olduğu görülmektedir. Her iki çarpraz doğrulama [5] M. Ghiassi, M. Olschimke, B. Moon, and P. Arnaudo,
sonucu incelendiğinde YSA modelin LSTM “Automated text classification using a dynamic artificial
neural network model,” Expert Syst. Appl., vol. 39, no.
modeline göre çok daha iyi başarı gösterdiği 12, pp. 10967–10976, 2012, doi:
görülmüştür. Her iki doğrulama modelinde de 10.1016/j.eswa.2012.03.027.
LSTM modeli YSA modeline göre çok daha düşük [6] Ç. ACI and A. ÇIRAK, “Türkçe Haber Metinlerinin
performans göstermiştir. Genel sınıflandırma Konvolüsyonel Sinir Ağları ve Word2Vec Kullanılarak
modeline bakıldığında en iyi sınıflandırma başarı Sınıflandırılması,” Bilişim Teknol. Derg., vol. 12, no. 3,
826
pp. 219–228, Jul. 2019, doi: [20] A. U. A. C. Kınacı, “Yapay zeka teknikleri ve yapay sinir
10.17671/GAZIBTD.457917. ağları kullanılarak web sayfalarının sınıflandırılması,” in
[7] F. A. L. Zaghoul and S. Al-Dhaheri, “Arabic text inet-tr’06 - XI. “Türkiye’de İnternet” Konferansı
classification based on features reduction using artificial Bildirileri, 2006, pp. 345–349.
neural networks,” Proc. - UKSim 15th Int. Conf. [21] A. Babikir and H. Mwambi, “Factor Augmented
Comput. Model. Simulation, UKSim 2013, pp. 485–490, Artificial Neural Network Model,” Neural Process. Lett.,
2013, doi: 10.1109/UKSim.2013.135. vol. 45, no. 2, pp. 507–521, 2017, doi: 10.1007/s11063-
[8] M. U. Salur, “Derin Öğrenme Tabanlı Duygu 016-9538-6.
Sınıflandırma Sentiment Classification Based on Deep [22] S.-C. Wang, “Artificial Neural Network,” in
Learning,” pp. 1–4, 2018. Interdisciplinary Computing in Java Programming,
[9] H. X. Shi and X. J. Li, “A sentiment analysis model for Boston, MA: Springer US, 2003, pp. 81–100. doi:
hotel reviews based on supervised learning,” Proc. - Int. 10.1007/978-1-4615-0377-4_5.
Conf. Mach. Learn. Cybern., vol. 3, pp. 950–954, 2011, [23] G. Ser and C. T. Bati, “Determining the best model with
doi: 10.1109/ICMLC.2011.6016866. deep neural networks: Keras application on mushroom
[10] C. Paper and H. Ertan, “‘Otel Yorumlarının data,” Yuz. Yil Univ. J. Agric. Sci., vol. 29, no. 3, pp.
Sınıflandırılmasında Makine Öğrenmesi 406–417, Sep. 2019, doi: 10.29133/yyutbd.505086.
Algoritmalarının Karşılaştırılması ve Eskişehir [24] H. ARPACI, “YAPAY SİNİR AĞLARI İLE KESİR
Otellerine Yönelik Yorumların Duygu Analizi,’” in 20. DERECELİ PID DENETLEYİCİ KATSAYILARININ
Ulusal Turizm Kongresi, pp. 1106–1111. AYARLANMASI,” Adıyaman Üniversitesi
[11] Z. Zhu, J. Liang, D. Li, H. Yu, and G. Liu, “Hot Topic Mühendislik Bilim. Derg., vol. 5, no. 9, pp. 156–173,
Detection Based on a Refined TF-IDF Algorithm,” IEEE Dec. 2018, Accessed: Aug. 05, 2021. [Online].
Access, vol. 7, pp. 26996–27007, 2019, doi: Available:
10.1109/ACCESS.2019.2893980. https://dergipark.org.tr/tr/pub/adyumbd/432044
[12] Y. T. Zhang, L. Gong, and Y. C. Wang, “Improved TF- [25] S. Kouadri, C. B. Pande, B. Panneerselvam, K. N.
IDF approach for text classification,” J. Zhejiang Univ. Moharir, and A. Elbeltagi, “Prediction of irrigation
Sci., vol. 6 A, no. 1, pp. 49–55, 2005, doi: groundwater quality parameters using ANN, LSTM, and
10.1631/jzus.2005.A0049. MLR models,” Environ. Sci. Pollut. Res., vol. 29, no. 14,
[13] S. Amin et al., “Recurrent Neural Networks with TF-IDF pp. 21067–21091, Mar. 2022, doi: 10.1007/S11356-021-
Embedding Technique for Detection and Classification 17084-3/TABLES/7.
in Tweets of Dengue Disease,” IEEE Access, vol. 8, pp.
131522–131533, 2020, doi:
10.1109/ACCESS.2020.3009058.
[14] T. UÇKAN, C. HARK, E. SEYYARER, and A. KARCI,
“Ağırlıklandırılmış Çizgelerde Tf-Idf ve Eigen Ayrışımı
Kullanarak Metin Sınıflandırma,” Bitlis Eren
Üniversitesi Fen Bilim. Derg., vol. 8, no. 4, pp. 1349–
1362, Dec. 2019, doi: 10.17798/bitlisfen.531221.
[15] J. Han, M. Kamber, and J. Pei, “Data Preprocessing,”
Data Min., pp. 83–124, Jan. 2012, doi: 10.1016/B978-0-
12-381479-1.00003-4.
[16] S. H. Javaheri, M. M. Sepehri, and B. Teimourpour,
“Response Modeling in Direct Marketing: A Data
Mining-Based Approach for Target Selection,” Data
Min. Appl. with R, pp. 153–180, Jan. 2014, doi:
10.1016/B978-0-12-411511-8.00006-2.
[17] L. Munkhdalai, T. Munkhdalai, K. H. Park, H. G. Lee,
M. Li, and K. H. Ryu, “Mixture of Activation Functions
with Extended Min-Max Normalization for Forex
Market Prediction,” IEEE Access, vol. 7, pp. 183680–
183691, 2019, doi: 10.1109/ACCESS.2019.2959789.
[18] A. Jain, K. Nandakumar, and A. Ross, “Score
normalization in multimodal biometric systems,” Pattern
Recognit., vol. 38, no. 12, pp. 2270–2285, Dec. 2005,
doi: 10.1016/j.patcog.2005.01.012.
[19] K. KARADAĞ and R. TAŞALTIN, “Biber Bitkisinden
Alınan Spektral Yansımaların Yapay Sinir Ağları
Kullanarak Hastalık Tespiti,” Adıyaman Üniversitesi
Mühendislik Bilim. Derg., vol. 3, no. 5, pp. 50–59, Dec.
2016, Accessed: Aug. 05, 2021. [Online]. Available:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/adyumbd/285303
827
Non-Destructive Analysis of Damages in Different Materials with

Computer-Aided Tap Test
Imran ORAL1*
1
Physics Education, Necmettin Erbakan University, Türkiye
*
oralimran@erbakan.edu.tr
Abstract – The main purpose of this research is to analyze various damages in different materials such as
iron, glass/epoxy composite, and aluminum honeycomb sandwich panel by the Computer-aided Tap Test
(CATT) system in the presence of electric and magnetic fields. For this purpose, first of all, 2D contour and
3D images of the material surfaces of intact materials were obtained by the CATT system both in the
electric, and magnetic fields and out of the electric, and magnetic fields as well. After various damages
were created in the materials, 2D contour, and 3D images of the surfaces of each material were obtained
similar process to those in the undamaged materials. 2D contour and 3D images of the damaged, and
undamaged surfaces of the materials were obtained by using the contact time of the striking tip of the CATT
device to the material surfaces and local stiffness values. According to the results of the analysis of 2D
contour, and 3D images obtained, it was seen that the damages in the honeycomb sandwich panel structures
have aluminum cores and coated with aluminum sheet could be revealed quite successfully both in the
electric, and magnetic fields and out of the electric, and magnetic fields as well.
Keywords – Computer Aided-Tap Test, Damages, Electric field, Magnetic field, Honeycomb sandwich panel
I. INTRODUCTION invisible damages need to be detected with

In the 21st-century, the need for advanced advanced computer-aided devices.
composite materials is increasing in every stage of Many destructive and non-destructive testing
our daily lives, especially in the aerospace industry. (NDT) methods have been developed and used for
In parallel with this increasing demand, the the control of materials since the long times.
production of materials resistant to external However, since destructive testing methods are both
influences with advanced properties is increasing not economical enough and not sensitive enough,
day by day. Various damages may occur in the the use of NDT methods, which are both more
materials due to the impacts that occur during the economical and more sensitive, has increased
transportation and use of these materials, especially recently. There are many NDT techniques such as
during the production processes. Since these Ultrasonic, Eddy current, Magnetic particle,
materials are used in different kinds of vehicles, in Radiography, Liquid penetrant, Shearography,
many important structures such as bridges, dams, Terahertz, and Tap test. However, most of these
houses, and in very important areas such as power tests are expensive, specialized, and take a long time
generation plants, it is extremely important to to perform. Among these, the computer-aided tap
control these materials at certain periods both in test (CATT) eliminates the human factor in the
production stages and in the usage stages. While classical tap test[1-3] and it is an economical test
some damages are visible in the controls made on which does not require any expertisement.
the materials, some of them are not visible, so these This CATT system has allowed non-destructive
damage analysis of many materials, especially
828
Oral, Non-Destructive Analysis of Damages in Different Materials with Computer-Aided Tap Test, ICEANS 2022, Konya, Türkiye
honeycomb sandwich structures, and has been partitioned acetate sheet and tape, f- Magnetic field
successfully used in different researches [1, 3, 4]. set up.
With the CATT system, quantitative data on the
B. Damaging the Materials
local stiffness of the tapped place can be measured
from the contact time based on the grounded spring Primarily, the 2D contour images of all intact
model[1, 3, 5, 6]. materials at outside of the electrical and magnetic
Since all materials exhibit magnetic and electrical fields, in electrical field, and in magnetic field as
properties to some degree, it has been stated that the well using the CATT system. After that, except
mechanical properties of magnetorheological (MR) glass/epoxy composite1 sample, all materials are
and electrorheological (ER) materials can be damaged by drill machine and a hammer. The intact
changed by applying an external magnetic and and damaged images of the thick aluminum
electric field[7, 8]. Therefore, in this study, the honeycomb sandwich panel’s core are given in
CATT was performed in the presence of electric and Fig.2.
magnetic fields to understand the effect of electric
and magnetic fields on the characterization of
damages in iron, glass/epoxy composite, and
aluminum honeycomb sandwich panel materials.
A. Materials and Equipment
This research was carried out using the Computer- Fig.2 Thick aluminum honeycomb sandwich panel:
aided Tap Tester system (CATTV5_3-ASI, USA), a a- Intact, b- Damaged
thick aluminium honeycomb sandwich panel has The upper and lower surface layers of aluminum
dimensions of 15cmx15cmx3cm-(Altıgen, hexagonal core of thick aluminum honeycomb
Türkiye), two pieces of glass/epoxy composites sandwich sample are coated with aluminum sheet.
samples (Glass/epoxy composite 1 and glass/epoxy Also, damages and locations of these damages in all
composite2) have dimensions of materials are shown in Fig.3.
18cmx10cmx0,7cm-(Izoreel, Türkiye), and an iron
material sample has dimensions of
14,5x14,5x0,2cm. Except these materials some strip
and neodymium magnets, a DC power supply, a
digital multi-meter, a rheostat, some aluminium foil
pieces, and a transparent 0,5 cm partitioned acetate
sheet were used as well. The experimental set ups
and equipment used in the research are given in
Fig.1.
Fig.3. The materials used in the research, damages

in each of the materials, and locations of these
damages.
While the damages in materials 1, 2, and 4 used in
the research were made with an electric drill and
Fig.1 Experimental set ups and equipment used in hammer, the damage in material 3 (the glass/epoxy
this research: a-The CATT system, b- Materials, c- composite 2 sample) was done with a computer-
Electric field circuit, d- Magnets, e- 0.5 cm controlled impact test device (Fig.4). The low-speed
impact test was carried out with a 30 kg mass hitter
829
at a multiplication speed of 3.0 m/s. 30 kg mass

striker reduced from a height of 45.9 cm for an
impact speed of 3.0 m/s. Thus, a pulse of 135 J was
obtained on the sample. This energy is the potential
energy of the hitter when it is at 45.9 cm and is
calculated from the physical formula U = m.g.h. An
impact was made to the center of each sample with
a hemispherical tipping hitter. After the striking
makes the first impact, repeated impacts are
prevented by holding the striking mass. From the
first start to the end of the coup, all data were
transmitted by the force sensor to the electronic
media.
Fig.5. Tap test carried out in the magnetic field for

thick aluminum honeycomb sandwich panel
III. RESULTS
A. Results Obtained for Glass/Epoxy Composite
Materials
2D contour images of the undamaged and
damaged states of glass epoxy composite1 material
Fig.4. Impact tester used in impact testing of obtained by the contact time and stiffness values,
glass/epoxy composite-2 sample and their 3D graphics are given with Figs.6-9.
C. Damage Analysis with Computer-aided Tap Test
(CATT)
2D contour images of both the undamaged and
damaged states of the four materials used in this
research were obtained in the electric and magnetic
fields, and when there was not any field as well
using the CATT system. 2D contour images were
obtained using the contact time of the impact tip to
the material under inspection and the local stiffness
values of the materials. The contact times obtained
for each material and the calculated local stiffness
values were processed through the ASI CATTV5_3
program and the damaged and undamaged material
surfaces were analysed. The experimental setup for
the tapping test in the presence of a magnetic field
is given in Fig.5.
Fig.6. Images based on measured contact times for

glass/epoxy composite1: a) No field, b) In the
electric field, c) In the magnetic field
830
Fig.7. 3D Images based on measured contact times

Fig.9. 3D Images based on measured stiffness
for glass/epoxy composite1: a) No field, b) In the
values for glass/epoxy composite1: a) No field, b)
In the electric field, c) In the magnetic field
When the images of Figs.6-9 are evaluated, it can
be said that the damages in such materials can be
revealed more precisely in the magnetic field.
The normal and 3D images obtained from the
contact time and stiffness values of the glass/epoxy
composite2 material exposed to 135 J energy impact
are given in Fig.10.
Fig.8. Images based on measured stiffness values

for glass/epoxy composite1: a) No field, b) In the
When the images of the Figs.6-9 are examined, it
is seen that the damages cannot be determined
sufficiently from both the contact time and stiffness
values. However, it is seen that the images obtained Fig.10. Images obtained for glass/epoxy composite2
in the presence of electric and magnetic fields are damaged by impact test: a) Contact time images, b)
different from the images when there is no field. Stiffness images
831
As can be seen from Fig.10, normal and 3D

images of both contact time and stiffness values
revealed the impact have 135 J energy in the middle
of the material. However, when the images of the
damages made on the glass/epoxy composite1
material are taken into consideration, it is seen that
the impact test is not very successful in the analysis
of the damages that occur in such materials.
B. Results Obtained for Thick Aluminum
Honeycomb Sandwich Panel
2D contour and 3D images obtained by the contact
time and stiffness values for the undamaged and
damaged states of the honeycomb sandwich panel
material which both the outer surface coatings and
the inner core is made of aluminum, are given in
Figs.11-14.
It is seen that the damages can be detected from
both the contact time and stiffness values, and at the
same time the presence of electric and magnetic
fields affects the image quality obtained. From the Fig.12. 3D Images based on measured contact time
images of Fig.11 and Fig.12, the structure of the values for thick aluminum honeycomb sandwich
thick aluminum sandwich panel and the damage in panel: a) No field, b) In the electric field, c) In the
this material can be clearly seen. magnetic field
Fig.13. Images based on measured stiffness values

for thick aluminum honeycomb sandwich panel: a)
Fig.11. Images based on measured contact time No field, b) In the electric field, c) In the magnetic
values for thick aluminum honeycomb sandwich field
panel: a) No field, b) In the electric field, c) In the
magnetic field
832
Fig.15. Normal and 3D images based on measured

contact times for damaged iron material: No field,
b) In the electric field, c) In the magnetic field
Fig.14. 3D Images based on measured stiffness

values for thick aluminum honeycomb sandwich Fig.16. Normal and 3D images based on measured
panel: a) No field, b) In the electric field, c) In the stiffness values for damaged iron material: a) No
magnetic field field, b) In the electric field, c) In the magnetic field
C. Results Obtained for Iron Material The iron material used in the research is the
material has number 4 and it has the damages seen
The normal 2D contour and 3D images obtained on the upper surface of it given in Fig.3. As seen in
from the contact time values of the hitting element Fig.15 and Fig.16, the damages of iron material
with the iron material surface in the CATT have not been fully determined. On the other hand,
performed on the iron material used in the research as in other materials, the results obtained in the
are given in Fig.15. The normal 2D contour and 3D tapping test in the presence of electric and magnetic
images created using the data obtained from the fields are different from the tests performed without
local stiffness values of the material surface are any field as well. However, it can be said that the
given in Fig.16. image obtained with the stiffness values for the iron
material shows the damages on the iron material
surface better than the images obtained from the
contact time.
IV. DISCUSSION
Within the scope of the research, the damages in
various materials were tried to be determined with
2D contour and 3D images obtained from the
contact times of the hitter with the material surface
and the stiffness values of the material surfaces by
the CATT system in no field, in the electric field and
magnetic field.
When the Figs. 6-9 images of the glass/epoxy
composite1 material are examined, it is seen that the
damages in the material cannot be sufficiently
determined from both the contact time and stiffness
values. The reason for this is that the glass epoxy
833
composite plate has a thick and very hard structure This is also an expected result. Because iron is a
of 18 layers. conductive substance that shows ferromagnetic
In Fig.10, when the normal and 3D images of the properties. Since ferromagnetic materials have
contact time and stiffness values obtained for the permanent magnetization, magnetic dipoles can be
glass/epoxy composite2 material are examined, it is easily arranged in the direction of a magnetic field.
seen that the impact with an energy of 135 J is This is a factor that can easily change the impact test
detected in the middle of the material. However, values of an iron material that its surface is being
when the images of the damages made on the examined. On the other hand, it can be said that the
glass/epoxy composite1 material are taken into image obtained with the stiffness values for the iron
consideration, it can be said that the impact test is material shows the damaged area of the surface
not very successful in the analysis of the damages better than the images obtained from the contact
that occur in such materials. On the other hand, it is time.
an interesting result that the images obtained in the According to the findings obtained from the
presence of electric and magnetic fields are different research, it can be said that the damages deeper than
from the images obtained when there is no field. the upper surface in materials other than sandwich
When the images of Figs.6-9 are evaluated, it can be honeycomb structures and foamy structures cannot
said that the damages in such materials can be be detected with the CATT system precisely at first
revealed more precisely in the magnetic field. glance, but the damages can be detected by
When the images of Figs.11-14 are examined, it is manually processing the data obtained by the
seen that the damages in the aluminum honeycomb experts with the CATT system.
sandwich panel can be detected from both the
contact time and stiffness values, and at the same V. CONCLUSION
time the presence of electric and magnetic fields The results obtained from the research can be
affects the image quality obtained. A difference in summarized as follows:
the images in the presence of an electric and 1) It was figured out that the CATT system is
magnetic field was an expected result. Because the highly successful in detecting damage in sandwich
hexagonal core of the thick aluminum sandwich honeycomb panel structures.
honeycomb panel and the outer surface coating 2) Damages in composites such as glass/epoxy
layer are made of aluminum. composites and various metal materials can be
The fact that aluminum is a material that exhibits detected more precisely in the electric and
both conductive and paramagnetic properties is the magnetic field.
main reason for expected difference. The direction The results of the research showed that electric
of magnetization for paramagnetic substances is the and magnetic fields have different effects in the
same as the direction of the external magnetic field. damage analysis with the tap test. Thus, damages
As a result, paramagnetic substances are attracted by occurred with impacts with different energies can be
magnets[9]. Materials such as aluminum can have a analysed with the CATT system in the presence of
different structure, albeit temporarily, with the electric and magnetic fields have different
effect of electric dipoles in the electric field and magnitudes as well.
magnetic dipoles in the magnetic field. For this
reason, it can be said that the images obtained ACKNOWLEDGMENT
because of the tap test performed on undamaged and This work was supported by the Scientific
damaged aluminum material in the presence of Research Projects (BAP) Coordinating Office of
electric and magnetic fields are obtained with better Necmettin Erbakan University [grant number
quality. 161210018]. The author would like to thank the
Images from the tap test for the iron material are Necmettin Erbakan University for its financial
given in Fig.15 and Fig.16. As can be seen from support.
Fig.15 and Fig.16, the damages on the iron surface
could not be fully determined. However, as in other REFERENCES
materials, the results obtained in the tap test in the [1] D.J. Barnard, Nondestructive Evaluation for Damage in
presence of electric and magnetic fields were Composites and Their Repair, 2015.
different from the tests performed without any field.
834
[2] P. Cawley, High Frequency Coin-Tap Method Of Non-

Destructive Testing, Mechanical Systems and Signal
Processing 5(1) (1991) 1-11.
[3] D.K. Hsu, D.J. Barnard, J.J. Peters, V. Dayal, Physical
basis of tap test as a quantitative imaging tool for composite
structures on aircraft, Aip Conf Proc 509 (2000) 1857-1864.
[4] J. Gryzagoridis, D. Findeis, Tap testing vs. Thermography,
54th Annual British Conference of Non-Destructive Testing,
NDT 2015, British Institute of Non-Destructive Testing, 2015.
[5] J. Gryzagoridis, D. Findeis, Tap Testing of Composites
Benchmarked with Digital Shearography, The British Institute
of NDT’s 52nd Annual Conference combined with the
Materials Testing exhibition, Telford, UK., 2013.
[6] D.K. Hsu, J.J. Peters, D. Fei, D.J. Barnard, V. Dayal,
Imaging of flaws in composite honeycomb aircraft structures
using instrumented tap test, Proc SPIE Int Soc Opt Eng 3585
(1999) 236-246.
[7] J.D. Carlson, M.R. Jolly, MR fluid, foam and elastomer
devices, Mechatronics 10(4) (2000) 555-569.
[8] H.P. Jagadish, L. Ravikumar, Effect of temperature and
electric field on the damping and stiffness characteristics of
ER fluid short squeeze film dampers, Adv. Tribol. (2013).
[9] F.J. Keller, Gettys, W. E., Skove, M. J., Physics II 2 nd ed.,
McGraw-Hill, New York, 1993.
835
Pnömatik Kontrollü Sac Bükme Makinası

Tasarımı ve Simülasyonu
Muzaffer ÜSTÜN1, Mahmut Can ŞENEL 2* ve Cengiz Görkem DENGİZ 3
1
Makine Mühendisliği Anabilim Dalı / Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Türkiye
2
Makine Mühendisliği Bölümü /Mühendislik Fakültesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Türkiye
3
Makine Mühendisliği Bölümü /Mühendislik Fakültesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Türkiye
*
(mahmutcan.senel@omu.edu.tr)
Özet –Günümüzde modern fabrika ve tesisler inşa edilirken, elektrik, su, kanalizasyon gibi tesisatlarının
yanı sıra, basınçlı hava tesisatlarının da yapımı kaçınılmaz olmaktadır. Orta ve büyük ölçekli işletmelerin
tamamında küçük işletmelerin ise bir kısmında pnömatik sistemler kullanılmaktadır. Bu çalışmada,
pnömatik devre elemanlarından faydalanılarak pnömatik kontrollü sac bükme makinası tasarımı
yapılmıştır. Devrenin simülasyonu Fluid-Sim pnömatik paket programıyla gerçekleştirilmiştir. Bu
çalışmada sac parçalarının pnömatik güç yardımıyla şekil verilmesi amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler –Pnömatik, sac bükme makinesi, pnömatik devre, Fluid-Sim
I. GİRİŞ gerçekleştirmek amacıyla sözel olarak anlatılan

Pnömatik sistemler, ekonomik, temiz, güvenli ve tasarım sürecini önce bir algoritmaya dönüştürmüş,
basit yapılı olmaları sebebiyle sıkıştırılmış hava ile daha sonra da Borland Delphi 7.0 dilinde yazılmış
güç iletimini cazip hale getirmektedir [1-2]. bir program haline getirmişlerdir [4]. Tekiner ve
Pnömatik, çok eskilerden beri bilinmesine rağmen, Korkut (2001), yaptıkları çalışmada bilgisayar
tam anlamıyla araştırılmasına ancak geçen yüzyılda yardımıyla pnömatik devre tasarımı için
başlanmıştır. Daha önceleri sadece maden kullanılacak etkileşimli bir bilgisayar programı
endüstrisinde, demiryollarında (havalı fren) geliştirmişlerdir. Kullanıcının belirleyeceği amaca
kullanılmaktaydı. Pnömatiğin endüstriye asıl girişi uygun ana esaslar belirlenerek pnömatik devre
ve yayılması, seri üretimlerde modernleşme ve elemanlarının seçimini ve tasarımını sağlamışlardır
otomasyona ihtiyaç duyulması ile başladı. [5]. Güngör ve ark. (2011), çalışmalarında yaylı
Başlangıçta bilgi, teknik eleman yetersizliği nedeni kanepelerde keçeleme işlemini daha hızlı ve kaliteli
ile pnömatiğin kullanım alanı oldukça az olmasına yapabilmek amacıyla otomatik kontrollü bir
karşın, bugün çok değişik endüstriyel keçeleme makinasının pnömatik devresini oluşturup
uygulamalarda tercih edilmektedir [3]. Günümüzde tasarımını gerçekleştirmişlerdir [6].Topçu ve
modern fabrika ve tesisler inşa edilirken, elektrik, Yüksel (2007), yürüttükleri çalışmada pnömatik
su, kanalizasyon gibi tesisatların yanı sıra, basınçlı denetim sistemlerinde kullanılan farklı yapılardaki
hava tesisatlarının da yapımı kaçınılmaz olmaktadır. standart elektro-pnömatik ve alternatif valflerin
Orta ve büyük ölçekli işletmelerin tamamında gelişimini ve karakteristiklerini incelemişlerdir.
küçük işletmelerin ise bir kısmında pnömatik Ayrıca hızlı anahtarlama valflerinin ve diğer
sistemler kullanılmaktadır [2-3]. alternatif valflerin gelecekteki uygulamalarda
önemli bir yer tutacağını öngörmüşlerdir [7].
Günümüzde pnömatik sistemler üzerine
literatürde birçok çalışma mevcuttur. Güzelbey ve Bu çalışmada, pnömatik devre elemanlarından
Saybeç (2005), yürüttükleri çalışmada pnömatik faydalanılarak pnömatik kontrollü sac bükme
kontrol devrelerinin bilgisayar destekli tasarımını tertibatı tasarlanmıştır. Tasarlanan tertibatın
pnömatik devresi oluşturulup devrenin Fluid-SIM
836
Üstün vd., Pnömatik Kontrallü Sac Bükme Makinası Tasarımı ve Simülasyonu, ICEANS 2022, Konya, Turkey
pnömatik paket programıyla da simülasyonu 3. Açık kalıp: Gövdeye sabitlenmiş açık kalıp
gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmayla, pnömatik silindirin ulaşabileceği son noktada pres yardımı ile
silindirler yardımıyla saca şekil verilmesi parçaya ilk şeklini verir.
sağlanacaktır.
4. Pnömatik ünite: Sisteme gerekli pnömatik gücün
II. MATERYAL VE YÖNTEM üretilmesini sağlayan bölümdür.
Bu çalışmada sac bükme makinası pnömatik 5. Gövde: Parçalar sabitlendiğinde sistemi taşıyan
sistem yardımıyla oluşturulmuştur. Bu çalışmada en temel bölümdür.
amaç saca istenilen şekli vermektir. Bu sistem;
parçaların bağlandığı bir gövde (8), hareketin 6. Acil durum butonu: Acil durumlarda sistemin
kontrol edildiği bir kumanda (10), x ekseninde gücünü kesmek için kullanılan emniyet butonudur.
hareket sağlayan bir adet pnömatik silindir (piston) 7. Kumanda: Sistemin hareketinin kontrolünü
(1), ve ucunda parçaya asıl şeklini verecek koçbaşı sağlayan parçadır.
(2), yatay eksende bulunan açık kalıp (5), istenilen Pnömatik sac bükme işleminde, ilk olarak
şekle getirilecek sac parça (4), z ekseninde hareket pnömatik ünite üzerinden basınç 6-10 bar
edebilen iki adet silindir (piston) (3,6), pnömatik seviyesine ayarlanır. Daha sonra x ekseni yönünde
gücü üreten bir pnömatik ünite (7) istenmeyen hareket edebilen ve üzerine ana şeklin verilmesine
durumlara müdahale edilmesi için gövde üzerinde yardımcı olan koçbaşı ile silindir ileri yönde hareket
bulunan bir adet acil durdurma butonundan (9) ettirilir. Açık kalıp önünde bulunan saca baskı
oluşmaktadır (Şekil 1). yaparak ilk şeklin alınması sağlanır (Şekil 2).
Şekil 2. İlk hareket sonrası sistemin görünüşü

İlk şekil alındıktan sonra z yönünde hareket eden
iki silindir, x ekseninde hareket eden silindirin
üzerinde bulunan koç başı kısmına pres uygulayarak
asıl şekil elde edilir (Şekil 3).
Şekil 1. Pnömatik sac bükme tezgâhı

Sac bükme tezgâhının elemanları aşağıda
verilmiştir.
1. Silindir: Sistemdeki en önemli parçalardan
biridir. Sistemde x ekseninde ve z ekseninde
hareketini sağlamaktadır. Şekil 3. Parçaya istenilen şeklin verilmesi
Sistemde z ekseninde hareket eden iki silindir ters
2. Koç başı: Piston ucuna sabitlenmiştir. Parçansın
istikamette harekete başlar. Daha sonra x ekseninde
ana şeklini almasında yardımcı rol oynar. Geri
hareket eden silindir, gövdede bulunan delik kısma
harekette parçayı taşır.
gelir. Burada yerçekimi kanunu sayesinde parça alt
837
kısımda bulunan sepet içerisine düşer. X ekseninde

geri hareketine devam eden silindir, son noktaya
ulaşarak işlem sonlandırılmış olur (Şekil 4).
Şekil 5. Sisteme hava girişi

Şekil 4. Parçanın sepete düşmesi ve işlemin sonlandırılması Sistemdeki hava yağlayıcıdan çıktıktan sonra 3/2
III. BULGULAR VE DEĞERLENDİRME normalde kapalı yön kontrol valfi (7) üzerinden
normalde açık konumlu 3/2 basınç uygulamalı yön
Pnömatik kontrollü sac bükme makinası, Fluid- kontrol valfine (5) iletilmektedir. Buradan tek etkili
Sim pnömatik paket programıyla simüle edilmiştir. yay geri dönüşlü pnömatik silindirin (1) ileri
Pnömatik devre; kompresör, hava tankı, hava hareketi sağlanarak ilk bükme işlemi
filtresi, basınç ayarlayıcısı, yağlayıcı, 3/2 butonlu gerçekleştirilmektedir (Şekil 6)
yön kontrol valfi, 3/2 basınç uygulamalı yön kontrol
valfi, basınç ayar valfi, gecikme valfi ve tek etkili
yay geri dönüşlü silindirden oluşmaktadır (Tablo 1).
Tablo 1. Devrede kullanılan elemanlar
Kompresör 1
Hava tankı 1
Basınç hava filtresi 1
Basınç ayarlayıcısı 1
Yağlayıcı 1
3/2 butonlu yön kontrol valfi 1
3/2 basınç uygulamalı yön kontrol valfi 1
Basınç ayar valfi 1
Gecikme valfi 1
Silindir (yay geri dönüşlü) 3
Pnömatik devrede, öncelikle akışkan hava 6 bar

basınçta, kompresör (12) tarafından hava tankına
(11) gönderilmektedir. Hava tankında sıkıştırılan
hava sırasıyla filtre (10), regülatör (9) ve yağlayıcı
(8) üzerinden pnömatik devreye sevk edilmektedir
(Şekil 5). Şekil 6. 1 numaralı pistonun ileri hareketi
Son strokuna kadar hareket eden pnömatik
silindirde (1) basınç artışı gözlenmektedir. Bu
basınç artışı 6 bara ulaştığında basınç sıralama (4)
valfi açılmaktadır. Böylece hava 2. ve 3. pistonlar
(2,3) son stroklarına açılarak parçanın bükme işlemi
gerçekleştirilmektedir (Şekil 7). Geri dönüş
esnasında esnemenin az olması için 1 nolu pistonun
838
geri dönüş yolu üzerine bir adet gecikme valfi (6) IV. SONUÇLAR
yerleştirilmiştir. Gecikme valfi sayesinde Yapılan çalışma neticesinde, Pnömatik kontrollü
esnemenin önüne geçilebilmiştir. sac bükme makinası tasarımı yapılmış olup
tasarlanan pnömatik devrenin simülasyonu Fluid-
SIM pnömatik paket programıyla
gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, pnömatik güç ile
saç bükme işlemi amaçlanmış olup bu işlem için 6-
10 bar arasında bir basınç, devrede kullanılmıştır.
Bu çalışmayla, sanayide rahatlıkla kullanılabilecek
bir tertibat geliştirilip bükme işlem hızının artması,
zamandan tasarruf ve işçilik masraflarında düşüş
gibi kazanımlar elde edilmiştir.
V. KAYNAKLAR
[1] Anonim, “Pnömatik Devreler”, Mesleki Eğitim ve
Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi (MEGEP),
Makine Teknolojisi, Ankara, 2012.
[2] Akyazı, Ö., Çokrak, D., “Pnömatik ve hidrolik sistem
uygulamaları”, Elektrik-Elektronik ve Bilgisayar
Sempozyumu, pp. 142-147, 2011.
[3] Güler, S., Bayseç, S., Doğantan, Z.S., “Pnömatik devre
tasarımı ve analiz programı geliştirilmesi”, IV. Ulusal
Hidrolik Pnömatik Kongresi, pp. 177-189, 2005.
[4] Güzelbey, M.S., Bayseç, S., “Pnömatik kontrol
devrelerinin bilgisayar destekli tasarımı”, IV. Ulusal
Şekil 7. 2 ve 3 numaralı silindirlerin ileri hareketi Hidrolik Pnömatik Kongresi, pp. 193-205, 2005.
[5] Tekiner, Z., Korkut İ., “Bilgisayar destekli pnömatik
Gecikme valfinden çıkan hava 3/2 basınç devre tasarımı”, Turkish J. Eng. Environ. Sci., vol.25,
uygulama valfine gitmektedir. Valf konum pp. 31-38, 2001.
değiştirerek 1. pistona gelen hava akışı [6] Güngör, G., Çakmak, O., Çakar, O., Erol, Y.,
kesilmektedir (Şekil 8). Yay geri dönüşlü olan “Mekatronik bir kanepe keçeleme ve zımbalama
silindirler geri dönüş hareketine geçerek parçanın makinası”, VI. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi, pp.
587-593, 2011.
oluşumu tamamlanmaktadır. [7] Topçu, E., Yüksel, İ., “Elektropnömatik ve alternatif
valflerin gelişimi ve karakteristiklerinin incelenmesi”,
Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi
Dergisi, vol. 12, no. 2, pp. 21-33, 2007.
Şekil 8. Basınç uygulamalı valfin konumunun değişmesi ve

silindirlerin geri hareketlerine başlaması
839
Production and Characterization of Anodic TiO2 Structures on FTO as

Electrode for Effective Photocatalytic Decomposition of Rhodomine B
Berrak Çalışkan*, Enes Şayan 2 and Hakan Kızıltaş 3

1
Chemistry/Engineering Faculty, Ataturk University, Turkey
2
3
*
(berrak.c@atauni.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – The discharge of paints used in many industrial areas is very important. One of the techniques
used to remove these dyes is photocatalysis. Due to the light sensitive effect of TiO2, it is one of the most
preferred semiconductors in applications such as photocatalysis, solar cells and sensors. By using
magnetron sputtering, Ti thin films can be deposited on different substrates and then converted into
transparent TiO2 structures by electrochemical anodization. In this study, Ti thin films were produced on
FTO using magnetic sputtering technique and then transparent TiO2 structure was obtained by anodization
technique. FTO/Anodic TiO2 photocatalysis produced by the anodizing technique was used for the
degradation of Rhodamine B (RhB). Scanning electron microscopy (SEM) and Energy Dispersion
Spectroscopy (EDS) were used to examine the TiO2 structure after anodization. At the end of coating the
Ti thin film with magnetron sputtering, a coating thickness of 2.917 µm was reached according to the results
obtained with the profilometer. It was determined that the FTO/Anodic TiO2 photocatalyst produced under
UV irradiation showed about 36% removal.
Keywords – Anodization, Photocatalytic Decomposition, FTO, Magnetic Sputtering, Rhodamine B, Ti Films
I. INTRODUCTION to decompose organic and inorganic pollutants with

With the ever-changing needs of people, many low cost but high efficiency and to remove
industry areas continue to grow thanks to rapidly pollutants from wastewater. It is also a more
developing technology. Highly soluble synthetic environmentally friendly method compared to other
dyes are used in most of these industrial areas. These traditional methods ([2],[4]). Semiconductor
synthetic dyes are used in fields such as textile, photocatalytic technology; dye-sensitized cells are
medicine, paint, plastic, cosmetics, medicine, glass of interest in applications such as water separation
and paper production. The discharge of wastewater for hydrogen production, sensors, and pollutant
containing such dyes at various concentrations from degradation [5].
textile and other industries has great harm to It is well known that TiO2 semiconductor displays
humans, aquatic creatures and animals. For this both amorphous and crystalline forms and can exist
reason, it is very important to remove such dyes mainly in three crystalline phases: anatase
before they are discharged into the environment (tetragonal), rutile (tetragonal) and brookite
([1]-[3]). (orthorhombic). Anatase, the commonly
Different types of techniques such as chemical, commercial phase of TiO2, has excellent
physical and biological processes are used for the photocatalytic activity. It is also used as a
removal of these dyes. However, these techniques photocatalyst for the degradation of organic and
have disadvantages such as low efficiency and high inorganic pollutants from wastewater ([1],[6]).
cost. Photocatalytic systems are a useful technique
840
Çalışkan et al., Production and Characterization of Anodic TiO2 Structures on FTO as Electrode for Effective Photocatalytic Decomposition
of Rhodomine B, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Among semiconductor films such as SnO2 and II. MATERIALS AND METHOD
ZnO, TiO2 semiconductor is more preferred because A. Material
of its low cost, wide band gap and good chemical
stability. TiO2 photoelectrodes can be produced by FTO (Fluorine doped tin oxide coated glass slide,
powder spray coating, hydrothermal method, sol L × W × thickness 25 mm × 25 mm × 2.2 mm,
gel, micro arc oxidation, electrophoretic deposition surface resistivity ~7 Ω/sq), Ethanol (C₂H₅OH,
and magnetron deposition. TiO2 is frequently used 99.9%), 2- Propanol ((CH3)2CHOH, 99.5%),
as powder, thin film and plate in photocatalytic Rhodamine B (C28H31ClN2O3), Amonyum Florür
applications of different dyestuffs. Since TiO2 is (NH4F %99) and Ethylene Glycol (C₂H6O2, %99)
difficult to remove from the powder form solution, were purchased from Sigma-Aldrich.
researchers prefer thin-film TiO2 structure ([5],[7]).
Magnetic sputtering method, which is one of the B. Deposition of Titanium Films on FTO
thin film coating methods, has advantages such as Substrate
homogeneous surface coating, environmental
friendliness and versatility. The quality of the film; The 2.5*2.5 cm FTO was cleaned in a beaker
Factors such as coating temperature, coating filled with distilled water and ethanol, with
pressure, substrate cleanliness, substrate properties, ultrasound assistance, for 9 minutes, respectively.
operating conditions of the anodization process after After passing through distilled water again, it was
magnetic sputtering are determined ([8],[9]). It is dried in an oven at 75 °C for 25 minutes. The
possible to prepare photoelectrodes as transparent 2.5*2.5 cm FTOs were taped with thermal tape with
directly on glass by anodizing Ti films deposited by an active area of 1.5*1.5 cm. It is aimed to obtain 3
radio frequency (RF) or direct current (DC) µm thick Ti films. In magnetron sputtering
magnetic sputtering on conductive glass substrates technique, Ti films were deposited on FTO glass
such as FTO ([10],[11]). It is well known that using Magnetic Sputtering (VAKSIS Sputter) at
surface area surface performance is important for 99.99% purity Ti target. The blast chamber was
photocatalytic reaction. It is possible to improve pumped to a pressure of 6.4*10-3 Torr before argon
photocatalytic efficiency by modifying the gas was introduced. The sputtering process was run
photocatalyst or modifying the specific in pure Argon gas (75 sccm). In DC, the position is
photocatalytic reaction process [5]. kept at 35%, instantaneous position at 100%,
Rhodamine B dye is frequently used in many pressure at 5*10-3 and operating pressure at 100 W.
industries such as paper, leather, biotechnology, Titanium deposition time was also determined as
colorant, textile and food. In 1974, the Ecological 7.5 hours.
and Toxicological Association of the Dyestuffs
Manufacturing Industry (ETAD) tested the dyes C. Preparation of TiO2 Structures on FTO
with the highest toxicity among 4000 dyes, Substrate by Anodization Method
including Rhodamine B dye. In addition to being
carcinogenic and toxic, rhodamine B has been found EG:NH4F:H2O (w:w:w) 97.7:0.3:2 ratios were
to cause redness and irritation in the skin, eyes and immersed in 80 ml of solution to the FTO substrate
respiratory tract, especially at low concentrations in where Ti was deposited. The distance between the
humans, while it has been determined in studies that anode and the cathode was kept at 3.5 cm in the
it causes thyroid and liver damage at more intense system using Ti coated FTO on the anode and Pt on
exposure ([2],[4],[12]). the cathode. A voltage of 30 V was also applied in
In this study, TiO2 structures were synthesized by the stationary system (without mixing) to anodize
anodization method on FTO coated with Ti film by the Ti film in FTO. Anodization time was
magnetic sputtering method. The produced determined as 40 minutes. After the samples were
photocatalyst was characterized by SEM-EDS. The washed in propanal and deionized water,
photocatalytic performance of the produced respectively, they were dried at room temperature
photocatalyst was investigated by decomposing the and anatase TiO2 was obtained by annealing at
Rhodamine B solution under UV light. 450°C for 4 hours.
841
D. Photocatalytic Characterization and

Decomposition Experiments
The experimental system used for photocatalytic

degradation is shown in Fig. 1 (Fig. 1 edited from
[13]) [13]. A lightly insulated jacket reactor was
used to control the temperature of the reaction
medium. The temperature of the reaction medium
was kept constant at 25°C using a programmable
water circulator. As the UV light source, a 44 W/m2
(257 nm) UV lamp was immersed in the solution
from the top of the reactor. An air pump was used to
maintain a saturated O2 concentration in the reaction
medium. Photocatalytic experiments were carried
out using FTO/Anodic TiO2 photocatalyst and 200
ml (20 ppm) Rhodamine B dye solution. Rhodamine Fig. 2. Profilometer results of the sample with Ti
deposition.
B solution mixed with the prepared FTO/Anodic
TiO2 photocatalysts was kept in the dark for 30
minutes by mixing at 500 rpm. After the experiment
was started, dye samples were taken from the
reactor at certain times (15 min intervals) and their
concentrations were determined using a UV
spectrophotometer (Optizen α spectrophotometer).
Fig. 1. Experimental system for photocatalytic degradation

[13].
III. RESULTS
A. Characterization
Titanium deposition on FTO Magnetic Sputtering

device (VAKSIS Sputter), deposition of thin Ti film
thicknesses in Touch Scanning Profilometer (Kla
Tencor Stylus Profiler P7) device, produced FTO/
Anodic TiO2 photocatalysts in Scanning Electron
Microscope (SEM/EDS, Zeiss Sigma 300) device
displayed. The concentrations of the dye samples
were determined using a UV spectrophotometer
(Optizen α spectrophotometer).
842
Fig. 4. FTO/Anodic TiO2 EDS analysis results.
0,8
0,6
C/Co
0,4
Dark Condition
0,2
FTO/TiO2
0
0 20 40 60 80 100 120
Time (min)
Fig. 5. Photocatalytic degradation of Rhodamine B by
FTO/Anodic TiO2 under UV lamp irradiation (0 -120 min).
IV. DISCUSSION
Among the deposition parameters by magnetic
sputtering method, it has been found that parameters
such as sputtering power, substrate temperature,
argon gas pressure, vacuum time, RF, DC affect the
morphology of the anodized film [14]. The coating
thickness was measured with the FTO/Ti
profilometer, in which Ti was deposited by
magnetic sputtering method, and a thickness of
2.917 µm was reached under the above conditions.
Fig. 3 shows SEM micrographs after calcination.
According to Fig. 4, the presence of tin (Sn) from
oxygen, titanium and FTO (Fluorine doped tin oxide
conductive glass) was proven in the FTO/TiO2 EDS
analysis. EDS spectra were calculated based on
atomic and mass percent FTO/TiO2 titanium (Ti),
oxygen (O) and tin (Sn) amounts. The average
atomic percentages of FTO/TiO2 Ti, O, and Sn were
32.81%, 65.24%, 1.96%, respectively; the mass
Fig. 3. Digital image SEM images of 10 µm, 5 µm, 3 µm, percentages were 55.18%, 36.65% and 8.16%,
1 µm, 500 nm and FTO/Anodic TiO2. respectively. No other impurities were observed on
the crystal surface, indicating FTO/TiO2 high
843
quality. FTO/TiO2 photocatalytic activity assays determination of photocatalytic activity on Rhodamine

were investigated on the degradation of Rhodamine B,’ Brilliant Engineering, vol. 4, pp. 26-29, May. 2020.
[4] T. B. T. Dao, T. T. L. Ha, T. D. Nguyen and H. N. Le,
B dye and are shown in Fig. 5. ‘Effectiveness of photocatalysis of MMT-supported
TiO2 and TiO2 nanotubes for rhodamine B degradation,’
V. CONCLUSION Chemosphere, vol. 280, May. 2021.
Briefly, the advantages of producing TiO2 film by [5] J. Wu, H. Xu and W. Yan, ‘Photoelectrocatalytic
anodizing sprayed Ti film on transparent FTO glass degradation Rhodamine B over highly
are the transparency and high conductivity of the orderedTiO2nanotube arrays photoelectrode,’ Applied
Surface Science, vol. 386, pp. 1-13, May. 2016.
TiO2 structure after anodization. Among the [6] X. Li, W. Teng, Q. Zhao and L. Wang, ‘Efficient visible
deposition parameters by magnetic sputtering light-induced photoelectrocatalytic degradation of
method, argon gas pressure, sputtering power, rhodamine B by polyaniline-sensitized TiO2 nanotube
substrate temperature and anodization parameters arrays,’ J Nanopart Res, Oct. 2011.
such as solution composition, solution volume, [7] C. Chen, Y. Cheng, Q. Dai and H. Song, ‘Radio
Frequency Magnetron Sputtering Deposition of TiO2
voltage, time and distance between anode and Thin Films and Their Perovskite Solar Cell
cathode strongly affect titanium morphology. When Applications,’ Scientific Reports, Dec. 2015.
the SEM images of the sample are examined, it is [8] S. Uhm, D. Song, J. Kwon, S. Lee, J. Han and K. Kim,
seen that TiO2’s is formed regularly. In the ‘Tailoring of antibacterial Ag nanostructures on TiO2
photocatalytic experiments carried out on nanotube layers by magnetron sputtering,’ Society For
Biomaterials, vol. 102, pp. 592-603. Aug. 2013.
Rhodamine B, a negligible change in dye [9] Y. Yan, J. Lee and X. Cui, ‘Enhanced
concentration occurred in the dark environment. It photoelectrochemical properties of Ta-TiO2 nanotube
was determined that the FTO/TiO2 photocatalyst arrays prepared by magnetron sputtering,’ Vacuum, vol.
produced under UV irradiation showed a removal of 138, pp. 30-38, Jan. 2017.
about 36%. It may be possible to increase the [10] J. Wang, H. Wang, H. Li and J. Wu, ‘Synthesis and
characterization of TiO2 nanotube film on fluorine-
removal percentage of the Rhodamine B dye of the doped tin oxide glass,’ Thin Solid Films, vol. 544, pp.
photocatalyst prepared by increasing the FTO/TiO2 276-280, Apr. 2013.
surface area by changing the anodization [11] H. Kiziltas, ‘Fabrication and characterization of
parameters. In order to reach the maximum paint photoelectrode B–Co/TiO2 nanotubes for effective
removal percentage, optimum magnetic spraying photoelectrochemical degradation of rhodamine B,’
Optical Materials, vol. 123, Jan. 2022.
conditions and Ti deposition and anodization [12] Y. L. Pang, S. Bhatia and A. Z. Abdullah, ‘Process
conditions can be determined. This study showed behavior of TiO2 nanotube-enhanced sonocatalytic
that FTO/anodic TiO2 is a suitable electrode for the degradation of Rhodamine B in aqueous solution,’
photocatalytic degradation of Rhodamine B. Separation and Purification Technology, vol. 77, pp.
331-338, Dec. 2010.
ACKNOWLEDGMENT [13] H. Kiziltaş, T. Tekin and D. Tekin, ‘Preparation and
characterization of recyclable Fe3O4@SiO2@TiO2
This research was supported by Atatürk composite photocatalyst, and investigation of the
University Scientific Research Projects photocatalytic activity,’ Chemical Engineering
Coordination Unit (BAP) with Project No. FDK- Communications, vol. 208, pp. 1041-1053, 2021.
2021-8885. Thank you for your contribution. [14] K. N. Chappanda, Y. R. Smith, L. W. Rieth, P.
Tathireddy, M. Misra and S. K. Mohanty, ‘Effect of
REFERENCES Sputtering Parameters on the Morphology of TiO2
Nanotubes Synthesized From Thin Ti Film on Si
Substrate,’ Ieee Transactıons on Nanotechnology, vol.
[1] R. Al-Mamun, K. T. Hossain, S. Mondal, A. Khatun, S. 14, pp. 18-25, Jan. 2015.
Islam and Z. H. Khan, ‘Synthesis, characterization, and
photocatalytic performance of methyl orange in aqueous
TiO2 suspension under UV and solar light irradiation,’
South African Journal of Chemical Engineering, vol. 40,
pp. 113-125, Feb. 2022.
[2] H. Kızıltaş, ‘Production of highly effective adsorbent
from tea waste, and its adsorption behaviors and
characteristics for the removal of Rhodamine B,’
International Journal of Environmental Analytical
Chemistry, Feb. 2022.
[3] H. Kiziltaş and D. Tekin, ‘Production, characterization of
Fe3O4@CuO composite photocatalysts and
844
Using UPFC and IPFC to Enhance Frequency Response in Three-Area

Interconnected Power System
ABBOU Hossam Eddine Aymane*, ARIF Salem 1, DELASSI Abdelmoumene1, HACHEMI Ahmed2
and MIZAT Leila1
1
LACoSERE Lab, University of Laghouat Laghouat,Laghouat, Algeria
2
Electrical Engineering Lab, University of Ouargla, Ouargla, Algeria
*
h.abbou@lagh-univ.dz , s.arif@lagh-univ.dz , a.delassi@lagh-univ.dz , hachemi.ahmedtidjani@univ-ouargla.dz,
l.mizate@lagh-univ.dz
Abstract – This paper discusses the Automatic generation control (AGC) problem in three-area
interconnected thermal power system taking in consideration GRC and GDB for more realistic study; for
that reason, we have used PID controllers and FACTS in our AGC system. The optimum PID settings were
determined through a new optimization algorithm called HHO (Harris Hawks Optimization). Both IPFC
and UPFC dynamic performances were compared to a system without FACTS. Then, two severe tests such
as SA and RLP were used to confirm the system’s robustness and efficiency.
Keywords – Automatic Generation Control, Interconnected Thermal Power System, FACTS, Optimization Algorithm,
Dynamic Performance
I. INTRODUCTION frequency and the exchange of power between the

An industrial process, such as power system, control areas (tie-line power) within its specified
needs to generate and deliver the electrical energy nominal value [1].
as economically and reliably as possible while However, there are four control loops, the most
maintaining the frequency and the voltage within treated ones that each area requires is the primary
permissible limits. But power system contains control loop which is responsible for intercepting
different kinds of uncertainties due to change in the frequency decline before triggering the
system parameters, characteristics and load under/over frequency protection relays, in addition
variations. Because of the increase in modern the secondary control loop which is Load Frequency
energy system size, insufficient control strategies Controller (LFC) that regulate the frequency and the
may deteriorate the system frequency due to which tie-line power exchange error so that all the areas in
the system oscillations may transmit into a wider an interconnected power system can set their set
area leading to system blackout. The load always points differently [2]. Materials and Method
changes a lot during a daily cycle, this needs a Describe in detail the materials and methods used
balance of power, and generators need to produce when conducting the study. The citations you make
more or less power to keep up with the demand. For from different sources must be given and referenced
that Automatic Generation Control (AGC) is used, in references.
which has been an important feature of electrical The AGC problem has been dealt with
power system for the last decades that manages to extensively for more than three decades. The major
supply reliable and economical electricity for part of the work reported so far has been performed
modern power consumers. Therefore, the foremost by considering linearized models of two/multi area
task of AGC is to maintain the system generations power systems [3]. Later on, the effect of
with the load demand and to keep the system Generation Rate Constraint (GRC), Governor Dead
845
Aymane et al., Using UPFC and IPFC to Enhance Frequency Response in Three-Area Interconnected Power System, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
Band (GDB), Dynamic Boiler (DB), and Time 1

∆𝑃𝑔 = ∆𝑃𝑟𝑒𝑓 + ∆𝜔 (2)
Delay (TD) was included in these types of studies 𝑅
[4], [5]. Then, the LFC scheme has evolved and the
The order ∆𝑃𝑔 is converted to the steam valve
effects of deregulation of the power industry on LFC
have been addressed through [6], [7]. location command through the hydraulic amplifier
Many control approaches have been suggested for to ∆𝑃𝑣 . We will obtain the following s-domain
LFC in interconnected power systems such as relation if we consider a linear relationship and find
classical control approaches focus on designing a basic time constant Tg [11].
Proportional-Integral-Derivative (PID) [8]. 1
In last one or two decade, the use of Flexible AC ∆𝑃𝑣 (𝑠) = ∆𝑃 (𝑠) (3)
1 + 𝑇𝑔 𝑔
Transmission System (FACTS) devices has become
a common practice in order to make full utilization
C. generator
of existing transmission capacities instead of adding
new lines [9]. for LFC, the generator relies on the generator's
This paper contains three sections: first one is the rotor speed output. Since electrical power is difficult
modelling of AGC and its components and units, to store in large quantities, the balance between the
second section gives the proposed FACTS schemes generated power and the demand for the load must
to be used in the AGC system, lastly the results and be maintained [10].
simulation are discussed and some severe tests are 1
implemented into the test system. ∆Ω(𝑠) = [∆𝑃𝑚 (𝑠) − ∆𝑃𝑒 (𝑠)] (4)
2𝐻
II. AUTOMATIC GENERATION CONTROL UNITS
Where H is the inertia.
The system must first be linearized in order to use D. Load
the transfer function. Models of the transfer function The loads on a power system generally consist of
for the following components are obtained [10]. a number of electrical devices. The electrical power
A. turbines is independent of the frequency for resistive loads
such as lighting and heating loads. Motor loads are
For power systems, a turbine unit are used to
sensitive to changes in frequency [12]. The overall
transform natural energy, such as steam or water
frequency dependent characteristic of a composite
energy, into mechanical power (ΔPm) supplied to
load is approximated by equation (5):
the generator. We are using in our study a Reheat
turbines which are modelled as second-order units, ∆𝑃𝑒 = ∆𝑃𝐿 − 𝐷∆𝜔 (5)
but due to high and low steam pressure, they have The damping constant D is expressed as a per cent
different stages. Its transfer function can be change in load for 1% change in frequency [19].
represented as:
∆𝑃𝑚 (𝑠) 𝐹ℎ𝑝 𝑇𝑟ℎ 𝑠 + 1 E. Secondary control in multi-area
𝐺𝑇 (𝑠) = = (1)
∆𝑃𝑣 (𝑠) (1 + 𝑇𝑟ℎ 𝑠)(1 + 𝑇𝑇 𝑠) Conventional LFC is based on tie-line bias
management, where each area tends to reduce ACE
B. governor to zero, for each region the control error appears to
Governors are the units used in power systems to consist of a linear combination of frequency and tie-
detect and cancel the frequency bias induced by the line error.
𝑗
difference in load by changing the turbine inputs. ACEi = ∑𝑛=1 ΔPij +Bi Δω (6)
The slope of the curve represents the speed
The area bias Ki determines how much interaction
regulation R. The mechanism of the speed governor
there is in neighboring areas during a disturbance.
acts as a comparator whose output ∆𝑃𝑔 is the
An overall satisfying result is obtained when K is
difference between the power ∆𝑃𝑟𝑒𝑓 and the power selected equal to the frequency bias factor of that
1
∆𝜔 as speed characteristics provided by the area, i.e., Bi =1/Ri +Di [12].
𝑅
governor.
846
Turkey
III. FACTS (FLEXIBLE AC TRANSMISSION ∆� �

∆�
+ 1
K1
SYSTEMS) 1 + ��
+
∆�
FACTS is a list of controllers, which can be used +
individually or in coordination with others to control
K2
one or more parameters of the interrelated system, +
these include series impedance, shunt impedance, + ∆�

2� �
current, voltage and oscillation damping. ∆� � �
-
A. Modelling of UPFC for AGC
Fig. 2 Structure of IPFC as a frequency controller
The Unified Power Flow Controller (UPFC) is
part of an important component of the FACTS. It The IPFC based controller can be Represented in
has the ability to control at the same time or AGC as:
precisely each of the parameters such as voltage, ∆𝑃𝐼𝑃𝐹𝐶 (𝑠) =
1 (8)
impedance and phase angle that influence the { } {𝐾1 ∆𝐹1 (𝑠) + 𝐾2 ∆𝑃12 (𝑠)}
transmission line's power flow. The UPFC fulfills 1 + 𝑠𝑇𝐼𝑃𝐹𝐶
all these roles based on the concept of reactive shunt
compensation, series compensation, phase angle IV. SIMULATION AND RESULTS
regulation of the power transmission line, and thus In this chapter, we will provide the effectiveness
fulfills several control objectives [13]. of using FACTS such as IPFC and UPFC in the
AGC problem. The investigations are carried out in
three-area reheat system and taking in consideration
GDB and GRC for more realistic case of study. The
∆�
∆� � 1 optimum PID settings of AGC without FACTS,
1 1 + �� with UPFC and with IPFC are determined through a
∆� new optimization algorithm called HHO [14] by
+
evaluating two dynamic criteria such as ISE and
∆�
2� � IAE [11]. Both IPFC and UPFC performances are
∆� � � compared to each other and to a system without
- FACTS. Then, the new swarm algorithm HHO is
Fig. 1 Structure of UPFC as frequency stabilizer compared to another Evolutionary Algorithms such
as Genetic Algorithm (GA) to assure its
The UPFC based controller also can be performance. Finally, two severe tests such as SA
given in equation (7) as: and RLP are used to confirm the system’s
1 robustness and efficiency.
∆𝑃𝑈𝑃𝐹𝐶 (𝑠) = { } ∆𝐹1 (𝑠) (7) The system of our study case involves three-area
1 + 𝑠𝑇𝑈𝑃𝐹𝐶
interconnected thermal power system with the
TUPFC is a time constant of UPFC. presence of FACTS such as IPFC and UPFC units
B. Modelling of IPFC for AGC as shown in Fig. 3. Each area composed by speed
governing system, turbine, generator, GDB and
The Interline Power Flow Controller (IPFC)
GRC for more details [15]. We consider 1% load
provides a way to allow cost-effective use of
individual transmission lines by promoting variation in area 1 (∆𝑃𝐿1 = 1% p.u.) in all study.
The parameters of the nominal system and FACTS
autonomous regulation of both the active and the
are taken from [13] and the settings of HHO all are
reactive power flow. The IPFC doesn’t only provide
offered as follow:
independent control of reactive series compensation
Nominal parameters of the system investigated are:
of each individual line, but also provides a
B1= B2 =B3 = 0,425 p.u. MW/Hz; R1 =R2 =R3 = 2,4
capability to directly transfer of real power between
Hz/p.u.; TG1 = TG2 = TG3 = 0:08 s; TT1 = TT2 =
the compensated lines through dc link. In this way,
TT3 = 0.3 s; KP = 120 Hz/p.u.; TP = 20 s; T12 =
it regulates both real and reactive power transfer
0,0866. Nonlinearities: In this study, the GRC and
from over-loaded lines to under-loaded lines via the
GDB limits taken into account are given below:
typical dc connection [13].
847
Turkey
GRC = ± 10% per minutes = 0.0017 p.u. MW/min, Table 2. Optimal controller settings using IAE criterion
GDB = ± 0.036 Hz Gains KP KI KD
FACTS settings Without 8.4180 5.7237 4.8994
A1 UPFC 5.3562 2.2863 0.2415
IPFC: K1= 0.9349, K2 = 0.2095, TIPFC = 0.0442 s
IPFC 9.9505 3.7024 0.6797
UPFC: TUPFC = 0.0302 s
Without 5.1225 3.3044 1.5584
The HHO settings A2 UPFC 2.0927 5.6525 1.3648
Number of search agents N = 20 IPFC 0.6895 4.5791 0.6125
Maximum number of iterations T= 200 None 2.0445 6.5031 0.7954
A3 UPFC 2.4663 9.9839 1.7929
IPFC 0.70482 4.3577 0.6554
0,18 0,1761
0,16
0,14
Without FACTS
0,12
0,1 With UPFC
0,08 With IPFC
0,06
Fig. 3 Three areas AGC test system 0,04 0,0326 0,0322
0,02
After several tests, the optimum controllers’ 0
ISE
parameters were obtained by executing the HHO for
the system without FACTS, with UPFC and with (a)
IPFC evaluating both ISE and IAE, all according to
1% load variation in area 1 (∆𝑃𝐿1 = 1% p.u.). The
optimal controller’s settings are presented in Tables 25
23,5994
1 and 2 respectively. Fig. 4 (a, b) show respectively
20
the ISE and IAE criteria value without FACTS, with Without FACTS
IPFC and with UPFC. 15 With UPFC
Table 1. Optimal controller settings using ISE criterion With IPFC

10
Gains KP KI KD 5
5,2797 5,2535
Without 0.1900 0.5527 0.0331 0

A1 UPFC 3.3645 2.3429 0.2780
IAE
(b)
IPFC 3.8367 1.7997 0.1968 Fig. 4 Comparison of the system without FACTS, with UPFC
Without 1.0014 0.8014 0.0335 and with IPFC. (a): ISE and (b): IAE based criteria
A2 UPFC 0.000967 0.8029 0.0009 From above Fig. 4 (a and b), we can clearly notice
IPFC 0.027 2.0767 0.1195 the difference caused by FACTS. It is observed that
None 0.6328 1.3761 0.0335 ISE criterion value with UPFC is reduced by
A3 81.43% and with IPFC is reduced by 81.65% both
UPFC 0.2424 0.9486 0.1402 compared to ISE criterion without FACTS. For ISE
IPFC 0.11381 2.2752 0.0798 criterion with IPFC, we can see that it is slightly
smaller by 1.22% when compared to with UPFC.
And also, we distinguish that IAE criterion with
UPFC is considerably lower by 77.62%, and with
848
Turkey
IPFC is decreased by 77.73%, if both compared to UPFC 9.3 3.9*10-4 -7.7*10-3

IAE criterion without FACTS. Additionally, IAE ∆𝐟𝟏
criterion with IPFC has been reduced by 0.5% IPFC 9 3.6*10-4 -8.2*10-3
compared to with UPFC. (IAE)
The next figures represent the frequency Now from this table, it’s possible to notice the
deviation in area 1 Fig. 5 (a and b) and they slight difference. And based on ST, PO and PU
represent ISE and IAE criterion respectively. values, we can say that both IPFC and UPFC have a
very close performance, but IPFC showed a little
better response compared to UPFC.
A. Robustness analysis
This test is a way to verify the robustness of our
system under study. In this case, two severe tests
have been performed such as Sensitivity Analysis
(SA) and Random Load Pattern (RLP) on one of the
used FACTS (IPFC).
To make this comparison fair, the same obtained
optimal gain values in the past section are used in
(a) these tests.
(b) A.1. Sensitivity Analysis
In this case, the SA is considered by changing the

time constant of the turbine governor (Tgi) and the
time constant of the turbine (TT i) by a step of 25%
from its nominal values within +50 % +25 %, to -
50 %, to -25 %.
The response frequency deviation corresponding
to area 1 and the Comparative ISE of IPFC
controller of those variations is shown in Fig. 6
Fig. 5 frequency deviation in area 1. (a): ISE and (b): IAE

based criteria
According to these results, it’s easily observed
that the system with both FACTS (IPFC and UPFC)
performed considerably better than the system
without FACTS, but it’s hard to compare between
IPFC and UPFC due to the slight difference between
them in both cases ISE and IAE criterion. Also, we
can notice that both performances of UPFC and (a)
IPFC are almost the same. The Settling Time (S.T),
Peak Overshoot (P.O) and Peak Undershoot (P.U)
of Fig. 5 (a) and (b) for IPFC and UPFC are
tabulated in Table 3.
Table 3 S.T, P.O and P.U of frequency dynamical response in
area 1 obtained with IPFC and UPFC using ISE and IAE
S.T (s) P.O P.U
UPFC 10.8 9.6*10-4 -7.7*10-3

∆𝐟𝟏 (b)
IPFC 9.2 3.8*10 -4
-8.2*10 -3 Fig. 6 IPFC dynamic response of ∆f1, according to 1%
(ISE) change in area 1 with variation in (a): the turbine governor
time constant (Tgi), (b): the turbine time constant (T Ti)
849
Turkey
that the performance of our system was significantly

From figures, it is observed that the worst case in improved in the presence of FACTS. Both used
the ISE criterion variation did not exceed 0.4%. FACTS (UPFC and IPFC) have given almost the
A.2. Random Load Pattern same result in both IAE and ISE criterions, but IPFC
In this case, a RLP has been applied in the showed a slightly better response. On top of that, we
first area as presented in Fig 7. The frequency confirmed the robustness of our system by applying
dynamical response of area 1 (∆f1) according to RLP two severe tests such as SA and RLP on IPFC
of proposed controllers IPFC is shown in Fig 8. controller.
REFERENCES
[1] G. Sharma, K. Loji, M. Kabeya, “Application of Diverse

FACTS in AGC of Multi-Area Interconnected Energy
Systems” Department of Electrical Power Engineering,
Durban University of Technology, South Africa, June
2019.
[2] A. Wankhde, V. Harne, “A Literature Survey on Load
Frequency Control Strategies in Power Systems” Dept.
of Electrical Engineering, Government College of
Engineering, Amravati, India 2019.
[3] A. Stankovic, G. Tadmor, and T. Sakharuk, “On Robust
Fig. 7 Load Random Pattern applied to the first area Control Analysis and Design for Load Frequency
Regulation,” IEEE Trans. Power Syst., vol. 13, no. 2, pp.
449–455, May 1998.
[4] H. Kwatny, K. Kalnitsky, and A. Bhatt, “An Optimal
Tracking Approach to Load Frequency Control,” IEEE
Trans. Power App. Syst., Vol. PAS-94, no. 5, pp. 1635–
1643, Sep./Oct. 1975.
[5] R. Dey, S. Ghosh, G. Ray, A. Rakshit, “H∞ Load
Frequency Control of Interconnected Power Systems
with Communication Delays,” Electrical Power and
Energy Systems 2012.
[6] R. Christie and A. Bose, “Load Frequency Control
Issues in Power System Operations after Deregulation,”
Fig. 3.12: Dynamic response of ∆f1 according to RLP in the IEEE Trans. Power Syst., vol. 11, no. 3, pp. 1191–1200,
first area with IPFC and without FACTS controllers Aug. 1996.
[7] H. Bevrani, “Decentralized Robust Load-Frequency
From this test, it is clearly revealed that Control Synthesis in Restructured Power Systems,” PhD
IPFC controller is high performing compared to Thesis, Department of Electrical Engineering, Graduate
School of Engineering, Osaka University, 2004.
without FACTS controllers when it subjected to [8] T. Bechert, N. Chen, “Area Automatic Generation
RLP from view of point P.O and P.U. Control by Multi-Pass Dynamic Programming,” IEEE
Trans. Power App. Syst., vol. PAS-96, no. 5, pp. 1460–
V. CONCLUSION 1468, Sep./Oct. 1977.
In this work, the main goal is to obtain a [9] “I. A. Chidambaram, B. Paramasivam, “Control
Performance Standards Based Load-Frequency
constant and stable frequency for our electrical
Controller Considering Redox Flow Batteries Coordinate
system in order to ensure high quality in delivering with Interline Power Flow controller,” Journal of Power
electricity to the consumer even with any daily Sources 2012.
changes that occur to our system. For that reason, [10] P. Kundur, Power System Stability and Control.
we used classical controllers such as PID in the MacGraw-Hill, New York 1994.
[11] B. Yousfi, Y. Yousfi. “Analysis of the AGC Problem
secondary control loop of the AGC problem with
Using a Robust Control Technique,” Master thesis,
determining the optimal controller settings via a University of Amar Telidji, Laghouat 2017.
novel optimization algorithm known as Harris [12] H. Saadat, Power System Analysis McGraw-Hill Series
Hawks Optimization HHO. Furthermore, we in Electrical and Computer Engineering, 1999.
integrated two types FACTS (UPFC and IPFC) [13] D. Kumar, A. Barisal “Comparative Performances
Evaluation of FACTS Devices on AGC with Diverse
controllers for even a better performance in our
proposed system. As an observation, it was clear
850
Turkey
Sources of Energy Generation and SMES, Cogent

Engineering,” Cogent Engineering 2017
[14] A. Heidari, S. Mirjalili, H. Faris, I. Aljarah, M. Mafarja,
H. Chen, “Harris hawks Optimization: Algorithm and
Applications”, Future Generation Computer Systems,
2019.
[15] H. Bevrani, T. Hiyama, Intelligent Automatic
Generation Control. ISBN -13: 978-1-4398-4954-5
(Ebook-PDF).
851
Teknoloji, üniversite, sınav ve ev ödevleri ile ilgili Twitter mesajlarının

duygu analizi
Ömer Bilen1*
1
İşletme Bölümü / Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Atatürk Üniversitesi, Türkiye
*
omerbilen_76@gmail.com
Özet – Günümüzde yaygın olarak kullanılan sosyal ağlardan biri olan Twitter üzerinden akan bilgi selleri
birçok araştırma için önemli veriler barındırmaktadır. Bu platformlarda kayıtlı verilerin kullanıcıların
yoğun olarak yaptığı klasik veri analizleriyle yapılması neredeyse imkânsız hale gelmiştir. Bu tür verilerin
analizi artık kullanımı her geçen gün artan yapay zekâ teknikleri kullanılarak yapılmaktadır. Duygu
analizleri de yapay zekâ kullanılarak yapılan çalışmaların önemli öreklerindendir. Duygu analizi üzerine
yürütülen çalışmalarda kullanıcıların bir konu hakkındaki düşüncelerinin olumlu, olumsuz ve
tarafsız/belirsiz olma durumlarının tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Genelde ticari faaliyetler özelde ise
bir ürün hakkında kullanıcıların/tüketicilerin düşüncelerini belirlemek amacıyla kullanılsa da evrensel
anlam taşıyan her kavram içinde kullanılan bir araştırma yöntemidir. Bu çalışmada teknoloji, üniversite,
sınav ve ev ödevi kavramlarını içeren Twitter mesajlarının duygu analizinin yapılması amaçlanmıştır. Bu
amaç doğrultusunda anılan kavramlara yönelik Twitter mesajlarına ulaşılmış, yapay zekâ yöntem ve
teknikleriyle mesajlar analiz edilmiştir. Yapılan duygu analizi sonucunda teknoloji kavramına yönelik
10398 adet mesajın %53,1’i olumlu, %34,2’si nötr ve %12,7’si olumsuz olarak sınıflandırılmıştır.
Üniversite kavramı ile ilgili 4631 adet mesajın %43,7’si olumlu, %41,9’u nötr ve %14,4’ü olumsuz olarak
sınıflandırılmıştır. Sınav kavramı ile ilgili 2974 adet mesajın %45,1'i olumlu, %37,1'i nötr ve %17,8'i
olumsuz olarak sınıflandırılmıştır. Ev ödevi kavramı ile ilgili 16073 adet mesajın %36,8'i olumlu, %32,9'u
nötr ve %30,3'ü olumsuz olarak sınıflandırılmıştır. Yapılan duygu analizleri sonucunda yukarıda isimleri
anılan kavramlarla ilgili Twitter kullanıcılarının orta düzeyde bir memnuniyete sahip oldukları söylenebilir.
Anahtar Kelimeler – duygu analizi, teknoloji, yapay zekâ, üniversite, sınav, ev ödevi
I. GİRİŞ En büyük sosyal medya platformlarından biri olan

Ağ altyapılarının her geçen gün iyileştirilmesine Twitter, kısa cümlelerle duygu ve düşüncelerin
paralel olarak internet kullanıcı sayısındaki artış ifade edildiği bir mikro blog türü sosyal ağ sitesidir.
üretilen veri miktarını da beraberinde artırmaktadır. İnsanların yakın bir zamana kadar 140 ve
Her internet kullanıcısının aynı zamanda içerik günümüzde 280 karaktere kadar metinler
üreticisi/tüketicisi ve dağıtıcısı olduğu günümüzde yazabildiği bir sosyal ağ platformudur. 400 milyona
sosyal ağlar ve sosyal medya verilerin dolaşıma yakın kullanıcısıyla Twitter önemli veri
sokulduğu mecraların başında gelmektedir. Sosyal merkezlerinden biri haline gelmiş ve bunun
medya sayesinde tek taraflı haber veya bilgi sonucunda sosyal medyada dolaşan verilerin analiz
paylaşımı daha çok interaktif bir boyuta edilerek anlamlı bilgiye dönüştürülmesi ve
dönüşmüştür. Sosyal medya kullanıcıları bilgiyi kullanılması son yıllarda araştırmacıların
kendileri paylaşabildikleri gibi anlık olarak yoğunlaştığı bir alan haline gelmiştir. Bir
karşılaştığı bilgilere yorum, beğeni gibi tepkilerde mikro-blog uygulaması olan Twitter bu konularda
bulunmaktadırlar. araştırmacılara çok önemli bir kaynak olmuştur [1]
. Bu bağlamda, son yıllarda, sosyal medya içeriğini
852
Bilen, Teknoloji, üniversite, sınav ve ev ödevleri ile ilgili Twitter mesajlarının duygu analizi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
analiz etmek için yapılan çalışmalar hızlı bir artış 300 sorgu/15 dakika ve her sorguda 100 mesaj sınırı
göstermiş ve çeşitli veri madenciliği yöntem ve bulunmaktadır. Elde edilen 30.000 adet Tweet bazı
tekniklerinin [2]–[5] kullanılmasıyla veriler analiz filtrelerden geçilerek tekil mesajlar haline
edilmiştir. Bu anlamda kullanılan analizlerden biri getirilmektedir. Yapılacak duygu analizinde o anki
de duygu analizidir. [6], [7] ve [8]'ye göre duygu durumu ortaya koymak adına elde edilen mesaj
analizi, kullanıcının duygularını, hislerini veya miktarının yeterli olduğu değerlendirilmektedir.
fikrini belirten ve bunları olumlu, olumsuz veya Verilerin elde edilmesinde küresel düzeyde veri
tarafsız/belirsiz olarak sınıflandıran doğal dil toplayabilmek amacıyla teknoloji (technology),
işlemenin bir alanıdır [9]. Sosyal ağlarda herhangi üniversite (university), sınav (exam) ve ev ödevi
bir standarda göre düzenlenmeden dolaşımda olan (homework) kavramlarının İngilizce karşılıkları
devasa verilerden anlamlı ifadeler çıkarmanın kullanılarak sorgulanmıştır. Elde edilen İngilizce
yöntemlerinden biri olan duygu analizi aynı mesajlar üzerinden duygu analizi yapılmıştır.
zamanda büyük miktarda metinlerin değerini
B. Verilerin Analizi
otomatik olarak olumlu, olumsuz ve tarafsız/belirsiz
olarak değerlendiren bir hesaplama tekniğidir. Bu Duygu analizinde süreç aşağıdaki basamaklardan
özelliklerinden dolayı duygu analizi son zamanlarda oluşmaktadır.
en popüler çalışma konularından biri haline  Mesajların iletilmesi (re-tweet) veya aynı
gelmiştir [10]. Ürün incelemelerinde, tüketicilerin mesajın tekrar yayımlanması durumunda
bir ürün ile ilgili memnuniyet ölçümlerinde, finans, oluşan tekrarların temizlenmesi
sağlık, medya vb. birçok alanda yaygın olarak  Mesajlardaki noktalama işaretleri ve alfa
kullanılmaktadır. numerik karakterlerin temizlenmesi
Bu çalışmada teknoloji, üniversite, sınav ve ev  Mesajlardaki gereksiz kelimelerin (stopwords)
ödevi kavramlarıyla ilgili Twitter mesajlarının temizlenmesi
duygu analizini yapmak amaçlanmıştır. Bu amaç  Mesajlardaki kelimelerin eklerinin atılması
doğrultusunda aşağıdaki araştırma sorularına yanıt (stemming) ve köklerinin bulunması
aranmıştır: (lemmatization)
1. Teknoloji ile ilgili mesajların duygu analizi  Her bir mesajın polaritesinin (polarity)
nasıldır? hesaplanması
2. Üniversite ile ilgili mesajların duygu analizi  Polarite değerlerine göre mesajların
nasıldır? gruplandırılması
3. Sınav ile ilgili mesajların duygu analizi Duygu analizi, her kelimenin polaritesini
nasıldır? hesaplayarak -1 ile +1 arasında bir değer üretmektir.
4. Ev ödevi ile ilgili mesajların duygu analizi Polarite, cümledeki tüm kelimeler tarafından
nasıldır? hesaplanan ve ilgili cümle yapısına bağlı olarak
olumlu veya olumsuz olabilen bir değerdir. Bu
çalışmada metin verilerini işlemek için Python
Bu çalışmada teknoloji, üniversite, sınav ve ev programlama dili kütüphanelerinden biri olan
ödevi kavramları için Twitter üzerinden elde edilen TextBlob kullanılarak her bir mesajın polarite
mesajların duygu analizi yapılmıştır. Çalışmanın değeri hesaplanarak pozitif, negatif veya nötr olarak
verileri 03.10.2022 tarihinde toplanmıştır. Teknoloji bir sınıflandırması yapılmıştır.
kavramının analizinde karşımıza çıkan en çok tekrar
edilen kelimeler üniversite, sınav ve ev ödevi III. BULGULAR
olduğu için çalışmada bu kavramlara da yer Twitter üzerinde yapılan sorgulama sonrasında elde
verilmiştir. Duygu analizi olarak bilinen sentiment edilen mesajlar üzerinde duygu analizi yapılmış ve
analizi temelde bir metin işleme yöntemidir. teknoloji, üniversite, sınav ve ev ödevi kavramları
A. Verilerin Toplanması ile ilgili sonuçlar aşağıda verilmiştir.
Çalışma kapsamında incelenen verilerin toplanması A. Teknoloji kavramı ile ilgili sonuçlar
için Python programlama dilinde çalışmak üzere Twitter üzerinde yapılan sorgulamada tekrarlı
geliştirilmiş Twython kütüphanesi kullanılmıştır. mesajların temizlenmesinin ardından teknoloji
Twitter üzerinden sorgulama yaparken tek seferde kavramı ile ilgili 10398 adet mesaja ulaşılmıştır.
853
Yapılan duygu analizinde mesajların %53,1’i

olumlu (f=5525), %34,2’si nötr (f=3556) Sınav
ve %12,7’si olumsuz (f=1317) olarak 529; 18%
sınıflandırılmıştır. Sınıflandırma ile ilgili görsel
Şekil 1’de verilmiştir. 1341; 45%
Teknoloji
1104; 37%
1317; 13%
Pozitif Nötr Negatif

5525; 53%
3556; 34% Şekil 3. Sınav kavramı ile ilgili analiz sonuçları
D. Ev ödevi kavramı ile ilgili sonuçlar

Twitter üzerinde yapılan sorgulamada tekrarlı
mesajların temizlenmesinin ardından ev ödevi
Şekil 1. Teknoloji kavramı ile ilgili analiz sonuçları kavramı ile ilgili 16073 adet mesaja ulaşılmıştır.
Yapılan duygu analizinde mesajların %36,8'i
B. Üniversite kavramı ile ilgili sonuçlar olumlu (f=5922), %32,9'u nötr (f=5287) ve %30,3'ü
Twitter üzerinde yapılan sorgulamada tekrarlı olumsuz (f=4864) olarak sınıflandırılmıştır.
mesajların temizlenmesinin ardından okul kavramı Sınıflandırma ile ilgili görsel Şekil 4’te verilmiştir.
ile ilgili 4631 adet mesaja ulaşılmıştır. Yapılan
duygu analizinde mesajların %43,7’si olumlu
(f=2024), %41,9’u nötr (f=1941) ve %14,4’ü
Ev ödevi
olumsuz (f=666) olarak sınıflandırılmıştır.
Sınıflandırma ile ilgili görsel Şekil 2’de verilmiştir. 4864; 30%
5922; 37%
Üniversite
666; 14%
2024; 44% 5287; 33%
1941; 42% Şekil 4. Ev ödevi kavramı ile ilgili analiz sonuçları
IV. TARTIŞMA
Pozitif Nötr Negatif Bu çalışmada teknoloji, üniversite, sınav ve ev
Şekil 2. Üniversite kavramı ile ilgili analiz sonuçları ödevi kavramlarına yönelik Twitter mesajları
incelenmiş ve bu mesajların duygu analizi yapılarak
C. Sınav kavramı ile ilgili sonuçlar sınıflandırılması amaçlanmıştır. Yapılan
Twitter üzerinde yapılan sorgulamada tekrarlı sınıflandırmada olumlu, nötr ve olumsuz
mesajların temizlenmesinin ardından sınav kavramı kategorileri kullanılmıştır.
ile ilgili 2974 adet mesaja ulaşılmıştır. Yapılan Twitterda teknoloji kavramı ile ilgili mesajların
duygu analizinde mesajların %45,1'i olumlu yaklaşık %53'ü olumlu iken %13'ü olumsuz
(f=1341), %37,1'i nötr (f=1104) ve %17,8'i olumsuz anlamlar içermektedir. Bu verilerden hareketle
(f=529) olarak sınıflandırılmıştır. Sınıflandırma ile Twitter kullanıcılarının yarısından fazlasının
ilgili görsel Şekil 3’te verilmiştir. teknoloji ile ilgili pozitif düşüncelere sahip olduğu
görülürken, az bir kısmının da teknoloji ile ilgili
olumsuz düşüncelere sahip olduğu gözlemlenmiştir.
Twitter kullanıcılarının üniversite kavramı ile ilgili
düşüncelerinin yaklaşık %44’ü olumlu
olurken, %14’ü olumsuz olmuştur. Kullanıcıların
854
ciddi oranda (%42) teknoloji kavramına karşı nötr Bu çalışma teknoloji, üniversite, sınav ve ev ödevi
olduğu gözlenmiştir. kavramlarına ilişkin Twitter mesajlarının duygu
Kullanıcılar sınav kavramı ile ilgili %45 oranında analiziyle sınırlandırılmıştır. Mesajların içeriklerine
olumlu görüşlere sahipken, %18 oranında olumsuz dair bir inceleme söz konusu değildir.
görüşlere sahiptirler. Ayrıca kullanıcıların %37
oranında nört düşüncelere sahip olduğu
görülmektedir. KAYNAKLAR
Ev ödevi ile ilgili Twitter mesajlarının %37’lik [1] M. Chrzanowski and D. Levick, “Using Twitter to
predict voting behavior.” Citeseer, 2012.
kısmı olumlu görüşlere sahipken, %30’luk kısmı [2] R. Kozinets, Netnography: Doing Ethnographic
olumsuz görüşlere sahiptirler. %33’lük bir kısmı ise Research Online. Londra: Sage Publications, 2009.
ev ödevi ile ilgili nötr düşüncelere sahiptirler. [3] C. Hine, Virtual methods: Issues in social research
Kavramlara bütüncül bir şekilde bakıldığında ise on the Internet. Berg Pub Limited, 2005.
teknoloji, üniversite ve sınav kavramları hakkında [4] K. Dave, S. Lawrence, and D. M. Pennock, “Mining
the peanut gallery: Opinion extraction and semantic
kullanıcıların baskın bir şekilde olumlu düşüncelere classification of product reviews,” Proc. 12th Int.
sahip olduğu görülürken, ev ödevi kavramıyla ilgili Conf. World Wide Web, WWW 2003, pp. 519–528,
olumlu, olumsuz ve nötr durumlarının birbirine 2003, doi: 10.1145/775152.775226.
yakın olduğu görülmektedir. Bu kavramlar [5] T. Nasukawa and J. Yi, “Sentiment analysis:
doğrudan eğitimin bileşenleri olmasalar da Capturing favorability using natural language
processing,” in Proceedings of the 2nd international
üniversite, eğitimin verildiği yer olarak, teknoloji conference on Knowledge capture, 2003, pp. 70–77.
yaşamı kolaylaştırmasının yanı sıra eğitim [6] M. D. Devika, C. Sunitha, and A. Ganesh,
ortamlarının önemli bir bileşeni olması dolayısıyla “Sentiment Analysis: A Comparative Study on
ve sınavda eğitimin ölçme değerlendirme boyutuna Different Approaches,” Procedia Comput. Sci., vol.
ait bir kavram olması dolayısıyla kullanıcıların 87, pp. 44–49, Jan. 2016, doi:
10.1016/J.PROCS.2016.05.124.
olumlu yaklaştıkları kavramlar olarak karşımıza [7] C. Bhadane, H. Dalal, and H. Doshi, “Sentiment
çıkmaktadır. Ev ödevi kavramında ise olumlu, Analysis: Measuring Opinions,” Procedia Comput.
olumsuz ve nötr oranları birbirine yakın değerler Sci., vol. 45, no. C, pp. 808–814, Jan. 2015, doi:
almışlardır. Bu durumun netliğe kavuşturulması için 10.1016/J.PROCS.2015.03.159.
mesajların içeriklerinin analiz edilmesi gerektiği [8] D. M. E.-D. M. Hussein, “A survey on sentiment
analysis challenges,” J. King Saud Univ. Sci., vol. 30,
değerlendirilmektedir. no. 4, pp. 330–338, 2018.
[9] M. AbdelFattah, D. Galal, N. Hassan, D. S. Elzanfaly,
V. SONUÇLAR and G. Tallent, “A Sentiment Analysis Tool for
Teknoloji, üniversite, sınav ve ev ödevi Determining the Promotional Success of Fashion
kavramlarını içeren Twitter mesajlarının duygu Images on Instagram,” Int. J. Interact. Mob. Technol.,
analizinin yapılmasının amaçlandığı bu çalışmada vol. 11, no. 2, pp. 66–73, Apr. 2017, doi:
10.3991/IJIM.V11I2.6563.
aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir. [10] A. Khan and B. Baharudin, “Sentiment classification
Günlük yaşantımızın hemen hemen her alanında yer using sentence-level semantic orientation of opinion
alan teknoloji kavramı kullanıcılar tarafından terms from blogs,” undefined, 2011, doi:
olumlu (%53) olarak anlamlandırılmıştır. Ancak bu 10.1109/NATPC.2011.6136319.
kavrama karşı nötr (%34) olanların sayısı da
azımsanmayacak orandadır.
Çalışmada araştırılan bir diğer kavram olan
üniversite kavramı ise kullanıcılar tarafından hemen
hemen aynı oranlarda olumlu (%44) ve nötr (%42)
olarak anlamlandırılmıştır.
Diğer kavramlara nazaran en az mesajın analiz
edildiği sınav kavramında ise kullanıcıların olumsuz
anlamlandırmalarının oranının (%18) arttığı
söylenebilir.
Son olarak ev ödevi kavramında ilginç bir şekilde
olumlu, olumsuz ve nötr oranlarının birbirine
yaklaştıkları görülmektedir.
855
Kaizen önerileri için değerlendirme kriterlerinin etki değerlerinin belirlenmesi

Hümeyra Demirezen, Esra Kurt Tekez
Endüstri Mühendisliği Bölümü / Sakarya Üniversitesi, Türkiye
(humeyra.demirezen@ogr.sakarya.edu.tr, etekez@sakarya.edu.tr)
Özet – Firmaların rekabet avantaji oluşturabilmeleri için verimlilik artışı, maliyet azalışı sağlayabilmeleri,
hatasız ürün sunabilmeleri, değişen koşullara uyum geliştirebilmeleri gerekmektedir. Tüm bunların
gerçekleşebilmesi için ise sürekli gelişme ihtiyaçları vardır. Kaizen yaklaşımı küçük ve sürekli
iyileştirmeleri ifade eder. Kurum içindeki çalışanların katılımı ile oluşan kaizen önerilerinin
değerlendirilebilmesi için ihtiyaç duyulacak kriterlerin belirlenmesi gereklidir. Bu çalışmada belirlenen
kriterler üzerinden uzman görüşleri alınarak SWARA yöntemi ile kriterlerin önem düzeyleri belirlenmiştir.
Çalışmada çıkan sonuçlara göre, iş güvenliği ve çalışma memnuniyeti kriterleri en yüksek etki değerine
sahip kriterler olmuştur.
Anahtar Kelimeler – kalite, sürekli iyileştirme, kaizen, SWARA
I. GİRİŞ maliyetleme ve toplam kalite yönetimi sistemlerini

Kaizen, Japonca bir kelime olarak, “kai” uygulayarak verimlilik artışına ilişkin olumlu
(değişim) ve “zen” (daha iyisi için) iki kavramı sonuçlar elde eden işletmeler üzerinden kaizen,
içeren birleşik bir kelimedir [1]. İyiye doğru toplam kalite yönetimi ve verimlilik artışı ile
değişim anlamına gelen sürekli iyileştirmeyi işaret maliyetler arasındaki ilişkiyi incelemişlerdir. Janjic
eder. Kaizen, sürekli olan çabalar ile küçük ve ark.[6] çalışmalarında, kaizen uygulamasının beş
iyileştirmeleri anlatır. Kaizen, kanban, toplam anahtar faktörünü ve en önemli faydalarını tespit
üretken bakım, altı sigma, otomasyon, tam etmişlerdir. Anahtar faktörleri; değişiklikleri ve
zamanındalık, öneri sistemi ve verimlilik iyileştirme çalışanların fikirlerini başlatmak ve
gibi birçok tekniği kapsayan bir şemsiye oluşturur değerlendirmek, yönetim ve çalışan desteği, sürekli
[2]. Kaizen kurumdaki tüm çalışanları kapsar. iyileştirme odaklı yeterli bir değerlendirme sistemi
Kurum içinde bireysel kaizenler yapılabileceği gibi, ve iş kültürü oluşturmak, bir iç iletişim sistemi
grup kaizenleri ve yönetim kaizenleri de olabilir. Bir geliştirmek ve çalışanların değişime stratejik
başka ifade ile, kaizen tüm çalışanların ilgili olduğu yönelimi olarak belirlemişlerdir. Çalışmalarında
alanlarda yapabilecekleri sürekli küçük kaizen uygulamasının en önemli faydaları ise,
iyileştirmeleri ifade eder. Uygulanan kaizenlerden çalışanların yetkilendirilmesi ve şirket
zaman ve işgücü tasarrufu, azalan maliyet ve çevrim performansının geliştirilmesi ve iyileştirilmesi
zamanı, katma değerli iş içeriği, ilk seferde doğru şeklinde olmuştur. Benzer olarak García, Rivera ve
sonuç ve azaltılmış stok gibi kazanımlar elde Iniesta [7] çalışmalarında kaizen için kritik başarı
edilmektedir [3]. faktörlerini belirlemeyi amaçlamışlardır.
Literatürdeki çalışmalar arasında farklı kaizen Çalışmalarında operatörlerin eğitimi, iletişim
uygulamalarını anlatan örnekler vardır. Bozdemir süreci, proje sonuçlarının belgelendirilmesi ve
ve Orhan[4] üretim aşamasında üretim değerlendirilmesi, insan kaynakları entegrasyonu,
maliyetlerinin sürekli olarak iyileştirilmesini yönetimin katılımı ve müşteri odaklılık başarı
amaçlayan kaizen maliyetleme yönteminin Türk faktörlerinin en önemlileri olarak belirlenmiştir.
Otomotiv sektöründe uygulanma düzeyini Uluskan[8] literatürde görülen kaizen çalışmalarına
araştırmışlardır. Öğünç ve Doğru[5] kaizen göre daha kapsamlı bir genişletilmiş kaizen
856
Demirezen ve Tekez, Kaizen önerileri için değerlendirme kriterlerinin etki değerlerinin belirlenmesi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
uygulaması yapmıştır. Bu amaçla, bir otomotiv

firmasında belirli bir saç parçanın üretim sürecinde Adım 4. 𝑞𝑗 eşitlik 2 ile belirlenir.
görülen hatalar incelenerek sebepleri belirlenmiş ve
bu hatalar azaltılarak süreç yeterlilik analizi tabanlı 1 𝑗=1
süreç iyileştirmesi gerçekleştirilmiştir. Sarı [9] 𝑞𝑗 = { 𝑞𝑗−1 (2)
𝑗>1
çalışmasında kaizen uygulamalarının performans 𝑘𝑗
değerlemesi için veri zarflama analizi kullanmışdır.
Girdi değişkeni olarak kaizen için harcanan süre, Adım 5. Kriterlerin ağırlıkları (wj), aşağıdaki
kaizen yapılması için faydalanılan çalışan sayısı, eşitlik 3 ile hesaplanır.
kaizen uygulamasının maliyeti belirlenirken, çıktı
𝑞𝑗
değişkeni olarak kaizen uygulamasından sağlanacak 𝑤𝑗 = ∑𝑛
(3)
𝑘=1 𝑞𝑘
kazanç ele alınmıştır ve kaizen uygulamalarının
birbirlerine göre göreceli etkinlikleri ortaya
koyulmuştur. Toklu ve ark. [10] farklı bölümlerden III. BULGULAR
ve çalışanlardan aynı zaman diliminde gelen kaizen Bu çalışmada çalışanlardan gelen kaizen
önerilerinin bulanık AHP ve bulanık WASPAS önerilerinin değerlendirilmesinde kullanılan
yöntemlerini kullanarak önceliklendirmişlerdir. kriterlerin etki değerlerinin belirlenebilmesi için
SWARA yönteminden faydalanılmıştır.
Kaizen öneri sisteminin amacı, firma çalışanlarının
işletme verimliliği ve ürün kalitesi konularında SWARA Yöntemi ile Kriter Ağırlıklarının
sürekli iyileştirmeye yönelik öneriler sunmalarını Belirlenmesi
sağlayabilmektir. Bu nedenle kaizenlerin Kaizen önerilerinin değerlendirilebilmesi için
değerlendirilmesinde kriterlerin önem düzeylerinin belirlenen kriterlerin karar vericiler tarafından tespit
belirlenmesi önemli olmaktadır. Bu çalışmada el edilen önem sıralamaları Tablo 1’de gösterilmiştir.
emeği yoğun bir otomotiv yan sanayi firmasında Örneğin, ilk sırada ilk iki karar vericiye göre iş
önerilen kaizenlerin değerlendirilmesine yönelik güvenliği kriteri, üçüncü karar vericiye göre ise
belirlenen kriterlerin SWARA yöntemi ile önem operatör azaltma kriteri en önemli olmuş ve ilk
düzeyleri belirlenmektedir. sırada yer almıştır.
II.MATERYAL VE YÖNTEM Tablo 1. Kriterlerin önem sıralamaları
Bu çalışmada SWARA yönteminden
Kriterler Kriter İsmi KV1 KV2 KV3
yararlanılmıştır. SWARA (Step-Wise Weight
Assessment Ratio Analysis) yöntemi “Adım Adım K1 İş Güvenliği 1 1 8
Çalışma
Ağırlık Değerlendirme Oran Analizi” anlamına K2
Memnuniyeti
2 2 9
gelmektedir. SWARA yönteminin temel özelliği, K3 5S 3 3 10
ağırlık belirleme sürecinde niteliklerin önem oranı K4 Hurda Engelleme 4 12 12
hakkında uzmanların veya ilgi gruplarının K5 Atık Azaltma 5 11 11
görüşlerini önemsemesidir [11]. K6 Hata Önleme 6 8 4
SWARA yönteminin uygulama adımları aşağıda K7 Kalite İyileştirme 7 4 7
K8 Zaman Kazancı 8 6 5
belirtilmiştir ([12], [13]):
K9 İsraf Engelleme 9 10 6
Adım 1. Kriterler, uzman görüşü doğrultusunda K10 Maliyetten Kazanç 10 9 2
önem sırasına göre, en önemli ilk sırada olmak üzere K11 Verim Artışı 11 5 3
azalan düzende sıralanır. K12 Operatör Azaltma 12 7 1
Adım 2. Ortalama değerin karşılaştırılmalı önemi
olan sj değeri belirlenir. İkinci sıradaki kriterden Karar vericiler yaptıkları önem sırasına göre
başlayarak, cj kriterinin cj+1 kriterinden ne kadar kriterlerin karşılaştırmalı önem değeri olan sj
önemli olduğu belirlenir değerlerini belirlemişlerdir ve bu eğerler Tablo 2’de
Adım 3. kj katsayısı aşağıda yer alan eşitlik 1 ile gösterilmiştir.
hesaplanır.
1 𝑗=1
𝑘𝑗 = { 𝑠 + 1 𝑗>1 (1)
𝑗
857
Tablo 2. Kriterlerin karşılaştırmalı önem değerleri Tablo 4. Kriter Ağırlık Değerleri

Önem KV1 KV2 KV3 KV1 için KV2 için KV3 için Nihai
Kriter
Sırası Kriter sj Kriter sj Kriter sj wj wj wj ağırlık
1 K1 1 K1 1 K12 1 K1 0,13 0,13 0,07 0,10
2 K2 0,05 K2 0,1 K10 0,05 K2 0,13 0,12 0,06 0,10
3 K3 0,05 K3 0,1 K11 0,15 K3 0,12 0,11 0,05 0,09
4 K4 0,1 K7 0,1 K6 0,2 K4 0,11 0,06 0,04 0,06
K5 0,10 0,06 0,05 0,07
5 K5 0,1 K11 0,2 K8 0,1 0,10
K6 0,08 0,07 0,08
6 K6 0,2 K8 0,05 K9 0,25 K7 0,07 0,10 0,07 0,08
7 K7 0,2 K12 0,05 K7 0,05 K8 0,06 0,08 0,09 0,08
8 K8 0,1 K6 0,05 K1 0,05 K9 0,06 0,06 0,07 0,06
K10 0,05 0,07 0,14 0,08
9 K9 0,1 K10 0,05 K2 0,2
K11 0,05 0,08 0,12 0,08
10 K10 0,1 K9 0,05 K3 0,1
K12 0,04 0,07 0,15 0,07
11 K11 0,1 K5 0,05 K5 0,1
12 K12 0,1 K4 0,05 K4 0,15 IV. TARTIŞMA
Kaizen önerilerinin değerlendirilmesinde iş
Sonrasında eşitlik 1 yardımıyla kj, eşitlik 2 güvenliği ve çalışma memnuniyeti kriterleri en
yardımıyla qj katsayıları ve eşitlik 3 yardımıyla da yüksek ağırlığa sahip kriterler olarak belirlenmiştir.
kriter ağırlıkları hesaplanmıştır. Tüm karar vericiler İşletmede kazaya sebebiyet verecek alanlarla ilgili
için ayrı ayrı hesaplanmıştır. Tablo 3’de örnek iyileştirmelerin yapılması ile çalışanların, çalışma
olarak ilk karar vericinin değerlendirmesiyle koşulları bakımından memnuniyetlerini arttıracak
hesaplanan değerler gösterilmiştir. iyileştirmelerin yapılması öncelikli olarak ortaya
çıkmıştır. Bu iki kriteri takibeden kriter ise 5S
Tablo 3. Kriterlerin ilgili değerleri kriteri, çalışma koşullarının konfor, performans,
Önem KV1
güvenlik ve temizlik açısından iyileştirilmesine
Sırası Kriter sj kj qj wj yönelik değerlendirme yapan kriter olmuştur. Bir
1 K1 1 1,00 1,00 0,13 başka ifade ile, kaizen önerilerinin
2 K2 0,05 1,05 0,95 0,13 önceliklendirilmesine yönelik değerlendirmede
3 K3 0,05 1,05 0,91 0,12 çalışma ortamının güvenliği, kullanım kolaylığı,
4 K4 0,1 1,10 0,82 0,11 temizliğine yönelik kriterler öncelikli olarak
5 K5 0,1 1,10 0,75 0,10 belirlenmiştir. Sırasıyla devamında üçüncü
6 K6 0,2 1,20 0,62 0,08 öncelikli kriterler olarak tespit edilenler ise; hata
7 K7 0,2 önleme, kalite iyileştirme, zaman kazancı,
1,20 0,52 0,07
maliyetten kazanç ve verim artışı kriterleri
8 K8 0,1 1,10 0,47 0,06
olmuştur. Burda da görülüyor ki bu seviyede kalite
9 K9 0,1 1,10 0,43 0,06 ve verimliliğe yönelik kriterler önemli olmuştur.
10 K10 0,1 1,10 0,39 0,05 Atık azaltma ve operator azaltma kriterleri beşinci
11 K11 0,1 1,10 0,36 0,05 öncelik sırasında gelirken, hurda engelleme ve israf
12 K12 0,1 1,10 0,32 0,04 engelleme kriterleri son sırada yer almışlardır.
V. SONUÇLAR
Karar vericilerin değerlendirmeleri sonucu
hesaplanan kriter ağırlık değerlerinin geometrik Bu çalışmada bir otomotiv yan sanayi firmasında
ortalamasının alınması ile nihai ağırlık değeri elde çalışanlar tarafından sunulan kaizen önerilerinin
edilmiştir ve Tablo 4’de gösterilmiştir. değerlendirme kriterleri ve önem düzeyleri
belirlenmiştir. Bunun için işletmede çalışan
deneyimli uzmanların değerlendirmeleri alınmış ve
SWARA tekniğinden faydalanılarak kriterlerin
önem düzeyleri tespit edilmiştir. Çıkan sonuçlara
göre iş güvenliği ve çalışma memnuniyeti kriterleri
858
en yüksek ağırlığa sahip kriterler olurken, hurda Step-Wise Weight Assessment Ratio Analysis Method
engelleme ve israf engelleme kriterleri ise en az (R-SWARA) and Its Application in Logistics”, Studies
in Informatics and Control, 27 (1), 97-106. 2018.
önem düzeyine sahip kriterler olarak tespit
edilmiştir. Bu çalışmanın devamında; bu çalışmada
belirlenen kriter ağırlıkları dikkate alınarak önerilen
kaizenlerin değerlendirilerek önceliklendirilmesi
yapılabilinir.
KAYNAKLAR
[1] V. S. Palmer, “Inventory Management Kaizen”, in

Proceedings of 2nd International Workshop on
Engineering Management for Applied Technology, 2001,
pp. 55-56, Austin, USA.
[2] M. Imai, Kaizen: The key to Japan’s Competitive
Success. New York, NY: McGraw-Hill. 1986
[3] A. Manos, “The benefits of Kaizen and Kaizen events”.
Quality Progress, 40(2), 47, 2007.
[4] E. Bozdemir, M.S. Orhan, “Üretim Maliyetlerinin
Düşürülmesinde Kaizen Maliyetleme Yönteminin Rolü
ve Uygulanabilirliğine Yönelik Bir Araştırma”, Atatürk
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (2):
463-480, 2011.
[5] H. Öğünç, E. Doğru, “ Kaizen Felsefesi ile Toplam Kalite
Yönetiminin Verimlilik ve Maliyet Üzerine Etkisi”,
Alanya Akademik Bakış Dergisi , 1, 1, 1-13, 2017.
[6] V. Janjić, M.Todorović, and D. Jovanović “Key Success
Factors and Benefits of Kaizen Implementation”,
Engineering Management Journal, 32:2, 98-106, 2020.
[7] J. L. García, D. G. Rivera, and A. A. Iniesta, “Critical
success factors for Kaizen implementation in
manufacturing industries in Mexico,” Int. J. Adv. Manuf.
Technol., vol. 68, no. 1–4, pp. 537–545, 2013.
[8] M. Uluskan, “Süreç yeterlilik analizinin genişletilmiş
kaizen yöntemine entegrasyonu: otomotiv sektöründe bir
uygulama”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 27(3), 165-
183, 2019
[9] E.B. Sarı, “Endüstri işletmelerinde kaizen çalişmalarinin
etkinliklerinin veri zarflama analizi ile
değerlendirilmesine yönelik bir uygulama”,
International Review of Economics and Management,
Volume 7, Number 1, 95-114, 2019.
[10] M.C. Toklu, İ. Bozkurt, B. Sekmen, “Bulanık AHP ve
Bulanık WASPAS Yaklaşımı ile Kaizen Öneri Sistemi
Değerlendirme Modeli”, Academic Platform Journal of
Engineering and Science, 8-1, 128-138, 2020.
[11] V. Keršuliene, E.K. Zavadskas, Z. Turskis, “Selection of
rational dispute resolution method by applying new step‐
wise weight assessment ratio analysis (SWARA)”,
Journal of Business Economics and Management, 11(2),
243-258, 2010.
[12] D. Stanujkic, D. Karabasevic, E. K. Zavadskas, “A
framework for the selection of a packaging design based
on the SWARA method”, Engineering Economics,
26(2), 181-187. 2015.
[13] E. K. Zavadskas, Ž. Stević, I. Tanackov, and O.
Prentkovskis, “A Novel Multicriteria Approach–Rough
859
Detecting Potholes in the Road for Safe Driving with YOLOv5s

Emine Cengil*1, Muhammed Yıldırım 2
1
Computer Engineering Department/ Faculty of Engineering and Architecture, Bitlis Eren University, Turkey
2
Computer Engineering Department/ Faculty of Engineering and Natural Sciences, Malatya Turgut Özal University, Turkey
*
(ecengil@beu.edu.tr)
Abstract – The world population is increasing day by day. However, the number of vehicles is also
increasing. Smooth roads are important for safe driving. The potholes that come out suddenly while driving
can shake the car and damage it. The driver's attention can be distracted as a result of shaking. As a result,
traffic accidents may occur. For this reason, detecting potholes provides benefits for driver safety. Manually
detecting potholes is a laborious and time-consuming process. Deep learning has demonstrated state of the
art performance in many computer vision problems in recent years. Object detection applications also
increase the success rates with the application of deep learning architectures. The aim of this study is to
automatically detect potholes on the road. For this purpose, You Only Look Once (YOLO), a deep learning-
based object detection algorithm that provides fast and accurate results of recent times, is applied. The
algorithm is retrained with the Pothole detection dataset taken from a website. The 465 images in the dataset
are used for training. Of the remaining images, 133 are used for validation and 67 for testing. Precision and
recall values of the model in the relevant data set are observed as 0.869 and 0.92, respectively.
Keywords – Artificial Intelligence, Deep Learning, YOLOv5, Safe driving, Pothole detection.
I. INTRODUCTION R-CNN using VGG16 and ResNet-18 structures. In

Today, the increase in population in our country addition, an enhanced YOLOv2 structure is offered
and in most countries in the world; increase in to address the issue of class imbalance of "pothole"
vehicle traffic and environmental pollution. and "normal path" classes. The proposed method
However, potholes are formed on the roads [1]. It resulted in 0.87 precision and 0.89 recall in the
can take time for authorities to identify potholes and relevant dataset [5].
repair them. When potholes on the roads are not J. Dharneeshkar et al. created a data set of 1500
noticed by the driver, serious traffic accidents can images. The data set is trained on YOLOv3,
result [2]. YOLOv2, YOLOv3-tiny. The results have been
Detection of potholes and timely repair is an compared. The highest success rates were obtained
important factor that contributes to maintaining a with Tiny YOLOv3 with 0.76 Precision and 0.4
safe and resilient critical road infrastructure. Recall [6].
Manually detecting potholes is labor-intensive and S. Shah et al. used the ResNet50 network to train
time-consuming. With the advancement of artificial the images, which they manually divided into three
intelligence, deep learning-based methods are classes. In the second stage of the study, they used
implemented in many areas. Object detection is also the YOLO algorithm to locate the potholes [7].
one of the main areas where deep learning is C. Zhang et al. a method for automatic detection
successfully applied [3][4]. There are many studies and categorization of various sorts of road hazards
in the literature to detect potholes on the road. using convolutional neural networks and a cheap
R. Rastogi et al. evaluated the performance of way for gathering video data. In the study, pavement
state-of-the-art neural network techniques for deterioration types were classified. The model
pothole identification, including YOLO and Faster achieved F1 scores of 0.808, 0.802, 0.860,
860
Cengil and Yıldırım, Detecting Potholes in the Road for Safe Driving with YOLOv5s, ICEANS 2022, Konya, Turkey
0.796 and 0.813 for the “pothole”, “patch”, In the application of the method, the dataset was
“marking”, “crack-linear” and “crack-network” used as 70% training, 20% validation and 10%
classes, respectively [8]. testing. Some sample images in the dataset are as
A.k. Pandey et al. suggested a Convolutional shown in Figure 1. Images in the dataset have a
Neural Network-based architecture with single pothole and multiple potholes.
accelerometer data for pit detection. They classified
the potholes with two hidden layer 1D- CNN models B. YOLOv5s
[9].
Y. O. Ouma and M. Hahn utilized fuzzy c-means Object detection methods using deep learning
clustering and morphological reconstruction to architectures are generally categorized as one-step
identify potholes on roads. With an average and two-step. YOLO [12] is one of the one-step
similarity coefficient of 87.5%, the approach object detectors and is frequently used in
correctly predicted the sizes and forms of the applications with successful results. New versions
potholes [10]. of the algorithm, which was first developed by
This paper aims to detect potholes in roads using Josephe Redmon and his friends in 2016, were
the pothole detection dataset [11], which is a released by improving the speed and accuracy
publicly available dataset. For this purpose, the performances.
YOLOv5 algorithm, which produces fast and YOLOv5 [13], which uses the basic ideas of the
accurate results in object detection, was used. YOLO algorithm, was used in the study. The
Precision and recall curves are utilized to test the YOLOv5 algorithm consists of three stages.
performance of the structure. The architecture CSPNET is used in the first stage of feature
provided Precision and recall rates of 0.869 and extraction. Then there is the PANet network, which
0.92, respectively, in the dataset we used. increases the information flow. In the last part, there
The remainder of the article is organized as is the head where the prediction of the placement of
follows. The dataset and architecture utilized in the the object is made. To strengthen the prediction in
study are presented in the second section under the YOLO, the result is obtained by making predictions
title of materials and method. The experimental with three different sizes (small, medium and large)
results of the applied method are given in the third bounding boxes.
section. Finally, in the fourth section, the results of There are four different versions of the YOLOv5
the study are given. algorithm; xlarge, large, medium and small. These
models are pre-trained with the MS-COCO dataset
II. MATERIALS AND METHOD of 80 classes. The YOLOv5s model was retrained
with the pothole detection dataset using the transfer
A. Dataset learning method. Some of the parameters used in the
The dataset is taken from the roboflow site. It YOLOv5s model are learning rate 0.01, momentum
contains 665 images. These images were taken from 0.937, and iteration 40.
roads containing potholes. The dataset was created
by Atikur Rahman Chitholian [11].
III. EXPERIMENTAL RESULTS
The method was performed in an environment of
64-bit Windows 10 Intel © i7-7500U @ 2.7 GHz
processor, 16 GB RAM. There is Nvidia Geforce
950M graphics card in the environment with GPU
support.
Many metrics are used to test the performance of
object detection applications. Precision, Recall,
Average Precision, and mean Average Precision are
frequently used measurements [14]. Precision and
recall metrics were used in the study to see the
performance of the results. The degree of precision
is determined by how many forecasts for a positive
class actually fall into that class. Recall indicates
Fig. 1 Sample images from Pothole Detection Dataset
[11]
861
the total number of correctly predicted classes from other two images, the location of the pothole was
all valid samples. found to be correct with some slip.
Fig. 4. Some results of the method with pothole detection

Fig. 2. Precision curve of the YOLOv5s model with related dataset
Dataset
The Precision curve acquired from the dataset is IV. CONCLUSION

depicted in Fig. 2. As stated by the figure, the The presence of potholes on the roads where
Precision rate is observed as 0.869. vehicle traffic flows adversely affects the flow of
traffic. Traffic accidents can occur and cause serious
consequences. Therefore, it is important to detect
potholes on the road. Manually detecting and
repairing potholes requires serious workload, time
and money. For these reasons, automatic detection
of potholes is beneficial.
With the development of artificial intelligence,
technologies that are generally called deep learning
appear in many areas. Object detection is one of the
areas where deep learning technology is used. The
YOLO algorithm, which gives fast results with its
one step, was used in the study for the automatic
detection of potholes on the road. Training,
validation and testing were performed with a public
dataset. The obtained results showed that the method
Fig. 3. Precision curve of the YOLOv5s model with related can be used for the detection of potholes.
Dataset
Recall curve is as in Fig. 3. Recall value is given

REFERENCES
as 0.92 in the applied dataset.
The dataset trained with the YOLOv5s model was
[1] Roser, M., Ritchie, H., & Ortiz-Ospina, E. (2013). World
tested with the images separated for testing. Finding
population growth. Our world in data.
results of some images obtained as a result of this [2] Dehuri, A. N. (2013). Impacts of roadway condition,
are presented in Fig. 4. In the figure, there are traffic and manmade features on road safety (Doctoral
images labelled in the “Labels” line. The dissertation).
“Predictions” line presents the finding results of the [3] Cengil, E., Çinar, A., & Yildirim, M. (2021, September).
A Case Study: Cat-Dog Face Detector Based on
model. According to the results, four out of multiple
YOLOv5. In 2021 International Conference on
potholes could be detected in the first image, but one Innovation and Intelligence for Informatics,
small pothole was not found. In the
862
Computing, and Technologies (3ICT) (pp. 149-153).

