MOT SO KHAI NIEM QUAN YEU 1. Bikich - Bi la buén, bi thuong, ld nhimg mat mat, bé tie khGng c6 Idi thodt. Bi kich thong nay sinh tir mau thun, xung dét gitta mo ude, khat vong, hoai bao, li tuéng va mong muén cla con ngudi véi I ¢ séng khién con ngudi roi vao sit that bai, trang thai bi thong tuyét vong, t dén cai chét. Bi kjch Ia cue dau tranh dai dang, khong khoan nhuong gitta thién va dc, gitta anh sing va béng t6i, gira cao thwrgng va thap hén, gitra chinh nghia va phi nghia. Trong cudc sng thuong ngiy, bi kich khong dién ra gitta cae lure huong xa h6i dau tranh véi nhau ma né 18 lye Iugng tinh than trong doi séng tim hdn ciia mot con ngudi. ~ Bi kich con 1a mét thé loai kich thé hién méi xung dét kh6ng digu hoa dug giifa thién va dc, cao ca va thép hen, If tudng va thy tai, .... Két thic cdc bi kich nhan vat chinh thuéng cé két cuc bi thm, dau thong, cdc thanh qua quan trong thuong bi pha huy, gay cam xtc dau thuong manh liét cho ngudi doc, ngudi xem. ~Ta da thay trong vn chuong khéng it bi kich nhu bi kich gia tinh yéu va thu han cla Romeo va Jiuliet, bi kich bj ban vao lau xanh cua Kiéu... Trong van hoc hién thy phé phan Viét Nam 1930-1945 ciing cé nhiing bi kich nhur bi kich ctia chj Dau trong “Tat dén” cua Ngo Tat T6, cla anh Pha trong “Buéc dudng cing” cua Nguyén Céng Hoan... Nhung néu nhur chi Dau, anh Pha... chi roi vao bi kich ban cling héa béi nan suu cao, thué nang, cudng hao ac ba, bi kich cla ho chi [a bi kich v8 ming com manh do thi bi kich cia Chi Phao trong téc pham cla Nam Cao cdn dau dén hon nhiéu. Chi Phéo khéng chi phai chiu dyng bi kich ca sy’ ban cing héa ma con roi vao tan bi kich tinh than day dau dén, bi kich bj tir chéi quyén lam ngusi. pham vi hign thye déi séng ma van hoc nao cing cé gid tri hién thyc vi van hoc bat ngudn tir doi song, bat ngudn tir hién g sinh hoat hang ngay, bit nguén tir hign thye, tinh cm, tim li... Trong tac id tri hién thye 4 sy phan énh chan thye, sau sic cuge song co eye, néi chat hay tinh than cua nhing con nguéi bé nhé, bat hanh; chi ra nguyén nhan gay dau khé cho con nguéi va miéu ta tinh té vé dep tiém an trong con nguoi. G mdi tac pham cy thé, gid trj hién thyre duge miéu ta da dang. 3. Gid trj nhdn dgo, nhan vin - Nhdn dgo: Nhan 1a nguisi va dgo 1a dao dite, dgo Ii lam ngud trong tac phim van hoc li dao li hudng téi con ngudi, vi con ngudi, Gid tr] nhan dao 1 tinh yéu thuong 1givta nguoi véi ngudi, Mot nha van chan chinh 1a nha vin nbn dao cht nghia, phat cao ngon cé dau tranh gidi phéng con ngudi va bénh vue quyén song cho con ngudi, Trong tic van hoe, gid tri nhan dgo la tinh cm, thai d6 cia chi thé nha van déi véi cuge séng cia con ngudi duge miéu ta trong tac pham thé hign cy thé 6 long xot thuong nhig con ngwdi bat hanh; phé phan nhiing thé Iye hung ac ap bite, cha dap con ngudi; tran trong nhiing phim chat, khat vong tt dep ctia con ngudi; doi quyén séng, quyén hanh phic cho con ngudi... Déng thai tu trong nhan dao cdn thé hién qua cdc hinh tuong nghé thuat, qua cim hing, cam xdc, giong digu... Cam himg nhin dao cling véi cam himg yéu nude 1a hai soi chi do xuyén suot toan b6 nén van hoc Viét Nam. Vé co ban co nhing biéu hién chung song 6 méi thdi ki, giai doan, do hoan canh lich str, xa hdi, do ¥ thite hé tw tong ciia cdc nha van khdc nhau nén c6 nhitng biéu hién riéng. - Nhén viin: li tw tuéng dé cao gid tr} dich thy (gid tri bén trong) ctia con ngudi, t6n trong, bao vé va phat huy quyén sng, quyén ty do va khat vong hanh phic cia con ngudi, ld uée mo thiét tha vun dip nhimg gid tri nhan ban ngay cing hoan thién, thong x6t, cam théng cho nhiing kiép ngudi bé nho, bat hanh, 1a qué trinh dau tranh chéng lai nhiing thé lye bat céng, bao tin. Trong van hoc, tur trong nhan van chinh la thse do gid tri vain hoc cia moi thoi dai, 4, Chi tiét nghé thuat Theo “Ti dién thudt ngir van hoe”, chi tiét nghé thuat la “Cac tiéu tiét etia tée phd mang sire chita Ién vé cim xtic va tu tuéng” va ho goi chung 1a chi tiét nghé thudt. Cang theo nhém tac gia nay thi: “Tuy theo sy thé hién cy thé, chi tiét nghé thuat c6 kha nang thé hign, giai thich, lam minh xéc cau tit nghé thudt cia nha van, tro a tiéu diém, diém hi ty cita tr tung téc gid trong tac phdm. Chi tiét nghé thuat gin véi “quan niém nghé thuat vé thé gidi con ngudi, vdi truyén théng van hod nghé thuat nhat dinh” Sach giéo khoa ngit van 11 (b6 nang cao) cho rang chi tiét nghé thuat “la nhing biew hign cu thé, im khi nho nhit, nhung lai cho thay tinh cdch nhan vat va dién bién quan hé cia ching, déng thoi cing bit uf quan sat va nghé thugt ké chuyén cua tée gid. Do dé chi tiét rit quan trong déi véi nhan vat, vita tao ra site hép dan, thu vi vita boc 1d ¥ nghia ctia ching”. thi gop phan quyét dinh tao ra site truyén cam hap din 16i cuén ngudi doc 1a nho chi ti 5. Nhan dé: Nhan dé c6 ¥ nghia quan trong déi véi mét tac phdm van hoc. Cé thé coi tac 1a diza con tinh than cua nha van va ngudi doc dén