UNIVERZITET U BANJOJ LUCI

ELEKTROTEHNIČKI FAKULTET

PROBNI KVALIFIKACIONI ISPIT

16.06.2023.

Napomena: Zadaci se isljučivo rade hemijskom olovkom plavog traga. Nije dozvoljena upotreba kalkula-
tora. Vrijeme izrade je dva sata. Svaki tačno riješen i detaljno obrazložen zadatak donosi pet bodova.

1. Racionalisati izraz
a3 − b3 a2 + ab + b2
: · (a2 − b2 ) + (a + b)2 .
a3 + b3 a2 − ab + b2
2. Za koje vrijednosti realnog parametra m su rješenja jednačine

x2 − 2mx + m − 2 = 0

različitog znaka?

3. Riješiti jednačinu
18x + 5 · 8x = 27x + 5 · 12x .

4. Naći proizvod najmanjeg i najvećeg rješenja nejednačine

xlog5 x ≤ 625.

5. Ako za aritmetički niz a1 , a2 , a3 , . . . važi jednakost a2 + a5 + a8 + a11 + a14 = 25 naći zbir prvih 15
članova datog niza.

6. Riješiti sistem linearnih jednačina 

3x + 2y − z = 0


2x − y + 3z = 0

 x + 3y − 4z = 0.


3x
7. Riješiti jednačinu cos x + cos 2x = 2 cos .
2
√
2 3π
8. Ako je sin α = − 2 , 2
< α < 2π, odrediti vrijednosti cos α, tgα, ctgα.
√ √
9. Odrediti stranicu b trougla ABC ako je a = 2 3cm, c = 6cm i ugao β = 105◦ .
10. Odrediti dužinu težišnih duži trougla ABC ako je A(−8, −2), B(0, −4) i C(8, 6).
 Rješenja
1. Koristimo poznate formule za zbir kubova, razliku kubova i razliku kvadrata
a3 − b3 a2 + ab + b2
: · (a2 − b2 ) + (a + b)2 =
a3 + b3 a2 − ab + b2
2 ((((
+ ab + b2 ) a2h
( h hh 2
(a − b)((a( − ab +h b
· (a − b)(a + b) + (a + b)2 =
h
2 hh 2 · 2((((
a + ab + b2
hh (
(a + b)(a − ab + hbhh) (
a−b
· (a − b)
(a+b) + (a + b)2 =
 (uslov a + b ̸= 0)
a+
 b
(a − b)2 + (a + b)2 = a2 − 2ab + b2 + a2 + 2ab + b2 = 2(a2 + b2 ).

2. Kao prvo da bi rješenja bila različitog znaka moraju biti prije svega biti realna i različita odnosno
diskriminanta mora biti veća od nule. Slijedi

D = (−2m)2 − 4 · (m − 2) = 4m2 − 4m + 8 > 0 ⇒ m ∈ R (a = 4 > 0, D < 0).

Dodatno, da bi rješenja bila različitog znaka proizvod rješenja mora biti manji od nule. Odnosno, ako
iskoristimo Vijetove formule imamo

x1 · x2 = m − 2 < 0 ⇒ m ∈ (−∞, 2).

Konačno
m ∈ R ∩ (−∞, 2) ⇒ m ∈ (−∞, 2).

Napomena: Zadatak se može riješiti samo primjenom Vijetovih formula ako se primijeti jedna osobina
kompleksnih rješenja kvadratne jednačine.
3. Nakon rastavljanja na iste proste faktore imamo

18x + 5 · 8x = 27x + 5 · 12x

 x  x  x  x
2 · 32 + 5 · 23 = 33 + 5 · 22 · 3
2x · 32x + 5 · 23x = 33x + 5 · 22x · 3x
   
2x · 32x + 5 · 22x = 3x 32x + 5 · 22x
   
2x · 32x + 5 · 22x − 3x 32x + 5 · 22x = 0
(2x − 3x )(32x + 5 · 22x ) = 0
| {z }
>0

Kako je izraz u drugoj zagradi uvijek pozitivan (zbir eksponencijalnih funkcija) slijedi
 x
2x 2
2x − 3x = 0 ⇒ 2x = 3x ⇒ x = 1 ⇒ = 1.
3 3
Jedino rješenje jednačine je x = 0.
4. Nejednačinu logaritujemo sa log5 pa nakon toga iskoristimo osobine logaritamske funkcije

log5 xlog5 x ≤ log5 625 (baza logaritma 5 > 1 pa smijer nejednakosti se ne mijenja)
4
log5 x · log5 x ≤ log5 5 (stepen argumenta prelazi ispred logaritma)
log25 x ≤ 4 · log5 5
log25 x ≤ 4.