IEEE.
[4] Zhao, Y., Shi, Y., & Wang, Z. (2022). The Improved
YOLOV5 Algorithm and Its Application in Small Target
Detection. In International Conference on Intelligent
Robotics and Applications (pp. 679-688). Springer,
Cham.
[5] Rastogi, R., Kumar, U., Kashyap, A., Jindal, S., &
Pahwa, S. (2020, December). A Comparative Evaluation
of the Deep Learning Algorithms for Pothole Detection.
In 2020 IEEE 17th India Council International
Conference (INDICON) (pp. 1-6). IEEE.
[6] Dharneeshkar, J., Aniruthan, S. A., Karthika, R., &
Parameswaran, L. (2020, February). Deep Learning
based Detection of potholes in Indian roads using YOLO.
In 2020 International conference on inventive
computation technologies (ICICT) (pp. 381-385). IEEE.
[7] Shah, S., & Deshmukh, C. (2019, December). Pothole
and bump detection using convolution neural networks.
In 2019 IEEE Transportation Electrification Conference
(ITEC-India) (pp. 1-4). IEEE.
[8] Zhang, C., Nateghinia, E., Miranda-Moreno, L. F., &
Sun, L. (2022). Pavement distress detection using
convolutional neural network (CNN): A case study in
Montreal, Canada. International Journal of
Transportation Science and Technology, 11(2), 298- 309.
[9] Pandey, A. K., Iqbal, R., Maniak, T., Karyotis, C.,
Akuma, S., & Palade, V. (2022). Convolution neural
networks for pothole detection of critical road
infrastructure. Computers and Electrical
Engineering, 99, 107725.
[10] Ouma, Y. O., & Hahn, M. (2017). Pothole detection on
asphalt pavements from 2D-colour pothole images using
fuzzy c-means clustering and morphological
reconstruction. Automation in Construction, 83, 196-
211.
[11] Pothole Dataset, https://public.roboflow.com/object-
detection/pothole, Access date: 23.09.2022
[12] Redmon, J., Divvala, S., Girshick, R., & Farhadi, A.
(2016). You only look once: Unified, real-time object
detection. In Proceedings of the IEEE conference on
computer vision and pattern recognition (pp. 779-788).
[13] ultralytics. yolov5, June 2020, [online] Available:
https://github.com/ultralytics/yolov5.
[14] CENGİL, E., & ÇINAR, A. (2021). Poisonous
mushroom detection using YOLOV5. Turkish Journal of
Science and Technology, 16(1), 119-127
863
Nemrut Krater Gölünün ve Çevresinin Topoğrafya Açısından

Değerlendirilmesi
Furkan Kocaman1*
Lisanslı Harita Kadastro Bürosu (LİHKAB), Tatvan/Bitlis, Türkiye
1
*
(kocaman_harita@hotmail.com)
Özet – Topoğrafya, yeryüzü veya yeryüzü parçalarının şekil, büyüklük ve konum açısından tespitinde
kullanılmaktadır. Yeryüzünde tektonik, deprem, buzul hareketleri, heyelan ve çığ gibi süreçlerden dolayı
yüzeysel hareketler oluşmaktadır. Yaşam sürdüğümüz ülkenin doğal arazinin korunması, kullanılması ve
geliştirilmesi bakımından birden fazla bilgiyi birlikte gösteren haritaların üretilmesi önemli avantajlar
sağlar. Bu haritaların üretilmesinde belli ölçümler yapılması ile sonuca ulaşmak mümkün olmaktadır.
Klasik yöntemle ve Google Earth Pro (GEP) yöntemi ile elde edilen verilerin analiz edilmesi ile arazinin
topoğrafik özellikleri hakkında bilgi edinilmesi amaçlanmıştır. Gerçek Zamanlı Kinematik (RTK) yöntemi
ile koordinatı ve yüksekliği bilinen pilyeye kurulan Topcon GR5 ile RTK ölçümü yapılmış ve ölçümler
yeterli olmamıştır. Arazinin büyük ve yüzeyin engebeli olmasından dolayı GEP uygulaması üzerinden
bölgenin yükseklik değerleri alınmıştır. Nemrut krater gölüne gelen yerli ve yabancı turist sayılarının her
geçen gün artması sonucu nemrut krater gölünün ve çevresinin korunması için topoğrafik özelliklerinin
belirli aralıklarla incelenmesinde fayda olmaktadır. Bu çalışmada, Doğu Anadolu Bölgesinde yer alan Bitlis
ili Tatvan sınırları içerisinde 38°38′16″ Kuzey enlemleri ile 42°14′19″ Doğu boylamları arasında yer alan
dünyanın ikinci, Türkiye'nin en büyük krater gölü olan Nemrut krater gölü ve çevresinin topoğrafik
özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bunun için, Nemrut krater gölü ve çevresinde GNSS alıcıları ile
yükseklik ölçümleri yapılmıştır. Bu ölçümlerle; Google Earth Pro (GEP) programından da yararlanılarak,
bulunan yükseklik değerleri ilişkilendirilerek Nemrut krater gölü ve çevresinin Sayısal Yükseklik Modeli
(SYM) oluşturulmuştur.
Anahtar Kelimeler – GEP, GNSS, Nemrut Krater Gölü, SYM, Topoğrafya
I. GİRİŞ haritaların üretilmesinde belli ölçümler yapılması

Yeryüzü veya yeryüzü parçalarının şekil, büyüklük ile sonuca ulaşmak mümkün olacaktır. Nemrut
ve konum açısından tespitinde topoğrafya krater gölüne gelen yerli ve yabancı turist
kullanılmaktadır. Dolayısıyla topoğrafya, sayılarının her geçen gün artması sonucu nemrut
yeryüzünün bütününün veya bir bölümünün krater gölünün ve çevresinin korunması için
ölçülmesi, hesabı, çizimi ve aplikasyonu için topoğrafik özelliklerinin belirli aralıklarla
kullanılan araç ve yöntemlerin incelenmesi şeklinde incelenmesinde fayda olmaktadır [1-4].
tanımlanır. Yeryüzünde tektonik, deprem, buzul hareketleri,
Yaşam sürdüğümüz ülkenin doğal arazinin heyelan ve çığ gibi süreçlerden dolayı yüzeysel
korunması, kullanılması ve geliştirilmesi hareketler oluşmaktadır. Bu yüzeysel hareketlerin
bakımından birden fazla bilgiyi birlikte gösteren tespiti ve ölçümü, jeomorfolojik, jeolojik ve
haritaların üretilmesi önemli avantajlar sağlar. Bu meteorolojik süreçlerin incelenmesinde, yüzeysel
864
Furkan Kocaman, Nemrut Krater Gölünün ve Çevresinin Topoğrafya Açısından Değerlendirilmesi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
hareketlerin anlaşılmasının olumsuz etkilerinden MATERYAL VE YÖNTEM

dolayı oldukça önem teşkil etmektedir. Oluşan Bu çalışmada, Dünyanın ikinci, Türkiye'nin en
yüzeysel değişimlerin ölçülmesinde ve büyük krater gölü olan Nemrut krater gölü ve
haritalanmasında genel anlamda Harita çevresi seçilmiştir. Nemrut krater gölü, Doğu
Mühendisliği görev tanımı arasında yer almaktadır. Anadolu Bölgesinde yer alan Bitlis ili Tatvan
Harita mühendisliğinin konusunu yersel ölçmeler sınırları içerisinde yer alan 38°38′16″ Kuzey
oluşturmaktadır. Bununla birlikte büyük boyutta enlemleri ile 42°14′19″ Doğu boylamları arasında
yada karmaşık yapıya sahip alanlarda meydana yer alan bir göldür. Klasik yöntemle ve GEP
gelen yeryüzü değişimlerinin izlenmesinde ise bazı yöntemi ile elde edilen verilerin analiz edilmesi ile
ölçme zorlukları ile karşılaşılmaktadır. Bundan arazinin topoğrafik özellikleri hakkında bilgi
dolayı yersel ölçmelerin uygulanmadığı haller edinilmesi amaçlanmıştır. Gerçek Zamanlı
olabilmektedir Kinematik (RTK) yöntemi ile koordinatı ve
yüksekliği bilinen pilyeye kurulan Topcon GR5 ile
Yüzey hareketlerini ölçmede, teodolit, total station RTK ölçümü yapılmış ve ölçümler yeterli
ve günümüzde yaygın olarak kullanılan Küresel olmamıştır. Arazinin büyük ve yüzeyin engebeli
Konumlandırma Uydu Sistemleri (GNSS), gibi olmasından dolayı GEP uygulaması üzerinden
geleneksel ölçme teknikleri kullanılmaktadır. Bu bölgenin yükseklik değerleri alınmıştır.
ölçme teknikleri tehlikeli olmayan ve erişilmesi
kolay alanlarda yüksek doğruluğa sahip konumsal GEP yöntemi üzerinden alınacak yükseklik
veriyi sağlamaktadır[5,6]. değerleri kullanılarak enterpolasyon yöntemiyle
oluşturulan SYM’lerinin, SRTM (Shuttle Radar
Geniş veya erişilemeyen karmaşık bölgelerin Topography Mission) SYM’nin kullanılabileceği
izlenmesinde geleneksel ölçme teknikleri yerine bütün mühendislik çalışmalarında kolaylıkla
uzaktan algılama teknikleri kullanılması daha uygun kullanılabilmektedir [8,9].
teknikler olarak görülmektedir. Günlük hayatımızda
uzaktan algılama teknikleri, yer değiştirme GEP programından alınan değerler ile klasik
ölçümlerinde kullanılmaktadır. Lazer (ışık) yöntemlerle yaptığımız ölçümler arasında, sonucu
algılama ve mesafe ölçme (LIDAR, Laser Imaging etkileyecek değer olmadığından dolayı bilinen
Detection and Ranging), Yapay Açıklıklı Radar değerlerle SYM oluşturulmuştur. SYM
(SAR/InSAR) ve Fotogrametri önemli uzaktan oluşturulurken ArcGIS programından
algılama teknikleridir. Bunlarla birlikte son yıllarda yararlanılmıştır. Çalışma yapılan bölgenin uydu
en yeni ve etkili ölçme teknolojilerin başında şüphe görüntüsüne Şekil 1’de yer verilmiştir.
yok ki İnsansız Hava Araçları (İHA) gelmektedir.
Aynı zamanda yer bilimlerinin araştırmasında İHA
ölçme teknolojisi önemli bir konumdadır [7].
Nemrut krater gölüne gelen yerli ve yabancı turist
sayılarının her geçen gün artması sonucu nemrut
krater gölünün ve çevresinin korunması için
topoğrafik özelliklerinin belirli aralıklarla
incelenmesinde fayda olacaktır. Bu çalışmada,
dünyanın ikinci, Türkiye'nin en büyük krater
gölünün topoğrafik özelliklerinin belirlenmesi
amacıyla, Nemrut krater gölünün çevresinde GNSS
alıcıları ile yükseklik ölçümleri yapılmıştır. Bu
ölçümlerle; Google Earth Pro (GEP) programından
da yararlanılarak, bulunan yükseklik değerleri
ilişkilendirilerek Nemrut krater gölü ve çevresinin Şekil 1. Nemrut krater gölü ve çevresine ait ekran görüntüsü
Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) oluşturulmuştur.
865
II.BULGULAR Şekil 3’te verilen Nemrut krater gölü ve çevresinin

Çalışmada elde edilen verilerle Nemrut krater gölü eğimini gösteren ekran görüntüsünden de görüldüğü
ve çevresine ait topoğrafik özelliklerini yansıtan bir gibi etrafı eğimi fazla, dik kaya ve toprak yapısından
model oluşturulmuştur. ArcGIS programında oluşmaktadır.
hazırlanan sayısal yükseklik modelinin ekran
III. TARTIŞMA
görüntüsü, Şekil 2’de verilmiştir.
Yapılan çalışmada, Nemrut krater gölü ve
çevresinin topoğrafik özelliklerini belirlemek için
klasik yöntem ve GEP uygulaması üzerinden alınan
verilerle yüzeyin durumu, sayısal yükseklik
modelleri ile matematiksel işlemlerden
faydalanılarak yapılmıştır. Nemrut krater gölü ve
çevresinin topoğrafik yapısının klasik ölçme
yöntemleri ile ölçmek pek mümkün olmadığından
dolayı farklı ölçme yöntemlerinden
faydalanılmaktadır. İnsansız hava uçaklarıyla
yapılan fotogrametik ölçüler ve LIDAR ölçüleri ile
daha zor arazilerin ve geniş alanların ölçülmesinde
etkili olacaktır. Bu çalışmada fotogrametik ve
LIDAR ölçümlerinin maliyetinin yüksek olması
nedeniyle bu ölçü yönteminin kullanılmamıştır.
RTK yöntemi ile arazinin uluşabilecek bazı
Şekil 2. Nemrut krater gölü ve çevresinin topoğrafik noktalarından gerekli alımları yapılmıştır. Yeterli
durumunu gösteren ekran görüntüsü olmayan veriler GEP uygulamasından Nemrut
Şekil 2’de verilen ekran görüntüsünün lejant krater gölünün ve çevresinin GPS verileri alınarak,
kısmında verilen değerler ve eş yükselti eğrileri ile klasik yöntem ile alımı yapılan veriler
arazinin topoğrafik durumu hakkında bilgi karşılaştırılınca çok küçük farkların görüldüğü
edinmemizi sağlamaktadır. Arazi ölçümleri sonucu anlaşılmıştır. GEP uygulaması ile eksik veriler
Nemrut Krater gölünün kotu (yükseklik) 2247 metre tamamlanarak SYM oluşturulmuştur.
olarak belirlenmiştir. Nemrut dağının en yüksek IV. SONUÇLAR
noktasının kotu ise 2916 metre olarak belirlenmiştir. Nemrut krater gölü ve çevresinin SYM ile
Nemrut dağı kalderasının eğimini gösteren ekran topoğrafya analizini daha doğru şekilde yapmak
görüntüsüne Şekil 3’te verilmiştir. mümkün olacaktır. Nemrut krater gölünün ve
çevresini incelemek, sadece konum bilgilerinin
yeterli olmayacağı, yükseklik bilgileri ile üç boyutlu
analizlerinin yapılması daha doğru olacaktır.
Nemrut krater gölü etrafının yükseklik değişimleri
ani ve keskin olmaktadır. Nemrut krater gölünün ve
çevresinin topografik durumunu ve gelecekteki
çalışmalara referans olması amacıyla sayısal
yükseklik modelinin oluşturulması gereği ortaya
çıkmıştır.
Şekil 3. Nemrut krater gölü ve çevresinin eğimini gösteren

ekran görüntüsü
866
KAYNAKLAR
[1] O. Dengiz ve F. E. Sarıoğlu, “Samsun İli Bazı Arazi

Özellikleri ve Arazi Kullanım Durumlarının Topografik
Özellikleri İle Birlikte CBS Analizleri,” Ege Üniversitesi
Ziraat Fakültesi Dergisi, Sayı: 48 (1), s.55-60, 2011.
[2] T. Erkal ve İ. S. Tekkanat, “Akdeniz Bölgesi’nde Kırsal

Yerleşmelerin Topoğrafya Özellikleri,” The Journal of
Academic Social Science Studies, Sayı: 75, s. 323-335,
2019
[3] E. Alparslan, C.r Aydöner, “Arazi Kullanım Kabiliyet

Sınıfı Bilgilerinin Topoğrafya Bilgileriyle Birlikte Analizi:
Kocaeli İli Uygulaması,” 3. Coğrafi Bilgi Sistemleri
Bilişim Günleri, 2004, s.6-9.
[4] D. U. Güzel ve A. Doğan, “Erciş (Van) Yöresinde Üzüm

(Vitis spp.) Yetiştirmeye Uygun Potansiyel Alanların
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Teknikleri Kullanılarak
İklim, Toprak ve Topoğrafya Faktörlerine Göre
Belirlenmesi,” Yuzuncu Yıl University Journal of
Agricultural Sciences, Sayı:30 (4), s.672-687, 2020.
[5] K.Ö. Hastaoğlu, F. Poyraz, T.Tarık, F. Koçbulut, U. Şanli,

I.Yılmaz, F.B. Şanli, R.A. Kuçak, M.Demirel ve Ö.
Gürsoy, “GPS ve Ps-Insar Yöntemleri Kullanılarak
Koyulhisar (Sivas) Heyelanlarının İzlenmesi: İlk
Sonuçlar,” Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü Dergisi, Sayı:4(2), s.161-175, 2014.
[6] I. Sanlioglu, M.Zeybek ve C.O.Yigit, “Landslide

Monitoring with GNSS-PPP on Steep-Slope and Forestry
Area: Taşkent Landslide,” 2nd International Conference
on Engineering and Natural Sciences (ICENS 2016), 2016,
24-28 May, Sarajevo, s.1-8.
[7] M. Zeybek, I. Şanlioğlu, “Topoğrafik Yüzey

Değişimlerinin Görüntü İşleme Teknikleriyle Belirlenmesi
Üzerine Bir Araştırma,” Doğal Afetler ve Çevre Dergisi,
Sayı:5(2), s. 350 – 367, 2019.
[8] İ. Ö. Bildirici ve R. A. Abbak, “Türkiye ve Çevresinde

SRTM Sayısal Yükseklik Modelinin Doğruluğu,”
Geomatik, sayı:5 (1), s. 1-9, 2020.
[9] A. Dervisoglu, Ş. Ö. Atik, R. A. Kuçak ve M. O.

Selbesoğlu, “Google Earth Pro Verilerinden Oluşturulan
Sayısal Yükseklik Modelleri ve Global Sayısal Yükseklik
Modellerinin Doğruluk Değerlendirmesi,” Afyon Kocatepe
Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi,
Sayı:21(5), s.1125-1136, 2021.
867
Katmanlı Ti64 Tabakalarının Üretimine Yönelik

Şerit Döküm Bulamacının Optimizasyonu
Emine Özlem DENGİZ1,2* ve Mevlüt GÜRBÜZ 2
1
Elektrik ve Enerji Bölümü / Kavak Meslek Yüksekokulu, Samsun Üniversitesi, Türkiye
2
Makine Mühendisliği Bölümü / Fen Bilimleri Enstitüsü, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Türkiye
*
(eozlem.dengiz@samsun.edu.tr)
Özet – Şerit dökümü, seramikler için yaygın olarak kullanılan bir üretim tekniğidir, ancak metaller için
literatürde çok yaygın kullanım alanı bulamamıştır. Literatürde bakır, titanyum, magnezyum ve alüminyum
gibi metaller için yapılan örnekler bulunmakta ancak nicelik olarak yetersiz seviyede kalmaktadır.
Metallerin şerit dökümü, neredeyse küçük seviyeli çelik sac üretimi ile sınırlıdır ve bunların üretimi
genellikle diğer geleneksel biçimlendirme işlemleriyle yapılmaktadır. Uygulama kolaylığı ve düşük maliyet
özellikleri göz önünde bulundurulursa şerit döküm yöntemi nano seviyeden milimetre seviyesine kadar
geniş aralıkta sac kalınlığına sahip malzemeler üretilmesi için uygun bir yöntemdir. Metal levha üretimi
için kullanılan diğer geleneksel yöntemlerle çok ince kalınlıklara ulaşmak mümkün olmayabilir. Ancak
şerit döküm yönteminde istenen incelikte levha üretimi mümkündür. Şerit döküm, geleneksel metal
şekillendirme yöntemiyle işlenmesi zor olan titanyum ve alaşımları gibi daha az sünek metaller için çekici
bir üretim yolu olabilir. Şerit döküm yöntemi, çok katmanlı kompozit malzemelerin hazırlanmasında yaygın
olarak kullanılan işlemdir. Yöntemin uygulama kolaylığı ve düşük maliyetli oluşu onu oldukça cazip hale
getirmektedir. Titanyum ve titanyum alaşımlarının üstün yapısal özelliklere sahip olmasından dolayı
endüstride yaygın olarak kullanılması bu malzemeleri cazip hale getirmektedir. Ayrıca şerit döküm
yöntemiyle üretilen malzemelerin istenen mekanik özelliklere sahip olarak, düşük maliyetli şekilde
üretilmesi ve bu üretim yönteminin kolaylığı göz önünde bulundurulmuştur. Bu çalışmada Ti64 malzeme
kullanılarak şerit döküm yöntemiyle ince film tabakaların üretilmesi sağlanmıştır. Bunun için şerit döküm
sıvısının optimizasyonu ve döküm parametrelerinin belirlenmesi gerçekleştirilmiştir.
Anahtar Kelimeler – Şerit döküm, Ti64, ince metal film, Doctor Blade, döküm bulamacı
I. GİRİŞ geliştirilmektedir. Kompozit malzemeler üretim

Titanyum (Ti) ve alaşımları yüksek özgül yöntemine göre katı faz yöntemler ve sıvı faz
mukavemet, düşük yoğunluk, yüksek kimyasal yöntemler olmak üzere iki grupta incelenebilir. Toz
direnç ve aynı zamanda iyi biyouyumluluk sergiler, metalurjisi ve difüzyon bağı katı faz yöntemler
bu da onları hem havacılık araçları hem de arasında yer alırken, döküm, infiltrasyon ve
biyomedikal implantlar için temel yapısal malzeme püskürtme gibi yöntemler ise sıvı faz yöntemler
konumuna getirmiştir [1]. Günümüzde Ti6Al4V olarak sıralanabilir. Bu çalışmada kullanılan üretim
(Ti64) en yaygın kullanılan titanyum alaşımıdır [2], tekniği, sıvı faz üretim yöntemi olan şerit döküm
[3]. Birçok farklı formda ve geometride üretilerek yöntemidir. Şerit döküm yöntemi geleneksel döküm
kullanıma sunulan Ti alaşımı malzemelerin, yöntemlerine kıyasla yaşanan malzeme kayıplarını
levhalar halinde kullanımı da oldukça yaygındır. Ti en aza indirir. Toz metalurjisi yönteminde meydana
alaşımlarından üretilen tek katmanlı ve çok gelen tozların topaklanma eğiliminin mekanik
katmanlı kompozit levhalar, kullanım alanına göre özelliklere olumsuz etkisi gibi bazı dezavantajların
farklı üretim yöntemleri kullanılarak önüne geçilmesi de şerit döküm yöntemiyle
868
Dengiz vd., Katmanlı Ti64 Tabakalarının Üretimine Yönelik Şerit Döküm Bulamacının Optimizasyonu, ICEANS 2022, Konya, Turkey
mümkün olmaktadır. Metallerin şerit dökümü, II.MATERYAL VE YÖNTEM

neredeyse küçük seviyeli çelik sac üretimi ile Şerit döküm bulamacı için matris malzeme
sınırlıdır ve bunların üretimi genellikle diğer olarak %99+ saflıkta Nanografi Ti64 tozu
geleneksel biçimlendirme işlemleriyle kullanılmıştır. Plastikleştirici ve bağlayıcı özelliği
yapılmaktadır. Uygulama kolaylığı ve düşük nedeniyle Sigma Aldrich Marka Butvar B-98
maliyet özellikleri göz önünde bulundurulursa şerit polivinil bütiral (PVB) kullanılmıştır. Bağlayıcı
döküm yöntemi nano seviyeden milimetre özelliğinden faydalanılmak üzere polietilen glikol
seviyesine kadar geniş aralıkta sac kalınlığına sahip (PEG) kullanılmıştır. Çözücü olarak Sigma-Aldrich
malzemeler üretilmesi için uygun bir yöntemdir. marka %99.8 saflıkta etanol ve ksilen kullanılmıştır.
Metal levha üretimi için kullanılan diğer geleneksel Dağıtıcı olarak balık yağı kullanılmıştır.
yöntemlerle çok ince kalınlıklara ulaşmak mümkün Şerit döküm yönteminde toz malzeme, çözücü,
olmayabilir. Ancak şerit döküm yönteminde istenen dağıtıcı, plastikleştirici ve bağlayıcıdan oluşan bir
incelikte levha üretimi mümkündür. Arunkumar vd. çamur kullanılır. Havası alınmış homojen çamur
yaptıkları çalışmada şerit döküm yöntemiyle TiO2 hareketli bir hazneden sabit altlık yüzeye dökülür ve
toz malzemeden katmanlı tabakalar üretmişlerdir. ince bir bıçakla düzleştirilir. Yüksek eşdağılımlı bir
Çalışmada 50:50 oranına sahip zeotropik katman oluştuktan sonra çözücü buharlaştırılır ve
etanol:ksilen ile ağırlıkça %1 oranında menhaden geriye pişirilecek kadar sağlam bir şerit kalır. Şerit
balık yağının TiO2 için en iyi çözücü-dağıtıcı döküm yöntemine Doctor Blade yöntemi de
kombinasyonu olduğu bulunmuştur [4]. Rauscher denmektedir.
vd. şerit döküm yöntemiyle AISI316L malzeme
kullanarak tek katmanlı ve çok katmanlı tabakalar A. Bulamaç Hazırlama
üretmişlerdir. Sinterleme sıcaklığının artması ile Döküm işlemi için hazırlanacak sıvı karışım
porozitenin azaldığı, katman sayısının artması ile kompozisyonunun hazırlık aşamaları birbiri içinde
malzeme yoğunluğunun arttığı gözlenmiştir [5]. homojen çözünebilen ancak birbiriyle tepkimeye
Daudt vd. şerit döküm yöntemiyle Ti-10Nb girmeyen bileşenlerin seçilmesi ile başlar. Bunun
malzeme üretmişlerdir. Artan sinterleme için gerek literatürdeki örnekler, gerekse
sıcaklığıyla porozitenin azaldığı, Nb parçacıklarının kullanılacak malzemelerin fiziksel ve kimyasal
çözünürlüğünün arttığı görülmüştür [1]. Rak vd. Ti özellikleri göz önünde bulundurulur. Tablo 1, bu
ve TiH2 tozlarını kullanarak şerit döküm çalışmada kullanılan bileşenleri ve yapılan farklı
yöntemiyle istenen özelliklerde gözenekli filmler kompozisyonlar için bu bileşenlerin ağırlıkça
oluşturmuşlardır [6]. Lobley vd. Ti tozuna SiC fiber yüzdelerini göstermektedir. Döküm bulamacının
takviye yaparak farklı kalınlıklarda tabakalar optimizasyon çalışmaları sürecinde homojen
üretmişlerdir. Lif dağılımının homojen olduğu ve lif çözünme, homojen dağılım ve optimum viskozite
kırılmalarına yol açmadığı gözlenmiştir [7]. unsurları göz önünde bulundurulmuştur.
Ghannadi vd, şerit döküm yoluyla gözenekli
titanyum levha imalatı yapılmıştır. Sıvı/katı Tablo 1. Şerit döküm işleminde kullanılan bulamaç
konsantrasyonu olarak farklı oranlarda uygulamalar bileşenlerinin ağırlıkça yüzde oranları
yapılmıştır. Sinterleme sıcaklığının ve sinterleme Ağırlıkça Yüzde (ağ.%)
süresinin artmasıyla birlikte porozitenin arttığı Bileşen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
görülmüştür. PVB konsantrasyonunun artışı ise açık Komp Komp Komp Komp Komp Komp Komp
gözenekliliği arttırmıştır. Jingxian vd, TiO2 Ti64 65 70 47 60 60 60 60
levhaların şerit dökümü için dört farklı karışımdan Etanol 15 12,5 23 15 20 10 10
oluşan ikili solvent üzerine çalışma yapılmıştır. En Ksilen 15 12,5 23 - - 5 10
PVB 2,5 2,5 3,5 3 3 3 3
uygun karışımın Etanol/Metiletilketon olduğu
PEG 2 2 3 2 1 2 1
belirlenmiştir [8]. B. yağı 0,5 0,5 0,5 - - - -
Bu çalışmada, toz formdaki Ti64 alaşımından, çok MEK - - - 20 16 20 16
katmanlı levhaların üretimi şerit döküm yöntemiyle
gerçekleştirilmiştir. Bunun için önce döküm Etanol (EtOH) ve ksilen (Xy) belirtilen oranlarda
bulamacının optimizasyon çalışmaları yapılmış ve birbiri ile karıştırılmıştır. Sıvı karışım iki ayrı beher
şerit döküm prosesi uygulanmıştır. içerisine ayrılmıştır. Sıvı karışımlardan biri
içerisinde PEG ve PVB manyetik karıştırıcıda
869
kontrollü bir şekilde çözülmeye bırakılmıştır. Sıvı meydana gelmiştir. Aynı durum kuruyan malzeme
karışımlardan diğeri içerisinde ise Ti64 tozu içerisinde gözle görülür bir şekilde bulunmaktadır
manyetik karıştırıcıda karıştırılmıştır. (Şekil 1a-b). Aynı kompozisyon için altlık yüzey
Kompozisyonların ilk ikisi için olarak cam malzeme kullanılmıştır. Atmosfere açık
EtOH+Xy+PEG+PVB karışımının içerisine balık şekilde ve tam kuruma sağlandığında ince levha
yağı eklenerek dağıtıcı etkisinin incelenmesi için yapısına ulaşması ve yüzeyden kolayca kalkması
birkaç dakika daha karışmaya bırakılmıştır. Son beklenen tabaka yavaşça sıyrılmaya çalışılmıştır.
aşama olarak EtOH+Xy+PEG+PVB karışımı Ancak dökülen malzemenin yüzeyi iyi bir şekilde
manyetik karıştırıcı üzerinde karışmakta olan tuttuğu ve kolaylıkla sıyrılmadığı görülmüştür.
EtOH+Xy+Ti64 karışımı içerisine kontrollü bir İkinci kompozisyon olarak çalışılan döküm
şekilde ilave edilmiştir. Üçüncü kompozisyon sıvısında %70 Ti64 kullanılmış, katı malzeme
itibariyle balık yağı kullanımı sona ermiştir. Bu miktarındaki artışın döküm yüzeyindeki bölgesel
aşamada (4-5. Komp.) çözücü cinsinin analiz ayrışmaya olan etkisinin incelenmesi
edilmesi amacıyla ksilen kullanımı yerine öngörülmüştür. Burada cam altlık yüzeyinin silikon
metiletilketon (MEK) kullanımına geçiş yapılıştır. ile kaplanması gerçekleştirilerek şerit döküm
6-7. Kompozisyonlarda ise MEK kullanımı devam uygulanmıştır. Atmosfere açık şekilde kuruma
ederken ksilen ilavesi de uygulanmaya başlamıştır. sağlanmıştır. İnce film şeridin yüzeyden
kaldırılması aşamasında yüzeye tutunma
B. Şerit Döküm Prosesi
davranışının devam ettiği, ayrıca yüzeye uygulanan
Döküm bulamacı için optimizasyon işlemleri ile eş silikon kaplama ile döküm sıvısının tepkimeye
zamanlı olarak şerit döküm prosesine ait bir takım girdiği gözlenmiştir (Şekil 1c).
süreçler de kontrollü olarak çalışılmıştır. Tablo 2’de Üçüncü kompozisyonda homojen olmayan ve
altlık malzeme ve kurutma ortamı ile ilgili topaklanma eğilimi gösteren bölgelerin ortadan
parametreler verilmiştir. Döküm bulamacı verilen kaldırılması amacıyla katı partikül oranının
altlık yüzeyler üzerine kontrollü bir şekilde azaltılması ve %47 oranında Ti64 malzeme
uygulanmış ve 0,5 mm kalınlığında homojen bir kullanılması gerçekleştirilmiştir. Altlık yüzey
şekilde yüzeye yayılmıştır. Tablo 2’de verilen olarak dökümün cam yüzeye tutunmasını önlemek
kurutma ortamlarında 24 saat kurumaya amacıyla WD40 (çözücü ve yağlayıcı malzeme)
kaplanmış cam yüzey kullanılmıştır. Ancak bu
bırakılmıştır. Kurumanın ardından ince film 10x10
numunedeki sonuç da beklenen etkiyi göstermemiş,
mm2 boyutlarında dilimlere ayrılmıştır. Katmanlı
yüzeye tutunmayı azaltmamıştır (Şekil 1d). Ti64
yapı oluşturmak amacıyla 10 kat film üst üste oranının azaltılması viskoziteyi büyük oranda
dizilerek hidrolik preste 20 bar basınç altında düşürmüştür. Bu da döküm sıvısının yüzeyde
preslenmiştir. kontrol edilebilirliğini azaltmaktadır. Dağıtıcı
Tablo 2. Altlık malzeme ve kurutma ortamları olarak kullanılan balık yağının karışıma etkisinin
incelenmesi amacıyla, döküm sıvısı kaplamasız cam
Kurutma
Kompozisyon Altlık Malzeme yüzey üzerine dökülerek kuruma esnasında
Ortamı
Atmosfere gözlenmiştir. Ancak sıvı yüzeyinde görülen ayrışma
1 Cam
Açık Ortam ve homojen olmayan topaklanma bölgelerinin
Atmosfere varlığı neticesinde balık yağının olumlu bir etkisinin
2 Silikon Kaplı Cam
Açık Ortam görülmediği belirlenmiştir (Şekil 1e-f).
3
Cam, Atmosfere Dördüncü kompozisyonda viskoziteyi artırıcı etki
WD40 Kaplı Cam Açık Ortam
yaratmak amacıyla Ti64 oranı ağ.%60 a
Atmosfere
Silikon Kaplı Selüloz yükseltilmiş, çözücü etkisinin incelenmesi için
4 Açık+Kapalı
Kağıt (Fırın Kağıdı) ksilen ilavesi durdurulmuştur. Bunun yerine MEK
Ortam
5,6,7
Silikon Kaplı Selüloz Atmosfere ilavesi yapılmıştır. Viskozite gözle görülür bir
Kağıt (Fırın Kağıdı) Kapalı Ortam biçimde artmıştır. Bu da sıvıyı döküm esnasında
kontrol etmeyi kolaylaştırmıştır. Ti64 çökelmesi
III. BULGULAR azalmış, ancak tamamen homojen bir karışım elde
edilememiştir. Altlık yüzey olarak silikon kaplı
İlk kompozisyonda ağ.%65 oranında Ti64 içeren
selüloz kağıt (fırın kağıdı) kullanılmıştır. Yüzeyden
döküm karışımında homojen olmayan bir dağılım
870
sıyrılma performansının oldukça iyileştiği ve yüzey pürüzlülüğüne ait bir görüntü, ı) açık havada
gözlenmiştir (Şekil 1g-h). Altlık fırın kâğıdı kurutulan numune, i) kapalı alanda kurutulan numune.
kullanımına bağlı olarak nemden dolayı genleşme Katmanlı yapı oluşturmak amacıyla 10 kat film üst
problemi ortaya çıkmıştır. Kurutma koşullarının
üste dizilerek hidrolik preste 20 bar basınç altında
etkisini incelemek amacıyla malzeme eş zamanlı
preslenmiştir (Şekil 2).
olarak atmosfere açık ortamda ve atmosfere kapalı
ortamda kurumaya bırakılmıştır. Açık alanda
kurumaya bırakılan numunelerde aynı şekilde
ayrışma ve pürüzlü bir yüzey görülmüştür (Şekil 1ı).
Kapalı atmosferde kurumaya bırakılan numunelerde
ise kuruma esnasında sıvı yüzeyde görülen ayrışma
yok denecek kadar azdır, numunelerin yüzey
pürüzlülüğü büyük oranda iyileşme göstermiştir
(Şekil 1i).
a b
Şekil 2. Dilimlenmiş Ti64 ince film tabakalar.
Döküm sıvısının optimizasyonunun sağlanması

ve altlık yüzey ile kurutma parametrelerinin de
belirlenmesinin ardından dilimleme işlemi
c d
gerçekleştirilmiştir. Bunun için 10 mm lik kanar
uzunluğuna sahip kareler şeklinde hazırlanan
dilimler 10 katmanlı bir yapı oluşturmak üzere
dizilmiştir (Şekil 3).
e f
g h
Şekil 3. Katmanlı yapı oluşturulmuş Ti64 ince film
IV. TARTIŞMA
ı i Ti64 tozu, organik malzemeler ve çözücü
malzemeler ile hazırlanan döküm bulamacının
optimizasyon çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
Optimizasyon çalışmaları için bir takım fiziksel ve
kimyasal davranışların incelenmesi ve en uygun
şartların oluşturulması sağlanmıştır. Bu özellikler;
sıvı viskozitesinin döküm prosesindeki çalışma
Şekil 1. a-b) 1. Kompozisyon uygulamasına ait malzeme kolaylığı, karışım içerisindeki katı partiküllerin
görüntüleri, c) silikon kaplı cam altlık, d) wd40 kaplı cam
homojen dağılımı ve sıvı içerisinde asılı kalma
altlık üzerine uygulanmış şerit döküm malzeme, e-f) Kuruma
esnasında döküm yüzeyinden bir görüntü, g-h) Kağıt altlık
davranışı, çözücü malzemelerin kimyasal olarak
üzerine dökülen numunelere ait yüzeyden ayrılma görüntüsü uyum sağlaması ve herhangi bir reaksiyona yol
871
açmaması, döküm malzeme/altlık yüzey ilişkisi, değiştirici etki yaratacak şekilde bir kaplama
kuruma koşulları vb. Şerit döküm yöntemi seramik uygulanarak hidrofobik özelliği artırmak bir
malzemeler için sıklıkla kullanılan bir yöntem olsa alternatif olarak uygulanmıştır. Bunun üzerine ayrı
da metal malzemelerde sürecin uygulama kolaylığı ayrı sıvı silikon ve WD40 kaplama uygulanmış
ve uygun maliyetler dolayısıyla tercih edilen bir yüzeyler üzerine döküm yapılmıştır. Ancak bu
yöntemdir. Literatür incelemeleri sonucunda, Ti64 kaplama malzemelerinin döküm malzeme ile
malzeme için şerit döküm yöntemiyle ince film tepkimeye girdiği, bununla birlikte yüzeye tutunma
üretimine yönelik yapılan çalışmaların yeterli davranışını da etkilemediği tespit edilmiştir.
düzeyde olmadığı görülmüştür. Bunun yanında saf Alternatif olarak ticari adı fırın kağıdı olarak bilinen
Ti, TiO2 ve diğer toz metallerin şerit döküm silikon kaplı selüloz kağıt kullanımı
yöntemiyle tek katmanlı ve çok katmanlı üretimine gerçekleştirilmiştir. Altlık malzeme olarak
yönelik çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışmalardan kullanılan fırın kağıdı, döküm yapılan ince film
hareketle uygun döküm bulamacı hazırlığı ve tabakanın yüzeyden sorunsuz şekilde sıyrılmasına
döküm koşulları gerçekleştirilmiştir. Ti64 tozu ve imkan vermiştir. Malzemenin kuruma şartlarında
diğer malzemelerin oranının belirlenmesinde atmosfere açık ve kapalı olarak iki farklı çalışma
viskozite önemli bir kıstastır. Yapılan denemelerde yapılmış ve atmosfere kapalı ortamda kurumaya
en iyi sonuç ağ.%60 Ti64 olarak elde edilmiştir. bırakılan filmin homojen bir yapıda olduğu, diğer
Çözücü malzeme olarak etanol ve ksilen başlangıç malzemenin ise homojen olmayan bir yüzey
şartlarında kullanılmıştır. İnsan sağlığına olumsuz görüntüsüne sahip olduğu görülmüştür. Bunun
etkileri dolayısıyla ksilenin varlığı azaltılmak nedeninin de, uçuculuğu yüksek olan çözücü
istenmiştir. Bununla birlikte döküm sıvısı içerisinde malzemelerin malzemeyi çok hızlı bir şekilde terk
meydana gelen ayrışmaların kaynağı olabileceği etmesi, dolayısıyla malzeme içerisinde homojen
düşünülmüş, ksilen yerine farklı bir çözücü olmayan bölgelerin oluşması ve iç gerilimler
malzeme kullanımı öngörülmüştür. Sonraki nedeniyle deformasyon bölgelerinin meydana
aşamada metiletilketon malzeme etanol ile birlikte gelmesidir. Optimizasyon çalışmaları tamamlanan
çözücü kombinasyon olarak kullanılmıştır. Ancak ve uygun koşullarda döküm süreci gerçekleşen ince
bu sefer de ksilen tarafından çözünen bazı bağlayıcı filmler son aşama olarak dilimlenmiştir. Katmanlı
ve plastikleştirici organiklerin MEK tarafından yapı oluşturacak şekilde hidrolik preste yük
çözünmediği görülmüştür. MEKin ise döküm uygulanarak preslenmiştir.
sıvısındaki ayrışmayı azalttığı tespit edilmiştir. Bu
nedenle çözücü kombinasyon için etanol, ksilen ve
MEK birlikte kullanımı uygun bulunmuştur. V. SONUÇLAR
Çözücü oranlarının optimizasyonu yapılırken Bu çalışmada şerit döküm yöntemiyle Ti64 ince
viskozite değeri ve katı madde çözünmesi göz metalik filmler oluşturmaya yönelik döküm sıvısı
önünde bulundurularak gerçekleştirilmiştir. Buna optimizasyonu gerçekleştirilmiştir. Ardından şerit
göre etanol, ksilen ve MEK için sırasıyla ağ.%10, döküm uygulanmış, Ti64 ince filmlerin
ağ.%10 ve ağ.%16 olarak uygun değerlen dilimlenerek katmanlı yapıların oluşturulması
belirlenmiştir. Bağlayıcı ve plastikleştirici olarak sağlanmıştır. Yapılan bu çalışma gösteriyor ki şerit
PVB ve PEG kullanılmıştır. Çözünme davranışları döküm yöntemi toz malzemeler için uygun
incelenerek çözücü malzeme ile uyumlarına göre koşullarda uygulaması kolay ve düşük maliyetli bir
optimum miktarları belirlenmiştir. Buna göre ağ.%3 yöntemdir. Ayrıca diğer geleneksel üretim
PVB, ağ,%1 PEG optimum değer olarak yöntemlerine kıyasla en az malzeme kaybına
belirlenmiştir. Sıvı malzeme içerisinde dağıtıcı sebebiyet veren bir yöntemdir.
özelliğinden faydalanmak üzere balık yağı
TEŞEKKÜR
kullanımı denemeleri gerçekleştirilmiştir. Ancak
balık yağının bulamaç için olumlu bir dağıtıcı Ondokuz Mayıs Üniversitesi Bilimsel Araştırma
etkisinin bulunmadığı görülmüştür. Döküm Projeleri Birimine PYO.MUH.1901.22.003
uygulaması için altlık yüzey olarak ilk etapta cam numaralı projeye verdikleri destek için teşekkür
yüzey kullanılmış ancak film tabakasının cam ederiz.
yüzeye iyi bir şekilde tutunduğu tespit edilmiştir.
Bunun üzerine cam yüzeyin yüzey gerilimini
872
KAYNAKLAR
[1] N F Daudt, F J Hackemüller ve M Bram. Manufacturing

of Ti-10Nb based metal sheets by tape casting. Materials
Letters, 237: 161 –164. 2019.
[2] R R Boyer. An overview on the use of titanium in the
aerospace industry. Materials Science and Engineering
A, 213(1–2): 103–114. 1996.
[3] M Niinomi. Mechanical properties of biomedical
titanium alloys. Materials Science and Engineering A,
243(1–2): 231–236. 1998.
[4] K V Arunkumar., R N Panicker, K G Vasanthakumari,
M Satheesh, N Raghu ve N V Unnikrishnan.. Dispersion
and rheological characterization of TiO2 tape casting
slurry. International Journal of Applied Ceramic
Technology, 7(6): 902–908. 2010.
[5] M Rauscher, G Besendörfer ve A Roosen. Steel-sheet
fabrication by tape casting. International Journal of
Powder Metallurgy (Princeton, New Jersey), 44(6): 39–
48. 2008.
[6] Z S Rak ve J Walter. Porous titanium foil by tape casting
technique. Journal of Materials Processing Technology,
175(1–3): 358–363. 2006.
[7] C M Lobley ve Z X Quo. Processing of Ti-SiC metal
matrix composites by tape casting. Materials Science and
Technology, 14(9): 1024–1028. 1998.
[8] S Ghannadi, H Abdizadeh ve A Babaei. Fabrication of
porous titania sheet via tape casting: Microstructure and
water permeability study. Ceramics International, 46(7):
8689–8694. 2020.
873
Management of Cyber Security Vulnerabilities

Muhammad Ahmad Baballe*1, Amina Ibrahim2
1, 2
Kano State Polytechnic, Kano, Nigeria.
*
mbaballe@kanopoly.edu.ng
Abstract – Phishing scams are widely used by cybercriminals to deceive naive people into exposing their
personal information. The need to look for and develop approaches for identifying different threat kinds is
determined by the detection of the cybersecurity (CS) state of Internet of Things (IoT) devices. It is easier
to make software and hardware modifications to disable some built-in protective systems from the
perspective of a possible invader because of the unification utilized in the mass production of IoT devices.
To assess the degree of device cybersecurity, it is essential to provide standardized methods of data analysis
from both internal and external information sources.
Keywords – Cybersecurity, Cyberattacks, Internets, Cybercrime. Internet of Things.
I. INTRODUCTION US housing crisis, bank failures, and falling stock

Today, almost every part of our lives—including prices, would result in a global economic
education, online shopping, software services, and catastrophe (also known as the "Great Recession").
entertainment—depends on internet apps. A infectious disease that was identified in humans
Therefore, a unique secure account is used to for the first time in December 2019 in China posed
manage the user's critical information, including the next threat to humanity [2]. A pandemic was
their online banking account [6]. Security is a topic caused by an outbreak of the disease. The primary
that is getting more and more attention online and in cause of the illness was the SARS-CoV-2
the digital age. Digitalization is quickly becoming coronavirus [3, 4]. The illness has had a terrible
the standard in all areas of human life. In order to impact on both human health and the entire global
manage their strategic weapons, people, companies, economy. A sizable portion of the global population
corporations, and governments are becoming more was compelled by the illness to think about the issue
and more dependent on digital tools, databases, and of distant work. Institutions of higher learning have
software, according to an analysis of science and shifted to online instruction. Every day, there are a
technology trends. Every day, no matter who the lot of online conferences, meetings, and business
owner is, organized gangs of knowledgeable gatherings. Unquestionably, this sparked a tendency
cybercriminals seize control of other people's toward extending the use of digital technologies.
computers and gadgets and launch a number of Given the aforementioned, it was impossible to
destructive programs against websites. In a matter predict the financial crisis and contagious diseases
of seconds, everything stops operating, including like "black swans" in time to establish effective
ATMs, companies, phone lines, and even the countermeasures [5]. Therefore, one shouldn't rule
presidential websites of the world's superpowers. out the possibility of devastating, global
The world tends to focus more on cybersecurity and cyberattacks in the future. The social, economic, and
information resource management. Because it was political ramifications of the Internet ceasing, even
unexpected, no one could have predicted that the for a day, are currently impossible to anticipate. It
financial crisis of 2007–2008, which began with the should be mentioned that our digital operations and
874
Baballe et al., Management of Cyber Security Vulnerabilities, ICEANS 2022, Konya, Turkey
personal and business computer networks need to be group of related URLs. In order to create a web
securely protected. graph and a classifier to recognize phishing web
pages, the page linking data was gathered during
this procedure [11]. The research study carried out
by ALI et al. (2020) determines the weighting of
various features using the particle swarm
optimization (PSO) method. Websites that are
phishing can be recognized. According to the
findings of their research, using fewer website
features allows suggested machine learning
Fig. 1: A model of cyber security algorithms to identify phishing websites more
II. MATERIALS AND METHOD accurately [12]. Convolutional neural networks
(CNN) have been utilized by Aljofey et al. (2020) to
There is no one method that can effectively thwart
identify phishing websites. It is possible to record
all varieties of cyberattacks due to their complexity.
URL strings without being aware of phishing. They
User education and the usage of more
then accelerate the current URL classification using
programmable tools are fundamentally two different
the sequential pattern functionality [13].
types of security solutions [7]. Over the past ten
Convolutional layers in a deep neural network were
years, a number of techniques for spotting phishing
suggested by Wei et al. (2020). To identify
websites have been created in response to a number
fraudulent URLs, our work just analyzes URL text.
of phishing scams that aim to trick people into
In contrast to earlier studies, this technique finds
disclosing their personal information. Cyberattacks,
zero-day attacks more quickly. The performance of
including phishing, may often be stopped using one
mobile devices can also be used with it without
of a number of techniques, such as list-based
suffering considerably [14]. Using extraction and
detection, machine-based learning detection,
representation paradigms, Feng et al. (2020)
heuristic detection, or deep learning methods [8]. To
suggested a hybrid deep learning network to identify
assess the dependability of websites, more modern
phishing websites. The approach first treats the
techniques have updated machine learning
architectures of HTML, DOM (Document Object
algorithms. In the review of recent detection
Model), and URL as a string of characters. The
strategies in this section, the use of machine learning
representations of webpages are automatically
techniques to enhance the detection of phishing
learned using representational technology, and these
websites has been discussed. Rajithaet and
representations are then submitted to a deep learning
VijayaLakshmi (2016) proposed oppositional
hybrid network made up of a coevolutionary neural
Cuckoo search and fuzzy logic categorization to
network and a bidirectional memory network to
identify harmful cyber-attacks. The OCS algorithms
retrieve local and global information [15]. A support
have been used to pick the most important features
vector machine (SVM) binary classifier was used by
from the four different types of features during the
Anupam and Kar (2020) to predict if a website was
feature selection step. In order to calculate the fuzzy
valid or not using several aspects of the URL (IP
score, the second stage involves training the selected
address length, HTTP request). The Firefly, the Bat,
features with FLC. A fuzzy score is used in the
the Grey Wolf, and the Whale are offered to identify
testing stage to identify harmful universal research
the ideal hyperplane of the SVM in addition to the
locators (URLs) [9]. A twin support vector
help of four optimization algorithms [16]. In order
machine-based heuristic technique was proposed by
to replace the knowledge base of the expert system,
Rao et al. in 2020. By comparing the differences
Mahdavifar and Ghorbani (2020) developed a
between hyperlink and URL properties for both the
knowledge base by employing Deep Embedded
URL of the visited page and the home page to
Network Expert Systems (DeNNeS) to extract
categorize phishing websites, this method detects
precise rules from a trained deep network (DNN)
malicious phishing sites registered on susceptible
architecture [17]. By combining the best possible set
servers [10]. To increase the accuracy of phishing
of characteristics and criteria, Kumar and Indrani
detection, Tan et al. (2020) have extracted a new
(2020) proposed a phishing detection method that
characteristic. The suggested approach starts with
uses a deep neural network classifier and fuzzy logic
the extraction of hyperlinks from the webpage and a
875
to categorize websites into three categories: unsolicited emails, especially those requesting a
phishing, non-phishing, and suspicious. quick response.
Additionally, the Frequent Rule Reduction • Malware protection: install and keep up-to-date
algorithm (FRR) has created a greedy selection anti-virus and malware protection software.
algorithm (GSA) to find the best subset of rules with • Software updates: make sure your applications
the most accurate prediction of phishing websites are up to date.
[18]. An artificial neural network-based anti- • Data backups: a series of well managed data
phishing model for a company has been put up by backups will allow you to recover from an
Sankhwar et al. (2020). The Fuzzy Inference System unencrypted version of a file. Make sure you
is used to construct the URL categorization regularly test your backups.
procedures and provide results with erroneous data 2. Phishing
on social attributes utilizing two ANNs (Levenberg- Phishing is an attempt to gain sensitive
Marquart and feed-forward backpropagation). To information while posing as a trustworthy contact,
reduce phishing cyberattacks, this methodology is for example, a bank or online service. Spear
effective at figuring out if emails are known or phishing is a highly targeted attempt to gain
unknown phishing emails [19]. In order to learn how information from an individual. Phishing emails
to imitate them, Tharani and Arachchilage (2020) may look completely convincing, often with
displayed and discussed a collection of phishing faultless wording and genuine logos. There is a form
URLs. They may entice users to carry out harmful of spear phishing where a fake email from a CEO
actions like clicking on malicious links. On a applies pressure on a CFO to make an urgent
phishing dataset, IG and Chi-Squared feature payment. This has become known as "Whaling." It
selection approaches are utilized along with dual is worth considering ways to add additional
machine learning (ML) techniques [20]. By safeguards to protect the identities of CEOs and
depending on URLs on the mobile device, Haynes CFOs to prevent impersonation. Here are a few
et al. (2021) recommend using phishing detection- steps you can use to protect yourself. Keep in mind
based lightweight algorithms. Only phishing that companies simply do not ask for sensitive
websites are detected by deep transformers (BERT information.
and ELECTRA) [21]. Spear phishing, clone • Be wary of unexpected emails.
phishing, and whaling attacks are the three main • Install anti-malware software. Make sure you
types of phishing cyber-attacks. The first type have spam filters turned on. Check them regularly
monitors user and victim information to maximize in case they have accidentally caught an innocent
the likelihood of a successful assault, targeting email.
individuals or numerous organizations. The second 3. Data leakage
kind of attack spreads from a victim who is already While cyber security in the office may seem
infected and is historically and properly identified challenging, it is essential to understand that
by getting cloned or mirror emails with attachments. security extends well beyond the office these days.
The third kind of phishing is spear phishing, The use of smart phones and tablets has become
designed for top executives and other high-rated widespread. The ubiquitous and cheap nature of
individuals. An overhead manager is used to portable storage devices makes them a useful tool
compose the text that is sent to the destination [22]. for the backup and transportation of data. Those
features mean they are also a target for data thieves.
III. THE DIFFERENT FORMS OF CYBER-DANGERS AND The following pointers provide useful first steps to
THE MEASURES TAKEN TO PREVENT THEM
prevent data leakage from your organization.
1. Ransomware • Use passcode locks on mobile devices.
This is a form of malware (malicious software) • Enable GPS tracking and the option to remotely
that attempts to encrypt (scramble) your data and wipe the device if it is lost. The use of encryption
then extort a ransom to release an unlock code. Most software is highly recommended when using
ransomware is delivered via malicious emails. portable storage devices.
Follow these key steps to protect your company. • •Keep an eye on your mobile devices and
Employee awareness: employees should be wary of paperwork at all times. A large proportion of crime
876
is opportunistic. Taking your eye off your briefcase vulnerability assessment, and remediation. 1.
or smart device could result in a serious loss of data. Identification of Vulnerabilities.
4. Hacking Vulnerability detection includes the following
Gaining access to IT systems from outside an three methods: Vulnerability scanning, penetration
organization still offers rich pickings for criminals. testing, and Google hacking. Cyber Security
Traditionally, they have attempted to gain access to Vulnerability Scan As the name suggests, the scan
bank account information or credit card databases. is done to find vulnerabilities in computers,
However, intellectual property is another source of applications, or networks. For this purpose, a
value. The use of social engineering, tricking staff scanner (software) is used, which can discover and
into revealing user names and passwords, remains a identify vulnerabilities that arise from
threat. misconfiguration and flawed programming within a
• Network firewalls, data access security, network. Some popular vulnerability scanning tools
procedures for providing and removing access, and are SolarWinds Network Configuration Manager
user awareness and training are the primary methods (NCM), ManageEngine Vulnerability Manager
for protecting yourself from hacking. Plus, Rapid7 Nexpose, Acunetix, Probely, TripWire
5. Insider threat IP 360, etc.
If your organization employs staff (full time or as • Penetration Testing
contractors), there is a possibility they could leak Penetration testing, or pen testing, is the
data by mistake or maliciously. The potential practice of testing an IT asset for security
damage from a leak of documents cannot be vulnerabilities that an attacker could potentially
underestimated. Use these tips to mitigate the size exploit. Penetration testing can be automated or
of any data leak. manual. It can also test security policies, employee
• Teach your team to be aware of potential security awareness, the ability to identify and
problems and to avoid careless mistakes. respond to security incidents, and adherence to
• Limit the amount of data that employees have compliance requirements.
access to. The principle of least privilege access • Google Hacking
should apply to all IT systems. Only provide staff Google hacking is the use of a search engine
with the minimum access they need to do their roles. to locate security vulnerabilities. This is achieved
•Control the use of portable storage devices, such through advanced search operators in queries that
as USB memory keys, portable hard drives, and can locate hard-to-find information or data that has
media players. been accidentally exposed due to the
• In certain situations, consider using applications misconfiguration of cloud services. Mostly, these
to monitor staff behaviour and who copies what. In targeted queries are used to locate sensitive
all these areas, it is key to remember that, alongside information that is not intended for public exposure.
technology, well-developed processes, procedures, 2. Cyber Security Vulnerability Assessment
and staff training go a long way to protecting your Once a vulnerability is detected, it goes through
valuable data. For example, if someone leaves your the vulnerability assessment process. What is a
employment, make sure you remove their access. vulnerability assessment? It is the process of
The reality today is that you should protect your systematically reviewing security weaknesses in an
digital assets with the same vigilance as you do information system. It highlights whenever a system
when locking your office door at the end of the day is prone to any known vulnerabilities as well as
[23]. classifies the severity levels and recommends
appropriate remediation or mitigation if required.
IV. VULNERABILITY MANAGEMENT IN The assessment process includes:
CYBER SECURITY • Identify vulnerabilities: Examining network
Vulnerability management is the cyclical practice scans, firewall logs, pen test results, and
consisting of the identification, classification, vulnerability scan results for anomalies that may
remediation, and mitigation of security indicate vulnerabilities vulnerable to cyber-attacks.
vulnerabilities. There are three essential elements of • Check for vulnerabilities: Decide whether an
vulnerability management. Vulnerability detection, identified vulnerability could be exploited and
classify its severity to understand the level of risk.
877
• Reduce vulnerabilities: Come up with [7] Vijayalakshmi, M., Shalinie, S. M., & Yang, M. H.
appropriate countermeasures and measure their (2020). Web phishing detection techniques: a survey on
the state-of-the-art, taxonomy and future directions. IET
effectiveness if a patch is not available. Networks, 9(5), 235-246.
• Address vulnerabilities: Update affected [8] Trisanto, D., Rismawati, N., Mulya, M. F., & Kurniadi,
software or hardware whenever possible. F. I. (2020). Effectiveness undersampling method and
3. Vulnerability Remediation feature reduction in credit card fraud detection. Int. J.
To always be one step ahead of malicious attacks, Intell. Eng. Syst, 13(2), 173-181.
[9] Rajitha, K., & VijayaLakshmi, D. (2016). Oppositional
security professionals need to have a process in cuckoo search based weighted fuzzy rule system in
place for monitoring and managing known malicious web sites detection from suspicious URLs. Int
vulnerabilities. Once a time-consuming and tedious J Intell Eng Syst, 9(4), 116-125.
manual job, now it is possible to continuously keep [10] Rao, R. S., Pais, A. R., & Anand, P. (2021). A heuristic
track of an organization’s software inventory with technique to detect phishing websites using TWSVM
classifier. Neural Computing and Applications, 33(11),
the help of automated tools and match it against the 5733-5752.
various security advisories, issue trackers, or [11] Tan, C. L., Chiew, K. L., Yong, K. S., Abdullah, J., &
databases. Sebastian, Y. (2020). A graph-theoretic approach for the
detection of phishing webpages. Computers & Security,
V. CONCLUSION 95, 101793.
The number of phishing websites has been rapidly [12] Ali, W., & Malebary, S. (2020). Particle swarm
optimization-based feature weighting for improving
increasing as more advanced phishing kits are made intelligent phishing website detection. IEEE Access, 8,
available. These kits are used by the attackers to 116766-116780.
spread the fake pages. Additionally, there is a lot of [13] Aljofey, A., Jiang, Q., Qu, Q., Huang, M., & Niyigena, J.
overlap between the chosen qualities, which causes P. (2020). An effective phishing detection model based
conventional algorithms that rely on isolated on character level convolutional neural network from
URL. Electronics, 9(9), 1514.
features to misclassify objects in an impressive way. [14] Wei, W., Ke, Q., Nowak, J., Korytkowski, M., Scherer,
These distinctive traits are something that phishers R., & Woźniak, M. (2020). Accurate and fast URL
always attempt to exploit. Mechanisms for phishing phishing detector: a convolutional neural network
detection must be created in order to enhance the approach. Computer Networks, 178, 107275.
classes. The steps to stop this cyberattack are also [15] Feng, J., Zou, L., Ye, O., & Han, J. (2020). Web2Vec:
Phishing Webpage Detection Method Based on
described in great depth. Multidimensional Features Driven by Deep Learning.
IEEE Access, 8, 221214-221224.
REFERENCES [16] Anupam, S., & Kar, A. K. (2021). Phishing website
[1] Jordà, Ò., Schularick, M., & Taylor, A. M. (2016). The detection using support vector machines and
great mortgaging: housing finance, crises and business natureinspired optimization algorithms.
cycles. Economic policy, 31(85), 107-152. Telecommunication Systems, 76(1), 17-32.
[2] Zhao, J. Y., Yan, J. Y., & Qu, J. M. (2020). [17] Mahdavifar, S., & Ghorbani, A. A. (2020). DeNNeS:
Interpretations of “diagnosis and treatment protocol for deep embedded neural network expert system for
novel coronavirus pneumonia (trial version 7)”. Chinese detecting cyber-attacks. Neural Computing and
medical journal, 133(11), 1347 Applications, 32(18), 14753-14780.
[3] Zhou, H., Chen, X., Hu, T., Li, J., Song, H., Liu, Y., ... & [18] Kumar, M. S., & Indrani, B. (2021). Frequent rule
Shi, W. (2020). A novel bat coronavirus closely related reduction for phishing URL classification using fuzzy
to SARS-CoV-2 contains natural insertions at the S1/S2 deep neural network model. Iran Journal of Computer
cleavage site of the spike protein. Current biology, Science, 4(2), 85-93.
30(11), 2196-2203. [19] Sankhwar, S., Pandey, D., Khan, R. A., & Mohanty, S.
[4] Wu, C., Liu, Y., Yang, Y., Zhang, P., Zhong, W., Wang, N. (2021). An anti‐phishing enterprise environ model
Y., ... & Li, H. (2020). Analysis of therapeutic targets for using feed‐forward backpropagation and Levenberg‐
SARS-CoV-2 and discovery of potential drugs by Marquardt method. Security and Privacy, 4(1), e132.
computational methods. Acta Pharmaceutica Sinica B, [20] Tharani, J. S., & Arachchilage, N. A. (2020).
10(5), 766-788. Understanding phishers' strategies of mimicking uniform
[5] Aven, T. (2013). On the meaning of a black swan in a resource locators to leverage phishing attacks: A machine
risk context. Safety science, 57, 44-51. learning approach. Security and Privacy, 3(5), e120.
[6] Ravi, R. (2020). A performance analysis of Software [21] Haynes, K., Shirazi, H., & Ray, I. (2021). Lightweight
Defined Network based prevention on phishing attack in URL-based phishing detection using natural language
cyberspace using a deep machine learning with processing transformers for mobile devices. Procedia
CANTINA approach (DMLCA). Computer Computer Science, 191, 127-134.
Communications, 153, 375-381.
878
[22] Barraclough, P. A., Fehringer, G., & Woodward, J.

(2021). Intelligent cyber-phishing detection for online.
Computers & Security, 104, 102123.
[23] https://www.icaew.com/-
/media/corporate/files/technical/business-and-financial-
management/smes/bas-for-pba/top-five-cyber-
risks.ashx.
[24] https://intellipaat.com/blog/vulnerability-in-cyber-
security/#:~:text=A%20vulnerability%20in%20cyber%
20security%20refers%20to%20any%20weakness%20in
,through%20the%20points%20of%20vulnerability
879
Bantlar Arası Pnömatik Transfer Tertibatı Tasarımı

Aleyna Taşkın1, Cengiz Görkem Dengiz 2* ve Mahmut Can Şenel 3
1
2
3
*
Özet – Pnömatik sistemler endüstri proseslerinde ve otomasyon uygulamalarında yaygın bir şekilde
kullanılmaktadır. Küçük işletmelerin bir kısmında, orta ve büyük ölçekli işletmelerin ise tamamında yer
almaktadır. Robotik uygulama ve otomasyon sistemleri pnömatik sistemlerin kullanıldığı başlıca
sektörlerdendir. Bu çalışmada, iki üretim bandı arasında transferi sağlayan pnömatik transfer tertibatı
tasarlanmıştır. Kurulan devrelerin FluidSIM paket programında simülasyonu oluşturulmuştur. Devre ile
bant üzerindeki ürünler alınarak 90° döndürülmekte ve diğer banda aktarılmaktadır. Böylece bantlar
arasında transfer işlemi gerçekleşmektedir.
Anahtar Kelimeler – Pnömatik, pnömatik devre, taşıyıcı bant, transfer tertibatı
I. GİRİŞ sanayisinde, madencilikte, ağaç işleri endüstrisinde

Pnömatik sistemler, ekonomik, temiz, güvenli ve ve taşımacılık işlemlerinde kullanılmaktadır.
basit yapılı olmaları sebebiyle sıkıştırılmış hava ile Pnömatik sistemler üzerine literatürde birçok
güç iletimini cazip hale getirmektedir [1]-[2]. çalışma mevcuttur. Dengiz vd. yürüttükleri
Pnömatik elemanlar ve sistemler, oldukça çalışmada eksantrik preslerdeki mekanik
ekonomik ve bütün üretim ortamlarında kumandanın revize edilerek pnömatik sistem ile
kullanılabilecek yapıya sahiptir. Bu sistemler, kontrolünü sağlayan devreyi tasarlamışlardır. Bu
üretim ortamlarında iş parçasının bağlanması, çalışmada, pnömatik bir kontrol devresi ile C tipi
malzemelerin taşınması, montaj hattı vb. birçok eksantrik pres modernize edilmiştir [4]. Güngör vd.
alanda yaygın olarak kullanılmaktadır. Dar ve kısa çalışmalarında yaylı kanepelerde keçeleme işlemini
alanda diğer enerji çeşitlerine göre hızlı, kolay elde daha hızlı ve kaliteli yapabilmek amacıyla otomatik
edilen ve ucuz olan hava enerjisi son zamanlarda kontrollü bir keçeleme makinasının pnömatik
oldukça sık kullanılmaktadır. Endüstrinin hemen devresini oluşturup tasarımını gerçekleştirmişlerdir
her alanında (iş parçalarının sıkılması, gevşetilmesi, [5]. Karaçam, pnömatik silindirlerin fonksiyon ve
ilerletilmesi, doğrusal ve dairesel hareketlerin elde sızdırmazlık testlerinde kullanılacak bir sistemin
edilmesi gibi) çeşitli işlemler için pnömatik tasarımını yapmıştır. Bu sayede kalifiye eleman
sistemlerden yararlanılır [1]-[3]. gerektirmeksizin pnömatik silindirlerin
Pnömatiğin uygulama alanlarını seçerken, sızdırmazlık testleri otomatik olarak
pnömatik sistemlerin avantajları göz önünde gerçekleştirilebilmiştir [6].
bulundurulur. Pnömatik sistemler hızlı fakat küçük Bu çalışmada ise pnömatik devre elemanlarından
kuvvetlerin uygulanması istenen yerlerde faydalanılarak bantlar arası transfer tertibatı
kullanılabildiği gibi temizlik ve emniyet istenen tasarlanmıştır. Tasarlanan devrede üretim hattından
sistemlerde de kullanılır. Pnömatik sistemler genel gelen ürünün alınarak 90° döndürülmesi ve diğer
olarak; otomasyon sistemlerinde, tarım ve banda aktarılması hedeflenmiştir. Buna göre
hayvancılıkta, robot teknolojisinde, elektronik pnömatik devre oluşturulup devrenin FluidSIM
880
Taşkın vd., Bantlar Arası Pnömatik Transfer Tertibatı Tasarımı, ICEANS 2022, Konya, Turkey
pnömatik paket programıyla simülasyonu Parçanın tutulması Parçanın bırakılması

gerçekleştirilmiştir.
Bu çalışmada, üretilen ürünün bantlar arası
transferini gerçekleştiren sistem tasarlanarak
makinenin pnömatik devresi oluşturulmuştur. Bu
cihazda form verilmiş sac metal iş parçaları, ısıtıcı
bileşenleri için bir üretim hattından bir taşıyıcı hatta
aktarılır. Aktarma esnasında bir sonraki makineye
giriş için 90° döndürülmeleri gerekir. Bir sensör Parçanın döndürülmesi ve
sinyali tarafından başlatılan işlem esnasında, iki yana taşınması
tutucu iş parçasını kaldırır ve döndürür. Bir kiriş
üzerinde kaydırılan ürün diğer taşıyıcı banda Şekil 2. Transfer tertibatındaki işlem sırası
yeniden yönlendirilir. İş parçalarının tutucudan Bantlar arası transfer makinesi devresinin
kaymasını önlemek için tutucu çeneleri kauçuk simülasyonu FluidSIM pnömatik paket programıyla
kaplıdır. Bu aynı zamanda sac metal iş parçalarında gerçekleştirilmiştir. Devre tasarımında kullanılan
tutucu kaynaklı izlerin oluşmasını da pnömatik devre elemanlarının isimleri ve sayıları
engellemektedir. Şekil 1’de, tasarlanan sistemin katı Tablo 1.’de verilmiştir.
modeli verilmiştir.
Tablo 1. Kullanılan devre elemanları ve adeti
Tek etkili silindir (yay geri dönüşlü) 1
Kompresör 1
Veya valfi 1
Yarı döner motor 1
3/2 Butonlu yay geri dönüşlü yön kontrol valfi
1
(normalde kapalı)
3/2 Zaman ayarlı yay geri dönüşlü yön kontrol
4
valfi (normalde kapalı)
Şekil 1. Bantlar arası transfer tertibatı 5/2 Pnömatik uyarlı yön kontrol valfi 1
Bantlar arası transfer tertibatındaki işlem sırası ise 3/2 Pnömatik uyarlı yön kontrol valfi 2
Şekil 2.‘de özetlenmiştir. İlk olarak tutucu kolları 3/2 selenoid uyarlı yay geri dönüşlü yön kontrol
4
bant üzerinde aşağı doğru hareket eder ve iş valfi (normalde kapalı)
parçasını tutar. Ardından parça döndürülür ve yan 5/2 Pnömatik uyarlı selenoid geri dönüşlü yön
1
taraftaki banta taşınır. Son işlem olarak tutucu kollar kontrol valfi
yukarı doğru hareket eder ve iş parçasını bant
üzerine bırakır. Transfer işlemi bu şekilde devam III. BULGULAR VE TARTIŞMA
eder. Bantlar arası pnömatik transfer devresi Şekil 3.’te
gösterilmiştir. Devre, 4 aşamada
tamamlanmaktadır. Birinci aşamada, silindir (1) son
strokuna kadar hareket ettirilir ve sonrasında geri
dönüş hareketi yaptırılarak tutucu kolların sistemde
yukarı aşağı hareketi sağlanmaktadır. İkinci
aşamada, diğer silindir (9) son strokuna kadar
hareket ederek sistemin sağa doğru yatay hareketi
gerçekleştirilir. Üçüncü aşamada, yarı döner motor
(15) 90° dönüş hareketini sağlar. Dördüncü
aşamada, silindir (1) tekrar son strokuna kadar
881
hareket ettirilip geri dönüş hareketi yaparak ürün bantlar arası transferi gerçekleştiren silindir (9)
diğer banda indirilir. Ardından diğer yatay silindirin sağa kayarak pozisyon değiştirir.
(9) geri dönüş hareketi gerçekleştirilir ve sistem ilk
haline geri döner.  Üçüncü aşamada, yarı döner motor (15) 90°
dönme hareketini, pnömatik silindir (1) ise
yukarı aşağı hareketi gerçekleştirir. Bunun için
bir önceki aşamada sağ tarafa geçen silindir (9)
B1 kontağını tetikler. B1 kontağı ile 3/2 mekanik
temaslı valf (17) konum değiştirerek havanın 5/2
pnömatik uyarılı valfin (16) konumunu
değiştirmesini sağlar. Böylece hava yarı döner
motoru (15) 90° döndürerek C1 kontağını
tetikler. C1 kontağı ile konum değiştiren 3/2
mekanik temaslı valf (14) havayı, 3/2 pnömatik
uyarılı valfin (7) tetiklenmesi için sevk eder. Bu
valf üzerinden geçen hava zaman ayarlı bir 3/2
valfi (6) tetikler. Buradan geçen hava VEYA
valfi üzerinden geçerek silindire (1) havayı sevk
eden 3/2 valfini (2) tetikler. Burada 6 numaralı
valfin kullanılarak silindirin ileri çıktıktan sonra
geri dönebilmesi için 2 numaralı valfi uyaran
havanın kesilmesi sağlanmaktadır. Diğer taraftan
7 numaralı valf hat üzerinden çıkarılıp 14
numaralı valfin çıkışının 6 numaralı valfe
bağlanması durumunda sistemde yeterli hava
akışı sağlanamamaktadır. Bu sebeple sisteme 7
Şekil 3. Bantlar arası pnömatik transfer devresi
numaralı valf eklenmiştir.
Tasarlanan bantlar arası pnömatik devrenin  Dördüncü aşamada ise pnömatik silindir (9) A1
aşamaları aşağıda detaylı bir şekilde anlatılmıştır: kontağını tetikleyerek yay ile geri dönüşü
sağlamaktadır. Tüm bu işlemler sırasında 3/2
 Birinci aşamada, silindir (1) yukarı yönde zaman ayarlı valf (13) daha önceden C1 kontağı
hareket ettirilerek pistonun son strokuna kadar ile tetiklenmiştir. Yeterli süre geçtiğinde valf
açılması ve 1 saniye bekleyip geri dönmesi açılarak transfer silindirinin (9) geri dönüşünü
sağlanmaktadır. Bu işlemde butonlu yay geri sağlamaktadır. Silindirin geri dönmesi ile birlikte
dönüşlü 3/2 yön kontrol valfinden (19) B0 kontağı tetiklenir. 18 numaralı 3/2 mekanik
gönderilen sinyalin 3/2 yön kontrol valfini (5) temaslı yön kontrol valfi konum değiştirerek 5/2
tetiklemesiyle diğer 3/2 zaman ayarlı valf (4) pnömatik uyarılı valfi (16) tetikler ve yarı döner
hava akımını VE valfine (3) iletir. Silindir (1) motor ilk pozisyonuna döner. Böylece sistem
strokunu tamamladığında 3/2 zaman ayarlı valf başlangıç haline dönerek yeni çevrim için hazır
(4) 1 saniye geçtikten sonra diğer pozisyona konuma gelir. Yeni parçanın gelmesi ile birlikte
geçerek hava akışını keser. Silindir açıldığında aynı işlem döngüsü tekrar edecektir.
A1 anahtarını tetikleyerek silindirin yay kuvveti IV. SONUÇLAR
ile geri gelmesi sağlanır.
Yapılan bu çalışma neticesinde;
 İkinci aşamada, parçanın diğer banda
 İki bant arasında ürünü döndürerek transferini
aktarılmasını sağlayan pnömatik silindirin (9)
yapabilen bir pnömatik sistem tasarlanmıştır.
hareketi başlamaktadır. Taşıyıcı silindirin
 Tasarlanan bu pnömatik devrenin simülasyonu
parçayı tutması ve geri pozisyonuna dönmesi için FluidSIM paket programında yapılmıştır.
gereken süre boyunca kapalı olan 3/2 zaman Sistemin çalışması için devreye 6-10 bar arasında
ayarlı valf (11) açılarak 5/2 pnömatik kontrollü bir hava basıncı sevk edilmiştir.
valfin (10) konumunu değiştirir. Böylelikle
882
 Bu çalışmayla, sanayide rahatlıkla

kullanılabilecek bir tertibat geliştirilip montaj
hızının artması, zamandan tasarruf, işçilik
masraflarında düşüş gibi kazanımlar elde
edilebilecektir.
 Özelikle seri üretim yapan fabrikalarda
kullanılması önem arz etmektedir.
 Diğer taraftan PLC kullanılarak çok daha az
sayıda devre elemanı ile aynı işlemler
gerçekleştirilebilmektedir.
KAYNAKLAR
[1] Anonim, Pnömatik Devreler, Mesleki Eğitim ve Öğretim

Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi (MEGEP), Makine
Teknolojisi. s. 107, Ankara, 2012.
[2] Ö. Akyazı, ve D. Çokrak, ‘‘Pnömatik ve Hidrolik Sistem
Uygulamaları’’ Elektrik-Elektronik ve Bilgisayar
Sempozyumu, 2011, s. 142-147.
[3] E. E. Topçu, ve İ. Yüksel, ‘‘Elektropnömatik Bir
Sistemde Konum Denetiminin Araştırılması’’ III. Ulusal
Hidrolik Pnömatik Kongresi ve Sergisi, İzmir, 2003.
[4] C. G. Dengiz, M. C. Şenel, ve E. Koç, ‘‘Eksantrik
Preslerde Mekanik Kumandanın Pnömatik Sistem İle
Revizyonu’’ VIII. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi,
İzmir, 2017.
[5] G. Güngör, O. Çakmak, O. Çakar ve Y. Erol,
‘‘Mekatronik Bir Kanepe Keçeleme ve Zımbalama
Makinası’’ VI. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi,
İzmir, 2011.
[6] A. H. Karaçam, ‘‘Pnömatik Ürünlerin (Silindirlerin)
Sızdırmazlık Testlerinin Fark Basınç Transmitteri
Kullanılarak Yapılması’’ VII. Ulusal Hidrolik Pnömatik
Kongresi, İstanbul, 2014.
883
Mixed Convection Flow of Nanofluid in a Vertical Channel with Gravity

Modulation Effect
Wan Nor Zaleha Amin 1, Noraihan Afiqah Rawi 1 and Sharidan Shafie 1*
1
Department of Mathematical Sciences, Faculty of Science, Universiti Teknologi Malaysia, 81310 UTM Johor Bahru, Johor,
Malaysia
*
(sharidan@utm.my)
Abstract – Mixed convective flow in a vertical channel containing nanofluid with gravity modulation
effects are analytically investigated. The nanoparticles of copper and aluminium oxide are submerged into
the water in a channel. The dimensionless variables are introduced to solve the problem. Momentum and
energy equations are reduced into dimensionless form to reduce the complexity of the equations. Fourier
method or known as separation of variables method is used to produce the exact results. The behaviour of
the fluid flow is analyze via Matlab software by producing the graphical results. In this research, the effects
of parameter for mixed convection, temperature ratio and nanoparticles volume fraction in fluid flow
problem are discussed in details. Steady state form, existence of nanoparticles, different type of
nanoparticles are also evaluated in this research. From the results, it shows that the velocity accelerates as
the mixed convection parameter and volume fraction of nanofluids increased. From this results, this shows
that the presence of nanofluid improved the fluid flow. The dimensionless wall temperature is directly
proportional to the temperature profiles. Meanwhile, the velocity of aluminium oxide is lower than copper
in water basefluid. Lastly, for the steady state flow, the velocity decreases as volume fraction of
nanoparticles increased.
Keywords – Vertical channel, constant heat flux, Fourier method, gravity modulation, mixed convection
I. INTRODUCTION occurred when the boundary is exposed to a constant

This The investigation of fluid flow on heat power like heating from a resistive load heating
transfer in enclosed region such as vertical channel element. Compared to boundary at constant
gains a great attention because of its application in temperature where maintenance are difficult, this
various fields for the past decades. This is due to the method is very convenient and easy to applied
significance that often present in many electronic experimentally because of the power supplied can
devices in designing the cooling system, energy be easily controlled and adjusted where it is more
storage system and electric machinery that can preferred and easily be adopted for heat transfer
explain the fluid flow phenomenon and heat transfer problem.
behaviour. It is significant to understand the role of Having such feature in mind, several investigators
geometries that can affect and improve the heat [5,17-20] already discovered the pattern of
transfer characteristics. Examples of these convective flow in vertical channel and numerous
geometries are parallel plates [1-6], inclined plate methods have been produced to improve the fluid
[7-9] and stretching sheet [10-16]. performance of the heat transfer. A theoretical
There are generally four types of heating process investigation on mixed convective of energy
which constant heat flux is one of them. It is transfer containing constant heat flux between two
884
Amin et al., Mixed Convection Flow of Nanofluid in a Vertical Channel with Gravity Modulation Effect, ICEANS 2022, Konya, Turkey
parallel plates is studied [21]. The perturbation The review from the above discussion indicates
series method is used in this paper. It is observed that there is less attemption from the past to
that the Nusselt number decreased as mixed investigate heat transfer for parallel vertical plates
convection parameter increases. and clearly from the prior literature, there is no
Next, a review on analytical method for fully previous results can be obtained for gravity
developed heat and mass transfer of free convection modulation or g-jitter mixed convection with
between parallel plates also being investigated [22]. constant heat flux. Specifically, this study is being
The existing results were handy in understanding planned to prolong the study by Sharidan [31]. In
and comparing with the present result for this paper, an analytical study of mixed convective
developing flow. It also useful in providing some flow passes through parallel plates with g-jitter
ideas for designing and functioning space effects have been initiated and presented.
experiments of thermal fluids systems.
Further, there are abundant numerical studies II. MATERIALS AND METHOD
implementing gravity modulation on mixed In this research, water (H2 O) basefluid containing
convective flow. One of them, is a research that aluminium oxide (Al2 O3 ) nanoparticle is proposed.
study the natural convection by applying implicit Copper (Cu) nanoparticle is also used for
finite-difference called Keller Box method in a comparison. The unsteadily flow of an
sphere with constant heat flux [23]. Additionally, incompressible fluid where the length between two
Saeid [24] also using the same method but with vertical parallel plates is given by ℎ with constant
different geometries that is vertical plate while heat flux at the left plate are selected. The effect of
Naser et al. on stretching sheet [16, 25]. g-jitter is also studied where 𝑔∗ (𝑡) = 𝑔0 sin(𝜔𝑡)
A numerical investigation in a vertical channel with constant 𝑔0 and frequency 𝜔. Assume at the
employed by porous medium together with heat flux beginning where the time 𝑡 = 0, the fluid is at a
was conducted using Brinkman Forchheimer constant temperature 𝑇0 with average velocity 𝑢0
extended Darcy model by Chen et al. [26]. This and pressure 𝑝0 . The axial velocity 𝑢 and the fluid
model is solved by Galerkin method. Following, an temperature 𝑇 are supposed to be functions of 𝑦 and
attemption is made to perform a study on a vertical 𝑡. Fig. 1 shows the coordinate system of the vertical
annular pipe with heat flux [27]. Second order of channel.
finite volume technique is used and it is found that .
the buoyant force and strong heating, dropping the
turbulent heat flux, turbulent strengths and shear
stress.
Similarly, an investigation of jet interfering
cooling of heat flux led by Sivasamy et al. [28] is
conducted and discovered that Nusselt number
increasing with Grashof and Reynolds numbers.
Later on, Roşca and Pop [29] considered a
stagnation point of mixed convection with constant
heat flux in a vertical plates using bvp4c. This
research conducted the stability analysis and
observed that the second order slip affects
significantly the momentum and energy of the fluid
flow. Fig. 1 Configuration and coordinate system of the vertical
Despite of all these research, an analysis had been channel
conducted between two parallel plates containing By considering the above presumption, the mixed
nanofluid and gyrostatic microorganisms on the convection flow of nanofluid passed a parallel
fully developed mixed convection flow [30]. vertical plates containing continuity, momentum
Similarity reduction and homotopy analysis and energy equations are defined as followed:
technique (HAM) were used. The several impact of 𝜕𝑢 𝜕𝑣
the constant parameters on the temperature and the ∇∙𝒖= + = 0, (1)
𝜕𝑥 𝜕𝑦
nanoparticle volume fraction are clearly examined.
885
𝜕𝑢 𝜕𝑝 𝜕 2𝑢 𝑔0 (𝛽𝑇 )𝑓 𝑞ℎ4 𝑢0 ℎ
𝜌𝑛𝑓 =− + 𝜇𝑛𝑓 2 𝐺𝑟 = 2
, 𝑅𝑒 = ,
𝜕𝑡 𝜕𝑥 𝜕𝑦 (2) 𝑘𝜐 𝜐
∗ 𝜐(𝜌𝑐𝑝 )𝑓 (9)
+ 𝑔 (𝑡)(𝜌𝛽𝑇 )𝑛𝑓 (𝑇 − 𝑇0 ), 𝑃𝑟 =
𝜕𝑇 𝑘𝑛𝑓 𝜕 2 𝑇 𝑘𝑓
= (3) with
𝜕𝑡 (𝜌𝑐𝑝 )𝑛𝑓 𝜕𝑦 2
𝜌𝑠 1
with the boundary conditions ∅1 = (1 − ∅) + ∅ , ∅2 = ,
𝑡 ≤ 0: 𝑢 = 0, 𝑇 = 𝑇0 for 0 < 𝑦 < ℎ 𝜌𝑓 (1 − ∅)2.5
𝜕𝑇 𝑞 at 𝑦 = 0 (𝜌𝛽𝑇 )𝑠
𝑡 > 0: 𝑢 = 0, =− (4) ∅3 = (1 − ∅) + ∅ , (10)
𝜕𝑦 𝑘 (𝜌𝛽𝑇 )𝑓
𝑢 = 0, 𝑇 = 𝑇2 at 𝑦 = ℎ 𝑘𝑛𝑓 ⁄𝑘𝑓
where 𝑝 is the pressure, 𝜌𝑛𝑓 is the density of the 𝛼= .
(𝜌𝑐𝑝 )𝑛𝑓
nanofluid, 𝜇𝑛𝑓 is the dynamic viscosity of Eventually, conditions (4) also becomes
nanofluid, (𝛽𝑇 )𝑛𝑓 is the nanofluid volumetric 𝜏 ≤ 0: 𝑈 = 0, 𝜃 = 0 for 0 < 𝑌 < 1
constant of thermal expansion, 𝑘𝑛𝑓 is the thermal 𝜕𝜃 at 𝑌 = 0
𝜏 > 0: 𝑈 = 0, = −1 (11)
conductivity of nanofluid, (𝑐𝑝 )𝑛𝑓 is the specific heat 𝜕𝑌
of constant pressure of nanofluid, 𝑞 is the coefficient 𝑈 = 0, 𝜃 = 𝑟𝑇 at 𝑌 = ℎ
of heat flux and 𝑇2 is the temperature at the right where the dimensionless wall temperature
plate. The nanofluid constants are prescribed as parameter 𝑟𝑇 is given by
𝜇𝑓 𝑇2 − 𝑇0
𝜇𝑛𝑓 = , 𝑟𝑇 = . (12)
(1 − ∅)2.5 𝑞ℎ/𝑘
𝜌𝑛𝑓 = (1 − ∅)𝜌𝑓 + ∅𝜌𝑠 , Before Eqn. (7) is solve, Eqn. (8) is required to be
resolved first. Now, supposed that 𝜃(𝑌, 𝜏) =
(𝜌𝛽𝑇 )𝑛𝑓 = (1 − ∅)(𝜌𝛽𝑇 )𝑓 + ∅(𝜌𝛽𝑇 )𝑠 , (5) 𝜃1 (𝑌)𝜃2 (𝜏), using Fourier method, the result
(𝜌𝑐𝑝 )𝑛𝑓 = (1 − ∅)(𝜌𝑐𝑝 )𝑓 + ∅(𝜌𝑐𝑝 )𝑠 , obtained as
𝑘𝑛𝑓 (𝑘𝑠 + 2𝑘𝑓 ) − 2∅(𝑘𝑓 − 𝑘𝑠 ) 𝜃(𝑌, 𝜏) = 1 + 𝑟𝑇 − 𝑌. (13)
=
𝑘𝑓 (𝑘𝑠 − 2𝑘𝑓 ) + ∅(𝑘𝑓 − 𝑘𝑠 )
where ∅ is the volume fraction of the nanoparticle. Next, Eqn. (7) is solved using the same method as
The subscripts “𝑓” and “𝑠” are referring to basefluid (8). By assuming 𝑈 = 𝑒 𝑖Ω𝜏 ∙ Φ(𝑌), 𝑃 = 𝑒 𝑖Ω𝜏 ∙
and nanoparticles solid respectively. 𝐹(𝑋), 𝑔(𝜏) = 𝑒 𝑖Ω𝜏 [31] and substitute solution (13)
First, to find the solutions, some dimensionless into (7), obtained
variables are proposed to reduce the differential ∂F
∅1 iΩeiΩτ Φ = − eiΩτ + ∅2 Φ"eiΩτ
equations to a simplified terms which ∂X (14)
𝑢 𝜐𝑡 ℎ𝑝 𝑥 Gr
𝑈 = ,𝜏 = 2,𝑃 = ,𝑋 = , + ∅3 ∙ eiΩτ ∙ [1 + 𝑟𝑇 − 𝑌]
𝑢0 ℎ 𝜌𝑣𝑢0 ℎ Re
(6) with
𝑦 𝑇 − 𝑇0 𝑔∗
𝑌 = ,𝜃 = , 𝑔(𝜏) = Φ(0) = 0, Φ(1) = 0. (15)
ℎ ℎ𝑞/𝑘 𝑔0 Additionally, the mass condition of conservation
where 𝜐 is the kinematic viscosity. By implementing is given as
dimensionless variables (6) into boundary condition 1
(4), momentum and energy equations, Eqns. (2) and ∫ Φ(𝑌) 𝑑𝑌 = 1. (16)
(3) turns into 0
𝜕𝑈 𝜕𝑃 𝜕 2𝑈 𝐺𝑟 Therefore, the general solution of Φ(𝑌) in (14)
𝜙1 =− + 𝜙2 2 + 𝜙3 ∙ 𝑔(𝜏) (7) turns to
𝜕𝜏 𝜕𝑋 𝜕𝑌 𝑅𝑒 Φ(𝑌)
∙ 𝜃,
𝜕𝐹 𝐺𝑟 sinh(𝑚1 (1 − 𝑌))
𝜕𝜃 𝛼 𝜕 2𝜃 =( − ∅3 [𝑟𝑇 + 1])
= (8) 𝜕𝑋 𝑅𝑒 ∅2 𝑚1 2 sinh 𝑚1
𝜕𝜏 𝑃𝑟 𝜕𝑌 2 sinh 𝑚1 𝑌 𝜕𝐹 𝐺𝑟 (17)
where Prandtl number 𝑃𝑟, Reynolds number 𝑅𝑒 and +( 2
{ − ∅3 (𝑟𝑇 )})
Grashof number 𝐺𝑟 are defined as ∅2 𝑚1 sinh 𝑚1 𝜕𝑋 𝑅𝑒
1 𝐺𝑟 𝜕𝐹
+ ( ∅ 3 [1 + 𝑟𝑇 − 𝑌] − )
∅2 𝑚1 2 𝑅𝑒 𝜕𝑋
886
2
rT
with 𝑚1 2 = ∅1 𝑖𝛺/∅2 where 𝜕𝐹/𝜕𝑋 is obtained as
𝜕𝐹 ∅2 ∙ 𝑚13 𝑠𝑖𝑛ℎ 𝑚1 1.5 0
= 0.2
𝜕𝑋 2 𝑐𝑜𝑠ℎ 𝑚1 − 𝑚1 𝑠𝑖𝑛ℎ 𝑚1 − 2 (18) 0.4

𝐺𝑟 1 1
0.6
+ ∅ [𝑟 + ].
𝑅𝑒 3 𝑇 2 0.5
0.8
For justification purposes, the solutions (13) and 1
(17) are discovered to be totally satisfied the 0
boundary conditions (11). Hence, it is proved that 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
Y
the temperature (13) and velocity profiles (17) are
valid. Fig. 2 Temperature profiles for r 𝑇
III. DISCUSSION Fig. 3 demonstrates the mixed convection

parameter Gr/Re influence on the velocity
The results for the velocity (17) is expected to be
distribution. From the graph, as Gr/Re increases,
imaginary due to the dynamic force of g-jitter
the velocity accelerates. This is due to the mixed
where 𝑔∗ (𝑡) = 𝐼𝑚𝑎𝑔(𝑔0 𝑒 𝑖𝜔𝑡 ). Therefore, solution convection upraised the wall temperature angle
of velocity (7) becomes which pushes the fluid to become apart from the
𝐼𝑚𝑎𝑔(𝑈 = Φ𝑒 𝑖Ω𝜏 ) = 𝑅𝑒𝑎𝑙(Φ) sin(Ω𝜏)
(19) plates consequentially initiate the fluid to move
+𝐼𝑚𝑎𝑔(Φ) cos(Ω𝜏) faster. It boosts the heat to transfer when they assist
the forced flow.
Table 1 displays the thermophysical properties of
basefluid and nanoparticles. Gr/Re
5 -300
Table 1. Thermophysical properties of basefluid and
nanoparticles -200
-100
U
Basefluid, 0 0
Nanoparticles Solid, "𝒔"
Physical "𝒇" 100
properties Water Copper Aluminium 200
(𝐇𝟐 𝐎) (𝐂𝐮) Oxide(𝐀𝐥𝟐 𝐎𝟑 ) 300
-5
𝑐𝑝 4179 385 765
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
𝜌 997.1 8933 3970 Y
𝑘 0.613 401 40 Gr 𝜋
𝛽𝑇 21 1.67 0.85 Fig. 3 Velocity profiles for when Ω𝜏 = , Ω = 10, 𝑟𝑇 =
Re 2
Mathematical software, Matlab is chosen to plot 0.3, ∅ = 0.02
the graph for the solutions of the temperature (13) Next, following Aaiza [4], the value of the
and velocity (19) for some constant values of the volume fraction of solid nanofluid ∅ for aluminium
designated parameter. oxide Al2 O3 ∅ is taken between 0 ≤ ∅ ≤ 0.04. Fig.
By referring to Fig. 2, it can be seen that 4 shows that the velocity of the nanofluid
temperature increased as dimensionless wall accelerates as ∅ increased. According to the
temperature 𝑟𝑇 increases where the values of 𝑟𝑇 are theoretical model Yu [32], this analysis is valid due
taken between 0 ≤ 𝑟𝑇 ≤ 1. This circumstances is to the definition of conductivity and viscosity of the
due to as 𝑟𝑇 increasing, the hotter fluid is flow nanofluid in Maxwell model where it described that
through the vertical plates which subsequently the nanoparticles volume fraction will enhance the
effects the greater wall temperature gradient. fluid flow.
887
15 Fig. 6 Comparison of velocity profiles with and without

nanofluid
10 
∅ Finally, Fig. 7 presented the velocity distribution
0 for the steady state flow for Al2 O3 . Steady state flow
5
0.01 occurred when Ω = 0. The result shows that the
U
0.02
0 velocity decreased as ∅ increases.
0.03
0.04 50
-5
∅

-10 0
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
Y 0
0.01
U
𝜋 -50
Fig. 4 Velocity profiles for ∅ when Ω𝜏 = , Ω = 10, 𝑟𝑇 =
2 0.02
Gr
0.3, = 300 0.03
Re -100
0.04
Fig. 5 illustrates the comparison of velocity
distribution when aluminium oxide and copper -150
nanoparticles are submerged into the water 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
Y
basefluid. It shows that velocity of Al2 O3 are lesser Fig. 7 Steady state velocity profiles for Al2 O3 when 𝑟𝑇 =
than Cu. Thus, this indicates that the thermal Gr
0.3, = 300
conductivity and dynamic viscosity of Al2 O3 is Re
lesser than Cu in water.