vai tic pham trudc tién qua nhan dé. Vi vay khi sing tic tac phim nha van bao gid ciing rat tran tré dé dat duge mot nhan dé hay, M6t nhan dé hay phai be Id duge y nghia chii dé, c6 thé thau tom duge gid tri ciia tae pham. Hon nia né phai o6 sire hap dan, ggi sy khait khao muén tim dgc ctia doc gia. 6. Truyén ngin:Truyén ngn la tac phdm ty su phan anh cude s6ng mét each chan thyc, khach quan théng qua nhan vat, bién cd, su kién, cét truyén,... nhung dc diém ndi bat 1a ngin. Sekhop 48 coi truyén ngin la "thir née hoa qua c6 dc", tinh chat nhung ngot ngao. Véi Etspago, truygn ngan la con dom dém bay vut trong dém tdi, chi qua m6t vét sing ma thay duge ca mot bau toi dém ménh méng. Nating lai coi truyén ngan 14 mét gigt nude, fuy bé nho. nhung cé kha ning phan chiéu tat ca nhiing anh hinh, sc mau lung linh cia cudc s6ng. La ngudi dé ra nguyén li tang bang ¢rdi, He-minh-ué, nha van cua "Mat troi van moc", "Nhimg ngon d6i xanh chau Phi", nha van cia niém tin bat diét vio con ngudi: "con ngudi 6 thé bi danh bai nhung khéng thé huy diét" di hinh dung day du vé tam ve va site lye ctia truyén ngan: "Truyén ngin 1a ban tay siét lai thanh nam dam", Tuy ngin gon nhung cé ste céng pha méinh liét vao hién thye da sic, da mau. 7. Tinh hudng truyén: Kn 1: Diéu gi tao nén site manh ciia truyén ngdn? Ngoai nhén vat, cot truyén, két céu, chi tiét - nhimg ngudi ti hon mang trén vai str ménh clia mét ngudi khéng 16.,.... tinh hudng truyén cd ¥ nghia dic biét quan trong. N6 chinh la hoan canh riéng duge tao nén boi surkign dae biét khién cho tai d6, cude s6ng hign Ién dim dae nhat va y do tu tuéng cia tac gid cling duge béec 16 sic nét nhat, C6 thé khang dinh: tinh hudng truyén git vai tro 1a hat nhan cua céu tric the logi, 1a mét lat ct ctia hién thyte cuge séng, nhung chi qua mét Lit y thay duge ca vong doi thio mée tram nam (Nguyén Minh Chau). - C6 3 loai tinh hudng phé bién trong truyén ngan. +Tinh hudng hanh d6ng: Chi yéu nham téi hanh dng 6 tinh bude ngoat ciia nhan vit. +Tinh hudng tim trang: Chai yéu kham pha dién bién tinh cm, cam xc eta nhan vat. +Tinh hudng nhan thire: Chu yéu gidc ng6 chan ly cia nhan vat. Kn 2: ruyén ngiin du sao cing phat ngtin, do dé thir thugt chit yéu etia_truyén ngdn lé thei thugt diém huyét. Truyén ngdn diém huyét thec hién bang cach ném bat tring nnhieng tinh hudng cho phép phoi bay edi chit yeu nhumg lai bi che gidu trong mudn mat song hang ngay" (Nguyén Ngoc). Vay la d6i véi truyén ng’n, tinh hudng gitt vai trd a hat nhin cia cau trite thé loa. tao nén boi mét kign dic bigt khien cho tai dd, gid cting duge boc 16 cia cét truygn duge phat trign, tinh cach ‘han vat di ry ning quan ie kham nat ban chat cude song, ban chat con ngwoi ctia nha van. : Thurdng [a cdu, doan tho hay cau, doan van ngan gon, cé dong dan ra & dau tac pham, ho&c mét bd phan clia tac phdm (thudng ndm ngay sau nhan d& hoc tén chong, hi, doan, phn). Loi d& tir khong chi cé thé [a Idi cla chinh tdc gid, ma déi khi [a tho, vin ma tac gid mugn cia mot tac gid nao do. Dé tir xudt hién da dang trong tat cd cdc van ban 3nghé thuat nhu’ tho, truyén ngan, tigu thuyét, van ban kich, ki va ca trong nhiing bure thu’ nhung xuat hién nhiéu nhat la trong tho va truyén ngan. Dé tir nhdm néu lén ngudn cam hting, chi dé tu tuéng cua tac phdm, hung ngudi doc vao y dé nghé thuat cia tac pham nhung d6i khi né cing chi la vat trang strc cho tac phdm ma khong dem dén nhiéu y nghia. 9. Cam himg king man im hirng: la trang thai tinh cam, cam xtic cao d6, tran day doi hoi phai duge bieu hign bing hinh thite nghé thuat, thé hién ban chat tri tinh ciia tho. - Cam hing ling man trong vin hoc: duge hiéu li xu thé vuon lén, vugt lén trén thye tai khch quan bang cam xtic chit quan ciia ngudi nghé si, thé hién nhiing khat vong manh mé huéng vé nhiing vé dep khac la trong thé gidi ciia mo use, tudng tuong, 6 tuong lai hay qué khtt. Cam hing King man vi thé thung thé hign, dé cao mot edi (61 dy tinh cam, cdm wie, khai thie nhimng dé tai nhw thién nhién, tinh yéu, t6n giao, hoi tuong, ki nigm,.. dong thoi di tim efi dep trong nhiing edi khdc 1g, phi thong, doc dio, vrgt In nhing cai tim thudng, quen thudc ciia doi song hiing ngay. Né dé cao nguyén tic chi quan, phat huy cao d6 strc manh ciia tong tugng, lién tuéng, cdm hig lang man cing thuong tim dén cach dién dat khoa truong, phéng dai, thi php twong phan, ngon ngit gidu tinh biéu cam va tao duge an tugng manh mé. Cam hing King man da tr6 thinh c4m himg chii dao trong sang tée van hoe Vig Nam 1945 — 1975: Thé hién 13 6 phuong dién nggi ca va niém tin yao ngay mai tuoi dep, tit thing. Cam himg ling man di nang dé con ngudi yuot 1én moi thir thch trong méu hia ciia chién tranh gian khé dé hudng dén ngay chién thing. 