Uvedimo smjenu log5 x = t. Slijedi

t2 ≤ 4 ⇒ t ∈ [−2, 2] ⇒ −2 ≤ log5 x ≤ 2.
 Konačno  
1
x ∈ [5−2 , 52 ] ⇒ x ∈ , 25 ,
25
pa je proizvod najmanjeg i najvećeg rješenja nejednačine
1
· 25 = 1.
25

5. Za aritmetički niz nam je poznato an = an−1 + d, odnosno a2 = a1 + d, a3 = a2 + d = a1 + 2d itd. Iz

sume datih pet članova aritmetičkog niza imamo

a2 + a5 + a8 + a11 + a14 = a1 + d + a1 + 4d + a1 + 7d + a1 + 10d + a1 + 13d = 5a1 + 35d = 25

5a1 + 35d = 25\(: 5) ⇒ a1 + 7d = 5 = a8 .

Dalje, neophodno je pronaći zbir prvih 15 članova progresije. Iz formule za sumu aritmetičkog niza
n
Sn = (a1 + an )
2
za n = 15 (jer tražimo zbir prvih 15 članova) dobijamo
15 15 15
S15 = (a1 + a15 ) = (a1 + a1 + 14d) = (2a1 + 14d) = 15 (a1 + 7d) = 15 · a8 = 15 · 5 = 75.
2 2 2

6. Sistem rješavamo Gausovim algoritmom, ali ćemo prethodno da zamijenimo prvu i treću jednačinu.

x + 3y − 4z = 0
2x − y + 3z = 0
3x + 2y − z = 0.

Pomnožimo prvu jednačinu sa −2 i dodamo tećoj, a zatim pomnožimo prvu jednačinu sa −3 i dodamo
trećoj, dobijamo:

x + 3y − 4z = 0
−7y + 11z = 0
−7y + 11z = 0.

U nastavku pomnožimo drugu jednačinu sa −1 i dodamo trećoj, sistem svodimo na dvije jednačine tri
nepoznate.

x + 3y − 4z = 0
−7y + 11z = 0
0 = 0.

Pošto sistem ima beskonačno mnogo rješenja izabraćemo da je z = α, α ∈ R. Dalje, iz druge jednačine
−5α
dobijamo y = 11α7 . Kada sve dobijeno uvrstimo u prvu jednačinu, dobijamo da je x = 7 . Prema
tome konačno rješenje sistema
 
−5α 11α
(x, y, z) = , , α , α ∈ R.
7 7

7. U zadatku moramo primjeniti adicione formule da bismo jednačinu sveli na trigonometrijsku jednačinu
koja zavisi od istog argumenta. Transformisaćemo zbir cos(x) + cos(2x) u proizvod. Koritimo formulu
da je
α+β α−β
cos(α) + cos(β) = 2 cos( ) cos( ),
2 2
odnosno
3x x
cos(x) + cos(2x) = 2 cos( ) cos( ).
2 2
 Prema tome početna jednačina postaje
3x x 3x
2 cos( ) cos( ) = 2 cos( ),
2 2 2
odakle slijedi da je
x 3x
cos( ) = 1 ili cos( ) = 0.
2 2
Iz jednačine cos( x2 ) = 1 slijedi da je x = 4kπ, k ∈ Z.
Iz jednačine cos( 3x2 ) = 0 slijedi da je x = π/3 + 2kπ/3, k ∈ Z.

8. Koristimo identitet
cos2 (α) + sin2 (α) = 1.
Pošto ugao α se nalazi u četvrtom kvadrantu, a u četvrtom kvadrantu kosinus je pozitivan, vrijedi
q
cos(α) = 1 − sin2 (α)
√
odnosno cos(α) = 2/2. Dalje dobijmo da je

sin(α)
tan(α) = = −1.
cos(α)

Slično cot(α) = −1.

9. Koristimo kosinusnu teormu,

b2 = a2 + c2 − 2ac cos(β).
Potrebno je da izračunamo cos(β), imamo
√ √ √
1 2 3 2
cos(105◦ ) = cos(60◦ + 45◦ ) = cos(60◦ ) cos(45◦ ) − sin(60◦ ) sin(45◦ ) = − .
2 2 2 2
Prema tome √ √
2
√ 2(1 − 3) √
b = 12 + 6 − 4 18 = 12 − 6 3,
4
odnosno
√ √
q
b= 12 − 6 3 = 3 − 3

10. Rješenje: Ako su date kordinate tačaka A(xA , yA ) i B(xB , yB ) sredinu duži AB odred-ujemo pomoću
fomule C ′ = ( xA +x
2
B
, yA +y
2
B
). Na taj način dobijamo da je središte duži AB tačka C ′ = (−4, −3).
′ -
Dužinu duži CC odred ujemo fomulom
p √
|CC ′ | = (xC ′ − xC )2 + (yC ′ − yC )2 = 144 + 81 = 15.

Slično odredimo i tačke A′ i B ′ kao i duži

√
|AA′ | = 153, |BB ′ | = 6.