40 IV. CONCLUSION
Generally, the research outcomes for the existence
20 Al2O3 of nanoparticles in fluid will influence the
Cu momentum of the fluid. The conclusion can be made
0 as followed. The dimensionless wall temperature is
U
directly proportional to the temperature profiles.

=0,0.01,0.02,0.03,0.04
-20 Meanwhile, results show that the velocity
accelerates as the mixed convection parameter
-40 increased. The higher value for the volume fraction
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 of nanoparticles in the basefluid will increased the
Y
Fig. 5 Comparison of velocity profiles between Cu and
fluid flow distribution. Moreover, the dynamic
Al2 O3 viscosity and thermal conductivity of aluminium
Fig. 6 shows the analytical result with the effect oxide is lower than copper in water basefluid. The
of nanofluid presence in the flow. Graphically, it presence of nanofluid will surely enhanced the heat
indicates that the velocity is higher for the presence transfer coefficients. Lastly, for the steady state
of nanofluid. By means, nanofluid enhance the flow flow, the velocity decreases as volume fraction
of the fluid. increased.
4
ACKNOWLEDGMENT
3 The authors would like to acknowledge the
Ministry of Education Malaysia and Research
2
Management Centre-UTM for their financial
U
1 support through vote numbers 08G33 and

FRGS/1/2019/STG06/UTM/02/22.
0
REFERENCES
-1
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1
Y [1] Sayehvand, H.-O. and A. Basiri Parsa, A new numerical
with nanofluid method for investigation of thermophoresis and
Brownian motion effects on MHD nanofluid flow and
without nanofluid
heat transfer between parallel plates partially filled with
a porous medium. Results in Physics, 2017. 7: p. 1595-
1607.
888
[2] Khan, N.A., et al., Investigation of combined heat and humid air in a vertical channel with evaporation or
mass transfer between vertical parallel plates in a two- condensation at the wall. International Journal of
layer flow of couple stress nanofluid. Open Engineering, Thermal Sciences, 2004. 43(6): p. 531-539.
2016. 6(1). [18] Kumar, J.P., et al., Fully Developed Mixed Convection
[3] Sheikholeslami, M. and D.D. Ganji, Heat transfer of Cu- Flow in a Vertical Channel Containing Porous and Fluid
water nanofluid flow between parallel plates. Powder Layer with Isothermal or Isoflux Boundaries. Transport
Technology, 2013. 235: p. 873-879. in Porous Media, 2009. 80(1): p. 117-135.
[4] Jha, B.K. and A.O. Ajibade, Effect of viscous dissipation [19] Kumari, M. and G. Nath, Mixed convection boundary
on natural convection flow between vertical parallel layer flow over a thin vertical cylinder with localized
plates with time-periodic boundary conditions. injection/suction and cooling/heating. International
Thermophysics and Aeromechanics, 2011. 18(4): p. 561- Journal of Heat and Mass Transfer, 2004. 47(5): p. 969-
571. 976.
[5] Sajid, M., I. Pop, and T. Hayat, Fully developed mixed [20] Chen, Y.-C., Non-Darcy flow stability of mixed
convection flow of a viscoelastic fluid between permeable convection in a vertical channel filled with a porous
parallel vertical plates. Computers & Mathematics with medium. International Journal of Heat and Mass
Applications, 2010. 59(1): p. 493-498. Transfer, 2004. 47(6–7): p. 1257-1266.
[6] Rosas, I.Y., C. Treviño, and L. Martínez-Suástegui, [21] Altunkaya, A.N., M. Avci, and O. Aydin, Effects of
Experimental study of mixed convection heat transfer in viscous dissipation on mixed convection in a vertical
a vertical channel with a one-sided semicylindrical parallel-plate microchannel with asymmetric uniform
constriction with prescribed heat flux. International wall heat fluxes: The slip regime. International Journal of
Journal of Heat and Fluid Flow, 2017. 67: p. 155-167. Heat and Mass Transfer, 2017. 111: p. 495-499.
[7] Cheng, C.-Y., Soret and Dufour effects on free [22] Nelson, D.J. and B.D. Wood, Fully developed combined
convection heat and mass transfer from an arbitrarily heat and mass transfer natural convection between
inclined plate in a porous medium with constant wall parallel plates with asymmetric boundary conditions.
temperature and concentration. International International Journal of Heat and Mass Transfer, 1989.
Communications in Heat and Mass Transfer, 2012. 32(9): p. 1789-1792.
39(1): p. 72-77. [23] Shafie, S. and N. Amin, g-Jitter induced free convection
[8] Hajji, A. and W.M. Worek, Analysis of combined fully- boundary layer on heat transfer from a sphere with
developed natural convection heat and mass transfer constant heat flux. Malaysian Journal of Fundamental
between two inclined parallel plates. International and Applied Sciences, 2005. 1(1).
Journal of Heat and Mass Transfer, 1988. 31(9): p. 1933- [24] Saeid, N.H., G-jitter induced free convection over a
1940. vertical flat plate. ASEAN Journal on Science and
[9] Lavine, A.S., Analysis of fully developed opposing mixed Technology for Development, 2006. 23(1&2): p. 133-
convection between inclined parallel plates. Wärme- und 143.
Stoffübertragung, 1988. 23(4): p. 249-257. [25] Naser, N., et al., The effect of g-jitter on double diffusion
[10] Rawi, N.A., et al., G-jitter effects on the mixed by mixed convection adjacent to a vertical stretching
convection flow of nanofluid past an inclined stretching sheet. International Journal of Applied Mathematics and
sheet. Frontiers in Heat and Mass Transfer, 2017. 8. Statistics, 2013. 43(13): p. 185-192.
[11] Rawi, N.A., et al., g-Jitter Induced MHD Mixed [26] Chen, Y.C., et al., Non-Darcy mixed convection in a
Convection Flow of Nanofluids past a Vertical Stretching vertical channel filled with a porous medium.
Sheet. Advances in Industrial and Applied Mathematics, International Journal of Heat and Mass Transfer, 2000.
2016. 1750. 43(13): p. 2421-2429.
[12] Rawi, N.A., et al., g-Jitter Induced Mixed Convection [27] Lee, J.S., X. Xu, and R.H. Pletcher, Large eddy
Flow of Heat and Mass Transfer Past an Inclined simulation of heated vertical annular pipe flow in fully
Stretching Sheet. Jurnal Teknologi, 2014. 71(1). developed turbulent mixed convection. International
[13] Uddin, M.J., W.A. Khan, and N.S. Amin, g-Jitter Mixed Journal of Heat and Mass Transfer, 2004. 47(3): p. 437-
Convective Slip Flow of Nanofluid past a Permeable 446.
Stretching Sheet Embedded in a Darcian Porous Media [28] Sivasamy, A., V. Selladurai, and P. Rajesh Kanna, Mixed
with Variable Viscosity. Plos One, 2014. 9(6): p. 12. convection on jet impingement cooling of a constant heat
[14] Science, N.A.R.F.o., et al., Effects of inducing g-jitter on flux horizontal porous layer. International Journal of
mixed convection flow past an inclined stretching sheet. Thermal Sciences, 2010. 49(7): p. 1238-1246.
2014. [29] Roşca, N.C. and I. Pop, Mixed convection stagnation
[15] Science, N.N.N.M.N.F.o., et al., G-jitter induced mixed point flow past a vertical flat plate with a second order
convection adjacent to a vertical stretching sheet. 2014. slip: Heat flux case. International Journal of Heat and
[16] Naser, N., A.R.M. Kasim, and S.S. Aurangzaib, g-Jitter Mass Transfer, 2013. 65: p. 102-109.
Mixed Convection on Double Diffusion Adjacent to a [30] Xu, H. and I. Pop, Fully developed mixed convection flow
Vertical Stretching Sheet, in Recent Advances in in a horizontal channel filled by a nanofluid containing
Mathematics. 2013, WSEAS Press: Cambridge, MA, both nanoparticles and gyrotactic microorganisms.
USA. p. 174-181. European Journal of Mechanics - B/Fluids, 2014. 46: p.
[17] Hammou, Z.A., et al., Laminar mixed convection of 37-45.
889
[31] Sharidan, S., N. Amin, and I. Pop, G-jitter fully

developed combined heat and mass transfer by mixed
convection flow in a vertical channel. International
Communications in Heat and Mass Transfer, 2005.
32(5): p. 657-665.
[32] Yu, J., et al., A review on InGaSb growth under
microgravity and terrestrial conditions towards future
crystal growth project using chinese recovery satellite
SJ-10. Microgravity Science and Technology, 2016.
28(2): p. 143-154.
890
Kağıt Endüstrisinde Susam (Sesamum indicum) Sapı Liflerinin

Kullanılabilirliğinin Araştırılması
Ayşe ÖZDEMİR1*, Ahmet TUTUŞ1,2, Mustafa ÇİÇEKLER1, Elife DAYAN2
1
Orman Endüstri Mühendisliği / Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Türkiye
2
Malzeme Bilimi ve Mühendisliği / / Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Türkiye
*
(a__ozdemir@hotmail.com)
Özet – Susam (Sesamum indicum), dünyada yağ bitkisi olarak kültürü yapılan önemli bir bitkidir.
Ülkemizde geniş yayılış alanına sahip olan bu bitki insan beslenmesinde içerdiği yağ, protein, karbonhidrat,
vitamin ve mineral maddeler ile önemli bir rol almaktadır. Ayrıca endüstriyel hammadde kaynağı olarak
da kullanılmaktadır. Tohumların alınmasından sonra geriye kalan saplar atık olarak toprakta kalmaktadır.
Katı atık oluşturan bu saplar ya toprak üzerinde çürümeye bırakılmakta ya da yakılarak yok edilmektedir.
Bu çalışmada bir metreye kadar boy almış odunsu gövdeye sahip S. indicum sapının kağıt hamuru ve kağıt
üretimine uygunluğu belirlemede kullanılan lif morfolojik özelliklerinden lif uzunluğu, lif genişliği, lümen
çapı ve çeper kalınlığı ölçümleri yapılmıştır. Bu ölçüm sonucunda lif uzunluğu 0.92 mm, lif genişliği 27.01
μm, lümen çapı 13.83 μm ve çeper kalınlığı 6.59 μm olarak tespit edilmiştir. Morfolojik özellik ölçümleri
sonrası yapılan hesaplamalardan elde edilen lif parametreleri üretilecek kağıt hakkında bilgi vermektedir.
Elde edilen morfolojik ölçümler sonrası liflerin yapraklı ağaç (kısa lif) lif özelliğinde olduğu görülmüştür.
Ayrıca kağıt hamuru ve kağıt üretimine uygunluğu belirlemede kullanılan başka önemli bir parametre olan
kimyasal analizlerin oranları belirlenmiştir. Sonuç olarak S. indicumun sapı lifleri kağıt endüstrisinde
kullanılan uzun lif özelliği gösteren iğne yapraklı ağaçlardan elde edilen ve atık kağıtların geri
dönüşümünden elde edilen hamurlara istenilen oranlarda ilave edilerek kağıt endüstrisinde kullanılabilir.
Anahtar Kelimeler – Sesamum indicum, kağıt hamuru, kağıt, lif morfolojik özellikleri, kimyasal bileşen
I. GİRİŞ ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde

Tüm dünyada olduğu gibi kağıt ve kağıt türevi yetiştirilmektedir. 40 cm’den 2 m’ye kadar boy
malzemelere olan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır. alabilen odunsu dokulara sahip bu bitkinin sapları
Nüfus artışı, teknolojinin hızla gelişmesi ve hasat sonrası tohumları alınarak toprak üzerinde katı
farklılaşan tüketici ihtiyaçları bu artışı atık olarak kalmaktadır [1], [2].
desteklemektedir. Kağıt üretiminde temel Bu çalışmada S. indicum sapının lif morfolofik
hammadde odundur. Odunun orman ürünleri özellikleri ve kimyasal analizleri belirlenerek kağıt
sanayisinde artan kullanımı kağıt endüstrisini yeni endüstrisinde kullanılabilirliği araştırılmıştır.
alternatif hammadde kaynakları arayışına sevk II.MATERYAL VE YÖNTEM
etmiştir. Ülkemiz tarımsal ürünler bakımından
oldukça önemli bir konuma sahiptir. Oduna Bu çalışma, Kahramanmaraş Sütçü İmam
alternatif hammadde kaynakları olarak buğday sapı, Üniversitesi, Orman Fakültesi, Kağıt ve Karton
pamuk sapı ve çeltik gibi tarımsal atıklar (yıllık Üretim Laboratuvarı’nda yürütülmüştür. Çalışmada
bitkiler) kullanılabilir. kullanılan S. indicum sapları KSÜ Ziraat Fakültesi
Susam (Sesamum indicum), dünyada yağ bitkisi Doktora öğrencilerinin deneme üretimi
olarak kültürü yapılan insan beslenmesinde yer alan çalışmalarından temin edilmiştir.
önemli bir bitkidir. Ülkemizde en çok Ege, Akdeniz
891
Özdemir vd., Kağıt Endüstrisinde Susam (Sesamum indicum) Sapı Liflerinin Kullanılabilirliğinin Araştırılması, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
Morfolojik özelliklerin belirlenmesi III. BULGULAR VE TARTIŞMA
Yaklaşık bir metre olan hava kurusu S. indicum Morfolojik özelliklerine ait bulgular
sapları yongalama makinesinde 3-6 cm boyutlarına
yongalanmıştır. Lif morfolojik özellikleri için bu Lif morfolojik özelliklerinden elde edilen lif
yongalar el yardımıyla kibrit çöpü büyüklüğüne parametreleri, kağıt hamuru ve bu hamurdan
getirilmiştir. Liflerin bireysel hale gelmesi için üretilecek kağıtların fiziksel özelliklerini
maserasyon yöntemlerinden klorit yöntemi belirlemede önemli bir rol oynar [15], [16], [17].
uygulanmıştır. Bireysel hale getirilen liflerden Yapılan çalışma sonrası elde edilen morfolojik
preparatlar hazırlanmış ve kameralı ışık mikroskobu özellikleri ile bunlardan elde edilen lif parametreleri
ile lif uzunluğu, lif genişliği, çeper kalınlığı ve aşağıda Tablo 2’de verilmiştir.
lümen çapı ölçülmüştür. Elde edilen ölçümler ile Tablo 2. S. indicum sapının lif morfolojik özellikleri ve lif
kağıt özellikleri hakkında yorum olanağı sunan lif parametreleri
parametreleri aşağıda verilmiştir [3], [4], [5], [6]. Lif boyutları Değerler Minimu Maksimu
Elastiklik Katsayısı = Lümen Genişliği x 100 / Lif Genişliği m m
Keçeleşme Oranı = Lif Uzunluğu / Lif Genişliği
Rijidite Katsayısı = Lif Çeper Kalınlığı x 100 / Lif Genişliği Lif uzunluğu (mm) 0.92 0.85 1.29
Runkel Oranı = 2 x Lif Çeper Kalınlığı / Lümen Genişliği
Lif genişliği (µm) 27.01 13.90 30.70
Kimyasal analizlerin belirlenmesi
Lümen çapı (µm) 13.83 4.39 15.00
3-6 cm boyutlarına yongalanan örnekler TAPPI Çeper kalınlığı (μm) 6.59 4.12 9.43
T257 (2012) standardına uygun olarak Wiley
Lif parametreleri Değerler
değirmeninde öğütülmüş ve öğütülen örnekler
kademeli gözenek çapına sahip sarsıntılı elekte Elastiklik katsayısı 51.20
elenmiştir. 60 mesh üstünde kalan örnekler alınarak Keçeleşme oranı 34.41
ağzı kapalı bir kap içerisinde rutubetin
dengelenmesi için 24 saat bekletilmiştir. Kimyasal Rijidite oranı 24.40
analiz öncesi örneğin rutubet miktarı belirlenmiştir. Runkel oranı 0.95
S. indicum saplarına aşağıda Tablo 1’de verilen
analizler uygulanmıştır.
Tablo 2 incelendiğinde S. İndicum sapının lif
Tablo 1. S. indicum saplarına uygulanan kimyasal analizler
ve standartları uzunluğu 0.92 mm, lif genişliği 27.01 μm, lümen
çapı 13.83 μm ve çeper kalınlığı 6.59 μm olarak
Kimyasal
Analizler
Standartlar Kaynaklar görülmektedir. Bu değerler aşağıda Tablo 3’te
verilen diğer bazı yıllık bitki sapları ile benzer
Holoselüloz içeriği Wise ve Karl, 1962 [7]
özelliklerdedir. Ayrıca lif uzunluğu (0.92 mm) ve lif
Kürschner and Hoffer, genişliği (27.01 µm) yönünden yapraklı ağaç lif
Selüloz içeriği [8]
1969
TAPPI T222 om 06
uzunluğu (0.7-1.6 mm) ve lif genişliği (20-40 µm)
Lignin içeriği [9] sınır değerleri arasında yer almaktadır.
(2006)
TAPPI T203 cm-09
Alfa selüloz içeriği [10]
(2009)
TAPPI T211 om-02
Kül içeriği [11]
(2007)
Ekstraksiyon ASTM D1107-96
[12]
çözünürlüğü (2007)
%1’lik NaOH TAPPI T212 om-02
[13]
çözünürlüğü (2018)
Sıcak su
çözünürlüğü TAPPI T207 om-93
[14]
Soğuk su (2008)
çözünürlüğü
892
Turkey
Tablo 3. S. indicum sapı, odun ve bazı yıllık bitki türlerinin lif morfolojik özellikleri
Lif Uzunluğu Lif genişliği Lümen çapı Çeper
Kaynak
(mm) (µm) (µm) kalınlığı (µm)
Susam sapı 0.92 27.01 13.83 6.59 Tespit
Nohut sapı 0.89 18.30 11.70 3.27 [18]
Buğday sapı 0.74 13.20 4.00 4.60 [19]
Buğday sapı 0.89 14.54 4.00 5.27 [20]
Mısır sapı 1.32 24.30 10.70 6.80 [21]
Pamuk sapı 0.81 24.98 16.75 4.12 [22]
Kanola sapı 1.20 13.10 8.60 2.25 [23]
YA 0.7-1.6 20-40 - -
[24]
İYA 2.7-4.6 32-43 - -
Bir hammaddenin kağıt hamuru ve kağıt üretimine Tablo 4. S. indicum saplarının kimyasal bileşenleri
uygunluğunu belirlemek için temel lif Kimyasal Bileşenler %
uzunluklarından ziyade lif parametrelerinden elde Ekstraksiyon çözünürlüğü 10.48±0.1
edilen sonuçlar üretilecek kağıtların mukavemetini %1’lik NaOH çözünürlüğü 32.48±0.3
belirlemede daha doğru yorumlama yapılmasına Sıcak su çözünürlüğü 10.45±0.2
olanak sağlamaktadır [25], [26], [27]. Soğuk su çözünürlüğü 9.58±0.2
Kağıdın kopma mukavemetini etkileyen elastiklik Holoselüloz içeriği 73.66±0.3
katsayısı literatürde 4 grupta sınıflandırılmaktadır. Selüloz içeriği 49.17±0.4
Lignin içeriği 13.28±0.1
S. indicum sapının elastiklik katsayısı 51.20 olup
Alfa selüloz içeriği 35.88±0.1
literatürde belirtilen 50-75 arasındaki esnek lif Kül içeriği 3.37±0.0
sınıfında yer almaktadır [27], [28]. Ayrıca yapılan
diğer bir çalışmada yapraklı ağaçlar (35-55) için S. indicum sapının kimyasal analiz sonuçları
belirtilen değerler arasında olduğu görülmektedir incelendiğinde sonuçların literatürde yapılan
[29]. Kopma, patlama ve yırtılma direnci açısından çalışmalarla benzer özelliklerde olduğu Tablo 3’ten
önemli bir parametre olan keçeleşme oranı bu de görülmektedir.
çalışmada 34.41 olup iğne yapraklı ağaçlar (70-90), S. indicum sapının holoselüloz (%73.7) ve
ve yapraklı ağaçlar (40-60) için belirtilen değerin selüloz (%49.2) miktarı yapraklı ağaç odun
altında çıkmıştır [30]. Kağıdın mukavemet değeri holoselüloz (%72-82) ve selüloz (%38-55) miktarı
üzerine etki eden bir diğer faktör olan rijidite oranı ile uyum içerisindedir [27]. Kağıt hamuru
24.40 olup yapraklı ağaçlar (15-35) için verilen üretiminde hammadde içerisinde bulunan
değerler arasında yer almaktadır [29]. holoselüloz, selüloz ve alfa selüloz içeriğinin verim
Yine mukavemet üzerine etki eden bir diğer açısından yüksek olması istenir [18]. Lignin miktarı
önemli faktör olan runkel oranı 0.95 olarak tespit yapraklı ağaçlardan daha düşüktür. Lignin
edilmiş ve bu değerin 1’den küçük olması S. miktarının düşük olması kağıt endüstrisi için bir
indicum sap liflerinin esnek yapıda olduğunu avantajdır. Kül içeriği (%3.4) ağaç türlerine göre
göstermektedir. Esnek olan bu lifler kağıt üretimi yüksektir. Ekstraksiyon çözünürlüğü (%10.5) iğne
sırasında kuvvetli bağ mukavemeti vermektedir yapraklı, yapraklı ağaçlara ve diğer yıllık bitkilere
[17]. göre yüksektir. Ekstraksiyon çözünürlük miktarının
Kimyasal analizlere ait bulgular yüksek olması elde edilen hamurun parlaklık
değerini azaltacak ve ağartmayı güçleştirecektir
S. indicum sapının kimyasal bileşenlere ait bulgular [19]. %1’lik NaOH çözünürlüğünün yapraklı ağaç
aşağıda Tablo 4’te verilmiştir. odunlarına göre yüksek olması S. indicum sapının
yapısındaki karbonhidratlardan ve mantar
çürüklüğünden kaynaklanmaktadır [20]. Sıcak su ve
soğuk su değerleri diğer yıllık bitkiler ile benzer
sonuçlar vermiştir.
893
Turkey
Tablo 5. S. indicum sapı, odun ve bazı yıllık bitki türlerine ait kimyasal bileşenler ve çözünürlükler
¤ Kimyasal Bileşenler (%) Çözünürlük (%) Kaynaklar
%1’lik NaOH
Yıllık Bitki ve
Ekstraksiyon
Alfa selüloz
Holoselüloz
Odun Türleri
Soğuk su
Sıcak su
Selüloz
Lignin
Kül
Susam sapı 73.7 49.2 35.9 13.3 3.4 10.5 32.5 10.5 9.6 Tespit
Haşhaş sapı 79. 8 40.9 51.7 19.2 4.7 - 30.4 10.4 5.1 [31]
Pamuk sapı 75.6 45.5 39.8 18.2 2.5 6.1 30.9 14.3 11.7 [32]
Pamuk sapı 72.2 - 41.6 19.3 2.4 6.1 42.9 17.8 16.7 [33]
Anız 77.6 52.5 40.2 17.3 7.1 5.5 42.1 13.0 9.0 [34]
İbreli Ağaçlar 63-74 55-61 - 25-32 0.2-0.5 1-5.8 8-10 1-5 0.5-4
[27]
Yapraklı Ağaçlar 72-82 38-55 - 18-26 0.2-0.7 1-6.2 12-25 1-8 0.2-4
IV. SONUÇLAR yardımlarından dolayı YÖK ve TÜBİTAK'a

S. indicum sapının kağıt endüstrisinde teşekkür eder.
kullanılabilirliğinin belirlenmesi amacıyla yapılan
bu çalışmada kağıdın mukavemet özellikleri üzerine KAYNAKLAR
[1] (2022) http://www.mku.edu.tr/files/898-0b987bbd-
etkili olan lif uzunluğu 0.92 mm, lif genişliği 27.01 8e8a-46cc-854c-c1a2740de2d1.pdf 16.09.2022
µm, lümen çapı 13.83 µm ve çeper kalınlığı 6.59 µm [2] (2022) https://bezmialem.edu.tr/fitoterapi/PublishingIm
olarak bulunmuştur. Lif uzunluğu ve lif genişliği ages/susam.pdf 16.09.2022
değerleri açısından liflerin 0.7-1.6 mm [3] A.Y. Bozkurt, Doğu Ladini (Picea Orientalis Link Et
uzunluğundaki, 20-40 µm genişliğindeki yapraklı Carr.) İle Toros Karaçamı (Pinus Nigra var. Caramanica
(Loud) Rehd.)’dan Birer Ağaçta Lif Morfolojisi Üzerine
ağaç lifleri ile uyum içinde olduğunu Denemeler, İÜ Orman Fakültesi Dergisi Seri A, 21 (1):
göstermektedir. Lif parametreleri göz önüne 70-93, 1971.
alındığında liflerin esnek yapıda olduğu [4] E. Göksel, Pamuk Saplarının Selüloz ve Kağıt
görülmektedir. Kimyasal bileşenlerden holoselüloz Endüstrisinde Kullanım Uluslararası Artvin
içeriği %73.7, selüloz içeriği %49.2 ve lignin içeriği Sempozyumu 18-20 Ekim 2018 971 Olanakları Üzerine
Araştırmalar. İ.Ü. Orman Fak. Derg. Seri A, 36(1): 38-
%13.3’tür. Yine kimyasal bileşenlerin de yapraklı 54, 1986.
ağaç holoselüloz ve selüloz yönünden benzerdir. Lif [5] T. Tank,E. Göksel, M. Cengiz, B. Gürboy, Hızlı Gelişen
parametreleri ve kimyasal bileşenler göz önüne Bazı İğne Yapraklı Ağaç Türlerinin Lif ve Kağıt
alındığında S. indicum sapı liflerinin kağıt Teknolojisi Yönünden İncelenmesi, İ.Ü. Orman Fak.
endüstrisinde kullanılan uzun lif özelliği gösteren Derg., Seri A, 40(1): 40-50, 1990.
[6] B. Yaman, A. Gencer, Trabzon Koşullarında Yetiştirilen
iğne yapraklı ağaçlardan elde edilen ve atık Kiwi (Actinidia deliciosa (A. hev.) C. F. Liang & A. R.
kağıtların geri dönüşümünden elde edilen hamurlara Ferguson)’nin Lif Morfolojisi. Süleyman Demirel
istenilen oranlarda ilave edilerek kağıt endüstrisinde Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, Sayı: 2, s:
kullanılabileceği sonucuna varılmıştır. Ayrıca 149-155, 2005.
toprak üzerinde katı atık oluşturan bu hammaddenin [7] E.L. Wise, H.L. Karl, Cellulose and Hemicelluloses in
Pulp and Paper Science and Technology. Vol. 1. Pulp.
katma değeri yüksek ürünlere dönüştürülmesi Earl. C.L. (Ed.). McGraw Hill-Book Co., New York.
ekonomik bir fayda sağlayacaktır. 1962.
[8] K. Kürschner, A. Hoffer,. Ein neues Verfahren zur
TEŞEKKÜR Bestimmung der Zellulose in Hölzern und Zellstoffen.
Bu araştırma, "YÖK 100/2000 Doktora Bursu" ve Technologie und Chemie der Papier-u. Zellstoff-
"TÜBİTAK 2244-Endüstriyel Doktora Programı" Fabrikation. 26: 125-139. 1969.
[9] Tappi T222, 2006. Acid-insoluble lignin in wood and
kapsamında gerçekleştirilmiştir. Yazarlar pulp. TAPPI, Atlanta, USA.
894
Turkey
[10] Tappi T203, 2009. Alpha-, beta- and gamma-cellulose in [28] Ş. Bostancı, Kağıt Hamuru Üretimi ve Ağartma
pulp. TAPPI, Atlanta, USA. Teknolojisi. KTÜ Orman Fak., Yay.No. 114 / 13,
[11] Tappi T211, 2007. Ash in wood, pulp, paper and Trabzon. 1987.
paperboard. TAPPI, Atlanta, USA. [29] A. Tutuş, Y. Kazaskeroğlu, M. Çiçekler, Evaluation of
[12] ASTM D1107, 2007. Standard test method for ethanol- tea wastes in usage pulp and paper production.
toluene solubility of wood. ASTM, Pennsylvania, USA. BioResources, 10(3): 5407–5416. 2015.
[13] Tappi T212, 2018. One percent sodium hydroxide [30] A. Tutuş, M. Çiçekler, Evaluation of common wheat
solubility of wood and pulp. TAPPI, Atlanta, USA. stubbles (Triticum aestivum L.) for pulp and paper
[14] Tappi T207, 2008. Water solubility of wood and pulp. production. Drvna Industrija, 67(3): 271-279. doi:
TAPPI, Atlanta, USA. 10.5552/drind.2016.1603. 2016.
[15] Y. Bozkurt., N. Erdin, Odunsu lifler ve tanımı. İstanbul [31] Tutuş, M. Çiçekler, B. Karataş, Haşhaş Saplarından
Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, 39(4): 1- Kraft-Sodyum Borhidrür(NaBH4) Pişirme Yöntemiyle
16. 1989. Kağıt Hamuru ve Kağıt Üretimi. Yayın Yeri:2nd
[16] Z. Serin, N. Ateş, A. Cavunt, Biberiye (Rosmarinus International Non-Wood Forest Products Symposium ,
officinalis L.) saplarının kağıt hamuru ve kağıt üretimine 2011.
uygunluğunun değerlendirilmesi. Türkiye Ormancılık [32] A.C. Ezici, Pamuk saplarından (Gossypium hirsutum l.)
Dergisi, 18(2):155-159. 2017. Kraft -NaBH4 yöntemiyle kağıt hamuru ve kağıt üretim
[17] A. Tutuş, M. Çiçekler, B. Yemşen, S. Bilgiç Kara, T. koşullarının belirlenmesi, K.Maraş Sütçü İmam
Sözbir, Kenevir (Cannabis sativa L.) saplarından kağıt Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
hamuru ve kağıt üretiminin araştırılması. Turkish Journal 2010.
of Forestry. 22(3): 311-317. 2021. [33] M. Akgül, Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Saplarından
[18] A. Ozdemir, M. Çiçekler, A. Tutuş, Nohut (Cicer Soda-Alkol, Soda-AQ, Soda-Alkol-AQ Yöntemleriyle
Arietinum) Sapinin Kâğit Endüstrisinde Kağıt Hamuru Ve Kağıt Üretim Koşullarının
Kullanilabilirliğinin Araştirilmasi. 4. Uluslararası Mersin Belirlenmesi, Düzce Üniversitesi, Bilimsel Araştırma
Sempozyumu, 22 – 24 Ekim 2020, Mersin / Türkiye. Projeleri Başkanlığı, BAP Proje Kod No:
[19] I. Deniz H. Kirci S. Ates, Optimization of Wheat Straw 2005.05.03.221, Düzce. 2007.
(Tiriticum durum) Kraft Pulping. Indian Crop. Prod. [34] M. Çiçekler, M, Anızların (Buğday Sapları) Kağıt
19(3): 237-243. 2004. Hamuru ve Kağıt Üretiminde Değerlendirilmesi. Yüksek
[20] M. Çiçekler, Birincil ve ikincil Lif Karışımlarından Yazı Lisans Tezi, KSÜ Fen Bilimleri Enstitüsü,
Tabı, Oluklu Mukavva ve Gazete Kağıdı Üretiminin Kahramanmaraş. 2012.
Araştırılması. Doktora Tezi, KSÜ Fen Bilimleri
Enstitüsü, Kahramanmaraş. 2019.
[21] M. Usta, H. Kırcı, H. Eroglu, Soda-oxygen pulping of
corn (Zea mays indurata sturt). Tappi Pulping
Conference, October 14-17, Toronto, Ontario, Canada,
pp. 307-312. 1990.
[22] A. Tutuş, S. Ateş, İ. Deniz, Pulp and paper production
from spruce wood with kraft and modified kraft methods.
African Journal of Biotechnology, 9(11): 1648- 1654.
2010.
[23] B.M. Tofanica, E. Cappelletto, D. Gavrilescu, K.
Mueller, Properties of Rapeseed (Brassica napus) stalks
fibers. Journal of Natural Fibers, 8: 241-262. DOI:
10.1080/15440478.2011.626189. 2011.
[24] J. E. Atchison, Data on non-wood plant fibers. In the
secondary fibers and non-wood pulping, 3rd ed., ed. F.
Hamilton, Chap. 3. Atlanta, GA: TAPPI Press. 1987.
[25] S. N. Saikia, T. Goswami, F. Ali, Evaluation of pulp and
paper making characteristics of certain fast growing
plants. Wood Science and Technology, 31: 467–475.
1997.
[26] C.I.Ogbonnaya, H. Roy-Macauley, M.C. Nwalozie,
D.J.M. Annerose, Physical and histochemical properties
of kenaf (Hibiscus cannabinus L.) grown under water
deficit on a sandy soil. Industrial Crops and Production,
7: 9-18. doi: 10.1016/S0926-6690(97)00034-4. 1997.
[27] H. Kırcı, Kağıt Hamuru Endüstrisi Ders Notları.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi
Yayınları, Yayın No:63, Trabzon. 2003.
895
Düşük Maliyetli Yüksek Çözünürlüklü Işınım Ölçerin Geliştirilmesi

Mehmet Onur KARAAĞAÇ 1,2* ve Alper ERGÜN 3
1
Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi, Sinop Üniversitesi, Sinop
2 Enerji Uygulama ve Araştırma Merkezi, Sinop Üniversitesi, Sinop
3
Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü / Teknoloji Fakültesi, Karabük Üniversitesi, Karabük
*
(okaraagac@sinop.edu.tr)
Özet – Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı için yeni teknolojiler her geçen gün artmaktadır.
Geliştirilen bu teknolojilerin performanslarını ölçebilmek bu kaynaklardan daha fazla yararlanabilmek
açısından önemlidir. Yenilenebilir enerji kaynaklarından olan güneş enerjisinin doğrudan elektrik enerjisine
çeviren fotovoltaik panellerinde performanslarının ölçülmesi de bu açıdan çok önemlidir. Fotovoltaik
panellerin performansları bulunduğu bölgenin güneş ışınımı, sıcaklık, gölgelenme gibi parametrelere göre
değişiklik gösterebilir. Fotovoltaik panellerin performansını ve verimini en çok etkileyen parametre güneş
ışınımıdır. Bu nedenle bir alana kurulacak olan fotovoltaik sistemin performans değerlendirmesi ve
iyileştirmeler için mevcut güneş ışınımının bilinmesi gerekmektedir. Güneş ışınımının değerini ölçmek için
ışınım ölçerler kullanılmaktadır. Yeni teknolojilerle birlikte birçok farklı ışınım ölçer tasarlanıp
üretilmektedir. Ancak yüksek ithalat maliyetleri sebebiyle bu cihazların temini de giderek zorlaşmaktadır.
Bu çalışmada güneş ışınımını ölçmek için düşük maliyetli ve yüksek çözünürlüklü bir güneş ışınım ölçer
tasarlanmış ve performans analizi yapılması amaçlanmıştır. Işınım ölçer için mikro işlemci olarak Arduino
kartı, sensör olarak ise DFROBOT firmasının ortam ışık sensörü (SEN0390) kullanılmıştır. Bu tasarımın
kalibrasyonu ve değerlendirilmesinde ticari bir ürün olan EKO MS-602 piranometre kullanılmıştır. Yapılan
kalibrasyon ve değerlendirmeler sonucunda, tasarımı yapılan ışınım ölçer cihazın güneş ışınımını ölçmek
için yeterli olduğu bulunmuştur. Ayrıca bu ürünü diğer ticari cihazlara göre oldukça düşük maliyetli olduğu
ve toplam maliyeti yaklaşık olarak 20 ABD doları hesaplanmıştır.
Anahtar Kelimeler – Güneş, Fotovoltaik panel, Piranometre, Yenilenebilir enerji, Güneş ışınımı
I. GİRİŞ şiddetini ölçmek için özel olarak yapılmış

Son zamanlarda birçok ülke fosil yakıtların piranometre veya solarimetre gibi cihazlar
tükenmesi, kalan yakıtların fiyatlarının oldukça kullanılmaktadır [2]. Ancak bu cihazların
artmasına karşı bir önlem ve aynı zamanda küresel maliyetleri oldukça pahalı olması ilgili kişilerin bu
ısınma sorunlarını azaltabilmek için yenilenebilir verileri elde etmek için farklı alternatifler aramasına
enerji kullanımını artırmaktadır[1]. Sürdürülebilir neden olmuştur. Bu yöntemlerden en çok kullanılanı
bir dünya ve kalkınma için elektrik üretiminde aynı doğruluğa sahip olmamasına rağmen
kullanılan yenilenebilir enerji kaynaklarından güneş meteorolojik uydular tarafından yapılan
enerjisi teknolojileri buna bağlı olarak hızla tahminlerdir. Uydulardan alınacak bu meteorolojik
gelişmektedir. Güneş tarafından elektromanyetik bilgiler NASA [3], Copernicus [4] veya Dünya
dalgalar halinde yayılan enerji, güneş ışınımı veya bankası [5] gibi kamuya açık kaynaklı uydu
güneş radyasyonu olarak ifade edilir. Dünyaya verilerinden elde edilebilmektedir. Güneş ışınımı
gelen bu enerji atmosferik olayları ve doğal yaşamı dünya dışında çok kararlıdır ve yapılan ölçümlere
doğrudan veya dolaylı olarak etkiler. Bu nedenle göre 1366 W/m2 değerinde olduğu bulunmuştur[4].
dünyaya gelen güneş ışınım değerlerinin bilinmesi Dünya yüzeyine gelen güneş ışınımı ise atmosferde
oldukça önemlidir. Yeryüzüne gelen ışınım girdiğinde saçılır zayıflar ve böylece sabit olmayı
896
Karaağaç ve Ergün, Düşük maliyetli, yüksek çözünürlüklü ışınım ölçerin geliştirilmesi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
bırakır. Bu kaynaklarla elde edilen veriler büyük Bu çalışmada kullanılan Arduino UNO’da 5 adet
çaplı güneş enerjisi projelerin ön değerlendirme anolog giriş pini, 13 adet dijital giriş pini ve 5V-
çalışmalarında kullanılabilirler [6]. Yatırım 3.3VDC çıkış gerilimlerine sahiptir. Yapılan
aşamasına geçildiğinde veya daha küçük ölçekli çalışmanın akış şeması Şekil 1’de gösterilmiştir.
çalışmalarda bu tür uzamsal verilerin çözünürlükleri Güneşten gelen ışınım şiddetini ölçmek için
düşük olduğundan tam anlamıyla doğru DFROBOT firmasının ortam ışık sensörü
değerlendirme yapılamaz. Uydulardan elde edilen (SEN0390), saat modülü (RTC), Arduino UNO,
bir veri en yüksek çözünürlükte bile 50 km’lik veri kayıt modülü, LCD ekran ve bağlantı kabloları
alandaki ortalama değeri ifade eder [7]. Bu nedenle kullanılmıştır. Sensörden alınan verileri işlemcide
uydulardan elde edilen verilerle güneş ışınım işlenerek ışınım bilgisine çevrilir. Daha sonra bu
şiddetini ölçen cihazlar arasında önemli farklılıklar veriler anlık olarak hem hafıza kartına kaydı yapılır
meydana gelir. Dünya yüzeyine gelen ışınım hem de ekran ve bilgisayarda takibi
şiddetini tespit etmek için kullanılan bir başka gerçekleştirilebilmektedir. Hafıza kartına verilerin
yöntem ise birtakım formüllerle kurulan teorik doğru bir şekilde kaydının yapılabilmesi için tarih,
tahmin modelleridir. Fakat bu tahmin modelleri de saat, dakika ve saniye bilgileri saat modülünden
geliştirildiği iklim şartları dışında kullanıldığında elde edilmektedir. Işınım ölçer cihazında kullanılan
farklı yeryüzü koşullarından dolayı başarıyla sensör bilgileri Tablo 1’de gösterilmiştir. Bu sensör
uygulanamamaktadır. Bu yüzden en doğru yüksek ölçüm aralığında ölçüm yapabildiği için
değerlendirmeyi yapabilmek için ışınım şiddetini tercih edilmiştir. Cihaz tasarımı yapılırken farklı
ölçen piranometre gibi cihazların kullanılması sensörlerle de çalışmalar yapılmıştır. Fakat bu
gerekmektedir[8,9]. sensörlerden bazıları düşük ışınım değerlerini
hassas bir şekilde ölçememiş veya yüksek ışınım
Güneş ışınımı ölçümünde kullanılan cihazlar enerji değerlerine ulaştığında işe en maksimum okuma
sektöründe, meteorolojide, iklim çalışmalarında, değerine ulaştığı için bir tepki gösterememiştir. Bu
binaların aydınlatılmasında, tarımda ve güneş yüzden hem düşük ışınımda hem de yüksek
enerjisi uygulama çalışmalarında yaygın olarak ışınımda hassas bir şekilde okuma yapabilen
kullanılmaktadır. Bu cihazlar sistemlerin veya SEN0390 ışık sensörü tercih edilmiştir. Ayrıca bu
çalışmaların doğru bir şekilde değerlendirilebilmesi sensör fiyatıyla da oldukça ucuz cihaz yapabilme
için gerekmektedir. Ayrıca güneş ışınımını ölçen imkânı sağlamıştır. Bu sistemin bağlantı şeması
cihazlar fotovoltaik paneller performanslarının Şekil 2’de gösterilmiştir.
değerlendirilmesinde oldukça önemlidir. Çünkü FV
panellerden üretilen elektrik enerjisi doğrudan
üzerine gelen güneş ışınım şiddetine bağlıdır. Bu
ölçüm cihazları ışınım şiddetini W/m2 cinsinden
yapmaktadır. Yeni teknolojilerin gelişmesiyle
birlikte birçok farklı ışınım ölçer tasarlanmış ve
üretilmektedir. Ancak kullanılması bu kadar elzem
olan bu cihazlar yüksek ithalat maliyetleri sebebiyle
temini zorlaşmaktadır. Bu çalışmada güneş gelen
enerjiyi ölçmek için düşük maliyetli ve yüksek
çözünürlüklü ışınım ölçer tasarlanmış ve
performans analizi yapılması amaçlanmıştır.
II.MATERYAL VE YÖNTEM Şekil 1. Akış şeması

Bu çalışmada açık kaynak kodlu farklı tipte Şekil 2’deki kırmızı kablo pozitifi, siyah negatifi,
sensör, modül gibi ekipmanları donanımsal veya
turuncu 3.3V, diğer renkteki kablolar ise veri
yazılımsal olarak kontrol etmeye yarayan Arduino
kullanılmıştır. Arduino bu özellikleriyle birçok geçişini ifade eder.
farklı çalışmanın yapılmasını, kontrol edilmesini ve
otomatikleştirilmesini ucuz bir şekilde sağlayabilir.
897
Tablo 1. DFROBOT firmasının ortam ışık sensörü

(SEN0390) özellikleri
Özellik Değer
Çalışma voltajı ve akımı 2,7-6VDC, 7mA
Ölçüm aralığı 0-200klx
Hassasiyet 0.054lx
Bağlantı I2C
Çalışma sıcaklığı -40 C, +85C
Boyutları 22x26x28mm
A. Test ve Kalibrasyon Şekil 4. Arduino IDE kodlanması

Cihaz montajlanıp gerekli bağlantılar yapıldıktan
sonra test ve kalibrasyon için açık havada güneşli bir
günde testler gerçekleştirilmiştir. Kalibrasyon için
ticari bir ürün olan EKO MS-602 piranometre
kullanılmıştır. Bunun için aynı ortamdan ışınım
ölçümleri gerçekleştirilmiş ve EKO MS-602
piranometreden alınan verilerle tasarlanan cihazdan
alınan veriler kayıt edilmiştir. Cihazdan elde edilen
verilerle piranometreden elde edilen veriler arasında
bir formül türetilerek kalibrasyon işlemi yapılmıştır.
Kalibrasyon işlemi için elde edilen verilere ait
grafik Şekil 3’te gösterilmiştir. Şekil 5. Test düzeneği
III. BULGULAR
Yapılan testler sonucunda elde edilen verilerin
karşılaştırma grafiği şekil 6’da gösterilmiştir.
Toplam 321 veri elde edilmiştir. Piranometre ile
ucuz bir şekilde yapımı gerçekleştirilen cihaz
ölçümleri arasında bir uyum olduğu bulunmuştur.
Şekil 3. Kalibrasyon veri grafiği
Elde edilen bu birinci dereceden formül yazılıma

kodlanmış ve sensör ham verileri ışınım şiddetine
dönüştürülmüştür. Bu dönüştürme işleminin
Arduino IDE kodlama işlemi Şekil 4’te Şekil 6. Test sonuçlarının karşılaştırılması
gösterilmiştir. Kalibrasyon yapıldıktan sonra
sonuçlar iki gün boyunca test edilmiştir. Bu test
düzeneği şekil 5’te gösterilmiştir.
898
olduğu ve toplam maliyetinin yaklaşık olarak 20

Şekil 2. Işınım ölçer cihazın devre bağlantı ABD doları bulunmuştur.
şeması
KAYNAKLAR
IV. SONUÇLAR
Bu çalışmada güneş ışınım şiddetini ölçmek [1] M.O. Karaağaç, A. Kabul, H. Oğul, First- and
second-law thermodynamic analyses of a
için düşük maliyetli yüksek çözünürlüklü bir
combined natural gas cycle power plant: Sankey
ışınım cihazı önerilmiş ve testleri yapılmıştır. Bu and Grossman diagrams, Turk J Phys. 43 (2019)
cihazı yaparken açık kaynak kodlu Arduino 93–108.
platformu kullanılmıştır. Arduino mikro [2] J.M.R. Gómez, F. Carlesso, L.E. Vieira, L. Da
denetleyici verilerin kaydedilmesi, ölçümlerin Silva, A irradiância solar: conceitos básicos,
yapılması ve bilgisayar ortamında bunların Rev. Bras. Ensino Fís. 40 (2018).
düzenlemesini sağlamıştır. Ayrıca bu işlemleri https://doi.org/10.1590/1806-9126-rbef-2017-
yaparken otomasyon sürecini kolaylaştırmanın 0342.
yanında düşük maliyetli bir sistemin kurulmasını [3] NASA POWER | Prediction Of Worldwide
da imkân sağlamıştır. Işınım şiddetini yüksek Energy Resources, (n.d.).
çözünürlüklü algılayabilmek için DFROBOT https://power.larc.nasa.gov/ (accessed October
10, 2022).
ortam ışık sensörü (SEN0390) kullanılmıştır. Bu
[4] Homepage | Copernicus, (n.d.).
sensörün kalibrasyonu için ticari olarak kullanılan https://atmosphere.copernicus.eu/ (accessed
yüksek hassasiyetli piranometre kullanılmıştır. October 10, 2022).
Kalibrasyon sürecinden sonra saha testleri [5] Global Solar Atlas | World Bank Group,
gerçekleştirilmiştir. Işınım ölçer cihazdan elde olc.worldbank.org. (n.d.).
edilen sonuçlar standart piranometre ile https://olc.worldbank.org/content/global-solar-
karşılaştırıldığında tatmin edici bir performansa atlas (accessed October 10, 2022).
sahip olduğu görülmüştür. Çalışma koşullarında [6] M.O. Karaağaç, H. Oğul, S. Bardak, Kanatlı
alınan verilerin karşılaştırma analizlerinde R2 Hayvan Çiftliği İçin Güneş Enerji Sisteminin
değerinin 0.98 gibi yüksek bir değere sahip Tasarımı ve Maliyet Hesabı, Düzce Üniversitesi
olduğu bulunmuştur. Ayrıca bu ürünün diğer Bilim ve Teknoloji Dergisi. 8 (2020) 711–722.
https://doi.org/10.29130/dubited.490154.
ticari cihazlara göre oldukça düşük maliyetli
[7] P.W. Stackhouse, T. Zhang, D. Westberg, A.J.
Barnett, T. Bristow, B. Macpherson, J.M. Hoell,
899
POWER release 8.0. 1 (with GIS applications)

methodology (data parameters, sources, &
validation), NASA Langley Research Centre.
(2018).
[8] G. Blaesser, PV system measurements and
monitoring the European experience, Solar
Energy Materials and Solar Cells. 47 (1997)
167–176. https://doi.org/10.1016/S0927-
0248(97)80008-6.
[9] N. Forero, J. Hernández, G. Gordillo,
Development of a monitoring system for a PV
solar plant, Energy Conversion and
Management. 47 (2006) 2329–2336.
https://doi.org/10.1016/j.enconman.2005.11.012.
900
Hierarchical Cluster Analysis of the Number of People Who Died Due to

Covid-19 in G-20 Countries
Berfin Aydoğmuşoğlu 1*, Cengiz Gazeloğlu 2 and Tunahan Turhan 3
1
Dept. of Econometrics, Faculty of Economics and Administrative Sciences, Süleyman Demirel University, Türkiye
2
Dept. of Statistics, Faculty of Arts& Science, Süleyman Demirel University, Türkiye
3
Elementary Mathematics Education, Faculty of Education, Süleyman Demirel University, Türkiye
*
(berfin.aydgmus@gmail.com)
Abstract –The global Covid-19 pandemic has had negative effects in many areas. The health systems,
economies, social lives and trades of the countries, especially the health status of the people who have the
disease, have been sufficiently worn out in this process. With the rapid spread of the epidemic all over the
world, all countries suddenly became a part of this difficult process. Even countries that are strong both
economically and socially were helpless at the beginning of the pandemic process. The shortage of
healthcare workers and medical supplies has made this uncertain process more difficult. Although the effect
of the epidemic varies from country to country, it is seen that it causes similar results in most countries. In
this study, hierarchical clustering analysis of countries in the same cluster was determined based on the
number of people who lost their lives in the context of the effects of the Covid-19 process on countries.
The data used in the study were obtained from an internet address where the World Health Organization
and World Bank resources were published. The data in question covers the period from the 3rd month of
2020 to the 4th month of 2022. Within the scope of this process, the total number of deaths at the end of
each month was taken into account. The data has been standardized with a transformation so that the
countries subject to the study can be compared with each other. In the study, it was observed that there were
five different clustering clusters with the hierarchical clustering method. The seven, four, triple and binary
cluster structures that emerged as a result of the study were compared and interpreted.
Keywords – Covid-19, Cluster Analysis, Data Mining, Statistics
I. INTRODUCTION more comprehensive and impressive measures to all

This the new type of Corona Virus (Covid-19), other countries. This process has been seen as a
which emerged in Wuhan, China in 2019, has pandemic process all over the world, and countries
affected all countries as a global threat in a short have implemented very serious measures such as
time. At first, developed countries were helpless in curfews and closing their borders to other countries.
the face of this global threat and the only thing they These strategies have had serious destructive effects
could do was to take some measures to reduce the on both the social and economic structures of the
negative effects. Among these measures are countries.
cleaning, which is simple and put into practice as
soon as possible, using face masks, physical The G20, known as the twenties group, consisting
distance, and avoiding crowded environments. of 19 countries with the world's leading economies
However, since these simple practices could not and the European Union Commission, was
prevent the transmission of the disease and its rapid established in 1999 to manage the risks of a global
spread in a short time, countries had to implement collapse in economic terms (Fues and Messner,
2016). In addition to being the leading intermediary
901
Aydogmusoglu et al., Hierarchical Cluster Analysis of the Number of People…, ICEANS 2022, Konya, Turkey
institution of international economic aid in public is widely used in China, which is seen as the
macrofinancial issues, it is a prominent association starting point of the epidemic. In addition, numerous
with macroeconomic management, international books on Covid-19 prevention guidelines and
trade and funding support provided to developing mental health education have been published, and
countries. In fact, this union plays an important role free electronic copies have been distributed to the
in global energy and terrorism issues that have public (Liu et al., 2020). Similarly, in Turkey,
emerged with the pandemic process. The G20 programs are implemented in online environments,
countries are Australia, Canada, France, Germany, especially for groups at risk. In addition, it has been
Italy, Japan, Republic of Korea, KSA, UK, USA, stated that the audio and visual resources for these
India, Indonesia, Argentina, Brazil, China, Mexico, groups, with and without meditation, can be
Russia, South Africa and Turkey prepared and shared by the consultants (Seller et al.,
(https://g20.org/en/about/Pages/whatis. aspx). 2020).
Considering the global economic effects of the
Covid-19 process, the guidance of the G20 member Meo et al. (Meo et al., 2020) conducted a survey
countries to manage the economic crisis during and examining the psychological states of 625 medical
after the process and to eliminate its corrosive students studying at public universities. According
features is extremely important. In this sense, it to the findings obtained from this study, it was
plays a prominent and active role in managing, revealed that both female and male students stated
encouraging and coordinating initiatives towards that quarantine caused them to feel emotionally
international agreements (Greco, 2020). disconnected from their family and friends, and also
negatively affected their overall study quality and
G20 economies implemented 154 new trade and study time. A similar study was conducted on a
trade-related measures, 95 of which are trade sample of 1772 Turkish individuals (18-73 years
facilitating and 59 trade restrictive. Of these old) from 79 of Turkey's 81 provinces. From the
measures, 93 (or about 60%) were linked to the findings obtained as a result of this study, it was
Covid-19 outbreak, with 65 measures facilitating concluded that the uncertainty brought by the
trade and 28 restricting the flow of trade. While pandemic has a direct effect on people's health
several governments implemented a series of trade (Seller et al., 2020).
restrictions at the start of the Covid-19 outbreak,
specifically to prevent exports of medical supplies, On the other hand, Gallè et al., in their study,
the G20 economies had repealed about 36% of their conducted a survey to examine undergraduate
pandemic-related trade restrictions by mid-May students' knowledge about Covid-19 and their
(Report, 2020). In addition to the economic effects behavioral attitudes during quarantine in Italy.
of the Covid-19 process, its effects on social life Based on the data obtained from this survey, it has
have adversely affected people's health. In this been revealed that the students have sufficient
sense, many studies have been carried out and cases knowledge about Covid-19 and control measures. In
have been followed. For example, the effects of this addition, the authors emphasized that restrictive
process on the mental health of university students measures and preventive interventions should be
were examined (Zhai & Du, 2020). On the other taught more in order to increase the opportunity for
hand, in the USA, the Lifeline (National Suicide students to improve their lifestyles.
Prevention Lifeline) has been made available to
At the beginning of the sectors that the pandemic
people 24 hours a day, in order to prevent suicide
process wears out the most, the health sector and,
attempts due to the large number of mental health
accordingly, health workers. Tashiro and Shaw
cases in this process (Montemurro, 2020). It has also
(Tashiro and Shaw, 2020) analyzed critical health-
developed the integration of online medicine and
related policy measures in Japan in this process and
face-to-face care to support low- and middle-
mentioned the importance of people's immune
income families during restrictions in the USA
systems, eating habits and performance in the
(Dorsey and Toprol, 2020).
continuity of the health system. Based on the
Liu et al. (Liu et al., 2020) stated that the findings of this study, they revealed that as a
"communicative online mental health education" combination of health policy and guidance
application developed for health personnel and the management, people can adopt an ecosystem-based
902
lifestyle with the potential to cope with pandemic methods according to the choice of clustering
situations. method.
II. MATERIALS AND METHOD Hierarchical Clustering: These are the clustering
methods applied when we do not have prior
A. Cluster Analysis knowledge about the number of clusters or the
Cluster analysis is one of the most important structure of the data. Non-Hierarchical Clustering:
multivariate analysis methods, which has recently If there is prior knowledge about the number of
been used very frequently, especially in the business clusters or if the researcher has determined the best
world. number of clusters, non-hierarchical clustering
The analysis in question is similarity analysis in a methods are preferred. It is also called partitioned
way that tries to classify objects or individuals and clustering in some sources (Hardle and Simar,
explain this classification. 2003). These two types of clustering methods also
have sub-types. These;
Cluster analysis is a statistical analysis method that
clusters objects or individuals according to the Hierarchical Clustering Methods;
criteria or criteria in question. The most important 1- Single Link Clustering Method
point to note in the findings obtained as a result of 2- Fully Connected Clustering Method
this analysis is that the clusters formed should be 3- Mean Linked Clustering Method
homogeneous within themselves and heterogeneous 4- Center Connection Method
among clusters. 5- Median Method
Cluster analysis generally has four main purposes; 6- Ward Method
Non-Hierarchical Clustering Methods;
1- It is to divide n units, objects or any formation
into clusters according to p variables, in such a way 1- K-Means Method
that they are heterogeneous among themselves but 2- Maximum Likelihood Method
homogeneous within themselves. 3- Stacking Clustering Method
2- By considering both units and variables together, 4- The Methodoid Method
separating the common n units into subsets with 5- Fuzzy Clustering Method
common features according to the number of p
While creating clusters in cluster analysis, distance
variables.
criteria, similarity criteria, correlation criteria are
3- To determine the common features by
used according to the variables and the state of the
considering the units and variables together.
analysis. Below are the types of these metrics used.
4- To reveal the biological or typological
classification of the units according to the values Distance measures;
obtained in the variables (Öner, 2009).
1- Minkowski Distance
Steps of cluster analysis; 2- Manhattan City-Block Distance
3- Euclidean Distance
i) Identifying outliers 4- Scaled Euclidean Distance
ii) Determination of distance measure 5- Mahalanobis Distance
iii) Determination of clustering criteria 6- Hotelling T2 Distance
iv) Determination of the clustering algorithm 7- Canberra Distance
v) Validity of results Correlation Criterion;
vi) Interpretation of results
 Pearson Correlation Coefficient
Although Cluster Analysis is divided into different
subsections in many sources, there are no definite Similarity Criteria;
lines on which subsections it will be divided into 1- Simple Matching
(Grabmeier and Rudolph, 2002; Hartigan, 1975). In 2- Jaccardi
general terms, clustering analysis is divided into 3- Yules's Q
hierarchical and non-hierarchical clustering 4- Binary Euclid
903
III. RESULTS
In this part of the study, descriptive statistics and
cluster analysis results of the G-20 countries in
terms of the number of people who lost their lives
due to the Covid-19 epidemic are included. The data
used in the study were obtained from
https://www.worldlifeexpectancy.com/. The data in
question consists of the total number of deaths at the
end of each month, starting from the 3rd month of
2020 until the 4th month of 2022. The data has been
standardized with a transformation so that the
mentioned countries can be compared with each
other. The transformation in question was made
according to the calculation below.
Conversion Formula;
𝑇𝑜𝑡𝑎𝑙 𝑁𝑢𝑚𝑏𝑒𝑟 𝑜𝑓 𝑃𝑒𝑜𝑝𝑙𝑒 𝑊ℎ𝑜 𝐷𝑖𝑒𝑑 𝑓𝑟𝑜𝑚 𝐶𝑜𝑣𝑖𝑑 − 19

Fig. 2 Clustering dendogram of G-20 countries in terms of
𝑘= 𝑋100 Covid-19 deaths
𝐶𝑜𝑢𝑛𝑡𝑟𝑦 𝑃𝑜𝑝𝑢𝑙𝑎𝑡𝑖𝑜𝑛 (𝑌𝑒𝑎𝑟 2022)
The dendogram obtained as a result of the

hierarchical clustering analysis (Method: Ward,
Distance Criterion: Euclid) is shown in Fig. 2.
According to Fig. 2, it is seen that it basically
consists of 5 clusters. Cluster 1 (Canada, Turkey,
Germany) Cluster 2 (India, South Korea, Australia,
Saudi Arabia, Japan, Indonesia and China) Cluster
3 (United States, Argentina and Brazil) Cluster 4
(South Africa and France) and Cluster 5 (Mexico,
United Kingdom, Russia and Italy). In addition,
while the 1st cluster and the 2nd cluster are very
similar to each other, they differ from the rest of the
other clusters, namely the 3rd, 4th and 5th clusters,
in terms of similarity. Another remarkable result is
that South Africa and France form a cluster together
in terms of monthly death numbers.
IV. DISCUSSION
Fig. 1 Comparison of the total number of people who died Hierarchical clustering, also known as hierarchical
from Covid-19 cluster analysis, is an important algorithm that
groups similar objects into groups called clusters.
Fig. 1 shows a comparison of G-20 countries in Considering the methods and data used, it can be
terms of death rates. According to the findings, the said that the analyzes obtained from the study are
average ratio of the total number of people who lost more consistent than other studies. With the help of
their lives in the G-20 countries to the population the results obtained in the study, the problem
was calculated as 0.06. According to this average, addressed can be applied to different country
13 countries remained above the average. The groups.
highest mortality rate was calculated in Brazil, while
the lowest mortality rate was calculated in China. V. CONCLUSION
The death rates of other countries are shown in Fig. As a result of the hierarchical clustering analysis,
1. it was observed that there were five different
clustering clusters. Cluster 1 (Canada, Turkey,
Germany), Cluster 2 (India, South Korea, Australia,
904
Saudi Arabia, Japan, Indonesia and China), Cluster International journal of mental health and addiction, 1-
3 (United States, Argentina and Brazil), Cluster 4 12.
[14] Liu, S., Yang, L., Zhang, C., Xiang, Y. T., Liu, Z., Hu,
(South Africa and France) and Cluster 5 (Mexico, S., & Zhang, B. (2020). Online mental health services in
United Kingdom, Russia and Italy). The method China during the COVID-19 outbreak. The Lancet
used in the study can be applied to different country Psychiatry, 7(4), e17-e18.
groups and the results can be compared. In addition, [15] Landau, S., Leese, M., Stahl, D., & Everitt, B. S. (2011).
future studies can be created by using different Cluster analysis. John Wiley & Sons.
[16] Carmichael, J. W., & Sneath, P. H. (1969). Taxometric
techniques such as regression analyzes, machine maps. Systematic Zoology, 18(4), 402-415.
learning and deep learning for the data in the study. [17] Landau, S., & Chis Ster, I. (2010). Cluster Analysis:
Overview. International Encyclopedia of Education, 72–
REFERENCES 83.
[18] Milligan, G. W., & Cooper, M. C. (1985). An
[1] Liu, Y. C., Kuo, R. L., & Shih, S. R. (2020). COVID-19: examination of procedures for determining the number
The first documented coronavirus pandemic in history. of clusters in a data set. Psychometrika, 50(2), 159-179.
Biomedical journal, 43(4), 328-333. [19] Öner Y., (2009). Sınıflama ve Ayrım Analizi,
[2] Pokhrel, S., & Chhetri, R. (2021). A literature review on Yayınlanmamış Doktora Ders Notları. Ondokuz Mayıs
impact of COVID-19 pandemic on teaching and Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
learning. Higher Education for the Future, 8(1), 133-141. [20] Grabmeier, J., Rudolph, A., (2002). Techniques of
[3] Sintema, E. J. (2020). Effect of COVID-19 on the Cluster Algorithms In Data Mining, Data Mining and
performance of grade 12 students: Implications for Knowledge Discovery 6,303-360.
STEM education. Eurasia Journal of Mathematics, [21] Hartigan, J., 1975. Clustering Algorithms. John Wiley
Science and Technology Education, 16(7), em1851. and Sons Ltd., USA.
[4] Greco, E. (2020). G20 in the Spotlight: The Fight Against [22] Hardle, W., Simar, L., (2003). Applied Multivariate
COVID-19. Statistical Analysis. Tech; Method&Data, Germany.
[5] Ram, M., Child, M., Aghahosseini, A., Bogdanov, D.,
Lohrmann, A., & Breyer, C. (2018). A comparative
analysis of electricity generation costs from renewable,
fossil fuel and nuclear sources in G20 countries for the
period 2015-2030. Journal of cleaner production, 199,
687-704.
[6] Fues, T., & Messner, D. (2016). G20: Concert of great
powers or guardian of global well-being? (No. 9/2016).
Briefing Paper.
[7] Zhai, Y., & Du, X. (2020). Addressing collegiate mental
health amid COVID-19 pandemic. Psychiatry research,
288, 113003.
[8] Nicola, M. (2020). The emotional impact of COVID-19:
From medical staff to common people. Brain, Behav.,
Immun.
[9] Dorsey, E. R., & Topol, E. J. (2020). Telemedicine 2020
and the next decade. The Lancet, 395(10227), 859.
[10] Meo, S. A., Abukhalaf, A. A., Alomar, A. A., Sattar, K.,
& Klonoff, D. C. (2020). COVID-19 pandemic: impact
of quarantine on medical students’ mental wellbeing and
learning behaviors. Pakistan journal of medical sciences,
36(COVID19-S4), S43.
[11] Gallè, F., Sabella, E. A., Da Molin, G., De Giglio, O.,
Caggiano, G., Di Onofrio, V., ... & Napoli, C. (2020).
Understanding knowledge and behaviors related to
CoViD–19 epidemic in Italian undergraduate students:
the EPICO study. International journal of environmental
research and public health, 17(10), 3481.
[12] Tashiro, A., & Shaw, R. (2020). COVID-19 pandemic
response in Japan: What is behind the initial flattening
of the curve?. Sustainability, 12(13), 5250.
[13] Satici, B., Saricali, M., Satici, S. A., & Griffiths, M. D.
(2020). Intolerance of uncertainty and mental wellbeing:
Serial mediation by rumination and fear of COVID-19.
905
HEAT TRANSFER OF A SINGLE-WALL CARBON NANOTUBE-

WATER NON-NEWTONIAN NANOFLUID SATURATED AN
INCLINED SQUARE POROUS MEDIUM
Lounis Selma*1, 2, Rebhi Redha 3, 4, Hadidi Noureddine 1, 2 and Ould larbi Amina1
1
Department of Process Engineering and Environment, University of Medea, Medea 26000, ALGERIA.
2
LME-materials and environment laboratory, university of Medea, Medea 26000, ALGERIA.
3
Department of Mechanical Engineering, Université of Medea, Medea 26000, ALGERIA.
4
LERM-Renewable Energy and Materials Laboratory, University of Medea, Medea 26000, ALGERIA.
*
(lounisselma82@gmail.com) Email of the corresponding author
Abstract – The free convection of SWCNT-water non-Newtonian naofluid saturated an inclined square
porous medium is numerically investigated. The non-Newtonian fluid behavior described by the Carreau-
Yasuda model, where the fluid flow inside the cavity is modeled using the Dupuit- Darcy model to analyses
the departure from the linear Darcy situation. The top and bottom walls of the enclosure are kept adiabatic,
where the others are differentially heated. The finite difference method has been used to resolve the
governing PDE equations of the problem. The obtained momentum equation allowed to present the results
for the Newtonian and non- Newtonian behavior of the SWCNT-water nanofluid, the Darcy and the
departure from Darcy situation, the base fluid (Water) and SWCNT-water nanofluid. The effects of the
nanotubes volume fraction   , inertial effect parameter  G  , the Carreau-Yasuda non-Newtonian
parameters nf ,  , n, E , s and a  and the inclination angle of the cavity    on the fluid flow and the heat
transfer rate are presented through graphs, streamlines, isotherms and apparent viscosity contours. In
addition, a scale analysis is presented to show the maximum heat transfer enhancement that can be reached
through this study. It is found that the increase of the SWCNT percentage significantly enhances the heat
transfer even with the increase of the fluid viscosity. In addition, the increase of the inertial effect
parameters inhibits the flow inside the cavity and causes a decrease in the convection rate. The power-law
index, n , parameter of the Carreau-Yasuda model has a significant effect on the fluid flow strength and the
convection rate inside the enclosure, the more the shear thinning the fluid, the better the rate of convection.
Keywords – free convection, SWCNT-water non-Newtonian nanofluid, porous medium, Carreau-Yasuda model, Dupuit- Darcy
model, shear-thinning fluid.
I. INTRODUCTION transfer is used as a passive mechanism for heat

Optimizing the performance of thermal devices exchange in many industrial devices due to its
and products always represents the main concern of various advantages like external power supply to
researchers around the world due to their universal induce fluid flow is not required, no need for electric
interest in reducing energy consumption, future power supply and regulation, also there is no
energy security and at the same time protecting the mechanical repair. One from the important
environment. In order to achieve those goals, the parameters that has a strong effect the flow mixing
design of thermal devices must be improved to be intensification and free convection heat transfer is
compact and efficient. Natural convection heat the surface areas, which led to the incorporation of
906
Lounis et al., HEAT TRANSFER OF A SINGLE-WALL CARBON NANOTUBE-WATER NON-NEWTONIAN NANOFLUID SATURATED AN
INCLINED SQUARE POROUS MEDIUM, ICEANS 2022, Konya, Turkey
porous media into thermal devices for enhancing the nanoparticles. They recorded that the thermal
heat transfer and the development of thermally conductivity of ethylene glycol enhanced by 14.8%
effective equipment. Fluids have low thermal at 0.2 % of SWCNT volume fraction. Alilat et al[7]
conductivity which limited the development of . investigated the inertial effect on the free
energy-efficient industrial applications. Nanotubes convection heat transfer of SWCNT-water saturated
are made in two types, single-walled or multi walled tilted square porous medium under the effect of
structures, the first one is called SWCNT (single- external magnetic field. They concluded that the
walled carbon nanotubes) and the second one called increase of SWCNT percentage enhances the heat
MWCNT (multi-walled carbon nanotubes). They transfer rate to a threshold due to the increase in the
have many exceptional properties compared to other nanofluid viscosity. Massoudi et al [8]. numerically
nanoparticles such as high surface area, high studied the heat transfer by natural convection and
thermal and electrical conductivity, and high the thermal radiation of an inverted T-shaped
mechanical strength, which make them a subject of corrugated enclosure saturated with SWCNT water
interest for researchers and scientists. Currently they nanofluid containing a porous medium taking into
become an important material for technical account the existence of a source / uniform heat sink
applications in several areas like energy production for solar energy applications. . Halelfadl et al[9] .
and storage, transistors, biotechnology, and drug studied experimentally the CNT-water nanofluid
delivery (Li and Maruyama3, and Borghi et al.[1]). efficiency as a cooling fluid. They found out the
Said et al [2]. observed in a theoretical analysis that CNT-water is advantageous for thermal systems and
the use of SWCNT in the absorbing fluid of for a heat exchangers. Sharma et al [10]. provided a
flat-plate solar collector enhanced the heat transfer review on the nanofluids rheological behaviour.
coefficient by 15.33% and reduced the entropy Barnoon and Toghraie [11] carried out a numerical
generation by 4.34%, but an increase in the pumping study of heat transfer and laminar flow inside a
power by 1.20% recorded due to the increase in fluid concentric circular porous nanofluid saturated with
viscosity. Nadeem et al [3]. presented a model to non-Newtonian Al2O3+CMC nanofluid where the
analyse the effect of thermophysical properties of flow was modelled via the model of power-law.
SWCNT blood nanofluid on blood flow in various Their main finding was that for a given volume
stenosed arteries, where the behaviour of nanofluid fraction of nanofluid, the porous medium has a
was discussed through several streamlines and better effect on heat transfer enhancement than the
graphs. Vasconcelos et al [3]. published an Reynolds number. Darcy's law, which is applicable
experimental work about the use of SWCNT-water only when the pore-diameter-related Reynolds
nanofluid as a secondary refrigeration fluid; they number is less than unity, was used in most studies
found that the system performances were better than about heat convection in porous media utilizing
with the use of base fluid. Jeon et al[4] . provided a nanofluids. Inertial effects become crucial for high
summary on the progress of research on the use of porous medium permeability or greater flow rates,
SWCNTs in solar cell applications (silicon, organic and the drag impact owing to the solid matrix and
and perovskite types). In addition, they presented viscous stresses near the solid walls may become
discussions on the important role that SWCNTs can large, causing the flow to become non-Darcian. The
play in solar cell devices due to their optical physical flow separation in the porous media is
transmission characteristics. SWCNT have been thought to be the cause of the deviation from the
used in many research works for preparing linear law, which is mathematically expressed as a
nanofluids and studying their thermophysical nonlinear term in the velocity-pressure-gradient
parameters and their effect on heat transfer effect. It equation (Riley and Rees[12] , Nawaf and Pop[13].
was found that for a given percentage of nanotubes In addition, in the previous cited papers, the power-
in a base fluid, nanofluid with SWCNT has a high law model of the non-Newtonian fluid was mostly
thermal conductivity compared to that of MWCNTs used, but the relationship between shear stress and
due to the high thermal conductivity of SWCNT, shear rate of this model is relatively simple and is
Morais [5]. Choi et al [6]. demonstrated by an not commonly adequate for describing the viscosity
experimental study that the dispersion of carbon of certain non-Newtonian fluid. Like, as the shear
nanotubes provides the better thermal conductivity rate approaches zero, it incorrectly predicts an
enhancement compared to other materials infinite viscosity for shear-thinning fluids as
907
presented by Tien et al [14]. The Carreau-Yasuda T T T   2T  2T 

overcome this issue, which includes four additional u v   nf  2 2 4
parameters allowing the description of wide range  x y  x y 
of shear-thinning fluids Bird et al [15]. The Carreau-
Yasuda model has been used in the studies of free where V is the velocity vector, g , is the
convection in the following papers Benouared et al gravitational acceleration vector , p , is the
[16]. , Alloui et al[17] , Khechiba et al [18], Rebhi pressure,  a , is the apparent viscosity of the non-
et al [19] and Lounis et al. [20].
Newtonian nanofluid,  , is the time,  nf , is the
II.MATHEMATICAL FOUNDATION thermal diffusivity of the nanofluid saturated porous
The studied enclosure is presented in the x and medium. The permeability of porous medium, K ,
y Cartesian coordinates as shown in Figure 1, and the material parameter are evaluated by Ergum
where H and L are unites high and wide and  model, Ergum. [21]
is the inclination angle with respect to the horizontal The density variation in the buoyancy force
plane. The active walls are subjected to constant described by the Boussinesq approximation
temperatures Th (hot) and Tc (cold), while the other nf  nf ,0 1   T nf T  Tc   where the subscript
walls are considered adiabatic. 0 denotes the reference state and  T nf the thermal
expansion coefficients of nanofluid. After
eliminating the pressure term from the momentum
equations, the momentum equations the governing
momentum and energy equations become.
u v K    gK nf  T 

   
  nf  V  u  V  v   
y x a  y x  a  x
T
Tnf  cos   sin  
y 
(5)
T T T   2T  2T 
u v   nf  2 2 (6)
 x y  x y 
Fig. 1. Geometry of the physical problem.
The thermophysical values of the Single Wall
By taking the following assumptions: the Carbon Nanotube (SWCNT), the Al2O3
thermophysical properties of the nanofluid are nanoparticles and the water are presented by Table
constant except the density variation, which is 1.
evaluated by the Boussinesq model, the non-
Newtonian SWCNT-Water nanofluid is in the Table 1. Thermophysical properties of Single Wall Carbon
thermodynamic equilibrium with isotropic porous nanotube (SWCNT), Aluminium oxide (Al2O3) and water.
medium which is simulated as a single-phase fluid
and with neglecting the viscous dissipation, the
Joule heating, and the radiation effects. The Physical SWCNT Al2O3 Base fluid
governing equations of the problem are: properties (water)
u v Cp  J.kg -1.K -1  425 765 4179
 0 1
x y   kg.m-3  2600 3970 997.1
a  K  p k  W.m -1.K -1  6600 40 0.613
 1   V   u    nf g sin  2
K  a x
nf
  105  K -1  1.6 0.85 1.47
  .m1  4.8  10 7 35  106 21
a  K  p
1  nf V   v    nf g cos  3
K  a  y
The Tiwari and Das thermal conductivity of the
nanofluid is valid only for spherical particles and
908
has been used in this study for calculating the   2  2    2  2     2   

thermal conductivity of the Al2O3-water nanofluid. S     
2   2 2  
For the case of SWCNT-Water nanofluid, the  X  X  Y  Y X Y X Y  

thermal conductivity has been evaluated through the gKLT  T  f 2 12 K f 
RT  , Va    X     Y   , G 
2
Xue model, Xue [22], where the effect of space
distribution and axial ratio of the carbon nanotubes 0 f    f 0 L 

has been included (Eq. 7). p    p 
  K  Kf  F ( )  1     , H ( )  1     
1    2
K CNT
ln  CNT   f    f 
 K CNT  K f  2 K f   (7)
Kn f  K f   Cp  f 
Kf  K  Kf  knf

1    2 ln  CNT   P( ) 
 K CNT  K f  2 K f  
k f 1     Cp  f     Cp  p 
 
The apparent viscosity of the non-Newtonian (11)
SWCNT-Water nanofluid,  a , as given by Kefayati
[23], Jain Bhargava[24] : The corresponding applied dimensionless
boundary conditions of the system are:
f
a  (8) 1 1 
1   
2.5 X     0,   
2 2

where,  f , is the base fluid viscosity defined by the 1 1 
X     0,     (12)
Carreau-Yasuda model as follow Carreau [25] and 2 2 
Yasuda [26]: 1  
Y     0, 0 
n 1 2 Y 
 f     0    1   E ' '  
a a
(9) The local Nusselt number Nu and the average
 
The  0 is the fluid viscosity at zero shear rate Nusselt number Nu m at the vertical walls, which
signifies the quantities of interest for evaluating the
and  is the fluid viscosity at infinite shear rate.
heat transfer enhancement, are computed by:
The E  ,   , n , a are the rheological parameters, knf   
where E  is the dimensional time constant,   is the Nu    
k f  X  X  0.5
magnitude of the shear rate, n is the power-law (13)
1 2
index (degree of shear-thinning) and a is a Num   Nu dY (14)
1 2
parameter that describes the transition region
between zero-shear-rate viscosity and power law
regions. We denote by Nu L the average Nusselt number
of the left wall.
The shear rate is expressed as:
 n 1
  u   v    u v  
2 2 2
 2 II.COMPUTATIONS
    2            (10)
    x   y  
  y x   The finite difference method has been used to
 solve the governing equations along with the
boundary conditions, using a uniform grid size mesh
where the parameters nf , S , G , RT , Va , F ( ) via an implemented FORTRAN code. The
and H ( ) in the momentum equation and P ( ) in unknowns  and  have been calculated
the energy equation are given by: iteratively by the tri-diagonal method algorithm
(TDMA) until the following convergence criteria is
verified.
  i j 
 ik,j1   ik, j /  i  j  ik, j  106 (15)
909
The mesh size effect on the maximum absolute

value of stream function and the average Nusselt
number of the hot wall has been tested from 60×60
to 200×200 as shown in Table II. The performed
tests showed that the grid of 100×100 to be adequate
to simulate accurately the resolve the equations and
reduced computational time.
Table 2. Variations of average Nusselt number of the hot
wall and the maximum absolute value of stream function with
different grid sizes ( RT  200 , G  0.5 ,   0 ,
  0.05 , E  0.6 , n  0.8 , s  0.01 and a  2 ).
Grid 30x30 60x60 80x80 100x100

size
 max
3.0531 3.0005 2.9925 2.9887
Nu L 2.4120 2.4095 2.4092 2.4090
VI. Results
The purpose of the present study is to examine
the free convection heat transfer performance of a
no Newtonian nanofluid (SWCNT-water) saturated
a tilted square porous medium taking into
consideration the inertial effect parameter by using
the Darcy-Dupuit model for describing the flow
inside the porous medium. The relationship among
the Rayleigh number, RT , nanoparticles volume
fraction,  , inertial effect parameter, G , inclination
angle  , and the Carreau-Yasuda rheological
parameters, n , E , s and a have been investigated
and the numerical results described in this study
cover the ranges: 0  RT  200 , 0    0.10 ,
0  G  10 , 90    90 , 0.2  n  1 ,
0.2  E  100 , 0  s  1 and 0.1  a  2 .
910
Fig. 3. Apparent viscosity, nf , profiles at the mid-width (

x  0 ) of the cavity for RT  200 and   0 : (a)
influence of nanotube percentage,  , (b) influence of the
inertial effect parameter, G
Fig. 2. Apparent viscosity, nf , profiles at the mid-width

x  0 : (a) influence of the power-law index, n , (b)
influence of the time constant parameter, E , (c) influence of
the parameter, s , (d) influence of parameter, a , for
RT  200 ,   0.05 , G  0.5 and   0
FIG. 4. Apparent viscosity, nf , vs. Shear rate,  , for

RT  200 and   0 : (a) influence of nanotube
percentage,  , (b) influence of the inertial effect parameter,
G.
911
FIG. 6. Variation of : (a) the maximum absolute stream

Fig. 5. Variation of : (a) the maximum absolute stream
function, (b) the average left Nusselt number and (c) the
function, (b) the average left Nusselt number and (c) the
apparent viscosity of the nanofluid (c) with Rayleigh number
apparent viscosity of the nanofluid with Rayleigh number
RT and different values of the viscosities ratio s at
RT and different values of dimensionless time constant E at
G  0.5 ,   0.05 and   0 .
G  0.5 ,   0.05 and   0 .
912
Fig. 7. Variation of : (a) the maximum absolute stream

function, (b) the average left Nusselt number and (c) the FIG. 8. Variation of : (a) the maximum absolute stream
apparent viscosity of the nanofluid (c) with Rayleigh number function, (b) the average left Nusselt number and (c) the
RT and different values of dimensionless parameter a at apparent viscosity of the nanofluid with Rayleigh number
G  0.5 ,   0.05 and   0 RT and different values of inertial effect parameter G at

  0.05 and   0 .
913
parameter, G . Figure. 4(a) presents that for a given

value of the nanotube percentage; the increase of the
shear rate decreases the apparent viscosity. In
addition, the increase of the carbon nanotube
increases the apparent viscosity. Figure. 4(b)
presents reveals that the inertial effect parameter
variation does not have a significant effect on the
apparent viscosity for a given value of the shear rate.
The effect of dimensionless time constant, E , on
the fluid flow strength, the convection rate and the
apparent viscosity is shown in Fig. 5. It can be seen
that the enhancement in the fluid flow strength and
the convection rate increase with the increase of the
Rayleigh number. In addition, regardless of the
Rayleigh number, the increase of dimensionless
Fig. 9. Variation of average Nusselt number ratio with the
time constant E enhances the convection rate inside
power-law index n for different nanotubes volume the enclosure and the enhancement recorded
parentage at RT  200 , G  0 and   30 . become more significant for high Rayleigh number.
In addition, the increase the Rayleigh number or the
dimensionless time constant decreases the apparent
IV.DISCUSSION viscosity of the non-Newtonian SWCNT-Water
nanofluid and the fluid becomes more and more
The effect of varying the parameters of Carreau- shear thinning. Almost the same behaviour is
Yasuda model on the apparent viscosity of the recorded by the decrease of Carreau-Yasuda
SWCNT-Water non-Newtonian nanofluid, nf , rheological parameters: the viscosities ratio s or the
profiles across the enclosure at mid-width location ( dimensionless parameter, a , as presented in Figs. 6
x  0 ) are presented in Fig. 2 for RT  200 , G  0.5 and 7.
The effect of the Rayleigh number for different
,   0 and   0.05 . The profiles presented for
values inertial effect parameter on the fluid flow
various values of n , E , s and a . Upon decreasing strength, convection rate and the apparent viscosity
the values of n and s or increasing the values of E of the SWCNT-water non-Newtonian nanofluid at
and a the shear-thinning effect becomes significant is outlined in Figure. 8 at   0.05 and   0 . The
at the center and near the solid walls of the cavity,
increase of fluid flow strength and the convection
which causes a significant decrease in the fluid
rate is significant with the increase of Rayleigh
viscosity, owing to high shear-rate. Comparing the
number for the value of G  0 (Darcy flow) to
results to a Newtonian case, the shear-thinning
G  0.1 , and above this value till G  10 , the
behavior is seen to enhance the convective
circulation. This observation is similar to the noticed increase in the fluid flow strength and the
numerical and analytical findings reported by convection rate become insignificant due to the
Benouared et al.46 and Alloui & Vasseur47 related to inhibition of the flow inside the enclosure.
pure thermal convection in a horizontal and vertical Additionally, with the increase in the Rayleigh
fluid cavity. number, the non-Newtonian fluid behaviour
The same behaviour is recorded for various values become more and more shear-thinning which is
observed by a decrease of the apparent viscosity.
of SWCNT percentage,  , and inertial effect
But for a given value of Rayleigh number, the
parameter, G , as demonstrated in Fig. 3. increase of the inertial effect parameter has an
inverse effect of the non- Newtonian fluid
Figure 4 exhibits also the effect of the shear rate,
behaviour, where the fluid become less shear-
 , on the apparent viscosity, nf , of the SWCNT- thinning which is presented by the increase in the
Water nanofluid for different values of the carbon apparent viscosity of the SWCNT non-Newtonian
nanotube percentage,  , and the inertial effect nanofluid.
914
The average Nusselt number ratio ii. The heat transfer by convection promotes
Nu L Nu L ( 0.00) is plotted in Fig. 9, as a function of with decreasing the Carreau-Yasuda
the power-law index, n , for different values of
parameters, a , and, s , and for rising the
SWCNT percentage taking the values of RT  200 ,
G  0 ,   30 and the following Carreau-Yasuda time constant parameter, E .
parameters E  0.6 , a  2 and s  0.01 . As it can iii. The power-law index, n , of the Carreau-
be seen in this figure, as the fluid is more shear- Yasuda model has a significant effect on the
thinning, the more convection rate is for a given apparent viscosity, on the fluid flow
nanotube percentage. In addition, for a fixed value intensity and therefore on the convection
of the power-law index, n , the increase of the rate. The more the shear-thinning the fluid
carbon nanotube percentage enhances the heat (decreases of, n ), the better the rate of
transfer inside the enclosure. Finally, it is noticed convection.
that the heat transfer enhancement rate for
Newtonian fluid ( n  1 ) for the nanotube REFERENCES
percentage of   0.10 is about 8%, and this
[1] N. Ali. A.M. Bahman, N.F. Aljuwayhel, S.A. Ebrahim,
enhancement can reach the rate of 67% for a shear- S. Mukherjee and A. Alsayegh, “Carbon-Based
thinning fluid at n  0.2 . Nanofluids and Their Advances towards Heat Transfer
Applications-A Review,” Nanomaterials. 11, 1628
CONCLUSION (2021).
[2] Y. Li and S. Maruyama, “Single-Walled Carbon
Nanotubes: Preparation, Properties and Applications,”
The free convection on non-Newtonian SWCNT- Springer, (2019).
Water nanofluid saturated an inclined square porous [3] S. Nadeem and S. Ijaz, “Single wall carbon nanotube
medium has been numerically investigated. The (SWCNT) examination on blood flow through a multiple
Carreau-Yasuda non-Newtonian model has been stenosed artery with variable nanofluid viscosity,” AIP
used for describing the fluid viscosity and the fluid ADVANCES. 5, 107217 (2015).
[4] A.A. Vasconcelos, A.O.C. Gómez, E.P. Bandarra Filho
flow inside the cavity described by the Dupuit- and J.A.R. Parise, “Experimental evaluation of SWCNT-
Darcy to take into consideration the inertial effect water nanofluid as a secondary fluid in a refrigeration
parameter. The impact of inertial effect parameter, system,” Applied Thermal Engineering. 11, 1487-1492
the Carreau-Yasuda rheological parameters, the (2016).
SWCNT concentration, the Rayleigh number, and [5] S. Morais, “Multi-Walled Carbon Nanotubes,” Applied
Sciences. 9, 2696 (2019).
the inclination angle on the free convection inside [6] S.U.S. Choi, G.Z. Zhang, W. Yu, F.E. Lockwood and
the enclosure has been analysed and discussed. A E.A. Grulke, Anomalously Thermal Conductivity
scale analysis is also presented at the end to show Enhancement in Nanotube Suspensions,” Appl. Phys.
the maximum enhancement in heat transfer that can Lett. 79, 2252-2254 (2001).
be achieved through the studied cavity. The main [7] D. Alilat, M. Alliche, R. Rebhi, A.J. Chamkha, “Inertial
effects on the hydromagnetic natural convection of
findings of this analysis can be summarized as SWCNT-water nanofluidsaturated inclined rectangular
follow: porous medium,” International Journal of Fluid
i. The loading of the base fluid (water) with Mechanics Research. 47, 461-483 (2020).
more SWCNT decreases the fluid flow [8] M.D. Massoudi, M.B.B. Hamida, M.A. Almeshaal, Y.A.
intensity inside the cavity due to the increase Rothan and K. Hajlaoui, “Numerical analysis of
magneto-natural convection and thermal radiation of
of the fluid viscosity. However, even with SWCNT nanofluid inside T-inverted shaped corrugated
the decrease in flow intensity an cavity containing porous medium,” International Journal
enhancement of convection rate is recorded of Numerical Methods for Heat & Fluid Flow. 32, 1092-
because the enhancement of the thermal 1114 (2022).
conductivity by addition of more SWCNT [9] S. Halelfadl, T. Maré, P. Estellé, “Efficiency of carbon
nanotubes water based nanofluids as coolants,
overcomes the effect of viscosity increase Experimental Thermal and Fluid Science. 53, 104-110
(SWCNT have very high thermal (2014).
conductivity). [10] A.K. Sharma, A.K. Tiwari and A.R. Dixit, “Rheological
behaviour of nanofluids: A review,” Renewable and
Sustainable Energy Reviews. 53 779-791 (2016)
915
[11] ] P. Barnoon and D. Toghraie, “Numerical investigation

of laminar flow and heat transfer of non-Newtonian
nanofluid within a porous medium,” Powder
Technology. 325, 78-91 (2018).
[12] D.S. Riley, and D.A.S. Rees, “Non-Darcy Natural
Convection from Arbitrarily Inclined Heated Surface in
Saturated Porous Media,” J. Mech. Appl. Math. 38, 277–
295 (1985).
[13] H.S. Nawaf and I Pop, “Non-Darcy Natural Convection
in a Square Cavity Filled with a Porous Medium,” Fluid
Dyn. Res. 36, (2005) 35-43.
[14] C. Tien and H.S. Tsuei, “Laminar natural convection heat
transfer in ellis fluids,” Appl. Sci. Res. 20, (1969) 131-
147.
[15] B.R. Bird, R.C. Amstrong and O. Hassager, “Dynamics
of Polymeric Liquids,” second ed., John Wiley and Sons
Inc., New York, (1987).
[16] O. Benouared, M. Mamou and N.A. Messaoudene,
“Numerical nonlinear analysis of subcritical Rayleigh-
Bénard convection in a horizontal confined enclosure
filled with non-Newtonian fluids,” Phys. Fluids. 26,
073101 (2014).
[17] Z. Alloui and Vasseur. P, “Natural convection of
Carreau-Yasuda non- Newtonian fluids in a vertical
cavity heated from the sides,” Int. J. Heat Mass Transfer.
84, 912-924 (2015).
[18] K. Khechiba, M. Mamou, M. Hachemi, N. Delenda and
R. Rebhi, “Effect of Carreau-Yasuda rheological
parameters on subcritical Lapwood convection in
horizontal porous cavity saturated by shear-thinning
fluid, Physics of Fluids. 29, 063101 (2017).
[19] R. Rebhi, M. Mamou and N. Hadidi, “Bistability
bifurcation phenomenon induced by non-Newtonian
fluids rheology and thermosolutal convection in
Rayleigh–Bénard convection,” Physics of Fluids. 33,
073104 (2021).
[20] S. Lounis, R. Rebhi, N. Hadidi, G. Lorenzini, Y. Menni,
H. Ameur, N.A.C. Sidik, “Thermo-Solutal Convection of
Carreau-Yasuda Non-Newtonian Fluids in Inclined
Square Cavities Under Dufour and Soret Impacts,” CFD
Letters. 14, 96-118 (2022).
[21] S. Ergum, “Fluid Flow through Packed Columns,”
Chem. Eng. Prog. 48, 89-94 (1952).
[22] Q.Z. Xue, “Model for Thermal Conductivity of Carbon
Nanotube-Based Composites,” Physica B. 368, 302-307
(2005).
[23] G.H.R. Kefayati, “Simulation of heat transfer and
entropy generation of MHD natural convection of non-
Newtonian nanofluid in an enclosure,” International
Journal of Heat and Mass Transfer. 92. 1066-1089
(2016).
[24] ] S. Jain and R. Bhargava, “Numerical simulation of free
convection of MHD non-Newtonian nanofluid within a
square wavy enclosure using Meshfree method,” Int. J.
Comput. Methods Eng. Sci. Mech. 22, 32-13 (2021).
[25] P. Carreau, “Reological equation from molecular
network theories,” Ph.D. thesis, University of Wisconsin,
Madison, (1968).
[26] K. Yasuda, “Investigation of the analogies between
viscometric and linear viscoelastic properties of
polystyrene,” Ph.D. thesis, MIT, Cambridge, (1979).
916
KBRN SİLAHLARI VE TERÖRÜN TERCİHİ
Ümüş Sarpkaya1* ve Mehmet Eyyuphan Yakıncı2

KBRN /Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İskenderun Teknik Üniversitesi Türkiye
1/
ORCI D: 0000-0002-6625-982x
/ Prf. Dr. / KBRN /, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Müh, İskenderun Teknik Üniversitesi
2
Türkiye
ORCID:0000-0002-3244-6432
sudesarpkaya@hotmail.com
Özet – KBRN kavramını dünya tarihinden beri bilinmektedir. Kavram tam olarak ifade edilmese de
savaşlarda ve gizli terörist eylemlerde caydırıcı ve baskı unsuru olarak kullanılmıştır. KBRN tarihi
gelişimini ve KBRN ajanlarını bahsettiğimiz çalışmada, KBRN ajanları, tarihteki savaşlarda kullanılmaları
tablolar oluşturularak gösterilmiştir. Çalışmanın literatür taraması kısmından sonraki safhada da Excel
programı yardımı KBRN silahlarının kullanılma tercihi oranları incelenmiştir. Nitel ve nicel verilerin
kullanıldığı çalışmada Global Terörizm Veri Tabanı (GTD) ’na kayıtlı veriler incelenmiştir. GTD verilerine
göre en çok 123 saldırı ile KBRN terör saldırısına Afganistan’ında içinde olduğu Güney Asya Bölgesinin
maruz kaldığı raporlanmıştır.123 saldırıya maruz kalan bölge 119 kimyasal %24.99 oran ile 4 kez de
biyolojik saldırıya %0.84 ile karşı karşı karşıya kalmıştır. Çalışmada diğer bölgelerde incelenerek bölgesel
alanda KBRN saldırısına uğrama ve teröristlerin tutum ve davranışları gelişmişlik seviyesi ile paralel olarak
incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler – KBRN, TERÖRİZM, BÖLGE, SİLAH, TEHDİT
I. GİRİŞ kullanılmasına kadar geçen bir zamanda dikkat

edilmesi gereken süreçtir [3].
Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik, Nükleer
(KBRN) kavramı son yüzyılda ortaya cıkmış bir KBRN silahları kullanmak ilkel toplumlarda bile
terim gibi düşünülse de tarih sahnesine çok eski cazip olma nedeni eşit şartlarda savaşma ortamını
zamanlarda girmiştir [1]. Uygarlığın gelişmediği ortadan kaldırması olarak da görülmektedir. Adil bir
çağlarda bile farklı silahlara yönelme düşmanı en dövüş şekli olmayan diye tabir edilen KBRN
bilinmeyenle vurma çabası KBRN silahları ve silahları ile saldırı, düşmanı manipüle etmek ve
olgusunu ortaya çıkarmıştır [2]. haksız bir şekilde mücadeleleri kazanmak için tercih
zayıf tarafların tercih ettiği yöntem olmuştur.
KBRN silahları, bilinen konvansiyonel Bilinmeyen ve ani saldırı zayıf ve güçsüz taraftan da
silahlardan farklı olarak çok daha fazla yıkıma gelse de eşit olmayan bir saldırı olacağı için
neden olabilecek silahları içeren ajanlar, kullanmak “asimetrik tehdit” olarak adlandırılmıştır. Asimetrik
için gereken malzemelerin olduğu patlayıcı tehditlerin büyük bir kısmı kitle imha silahı olarak
bombaları, mermileri ve bunları atmak için balistik kullanılmıştır [4].
füzeleri kapsayan tüm içeriklerdir. KBRN
ajanlarının silahlara dönüşmesi, imalatı, seri üretim
safhası ve bu silahların depolanması yanı sıra
917
Sarpkaya vd., KBRN SİLAHLARI VE TERÖRÜN TERCİHİ, ICEANS 2022, Konya, Turkey
11 Eylül 2001 terör ve terörizm için bir milad de grafikler ve tablolarla KBRN saldırılarının daha
sayılabilecek bir tarih oldu. Teröristlerin ulaşım için çok hangi KBRN ajanı ile gerçekleştirildiği sorusu
kullanılan araçları da dahi silahlara dönüştürdükleri yanıtlanmak istenmiştir.
görülmüştür. Soğuk savaş zamanlarında birbiriyle
yarışan ve bloklaşan ülkeler dönemin sonlanması ile Web Of Science (WOS) veri tabanında bulunan
bu ülkelerin KBRN silahları teröristlerin dikkatini SSCI, indekslerinde bulunan dergilerdeki makaleler
çekmeye başladı. Dünya ise KBRN silahlarının incelenerek literatür taraması hazırlanmıştır. Google
terörist grupların eline geçmesi ihtimalinin dahi Akademik ve YÖK Tez Merkezi veri tabanlarından
yarattığı korku ile karşı karşıya kalmışlardır [5]. da faydalanarak çalışmanın zemini hazırlanmıştır.
Terörizm kelimesi Latince; korkutmak ve II.1. KIMYASAL SILAHLAR

sindirmek anlamına gelen “ terrere” sözünden
türemiştir. Çok eskiden beri var olan kavramı siyasi Kimyasal maddelerin silah haline gelmesi
açıdan örgütlenmeler ile de paralel olarak gelişme Milattan Önce (MÖ) 400 yıllarında Spartalılara
sağlamıştır [6]. dayanmaktadır. Kükürt dumanlarını düşmanlarına
karşı kullanan Spartalılar kimyasal savaş silahını
Endüstri ve yan ürünlerinin, tarım ürünlerin, tıbbi, kullanan en eski toplum olarak bilinmektedir [9].
tedavi ve tanı cihazlarının ayrıca çok fazla enerjiye Büyücüler ve din adamları topluluklara istediklerini
olduğu roket yakıtı ve nükleer santralleri de yaptırabilmek için antik zamanlarda da kimyasal
kapsayan çok geniş alandaki maddeler; kimyasal, silahlar kullanma yoluna gitmişlerdir [10].
biyolojik, radyolojik ve nükleer ajanlar şeklinde
ifade edilir. 1997’de ABD yapılan Ulusal Güvenlik Hunların büyük ordularına karşı Çinlilerin
Konseyi toplantılarında KBRN kavramı içeriği çok zayıflılıklarını kapatmak için, bu asimetrik tehdide
fazla olan, insan yaşamı ve canlıların hayatının cevap olarak zehirli oklarla Türklere saldırdıkları,
devamı için vazgeçilmez unsurları barındıran ancak Juan–juan topluluğunun kolu olan Su-shenlerin de
KBRN silahları olarak kullanıldığında son derece okların uçlarına zehir sürdükleri Çin kaynaklarında
ölümcül ve korkutucu bir unsura dönüşebildiği yer almaktadır [11].
belirtilmiştir. Nükleer silahları kullanmak için
balistik füzeler ya da uçaklar, kimyasal biyolojik 19.yüzyılda endüstriyel kimyanın gelişmesine
silahlar için toplar, püskürtme cihazları ve kadar kimyasal silahlar konusu seri üretimi ve
mektuplar kullanılmıştır [7]. depolanması yapılamamıştır [12].
KBRN silahları özellikleri gereğince en çok kitle Almanların I.Dünya Savaşı’nda 22 Nisan 1915
imha silahı olarak kullanılmak istenilmektedir. Bu yılında Belçika Ypres’te 6000’den fazla borularla
sebepten terör grupları ve bazı terörü dışarıdan 160 ton klor gazını 10 dakikada şehre salması ile
destekleyen ya bizzat baskı aracı olarak kullanmak görülmemiş bir asimetrik tehlike ve kimyasalların
isteyen devletlerce tercih edilir. Teröristler en çok savaşı adı verilebilecek savaş başlatılmış oldu. 6 km
kimyasal silah tercih ettikleri izlenmiştir [8]. alanda boyunda panik ve kaos yaratarak 1000’de
çok askerin ölümüne 4000’den fazla yaralanmalara
neden oldu [13].
Birinci Dünya Savaşı sırasında kimyasal silahlar