10. Cam himg bi trang ii 10 dé, tran day ddi héi phai duge biéu hign bing hin thirc nghé thuat, thé hién ban chat tri tinh ciia tho. - Citm lutng bi trang trong vin hoe: + Bi: budn, dau thong, mét mat, gian khé, hi sinh. Trang: 14 hao hing, hing trang, trang trong + Cai bi trang trong tae phdm van hoe duge thé hign & viée khéng né tranh hign the, miéu ta cai bi, tite cai gian khd, dau thuong ctia hién tai. Cai bi nhung khdng phai la bi luy ma la bi trang, hao hing. La vat va, gian khé, hi sinh nhung khéng hé bi luy ma li chét hao hing Kim ligt, cdi chét di vao cdi bit tir. Cai bi thudng duge biéu hign 6 giong digu, am hudng, mau sac tring Ié hao hing CHUC NANG (GIA TRI) CUA VAN HQC Chite nang van hoe la gi? Chite nang van hoc li vai tro vi tri cia van hoe trong doi aséng xd hdi, 1a téc dung, gid tri x hdi ctia van hoc ddi véi doi song tinh than cia con ngudi, Van hgc la hign tugng da chite ning, cde chire nang gin bé hitu co khéng tach roi nhau. Sy gin bé gitta cae chire ning kim cho van hoe e6 site tée dng sau xa, ben bi, e6 site séng minh liét, Iau dai trong di song tinh than cua con ngudi. N6i dén chite nang cia van hoc la néi dén muc dich sang tic tae pham van hge, dén van dé 1. Chire nang nhn thire - Van hoe c6 chite nang kham pha nhing quy ludt khich quan ciia doi séng xa hoi va ngau nhién da cé ngudi cho rang van hc ¢6 kha sdng “Van hoc la cudn sich gido khoa cia doi - Van hoc cé kha nang dap ig nhu cau ciia con ngudi muén hiéu biét vé thé gidi xung quanh va chinh ban thin minh. Chinh cuén séch dy da thé hign mét cdch tinh té va sic sao timg déi thay, timg bude van déng ctia x hdi. No tya nhu “chiéc chia khod vang mo ra muon canh cita bi an, dua con nguwoi t6i nguéng ctta moi cia su hiéu biét thé gidi xung c6 thé dem dén nhing nhén thite, hiéu biét su r6ng cho con ngudi vé nhiéu + Khéng gian khac nhau: tri thire vé céc quéc gia, ving mién, xit sé... khée nhau. + Thoi gian khde nhau: qué khit, hién tai, tong lai + Hiéu biét phong phi 6 nhiéu Tinh vue: vin hoc, lich sir, dia li, van héa... + Higu duge ban chat cia con ngudi ndi chung vé tur tuéng, tinh cm, khat vong, site manh, myc dich tn tai gidp con ngudi mi am gide, biét phan biét that gia, biét cam nhan tinh té sw phong phui ciia thé gidi cam tinh, phat hién cdi chung, cai ban chat, cdi méi ngau nhién cA biét, cai quen thudc, cdi binh thudng. - Téc phim vn hoc dem téi cho ngudi doc nhitng kién thite x4 hdi phong phi. Nhung day khéng phai la muc dich cudi cing cia nha vin. Myc dich cia van hoe chinh Ia gitip nhan thire vé con ngudi, vé cuge s ty nhan thite duge chinh minh, kham pha duge gid tri va nang lye v6 tan cia minh dé phan dau, sang tao. 2. Chite nang gio dye 4 tri gido duc ctia vin hoc xuat phat tir nhu cau hwéng thién ctia con ngudi. Chite ning gido due thong duge xem la giéo due dao dite, phim chat cho con nguci. Ngay tir thai c6 dai Hi Lap Arixtot dua ra pham tri thanh loc khi ngudi ta xem kich néu 6 khée thi sé Lim nguoi ta trong sach va cao thugng hon, Nha mi hoc Letsxing cla Dire cho ring “Nghe thuat la inh thi die ‘rug, hinh than tir nhimg tim ti, Khim ph coa ngudi nghe ‘ay, vend th thuat tan ‘ine chita str meh ‘40 cat va thiéng liéng, gép phan lam ‘kp cho cude doi. TS Hu da timg phat bigu: “Nahe ude [a 5céu tra léi day tham mi cho con nguéi; thay d6i, cdi thién thé gidi tinh than cia con nguéi, nang con nguoi lén”. Con Nguyén Ngoe thi khang dinh: “Nghé thudt ld su viron ti, hung ve, sie niu gité mai mai tinh nguédi cho con neue i dap, dinh hudng tu tudng, tinh cam cho con ngudi va thanh I9c tam hon con ngudi. Van hoc gido duc con ngudi ve: + Gido duc tur tuéng: gitip con ngudi Iva chon nhiing gid tri s6ng tich cue, dep d& nhur bai hoc vé long yéu nude, long nhan di, 06 Ii twang séng cao dep. + Gido duc tinh cam: gidp con ngudi biét yéu, ghét, vui, budn ding dan, c6 tam hén trong sang, cao thugng ido duc dao dite: nang do nhan cach con ngudi khi gidp ho biét phan biét ding sai, phai trai, t6t xdu tir dé hinh thanh méi quan hé t6t dep gitra con ngudi v6i con ngudi. => MGi te pham van hge chan chinh déu li mot loi dé nghj vé 18 sng dé con ngudi ty rén luyén ban than ngay cdng tot dep hon. - Gido duc vé dao dite, phim chat cho con ngudi trong vin hoc dién ra qua cuge déi thoai gitta tac gia va ngudi doc, duge goi mé qua hé théng hinh tugng nghé thuat déc dio va cam xtie minh ligt cua nha van. Vi thé chit nang giao duc cua van hoc khéng khé khan, gido diéu ma sinh dong, day sire thuyét phuc, khéng phai ngay lap tite ma ngam dan, tham su cé gid tri lau bén, goi duge nhiig suy nghi siu xa cua con ngudi véi cude doi. ‘Vain hoc ¢6 kha ning gio dye vi nhan dgo héa con ngudi, gidp con ngudi hoan thign ban than va cé nhing hanh dng thiét thye dé xdy dung cude song tot dep hon. 3. Chire nang thm mi = Nghé thuft sng tao trén nguyen tac cdi dep, vi thé khéng thé thodt khoi quy Iugt etia cai dep. Gi cim thy va thong thife edi dep ctia con ngudi. “Cai dep Ia diéu kién khéng thé thiéu duge cia nghé thuat, néu thiéu cdi dep thi khéng va khéng thé 06 nghé thuat”. - Chite nang tham mi ctia vin hoc duge thé hign 16 trén hai binh di + Nha van khdm