Çalışmamızda iki taraflı araştırma yöntemi olarak 100 000 kişinin ölümüne 900 000 insanın ise kalıcı
nicel ve nitel veriler ışığında KBRN terörizmi ile hastalıklarla yaşamasına neden olmuştur. Hardal
ilgili irdelenmiştir. Karma bir araştırma yapısı gazı bu kimyasallardan en zararlı gaz olmuştur.
verilerin tablolaştırılarak incelenmesi ve konunun Adolf Hitler’in de hardal gazına maruz kalması II.
literatür taranması yöntemi ile desteklenmesi Dünya Savaşı’nda silah kullanılmamasının sebebi
amaçlanmıştır. Karşılaşılan KBRN terör ataklarının olarak gösterilmiştir [10].
sayısal oranları bölgesel anlamda Global Terörizm
Veri Tabanı (GTD) desteği ile incelenme olanağı
Japonların ise 1932-1945 arasında,731 Birim
bulunmuştur. Microsoft Excel Programı yardımı ile
918
adını verdikleri biyolojik silah çalışmalarını Çinliler istemeleriyle başlamıştır. Tarihin ilk çağlarında dahi
üzerinde denemişlerdir [14]. topluluklar zehirli bitkiler ve hayvan leşleri ile
biyolojik silahlar oluşturup düşmanlarının salgın
hastalıklara maruz kalmasına sebep olmuşlardır
Vietnam’a uçaklarla 1985 yılında ABD’nin [21].
kimyasal ilaçlarla saldırmıştır. 20 milyon galon
yaprak dökücü kimyasalı, turuncu renkli çizgileri Tarımsal alanlarda da biyolojik silah
olan varillerle atması bu kimyasalın portakal gazı kullanılmasına Agroterörizm denilmektedir. Tarım
adını almasına sebep olmuştur. 400 000 kişinin terörizminin ilk çağlardan günümüze ve hatta
ölümüne sebep olan ve yarım milyon kadar sonraki gelecek yıllara da yansıyacağı düşünülmektedir
nesillerinin sakatlıklarına neden olmuştur [15]. [22].
Irak’ın İran sınırına yakın Sünni Kürt’lerin Biyolojik silahların ilk ilkel hali Kartacalı
yaşadığı kasabaya Irak lideri Saddam Hüseyin’in komutan Hannibal’ın M.Ö. 190’de savaşta zehirli
emri ile “Kimyasal Ali” tarafından 23 Şubat -16 yılanlarla ile düşmanı yok etmesi şeklinde
Eylül 1988 arası yapılan El –Enfal Hareketı’ görülmüştür. Kartaca şehrinde yaşanan kaos
Halepçe Katliamı olarak tarihe geçti. 100 000 ile nedeniyle pek çok önemli kayıt ve arşiv belgelerine
150 000 insanın ölümüne sebep oldu. Elma ulaşılmadığı için bazı konulardaki bilgiler tam bir
kokusunu hisseden insanların kimyasal, Hardal, netlik kazanamamıştır. Tatar Ordusu’nun 1346
Sarin, VX gazına maruz kaldıkları bağımsız yıllarında Tatar Ordusu’nun Kefe’yi kuşatmasında
kaynaklarca bildirildi [16]. sırasında surların içine mancınıklarla vebadan
Aum Shinrkyo dini terör örgütü Chizuo ölmüş insanlar atılmıştır. 1756 -1763 İngilizler ve
Matsumoto’nun emri ile 20 Mart 1995’te saat Fransızlar arasındaki savaşlarda çiçek virüsünün
07:55’ Japonya Tokyo metrosunda pazartesi düşmanlara bulaştırıldığı görülmüştür. Ayrıca
gününün yoğunluğu da hesap edilerek kimyasal Kızıldereliler’de çiçek virüslü battaniyeler
sarin gazı saldırısı yapıldı [17]. verilmesi de biyolojik savaş olarak nitelendirilmiştir
[23].
10 tane plastik poşeti seyreltilmiş sarin sıvısı İngiltere İskoçya’nın batısındaki Gruinard adasına
içeren beş farklı vagonda şemsiyelerin ucu ile 1942 yılında adaya şarbon basili atmasıile toprağa
delerek gerçekleştirilen saldırı kimyasal silahın tren karışan şarbon sporlarını temizlenmesi1979 yılında
içindeki yoğunluğun artmasıyla etkileşime başlayıp ancak 1987 yılında 280 ton formaldehit ile
uğrayanların sayısı arttı [18]. ancak tamamlanabilmiştir [24].
II.2.Biyolojik KBRN Silahları Biyolojik silahlar KBRN silahları içinde terör

gruplarının kullanımının en kolay olduğu silahtır
[25].
Biyolojik Silahlar, insanları, hayvanları veya bitki
türlerini tehdit eden ( parazitler, bakteri, mantar, KBRN silahlarının içinde en sinsisi olanı biyolojik
riketsiyalar ve birtakım virüsler ) ile bazı toksik silahlardır. Biyolojik silahlarda etken olarak toksin
bitkileriden, mikroorganizmalar ve hayvanlardan madde olarak kullanılır. Hedef kitleye biyolojik
faydalanılarak elde edilen toksinlerdir [19] . saldırı şekli füze, bomba vb. mekanizmalara
yerleştirildiğinde kimyasal biyolojik ajanlar, KBRN
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), (NATO) Biyolojik silahı statüsü kazanırlar [26].
silahlar Konvansiyonun (BWC), Birleşmiş
Milletler biyolojik silah olarak 43 tane
mikroorganizma 15 tane bakteri, 24 tane virüs, 2
mantar, 2 parazit tespit etmişlerdir [20].
MÖ’ye dayanan biyolojik silah olarak kullanma

isteği Çinlilerde Çavdar Mahmuzu ( Rye ergot
alkolodileri) hastalığı olan çavdarları düşmanlarının
içme sularına karıştırmak suretiyle zehirlemek
919
Tablo 1KBRN silahlarından biyolojik silahların tarihteki silah merkezinde Neisseria

kullanımı [32] denemeler meningitidis
Vibrio
Tarih Saldırı Şekli Saldırı Ölü cholerae
silahı sayısı
1941 Guinard Adası’a Bacillus Bilinmi
M.Ö.1000 Truva Savaş’ında Clostridi Bilinmi İngilizlerin şarbon anthracis yor
zehirli oklarla kullanımı yor bulaştırması
saldırması 1966 New York Bacillus Bilinmi
metrosuna subtilis yor
M.Ö.598 Atinalı Solon sulara Hellebore Bilinmi biyolojik silahla
saldırı Kullanımı yor 1979 Ekaterinberg’deki Bacillus 66’dan
Rusların anthracis az
M.Ö 500 Asurluların su Ergot Bilinmi mikrobiyoloji
kuyularına sabotaj Mantarı yor enstitülerinde
patlama ile şarbon
yayılımı
M.Ö.184 Hannibal’ın yılanlı Yılan zehri Bilinmi 1981 Dank ateşinin ABD Dang virüsü Bilinmi
saldırı saldırısı yor ile Küba arasındaki yor
soğuk savaşta
300.000’den çok
M.S. 1155 Toronto su Ölü insanlar Bilinmi bulaştırılması
kaynakları ve parçaları yor 1984 Restorana Salmonella Bilinmi
M.S.1346 Kafka’ya Yersinta 25-30 Rayneeshe typhimrium yor
mancınıklarla pestis milyon mezhebinin
vebalı ölüler enfeksiyon
14.YY. Hititler tularemi Francisella Bilinmi bulaştırılması
bulaşmış koçların tularensis yor 1985 ABD’nin biyolojik Dang virüsü Bilinmi
kullanılması ajan geliştirmesi yor
1422 Carolstein Yersinta Bilinmi 2001-2002 ABD Pentagon’a Bacillus 5
Savaşı’nda pestis yor şarbonlu mektup anthracis
Litvanyalılara
vebalı cesetlerle
dışkı bulaştırması
1495 İspanyolların lepralı Mycobacteri Bilinmi
kanını şaraplara um leprae yor II.3. Radyolojik silahlar
Karıştırıp Napoli’de
dağıtmaları Henri Becquerel ilk kez nükleer enerjiyi,
15.YY. İnkalılaraPizarro’nu Variola virüs Bilinmi 1986 yılında uranyumun karanlık bir ortamda
n çiçekli giyecekler yor kalması sonucu fotoğraf plakaları üzerine iz
dağıtması bırakması sonucu X- Ray ışınlarını fark etmesi
sonucu keşfetti [27].
1650 Polonya’nın kuduz Rabies virüs Bilinmi
köpek salyalarını yor Kirli bomba olarak silahlar konvansiyonel
atması
patlayıcılara radyolojik ajanların da yerleştirilmesi
1710 Rusların vebalı Yersinta Bilinmi
ölüleri kullanması pestis yor
ile oluşturulan yapılardır. Bu tür silahları yapacak
1763 İngilizlerin Variola virüs Bilinmi teröristlerin konunun uzmanı kişiler olması
Kızıldereli’lere yor beklenir. Kirli bombalarda panik ve korku yaratması
çiçek virüsü bakımından diğer KBRN silahları gibi çok etkili bir
bulaştırması terör eylem silahtır. Kirli bombalar El Kaide terör
1860-1865 Amerikan İç Sarı humma, Bilinmi örgütünün de dikkatini çekmiştir[28].
Savaşın’da sarı Variola yor
humma ve çiçek virüsleri ve Bratsk-Rusya’da Sezyum-137 ile bir terörist
bulaştırması ve hayvan
eylem gerçekleştirilmiştir. Yönetim kurulu
sulara hayvan leşleri
leşleri atılması üyelerinin oturdukları sandalyelerinin altına
1932- Mahkumlarda veba, Basillus sezyum-137 yerleştiren teröristler radyasyon bir
1942 kolera, şarbon anthraccis 10.000 üyeyi radyasyona bağlı hastalıklar yaşamasına
1942- menenjit “Ünite Yersinia sebep oldu. 1995 yılında Moskova-Rusya’da
1945 731”isimli biyolojik pestis Sezyum-137’nin bir arabanın yan kapısına
920
konulması sonucu ölümle sonuçlanan KBRN terör için hasta etmek hasar
olayı meydana gelmiştir. Teröristlerin hastanelerden insanlar amaçlı canlılar yapan
tarafından ajanlar
radyolojik cihazları ve biyolojik patojenleri çaldığı,
üretilen
endüstri sahalarından ise kimyasal maddeleri elde Kullanıldığ Antik İnsanlık II. Dünya
etmeye çalışarak ani bir saldırıyı ortaya çıkararak ı zaman zamanlarda tarihinin ilk Savaşı
büyük panik yaratmak istenmelerinin sonucudur n çağlarda zamanlarından sonlarına
[29]. başlar bu yana doğru ilk
kullanımı kullanılmaktad kez
ır kullanıldı
II.4. Nükleer Savaş Silahları Hedef Yalnızca Direk hedef Tüm
Kitle saldırıya kitle dışındaki canlılar
uğrayanlar canlılarda
Atom çekirdeğindeki patlamaların Maliyeti Biyolojik En ucuz En pahalı
enerjisinin açığa çıkmasından yararlanılarak yapılan silahlardan
silahlara “atom bombası” denilmiştir[31]. daha ucuz
Etkilemesi Anında etki Tesiri artarak İlk etki ve
Termonükleer silahlar, hidrojenin eder. Hızlı zamanla hızlanarak
füzyonunda elde edilmesi sonucu meydana geldiği etki görülür uzun
için hidrojen silahı ya da termonükleer silah olarak sürelere
adlandırılır. Radyolojik silah ise öldürme amaçlı yayılır
olarak radyoaktif madde yaymayı sağlayan Maruz Aynı Aynı doz Çok fazla
kalanlar dozdan az silahtan daha oranda
silahlardır [30]. oranlaması kitle geniş kitle kitleler ve
etkilenir etkilenir nesiller
Nükleer bir reaksiyonlar oluşturmak için etkilenir
nötronların saflaştırılması gerekmektedir. U235 Ölüm Zehirlenme Hastalıklara Genetik
miktarının U238 miktarına göre artırılarak nedenleri boğulma sebep olur bozukluk
zenginleştirilme yapılması, nötron kayıpları için ve
aktif maddenin şeklinin küre şeklinde olması ve mutasyonla
r
nötronların hızını yavaşlatabilmek için ağır su ve de
Üretim ve Çok geniş Az üretim alanı Çok fazla
ayrıca grafitin olması gereklidir. Bunların yapılması saklanma alanlar ve depolama alan
da büyük maddi desteğin ve bilgi birikiminin durumu üretilir gerekir
olmasını gerektirir. Nükleer silahlar sıradan Kullanma Sadece Büyük kitleleri Büyük
teröristlerin başarabileceği güçlükte bir KBRN Özelliği hedef kitle hasta etmek kitleleri
silahı değildir [30]. için için yok etmek
ve gelecek
Nükleer silahlar tarihte iki defa nesilleri de
kullanılmıştır. 6 Ağustos 1945 yılında 8:15’te ABD etkilemek
tarafından Japonya’nın Hiroşima kentine “Little
Boy” dedikleri uranyum asıllı bomba ilk kullanılan
nükleer silahtır. İkinci nükleer silah Japonya’nın KBRN silahları ile gerçekleştirilen KBRN terörizmi
Nagazaki şehrine “Şişman Adam” adındaki ölümcül sonuç doğurabilecek kimyasal, hastalıklara
plütonyum içerikli üç gün sonra atılan nükleer sebep olabilecek biyolojik, kalıcı hasarlara sebep
silahtır. Hiroşima’dan sonra tekrar nükleer bir tehdit olabilecek radyolojik mayınlardan ve bombalardan
yaşanma ihtimali tüm dikkatleri KBRN silahları, oluşabilmektedir [33]. KBRN silahları ile asimetrik
nükleer silahlar kullanımı ve bunların teröristlerin tehdit unsurunu en çok Savunma Tehditlerini
eline geçmesi endişesi tüm dünyayı sardı [30]. Azaltma Ajansı’nın 2008 yılındaki raporunda aşırı
dinci terör gruplarının tercihi olarak belirtilmiştir
[34].
Tablo1. KBRN ajanlarının silah olma özellikleri [32 ]
Özellikleri Kimyasalla Biyolojik Nükleer II.5. Küresel Veri Tabanı KBRN Terörizmi
r silahlar silahlar silahlar
Tanımı Öldürmek Canlıları Yaşamı İncelemesi
ve öldürmek ve yok etmek
caydırıcılık ve kalıcı
921
1970’den 2019 yılına kadar KBRN silahları Orta Doğu 31 6.51 70 14.7 101 21.21
gerçekleştirilen terör eylemlerini içeren veriler Kuzey
Afrika
Küresel Terörizm Veritabanı (GTD) tarafından
Kuzey 36 7.56 27 5.67 63 13.23
kaydedilmektedir [35]. Amerika
Tablo KBRN terörizm saldırı silah türleri [35]. Güney 15 3.15 15 3.15 30 6.3
Amerika
Bölge Adı Kimyasal Biyolojik Radyolojik Toplam Güney 59 12.39 64 13.44 123 25.83
Silah Silah Silah
F % F % F % f %
Asya
Avustralya 10 2.1 10 2.1 Güneydoğu 15 3.15 15 3.15
ve Asya
Okyanusya Sahra-altı 11 2.31 9 1.89 20 4.2
Afrika
Orta 2 0.42 2 0.42
Amerika ve Batı 22 4.62 34 7.14 56 11.76
Karayipler Avrupa
Orta Asya 2 0.42 2 0.42
Doğu Asya 20 4.2 2 0.42 10 2.1 32 6.72
Toplam 245 51.02 230 48.3 475 99.75
Doğu 21 4.41 21 4.41
Avrupa
Orta Doğu 99 20.79 2 0.42 101 21.21 Tabloda’ 0.25 oran göz ardı edilmiştir.
ve Kuzey
Afrika Tabloyu oluşturulmasında kaynak aldığımız GTD
Kuzey
Amerika
38 7.98 24 5.04 1 0.21 63 13.23 verileri incelendiğinde on iki bölgeye ayırdığımız
Güney 28 5.88 2 0.42 30 6.3 Dünya’nın bazı bölgelerinde KBRN saldırısında
Amerika bulunan terör gruplarının saldırıları üstlendiği bazı
Güney Asya 119 24.99 4 0.84 123 25.83
Güneydoğu 15 3.15 15 3.15 bölgelerde üstlenmedikleri ve kendilerini ortaya
Asya çıkarmayacak şekilde tutumlar sergiledikleri
Sahra-altı 17 3.57 3 0.63 20 4.2
Afrika gözlemlenmiştir.
Batı Avrupa 52 10.92 2 0.42 2 0.42 56 11.76
III. BULGULAR
Toplam 423 88.83 39 8.19 13 2.73 475 99.75
Yapılan literatür taramalarında KBRN
silahlarının ilk kullanımının MÖ 1000’li yıllara
GTD verilerine dayanılarak yapılan incelemelerde dayandığı ve pek çok Antik Çağ savaşlarında da
terör ataklarının en fazla olarak KBRN ajanlarından kullanıldığı görülmüştür. KBRN silahlarının içinde
kimyasal silahlarla gerçekleştirildiği ve daha en çok terör gruplarınca Güney Asya’da 119
sonralarında ise biyolojik silahların kullanıldığı saldırıda %24.99 ile kimyasal silah saldırıları
görülmüştür. Dünya genelini on iki parçaya ayırarak olmuştur. En az kimyasal silah terör eylemi % 0.42
incelediğimiz çalışmada bölgelere göre terör ile 2 saldırının gerçekleştiği Orta Amerika ve
saldırılarında kullanılan KBRN silahlarının Karayiplerle ile Orta Asya’dır. Daha çok KBRN
yoğunlaşma özelliklerini görmekteyiz. saldırılarını biyolojik silahlarla yaşayan Kuzey
Tablo terör gruplarının saldırıları üstlenme durumu [35] Amerika bölgesinde 24 biyolojik saldırı % 5.04
orana denk gelirken radyolojik saldırının 1 tane
Bölge Bilinmeyen Bilinen Toplam görüldüğü bölgede olmuştur. Radyolojik saldırının
terör terör grubu
gruplarınca saldırıları en çok görüldüğü bölge ise Doğu Asya’da oran 10
saldırı saldırı % 2.1’ dir.
f % f % F %
Avustralya 6 1.26 4 0.84 10 2.1 KBRN teröristlerinin yüzünü gösterme
Okyanusya oranlarına ait bulgular da incelenmiş ve Güney
Asya’daki 123 saldırının 59 tanesinin % 12.39
Orta 2 0.42 2 0.42
Amerika oranla bilinmediğine karşılık 64 saldırının %13.44
Karayipler oranla fail terör gruplarının bilindiği raporlanmıştır.
Orta Asya 2 0.42 2 0.42 Doğu Avrupa’da 19 bilinmeyen saldırıya karşılık 2
Doğu Asya 27 5.67 5 1.05 32 6,72 tane bilinen saldırı gerçekleşmiştir.
Doğu 19 3.99 2 0.42 21 4.41
Avrupa
922
IV. TARTIŞMA gerçekleştirerek kendilerini gizleme ihtiyacı dahi

hissetmemeleri gelişmişlik oranlarının azalması ile
Araştırmamızdaki bulgular KBRN silahının terör bağlantı kurulmuştur.
gruplarınca kullanılma eğilimi ve bu terör
örgütlerinin davranış şekillerine yorum katmak Daha gelişmiş Doğu Asya gibi Japonya’yı da
amaçlıdır. Terör gruplarının hangi tür KBRN içine alan bölgelerde ise daha önceki acı deneyimi
silahını tercih etme potansiyelleri üzerinde nükleer silahlara yakın radyolojik saldırıların
durmanın önemi hayati bir değer katabileceği için çokluğu dikkat çekmiştir.
araştırma teröristlerin silah tercihleri ve hangi
bölgelerde hangi silahları kullanmaya yöneldikleri Terörün ilk amacının yıldırma, korkutma ve
üzeri kurulmuştur. caydırma olduğu düşünülürse halkı korku ve paniğe
sevk etme saldırıların nükleer felaketi yaşayan
İncelemelerde kimyasal silahları daha çok tercih Japonya’da radyolojik saldırıya dönüşmesi mantığı
eden terör gruplarının özellikle Güney Asya’da anlaşılabilir. Daha az gelişmiş bölgelerde kolay
kimyasal silah kullanarak eylem yapan terör bulunabilen endüstri ürünlerinden elde edilen
gruplarının kendilerini gizlemekten dahi kimyasal silah saldırıları da ucuza elde edilebilen
çekinmedikleri ve eylemlerini isimleri ile malzemelerle eylemi açıklamaktadır. ABD’deki
gerçekleştirdikleri görülmüştür. şarbonlu mektuplar da tamamen halkı panik
havasına sokmak ve en basit mektuplaşma
Doğu Avrupa’da ise yapılan KBRN saldırılarının olayından dahi korkutmak amaçlı bir eylemdir.
faillerinin meçhul olması dikkat çeker noktadadır.
Ivanova, K.ve Sandler, T. (2006) yılında yaptıkları KBRN ajanlarının terör gruplarının elinde korku
çalışmada da teröristlerin KBRN silahları kullanma verici bir silaha dönüşmesi ve felaketlere sebep
eğilimleri ve demokratikleşme yönündedir. olmaması için KBRN silahları üreten devletlerin
Çalışmamızın bulguları da bu yönde paralel buna bir son vermeleri bunun devlet politikası
sonuçlar vermiştir. Çalışmalarına demokratikleşme olarak imkansız olduğunu düşündükleri noktada da
ve KBRN saldırıları üzerinde yön veren yazarlara ek güvenlik konusuna önem vermeleri gerekmektedir.
olarak makalede hangi bölgelerde hangi KBRN
silahı tercih ediliyor sorusunun cevabı da verilmiştir KBRN silahları üreten ve depolayan ülkelerin
[33]. uluslar arası bir konsorsiyum tarafından incelenmesi
ve denetim ve güvenlikleri hususunun da bu
McCann. WS (2021)’de terör gruplarının İslami konsorsiyum bırakılması insan ve canlı varlığının
kökenlerini incelemiş, İslami terör örgütlerin devamı için gerekmektedir.
terörist eylemlerinde KBRN silahlarının tercih etme
VI . TEŞEKKÜR
oranlarını incelemiştir. Çalışmamızda ise KBRN
terörünün sadece İslami kökenli olan terör Değerli Hocam, Prf.Dr. Mehmet Eyyüphan
gruplarınca değil bölgesel olarak saldırı Yakıncı’ sonsuz teşekkür ederim
özelliklerine bakıldığında pek çok aşırı gruplarında
tercih ettiği kanısına varılmıştır [34].
KAYNAKLAR
Çalışmamız paralelindeki araştırmaların KBRN
silahlarını eylemlerinde tercih eden teröristlerin 1. Ay, D. (2006). Kitle İmha Silahları (Radyoaktif, Biyolojik
mantığını anlamak açısından önem arz etmektedir. ve Kimyasal) ve Alınacak Tedbirler. Gebze Yüksek
Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gebze.
V.SONUÇLAR
2. Yağmuroğlu, O. Kimyasal Silahlara Yönelik Olarak
Alınan Önlemlerin Kimyasal Silahlar Sözleşmesi
Araştırma sonuçları ve daha önce çalışılmış
Perspektifinde Değerlendirilmesi. Afet ve Risk
araştırmalar ışığında az gelişmiş Güney Asya Dergisi, 3(2), 125-142.
bölgesinde yoğunlaşan kimyasal saldırıların
fazlalığı ve terör gruplarının rahatlıkla eylemlerini 3. Yıldırım, S., Demircan, S., & Aylıkçı, N. K. (2021).
Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik, Nükleer Olaylarına
923
Karşı Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri saldırısından sonra 10 yıllık

Çalışanlarının Kişisel Koruyucu Donanım Kullanımı, ilerleme. Canlandırma, 68 (2), 193-202.
Bilgi ve Beceri Durumu: Adana İli Örneği. Hastane 19. Kortepeter MG, Parker GW. Potential biological weapons
Öncesi Dergisi, 6(3), 381-392. threats. Emerg Infect Dis 1999; 5: 523-7
20. Erdurmaz, A. S. (2003). Orta Doğu’daki Kitle İmha
4. Primmerman, CA (2006). "Asimetrik Tehditlerin" Anlamı Silahları. Silahların Kontrolü ve Türkiye, Ümit Yayıncılık,
Üzerine Düşünceler . MASSACHUSETTS INST OF Ankara. s.27 .
TECH LEXINGTON LINCOLN LAB. 21. Hancı, İ. H., Özdemir, Ç., Bozbıyık, A., & Tuğ, A. (2001).
5. İzzetgil, E. Bilimsel-Teknolojik Gelişmelerin Terörizme Biyolojik silahlar: Etkileri, korunma
Etkisi Olarak Siber Terörizm ve Türkiye İçin Siber Terör yöntemleri. Sted, 10(9), 3-3.
Tehdidi. Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları 22. Tuncer C. ve Saruhan İ. (2009) Biyolojik Silah Olarak
Dergisi, 5(2), 837-878. Böcekler. 1. Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik, Nükleer
6. Faruk Örgün: Küresel Terör, (İstanbul: Okumuş Adam (Kbrn) Kongresi, İstanbul
Yayınları, 2001), 13.
7. Ayvazoğlu,G Cengiz, S. Preparation and Volunteering 23. https://www.afad.gov.tr/kbrn/kimyasal-olaylarin-tarihçesi
Level Determination for CBRN: The Case of Gümüşhane Erişim tarihi: 05.09.2022
Province. The Journal of International Scientific 24. Koneman EW, Allen SA, Janda JM, Schreckenberger PC,
Researches, 5(Ek), 47-54. WinnWC. The Aerobic Gram Positive Bacilli. Color Atlas
and Texbook of Diagnostic Microbiology, 5th ed. ,
8. Schmid, AP (1999). Terörizm ve kitle imha silahlarının Lippincott Raven Pub. Philadelphia: USA,1997: 651-64
kullanımı: Risk nereden?. Terörizm ve Siyasi
Şiddet, 11 (4), 106-132. 25. Falkenrath, R. A. (1998). Confronting Nuclear, Biological
9. Riley, B. (2003). Kimyasal savaş ajanlarından and. Survival, 40(3), 43-65.
kaynaklanan yaralanmaların toksikolojisi ve
tedavisi. Güncel Anestezi ve Yoğun Bakım, 14 (3), 149- 26. Kort, Michael (2010). Weapons of Mass Destruction. New
154. York: Infobase Publishing
27. Kaya, İ. S. (2012). Nükleer enerji dünyasında çevre ve
10. Erkekoğlu, P., & Koçer-Gümüşel, B. (2018). Kimyasal insan. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal
Savaş Ajanları: Tarihçeleri, Toksisiteleri, Saptanmaları ve Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 71-90.
Hazırlıklı Olma. Hacettepe University Journal of the 28. Bizmut, C., Borron, SW, Baud, FJ ve Barriot, P.
Faculty of Pharmacy, 38(1), 24-38. (2004). Kimyasal silahlar: Ufukta belgelenmiş kullanım
ve bileşikler. Toksikoloji mektupları, 149 (1-3), 11-18.
29. Aslı, Ayan., & Dönmez, S. Radyolojik–Nükleer Terörist
11. Gömeç, S. Y. (2021). Türk-Çin Savaşlarında Kimyasal Saldırılarda Tıbbi Yönetim. Ankara Eğitim ve Araştırma
Silah Kullanımı /Use Of Chemıcal Weapons In Turk- Hastanesi Tıp Dergisi, 51(2), 154-162.
Chına Wars. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları 30. Richardt, A., Hülseweh, B., Niemeyer, B., & Sabath, F.
Dergisi, (51). (Ed.). (2013). KBRN koruması: Kimyasal, biyolojik,
radyoaktif ve nükleer silah tehdidinin yönetilmesi. John
12. Ganesan, K., Raza, SK ve Vijayaraghavan, R. Wiley ve Oğulları.
(2010). Kimyasal savaş ajanları. Eczacılık ve biyoallied
bilimler dergisi, 2 (3), 166. 31. Bozbıyık, A., Hancı, İ. H., Özdemir, Ç., & Demirkan, Ö.
(2001). Nükleer silahlar: Üretimi ve etkileri. Sürekli Tıp
13. Fitzgerald, G. J. (2008). Chemical warfare and medical Eğitimi Dergisi, 10(10), 386-387
response during World War I. American journal of public
health, 98(4), 611-625. 32. Sarpkaya, Ü. (2022). Kitle İmha Silahları Tehlikesi Ve
14. 5McCann, WS (2020). Kuşatma: Dinden Esinlenen Terörizminin Kbrn İle İlişkisi, (Yayımlanmamış Yüksek
Aktörler ve KBRN Silahları. Uygulamalı Güvenlik Lisans Tezi ). İskenderun: İskenderun Teknik Üniversitesi.
Araştırmaları Dergisi, 1-27. Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
33. Ivanova, K. ve Sandler, T. (2006). KBRN olayları: Siyasi
15. Merkezi, H., Haberler, D., Aykurt, İ. S., Yıldız, S., & rejimler, failler ve hedefler. Terörizm ve Siyasi
Yavuz, Y. Bilim yeterli değildir. Şiddet, 18 (3), 423-448.
16. Projesi, L. B., Özcan, A. B., & Emre, S. A. K. Saddam 34. 5McCann, WS (2020). Kuşatma: Dinden Esinlenen
Hüseyin Döneminde Irak. Aktörler ve KBRN Silahları. Uygulamalı Güvenlik
17. Okumura, T., Takasu, N., Ishimatsu, S., Miyanoki, S., Araştırmaları Dergisi, 1-27.
Mitsuhashi, A., Kumada, K., ... & Hinohara, S. (1996). 35. https://www.start.umd.edu/gtd/about/ Erişim Tarihi:22/
Report on 640 victims of the Tokyo subway sarin 02/ 2022
attack. Annals of emergency medicine, 28(2), 129-135.
18. Tokuda, Y. , Kikuchi, M., Takahashi, O., & Stein, GH
(2006). Kentsel ortamlarda sarin sinir gazı terörizminin
hastane öncesi yönetimi: Tokyo metrosu sarin
924
Remote Meter Reading System Via M-Bus Protocol

Engin Eşme1, Mustafa Servet Kıran2 and Kasım Atlı3*
1
Software Engineering Department / Konya Technical University, Konya, Turkey
2
Computer Engineering Department / Konya Technical University, Konya, Turkey
3
Software Engineering Department / Konya Technical University, Konya, Turkey
*(E-mail: kasimatli@hotmail.com)
Abstract – In parallel with the developments in IoT technologies and Industry 4.0, there has been growing
interest in automated meter reading systems. The M-Bus protocol is a standard in bus topology for reading
consumption meters. In recent years, the process has also become remotely operated by integrating wireless
communication methods into M-Bus systems. At this stage, some issues such as web services, database
services, data security, and smart software have come to prominence. This research presents a web
application of the library we built to decode M-Bus telegrams and hardware we designed for the
communication of master and terminals. The application has qualifications that include different levels of
user roles, instant consumption monitoring, billing, and provides a framework for smart software
implementation. The concentrator guarantees voltage modulation according to the power consumption
proportional to the number of terminals, and demodulation by referencing the quiescent state in the ADC
unit of the microcontroller, despite the dc offset.
Keywords –M-Bus, Meter Bus, Remote Meter Reading System, Web Interface, Monitoring
I. INTRODUCTION from server systems, querying meters, decoding the

M-Bus is a meter reading protocol based on a bus received M-Bus telegram, database services,
topology that is widely used in Turkey and Europe processing data for billing, data security, and
([1]–[3]). The protocol is utilized to communicate providing relevant services to users in specific roles.
with digital meters that measure various physical [7]
quantities such as natural gas, water, and electricity
([4]–[6]). Generally, the practice is that the service
provider's personnel periodically read the meters
connected to the line on-site with a
modulator/demodulator device called a converter or
concentrator. In this method, customer,
consumption, and other meter information is stored
in a local file. As summarized in Figure 1, the
remote reading function has been included with the
integration of wireless techniques such as RF and Fig. 1 M-Bus Architecture
GSM by hardware manufacturers in the recent In general, an M-Bus system consists of meters, a
period. However, at this stage, local file formats, concentrator, wireless access module, a desktop
which are the recording media, are impractical and application, or various web services provided on the
inadequate. Therefore, there is a requirement for server side. There are various types of research in
various services such as remote access to meters the literature such as improving the protocol,
925
Eşme et al., Remote Meter Reading System Via M-Bus Protocol, ICEANS 2022, Konya, Turkey
increasing the concentrator capacity, integrating Bus telegrams according to the EN 13757-4
remote communication methods, flexible desktop specification and then scheduled for periodic
applications, web services, data security, transmission. As a result, the evaluation of the
implementation of smart software for saving, communication distance between the Wireless M-
leakage, fault detection, etc. related to the resources Bus prototype and the gateway was tested in the
consumed, and here we have summarized the recent case of an indoor scenario [11]. Lei et al. (2019)
related studies in this field. mentioned that they focused on edge computing in
Myoung (2021) described the current advanced the smart grid and developed the AMR system. The
metering infrastructure (AMI) system as being close study reported that this new AMR system provides
to automated meter reading (AMR), but evolved real-time services, has efficient data processing and
into AMI 2.0, which expands to accommodate new applies information intelligence capabilities, and
services such as behind the meter (BTM) and effectively resists attacks on the smart grid [12].
distributed energy resources (DER) connectivity, Adikeshavamurthy et al. (2019) proposed a novel
and strengthens cybersecurity, which is socially microcontroller-based automatic energy metering
necessary for the protection of personal information. framework. In particular, the consumer will be able
In order to analyze the impact of the additionally to get the energy consumption statistics instantly on
generated traffic on remote meter reading by an LCD display. It is also mentioned that when any
implementing AMI security, they analyzed the size consumer tries to damage the energy meter, the
of the device language message specification microcontroller will send theft event messages to
(DLMS) packet overhead in each protection method the management side. The experimental setup and
and performed a remote meter reading simulation results from the study indicated that the proposed
considering the AMI communication domain framework performs well in terms of energy
environment. As a result of the simulation, it has consumption display on LCD, which significantly
concluded that the maximum number of smart helps the customer to monitor their energy
meters remotely read by the data concentrator unit consumption [13]. Li et al. (2019) proposed the
(DCU) should be reset from 200 to 50 [8]. Ali et al. design of a Convolution Network Based Automatic
(2021) performed the reading of personal water Water Meter Reading System. First, a new
meter consumption automatically and uploading the lightweight embedded convolution network has
extracted data to the cloud platform for analysis and been proposed that simplifies the standard 3 x 3
visualization for monitoring, as well as notifying the convolution by adding a certain number of 1 x 1 and
homeowner in case of any excessive water usage 3x3 dimensional kernels. Secondly, the prototype
from the analysis on the cloud platform. It is stated has been implemented on a distributed cloud
that this study has the capability of early detection platform capable of real-time big data processing.
of water leakage through continuous monitoring and Finally, a real-world dataset has been executed to
therefore can accurately detect any water leakage validate the performance of the system. Based on
from the analysis and provide an alert to the the results of the experiments, it has been shown that
homeowner [9]. Sam (2020) designed remote IoT it can save 3x runtime compared to the standard
digital meter reading using Murata Electronics' convolutional network [14]. Gorenekli et al. (2019)
LoRa RF module and configured a network with developed an Electronic Water Meter based on
LoRaWAN, and proposed a remote meter reading Wireless Network and RF. It is emphasized that the
network configuration that can collect multiple global water demand is increasing and water should
meter data in a DCU. It is reported that the system be used more economically to be sustainable. The
was built using a digital water meter but also be negativities in the manual reading of water meters
applied to remotely reading the measured values of were expressed, and it was reported that the use of
other meters such as electricity, water, gas, hot wireless communication will reduce these
water, calorie meters and can be installed more undesirable situations. The difference of the system
easily and economically [10]. Masek et al. (2019) is that the water pressure of all pipes can be
detailed a novel multi-platform framework to serve observed [15]. Masek et al. (2018) evaluated the
as a data generator for the Wireless M-BUS possible communication range and system stability
protocol. It is stated that the developed software of the wireless M-BUS communication protocol in
allows the generation of high detailed Wireless M- future residential areas represented on the scale of a
926
university campus made of steel and concrete [16]. terminals and the two-wire cable. The master is the
Samuhasilp et al. (2018) mentioned that the AMR control unit that queries and supplies power to the
system can also be used for outage management. terminals. The terminals are the meters that measure
When outages occur, AMR can send notifications to consumption. The master and terminals are
utilities to assess the situation. AMR can be probed connected by a two-wire cable as shown in figure
at any time to detect power and status [17]. 2.[21]
Wiratama et al. (2018) stated that the manual
method is still used to record gas usage in businesses
and that this method has disadvantages such as
dependence on the employee, errors in records, and
data fraud. This research aims to build a web-based
gas billing system accessible to employees and
customers with consumption data [18]. Kodali et al.
(2018) mention that by installing smart meters,
energy consumption is controlled, irregularities
Fig. 2 Connection of M-Bus Units
during meter reading and billing are reduced, and
consumers can see consumption details at any time. Communication from the master to the terminals
It is ensured that through the proposed model, is performed by voltage modulation. Voltage levels
readings are automatically available on the web between 24-32V correspond to logic 1 and voltage
[19]. Yu et al. (2018) proposed a heat meter and levels under 24 volts correspond to logic 0.
remote meter reading system to overcome the Communication from terminal to master takes place
disadvantages of traditional systems that are by current modulation. Each terminal consumes
susceptible to eavesdropping, tampering and replay approximately 1.5 mA current, and this level is
attacks. The system incorporates trusted considered logic 1. During data transmission, the
technologies such as authentication, integrity terminal draws an extra current between 11-20mA
verification and data protection. Through for each logic 0 bit. Figure 3 presents the voltage
experiments, it is mentioned that the heat meter and current modulation of the M-Bus transmission
remote meter reading system can be used to verify theory at the physical layer ([22], [23]).
the feasibility of the technology, the applicability
and operability of the data protection technology
[20].
The opinion obtained from the analysis of these
researches, on the manufacturer side, aims to reduce
the need for field personnel, reduce the equipment
to be used in the field and mobility expenses, report
instant consumption, respond rapidly to various
customer queries, ensure data security and prevent
attacks. On the consumer side, it aims to access
previous statistics, to enable customers to monitor
their instantaneous consumption, to provide
individual savings, and to detect and track situations
such as malfunctions and leakage. Fig. 3 M-Bus Transmission Theory
In this research, a concentrator has been designed In the Data Link layer, communication parameters
to access the data of calorimeters that can are defined for half-dublex asynchronous serial
communicate in the M-Bus protocol, and a DLL communication at 300-9600 baud rate.
library has been developed and implemented in the Synchronization is provided by start and stop bits.
web environment to analyze the telegrams received. The start bit is 0 since stagnation on the line
corresponds to bit 1. The signal is transmitted as 8
II.PRINCIPLES OF THE M-BUS SYSTEM data bits, a parity bit and a stop bit. Telegram has 4
At the physical layer, the M-Bus basically formats based on the EN1434-3 standard, an
consists of three components, the master, the acknowledgment character, short frame, long frame
927
and control frame, and consists of the following of how much resources they have consumed
parts. according to their current state.
B. Telegram Management Screen
L Field: Shows the total length of the C, A, and

CI fields in addition to the user data. In this part, the telegram is decoded. The incoming
 C Field: Control Field labels the direction of the telegram is analyzed in our library and the values of
data flow and the functions related to it. fields such as company name, measurement type,
 A Field: Address Field addresses the receiver in value, and unit are displayed in this section. The
the receiving direction. The size of this field is 1 screen shown in figure 5 is a window that users in
Byte and up to 250 receivers can be addressed. the user or admin role can see and edit. Users in the
Addresses 254 (FEh) and 255 (FFh) are used to customer role cannot see all the data. When they
transmit information to all participants. 253 (FDh) look at the details, they can see the information that
indicates that addressing takes place at the network interests them.
layer and addresses 251 (FBh) and 252 (FCh) are
reserved for future applications.
 CI Field: The Control Information Field allows
various operations to be performed on the master
and terminal.
Fig. 5 Telegram Management
 User Data: Holds the meter data.
 CheckSum: It is used to detect transmission and C. Invoice Management Screen
synchronization errors. On this screen shown in figure 6, the user's last
III. PROPOSED SYSTEM AND ARCHITECTURE
index, payment and last payment date are displayed.
This screen is only available to users in the user or
3.1. Web interface for decoding telegram admin role. If there is a mistake, the billing can be
rearranged from the Edit Section, and if necessary,
A. Role Management Screen
this billing information can be deleted from the
In role management shown in Figure 4, role system. If the user's detailed information is desired
definitions are made, new roles are added and users to be reached, the details can be accessed from the
are assigned to the added roles. When we register a Detail section.
new user to the system, this user will automatically
be in the Customer role. Different screens appear
for users according to roles.
Fig. 6 Invoice Management

In the invoice calculation, detailed in Figure 7, the
first index value is subtracted from the last index
and multiplied by the unit price, then additional
charges such as VAT, discount, and tax are taken
into account. The payment was determined by
calculating the processing services and taxes.
Fig. 4 Role Management
When users in the Admin Role log in, they will

be able to see all transactions in the system.
 Users in the User Role can add new users to the
system, see telegrams, and make billing
transactions.
 Users in the Customer Role can receive
telegrams from their own meter and see how much
consumption they have made and see the amount
928
ADC or eliminating the offset voltage will solve the

saturate problem.
IV. RESULTS
Efficient use and sharing of limited resources, fair
metering and billing of consumption, especially in
centralized systems, savings and leakage detection
all come together to present a complex problem.
Today, there is an increasing trend of campus-style
living spaces in cities. In these large residential
Fig. 7 Detailed Customer Information complexes, various meters such as electricity, gas,
hot water, cold water are used simultaneously. M-
3.2 Concentrator Design Bus systems provide an accurate, economical and
The designed concentrator circuit shown in Figure automatic solution for reading a large number of
8 can manage up to 250 terminals. The voltage level consumption meters spread over a large area.
of the TTL signal, inquiry data, coming from the Research in this field covers topics such as
serial communication interface of a microcontroller integration of wireless communication methods,
or IC is shifted to the 24-32V level through the T1 circuit designs such as signal repeaters, updating the
transistor and the regulated IC. The signal is protocol according to current requirements, web
transmitted to the M-Bus line with voltage services for remote reading, and smart software
modulation. All terminals on the line receive the development. Research in M-Bus systems provides
signal, but only the addressed terminal responds. benefits such as reducing meter reading costs,
The terminal transmits its response by current preventing human caused errors, increasing reading
modulation. The change in current is detected by the speed and frequency, protecting customers' private
sense resistor. The signal received from the sense space and personal data, instant consumption
resistor is amplified by a non-inverting amplifier monitoring and saving, leakage prevention, and
and read from the microcontroller ADC port. The serving difficult-to-read places without an
signal compared with the stagnation level is attendant.
converted to the TLL level by the microcontroller. Increasing the number of terminals on the M-Bus
line in growing living spaces also increases the
capacitive reactance. While the capacitive reactance
effect reduces the communication speed, it causes
errors in communication because it degrades the
sharpness of the signal. The development of
software and hardware that can eliminate such
problems can be addressed within the scope of
future studies.
REFERENCES
[1] F. E. Abrahamsen, Y. Ai, M. Cheffena, Communication

Technologies for Smart Grid: A Comprehensive Survey,
Norwegian University of Science and Technology, 2815
Gjøvik, Norway, 2021.
Fig. 8 Concentrator Design [2] A. R. Ertekin, M-Bus İle Su Sayaçlarının Okunması İçin
Çok İstasyonlu Haberleşme Sistemi, Faturalandırma
This circuit is characterized by the T2 power Yazılımı, Master's Thesis, Informatics Institute, Gazi
transistor, which allows sufficient current to flow University, Ankara, Turkey, 2021.
into the M-Bus line. The line capacity can be [3] P. Masek, D. Hudec, J. Krejci, A. Ometov, J. Hosek, K.
increased by adding a power transistor in parallel Samouylov, Communication Capabilities of Wireless M-
with transistor T2. Increasing the line capacity may BUS: Remote Metering within SmartGrid Infrastructure,
Friendship University of Russia (RUDN University),
require upgrading the gain resistors of the amplifier. Moscow, Russia, 2020.
Using appropriate gain resistors and resolution
929
[4] A. Asratyan, M. Joshi, IoT Framework for Water LoRaWAN Technology, 2018 Ieee 5Th International
Monitoring Using the M-Bus Interface, KTH Bachelor Conference On Smart Instrumentation, Measurement
Thesis Report, Degree Project In Technology, First And Application, Songkla, Thailand, 2018.
Cycle, 15 Credits Stockholm, Sweden, 2019. [18] F. L. Wiratama, M. Syaifuddin, I. K. Wibowo,
[5] T. Güven, Remote Reading Of Meters With M-Bus F. Ardilla, A. Purnomo, Gas Billing System based on
Protocol, Graduate School Of Natural And Applied Automatic Meter Reading on Diaphragm Gas Meter with
Sciences, Gazi University, Ankara, Turkey, 2019. Email Notification, 2018 International Electronics
[6] E. Kaloudiotis, A 169 MHz and 868 MHz Wireless M-Bus Symposium On Knowledge Creation And Intelligent
Based Water and Electricity Metering System, Computing, Politeknik Elektronika Negeri
Department of Information Technology, Institutionen för Surabaya, Bali, Indonesia, 2018.
informationsteknologi, Urpsata Universitet, 2015. [19] R. K. Kodali, S. Sahu, MQTT Based Smart Metering,
[7] G. Vojković, M. Milenković, IoT Devices and the Need Proceedings Of The Second International Conference On
to Inform Utility Users of Collecting, Controlling and Green Computing And Internet Of Things,
Processing of Personal Data, 43rd International Bangalore, India, 2018.
Convention on Information, Communication and [20] C. G. Yu, L. P. Lai, Design of Remote Heat-Meter System
Electronic Technology (MIPRO), Opatija, Croatia, 2020 Based on Trusted Technology, 2017 International
[8] N. Myoung, E. Changsoo, Remote Meter Reading Symposium On Application Of Materials Science And
Performance Analysis According to Applying AMI Energy Materials, Shanghai, Peoples R China, 2018.
Security, The Journal Of Korean Institute Of [21] A. Asratyan, M. Joshi, IoT Framework for Water
Communications And Information Sciences, Korea, Monitoring Using the M-Bus Interface, KTH Bachelor
2021. Thesis Report, Degree Project In Technology, First
[9] F. Ali, M. F. H. Saidi, Water Leakage Detection based Cycle, 15 Credits Stockholm, Sweden, 2019.
on Automatic Meter Reading, Proceedings Of The 2021 [22] https://m-bus.com/documentation-wired/04-physical-
15Th International Conference On Ubiquitous layer
Information Management And Communication, [23] Ö. Dündar, S. Koçer, A. R. Ertekin, M-Bus Compatible
Sungkyunkwan Univ, Seoul, South Korea, 2021. Meter Reading and Billing Process, The International
[10] P. J. Sam, Development of LoRaWAN IoT Automatic Journal of Engineering and Science (IJES), 2019.
Meter Reading Systems, The Journal Of The Korea
Institute Of Electronic Communication Sciences, Korea,
2020.
[11] P. Masek, M. Stusek, K. Zeman, R. Mozny, A. Ometov,
J. Hosek, A Perspective on Wireless M-Bus for Smart
Electricity Grids, 2019 42Nd International Conference
On Telecommunications And Signal Processing,
Budapest, Hungary, 2019.
[12] W. X. Lei, Y. X. Jiang, H. Wen, A. D. Xu, Z. Ming, W.
J. Hou, Y. J. Yin, New Features of Automatic Meter
Reading System: Based on Edge Computing, 2019
International Conference On Energy, Power,
Environment And Computer Application,
Wuhan, Peoples R China, 2019.
[13] S. M. Adikeshavamurthy, R. Roopalakshmi,
K. Swapnalaxmi, P. Apurva, M. S. Sandhya, A Novel
Framework for Automated Energy Meter Reading and
Theft Detection, International Conference On Innovative
Computing And Communications, New Delhi, India,
2019.
[14] C. S. Li, Y. K. Su, R. Yuan, D. H. Chu, J. H. Zhu, Light-
Weight Spliced Convolution Network-Based Automatic
Water Meter Reading in Smart City, Article, Chinese
Univ, Hong Kong, Peoples R China, 2019.
[15] K. Gorenekli, Y. Becerikli, Development of Electronic
Water Meter Based on Wireless Network and RF, Article,
Kocaeli, Turkey, 2019.
[16] P. Masek, D. Hudec, J. Krejci, A. Ometov, J. Hosek,
K. Samouylov, Communication Capabilities of Wireless
M-BUS: Remote Metering Within SmartGrid
Infrastructure, Distributed Computer And
Communication Networks, Moscow, Russia, 2018.
[17] J. Samuhasilp, W. Pora, Development of an Automatic
Meter Reading and Outage Management System using
930
Unmanned Surface Vehicle: Yaw Modeling and Identification

Ahsan Tanveer*1 and Sarvat Mushtaq Ahmad1
1
Faculty of Mechanical Engineering, GIK Institute of Engineering Sciences & Technology, Swabi, Pakistan
*
ahsantanveer3883@gmail.com
Abstract –In this article, a simplified modeling and system identification procedure for yaw motion of an
unmanned surface vehicle (USV) is presented. Two thrusters that allow for both speed and direction control
propel the USV. The outputs of the vehicle under inquiry include parameters that define the mobility of the
USV in horizontal plane, such as yaw angle and yaw rate. A linear second order model is first developed,
and the unknown coefficients are then determined using data from pool trials. Finally, simulations are
carried out to verify the model so that it may be used in a later study to implement various control
algorithms.
Keywords – underwater vehicle, unmanned surface vehicle, dynamic modeling, system identification, real-time pool tests
I. INTRODUCTION model's parameters and then validate it by

Most real-world systems are nonlinear and have contrasting it with actual system response.
inconsistencies in their definition, as well as
II. USV DYNAMICS
dynamic parameters that can be affected by outside
disturbances. In order to model these systems and A. Vehicle Description
determine their physical properties, assumptions are The under-discussion vehicle has a central body
typically applied. A controller is then developed that houses the electronics, as shown in Fig. 1. An
based on the rudimentary mathematical models of Arduino Nano microprocessor, an L298n motor
the systems. Additionally, building a model for driver, and an MPU-6050 inertial measurement unit
system identification is more challenging than (IMU) make up the electronics. The USV is under-
designing a model for control law development. actuated since it has two thrusters, one attached to
There is not much work available in the literature the port side and one to the starboard. Through a
on USVs driven by water jets that is aimed towards
modeling or identification [1]. However, there have
been several studies on the identification of USVs
models for orientation control [2] and autonomous
surface vehicles (ASVs) models for guidance and
ship maneuvering [3], [4], [5], [6]. Nonetheless, for
identification, certain experimentation techniques
are employed, as seen in [7] and [8]. [9] identifies a
nonlinear model for a sailboat.
The first section of this paper will be devoted to
the mathematical modeling of a low-cost
indigenously built USV. In the next section, we will
go through the methods used to determine the
Fig. 1 USV pool trials.
931
Tanveer et al., Unmanned Surface Vehicle: Yaw Modeling and Identification, ICEANS 2022, Konya, Turkey
CAT5 cable, a PC on the ground sends power and

control signals to the vehicle.
A. Pool Trials
B.Dynamic Modeling Experiments are conducted in a controlled pool
The following linearized, decoupled equation of environment to determine the unknowns in
motion can be used to represent the yaw Equation (5). Input-output data is gathered under
mathematical model of a USV with regard to a local steady-state conditions during the trials. A square-
body-fixed frame of reference [10]. wave stimulation signal is sent to the USV, and its
response is logged, as shown in Fig. 2. The vehicle's
𝐼𝑧 𝑟̇ = 𝜏𝑟𝑒𝑎𝑟 − 𝜏𝑑𝑟 (1) output was thus evaluated, and the results show that
the data collected provides an accurate
where 𝐼𝑧 represents yaw moment of inertia, 𝑟 yaw approximation of its orientation in the horizonal
rate, 𝜏𝑑𝑟 drag in yaw, and 𝜏𝑟𝑒𝑎𝑟 applied torque of port plane.
and starboard-mounted thrusters. B. Selection of Model Architecture
Yaw drag and applied torque is given as [11]:
There is a large selection of linear model
structures available. The manner in which each of
𝜏𝑑𝑟 = 𝑏𝑦 𝑟 (2)
the different model structures handles the effect of
noise is what sets them apart from one another. To
𝜏𝑟𝑒𝑎𝑟 = 2𝑙𝑎𝑡 𝑢 (3) ensure agreement with Equation (5), a second order
TF model is probed. The final model is:
where 𝑏𝑦 represents drag coefficient, 𝑙 moment
arm, 𝑎𝑡 thrust coefficient, and 𝑢 applied input signal 𝜓(𝑠) 0.013
= 2 (6)
in the form of pulse width modulation (PWM). 𝑢(𝑠) 𝑠 + 2.08𝑠 + 0.46
Using Equation (2) and (3) in Equation (1), we
obtain: Fig. 3 shows the open-loop response of the model.
The system response shows that the model is stable.
𝐼𝑧 𝑟̇ + 𝑏𝑦 𝑟 = 2𝑙𝑎𝑡 𝑢 (4)
C. Validation
Applying Laplace transform to Equation (4) and The purpose of validation is to evaluate how well
simplifying: the resulting model estimates. A distinct data set is
chosen to ensure that the model is not skewed
𝜓(𝑠) 2𝑙𝑎𝑡 toward certain inputs. Any significant flaws in the
= (5) obtained model would result in a low fitness score.
𝑢(𝑠) 𝐼𝑧 𝑠 2 + 𝑏𝑦 𝑠 Fig. 4 shows the experimental data that was
utilized for validation. Model fitness against a
Equation (5) represents yaw model for the USV in distinct dataset is shown in Fig. 5.
frequency domain. Where 𝑟(𝑡) = 𝜓̇ (𝑡). A fitness of 59% in the cross-validation test
In Equation (1), 𝑏𝑦 and 𝑎𝑡 need to be determined demonstrates the efficacy of the anticipated model.
using data from pool trials. The parameter It is therefore maintained that the suggested
estimation utilizing system identification is technique is effective for designing a model-based
expanded upon in the next section. controller in less time, without requiring
considerable mathematical modeling or prior
system expertise.
III. SYSTEM IDENTIFICATION FOR PARAMETER
ESTIMATION
System Identification (SI) is a dynamic modeling
approach that is frequently used in the design of
control systems. The three stages involved in
identifying a dynamic system model are: model
characterization, estimation and validation.
932
Fig. 2 Training data for model identification. Fig. 4 Testing data for validation.
Fig. 5 Cross-validation analysis demonstrating predicted model

Fig. 3 Yaw model open-loop response. fitness.
IV. CONCLUSION
ACKNOWLEDGMENT
In this paper, an approach for developing a
mathematical model for yaw motion of a USV The Ghulam Ishaq Khan Institute of Engineering
powered by two thrusters is presented. The USV Science and Technology (GIKI), Swabi, Pakistan,
was modeled using the Newton second law of provided funding and other necessary resources for
motion. Vehicle parameters were found using data this project.
from pool experiments. The suggested method is
simple to implement and necessitates only a few REFERENCES
tests in a controlled pool setting. The behavior of the
resultant identified model is found to be quite
comparable to that of the actual vessel. [1] J. E. Carreoa, J. D. Moraa and F. L. Prezb,
“Mathematical model for maneuverability of a riverine
support patrol vessel with a pump-jet propulsion
933
system,” Ocean Engineering, vol. 63, no. 1, pp. 96-104,

2013.
[2] K. R. Muske, H. Ashrafiuon, G. Haas, R. McCloskey

and T. Flynn, “Identification of a control oriented
nonlinear dynamic USV model,” in American Control
Conference, 2008.
[3] H. K. Yoon and K. P. Rhee, “Identification of

hydrodynamic coefficients in ship maneuvering
equations of motion by Estimation-Before-Modeling
technique,” Ocean Engineering, vol. 30, no. 18, pp.
2379-2404, 2003.
[4] S. Wirtensohn, J. Reuter, M. Blaich, M. Schuster and O.

Hamburger, “Modelling and identification of a twin
hull-based autonomous surface craft,” in 18th
International Conference on Methods & Models in
Automation & Robotics (MMAR), 2013.
[5] H. Abrougui, S. Nejim and H. Dallagi, “Modeling and

Autopilot Design for an Autonomous Catamaran
Sailboat Based on Feedback Linearization,” in
International Conference on Advanced Systems and
Emergent Technologies (IC_ASET), 2019.
[6] H. Abrougui, H. Dallagi and S. Nejim, “Autopilot

Design for an Autonomous Sailboat Based on Sliding
Mode Control,” Automatic Control and Computer
Sciences, vol. 53, pp. 393-407, 2019.
[7] M. H. Casado, R. F. García and F. Velasco,

“Identification of Nonlinear Ship Model Parameters
Based on the Turning Circle Test,” Journal of Ship
Research, vol. 51, no. 2, pp. 174-181, 2007.
[8] C. E. Hann, H. Sirisena and N. Wongvanich, “Simplified

modeling approach to system identification of nonlinear
boat dynamics,” in American Control Conference, 2010.
[9] S. Corbetta, I. Boniolo, S. M. Savaresi, S. Vischi, A.

Strassera and D. Malgarise, “Real-time identification of
the best performances of a sailboat,” in American
Control Conference, 2011.
[10] T. T. Enevoldsen, E. M. Einarsson, S. Pedersen and Z.

Yang, “Simplified Modelling and Identification of an
Inspection ROV,” in 3rd IFAC Workshop on Automatic
Control in Offshore Oil and Gas Production OOGP
2018, Esbjerg, Denmark, 2018.
[11] A. Tanveer and S. M. Ahmad, “System Identification

and Yaw Control of an Inspection Class ROV,” in 19th
International Bhurban Conference on Applied Sciences
& Technology (IBCAST), Islamabad, 2022.
934
Weapon Detection for Smart Surveillance System using YOLOV6

Jamilu Sulaiman*, Majeed Hussain Mohammed Abdul 2
1
Robotics & AI Research Lab, Department of Electrical/Electronic Engineering Technology, Kano State Polytechnic, Nigeria
2
University of Grenoble Alpes, France
*
jamilu@kanopoly.edu.ng
Abstract – In recent years, many parts of the world recorded an increase in weapon violence, which led to
a lot of innocent killings. The purpose of this work is to develop a computer vision-based automated smart
surveillance system that detects visible weapons (a variety of knives, guns, and rifles) and sends alerts to
the appropriate authorities for necessary action. Deep learning has provided a lot of solutions across the
various sectors of human endeavor. In our proposed system, we used a single-stage target deep learning
algorithm called YOLOv6 (You Only Look Once version 6) to detect visible weapons in real time. Early
detection of visible weapons increased response time by providing authorities and law enforcement with
precious time to address the situation.
Keywords – Deep learning, Object detection, Machine learning, Artificial Intelligence, Neural Networks.
I. INTRODUCTION the algorithms, we received interest and positive

Weapon violence is one of the contemporary remarks from many national and local authorities,
human rights issues across the globe, it threatens and a lot companies that install CCTV monitoring
some of our fundamental human rights, such as the systems.
right to life, health care, education, e.t.c [15].
Nowadays, a lot of security cameras are installed in
According to Amnesty International, more than various streets for surveillance purposes. Although
500 people die every day from gun violence, 44% of human beings are good at recognizing the events
all homicides globally involve gun violence, there happening in the street, a global view of multiple
were 1.4 million firearm-related deaths recorded people and determining their situation can be done
globally between 2012 and 2016, an estimated 2000 using smart systems. Deep learning algorithms are
people are injured by gunshots daily and at least 2 now doing an excellent job of recognizing,
detecting, understanding, and performing a wide
million people are living with firearm injuries
range of tasks in various industries. In the last
around the globe [15]. According to 2018 crime decade, there has been an exponential rise in data on
statistics released by the FBI, knives were more than the internet and huge improvements in GPU
five times to be used for murder than rifles in the hardware. To perform detection and recognition
U.S.A. [17]. Also, studies show that most of the tasks better, this algorithm was trained on a big
crimes such as robbery, kidnapping e.t.c. were GPU.
carried out using weapons like knives, guns, and
rifles. In recent years, Artificial Intelligence algorithms
[1],[2] in the domain of computer vision have
Our research was further motivated by many provided a lot of algorithms in security systems [3]
people. While designing [4]. Narejo et al. [5] used the yolov3 model in their
935
Jamilu et al., Weapon Detection for Smart Surveillance System using YOLOV6, ICEANS 2022, Konya, Turkey
paper, which has lower accuracy than ours. We have case of a ConvNet is to extract feature maps from
used YOLO V6 [6], which is more accurate, and we the given input image. Convolution preserves the
have annotated our own data with more labels of spatial relationship between pixels by learning
weapons. We also have an auto-triggering alerting image features using small squares of input data.
system without human intervention. In this research Every image is forwarded multiple layers by
work, we developed a smart surveillance system to performing convolutions to learn the feature maps.
detect visible weapons (a variety of knives, guns, The size of the feature map is controlled by the
and rifles). To accomplish this task, we have used a number of filters, padding, and strides. After every
few computer vision techniques and algorithms. convolutional layer, there is an activation function,
Recent work in the field of deep learning, especially which is used to introduce non-linearity in ConvNet
with convolutional neural networks, has shown since most of the real-world data on which ConvNet
significant results in object detection and learns is non-linear. The most widely used
recognition. In recent years, there have been a lot of activation function is ReLU. It stands for Rectified
updates to YOLO versions. In this task to perform Linear Unit. ReLU is an element-wise operation
object detection and recognition, we trained the applied per pixel and replaces all negative pixel
classifier model of YOLO V6 (You Only Look values in the feature map by zero. Pooling, also
Once Version 6) [6]. After the object detection and called subsampling or downsampling, is used to
recognition, we perform postprocessing, where we reduce the dimensionality of each feature map but it
collect the location GPS data for further use in alert retains the most important information. Pooling is of
systems. This program was developed to be various types, such as maximum, average, and
installed directly on every security camera so that global average pooling. In the case of Max Pooling,
the camera not only just records but also sends an we define a spatial neighborhood, for example, a
alert to appropriate authority whenever a visible 2x2 window, and take the largest element from the
weapon is detected. rectified feature map within that window and
discard all the other minimum values. In average
Various challenges are present in object detection pooling, the average of the elements in the window
and recognition. A few of the major issues are: would be taken. In practice, Max Pooling has been
partial occlusion, lower resolution cameras, shown to work better for learning the discriminative
inaccurate detections, and less annotated training features for image recognition. Finally, the FC
data. Keeping all of the challenges in this task in layer, as the name implies, connects every neuron in
mind, we proposed a method to address the problem the previous layer to every neuron in the next layer.
and perform the detection task as efficiently as It uses a softmax function in the output layer. The
possible. outputs from all the previous convolutional layers
and pooling layers (learnt deep features) are
II. LITERATURE REVIEW forwarded to the fully connected layer to classify the
given input image. Here, a soft-max layer at the end
In deep learning, convolutional neural networks are of the fully connected layer gives the probability
widely known for object detection and recognition scores of the input image identity.
tasks. Convolutional neural networks [7] are one of
the types of neural networks that have been proven A. Object Detection algorithm’s
to have great performance in image recognition and
classification. ConvNets have been useful in the In this section, we will review various object
detection and recognition of objects . To solve detection algorithms and reasons for choosing a
computer vision tasks, various convolutional specific algorithm. For object detection, various
networks (ConvNets) architectures are available, methods are available before Deep Learning. Object
including LeNet, VGG16, ResNets, and AlexNet. detection involves several step processes, starting
All the architectures consist of four main operations from using low-level features like edges, scale
: convolution, non-linearity activation functions, invariant features, some of the techniques like SIFT,
pooling, and classification (fully connected layer). HOG, DPM, and so on. These output images were
ConvNets derive their name from the convolution then compared with existing object templates,
operator. The main purpose of convolution in the usually at multi scale levels, to detect and localize
936
objects present in the image. Presently, due to the The algorithm applies a single neural network to the
huge advancement in deep learning, various full image and then divides the image into regions
methods are available for object detection tasks. and predicts bounding boxes and probabilities for
Some of the popular algorithms are YOLO (You each region. These bounding boxes are weighted by
only look at once algorithm) [6], SSD (Single Shot the predicted probabilities. The YOLO algorithm is
Detector) [8], Retina Net [9], Faster R-CNN (Faster- popular because it achieves nearly state-of-the-art
Region-based Convolutional Neural Networks) accuracy in real-time. This algorithm only looks
[10], R-FCN (Region-based Fully Convolutional once at the image in the sense that it requires only
Networks) [11]. Choosing the right object detector one forward propagation pass through the neural net
is an essential step for this research since inaccurate to make predictions. After non-max suppression
object detection in the images may lead to failure in (which makes sure the object detection algorithm
that object re-identification in further frame. The only detects each object once), it then outputs
above mentioned methods could be categorized into recognized objects together with the bounding
two variants, namely: the one-step object detection boxes. With YOLO, a single CNN simultaneously
model and the two-step object detection model. predicts multiple bounding boxes and class
Models in the R-CNN family are all region-based. probabilities for those boxes.
The detection happens in two stages. (1) First, the
two-stage model proposes a set of regions of interest Compared to all the models, we chose the YOLOv6
by select search or regional proposal network. The model since we opted for speed and accuracy. In
proposed regions are sparse as the potential surveillance, most of the videos are continuous day
bounding box candidates can be infinite. (2) Then a and night. In order to process that huge amount of
classifier only processes the region's candidates. On data, we need a model that is fast in processing and
the other hand, the one-stage model approach skips also gives the best results. Therefore, we chose the
the region proposal stage and runs detection directly YOLOv6 model, which outperforms all models in
over a dense sampling of possible locations. This is terms of speed and accuracy.
how a one-staged object detection algorithm works,
which is faster and simpler, but might potentially III. MATERIALS AND METHOD
drag down the performance a bit. YOLO, SSD, and
Retina Net are good examples of one-stage In this section, we will discuss the materials and
detectors. R-CNN families such as R-CNN, Fast R- methodology. For this work, we need a simple RGB
CNN, Faster R-CNN, and R-FCN are also good IP camera. We have used machine learning libraries
examples of two-staged detectors. such as tensorflow for traning the model and
annotation tool namely label studio for data
YOLO (You Only Look Once), Introduced first in annotation and finally we have used amazon cloud
2016 by Joseph Redmon et al. via a paper titled, services for alerting systems and database.
"You Only Look Once: Unified, Real-Time Object
Detection,"[18] it is considered a breakthrough in A. YOLOv6 Architecture
this field. Over the years, this model has undergone
several iterations and advancements. Version 2 was YOLOv6 was inspired by the original YOLO
released in 2017 (YOLO9000: Better, Faster, architecture. Though it provides outstanding results,
Stronger)[19], followed by YOLOv3 (YOLOv3: An it's important to note that MT-YOLOv6 is not part
Incremental Improvement) in 2018[20], YOLOv4 of the official YOLO series. YOLOv6 is a single-
(YOLOv4: Optimal Speed and Accuracy of Object stage object detection framework dedicated to
Detection) in April 2020[21], and YOLOv5 in May industrial applications, with a hardware-friendly,
2020. YOLOv6 was recently introduced by Chinese efficient design and high performance. It
company Meituan. It is not part of the outperforms YOLOv5 in detection accuracy and
official YOLO series but was named so since the inference speed (Fig. 1), making it the best OS
authors of this architecture were heavily inspired by version of the YOLO architecture for production
the original one-stage YOLO[16]. The applications.
YOLO algorithm [6] is a convolutional neural
network for object detection in real-time scenarios.
937
B. Proposed Pipeline
In order to perform this task, we have proposed a
pipeline (Fig. 4).
Fig. 1 Yolov6 Architecture [6]
Fig. 2 Comparison table [16]
YOLOv6-s achieves 43.1 mAP on the COCO

val2017 dataset with 520 FPS on T4 using
TensorRT FP16 for bs32 inference (Fig. 2). As
shown in Fig. 2, YOLOv6-s (red) outperforms all
previous versions of YOLOv5 in terms of mean
average precision (mAP), with approximately 2x
faster inference time. We can also see a huge
performance gap between the YOLO-based Fig. 4 Proposed Pipeline
architecture and EfficientDet, which is based on
two-stage object detection. Before we get into methodology, we will discuss a
few building block concepts regarding deep
learning.
Preprocessing - Before sending the video frames to

the YOLOv6 object detection model, we perform a
few preprocessing steps for better results. In our
task, we have smoothened the frames using a
Fig. 3 MT-YOLOv6-Benchmark[16] gaussian filter and further resized the images
according to the input shape of the YOLOv6 object
As we see from the benchmarks (Fig. 3), YOLOv6 detection model.
in terms of speed and accuracy is higher than the rest
of the models. Given all of the benefits of Yolov6, YOLOv6 Object detection - In this step, each
we have decided to use it for our proposed method. image is forwarded to the YOLO detector. The
output of the model is a bounding box with labels.
938
These outputs are forwarded to database along with Fig. 6 shows the training curves for training and
GPS data provided by CCTV camera. validation loss along with metrics, precision, and
mean Average Precision (mAP).
GPS Location - In this work, the GPS location of
the place where the camera mounted is part of the
alert content sent to the appropriate nearby
authorities.
Database – All the activities of day-to-day life and

processing of object detection and recognition are
stored in a database. The database also has the GPS
data for all the cameras. Whenever any kind of
weapon is detected from the processed frames, the
system will trigger a notification to the appropriate
authorities with information of weapon detected
image frame along with GPS location.
Fig. 6 Training curves
Alert System - For the alert system, we used email
notification to notify the appropriate authorities
whenever a weapon is detected. The contents of the
email include the GPS location of the camera and
the frame of where the weapon was detected.
IV. RESULTS
In this section, we will discuss the results. The
model is trained with two labels: "gun" and "knife".
Fig. 5 shows the confusion matrix of our trained
model. A confusion matrix, also known as an error
matrix, is a specific table layout that allows
visualization of the performance of an algorithm,
typically supervised learning. Each row of the
matrix represents the instances in an actual class, Fig. 7 Receiver Operation Characteristic
while each column represents the instances in a (ROC) Curve
predicted class or vice versa.
Fig. 7 shows the receiver operating characteristic
(ROC) curve, which is a graph showing the
performance of a classification model at all
classification thresholds. This curve plots two
parameters:
1. The percentage of true positives
2. The rate of false positives
The True Positive Rate (TPR) is a synonym for

recall and is therefore defined as follows:
Fig. 5 Confusion matrix Where, TP stands for True Positive and FN stands
for False Negatives
939
VI. CONCLUSION
The False Positive Rate (FPR) is defined as follows: Overall, this work can significantly help in
addressing the security challenges by detecting the
visible weapons and sending alerts to the
appropriate authorities in real time.
Fig. 8 and Fig. 9 are the outputs images of the ACKNOWLEDGMENT

detection algorithm. In this paper, we acknowledge the various
datasets that were used and manually labelled. Some
of the datasets we have used are from Kaggle, such
as the Real-Life Violence Situations Dataset [12]. It
has 1000 videos, and the Smart-City CCTV
Violence Detection Dataset [13]. All of these
dataset’s videos are extracted into frames and
annotated manually to train our model.
References
Fig. 8. Knife detection results [1] Fujita, Hamido. (2022). Advances and Trends in
Artificial Intelligence. Theory and Practices in Artificial
Intelligence. 10.1007/978-3-031-08530-7.
[2] (2022). Intelligence of Artificial Intelligence:
Philosophy. 10.31219/osf.io/d9fe3.
[3] Kodali, Ravi & Jain, Vishal & Bose, Suvadeep &
Boppana, Lakshmi. (2016). IoT based smart security and
home automation system. 1286-1289.
10.1109/CCAA.2016.7813916.
[4] Saifuzzaman, Mohd & Hossain, Ashraf & Nessa,
Fig. 9 Gun detection results Nazmun & Nur, Fernaz. (2017). Smart Security for an
Organization based on IoT. International Journal of
Computer Applications. 165. 33-38.
V. DISCUSSION 10.5120/ijca2017913982.
[5] Narejo, M. (2021). Weapon Detection Using YOLO V3
In this work although the results were for Smart Surveillance System. Mathematical Problems
satisfactory yet the following updates could be in Engineering, 2021, 9975700.
done in the future work: [6] Li, C., Li, L., Jiang, H., Weng, K., Geng, Y., Li, L., Ke,
Z., Li, Q., Cheng, M., Nie, W., Li, Y., Zhang, B., Liang,
Y., Zhou, L., Xu, X., Chu, X., Wei, X., & Wei, X..
 Currently model is trained with two labels of (2022). YOLOv6: A Single-Stage Object Detection
dataset namely Guns and Knife. In future we Framework for Industrial Applications.
could add many labels with more datasets to [7] Alex Krizhevsky, Ilya Sutskever, and Geoffrey E.
address various kinds of weapons. Hinton. Imagenet classification with deep convolutional
neural networks. In F. Pereira, C. J. C. Burges, L. Bottou,
 Training accuracy could be increased with
and K. Q. Weinberger, editors, Advances in Neural
adding more data, since data is scarce, we Information Processing Systems 25, pages 1097– 1105.
could generate a synthetic data using other Curran Associates, Inc., 2012.
machine learning algorithms like Generative [8] Wei Liu, Dragomir Anguelov, Dumitru Erhan, Christian
adversarial networks [14] and train model on Szegedy, Scott Reed, Cheng- Yang Fu, and Alexander C.
Berg. Ssd: Single shot multibox detector, 2015. cite
those generated data.
arxiv:1512.02325Comment: ECCV 2016
[9] T. Lin, P. Goyal, R. Girshick, K. He, and P. Dollar. Focal
 Speedup the training time and inference time loss for dense object detection. IEEE Transactions on
using parallel processing with multi-gpu Pattern Analysis and Machine Intelligence, 42(2):318–
system. 327, 2020.
[10] S. Ren, K. He, R. Girshick, and J. Sun. Faster r-cnn:
Towards real-time object detection with region proposal
networks. IEEE Transactions on Pattern Analysis and
Machine Intelligence, 39(6):1137–1149, 2017.
940
[11] Jifeng Dai, Yi Li, Kaiming He, and Jian Sun. R-fcn:
Object detection via region-based fully convolutional
networks. In Daniel D. Lee, Masashi Sugiyama, Ulrike
von Luxburg, Isabelle Guyon, and Roman Garnett,
editors, NIPS, pages 379–387, 2016.
[12] https://www.kaggle.com/datasets/mohamedmustafa/real
-life-violence-situations-dataset
[13] https://www.kaggle.com/datasets/toluwaniaremu/smartc
ity-cctv-violence-detection-dataset-scvd
[14] Goodfellow, I., Pouget-Abadie, J., Mirza, M., Xu, B.,
Warde-Farley, D., Ozair, S., Courville, A., & Bengio, Y.
(2014). Generative adversarial nets. In Advances in
neural information processing systems (pp. 2672–2680).
[15] https://www.amnesty.org/en/what-we-do/arms-
control/gun-violence/
[16] https://dagshub.com/blog/yolov6/
[17] https://americanmilitarynews.com/2019/10/fbi-stats-
show-5-times-more-murders-by-knives-than-rifles-in-
2018/#:~:text=The%20Federal%20Bureau%20of%20In
vestigation%20released%20crime%20statistics,studying
%20the%20types%20of%20weapons%20used%20in%2
0murders.
[18] Redmon, Joseph, et al. "You only look once: Unified,
real-time object detection." Proceedings of the IEEE
conference on computer vision and pattern recognition.
2016.
[19] Redmon, Joseph, and Ali Farhadi. "YOLO9000: better,
faster, stronger." Proceedings of the IEEE conference on
computer vision and pattern recognition. 2017.
[20] Redmon, Joseph, and Ali Farhadi. "Yolov3: An
incremental improvement." arXiv preprint
arXiv:1804.02767 (2018).
[21] Bochkovskiy, Alexey, Chien-Yao Wang, and Hong-
Yuan Mark Liao. "Yolov4: Optimal speed and accuracy
of object detection." arXiv preprint
arXiv:2004.10934 (2020).
941
Defined the collision defects and parameters of ship using Markov chain
model
M. Mert Tekeli*1, M. Fatih Gulen1 and Emre Akyuz1
1
Maritime Transportation Management Engineering/Maritime Faculty, Istanbul Technical University, Turkey
*
tekelimu@itu.edu.tr
Abstract – A large part of world trade is provided by the transportation of commercial ships. For this reason,
maritime traffic is increasing day by day and depending on this increase, maritime traffic density increases.
As a result of this increasing intensity, the mishaps experienced by the ships become important issues that
need to be worked on. There are many reasons that can cause collision at sea. In this study, six non-
compliances that may cause collision at sea have been identified. These nonconformities; insomnia, lack of
information, sea conditions, working conditions, lack of communication and not adhering to international
rules. Seven parameters have been determined as the reason for these inconsistencies. These parameters
are; over working hours, an uncomfortable resting area, lack of training, lack of experience, wave height,
limited vision and lack of discipline. The aim of the study is to evaluate the probability of the parameters
affecting the nonconformities that cause conflict at sea in the future.
Keywords – collision defects, navigational safety, markov chain modelling, regression analysis
I. INTRODUCTION based on Markov modeling and Markov Chain

The Markov chain was introduced by the famous Monte Carlo (MCMC) simulation. This modeling is
Russian mathematician Andrey Andreyevich illustrated using an example from shipping. The
Markov (1856 - 1922) for the first time in 1907, three-state-continuous time Markov model is used
depending on the mathematical model, and was to record and predict the probability of maritime
called the Markov chain after Markov. The "Markov accidents. MCMC simulation requires occurrence
chain theory", which is used successfully in solving data of the Markov model to estimate accident risk.
and clarifying dependent probability problems, is a However, this simulation can only be used when a
theory based on mathematics. The Markov chain is limited amount of information is available.
one of the Operations Research models used to Compared to other models, the approach in this
make predictions using time variables. The use of article is applicable to any type of shipwreck or
scientific methods in the light of statistical data has maritime transport.
enabled mathematical systems and objective data This article includes accident and accident risks
that can be used and developed by everyone to make in maritime transport using markov model mcmc
objective predictions instead of intuitive or simulation. The example given in the application
experiential predictions[1]. was obtained using data from the atsb annual report.
There are many technological and environmental However, this modeling can be used in maritime
safety factors in maritime accidents. This article accidents where all kinds of data can be obtained.
presents an analytical approach to accident risk Mcmc simulation was applied to show the accident
modeling where safety factors are limited or occurrence rate and probability rate. The article has
unavailable. The aim of the article is to propose a 2 advantages over other publications. The first of
simulated accident model to assess the accident risk these is that although the studies are generally
in maritime transport. The proposed approach is focused on one type of accidents, this study can be
942
Tekeli et al., Defined the collision defects and parameters of ship using Markov chain model, ICEANS 2022, Konya, Turkey
applied to any accident or marine systems. The other determined criteria. This estimation was made by
is that it can be implemented without the hassle of giving low, medium, high and various intermediate
collecting too much data by taking a simple values, considering the depth of the corroded pit,
approach. In general, it gives information about the temperature, CO2 pressure, pH value and flow rate
safety factors in maritime systems[2]. criteria in the circuit[5].
Another article, the maintenance times and Ship accidents occur periodically in the
requirements of marine diesel engines were waterways of the United States, but some types of
calculated using the markov chain model. For this, merchant ships have seen a decline in accident
an engine has been taken into account, and its past numbers in recent years. One of the USCG's
failure records and maintenance costs have been missions is to develop regulations to reduce and
taken into account. The reason for the application of potentially prevent marine incidents. In the article,
this model is that it is practical and suitable for USCG collected data on more than 117,000
making predictions for the desired time. Future incidents involving US-flagged vessels on US
maintenance and cost planning can be done without waterways for the period 2001-2018 and applied the
requiring too much mathematical data. Gray Markov forecasting model to predict the
Advantages in comparison of the model with number of future shipwrecks. This forecast was
previous studies; Achieving the best results with made for four different ship types from 2019 to
average values and being able to be integrated into 2030. The Grey-Markov model is suitable for this
other sectors, obtaining results with minimum data purpose because of its predictive ability. It was
without requiring any mathematical development found that the results showed that the Grey-Markov
for companies, the application can be implemented model performed extremely well and the predicted
easily and at any time with data exchange, giving values of the number of events were quite similar to
information about when the maintenance period can the true values, with acceptable mean relative errors
be completed and the method works without the ranging from 5.2% to 8.2%. It has been predicted
need for any simulation[3]. that these results will increase the maritime safety of
There are many unpredictable technical and ships operating in the waterways of the United
environmental factors in risk modeling studies of States[6].
maritime accidents. The aim of this study is to The main cause of maritime accidents is the
determine the safety factors while performing risk behavior of seafarers. This study models sailor
analysis in a designated marine area. While behavior based on Hidden Markov Model (HMM).
determining these factors in the study, the markov In addition, by analyzing the behavior predicted by
chain model and the marcov chain monte carlo the model, the types of situations, procedures and
simulation and error analysis methods were used. In errors that may cause maritime accidents are
the first stage of the study, a 5-stage accident was interpreted. In order to apply the model
examined with a Markov model, and then the successfully, seafarer behavior was observed
frequency of the factors that would cause this through summary decision reports published by the
accident to occur was modeled. These factors are Korea Maritime Safety Court, and as a result of the
sea condition, traffic density and ship size. As a observed results, skill, rule and knowledge-based
result of these approaches, a risk value has been behaviors were focused on. As a result of modeling
determined, and the criteria for safe navigation have seafarer behaviors according to ship type, it was
been determined by evaluating previous accidents determined that there are behavioral differences
for this determined risk value for the determined between models and the possibility of seafarer
area. As a result, the safety criteria for maritime behaviors to determine the preferred route. Through
accidents were compared over the risk values found. these results, it is expected that the model
The advantages of applying the method are application technique proposed in this study can be
simplicity, flexibility and applicability to any applied to the prediction of seafarer behavior and
shipwreck. In addition, it can be analyzed without will contribute to the prioritization of behavior
the need for a lot of data[4]. correction among seafarers, which is necessary for
In this study, which was carried out using the the prevention of maritime accidents [7].
Markov model, it was tried to predict the corrosion
occurring in the gas and oil circuits according to the
943
II. MATERIALS AND METHOD Table 1: Determinated of collision defect and parameters
The Markov chain revolutionized Bayesian Defects Parameters
statistical analysis with the Monte Carlo method,
allowing statisticians to estimate probabilities in Sleepness Overtime hours, not
systems with thousands of unknown parameters. For comfortable resting room
this reason, the Markov Process has an important
Lack of knowledge Lack of education, Lack of
place in a stochastic process as the conditional
experince
probability of progressive states depends on the
previous period. This theory has been applied in Sea State Wave height, resctricted
many fields of science such as Biology, Medicine, visibility
Economics and Business Administration[8].
Estimating the future probabilities of the same Working Condition Overtime hours, not
event or events based on the probabilities of events comfortable resting room
that have occurred now and in the past, forms the Lack of Lack of education, Lack of
basic principles of Markov chains[9]. Communication experince
For example, forecasts for the future are made by
looking at the past and present weather conditions. Not depend on Lack of discipline
However, it is very difficult to obtain generalized International Rules
rules for such problems in predicting the future
based on more than one event in the past[10].
Following nomenclature is used for the model.
Therefore, it would be more appropriate to expect
Defects;
that it may be possible to make a systematic
•ka = Probability of collision due to Sleepness.
prediction about the next test outcome, using only
•kb = Probability of collision due to Lack of
one test result, rather than using all previous test
Knowledge.
results. The experiment is done using the Markov
•kc = Probability of collision due to Sea State.
chain theory.
•kd = Probability of collision due to Working
In the Markov process, the calculation of the
condition.
probabilities of a situation that may occur in the
•ke = Probability of collision due to Lack of
future, independent of its past situations and only
language.
depending on its current state, is called the Markov
•kf = Probability of collision due to not depend on
property.
the international rules
X0,X1,X2, ...,Xt, ... The set E in which the random
•kg = Probability of Sleepness due to overrate
variables in the sequence take values is finite or
hours.
countably infinite, and every i0, i1, i2, ..., it 2 E for;
•kh = Probability of Sleepness due to not
P(Xt = i(t)/X1 = i1, X2 = i2, ...,Xt−1 = it−1) =
comfortable resting room.
P(Xt = it/Xt = it−1) (1)
•ki = Probability of Lack of knowledge due to
results of {Xt, t = 0, 1, 2, ...} called markov chain. Lack of education.
•kj = Probability of Lack of knowledge due to
E cluster X0,X1,X2, ...,Xt, ... the set of values that Lack of experince
the random variables in the array can take., so E = •kk = Probability of sea state due to Wave height.
Xt(Ω), t = 0, 1, 2, ... is the state space of the •kl = Probability of sea state due to resctricted
stochastic process[11]. visibility.
In the study, the causes of ship accidents and the •km = Probability of Working Condition due to
sub-headings of these reasons were examined. In Overtime hours.
this review, the order of importance of the sub- •kn = Probability of Working Condition due to not
headings is made of using the markov chain model. comfortable resting room.
The reasons that cause possible collision of ship •ko = Probability of Lack of Communication due
to occur and the sources of these reasons are shown to Lack of education.
in Table 1. •kp = Probability of Lack of Communication due
to Lack of experince.
944
•kr = Probability of Not depend on International Table 2: Multiplying of parameters

Rules due to Lack of discipline.
Defects Parameters Probability
Calculation of each parameter according to the
markov chain model; Sleepness Overtime kaxkg/kaxkh
•For Collision: ka + kb + kc + kd + ke + kf = 1. hours, not
•For Sleepness defect: kg + kh = 1. comfortable
•For Lack of knowledge defect: ki + kj = 1. resting room
•For Sea State defect: kk + kl = 1.
•For Working Condition defect: km + kn = 1. Lack of Lack of kbxki/kbxkj
•For Lack of Communication defect: ko + kp = 1. knowledge education,
•For Not depend on International Rules : kr = 1 Lack of
The relationship between the collision failure, experince
collision defects and collision process paraments
established in Figure 1, is considered development Sea State Wave height, kcxkk/kcxkl
of the Markov chain model. Probabilities of the resctricted
various events areas signed. From the Markov chain visibility
model it is seen that few process parameters are
responsible for multiple defects which leads to Working Overtime kdxkm/kdxkn
collision failure. Condition hours, not
comfortable
resting room
Lack of Lack of kexko/kexkp

Communication education,
Lack of
experince
Fig. 1: Each parameters compare to collision defect Not depend on Lack of kfxkr
International discipline
The Markov chain model considers it appropriate
Rules
to use historical data to evaluate the results. In this
context, based on the literature review and expert
opinions, the percentage values of each
nonconformity are determined. This results; The weighting found with the data we have is
found after the multiplication operations. These
 Sleepness :%24.65 values are shown in Table 3.
 Lack of knowledge :%28.82
Table 3. Value of parameters
 Sea state :%6.25
 Working condition :%13.54
Defects Parameters Probability
 Lack of communication :%7.64 Sleepness(ka = Overtime ka x kg =
 Not depend on International Rules :%11.46 0.2465) hours(kg), not 0.2465
comfortable
These percentage values were found as a result ka x kh =
resting
of literature review and evaluations made by 0.0625
room(kh)
experts. Weight values are found by multiplying
each nonconformity affecting the collision at sea Lack of Lack of kb x ki =
with other sub-criteria affecting it[12]. The table 2 knowledge(kb = education(ki), 0.1807
is shown that these multiplying. 0.288) Lack of
kb x kj =
experince(kj)
0.1225
945
Sea State(kc = Wave kc x kk =

0.0625) height(kk), 0.0954
resctricted
kc x kl =
visibility(kl)
0.0748
Working Overtime kd x km =
Condition (kd = hours(km), not 0.1244
0.1354) comfortable Fig. 3: Value of parameters
kd x kn =
resting IV. CONCLUSION
0.0774
room(kn)
Maritime is of great importance for world trade.
Lack of Lack of ke x ko = Due to the construction of new ships and the
Communication education(ko), 0.1146 continuity of existing ships, maritime traffic is
(ke = 0.0763) Lack of increasing day by day and maritime traffic density
ke x kp =
experince(kp) is increasing depending on this increase. As a result
0.1057
of this increasing intensity, the mishaps experienced
Not depend on Lack of kf = by the ships become important issues that need to be
International discipline(kr=1) 0.0488 studied. There are many reasons that can cause a
Rules(kf = collision at sea.
0.1145)
In this study, six non-compliances that may
cause collision at sea have been identified. These
nonconformities; insomnia, lack of knowledge, sea
When the ship accidents in the past are conditions, working conditions, lack of
examined, the results are important in terms of communication and non-compliance with
preventing future accidents. In this study, 6 reasons international rules. Seven parameters were
were examined as the causes of ship accidents. identified as the reason for these inconsistencies.
These reasons were determined as insomnia, lack of These parameters are; off-hours, uncomfortable
information, sea conditions, working conditions, resting area, lack of training, lack of experience,
lack of communication and non-compliance with wave height, limited visibility and lack of discipline.
international rules. In this evaluation made using the
Markov chain method, the biggest reason for ship This study can be developed using matlab
accidents was determined as lack of information. application and evaluated with other
Insomnia was determined as the next biggest cause. nonconformities. The results found in the study
The effects of working conditions, not adhering to were found by referring to the literature review and
rules and lack of communication were followed by expert opinions. In the future, it is planned to carry
insomnia. The non-compliance with the least effect out studies by taking more expert opinions and
on ship accidents was found to be the sea condition. developing an application.
Within the framework of these results, working REFERENCES

hours, as the parameters determining these
[1] C. J. Geyer, "Practical markov chain monte carlo,"
nonconformities, were found to be the effect that Statistical science, pp. 473-483, 1992.
affected the nonconformities the most. Then, lack of
[2] S. Faghih-Roohi, M. Xie, and K. M. Ng, "Accident
training, lack of experience, limited visibility risk assessment in marine transportation via Markov
conditions, an uncomfortable resting area and wave modelling and Markov Chain Monte Carlo
height were determined as the parameter with the simulation," (in English), Ocean Engineering, vol. 91,
least effect and show that Figure 2. pp. 363-370, Nov 15 2014.
[3] A. Sánchez-Herguedas, A. Mena-Nieto, and F.
Rodrigo-Muñoz, "A new analytical method to
optimise the preventive maintenance interval by
946
using a semi-Markov process and z-transform with an

application to marine diesel engines," Reliability
Engineering & System Safety, vol. 207, p. 107394,
2021.
[4] M. H. Jon, Y. P. Kim, and U. Choe, "Determination
of a safety criterion via risk assessment of marine
accidents based on a Markov model with five states
and MCMC simulation and on three risk factors," (in
English), Ocean Engineering, vol. 236, p. 109000,
Sep 15 2021.
[5] C. I. Ossai, B. Boswell, and I. Davies, "Markov chain
modelling for time evolution of internal pitting
corrosion distribution of oil and gas pipelines," (in
English), Engineering Failure Analysis, vol. 60, pp.
209-228, Feb 2016.
[6] F. Zouhair and J. Kerby, "Forecasting US Maritime
Incidents using the Grey-Markov Model," (in
English), Transportation Research Record, vol. 2675,
no. 9, pp. 1621-1630, Sep 2021.
[7] J.-B. Yim, "Estimating the Behavior Path of Seafarer
Involved in Marine Accidents by Hidden Markov
Model," Journal of Navigation and Port Research,
vol. 43, no. 3, pp. 160-165, 2019.
[8] S. Brooks, A. Gelman, G. Jones, and X.-L. Meng,
Handbook of markov chain monte carlo. CRC press,
2011.
[9] Z. Song, X. L. Geng, A. Kusiak, and C. Xu, "Mining
Markov chain transition matrix from wind speed time
series data," (in English), Expert Systems with
Applications, vol. 38, no. 8, pp. 10229-10239, Aug
2011.
[10] B. A. Craig and P. P. Sendi, "Estimation of the
transition matrix of a discrete-time Markov chain,"
Health Econ, vol. 11, no. 1, pp. 33-42, Jan 2002.
[11] J. Hachigian, "Collapsed Markov chains and the
Chapman-Kolmogorov equation," The Annals of
Mathematical Statistics, vol. 34, no. 1, pp. 233-237,
1963.
[12] A. Chaudhari and H. Vasudevan, "Reliability based
design optimization of casting process parameters
using Markov chain model," Materials Today:
Proceedings, 2022.
947
BİR TEKNİK OLARAK POZİTİF PSİKOTERAPİDE

METAFORLARIN KULLANILMASI
Arş. Gör. Kübra GÜLIRMAK*1, Dr. Öğr. Üyesi Serap GÜLEÇ KESKİN1
1
Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Psikiyatri Hemşireliği Anabilimdalı, Samsun, TÜRKİYE
*(kubra.gulirmak@omu.edu.tr )
Özet -Psikoloji açısından kritik bir öneme sahip psikoterapi, belirli öğelerle desteklenen zengin bir içerik
sürecinden oluşmaktadır. Bu içeriklerden biri de metaforların kullanımıdır. Psikoterapi sürecinde
metaforların kullanımına sıklıkla rastlanmakta, metaforların teorik sürecinin irdelenebilmesine olanak
sağlamaktadır. Pozitif psikoterapi yaklaşımında da metaforlar önemli bir yer tutmaktadır. Pozitif
psikoterapi, metafor olarak öykülerin, atasözlerinin, bilge sözler veya deyimlerin terapi sürecinde
kullanılmasını önermektedir. Pesseschkian (2012), özellikle öykülerin psikoterapi sürecinde önemli bir
yardım aracı olduklarını savunur. Ona göre öyküler, danışan için özdeşleşme olanağı sunar. Danışan
öyküler dolayısıyla metaforlar aracılığı ile kendi çatışmaları ve arzuları hakkında konuşur. Aynı zamanda
hikâyeler, metaforlar işlevi görerek danışanların dirençlerinin çözümüne yardımcı olur. Metaforların süreç
içerisinde danışana birçok katkısı bulunmaktadır. Bunlar; ayna işlevi (özdeşleşme), model işlevi (çatışma
durumlarını ortaya çıkar ve çözüm ulaşma), aracı işlevi (çatışma ve savunma mekanizmalarına ulaşma),
depo etkisi regresyona yardım işlevi, kayıt düşünceler sunma işlevi ve bakış açısını değiştirme gibi. Bu
derlemenin amacı, pozitif psikoterapide teknik olarak kullanılan metaforların işlevleri hakkında bilgi
vermektir. Konuyla ilişkili olarak arama motorlarından uluslararası ve ulusal araştırmalar ve kitaplar
incelenmiştir. Metaforlar pozitif psikoterapi süreçlerinde önemli bir işleve sahiptir. Metafor kullanımı
psikoterapi süreçlerinde terapötik bağı artırmakta, sorunlara yönelik çözümleri kolaylaştırmakta, içgörüyü
artırmakta, terapinin etkinliğini ve kalıcılığını artırmaktadır. Metaforların kullanımına ilişkin yapılan
araştırmaların artırılması önerilmektedir.
Anahtar kelimeler: Metafor, Pozitif Psikoterapi, Psikoterapi, Danışan, Danışman.
I.GİRİŞ konsültasyon) ve beş (Gözlem/Mesafe Devresi,