phd va thé hién cdi dep dé thoa man nhu cdu tham mi, khoi day nhiing khodi cam nghé thudt 6 ban doc: Cai dep ma van hoc mang t6i 1A cdi dep ctia cude Adi nhu: canh thién nhién, tao vat; vé dep cua canh doi cy thé; ve dep hao hing cia chién tran; vé dep cia tinh dai, tinh ngudi; vé dep ctia mét con ngudi, dan téc.., Dac biét van hoc ¢6 thé kham pha va thé hign nhimg vé dep dy tir hinh thie bén ngoai dén ban chat bén trong ng, con ngudi. Ngoai ra, ci dep trong tac phi in hoc cin 6 thé duge the hign qua hinh thie nghé thuat cua tac pham nhu nghé thuat xdy dung hinh tugng, nghé thuat sir dung ngé6n tir, hinh anh, két cau... + Van hoc gitip hink thanh thi hiéu, i tuong thdm mi, dénh thite ban chdt nghé st va cam hieng sdng tao cita con nguoi. Thi hiéu 1a nang lye dinh gid thdm mi (nang lye nhan bigt, dnh gid edi dep). No gidp con ngudi c6 khi ning phan bigt cdi dep, edi xdu; cdi tham 7 ra nét bi va hai trong céc sy vat va hign tugng, lam gidu kho ¢ cdc gidc quan thim mi. Thudng xuyén tiép xiie véi van hoc nghé thu ta sé thanh ngudi sanh si, tinh té, nhay bén cé chuan mye danh gi ng cla minh dé phan biét cai dep va khéng dep trong van hoc va trong cugc séng quanh ta. Tir d6, 6dénh thirc ban chat nghé si va niém say mé sang tao trong mdi ca nhan. * Chite niing giao tiep: Noi dén giao tiép 1a ndi dén sy giao Iuu, théng bao, trao déi. Nghia la 6 day c6 van 48 ngudi ndi, ngudi nghe, ngudi giti, ngui nh§n va phuong tién dé dé lién hé. G khau sng tée ngudi viét mdi khi cam but 14 muén giay bay, chia sé, cdn néi ra,khéng néi ra khéng dugc. Séng can phai giao tiép néu khéng gido tiép o6 nghia la khong séng. Vi thé con ngudi sit dung nghé thudt nhu la m@t con during quan trong dé giao lu véi nhau 2 khac nao nhu cay c6i can giao iu véi khéng khi va anh sang mat tro‘. Séng téc dau tién 1a muén gidi bay, mang nhimg tam tu tran tro cua nha van tac dong vao ngudi khac. Oo mite dé thap n6 goi su chia sé, dong cam, 6 mite d6 cao hon nétré thanh “tiéng ndi dong y, ding tinh “ (Té Hitu ), thinh sgi day lin két, tiéng ken tap hgp. Lic dé n6 khéng chi la hoat dng ctia m6t ngudi hudng dén mot ngudi ma tré thinh hoat dong giao tiép rong rai ctia moi ngudi. Trong hoat ddng giao tiép nay nha van khéng phai la ngudi dua tin truyén tinmét cach binh thudng chi don gidn la truyén tai théng tin. Vi tac phim van hoe chita dung tu twéng tinh cam va mang khuynh hudng xa hgi 13 nét. TPVH khéng don thuan la théng bao su kién, tri thite ma thé hién thai 46 cia con ngudi trude cudc séng, nhimg suy nghi ctia con ngudi true cuée song. Tae pham van hoc dua con nguéi xich lai gan nhau khéng phai bing khong gian, thoi gian ma bang tinh cam, tinh than. Tée phim nghé thudt ndi lien tae gi — ngudi doc xich lai gan nhau hon: ho quen nhau, hiéu nhau qua giao 1g téc phim nghé thuat. Dac biét nhéy nghé thudt con ngudi c6 thé giao Iu ca qua khit - hign tai — tuong lai, mang tiéng ndi cua dan tc nay dén dan tc khac, thé hé trude dén thé hé sau; né khac phyc khoang cach vé khéng gian va thoi gian dem Igi sy giao tigp nhiéu chiéu, dem con ngudi tré nén gan nhau hon. Vi vay “Chimg nao tim hén mét con ngudi can dén véi mét tim hén khée, ching d6 téc pham nghé thuat cdn can thiét cho con ngudi (Dégacx ). * Chute nang giai tri: Bén canh thtte ning giao tiép, van hoc con 1a noi dé ching ta giai tri, nhung day khéng phai la giai tri thong thudng ma Ja su gidi tri c6 tinh nghé thudt. Mot sw gidi tri nhe nhang, thanh cao va trong sang. Cé nghia 1a sy gidi tri trong van hoc khong nhing gitip chiing ta giai toa bot sw cfing thing mét nhgc dem Iai phuit gidy thu gidn ma khi dm minh trong khong gian nghé thuat dy, van hgc thanh loc tim hon thing ta thém trong va cung cdip thém nhimg hiéu biét vé cudc séng, x hdi, hoc tap, ... c6 18 vain hoc di dem dén cho hin loai chiing ta mét céch nghi ngoi kha Ii thé, nhur Ranh Gamzatop da timg néi né vira Ia noi nghi ngoi vira la cuée hanh trinh khién ta hing thé. Chinh vi vay, giai tri bang van hoe vira mang lai niém vui phan khich nhu cdc hinh thite vui khac, vira kim cho con ngudi trénén cé van héa hon, hiéu va sang yéu hon. _Nhimg chite nang cua van hoc khéng tn tai tach roi ma gin b6 chat thé véi nhau, im t6t chtie nang nay thi déng thoi cing tgo diéu kign dé eae chite nding khae phat huy téc dung. Toan b@ cae chite nang cita van hoe ludn tée dng qua Iai véi nhau, Iuén t6n tai trong méi quan hé chuyén héa nhan qua, va tity theo diéu kign lich str cu thé ctia sy phat than van hoe 6 cae thisi dai khée nhau, cae dan téc khde nhau, méi tuong quan va trong tim cia ce 7chite ning ciing thay doi. Diéu d6 doi hoi khi xem xét chtte ning ca vn hoe phi c6 quan diém lich sir ding din. LUYEN DE Dé sé 1; Nha tho Thanh Thio tig chia s Toi yéu chit ngwoi déu tien Nhitng,giot swong liin vio la e6 Qua nang gat, qua bao to Van gitt lai cdi mdt lanh day size manh Van long lanh binh than trwéc vang duong (“Dau chin qua tring ¢6”) Y tho trén di ggi cho anh/chi suy nghi gi vé vé dep ciia chit nguoi? Hay lam sang té vé dep dé qua viée phan tich hai nhan vat trong cac truygn ngin & chwong trinh Ngir van 11. 