Envanter Devresi, Durumsal Cesaretlendirme,
A. Pozitif psikoterapi nedir? Sözelleştirme, Hedefleri Genişletme Devresi)
Pozitif Psikoterapi’nin (PPT) psikoloji bulunmaktadır. Peseschkian’a (2000) göre bu
literatürüne girişi 1960’ların sonlarında, Prof. Dr. prensipler mutlu ve dengeli bir yaşam sürmeye
Nossrat Peseschkian ve arkadaşlarının çalışmalarına büyük katkı sağlamaktadır. Pozitif Psikoterapide
dayanmaktadır. Pozitif psikoterapi, pozitif psikoloji temel amaç, bireyin asıl kapasitelerini
hareketlerinden temel alarak geliştirilmiştir [1]. geliştirmesine ve günlük yaşamında dört yaşam
Peseschkian’ın İranlı olup, Almanya’da eğitim alanında dengeyi sağlamasına yardımcı olmaktır
alması onun Pozitif psikoterapinin geliştirirken [3], [4]. Bu temel görüşten hareketle pek çok yeni
kültür temelli olmasında büyük bir katkı sağlamıştır terapötik kavram ve teknik geliştirilmiştir. Pozitif
[2]. Pozitif psikoterapi insancıl, psikodinamik, psikoterapinin etkilik sınırları belirlerken, 5 yıl
kaynak-yönelimli, çatışma çözüm odaklayıcı ve boyunca çeşitli psikiyatrik bozukluğu olan hastalar
transkültürel bir yaklaşım sunmaktadır. Pozitif üzerinde çalışmalar yapılmış, pek çok psikosomatik
psikoterapinin üç temel prensibi (umut, denge ve
948
Gülırmak ve Güleç Keskin, Bir Teknik Olarak Pozitif Psikoterapide Metaforların Kullanılması, ICEANS 2022, Konya, Turkey
semptomun tedavisinde etkili olduğu sonucuna araya getirilmesine yardımcı olurlar. Metaforlar
ulaşılmıştır. aynı zamanda, içgörü kazanmaya, yaşanılan
Pozitif psikoterapinin insan doğasına bakış açısı durumunun somut bir şekilde ortaya konmasına,
pozitiftir. Her insanın gerçekte iyi olduğunu ve her duygu boşalımını kolaylaştırmaya, içinden çıkılmaz
insanın doğuştan yeteneklerle dünyaya geldiğini gibi görünen durumlara uzaktan bakmaya ve daha
savunmaktadır. Pozitif psikoterapide iki temel kolay çözüm yolları geliştirmeye ve terapötik ittifak
yetenek ve bunlardan türevlenen alt yetenekler kurmaya yardımcı olur [8]. Metaforik dil, insanların
önemli bir yere sahiptir. Sevme ve bilme kendilerini ve dünyalarını daha iyi ve otomatik bir
yeteneğinin tüm insanlarda doğuştan itibaren şekilde ifade etmelerini sağlayan araçlardır.
olduğundan bahsetmektedir. Bu yetenekler zamanla Metaforların, psikoterapi sürecinde kullanılması,
çevrenin etkisiyle alt yeteneklere dönüşmektedir. bilinçaltı içerikle temas etmeyi kolaylaştırmakta ve
Bu farklılıklar zamanla kişilerde çatışmalara yol bireylerin farkında olmadıkları ihtiyaçlarının
açabilmektedir. Bu çatışmaların çözümünde farkında olmalarını sağlamaktadır. Metafor
kapasite ve yeteneklerini yeterince kullanamayan kullanımı, psikoterapilerde ele alınan önemli
kişilerde bazı psikiyatrik semptomlar konulardan biridir. Bu noktada, pek çok psikoterapi
gelişebilmektedir. Bu temel kapasitelerin dört kullanımı üzerinde durulmaktadır. Örneğin; Berlin
alanda her zaman geliştirilmeye açık olduğunu ve arkadaşları psikanaltik açıdan metafor
savunmaktadır. Dört alan ise, denge modeli kullanımını incelemişlerdir. Bu noktada
ilkesinin bileşenleri olan fiziksel, zihinsel, sosyal ve psikoterapinin kendisine yönelik olarak
manevi/fantezi alanlarıdır. Pozitif psikoterapinin “psikoterapi bir savaştır”, zihne ilişkin olarak “zihin
temel amacının bireylerin temel yeteneklerinin narin bir nesnedir” beden için “buhar motoru
geliştirilmesine katkı sağlamak ve yaşamın dört metaforu” gibi metaforları kullanmıştır. Deneyimsel
alanında dengeyi sağlamaktır [5]. Bunu da çeşitli psikoterapi süreciyle psikoterapi gerçekleştiren
teknik ve yöntemlerle destekleyerek sağlamaktadır. Levitt ve arkadaşları depresyon tanısı almış,
Bu tekniklerden bazıları şunlardır; psikovampir ve danışanların psikoterapi başlangıcında “yüklerle
psiko-serum teknikleri, çatışma ile başa çıkma yüklü olmak” şeklinde bir metafor kullandıklarını
kaynaklarını genişletme tekniği, mikrotravma ve depresyona iyi geldiğini söylemiştir. Guiffrida ve
tekniği, yetenek analizi tekniği ve metafor arkadaşları süpervizyon sürecinde öykü ve çizime
kullanılması. Bu derlemede pozitif psikoterapide dayalı metafor kullanımının, danışman adaylarının
kullanılan “metafor” tekniği ele alınmıştır [6]. vakaları formülleştirmelerinde kolaylaştırıcı
faktörler olduklarını ortaya koymuşlardır [9].
B. Metafor Metaforlar özellikle felsefe, dilbilim, psikoloji
Metafor kavramı, Yunanca metapherein gibi alanların dikkatini çekmektedir. Psikolojide
sözcüğünün karşılığıdır. Yunanca da üst, öte metafor kullanımına çok eskiden beri rastlanmakta,
anlamına gelen meta kelimesi ile taşımak anlamına özellikle psikoterapi süreçlerinde metaforlar
gelen pherein kelimesinin bir araya gelmesinden kullanılmaktadır. Psikoloji açısından kritik bir
oluşmaktadır [7]. Metaforların kullanımı, insanlık öneme sahip psikoterapi süreci, belirli öğelerle
tarihi kadar eskidir. Metafor, figürler üzerinden desteklenen zengin bir içerik öğelerinden
gerçekleştirilen sembolik bir iletişim şekli olarak oluşmaktadır. Bu öğelerden biri de metaforların
karşımıza çıkmaktadır. Bu iletişim şeklinin kullanımıdır. Psikoterapi sürecinde metaforların
temelinde, nesnelerle karşılaştırma ve benzetme kullanımı, metaforların teorik sürecinin
yaparak durumu benzetme yollu daha anlaşılabilir irdelenebilmesine olanak sağlamaktadır [10]-[11]-
kılmak yer almaktadır. Metafor olarak, resim, [12]. Psikoloji süreçlerinde Adler ve Freud’da
hikâye, şiir, atasözü, deyim, mecaz gibi olgular sıklıkla kullanmıştır. Örneğin; Adlerin “danışanın
kullanılabilmektedir. Metafor kullanımının amacı, çorbasına tükürmek” tekniğinde yoğun bir
sadece karşılaştırma yapmak değildir. Aynı metaforik anlatıma başvurmaktadır. Buradaki kasıt;
zamanda bireylerin deneyimlerini anlamalarını ve danışanın psikoterapik süreçten geçtikten sonra aynı
fark etmelerini sağlama amacı da yer almaktadır. Bu hayatı yaşamaya devam etmesinde rağmen, aynı
nedenle metafor kullanımı psikoterapi seansları için tadı almayacak oluşudur. Bu durum, terapötik
yönlendirici bir etkiye sahiptir. Problemlerin müdahalenin danışanın hayatındaki etkisini
çözülmesine, çözüm yollarının etkili bir şekilde bir metaforlaştırarak daha net bir şekilde anlatımına bir
949
örnek verilebilir. Metaforların ortaya çıkışına Pozitif psikoterapide ise metaforların kullanımı
bakıldığında güzel, etkili, işlevsel ve estetik PPT’ ye orijinal bir özellik sunmaktadır.
konuşma amacı yatmaktadır. Amundson (2009), Metaforlarla birlikte atasözleri, bilge sözler,
metaforu birbiriyle yakından ilişkisi olmayan iki hikâyeler de birlikte kullanılmakta, çatışma
düşüncenin bir arada kullanılarak, anlamın çözümünde sürece katkı sağlayıcı etki
erozyona uğraması, anlamlarının birbirlerine ödünç göstermektedir. Çatışma sürecinde danışanı fantezi
vermesi olarak tanımlanmaktadır [13]. Metaforların kullanma konusunda cesaretlendirmekte, gelecek
kullanımına günlük hayatta da sıklıkla durumlar için hatırlatıcı bir etken olmasına katkı
rastlanmaktadır. Terapi süreçlerinde metaforların sağlamaktadır. Psikoterapi sürecinde metaforların
kullanımı, danışanın içsel dünyası ile temas sürecin kullanılması PPT’nin dokuz temel tezi arasında yer
hızlandırmakta, terapist danışan bağını almaktadır. Ayrıca metafor kullanımına PPT’nin
güçlendirmektedir [14]. beş basamağında da rastlanmaktadır. Günümüzde
metafor kullanımına ilişkin araştırmaların oldukça
Tay (2017), McMullen (2008) ve Hamburg sınırlı olduğu görülmektedir [22].
(2018), psikoterapi sürecinde metafor kullanımının Metaforların yoğun olarak pozitif psikoterapiyi
önemini daha somut bir şekilde ortaya koymak için orijinal kılan özelliklerinden biridir. Terapi
araştırmalar yapmışlardır [8]- [15]- [16]- [17]. Sims sürecinde doğrudan veya dolaylı metaforik
(2003), metaforlar ile çalışabilmeyi kavramlar veya anlatılar sıklıkla kullanılmaktadır.
kolaylaştırabilmek açısından belirli bir model Hikayeler; atasözleri, bilge sözler birer metafor
geliştirmiştir [18]. Bu modele göre; (a) metaforun işlevi görmekte, çatışma çözümünde rehber niteliği
duyulması, (b) metaforun geçerliliği, (c) metaforun taşımaktadır. Ayrıca metaforlar terapist ve
genişletilmesi, (d) olasılıklar üzerinde oynanması, hasta/danışan arasında aracı olarak kullanılır;
(e) belirlenmesi ve seçilmesi ve (f) gelecek ile çatışma çözümlemede fanteziyi kullanmaya
bağlantı kurulması şeklinde açıklanmıştır. cesaretlendirmede ve gelecek durumlar için
Metaforlar yoluyla bireyler durumlarını kıyas hatırlatıcı olmada yardım etmesi amacıyla terapötik
edebilir, kendilerinde gerçekleşen farklıları veya bir teknik olarak işlev görmektedir [23]. Pozitif
değişimi daha net bir şekilde fark edebilir ve çözüm psikoterapide metafor olarak kullanılan hikayeler
için harekete geçebilirler. Ayrıca süreç ve yapıları duruma özgü olarak spesifik bir şekilde
anlamlaştırmayı kolaylaştırmaktadır [19]. seçilmektedir. Hikayeler öncelikle danışana terapi
Psikoterapi süreçlerinde metafor kullanımı işlevsel seansı içinde danışana anlatılmakta daha sonra
olmayan düşüncelerin yerini işlevsel düşüncelerin danışandan bu anlatılan hikayede kendini nasıl ve
almasına katkı sağlamaktadır. Ayrıca danışman kimle özdeşleştirdiği veya kendi hayatı ile bu hikaye
danışan arasındaki bağı eşitlemekte, otoriter arasında nasıl bir ilişki kurduğu sorgulanmaktadır.
ilişkinin önüne de geçmektedir. Psikoterapi Böylelikle danışan kendi durumunu daha net bir
sürecinde kullanılan metaforlar genel olarak; şekilde dışarıdan gözlemlemektedir. Ayrıca PPT’de
1. Katılım metaforları, hikayeler dışında metafor olarak; resimler,
2. Yeniden çerçeveleme metaforları, karikatürler veya çeşitli resimler de
3. Pozitif çerçeveleme metaforları, gösterilmektedir. Pozitif psikoterapide öykülerin
4. Negatif çerçeveleme metaforları, metafor olarak kullanılması PPT’ nin kültüre
5. Ana metaforlar, duyarlı yönünü de yansıtmaktadır [6].
6. Tavsiye metaforları olarak Pesseschkian (2012), öykülerin psikoterapi
kategorileştirmiştir [20]. sürecinde önemli bir yardım aracı olduklarını
savunmaktadır. Ona göre öyküler, danışan için
Psikoterapi sürecinde metaforların kullanımı özdeşleşme olanağı sunmaktadır. Danışan öyküler
ayrıca, çerçevelendirici, kavramayı kolaylaştırıcı, aracılığı ile kendi çatışmaları ve arzuları hakkında
cevap özgürlüğünü artırıcı, güvenli iletişim ortamı konuşmakta, aynı zamanda hikâyeler, danışanların
sağlamaya yardım edici, bakış açısı değişimi dirençlerinin çözümüne yardımcı olmaktadır [24].
sağlayıcı, yeni alternatifler sunucu, mizahı sürece Öykülerin terapi süreci içerisinde pek çok işlevi
dahil edici veya konuları belirli bir sistematiğe bulunmaktadır. Bu işlevler arasında ayna işlevi
oturtucu olabileceğini savunmaktadır [21]. (özdeşleşme), model işlevi (çatışma durumlarını
ortaya çıkar ve çözüm ulaşma), aracı işlevi (çatışma
C. Pozitif Psikoterapide Metafor Kullanımı
950
ve savunma mekanizmalarına ulaşma), depo etkisi [4] Peseschkian N. Günlük yaşamın psikoterapisi (Çev. H.
yer almaktadır. Öyküler geleneği ve kültürleri Fışıloğlu). İstanbul: Beyaz Yayınları. 2002.
[5] Sarı T. Pozitif psikoterapi: Gelişimi, temel ilk eve
taşırlar. Öykülerin ayrıca regresyona yardım işlevi, yöntemleri ve Türk kültürüne uygulanabilirliği. The
kayıt düşünceler sunma işlevi ve bakış açısını Journal of Happiness & Well-Being, 3(2), 182-203.2015.
değiştirme gibi işlevleri vardır. Eryılmaz tarafından [6] Eryılmaz A. Meta Theory: Positive Psychotherapy as a
ergenlerle yapılan araştırma bulguları, pozitif Developmental and Psychotherapy Theory, 1st ed. Nobel
psikoterapide metaforik öykü kullanımının Academic Publishing, Ankara, pp .76-211. 2020
[7] Merrian-Webster. Metaphor, 20.04.2018 tarihinde
ergenlerin öz algıları üzerinde büyük bir etkisi http://www.mmerriamwebster.com/dictionary/metaphor
olduğunu göstermiştir [25]. . 2011.
[8] Suiçmez Uyar T. Psikoterapide metafor kullanımı ve
II.MATERYAL VE YÖNTEM değişen anlamı: Depresif Bir Olgu Sunumu. 2019.
Konuyla ilişkili olarak arama motorlarından [9] Şanlı E., Piştof S. Yeni Bir Kavram Önerisi Olarak
uluslararası ve ulusal yayınlar, kitaplar Toplumsal Şema ve Atasözlerine Bilişsel Davranışçı
Pencereden Bir Bakış. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve
incelenmiştir. Araştırmalar Dergisi, 5(2), 1-13. 2016.
[10] Tay D. Metaphor in psychotherapy. a descriptive and
III.SONUÇ ve ÖNERİLER prescriptive analysis. Amsterdam/ Philadelphia: John
Pozitif psikoterapide metafor kullanımı önemli Benjamins Publishing Company. 2013.
bir yere sahiptir. Pozitif psikoterapide metaforlar [11] Rule W. R and Bishop M. Adlerian lifestyle counseling,
New York: Taylor & Francis Group. 2006.
terapinin her basamağında kullanılmaktadır.
[12] Lyddon W. J, Clay A. L. and Sparks, C. L. Metaphor
Metaforlar danışanın sorununu daha net ifade and change in counseling. Journal of Counseling and
etmesine, danışmanla ittifakın daha hızlı ve etkili Development, 79(3), 269-274. 2001.
kurulmasına, yaşadığı duruma daha geniş [13] Amundson NE. Metaphor making: Your career, your
yelpazeden bakabilmesine, içgörü kazanabilmesine, life, your way: Ergon Communications, Rich mond, s.l.
[14] Karaırmak Ö. ve Güloğlu B. Metafor: Danışan ve
kültürel olarak daha yakın hissetmesine, bakış
Psikolojik Danışman Arasındaki Köprü: Türk Psikolojik
açısını değiştirmesine katkı sağlamaktadır [26], Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4: 122-135. 2012.
[27], [28]. Metaforların bir psikoterapi tekniği [15] Tay, D. Exploring the metaphor-body-psychotherapy
olarak kullanımına ilişkin araştırmaların literatürde relationship. Metaphor and Symbol, 32(3), 178-191.
sınırlı olduğu görülmektedir. Metafor tekniği pozitif 2017.
[16] McMullen L. M. Putting it in context. R. W. Gibbs, Jr.
psikoterapi dışında diğer terapi tekniklerinde de
(Ed.), The Cambridge handbook of metaphor and
sıklıkla kullanılmakta olup, elde edilen bulgular thought içinde, (ss. 397-411). Cambrie, K: Cambridge
sonuçların oldukça etkili olduğunu görülmektedir. University Press. 2008.
Terapide metafor kullanımının danışanlarda [17] Hamburg S. R. Metaphoric tasks in psychotherapy: Case
düşünme süreci üzerinde de olumlu etkisi olduğu, studies of “Margie’s” Self-Image and “Amy’s” Pain.
Pragmatic Case Studies in Psychotherapy, 13(4) 284-
işlevsel olmayan düşünceleri değiştirdiği, terapötik
328. 2018.
sürecin etkililiği artırdığına yönelik faydaları [18] Sims P. A. Working with metaphor. American Journal of
bilinmektedir. Bu yazıda ele alındığı gibi Psychotherapy, 57(4), 528-536. 2003.
metaforların teknik olarak pozitif psikoterapide [19] Leggo C. Book Review Metaphor Making: Your Career,
kullanılmasının hem terapi süreci içerisinde hem de Your Life, Your Way: The Canadian Journal of Career
Development, Cilt 10, s. 41-40. 2011.
daha sonrasında danışan için birçok yararı
[20] Huestis N. Clinical Metaphor Telling: Counsellors’
bulunmaktadır. Metafor kullanımının yararlarına Intentions Beliefs and Experience, Canada, s. 61.1991.
ilişkin kontrollü araştırmaların daha fazla ve farklı [21] Piştof S. ve Şanlı E. Bilişsel davranışçı terapide metafor
gruplarla yapılması önerilmektedir. kullanımı. 2013.
[22] McMullen LM. When skill and wisdom merge. Pragmatic
Case Studies in Psychotherapy, 13(4) 329-337. 2018.
KAYNAKLAR
[23] Peseschkian N. Ans Tritt, K. Positive Psychotherapy:
[1] Peseschkian N. Psychotherapy of everyday life: Training Effectiveness study and quality assurance. The European
in partnership and self-help with 250 case histories, New Journal of Psychotherapy Counseling and Health, 1, 93-
Delhi, Springer, s.5-35. 1970. 104. 1998.
[2] Henrichs C. Psychodynamic Positive Psychotherapy [24] Eryılmaz A. Using of positive psychotherapy narratives
emphasizes the impact of culture in the time of at school. International Journal of Human and Social
globalization. Psychology, 3, Sciences, 5, 420-422. 2010.
[3] Positive Psychotherapy. New Delhi: Sterling Publishers. [25] Peseschkian N. Eğer daha önce sahip olmadığın bir şeye
2000. sahip olmak istiyorsan daha önce yapmadığın bir şey
951
yap. (Çev: S. Köseoğlu). İstanbul: Beyaz Yayınları.

2014.
[26] Kok JK, Lim CM, Low SK. Attending to Metaphor in
Counselling: IACSIT Press, Singapore, s. 54-58. 2011.
[27] Wong-Wylie G. Narratives of Developing Counsellors’
Preferred Theories of Counselling Storied Through Text,
Metaphor, and Photographic Images. The Qualitative
Report, s. 262-301. 2006.
[28] Rowat R., Stefano JD., and Drapeau M. The Role of
Patient Generated Metaphors On In-Session Therapeutic
Processes. Archives of Psychiatry and Psychotherapy,
1:21-27. 2008.
952
Stress Distribution in Two-Dimensional Semi-Infinite Medium Under the

Different Load Types
Yusuf Ziya Yüksel1* and Şeref Doğuşcan Akbaş 2
1,2
Department of Civil Engineering, Bursa Technical University, Bursa, Turkey
Corresponding Author* E-Mail:yusuf.yuksel@btu.edu.tr
Abstract – In this study, static analysis carried out on a semi-infinite medium with different loads. Point
load, uniform distributed load and triangular distributed load from the upper middle surface of the soil are
considered for different load types. The stress behavior of the two-dimensional semi-infinite medium
according to different loading types whose magnitudes equal each investigated. The considered problem is
solved by using the finite element method. After a certain distance in an infinite medium, the effect of the
load acting on the surface decreases by damping. Considering the infinite region, modeling with finite
elements will cause much data, complexity and time loss in the solution. Instead, modeling using infinite
elements in the far region that takes into account the damping in the ground yields less data and results in
a shorter time. In order to obtain realistic and quick solutions in semi-infinite environment solution, the
region close to the ground surface is modeled with finite elements, and the region far from the surface is
modeled with infinite elements. In the two-dimensional finite-infinite element model, finite elements with
16 nodes and infinite elements with 8 nodes are used. Static numerical solutions are obtained by Gauss
Legendre integration method. The finite-infinite element model is programmed in MATLAB and stress
diagrams are obtained. Effects of load types and depth of the medium on the stress distribution though the
semi-infinite medium are investigated.
Keywords – Finite-infinite elements, Static analysis, Semi-infinite medium, Different loads
I. INTRODUCTION model developed that will provide realistic results

Different load distributions cause different that will provide solutions in a shorter time. In this
stresses along the soil medium depth. Constant model, the near-surface region is created by using
loads applied on the ground will cause different finite elements, and the far-from-surface region is
displacements in the semi-infinite medium. In this created by using infinite elements.
study, different stress distributions created by
different types of loads of equal magnitude on the In the literature El-Esnawy et. al. performed static
soil in a semi-infinite environment were analysis by integrating the infinite elements
investigated. developed with the finite elements [1]. Zienkiewicz
et. al. compared the semi-infinite soil under point
After a certain distance along the depth of the load by making different mappings in the finite-
ground, the effect of the intensity of the load acting infinite element model with exact results [2].
from the upper surface decreases depending on the Pissanetzky developed simple infinite elements
damping. Modeling a two-dimensional semi-infinite integrated with finite elements in two-dimensional
ground with finite elements will cause much data finite element problems [3]. Curnier made a simple
and time wastage in problem solving. Therefore, a and economical modeling for static solutions of
953
Yüksel and Akbaş, Stress Distribution in Two-Dimensional Semi-Infinite Medium Under the Different Load Types, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
infinite media problems [4]. Erkal et. al. modeled a responses of the pile systems in the soil [15]. Kumar
two-dimensional semi-infinite medium under a developed infinite elements with different damping
circular uniform load [5]. Xie et. al. solved the functions [16]. Yerli et. al. analyzed the structure-
railway foundations with 3-D finite-infinite soil interaction problem, which takes into account
elements using a certain material model [6]. Liu the wave effects, with the infinite element model
et.al. modeled the semi-infinite environment for the [17].
static analysis of asphalt roads [7]. Selvadurai and
Karpurapu composite modeled the moist soil In this study, stress analysis performed in a single
environment with finite-infinite elements [8]. layer semi-infinite soil under different types of
Bettess developed infinite elements for static loads. Semi-infinite environment model is modeled
problems [9]. Wen et. al. suggested a meshless with finite and infinite elements for the ground at
method for the unbounded region [10]. Bettess different depths. The model is coded in MATLAB
performed a general study of numerical solutions of using 16 nodes in two-dimensional finite elements
infinite elements [11]. Lynn and Hadid developed and 8 nodes in infinite elements. In the static
an infinite element with a different damping solution, numerical integration done with Gauss
function [12]. Haji et. al. examined the effect of Legendre.
gravity on tunnels with a model with infinite
elements [13]. Karpurapu and Bathurst Ahmet II.MATERIALS AND METHOD
investigated the effect of the boundary distances of Model of a semi-infinite medium under different
the modeled region in the finite-infinite element types of loads shown in Figure 1.
analysis [14]. Lıu and Novak studied the static
Fig. 1 The semi-infinite medium under different loads on the top centre of medium. a) Point Load b) Uniform Distributed Load
c) Triangular Distributed Load
relations between strain and displacements are

By using equations 2D elasticity for semi-inifinite
given;
medium is modelled as follow;
𝜕𝑢
𝜕𝜎𝑥 𝜕𝜏𝑥𝑦 𝜀𝑥 =
+ + 𝑓𝑥 = 0 𝜕𝑥
𝜕𝑥 𝜕𝑦
𝜕𝑣
𝜕𝜏𝑥𝑦 𝜕𝜎𝑦 𝜀𝑦 =
+ + 𝑓𝑦 = 0 (2.1) 𝜕𝑦
𝜕𝑥 𝜕𝑦
𝜕𝑢 𝜕𝑣
where, 𝑓𝑥 and 𝑓𝑦 are the volume forces. Normal 𝛾𝑥𝑦 = + (2.2)
𝜕𝑦 𝜕𝑥
stresses are 𝜎𝑥 and 𝜎𝑦 . Shear stresses are 𝜏𝑥𝑦 . The
954
Turkey
where the displacements in the 𝑥, 𝑦 directions are 𝑢 𝜕𝑢 𝜕𝑣

𝑡𝑥 = (𝐷11 + 𝐷12 ) 𝑛𝑥
and 𝑣. The material is linear elastic, homogeneous 𝜕𝑥 𝜕𝑦
and isotropic. The constitutive equations of the body 𝜕𝑢 𝜕𝑣
are given. + 𝐷33 ( + )
𝜕𝑦 𝜕𝑥
{𝜎} = [𝐷]{𝜀} (2.3) 𝜕𝑢 𝜕𝑣
𝑡𝑦 = (𝐷12 + 𝐷22 ) 𝑛𝑦
𝜕𝑥 𝜕𝑦
Stress {𝜎} is expressed as material constants [𝐷] and 𝜕𝑢 𝜕𝑣
strain {𝜀}. + 𝐷33 ( + ) 𝑛𝑥 (2.7)
𝜕𝑦 𝜕𝑥
𝜎𝑥 𝜀𝑥
{𝜎} = { 𝜎𝑦 } {𝜀} = { 𝜀𝑦 } [𝐷] Equations of motion converted to integral form with
𝜏𝑥𝑦 𝛾𝑥𝑦 virtual work principle as follows;
𝐷11 𝐷12 0 𝜕 𝜕
0 𝜎𝑥
= [𝐷21 𝐷22 0 ] (2.4) 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜎 𝑓𝑥
{ 𝑦}+{ } =0 (2.8)
0 0 𝐷33 𝜕 𝜕 𝜏 𝑓𝑦
0 𝑥𝑦
[ 𝜕𝑦 𝜕𝑥 ]
𝐸
𝐷11 = 𝐷22 =
(1 − 𝜈 2 ) Displacements are given as follows;
𝜈𝐸 𝜕
𝐷12 = 𝐷21 = 0
(1 − 𝜈 2 ) 𝜕𝑥
𝜀𝑥
𝜕 𝑢
𝜀
{ 𝑦}= 0 { } (2.9)
𝐸 𝜕𝑥 𝑣
𝐷33 =𝐺= (2.5) 𝛾𝑥𝑦
2(1 + 𝜈) 𝜕 𝜕
[𝜕𝑦 𝜕𝑥 ]
Here, 𝐸 and 𝐺 are the modulus of elasticity and
shear, and 𝜈 is the Poisson's ratio. The equations of The finite element formulation for plane elasticity
motion in terms of displacements are given as problems is summarized as following. The
follows; interpolation shape functions are given;
𝜕 𝜕𝑢 𝜕𝑣 𝑛 𝑛
(𝐷11 + 𝐷12 )
𝜕𝑥 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝑢 = ∑ 𝑁𝑖 𝑢𝑖 𝑣 = ∑ 𝑁𝑖 𝑣𝑖 (2.10)
𝜕 𝜕𝑢 𝜕𝑣 𝑖=1 𝑖=1
+ (𝐷33 ( + ))
𝜕𝑦 𝜕𝑦 𝜕𝑥 𝑢
{ }
𝜕 2𝑢 𝑣
= −𝑓𝑥 + 𝜌 2
𝜕𝑡 𝑢1
𝑣1
𝜕 𝜕𝑢 𝜕𝑣 𝜕 𝜕𝑢 𝜕𝑣 𝑢2
(𝐷12 + 𝐷22 ) + (𝐷33 ( + )) 𝑁1 0 𝑁2 0 … 𝑁𝑛 0
𝜕𝑦 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑥 =[ ] 𝑣2 (2.11)
0 𝑁1 0 𝑁2 …0 … 𝑁𝑛 :
𝜕 2𝑣
= −𝑓𝑦 + 𝜌 2 (2.6) 𝑢𝑛
𝜕𝑡 [ 𝑣𝑛 ]
Boundary conditions are given in terms of
The variation of node displacements is expressed.
displacements as follows;
{𝛿𝑢} = [𝑁]{𝛿𝑢𝑑 } (2.12)
955
Turkey
Strain and stresses in terms of node displacements, soil media parameters are 𝐸= 22.4 GPa, ν= 0.33
[18]. The three different types of loads are equal
{𝜀} = [𝐵]{∆}, {𝜎} = [𝐷][𝐵]{∆} (2.13) in magnitude. The uniform distributed load of
1000 kN/m 10 m, the triangular distributed load
Where [𝐵] is the strain matrix, {∆} is the of 20 kN/m 10 m and the point load of 10000 kN
displacement. are applied from the middle of the ground
surface.
[𝐵] = [𝐿]𝑇 [𝑁] (2.14)
Here, the differential operators [𝐿] are given.

In figure 2 shows the 𝜎𝑥 stress distribution
𝛿𝑢 along the I-I section at different soil depths. The
{ } = [𝑁]{𝛿∆}, {𝛿𝜀} = [𝐵]{𝛿∆} (2.15)
𝛿𝑣 stresses are maximum in the region close to the
ground surface. The maximum stress is at point
load the minimum stress is at uniformly
ℎ𝑒 ∫ ∫ {𝛿∆}𝑇 ([𝐵]𝑇 [𝐷][𝐵]{∆})𝑑𝑥𝑑𝑦 distributed load. Equal magnitude loads,
𝐴𝑒 especially at the load impact point, created
greater stresses because the intensity of the
𝑓𝑥 triangular distributed load and the point load
−ℎ𝑒 ∫ ∫ {𝛿∆}𝑇 [𝑁]𝑇 { } 𝑑𝑥𝑑𝑦 = 0 (2.16) were more intense. As the soil depth increased,
𝑓𝑦
𝐴𝑒 the stresses approached 0 with the damping
effect.
Element stiffness matrices and element load vectors
were obtained, respectively.
[𝑘] = ℎ𝑒 ∫ ∫𝐴 [𝐵]𝑇 [𝐷][𝐵]𝑑𝑥𝑑𝑦,

𝑒
𝑓
[𝑓] = ℎ𝑒 ∫ ∫𝐴 [𝑁]𝑇 { 𝑥 } 𝑑𝑥𝑑𝑦 (2.17)
𝑒 𝑓𝑦
[𝑘]{∆} = [𝑓] (2.18)
Equations obtained using interpolation shape

functions are solved by the 5-point Gauss Legendre
integration method.
𝑏 𝑛
𝐼 = ∫ 𝑓(𝑥)𝑑𝑥 = ∑ 𝑤𝑖 𝑓𝑖 (𝑥) (2.19)

𝑎 𝑖=1
III. RESULTS
IV. DISCUSSION
In the numerical solutions, soil medium under
point load, uniform distributed load and
triangular distributed loads is modelled with
finite-infinite elements (Fig. 1). Stress along
semi-infinite medium are obtained. The semi-
infinite soil media dimensions; 𝐿𝑥 = 50 m,
𝐿𝑦1 = 10 m, 𝐿𝑦2 = 20 m and 𝐿𝑦3 = 30 m. The
956
Turkey
Fig. 2. Stress distribution along the I-I section of the semi-

infinite medium under different loads (𝜎𝑥 ).
Fig. 3. Stress distribution along the I-I section of the

semi-infinite medium under different loads (𝜎𝑦 ).
957
Turkey
and minimum uniformly distributed load. As the

soil depth increased, the maximum shear stresses
occurred in the case of triangular distributed
loads. In the case of point load and uniformly
distributed load, stress distributions are very
close to each other. As the soil depth increased,
the stresses at the lowest point of the soil
gradually decreased.
V. CONCLUSION
In this study, stress distribution along the depth of
a monolayer soil under different types of loads is
investigated. Stress distributions in soil of different
depths are compared. The semi-infinite ground is
solved with 2-D finite-infinite elements. For the fast
solution, a finite element with 16 nodes and an
infinite element with 8 nodes are used. Numerical
integration obtained by the 5-point Gauss Legendre
integration method. The model is coded in
MATLAB. Differently distributed loads of equal
intensity on the ground cause different stresses.
Generally, the soil structure shows a heterogeneous
distribution. This may cause different deformations
and settlements on the ground due to different load
distributions. Therefore, it is important to consider
the depth of the ground and the effect of different
types of loads in building design.
ACKNOWLEDGMENT
This work has been supported by Research Fund
of the Bursa Technical University. Project Number:
210D004
REFERENCES
Fig. 4. Stress distribution along the I-I section of the semi-
infinite medium under different loads (𝜏𝑥𝑦 ). [1] N. A. El-Esnawy, A. Y. Akl, and A. S. Bazaraa. “A new
parametric infinite domain element,” Finite Elements in
In figure 3 shows the 𝜎𝑦 stress distribution Analysis and Design, vol. 19.1-2, pp. 103-114, 1995.
[2] O. C. Zienkiewicz, C. Emson, and P. Bettess. “A novel
along the I-I section at different soil depths. The boundary infinite element,” International Journal for
maximum stress occurred at the point load and Numerical Methods in Engineering, vol. 19.3, pp. 393-
the minimum stress was at the uniformly 404, 1983.
[3] S. Pissanetzky, “A simple infinite element,” COMPEL-
distributed load. As the soil depth increased, the The International Journal for Computation and
stresses decreased in the near-surface regions. Mathematics in Electrical and Electronic Engineering,
The stresses along the soil depth were minimal 1984.
[4] A. Curnier, “A static infinite element,” International
due to the damping effect.
Journal for Numerical Methods in Engineering, vol.
19.10 pp. 1479-1488, 1983.
In figure 4 shows the 𝜏𝑥𝑦 stress distribution [5] A. Erkal, D. F. Laefer, and S. S. Tezcan, “Advantages of
along the I-I section at different soil depths. The infinite elements over prespecified boundary conditions
shear stress in the near-surface region at a depth in unbounded problems,” Journal of Computing in Civil
Engineering, vol. 29.6, 2015.
of 10 meters was found at maximum point load
958
Turkey
[6] U. Izra, And U. Neskon, “Application Of Infinite-

Element Calculations for Consolidating a Railway
Foundation of Blowing Sand Reclamation,” Materiali in
Tehnologije vol. 47.5, pp. 621-626, 2013.
[7] P. Liu, D. Wang, and M. Oeser, “Application of Semi-
Analytical Finite Element Method Coupled with Infinite
Element for Analysis of Asphalt Pavement Structural
Response,” Journal of Traffic and Transportation
Engineering (English Edition) vol. 2.1, pp. 48-58, 2015.
[8] A. P. S. Selvadurai, and R. Karpurapu, “Composite
Infinite Element for Modeling Unbounded Saturated-
Soil Media,” Journal of Geotechnical Engineering, vol.
115.11, pp. 1633-1646, 1989.
[9] P. Bettess, and J. A. Bettess, “Infinite Elements for Static
Problems,” Engineering Computations, 1984.
[10] P. H. Wen, J. J. Yang, T. Huang, J. L. Zheng and Y. J.
Deng, “Infinite Element in Meshless Approaches,”
European Journal of Mechanics-A/Solids, vol. 72, pp.
175-185, 2018.
[11] P. Bettess, “Infinite Elements,” International Journal for
Numerical Methods in Engineering, vol. 11.1 pp. 53-64,
1977.
[12] P. P. Lynn and H. A. Hadid, “Infinite Elements with 1/rn
Type Decay,” International Journal for Numerical
Methods in Engineering, vol. 17.3, pp. 347-355, 1981.
[13] T. K. Haji, A. Faramarzi, N. Metje, D. Chapman, and F.
Rahimzadeh, “Development of an Infinite Element
Boundary to Model Gravity for Subsurface Civil
Engineering Applications,” International Journal for
Numerical and Analytical Methods in Geomechanics,
vol. 44.3, pp. 418-431, 2020.
[14] G. R. Karpurapu, and R. J. Bathurst, “Comparative
Analysis of Some Geomechanics Problems Using Finite
and Infinite Element Methods,” Computers and
Geotechnics, 5.4 (1988): 269-284.
[15] W. Liu and M. Novak. “Soil–Pile–Cap Static Interaction
Analysis by Finite and Infinite Elements,” Canadian
Geotechnical Journal, vol. 28.6, pp. 771-783, 1991.
[16] P. Kumar, “Static Infinite Element Formulation,”
Journal of Structural Engineering, vol. 111.11, pp. 2355-
2372, 1985.
[17] H. R. Yerli, B. Temel, and E. Kiral, “Transient Infinite
Elements for 2D Soil-Structure Interaction Analysis,”
Journal of Geotechnical and Geoenvironmental
Engineering, vol. 124.10, pp. 976-988, 1998.
[18] A. Løkke, and A. K. Chopra, “Direct finite element
method for nonlinear analysis of semi‐unbounded dam–
water–foundation rock systems,” Earthquake
Engineering & Structural Dynamics, vol. 46(8), 2017.
959
Erzurum Oltu Mikrohavzasında Kanal ve Oyuntu Erozyonuyla

Gerçekleşen Toprak Kaybının Tespiti
Mustafa Tüfekçioğlu1*
1
Orman Müh. Bölümü / Orman Fakültesi, Artvin Çoruh Üniversitesi, Türkiye
*
(mtufekcioglu61@gmail.com)
Özet – Akarsu sistemi içeresinde suyun aşındırıcı etkisiyle oluşan oyuntu ve kanal/mecra erozyonları büyük
miktardaki dere kenarı (şev) topraklarının erozyona maruz kalmasına ve taşınmasına neden olarak taşkın
olaylarını tetiklemekte bu da mal ve can kayıplarına sebebiyet vermektedir. Bu çalışma da Erzurum Oltu
Mikro havzası’nda rastgele seçilen 14 farklı deneme alanlarında kanal ve oyuntu erozyonu “erozyon çubuk
yöntemi” kullanılarak toplamda beş yıllık süre boyunca ölçülmüştür. Çalışma sonucunda deneme
alanlarında ölçülen yıllık ortalama kanal ve oyuntu erozyon miktarları 1.25 ve 8.79 cm/yıl arısında değişmiş
olup, tüm yılların ortalaması ise 4.40 cm/yıl olarak tespit edilmiştir. Dere sınıfları karşılaştırıldığında, en
fazla erozyon sırasıyla 1.sınıf derelerde (6.68 cm/yıl), oyuntularda (3.52 cm/yıl) ve en az olarak 2.sınıf
derelerde (-0.06 cm/yıl) gerçekleşmiştir. Ayrıca yarı kurak özellikteki bu havzada artan mevsimsel yağış
miktarına bağlı olarak erozyonda da çok büyük artışların gerçekleştiği tespit edilmiştir, bu da
göstermektedir ki bu tür havzalar erozyona çok duyarlıdır. Yüksek duyarlılığa sahip bu ve benzer
havzalarda çeşitli ıslah tedbirlerinin (özellikle oyuntularda) alınarak erozyonun önlenmesi ve akarsularla
taşınan sediment/rüsubat miktarının azaltılması ve neticesinde barajların ekonomik ömrünün uzatılması
kaçınılmaz bir hedef olmalıdır.
Anahtar Kelimeler – Erzurum Oltu Mikrohavzası, Çoruh Nehri Havzası, Kanal ve Oyuntu Erozyonu, Sediment, Su Kirliliği
I. GİRİŞ özelliklerine bağlı olarak bazı havzalarda yüzey

Bu Erozyonla taşınan sediment/rüsubat baraj erozyonu etkin/baskın erozyon tipi olurken [4]
göllerini doldurarak barajların ekonomik ömrünü bazılarında’ da kanal ve oyuntu erozyonu baskın
kısaltmakta, sel ve taşkınlar ise yerleşim yerlerinde erozyon tipi olabilmektedir [5]. [6] göre kanal ve
can ve mal kayıplarına neden olmaktadır [1]. Yanlış oyuntu erozyonuyla gerçekleşen toprak kayıplarının
arazi kullanımına zor coğrafi koşullar gibi doğal toplam kayıplara oranı %7 ila %92’i arasında
faktörlerde eklendiğinde erozyon kaçınılmaz olur. değişim göstermiştir. Bu aralığın çok geniş olması
Erozyon, beraberinde organik madde ve mineral erozyona etki eden faktörlerin çok fazla, değişken
toprağı da taşıyarak toprak verimliliğini azaltmakta ve birbiriyle etkileşim içinde olmasıyla
ve su kalitesini düşürmektedir. Ülkemiz, içinde açıklanmaktadır. Bu faktörleri şu şekilde
bulunduğu topoğrafya, iklim, jeolojik oluşum ve sıralayabiliriz; havzanın topografyası (eğim ve
toprak yapısı nedeniyle de erozyona karşı oldukça yamaç uzunlukları), dere bitişiğindeki (riparian) ve
duyarlıdır. Nitekim ülkemiz topraklarının havza genelindeki tarımsal arazi kullanımları,
%46’sında eğim %40’ı, %62.5’inde ise eğim %15’i iklimsel yapı (yağış miktarı ve şiddeti, frekansı vb.),
geçmektedir [2]. akarsu ağının morfolojik ve hidrolojik özellikler
(eğim, menderes, akım hızı, debi vb.), baraj ve taş
Toprak/su erozyon çeşitleri dört ana başlıkta ocaklarının kurulumu ve derelerin beton yapılarla
değerlendirilmektedir [3]. Bunlar sırasıyla; yüzey, sınırlandırılması ve düzleştirilerek tek eğimi
oluk, oyuntu ve kanal/mecra erozyonlarıdır. sokulması [7], [8].
Havzaların, iklim, rölyef, drenaj ağı, ve toprak
960
Tüfekçioglu., Erzurum Oltu Mikrohavzasında Kanal ve Oyuntu Erozyonuyla Gerçekleşen Toprak Kaybının Tespiti, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
Diğer yandan, toprak erozyonu nedeniyle ciddi bir

doğal kaynak kaybı riskini taşıyan Çoruh Nehri
Havzası’nda şiddetli erozyon nedeniyle henüz inşası
devam eden veya tamamlanmış baraj
rezervuarlarının planlanandan daha kısa bir sürede
dolması ve ekonomik ömürlerinin kısalması
tehlikeleri ile karşı karşıyadır [9].
Bu çalışma da Oltu Mikro Havzasının (MH) dere ağı

üzerinde rastgele seçilen 14 farklı deneme alanda
gerçekleşen kanal ve oyuntu erozyonu ve
neticesinde kaybolan toprak miktarı “erozyon çubuk
yöntemi” kullanılarak ölçülmüştür. Şekil 1. Çoruh Nehri Havzası’nın alt havzalarından
Oltu Mikrohavzası’nın kanal (1.sınıf ve 2.sınıf
dereler; 6 adet) ve oyuntu dereleri (8 adet) üzerinde
A. Çalışma Alanı seçilen erozyon ölçüm noktaları.
Çoruh Nehri Havzası ülkemizin kuzeydoğusunda
yer alan toplamda 466 km uzunluğundaki Çoruh C. Erozyon Çubuk Yöntemi
Nehri’nin drenaj havzasıdır. Bu havza yaklaşık 2 “Erozyon çubuk yöntemi” kısa ve orta vadeli (2-
milyon hektara karşılık gelmekte olup Artvin, 5 yıl gibi) araştırmalar için ucuz, pratik kullanımı ve
Bayburt ve Erzurum illerinin büyük bir kısmını yüksek doğruluk oranı ile başarılı sonuçlar üretmesi
kapsamaktadır. Genel olarak dağlık bir yapıda ve nedeniyle erozyon çalışmalarında sıkça
üzerinde 2500 ve 3000 m üstünde birçok dağ’a ev kullanılmaktadır [11], [12]. Bu çalışmada erozyon
sahipliği yapan havzanın yıllık yağış ortalaması 560 çubuklarının (çap; 8mm, boy; 60cm) alana
mm’dir. Bu çalışmanın gerçekleştirildiği Oltu aplikasyonunda transekt (enine kesit/düzlem)
MH’sı Çoruh Nehri Havzası’nın Güneydoğusunda yöntemi seçilmiştir. Bu yönteme göre; rastgele
yer alan toplamda 369 km2 lik bir alanı seçilen 100 m uzunluğundaki dere ağı üzerinde eşit
kapsamaktadır. Havzanın yükseltisi 1170 m ile 3047 aralıklarla (25 m) dağıtılmış 5 adet transekt (enine
m arasında değişmektedir. Oltu MH’sının orta ve kesit) noktası belirlenmiştir. Bu transektlere bağlı
üst bölümleri yarı nemli, nemli ve çok nemli iklim kalmak koşuluyla derenin her iki şevine de (sağ ve
tipine sahip iken, alt bölümlerinde iklim tipi olarak sol) yeterli miktarda erozyon çubuğu çakılmıştır.
kurak ve yarı kurak iklim tipi hâkimdir. Çubuklar sağ ve sol dere şevlerine (kenarlarına) en
aşağıdan (şev tabandan) yukarıya doğru yüzeye dik
B. Deneme Alanları ve Sahaya Aplikasyonu bir şekilde yaklaşık 50 cm’lik kısımları toprağa
Çalışma Oltu MH’sı içinde rastgele seçilen 14 farklı girecek şekilde çakılmıştır. Dere şev yüksekliğinin
deneme alanında gerçekleştirilmiştir (Şekil 1). Her 1 metreden az olduğu durumlarda toplam şev
bir deneme alanı 100 m uzunluğundaki dere yüksekliğinin yarısına sadece bir adet demir çubuk
koridorundan (sağ ve sol dere şevlerinden) ibarettir. çakılmıştır. Dere şev yüksekliğinin 1 metreden fazla
Bu 14 alandaki sağ ve sol dere şevlerinde “erozyon olduğu durumlarda ise dere kenarının yüzeyine
çubuk yöntemi” uygulanarak, oyuntu ve yerleştirilen çubukların sayısı 2 ila 3 adet arasında
kanal/mecra erozyonu (gully and streambank) değişmektedir. Çubukların her biri ayrı olarak üç
ölçümü yapılmıştır. Seçilen örnek alanların sıra şeklinde, dere kenarı yüksekliğinin üçte biri
dağılımı, Oltu MH’daki drenaj ağı içinde yer alan (1/3), üçte ikisi (2/3) ve üçte üçü (3/3) nün orta
dere sınıflandırması [10] ve tiplerine (sürekli ve noktasına sırasıyla yerleştirilmiştir (Şekil 2).
kuru dereler) göre yapılmıştır. Bu bağlamda, Böylece Oltu Mikrohavzası’nın dere sistemi
deneme alanlarından 3 tanesi 2. sınıf (ana kol), 3 üzerinde seçilen 14 adet deneme alanında toplamda
tanesi 1. sınıf dereler (yan kollar) ve geri kalan 8 275 adet erozyon çubuğu yerleştirilmiştir.
adet ise havzada çok fazla sayı ve uzunlukta bulunan
oyuntu (kuru) dereleri üzerinde konumlandırılmıştır
(Şekil 1).
961
Turkey
belirlenmiştir [13], [12]. Bu bağlamda, bu çalışmada

olduğu gibi benzer çalışmaların daha uzun süreli
uygulanarak özellikle iklimsel farklılıkların (kurak,
yağışlı dönemler veya münferit büyük yağışların)
erozyon üzerindeki etkisini daha gerçekçi ve doğru
bir şekilde belirlenmesi gerekmektedir.
Şekil 2. Erozyon çubuk ölçümü; demir çubukların açıkta

kalan (toprak dışında) uzunluklarının ölçümü (sağda) ve şev
üzerindeki görünümü (solda).
Erozyon çubuk ölçümleri 5 yıllık çalışma süresi

boyunca (Mayıs 2014-2019) yılda iki kez 6 aylık
periyotlarla gerçekleştirilmiştir. Erozyon
çubuklarının kurulumu Mayıs 2014, takibindeki
Şekil 3. Deneme alanlarında ölçülen ortalama 6 aylık kanal ve
periyodik ölçümler ise Kasım 2014, Mayıs 2015, oyuntu erozyonu ve de yağış miktarları.
Kasım 2015, Mayıs 2016, Kasım 2016, Mayıs
2017, Kasım 2017, Mayıs 2018, Kasım 2018 ve Tablo 1. Deneme alanlarında ölçülen yıllık kanal ve oyuntu
son ölçüm olarak Mayıs 2019 ay ve yıllarında erozyonu miktarları ve ortalamalar.
gerçekleştirilmiştir. Her ölçüm periyodu için
hesaplanan erozyon miktarı, o dönem için ölçülen Alan No
Erozyon/ Erozyon/ Erozyon/ Erozyon/ Erozyon/
Birikim Birikim Birikim Birikim Birikim Ortalama
çubuk erozyon değerinden bir önceki ölçümün &
Dere Sınıfı
(cm/yıl)_1 (cm/yıl)_2 (cm/yıl)_3 (cm/yıl)_4 (cm/yıl)_5 (cm/yıl)
.yıl . yıl . yıl . yıl . yıl
çıkartılmasıyla hesaplanır. Sonuç pozitif bir değer
1&2. Sınıf 1.99 2.11 2.02 -0.59 4.50 2.01
ise, o zaman çubuk ölçümü erozyon olduğunu, eğer 2&2. Sınıf -1.78 -1.02 -0.66 -2.75 0.80 -1.08
negatif ise birikme olduğunu ifade eder. 3&2. Sınıf -2.78 0.35 0.65 -1.53 -2.28 -1.12
4&1. Sınıf 7.51 6.14 2.31 -0.42 14.96 6.10
III. BULGULAR VE TARTIŞMA 5&1. Sınıf -2.81 6.50 2.81 -2.19 12.13 3.29
6&1. Sınıf
Çalışma süresi boyunca altı aylık periyotlarla 7&Oyuntu
3.35
2.55
15.77
11.38
2.91
4.31
13.08
0.01
18.13
1.63
10.65
3.98
yapılan erozyon çubuk ölçümleri neticesinde 8&Oyuntu -0.87 1.24 -0.70 3.86 11.16 2.94
ortalama kanal ve oyuntu erozyonu miktarları 0.8- 9&Oyuntu 5.13 -0.95 2.65 0.16 1.03 1.60
67.5 mm arasında değişim göstermiştir (Şekil 3). Bu 10&Oyuntu 2.61 0.99 0.76 -0.85 2.45 1.19
11&Oyuntu 2.95 1.18 7.78 3.67 6.62 4.44
periyotlara ait ortalama erozyon miktarı ise 17.2 mm 12&Oyuntu -1.87 0.34 0.58 -0.59 7.46 1.19
olarak hesaplanmıştır. Ölçüm periyotlarındaki yağış 13&Oyuntu 5.99 1.24 0.31 5.62 19.51 6.53
miktarları ise 3.6-28.9 cm arasında değişim 14&Oyuntu 5.88 0.14 0.31 -0.03 24.99 6.26
göstermiştir (Şekil 3). Bu periyotlarda ölçülen Ortalama
2. Sınıf
-0.86 0.48 0.67 -1.62 1.01 -0.06
erozyon miktarları ile yağış miktarları arasında Ortalama
2.68 9.47 2.67 3.49 15.07 6.68
güçlü bir polinom fonksiyon ilişkisi (R2=0.56) 1. Sınıf
Ortalama
olduğu tespit edilmiştir. Yine bu bağlamda toplam Oyuntu
2.80 1.94 2.00 1.48 9.36 3.52
yağışın en fazla ölçüldüğü (28.9 mm) Yaz/Sonbahar Tüm
1.99 3.24 1.86 1.25 8.79 4.40
2018 periyodunda yaşanan yağıştaki artışa paralel Ortalama
Not: Tablodaki eksi değerler erozyon çubukları etrafındaki/üzerindeki toprak
olarak erozyonda da en fazla artış (67.5 mm) birikimini, artı değerler ise aşınmayı (erozyonu) göstermektedir.
ölçülmüştür.
Yıllar bazında deneme alanlarında ölçülen toplam
Bu sonuç göstermiştir ki çalışmanın ilk periyotları en küçük erozyon/birikim miktarı -2.81 cm/yıl (5
için az miktarda gerçekleşen kanal ve oyuntu nolu alanda 1.yılda) ve en büyük erozyon miktarı ise
erozyonu yağış miktarının artmasıyla (son 24.99 cm/yıl (14 nolu alanda 5.yılda) olarak
periyotlarda) birlikte çok ciddi düzeylere ölçülmüştür (Tablo 1). Deneme alanları içeresinde
çıkabilmektedir. Özellikle çok şiddetli ve fazla en küçük ortalama erozyon/birikim -1.12 cm/yıl ile
yağışlara bağlı olarak artış gösteren su seviyesinin 3 numaralı deneme alanında, en büyük erozyon ise
(debinin) kanal ve oyuntu erozyona olan direkt 10.65 cm/yıl ile 6 numaralı deneme alının da tespit
etkisi diğer birçok araştırmacı tarafından da edilmiştir. Bütün deneme alanlarının ortalama
962
Turkey
erozyon miktarı ise 4.40 cm/yıl olarak alanlarında gerçekleşen kayıplar 44-558 ton/km/yıl
hesaplanmıştır. Çalışmada yıllara göre ölçülen arasında değişim göstermiştir. Aynı deneme
ortalama erozyon miktarları ise en küçük 1.25 alanlarında daha önceki yıllarda yapılan üç yıllık
cm/yıl (4.yıl) ve en büyük 8.79 cm/yıl (5.yıl) olarak diğer bir çalışmada hesaplanan toprak kayıpları
değişim göstermiştir (Tablo 1). Yıllar bazında benzer şekilde 63-258 ton/km/yıl arasında değişim
erozyon miktarındaki bu büyük farklılık değişen göstermiştir [16]. Gerek erozyon miktarları ve
yağış miktarıyla da paralellik göstermektedir (Şekil gerekse toprak kayıpları için yukarıda
3). Benzer şekilde, Oltu Mikrohavzası’nın hemen değerlendirilen bu iki uluslararası çalışmada bizim
kuzeyinde yer alan Olur Mikrohavzası’nda çalışmamıza oranla çok daha fazla miktarlarda
gerçekleştirilen iki yıllık diğer bir kanal ve oyuntu erozyon ölçülmüş ve toprak kaybı hesaplanmıştır.
erozyonu çalışmasında [14] elde edilen yıllık Bu çalışmalardaki yüksek düzeydeki erozyonun en
ortalama erozyon miktarları çalışmanın ilk yılı için önemli sebeplerinden birincisi yine bu alanlarda
1,83 cm/yıl, ikinci yılı için ise 15,27 cm/yıl olarak kayıt edilen yüksek miktarlardaki yıllık ortalama
çok yüksek ölçülmüştür. Yazar çalışmasının ikinci yağışlardır (1.yıl:96.7 cm; 2.yıl:81.9 cm). Bizim
yılında erozyonda gerçekleşen bu yüksek artışı çalışmamızdaki yıllık yağış miktarları ise sırasıyla
münferit büyük yağışların sayısındaki artışla birinci yıl 45, ikinci yıl 23, üçüncü yıl 28.6,
açıklamıştır. Tortum Kuzey Mikrohavzasında dördüncü yıl 16.6 ve beşinci yıl için 44.4 cm’dir.
gerçekleştirilen benzer nitelikteki diğer iki yıllık bir İkinci önemli sebep olarak da bizim çalışmamızdaki
erozyon çalışmasının ilk yılında 0.7 cm/yıl, ikinci dere şevlerinin toprak erodibilitesinin az oluşu
yılında ise 2.5 cm/yıl kanal ve oyuntu erozyonu gösterilebilir; dere şevleri genellikle kaba
ölçülmüştür [15]. Bu iki yıllık çalışmanın gerek materyalin (çakıl ve taş) fazla bulunduğu alanlardan
erozyon gerekse yağış verilerinde yıllar bazında çok oluşmaktadır. Bu da dere suyunun şev yüzeyi ile
fazla bir değişim ve farklılık tespit edilmemiştir. gerçekleştirdiği sürtünmeye bağlı direnç kuvvetini
artırarak erozyona olan hassasiyeti düşürmekte ve
Bizim çalışmamızda ortaya çıkan diğer önemli bir
toprak kaybını azaltmaktadır.
sonuçta erozyondaki zamansal (mevsimsel)
farklılıkların yanı sıra (2018 yaz ve sonbahar Alanda yapılan diğer bir araştırmada Oltu MH’sı
döneminde olduğu gibi) lokal etkilerin de etkin bir için RUSLE eşitliğiyle belirlenen potansiyel yüzey
şekilde gerçekleşebilmesidir. Örneğin bazı deneme erozyonu miktarı 16.48 ton/ha/yıl olarak tespit
alanlarında (alan no 6, 13 ve 14 vb.) beşinci yılda edilmiştir [17]. Bu veriler ışığında havzadan
ölçülen büyük erozyon miktarları gibi. Bu sonuç gerçekleşen toplam erozyon ise (yüzey, kanal ve
bizlere erozyonun doğru tespiti ve ölçümünde oyuntu) 17,28 ton/ha/yıl olarak hesaplanmıştır. Bu
zamansal ve mekânsal ölçeklerin ne kadar önemli ve durumda meydana gelen toplam erozyonun yalnız
topografya ile çok güçlü bir etkileşim içeresinde %4,6’sı kanal ve oyuntu deresi şevlerinden
olduğunu göstermektedir. üretilmiştir. Bu sonuç havzadan gerçekleşen toplam
toprak kayıplarının büyük bir miktarının (%95.4)
Dere sınıfları açısından değerlendirildiğinde bütün
yüzey erozyonuyla gerçekleştiğini ortaya
sınıflarda erozyon miktarı açısından anlamlı
koymaktadır. RUSLE yöntemiyle hesaplanan yüzey
farklılıklar bulunmuştur (oyuntu-1.sınıf: p=0.084,
erozyonu miktarının bir potansiyel erozyon verisi
oyuntu-2.sınıf: p=0.055, 1.sınıf-2.sınıf: p=0.006).
olduğu düşünüldüğünde ve bu potansiyel miktarın
1.sınıf derelerde ölçülen erozyon miktarı en fazla
değiştiği durumlarda kanal ve oyuntu erozyonuyla
(6.68 cm/yıl), 2.sınıf derelerde en az (-0.06) ve
gerçekleşen kayıpların toplam erozyon içindeki
oyuntularda orta derecede (3.52 cm/yıl) ölçülmüştür
oranında da bir değişiklik olması muhtemeldir ve
(Tablo 1). Bu sonuçlara göre 1.sınıf ve oyuntu
değerlendirmelerde göz önünde bulundurulmalıdır.
derelerinin toplam erozyona olan katkısının fazla
Yapılan uluslararası çalışmalarda da kanal ve
olduğu ortaya çıkmaktadır. Yapılacak olan
oyuntu erozyonu oluşumunda orta ve büyük
muhtemel dere ıslah faaliyetlerinde bu iki dere
ölçekteki proseslerin çok etkin rol oynadığı ve
sistemine daha çok önem verilmesi gerekmektedir.
bundan dolayıdır ki havzanın toplam sediment
Amerika Birleşik Devletinin Iowa eyaletinde [11] verimine katkısının çok geniş bir aralıkta (%7-%92)
tarafından gerçekleştirilen iki yıllık kanal erozyonu seyrettiği tespit edilmiştir [6].
çalışmasında ortalama yıllık toprak kaybı 217
ton/km/yıl olarak hesaplanmıştır. Bu deneme
963
Turkey
Genel olarak incelendiğinde Oltu Mikrohavzası’nda KAYNAKLAR

gözlenen yıllık ortalama kanal ve oyuntu erozyon
oranlarının düşük olduğu belirlenmiştir. Bunun en [1] Stover, S.C., & Montgomery, D.R., (2001). Channel
change and flooding, Skokomish River, Washington. J.
önemli nedeninin ise yarı-kurak özellik gösteren bu Hydrol, 243, 272–286.
havzadaki yıllık yağış miktarlarının düşük [2] ÇMTUEP (2005). Çölleşme ile mücadele Türkiye ulusal
olmasıdır. Diğer taraftan son altı aylık dönemde eylem planı. Çölleşme ile Mücadele Ulusal
gerçekleşen yüksek düzeydeki oyuntu ve kanal Koordinasyon Birimi, Çevre ve Orman Bakanlığı
erozyonu göstermiştir ki erozyon olayı hem Yayınları, No: 250, 124 s, Ankara.
[3] Balcı, N., (1996). Toprak Koruması. İstanbul Üniversitesi
yağışların zamanlaması hem de sıklık ve miktarına Orman Fakültesi, Yayın No:3947.
yüksek derecede duyarlılık göstermektedir. [4] Rijsdijk, A., Bruijnzeel, L.A.(S.)., & Prins, Th.M. (2007).
Mekânsal ve zamansal ölçekler dikkate alındığında Sediment yield from gullies, riparian mass wasting and
arazi kullanımı, toprak tipi, jeoloji, morfoloji, yağış bank erosion in the Upper Konto catchment, East Java,
ve akarsu hidrolojisi gibi çeşitli havza özellikleri Indonesia. Geomorphology, 87, 38-52.
[5] Simon, A., & Klimetz, L. (2008). Relative magnitudes and
erozyon gelişimini etkileyen diğer önemli faktörler sources of sediment in benchmark watersheds of the
olarak belirtilmektedir [18] ve muhtemelen bu conservation effects assessment project. Journal of Soil
çalışmada da ortaya çıkan sonuçlara belirli and Water Conservation, 63(6), 504-522.
oranlarda katkı sağlamışlardır. [6] Fox, G.A., Purvis, R.A., & Penn, C.J. (2016).
Streambanks: A net source of sediment and phosphorus
IV. SONUÇ VE ÖNERİLER to stream and rivers. Journal of Environmental
Management, 181, 602-614.
Çalışmada özellikle 2018 yılı yaz ve sonbahar [7] Tufekcioglu, M., Isenhart, T.M., Schultz, R.C., Bear, D.A.,
döneminde toplam yağışta (289 mm) gerçekleşen Kovar, J.L., & Russell, J.R., (2012). Stream bank erosion
artış beraberinde erozyon dada büyük bir artışa as a source of sediment and phosphorus in grazed
(67.5 mm) neden olmuştur. Buda kurak ve yarı- pastures of the Rathbun Lake Watershed in Southern
kurak özellikteki bu tür alanların büyük ve yüksek Iowa, United States. J. Soil Water Conserv. 67, 545–555.
[8] Bak, L., Michalik, A., Tekielak, T., (2013). The
şiddetteki yağış vakalarını çok daha hassas relationship between bank erosion, local aggradation and
olduğunu göstermektedir. Ayrıca belirtmek gerekir sediment transport in a small Carpathian stream.
ki, bu çalışmada yağış miktarındaki artış havza Geomorphology, 191, 51-63.
geneline dağılmaktan ziyade yerel (lokal) bir [9] Anonim, (2012). Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon
dağılım göstermiştir. Nitekim buda seçili deneme Projesi (2012-2019). Orman ve Su İşleri Bakanlığı,
Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü,
alanlarında başlangıçta kanal ve oyuntu Ankara. Web: www.coruhhavzasi.com
erozyonunu, beraberinde taşkın ve sel olaylarını [10] Strahler, A.N., (1957). Quantitative Analysis of
tetiklemiştir. Tabi burada yüzey sularıyla gelen Watershed Geomorphology. Transactions, American
materyalin oluşturduğu katkıda/etkide Geophysical Union, Vol: 38, No:6. December 1957. 913-
unutulmamalıdır. Sonuç olarak; bu çalışma, çeşitli 920 p.
[11] Tufekcioglu, M., (2006). Riparian Land-Use Impacts on
ıslah tedbirlerinin alınarak toprak kaybının Stream Bank Soil and Phosphorus Losses from Grazed
önlenmesi, akarsularla taşınan sediment/rüsubat Pastures (Master Thesis). 863. Iowa State University,
miktarının azaltılması ve barajların ekonomik Ames, Iowa. USA.
ömrünün uzatılması gibi odak faaliyetlerin [12] Tufekcioglu, M., Isenhart, T.M., & Schultz, R.C. (2019).
belirlenmesi için altlık oluşturup yeni çalışmalara High Stage Events and Stream Bank Erosion on Small
Grazed Pasture Stream Reaches in the Rathbun Lake
ışık tutacaktır. Watershed, Southern Iowa, USA. International Journal
of Ecosystems and Ecology Science, 9(4), 775-786.
TEŞEKKÜR [13] Palmer, J.A., Schilling, K.E., Isenhart, T.M., Schultz,
Bu çalışmayı “Çoruh Nehri Havzası R.C., & Tomer, M.D. (2014). Streambank erosion rates
Rehabilitasyon Projesi” kapsamında destekleyen and loads within a single watershed: Bridging the gap
Orman Genel Müdürlüğü ve Japon Uluslararası between temporal and spatial scales. Geomorphology,
209, 66-78.
İşbirliği Ajansı (JICA) yönetici ve personeline, [14] Yıldırım, C., (2019). Çoruh Nehri Havzası’na Bağlı Olur
çalışmada katkıları bulunan bütün kişi ve Mikrohavzası’ndaki Sediment Üretiminin Erozyon
kuruluşlara teşekkürlerimizi bir borç biliriz. Çubuk Yöntemi, Askıda Katı Madde Ölçümü Ve
GeoWEPP Tahmin Modeli İle Belirlenmesi. Yüksek
Lisans Tezi, Artvin Çoruh Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü, Artvin, 203 s.
964
Turkey
[15] Acar, A., (2019). Tortum Kuzey Havzasında Gerçekleşen

Kanal ve Oyuntu Erozyonu Miktarının Ölçümü. Yüksek
Lisans Tezi, Artvin Çoruh Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü, Artvin, 95 s.
[16] Zaimes, G.N., (2004). Riparian Land-Use İmpacts On
Stream And Gully Bank Soil And Phosphorus Losses
With An Emphasis On Grazing Practices (Doctor Of
Philosophy), Iowa State University, Ames, Iowa. USA.
[17] Yavuz, M., & Tüfekçioğlu, M., (2019). Erozyon İzleme
ve Değerlendirme Nihai Raporu (V.05), Bölüm 2, Yüzey
Toprak/Su Erozyonu ve RUSLE Erozyon Haritalarının
Değerlendirilmesi, ÇNHRP, Tarım ve Orman Bakanlığı,
Orman Genel Müdürlüğü, Ankara.
[18] Mararakanye, N., & Sumner, P.D. (2017). Gully
erosion: A comparison of controlling factors in two
catchment in South Africa. Geomorphology, 288, 99-
110.
965
Helezon Yapıda İç Boruya Sahip Çift Borulu Isı Değiştiricisinde Sıcak

Akışkan Olarak Grafit ve Suyun Karşılaştırılması
Yağız ÇOTUR1*, Tarkan KOCA 2
Makine Mühendisliği / İnönü Üniversitesi, Türkiye
1-2
*
(yagizcotur@gmail.com)
Özet – Bu çalışmada helezon yapıya sahip bir çift borulu ısı değiştiricisinde zıt akışta su ve nanoakışkan
grafitin deneysel çalışması ile karşılaştırılma yapılmıştır. Çalışma şartları olarak sıcak akışkan soğuk
akışkana 1-0,75-0,50-0,25 debi oranlarında, yani soğuk akışkan 3,4,6 ve 12 l/dk debilerde, sıcak akışkan
ise 55°C sabit sıcaklıkta ve 3 l/dk sabit debide tutularak grafit ve su için çalışmalar yapılmıştır. Nanoakışkan
için grafit partikülleri saf su ile %25 hacimsel oranda hazırlanarak elde edilmiştir ve bu akışkan ile deneysel
çalışmalar yapılmıştır. Temel sıvıya nanopartikül eklemenin ısıl performansa olan etkisi incelenmiştir.
Deney sonucunda grafit nanoakışkanı suyla yapılan çalışmaya kıyasla ısıl performansın daha iyi olduğu
görülmüştür.
Anahtar Kelimeler – Helezon Boru, Gövde-Boru, Nanoakışkan, Grafit, Isı Değiştiricileri
I. GİRİŞ Sıvılara nazaran nano boyuttaki metal parçaları

Isı değiştiriciler birçok sektör ve çeşitli ihtiyaçlar termofiziksel açıdan ele alındığı zaman ısı taşınım
için uzun yıllardır kullanılmaktadır. Günümüz katsayısı sıvılardan çok daha verimli olduğu
teknolojisiyle ekonomik şartlarda çalışabilen, verim aşikardır. Xuan vd. (2000) yaptıkları çalışmasında
odaklı yeni tip ısı değiştirici tasarımlar üzerinde temel sıvıya nano partikül eklenmesi ile akışkanda
durulmaktadır. Bu çalışmalarda ısıl performans için yüzey alanının ve ısıl kapasitenin büyüdüğünü, nano
yüzey alanlarını arttırmak, farklı tip kanatçıklar partiküllerin akışkanda ısıl kapasiteyi arttırdığını,
eklemek ve farklı debilere göre çalışmalar yapılsa türbülans etkisinin arttığını tespit etmiştir [3].
da kullanılan akışkanın termofiziksel özellikleri Khedkar ve arkadaşlarının (2014) yaptıkları
büyük önem arz etmiştir. Isı transferini arttırma çalışmada TiO2-Su akışkanı ile ısı transferini
hedefi ile yapılan çalışmalar genellikle üç sınıfta incelemişlerdir. Aynı Reynolds sayısı aralığında
incelenir. Bunlar aktif, pasif ve karma yöntemlerdir. temel sıvıya nano partikül eklenmesi ile daha
Pürüzlü yüzeyler, akışı doğrudan etkileyen yüksek ısı transfer katsayısı elde etmişlerdir [4].
iyileştirme elemanları vb. çalışmalar pasif Nanoakışkanlar yüzey alanına bağlı olarak ısıl
yöntemlere, dış güç kaynağı kullanımı ile yapılan kapasiteleri arttırması, akışkanların akış düzenini
iyileştirme çalışmaları aktif yöntemlere, ikisinin bir etkilemesi gibi her ne kadar olumlu sonuçları ile ön
arada kullanıldığı sistemlere de karma yöntemler plana çıksa da göz önüne çıkan ve dikkat edilmesi
denir [1]. Temel sıvıya nano partikül ekleyerek ısı gereken en önemli sorun çökelme olmalıdır.
transferini arttırma çalışmaları pasif yöntemler Chein ve Chuang (2007) yaptıkları çalışmada CuO-
sınıfına girmektedir. Literatürde birçok çalışmaya Su nanoakışkanının soğutma performansını
ev sahipliği yapan nanoakışkanlar günümüzde halen incelemişlerdir. Yaptıkları sistemde nano
merak konusudur ve çeşitli çalışmalarda parçacıkların çöküntü görüntülerini ortaya
kullanılmaktadır. Tarihte ilk olarak Maxwell, 1881 koymuşlardır.[5]
yılında yaptığı çalışmada sıvıya katı parçacıklar Bu çalışmada helezon yapıya sahip iç borulu ısı
ekleyerek ısı transferini arttırmaya çalışmıştır [2]. değiştiricisinde, karşıt akış şartlarında temel sıvı su
966
ÇOTUR vd., Helezon Yapıda İç Boruya Sahip Çift Borulu Isı Değiştiricisinde Sıcak Akışkan Olarak Grafit ve Suyun Karşılaştırılması,
ile nanoakışkan grafitin farklı soğuk akışkan Tablo 1. .Debi ve Giriş-Çıkış Sıcaklıklarına Göre Reynolds Sayısı
debilerinde ısı transferine olan etkisi
karşılaştırılmıştır. Deneyde sıcak akışkan 55°C sabit Reynolds
sıcaklıkta ve 3 l/dk sabit debide çalışma yapılmıştır. Debi
sayısı
(L/DK)
II. MATERYAL VE YÖNTEM (Re)
A. Deneysel Sistem 3,00 11018,03
Yapılan bu deneysel çalışmada Şekil 1’de 4,00 10809,98
gösterildiği gibi deney düzeneği kurulmuştur.
6,00 10601,3
12,00 10212,76
Deney setinin farklı açılardan gösterimi Şekil
2’de verilmiştir.
Şekil 1. Deneyin Şematik Gösterimi
Çalışma zıt akış şartlarına göre yapılmıştır. Isı

değiştiricisi dış boru, helisel iç boru, giriş-çıkış
flanşlarından oluşmaktadır. Soğuk akışkanın
debisini ölçmek için ısı değiştiricisinin giriş kısmına
debi ölçer cihazı takılmıştır. Sistemde sıcak akışkan
giriş-çıkış sıcaklıkları ve soğuk akışkan giriş çıkış
sıcaklıkları termokupl aracılığı ile anlık olarak takip
edilmiştir. Sistemde sıcak akışkanda sabit debiyi
sağlamak için sirkülasyon pompası kullanılmış ve
akışkan 3 l/dk debide sabit tutulmuştur. Soğuk
akışkan olarak su kullanılmış ve 3,4,6 ve 12 l/dk
debilerinde sisteme gönderilip sistem kararlı hale
gelene kadar beklenmiştir. Sıcak akışkan ayarlı
rezistans yardımı ile ısıtılmış sisteme 55°C olarak
gönderilmiştir. Sıcak akışkan su ile yapılan
hesaplamada Reynolds sayısı 12 l/dk debide
10212,76 ve 3 l/dk debide 11018,03
hesaplanmış ve türbülanslı akış olduğu
gözlemlenmiştir.
Jung vd. (2006) Al2O3 partiküllü nano akışkan ile
zorlanmış ısı taşınımını araştırdıkları çalışmada,
temel sıvıya göre Reynolds sayısında artış tespit
etmişlerdir. [6]. Su için yapılan çalışmada
hesaplanan Reynolds sayısı türbülanslı akış
şartlarını sağladığı için nanoakışkanda türbülansta
kabul edilmiştir. Hesaplanan Reynolds sayısı Tablo
1’de verilmiştir. Şekil 2. Deney Setinin Farklı Açılardan Gösterimi
967
B. Deney Setinde Kullanılan Materyaller

Yapılan çalışmada sistem Şekil 3’de gösterilen
debi ölçer ile soğuk sıvının debisi ölçülmüştür.
Şekil 5. Isı Değiştirici Montaj Hali

Şekil 3. Deneyde Kullanılan Debi Ölçer
Deneyde akışın stabil olması adına kullanılan
Isı değiştiricisi helezon borusu d=12 mm ve t=1 sirkülasyon pompası da Şekil 6’da gösterilmiştir.
mm bakır borudan yay büküm makinası ile imal Akışkan 3 l/dk debide sabit olarak gönderilmiştir.
edilmiştir. Şekil 4’de helezon borunun yay büküm
sonrası hali, Şekil 5’de ise dış boru ile montaj
edildiği hali gösterilmiştir. Dış boru ST 37
standartında Ø148 mm borudan yapılmıştır ve boru
içi tornalanmıştır.
Şekil 6. Sirkülasyon Pompası

Şekil 4. İç Borunun Yay Büküm Makinasından Çıktığı Hali
968
C. Nanoakışkanın Hazırlanması
Nanoakışkan İnönü Üniversitesi Gıda
Mühendisliği Laboratuvarları’nda hazırlanmış ve
temin edilmiştir. Nanoakışkan saf suya grafit nano
partiküllerinin süspanse edilmesi ile
hazırlanmıştır. %25 hacimsel oranda hazırlanan
nanoakışkanın hazırlanabilmesi için kullanılan
Homojenizatör ve ultrasonifikatör cihazları Şekil
9’da gösterilmiştir.
Nanoakışkanlar iki aşamalı nanoakışkan hazırlama
yöntemi kullanılarak elde edilmiştir.
Nanoakışkanda nano partiküllerin kümeleşmesini
ve çökelmesini engellemek amacıyla
ultrasonifikatör cihazı kullanılmış, nano
partiküllerin birbirine yaklaşmasını ve çökelmesini
engellemek içinde benzen sülfonat eklenerek
homojenizatör cihazı kullanılmıştır.
Grafit ve saf suyun termofiziksel özellikleri Tablo
1’de gösterilmiştir.
Şekil 7. Sıcak Akışkan Şartlandırma Tankı ve İç Rezizstans
Akışkanın sabit sıcaklık şartı ile sisteme

gönderilmesi için Şekil 7’de gösterildiği gibi bir
şartlandırma tankı yapılmış, sıcak akışkan 55°C’ye
geldiğinde sisteme gönderilmiştir. K tipi termokupl
vasıtasıyla sıcaklık kontrol cihazlarında sistem
kararlı hale geldikten sonra değerler okunmuştur.
Şekil 9. Homojenizatör ve Ultrasonifikatör Cihazları
Sıcaklık kontrol cihazları Şekil 8’de gösterilmiştir.
Şekil 8’deki soldan sağa sırasıyla soğuk akışkan Tablo 2. Grafit ve Saf Suyun Termofiziksel Özellikleri
giriş (TC1), soğuk akışkan çıkış (TC2), sıcak akışkan
giriş (TH1) ve sıcak akışkan çıkış (TH2) sıcaklıkları Grafit Saf Su
takip edilmektedir.
ρ (kg/m³) 2300 992
Cp (J/kgK) 711 4182
k (W/mk) 168 0,618
µ (mPa.s) - 0,62
Şekil 8. Sıcaklık Kontrol Cihazları

D. Deney Sınır Şartları ve Değişken Parametreler
Deney İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi
Mekanik Laboratuvarında kurulmuş, ortam sıcaklığı
ortalama 28 °C iken yapılmıştır.
969
Deneyde sıcak akışkan sabit sıcaklık ve sabit F. Gözlemler

debide tutularak soğuk akışkan 3,4,6 ve 12 l/dk Yapılan çalışmada zıt akış şartlarında sistem kararlı
debide, zıt akış şartlarında su ile grafitin ısıl hale geldikten sonra veriler alınmıştır. Sıcak
performansını karşılaştırmak adına yapılmıştır. akışkanın sabit sıcaklık ve debide iken yapılan
Sıcak akışkan olarak önce su ile çalışmalar deneyde grafit ile su arasında ısı transfer hızındaki
yapılmış, 55 °C de 3 l/dk debide sisteme değişimi Şekil 10‘da gösterilmiştir.
gönderilmiştir. Daha sonra sistem tamamen
temizlenip grafit nanoakışkanı ile doldurulmuştur. Su Grafit
Aynı sistem şartlarında nanoakışkan için çalışmalar
yapılmıştır. 6000
ISI TRANSFER HIZI (W)

5000
E. Hesaplama Yöntemi 4000
3000
2 2000
𝜋⋅ⅆⅈ𝑐
-Kesit alanı; 𝐴 = (m²),
4 1000
-Yüzey alanı; 𝐴𝑦𝑣¨𝑧𝑒𝑦 = 𝜋 ⋅ 𝑑𝑖𝑐 ⋅ 𝐿 (𝑚²), 0
˙𝑛
𝑚
-Sıcak Akışkanın Hızı: 𝑣ℎ = 𝜌⋅𝐴 (𝑚/𝑠𝑛), 0,00 5,00 10,00 15,00
DEBİ (L/DK)
-Verilen ısı; 𝑄˙ℎ = 𝑚˙. 𝑐𝑝ℎ . (𝑇ℎ1 − 𝑇ℎ2 ) (𝑊),
Buradaki özgül ısı su için doymuş su
tablolarından bulunabilsede, nanoakışkan için Xuan Şekil 10.Farklı Debilerde Isı Transfer Hızının Değişimi
ve Roetzel modeli kullanılarak yapılmıştır.(Xuan ve
Roetzel,2000) [7], Literatürde temel sıvıya katılan nano partiküllerin
𝜙.(𝜌𝑛 .𝑐𝑃,𝑛)+(1−∅)−(𝜌𝑓 .𝑐𝑝,𝑓 )
𝑐𝑝,𝑛𝑓 =
𝜌𝑛𝑓
ısı taşınım katsayısını arttırdığı görülmüş ve bu
Bu denklemdeki yoğunluk su için tablolardan deneyde nano partiküllerin Şekil 11’de verilen ısı
okunabilmektedir. Nanoakışkan için yoğunluk taşınım katsayısının suya göre daha iyi olduğu
hesabı Pak ve Choi modeli ile tahmin görülmüştür.
edilmektedir.(Pak ve Choi,1998) [8], Su Grafit
𝜌𝑛𝑓 = 𝜙 ⋅ 𝜌𝑛 + (1 − 𝜙). 𝜌𝑓
4000
-Ortalama logaritmik sıcaklık farkı :
ISI TAŞINIM KATSAYISI
(𝑇ℎ1 −𝑇𝑦1 )−(𝑇ℎ2 −𝑇𝑦2 ) 3000

𝛥𝑇𝑙𝑜𝑔 = (K)
(W/M²K)
𝑙𝑛
2000
-Isı taşınım katsayısı boru et kalınlığı ihmal
edilerek: 1000
𝑄ℎ = ℎ. 𝐴𝑦 ⋅ 𝛥𝑙𝑜𝑔 (𝑊) , 0
𝑄ℎ 𝑊
formülünden ℎ = 𝐴 (
𝑚2 𝐾
)’dir. 0,00 5,00 10,00 15,00
𝑦 ⋅𝛥𝑇𝑙𝑜𝑔
𝑚𝑛 DEBİ (L/DK)
𝜌𝑛
𝜙= 𝑚𝑛 𝑚𝑓
+
𝜌1 𝜌𝑓 Şekil 11. Isı Taşınım Katsayısının Farklı Debilerdeki Değişimi
𝜌⋅𝑉ℎ ⋅𝑑𝑒ş
-Reynolds sayısı ; 𝑅𝑒 = 𝜇ℎ Grafit ile suyun ısıl etkinlik katsayısı Şekil 12’de
-Etkinlik değeri (Selbaş ve ark., 2009) [9] verilmiştir. Grafitin suya göre daha performanslı
olduğu görülmüştür.
𝑄𝑔𝑒𝑟ç𝑒𝑘
𝜀=
𝑄𝑚𝑎𝑥
Burada,
𝑄𝑔𝑒𝑟ç𝑒𝑘 = 𝑚 ˙ ℎ . 𝑐𝑃ℎ . (𝑇ℎ2 − 𝑇ℎ1 ) ve

𝑄𝑚𝑎𝑥 = 𝑚 ˙ 𝑐 . 𝑐𝑃𝑐 . (𝑇ℎ1 − 𝑇𝑐1 )
ile hesaplanabilir. Son olarak iyileştirme oranı ise,
𝜀 −𝜀𝑠𝑢
-İyileştirme oranı ; İ𝑦𝑖𝑙𝑒ş𝑡𝑖𝑟𝑚𝑒𝑂𝑟𝑎𝑛𝚤 = 𝑔𝑟𝑎𝑓ⅈ𝑡
𝜀 𝑠𝑢
970
[2] Maxwell, J.C. , A Treatise on Electricity and Magnetism,

Su Grafit Oxford University Press, Cambridge, 1904.
0,8 [3] Xuan, Yimin, and Qiang Li. "Heat transfer enhancement
of nanofluids." International Journal of heat and fluid
ISIL ETKİNLİK (Ꜫ)
0,6 flow 21.1: 58-64,2000.

[4] Khedkar, S. Rohit, S. Shriram Sonawane, and L.Kailas
0,4
Wasewar. "Heat transfer study on concentric tube heat
0,2 exchanger using TiO2–water based nanofluid."
International communications in Heat and Mass transfer
0 57: 163-169, 2014.
0,00 5,00 10,00 15,00 [5] Chein, Reiyu, and Jason Chuang. "Experimental
DEBİ (L/DK) microchannel heat sink performance studies using
nanofluids." International journal of thermal sciences
46.1: 57-66, 2007.
Şekil 12. Isıl Etkinlikteki Değişim [6] Jung, Jung-Yeul, Hoo-Suk Oh, and Ho-Young Kwak.
"Forced convective heat transfer of nanofluids in
Grafitin temel sıvıya süspanse edilmesiyle ısı microchannels." ASME International mechanical
transfer hızını ve ısıl etkinliği değiştirdiği engineering congress and exposition. Vol. 47861. 2006.
gözlemlenmiştir. Tablo 3‘de iyileştirme oranı [7] Xuan, Yimin, and Wilfried Roetzel. "Conceptions for
heat transfer correlation of nanofluids." International
sonuçları verilmiştir. Journal of heat and Mass transfer 43.19: 3701-
3707,2000.
Tablo 3. Grafit-Su Arasındaki İyileştirme Oranı
[8] Pak, Bock Choon, and Young I. Cho. "Hydrodynamic
and heat transfer study of dispersed fluids with
Debi submicron metallic oxide particles." Experimental Heat
(l/dk) İyileştirme Oranı (%) Transfer an International Journal 11.2: 151-170,1998.
3 23,05301249 [9] Selbaş, Reşat, Arzu Şencan, and Bayram Kılıç.
"Alternative approach in thermal analysis of plate heat
4 17,25698766 exchanger." Heat and mass transfer 45.3: 323-329,2009.
6 6,281028616
12 7,025992138
III. SONUÇLAR
Çalışmada helisel borulu bir ısı değiştiricide zıt
akış şartlarında sıcak akışkan olarak su kullanımı ile
temel sıvıya nanopartikül olarak grafit eklenmesinin
ısıl performansına, ısıl etkinliğine ve ısı taşınım
katsayısına olan değişimleri incelenmiştir.
• Soğuk akışkanın farklı debilerinde helezon
borulu ısı değiştiricide, ters akış şartlarında, temel
sıvıya nano partikül süspanse edilmesinin ısı
transfer hızını arttırdığı görülmüştür.
• Isı taşınım katsayısının grafitin suya göre
daha iyi olduğu görülmüştür.
• Grafitin suya göre ısıl etkinliği daha iyi
olduğu görülmüştür.
• Nanoakışkan kullanımının temel sıvıyla
kıyasla daha verimli olduğu iyileştirme oranından
anlaşılmıştır.
KAYNAKLAR
[1] B. Şahin, K. Çomaklı, Ö. Çomaklı, M. Yılmaz

"Nanoakışkanlar ile ısı transferinin iyileştirilmesi."
Mühendis ve Makina, 47, ss.29 - 34, 2006.
971
Sinop Yenilenebilir Enerji Potansiyelinin Değerlendirilmesi

Murat Kapusuz1*
1
Enerji Sistemleri Müh. Böl. / Mühendislik Mimarlık Fak., Sinop Üniversitesi, Türkiye
*
mkapusuz@sinop.edu.tr
Özet – Bu çalışmada Sinop il merkezi için yenilenebilir enerji yatırımcılarına ve yenilenebilir enerji
araştırmacılarına bir bakış açısı oluşturulması açısından tüm yenilenebilir enerji yöntemleri üzerine genel
araştırma ve değerlendirme yapılmıştır. Araştırmalar ile edinilen bilgiler sonucu genel kanı; güneş, rüzgâr
ve dalga enerjileri yönünden Sinop; diğer yenilenebilir enerji türlerine göre daha ileri bir seviyede
ekonomik bir yatırım olabilir. Bu yüzden çalışmada; öne çıkan güneş, rüzgâr ve dalga enerjileri ele
alınmıştır. Literatürden elde edilen bilgi birikimine göre Sinop için sırası ile yaklaşık olarak yararlanılabilir
maksimum güneş radyasyonu 1600 kWh/m2.yıl, rüzgâr hızı 100m yükseklikte 7 m/s, ortalama dalga gücü
1 kW/m olarak belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler – Yenilenebilir Enerji, Güneş Enerjisi, Rüzgâr Enerjisi, Dalga Enerjisi, Sürdürülebilirlik
I. GİRİŞ sahip olduğu sonucuna varmıştır[2]. Akpınar

Tarihe baktığımızda savaşların ana nedeni toprak yaptığı doktora çalışmasında Karadeniz’de dalga
ve gıda kazanımı üzerine olurken; günümüze enerjisini incelemiştir. Karadeniz bölgesi kıyı
geldiğimizde bunun yerini enerji almıştır. kesimlerinin incelendiği çalışmada doğu yönünde
Globalleşen ve teknolojinin sürekli geliştiği gidildikçe dalga gücünün ve yatırım elverişliliğinin
çağımızda toprak çokluğu bir şey ifade etmemekte; azaldığı tespit edilmiştir[3]. Jafalı yaptığı doktora
teknoloji ve enerji asıl gücü ifade etmektedir. Bu çalışmasında Karadeniz’de dalga enerji içeriğinin
bağlamda baktığımızda enerjinin ekonomik olarak zamansal ve alansal analizini yapmıştır. En yüksek
elde edilmesi, süreklilik arz etmesi en önemli güç şartlarının Karaburun mevkii ve çevresi
vazgeçilmezlerdir. Günümüz itibariyle kullanılan olduğunu, Karadeniz’in batı kesiminin dalga enerji
birçok enerjinin çevre yönünden baktığımızda santrali kurulumuna daha elverişli olduğunu tespit
oluşturduğu tahribat ve sürekli olmaması yani etmiştir[4]. Özbek yaptığı doktora çalışmasında
tükenme sonucunun bekleniyor olması yenilenebilir dalga enerji kurulum bölgesi üzerine araştırma
enerjiye olan talebi arttırmaktadır. Ayrıca yapmış; Sinop’tan Trabzon’a kadar Karadeniz
yenilenebilir enerji; ülkelerin dışa olan enerji kıyılarını incelemiş ve Sinop’un yatırıma en
bağımlılığını azaltmaktadır. Bu bağlamda bu elverişli merkez olacağı kanısına varmıştır[5].
çalışmada hali hazırda bulunduğumuz şehir olan Literatürden ve birçok kurumlardan elde edilen
Sinop’un yenilenebilir enerji değerlendirmesi bilgiler ışığında Sinop için yenilenebilir enerji
yapılmıştır. Karaağaç ve arkadaşları yaptıkları analizi yapılmış; bunlar arasında Sinop için belirgin
çalışmada Sinop bölgesinde monokristal ve farkla öne çıkan yatırımı daha avantajlı olacak olan
polikristal güneş panellerini araştırmışlardır. 38o’lik güneş, rüzgâr, dalga enerjilerinin genel
açıda monokristal panel için en yüksek verimi elde değerlendirmesi yapılmıştır.
etmişlerdir[1]. Alcan yaptığı çalışmada rüzgâr ile II.MATERYAL VE YÖNTEM
elektrik üretimi potansiyelini Sinop ili için
araştırmıştır. Sinop’un Rüzgâr elektrik santrali Çalışmada öncelikle Sinop il merkezi baz alınmak
(RES) kurulumu için yeterli ve ekonomik şartlara üzere tüm yenilenebilir enerji türleri için (Güneş,
972
Kapusuz, M,, Sinop Yenilenebilir Enerji Potansiyelinin Değerlendirilmesi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
rüzgar, biyokütle, dalga, jeotermal, hidrolik, gel- karşılaştırıldığında en alt seviyelerde (1550-1650
git ) genel araştırma yapılmıştır. Elde edilen bilgiler kWh/m2) yer alır[7]. Fakat bu değerler Avrupa
ışığında güneş, rüzgar, dalga enerjileri yönünden geneli ile karşılaştırıldığında çok yüksek değerlerdir
Sinop’un iyi bir yatırım tercihi olabileceği ve her türlü değerlendirilebilir. İtalya, İspanya
öngörülmüştür. Sinop 41o 12’ ve 42o 06’ kuzey güneşlenme değerleri iyi olsa da diğer çoğu Avrupa
enlemleri ile 34o 14’ ve 35o 26’ doğu boylamları ülkesinin örneğin Almanya’nın en yüksek
arasında ülkemizin en kuzeyinde Batı Karadeniz’de potansiyele sahip şehirleri bile bu değere ancak
yer alan bir şehirdir[6]. Rakımı 50m olup 175 km yaklaşabilmektedir. Yıllık olarak Sinop için
sahil şeridine sahiptir. yararlanılabilir maksimum radyasyon değeri 1600
kWh/m2 (Şekil 1) civarında iken Almanya’nın en iyi
III. BULGULAR VE TARTIŞMA denilebilecek şehirlerinde bu değerler 1450 kWh/m2
A. Güneş Enerjisi civarında kalmaktadır[7]. Fakat Almanya’daki
güneş enerjisi yatırımları çok daha yüksek
Dikkatli incelenildiğinde diğer yenilenebilir enerji değerlerdedir. Bu durum aslında değerlendirilmesi
kaynaklarının aslında güneş enerjisinden meydana gereken çok daha iyi imkanlara sahip olduğumuzu
geldiği görülmektedir. Bu enerjinin çeşitli yollarla göstermektedir. Fakat yeterince fotovoltaik panel
kullanılabilir enerjiye dönüştürülmesi mümkündür. yatırımı yapılmamaktadır.
Fakat elektrik enerjisine dönüştürülmesi ayrı bir
önem arz etmektedir. Bu ise fotovoltaik panellerde
bulunan yarıiletkenler yardımı ile foton enerjisinin
direkt olarak elektrik enerjisine dönüştürülmesi ile
sağlanır. Aslında güneşten birçok farklı yöntem ile
elektrik enerjisine dönüşüm sağlanabilir. Örneğin
güneş ışınımı ısıya; ısı makinelerinde ısı harekete,
hareket enerjisi ise jeneratörlerde elektriğe
dönüştürülebilir. Fakat dönüşüm sayısı arttıkça
kayıplar artmaktadır. Bu yüzden ışınımın doğrudan
elektriğe dönüşümü ile çok daha yüksek verimler
elde edilebilir. Burada en önemli iki parametre
m2’ye düşen yararlanılabilir maksimum radyasyon
ile kullanılan panelin verimidir.
Şekil 2. Sinop ili güneşlenme süreleri (saat)[8]
Sinop ili geneli takip edildiğinde sıcak su amaçlı

hatırı sayılır düzeyde enerji üretimi olsa da elektrik
üretimi amaçlı yok denecek düzeydedir. Bu yüzden
bu yöndeki yatırımların bir an önce arttırılması
önem arz etmektedir.
Şekil 1. Sinop ili için yararlanılabilir maksimum radyasyon

[kWh/m2-yıl]
Sinop ili yıllık yararlanılabilir maksimum
radyasyon bakımından Türkiye geneli ile Şekil 3. Sinop için fotovoltaik yöntemi ile üretilebilecek
elektrik miktarı[8]
973
Bununla birlikte Güneydoğu yönünden de önemli

Güneşlenme süreleri bir başka etkili parametre ölçüde hızlı rüzgarlar alır. Grafikte 150o bu durumu
olmakla birlikte yıl içerisinde yararlanma oranlarını temsil etmektedir(Şekil 8). Haziran ve ağustos
etkilemektedir(Şekil 2). Güneşlenme süresi Sinop aylarında 300o; temmuz ayında ise 330o daha hâkim
için 10 saat ile temmuz ayında maksimuma olmaktadır[11].
ulaşmakta aralık ayında ise minimuma düşmektedir.
Şekil 3’te ise Sinop ili için alana bağlı olarak
fotovoltaik pil çeşitlerinden yıllık elde edilebilecek
elektrik miktarları verilmiştir.
Şekil 3 incelendiğinde yüksek verimli
monokristal paneller yardımı ile küçük düzeydeki
bir yatırımla 20 m2’lik bir panel alanından ortalama
olarak yıllık yaklaşık 5000 kWh enerji elde
edilebilir. Bu değerler ise yapılan yatırıma göre
elverişli değerlerdir.
B. Rüzgâr Enerjisi
Sinop için kıyı kesimlerinde en hâkim rüzgâr yönü
kuzey batı (karayel de denir) iç kesimlere doğru
Şekil 6. Sinop güç yoğunluğu dağılımı[12]
gidildikçe ise batı yönü en hâkim rüzgar yönü
olmaya başlar[9].
Grafikte içteki kesikli daire 10m/s; dıştaki ise
20m/s’lik hızı temsil etmektedir. Yani 150o’lik
güneydoğu yönünden esen rüzgarlar 20m/s hıza
ulaşabilmektedir.
Bir yörede karşılığı alınabilecek şekilde RES
yatırımı yapılabilmesi için ortalama 7 m/s veya
üzerinde rüzgâr hızının olması gerekir. Sinop için
ortalama rüzgâr hızları yaklaşık olarak 30m
yükseklikte 5,84 m/s, 50m yükseklikte 6.42m/s,
70m yükseklikte 6,69 m/s ve 100m yükseklikte 7
m/s olarak verilmektedir[2]. Yine uygun bir RES
yatırımı için kapasite faktörünün (Cp) %35 ve
üzerinde olması gerekir. Cp teknik bilgi olarak bir
enerji santralinin sahip olduğu kurulu gücünün
yüzde kaçını kullanarak enerji üretebileceğini
Şekil 4. Sinop için ortalama rüzgar hızı dağılımı(50m)[10]
göstermektedir.
Şekil 7. Sinopta RES kurulumu için kullanılamaz olan

Şekil 5. Sinop kapasite faktörü dağılımı(50m)[10] bölgeler[10]
974
rüzgâr hızının 4-4,5 m/s civarına düşmesi yatırımı

Uygulamada genelllikle %20-70 aralığında dezavantajlı konuma düşürmektedir. Şehir
değerler alır[12]. Sinop il merkezi için 50m merkezleri gürültü ve yıkılma durumunda ölüm
yükseklikte bu değer 35-50 aralığında olmakla ihtimalinden dolayı; kuş göç yörüngeleri ise kuş
beraber iç kesimlere doğru gidildikçe ölümlerinden dolayı; kuruluma uygun değildir.
düşmektedir[10]. Ulaşımı çok zor dağlık bölgelerde ise bakım,
kontrol ve servis zorluğu ön plana çıkmaktadır. Bu
ve benzer şartlar göz önüne alındığında kuruluma
uygun olmayan bölgeler Şekil 7’de gri ve siyah
tonlarında belirtilmiştir. Rüzgâr ile ilgili grafiklerde
çoğunlukla Enerji İşleri Genel Müdürlüğü Rüzgâr
Enerji Potansiyeli Atlasından yararlanılmıştır.
C. Dalga Enerjisi
Dalga enerjisi suyun alçalıp yükselme sıklığı, hızı
ve büyüklüğüne bağlı olarak taşıdığı kinetik ve
potansiyel enerjinin toplamıdır. Referans düzeyden
yüksekte bulunan su potansiyel enerjiye sahipken
hareket halindeki su da kinetik enerjiye sahiptir.
Dalga ortamı ise ikisini bir arada barındırır.
Barındırılan bu iki enerji tipi çeşitli dalga enerjisi
dönüşüm tasarımları ile elektrik enerjisine
Şekil 8. Sinop için hâkim rüzgar yönü (m/s)[11] dönüştürülür. Dönüştürülen enerji miktarında en
önemli parametreler dalga yüksekliği ve sıklığıdır.
Literatüre bakıldığında bir yerin RES için uygun Türkiye için dalga enerjisini incelediğimizde
olmasında bir başka etken enerji yoğunluğudur. Karadeniz’de 1,96-4,22 kWh/m, Marmara
Sınıflandırmada güç yoğunluğu 100W/m2 den denizinde 0,31-0,69 kWh/m, Egede 2,86-8,75
düşükse zayıf; 100-300 aralığı iyiye yakın; 300-700 kWh/m, Akdeniz’de 2,59-13 kWh/m ve İzmir
aralığı iyi; 700 W/m2 ve üstü ise çok iyi olarak Antalya arası bölgede ise 3,91-12,05 kWh/m’dir[5].
sınıflandırılmaktadır. Enerji yoğunluğu yönünden Genel itibariyle Karadeniz’i incelediğimizde turizm
Sinop 324 W/m2 ile iyi sınıfına girmektedir[13]. faaliyetlerinin az olması, sahil şeridinin uzun
Sinop il merkezi genel topoğrafyası incelendiğinde olması, elektriğin tüketileceği nüfus yerleşiminin
Boztepe yarımadası üzerinde bulunan yüksek kıyı şeridi boyunca uzanması ve elektrik
düzlüklerin şehir yerleşimine uzak kısımlarının aktarımının kolay yapılabilmesi birer avantajdır.
rüzgâr türbini kurulması için uygun olduğu Dalgadan elde edilecek güç dalga yüksekliğinin
söylenebilir. Yine benzer şekilde Dibekli ve karesi ve enerji periyodu ile doğru orantılıdır[3]. Bu
Osmaniye mevkileri de aynı şekilde yerleşim parametreler ise büyük oranda rüzgâr hızına
bölgelerine yakın olmamak üzere kurulum bağlıdır. Dalga oluşumunda en etkili parametreler
yapılabilir. Bu mevkilerde kurulum yapılmasının bir sırasıyla; rüzgâr hızı, kabarma mesafesi, esme
başka avantajı ise elektrik ana dağıtım hatlarının süresi, su derinliği, kabarma genişliğidir. Kabarma
yakından geçmesidir. Ana dağıtım hattı Ayancık mesafesi feç mesafesi olarak anılır ve tanım olarak
yönünden kıyı hattı boyunca şehir merkezine rüzgârın dalga yönünde estiği mesafedir. Bu
ulaşmakta ve Gerze yönüne kıyı hattı boyunca parametreler arasında su derinliği ve kabarma (feç)
devam etmektedir. Bilindiği gibi büyük ölçekli genişliğinin etkisi diğerleri yanında çok düşük
türbinlerde üretilen elektriğin depolanması çok kalmaktadır ve genellikle hesaplara katılmaz.
zordur. Üretim esnasında şebekeye beslenmesi Özbek yaptığı tez çalışmasında Sinop, Samsun,
gerekir. Dağıtım hatlarına uzak yerlerde yatırım Ordu, Giresun ve Trabzon şehirlerini dalga
yapılması ilk kurulum maliyetlerini artırmaktadır. yönünden karşılaştırmıştır. Dalga yüksekliği, enerji
Bu yüzden daha iç bölgelerde kurulum dezavantajlı periyodu, rüzgâr hızı yönünden Sinop diğer illere
olmaktadır. Bir başka hat Boyabat ve Saraydüzü göre en avantajlı konumdadır. Ortalama dalga gücü
ilçelerinden geçiyor olsa da buralardaki ortalama olarak 1kW/m ile Sinop en üst konumda iken 0,5
kW/m ile Samsun en düşük konumdadır. Yıllık
975
olarak karşılaştırılırsa Sinop 10 MWh/m.yıl Samsun Photovoltaic Panels in Sinop Province Conditions,”
ise 5MWh/m.yıl düzeyindedir[5]. Journal, vol. 10, no. 1, pp. 176–181, 2021.
[2] Y. Alcan, “Physical And Economic Analysis Of The

Potential Wind Energy Plant In Sinop/ Turkey,” vol.
7, pp. 76–82, Dec. 2017.
[3] A. Akpinar and M. I. Kömürcü, “Wave energy

potential along the south-east coasts of the Black Sea,”
Energy, vol. 42, no. 1, pp. 289–302, Jun. 2012, doi:
10.1016/J.ENERGY.2012.03.057.
[4] Halid Jafalı, “Karadeniz’de Dalga Gücü Potansiyeli

Yüksek Alanların Dalga Enerji İçeriğinin Uzun
Dönemli Zamansal ve Alansal Analizi,” Bursa Uludağ
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bursa, 2018.
[5] Tayfun Özbek, “Çok kriterli karar verme

Şekil 9. 1979-2009 yılları arası ölçümler için Sinop yöntemleriyle dalga enerji santrali kurulum yeri ve
ortalama dalga gücü[4] dönüştürücü tipi seçimi,” Amasya Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü, 2018.
Sinop için dalga gücü haritası Şekil 9’da [6] M. Yalçın Alcan Serhat Duman, “Sinop İlinin Güneş
verilmiştir. Buradaki harita ölçüm sonuçlarının Enerjisinden Elektrik Üretim Potansiyelinin Ülkemiz
sayısal analizi ile elde edilmiş bir haritadır. ve Almanya İle Karşılaştırarak İncelenmesi,” Journal,
vol. 5, no. 1, pp. 35–44, 2018.
IV. SONUÇLAR
Literatür incelemeleri sonucu aşağıdaki görüşlere [7] “Global Solar Atlas,” 2022.
https://globalsolaratlas.info/map?c=43.20918,34.002
varılmıştır;
686,7&s=42.024814,35.145264&m=site (accessed
 Güneş enerjisi yönünden Sinop yıllık Sep. 20, 2022).
kullanılabilir maksimum 1600 kWh/m2
radyasyon ile Türkiye ile karşılaştırıldığında [8] “GEPA-Enerji.”
düşük konumda olsa da Avrupa ile https://gepa.enerji.gov.tr/MyCalculator/pages/57.aspx
(accessed Oct. 04, 2022).
karşılaştırıldığında çok iyi bir seviyededir.
 Fotovoltaik güneş yatırımları çok düşük [9] Yalçın Alcan, “Sinop İli İçin Rüzgâr ile Elektrik
seviyede olmakla birlikte bu yönde proje ve Üretiminin Potansiyeli ve Çevresel Etkilerinin
yatırımların daha fazla desteklenmesi Değerlendirilmesi,” Journal, vol. 7, no. 1, pp. 266–
gerekmektedir. 273, 2017.
 Rüzgâr enerjisi yönünden 100 m’de 7 m/s [10] “Sinop-REPA.”
rüzgar hızı ve il merkezi için 0,35-0,50 https://repa.enerji.gov.tr/REPA/SINOP-REPA.pdf
aralığında Cp ile RES yatırımı yapılabilir bir (accessed Oct. 06, 2022).
seviyededir.
[11] M. T. Bekir Yelmen Cengiz Kurt, “Sinop’ta Rüzgar
 Literatüre göre rüzgâr enerjisi yoğunluğu Türbinli Su Pompalama Sistemleri,” Journal, no. 31,
yönünden Sinop 324 W/m2 ile iyi sınıfına pp. 515–522, 2021.
girmektedir.
[12] “Sinop İli Rüzgâr Enerji Santrali (RES) / Ön Fizibilite
 Dalga enerjisi yönünden ortalama dalga gücü
Raporu,” 2021.
olarak 1 kW/m ile Karadeniz’in tümünü ele
aldığımızda orta seviyededir. [13] S. Tagil, Sinop Ve Çevresinde Rüzgâr Enerjisi
 Ana enerji hatlarının şehir merkezine çok yakın Potansiyeli. 2000.
geçmesinden dolayı enerji aktarımı yönünden
avantajlıdır.
KAYNAKLAR
[1] Mehmet Onur Karaagac, Hasan Oğul, Fatih Bulut,

“Evaluation of Monocrystalline and Polycrystalline
976
ELEKTRİKLİ ARAÇ TEKNOLOJİSİ ve Lİ-İON PİLLERDE “C

ORANI” ve “h” MİKTARININ MAKSİMUM SICAKLIK OLUŞUMUNA
ETKİSİ
Mehmet Sait İNAN1*, Alpaslan ALKAN 2
1
Makine Mühendisliği / Fen bilimleri Enstitü, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Türkiye
Makine Mühendisliği / Teknoloji Fakültesi, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Türkiye
2
*
(mehmetsaidinan1@gmail.com)
Özet – Günümüz de yüksek enerji ve güç yoğunluğu gibi özellikleri bulunan lityum iyon piller; elektrikli
araçlar, hibrit elektrikli araçlar, havacılık ve benzeri için enerji depolama malzemeleri olarak yaygın bir
şekilde kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra, geleneksel yakıtlara kıyasla lityum iyon pillerin maliyetinde
önemli bir azalma, endüstride lityum iyon pillerin üretimini artırdı. Ancak, lityum iyon pillerin termal
olarak hassas yapısı, yaygın kullanımlarını sınırlamaktadır. Bu çalışmada, birçok parametrenin maksimum
pil sıcaklığı ve maksimum pil sıcaklık farkı üzerindeki etkisini açıkça göstermek için ortam sıcaklığı, deşarj
derinliği(DoD), C oranı ve konvektif ısı transfer katsayısı (h) gibi deşarj parametreleri ile ısı üretim
özellikleri deneysel verilerden faydalanılarak analitik olarak incelenmiştir. Model, simüle edilmiş pil
sıcaklıkları literatürle karşılaştırarak doğrulanıp ve iyi bir uyum sağladığı gözlemlenmiştir. Ortam
sıcaklığına ve konvektif ısı taşınım katsayısına bağlı olarak deşarj hızının deşarj özellikleri, sıcaklık artış
karakteristikleri ve ısı üretimi üzerindeki etkileri sistematik bir şekilde analiz edilmiştir. C oranının
artmasına bağlı olarak ortaya çıkan maksimum sıcaklığın ortalama 3-5 Kelvin arttığı görülmüştür. h oranına
bağlı olarak ise, h arttıkça ortaya çıkan maksimum sıcaklık azalmaktadır. Maksimum sıcaklık 321,010 K
ile 5C pil deşarj oranı ve 0,5 Wm-2K-1 ve buna ilaveten ortaya çıkan maksimum sıcaklık değerinin en düşük
olarak gözlemlendiği değer 300,813 K değeri ile 1C deşarj oranı ve 15 Wm-2K-1 olduğu durumda ortaya
çıktığı görülmüştür.
Anahtar Kelimeler – Li-İyon Pil- Modelleme- Elektrikli Araçlar-C oranı- Mesh Bağımsızlığı
I. GİRİŞ araç, 2 elektromıknatıs 1 pivot ve 1 batarya

Günümüzde içten yanmalı motorlu araçların yol kullanılan küçük bir lokomotifti. Robert Anderson,
açtığı sera gazlarının etkilerine çözüm olarak 1832-1839 tarihleri arasında İskoçya’nın Aberdeen
görülen unsurlardan biri elektrikli araçlardır. Bu kentinde elektrikli araç icat etmiş, ancak söz konusu
araçlar yakıt olarak kullanılan elektrik enerjisiyle araç şarj edilme özelliğine sahip olmamıştır.
birlikte daha çevreci, sessiz, ve ekonomik bir ulaşım 1920’li yıllara kadar çalışmalara devam edilmiş,
fırsatını ortaya çıkarmaktadır[1]. 20. yüzyılda özellikle Amerika’da günlük hayatta da
kendini gösteren petrol rezervlerinin tükenmek kullanılmıştır. Fakat menzil yetersizliği ve
üzere olması ve sera gazlarının etkileri üzerine performans eksikliği elektrikli araçlarda ki
elektrikli araçları üzerine gerçekleştirilen araştırma çalışmaları yavaşlatmış ve gündemden düşmesine
ve geliştirmelerin başlangıcının 18. yüzyıla kadar yol açmıştır. Elektrikli araçların yeniden gündem
uzandığı görülmektedir. Buna göre, 1835 tarihinde konusu olması ve bu alan gerçekleştirilen
Thomas Davenport tarafından ilk elektrikli motor ve yatırımlara destek verilmesi Temiz Hava Yasası
araç icat edilmiştir. Amerika Vermont’ta icat edilen Değişikliği ve Kyoto protokolü gibi anlaşmaların
977
İnan and Alkan., Elektrikli araç teknolojisi ve li-ion pillerde…., ICEANS 2022, Konya, Turkey
yürürlüğe girmesi ile başlamıştır [2]. Gelişmeleri önemli bir azalma, endüstride lityum iyon pillerin
takiben, 2006 yılında Tesla üretiminin ortaya üretimini artırdı [6]. Ancak, lityum iyon pillerin
çıkması elektrikli araç alanında devrim niteliğinde termal olarak hassas yapısı, yaygın kullanımlarını
olabilecek bir adım olarak görülmüştür. Diğer sınırlar [7]. Çok sayıda parametre, lityum iyon
elektrikli araçlardan farklı olarak Tesla, tek seferde pillerin termal davranışını etkileyebilir. Yüksek pil
şarj özelliği ile 200 kilometre gidebilecek şekilde sıcaklığı ve heterojen sıcaklık dağılımı, kapasitenin
tasarlanmıştır. 2008-2012 yılları arası Tesla’nın düşmesine ve çevrim ömrünün azalmasına neden
Roadster adıyla piyasaya sürdüğü model ise lityum olur [8]. Bu nedenle, lityum iyon pillerin sıcaklığı
iyon akü ile tek bir şarj ile 393 km menzile sahipti. farklı çalışma koşulları altında kontrol edilmelidir.
Ortam sıcaklığı, lityum iyon pillerdeki sıcaklık
gradyanını etkileyen harici parametrelerden biridir
[9].
Üretici tarafından veri sayfasında sağlanan lityum
iyon pilin önerilen çalışma sıcaklığı aralığından
(genellikle 15°C–35°C) daha yüksek ortam
sıcaklıkları, lityum iyon pillerin performansını
düşürür [10,11]. Ayrıca, ortam sıcaklığı ile pil
termal yönetim sisteminin sıcaklığı arasında yakın
bir ilişki bulunmaktadır. [12]. Şarj/deşarj süreçleri
sırasında uygulanan akım, lityum iyon pil
hücresinde üretilen ısıyı etkileyen başka bir
parametredir [13]. Akımın büyüklüğü, akım ve pil
kapasitesi ile şarj/deşarj süresi arasındaki ilişki ile
gösterilir [14]. C oranı, amper cinsinden akımın,
Şekil.1 1835 yılında Thomas Davenport tarafından yapılan
pilin amper-saat cinsinden nominal kapasitesine
ilk elektrikli araç [3]
oranı olarak tanımlanır. Literatürde toplam ısıya
katkıda bulunan tersinir ısının düşük C oranlarında
açığa çıktığı, yüksek C oranlarında ise omik ısının
lityum iyon pillerin toplam ısısının %50'sinden
fazlasını oluşturduğu gözlemlenmiştir [13]. Ortam
sıcaklığından ve C oranından gelen ısı katkılarına ek
olarak, konvektif ısı transfer katsayısı ( h ) pilin
termal davranışını etkileyebilir[15]. 0,1 Wm-2K-
1
'den daha düşük konvektif ısı transfer katsayıları,
normal çalışma koşullarında bile pil sıcaklığında
yoğun bir artışa neden olabilir [16]. Öte yandan, pil
sıcaklığını azaltmak ve kontrol etmek için konvektif
ısı transfer katsayısı optimum değerine
Şekil 2. 2008 2012 yılları arası Tesla’nın Roadster adıyla ayarlanabilir. Bu pil parametreleri, lityum iyon
piyasaya sürdüğü model [4] pillerin farklı şarj durumlarında araştırılmalıdır.
Elektrikli araçlar kavramı içerisine günümüzde II. MATERYAL VE YÖNTEM
aktif olarak kullanılan telefonlar, tabletler,
bilgisayarlar, drone ve insanlı - insansız hava Bir lityum iyon (Li-ion) pili modellemenin
araçları da girmektedir. zorluğu, çok alanlı, çok fizikli yapısından
Günümüz de yüksek enerji yoğunluğu ve yüksek kaynaklanmaktadır. Farklı fizikle ilişkili çok farklı
güç yoğunluğu gibi üstün niteliklere sahip lityum uzunluk ölçekleri sorunu karmaşıklaştırıyor. Termal
iyon piller, elektrikli araçlar [5], hibrit elektrikli analiz yaparken amaç, pil uzunluğu ölçeğinde
araçlar, havacılık ve benzeri için enerji depolama sıcaklık dağılımını belirlemektir.
malzemeleri olarak yaygın bir biçimde Li-iyon taşınımını yöneten fizik, anot ayırıcı-
kullanılmaktadır. Bununla birlikte geleneksel katot katmanlarında (elektrot çifti uzunluk ölçeği)
yakıtlara kıyasla lityum iyon pillerin maliyetinde oluşur. Aktif bir malzemede Li-iyon taşınımı atomik
978
uzunluk ölçeğinde gerçekleşir. The Multi-Scale • İki potansiyel alan, φ+ ve φ− , benzersiz bir şekilde
Multi-Domain (MSMD) yaklaşımı, farklı çözüm belirlenmelidir
alanlarında farklı fizik ile ilgilenir. Bu yüzden
A. Model Özellikleri ve Mesh Yapısı
ANSYS Fluent Computational Fluid Dynamic'
programı içinde pil modellemek için hazırlanan Pil modellemeye geçilmeden önce teknik ve
modül MDSM yaklaşımıdır ve diferansiyel fiziksel özellikleri belirlemek gerekmektedir.
eşitlikler HAD analizi ile çözülmektedir. Bu çalışmada kullanılan Li-ion pil özellikleri;
Pil termal ve elektrik alanları, aşağıdaki - Pilin boyutları 192 mm uzunluk × 145 mm
diferansiyel denklemler kullanılarak pil hücresi genişlik × 5,4 mm kalınlıktadır.
ölçeğinde CFD alanında çözülür: [17] - Nominal voltaj değeri 3,75 volt ’dur.
Saatte çekilebilen amper miktarı 14,6 Ah’dir.
Bu çalışma için nominal kapasitesi 14,6 Ah olan bir
lityum iyon Poşet pil kullanılmıştır. Pil,
bir LiMn2O4 katot ve bir grafit anot içerir. Simülasyon
için pil geometrisi Şekil 3a'da gösterilmektedir. Lityum
(1)
iyon pilin boyutları Şekil 1b.'de sunulmuştur. Pil
Burada 𝜌 sabiti, yoğunluk oranını; 𝐶𝑝 sabiti, özellikleri Tablo 1'de listelenmiştir.
özgül ısı oranını; T sabiti, sıcaklık miktarını; k
parametresi, ısı iletim katsayısı’nı temsil etmektedir
σ+ ve σ− pozitif ve negatif elektrotlar için etkin
elektrik iletkenlikleridir. φ+ ve φ− pozitif ve negatif
elektrotlar için faz potansiyelleridir 𝑗𝐸𝐶ℎ ve 𝑞𝐸𝐶ℎ,
hacimsel akım aktarım hızı ve elektrokimyasal
reaksiyonlardan kaynaklanan elektrokimyasal
reaksiyon ısısıdır, sırasıyla, j𝑠ℎ𝑜𝑟𝑡 ve 𝑞𝑠ℎ𝑜𝑟𝑡, sırasıyla
pilin dahili kısa devresinden kaynaklanan mevcut Şekil 3. LiMn2 O4 lityum iyon prizmatik pilin (a) 3 boyutlu
aktarım hızı ve ısı üretim hızıdır ve 𝑞abuse, termal geometrik görünümü ve (b) XY düzlemindeki boyutları
kötüye kullanım koşulu altında termal kaçak
reaksiyonlardan kaynaklanan ısı üretimidir. Maksimum batarya sıcaklığı ile mesh sayısı
Normal çalışma için 𝑞abuse sıfıra ayarlanır. Kaynak arasındaki ilişki göz önüne alınarak, modelin için
terimleri 𝑗𝐸𝐶ℎ ve 𝑞𝐸𝐶ℎ, bir elektrokimyasal alt model hazırlanan mesh yapısının bağımsızlık analizi
kullanılarak hesaplanır. Dahili kısa devre yoksa, j𝑠ℎ yapılmıştır. Pil hücresinin 5C oranı ile deşarj
yapılması sonunda ulaşılan ortalama maksimum
𝑜𝑟𝑡 ve 𝑞𝑠ℎ𝑜𝑟𝑡 sıfıra eşittir.
batarya sıcaklığı ile mesh sayısı arasındaki ilişki
ANSYS Fluent'te aşağıdaki elektrokimyasal alt
Şekil 4’de gösterilmektedir. Mesh sayısı 235638'den
modeller uygulanmaktadır:
304535'ye çıkarken maksimum batarya sıcaklığı
• Newman, Tiedemann, Gu and Kim (NTGK) model
315.3618 K'den 315.3567 K'ye düştüğü
• Equivalent Circuit Model (ECM) model
hesaplanmıştır. Mesh sayısındaki bu artışla birlikte
• Newman Pseudo-2D (P2D) model
maksimum batarya sıcaklığındaki değişiklik
Bu çalışmada NTGK modeli tercih edilmiştir. yalnızca 0,051 K (% 0,1'den az) olmuştur.
NTGK modülünün tercih edilme sebebi, kullanıcı Tablo 1. Lityum iyon pilin özellikleri
tanımlı fonksiyonlar aracılığıyla kendi Özellik Değer
elektrokimyasal modelinizi tanımlayabilir ve Fluent Nominal kapasite 14.6 Ah
MSMD akü modülüne bağlayabilmektedir. Minimum potansiyel 3,0 V
Ayrıca üst modül olan MSMD yaklaşımını hücre Maksimum potansiyel 4,2 V
bileşiminin kullanıcının belirleyeceği bir sonlu Katot LiMn2O4
hacminde çözümleme yapabilmesi için aşağıdaki Anot Grafit
belirtilen koşulların karşılanması gerekmektedir: Boyutlar 192 x 145 x 5.4 mm
• Pil mikro katmanları aynı yöne sahip olmalıdır
979
2.508 K iken ΔTmax’ın en düşük sıcaklık değeri

0.320 K olduğu görülmüştür.
Tablo 2. Değişik konvektif ısı taşınım katsayılarına bağlı
olarak deşarj parametrelerine karşılık gelen maksimum pil
sıcaklığı
h, W m-2 K-1 C oranı, h- Tmaks, K
1 ;
0,5 1 304,087 0,882

0,5 2 308,954 1,985
0,5 3 313,214 2,929
0,5 4 318,042 4,042
0,5 5 321,010 4,853
Şekil 4. Batarya mesh yapısının ağ bağımsızlığı grafiği
1 1 303,511 0,634
III. BULGULAR 1 2 308,191 1,717
Bu çalışmada, LiMn2O4 nominal kapasitesi 14,6 1 3 312,391 2,585
Ah ve 4,2 voltluk olan lityum iyon pil hücresinden 1 4 315,968 3,314
sayısal olarak termal verileri elde etmek için çeşitli 1 5 320,194 4,472
deşarj koşulları altında çok ölçekli çok boyutlu bir 5 1 301,614 0,320
NTGK modeli uygulandı. Elde edilen maksimum 5 2 304,751 0,75
5 3 308,164 0,161
pil sıcaklığı (Tmax) ve maksimum pil sıcaklık farkı
5 4 312,106 1,985
(ΔTmax) sonuçlar Tablo 2'de sunulmaktadır. Tablo
5 5 315,356 2,508
2'deki en yüksek sıcaklık farkı değerleri, sekmelerde
10 1 301,041 0,244
meydana gelen en düşük sıcaklık nedeniyle pasif
10 2 303,161 0,518
bölge bileşenlerinin sıcaklıkları ihmal edilerek
10 3 305,762 0,721
burada sadece pilin aktif bölge(Hüce) sıcaklıkları
10 4 308,497 0,990
kullanılarak hesaplanmıştır.
10 5 311,890 1,556
Tablo 2’de, değişik konvektif ısı taşınım
15 1 300,813 0,210
katsayılarına bağlı olarak deşarj parametrelerine
15 2 302,423 0,422
karşılık gelen maksimum pil sıcaklığı verilmiştir. 15 3 304,486 0,737
27°C'de ortam sıcaklığı için Tmax için en yüksek 15 4 306,820 1,256
değerler sırasıyla C=1 ve C=5 oranlarında elde 15 5 309,811 1,605
edildiği görülmektedir. Ayrıca Değişik deşarj
parametrelerine göre ΔTmax'ın en yüksek ve en
düşük değerleri de aynı şekilde görülmektedir.
Sonuçlar, uygulanan deşarj oranlarının maksimum
pil sıcaklığını ve pilin termal davranışını
etkilediğini göstermektedir.
Batarya potansiyeli ve akış süreleri arasındaki
ilişki 27 °C ortam sıcaklığı için Şekil 5’te
gösterilmektedir. En uzun akış süresi C:1 oranında
elde edilirken en kısa akış süresi C:5 oranında
tamamlanmıştır. Tablo 2’de değişik deşarj
parametrelerine karşı maksimum sıcaklık değerleri
Şekil 5 h:5 Wm-2K-1 için C oranların zamana göre pil
gösterilmektedir. h:5 Wm-2K-1 taşınım katsayısı potansiyelindeki değişimi.
değeri için Tmax için en düşük ve en yüksek
değerler sırasıyla şu şekilde; 301.614 K (C:1 oranı Batarya potansiyeli ve akış süresi arasındaki ilişki,
için elde edildi) ve 315.356 K (C:5 oranı için elde ortam sıcaklığı 27 °C, DoD: 0 ve konvektif ısı
edildi) olarak görülmüştür. Ayrıca aynı sıcaklık taşınım katsayısının h: 5 Wm-2K-1 iken Şekil 5'te
değeri için ΔTmax’ın en yüksek sıcaklık değeri gösterilmektedir. Pil hücresinin farklı C oranlardaki
maksimum çalışma sürelerinin de değiştiği
980
görülmektedir. En uzun akış süresi 1C için elde bağlanır. 3C, 4C ve 5C deşarj işlemleri için pilin ısı
edilirken, en kısa deşarj süresi 5C olarak görüldü. üretme hızı, dağılma hızına yakındır ve sıcaklık
Bunun sebebi ise şarj işlemi sırasında pile artışı gözle görülür şekilde gözlenmez. Deşarjın son
uygulanan akım ile doğru orantılı olduğu aşamasında, büyük SOC koşulları altında pil DC
söylenebilir. Şekil incelendiğinde deşarj işlemi direnci artar, bu da tersinmez Joule ısısında bir artışa
sırasında voltaj eğrilerinin belirli süre sabit kalıp neden olur. Dolayısıyla bu nedenle, pil sıcaklığı
sonra hızlı bir şekilde azaldığı görülmekte ve deşarj tekrar yükselir.
süresi sonuna doğru da keskin bir şekilde
azalmaktadır. Deşarj işlemi sırasında pil
hücresindeki Anotta bulunan iyonlar tükenir ve
deşarj işleminin sonuna doğru pilin voltajı keskin
bir şekilde azalır. Voltajdaki bu ani düşüş aynı
zamanda elektrokimyasal reaksiyonların artışının da
bir sonucudur.
Şekil 7. h:1 W m-2 K-1 C oranların zamana göre pil

potansiyelindeki değişimi.
Batarya potansiyeli ve akış süresi arasındaki ilişki,

ortam sıcaklığı 27 °C, DoD: 0 ve konvektif ısı
taşınım katsayısının h:1 Wm-2K-1 iken Şekil 7'de
gösterilmektedir. Şekil 5’te belirtilen sebepler
Şekil 6. h:5 W m-2 K-1 için C oranların zamana göre
doğrultusunda Pil hücresinin farklı C oranlardaki
sıcaklık değişimi. maksimum çalışma sürelerinin de değiştiği
görülmekte olup aynı prosesler bu grafik içinde
Batarya sıcaklıklarının ve zamana göre değişim geçerli olduğu söylenebilir.
grafiği ortam sıcaklığı 27 °C, DoD: 0 ve konvektif
ısı taşınım katsayısının h:5 Wm-2K-1 olduğu
şartlarda Lityum iyon pilin maksimum sıcaklık
değişimleri Şekil 6’da görülmektedir. Deşarj
sürecinin çoğu kısmında sıcaklık değerlerinin sabit
bir şekilde yükselir ve daha sonra deşarj işlemlerinin
sonunda sıcaklık değerlerinde ani bir artış ortaya
çıkmaktadır. Omik ısı oluşumu sabit bir deşarj
oranında sabittir oysa lityum iyon pilin
elektrokimyasal performansı sabit değildir. Şekil 8. h:1 W m-2 K-1 için C oranların zamana göre
sıcaklık değişimi
Elektrokimyasal reaksiyonlardan kaynaklanan
tersinmez ısıdaki kademeli artış nedeniyle sıcaklık Şekil 8 incelendiğinde Batarya sıcaklıklarının ve
ta kademeli olarak yükselmektedir. Anottaki lityum zamana göre değişim grafiği ortam sıcaklığı 27 °C,
iyonlarının deşarj işlemi sonun doğru azalması DoD: 0 ve konvektif ısı taşınım katsayısının h: 1
sonucunda pil voltajının da azalması ve Wm-2K-1 olduğu şartlarda Lityum iyon pilin
elektrokimyasal reaksiyonlarının artması sonucu pil maksimum sıcaklık değişimleri görülmektedir.
sıcaklıklarında da ani artışlar görülmektedir. Şekil 8'de sıcaklık artışı eğrilerinin deşarj işlemi
Deşarjın ilk aşamasında, pil sıcaklığı ve ortam arasında birbirinden farklılıklar gösterdiği
sıcaklığı yakın olduğundan ve konvektif ısı dağılımı görülmektedir. Deşarj sürecinin çoğu kısmında
az olduğundan pil hızlı bir şekilde ısınır. Deşarjın sıcaklık değerlerinin sabit bir şekilde yükselir ve
orta aşamasında, 1 C ve 2 C deşarj oranları sırasında daha sonra deşarj işlemlerinin sonunda sıcaklık
pil sıcaklığı önemli ölçüde azalır, bu pilin ısı üretim değerlerinde ani bir artış ortaya çıkmaktadır. Ohmik
hızının ısı yayma hızından daha az olmasına ısı oluşumu sabit bir deşarj oranında sabittir oysa
981
lityum iyon pilin elektrokimyasal performansı sabit

değildir. Elektrokimyasal reaksiyonlardan
kaynaklanan tersinmez ısıdaki kademeli artış
nedeniyle sıcaklık ta kademeli olarak
yükselmektedir. Anottaki lityum iyonlarının deşarj
işlemi sonun doğru azalması sonucunda pil
voltajının da azalması ve elektrokimyasal
reaksiyonlarının artması sonucu pil sıcaklıklarında
da ani artışlar görülmektedir. Maksimum sıcaklık
değerlerinin şekil 6’ya göre daha yüksek olduğu
görülmektedir. Bu durumun sebebi ise ısı taşınım
katsayısının değişmesi olarak ifade edilebilir. Pil
yüzeyinden çevreye aktarılan ısı, düşük taşınım
katsayısında daha fazla olduğu görülmüştür. Sonuç
olarak, deşarj oranlarının, pil hücresinin sıcaklık
artışı üzerinde dikkate değer etkilere sahip olduğunu
söyleyebiliriz.
Şekil 9. Sabit deşarj oranı için farklı taşınım katsayılarının

zamana göre sıcaklık değişimleri. Şekil 10. a) 1C, b) 2C, c) 3C, d) 4C, e) 5C Deşarj
koşullarına göre pil yüzeylerindeki sıcaklık değişimleri. (h:5
Batarya sıcaklıklarının ve zamana göre değişim W m-2 K-1)
grafiği ortam sıcaklığı 27 °C, DoD: 0 ve konvektif
Daha öncede belirtildiği gibi, pil yüzeyinde
ısı taşınım katsayısının farklı olduğu şartlarda
meydana gelen yüksek sıcaklıklar Lityum iyon
Lityum iyon pilin maksimum sıcaklık değişimleri
hücre üzerinde zararlı etkilere sebep olabilir ve
Şekil 9’da görülmektedir. Her deşarj sürecinin çoğu
batarya paketinin bozulmasına neden olabilir. Şekil
kısmında sıcaklık değerlerinin sabit bir şekilde
10'da C1-C5 deşarj periyotları için lityum iyon pilin
yükselir ve daha sonra deşarj işlemlerinin sonunda
farklı konumlarındaki sıcaklık değişimleri h= 5
sıcaklık değerlerinde ani bir artış ortaya
Wm-2K-1 oranına bağlı rapor edilmiştir. Sıcaklık
çıkmaktadır. Bunun sebebi, Elektrokimyasal
dağılımı, pil yüzeyindeki farklı renklerle
reaksiyonlardan kaynaklanan tersinmez ısıdaki
belirtilmiştir. Şekil 10’a göre deşarj edilen pil için
kademeli artış nedeniyle sıcaklık ta kademeli olarak
daha homojen sıcaklık dağılımı olduğu
yükselmektedir. En yüksek sıcaklık değeri h:0,5 W
gözlenmiştir. Burada C:1 deşarj oranı için en uzun
m-2K-1 için 49 °C olarak çıktığı en düşük sıcaklık
akış süresi elde edilmesine bağlı olarak Şekilde
değeri ise h:15 W m-2K-1 için 38 °C olarak çıktığı
gösterildiği gibi, pil yüzeyi boyunca ısıyı iletme
görülmektedir. Aynı şekilde diğer sıcaklık değerleri
süresinin yeterli olduğu anlamına gelmektedir.
de konvektif ısı katsayısının artmasına bağlı olarak
Deşarj parametrelerindeki değişikliklerin sıcaklık
azaldığı görülmektedir.
dağılımlarını da değiştirdiği görülmektedir. Pilin
maksimum sıcaklığı, pilin üst orta kısımlarında
maksimum değerdeyken, pilin kenar konumlarında
pilin sıcaklığı minumum değerde olduğu
982
görülmektedir. Literatürde benzer sonuçlar elde Şekil 11'de C1-C5 deşarj periyotları için lityum
edilmiştir[18]. Şekil 10 için, uygulanan en yüksek iyon pilin farklı konumlarındaki sıcaklık değişimleri
C oranı nedeniyle Tmax için en yüksek sıcaklık elde h= 15 Wm-2K-1 bağlı olarak görülmektedir. h
edilmiştir. Isı taşınım katsayısınında etkisine de oranının artmasına bağlı olarak pil üzerinde ortaya
bağlı olarak pilden çekilen ısı pilin uç kısımlarından çıkan maksimum ısı miktarının düştüğü
havaya atılmıştır bu ısı transferi sonucunda da şekil görülmektedir.
10 e’de gösterildiği gibi C:5 deşarj oranı için
homojen olmayan sıcaklık dağılımı
gözlemlenmiştir. Bununla birlikte ısı dağılımları
daha yüksek C oranlarında deşarj edilen piller için
daha heterojen yapıda oldukları görülmektedir. C
oranının artması hücre içerisinde oluşan
elektrokimyasal reaksiyonları hızlandırarak sıcaklık
artışlarını meydana getirdiği ve uygulanan deşarj
akıma paralel olarak ta deşarj süreleri kısalacağı için
pil yüzeyinde oluşan sıcaklık dağılımlarının
homojenliğinin de azaldığı söylenebilir. Ayrıca Şekil 12. Farklı deşarj oranları için ısı üretimi değişimleri.
Şekil 10 b,c,d,e’ de üretilen ısının pilin üst
merkezinde yer aldığını, daha düşük sıcaklıkların Daha önceki şekillerde deşarj oranlarına bağlı
ise pilin alt kısmında olduğu gözlemlenmiştir. olarak pil sıcaklık artışı eğrilerinin eğimlerinin
birbirlerinden farklı şekillerde olduğunu ifade
etmiştik. Şekil 12'de ise farklı deşarj oranlarına göre
pilde oluşan ısı üretimi değerleri görülmektedir.
Başlangıç sıcaklıkları aynı ise, pil deşarj olmaya
başladıktan sonra deşarj hızı ne kadar yüksek olursa,
sıcaklık artış hızı o kadar yüksek olur ki bu durumda
deşarj hızının artmasıyla birlikte ısı üretim hızının
arttığını gösterir.
IV. SONUÇLAR
Bu çalışmada, her bir parametrenin maksimum pil
sıcaklığı ve maksimum pil sıcaklık farkı üzerindeki
etkisini açıkça göstermek için ortam sıcaklığı, deşarj
derinliği(DoD), C oranı ve konvektif ısı transfer
katsayısı gibi deşarj parametreleri ile ısı üretim
özellikleri deneysel verilerden faydalanılarak
analitik olarak incelenmiştir. Model, simüle edilmiş
pil sıcaklıklarını deneysel verilerle karşılaştırarak
doğrulanıp ve iyi bir uyum sağladığı
gözlemlenmiştir. Ortam sıcaklığına ve konvektif ısı
taşınım katsayısına bağlı olarak deşarj hızının deşarj
özellikleri, sıcaklık artış karakteristikleri ve ısı
üretimi üzerindeki etkileri sistematik bir şekilde
analiz edildi. Ana bulgular aşağıdaki gibi ifade
edilebilir:
- Değişik deşarj parametrelerinin de etkisine bağlı
olarak farklı değerlerde sıcaklık gradyanları elde
Şekil 11. a) 1C, b) 2C, c) 3C, d) 4C, e) 5C Deşarj edilmiştir. En yüksek sıcaklık gradyanları en düşük
koşullarına göre pil yüzeylerindeki sıcaklık değişimleri(h:15 konvektif ısı transfer katsayısı ve 5C deşarjın-
Wm-2K-1) dan(En yüksek C oranı) dolayı en uzun akış süresine
bağlanabilir.
983
- Deşarj süreçleri sonucunda ortaya çıkan ısının system applied with phase change material. J Energy
ise pil yüzeyi boyunca homojen olarak dağılması- Storage 2021;35:102279.
[10] Liu Y, Liao Y, Lai M-C. Transient temperature
nın sebebi ise en düşük deşarj hızı (1C) ve nispeten distributions on lithium-Ion polymer SLI Battery.
daha yüksek konvektif ısı transfer katsayısı ile Vehicles 2019;1:127e37.
ilişkilendirilebilir. Benzer şekilde pil yüzeyinde [11] Benabdelaziz K, Lebrouhi B, Maftah A, Maaroufi M.
heterojen sıcaklık dağılımı, en yüksek deşarj Novel external cooling solution for electric vehicle
hızı(5C) ve konvektif ısı transfer katsayısı ile battery pack. Energy Rep 2020;6:262e72.
[12] Sun Z, Fan R, Zheng N. Thermal management of a
ilişkilendirilebilir. simulated battery with the compound use of phase
- Pil ömrünü ve çevrim sayısını uzatmak için pil change material and fins: experimental and numerical
yüzeyinde oluşan sıcaklığın belirli aralıklarda tu- investigations. Int J Therm Sci 2021;165:106945.
tulması ve pil yüzeyinde oluşan sıcaklık dağılımının [13] Mevawalla A, Panchal S, Tran M-K, Fowler M, Fraser
da homojen yapıda olması termal yönetim açı- R. Mathematical heat transfer modeling and
experimental validation of lithium-ion battery
sından önemlidir. Bu pil yüzeyi ile pili çevreleyen considering: tab and surface temperature, separator,
hava arasındaki en düşük konvektif ısı transfer electrolyte resistance, anode-cathode irreversible and
katsayısına bağlanabilir. reversible heat. Batteries 2020;6:61.
- Yüksek deşarj oranında lityum iyon pilin ısı [14] Amalesh T, Narasimhan NL. Introducing new designs of
oluşumunu doğru bir şekilde tahmin etmek için ye- minichannel cold plates for the cooling of Lithium-ion
batteries. J Power Sources 2020;479: 228775.
terli olan geçici ısı üretimi sunulmuştur. [15] Zhang H, Li C, Zhang R, Lin Y, Fang H. Thermal
- Deşarj süresi boyunca, deşarj oranı ne kadar analysis of a 6s4p Lithium-ion battery pack cooled by
yüksek olursa, ısı üretim oranı da o kadar yüksek cold plates based on a multi-domain modeling
olur. Yüksek deşarj oranı (4C ve 5C), terminal voltaj framework. Appl Therm Eng 2020;173:115216.
değişikliği üzerinde büyük etkiye sahiptir.. [16] Zhao R, Gu J, Liu J. An investigation on the significance
of reversible heat to the thermal behavior of lithium ion
KAYNAKLAR battery through simulations. J Power Sources
2014;266:422e32.
[17] Estevez M.A.P., Caligiuri C., and Renzi M. ''A CFD
[1] Richardson, David B. " Electric vehicles and the electric thermal analysis and validation of a Li-ion pouch cell
grid: A review of modeling approaches, Impacts, and under different temperatures conditions'' E3S Web of
renewable energy integration." Renewable and Conferences 238, 09003 (2021)
Sustainable Energy Reviews 19 (2013): 247-254. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202123809003100E
[2] Muratoğlu Y., Alkaya A., 2015, Elektrikli Araç S
Teknolojisi ve Pil Yönetim Sistemi, VIII. Yenilenebilir [18] U.S. Kim, C.B. Shin, C.S. Kim, Modeling for the scale-
Enerji Kaynakları Sempozyumu. up of a lithium-ion polymer battery, J. Power Sources
[3] Url 1 < https://ev.hedeffilo.com>. 189 (2009) 841–846.
[4] Url2<https://tr.wikipedia.org/wiki/Tesla_Roadster_(200
8) > .
[5] Shahjalal, M., Shams, T., Islam, M. E., Alam, W.,
Modak, M., Hossain, S. B., Iqbal, A. (2021). “ A review
of thermal management for Li-ion batteries: Prospects,
challenges, and issues”. Journal of Energy Storage, 39,
102518. doi:10.1016/j.est.2021.102518.
[6] Panchal S, Dincer I, Agelin-Chaab M, Fraser R, Fowler
M. Transient electrochemical heat transfer modeling and
experimental validation of a large sized
LiFePO4/graphite battery. Int J Heat Mass Tran
2017;109:1239e51.
[7] Li S, Kirkaldy N, Zhang C, Gopalakrishnan K,
Amietszajew T, Diaz LB, Barreras JV, Shams M, Hua X,
Patel Y. Optimal cell tab design and cooling strategy for
cylindrical lithium-ion batteries. J Power Sources
2021;492: 229594.
[8] Patil MS, Seo J-H, Lee M-Y. A novel dielectric fluid
immersion cooling technology for Li-ion battery thermal
management. Energy Convers Manag 2021;229:113715.
[9] Wang Y, Wang Z, Min H, Li H, Li Q. Performance
investigation of a passive battery thermal management
984
Bir Aile Terapisi Modeli: Özelikleri, Hedefleri ve Uygulamaları İle Filial

Terapi
Dr. Öğr. Üyesi Serap GÜLEÇ KESKİN*1, Arş. Gör. Kübra GÜLIRMAK1,
1
Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Psikiyatri Hemşireliği Anabilimdalı, Samsun, TÜRKİYE
*(dr.seraps@gmail.com )
Özet - Günümüzde çocukların oyunları ve gelişimdeki rolleriyle ilgili odak çalışmalarının arttığı
görülmektedir. Günlük hayatta “oyun” adı verilen bu önemli etkinliğin çocuk için gelişimsel bir kriter
olduğu bilinmektedir. Oyun çocukların kendini ifade etme şeklidir ve dünyalarını dışarıya açma fırsatı
sunmaktadır. Bu nedenle ruh sağlığı uzmanları sıklıkla çocukla iletişim kurabilmek adına oyunlara
başvurmaktadır. Oyunun terapötik etkisi de vardır ve bu nedenle oyun terapisinin önemi giderek daha iyi
anlaşılmaktadır. Uluslararası Oyun Terapisi Derneği’ne (Association for Play Therapy, 2019) göre oyun
terapisi, teorik bir model olarak, “oyun terapistlerinin oyunun terapötik güçlerini kullanarak çocukların
yaşadıkları güçlükleri önleme ya da çözümlemeye dayalı olarak en uygun düzeyde büyüme ve gelişmelerini
sağlamaya yönelik kişilerarası bir süreç” olarak tanımlanmaktadır. Oyun terapisinin türlerinden biri olan
Filial terapi ise; anne babanın da sürece dahil edilerek, Filial terapi teknikleri ile, oyun yöntemlerinin oyun
sürecinde nasıl kullanabilecekleri ayrıntılı bir şekilde gösterilmektedir. Bu yolla, anne babalar çocuklarının
psikolojilerini daha kolay anlayabilmektedirler. Oyun ve aile terapisinin birleşimi olan psiko-eğitimsel bir
yaklaşım olan filial terapi, 3-10 yaş arasındaki çocuklara uygulanmaktadır. Hem normal gelişim gösteren
hem de duygusal, davranışsal veya gelişim güçlükleri olan çocuklar için kullanılabilmektedir. Filial oyun
terapisi dolaylı yoldan aileye birincil terapisti olma fırsatı sunmaktadır. Bu yolla ebeveynler ve çocuklar
arasında hayat boyu devam eden sağlıklı ilişki ve iletişimin kurulmasında önemli bir fayda sağlamakta,
ebeveynleri sadece süreç içerisinde değil, tüm yaşamları boyunca daha donanımlı hale getirmektedir.
Konuyla ilişkili olarak arama motorlarından uluslararası/ulusal araştırmalar ve kitaplar incelenmiştir. Filial
terapinin çocuk gelişiminde kullanımının önemli katkıları vardır. Filial terapinin yaygınlaştırılması,
konuyla ilişkili araştırmaların artırılması önerilmektedir.
Anahtar Kelime: Oyun, Oyun Terapisi, Filial Terapi, Çocuk, Aile .
I.GİRİŞ  Stresi Azaltma,

A.Filial terapi nedir?  İlişkiyi Güçlendirme,
Çocukları yetişkinlerden ayıran bazı temel  Olumsuz Benlik Algısını Olumluya
faktörler vardır. Bunlardan biri de, yetişkinler gibi Çevirme, Bilinçdışına Erişim,
duygu, düşünce ve içsel çatışmalarının farkına  Empati,
varma ve anlatma konusunda güçlük çekmeleridir.  Problem çözme gibi konularda önemli
Çocuklara bu dışa vurumu sağlatıcı en uygun faydaları vardır. [2].
aktivite “oyun”dur [1]. Oyunun dışa vurumu ve Son yıllarda çocukların oyunları ve gelişimdeki
farkındalığı sağlamak dışında, terapötik etkisi de rolleriyle ilgili çalışmalara artan bir ilginin
vardır. Schaefer (2013)‟a göre oyun; olduğu görülmektedir. Oyun denen bu önemli
 Katarsis, aktivitenin çocuğun hayatında pek çok
 Kendini İfade Etme, gelişimsel rolü olduğu bilinmektedir. Oyun
985
Güleç Keskin ve Gülırmak, Bir Aile Terapisi Modeli: Özelikleri, Hedefleri ve Uygulamaları İle Filial Terapi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
çocukların kendini en net ifade edebildikleri FT, zamala çocuk ve oyun terapisi alanında ilgi
önemli bir ifade dilidir ve kendi dünyalarını çekmiş ve “kanıta dayalı” bir bilim haline
yetişkinlere sunabilme imkânı sağlamaktadır. dömüşmüştür. Bu derlemede yer verilen FT
Bu nedenle ruh sağlığı uzmanları sıklıkla süreci ağırlıklı olarak, VanFleet (2005, 2011)
çocukla iletişim kurabilmek adına oyunlara tarafından bireysel ailelerle gerçekleştirilmek
başvurmaktadır [3], [4], [5]. Uluslararası Oyun üzere tasarlanmış ve ayrıntılı bir şekilde
Terapisi Derneği’ne (Association for Play açıklanmış olan FT modeline dayanmaktadır
Therapy, 2019) göre oyun terapisi; [9], [10], [11]. Literatür incelendiğinde filial
“teorik bir model olarak, oyun terapistlerinin terapi ile ilgili yapılan çalışma sayısı sınırlıdır
oyunun terapötik güçlerini kullanarak [7], [8], [12], [13], [14], [15], [16].
çocukların yaşadıkları güçlükleri önleme ya da Bu bağlamda, ruh sağlığı uzmanlarının ve
çözümlemeye dayalı olarak en uygun düzeyde çocuklarında gelişimsel sorunlar yaşayan
büyüme ve gelişmelerini sağlamaya yönelik ailelerin dikkatini bu konuya artırmak amacıyla,
kişilerarası bir süreç” olarak tanımlanmaktadır hem oyun hem de aile terapisini biraraya getiren
[6]. Oyun terapisinin bir türü olan Filial terapide terapötik bir yaklaşım olan FT’nin özellikleri,
(FT) ise; ebeveynlere çeşitli Filial terapi hedefleri ve uygulamaları ile ilgili bilgilerin
teknikleri öğretilerek, çocuklarıyla nasıl oyun detaylı bir şekilde verilmesi amaçlanmıştır.
oynayabilecekleri detaylı bir ayrıntılı bir şekilde B. Filial Terapinin Özellikleri Nelerdir?
gösterilmekte ve böylece çocuklarının Filial oyun terapisi, her bir ebeveyn ve çocuk
dünyasına girerek onlara empayi arasındaki ilişkiyi geliştirmeyi ve ilişkisel
yapabilmelerine fırsat sağlamaktadır. Aile dönüşümleri hedefleyen güçlendirici bir
ortamı çocuğun hemen hemen her açıdan ilk modeldir. Filial terapi; “3-12 yaş arasındaki
sosyal deneyimlerini yaşadığı ve en fazla çocuklara uygulanan oyun ve aile terapisinin
etkileşimde bulunduğu kurum olması nedeniyle birleştiği psikoeğitimsel bir olmakla birlikte
gelişiminde ilk sırada öneme sahip bir yerdedir. ailelerin beceri kazanmalarını sağlayan bütüncül
Çocukların hayata hazırlanmasında ilk davranış ve çocuk merkezli eğitimdir” [12, [13]. Bütün
örneklerinin aile ortamında kazanılmaktadır. Bu ailenin bu terapiden yararlanma fırsatı bulması
nedenle aile, çocuğun hayatında bakımından ve nedeniye bütüncül bir yaklaşım özelliğini taşır.
eğitiminden sorumlu başlıca kurum olarak FT aynı zamanda çocuğu etiketleme riskine
görülür. Eğitimden sorumlu bir kurum olaran karşı problem odaklı bir yaklaşımı benimsemez.
aileye çocuk yetiştitme konusunda bir takım Filial terapi hem önleyici, hem geliştirici hem
profesyonel eğitim destekleri sunulmalıdır. de tedavi edici bir yaklaşım olma özelliği ile
Ailelere sunulabilecek bu profesyonel yardım alternatif bir terapi yöntemi özelliği taşır. Filial
programlarından biri de Filial terapi terapi ile hem sağlıklı gelişim gösteren
yaklaşımıdır. Filial terapisi; 3-12 yaş arasındaki çocuklarda hem de güçlük yaşayan çocuklarda
çocuklara uygulanan oyun ve aile terapisinin uygulanabilir. Güçlük yaşayan çocuk sorunlu
birleştiği psikoeğitimsel bir yaklaşımdır [7], [8]. davranış olarak nitelendirilen davranışlarında
Oyunun gelişim sürecindeki önemi ve çocuklar iyileşme sağlarken sağlıklı çocuklar ise bir çok
üzerindeki etkisi bilinmesine rağmen, oyun ile beceri kazanır. Böylelikle ebevenler ve çocuk
ilgili kanıta dayalı araştırmaların henüz yeterli arasında güçlü bir iletişim gelişir ve gelecekteki
olmadığı görülmektedir. Ayrıca çocuklarla nasıl sorunlara karşı da koruyucu bir etki sağlar [7],
oyun oynanması gerektiğini anlatan eğitimsel [8], [17].
içerik materyallerine ve araştırmalara da çok az C. Filial Terapinin Hedefleri Nelerdir?
rastalanmaktadır. Bu nedenle oyun terapisinin Filial terapinin ilk hedefi FT becerileri olarak
bir çeşidi olan Filial terapi ile anne babaya kabul edilen yapılandırma, empatik dinleme,
çeşitli teknikler ve beceriler öğretilerek çocuk merkezli hayali oyun ve limit koyma gibi
çocuklarıyla nasıl oynayabilecekleri ayrıntılı bir terapötik tekniklerin ailelere öğretilmesidir.
şekilde gösterilmekte ve böylece çocukların Aynı zamanda FT her bir ebeveyn ve çocuk
gelişimine katkı sağlanmaktadır. arasındaki ilişkiyi geliştirmeyi ve işlevsel
Filial terapi ilk kez Dr. Louise Guerney ve Dr. terapötik bir ilişkiyi hedefler. Ayrıca ailenin
Bernard Guerney tarafından ortaya çıkarılmıştır. gündemi olarak getirilen güçlüklerin azalmasına
986
yardımcı olmayı ve iyileşmeyi amaçlar. olan ebeveyn eğitim aşaması izler [12], [16],
Çocuklar ve ebeveynler arasında sağlıklı [17]. [18], [19]
bağlanmalar gelişmesine ve gelecekteki 2. Aşama: Ebeveyn Eğitimi Aşaması: Bu
problemlere karşı aile terapi sürecinin en önemli aşamada Terapist, ebeveynleri ÇMOT becerileri
adımı olan kendi kendine yardım prensibini konusunda eğitmek için aşamalı bir prosedürü
öğrenerek güçlenmiş olur [7], [8], [10], [11], takip ederek ebeveyn eğitim aşamasını başlatır.
[12]. Ebeveyn eğitim aşaması; “oyun seansı
D. Filial Terapi Uygulamaları Nasıldır? gösterimi, eğitim seansları ve deneme oyun
Terapi sürecinin ilk aşamasından sonuna seansları” olarak 3 aşamada gerçekleştirilir.
kadar süren seanslarda ebeveynlere karşı Terapist, ilk olarak oyun seansı gösterimi için
anlayış, empati ve kabul yansıtmanın önemi çocukla yaklaşık 30 dakika kadar çocuk
FT’nin başarısı ile eşdeğerdir. Bu alanda uzman merkezli oyun seansını gerçekleştirir.
terapistler hem ebeveynlerin duygularını ifade Ebeveynler bu seansı uygun bir yöntem olarak
etmelerini teşvik etmek ve kendilerini anlaşılmış değerlendirilmiş olan izleme odasından veya
hissetmelerine yardımcı olmak için destekleyici kayıt ekranından izler. Daha sonra ebeveynlerin
bir atmosfer sağlarken hem de seanslarda kazanması gereken becerilere yönelik bu oyun
psikoeğitimsel bir yaklaşım kullanarak seansından örnekler verir ve eğitim seanslarını
ebeveynlerin çocuklarıyla etkili ev oyun gerçekleştirir. Deneme oyun seanslarında çocuk
seansları gerçekleştireceklerini öğrenmelerini rolünde olan ebeveynlerle 30 dklık örnek oyun
sağlamalıdırlar. Ayrıca FT aileye, oyun terapisti seansı gerçekleştirir. Terapist bu rolü üstlenerek
eşliğinde çocuğun birincil terapisti olma fırsatı ebeveynlerin öğrendikleri tüm becerileri pratik
vermektedir [7], [8], [10], [11], [12], [16], [17]. etmesine fırsat tanır [7], [8], [10], [11].
1. Aşama: Değerlendirme Aşaması: FT’nin ilk 3. Aşama: Süpervizyonlu Oyun Seansları
aşaması olan bu aşama öncelikle ebeveynlerle Aşaması: Bu aşama, terapist ve ebeveynlerin
yapılan bir görüşme ile başlar. Bu görüşmede ortak kararı sonucunda ebeveynlerin çocukları
filial terapist aile başvuru gündemini ile birlikte karar verdiğinde başlar. Bu aşamadan
değerlendirir. Aynı zamanda terapist ailesel once, FT’nin eğitim aşamasının başlangıcında
öyküyü, aile dinamiklerini ve çocuğun farklı terapistin ebeveynlere ev seanslarına başlayana
gelişim alanlarındaki işlevsellik düzeyini kadar toplamaları gereken oyuncakların bir
ayrıntılı bir şekilde gerekli gördüğü ölçüm listesini bildirmiş olması gerekmektedir [7], [8],
araçları ile değerlendirmelidir [7], [8], [10], [9]. Süpervizyonlu eğitim aşamasında ise bu
[11]. Bu ilk görüşmede terapistin gözlemlerine, oyuncakların oyuna dahil edilme amaçları,
fenomenolojik gözlem sorgulamalar ek olarak gerekçeleri ve anlamları açıklanır. Daha sonra
uygulanabilir. FT’nin aile için uygun bir terapi her ebeveyn çocuk ile terapistin ofisinde 30
çeşidi olduğu netleştirilirse, ebeveynler gözlem dakikalık bir oyun seansı gerçekleştirir. Filial
aşamasına alınır. Filial terapist ya tek taraflı bir terapist bu arada oyunu gözlemler ve kendi
aynanın ardından ya da video kaydı aracılığıyla gözlemlerini paylaşır, ebeveynin gelişmiş
başka bir odadan (bu iki seçeneğin mümkün becerilerini pekiştirir ve gelişmeye ihtiyaç
olmadığı durumlarda oyun seansının akışına hiç duyulan beceriler üzerinde çalışılır. bu aşamada
müdahalede bulunmadan odanın bir köşesinden dikkat edilmesi ve çalışılması gereken
30 dakika boyunca tüm ailenin oyun oynamasını konulardan biri ebeveynlerin hissettiklerine dair
izler ve aile üyeleri arasındaki etkileşimlere, alan açılmasıdır. Filial terapist ebeveynlerin ev
ilişkisel örüntülere, sorunlu davranışlara ve seansına geçmelerini sağladığı tüm bu hazırlık
güçlü yanlara odaklanarak gözlem aracılığıyla aşamalarından sonra ev seansları başlar. Ev
veri toplar. Oyun gözleminin ardından seansları kayıt altına alınır. Sonrasında terapist
ebeveynlerle kısa bir geribildirim oturumu ile seansta gösterdikleri filial becerilerinin
gerçekleştirilir. Ebeveynlerden aile oyun tekrar gözden geçirilmesi, başarılı olarak
seansını günlük yaşamdaki etkileşimleri ile kullanılan becerilerin pekiştirilmesi, daha az
karşılaştırmalarını ister, ebeveynlerin gelişen becerilerin ele alınması ve çocuğun oyun
endişelerini ve sorularını dinler ve yanıtlandırır. içeriğinin günndemde olduğu dinamik konuların
Tüm bu değerlendirme aşamalarını 2. aşama
987
tartışılması yer alır [12], [16], [17]. [18], [19], Terapinin başarılı olmasını sağlayan en önemli
[20]. adımlardan biri danışanın kendi kendine yardım
4. Aşama: Sonlandırma Aşaması: Sonlandırma edebilecekleri bir konuma gelmeleridir. Aileler FT
aşamasında en önemli konu terapiyi bitirmek ile gelecekte kendi yaşam güçlüklerini çözebilecek
için doğru zaman olup olmadığından emin bir konuma gelebilmekte ve çocuklarının terapisti
olmaktır. Sonlandırma aşaması için bir kaç olma fırsatını yakalayabilmektedirler. Yaratıcı ve
seans gerçekleştirmek gerekebilir. Bu aşamada yenilikçi bir yaklaşım olan FT sadece hastalık,
ebeveynler çocukla terapistin doğrudan bozukluk ve sorun odaklı olmayıp, sağlık
süpervizyonu altında canlı bir oyun seansı kapasitene de odaklanan bir terapi yöntemidir. Aile
gerçekleştirebilir. Son olarakk filial terapi içindeki ilişkisel döngüyü değiştirirken iyileşmeyi
becerilerini bağımsız olarak kullanma ve hangi ve gelişmeyi sağlayan bütüncül bir yaklaşımdır.
durumlarda ortaya koyması gerektiği konusunda Özellikle geleneksel yaklaşımların ötesine geçme
konuşulur. Her ebeveynin sözel geribildirimleri ihtiyacı duyan aile terapistleri için FT etkin bir
alınır ve süreç başında değerlendirme amacıyla seçenektir. Yapılandırılmış ve kısa süreli olması
uygulanan bazı ölçüm araçları tekrar uygulanır. nedeniyle öğrenilmesi ve uygulanması uygun bir
Sonlandırma aşamasında karşılanması gereken modeldir. Bu nedenle ülkemizde bütüncül
koşullar vardır. Bu koşullar değerlendirilmeye yaklaşımla çalışmak isteyen ruh sağlığı
alınır [18], [19], [20]. Bu koşullar şu şekilde uzmanlarının FT ile ilgili bilgi ihtiyacını karşılamak
sıralanabilir; için bu derleme yazılmıştır. Bu modelin ülkemizde
 Terapinin başlangıcında belirlenen terapötik de daha iyi tanınmasını sağlayacak uygulamaların
hedeflere ulaşılmıştır. ve araştırmaların yapılması önerilmektedir.
 Çocuk ve aile tarafından yaşanan sorunlar
büyük oranda çözülmüştür.
 Çocuk eskiye göre oyun seanslarına karşı KAYNAKLAR
daha ilgilidir çünkü çocuk önemli [1] Sağlam, M. S. (2013). Oyunların dil bilgisi öğretiminde
ve kelime serveti etkinliklerindeki yeri (Yenilenen
duygularının çoğunu oynayarak ortaya ilköğretim 5. Sınıf ders kitapları örneği). Uluslararası
çıkarmış ve sorunlarına çözümler Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 2(4),
geliştirmiştir. 274-285
 Çocuk ebeveynleri ile gerçekleştirebileceği [2] Schaefer, C. (2013). Oyun terapisinin temelleri. Ankara:
farklı aktiviteyi oyun seanslarına kolaylıkla Nobel Kitabevi.
[3] VanFleet, R. ve Topham, G. L. (2016). Filial therapy.
tercih etmektedir. Handbook of play therapy, 135-164.
 Çocuğun oyun seanslarındaki davranışları [4] Yalom I.D, Steiner H. Çocuk Terapisi: Psikoterapide
ve oyun temaları, klinik ve gelişimsel Güncel Klinik Yaklaşımlar Dizisi.pozitif yayınları.
bağlamda herhangi bir endişe olmadığını 2021 . Istanbul
göstermektedir [7], [8], [10], [11], [12]. [5] Axline V (1969) Play Therapy. New York, Ballantine
Books.
[6] https://www.a4pt.org/
[7] Öztekin, G.G., Gülbahçe, A. "3-10 yaş arası gelişimsel
problemleri olan çocuklarda ve ebeveynlerinde filial
II. YÖNTEM terapinin etkisinin incelenmesi." uluslararası türkçe
Konuyla ilişkili olarak arama motorlarından edebiyat kültür eğitim (teke) dergisi 8.4 (2019): 2322-
uluslararası ve ulusal yayınlar, kitaplar 2340.
[8] Özkaya, Banu Tortamış. "Ebeveyn-çocuk ilişkisi
incelenmiştir. üzerine odaklanan bir oyun terapisi yaklaşımı: Filial
terapi." Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 7.2 (2015): 208-
III. SONUÇ ve ÖNERİLER 220.
Oyun terapisi yöntemlerinden biri olarak [9] Guerney LF (1983) Introduction to Filial Therapy:
değerlendirilen filial terapi yeni yaklaşımlar training parents as terapists. In Innovations in Clinical
arasında önemli bir yere sahiptir. FT, özellikle Practice: A Sourcebook (Eds PA Keller, LG Ritt):26-39.
[10] VanFleet R (2005) Filial Therapy: Strengthening Parent-
çocuklarla yürütülen alternatif terapilerden biri Child Relationships through Play, 2nd ed. Sarasota,
olarak değerlendirilmektedir. Geleneksel Professional Resource Press.
terapilerden ayrılmasını sağlayan en önemli [11] VanFleet R (2011) Filial Therapy: Strengthening family
noktalardan biri patoloji odaklı olmamasıdır. relationships with the power of play. In Foundations of
988
Play Therapy (Ed C Schaefer):153-169. Hoboken, John

Wiley & Sons.
[12] Bratton S, Landreth G (1995) Filial therapy with single
parents: effects on parental acceptance, empathy, and
stress. International Journal of Play Therapy, 4:61-80.
[13] Holt, K. (2011). Child-parent relationship therapy with
adoptive children and their parents: Effects in child
behavior, parent-child relationship stress and parental
emphaty. Dissertation Abstracts International: Section B.
Sciences and Engineering, 71(8), 6224.
[14] Kidron, M. ve Landreth, G. (2010). Intensive child
parent relationship therapy with ımmigrant Israeli
parents in Israel. International Journal of Play Therapy,
(19),2, 64-78.
[15] Garza Y (2010) Filial therapy with victims of family
violence: aphenomenological study. J Fam Violence,
25:423-429.
[16] Chawla N, Solinas-Saunders M(2011) Supporting
military parent and child adjustment to deployments and
separations with filial therapy. Am J Fam Ther, 39:179-
192.
[17] Guerney L, Ryan V (2013) Group Filial Therapy.
Philadelphia, Jessica Kingsley Publishers.
[18] Guerney LF (2000) Filial Therapy into the 21st Century.
International Journal of Play Therapy, 9:1-17.
[19] Wickstrom, A. C. ve Falke, S. I. (2013). Parental
perceptions of an advanced filal therapy. Contemporary
Family Therapy, 35(1), 161-175.
[20] O'Connor, K. J. ve Braverman, L. D. (2009). Play therapy
theory and practice: Comparing theories and techniques:
John Wiley & Sons.
989
YAKIT PİLİ MODÜLÜNÜN MATLAB/SIMULINK İLE

MODELLENMESİ VE BENZETİMİ
Mustafa YILDIZ1*, Hasan GÜLER2
Elektrik Elektrik Mühendisliği/ Mühendislik Fakültesi, Fırat Üniversitesi, TÜRKİYE
1,2
*
mustafayildiz2398@gmail.com
Özet – Dünya genelinde yaşanan iklim değişiklikleri ve artan sera gazı salınımından dolayı daha çevreci
enerji kaynaklarına yönelmeler oldu. Paris antlaşmasının birçok ülke tarafından imzalanmasıyla otomobil
üreticileri hibrit veya tümüyle elektrikli araçlar üretmeye başladılar. Fakat dünya genelinde bu araçlar için
yeterli şarj istasyonu bulunmamaktadır. Genel olarak şarj istasyonlarında kullanılan enerjiyi şebekeden,
güneşten veya rüzgârdan almaktadır. Son yıllarda temiz enerji kaynakları dışında yakıt pili teknolojileri
üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Yakıt pilleri, çevreye zarar vermeyen ve elektrokimyasal bir olay
sonuncunda elektrik enerjisi üreten enerji dönüşüm teknolojilerinden biridir. Bu süreç esnasında içten
yanmalı motorlarda olduğu gibi yanma evresi olmadığından temiz bir enerji kaynağıdırlar. Yakıt hücresi,
bir elektrolit ve bu elektrolitin etrafını saran anot ile katot olmak üzere iki elektrottan oluşmaktadır. Anot
elektrotuna yakıt elektrotu ve katot elektrotuna ise oksijen elektrotu denilmektedir. Oksijen ve hidrojen ayrı
yollardan geçerek elektrik, su ve ısı üretir. Bu çalışmada yakıt pilinin 3 fazlı eşdeğer devre modeli
Matlab/Simulink’te modellenerek farklı yükler altında akım-gerilim grafikleri incelenmiştir. Elde edilen
sonuçlara göre yakıt pilli enerji kaynağı kullanarak elektrikli araçlar için şarj istasyonlarında ihtiyaç
duyulan enerjinin buradan temin edilebileceğini göstermiştir.
Anahtar Kelimeler –Yakıt Pili, Yenilenebilir Enerji, Hidrojen, Temiz Enerji, Enerji Üretimi
I. GİRİŞ sistemleri olarak düşünülmekte ve bu konuda çeşitli

Enerji ihtiyacı teknolojik gelişmelerin yanı sıra araştırmalar yapılmaktadır. Yakıt pilleri
artan Dünya nüfusuna paralel olarak artmaktadır. sürdürülebilir, güvenilir, temiz ve çevre dostu
Düşük maliyetli, sürdürülebilir ve yenilenebilir olmaları nedeniyle gelecek bakımından umut vaat
kaynaklar ile enerji üretim ve kullanımı önem eden sistemler olarak kabul görmektedir.
kazanmaktadır. Yeni büyük fosil yakıt rezervler 1980’lerden beri araçlarda yakıt pili kullanımı ile
belirlenmesine karşın, hızla tükenmekte ve ilgili birçok çalışma yapılmıştır. Bu gelişmeler
gelecekteki artan enerji ihtiyaçlarını karşılamada açısından verimli ekipman ihtiyacı ve temiz enerji
yetersiz kalmaktadır, bu da önümüzdeki yılların kullanımı en etkili parametrelerdir.
enerji ihtiyacının karşılanmasında açık Teknolojideki gelişmeler ile yüksek verimle, düşük
yaratmaktadır. Mamafih, fosil yakıtların asit fiyata, temiz güç üretimi yönündedir.
yağmurlarına, çevre kirliliğine, iklim değişikliğine,
küresel ısınmaya sebep olduğu bilinmektedir. Yakıt pilleri tüm bu kıstasları karşılayabilecek
Günümüzde temiz enerji deyince ilk akla güneş kapasitededir.
enerjisi gelse de güneşin az olduğu veya 6 ay Verimli, gürültüsüz ve temiz olduğu için içten
gündüz 6 ay gecenin yaşandığı kutuplarda pek de iş yanmalı motorların yerini alabilecek özelliktedir.
görür sayılmazlar. Yakıt pilleri geleceğin güç Ayrıca pek nadir hareketli parçalar içerdiğinden az
990
YILDIZ vd., YAKIT PİLİ MODÜLÜNÜN MATLAB/SIMULINK İLE MODELLENMESİ VE BENZETİMİ, ICEANS 2022, Konya, Turkey
bakım gerektirmesi yakıt hücresi sisteminin bir güç istasyonlarında bu enerji jeneratörlerinden hem
avantajıdır. [1]. ısıtma hem de elektrik yapılarında
19. yüzyılın buhar makinesinin yüzyılı olduğu ve faydalanılabilmektedir. Firmaların bu sistemleri
20. yüzyılın içten yanmalı motorların yüzyılı olduğu kullanması durumunda enerji tüketiminde %20 ile
bilinir. Öte yandan, 21. yüzyıl muhtemelen yakıt %40 arasında bir azalma gözlemlenmektedir. [5].
pilinin yüzyılı olacak ve sonucunda yakıt pilleri, Denizcilik iş kolunda en fazla yeğlenen
yakıt olarak hidrojen kullandıkları için, dünyaya konvansiyonel tahrik sistemi yerine, çevre
temiz, verimli, sürdürülebilir elektrik enerjisi kirliliğinin engellenmesi ve yakıt tasarrufu
sağlama olanağını sunarak Her türlü yakıt pili, faktörlerine bağlı olarak elektrikli tahrik sistemleri
hidrojen ve oksijenin elektrokimyasal reaksiyonu ile ve yakıt pilleri birbirleriyle bütünleşmeye
elektrik üretir ve oksijen, havanın sıkıştırılmasıyla başlamıştır. Yakıt hücreleri ilk olarak gemi elektrik
kolayca elde edilebilir. Sıvı hidrojen ve sisteminde denizaltı uygulamalarında kullanılmıştır.
hidrokarbonlar gibi yakıtlar şeklinde depolanan Yakıt hücrelerinin enerji kaynağı olarak istifade
elektrokimyasal enerjinin muazzam bir depolama edildiği teknikler diğer deniz platformlarında da
potansiyeline sahip olduğu bu şekilden yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. [6].
anlaşılmaktadır. Bu, lityum iyon piller gibi Rusya ve Güney Kore ülkeleri yakıt pilli kullanarak
geleneksel depolama mekanizmalarına kıyasla daha insansız hava araçları geliştirip kullanmışlardır. Her
büyük enerji yoğunluklarına sahip olduklarını iki ülke de insansız hava araçlarının havada kalma
kanıtlamaktadır. Ek olarak, sıvı yakıtlar veya süresini arttırmak için Horizon firmasının ürettiği
sıkıştırılmış gazlar şeklinde kolay sevkiyat sağlarlar Aeropak yakıt pilini akü yerine yakıt pili olarak
ve günümüz enerji altyapısında önemli bir değerlendirmiştir.
değişiklik gerektirmezler[2]. Bir başka çalışmada, yakıt pili temelli bir enerji
Aşırı ve alçak sıcaklıklarda işleyen yakıt pili sisteminin güç yoğunluğunun 500 W/kg düzeyine
sistemleri, olumlu yönleri sebebiyle ikinci bir enerji varabileceği, enerji yoğunluk aralığının ise 800-
kaynağı ile kullanıldıklarında yüksek sistem 10.000 Wh/kg düzeyine erişebileceği belirtilmiştir.
verimine ulaşmaktadır. Hibrit kullanımlarda [7].
sistemin verimi %60’lara kadar varabilmektedir. Yakıt pili sistemlerinde yakıt olarak basınçlı
Yakıt pilli hibrit sistemler, devamlılığı, güvenilirliği hidrojenden faydalanıldığında, enerji
ve nitelikli elektrik enerjisi ile bilhassa elektrik transformasyonundan sonra su atık olarak üretilir,
şebekesinden uzak yerleşim yerlerinde büyük ilgi bu nedenle sıfır emisyonlu bir enerji kaynağı olarak
görmektedir. [3]. yakıt pili sistemleri değerlendirilmektedir.
Günümüzde kullanılan fosil enerji kaynaklarının Tüm bunların yanı sıra yakıt pili sistemleri, düşük
çevre kirliliğine yol açması ve bu enerji gürültü ve düşük termal izlenebilirliğe sahip enerji
kaynaklarının stoklarının gelecekte tükenebilecek kaynakları sınıfında yer almakta olup, bu vasıfları
olması, farklı enerji kaynakları arayışlarına yol sebebiyle İHA çalışmalarında daha yaygın kullanım
açmaktadır. bulacağı kabul edilmektedir. [8].
Yakıt pili teknolojisi, alternatif enerji
kaynaklarından biri olarak dikkat çekmektedir. II. MATERYAL VE YÖNTEM
1958 yılında NASA tarafından yakıt hücrelerinin A. Yakıt Pili
uzay gemilerinde yakıt olarak kullanılması, söz
konusu pilin enerji kaynağı olarak Yakıt pilleri, çevreye zarar vermeyen bir
değerlendirilmesine yol açmıştır. Yakıt pilinin elektrokimyasal olay sonuncunda elektrik enerjisi
kâşifi olarak Avukat William Grove kabul meydana getiren enerji transformasyon yöntemidir.
edilmektedir. William Grove tarafından yakıt piliyle Bu işlem sırasında içten yanmalı motorlardaki gibi
ilgili ilk araştırmalar yapılmıştır [4]. yanma aşaması olmadığı için doğaya zararlı madde
Sabit güç santralleri, yakıt pili teknolojisinin salmadığından temiz bir enerji kaynağıdır. Yakıt
kullanımı için önemli alanlardan bir tanesidir. pili, bir elektrolit ile bu elektrolitin etrafını kuşatan
Dünyada sabit güç kaynağı olarak kurulmuş 200'den anot ve katot olmak üzere iki elektrottan
fazla Yakıt hücresi istasyonunun bulunması buna oluşmaktadır. Katot elektrotuna ise oksijen
işaret etmektedir. okullarda, hastanelerde, elektrotu ve anot elektrotuna yakıt elektrotu
havaalanlarında, iş yerlerinde, Otellerde, evlerde ve
991
denilmektedir. Hidrojen ve oksijen farklı yollardan

geçerek elektrik, ısı ve su üretmektedirler. Tablo 2. Yakıt Pillerinde Gerçekleşen Elektrokimyasal
Reaksiyonlar
B. Yakıt Pili Çeşitleri Yakıt Pili Anot Reaksiyonu Katot
Yakıt ve oksitleyiciler, yakıtın yakıt hücresinin içinde Reaksiyonu
PEMFC 𝐻2 → 2𝐻 + + 2𝑒 − 1⁄ 𝑂 + 2𝐻 +
veya dışında kullanılışı, elektrolit cinsi, yakıtın besleme 2 2
şekli, yakıt pilinin sıcaklığı ve benzeri parametreler + 2𝑒 − → 𝐻2 𝑂
yakıt pillerinde farklı türleri ortaya çıkarmıştır. AFC 𝐻2 + 2(𝑂𝐻)− 1⁄ 𝑂 + 𝐻 𝑂
2 2 2
o Erimiş Karbonat Yakıt Pili (MCFC) → 2𝐻2 𝑂 + 2𝑒 − + 2𝑒 − → 2(𝑂𝐻)−
o Alkalin Yakıt Pili (AFC) MCFC 𝐻2 + 𝐶𝑂3−2 1⁄ 𝑂 + 𝐶𝑂
2 2 2
o Katı Oksit Yakıt Pili (SOFC) → 2𝐻2 𝑂 + 𝐶𝑂2 + 2𝑒 −
→ 𝐶𝑂 −2
o Polimer Elektrolit Yakıt Pili (PEMFC) + 2𝑒 −

𝐶𝑂 + 𝐶𝑂3−2
o Fosforik Asit Yakıt Pili (PAFC) → 𝐶𝑂2 + 2𝑒 −
SOFC 𝐻2 + 𝑂−2 1⁄ 𝑂 + 2𝑒 −
− 2 2
→ 𝐻2 𝑂 + 2𝑒
C. Yakıt Pillerinin Özellikleri → 𝑂−2
𝐶𝑂 + 𝑂 −2
→ 𝐶𝑂2 + 2𝑒 −
Tablo 1. Yakıt Pillerinin Özellikleri 𝐶𝐻4 + 4𝑂 −2
Yakıt Pili PEM AFC PAF MCF SOFC → 2𝐻2 𝑂 + 𝐶𝑂2
Özellikle FC C C + 2𝑒 −
r
Elektrolit Polime Potasy Fosfo Li / Ka Stabilize E. Yakıt Pillerinin Çalışma Prensibi
r İyon um rik Karbo Zirkony
Değişi Hidrok Asit nat um
m Zarı sit
Yakıt pilleri elektrokimyasal reaksiyonlar kullanıp,
Elektrolitt H+ OH- H +
CO3 -2
O2 -2 içinde şekillenen kimyasal tepkimenin enerjisini
eki direkt elektrik enerjisine dönüştürür. Reaksiyon
taşıyıcı ekzotermiktir ve ısı üretir. Isı aşırı olmadığında
Sıcaklıkla 40 – 80 65 – 205 650 oC 1000 oC yakıt hücresinden su yardımı ile giderilir. Yakıt
rı o
C 220 oC o
C
Verimleri % 45 % 40 - % 37 % 45- % 60 - pilinin aşırı sıcaklıklarda soğutma sistemlerine
80 - 42 60 70 gereksinimi vardır. Tek bir yakıt pili birimi
Güç 3,8 – 1 0,8 – 1,5 – 0,1 – 1,5 genellikle bir katot, bir anot ve bunları ayıran ve
Yoğunluk 6,5 1,9 2,6 yalnızca proton iletkenliği bulunan gözenekli
ları
kW/m2
elektrolitten meydana gelir.
Güç 350 - 35 - 120 - 30 - 40 15 - 20 Yakıt pilleri elektrokimyasal reaksiyonlar sonucu
Ağırlık 1500 105 180 oluşan enerji, izotermal bir alanda suyun oluşumu
Oranı esnasında meydana gelen entalpi değişimi
W/kg
kullanılarak hesaplanır.
Yakıt H2 H2 H2 H2 H2
Türü Normal koşullarda su ve bileşenlerinin
termodinamik özellikleri Tablo 3’de sunulmuştur.
Katalizör Platin Platin Platin Nikel Perovski
tes Tablo 3. Su ve Bileşenlerinin Normal Koşullarda
Pil Karbon Karbon Grafit Nikel, Seramik Termodinamik Özellikleri
Bileşeni Çelik H2 O2 H2O
Hücre 1,1 1 1,1 0,7 - 1 0,8 - 1 Entalpi (kJ / 0 0 -285,83
Voltajı V mol)
Entropi (kJ / 130,68 205,14 69,91
D. Yakıt Pillerinde Gerçekleşen Elektrokimyasal mol*K)
Reaksiyonlar
T = 25 oC, P = 0,98 bar kabul edilmiştir.
Tersinir ve sabit sıcaklıkta oluştuğu kabul edilen

tepkimeye ait termodinamik büyüklüklerin
hesabına ilişkin veriler Tablo 4’de sunulmuştur.
992
Tablo 4. 1 mol Hidrojen İçin Yakıt Piline Ait Termodinamik

Özelliklerin Hesabı
Termodinamik Büyüklükler Denklem
Entalpi Değişimi (ΔH) ΔH = ΔHtepkime = ΣHürün -
ΣHgirenler = -285,83 kJ
Entropi Değişimi (ΔS) ΔS = ΔStepkime = ΣSürün -
ΣSgirenler = -162,34 J / K
Sistem Tarafından Çevreye QS = TΔS = 298 K * -
Atılan Isı Enerjisi (QS) 163,34 J / K = -48,7 kJ
Gibbs Serbest Enerjisi (ΔG) ΔG = ΔH – TΔS = -237,13

kJ
Elektrik Enerjisi Çıkışı (We) We = -ΔG = 237,13 kJ
Isı Enerjisi Çıkışı (Qçev) Qçev = - QS = 48,7 kJ
Yakıtın Toplam Enerjisi (WT) WT = We + Qçev = 285,7 kJ
Yakıt Pili İdeal Verimi (ηi) ηi = We / WT = 0,83 Şekil 3. Yakıt Pilinin DC/DC Boost Converter Simulink
Eşdeğer Modeli
F. Yakıt Pilinin MATLAB/SIMULINK Benzetimi
Şekil 1. Yakıt Pilinin 3 Fazlı Yükte Simulink Eşdeğer Modeli Şekil 4. Yakıt Pilinin 3 Fazlı RLC Yük Simulink Eşdeğer
Modeli
Şekil 5. Yakıt Pilinin Boost Converter’den Önceki ve Sonraki

Akım Gerilim Grafiği
Şekil 2. Yakıt Pilinin Simulink Eşdeğer Modeli
Şekil 6. Yakıt Pilinin 3 Fazlı RLC Yükteki Akım Gerilim

Grafiği
993
III. BULGULAR [6] Yıldızbilir, F., (2006), “Yakıt Pili ile Elektrik Enerjisi
Üretimi”, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri
Yapılan literatür araştırmasında, yakıt pilleri çeşitli
Enstitüsü, Elazığ.
alanlarda enerji üretimi için kullanımları [7] Konar,Z. (2019) “Gemi Elektrik Sistemi ve Acil Durum
görülmüştür. Amerikan uzay ajansı NASA yakıt Jeneratörü Kısmi Yüklerini Besleyen Hidrojen Yakıt Pili
pillerinin uzay kullanımları için birçok arge Modeli” Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri
çalışması yapmıştır. Günümüzde gemilerde, hava Enstitüsü, Ankara.
[8] H. Chen, T. N. Cong, W. Yang, C. Tan, Y. Li ve Y.
araçlarında vb. yerlerde kullanımları mevcuttur.
Ding, “Progress in electrical energy storage system: A critical
review,” Progress in Natural Science, vol. 19, no. 3, pp. 291–
IV. TARTIŞMA
312, 2009.
Araştırmada yakıt pillerinin enerjiye olan ihtiyacı
azaltabileceği görülmüştür. Ancak yakıt pilinin
yakıtı olan hidrojen elementinin üretiminin ve
muhafaza edilmesinin sıkıntıları vardır.
Teknolojinin gelişmesi ile bu sorunların da
azaltılabileceği düşünülmektedir. Yakıt pilleri
doğada fazlaca bulunan hidrojen elementini
kullandığı için insanoğluna uzun süreler boyunca
enerji sağlayabilecek bir kaynaktır.
V. SONUÇLAR
Yapılan literatür aramalarında da yakıt pillerinin
çeşitli amaçlar için enerji kaynağı olarak
kullanıldığı görülmüştür. Matlab Simulink yazılımı
kullanılarak 1.5 bar basınçta Polimer Elektrolit
Membranlı yakıt pilinin 24V DC gerilimi üretimi ve
200V AC gerilime dönüştürülmesinin modellemesi
yapılmıştır. 4 tane yakıt pili seri bağlanarak 96 V
±10 çıkış gerilimi sağlanmıştır. Yakıt pilindeki çıkış
gerilimi DC DC Boost Converter ile 200 V
yükseltilmiştir. Boost Converter’in çıkışında
inverter yardımı ile 3 fazlı AC gerilime dönüşümü
sağlanmıştır. 10000 W 50 Hz lik üç falı bir yükte az
harmonikli sinüs dalgaları elde edilebilmiştir.
KAYNAKLAR
[1] Erdör Türk, B. (2008) “Yakıt Pilleri İçin Empedans
Kaynaklı İnverter Tasarımı Ve Bir Uygulama Devresinin
Gerçekleştirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
[3] Mohamed Fouzi Mohamed Ben Oun, (2021), “Yakıt
Pili Sistemlerinde Güç Verimliliğini Artırmak İçin Maksimum
Güç Noktası Takip Algoritmasına Yönelik Yeni Bir Yaklaşım”,
Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü, Kastamonu.
[4] Türker, B., İnan, A., Trabulus, S., Yakıt Pili Çeşitleri,
3E Electrotech-Enerji, Elektrik, Elektronik Teknolojileri
Dergisi, Sayı 126, Kasım, 2004.
[5] Yılmaz, A., Ünvar, S., Ekmen, M. ve Aydın, S., (2017).
Yakıt Pili Teknolojisi, Technological Applied Sciences
(NWSATAS), 12(4):185-192,
DOI:10.12739/NWSA.2017.12.4.2A0126.
994
Performance Evaluation of the MOEA/D Algorithm on Noisy

Multiobjective Optimization Problems
Tolga Altinoz1*
1
Department of Electrical and Electronics Engineering, Ankara University, Turkey
*
(taltinoz@ankara.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – Noisy optimization occurs when the decision variable and/or objective in the optimization
problem has variable nature, such as the variable is generated as noisy information from sensors. Without
having the statistical information of the noise, it is difficult to select the best solution among the solution
candidates obtained in the optimization process. In addition, complexity of this problem increases as the
number of objectives and number of decision variables are increased. Generally, in benchmark problems
two different noise models are used as an additive noise model to the objective function in multiobjective
problem. These models are Gaussian Noise and Uniform Noise. Therefore, additional sub-routines are
needed to integrate on the optimization algorithm. Before proposing new models, a set of benchmark
problems and the performance of the meta-algorithm on the benchmark problems needs to report and
commented, which is the aim of this research. In addition of this purpose, a series of benchmark problem
is needed to proposed. In this paper, the well-known benchmark problems are changed with additive noise
models (in total there will be 8 benchmark problems) and they solved with MOEA/D algorithm. The
performance of the algorithm with and without noise is investigated and possible improvements are
proposed in this research.
Keywords – Optimization, Evolutionary algorithm, Noisy optimization, Multiobjective optimization, Benchmark Problems.
I. INTRODUCTION manner and force and torque are the objectives of

The multiobjective optimization problems are the system which are measured as a noisy signal.
defined as given below; There are possible methods which are proposed to
fix their noisy signals on objective values. In [9], a
min 𝐹(𝑥) = (𝑓1 (𝑥) … 𝑓𝑀 (𝑥)) (1) new term is added to the objective (as a penalty
𝑠𝑢𝑏𝑗𝑒𝑐𝑡 𝑡𝑜 𝑥 ∈ Ω term) for the mean fitness estimation. In general, the
idea is based on taking the statistical property of the
where the decision space is defined as Ω and the M
objective value. In other words, the effective
dimension objective space F:Ω→RM is the real
estimation of the noisy objective value is the main
valued objective space [5, 6], where F is the
idea. For this purpose, the solutions are “sampled”
objective function vector of real valued objective
from the population. This sampling idea changes the
functions f. In engineering problems, the best
method to handle noisy objective some of them are
solution set is unknown however the best possible
dynamic sampling [10], one-shot method [11],
solution on the objective space is called Pareto Front
Pareto rank [12], and linear DS strategy [10].
(PF), and the solutions are called the Pareto set [7].
In literature it is possible to find some of the
In engineering problems, the objective of the methods for noisy optimization, however designing
desired problem can be noisy. As an example, in [8], of the benchmark problem for noisy optimization is
two robots are pushing a box as a collaborative another problem. In single objective optimization in
995
Altinoz., Performance Evaluation of the MOEA/D Algorithm on Noisy Multiobjective Optimization Problems, ICEANS 2022, Konya, Turkey
𝑀
[1] some benchmark problems are proposed. In this 1 2 1
research a set of benchmark problems for 𝑔(𝑥𝑀 ) = 100 [|𝑥𝑀 | + ∑ ((𝑥𝑖 − ) + 𝑐𝑜𝑠 (20𝜋 (𝑥𝑖 − )))]
2 2
𝑖=1
multiobjective optimization is proposed. In addition
DTLZ2:
of this attempt, the performance of the MOEAD 𝑓1 = (1 + 𝑔(𝑥𝑀 ))
algorithm on the noisy problems are discussed in 𝜋 𝜋 𝜋 𝜋
𝑐𝑜𝑠 (𝑥1 ) … 𝑐𝑜𝑠 (𝑥𝑀−2 ) 𝑐𝑜𝑠 (𝑥𝑀−1 ) … 𝑐𝑜𝑠 (𝑥𝑀−2 )
this research. 2 2 2 2
𝜋
The organization of this paper is beginning with 𝑠𝑖𝑛 (𝑥𝑀−1 )…
2
𝑀
the introduction section. Then Benchmark problems 𝜋 1 2
𝑓𝑀 = (1 + 𝑔(𝑥𝑀 ))𝑠𝑖𝑛 (𝑥1 ) 𝑔(𝑥𝑀 ) = ∑ ((𝑥𝑖 − ) )
with the optimization algorithm are presented. 2
𝑖=1
2
Then, the implementation results finally the DTLZ3:
conclusion is given. 𝑓1 = (1 + 𝑔(𝑥𝑀 ))
𝜋 𝜋 𝜋 𝜋
𝑐𝑜𝑠 (𝑥1 ) … 𝑐𝑜𝑠 (𝑥𝑀−2 ) 𝑐𝑜𝑠 (𝑥𝑀−1 ) … 𝑐𝑜𝑠 (𝑥𝑀−2 )
II. NOISY BENCHMARK PROBLEMS AND 2 2 2 2
𝜋
OPTIMIZATION ALGORITHM 𝑠𝑖𝑛 (𝑥𝑀−1 )…
2
𝜋
𝑓𝑀 = (1 + 𝑔(𝑥𝑀 ))𝑠𝑖𝑛 (𝑥1 )
A. Noisy Models 2
𝑀
Two models are added/multiplied to the objectives 1 2 1
𝑔(𝑥𝑀 ) = 100 [|𝑥𝑀 | + ∑ ((𝑥𝑖 − ) + 𝑐𝑜𝑠 (20𝜋 (𝑥𝑖 − )))]
of the multiobjective benchmark problems. These 2 2
𝑖=1
models are Gaussian Noise and Uniform Noise DTLZ4:
models [1]. The models are proposed in [1] and they 𝜋
𝑓1 = (1 + 𝑔(𝑥𝑀 ))𝑐𝑜𝑠 (𝑥1100 ) …
are integrated into benchmark problems which are 2
𝜋 𝜋
𝑐𝑜𝑠 (𝑥100 𝑀−2 ) 𝑐𝑜𝑠 (𝑥100 𝑀−1 )
given as the following subsection. 2 2
𝜋
Gaussian Noise Model: Normal distribution is …𝑓𝑀 = (1 + 𝑔(𝑥𝑀 ))𝑠𝑖𝑛 (𝑥1001 ),
2
𝑀
multiplied with the objective function. 1 2
𝐹𝑔𝑛 (𝑓) = 𝑓 × 𝑒 𝛽𝑁(0,1) (2) 𝑔(𝑥𝑀 ) = ∑ ((𝑥𝑖 − ) )
2
𝑖=1
where β is the noise strength and selected as 0.01 as
suggested in [1], and N(0,1) is the normal These four DTLZ benchmark problems are joined
distribution. with two noise models. Therefore 8 modified
benchmark problems are proposed in the research.
Uniform Noise Model: This model has two
uniformly random number generator (𝑈(0,1))
109
0.01×𝑈(0,1) C. Multiobjective evolutionary algorithm based on
𝐹𝑢𝑛 (𝑓) = 𝑓 × 𝑈(0,1) × 𝑚𝑎𝑥 (1, ( ) ) (3) decomposition (MOEA/D) [3]
𝑓+𝜖
where ϵ is a small number to get rid of the zero- Multiobjective evolutionary algorithm based on
division problem and α is selected as 1. decomposition (MOEA/D) is proposed by Zhang in
These two models are used with five benchmark 2007 [3]. The algorithm is a evolutionary algorithm
problems which are given at the next sub-section. so that it is based on three fundamental operators
B. Benchmark Problems crossover, mutation and selection operators. The
main contribution of this algorithm remains in the
The research is based on the benchmark problems
selection operator. Unlike other optimization
used in this research which is proposed in [2]. The
algorithms, the best solutions are selected by using
DTLZ benchmark problem set is taken as the basis
the idea of decomposition. Decomposition is a
of the research. Then the randomized models
generalized version of the scalarization idea. The
(Gaussian and Uniform) are applied to all the
scalarization is a method to convert multiobjective
objectives. The mathematical formulations of the
to the single objective problem. The well known
DTLZ algorithms are presented below.
scalarization method is the weighted sum method
which is based on multiplication of objective values
DTLZ1:
1 and summing them to form a single objective. The
𝑓1 = 𝑥1 𝑥2 … 𝑥𝑀−1 (1 + 𝑔(𝑥𝑀 )) … (1 − 𝑥𝑀−1 ) weight vector is multiplied with the objective
2
1
(1 + 𝑔(𝑥𝑀 ))…𝑓𝑀 = (1 − 𝑥1 )(1 + 𝑔(𝑥𝑀 ))
2
values. If this weight vector is converted to weight
vector set is the main idea of the decomposition
method. Two possible solutions are compared with
996
each other with respect to the decomposition values unDTLZ1-unDTLZ4 (for Uniform Noise model).
in MOEAD algorithm. In this algorithm Algorithm run 10 times independently. The
Tchebycheff decomposition method is used. The population size is 125 with 5-objective optimization
algorithm begins with the randomly initialize of the problems. The maximum number of function
populations, the weight vector which is used to evaluation is 106.
calculate decomposition method and finally the The implementation run as three steps. At the first
neighbourhood matrix. This matrix is used for step, MOEAD algorithm is applied to the original
generate offspring. In this algorithm the offspring DTLZ problem. Table 1 gives the IGD metric value
are generated from the neighbouring members. Next and its statistical properties for DTLZ problems.
the offspring are generated by using the crossover
method called SBX method. Then by using the Table 1. IGD metric results for DTLZ problems
polynomial mutation the offspring are changed.
Finally, by using the decomposition only the best Problem M D MOEAD
members survived to the next generation. In DTLZ1 5 9 6.2876e-2 (3.01e-7)
addition, since Tchebycheff method uses the ideal DTLZ2 5 14 1.9563e-1 (2.30e-7)
point, this point is updated at every generation. The DTLZ3 5 14 1.9563e-1 (7.09e-6)
algorithm is repeated until a desired termination DTLZ4 5 14 1.9563e-1 (1.49e-6)
condition is met.
D. Performance Measurement These statistical values are the basis of the other
Comparing and performance evaluation of the results on this research. After obtaining these results
single objective optimization algorithms are in Table 1; two noise models with DTLZ problems
relatively simple so that the decision variable who named as gnDTLZ (DTLZ with Gaussian Noise
gives the smallest (for minimization problem) Model) and unDTLZ (DTLZ with Uniform Noise
objective value is the best result of the population. Model) are implemented and results are reported in
Also, when comparing two single objective Table 2 and Table 3 respectively.
optimization algorithms, the algorithm with the
smallest objective value is the best algorithm among Table 2. IGD metric results for gnDTLZ problems
them. However, when two multiobjective
Problem M D MOEAD
optimization algorithm is compared, some functions
gnDTLZ1 5 9 6.2470e-2 (1.38e-4)
named as metrics are needed since the solution of
the multiobjective optimization algorithm is a set gnDTLZ2 5 14 1.9511e-1 (4.99e-5)
instead of a single objective value. Therefore, gnDTLZ3 5 14 1.9577e-1 (4.19e-4)
metrics are needed to defined. One of the possible gnDTLZ4 5 14 5.0246e-1 (2.57e-1)
metrics the Inverted Generalize Distance (IGD)
metric is one of the most frequently preferred Table 3. IGD metric results for unDTLZ problems
metrics for comparing multiobjective optimization
algorithms. Problem M D MOEAD
The IGD metric is a Euclidean-based calculation unDTLZ1 5 9 4.7448e+6 (8.84e+6)
method so that the average distance between unDTLZ2 5 14 2.1139e+4 (3.24e+4)
obtained solutions and the Pareto front is calculated. unDTLZ3 5 14 3.1993e+6 (5.60e+6)
Therefore, as the obtained solution is closer to the unDTLZ4 5 14 2.0433e+3 (2.10e+3)
Pareto set than a smaller metric value is obtained.
For this reason, the smaller IGD metric value is When the results are compared with Table 1 and
desired [4]. Table 2, it can be observed almost same results
III. IMPLEMENTATION except DTLZ4 problem where almost 4 times larger
results are obtained from Gaussian Noisy problems.
In this research 12 benchmark problems are Same comparison can be made for Uniform Noisy
applied to MOEA/D algorithms. These benchmark model. The results in Table 3 are very different than
problems are DTLZ1-DTLZ4; gnDTLZ1-
Table 1. There is a huge difference between these
gnDTLZ4 (for Gaussian Noise model) and two tables.
997
The results given in Table 2 and 3 are for the noisy solutions on the objective space. For this reason, not
objective function. However, these values are only the objective values but also the decision
getting from the decision variables obtained in variables are changed. Among these two noisy
MOEAD. The question is “What are the objective models, Uniform noise model gives more
values for the same decision values obtained in challenging objective values and decision variable
Table 2 and Table 3?” gives the response of the set. The reason is that since the change on the
question that “How the performance of the objective value is relatively small in Gaussian noise
optimization algorithm is affected from noisy model, the statistics of the results can cancel the
problems. To give the solutions for these questions, noisy part of the values on given tables.
in Table 4 and Table 5 the objective values of the As the future study, the possible methods will be
DTLZ problem for the decision variables obtained compared on especially uniform noise model and
in Table 2 and Table 3 is reported, respectively. the performances will be compared.
Table 4. IGD metric results for the decision variables REFERENCES

obtained in Table 3
Problem M D MOEAD [1] S. Finck, N. Hansen, R. Ros, A.Auger, “Real-Parameter

Black-Box Optimization Benchmarking 2010:
DTLZ1 5 9 14.1226 (1.4142)
Presentation of the Noisy Functions,” Working Paper
DTLZ2 5 14 1.9513e-1 (3.2617e-5) 2009/ 21, compiled December 4, 2014.
DTLZ3 5 14 1.960e-1 (7.906e-4) [2] K. Deb, L. Thiele, M. Laumanns, and E. Zitzler, Scalable
Test Problems for Evolutionary Multi-Objective
DTLZ4 5 14 6.3572e-1 (2.088e-1)
Optimization. Kanpur, India: Kanpur Genetic
Algorithms Lab. (KanGAL), India Inst. Technol.,2001.
Table 5. IGD metric results for the decision variables KanGAL Report 2001001.
obtained in Table 4 [3] Zhang Q. Li H. “MOEA/D: A Multiobjective
Evolutionary Algorithm Based on Decomposition,”
Problem M D MOEAD IEEE Transactions on Evolutionary Computation, vol.
11, no. 6, 2007.
DTLZ1 5 9 7.6347e+1 (2.8721e-1)
[4] E. M. Lopez and C. A. C. Coello, “Igd+-emoa: A multi-
DTLZ2 5 14 2.1139e+4 (3.2447e+4) objective evolutionary algorithm based on igd+,” in
DTLZ3 5 14 3.1992e+6 (5.5987e+6) Evolutionary Computation (CEC), 2016 IEEE Congress
on. IEEE, 2016, pp. 999-1006.
DTLZ4 5 14 2.0433e+3 (2.0976e+3) [5] K. Miettinen, “Nonlinear Multiobjective Optimization,”
Norwell, MA: Kluwer, 1999.
When Table 4 is compared with Table 2, the [6] K. Deb, “Multi-Objective Optimization using
solutions are like each other. However, for DTLZ1 Evolutionary Algorithms,” New York: Wiley, 2001
problem, the DTLZ gives larger results than [7] C. Coello D. Veldhuizen and G. Lamont, “Evolutionary
Algorithms for Solving Multi-Objective Problems,”
gnDTLZ1 problem. Similar comparison can be Norwell, MA: Kluwer, 2002.
made between Table 5 and Table 3 on unDTLZ [8] P. Rakshit, A. Konar, S. Das, L.C. Jain, A.K. Nagar,
problems, and almost same results can get except Uncertainty management in differential evolution
DTLZ1 problem. In addition, Table 4 and Table 5 induced multiobjective optimization in presence of
can compared with Table 1. The differences are measurement noise, IEEE Trans. Syst., Man, Cybern.
Syst., vol. 44, no. 7, pp. 922–937, 2014.
obtained in DTLZ1 and DTLZ4 problems. For [9] L. Painton, Laura, U. Diwekar, Stochastic annealing for
DTLZ2 and DTLZ3 problems almost same results synthesis under uncertainty, Eur. J. Oper. Res., vol. 83,
are obtained for Gaussian noise model. no. 3, pp. 489–502, 1995.
[10] F. Siegmund, A.H.C. Ng, K. Deb, A comparative study
of dynamic resampling strategies for guided evolutionary
IV. CONCLUSION multi-objective optimization, Proc. IEEE Congr. Evolut.
Comput., pp. 1826–1835, 2013.
In this research a set of noisy benchmark problems [11] J. Branke, C. Schmidt, Sequential sampling in noisy
are proposed by using the DTLZ problem set. Two environments, Proc. Parallel Probl. Solving Nat.,
noise models are integrated with four of the DTLZ Springe. Berl. Heidelb., pp. 202–211, 2004.
problem set. These noise models are Gaussian and [12] K. Deb, A. Pratap, S. Agarwal, T.A.M.T. Meyarivan, A
Uniform models. From the results, the noisy fast and elitist multiobjective genetic algorithm: nsga-ii,
objective values change the order of the dominated
998
IEEE Trans. Evolut. Comput., vol. 6, no. 2, pp. 182–197,

2002.
999
Change of fundamental crystal structure of Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0Oy

Ceramic Materials with Eu impurity
M. Öz1,, and G. Yildirim2
1
Abant Izzet Baysal University, Department of Chemistry and Chemical Processing Technology, Gerede-Bolu–Turkey, 14280
2
Abant Izzet Baysal University, Department of Mechanical Engineering, Bolu–Turkey, 14280
oz_m@ibu.edu.tr
Abstract - The influence of europium impurity addition amount within the different mole-to-mole ratios
of 0.00 ≤x≤0.10 on the fundamental crystal structure, superconducting phase volume fraction, phase
analyses, lattice cell constants (a and c-axis lengths), grain alignment orientations and distributions, average
crystallite size and strength quality of connection between the grains of the bulk Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0Oy (Bi-
2212) ceramic compounds is examined by using the powder X-ray diffraction examinations. The pure and
Eu-added Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0OyEux ceramic compounds are prepared by standard solid-state reaction
method in the atmospheric air condition. The experimental findings indicate that every crystal structure
quantity is found to decrease systematically depending on the europium impurity addition level up to the
maximum addition of x=0.10 as a result of the increase in the new crystal structure problems including the
microvoids, strains, omnipresent flaws, micro/macroscopic cracks, impurity residues, coupling, and
connectivity between the adjacent layers in the ceramic system. Similarly, the existence of europium
addition damages dramatically the optimization of mobile hole charge carrier densities, cooper-pair
probabilities, and super-electrons in the superconducting system. Correspondingly, the europium addition
in the bulk Bi-2212 ceramic system is not a good idea for the development of main crystallographic features.
Keywords – Bi-2212 ceramic structure; Eu impurity; XRD measurements; Average grain size.
I. INTRODUCTION materials with heavy fermions, rare-earth