1, Giai thieh - Bang nhig cau tho dep, gidu hinh Anh, xtic cim va tri tug, Thanh Thao da bay t6 quan nigm ctia minh vé vé dep ctia con ngudi qua ¥ tong vé chat ngudi + Chat ngudi: Phan tinh tiy, tinh hoa cua doi sng tinh than thuge vé nhén tinh kim nén vé dep, gid tri cia con ngudi (Nhing nang lyc, tinh cam, khat vong...) + Hinh anh nhiing gigt suong [a sy an dy rat sinh dong vé vé dep cita chat ngudi ++ Nhiing giot suong lin vio ld cé: Vé trong sang, nhé bé, binh di cuia el ++ Qua ning git, qua bio t5/Van gift lai cai mat lanh day site manh/Van long I than truée vang duong: Twong phan vai su hign dign bé nhé, binh di la mot sire ting manh ligt bat chap moi nghich cinh dé vuon lén toa sang khang dinh gid tri cao quy ctia con ngudi. - Nhv thé, vé dep va gid tri mdi con ngudi chinh 1A nhing diéu twong nhw bé nhé, gidn don nhung lai dn chita mét sre séng va khao khat manh mé trong ci doi day bao t6, phong ba. - Tinh yéu ctia tc gia cho thay day 14 mt ngudn cam himg Ién trong van hge chan chinh, 2. Ly giai - Tai sao nhiing diéu tuéng nhu bé nho, gian don an chita mét sire séng va khao khat manh mé dy lai lam nén vé dep ctia chat ngudi? + Nhimg dieu bé nho, trong sang da phan chiéu ban chat cita con ngudsi: * Con ngudi that bé mon trong vi tru va nhan sinh. Boi thé, diéu dau tién lam nén chat ngudi lai khong phai la su vi dai, lon ao ma chinh 1a nhing gi don so, dung di nhdt. * Nhiing gi lim nén chat nguoi cing that trong sing, nguyén so. D6 chinh 1a ban tinh thuan khiét t6t dep ty nhién ma con ngudi duge tao héa ban ting dé xay dug mot doi song gin két cing nhau va cing gin bo v6i van vat. + Sire séng tiém tang trong tim hdn chinh 1a strc manh, 14 nguén lye dé con ngudi vuon Ién khao khat khang dinh ban than gitra va try va nhan sinh. 8* Con ngudi ¥ thre duge sy bé nhé va hitu han nén ho nang niu nhimg diéu quy gia ctia su sdng, ho tran trong vé dep cuia tam hén, tinh cam, nhimng gid tri dao dite dich thyc, luén git cho con ngudéi duge 1a 1a new * Con ngudi quy trong syr séng nén khéng ngig mo ude va nd Ive déu tranh xay dmg mOt cude séng tt dep. - Tai sao chat ngudi lai LA ngudn edm hing 1én trong vin hoc? + Van hoe nghé thuét ra dai tir nhu céu, khat vong cua con ngudi trén han trinh nbn thite ban than va thé gidi dé dap xy cude séng. Méi tac pham ra di déu 1a mét thanh qua nghé thuat chita day cam xiic, khat vong chan thanh nhat, manh ligt nhat vé con ngudi va ve cude ddi. (chtre nang nhan thie) + Trong tinh yéu dé, van hoc trude hét phai 1a con ngudi, hudng vé con ngudi va dén vGi vain hgc 1a dén vi nhing gid tr} nhan ban dich thyc thuge vé con ngudi, giip con ngudi hoan thién minh hon, Tam ldng nh’n dgo cia ngudi nghé st phai huéng dén chat ngudi nguyén so, thudn khiét, (chire nang thm mi) 3. Phan tich - ching minh 3.1. Nhdin vat Chi Pho - Chi Phéo la cau chuyén sé phan con ngudi, sé phan cia chat ngudi trong con ngudi va thai d6 cm phan cua nha vin khi nhan tinh bi huy hog - Tit m6t Chi Phéo véi chat ngudi thuan khiét, dep dé, nghéo khé nhung hién lanh, luong thign, coi trong nhan phim, khao khat hanh phite, ic thé lye phong kién va thye dan da tude di quyén séng luong thign cia Chi, hiy hogi ca nhan hinh, nhan tinh, bién anh thanh quy dir tigp tay cho cai ae, bi cOng ding xa lanh, khinh bi, ca cuge doi chim di trong nhing con say u toi - Chi Phéo ciing la tiéng n6i nggi ca vé dep va site manh tiém dn cia nhan tinh trong cudc dau tranh véi + Tinh yéu nguyén so va sw chim se dn cdn ciia mét thit long t6t thudn hau 6 Thi No, cling a vé dep ctia chat ngudi, da thdi bing ngon lira cia nhan tinh: nhiing rung déng don so, su xtic déng chan thanh, long biét on, khao khat yéu thuong, gin két...Nhan tinh da héi sinh bat chap nghich canh. + Su trdi dy ctia chit ngudi khéng nhing gitip anh tim Igi duge tinh yéu cuge s con thite tinh stre manh cam thit va ¥ thite phan khang vdi cai 4c. Hanh ddng giét ngudi, tw sat dim mau ciing chinh [i hanh dong quyét ligt nhan danh tinh nguéi dé bio vé nhing didu tét dep. - Qua Chi Phéo, Nam Cao edn khan thiét dat ra cau hoi vé tréch nhigm bao vé tinh ngudi: + Khi Chi thie tinh, khao khat hoan Iuong thi nhiing cai nhin dinh kién cay nghiét da cat dirt con dong quay vé, anh ty két ligu déi minh day oan nghiét.Tinh ngu6i hoi sinh nhung quyén lam ngudi bi tir ché + Cai chét ctia Chi cdn dé Iai h@i bao tan. Vong xody bao hi thay ddi. * Toa sang véi nhing sing tao déc dao trong nghé thuat x4y dug nhan vat, hinh tugng 9 am anh vé sy néi dai cia bi kich nhan tinh trong mt x4 yy s® khong théi vii dap phn ngudi néu khong c6 mot swtChi Phéo da két tinh nhimg kham pha sau sfc vé cht ngwdi Dé 1a tam voc ca tu tong nhan dao lén. 3.2. Nhan vét quan nguc trong “Chit nguwoi tit tit” cé chat ngwoi cao quy nhw sw hign dign ling Ié cita cdi dep gitta cuge dbi ~ Quan ngyc-m6t thanh 4m trong tréo ciia thién Iuong bj dat nham ché. + Vién quan ngye c6 tu chat nghé si va tinh yéu cai dep tha thiét. Dé con mot ngudi biét kinh trong tai ning, khi phach, c6 tm long biét nhén lign tai. + Thé nhung, 6ng Iai dang dai dién cho quyén lye cita géng xiéng, t6i dc, 6 “noi ngudi ta séng bing tin nhan, bang lira loc”, éng la cdi thudn khiét bi day gidta m6t déng cn ba, 1a ngudi c6 tam dién tot va thang than, lai phai An doi kiép v6i Ii quay quit, ~ Quan ngue-Sur von lén ctia chit ngudi bing site manh cita cai dep + Cai dep ly tuéng & Huan Cao da danh thire chat ngudi bj vai lap trong hoan canh tim t6i 6 quan nguc. Cam phuc va tiée cho mét ti ning, con ngudi nay da Iya chon séng thyre véi ban chat thién Iuong cua minh, bao vé, gin gitt cdi dep. + Rung dng trde edi dep ngay trong chén lao ti tim ti, Tinh hoi di nguyén cia be anh i thure sur cua Huan - Qua nhan vat quan nguc, nha van con khan thiét dit ra sit ménh bao vé thién long va cdi dep + Trong xa hdi bao tn, cai dc ngy tri, con ngudi khéng duge sdng tron ven véi thién Iuong cao quy ctia minh + t Trong xd hdi bao tan, cdi dep bj vai dp, ¢6 s6 phan bi thong. Dé dén véi cdi dep chin mat, hy sinh. lang man, ngén ngit ¢6 kinh, Nguyén Tuan da gitip ngudi ra sy ton tai am tham ma manh liét ciia cdi dep an sdu trong chat ngudi dep dé. Day la cai tim cao ca cua mét nghé si luén t6n thé cai dep. 4, Binh ludin - Vige tiép cn hai nhan vat Chi Phéo vi Quan ngye da lam séng rd quan nigm cua Thanh Thao vé vé dep cita chat ngudsi trong cu trong van hoc ~ Quan nigm nay th y nghi n trong sang tée va tiép n + Voi ngudi sing tée, khém pha va thé hign vé dep va site sng cha chat ngudi la thién chife va ciing la thach thite trén con dung sang tao nghé thuat chan chinh, vi con ngudi. Muén vay nha van cin c6 mét tam nhan thire, m6t tam long sau sic hudng vé con ngudti va dé cao nguyén tic sing tao. + Vi nguoi Day 1a mot tiéu chi quan trong dinh huéng con dudng chié va danh gid mét tic pham thanh céng, hap dan. Tinh Dé s6 2: Anh /chj hay trinh bay suy nghi ciia minh vé nhan xét sau day cia nha van Phap G.Duy-a-men: “Mot tiéu thuyét thc sw hitng thi la tiéu thuyét khong chi mua 10vui cho ching ta, ma chit yéu hon la gitp ching ta nh@n thire cuge song, li gidi thé I. MOBAI . | | - Sach v6 la mén &n tinh than khéng thé thiéu duge trong cuge séng con ngudi. Nhung c6 nhiéu loai sich vé kh nhau va méi loai sich déu mang dén cho ngudi doc nhiing hiéu biét nhat dinh vé cae van dé xa hdi. - Trong cac loai sach dy, mét loai sach ¢6 tac dung bdi bé tinh than con ngudi v6 cing qui gia, ay chinh li sach van hoc. Khi ban vé sach van hoc, dac biét 1a thé loai tiéu thuyét, nha van Phap G.Duy-a-men noi: “M61 tiéu thuyét... li gidi thé gidi” I.THAN BAL vui, gidi toa ‘aang tic ché trong cudc sing dai thadg. ‘Doc gia sé o6 nhig khodinh khac cing séng véi nhan vat, cing chia ngot sé bii hay phiéu luu cing nhan vat, chim dim trong suy tu, tran tré cling nhan vat. . - M6t cudn tiéu thuyét khéng chi mua vui cho ching ta, ma con chit yéu hon Id gitip do ching ta nhén thitc cugc séng, li gidi thé gidi: ¢6 nghia 1a cudn sich khong chi gitip con nguoi thy gin dau 6c ma cdn dem lai cho con ngudi nhimg hiéu biét méi ch vo dem lai i doc phn tr tite vé lich sit: mbit phim van hoe déu 1 sn bién 6 lich dong hon nhiéu. ~Trong méi tiéu thuyét néi riéng, mdi tée phdm van hoc chin chinh néi chung, ta gap nhimg chan li cuge doi, nhimg 18 s6ng, tinh ngudsi cao dep, nhing gi tri nay c6 kha nang nfing dé tinh than con ngudi, tgo ra thé dimg méi va edch (ing xir thm mi méi eta con nguii. + Trong tie pham “Mita lac” etia Nguyén Khai, ta rit duge mot chan Ii cua cude séng: “O doi nay khéng cé con duéng ciing ...budc qua ranh giéi ay". + Nhiing tae pham ciia Nam Cao thay duge Ié séng ctia tinh thuong: Doi thica (Ké manh khong phai ...trén doi vai minh”, truyén Lao Hac. - Cac kién gidi ma nha van dua ra lién quan téi s6 phan cla cae nhan vat trong cau chuyén duge ké, dé 1a nhiing tri thite clia cuge séng, la vén song gitip ching ta tra loi nhiing van dé dit ra trong cuge sng cla ban than. I. KET LUAN . ~ Phai tao théi quen doc sdch, coi séch vé 1a ngudi ban déng hanh li tuong, ngudi thay din dit trén con dung minh di tdi. duge thé hign dudi ngdi bit cia cde téc gia van hoe thi su kign dé song 11- Doe sich, phai cé su suy nghi, chon loc. Dé s6 3: Binh ludn ¥ kién cia D6xtdipxki: “Cai dep ciru rdi thé gidi” 1. Giai thieh LL. Cai dep la mt pham trit ctia mi hoc, quan niém vé edi dep rat phong phit + Arixtét : “Cai dep ndm trong kich dueée ctia trdt te’ nhu vay thi nhimg cai gi qua In hoc qua nhé déu khéng thé coi la cai dep . + Hécdo: “Cot Idi ctia cai dep la 6 chan li. Bat ctr cai dep nao citing dan dén chan li va dieu thign” +Xtingdan: “Cai dep la sue moi goi ctia hanh phiic +Triét hpe phuong Dong: Cai dgp la sue hai ho’ mi thi cai dep 1a sy téng hoa theo mét tiéu chi thim mi nao 46 ,s® luén song hanh cing cdi chin va thign - Cai dep cé thé tim thay trong ty nhién, trong ddi séng x4 hdi, trong chinh tri, tn gido, dic biét la & con ngudi. Con ngudi la cai dep toan mi nhat, la thude do moi gid tri cua va tru. - Cai dep cé nhiéu nhat trong van hoc, né biéu hign tap trung hon va li tong hon - Cai dep trong cudc song di vao nghé thuat, van hge sé duge thing hoa. 1.2. “Céi dep citu réi thé gidi” - Cifu rdi 1a thuat ngir ciia t6n gido, nhim nhdn manh tae dyng 1én lao cla cai dep: + Duy tri sy tn tai va phat trién cita thé gidi + Néu con ngudi khéng say mé cai dep, cude séng khdng tun theo qui luat cia cai dep thi sé tan thé, + Thanh loc tim hn con ngudi, loai bo cai + Thoat khoi duc vong tam thudng, nhiing t6i Idi + Hung con ngudi téi mét thé gidi li trong + Giip con ngudi c6 mét niém tin tong lai, cude séng, duy tri, hdi phuc, nudi duéng nim tin + Danh thie khat khao cia con ngudi, hudng t6i thé gidi chan, thign , mi (dan ching : cdi dep ciia sy tai hoa, khi phach —Huan Cao ; cai dep ctia tai hoa, nghé st — Ong lai do ; cdi dep cia tur trong, pham chat trong con nguisi HCM-Nhit ki trong ti) Y cua ban thin vé cai dep. - Hanh trinh cugc song ca con ngudi luén di tim cai dep - Quan niém vé cai dep khéng phai 1a bat bién, né cé thé thay déi theo nhimg tiéu chi khde nhau cua lich sit, dan t6c, s¢ thich ca nhan.. ~ Con nguvsi bit yéu cdi dep s® sng trong sach, xa kinh, chéng lai edi xd, biét bao vé céi dep. - Con ngudi mudn thoa man nhu cau thuéng thie trong van hoc cai dep duge nhan di. ‘ai dep thi hay tim dén van hoc, vi 2Dé so 4: “Van hoc lim cho con nguéi thém phong phii, tao kha nang cho con ngwoi lin Tén, hiéu diye con nguéi nhiéu hon”. (M.L.Kalinine) Bing m6t trai nghiém van hoc ciia minh, anh (chi) hay lam sang t6 van dé “Vin hoc lam cho con ngwéi thém phong phi”. 1, Giai thieh: — Vin hoe 1a loai hinh sang tac tai hign nhiing van de doi s6ng va con ngudi. n ngudi thém phong phi: séng, con ngudi moi thi dai nhgn thite méi mé, thém trai nghigm vé + Cam nhfn duge timg cung bic tinh cam da dang trong thé gidi ndi tim con ngudi Lim tim hén con ngudi sé phong phii hon, béi duéng cho con ngudi nhiing tinh cam cao dep. + Cé thém nhiing bai hoe, triét li ¥ nghia s4u sc méi mé vé cugc séng - Xudt pht tir chite ning eta van hoe: Chite ning nhén thite, gido due va tham mi - Xuat phat tir thién chire ctia nguddi nghé si hung con ngudsi dén cai chan, thién, mi. 3. Phan tich, chimg minh: HS ty Iya chon téc phim dé kim 0 nhitng phurong d ~ Van hge kim cho con ngudi phong phit vé nhan thife (xa hi, lich sti, con ngud cuge séng) — Van hoc lim cho tim hén con nguéi ngay cang phong phi, béi duéng nhiing tinh cim cao dep. * Luu y: HS phai dan chimg tdi thiéu 6 hai tac pham khé 4. Binh lun nhau —Y kién trén da kh’ing dinh chite nang cao ca cla van hoc: phyc vy cho con ngudi, hudng con nguéi dén cai chan- thién-my. — Tir nhin thie duge chire nang ctia van hoe can ¥ thite vai trd quan trong ciia hoe tic pham van hoe, hinh thanh tinh yéu, say mé hge tp va tran trong nhiing gid trj van hoc. Dé bai 5: Ban vé chire ndng ctia vin hoc, 6 ¥ kién cho ring: “Van hgc dem lai cho con ngwéi niém vui trong séng trwéc edi dep ctia se Bang kién thire van hoc lép 10, anh/chi hay Lm sang t6 van dé trén. 1. Giai thich - Van hoc: 1a loai hinh nghé thuat ding ng6n tir lam chat ligu dé sang tao nén tic pham. Van hge nhgn thite, phan anh, khém pha dai song theo quy Iudt cua céi dep, nhim théa man cho con ngudi nhiing tinh a nh, kham pha doi sng va thé hién tu tudng tinh cm bang hinh tung nghé thu: - Niém vui trong sng: nhimg xtc cam vui suéng lanh manh cia con ngudi khi tiép nhan m6t téc phim vin hoc nao dé. m tham mi v6 cling phong phi. Van hoc nhan thie, phan 3~ Cai dep ciia sw song: Dé ¢6 thé 1A cdi dep cia thién nhién, cia con ngudi, ctia tinh di, cia tinh ngudi Nhfn dinh cha yéu ban v é chite nang tham mi cia van he. in hoc. Chite nang tham mi la vé dep do van hoc mang lai cho con ngudi. Né e6 sire 16i cudn con ngudi mét cach v6 tu bing su himg thi ciia hoat dng nhén thite. N6 gitip con ngudi vugt lén trén cdi hu han hang ngay dé 2 tam hon, bang mo ude. N6 Khoi day & ngudi doc nhimg xtc cam xa hi tich ewe, thoa mn cho ngudi doc nhu cau duge ném trai sy song. kha sdu sie chtte nding quan trong nhat ca van hge la chite nang tham i. Vi v6i tu each 1d mOt hoat dng séng tao, van hoe dim nhan chire nang tham mi tich ic thay thé ndi. dén sy t6n tai cé ¥ nghia cua tac phim van hoe trong do thi viéc Lim théa man nhu cdu tham mi cho con ngudi e6 tinh chat quyét dinh - Vin hge li san phdm cua qua trinh sfng tao tudn theo quy luat cua cdi dep. Vi vay van hoe khdng nhiing Kim théa man nhu cau thudng thite cai dep etia con ngudi ma edn gitip con ngudi cé kha nang nhan thite, hanh dng theo eai dep. Mét khi téc pham van hoe Lim duge diéu do 1a di c6 déng gop vao vige hoan thién nhan cach cua con ngudi, Boi Ig, con ngudi khi da cé nhan thife, hinh