Superconductivity behavior was firstly found for borocarbide samples, rutheno-cuprate compounds,
the heavy mercury material at 4.2 K in 1911 by the A-15 inorganic materials, new materials with
scientist Onnes [1]. As well known that the chevrel phase, chalcogens, silicon-based samples,
superconductivity phenomenon is examined in two pyrochlore oxides, magnesium diboride, and
main parts: (I) critical transition temperatures and cuprate-layered perovskite (Tl-, Bi- and Hg-based
(II) perfect Meissner effect. The former is related to ceramic) compounds are included in the
the presence of certain transition temperature below superconductor parents [3, 4]. Besides, new types of
which a material exhibits the superconducting materials have still been studied to exhibit
characteristic features while the latter parameter superconductivity behavior so that new compounds
means the expulsion of magnetic flux fields totally possess higher critical transition temperatures (onset
in the interior of material [2]. During the history of and offset), greater critical current density, larger
superconductivity phenomenon, several materials; carrying density capability and higher magnetic
namely, semi-metals, elements, organic field carrying capability [5–8]. On this basis, the
compounds, alloys, metals, metal-based superconducting compounds are mainly arranged in
compounds, fullerides, semi-metal-containing two basic parts including type-I as known soft type
materials, carbon-pertaining compounds, new sample (first part of superconductivity era) and
1000
Öz &Yıldırım., Change of fundamental crystal structure of Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0Oy Ceramic Materials with Eu impurity, ICEANS 2022,
Konya, Turkey
type-II received superconducting ceramic mechanical characteristic parameters of

compounds (hard-ceramic materials composed of Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0OyEux with 0.00 ≤x≤0.10
multi-layered perovskite structure) [9–11]. superconducting materials. In this part, we focus
Moreover, some general characteristic quantities directly on the change of fundamental crystal
enable us to determine which materials are in type-I structure results such as the crystallinity, lattice cell
or type-II materials. Among the superconducting constants (a and c), phase quality, grain alignment
compounds, the type-II ceramic compounds with orientations and distributions, phase analyses,
lower energy consumption in the crystal structures average grain size and strength quality of
and larger operating temperature and pinning connection between the grains utilizing powder
ability/capacity have much more application fields XRD test findings which are deduced from 2θ
(especially in electro-optic, sensitive process angles between 4°-60° in the air atmosphere under
control, levitated trains, refrigeration systems, the room temperature. The characteristic diffraction
generators, spintronics, transformers, particle peaks appearing in the XRD diffractograms are
accelerators, network, medicine, motors, indexed considering Miller indices which are shown
engineering, future hydrogen society, industrial to be H (hkl) for the high-Tc superconducting phase,
energy-related sectors, power transmission, L (hkl) for the low-Tc superconducting phase and
metallurgical, innovative energy infrastructure, VL (hkl) for the very low-Tc superconducting
material science, heavy-industrial technological and phase. Here, the indexation is performed to JCPDS
large scale application fields) [12–16] due to their index card numbers. With the aid of powder XRD
indispensable characteristic features including patterns we determine the variation of fundamental
much larger current and magnetic field carrying crystal structure results provided above. Besides,
ability, as compared to those of the conventional the experimental procedures related to the
superconductors. preparation details including the material
In the current study, we determine the role of preparation process, standard solid-state reaction
europium impurity addition on the main route, experimental test tools, digital tester, Eu
crystallinity, lattice cell constants (a and c), phase mole-to-mole weight ratios, ambient conditions,
quality, grain alignment orientations and milling process, characterization instruments, high-
distributions, phase analyses, average grain size and purity chemical powders, heat-treatment methods,
strength quality of connection between the grains of and heating/cooling rates in Ref. [17]. The series of
Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0Oy (Bi-2212) ceramic samples Eu-added Bi-2212 ceramics compounds with regard
using powder X-ray diffraction (XRD) technique. It to Eu stoichiometric ratios of Bi-2212 prepared by
is found that the existence of europium addition in the mole-to-mole ratio intervals of x= 0.00, 0.01,
the solid Bi-2212 ceramic compound seriously 0.03, 0.05, 0.07 and 0.10 are thereafter presented
degrades all the fundamental crystal structure pure (unadded), Eu-1, Eu-2, Eu-3, Eu-4, and Eu-5,
quantities. respectively.
This study being interested in the determination III. RESULTS AND DISCUSSION
of role of europium impurity addition on the general In this comprehensive study, the influence of
characteristic quantitates includes the standard europium impurity addition (in the mole-to-mole
measurement method results, viz. physical ratio ranges between 0 and 0.10) on the main
properties, microstructural, pairing mechanism, crystallinity quality, lattice cell constant (a and c)
superconducting, nucleation stability, crystallinity parameters, phase purities, grain alignment
quality, electrical, flux pinning ability, composition, orientations and distributions, average crystallite
formation of discrete pancakelike, crystallization size and strength quality of interaction between the
temperature, crystallite size, phase stabilization, grains deduced from powder XRD measurements
morphological views, lattice strain, lattice constant (2θ angles intervals of 3°-60°) of
parameters, dislocation density, clustering, Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0Oy (Bi-2212) ceramic sample is
nucleation reaction kinetics, slip system, crystal experimentally analyzed from the XRD
plane alignment, phase analyses, graphitization diffractograms. One can see the variation of
index, mechanical design performance, and diffraction peaks (indexed by Miller indices)
1001
Konya, Turkey
deduced from the XRD patterns of pure and Eu- structure properties of the Bi-2212 ceramic system
added Bi-2212 superconducting materials with the with the incorporation of europium impurities
europium addition level in Fig. 1. within the different mole-to-mole addition ratios of
0.00 ≤x≤0.10 in the crystal structure. The
experimental results given in Fig. 1 clearly indicate
that there appear the shifts of diffraction peaks,
formation of new peaks, disappearances of
diffraction peaks and the differentiation of
diffraction intensities depending on the europium
impurity addition amount. Thus, it is obvious that
the entering of impurity atoms in the crystal system
varies considerably the crystallinity quality, lattice
cell constants, phase purities, grain alignment
orientations and distributions, average crystallite
size and strength quality of interaction between the
grains of bulk Bi-2212 system. At the same time,
Fig. 1 reveals that the pure Bi-2212 ceramic
compound shows both the characteristic low-Tc and
high- Tc superconducting phases together in the
Fig. 1 XRD diffraction peaks for pure and Eu-added crystal structure. According to Fig. 1, for the bulk
Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0Oy ceramic compounds produced
within various molecular ratios of x= 0.00 (Eu-0), 0.01 (Eu-1)
pure superconducting compound some
and 0.03 (Eu-2), 0.05 (Eu-3), 0.07 (Eu-4), and 0.10 (Eu-5). characteristic diffraction peaks appearing at the
different 2θ angles are indexed to be 002, 113, 108,
In the figure, the black line is attributed to the 0010, 202, 0012, 1111, 2010, 0212, 1115, 1119, 317
XRD patterns for the pure sample whereas the other and 139 for the characteristic low-Tc
color lines (red, green, blue, cyan, and magenta) superconducting phases. Conversely, the diffraction
ascribe to those of Eu-1, Eu-2, Eu-3, Eu-1, and Eu- peaks occurring at various 2θ angles are identified
5 ceramic compounds, respectively. It is obvious as 008, 113, 020, 1113 and 1117 for the high-Tc
from the graphs that all the crystal structure superconducting. Besides, the Eu-1, Eu-1, Eu-2, Eu-
parameters (crystallinity quality, lattice cell 3, Eu-4, and Eu-5 ceramic compounds possess the
constants, phase purities, grain alignment similar peaks in their XRD diffractograms. It is
orientations and distributions, average crystallite apparent that the peak intensities related to both
size and strength quality of interaction between the low-Tc and high-Tc phases are noticed to reduce
grains) are experimentally observed to reduce regularly as the impurity addition level increases up
systematically with increasing the europium to the maximum addition amount of x=0.10. In fact,
impurity addition amount in the Bi-2212 ceramic some peaks are noted to disappear totally based on
system. Hence, the pure sample prepared shows the the Eu impurity atoms due to the induction of new
greatest crystal structure quality. On the other hand, crystal structure problems including the microvoids,
the bulk Eu-5 sample exhibits the worst strains, omnipresent flaws, micro/macroscopic
characteristic crystallinity features. cracks, impurity residues, coupling, and
connectivity between the adjacent layers in the
3.1. Change of crystallinity quality, grain crystal system with the europium impurity addition.
alignment orientations and distributions of bulk The degradation in the crystal structure quality can
Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0Oy ceramic system be relatable to the rapid degradation in the
optimization of mobile hole charge carrier densities,
The crystallinity parameters of a type-II cooper-pair probabilities, and super-electrons in the
superconducting ceramic material are known to superconducting system.
change seriously depending on the preparation
procedure conditions and the entering of foreign 3.2. Change of volume phase fractions of bulk Bi-
impurity atoms in the crystal system. That is exactly 2212 superconducting crystal system with Eu
why we endeavor to improve the main crystal impurity addition
1002
Konya, Turkey
3.2. part of paper is interested in the effect of Table 1. Differentiation of low-Tc and high-Tc
europium impurity addition on the variation of superconducting phase volume fraction for
Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0OyEux ceramic samples.
volume phase fractions of Bi-2212 crystal system Ceramics Phase volume fraction ( ≈%)
using the XRD peak reflection intensities in the 2212 - 2223
characteristic diffraction patterns in X-ray
Pure 78.4 21.6
diffractograms. Fig. 1 shows that the increase in the
Eu-1 80.6 19.4
europium addition level results in the considerable
suppression in both the characteristic low-Tc and Eu-2 83.7 16.3
high-Tc superconducting phases. The calculated Eu-3 85.3 14.7
phase fraction values are numerically depicted in Eu-4 86.9 13.1
Table 1 in detail. However, it is clear that the latter Eu-5 88.5 11.5
phase (high-Tc superconducting phase) is much
more negatively affected as compared to that of
former one. In this respect, two phases decrease with
the increase in the europium impurity addition level,
nevertheless, as if the characteristic low-Tc phase
seems to be increasing relatively. Even, the other
experimental findings indicate the same changes. In
this respect, the low-Tc superconducting phases are
obtained to vary from 78.4% and 88.5% while the
high-Tc superconducting phase volume fraction is
noted to change between 21.6% and 11.5%. The
pure ceramic compound possesses the maximum
high-Tc superconducting phase of 21.6% and
minimum low-Tc superconducting phase of 78.4%.
Conversely, the Eu-5 superconducting ceramic
compounds has the relatively highest low-Tc Fig. 2 Variation of phase volume fractions with the europium
impurity addition level for Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0OyEux ceramic
superconducting phase of 92.2% and smallest high- compounds
Tc superconducting phase volume fraction of 11.5%.
All in all, the pure superconducting sample presents 3.3. Change of lattice cell constants for pure and
the highest superconducting characteristic behavior Eu-added Bi-2212 samples.
whereas the bulk Eu-5 ceramic compound shows the The XRD peak reflections in the characteristic
lowest superconducting characteristic behaviors, diffraction patterns enable us to examine the role of
having already been confirmed by the findings in europium impurity addition level on the lattice cell
Ref. [17]. To point out the effect of europium constant values (a and c) of Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0Oy
impurity addition level on the low-Tc and high-Tc samples. The computations performed according to
superconducting phase volume fractions, we give the relation given in Ref. [18] are provided in Table
the variation of phase volume fractions with the 3. It is visible from the table that the a and c lattice
europium impurity addition level in Fig. 2. The cell parameters present the exactly opposite to each
figure demonstrates that the main superconducting other with the increase in the europium impurity
phases are dramatically separated from each other addition level. In this respect, the inner parameter (a
due to the increase in crystal structure problems in lattice cell constant) is noted to increase
the system. systematically from the value of 5.37 Å (for the pure
superconducting ceramic material) to 5.43 Å (for the
Eu-5 superconducting sample) depending on the
impurity addition level. As for the variation of c-
axis lengths against the europium impurity addition
level, the maximum value of 32.05 Å is found for
the un-added Bi-2212 superconducting sample. On
the other hand, the Eu-5 ceramic sample has the
minimum c-axis length of 30.44 Å. The other Eu-
1003
Konya, Turkey
added Bi-2212 ceramic compounds possess the Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0Oy ceramic samples is

moderate c lattice cell constant parameters changing clearly investigated by powder X-ray diffraction
from 31.33 Å until the value of 30.57 Å. The change patterns for the first time. The XRD measurements
in the c-axis length can be explained by the are conducted at 2θ angles between 4°-60° in the air
degradation in the optimization of mobile hole atmosphere under the room temperature. All the
charge carrier densities, cooper-pair probabilities, findings show that all the fundamental crystal
and super-electrons in the superconducting system. structure quantities are noted to degrade with the
increment in the europium impurity addition level.
Table 2. Variation of a and c lattice cell constants and average This is because the presence of impurity atoms in
crystallite parameters for every compound prepared.
the bulk Bi-2212 crystal lattice damages the
Materials a (Å) c (Å) Average grain size
properties due to the induction of new crystal
(nm) structure problems including the microvoids,
strains, omnipresent flaws, micro/macroscopic
Pure 5.38 32.05 57.62
cracks, impurity residues, coupling, and
Eu-1 5.39 31.33 54.43
connectivity between the adjacent layers in the
Eu-2 5.41 31.12 53.17
ceramic system. The suppression in the crystal
Eu-3 5.43 30.85 50.55
structure leads to the degradation in the optimization
Eu-4 5.44 30.57 46.60
of mobile hole charge carrier densities, cooper-pair
Eu-5 5.46 30.44 44.12
probabilities, and super-electrons in the
superconducting system. Thus, we can easily
3.4. Effect of europium impurity addition on conclude that the idea of europium addition in the
average crystallite size parameter of bulk Bi-2212 ceramic system damages seriously the
Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0OyEux ceramic samples fundamental crystal structures.
Lastly, we focus sensitively on the role of europium
impurity addition on average crystallite size REFERENCES
parameter of Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0OyEux ceramic [1] H.K. Onnes, Further experiments with Liquid
samples by means of the XRD peak reflections in Helium. D. On the change of Electrical Resistance of
the characteristic diffraction patterns using Pure Metals at very low Temperatures, etc. V. The
Disappearance of the resistance of mercury,
Scherrer–Warren approach [19]. One can see the
Koninklijke Nederlandsche Akademie van
computations related to the crystallite size Wetenschappen Proceedings, 14, pp. 113-115, 1911.
parameters determined in Table 3. It is apparent [2] W. Meissner, R. Ochsenfeld, New Theory of
from the results given in the table that with the Superconductivity. Method of Equilibrium Density
increase in the europium impurity level the average Matrix. Magnetic Field in Superconductor,
Naturwissenschaften 21, pp.787–788, 1933.
grain size parameters are noted to contract
[3] R. Kleiner, W. Buckel, Superconductivity an
systematically. On this basis, the maximum value is introduction, Wiley-VCH, New York, 3th Ed., 2016.
calculated to be about 57.62 nm for the pure sample [4] S.B. Guner, Y. Zalaoglu, T. Turgay, O. Ozyurt, A.T.
whereas the minimum grain size value of 44.112 nm Ulgen, M. Dogruer, G. Yildirim, A detailed research
is attributed to the Eu-5 ceramic compound. The for determination of Bi/Ga partial substitution effect
in Bi-2212 superconducting matrix on crucial
other materials prepared (Eu-1, Eu-2, Eu-3, and Eu-
characteristic features, J. Alloy. Compd. 772, pp.
4 compounds) possess the moderate values such as 388–398, 2019.
54.43 nm, 53.17 nm, 50.55 nm, and 46.60 nm, [5] Y. Zalaoglu, T. Turgay, A.T. Ulgen, U. Erdem, M.B.
respectively. It is obvious that the europium Turkoz, G. Yildirim, A novel research on the subject
impurity addition seriously harms the growth of of the load-independent microhardness performances
of Sr/Ti partial displacement in Bi-2212 ceramics, J.
grains in the Bi-2212 ceramic system.
Mater. Sci: Mater. El., 31, pp. 22239–22251, 2020.
[6] M. Chen, W. Paul, M. Lakner, L. Donzel, M. Hoidis,
IV. CONCLUSION
P. Unternaehrer, R. Weder, M. Mendik, 6.4 MVA
In this study, the influence of europium impurity resitive fault current limiter based on Bi-2212
addition on the main crystallinity, lattice cell superconductor, Physica C 372, pp. 1657–1663,
constants, phase quality, grain alignment 2002.
[7] M.E. Takayama, High-pressure synthesis of
orientations and distributions, phase analyses, homologous series of high critical temperature (Tc)
average grain size and strength quality of
connection between the grains of
1004
Konya, Turkey
superconductors, Chem. Mater. 10, pp. 2686–2698,

1998.
[8] U. Erdem, Y. Zalaoglu, A.T. Ulgen, T. Turgay, G.
Yildirim, Role of trivalent Bi /Tm partial substitution
on active operable slip systems in Bi 2212 crystal
structure, Cryogenics, 113, pp. 103212, 2021.
[9] I.A. Parinov, Microstructure and Properties of High-
temperature Superconductors, Springer-Verlag,
Berlin Heidelberg, 2007.
[10] V.L. Ginzburg, E.A. Andryushin, Superconductivity,
Revised ed., World Scientific Pub. Co. Inc, 2004.
[11] G. Yildirim, Beginning Point of Metal to Insulator
Transition for Bi-2223 Superconducting Matrix
Doped with Eu Nanoparticles, J. Alloy. Compd. 578,
pp. 526–535, 2013.
[12] E.P. Romanov, Yu.V. Blinova, S.V. Sudareva, T.P.
Krinitsina, I.I. Akimov, Mechanism of Formation,
Fine Structure, and Superconducting Properties of
High-Temperature Superconductors and
Superconducting Composites, The Physics of Metals
and Metallography, 101, pp. 27–44, 2006.
[13] T. Egi, J.G. Wen, K. Kuroda, H. Unoki, N.
Koshizuka, High-current Density of
Nd(Ba,Nd)2Cu3O7-X Single-crystal, Appl. Phys. Lett.
67, pp. 2406–2408, 1995.
[14] L. Zhou, P. Zhang, P. Ji, K. Wang, X. Wu, The
properties of YBCO Superconductors prepared by a
new approach-the powder melting process,
Supercond. Sci. Technol. 3, pp. 490–492, 1990.
[15] H. Miao, M. Meinesz, B. Czabai, J. Parrell, S. Hong,
Microstructure and Jc improvements in
multifilamentary Bi-2212/Ag wires for high field
magnet applications, AIP Conference Proceedings
986, pp. 423–430, 2008.
[16] H.H. Xu, L. Cheng, S.B. Yan, D.J. Yu, L.S. Guo, X.
Yao, Recycling failed bulk YBCO superconductors
using the NdBCO/YBCO/MgO film-seeded top-
seeded melt growth method, J. Appl. Phys. 111, pp.
103910, 2012.
[17] A.T. Ulgen, C. Terzioglu, G. Yildirim, Change of
Basic Electrical Conductivity and Superconducting
Features of Bi-2212 Superconducting Ceramics with
Europium Addition, International Research in
Engineering Sciences II, Eğitim Yayınevi, 23-42,
2022.
[18] A.T Ulgen, T. Turgay, C. Terzioglu, G. Yildirim,
M. Oz, Role of Bi/Tm substitution in Bi-2212 system
on crystal structure quality, pair wave function and
polaronic states, J. Alloy. Compd. 764, pp. 755–766,
2018.
[19] B.D. Cullity, S.R. Stock, Elements of X-ray
Diffraction, 3rd ed., Pearson, printed in USA, 2014.
1005
APPLICATION AREAS OF THE PASTE FILLING METHOD AND

COMPARISON WITH OTHER FILLING METHODS
Gökhan Külekçi*
1
Department of Mining Eng., Gumushane University, Gumushane, Turkey
*
(gokhankulekci@gmail.com)
Abstract – Abstract: Filling the cavities formed as a result of ore production in underground mines, using a
suitable filling material, for the purpose of fortification and/or storage of wastes is called filling. The filling
process is the process of placing the worthless part extracted from the mine and/or the aggregate of different
sizes brought from outside into the voids with or without binder in order to fill the voids formed after
production. The use of binder, the type of binder, its ratio, the type of filling material used, the grain size
range, the conditions for placing the filling and the resulting void structure are the main parameters affecting
the filling strength. Fillers are named according to the aggregate size and fluidity they contain. There are 3
different types of fillers that are actively used today. Transferring these filling types underground is named
according to the preparation process and the binder ratio it contains.
In this study, filling methods used in underground mining enterprises will be examined. How filling
methods are applied in different mining enterprises and the advantages and disadvantages of the methods
over each other will be discussed. For this purpose, underground filling methods are analyzed in this study.
In underground mining; The differences and similarities of rock, hydraulic and paste filling types have been
revealed due to economic, ease of application and environmental compatibility.
Keywords – Fillings, fill types, mining methods, underground, Paste filing
I. INTRODUCTION open pit, if any, as rock fill material, and if it is not

The process of storing the openings opened for the possible to use both, coarse aggregate material
purpose of production or transportation in produced in the nearby quarries can be used. Rock
underground mining enterprises, using rust, ore fill is divided into two as cemented rock fill and
waste or aggregate, with or without cement, in order cementless rock fill. Whether the filler to be used
to ensure both above-ground and underground will be cemented or uncemented is related to the
safety, is called filling. Cemented and uncemented strength of the desired filler. Strength of cemented
rock fill, hydraulic fill and paste filling methods are rock fill,
widely used in mining [1], [2], [3]. The properties of  Grain distribution of the used rock fill,
these methods are shown in Table 1.  Type of rock used as filling material,
 Amount of cement,
A. Rock Fill
 Shape of rock fill material
Rock fill, which is the first and the most used type depends on variables such as The strength of the
of filling, has been used as a filling material in filling to be used also depends on the dimensions of
mining for more than 100 years. The biggest the opened space. The amount of cement used in the
advantage of rockfill is that it is the most easily cemented rock fill varies between 4% and 8% by
available material in mine sites. Sidestone extracted weight of the filling mixture. The amount of cement
from the quarry or the cover layer removed from the to be used can be determined by laboratory tests
1006
Gökhan Külekçi, APPLICATION AREAS OF THE PASTE FILLING METHOD AND COMPARISON WITH OTHER FILLING METHODS,
before the filling process starts, depending on the consisting of a porous pipe placed in the filling. The
desired strength and economy [4], [5]. strength of the barricade installed in the hydraulic
In recent years, in order to increase the economy, filling is important in terms of preventing dents that
it has been started to reduce the amount of cement may occur due to the risk of liquefaction or poor
as a binder and to use the cement together with the drainage.
pozzolan materials such as fly ash and slag in the
C. Paste filler
filling [6], [7], [8].
Paste is a granular material mixed with enough
water by filling the spaces between solid particles to
Table 1. Main filling types and their properties [1].
ensure the fluid property of the material. In paste
Properties Rock Hydraulic Paste Filler filling systems, the colloidal electric particle charge,
Filler Filler which brings the solid particles and water molecules
Solid Ratio 95-100% 55-70% 75-85%
Cemented Cemented or Cement
together, ensures that the water is retained between
Binder
or uncemented only the particles of the granular material [9].
uncement The paste filling method in the mining industry is
ed a new technology compared to other filling
Water/Ce Low High Low methods. It was first used in the Grund Mine in
ment ratio water/cem water/cement water/ceme
Germany in 1980 and due to its success, it has
ent ratio, ratio, low nt ratio,
high binding high become one of the filling methods widely applied in
binding strength binding many mines in the world. Paste filling technology,
strength strength which is widely used especially in Canadian and
Hardness High Low High and/or Australian underground mining, has been used in
low other countries today due to its low operating cost
Strength High Low Medium
Barricade Not Required/expe Required/ch
compared to hydraulic and rock filling and the fact
Required nsive eap that all of the ore enrichment wastes can be stored
Transport Transport Borehole and Borehole underground, thus reducing waste storage and
pit and pipeline and pipeline rehabilitation costs significantly. [7]- [10].
mobile
equipment II.MATERIALS AND METHOD
Grain size > 20 cm > > 20µm (≥ < 20µm (≥
The application forms of the 3 main filling types
20µm 90%) 15%)
Placement 100-400 100-200 50-200 used in mining studies were examined.
rate tons/hour tons/hour tons/hour
D. 2.1. Method of application of the rock fill
Initial High Low High
investment Whether the cemented rock fill provides the
expense desired strength can be easily found by testing the
Operating High Medium Low mixing ratios in laboratory conditions. The rock fill
cost
mixture intended to be used is prepared under
laboratory conditions and taken into molds,
subjected to 7 and 28-day compressive strength
B. Hydraulic Fill tests, and a comment can be made on whether it can
It is based on the principle of transporting the reach the required strength. The expected 28-day
material with water, filling the produced place, strength of the cemented rockfill, which is generally
separating the excess water from the solid filling used in underground mining, varies between 1 and
material and hardening it. In the hydraulic filling 11 Mpa.
method, the particle size distribution is important in In order to achieve the desired strength in the
terms of the transportation of the filling (size and cemented rock fill with the minimum amount of
amount of coarse particles) and the separation of cement, the particle size distribution of the grains to
water after the placement process (fine material), be used in the fill should be well controlled. It
and classified wastes are generally used. When the should not be forgotten that very thin materials will
hydraulic fill is placed in the openings created absorb more water, and increasing the amount of
underground, the excess water in the fill is removed water will therefore increase the amount of cement.
by drainage. This is achieved by the drainage system
1007
Rock fills are placed in underground cavities in with general cement grout from the ground, and then
three ways. These; discharged to the place to be filled.
• Spread placement: Spread placement is based on • Consolidated placement: The truck with a
the underground truck loaded with filler spreading launcher belt system is based on the principle of first
the backfill to the ground to be filled and correcting taking the rock fill to its warehouse and then
it with a dozer. throwing it to the place to be filled.
• Placement with the help of gravity: It is based In Figure 1, the rock fill method and stages
on the principle that the filling material is conveyed applied in an underground mining operation are
from the ground through vertical or inclined explained in detail.
galleries to the underground mixing vehicle, mixed
Figure 1. Rockfill diagram of a sample facility

Apart from the intermediate station underground, Because the system is very mobile, it is desired
there are toe filling stations close to the toes. The that the filling material reaches early strength. In
dry material coming from the intermediate stations order to achieve this, additive (set accelerator) is
is collected in the relatively smaller (8 m3) capacity added to the filling material just before it is molded.
silo here. Now this is the area where the filling Such additives are used to provide early hardening
finally becomes a slurry (paste consistency). After of the sprayed filling. The additive used (sodium
the mixture material, which is mixed with enough silicate) is the additive expressed as glass water, and
water (about 30-35% of the solid ratio) by means of it increases the binding property and adhesion of the
mixers, is brought to the desired consistency, it is shotcrete with the gel it forms with water. Despite
transferred to the filling mold by means of a pipe the advantages of setting accelerators, they cause
with the hydraulic power unit (Figure 1). certain decreases in long-term strengths (especially
1008
sodium silicates and aluminates). For this reason, high amount of water, therefore showing good flow,
the dosage of setting accelerators is very important but providing low strength. The pulp density of the
and should be kept as minimum as possible. paste filling, which gives a slump of 15 cm, has a
solid ratio between 55 and 70% by weight [9].
III. APPLICATION METHOD OF PUTTY FILLER The analysis of the waste materials used in putty
Putty filler is a very complex material and filling, just like in hydraulic filling, should be done
consists of high-density plant wastes (65-85% solids thoroughly. Minerals such as lead, zinc, pyrite in the
depending on the particle size distribution and facility wastes deteriorate the properties of the
specific gravity), binder and hydration process to binder material when binder material is used. At the
stabilize the filler, and the mixing water added to same time, some plant wastes may contain
ensure its transport to the underground production chemicals that may affect human health, such as
cavities in the desired consistency [8]. In this way, cyanide and arsenic, and these chemicals threaten
paste filler can be transmitted through pipelines the health of workers. Likewise, pyrite in the
without the need for critical flow rate as in hydraulic residues increases the risk of fire, and sulfur can
filler. If the amount of water to be mixed is more create a gas problem.
than the required amount, the critical flow rate will
be effective and if this speed is not reached, the IV. RESULTS
particles will settle again. We can list the advantages and disadvantages of
The physical, chemical and mineralogical putty filler compared to other fillers as follows;
characteristics of the waste, binder and mixing water • Higher strength can be obtained with the same
that make up the putty fill determine the strength, amount of cement.
durability and deformation properties of the fill in • Minimizes drainage of sludge and water from the
the short and long term, and play an active role in its embankment, reducing the need for intensive
transportation underground [10]. The grain size of drainage work and segmented equipment, and
the waste grains in the paste filling used with binder reduces pump maintenance
materials is different from that of the hydraulic • Since equal strength is obtained in a shorter time
filling and it is desired that the proportion of with putty filler, the cycle time of the furnace is
particles below 20 microns be at least 15% by achieved in a shorter time.
weight. • 60 Putty filling systems give less space than
There are 3 different particle size distributions in hydraulic filling systems, thus increasing the
putty filler. These are classified as coarse, medium tonnage of the material to be thrown underground.
and fine waste [8]. Coarse-grained wastes have a
material content of less than 20 microns between The disadvantages are;
15% and 35% by weight. The pulp density of the • Paste filling has higher capital expenditures than
putty filling, which gives 15 cm of slump, has a solid hydraulic filling.
ratio of between 78% and 85% by weight, • Shipping of a putty filler is sensitive to variations
depending on the specific gravity of the waste in particle size distribution and water content.
material, this high solid ratio provides a good • To control pump pressures, the distribution
water/cement ratio, which increases the strength of network in the mine requires greater engineering
the paste filler approximately 2 times compared to design.
the hydraulic filler under the same conditions.
In medium-sized waste, the proportion of REFERENCES
particles below 20 microns is between 35% and 60%
by weight. The pulp density of the putty filling, [1] G Külekçi, B Erçikdi, Ş Aliyazicioğlu Effect of waste
brick as mineral admixture on the mechanical
which gives 15 cm of slump, has a solid ratio performance of cemented paste backfill IOP Conference
between 70% and 78% by weight, depending on the Series: Earth and Environmental Science 44 (4), 042039.
specific gravity of the waste material. Although it is 2016.
a good paste-filling mixture, it shows lower [2] G Külekçi. Investigation of the utility of the waste brick
resistance than coarse-grained waste. Fine-grained and marble powders on the paste backfill Karadeniz
Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. 2013
wastes are generally 60-90% fillers containing [3] G Külekçi, M Çullu The Investigation of Mechanical
material below 20 microns from grinders, holding a Properties of Polypropylene Fiber-Reinforced
1009
Composites Produced With the Use of Alternative

Wastes Journal of Polytechnic 24 (3), 1171-1180. 2021.
[4] G Külekçi The Statistical Relationship of Cure Time and
Compressive Strength in Paste Backfilling 3.
International Sciences and Innovation Congress, 310-
316. 2021.
[5] G Külekçi Investigation of gamma ray absorption levels
of composites produced from copper mine tailings, fly
ash, and brick dust Journal of Material Cycles and Waste
Management 24 (5), 1934-1947. 2022.
[6] G Külekçi, M Çullu, The Effect of Polypropylene Fibers,
Used in Different Proportions, on Paste Filling, 3rd
International Conference on Advanced Engineering
Technologies, 313-320. 2019.
[7] G Külekçi, M Çullu, AO Yilmaz Usability of Recovered
Aggregate as Backfill in Mine, 3rd International
Conference On Civil And Environmental Engineering.
2018.
[8] G Külekçi, Ş Aliyazıcıoğlu Comparison Of Backfill
Methods In Underground Mining EJONS International
Journal of Mathematic Engineering and Natural
Sciences. 2018.
[9] Hustrulid, W.A., ve Bullock, R.L.Ed., Underground
Mining Methods. Colorado: SME.2001.
[10] Benzaazoua M., Belem T., Bussiere B., Chemical factors
that influence the performance of mine sulphidic paste
backfill, Cement and Concrete Research 32, pp. 1133-44
2002.
1010
Siğil Otu (Chrozophora Tinctoria) Saplarının Kağıt Endüstrisinde

Kullanılabilirliği
Mustafa Çiçekler1, Ayşe Özdemir 1*, Ahmet Tutuş 1
1
Orman Endüstri Mühendisliği / Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Türkiye
*
(a__ozdemir@hotmail.com)
Özet – Günümüz modern dünyasında nüfusun hızlı bir şekilde artması, teknolojinin süregelen değişimleri,
çeşitli sektörlerde ve kağıt endüstrisinde çeşitliliğin giderek artması piyasadaki mevcut müşteri ve
tüketicilerin kağıt ve karton ürünlerine olan talebini artırmaktadır. Dünyada ve ülkemizde kağıt üretimi için
ihtiyaç duyulan gerek odun veya yıllık bitkiden kağıt hamuru üretiminde gerekse atık kağıtlardan kağıt
hamuru elde etmede hammadde kaynaklarının gittikçe azalması kağıt endüstrisi üreticilerini yeni
hammadde kaynakları bulmaya sevk etmektedir. Yıllık bitkiler kağıt hamuru ve kağıt üretiminde oduna
alternatif bir hammaddedir. Yeni bir hammaddenin kağıt üretimine uygun olup olmadığı kullanılacak
hammaddenin kimyasal analizleri ve lif morfolojik özellikleri belirlenerek tespit edilebilmektedir. Bu
çalışmada, Siğil otu (Chrozophora tinctoria) saplarının kağıt endüstrisinde hammadde kaynağı olarak
kullanılabilirliği araştırılmıştır. Bu amaçla C. tinctoria saplarının kimyasal analizleri ve lif morfolojik
özellikleri belirlenmiştir. C. tinctoria saplarının holoselüloz, selüloz ve lignin içerikleri sırasıyla %72.7,
45.4 ve 10.8 olarak tespit edilmiş olup yüksek holoselüloz düşük lignin içeriği kağıt hamuru üretimi
açısından önem arz etmektedir. C. tinctoria saplarının lif boyutlarının yapraklı ağaç liflerine yakın özellikte
olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, kimyasal bileşenleri ve lif morfolojik özellikleri bakımından C.
tinctoria sap liflerinin yapraklı ağaç odunlarına benzerliği göz önüne alındığında, bu liflerin kağıt
endüstrisinde uzun lifli kağıt hamurları içerisine belli oranlarda katılarak oluklu mukavva üretimi için
fluting kağıt üretiminde, gri karton ve köşebent gibi sert ve yoğun karton üretimlerinde kullanılabileceği
sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler – Siğil otu, Chrozophora Tinctoria, lif, kağıt, karton.
I. GİRİŞ öncelikli hammadde atık kağıtlardır. Ancak atık

Modern dünyanın olmazsa olmazı olan kağıt, kağıtların belirli bir geri dönüşüm sayısı vardır. Her
icadından bugüne kadar çeşitli aşamalardan geçerek geri dönüşümde lifler zarar gördüğünden bir süre
giderek artan çeşitlilik sağlamış ve kullanım sonra kullanılamaz hale gelirler. Ayrıca ülkemizde
alanlarını hızla arttırmış ve arttırmaya devam atık kağıt geri dönüşüm miktarı %65 olup geriye
etmektedir. Türkiye’de kağıt endüstrisi, taşıdığı kalan %35’lik kısım büyük bir kayıp
büyüme potansiyeli, devamlı gelişen iç pazar ve oluşturmaktadır [2]. Bu nedenle kağıt hamuru
artan talebe rağmen, üretim açısından yeterli üretiminde ihtiyacı karşılayacak en değerli
seviyeye ulaşamamıştır. Bunun nedeni de kağıt hammaddelerden birisi yıllık bitkilerdir [3].
hammaddesine erişim noktasında yaşanan sıkıntılar, Buğday, çeltik, kamış ve kenevir gibi yıllık
hammadde ve yardımcı maddelerin ancak ithalat bitkilerden oldukça iyi özelliklere sahip hamurlar
yoluyla tedarik edilebilmesi ve üretim elde edilmektedir. Yıllık bitkiler başlangıçta
maliyetlerindeki artışlardır [1]. toplanma ve taşıma yönünden ekonomik
Ülkemizde kağıt endüstrisinin ana hammaddesi olmamasından ve bazı ülkelerde odunun bol ve ucuz
olan kağıt hamuru üretiminde kullanılabilecek olmasından dolayı kullanılmaya değer
1011
Çiçekler vd., Siğil Otu (Chrozophora Tinctoria) Saplarının Kağıt Endüstrisinde Kullanılabilirliği, ICEANS 2022, Konya, Turkey
görülmemiştir. Atık kağıt hammadde tedarikinde Lignin içeriği TAPPI T222 om-06 [11]
yaşanan sıkıntıların önüne geçmek ve ilerleyen (2006)
Alfa selüloz içeriği TAPPI T203 cm-09 [12]
zamanlarda sektörün bir darboğaz içerisine (2009)
girmesini engellemek adına yıllık bitkilerden elde Kül içeriği TAPPI T211 om-02 [13]
edilen kağıt hamurları kullanılabilir. (2007)
Siğil otu (Chrozophora tinctoria), doğal olarak
Chrozophora Tinctoria saplarının lif morfolojik
Avrupa ve Asya’da yayılış gösterir. Ülkemizde ise
özelliklerinin belirlenmesi
Manisa, Balıkesir, İzmir, Aydın, Çanakkale, Muğla
ve Denizli gibi Batı Anadolu’da yaygın olarak Kağıt endüstrisinde odun veya yıllık bitkilerin
yetişen bir bitkidir. 30-100 cm arasında boy alabilen kağıt üretimine uygunluğunu belirlemede en önemli
taban kısmında odunsu yapıya sahip bu bitki ana faktörlerden birisi lif morfolojik özellikleridir.
tekstilde boyama, tıp alanında siğilleri giderme ve Lif morfolojik özelliklerinin belirlenmesinde siğil
gıda alanında yenilebilir boyaları elde etme otu sapları kibrit çöpü büyüklüğünde yongalanmış
amacıyla kullanılmaktadır [4], [5]. ve maserasyon işleminde klorit yöntemi
Bu çalışmada C. tinctoria’nın kimyasal ve lif kullanılmıştır. Bireysel hale gelen liflerden lif
morfolojik özellikleri belirlenerek kağıt preparatları hazırlanmış ve liflerin morfolojik
endüstrisinde kullanılabilirliği araştırılmıştır. özelliklerini belirlemek için kameralı ışık
mikroskobu kullanılarak ölçümlerde 50 adet lif
MATERYAL VE YÖNTEM
II. uzunluğu, lif genişliği, lümen genişliği ve çeper
Bu çalışma, Kahramanmaraş Sütçü İmam kalınlığı ölçülmüştür. Lif morfolojik özelliklerinden
Üniversitesi, Orman Fakültesi, Kağıt ve Karton elde edilen sonuçlar aşağıda verilen eşitlikler
Üretim Laboratuvarı’nda gerçekleştirilmiştir. kullanılarak liflerin kağıt endüstrisinde
Çalışmada kullanılan Siğil otu sapları KSÜ Avşar kullanılabilirliğini belirlemektedir [14], [15], [16],
Kampüsü’nden temin edilmiştir. [17].
Chrozophora Tinctoria saplarının kimyasal Elastiklik Katsayısı = Lümen Genişliği x 100 / Lif Genişliği
analizinin belirlenmesi Keçeleşme Oranı = Lif Uzunluğu / Lif Genişliği
Rijidite Katsayısı = Lif Çeper Kalınlığı x 100 / Lif Genişliği
Siğil otu saplarının çözünürlüklerini ve kimyasal Runkel Oranı = 2 x Lif Çeper Kalınlığı / Lümen Genişliği
bileşenlerini belirlemek için hava kurusu saplar
kibrit çöpü büyüklüğünde yongalanmış ve TAPPI
T257 (2012) standardına uygun olarak laboratuvar III. BULGULAR VE TARTIŞMA
tipi Wiley değirmeninde öğütülmüştür. Standarta Çalışma sonucu elde edilen siğil otu saplarının
göre 40-60 mesh aralıklarında kalan öğütülmüş çözünürlük ve kimyasal bileşenlerine ait bulgular
örnekler kimyasal özellikleri belirlemek üzere ağzı Tablo 2’de verilmiştir.
kapalı bir kap içerisinde depolanmış ve rutubet
Tablo 2. Siğil otu saplarının çözünürlükleri ve kimyasal
içerikleri belirlenmiştir. Siğil otu sapları aşağıda
bileşenleri
Tablo 1’de verilen kimyasal analizlere tabi
tutulmuştur. Her analiz üç tekerrürlü olacak şekilde Kimyasal Analizler (%) %
yapılarak ortalamaları alınmış ve tam kuru odun Ekstraksiyon çözünürlüğü 11.53±0.42
ağırlığına oranla sonuçlar belirlenmiştir. %1’lik NaOH çözünürlüğü 38.51±0.18
Sıcak su çözünürlüğü 17.46±0.21
Tablo 1. Kimyasal analizler ve standartları Soğuk su çözünürlüğü 12.60±0.20
Kimyasal Analizler Standartlar Kaynaklar Holoselüloz içeriği 72.72±0.14
Ekstraksiyon ASTM D1107-96 [6] Selüloz içeriği 45.37±0.14
çözünürlüğü (2007) Lignin içeriği 10.77±0.15
%1’lik NaOH TAPPI T212 om-02 [7] Alfa selüloz içeriği 37.82±0.12
çözünürlüğü (2018) Kül içeriği 6.07±0.02
Sıcak su çözünürlüğü TAPPI T207 om-93 [8]
Soğuk su (2008) Siğil otu saplarının çözünürlük ve kimyasal bileşen
çözünürlüğü sonuçları incelendiğinde sonuçların literatürde
Holoselüloz içeriği Wise ve Karl, 1962 [9] yapılan çalışmalarla benzer özelliklerde olduğu
Selüloz içeriği Kurschner and Hoffer, [10] Tablo 3’ten de görülmektedir.
1969
1012
Tablo 3. Siğil otu sapı, odun ve yıllık bitki türlerine ait kimyasal bileşenler ve çözünürlükler
Kimyasal Bileşenler (%) Çözünürlük (%)
Ekstraksiyon
%1’lik NaOH
Holoselüloz
Alfa Selüloz
Lignin (%)
Soğuk su
Yıllık Bitki ve
Sıcak su
Kül (%)
Selüloz
Kaynaklar
(%)
(%)
(%)
(%)
Odun Türleri
Siğil otu sapı 72.7 45.4 37.8 10.8 6.1 11.5 38.5 17.5 12.6 Tespit
Buğday sapı 77.1 52.3 39.6 18.3 7.1 5.5 40.9 12.3 7.7 [18]
Anız 77.6 52.5 40.2 17.3 7.1 5.5 42.1 13.0 9.0 [19]
Pamuk sapı 72.2 - 41.6 19.3 2.4 6.1 42.9 17.8 16.7 [20]
Pamuk sapı 75.6 45.5 39.8 18.2 2.5 6.1 30.9 14.3 11.7 [21]
Kenaf 81.2 54.4 37.4 14.5 4.1 5.0 34.9 12.8 11.7 [22]
Kenevir 79.7 52.0 41.5 22.2 0.7 1.3 22.9 3.5 1.7 [23]
İYA 63-74 55-61 - 25-32 0.2-0.5 1-5.8 8-10 1-5 0.5-4
[24]
YA 72-82 38-55 - 18-26 0.2-0.7 1-6.2 12-25 1-8 0.2-4
elde edilen lif parametreleri üretilecek kağıdın

Siğil otu saplarının holoselüloz (%72.7) ve selüloz fiziksel özelliklerini yorumlamaya olanak sağlar.
(%45.4) içeriği yapraklı ağaç odun bileşenleri ile
Yine Tablo 4’te kağıt fiziksel özelliklerini
benzer özelliktedir [24]. Lignin içeriği yapraklı
belirlemede kullanılan elastikiyet oranı 36.98 olarak
ağaçlara göre daha düşüktür. Kağıt hamuru
belirlenmiş ve 30-50 arasında bir değere sahip
üretiminde hammadde içerisinde bulunan
olması bu liflerin rijit olduğunu göstermiştir [28].
holoselüloz ve alfa selüloz içeriğinin verim
Keçeleşme oranı 42.32 olarak hesaplanmış ve bu
açısından yüksek olması istenir [25]. Kül içeriği
oran yapraklı ağaçlarda 40-60 arasında olup lifler
(%6.1) ağaç türlerine göre yüksektir. Bu içeriğin
yapraklı ağaç özelliği sergilemektedir [29], [30].
yüksek olması kağıt hamuru üretimini
Yapılan diğer bir çalışmada keçeleşme oranı 33’ten
güçleştirmekte ve makine aksamlarına zarar
yüksek olan hammaddelerin kağıt üretiminde
vermektedir. Ekstraksiyon çözünürlüğü (%11.5)
kullanılabileceğini belirtmişlerdir [31]. Runkel
iğne yapraklı, yapraklı ağaçlara ve diğer yıllık
oranı (1.90), 1’den büyüktür. Bu da düşük lif-lif bağ
bitkilere göre yüksektir. Ekstraksiyon çözünürlük
özelliği göstereceğinden kaliteli kağıt üretimi için
miktarının yüksek olması elde edilen hamurun
uygun değildir [32].
parlaklık değerini azaltacak ve ağartmayı
güçleştirecektir [26]. %1’lik NaOH çözünürlüğünün Tablo 4. Siğil otu saplarının lif morfolojik özellikleri ve lif
yapraklı ağaç odunlarına göre yüksek olması C. parametreleri
tinctoria saplarının yapısındaki karbonhidratlardan, Lif boyutları Değerler Minimum Maksimum
diğer çözünür alkalilerden ve mantar çürüklüğünden Lif uzunluğu
0.87 0.62 1.31
kaynaklanabilir [27]. Sıcak su ve soğuk su değerleri (mm)
diğer yıllık bitkiler ile benzer sonuçlar vermiştir. Lif genişliği (µm)
21.19 14.60 31.40
Lif morfolojisi ölçüm sonuçlarına göre Tablo 4’de Lümen çapı (µm)
7.83 4.40 15.10
de görüldüğü üzere siğil otu sap liflerinin ortalama
lif uzunluğu, lif genişliği, lümen çapı ve ortalama lif Çeper kalınlığı
6.65 4.20 9.40
çeper kalınlığı sırasıyla 0.87 mm, 21.19 μm, 7.83 (μm)
Lif parametreleri Değerler
μm ve 6.5 μm olarak belirlenmiştir. Üretilecek kağıt
Elastiklik
hamuru ve kağıt özelliklerini belirlemede kimyasal katsayısı
36.98
bileşenlerle birlikte lif morfolojik özellikleri de Keçeleşme oranı
42.32
önemlidir [26]. Çünkü lif morfolojik özelliklerinden
1013
Rijidite oranı
31.51 uzunluğu ile yapraklı ağaç odunu (kısa lif) lif
özelliğinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Runkel
1.90
sınıflandırması
Yapılan çalışmalar incelendiğinde (Tablo 5)
yapraklı ağaç odunu lif uzunluğunun 0.7-1.6 mm,
iğne yapraklı ağaç odunu lif uzunluğunun 3-5 mm
arasında yer aldığı görülmektedir [28], [26]. Elde
edilen bu sonuçlardan siğil otu liflerinin 0.87 mm lif
Tablo 5. Siğil otu sapı, odun ve yıllık bitki türlerinin lif morfolojik özellikleri
Yıllık Bitki ve Lif Uzunluğu Lif genişliği Lümen çapı Çeper
Odun Türleri (mm) (µm) (µm) kalınlığı (µm)
Siğil otu sapı 0.87 21.19 7.83 6.65
Buğday sapı 0.74 13.20 4.00 4.60
Buğday sapı 0.89 14.54 4.00 5.27
Pamuk sapı 0.81 24.98 16.75 4.12
Kenevir 0.60 28.80 13.4 7.72
YA 0.7-1.6 20-40 - -
İYA 2.7-4.6 32-43 - -
[1] (2022) https://www.sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar

IV. SONUÇLAR -ve-yayinlar/sektor-raporlari/mu2001011412. Kağıt
Sektörü Raporu, 2021.5.09.2022 15:01
Siğil otu saplarının kağıt endüstrisinde [2] (2022) https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/turkiye
kullanılabilirliğinin belirlenmesi amacıyla yapılan de-atik-kagidin-yuzde-35i-geri-donusturulemiyor-
bu çalışmada kimyasal bileşenlerden holoselüloz 5.09.2022 15:12.
oranı %72.7, selüloz içeriği %45.4 ve lignin [3] Z. Cheng,, Recent Devolopments In Chına Pulp and
Paper Research On Wheat Straw, Straw–A Valuable
içeriği %10.8’dir. Kağıdın fiziksel özellikleri
Raw Material, April, London, Pıra International, Paper,
üzerine etkili olan lif uzunluğu 0.87 mm, lif No. 18, 1993.
genişliği 21.19 µm, lümen çapı 7.83 µm ve çeper [4] (2022) https://kocaelibitkileri.com/chrozophora-tinctori
kalınlığı 6.65 µm olarak bulunmuştur. Lif uzunluğu a / 5.09.2022 22:46
ve lif genişliği değerleri açısından liflerin 0.7-1.6 [5] I. Ugulu,, S. Baslar, Y. Dogan, H Aydin, 2009. The
determination of colour intensity of Rubia tinctorium and
mm uzunluğundaki, 20-40 µm genişliğindeki
Chrozophora tinctoria distributed in Western Anatolia.
yapraklı ağaç lifleri ile benzer yapıda olduğunu Biotechnol Biotechnol Equip. 23: 410-413, 2009.
göstermektedir. Lif parametreleri göz önüne [6] ASTM D1107, 2007. Standard test method for ethanol-
alındığında liflerin rijit yapıda olduğu bu nedenle de toluene solubility of wood. ASTM, Pennsylvania, USA.
ince ve kaliteli kağıt üretimine uygun olmadığı [7] Tappi T212, 2018. One percent sodium hydroxide
solubility of wood and pulp. TAPPI, Atlanta, USA.
sonucuna varılmıştır. Ancak sert kartonların (gri
[8] Tappi T207, 2008. Water solubility of wood and pulp.
karton, viyol, karton köşebent) üretiminde ve fluting TAPPI, Atlanta, USA.
kağıtlara belirli oranlarda ilave edilerek [9] E.L. Wise, H.L. Karl, Cellulose and Hemicelluloses in
kullanılabilir. Pulp and Paper Science and Technology. Vol. 1. Pulp.
Earl. C.L. (Ed.). McGraw Hill-Book Co., New York.
TEŞEKKÜR 1962.
[10] K. Kürschner, A. Hoffer,. Ein neues Verfahren zur
Bu araştırma, "YÖK 100/2000 Doktora Bursu" ve Bestimmung der Zellulose in Hölzern und Zellstoffen.
"TÜBİTAK 2244-Endüstriyel Doktora Programı" Technologie und Chemie der Papier-u. Zellstoff-
kapsamında gerçekleştirilmiştir. Yazarlar Fabrikation. 26: 125-139. 1969.
yardımlarından dolayı YÖK ve TÜBİTAK'a [11] Tappi T222, 2006. Acid-insoluble lignin in wood and
pulp. TAPPI, Atlanta, USA.
teşekkür eder. [12] Tappi T203, 2009. Alpha-, beta- and gamma-cellulose in
pulp. TAPPI, Atlanta, USA.
KAYNAKLAR [13] Tappi T211, 2007. Ash in wood, pulp, paper and
paperboard. TAPPI, Atlanta, USA.
1014
[14] A.Y. Bozkurt, Doğu Ladini (Picea Orientalis Link Et [29] G.A. Smook, Handbook for Pulp and Paper
Carr.) İle Toros Karaçamı (Pinus Nigra var. Caramanica Technologists. (3rd ed.). Angus Wilde Publications,
(Loud) Rehd.)’dan Birer Ağaçta Lif Morfolojisi Üzerine Vancouver, Canada. 2003.
Denemeler, İÜ Orman Fakültesi Dergisi Seri A, 21 (1): [30] D. Dutt, C.H. Tyagi, Comparison of Various Eucalyptus
70-93, 1971. Species for their Morphological, Chemical, Pulp and
[15] E. Göksel, Pamuk Saplarının Selüloz ve Kağıt Paper Making Characteristics. Indian Journal of
Endüstrisinde Kullanım Uluslararası Artvin Chemical Technology 18, 145-151. 2011.
Sempozyumu 18-20 Ekim 2018 971 Olanakları Üzerine [31] F. Xu, X.C. Zhong, R.C. Sun, Q. Lu, Anatomical
Araştırmalar. İ.Ü. Orman Fak. Derg. Seri A, 36(1): 38- ultrastructure and lignin distribution in cell wall of
54, 1986. Caragana korshinskii. Industrial Crops and Products,
[16] T. Tank,E. Göksel, M. Cengiz, B. Gürboy, Hızlı Gelişen 24(2): 186-193. 2006.
Bazı İğne Yapraklı Ağaç Türlerinin Lif ve Kağıt [32] A. Kılıç Pekgözlü, S.K. Gülsoy, Y. Ayçiçek, Karaçam
Teknolojisi Yönünden İncelenmesi, İ.Ü. Orman Fak. (Pinus nigra Arnold.) Odununun Lif Morfolojisi ve
Derg., Seri A, 40(1): 40-50, 1990. Kimyasal Yapısı Üzerine Ağaç Gövde Yüksekliğinin
[17] B. Yaman, A. Gencer, Trabzon Koşullarında Yetiştirilen Etkisi. Bartın Orman Fakultesi Dergisi, 19(2): 74-81.
Kiwi (Actinidia deliciosa (A. hev.) C. F. Liang & A. R. 2017.
Ferguson)’nin Lif Morfolojisi. Süleyman Demirel [33] J. E. Atchison, Data on non-wood plant fibers. In the
Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, Sayı: 2, s: secondary fibers and non-wood pulping, 3rd ed., ed. F.
149-155, 2005. Hamilton, Chap. 3. Atlanta, GA: TAPPI Press. 1987.
[18] A. Tutuş, H. Eroğlu, A Practical Solution to Silica [34] I. Deniz H. Kirci S. Ates, Optimization of Wheat Straw
Problem in Straw Pulping, APPITA Journal, Vol: 56, (Tiriticum durum) Kraft Pulping. Indian Crop. Prod.
Number: 2, pp. 111-115, Australia, 2003. 19(3): 237-243. 2004.
[19] M. Çiçekler, M, Anızların (Buğday Sapları) Kağıt [35] M. Çiçekler, Birincil ve ikincil Lif Karışımlarından Yazı
Hamuru ve Kağıt Üretiminde Değerlendirilmesi. Yüksek Tabı, Oluklu Mukavva ve Gazete Kağıdı Üretiminin
Lisans Tezi, KSÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Araştırılması. Doktora Tezi, KSÜ Fen Bilimleri
Kahramanmaraş. 2012. Enstitüsü, Kahramanmaraş. 2019.
[20] M. Akgül, Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Saplarından [36] A. Tutuş, S. Ateş, İ. Deniz, Pulp and paper production
Soda-Alkol, Soda-AQ, Soda-Alkol-AQ Yöntemleriyle from spruce wood with kraft and modified kraft methods.
Kağıt Hamuru Ve Kağıt Üretim Koşullarının African Journal of Biotechnology, 9(11): 1648- 1654.
Belirlenmesi, Düzce Üniversitesi, Bilimsel Araştırma 2010.
Projeleri Başkanlığı, BAP Proje Kod No:
2005.05.03.221, Düzce. 2007.
[21] A.C. Ezici, Pamuk saplarından (Gossypium hirsutum l.)
Kraft -NaBH4 yöntemiyle kağıt hamuru ve kağıt üretim
koşullarının belirlenmesi, K.Maraş Sütçü İmam
Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş.
2010.
[22] H. Doğan, Seka’da Kenaf Çalışmaları, Seka Dergisi, Sayı
50, 18-22. 1994.
[23] A. Tutuş, M. Çiçekler, B. Yemşen, S. Bilgiç Kara, T.
Sözbir, Kenevir (Cannabis sativa L.) saplarından kağıt
hamuru ve kağıt üretiminin araştırılması. Turkish Journal
of Forestry. 22(3): 311-317. 2021.
[24] H. Kırcı, Kağıt Hamuru Endüstrisi Ders Notları, KTÜ
Orman Fakültesi Yayınları, Yayın No:86, Trabzon. 2006.
[25] A. Ashori, Y. Hamzeh, F. Amani, Lemon Balm (Melissa
officinalis) Stalk: Chemical composition and fiber
morphology. J Polym Environ, 19: 297-300. DOI
10.1007/s10924-010-0279-8. 2011.
[26] Y. Bozkurt, N. Erdin, Odunsu lifler ve tanımı. İstanbul
Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, 39(4): 1-
16. 1989.
[27] A. Tutuş, M. Çiçekler, A. Özdemir, A. Altaş, Geven
Otunun (Astragalus Membranaceus) Kağıt Hamuru ve
Kağıt Üretiminde Değerlendirilmesi. III. Uluslararası
Artvin Sempozyumu 18-20 Ekim 2018 972 Uluslararası
Odun Dışı Orman Ürünleri Sempozyumu 8-10 Mayıs
2014, Kahramanmaraş.
[28] H. Kırcı, Kağıt Hamuru Endüstrisi Ders Notları.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi.
Trabzon. 2000.
1015
Bazı Kekik Türlerinin Antioksidan ve Fenolik Özelliklerinin Belirlenmesi

Fadime Seyrekoğlu1*,
1
Gıda İşleme Bölümü / Suluova Meslek Yüksekokulu, Amasya Üniversitesi, Türkiye
*
(fadime.tokatli@amasya.edu.tr)
Özet - Tıbbi aromatik bitkiler ve kullanım alanları her geçen gün artış göstermektedir. Ülkemiz kekik
cinsleri bakımından oldukça zengindir ve bazı kekik türlerinde gen merkezidir. Kekik bitkisi birçok alanda
yaygın olarak kullanılmaktadır. Gıda sanayinde baharat ve bitkisel çay olarak, gıdaların raf ömrünün
arttırılmasında antimikrobiyal ve antioksidan olarak, tıp ve eczacılık alanında, yabancı ot kontrolünde ve
hayvancılıkta yem rasyonlarının hazırlanması gibi alanlarda kullanılmaktadır. Özellikle sağlık üzerindeki
yararları kullanımlarını arttırmaktadır. Çalışmamızda Sivas ve Çanakkale bölgesinden temin edilen üç
farklı kekik türü kullanılmıştır. Bu kekik türleri farklı sürelerde (5,10, 15 dakika) demlenerek farklı kekik
çayları elde edilmiştir. Oluşan örneklerde toplam fenolik bileşen ve antioksidan aktivite analizleri
uygulanmıştır. Bütün örneklerde kaynamış su kullanılmıştır. 10 gram kekik çayı üzerine 100 mL sıcak su
ilave edilerek 5, 10, 15 dakika demlenmiştir. Sonrasında kaba filtre kağıdı ile süzme işlemi uygulanmıştır.
Elde edilen örneklerde toplam fenolik bileşen ve % DPPH radikal süpürme aktivite testleri yapılmıştır. En
yüksek fenolik madde miktarı 5 dakika demleme ile elde edilen top kekik çaylarında 2118,473mg GAE/mL
olarak belirlenirken en düşük fenolik madde miktarı 10 dakika demleme ile elde edilen kekik çaylarında
622,860 mg GAE/mL olarak gözlemlenmiştir. En yüksek DPPH radikali süpürme aktivitesi 10 dakika
demleme ile elde edilen top kekik çayında % 84,691 olarak hesaplanırken, en düşük DPPH radikali süpürme
aktivitesi ise yine 10 dakika demleme ile elde edilen kekik çayında % 70,708 olarak hesaplanmıştır.
Toplam fenolik madde miktarı genel olarak örneklerde demleme süresinin artışı ile önce azalmış sonra artış
göstermiştir. % DPPH radikali süpürme aktivitesi ise demleme süresinin artışı ile bütün çaylarda farklılık
göstermiştir. Bütün kekik çayları yaklaşık olarak %70- 84 aralığında % DPPH aktivite göstermiştir.
Yapılan çalışma ile kekik çaylarının farklı demleme süresinin çaylar üzerindeki etkisi incelenmiştir.
Anahtar kelimeler: Kekik, fenolik, antioksidan, demleme süresi, bitki çayı.
I. GİRİŞ tedavisinde, romatizma, baş ağrısı ve gut

hastalığında kullanılmaktadır. Antimikrobiyal etkisi
Kekik Lamiaceae familyası içerisinde yer alan özellikle ilaç sanayinde kullanım olanaklarını
dünyada ve Türkiye’de geniş kullanımı olan tıbbi ve arttırmaktadır. Bazı ülkelerde aroma maddesi olarak
aromatik bitkiler içerisinde yer almaktadır [1]. kullanılmakta bunun yanında özellikle ana
Özellikle uçucu yağları ve bu yağların bileşiminde bileşenlerinin sahip olduğu koku sayesinde
bulunan timol ve karvakrol ana bileşenleridir ve kozmetik ve parfümerinde de kullanımı yaygındır
antimikrobiyal etki gösterirler [2], [3], [4]. Kekik [7]. Karvakrol antifungal ve antibakteriyal etkisi
uçucu yağının bileşiminde bulunan fenolik sayesinde gıdaların bozulmasını engelleyerek raf
bileşikler mikroorganizmaların enzim sistemlerini ömrünü uzatmaktadır. İnsektisit etki göstererek
bozarak yada hücre zarı yapısında değişikliklere bazı böcekler üzerinde öldürücü etki, bitkilerin
sebep olarak antimikrobiyal etki sağlarlar [5], [6]. büyümesini etkileyerek ot kontrolünde ve
Bitkiden elde edilen uçucu yağlar yara- yanık antioksidan etki gibi birçok yararı olan kekik bu
1016
Seyrekoğlu., Bazı Kekik Türlerinin Antioksidan ve Fenolik Özelliklerinin Belirlenmesi, ICEANS 2022, Konya, Turkey
saydığımız alanlarda bize birçok avantaj üzerine 100 mL kaynamış su ilave edilmiş ve her
sağlamaktadır [8]. Gıdalara lezzet ve aroma çay örneği için farklı demleme süreleri (5, 10, 15
kazandırmak için baharat olarak kullanımı da dk.) kullanılmıştır ve süre sonunda kaba filtre
oldukça yaygındır. Origanum ve Thymus türleri kağıdından süzülerek kekik çay örnekleri elde
hem baharat olarak; çorba, salata, sebze yemekleri, edilmiştir. Elde edilen kekik çaylarında toplam
et, tavuk soslar, sosisler, likörlerde ve bazı fenolik bileşen ve % DPPH radikal süpürme
aktivitesi testleri uygulanmıştır.
peynirlerde kullanılmaktadır. Ayrıca çay olarak
kullanımı da her geçen gün artış göstermektedir [9]. A. Toplam Fenolik Bileşen Analizi
Bunların dışında birçok alanda kullanım sebepleri Her örnekten (50 µl) alınmıştır ve distile su (950 ul)
de vardır. Bunlar; böbrek taşının düşürülmesinde, içinde çözülmüştür. Ardından 2.5 mL sodyum
kilo vermeye yardımcı olmada, damar sertliği karbonat (%2) eklenmiştir ve Folin-Ciocalteu'nun
tedavisinde, uykusuzluk, kansızlık gibi durumlarda (500 µl) eklenmesinden sonra reaktif test tüpleri 5
kullanılır. Doğal boya eldesinde de kekik saniye vortekslenmiştir. Örnekler karanlıkta 40
bitkisinden yararlanılır [2]. Gıda muhafazasında dakika inkübe edilmiştir. Sürenin sonunda 725
antimikrobiyal ve antioksidan etkisi sayesinde nm'de absorbanslar spektrofotometreden
ransid tat oluşumunu engelleyerek gıda okunmuştur. Standart olarak gallik asit
bozulmalarını önler. Yapay antioksidanların sağlık kullanılmıştır ve örneklerin toplam fenolik içeriği
üzerindeki olumsuz etkileri düşünüldüğünde doğal (TPC) gallik asit eş değeri (GAE) olarak ifade
antioksidan ve antimikrobiyal ajan olarak kullanımı edilmiştir [11].
gıda sanayinde birçok avantajı beraberinde
getirmektedir [10]. B. DPPH Radikal Süpürme Aktivitesi
Elde edilen kekik çayı örneklerinden (0.2 mL)
Yapılan çalışmalarda kekik ve adaçayı yüksek alınmış ve üzerine etanol (3 mL) ilave edilmiştir.
antioksidan aktivite göstermiş ve doğal antioksidan Sonrasında bu karışıma DPPH’in etanoldeki
kaynağı olarak kabul edilmiştir. Tereyağına adaçayı çözeltisi (1 mM, 375 ul) eklenmiştir. Karışım
ve kekik farklı oranlarda ilave edilmiş tereyağında kuvvetlice çalkalanmış ve 30 dakika oda
dayanıklılığın arttığı tespit edilmiştir. Farklı bir sıcaklığında karanlıkta inkübe edilmiştir. Süre
çalışmada kekik türünde ABTS ve DPPH analizleri sonunda örneklerin absorbansları
uygulanmış ve %88 antioksidan aktivite elde spektrofotometrede 517 nm'de ölçülmüştür
edilmiştir [11]. (Thermo Scientific, Ceneys 10S UV-VIS
Literatürdeki bu bilgiler ışığında yapılan çalışma ile spektrofotometre). Reaksiyon sonucu
kekiğin çay olarak kullanımı değerlendirilmiştir. spektrofotmetrede okunan daha düşük absorbans,
Ayrıca farklı kekik türlerinde toplam fenolik bileşen daha yüksek serbest radikal süpürme aktivitesi
ve antioksidan aktivitenin üzerine farklı demleme göstermektedir. Yüzde DPPH radikal süpürücü
sürelerinin etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. etkisi aşağıdaki denklem kullanılarak
hesaplanmıştır:
DPPH radikal süpürücü etkisi (%) = [100 - (A0-
II. MATERYAL VE YÖNTEM A1/A0) x 100] (1) [11].
Çalışmamızda kullanılan kekik türlerinin 2’si
A0: Kontrol grubu absorbans değeri
Çanakkale’den biri ise Sivas’tan temin edilmiştir.
Çanakkale’den Origanum vulgare subsp. hirtum A1: Örnek absorbans değeri .
(İstanbul Kekiği), Coridothymus capitatus
(İspanyol Kekiği) ve Sivas’tan ise Satureja
hortensis (süpürge kekiği, çibriska) türleri temin
edilmiştir.
Amasya Üniversitesi Suluova Meslek Yüksek
Okulu laboratuvarında çay hazırlama ve diğer
analizler gerçekleştirilmiştir. 10 gr kekik bitkisi
1017
Şekil 3. Örneklerin %DPPH Radikal Süpürme Aktivitesi

Testi Görüntüleri
Tablo 1. Kekik Örneklerinin Toplam Fenolik Bileşen Miktarı

ve % DPPH Radikal Süpürme Aktivite Değerleri
ÖR Toplam Fenolik Madde DPPH (%

NEK Miktarı (mg/mLGAE) İnhibisyon)
Şekil 1. Örneklerin Hazırlanması
TK5 2118.473a 83.807a
TK1
0 1463.483c 84.691a
TK1
5 1643.536b 80.851b
GK5 974.696h 77.897cd
GK1
0 622.860ı 70.708f
GK1
5 1083.670g 74.899e
Şekil 2. Örneklerin Toplam Fenolik Bileşen Analizi S5 1117.793f 74.895e

Görüntüleri
S10 1140.856e 77.381d
S15 1328.206d 79.108c
SE 1.226 0.831
P 0.000 0.000
a,b,c,d : Aynı Sütunda farklı üst simgelere sahip
ortalamalar önemli ölçüde farklılık göstermektedir.
(p< 0.05). SE: Standart Hata.
1018
TK5:5 dk demleme ile elde edilen Origanum fazla fenolik madde miktarı da aynı türde tespit
vulgare subsp. hirtum, TK10:10 dk demleme ile edilmiştir.
elde edilen Origanum vulgare subsp. hirtum, Yapılan bir çalışmada kekik uçucu yağlarının
TK15:15 dk demleme ile elde edilen Origanum DPPH inhibisyonu %69.3 olarak hesaplanmıştır
vulgare subsp. hirtum, GK5:5 dk.demleme ile elde [12]. Japonya’da marketlerde satılan Thymus
edilen Coridothymus capitatus, GK10: 10 dk vulgaris (kekik), çaylarında DPPH radikal tutma
demleme ile elde edilen Coridothymus capitatus, aktivitesi %21.5 ve toplam fenolik madde miktarı
GK15:15 dk demleme ile elde edilen Coridothymus 200 mg/L GAE olarak hesaplanmıştır [13]. Farklı
capitatus, S5:5 dk demleme ile elde edilen Satureja kurtuma yöntemlerinin kekik ekstraktları üzerindeki
hortensis, S10:10 dk demleme ile elde edilen etkisinin araştırıldığı çalışmada toplam fenolik
Satureja hortensis, S15:15 dk demleme ile elde madde miktarları 254,49- 529,66 mg GAE/100 g
edilen Satureja hortensis çay örneklerini ifade arasında, antioksidan aktivite değerlerinin 2,279-
etmektedir. 6,560 µmol trolox/g arasında değişiklik gösterdiği
saptanmıştır [14]. Yapılan farklı bir çalışmada da
demleme sürelerinin paket çaylar üzerindeki etkileri
III. BULGULAR incelenmiştir ve süre arttıkça antioksidan aktivitede
Toplam fenolik bileşen miktarlarını artış gözlemlenmiştir [15].
değerlendirdiğimizde örnekler arasında istatistiksel Yapılan çalışmalarla bizim çalışmamızda
farklılıklar bulunmaktadır. Origanum vulgare bulduğumuz veriler arasında benzerlikler ve
subsp. hirtum türü en yüksek fenolik madde farklılıklar mevcuttur. Görülen farklılıklar;
miktarını içermektedir. Demleme süresinin artması bitkilerin türlerindeki farklılıklardan, hasat zamanı,
bu tür üzerinde olumsuz etkiye sebep olmuştur ve yetiştiği bölge ve çevresel farklılıklardan,
demleme süresi olarak 5 dk kullandığımızda içerdikleri etken madde miktarındaki
maksimum fenolik madde miktarını göstermiştir. değişikliklerden, ekstrasiyon yöntemi ve kullanılan
Benzer şekilde % DPPH süpürme aktivitesi de 5dk parametrelerdeki farklılıklardan
ve 10 dk sürelerinde istatistiksel olarak aynı kaynaklanmaktadır.
çıkmıştır ve maksimum düzeydedir. Coridothymus
capitatus türünde demleme süresinin artışı toplam IV. SONUÇLAR
fenolik madde miktarında ve % DPPH süpürme İnsanlar gün geçtikçe sağlıklı gıdalara ve
aktivitesinde önce düşmeye paralel şekilde sonra içeceklere yönelmektedir. Tıbbi aromatik
artmaya sebep olmuştur. Satureja hortensis türünde bitkilerden elde edilen çayların kullanımı da her
demleme süresinin artışı hem toplam fenolik bileşen geçen gün artış göstermektedir. Kekik bu bitkiler
miktarını hemde % DPPH radikal süpürme arasında yer alan ve kullanım alanı oldukça geniş
aktivitesini olumlu etkilemiştir. 15 dk demleme ile olan bir türdür. Kekikiğin özellikle uçucu yağlarıyla
elde edilen örnekler maksimum değerlere sahip ilgili oldukça fazla çalışma olmasına rağmen çay
olmuştur. olarak kullanımı ile ilgili çalışma oldukça azdır.
Yapılan çalışma ile farklı kekiklerin toplam fenolik
madde miktarı ve antioksidan aktivitesi
TARTIŞMA değerlendirilmiştir. Ayrıca kekik çaylarının
Yapılan bu çalışma sayesinde farklı türlerin farklı hazırlanmasında farklı süreler kullanarak optimum
özelliklere sahip olduğunu görmekteyiz. Origanum süre belirlenmeye çalışılmıştır. Farklı kekik
vulgare subsp. hirtum türünde 5 dk demleme en iyi türlerinde en yüksek aktivite farklı sürelerde elde
sonuçları gösterirken, Coridothymus capitatus türü edilmiştir. Fakat günümüzde bitki çayları aynı
benzer şekilde 5 dk da en yüksek antioksidan sürelerde demlenerek hazırlanıp tüketilmektedir.
aktiviteyi göstermekte; Satureja hortensis türünde Farklı çaylar için en iyi demleme ve hazırlama
en yüksek aktivite değerleri ise 15 dk demleme ile süreleri belirlenip ona göre bitki çayları tüketilirse
elde edilmiştir. Türler içerisinde antioksidan en iyi sonuçlar elde edilir. Mevcut çalışma bu amaca
aktivite değerleri benzerlik göstermesine rağmen en yönelik çalışmalardan olup daha farklı bitki çayları
yüksek antioksidan aktivite değerleri Origanum için farklı kombinasyonlar ve farklı proseler de
vulgare subsp. hirtum türünde tespit edilmiştir. En denenebilir.
1019
KAYNAKLAR [15]. C. Yılmaz, et al., ‘Su Kalitesi ve Demleme Şeklinin

Bitkisel Çaylarda Toplam Antioksidan Kapasite Üzerine
[1]. Heywood, V.D. , Flowering Plands Of The World, Oxford
Etkisi’’, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve
Üniv. Press, London, p. 239., 1978.
Doğa Dergisi, vol. 24(5), pp. 921-929, 2021.
[2]. M. Benli, N. Yiğit, ‘Ülkemizde yaygın kullanımı olan
kekik (Thymus vulgaris) bitkisinin antimikrobiyal aktivitesi’’,
Orlab On-line Mikrobiyoloji Dergisi, vol. 03, pp. 1-8, 2005.
[3]. T. Güler, ‘Dalkılıç B. Aromatik Bitkilerin Organik

(Ekolojik) Hayvancılıkta Kullanım imkânı’’, Doğu Anadolu
Bölgesi Araştırmaları, say. 13-7, 2005.
[4]. A. Sivropoulou, E. Papanikolaou, C. Nikolaou, S.

Kokkini, T. Lanaras, M. Arsenakis, ‘Antimicrobial and
cytotoxic activities of Origanum essential oils’’ J Agric Food
Chem., vol. 44, pp. 1202-5, 1996.
[5]. IM. Helander, HL. Alakomi, K. Latva-Kala, T. Mattila-
Sandhom, I. Pol, EJ. Smid, LGM. Gorris, A. von Wright,
‘Characterization of the action of selected essential oil
components on gram negative bacteria’’, J Agric Food Chem.,
vol.46, pp. 3590-5, 1998.
[6]. R. Lambert, PN. Skandamis, P. Coote, GJ. Nychas, ‘A
study of the minimum inhibitory concentration and mode of
action of oregano essential oil, thymol and carvacro’’, J Appl
Microbiol., vol. 91, pp. 453-62, 2001.
[7]. N. Tanker and, M. Tanker, Farmakognozi. II. Ankara
Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları, No: 58, 1990.
[8]. A.T. Koparal and M. Zeytinoğlu, ‘Effects of carvacrol on

a human nonsmall cell lung cancer(NSCLC) cell line, A549",
Cytotechnology, vol. 43, pp. 149-154,
2003.
[9]. S. Işık, A. Gönüz, Ü. Arslan and M. Öztürk, ‘Afyon

ilindeki bazı türlerin etnobotanik özellikleri’’, Ot Sistematik
Botanik Dergisi, vol. 2, 1, pp. 161-166, 1995.
[10]. Ç. Bozdemir, ‘Türkiye’de yetişen kekik türleri,

ekonomik önemi ve kullanım alanları.’, Yuzuncu Yıl
University Journal of Agricultural Sciences, vol. 29(3), pp.
583-594, 2019.
[11]. F. Eser, "Total Phenolic Contents and Antioxidant

Activities of Different Herbal Tea Extracts from Turkey",
Journal of Engineering and Science Research , vol.2 (2), pp.
66-72, 2018.
[12]. L. Gachkar, D. Yedegari, M.B. Rezaei, M. Taghizadeh,
S.A. Astaneh and I. Rasooli, ‘Chemical and biological
characteristics of Cuminum cyminum and Rosmarinus
officinalis essential oils’’, Food Chem, vol.102(3), pp. 898-
904, 2007.
[13]. V. Katalinic, M. Milos, T. Kulisic and M. Jukic,
‘Screening of 70 medicinal plant extracts for antioxidant
capacity and total phenols’’, Food Chemistry, vol. 94, pp. 550–
557, 2006.
[14]. H. Güler, ‘Biberiye, fesleğen, kekik, nane ve stevyanın
toplam fenolik madde ve antioksidan aktivitesi üzerine
kurutma yöntemlerinin etkisi’’Yüksek Lisans Tezi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, Bursa, Türkiye, 2019.
1020
Determination of Voltage Stability Limits in Northwestern Anatolian

Power System using Thevenin-Based Voltage Stability Index
Talha Enes Gümüş*1, Selçuk Emiroğlu 1 and Mehmet Ali Yalçın 1
1
Department of Electrical Electronics Engineering, Sakarya University, Turkey
*
(tgumus@sakarya.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – In this study, the voltage stability limits have been determined by using Thevenin based voltage
stability index. The parameters of Thevenin equivalent circuit have been obtained with two consecutive
measurements of voltage, current and power factor from the related bus. Using the Thevenin equivalent
circuit parameters, the values corresponding to the critical voltage and power of the related load bus have
been calculated and named critical values. Therefore, the critical values of the related bus can be obtained
by using only two consecutive measurements locally from related bus without any data from remaining of
the system. The index which gives the information about the stability of the system has been obtained with
the help of critical values. The proposed approach has been tested on 114 bus Northwestern Anatolian
power system in Turkey. The simulation results showed that the approach estimate the voltage stability
maximum loading limits. Also, the proposed approach is verified by comparing it with power flow results.
The proposed approach provides to avoid the stability problems such as voltage collapse.
Keywords – Voltage stability, critical voltage, Thevenin-based index, Thevenin equivalent circuit, stability limits.
I. INTRODUCTION In power systems, the analysis of voltage stability

The ever-increasing demand for electrical energy can be achieved for a load bus by using Thevenin
reveals the importance of stable operation of power equivalent circuit [8], [9].
systems. In order for the stability to be sustainable, Estimation of parameters for Thevenin equivalent
the voltage and frequency values, which are two circuit is of great importance in analyses with the
important parameters in power systems, must be Thevenin equivalent circuit. Thevenin equivalent
kept within certain limits. Various analysis methods circuit parameters have been estimated by using
are used for continuous monitoring of power different approaches such as least squares method
systems and sustainable operation [1]–[4]. [10] and inverse matrix solution [11].
The widely used methods for voltage stability In this study, the problem of estimation of
analysis of power systems are power flow and parameters for Thevenin equivalent circuit has been
stability analysis. The voltage, angle, and power modelled as a nonlinear optimization and solved
values of all buses in a power system can be with Levenberg-Marquardt nonlinear optimization
calculated by performing the power flow [5]. The algorithm [12]. The study aims to find the
critical values can be obtained by plotting the equivalent circuit parameters seen from the related
voltage-power curves of the related bus based on bus of the power system. The voltage stability of the
power flow. It is used for stability analysis with the related bus of the power system can be evaluated by
development of Phasor Measurement Units (PMU). using the obtained Thevenin equivalent circuit
Data can be received synchronously from many parameters. The proposed method has been applied
buses with PMUs, and voltage stability analyzes can for the stability analysis of different buses at the 114
be made using these data simultaneously [6], [7]. bus Northwestern Anatolian Power System [13].
1021
Gümüş et al., Determination of Voltage Stability Limits in Northwestern Anatolian Power System using Thevenin-Based Index, ICEANS
2022, Konya, Turkey
The critical values corresponding the stability have

been found and the accuracy of the method has been 𝐸𝑇ℎ = √(𝑉𝑘 ∙ 𝐶𝑜𝑠(𝜑𝑘 ) + 𝐼𝑘 ∙ 𝑅𝑇ℎ )2 + (𝑉𝑘 ∙ 𝑆𝑖𝑛(𝜑𝑘 ) + 𝐼𝑘 ∙ 𝑋𝑇ℎ )2 (2)
demonstrated by comparing the results of the power
flow. There are three unknown parameters in the obtained
equation, namely ETh, RTh and XTh. So, three
II.THEVENIN BASED VOLTAGE STABILITY INDEX equations are needed to calculate the three unknown
Thevenin equivalent circuit seen from the related parameters. By taking three consecutive
bus for analysis of voltage stability in the power measurements from the related bus, three equations
system is as given in Fig. 1. The maximum power can be found. Three equations are reduced the
theorem can be used to determine the maximum number of equations to two with the assumption that
power that can be drawn from the related bus. For ETh remains constant in each measurement [16], [17]
maximum power transfer, the Thevenin equivalent and the X/R ratio in power systems is around 800
circuit parameters relating to the related bus should
[18]. Then, Thevenin equivalent circuit parameters
be known [14].
can be calculated by using two equations easily [19].
ETh δ Vk 0 By using the obtained equivalent circuit parameters,

ZTh=Z θ the critical voltage [20] value of the related bus has
Ik -φ
~ been calculated by using Equation 3.
Related bus
ZYük =Z φ 𝑇ℎ𝐸
𝑉𝐶𝑟𝑖𝑡𝑖𝑐 = 2.cos 𝛿
(3)
By using the calculated critical voltage value of the

related bus with equation 3, the voltage stability
Fig. 1 Thevenin equivalent circuit of the power system seen index [21] can be given as in Equation 4. The
from the related bus [15]
voltage stability index gives the information about
By applying the Kirchoff Voltage Law to the the stability of the bus.
equivalent circuit seen from the related bus,
equation 1 is obtained as follows. 𝑉𝑀𝑒𝑎𝑠𝑢𝑟𝑒𝑑 −𝑉𝐶𝑟𝑖𝑡𝑖𝑐
𝑉𝑆𝑀𝑉 = 𝑉𝐶𝑟𝑖𝑡𝑖𝑐
(4)
𝐸̇𝑇ℎ = 𝑉̇𝑘 + 𝐼𝑘̇ ∙ (𝑅𝑇ℎ + 𝑗𝑋𝑇ℎ ) (1)
The values of Voltage stability index vary between
The phasor diagram of the obtained equation is 0-1 and gives information about the stability of the
given in Fig. 2. bus. When the stability index is 1, it means that the
bus is stable, and as it gets closer to 0, it means that
the bus becomes unstable.
ETh
III. SIMULATION RESULTS
θ
The proposed method has been applied to the 114
φk < 0
Bus Northwestern Anatolian power system and the
voltage stability limits of different buses in the
power system are calculated. Also, power flow
results are compared with the critical limits
calculated using the proposed approach. In the 114-
bus power system, the critical voltage limits in the
three buses, where the load is the strong, small and
medium size, have been found with the proposed
Fig. 2 Phasor diagram of Thevenin equivalent circuit [15]
method. The results are compared with the power
Thevenin equivalent voltage can be written from flow results.
the phasor diagram as follows.
1022
2022, Konya, Turkey
Fig. 3 Voltage stability index of a load bus with high power
Fig. 4 Voltage stability index of a load bus with medium power
1023
2022, Konya, Turkey
Fig. 5 Voltage stability index of a load bus with low power
In Fig. 3, the voltage stability index of a load bus values can be calculated with two consecutive
with high power, and the critical values obtained measurements from the bus to which the stability
with the power flow are given in the power system. analysis has been made in power systems. It
In Fig. 4, the voltage stability index of a load bus provides the convenience of performing stability
with medium power in the power system and the analysis without the need for all of the power system
critical power value obtained with the power flow parameters. This not only provides ease of
are demonstrated. calculation, but also reduces the processing time due
The stability index of a load bus with low power to the low number of parameters used in the
in the power system and the critical power values proposed method. In addition, the proposed method
obtained with the power flow are depicted in Fig. 5. also provides the opportunity to take precautions
In Figs 3, 4 and 5, red dashed line shows the limits against possible voltage instabilities that may occur
obtained by power flow. The blue solid line has been in the system by monitoring the voltage stability
found by using Thevenin based voltage stability index of each bus in the power system in real time.
index.
In the stability analysis of the bus with different REFERENCES
powers in the power system, it is seen that the
[1] N. A. M. Ismail, A. A. M. Zin, A. Khairuddin, and S.
critical power values calculated using the voltage
Khokhar, “A comparison of voltage stability indices,”
stability index and the power flow are very close to Proceedings of the 2014 IEEE 8th International
each other. This shows the accuracy of the voltage Power Engineering and Optimization Conference,
stability index. The fact that the proposed method PEOCO 2014, pp. 30–34, 2014, doi:
only needs two consecutive measurements from the 10.1109/PEOCO.2014.6814394.
related bus to determine the critical values of the bus
[2] P. Apparatus, “47-Proposed Terms & Definitions
in the power system provides convenience for
for Power System Stability,” IEEE Transactions on
system analysis. Power Apparatus and Systems, vol. PAS-101, no. 7,
pp. 1894–1898, 1982, doi:
IV. CONCLUSION 10.1109/TPAS.1982.317476.
In this study, the critical values of the load buses
[3] Y. Wang, W. Li, and J. Lu, “A new node voltage
in the power systems have been calculated with the stability index based on local voltage phasors,”
proposed voltage stability index. When the critical Electric Power Systems Research, vol. 79, no. 1, pp.
values obtained by using the proposed approach are 265–271, 2009, doi: 10.1016/j.epsr.2008.06.010.
compared with the power flow results, it is seen that
the results obtained from both methods differ less [4] H. Chen, T. Jiang, H. Yuan, H. Jia, L. Bai, and F. Li,
“Wide-area measurement-based voltage stability
than 0.1%. With the proposed method, the critical
1024
2022, Konya, Turkey
sensitivity and its application in voltage control,” [14] K. Vu, M. M. Begovic, D. Novosel, and M. M. Saha,
International Journal of Electrical Power & Energy “Use of local measurements to estimate voltage-
Systems, vol. 88, pp. 87–98, 2017, doi: stability margin,” IEEE Transactions on Power
10.1016/j.ijepes.2016.12.011. Systems, vol. 14, no. 3, pp. 1029–1035, 1999, doi:
10.1109/59.780916.
[5] T. J Duncan Glover; Mulukutla S Sharma; Overbye,
56-Power System Analysis and Design. 2012. [15] T. E. Gümüş, “SÖZDE THEVENİN EŞDEĞER
DEVRE PARAMETRELERİ KULLANILARAK
[6] S. L. Ramírez-P, C. A. Lozano-M, and N. G. Caicedo- GÜÇ SİSTEMLERİNDE GERİLİM KARARLILIĞI
D, “Review and classification of indices for voltage DEĞERLENDİRMESİ,” Sakarya Üniversitesi, 2021.
stability monitoring using PMU measurements,”
Journal of Engineering Science and Technology [16] S. A. Arefifar and W. Xu, “Online tracking of power
Review, vol. 11, no. 4, pp. 180–198, 2018, doi: system impedance parameters and field experiences,”
10.25103/jestr.114.23. IEEE Transactions on Power Delivery, vol. 24, no. 4,
pp. 1781–1788, 2009, doi:
[7] D. T. Duong and K. Uhlen, “36-Online voltage 10.1109/TPWRD.2009.2021046.
stability monitoring based on PMU measurements and
system topology,” 2013 3rd International Conference [17] M.H.Haque, “On-line monitoring of maximum
on Electric Power and Energy Conversion Systems, permissible loading of a power system within voltage
EPECS 2013, pp. 4–9, 2013, doi: stability limits,” IEE Proceedings on Generation,
10.1109/EPECS.2013.6713056. Transmission and Distribution, vol. 150, no. 1, 2003,
doi: 10.1093/oxfordjournals.ndt.a091183.
[8] B. Shakerighadi, F. Aminifar, and S. Afsharnia, “A
real-time voltage stability index based on local [18] M. S. S. Danish, T. Senjyu, S. M. S. Danish, N. R.
measurements,” in 2015 23rd Iranian Conference on Sabory, N. K, and P. Mandal, “A Recap of Voltage
Electrical Engineering, May 2015, pp. 1492–1497. Stability Indices in the Past Three Decades,” Energies
doi: 10.1109/IranianCEE.2015.7146456. (Basel), vol. 12, no. 8, p. 1544, Apr. 2019, doi:
10.3390/en12081544.
[9] B. Brusilowicz, W. Rebizant, and J. Szafran, “A new
method of voltage stability margin estimation based on [19] T. E. Gümüş, M. A. Yalçın, M. Turan, C. Aksoy
local measurements,” in 2011 International Tırmıkçı, and C. Yavuz, “Steady State Voltage
Conference on Advanced Power System Automation Stability Estimation by Using Local Bus Parameters,”
and Protection, Oct. 2011, pp. 2443–2447. doi: Journal of Electrical Engineering and Technology,
10.1109/APAP.2011.6180655. vol. 16, no. 2, pp. 853–860, 2021, doi:
10.1007/s42835-021-00657-0.
[10] B. Milǒsević and M. Begović, “Voltage-stability
protection and control using a wide-area network of [20] M. L. Crow, 6-Computational Methods for Electric
phasor measurements,” IEEE Transactions on Power Power Systems. 2012. doi: 10.1201/b12111-5.
Systems, vol. 18, no. 1, pp. 121–127, 2003, doi:
10.1109/TPWRS.2002.805018. [21] J. Modarresi, E. Gholipour, and A. Khodabakhshian,
“A comprehensive review of the voltage stability
[11] S. B. Demircioğlu, “ENERJİ SİSTEMLERİNDE indices,” Renewable and Sustainable Energy Reviews,
GERİLİM KARARLILIĞI SINIRLARININ YEREL vol. 63, pp. 1–12, 2016, doi:
BARA PARAMETRELERİ KULLANILARAK 10.1016/j.rser.2016.05.010.
GERÇEK ZAMANLI DEĞERLENDİRİLMESİ,”
2007.
[12] C. Kanzow, N. Yamashita, and M. Fukushima,

“Levenberg-Marquardt methods with strong local
convergence properties for solving nonlinear
equations with convex constraints,” J Comput Appl
Math, vol. 172, no. 2, pp. 375–397, 2004, doi:
10.1016/j.cam.2004.02.013.
[13] E. M. Nihat, “Nihat Pamuk, 380 Ve 154 kV’luk

Kuzeybatı Anadolu Şebekesi Güç Akışı
Benzetimleri’, Yüksek lisans tezi, Elektrik Elektronik
Mühendisliği Bölümü, Sakarya Üniversitesi, Sakarya,
Türkiye, 2009,” 2009.
1025
BLER Performance of Communications System Utilizing Deep Learning

Bircan Çalışır*
1 Firat University,Electrical and ElectronicalEngineering Department, TURKEY
* ( bkamislioglu@firat.edu.tr)
Abstract – This paper presents modeling an end-to-end wireless communications technology system with
an autoencoder to transmit information bits reliably on wireless channel. In conventional radio and wireless
communication systems, confident data transmission is purposed on the channel that leads impairments to
the transmitted signals. The mentioned communication systems include o lot of components such as coding
on channel, equalization, modulation, synchronization, etc. These components are optimized based on
mathematical patterns that are facilitated to obtain closed-form statements. However, in an autoencoder,
the transmitter and the receiver are together optimized as a whole. This optimization method presents the
potential for superior success than conventional systems. In this paper, when realize a wireless
communications system with an autoencoder, a fundamentally new method is improved for development
a transmission system and an end-to-end reconstruct for the purpose of together optimize transmitting and
receiving constituents with one operation. In communications systems, end-to-end learning lets to learn of
transmitter and receiver applications using deep neural networks (DNNs) which are optimized for
derivative end-to-end achievement criteria, such as block error rate (BLER). When BLER achievement of
the trained system is compared with a base structure shows comparable success close to 1 dB, even with
not doing wide hyperparameter adjustment. This paper demonstrates that over-the-air transmissions are
reasonable to construct, train, and operate a complete communications system created by DNNs utilizing
software-defined radio and open resource deep learning software.
Keywords – DNN, Ent-to-end communication, Wireless channel, Autoencoder.
I. INTRODUCTION The implementations of machine learning (ML)

In communication systems, information from a and, specially, DL have demonstrated very high
resource reliably transmitted over a channel by the growth in recent years in every industry and
utilization of a transmitter structure and a receiver research domain that are inclusive of these
structure is the main question. To find an optimal applications [5-7]. Although communications
resolution to this question in practical applications, involved issues with ML have been explored in
the transmitter and receiver are characteristically previous works [8-10], there is no basic effect on the
splitted into some operation blocks, for a specific way to plan and enforce communications
sub-duty, e.g., channel coding, source coding, technologies on the physical layer. The principal
equalization, and modulation. Though such an reason of this situation is described that highly
application shows a sub-optimum feature, each correct and all-round layout and models of channels
component is separately researched and optimized have been advanced that facilitates algorithm
is an advantage that leads to the effective and proposal grounded in data theorem, statistics, and
constant schemes that are available exactly [1, 5].
1026
Bircan Çalışır, BLER Performance of Communications System Utilizing Deep Learning, ICEANS 2022, Konya, Turkey
signal processing, with trustworthy analytic together, which is admitted preferable to available
achievement assurances. techniques. End-to-end wireless communication
technology that are based on DL are split into two
In CV (Computer Vision) and natural language models such as the deterministic channel and the
processing application areas, DL (Deep Learning) unknown channel. From Figure 1, between DL and
method is revealed because of difficult to define traditional neural networks, it is seen that similarity
images or language in real-world. DL relates to ML and a few difference are available. DL and NN
(Machine Learning) techniques that utilize neural approve an analogous hierarchic architecture that
networks and are a novel area of ML study whose explains similarity for every two structure. The
principal is to compose neural networks that imitate system occours of inclusive an input layer, multiple
the brain of humans for learning analytically. DL hidden layers and an output layer. Neurons of
imitates the brain of humans technics for evaluating neighboring layers only have contacts, whereas
data and unites low-level properties to compose neurons of the same layers and cross layers are not
more intangible high grade presentation character included any contacts. All layer may be considered
categories or properties to investigate deployed a Logistic Regression (LR) structure. The hierarchic
property presentations of data. An expression architecture works related closely to the
"Deep" in the DL expression describes the deepness construction of the brain of humans. Conventional
of a network, whereas an artificial neural network NN adopts Back Propogation (BP) approximation, a
(ANN) describes a shallow structure. The opinion of gradient descent technique. In general, DL is a
deep learning (DL) communication technology layer-based mechanisma that is based on training.
returns to the unique description of the This is because if BP method is accepted for more
communication issue and explores optimizing than 7 layers in a deep network, in the first layer the
transmitter and receiver together with no residual propagation turns into plenty small and
synthetically presented block construction [11-13]. gradient diffusion happens. If the training is realized
It is feasible to learn complete transmitter and for all layers at the same time gap, very high
receiver applications using an optimized channel complexity of time occurs. Unlike this, if training
model for a selected loss function that minimizes of just one layer is happens at a time, the deviation
Block Error Rate (BLER). The “learned” schemes is transmitted from layer to layer. This situation is
can compete in accordance with the available state- revealed the contrary question of supervised
of-the-art. The main mind here is to express the learning, such as much numerous neurons and
transmitter, the channel, and the receiver as only one factors are available in the deep network, following
Deep Neural Network (DNN) that may define as an in violent mismatch.
autoencoder. The advantage of this approximation
is that can apply to models of channel and lossing
function for which the optimum resolutions are
obscure [14-16].
This article presents materials and method that is
deep learning in Section II, simulation results are
given in Section III. Results and discussions are
given in Section IV.

In this section we explain deep learning structure
and general idea of NN and CNN. Fig 1. Structure of NN and DL
Deep Learning
The common mind of this algorithm, the hidden
The deploying of data through a big count of layer of NN is to considered as an decoder and
trained samples is learned by the NN (Neural encoder. The entered data is coded and traditional
Network) and then estimates the conclusions and machine learning algorithm uses different methods
can be utilized to optimize of the end-to-end scheme to get properties, but if the filter is learned by CNN
1027
itself, it will automatically extract the features of the processing functions are stated by the equations as
network. Figure 2 illustrates the distinct convolution follows:
layers utilized for diverse extractions of feature
decoded by using the hidden layer. Once the stream 1
R
attains to the output layer, the output results and the 1  e y (1)
input data should be reveal a consistent result as
possible as. One superiority of this approaximation
Equation 1 demonstrates sigmoid nonlinear
is that the features of the input data is captured by
saturation functions and Sigmoid function diagram
the hidden layer and lets these unchanged. two key
is illustrated in Figure 3.
methods are available to reach Deep Autoencoder
(DA): one via NN and the other via CNN.
e y  e y
Convolutional Neural Network (CNN) is an R
accepted type of ANN, which is one of the specific e y  e y (2)
deeply feed-forward neural networks. Since CNN Tanh nonlinear saturation function is given in
has turn into an important point in the analysis of Equation 2 and Tanh function diagram is illustrated
speech and recognition of images and is currently in Figure 4.
intensively utilized in wireless communications
space. CNN has a weight-shared network y
R
architecture that is too similar to biologic NN, which 1 y
decreases the complication of the network structure (3)
and the count of weights.
Equation 3 shows softsign nonlinear saturation
functions and softsign function diagram is
illustrated in Figure 5.
R  max(0, y ) (4)
Nonlinear unsaturation function ReLU is expressed
Fig 2. A basic CNN model
with Equation 4 ReLU function diagram is
illustrated in Figure 6.
Nonlinear implementation of conventional CNN
includes saturation functions as nonlinear such as
sigmoid, tanh or softsign [17]. Considering novel
studies, ReLU, which is the nonlinear unsaturation
function, is usually utilized for CNN [14]. When
making the train for the gradient descent, ReLU
shows a quicker convergence ratio than the
traditional nonlinear saturation function, so the
speed of training is even extra faster than
conventional techniques when training entire
network [18]. In the subsampling phase, all quality Fig 3. Sigmoid nonlinear saturation functions
chart is run freely. Usually average pooling or
maximum pooling methods are used. Following
pooling process, the resolution of the output quality
chart decreases, but the qualities defined by the
high-resolutionquality chart may be fine preserved.
Several traditional neural networks remove the sub-
sampling step altogether and reduce the solution by
adjusting the slippery stage of the convolutional
kernel window to be bigger than 1 throughout the
convolution process. Mentioned four nonlinear Fig 4. Tanh nonlinear saturation function
1028
Normalization Layer
İnput
Multiple Layer FCN
Softmax Activation
Multiple Layer FCN
Output
Noise Channel
signal
signal
Layer
Transmitter Channel Receiver
Fig 7. Block diagram of a communications architecture as

an autoencoder
Fig 5. Nonlinear unsaturation Softsign function
In Figure 7 the transmitter comprises of the
multiple layers FCN (Fully Connected Network)
traced by a normalization layer that maintains the
somatic restrictions on x are expressed. It can be
said that the channel is expressed with an additive
noise layer via a stable variance where Eb/N0 shows
the energy per-bit (Eb) to spectral density of noise
power (N0) ratio. Also the receiver is applied as a
Fig 6. Nonlinear unsaturation ReLU function multiple layers FCN. The last layer utilizes a
softmax activation function, which output p ∈ (0, 1)
The block architecture of a wireless M has a possibility vector over all potential
communication autoencoder framework is information. The received information sˆ is to the
illustrated with Figure 7. In the encoder indicator of the component of p with the supreme
(transmitter) initially k information bits are mapped possibility.
into a information s for s ∈ {1,…,M} and M=2k.
After that, a mapping is realized information s to n III. RESULTS
real number to create x=f(s)∈ℝn. The latest layer in
the encoder forces restrictions on x to extra limit the Validation loss and validation accuracy of
encoded signals. autoencoder framework is illustrated in Fig.8. As
seen from this figure, when Validation loss is
x n
2
(5)
getting reduce, validation accuracy is getting
increase.
Restriction of energy is given in Equation 5. Mean
power restriction is obtaines as Equation 6.
  xi   1, i
2
  (6)
The transmission ratio of this wireless
communications technology can define as R = k/n
[bit/used channel] for k = log2(M). Also, the
representation (n,k) express that this wireless
communications technology transmits one of M =
2k information (k bits) via use of n channel. We
describe the channel with p(y|x) as the conditional
Fig 8. Validation loss and accuracy of autoencoder
probability density function , where y ∈ Rn indicates framework
the signal of received. After y is received, the
conversion Rn→M is applied to generate In Fig. 9 the block error rate (BLER) is compared
prediction sˆ from the transmitted information. in such communication layout utilizing quadrature
phase-shift keying modulation (QPSK), a Hamming
(7,4) code with hard-decision decoding, maximum
likelihood (ML) decoding and trained autoencoder
(7,4).
1029
regularizers, and attention,” IEEE Int. Symp. Signal Process.

Inf. Technol., 2016, pp. 223–228.
[2] T. J. O’Shea and J. Hoydis, “An introduction to machine
learning communications systems,” arXiv:1702.00832, 2017.
[3] D.Wang, A. Khosla, R. Gargeya, H. Irshad, and A. H.
Beck, “Deep learning for identifying metastatic breast cancer,”
arXiv:1606.05718, 2016.
[4] D. George and E. A. Huerta, “Deep neural networks to
enable real time multimessenger astrophysics,”
arXiv:1701.00008, 2016.
[5] D. Silver et al., “Mastering the game of go with deep neural
networks and tree search,” Nature, vol. 529, no. 7587, pp. 484–
489, 2016.
[6] M. Zorzi, A. Zanella, A. Testolin, M. D. F. De Grazia, and
M. Zorzi, “Cognition-based networks: A new perspective on
network optimization using learning and distributed
intelligence,” IEEE Access, vol. 3, pp. 1512–
1530, 2015.
Fig 8. BLER performance comparison of autoencoder, [7] R. Al-Rfou et al., “Theano: A python framework for fast
QPSK, Hamming computation of mathematical expressions,”
arXiv:1605.02688, 2016.
To make comparison, the BLER of uncoded [8] M. Abadi et al., “TensorFlow: Large-scale machine
QPSK(4,4) is also obtained. From this application, learning on heterogeneous
it is clear that the autoencoder has learned with no distributed systems,” arXiv:1603.04467, 2016. [Online].
Available: http://tensorflow.org/
former info an encoder and decoder structure that
[9] E. Nachmani, Y. Be’ery, and D. Burshtein, “Learning to
jointly obtain the similiar achievement as the decode linear codes using deep learning,” in Proc. 54th Annu.
Hamming (7,4) code with ML. Allerton Conf. Commun., Control, Comput., 2016, pp. 341–
346.
[10] E. Nachmani, E. Marciano, D. Burshtein, and Y. Be’ery,
IV. DISCUSSION “RNN decoding of linear block codes,” arXiv:1702.07560,
2017.
In this paper, different hopeful new [11] T. Gruber, S. Cammerer, J. Hoydis, and S. ten Brink, “On
implementations of DL for physical layer have been deep learningbased channel decoding,” in proc. 51st Annu.
examined. Principally of this work, a novel aspect Conf. Inf. Sci. Syst., Mar. 2017, pp. 1–6, doi:
about wireles communications as a reconstruction 10.1109/CISS.2017.7926071.
of end-to-end optimization job have been presented [12] M. Borgerding and P. Schniter, “Onsager-corrected deep
learning for sparse linear inverse problems,” in proc. IEEE
utilizing autoencoders to together learn transmitter Global Conf. Signal Inf. Process., Dec. 2016, pp. 227–231,
and receiver applications as well as encoding of doi: 10.1109/GlobalSIP.2016.7905837.
signals with no previous informations. Highly [13] S. J. Pan and Q.Yang, “A survey on transfer learning,”
competitive BLER achievement is revealed with IEEE Trans. Knowl. Data Eng., vol. 22, no. 10, pp. 1345–
comparisons with conventional baselines in 1359, Oct. 2010.
[14] T. J. O’Shea, L. Pemula, D. Batra, and T. C. Clancy,
diversified situations, although there is a challenge “Radio transformer networks: Attention models for learning to
on the scalability in long block sizes. synchronize in wireless systems,” in proc. 50th Asilomar
Conf. Signals, Syst. Comput., Nov. 2016, pp. 662–666, doi:
10.1109/ACSSC.2016.7869126.
V. CONCLUSION [15] I. Goodfellow, Y. Bengio, and A. Courville, Deep
Learning. Cambridge, MA, USA: MIT Press, 2016.
In addition to potency performance progresses in [16] T. J. O’Shea, J. Corgan, and T. C. Clancy, “Unsupervised
representation learning of structured radio communication
considering to latency and reliability, purposed signals,” in proc. First Int. Workshop Sens. Process. Learn.
method supplies important light on optimum Intell. Machines, Jul. 2016, pp. 1–5, doi:
communication techniques in situations where the 10.1109/SPLIM.2016.7528397.
ideal systems are unknown. [17] X. Glorot and Y. Bengio, “Understanding the difficulty of
training deep feedforward neural networks,” in Proceedings of
REFERENCES the Thirteenth International Conference on Artificial
Intelligence and Statistics. JMLR Workshop and Conference
Proceedings, 2010, pp. 249–256.
[1] T. J. O’Shea, K. Karra, and T. C. Clancy, “Learning to
communicate: Channel auto-encoders, domain specific
1030
[18] A. Krizhevsky, I. Sutskever, et al., “Imagenet

classification with deep convolutional neural networks,”
Advances in Neural Information Processing Systems, vol. 25,
2012, pp. 1097–1105.
1031
2nd International Conference on Applied Engineering
and Natural Sciences
https://www.icaens.com/ October 15-18, 2022, Konya, Turkey
Prediction of disease on embedded systems with machine learning

algorithms
M. Emin SAHIN1, Asilay VAROL2*
1
Department of Computer Engineering, Yozgat Bozok University, Turkey
1
Department of Electrical and Electronics Engineering, Yozgat Bozok University, Turkey
*
(asilay @hotmail.com.tr)
Abstract –Today many diseases affect people as a result of their lifestyle choices and the environment or
birth. Early disease prediction is crucial, and precautions should be taken as a result. However, it can be
very difficult for doctors to make an accurate prediction based on symptoms alone. Since the data of disease
symptoms of patients in the medical and health fields has increased recently, it has become a very important
task to diagnose the disease using this data. In this study, a machine learning (ML) based prediction system
on the embedded systems Jetson Nano and TX2 by using disease symptoms is proposed. Data preprocessing
techniques utilizing SMOTE and oversampling methods are used to organize the obtained dataset. This
dataset is classified with the help of decision tree, random forest, Ada boost, gradient boosting (GB), multi-
layer perceptron (MLP), and linear discriminant analysis (LDA) classifiers in order to accurately predict
the disease. The cross validation method is used in the study and performance metrics of these classifiers
are obtained for k = 20 folds. With a 97.61% accuracy rate in the study, linear discriminant analysis (LDA)
and gradient boosting (GB) classifiers outperform other classifiers in terms of output. Additionally, a
comparison between the training and testing times of the classifiers and the analysis of the work done in
various embedded systems is provided. The proposed system can be applied for diagnosis of numerous
diseases because of its high accuracy and portability.
Keywords – classification, disease prediction, machine learning, Jetson Nano, Jetson TX2
I. INTRODUCTION machine learning applications, it is utilized to

Due to environmental circumstances and develop a classifier capable of separating data
contemporary lifestyles, people are vulnerable to a depending on its features. Several sorts of datasets
variety of diseases. Predicting these diseases at an are utilized for classifiers, medical data research,
early stage is crucial. However, precise prognosis and disease prediction.
based on symptoms is a difficult task for physicians. Today, machine learning permeates virtually
Predicting diseases accurately is one of the most every aspect of our existence. There are several
difficult undertakings. In order to overcome this applications for machine learning, particularly in the
issue, data mining plays a crucial part in disease sectors of health and education. The availability of
prediction. massive datasets makes it easy to use in the real
Through inspection and clinical examination, it is world, thanks to the processing capabilities of
crucial to determine the right diagnosis of patients. machine learning. ML occurs in several aspects of
In this context, computer-aided decision support healthcare applications. Numerous images, patient
systems can play a crucial role in maintaining data, and other facts assist to identify trends and, as
stability. In the realm of healthcare, clinical a consequence, produce algorithm-based
examination, patient reports, therapy, upcoming predictions. The dataset is used to train the machine
appointments, medications, etc., can create learning model, which enables the outcome to be
incredibly specific data about patients. In several predicted based on the exact details entered,
1032
Sahin et al., Prediction of disease on embedded systems with machine learning algorithms, ICAENS 2022, Konya, Turkey
resulting in high accuracy rates. In the scientific techniques like decision trees classifier, random
literature, disease prediction, detection, and forest classifier, and naive bayes classifier [8]. This
classification are conducted using machine learning research gives a complete comparison of the
or deep learning techniques [1]–[3]. performance of three algorithms on a medical
Pingale et al, proposed a disease prediction record, with each approach achieving up to 95%
system. They used Naive Bayes methods for accuracy. Sharmila et al., provide a comparative
predicting diseases like diabetes, malaria, jaundice, analysis of several machine learning techniques,
dengue, and tuberculosis [4]. Likewise, Sharma et such as fuzzy logic and decision tree [9]. According
al, proposed a system for disease detection [5]. The to their research, fuzzy neural network is 91% more
methods K-Nearest Neighbour (KNN), naive bayes, accurate than other machine learning algorithms for
support vector machine, and decision trees were classifying disease information.
described in their article. The structure of the study is given below. Chapter
Dahiwade et al, presented generic disease 2 provides a basic overview of the dataset, the
prediction based on the symptoms of the patient. For dataset preprocessing stage, and machine learning
the disease prediction, they employ K-Nearest algorithms, as well as a description of embedded
Neighbor and convolutional neural network (CNN) systems. Studies and results of machine learning
machine learning method for the accurate prediction classifiers Chapter 3 presents comparison tables
of disease. In their study the accuracy of general showing the results of cross validation in embedded
disease prediction by employing CNN is 84.5 systems as well as evaluation findings such as
percent which is greater than the KNN method [6]. accuracy, ROC, and training and testing time. The
Shirsath suggested a CNN-MDRP system for discussion is presented in Chapter 4 and the
disease prediction based on a huge quantity of conclusion is presented in Chapter 5.
organized and unstructured hospital data [7].
Grampurohit and Chetan exhibit the disease
prediction system created utilizing machine learning
Fig. 1 An overview of proposed system
II. MATERIALS AND METHOD Table 1. Diseases

Fungal Infection Migraine Hepatitis E Urinary tract
A. Dataset infection
Allergy Paralysis Alcoholic Psoriasis
The data set used in this study consists of 132 hepatitis
symptoms, combinations or permutations of which Gerd Jaundice Tuberculosis Impetigo
Chronic Malaria Common cold Hyperthyroidism
lead to 41 diseases [10]. The data set includes cholestasis
symptoms and resulting diseases according to 4920 Drug reaction Chickenpox Pneumonia Hypoglycaemia
Piles Dengue Heart Attack Cervical
patient records. Diseases and symptoms are given in Spondylosis
Tables 1 and 2, respectively. AIDS Peptic ulcer Varicose veins Arthritis
Disease
Hypothyroidism Acne Typhoid Diabetes
Vertigo Osteoarthritis Hepatitis D Hepatitis B
Gastroenteritis Bronchial Hypertension Hepatitis C
Asthma
Hepatitis A
1033
Table 2. Symptoms with. Unlike undersampling, this method does not

Back pain Acute Throat Depression Stomach cause information loss.
liver irritation bleeding
failure C. Embedded System
Constipation Fluid Redness of Irritation in Inflammatory
overload eyes anus nails The purpose of embedded systems is to perform a
Abdominal Swelling Sinus Neck pain Abnormal specific function within a device. In this study, in
pain of pressure menstruation
stomach
addition to the computer environment below, the
Diarrheal Swelled Runny nose Dizziness Increases embedded systems given below are also used.
lymph appetite
nodes
Jetson TX2: The Nvidia Jetson TX2 artificial
Mild fever Extra Puffy face Cramps ……….. intelligence computer is a small, powerful hardware
marital and device that allows parallel operation of multiple
Contacts eyes
neural networks such as image classification, object
B. Data Preprocessing detection, and audio processing. Nvidia Jetson TX2
In the classification of medical data, classification has a CPU-GPU heterogeneous architecture where
algorithms may not achieve high performance for a the operating system can be started by the CPU
variety of reasons, including the presence of (Central Process Unit) and the CUDA compatible
outliers, missing data, duplicate data, and a structure GPU can be programmed to accelerate complex
that cannot be separated linearly. Numerous machine learning tasks [11]. The Jetson Tx2 is
strategies for data preparation have been developed shown in Fig. 2.
to eliminate these issues. Techniques for data
preparation include data cleansing, normalization,
weighting, feature extraction, and feature selection.
Data cleaning: Operations such as data cleaning,
filling in missing values in the data set, and
eliminating inconsistencies in the data are used to
clean data.
Data reduction: Huge databases are generally more
difficult to manage. Eliminating the independent
factors (symptoms) that may have little or no Fig. 2 Jetson TX2
influence on the dependent variable makes the data Jetson Nano: Nvidia Jetson Nano is a highly
set more usable (disease). 95 out of 132 symptoms computational and energy-efficient embedded
closely associated with the disorders are chosen for platform for cutting-edge artificial intelligence (AI)
this study. algorithms. This embedded system board is a
SMOTE: SMOTE is an oversampling process that development kit designed to execute algorithms for
produces synthetic data. It is one of the most artificial intelligence [11]. The Jetson Nano is
commonly used methods in data science illustrated in Fig. 3.
applications. Synthetic reduction amplification
sampling approach describes this procedure. To
produce a new sample using SMOTE, a neighbour
is chosen from the nearby neighbours. The
difference between the analysed attribute and the
chosen neighbour is determined. The gap is
compounded by the difference (GAP means a
random number between 0 and 1). The result is
added to the instance of the specified attribute. This
procedure is repeated until the desired outcome is Fig. 3 Jetson Nano
reached [11]. In this study, the classification utilized
the SMOTE method to balance the dataset. III. RESULTS
Oversampling: It can be defined as adding more The detailed dataset given above is classified with
copies to the minority class. Multisampling can be a the help of some classifiers such as decision trees
good choice when there is not enough data to work (DT), random forest (RF), ada boost (AdaBoost),
1034
gradient boosting (GB), multi-layer perceptron data used are linear discriminant analysis and
(MLP), and linear discriminant analysis (LDA) gradient boosting classification.
classifiers in order to accurately predict the disease
in this part.
Evaluation Methods To calculate performance
evaluation in the study, the terms are denoted by true
positive (tp: the number of results correctly
predicted as required); true negative (tn: the number
of results not required); false positive (fp: the
number of results incorrectly predicted as required)
and false negative (fn: the number of results
incorrectly predicted as not required). The
evaluation criteria used in classification are defined
below. Equations of recall, precision, accuracy, and
Fig. 4 Accuracy graph of classifiers
F1-Score are given in Eqs. 1, 2, 3 and 4 [12], [13].
Table 3 Comparison of different environments
𝑡𝑛 + 𝑡𝑝 (1)
𝐴𝑐𝑐𝑢𝑟𝑎𝑐𝑦 = Environment PC Jetson Jetson
𝑡𝑛 + 𝑡𝑝 + 𝑓𝑛 + 𝑓𝑝 Nano Tx2
𝑡𝑝 (2)
𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 = Model Test % Test % Test %
𝑡𝑝 + 𝑓𝑝 Decision Tree 69 66.7 81
𝑡𝑝 (3)
𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛 = MLP 93 93 93
𝑡𝑝 + 𝑓𝑛 Random Forest 95.2 92.9 81
𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛 𝑥 𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 (4) Gradient Boosting 97.6 97.6 97.6
𝐹1_𝑆𝑐𝑜𝑟𝑒 = 2𝑥
𝑃𝑟𝑒𝑐𝑖𝑠𝑖𝑜𝑛 + 𝑅𝑒𝑐𝑎𝑙𝑙 Ada Boost 71 71 71
Linear Discriminant 97.6 97.6 97.6
Cross-validation method within the scope of the Analysis
study, the feature vectors in the data are trained and
tested with the k-fold cross validation method. K-
fold cross validation divides the data to be tested
into k sub-data. Here k-1 layers are used for training
and the last layer is used for testing. The cross-
validation process is repeated k times, separating the
different folds used in each evaluation. Each data
point is necessarily included once in the test
sequence and k-1 times in the training sequence.
Thus, all the data to be classified are tested and a
result is obtained about the entire data. In this thesis,
k-fold cross validation is applied to the input data by
taking k, 5, 10 and 20, and results are given for k=20. Fig. 5 ROC curve for LDA classifier
Accuracy graph of classifiers is given in Fig. 4.
The 20-fold cross validation method is used for the
training set in order to find the best classifier and
improve the model's accuracy; the data from the test
set is not used at this time. For three different
platforms, Table 3 lists the accuracy of six different
machine learning algorithms. The accuracy of these
classifiers is 97.6% for linear discriminant analysis
and Gradient Boosting, followed by MLP and
random forest. The ROC graphs are given for
gradient boosting (GB) and linear discriminant
analysis (LDA) in Figs. 5 and 6, respectively. In
conclusion, the experiments' best methods for the Fig. 6 ROC curve for GB classifier
1035
In addition to the personal computer used, this the table is examined in general, the decision tree
study is tested on different embedded systems such classifier has a shorter training time than other
as Jetson Nano and Jetson TX2, and the results are classifiers, while the LDA classifier has a shorter
obtained. If the embedded systems Jetson Nano and testing time than other classifiers. Fig. 7 (a), (b) and
TX2 are compared given in Table 4, it is seen that (c) show the score, train time and test time results of
the classifiers used have shorter test and training PC, Jetson Nano and Jetson TX2, respectively.
times on the Jetson TX2 platform. In addition, when
Table 4. Comparison of train and test time between different environments

Model
Hardware Parameters Decision MLP Random Gradient Ada LDA
Tree Forest Boosting Boost
Score 0.6904 0.9285 0.9523 0.9761 0.7142 0.9761
PC Training time (s) 0.0091 7.5515 0.3604 10.7951 0.0818 0.3026
Testing time (s) 0.0004 0.0018 0.0319 0.0023 0.0008 0.0004
Score 0.5714 0.9285 0.8809 0.9761 0.7142 0.9761
Jetson
Training time (s) 0.0182 30.9122 1.5129 44.2412 0.0552 1.0350
Nano
Testing time (s) 0.0006 0.0008 0.1000 0.0044 0.0013 0.0005
Score 0.7142 0.9285 0.9285 0.9761 0.7142 0.9761
Jetson
Training time (s) 0.0162 15.8276 1.1589 30.0238 0.0459 0.4472
TX2
Testing time (s) 0.0006 0.0006 0.0776 0.0035 0.0010 0.0002
algorithms are used such as decision trees, Random

forests, dda boost, gradient boosting (GB), multi-
layer perceptrons (MLP), and linear discriminant
analysis (LDA). The accuracy of these classifiers is
97.61% for Linear Discriminant Analysis and
Gradient Boosting, followed by MLP and Random
Forest. It can be seen in Fig.7 that the classifiers
used have faster test and training times on the Jetson
(a) TX2 platform when the embedded systems Jetson
Nano and TX2 are compared within the context of
the study. The decision tree classifier requires less
time to train than other classifiers, while the LDA
classifier requires less time to test than other
classifiers, according to the Table 4 as a whole. The
small sample size of the dataset pose a challenge for
this study. If there is a lot of data in the dataset,
(b)
machine learning can obtain better results. As a
result, by increasing the dataset size, additional
classifiers can be used to produce results that are
more promising.
V. CONCLUSION
In addition to the computer environment, this
study compares how well various supervised
(c)
machine learning algorithms perform when used to
Fig. 7 Score, train time and test time results of (a) PC, (b) predict diseases on embedded system platforms.
Jetson Nano and (c) Jetson Tx2
Machine learning algorithms including decision
IV. DISCUSSION trees, random forests, ada boost, gradient boosting,
To predict the disease from the symptoms found multi-layer perceptrons, and linear discriminant
in the dataset used in this study, machine learning analysis are used in this study to predict disease
1036
based on symptoms. There are six classifiers used. International Conference for Emerging Technology
When using k=20 cross validation, the linear (INCET) (pp. 1-7). IEEE.
[9] Sharmila, S. L., Dharuman, C., & Venkatesan, P. (2017).
discriminant analysis (LDA) and gradient boosting Disease classification using machine learning
(GB) classifiers had the highest accuracy rate, algorithms-a comparative study. International Journal of
achieving 97.61%. Additionally, analyzes are made Pure and Applied Mathematics, 114(6), 1-10.
for training and testing time on embedded system [10] “Disease Symptom Prediction | Kaggle”.
platforms created. Compared to other platforms, https://www.kaggle.com/datasets/itachi9604/disease-
symptom-description-dataset?select=dataset.csv (erişim
Jetson TX2 trades much faster. In addition, while Ağu. 29, 2022).
the decision tree is the fastest running classifier for [11] Chawla, N. V., Bowyer, K. W., Hall, L. O., &
training, the LDA is the fastest classifier for testing. Kegelmeyer, W. P. (2002). SMOTE: synthetic minority
The findings of this study support the use of over-sampling technique. Journal of artificial
machine learning algorithms for disease prediction intelligence research, 16, 321-357.
[12] Sahin, M. E., Ulutas, H., & Esra, Yuce. (2021). A deep
and early detection. To the best of our knowledge, learning approach for detecting pneumonia in chest X-
the model created using the suggested methodology rays. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (28), 562-567.
displays greater accuracy than the ones currently in [13] Sahin, M. E. (2022). Deep learning-based approach for
use. detecting COVID-19 in chest X-rays. Biomedical Signal
Processing and Control, 78, 103977.
ACKNOWLEDGMENT
A significant part of this paper includes Master
Thesis data of Asilay VAROL. This study was
supported by Yozgat Bozok University Scientific
Research Projects Office as numbered FYL-2022-
999.
REFERENCES
[1] Chen, M., Hao, Y., Hwang, K., Wang, L., & Wang, L.
(2017). Disease prediction by machine learning over big
data from healthcare communities. Ieee Access, 5, 8869-
8879.
[2] Kohli, P. S., & Arora, S. (2018, December). Application
of machine learning in disease prediction. In 2018 4th
International conference on computing communication
and automation (ICCCA) (pp. 1-4). IEEE.
[3] Uddin, S., Khan, A., Hossain, M. E., & Moni, M. A.
(2019). Comparing different supervised machine
learning algorithms for disease prediction. BMC medical
informatics and decision making, 19(1), 1-16.
[4] Pingale, K., Surwase, S., Kulkarni, V., Sarage, S., &
Karve, A. (2019). Disease prediction using machine
learning. International Research Journal of Engineering
and Technology (IRJET), 6, 831-833.
[5] Grampurohit, S., & Sagarnal, C. (2020, June). Disease
prediction using machine learning algorithms. In 2020
International Conference for Emerging Technology
(INCET) (pp. 1-7). IEEE.
[6] Dahiwade, D., Patle, G., & Meshram, E. (2019, March).
Designing disease prediction model using machine
learning approach. In 2019 3rd International Conference
on Computing Methodologies and Communication
(ICCMC) (pp. 1211-1215). IEEE.
[7] Vinitha, S., Sweetlin, S., Vinusha, H., & Sajini, S.
(2018). Disease prediction using machine learning over
big data. Computer Science & Engineering: An
International Journal (CSEIJ), 8(1), 1-8.
[8] Grampurohit, S., & Sagarnal, C. (2020, June). Disease
prediction using machine learning algorithms. In 2020
1037
Investigation of the Antibacterial Efficacy of the Dietary Flavonoid

Didymin in Certain Strains
Naime BULUT*1
1
Institute of Health Sciences, Department of Nutrition and Dietetics, Akdeniz University, 07070, Antalya, Turkey
*
naimebulutt@gmail.com
Abstract: Many plant extracts rich in flavonoids have been reported to have antibacterial activities. Also
known as Didymin, neoponcirin and isocuranetin-7-O-rutinoside; It is a flavonoid glycoside commonly
found in citrus fruits such as oranges, tangerines, and bergamot. Many studies have shown that the potential
therapeutic effects of dietary flavonoid didymin against cancer, neurological diseases, liver diseases,
cardiovascular diseases and other diseases, but its effectiveness on bacteria has not yet been determined.
This study aimed to use didymin to investigate its antibacterial activity on Escherichia coli ATCC 25922,
Klebsiella pneumoniae ATCC 700603, Pseudomonas aeruginosa ATCC 27853, Acinetobacter baumannii
ATCC 19606, Enterococcus faecalis ATCC 29212, Staphylococcus aureus ATCC 29213, Staphylococcus
aureus ATCC 43300 (MRSA), Staphylococcus epidermidis ATCC 12228 standard strains and clinical
strains, Acinetobacter baumannii clinical isolates (6 specimens). In this study, the minimum inhibitory
concentration (MIC) ranges of didymin were found to be >512 μg/L for all studied ATCC strains, and no
effect was observed. However, low antibacterial activity of Didymin at 512 μg/ml was observed in
Acinetobacter baumannii ATCC and six clinical isolates tested. In the further steps of the study, there is a
need to investigate the combined efficacy of antibiotics used in the treatment of Acinetobacter baumannii.
Keywords – didymin, antibacterial efficacy, flavonoid
I. INTRODUCTION didymin against cancer, neurological diseases, liver

Antibacterial resistance is a major global health diseases, cardiovascular diseases and other diseases,
problem and threatens public health [1]. Various but its effectiveness on bacteria has not yet been
strategies have been followed to combat resistance determined. Therefore, in this study, it is planned to
in bacteria, and combination therapy of new investigate the in vitro efficacy of didymin in
generation antibiotics with natural antibacterial standard strains of different species and, if effective,
agents is an important approach in this field [2]. in clinical strains.
Flavonoids are phenolic compounds commonly
found in nature, called secondary metabolites of
plants [3]. Many plant extracts rich in flavonoids
have been reported to have antibacterial activities. 1.1.Strains
Antibacterial flavonoids may have multiple cellular In this study, Escherichia coli ATCC 25922,
targets rather than a specific domain [4]. Also Klebsiella pneumoniae ATCC 700603,
known as Didymin, neoponcirin and isocuratine-7- Pseudomonas aeruginosa ATCC 27853,
O-rutinoside; It is a flavonoid glycoside commonly Acinetobacter baumannii ATCC 19606,
found in citrus fruits such as orange, tangerine, and Enterococcus faecalis ATCC 29212,
bergamot [5]. Studies to date have examined the Staphylococcus aureus ATCC 29213,
potential therapeutic effects of dietary flavonoid Staphylococcus aureus ATCC 43300 (MRSA) ve
1038
Naime BULUT, Investigation of the Antibacterial Efficacy of the Dietary Flavonoid Didymin in Certain Strains, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
Staphylococcus epidermidis ATCC 12228 standart III. RESULTS

strains were used. Among the clinical strains, In our study, MIC concentrations of Didymin
Acinetobacter baumannii clinical isolates (6 with standard strains are presented in Table 1.
specimens) taken from the culture stock were used.
Table 1. MIC concentrations of Didymin against
1.2. Drug to control strains
The Didymin (AktinLab Cat No: APC-693) was
dissolved in dimethyl sulfoxide (DMSO) and its Strains MIC values (μg/ml)
concentration was adjusted to 2048 μl/ml and until A Escherichia coli >512
the working day stored at -80 °C. (ATCC 25922)
B Klebsiella >512
1.3. Mediums pneumoniae (ATCC
Cation-adjusted Mueller-Hinton broth (MH II 700603)
BROTH, BD) prepared in accordance with CLSI C Pseudomonas >512
aeruginosa (ATCC
recommendations was used in the study. The
27853)
medium was prepared according to the Acinetobacter 512
D
manufacturer's recommendations. baumannii (ATCC
19606)
1.4. Preparation of bacterial inoculum E Enterococcus faecalis >512
Bacteria were passaged on blood agar 1 night prior (ATCC 29212)
to preparation of bacterial inoculum. Fresh cultures F Staphylococcus >512
were used in the study. aureus (ATCC
29213)
1.5. Preparation and application of liquid G Staphylococcus >512
microdilution test plates aureus (ATCC 43300)
The broth microdilution method was performed as H Staphylococcus >512
recommended by the Clinical and Laboratory epidermidis (ATCC
12228)
Standards Institute (CLSI) [6].
96-well U-bottom microplates were used for broth In our study, MIC concentrations of Didymin
microdilution and cation-adjusted Mueller-Hinton with clinical Acinetobacter baumannii strains are
broth (MH II BROTH, BD) was used as base presented in Table 2.
medium. While preparing the plates, first of all, 100
µl of medium was added to each well. Didymin was Tablo 2. MIC concentrations of Didymin with
not added to the first well used as a growth control. clinical Acinetobacter baumannii strains
Didymin was prepared as a two-fold dilution and
applied in the range of 1024-1 µg/ml. In the last Strains MIC values (μg/ml)
step, 100 µl of bacterial solution was inoculated to A Acinetobacter 512
obtain a concentration range of 512-0.5 µg/ml. baumannii (ATCC
Bacterial turbidity No: 0.5 McFarland (1.5x108 19606)
CFU/mL) was adjusted and this prepared B Acinetobacter 512
suspension was diluted 1:100 in the medium used baumannii - 1
and inoculated as 100 µl in each well of the plate C Acinetobacter 512
within 15 minutes. Inoculated microdilution plates baumannii - 2
were incubated in an oven at 35 °C for 16-20 hours D Acinetobacter 512
at normal atmospheric pressure. At the end of the baumannii - 3
E Acinetobacter 512
incubation, the last well without growth was
baumannii - 4
determined as the minimum inhibitory
F Acinetobacter 512
concentration (MIC) value. baumannii - 5
G Acinetobacter 512
baumannii - 6
1039
Naime BULUT, Investigation of the Antibacterial Efficacy of the Dietary Flavonoid Didymin in Certain Strains, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
The data obtained from our study did not show [2] Farhadi F, Khameneh B, Iranshahi M, Iranshahy M.
antibacterial activity of Didymin in standard strains Antibacterial activity of flavonoids and their structure-
except Acinetobacter baumannii. However, low activity relationship: An update review. Phytother Res. 2019
Jan;33(1):13-40.
antibacterial activity of 512 μg/ml of Didymin was
observed in Acinetobacter baumannii ATCC and [3] Nabavi SM, Šamec D, Tomczyk M, Milella L, Russo D,
six clinical isolates tested. Habtemariam S, Suntar I, Rastrelli L, Daglia M, Xiao J,
Giampieri F, Battino M, Sobarzo-Sanchez E, Nabavi SF,
Yousefi B, Jeandet P, Xu S, Shirooie S. Flavonoid
IV. DISCUSSION biosynthetic pathways in plants: Versatile targets for
A study by Celiz et al. in 2011 showed that metabolic engineering. Biotechnol Adv. 2020 Jan-
naringin, another flavonoid commonly found in Feb;38:107316.
citrus fruits, may have significant antimicrobial [4] Kumar S, Pandey AK. Chemistry and biological activities
activity, especially against Gram-positive of flavonoids: an overview. ScientificWorldJournal. 2013
pathogenic bacteria [7]. Another study in 2019 Dec 29;2013:162750.
showed that fisetin, phloretin, and curcumin dose-
[5] Singhal SS, Singhal S, Singhal P, Singhal J, Horne D,
dependently inhibited biofilm formation by a Awasthi S. Didymin: an orally active citrus flavonoid for
variety of clinical isolates, including a reference A. targeting neuroblastoma. Oncotarget. 2017 Apr
baumannii strain and four multidrug-resistant 25;8(17):29428-29441
isolates. In the same study, it was shown that
curcumin is the most effective biofilm inhibitor [6] Wayne, PA. (2008). Clinical and Laboratory Standards
Institute. Performance standards for antimicrobial
against A. baumannii strains [8]. The effectiveness
susceptibility testing. 18th Informational Supplement, M100-
of Didymin in clinical isolates of Acinetobacter S18. CLSI.
baumannii, which is an important source of hospital
infections due to the developing multi-drug [7] Céliz G, Daz M, Audisio MC. Antibacterial activity of
resistance today, shows that this natural compound; naringin derivatives against pathogenic strains. J Appl
shows that the combined antagonistic and Microbiol. 2011 Sep;111(3):731-8.
synergistic effects of antibiotics in other clinical [8] Raorane CJ, Lee JH, Kim YG, Rajasekharan SK, García-
isolates should be investigated. In the further steps Contreras R, Lee J. Antibiofilm and Antivirulence Efficacies
of the study, it is planned to investigate the of Flavonoids and Curcumin Against Acinetobacter
combined effect of antibiotics used in the treatment baumannii. Front Microbiol. 2019 May 8;10:990.
of Acinetobacter baumannii.
V. CONCLUSION
In conclusion, more in vitro and in vivo studies
are needed to evaluate the efficacy of these natural
compounds in the treatment of systemic microbial
infections.
ACKNOWLEDGMENT
Special thanks for Prof. Meral Dilara Öğünç who
did not spare her support and assistance in obtaining
the clinical isolates of the test bacteria we used in
our study.
REFERENCES
[1] Seleem D, Pardi V, Murata RM. Review of flavonoids: A

diverse group of natural compounds with anti-Candida
albicans activity in vitro. Arch Oral Biol. 2017Apr;76:76-83.
1040
Metaverse and Artificial Intelligence Interactions in the Architectural

Design
Beyza Eryılmaz1
1
Department of Architecture, Institute of Graduate Studies, Beykent University, Turkey
*
(2220012001@student.beykent.edu.tr), ORCID ID: 0000-0003-1166-2571
Abstract – This study's objective is to investigate the connection between the Metaverse and artificial
intelligence in terms of the implications these connections have for architectural structures and the built
environment. Traditionally trained architects are burdened with the responsibility of constructing buildings
that adhere to the fundamental physical laws that govern the universe. On the other hand, when it comes to
surroundings and buildings in the Metaverse that have been constructed with the assistance of artificial
intelligence, there is no requirement to consider aspects such as windows, rear doors, ventilation, gravity,
or weather. It is feasible to create it to possess various functionalities without encountering difficulties.
When a building, structure, or environment is constructed digitally in the Metaverse, it is not required to
adhere to the norms of gravity and physics. This is because gravity and physics are not considered
throughout the design process. Many distinct unique designs can be generated in Metaverse. Concerning
the relationship between the client and the architect, it is reasonable to anticipate that both parties will be
pleased with the progress that is being made on the project while it is being worked on. To fulfill the
requirements of their customers while staying within the parameters of their projects would become much
less complicated and much faster for architects.
Keywords – Artificial Intelligence, Metaverse, Digital Design, Architectural Design, Architecture.
I. INTRODUCTION may be compared to their impression of a distinct

world. The inhabitants of this universe have access
The study of artificial intelligence is widely to a wide range of technical devices, which enables
recognized as being among the academic disciplines them to participate in a simulated version of the real
that need the most significant effort and world. The Metaverse is a connected and
commitment worldwide (AI). The term "artificial contemporaneous online environment that gives
intelligence" (AI) today refers to a technology that users access to various options, such as involvement
has infiltrated practically every aspect of our lives in collaborative projects, intellectual and cultural
and accomplished a significant milestone in various activities and establishing brand-new businesses
sectors. AI has also become a buzzword in recent [2].
years due to the rapid advancements that have been
made in the field [1]. The Metaverse is the post-reality world; it is a
multi-user environment that is everlasting and
A virtual world is symbolized by the term always present. It combines elements of physical
"metaverse." However, when attempting to explain reality with those of digital virtuality. It is based on
the Metaverse, the term "virtual world" is the convergence of technologies that make it
insufficient to describe what the Metaverse is possible to interact multimodally with digital items,
accurate. A person's experience of the Metaverse virtual environments, and other people. Its
1041
Eryilmaz B., Metaverse and Artificial Intelligence Interactions in the Architectural Design, ICEANS 2022, Konya, Turkey
foundation is the Internet of Things (IoT). This back in the future, we will see that the spaces,
category includes a wide range of technologies, people, and activities in both real and virtual
some of the most notable of which is virtual reality representations have been seamlessly integrated into
(VR) and augmented reality (AR). As a direct result one another. Many believe architecture is a
of this fact, one interpretation of the Metaverse is container that holds locations, populations, and
that it is an interconnected web of social, networked activities. Architectural elements can be positioned
immersive experiences on permanent multi-user in such a way as to establish spaces that guide
platforms. It makes it possible for mortal people to people in the performance of necessary actions. This
speak fluidly with one another in real-time and make can be done in a variety of ways. Not only will the
it feasible for digital items to interact dynamically. emergent duality of the metaverse impact the
It was first developed as a network consisting of requirements for architecture, but it will also change
many different virtual worlds; inside this network, the fundamental essence of architecture in terms of
avatars could teleport from one world to the next [3]. how it looks and the function it serves. This will
affect both of these aspects of architecture. This
project aims to conceive a potential framework that
II. EXAMINATION OF ARTIFICIAL INTELLIGENCE AND may lead to further exploration of metaverse
METAVERSE IN THE FIELD OF ARCHITECTURE architecture. This is the case even though holograms
are developing into a new type of building material
Modern digital architectural contributions include [5].
parametric architecture, form-based design, and
computer gaming. Since the 1980s, when video A metaverse space is a computer model that is
games first introduced virtual worlds, software either 3D or 4D and has added interaction
engineers, conceptual artists, 3D modelers, and capabilities. They can be accessed through various
game designers have constructed digital settings devices, such as personal computers, laptops,
from scratch. Users (game players) might edit and mobile applications, smart televisions, and virtual
create content in a virtual environment on certain reality (VR) headsets. In the future, they will also be
platforms and specific scenarios. Currently, video accessible through architectural spaces that double
game designers are trained in IT and two- and three- as interfaces via panoramic screens or holographic
dimensional art. Depending on their occupation and projections. These interfaces will be available soon.
ability level, they can design and materialize people, The technology of massively multiplayer online
objects, and locations, develop textures, and depict (MMO) video games, combined with those of high-
other virtual components through digital and non- speed networks and cloud computing, makes it
digital drawings and animations (junior, senior). A possible for virtual spaces to be immersive,
game designer doesn't need to know architecture, sensorial engaging platforms where users may share
landscaping, or urban design. Many non-architects information and interact with one another in real-
are creating virtual environments. These people are time. Even though it presupposes a complete
architects, landscape architects, urban planners, and reworking of the entire engineering stack,
interior designers. Building in the metaverse is architectural design for cyberspace adheres to the
complex for even experienced architects, much same fundamental premises as architectural design
alone those without cultural and technological in general [6].
expertise. Without a natural environment or human
history to consider, architects risk being bewildered Artificial intelligence will soon be able to provide
in the domain of digital magic, where everything is architects with a significant increase in their power
possible and the scale potential is vast. It frees in their day-to-day work [7]. The Internet of Things
people from physical, economic, and technical (IoT) has been industrializing in several real-world
progress [4]. applications over the past year, including intelligent
transportation and smart cities, intending to make
The metaverse, which was envisioned as an human existence more reliable. An excessive
independent virtual universe, is transforming into a amount of sensing data is being produced from
multiverse, which is defined by the superimposition various sensor devices that are a part of the
of virtual worlds on top of the actual one. Looking Industrial Internet of Things due to the growing
1042
Eryilmaz B., Metaverse and Artificial Intelligence Interactions in the Architectural Design, ICEANS 2022, Konya, Turkey
industrialization of IoT. Artificial intelligence (AI) [7] Chaillou, S. (2020). Archigan: Artificial intelligence x
plays a vital role in studying big data as a powerful architecture. In Architectural intelligence (pp. 117-127).
Springer, Singapore.
analytic tool that enables real-time scalable and [8] S. K. Singh, S. Rathore, & J. H. Park,
accurate data analysis. However, designing and “Blockiotintelligence: A blockchain-enabled intelligent
developing a viable extensive data analysis tool IoT architecture with artificial intelligence”, Future
employing AI has significant problems. Some of Generation Computer Systems, 110, 721-743, 2020.
these challenges include centralized architecture,
security and privacy concerns, limited resource
availability, and insufficient amounts of training
data. On the other hand, Blockchain is a relatively
new technology that supports a decentralized
architectural design [8].
III. CONCLUSION
The field of architecture will be profoundly altered

due to the progress that is now being achieved in the
Metaverse. In the Metaverse, architects can create a
wide variety of habitats for their clients that are not
limited in any way by factors such as the standard of
the materials or the construction cost. In various
ways, it will be of great use to initiatives related to
business. Because of the design established through
the usage of Metaverse, there will also be an
improvement in the interaction between the
consumer and the architect. The customer's
requirements will be satisfied by utilizing a method
of production that is noticeably more productive,
and the designs in question will be implemented. In
addition, architects will be able to develop their
skills and make improvements to the designs they
produce. This will allow architects to create high-
quality digital designs that can be utilized in the
reality of the Metaverse.
REFERENCES
[1] K. G. Nalbant, “The applications and position of artificial

intelligence in health and medicine: a short review”,
Journal of Management and Science, 11(4), 4954, 2021.
[2] K. G. Nalbant, Ş. Uyanik, “A Look At The New
Humanity: Metaverse and Metahuman”, International
Journal of Computers, 7, 7-13, 2022.
[3] S. Mystakidis, “Metaverse”, Encyclopedia, 2(1), 486-
497, 2022.
[4] A. Moneta, “Architecture, Heritage, and the
Metaverse”, Traditional Dwellings and Settlements
Review, 32(1), 37-49, 2020.
[5] S. K. Tang, & J. H. Hou, Designing a Framework for
Metaverse Architecture, 2022.
[6] P. Schumacher, “The metaverse as opportunity for
architecture and society: design drivers, core
competencies”, Architectural Intelligence, 1(1), 1-20,
2022.
1043
Trend Analysis of Reference Crop Evapotranspiration in Ankara Province

Ali Kaan Yetik*1
Department of Bioysystem Engineering/Faculty of Agricultural Sciences of Technology, Niğde Ömer Halisdemir University,
1
Turkey
*
(alikaanyetik@ohu.edu.tr) Email of the corresponding author
Abstract – The most comprehensive effect of climate change on agriculture is that the growing period of
plants and irrigation water requirements will change. Adaptation to this change is very crucial in terms of
not decreasing both water use efficiencies and yield. Irrigation water for crops should be monitored
periodically and applied in line with determined values. Reference crop evapotranspiration (ETo) is a
parameter that using on calculation of irrigation water. Ankara Province will be one of the most affected
region by climate change since it is located in the semi-arid climate zone. As a result of this effect, water
consumption values of crops will also change due to irregular precipitation and temperature increases, and
traditional methods will lose their effectiveness. For the aforementioned reasons, it is extremely critical to
examine the seasonal variation of ETo values. In this study, the ETo values of Ankara Province determined
by using the climatic data of 31 years (1991-2021). The ETo Calculator 6.4 of FAO was used in the
calculation and the trend analysis were determined by Man-Kendall Test and Sen Method. The annual and
seasonal ETo values were ranged between 903.6 and 1224.5 mm, and 590.9 and 840.3 mm, respectively. It
was determined that the changes in the annual average ETo and temperature values were in a statistically
significant increasing trend, while the increase in the seasonal ETo values was insignificant.
Keywords – ETo, Trend analysis, Climate Change, Man-Kendall, Sen Method
I. INTRODUCTION priority in terms of preparation for this expected

Over the past few decades, Turkey has increase should not be overlooked.
experienced increases in average temperatures and The agricultural sector is one of the sectors that
declines in precipitation amounts. Considering the use the most water in the world [3]. The
seasonal averages, noticeable increases in effectiveness of this use and keeping its efficiency
wintertime low temperatures, and an increase in under control will have positive effects first on a
spring and summertime minimum and maximum regional and then on a global scale. Climate models
temperatures were determined [1]. It would not be and the outputs of these models need to be adapted
scientifically consistent to deny that these changes to the farming. Recent advances in determination of
occurred under a different influence from climate climate change effects includes to the models that
change. Turkey is considered among the regions have several outputs such as temperature or rainfall
that will be most affected by climate change [2]. For estimations [4]-[6]. However, these outputs do not
a region considered as an agricultural country, have direct effects on the farmers' field of
research on the possible consequences of these application and do not provide information about
effects should also focus on agriculture and be the amount of irrigation water used in agriculture. In
prepared for its possible outputs. The importance of this context, it is necessary to increase the
the agricultural sector in the food chain and its adaptation studies on the reference crop
evapotranspiration (ETo) required to determine the
amount of irrigation water.
1044
Yetik, Trend Analysis of Reference Crop Evapotranspiration in Ankara Province, ICEANS 2022, Konya, Turkey
The rate of evapotranspiration from a non-water- B. Climate Data

deficient reference surface is referred to as reference
crop water consumption or reference crop The daily average temperature (°C), daily average
evapotranspiration and is denoted as ETo. The relative humidity (%), the daily average wind speed
reference substrate is a hypothetical grass reference (m/s, at 2 m height) and the daily average sunshine
plant with certain characteristics [7]. The concept of (hours) values were used as climate data to calculate
reference crop evapotranspiration was stated to ETo values for 31-year period (1991-2021) [14].
study the evaporation demand of the atmosphere
independent of plant species, plant growth and C. Reference Crop Evapotranspiration (ETo)
management practices.
In previous studies, Penman-Monteith method has The ETo Calculator program were used to
been shown to be the most successful method in determine annual and seasonal (May-September)
determining reference crop evapotranspiration reference crop evapotranspiration values for Ankara
based on climate data [8-10]. Examining the change Province [15]. There are several ways to determine
trends of ETo values under different climatic ETo, and the effectiveness of several equations has
conditions has important results in terms of been examined. The FAO Penman-Monteith
determining the effects of climate change on method, which is using by ETo Calculator is based
agricultural water management and providing on the FAO Irrigation and Drainage Paper 56 [16].
adaptation to these changes [11-13]. The method used in the study is based on Equation
In this study, the FAO Penman-Monteith method 1.
was used to determine ETo values for a 30-year 900
0.408∆(𝑅𝑛 −𝐺)+𝛾( )𝑢 (𝑒 −𝑒𝑎 )
period (1991-2021) using daily climate data of 𝑇+273 2 𝑠
𝐸𝑇𝑜 = (1)
Ankara Province. Trends of annual and seasonal ∆+𝛾(1+0.34𝑢2 )
(May-September) ETo values and annual
temperature averages were investigated using In the equation;
Mann-Kendall Test and Sen Method. Rn: net radiation at the plant canopy (MJ m-2 day-1),
G: soil heat flux density (MJ m-2 day-1),
II. MATERIALS AND METHOD T: average daily air temperature at 2 m height (°C),
u2: wind speed (at 2 m height (m s-1),
A. Study Site
es: saturation vapor pressure (kPa),
ea: actual vapor pressure (kPa),
The study site is the Ankara Province, Turkey. The
es–ea : saturation vapor pressure deficit (kPa),
region is located in Central Anatolia and the
∆: slope vapor pressure curve (kPa °C-1),
geographical coordinates of 39.92 oN latitude and
γ: psychometric constant (kPa °C-1).
32.86 oE longitude at an average altitude of 938 m.
Ankara is situated in semi-arid climate zone with D. Statistical Evaluations
cold and rainy winters and hot and dry summers.
According to the climate data of the region for long- Using Makesens 1.0 computer software [17]
term years (1927-2021), the annual average together with the average temperatures and ETo
temperature, average daily sunshine and total values, yearly and seasonal total values were
precipitation were 6.3 °C, 6.8 h and 392 mm, obtained by adding the estimated monthly average
respectively [14]. The location of Ankara Province reference crop evapotranspiration values. Sen's
is shown in Figure 1. slope test technique was utilized for slope estimates,
and the non-parametric Mann-Kendall statistical
approach was employed for trend analysis [18]. The
Mann-Kendall test is a non-parametric test and is a
special application of Kendall's test known as Tau.
This method is based on the rows rather than the size
of the data. In this test, the time-ordered (X1,
X2………., Xn) series are time-independent and
similarly distributed random variables according to
Fig. 1 Location of Ankara Province, Turkey the H0 hypothesis. According to the H1 alternative
1045
hypothesis, the distribution of Xk and Xj consecutive values increased by an average of 162.5 mm (16%)
data values in the series, as (k≠j) and n≥k, j (n, data over a 31-year period.
recording length), is not similar. The most important
aspect of this test is that it is easy to apply, it is based
on sequences, and it eliminates the effect of serial
correlation. For this purpose, Mann-Kendall trend
test was applied to the precipitation data of the study
area in order to determine the possible trend
component of the monthly, seasonal and annual
precipitation series and to determine whether there
is a statistically significant increase or decrease
trend.
III. RESULTS Fig. 3 Annual ETo Trend of Ankara Province
The annual and seasonal ETo values determined Figure 4 displays a trend analysis of seasonal ETo
by 31-year climate data of Ankara Province are values of Ankara Province. According to the
given in Figure 2. The annual total ETo values analysis's findings, the level of increase in the
varied between 903.6 mm and 1224.5 mm and the seasonal ETo trend in the last 31 years is not
statistically significant.
lowest value was determined in the year of 1993
In the first five years (1991-1995) and the last five
while the highest value was in 2008. The total ETo
(1997-2021) of the research period, the mean
values of the months between May and September seasonal ETo values were 651.7 mm and 479 mm,
ranged from 590.9 mm to 840.3 mm. Similar to the respectively. Over the course of 31 years, the rate of
annual ETo values, the lowest year was 1993 while increase in ETo was 14%.
2007 had the highest seasonal ETo value.
Fig. 4 Seasonal ETo Trend of Ankara Province
Fig. 2 Variation of Annual and Seasonal ETo Values

The trend analysis of annual ETo values of Ankara IV. DISCUSSION
province is shown in Figure 3. The analysis results The results of the research showed that the annual
show that the 31-year ETo values for Ankara ETo values tended to increase statistically within the
province, the annual ETo trend was found to be 31-year period. In another study conducted by [19]
statistically significant at the level of a=0.05. ETo data of three different location revealed a
It was determined that the ETo values of 1993, statistically significant declining trend, although
1994 and 1995 were the most distant values from the certain seasons at two sites indicated an increase
correct and average values, which were defined as trend and no fluctuation was seen in the seasonal
the increase or decrease of the trend analysis. The ETo time series. [20] reported significant increasing
mean ETo values for the first 5 years (1991-1995) trends for reference evapotranspiration. [21]
and the last 5 years (1997-2021) of the study period reported that the reference evapotranspiration
were 990.7 mm 1153.2 mm, respectively. ETo values have fluctuations in summer and winter
1046
periods but it was stable in the other periods. of the National Academy of Sciences, vol. 106, pp. 7324-
Analysis of the effects of climate change on trends 7329, 2009.
[7] R.G. Allen, L.S. Pereira, D. Raes, and M. Smith, Crop
in ETo reveal that the rising trends mean air Evapotranspiration-Guidelines for computing crop
temperature, mean wind speed, and mean relative water requirements-FAO Irrigation and drainage paper
humidity, all of which were increasing [22]. [23] 56. Fao, Rome, 300, 2008.
conducted the nonparametric Mann-Kendall test [8] A. Ünlükara, K. Yürekli, A.S Anlı, and İ. Örs, “Kayseri
conducted at 1% significance level on the annual İlinin RDI (Reconnaissance) İndeksine Göre
Kuraklığının Değerlendirilmesi” Tarım Bilimleri
ET0 values revealed a statistically significant Araştırma Dergisi, vol. 3, pp.13-17, 2010.
increasing trend for all the stations during the study [9] M. Smith, R. Allen, and L. Pereira, “Revised FAO
period that in their study. The results of this study methodology for crop water requirements” in Proceeding
were in parallel with the findings of previous of the International Conference, 1996, paper 116-123.
studies. [10] S. Kaya, “Yarı-Kurak İklim Koşullarında Farklı
Yöntemlerle Hesaplanan Refereans Evapotranspirasyon
V. CONCLUSIONS Değerlerinin Karşılaştırılması” Bingöl Üniversitesi Fen
Bilimleri Dergisi, vol. 1, pp.58-60, 2011.
[11] J.N. Jerin, H.M. Islam, A.R..M Islam, S. Shahid, Z. Hu,
When the research results are considered, it can be M.A. Badhan, and A. Elbeltagi, “Spatiotemporal trends
concluded that the impacts of climate change have in reference evapotranspiration and its driving factors in
caused an increase in the crop evapotranspiration in Bangladesh” Theoretical and Applied climatology, vol.
Ankara Province since 1991. It has been determined 144, pp. 793-808, 2021.
[12] H. Liu, R. Zhang, and Y. Li, “Sensitivity analysis of
that the agricultural activities include irrigation reference evapotranspiration (ETo) to climate change in
agriculture should be adapted to this increase. This Beijing, China” Desalination and Water Treatment, vol.
paper can be a guide for the farmers and government 52, pp. 2799-2804, 2012
in the adaptation strategies to the climate change. [13] M. Ghafouri-Azar, D.H. Bae, and S.U. Kang, “Trend
analysis of long-term reference evapotranspiration and
ACKNOWLEDGMENT its components over the Korean Peninsula. Water, vol.
10, pp. 1373, 2018.
The authors are gratefully acknowledged to the [14] (2021) Turkish State Meteorological Service, [Online].
Turkish State Meteorological Service for sharing Available: http://www.mgm.org/
meteorological data used for this study. [15] D. Raes, and G. Munoz, The ETo Calculator. Reference
Manual Version, 3, 2012
REFERENCES [16] FAO Crop evapotranspiration: Guidelines for
computing crop water requirements. FAO, 1998.
[17] A.A. Sarkar, and M.H. Ali, “Water table dynamics of
[1] M. Türkeş and U. M. Sümer, “Spatial and temporal
Dhaka City and its long-term trend analysis using the
patterns of trends and variability in diurnal temperature
“MAKESENS” model” Water international, vol. 34, pp.
ranges of Turkey” Theor Appl Climatol., vol. 77, pp. 195-
373-382, 2009.
227, 2004.
[18] R.O. Gilbert, Statistical methods for environmental
[2] K. Öztürk, “Küresel İklim Değişikliği ve Türkiyeye
pollution monitoring. Ed. John Wiley & Sons, 1987
Olası Etkileri” Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi
[19] K. Yürekli, M.M. Cömert, M. Erdoğan, and S. Demir,
Dergisi, vol. 22, 2002.
“Determination of seasonal variation in reference
[3] X.P. Deng, L. Shan, H. Zhang, and N.C. Turner,
evapotranspiration using regression analysis” Akademik
“Improving agricultural water use efficiency in arid and
Ziraat Dergisi, vol. 8, pp. 59-62, 2019.
semiarid areas of China” Agricultural water
[20] A.S. Anlı, “Güneydoğu anadolu bölgesinde referans bitki
management, vol. 80, pp. 23-40, 2006.
su tüketiminin (et0) zamansal değişimi ve rdi (keşif
[4] M.D. Flannigan, B.M. Wotton, G.A Marshall, W.J.
kuraklık indeksi) yöntemiyle meteorolojik kuraklık
Groot, J. Johnston, N. Jurko, and A.S. Cantin, “Fuel
analizi” Tarım Bilimleri Dergisi, vol. 20, pp. 248-260,
moisture sensitivity to temperature and precipitation:
2014.
climate change implications” Climatic Change, vol. 134,
[21] B. Eser, M. Tekelli, and E. Merve, “Menemen Ovasında
pp. 59-71, 2016.
Referans Bitki Su İhtiyacı ve Ölçülen Solar
[5] J.H. Christensen, F. Boberg, O.B. Christensen, and P.
Radyasyonun Zamansal Değişimi” Anadolu Ege
Lucas‐Picher, “On the need for bias correction of
Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, vol. 25, pp. 65-76,
regional climate change projections of temperature and
2015.
precipitation” Geophysical research letters, vol. 35,
[22] Y. Dinpashoh, and O. Babamiri, “Trends in reference
2008
crop evapotranspiration in Urmia Lake basin” Arabian
[6] R.W. Portmann, S. Solomon, and G.C. Hegerl, “Spatial
Journal of Geosciences, vol. 13, pp. 1-16, 2020.
and seasonal patterns in climate change, temperatures,
[23] J.T. Ramachandra, S.R.N. Veerappa, and D.A. Udupi,
and precipitation across the United States” Proceedings
“Assessment of spatiotemporal variability and trend
1047
analysis of reference crop evapotranspiration for the

southern region of Peninsular India” Environmental
Science and Pollution Research, vol. 29, pp. 41953-
41970, 2022.
1048
Nonexistence of global solutions for variable exponent hyperbolic type

equation
Nebi Yılmaz* and Erhan Pişkin
Department of Mathematics, Dicle University, Turkey
*
(nebiyilmaz1981@gmail.com)
Abstract – In this work, we studied the following wave equation:

𝑢𝑡𝑡 + ∆2𝑝(𝑥) 𝑢 + 𝜇𝑢𝑡 = |𝑢|𝑞(𝑥)−2 𝑢
in which is a nonnegative constant and the exponents of nonlinearity 𝑝(𝑥), 𝑞(𝑥) are given functions. For
positive initial energy, we prove a finite-time blow-up result.
Keywords – Nonexistence, Variable exponent, Hyperbolic type equation, Energy identity, Evolution Equation.
I. INTRODUCTION They established a blow-up result for certain

Let be a bounded domain in 𝑅 with a smooth solutions with arbitrary positive initial energy.
𝑛
boundary ∂Ω. We consider the following initial and In the case of variable exponent, Antontsev [1],
boundary value problem: where he considered the following problem:
𝑢𝑡𝑡 + ∆2𝑝(𝑥) 𝑢 + 𝜇𝑢𝑡 = |𝑢|𝑞(𝑥)−2 𝑢, 𝑖𝑛 Ω × (0, 𝑇), 𝑢𝑡𝑡 = 𝑑𝑖𝑣(𝑎(𝑥, 𝑡)|∇𝑢|𝑝(𝑥,𝑡)−2 ∇𝑢 + 𝛼Δ𝑢𝑡
{ 𝑢(𝑥, 𝑡) = 0 + 𝑏(𝑥, 𝑡)|𝑢|𝜎(𝑥)−2 𝑢 + 𝑓(𝑥, 𝑡)
𝑖𝑛 Ω × (0, 𝑇), (1)
and proved the existence and blow up of weak
𝑢(𝑥, 0) = 𝑢0 (𝑥), 𝑢𝑡 (𝑥, 0) = 𝑢1 (𝑥), 𝑖𝑛 Ω,
solutions with negative initial energy. Recently,
some other authors studied hyperbolic type
where ∆2𝑝(𝑥) 𝑢 = Δ(|∆𝑢|𝑝(∙)−2 ∆𝑢) and µ ≥ 0 is a equations with variable exponents ([2], [3],[4],[5]).
constant and the exponents 𝑝(𝑥) and 𝑞(𝑥) are given This work consists of two sections in addition to
measurable functions on Ω such that: the introduction. In Part 2, we recall the definitions
2 ≤ 𝑝1 ≤ 𝑝(𝑥) ≤ 𝑝2 ≤ 𝑞1 ≤ 𝑞(𝑥) ≤ 𝑞2 ≤ 𝑝∗ (𝑥) of the variable exponent Lebesgue spaces, 𝐿𝑝(.) (Ω),
(2) the Sobolev spaces, 𝑊 𝑚,𝑝(.) (Ω), as well as some of
𝑝1 : = 𝑒𝑠𝑠 𝑖𝑛𝑓𝑝(𝑥), 𝑝2 : = 𝑒𝑠𝑠 𝑠𝑢𝑝𝑝(𝑥), their properties. We also state, without proof, an
{
𝑞1 : = 𝑒𝑠𝑠 𝑖𝑛𝑓𝑞(𝑥), 𝑞2 : = 𝑒𝑠𝑠 𝑠𝑢𝑝𝑞(𝑥), existence result and a lemma to be used in the proof
𝑛𝑝(𝑥) of our main result. In Part 3, we state and prove our
∗ (𝑥) 𝑖𝑓 𝑝2 < 𝑛,
𝑝 = {𝑒𝑠𝑠 𝑠𝑢𝑝(𝑛 − 𝑞(𝑥)) main result.
+∞ 𝑖𝑓 𝑝2 ≥ 𝑛. II. PRELIMINARIES
We also assume that
𝐴 We present some preliminary facts about
|𝑚(𝑥) − 𝑚(𝑦)| ≤ − , for all 𝑥, 𝑦 ∈ Ω Lebesgue and Sobolev spaces with variable-
log(|𝑥−𝑦|)
with |𝑥 − 𝑦| < 𝛿 exponents [6],[7],[8]-[21]. Let 𝑝 → [1, ∞] be a
where 𝐴 > 0, 0 < 𝛿 < 1 and measurable function, where is a domain of 𝑛 with
𝑒𝑠𝑠 𝑖𝑛𝑓(𝑚∗ (𝑥) − 𝑝(𝑥)) > 0. 𝑛 ≥ 2. We define the Lebesgue space with a
Messaoudi and Talahmeh [9] studied the variable exponent 𝑝(𝑥) by
equation: 𝑢: Ω → R, 𝑢 is measurable and
𝐿𝑝(𝑥) (Ω) = { 𝜌 (𝜆𝑢) < ∞, for some 𝜆 > 0 }
𝑢𝑡𝑡 − 𝑑𝑖𝑣(|∇𝑢|𝑚(𝑥)−2 ∇𝑢 + 𝜇𝑢𝑡 = |𝑢|𝑝(𝑥)−2 𝑢 𝑝(.)
where
1049
Yılmaz and Pişkin., Nonexistence of global solutions for variable exponent hyperbolic type equation, ICEANS 2022, Konya, Turkey
𝛾
𝜌𝑝(.) (𝜆𝑢) = ∫ |𝑢|𝑝(𝑥) 𝑑𝑥. 𝑒 𝛼−1
Ω 𝐹(𝑡) ≥ 1
Also endowed with the Luxemburg-type norm [𝐹𝑡 (0) − 𝐴𝑡]𝛼−1
𝑢 𝑝(𝑥) The proof of the following theorem can be seen in
‖𝑢‖𝑝(𝑥) = 𝑖𝑛𝑓 {𝜆 > 0: ∫ | | 𝑑𝑥 ≤ 1},
Ω 𝜆 the work in [1].
𝐿𝑝(𝑥) (Ω) is a Banach space [7]. Theorem 4 Let (u₀, u₁) ∈ (𝑊0 2,𝑝(∙) (Ω) ×
Now, we introduce the following variable
exponent Sobolev space 𝑊0 2,𝑝(∙) (Ω)) and suppose that the exponents p, q
𝑊 𝑚,𝑝(∙) (Ω) = {𝑢 ∈ 𝐿𝑝(∙) (Ω); 𝐷𝛼 𝑢 ∈ 𝐿𝑝(∙) (Ω), satisfy (2) and (3). Then, problem (1) admits a
|𝛼| ≤ 𝑚 } unique weak solution such that
Lemma 1 [10] Let Ω be a bounded domain and 𝑢𝜖𝐿∞ ((0, 𝑇), 𝑊0 2,𝑝(∙) (Ω)) ,
assume that p(⋅) satisfies (3), then
𝑢𝑡 𝜖𝐿∞ ((0, 𝑇), 𝐿2 (Ω)),
‖𝑢‖𝑝(∙) = 𝐶‖∇𝑢‖𝑝(∙) 𝑓𝑜𝑟 𝑎𝑙𝑙 𝑢 ∈ 𝑊01,𝑝(∙) (Ω), ′
for 𝐶 > 0 that is a constant depends only on Ω and 𝑢 𝜖𝐿∞ ((0, 𝑇), 𝑊0 2,𝑝 (∙) (Ω)) ,
{ 𝑡𝑡
𝑝1 , 𝑝2 . 1 1
where p(∙) + 𝑝′ (∙) = 1.
Lemma 2 [10] If 𝑞: Ω → [1, ∞) is a measurable
function and assume that
III. BLOW UP
𝑒𝑠𝑠𝑖𝑛𝑓(𝑝∗ (𝑥) − 𝑞(𝑥)) > 0
In this part we state and prove our main blow-up
with
result. For this aim we define the energy of the
𝑁𝑝(𝑥)
𝑖𝑓 𝑝2 < 𝑁, solution by
∗ (𝑥)
𝑝 = {𝑒𝑠𝑠 𝑠𝑢𝑝(𝑁 − 𝑞(𝑥)) 1 1
+∞ 𝑖𝑓 𝑝2 ≥ 𝑁. 𝐸(𝑡): = ∫ |𝑢𝑡 |2 𝑑𝑥 + ∫ |Δu|𝑝(𝑥) 𝑑𝑥
2 Ω Ω 𝑝(𝑥)
1,𝑃(∙)
Then, the embedding 𝑊0 (Ω) ↪ 𝐿𝑞(∙) (Ω) is 1
−∫ |u|𝑞(𝑥) 𝑑𝑥.
continuous and compact. Ω 𝑞(𝑥)
Lemma 3 [7]. Suppose that 𝐹 ∈ 𝐶 2 ([0, 𝑇])
satisfying Theorem 5 Let u₀ ∈ 𝑊01,𝑝(∙) (Ω), 𝑢1 ∈ 𝐿2 (Ω).
𝐹𝐹𝑡𝑡 − 𝛼𝐹𝑡2 + 𝛾𝐹𝐹𝑡 + 𝛽𝐹 ≥ 0, 𝛼 > 1, 𝛽 ≥ 0, Assume that (2) and (3) hold.
𝛾 ≥ 0, (4) 2𝜇
∫ 𝑢0 𝑢1 𝑑𝑥 > 2𝐸(0) ‖𝑢0 ‖22 > 0,
Ω 𝑝 1 − 2
𝐹(𝑡) ≥ 0, 𝐹(0) ≥ 0, and
2
2𝜇 2 2
and ∫ (𝑢0 𝑢1 𝑑𝑥 − ‖𝑢 0 2 ) > 2𝐸(0)‖𝑢0 ‖2
‖
𝛾
𝐹𝑡 (0) > 𝛼−1 𝐹(0) Ω 𝑝1 − 2
then there exists
{ 2 𝑝
𝛾 2𝛽
(𝐹𝑡 (0) − 𝛼−1 𝐹(0)) > 2𝛼−1 𝐹(0). 1 1− 1
𝑇 ≤ ‖𝑢0 ‖2 2
𝐴
(5) Such that
Then, lim 𝑠𝑢𝑝‖𝑢(∙, 𝑡)‖2 = ∞, where
lim 𝑠𝑢𝑝 𝐹(𝑡) = ∞, 𝑡→𝑇 ∗
𝑡→𝑇 𝑝1 2 2−𝑝
where 𝐴2 = (1 − ) ‖𝑢0 ‖2 1
2
2𝜇 2
𝐹1−𝛼 (0) . [(∫Ω 𝑢0 𝑢1 𝑑𝑥 − 𝑝 −2 ‖𝑢0 ‖22 ) − 2𝐸(0)‖𝑢0 ‖22 ]
𝑇≤ , 1
𝐴
2 (7)
2 2 −2𝛼 (0) 𝛾
𝐴 = (𝛼 − 1) 𝐹 [(𝐹𝑡 (0) − 𝛼−1 𝐹(0)) −
Proof. We multiply (1) by 𝑢 and integrate over to
2𝛽 obtain
𝐹(0)] (6)
2𝛼−1
Also, 𝐹(𝑡) satisfies
1050
1 𝑑2𝐹 𝜇 𝑑𝐹 1
𝛼 = 2 (1 +
𝑞1
) > 1, 𝛽 = 2𝑝1 𝐸(0),
2
− 𝐽(𝑡) + + ∫ |Δu|𝑝(𝑥) 𝑑𝑥 2
2 𝑑𝑡 2 𝑑𝑡 Ω 𝛾 = 𝜇 ≥ 0, (13)
=∫ |u|𝑞(𝑥) 𝑑𝑥, 2𝛽
= 8𝐸(0),
𝛾
=𝑝
𝜇
Ω { 2𝛼−1 𝛼−1 1 −2
(8)
where Thus, by Lemma 3, there exists
𝑞
1 1− 1
𝐹(𝑡) = ∫ |𝑢|2 𝑑𝑥 , 𝐾(𝑡) = ∫ |𝑢𝑡 |2 𝑑𝑥 𝑇 ∗ ≤ 𝐴 ‖𝑢0 ‖2 2
such that lim∗ 𝑠𝑢𝑝 ‖𝑢(∙, 𝑡)‖ = ∞
Ω Ω 𝑡→𝑇
Similarly, we multiply (1) by 𝑢𝑡 and integrate over (14)
Ω to get where 𝐴 is given by (7). Moreover, we obtain
2𝜇𝑡
𝑑𝑦 1 1 𝑒 2𝑝1 −1
[ 𝐾(𝑡) + ∫ |Δu|𝑝(𝑥) 𝑑𝑥] + 𝜇𝐾(𝑡) ‖𝑢0 ‖22 ≥
𝑑𝑥 2 Ω 𝑝(𝑥) 1
𝑞 𝛼−1
𝑑 1 1− 1
= ∫ |u|𝑞(𝑥) 𝑑𝑥. [‖𝑢0 2 2
‖ − 𝐴𝑡]
𝑑𝑡 Ω 𝑞(𝑥)
Integration of (9) over (0,t), dropping which is the desired result.
∫ 𝜇𝐾(𝑡)𝑑𝑥 ≥ 0,
Ω REFERENCES
gives
1 1
|Δu|𝑝(𝑥) 𝑑𝑥 − 𝐸(0)
2 𝐾(𝑡) + 𝑝1 ∫Ω
[1] Antontsev S. Wave equation with 𝑝(𝑥, 𝑡)-Laplacian and
(10) damping term: existence and blow-up. Differ Equ Appl.
1 2011;3:503-525
≤ 𝑞 ∫Ω|u|𝑞(𝑥) 𝑑𝑥, [2] E.Pişkin, H.Yüksekkaya, Nonexistence of Global
1
where Solutions of a Delayed Wave Equation with Variable-
Exponents, Miskolc Mathematical Notes, 22 (2021) 841–
859.
1 1
𝐸(0) = ∫ |𝑢1 |2 𝑑𝑥 + ∫ |Δ𝑢0 |𝑝(𝑥) 𝑑𝑥 [3] S. Antontsev, J. Ferreira, E.Pişkin, Existence and Blow
2 Ω Ω 𝑝(𝑥) up of Petrovsky Equation Solutions with Strong Damping
1 and Variable Exponents, Electronic Journal of
−∫ |𝑢0 |𝑞(𝑥) 𝑑𝑥. Differential Equations, 2021(2021) 1-18.
Ω 𝑞(𝑥) [4] Stanislav N. Antontsev, J. Ferreira, E. Pişkin, S. Martins
S. Cordeiro, Existence and non-existence of solutions for
Combining (8) and (10), we arrive at Timoshenko-type equations with variable exponents,
Nonlinear Analysis: Real World Applications, 61 (2021)
1 𝑑2 𝐹 𝜇 𝑑𝐹 𝑞1 103341: 1-13.
− 𝐽(𝑡) + 2 𝑑𝑡 + 𝑞1 𝐸(0) ≥ (1 + ) 𝐾(𝑡) + [5] Stanislav Antontsev, Jorge Ferreira, Erhan Pişkin, Hazal
2 𝑑𝑡 2 2
𝑞1 Yüksekkaya, Mohammad Shahrouzi, Blow up and
(1 − ) ∫Ω|Δu|𝑝(𝑥) 𝑑𝑥 (11) Asymptotic Behavior of Solutions for a p(x)-Laplacian
2
Equation with Delay Term and Variable Exponents,
Electronic Journal of Differential Equations, Vol. 2021
As 𝑝2 < 𝑞1 , we may drop the last term of (11) to (2021), No. 84, pp. 1-20
have [6] M.O. Korpusov. Non-existence of global solutions to
generalized dissipative Klein-Gordon equations with
1 𝑑2 𝐹 𝜇 𝑑𝐹 𝑞1 positive energy. Elect J Diff Eqs. 2012;119:1-10.
2
− 𝐾(𝑡) + + 𝑞1 𝐸(0) ≥ (1 + ) 𝐾(𝑡). [7] D. Edmunds, J. Rakosnik Sobolev embeddings with
2 𝑑𝑡 2 𝑑𝑡 2 variable exponent. Stud Math. 2000;143:267-293.
[8] Kbiri A,Messaoudi S, Khenous H. A blow-up result for
Then, Cauchy-Schwarz inequality yields nonlinear generalized heat equation. ComputMath Appl.
2014;68:1723-1732.
𝐹𝑡2 ≤ 4𝐾𝐹 [9] F. Xianling, D. Zhao On the spaces 𝐿𝑝(𝑥) (Ω) and
Combining the last two inequalities, we obtain 𝑊 𝑚,𝑝(𝑥) (Ω). J Math Anal Appl. 2001;263:424-446.
1 𝑞1 [10] L. Diening, H. Petteri, P. Hasto, et al. Lebesgue and
𝐹𝐹𝑡𝑡 − (1 + ) 𝐹𝑡2 + 𝜇𝐹𝐹𝑡 + 2𝑝1 𝐸(0)𝐹 ≥ 0. Sobolev spaces with variable exponents. In: Lecture
2 2 Notes Mathematics. Vol. 2017, 2011.
[11] E. Pişkin, B. Okutmuştur, An Introduction to Sobolev
Comparing (12) with (4), we easily see that Spaces, Bentham Science, 2021.
1051
[12] S.A. Messaoudi, A.A. Talahmeh, A blow-up result for a

nonlinear wave equation with variable-exponent
nonlinearities, Appl. Anal. 96 (9) (2017) 1509--1515.
[13] H. Yüksekkaya, E. Pişkin, J. Ferreira, M. Shahrouzi, A
viscoelastic wave equation with delay and variable
exponents: Existence and nonexistence, Zeitschrift für
angewandte Mathematik und Physik, 73(4) (2022) 1-28.
[14] M. Shahrouzi, J. Ferreira, Erhan Pişkin, Stability result
for a variable-exponent viscoelastic double-Kirchhoff
type inverse source problem with nonlocal degenerate
damping term, Ricerche di Matematica, (in press)
[15] E. Pişkin, Finite time blow up of solutions for a strongly
damped nonlinear Klein-Gordon equation with variable
exponents, Honam Mathematical J., 40(4) (2018) 771-
783.
[16] E. Pişkin, Global Nonexistence of Solutions for a
Nonlinear Klein-Gordon Equation with Variable
Exponents, Applied Mathematics E-Notes, 19 (2019)
315-323.
[17] E. Pişkin, Finite time blow up of solutions of the
Kirchhoff-type equation with variable exponents,
International Journal of Nonlinear Analysis and
Applications, 11(1) (2020) 37-45.
[18] J. Ferreira, Erhan Pişkin, C. Raposo, M. Shahrouzi, H.
Yüksekkaya, Stability result for a Kirchhoff beam
equation with variable exponent and time delay,
Universal Journal of Mathematics and Applications, 5(1)
(2022) 1-9.
[19] S. Ghegal, I. Hamchi, S.A. Messaoudi, Global existence
and stability of a nonlinear wave equation with variable-
exponent nonlinearities, Appl. Anal. 99 (8) (2020)
1333–1343,
[20] S.H. Park, J.R. Kang, Blow-up of solutions for a
viscoelastic wave equation with variable exponents,
Math. Methods Appl. Sci. 42 (6) (2019) 2083–2097.
[21] M. Shahrouzi, On behaviour of solutions for a nonlinear
viscoelastic equation with variable-exponent
nonlinearities, Comput. Math. Appl. 75 (11) (2018)
3946–3956,
1052
Numerical simulation of blood flow between two rotating circular

cylinders
Narges Jafari Ghahfarokhi1, Morteza Bayareh2,*

1
Department of Mechanical Engineering, Isfahan University, Isfahan, Iran
2
*
Abstract – In this paper, the non-Newtonian fluid flow inside two rotating circular cylinders is examined.
The governing equations for the blood flow are solved using the finite element method by employing
COMSOL Multiphysics 5.4 software. The inner cylinder has a counterclockwise motion and the outer one
has a clockwise motion, and their angular velocity is equal. By moving the cylinders from 0 to 20 seconds,
the fluid starts to move. The effect of the movement of the outer cylinder on the fluid is greater than that of
the inner one. The velocity, location, and size of the inner cylinder affect the strength, size, and radius of
the created vortices. The higher the velocity of the outer cylinder, the higher the velocity of the blood flow.
Also, at lower velocities, small vortices are formed around the inner cylinder. By changing the geometric
location of the inner cylinder, larger and more scattered vortices are formed without a specific pattern.
Keywords – Numerical simulation, Blood, Rotating cylinder, Non-Newtonian fluid
I. INTRODUCTION The present paper employs COMSOL Multiphysics

A non-Newtonian fluid is a fluid in which the 5.4 software to simulate the blood motion between
relationship between shear stress and velocity two rotating circular cylinders when the inner
gradient is non-linear [1]. Several researchers have cylinder has a counterclockwise motion and the
considered non-Newtonian fluid flow in various outer one has a clockwise motion.
systems. One of these types of fluid is blood which The outer cylinder has a radius of R1 = 30 mm, and
has been attracted by many investigators. For the inner one has a radius of R2 = 5 mm located in
example, Frolov et al. [2] examined the non- its center. Two cylinders rotate with different
Newtonian and Newtonian behavior of blood in the angular velocities (outer cylinder with an angular
parent artery and its branches. They demonstrated velocity of ω1 and inner cylinder with an angular
that the hemodynamic factors are affected by non- velocity of ω2). The fluid between two cylinders is
Newtonian behavior of blood significantly. blood, which has a density of 1056 kg/m3 and a
Bernsdorf and Wang [3] described the rheology of dynamic viscosity of 0.0035 Pa.s.
blood flow as a non-Newtonian and Newtonian The boundary condition of p=0 is considered at the
fluid. They utilized the Carreau-Yasuda model to point indicated in Fig. 1 and the velocity of the inner
model the non-Newtonian behavior of blood in and outer cylinders has different values of 10, 5, and
cerebral aneurysms. Akhtar et al. [4] examined the 1 m/s in clockwise and counterclockwise directions
non-Newtonian behavior of blood in an artery and for 20 seconds. By changing the radii and the
revealed that thermal effects change the structure of geometric location of the inner cylinder, the present
blood flow. problem is performed.
1053
Ghahfarokhi et al., Numerical simulation of blood flow between two rotating circular cylinders, ICEANS 2022, Konya, Turkey
Fig. 1 Schematic of the present problem.
II.GOVERNING EQUATIONS
The governing equations for steady,
incompressible, and laminar flow of Newtonian
fluids are continuity, momentum, and energy are
presented as follows:
Continuity equation:
Fig. 2 Angular velocity = 10 m/s and inner cylinder radius =
.u  0 (1) 5 mm in 20 s.
Momentum equation:
u (2)
    u.  u  .   l  K   F  
t
𝐾 = 𝜇(𝛻𝑢 + (𝛻𝑢)𝑇 )
(3)
The velocity distribution in the fluid between the

two circles will be as follows::
1
uϴ(r)= [(𝜔0 𝑟02 − 𝜔𝑖 𝑟𝑖2 )𝑟 − (𝜔0 −
𝑟𝑜2 −𝑟𝑖2
2 2
(4)
𝑟𝑖 𝑟0
𝜔𝑖 ) ]
𝑟
III. RESULTS
Figs. 1-3 illustrates the velocity contours related
to the geometry for different conditions of the
rotation angle of the cylinders, different sizes, and
different positions.
The simulations are performed first for three
velocities. It should be noted that in the present Fig. 3 Angular velocity = 5 m/s and inner cylinder radius
work, the angular velocities ω1 and ω2 are equal. = 5 mm in 20 s.
1054
Fig. 4 Angular velocity = 10 m/s and inner cylinder radius

= 10 mm in 20 s.
The figures demonstrate that the effect of the

velocity of the outer cylinder on the flow is greater
than the effect of the velocity of the inner one.
Hence, the higher the velocity of the outer cylinder,
the higher the velocity of the blood flow inside the
inner one. Also, at lower velocities, the vortex is not
formed, and at higher velocities, small vortices are
created around the inner cylinder, which is enhanced
as the velocity of the vortices increases.
Now, the changes in the radius of the inner
cylinder are examined. Three radii of 10, 15, and 20
mm with a rotation velocity of 10 m/s are considered
(Figs. 4-6).
Fig. 3 Angular velocity = 1 m/s and inner cylinder radius

= 5 mm in 20 s.
Fig. 5 Angular velocity = 10 m/s and inner cylinder

radius = 15 mm in 20 s.
1055
International Journal of Mechanics in Medicine and

Biology, vol. 18, pp. 1850043, 2018.
[3] J. Bernsdorf, D. Wang, “Non-Newtonian blood flow
simulation in cerebral aneurysms,” Computers &
Mathematics with Applications, vol. 58, pp. 1024-1029,
2009.
[4] S. Akhtar, L.B. McCash, A. Issakhov, “Mechanics of
non-Newtonian blood flow in an artery having multiple
stenosis and electroosmotic effects,” Science Progress,
vol. 104, 2021.
Fig. 6 Angular velocity = 10 m/s and inner cylinder

radius = 20 mm in 20 s.
IV. CONCLUSION
In this paper, the non-Newtonian fluid flow
inside two rotating circular cylinders is examined.
The governing equations for the blood flow are
solved using the finite element method by
employing COMSOL Multiphysics 5.4 software.
The higher the velocity of the outer cylinder, the
faster the total blood flow inside the cylinder. At
lower velocities, the vortex is not formed, and at
higher velocities, small vortices are created around
the inner cylinder, which is increased as the velocity
increases. By enhancing the radius of the inner
cylinder, the effect of the velocity on the blood fluid
is intensified.
REFERENCES
[1] R.W. Fox, A.T. McDonald, J.W. Mitchell, “Introduction

to fluid mechanics,” Wiley, 2020.
[2] S. V. Frolov et al., “Newtonian and non-Newtonian
blood flow at a 90∘-bifurcation of the general artery: A
comparetive study of fluid viscosity models,”
1056
Possible Highest Offset/Onset Transition Temperatures for Eu-added Bi-

2212 ceramic Compounds
M. Öz1,, and G. Yildirim2
1
Abant Izzet Baysal University, Department of Chemistry and Chemical Processing Technology, Gerede-Bolu–Turkey, 14280
2
Abant Izzet Baysal University, Department of Mechanical Engineering, Bolu–Turkey, 14280
oz_m@ibu.edu.tr
Abstract – This comprehensive study provides the valuable information about the change of fundamental
electrical resistivity quantities of bulk Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0OyEux ceramic compounds by the differentiation
of electrical resistivity parameters over the environmental temperature and semi-empirical approaches
grounded on the disorders-defects of structural properties. The pure and Eu-added Bi-2212 superconducting
ceramic compounds are produced within the different molar ratios (0.0 ≤x≤ 0.10) by means of conventional
solid-state reaction route. The experimental results demonstrate that the europium impurity addition
damages dramatically the general dc electrical resistivity features of bulk Bi-2212 crystal structure.
of fset onset
Moreover, we uncover the possible highest offset ( Tc ) and onset ( Tc ) critical transition temperatures
depending on the structural disorders-defects such as the room temperature resistivities (ρ300K), electrical
resistivity at 90 K (ρ90K), residual resistivity ratios (RRR), residual resistivities (ρres), resistivity variation
between ρ300K and ρ90K (ρ), and resistivity ratio ρ90/ρ of (ρnorm). The linear dependence fitting equations
between structural disorders-defects and critical (offset and onset) transition temperatures show that the
onset of fset
possible highest Tc value of 87.88906 K and Tc value of 87.43588 K are noted for the bulk Eu-added
Bi-2212 ceramic compound within the most ideal crystallinity quality.
Keywords – Bi-2212 ceramic material; Structural disorders-defects; Possible highest Tcof fset and Tconset values.
I. INTRODUCTION consumption. Accordingly, humanbeings need

The superconductors play an important role in much more energy to meet all the requires in the
observing the energy management planning and worldwide. However, provided that we avoid
operation as well as the energy production, excessive energy use in all the areas mentioned
protection, consumption, distribution, storage, and above (especially the sensitive process control,
supply-demand balance. Correspondingly, the refrigeration systems, generators, motors,
methodology related to the energy management is engineering, medicine, industrial power systems,
composed of climate protection, resource heavy-industrial technological and large-scale
conservation, and cost savings. On this basis, the application fields), the energy production,
discipline of energy management system is in protection, consumption, distribution, storage, and
association with daily life activities without supply-demand balance are maintained. In other
compromise. It is well known that the increase in the words, in the light of energy management, the
willingness of humanbeings, new technological energy consumptions can largely be decreased with
developments/requirements, and growth of the use of superconducting materials in the
population triggers the enhancement of energy application fields discussed above. This is because
1057
Öz & Yıldırım, Possible Highest Offset/Onset Transition Temperatures for Eu-added Bi-2212 ceramic Compounds, ICEANS 2022, Konya,
Turkey
the superconducting materials possess the electrical Tconset of fset

value of 87.88906 K and Tc value of
resistance quantity related to the loss of excess
87.43588 K.
energy. Thus, the superconducting material is one of
the appropriate compounds to not only motive the II. MATERIALS AND METHOD
efficient use of energy in the worldwide but The current study provides a robust relationship
overcome the energy conservation and ecological between structural disorders-omnipresent defects
energy problems. In more detail, the superconductor and onset/offset critical transition temperatures to
presents no electrical resistance at the large applied define possible maximum offset and onset critical
magnetic fields and high applied current transition temperatures for the pure and europium
applications. The superconducting samples are added Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0OyEux (with the molar
arranged in two main basic parts: I- type-I is known ratios of 0.00 ≤x≤0.10) using the variation of
the soft type (the first part of superconductivity era) electrical resistivity measurement results as a
and II- type-II is received as superconducting function of environment temperature conditions
ceramic compounds (hard-ceramic materials between the values of 60 K and 90 K. Previously,
including multi-layered perovskite structure) [1–3]. we have extensively studied on the detection of
The type-II hard-ceramic materials show the europium impurity addition role on the fundamental
attractive properties such as large carrying density characteristic properties such as dc electrical,
capability, higher magnetic field carrying ability, composition, flux pinning ability, superconducting,
high critical transition temperatures (onset and nucleation stability, microstructural, crystallinity
offset), and great critical current density, and small quality, pairing mechanism, crystallization
energy consumption [4–6]. Correspondingly, due to temperature, phase stabilization, formation of
the superior fundamental characteristic features the discrete pancakelike, physical properties,
type-II superconductors can be preferred in many graphitization index, crystallite size, morphological
applications fields such as electro-optic, sensitive views, crystal plane alignment, dislocation density,
process control, levitated trains, renewable energy clustering, nucleation reaction kinetics, lattice cell
sectors, refrigeration systems, sensitive process constants, grain alignment orientations and
control, spintronics, generators, transformers, distributions, phase analyses, average grain size and
particle accelerators, network, levitated trains, intensity quality of connection at the grains lattice
medicine, motors, engineering, future hydrogen strain, phase volume analyses, slip system,
society, industrial energy-related sectors, medical mechanical design performance, and mechanical
diagnosis, power transmission, metallurgical, characteristic parameters. Furthermore, the full
innovative energy infrastructure, material science, experimental procedures, preparation details,
energy-related sectors, heavy-industrial material preparation process, basic experimental
technological and large scale application fields) [7– test tools, digital testers, standard solid-state
18]. In this comprehensive study, the influences of reaction route, Eu mole-to-mole weight ratios,
europium impurity addition changing from 0.00 to ambient conditions, milling process,
0.10 on the general dc electrical resistivity characterization instruments, high-purity chemical
properties of Bi-2212 ceramic compounds are powders, heat-treatment methods, and
extensively examined by the variation of dc heating/cooling rates have been given in Ref. [19].
electrical resistivities against the environmental The bulk Eu-added Bi-2212 ceramics within the
temperature and theoretical methods grounded on mole-to-mole ratios such as x= 0.00, 0.01, 0.03,
the disorders-defects of structural properties. All the 0.05, 0.07 and 0.10 are thereafter shown pure (un-
examinations show that the europium impurity added), Eu-1, Eu-2, Eu-3, Eu-4, and Eu-5,
addition damages the fundamental dc electrical respectively.
resistivities of Bi-2212 ceramic matrix. At the same Here, the differentiations of dc electrical
time, the semi-empirical approaches between resistivity measurement result over the
crystallinity quality (ρres) and superconducting environmental temperatures are experimentally
of fset onset
( Tc and Tc ) temperatures reveals that the Bi- measured utilizing from the standard four-probe
2212 superconducting ceramic material with the method as 5 mA dc current is applied in a He closed-
most ideal crystal quality has the possible maximum cycle cryostat system in the temperatures varying
from 60 K to 90 K. In this work all the dc
1058
Turkey
electrical/superconducting experimental findings

are taken from Ref. [19]. The obtained data are used
to establish a strong relationship between the
structural disorders-defects and possible maximum
offset and onset critical transition temperatures for
the pure and Eu-added Bi-2212 ceramic systems.
Previously, we have extensively examined the role
of europium impurity addition on the main electrical
resistivity quantities including fundamental metallic
feature, room temperature dc electrical resistivity
(ρ300K) , 90 K dc electrical resistivity (ρ90K), residual
resistivities (ρres), residual-resistivity ratios
Fig. 1 Differentiation in various dc electrical resistivity
(RRR=ρ300K/ρ90K), ρnorm=ρ90K/ρ, ρ=ρ300K-ρ90K,
T of fset
and superconducting properties (offset and onset properties as a function of c parameters of pure and Eu-
critical transition temperatures, and transition added Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0Oy ceramic compounds prepared in
temperature widths for the bulk this work.
Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0Oy ceramic materials [19].
Similarly, the differentiation of mobile hole carrier
concertation numbers of Bi-2212 crystal system has
also been searched by using temperature-dependent
dc electrical resistivities. It has been found that all
the dc electrical resistivity findings depend strongly
on the europium addition amount due to the
dramatic degradation in crystal structure qualities,
intra and inter-grain boundary coupling strength
qualities in the bulk Bi-2212 ceramic matrix. In the
current work, we establish a firm relationship
between the structural disorders-defects and
possible maximum offset and onset critical
transition temperatures for the pure and Eu-added
Bi-2212 ceramic systems. In this context, we recall Fig. 2 Differentiation in various dc electrical resistivity
all the dc electrical resistivity findings from the T onset
published paper in Ref. [19] and embedded in Fig. 1 properties as a function of c parameters of pure and Eu-
and Fig. 2. Hence, we endeavor to define the most added Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0Oy ceramic compounds.
of fset
ideal crystal structure of Bi-2212 ceramic
of fset
3.1. Defining possible maximum Tc
compound exhibiting the possible maximum Tc parameters for Eu-doped Bi-2212 ceramic
onset compound
and Tc parameters. of fset
In this part of paper, the possible maximum Tc
quantity belonging to the Bi-2212 ceramic system
doped with the europium impurity addition is tried
to be determined by means of temperature-
dependent dc electrical resistivity curves so that we
can easily produce a Bi-2212 material with the
optimum crystal structure. In this respect, we use the
theoretical approach model depending totally on
structural disorders-defects that can be arranged as
ρ300K, ρres, RRR, ρnorm, ρ90K and ρ and offset critical
transition temperature. One can see the models in
1059
Turkey
Fig. 3a-e where we also add fitting equations (inside

of curves) using the linear dependence plots
b
between structural disorders-defects and offset
critical transition temperatures to point out the good
relation. It is apparent from the plots given in Fig.
3a-e that the relationships of ρres and ρ90K seem to
provide the best appropriate results whereas the
other findings depending on the relationships of ρ,
ρnorm, RRR, and ρ300K show the insignificant
information for the possible highest offset critical
transition temperature of Eu-added Bi-2212 ceramic
compound prepared with the most ideal crystal
structure. According to the results, relationships of
ρres (interested in the crystal structure quality and
grain boundary couplings [19]) gives the greatest c
logical correlation constant of 0.75918 in case of the
survey of offset critical transition temperature. On
of fset
this basis, the possible maximum Tc for the most
ideal crystal structure of Eu-added Bi-2212 crystal
structure is noted to be about 87.88906 K. Thus, it
is clear that no one produces a Eu-added Bi-2212
of fset
ceramic compound possessing the Tc value
larger as compared to the value of about 87.88906
K.
a
d
1060
Turkey
and offset critical transition temperatures, the semi-

e empirical approaching findings based on the
relationships of ρ, ρnorm, RRR, and ρ300K are found
to be insignificant. On the other hand, the
relationships of ρres and ρ90K are found to be the best
logical correlation constants among all the
approaches for the possible highest offset critical
transition temperature of Eu-added Bi-2212 ceramic
compound within the optimum crystal structure. On
this basis, the largest parameter of 0.78063 is
attributed to the relationship between the findings of
Tconset
and ρres. Correspondingly, the most logical
correlation coefficient demonstrates that only if the
Eu-added Bi-2212 ceramic material is produced
f within the most ideal crystal structure in the
optimum production conditions, the ceramic
onset
compound can have the possible maximum Tc
value of 87.43588 K. All in all, this comprehensive
study indicates that a bulk Eu-added
Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0Oy superconducting ceramic
material prepared within the optimum crystal
structure quality possesses the possible highest
Tconset of f set
value of 87.88906 K and Tc value of
87.43588 K.
a
T of fset
Fig. 3. Differentiation in c parameters against the dc
electrical resistivity parameters: (a) ρres, (b) RRR (c) ρ300K, (d)
ρ (e) ρnorm and (f) ρ90K for pure and Eu-added Bi-2212 ceramic
compounds. Inset: Fitting equations related to correlation
graphics.
onset
We also define the possible maximum Tc
parameter depending on the structural disorders-
defects including ρ300K, ρ90K, ρres, RRR, ρnorm, and ρ
parameters for the Eu-added Bi-2212
superconducting ceramic compound prepared
within the most ideal crystallinity quality. One can
encounter the relation between structural disorders-
defects (ρ300K, ρres, RRR, ρnorm, ρ90K and ρ) and onset
critical transition temperatures belonging to the bulk
Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0OyEux superconducting ceramic
structures in Fig. 4a-e. Besides, the fitting equations
related to correlation graphics determined from the
linear dependence plots between structural
disorders-defects and offset critical transition
temperatures are embedded in the figures. It is
visible from the experimental curves that similar to
the relations between structural disorders-defects
1061
Turkey
Equation y = a + b*x
84
b82 Plot
Weight
B
No Weighting
e
Intercept -4,40985 ± 11,217
Slope 62,79933 ± 9,2622
80
Residual Sum of Squar 30,5237
78 Pearson's r 0,95914
R-Square (COD) 0,91995
76 Adj. R-Square 0,89994
Tconset(K)
74
72
70
68
66
64
62
1,0 1,1 1,2 1,3 1,4

RRR
c f
T onset
d Fig. 4 Change of c parameters with dc electrical
resistivity parameters: (a) ρres, (b) RRR (c) ρ300K, (d) ρ (e)
ρnorm and (f) ρ90K for pure and Eu-added Bi-2212 ceramic
compounds. Inset: Fitting relations associated with correlation
graphics.
IV. CONCLUSION
In the present paper, we examine the role of
europium impurity addition amounts varying from
0.00 to 0.10 on the fundamental electrical resistivity
quantities of bulk Bi-2212 ceramic samples are
thoroughly inspected by the differentiation of
electrical resistivity parameters as a function of the
environmental temperature and theoretical methods
based on the disorders-defects of structural
properties for the first time. It is found that the
europium impurity addition damages dramatically
the general dc electrical resistivity properties of bulk
Bi-2212 crystal structure. Furthermore, the relation
between structural disorders-defects and offset and
onset critical transition temperature is extensively
investigated by the linear dependence fitting
equations for the bulk Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0OyEux
1062
Turkey
superconducting ceramic compound. The and theoretical approaches. Ceramics

correlation graphics demonstrate that the most International, 45(17), pp. 21183-21192, 2019.
[9] P.B. Allen, Y.E. Picket, H. Krakauer, Anisotropic
logical correlation constants are observed for the normal-state transport properties predicted and analyzed
semi-empirical grounded on the crystallinity quality for high-T c oxide superconductors. Physical Review
and grain boundary couplings. In this regard, the B, 37(13), p. 7482, 1988.
onset [10] Turkoz, M. B., Oz, M., Turgay, T., & Yıldırım, G.
possible highest Tc value of 87.88906 K and Evaluatıon of Magneto-Resistivity Performances and
Tcof f set Flux Pinning Centers With Vanadium Addition in Bi-
value of 87.43588 K are noted for the bulk 2223 main matrix. Theory and Research in Science and
Eu-added Bi-2212 ceramic compound within the Mathematics II, 139 2020.
most ideal crystallinity quality. In other words, the [11] T.A. Coombs, A finite element model of magnetization
theoretical approach model reveals that it is of superconducting bulks using a solid-state flux pump,
impossible to prepare bulk Bi2.1Sr2.0Ca1.1Cu2.0Oy IEEE T. Appl. Supercond. 21, pp. 3581–3586 2011.
onset of f set [12] A.T. Ulgen, T. Turgay, C. Terzioglu, G. Yildirim,
ceramic compound whose Tc and Tc M. Oz, Role of Bi/Tm substitution in Bi-2212 system on
parameters are higher than the values of 87.88906 K crystal structure quality, pair wave function and
polaronic states, J. Alloy. Compd. 764, pp. 755–766,
and 87.43588 K, respectively. In conclusion, in case
2018.
the Eu-added Bi-2212 ceramic material is produced [13] Xu, H. H., Cheng, L., Yan, S. B., Yu, D. J., Guo, L. S.,
within the most ideal crystal structure in the & Yao, X. Recycling failed bulk YBCO superconductors
optimum synthesis conditions, the ceramic using the NdBCO/YBCO/MgO film-seeded top-seeded
onset melt growth method. Journal of applied
compound can exhibit the possible maximum Tc physics, 111(10), p. 103910, 2012.
of f set
[14] K.Y. Choi, I.S. Jo, S.C. Han, Y.H. Han, T.H. Sung, M.H.
and Tc parameters. Jung, G.S. Park, S.I. Lee, High and uniform critical
current density for large-size YBa2Cu3O7− δ single
crystals. Current Applied Physics, 11(4), pp. 1020-1023,
REFERENCES 2011.
[15] S.B. Guner, Y. Zalaoglu, T. Turgay, O. Ozyurt, A.T.
[1] I.A. Parinov, Microstructure and Properties of High- Ulgen, M. Dogruer, G. Yildirim, A detailed research for
temperature Superconductors, Springer-Verlag, Berlin determination of Bi/Ga partial substitution effect in Bi-
Heidelberg, 2007. 2212 superconducting matrix on crucial characteristic
[2] V.L. Ginzburg, E.A. Andryushin, Superconductivity, features, J. Alloy. Compd. 772, pp. 388-398, 2019.
Revised ed., World Scientific Pub. Co. Inc, 2004. [16] T.A. Coombs, A finite element model of magnetization
[3] G. Yildirim, Beginning Point of Metal to Insulator of superconducting bulks using a solid-state flux
Transition for Bi-2223 Superconducting Matrix Doped pump. IEEE transactions on applied
with Eu Nanoparticles, J. Alloy. Compd. 578, pp. 526– superconductivity, 21(6), pp. 3581-3586, 2011.
535, 2013. [17] W. Buckel, R. Kleiner, Superconductivity: Fundamentals
[4] A.T. Ulgen, T. Turgay, C. Terzioglu, G. Yildirim, and Applications, 2nd ed., Wiley-VCH Verlag,
M. Oz, Role of Bi/Tm substitution in Bi-2212 system on Weinheim, 2004.
crystal structure quality, pair wave function and [18] S. Nagaya, N. Hirano, M. Naruse, T. Watanabe, T.
polaronic states, J. Alloy. Compd. 764, 755–766, 2018. Tamada, Development of a high-efficiency conduction
[5] U. Erdem, Y. Zalaoglu, A.T. Ulgen, T. Turgay, G. cooling technology for SMES coils, IEEE T. Appl.
Yildirim, Role of trivalent Bi /Tm partial substitution on Supercond. 23, pp. 5602804–5602807, 2013.
active operable slip systems in Bi 2212 crystal [19] A.T. Ulgen, C. Terzioglu, G. Yildirim, Change of Basic
structure, Cryogenics, 113, p. 103212, 2021. Electrical Conductivity and Superconducting Features of
[6] S.Y. Oh, H.R. Kim, Y.H. Jeong, O.B. Hyun, C.J. Kim, Bi-2212 Superconducting Ceramics with Europium
Joining of Bi-2212 high-Tc superconductors and metals Addition, International Research in Engineering
using indium solders, Physica C 463–465, pp. 464–467, Sciences II, Eğitim Yayınevi, pp. 23–42, 2022.
2007.
[7] X. Xu, J.H. Kim, S. X. Dou, S. Choi, J.H. Lee, H. W.
Park, M. Rindfleish, M. Tomsic, A correlation between
transport current density and grain connectivity in
MgB2/Fe wire made from ball-milled boron, J. Appl.
Phys. 105, p. 103913, 2009.
[8] M.B. Turkoz, Y. Zalaoglu, T. Turgay, O. Ozturk, B.
Akkurt, G. Yildirim, Evaluation of key mechanical
design properties and mechanical characteristic features
of advanced Bi-2212 ceramic materials with homovalent
Bi/Ga partial replacement: Combination of experimental
1063
Evaluation of the Impact of Diethyl Ether Additive on Performance and

Emissions in a CI Engine with Propanol/Butanol/Diesel-Fueled
Halil Erdi Gulcan1*, Murat Ciniviz1 and Nurullah Gültekin2
1
Mechanical Engineering Department, Faculty of Technology, Selcuk University, Konya, 42250, Turkey
2
Technical Sciences Vocational School, Automotive Technology, Karaman Mehmetbey University, 70100, Turkey
*
(halilerdigulcan@gmail.com) Email of the corresponding author
Abstract – The study aims to examine the Diethyl ether additive's impact on improving performance and
pollutant emission outputs in a single cylinder CI engine fueled with ternary blends
(isopropanol/isobutanol/diesel fuels). The study was carried out in three stages. First, it was carried out with
diesel fuel to determine the engine's basic performance and emission parameters. The performance and
emission values of the ternary fuel blend operations (P5B5) were measured in the second stage. In the last
step, 2% by volume of diethyl ether was added to the ternary blends. The obtained results were compared
with each other. The study was carried out at four different loads and constant engine speed. According to
the study results, while smoke emissions improved, NO emissions slightly increased. The performance
deteriorated with the ternary mix and the addition of DEE to the ternary mix, but the addition of DEE
slightly improved the deteriorating performance compared to ternary blends.
Keywords – Diethyl ether additive; Engine performance; Emissions; Ternary blends; Isopropanol-isobutanol
I. INTRODUCTION chemical processes: First catalyst and then synthesis

Considering the global economic crisis, fuel gas. In the last part, it is converted into alcohol form
shortage, and environmental factors, the necessity [5]. In the literature, there are studies on the addition
of developing internal combustion engines is of propanol to diesel. Alptekin [6] investigated the
essential [1]. In addition, heavy standards imposed effects of 15% isopropanol and 15% ethanol
by governments and increasing environmental additions to diesel on combustion performance and
pollution are valid reasons for reducing engine pollutants. It was determined that alcohol additions
emissions. It is tempting to work on alternative fuels slightly increased Pmax compared to diesel and were
to improve emissions and reduce reliance on fossil higher than pure diesel. In addition, BSFC, HC, CO,
fuels [2, 3]. Thanks to the high oxygen content of and NOx values increased. Laza et al. [7] reported
alcoholic fuels, it is possible to improve emissions that with the addition of 10% and 20% by volume
from diesel combustion. However, they may cause propanol to diesel, they observed an improvement
some decrease in engine performance due to their in smoke emissions due to the amount of oxygen it
low lower heating values, low cetane numbers, and contains. However, NOx, HC, and CO emissions
chemical

Proceeding Book

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Proceeding Book

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ICEANS 2022

2nd International Conference on Engineering and Applied

International Organizing Committee

Engineering Materials Engineering Bacteriology

Aerospace Engineering Mechanical Engineering Chemistry

Agricultural Engineering Mining and Geophysical Fisheries and Aquaculture

Biological Systems Nuclear Engineering Genetics

15-18 Ekim 2022 tarihlerinde MEET üzerinden çevrimiçi olarak gerçekleştirilen

2 nd International Conference on Engineering and Applied Natural Sciences

kongre dört gün boyunca çevrimiçi olarak gerçekleştirilmiştir.

bildirinin 300 tanesi yabancı katılımcı tarafından sunulmuştur.

Kongremize ilginiz için teşekkür ederiz.

Asst. Prof. Dr. Umut Özkaya

https://www.iceans.org/ October 15-18, 2022, Konya, Turkey

Investigation of mechanical properties depending on indentation

Keywords – Ti-alloys, superelasticity, martensitic transformation, mechanical properties, hardness

I. INTRODUCTION unloading. Its shape memory property is related to

and (e), it is observed that there is a difference in In Figure 2, the loading-unloading

Figure 2. Load-unload curves for Ti-15V-xAl (x: 0; 2; 4 and

Figure 3 and Figure 4 show the variation

decreases become more pronounced at 350 oC. It is

Figure 6. Superelastic behavior of Ti-15V-xAl (x:0, 2, 4

alloys increase with Al content. It is known that as ACKNOWLEDGMENT

https://www.iceans.org/ October 15-18, 2022, Konya, Turkey

Investigation of Wear Performance of Heat Treated GGG60 Spheroidal

Keywords – Cast Iron, GGG60, Wear Test, Microhardness

I. INTRODUCTION and surface friction resistance of the sliding guide

Figure 2: Comparison of Microhardness Values of Samples

Figure 1: Optical Microscope view from cross Section

Table 2: Wear Test Conditions

Table 3: Volume Loss and Wear Rates After Wear Test

Non Heat 0,0067824 mm3/m

II.RESULTS AND DISCUSSION 0

surface. This instability on the surface is also ACKNOWLEDGMENT

[14] O. Asi, (2006). Failure analysis of a crankshaft made

https://www.iceans.org/ October 15-18, 2022, Konya, Turkey

Determination of Sun Protection Factor in Herbal Extracts and Oils

fruits extracts and oils. Vegetable extracts possess

A. HERBAL OILS Peppermint oil is very useful for our skin as it

13. Nohynek GJ, Schaefer H. Risk and benefit of

https://www.iceans.org/ October 15-18, 2022, Konya, Turkey

Farklı Çözücülerle Ekstrakte Edilen Papaver somniferum L. Çeşitlerinin

I. GİRİŞ meydana gelebilecek oksidasyonu elimine etmek

Ekstraktların toplam antioksidan aktivitesini Gallik Asit Kalibrasyon Grafiği

Absorbans (765 nm)

B. Toplam Antioksidan Kapasite

sırasında okunan absorbanslar bu denklemde yerine kapasite miktarlarının karşılaştırmalı grafikleri

Troloks Kalibrasyon Grafiği Fenolik Madde Miktarı (mg GAE/g)

Sarı, Karışım (%50) ve Mavi olarak kodlanan 3

1,5 1,21 1,12

Şekil 4. Toplam Antioksidan Kapasite için Çözücülerin

Değerlendirilmesi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi,

https://www.iceans.org/ October 15-18, 2022, Konya, Turkey

Investigate Influence of Mobile Phone EM Radiation on the Realistic

I. INTRODUCTION other parts of the body, which in some cases can

III. RESULTS AND DISCUSSIONS

Point SAR distribution inside the child head-hand

Fig. 2 Dipole antenna frequency characteristics.

Numerical experiments showed that hand

power to restore a good connection when the signal REFERENCES

https://www.iceans.org/ October 15-18, 2022, Konya, Turkey

Abstract differential equations of elliptic type with general Robin

I. INTRODUCTION AND HYPOTHESES Dunford's functional calculus. The techniques