dOng theo cai dep thi sé giam thiéu duge cai 3. Phan tich, ching minh - Phan tich téc pham van hgc lép 10 dé im sang to: Van bin dé dem Igi niém vui trong sang gi cho ban doc. - Hoe sinh cfing cin cé ki ning hé théng héa lai van ban theo nhém, theo dé tai, theo thé loai Sau day la mot + Nhom truyén c6 tich than ki: mang lai cho ngudi doc niém vui, niém tin trude su chién thing cua cdi thign, cua céng li, ctia I8 cong bing + Nhoém nhiig bai ca dao: mang lai cho con ngudi niém lac quan vui séng vuot lén trén hign thu tim t6i, gian kho. + Nhém nhiing tac phim viét vé dé tai thién nhién: mang Igi cho con ngudi sy tan hung cai dep tinh té ciia tao héa ban cho dat trdi. ; + Nhom nhiing tac pl t vé vé dep nhén cach, tim hén cia con ngudi mang lai niém tin, niém hy vong ring phim chit tét dep luén hién hitu trong cudc ddi nay. 4. Binh lugn - Nhiing téc pham van hoc nao mang lai cho ban dgc nhig xtic cm xa hdi tich eye sé ding ving duge trude sy sang loc khae nghiét cua thoi gian - Nhu trén di noi, chite nang tham mi cé tinh chat quyét dinh dén sy séng cla mét tac n hc, Nhung néi nhu thé khéng c6 nghia 1a khuée tir viée phan anh chan thyre ng. Nhiing cim xtic tot dep duge hinh thanh noi ban dgc déu bat nguén tir syr phan thy cude séng. Tém lai chite nang tham mi cé sy lién quan chat ché véi chite ning nh§n thie va gido due. iS 14- Bai hoe cho qué trinh tiép nhjn van hoe: + Van chuong vén mang trén minh né tinh da chite nding. N6 cé téc dong tich cue dén di séng tinh thn cua con ngudi. Né lim phong phi doi séng tinh than cua con ngubi. N6 gitip con ngudi nhay cim hon, tinh té hon trong nhan thitc, hanh dgng va cam thy thé gidi. + Doc van 1a qua trinh ban doc ty di tim chan trii cua sy song dé théa min nhing xiic cam tham mi cia minh. TIEP NHAN VAN HOC Céec nhan té trong doi séng van hoc bao gbm: Téc gid, téc phim, nguoi tiép nhign Cae nhan t6 dy luén e6 su téc ddng Hn nhau, kich thich nhau dé cting phat trién, Trong doi séng vin hoc kh6ng thé thiéu bat ki m6t nhan t6 ndo. N6i dén tiép nhgn vin hoe ki nhac én ban doc (ngudi tiép nhén). 1. Tiép nh4n trong ddi séng van hoc - Cling nhur bat cit mét loai hinh nghé thuat ndo khdc, trong doi séng van hoe luén ¢6 méi lién hé qua lai giita sang tao, truyén ba va tiép nhn. Néu téc gid Li nguéi séng tao van hoc thi tac phim 1a phuong tién truyén ba van hoc va ngudi doc 1a chi thé tiép nhan van hoe. Khéng c6 ngudi doc, khéng c6 cdng ching thi nhitng cé ging cia tac gid, moi gid tri clia tic pham ciing tré nén v6 nghia. - Can phan biét tigp nhan va doc. Tiép nhan réng hon doc, vi tude khi c6 chit viét nghe bang tai, nhu nghe chinh tac gia doc tho, nghe “doc truyén dém khuya” trén dai phat thanh... Tiép nhan van hoc chinh la qué trinh nguéi doc hod minh vao tae phdm, rung dng v6i nd, dim chim trong thé gidi nghé thuat duoc dung lén bing ngén tir, Ling nghe tiéng noi ctia tac gid, thuong thire cai hay, cdi dep, tai nghé cia nguwoi nghé si sang tao. Bang tri tudng twong, kinh nghigm sng, von van hod va bang ca tim hon minh, ngudi doc kham pha ¥ nghia cia timg cau chit, cam nhén site séng ciia timg hinh anh, hinh tung, nhan vat, bién cua cau chuyén, lam cho téc pham tit mét van ban khé khan bién thanh m6t thé gidi séng dng, day stre cuén hut. Nhu vay, tiép nhgn van hoe 14 hogt dong tich cute cia cm gide, tim tri ngudi doe nham bién van ban thanhthé gidi nghé thudt trong tim tri minh. 2. Tinh chat tiép nh§n van hoc Tiép nhan van hoe thye chat 1a mt qué trinh giao tiép. Sur giao tiép ngudi tiép nhan 1a moi quan hé gitta ngudi néi va ngudi nghe, ngudi viet va ngudi doc, ngudi bay t6 va ngudi chia sé, cdm théng. Bao gid ngudi viét cing mong ngudi doc hiéu minh, cam nhin duge nhimg diéu minh muén giri gm, ki théc. Cao Ba Quat timg noi ““Xura nay, ndi khd eva ngudi ta khOng gi bing chi tinh, ma cai kh6 di Khong gi bang sw f8p £6”. Gap go, dong digu hodn toin la diéu vo cing khé khan, Song du khong ¢6 duge Su g’p go hoan toan, tac gid va ngudi doc thudng van cé duge sy tri dm nhat dinh 6 mgt sé khia canh mio d6, mt vai suy nghi ndo 46. Doc Truyén Kiéu, ngudi khOng tn thanh quan nigm “Chir tai chit ménh khéo 1a ghét nhau” ctia Nguyén Du van cé thé chia sé véi éng ndi 15dau nhan thé; ngudi khéng bing long viée tac gia dé cho Tir Hai ra hang van cé thé tam die v6i nhiing trang nggi ea ngudi anh hing “Choe trdi Khudly nuée mae du - Doc ngang nao biét trén dau c6 ai”, - Trong sy giao tip gitta tae pham véi dde gia, can chi y tinh chat c4 thé hod, tinh chii déng, tich cue cia ngudi tip nhin. O day, nang Ive, thi hiéu, sé thich tia ca nhan dong vai tro rat quan trong; tuy theo Ita tudi gid hay tré, trinh 46 hoc van cao hay thi kinh nghiém séng nhiéu hay it ma co két qua tiép nhn cu thé, riéng biét cho mdi ngudi. Tham chi cing mOt nguai, lic nho doc tac pham ay dinh gid khéc, sau lén lén danh gid khae, vé gia lai danh gid khéc. Tinh khuynh huéng trong tu tuéng, tinh cam, trong thi hiéu thém mr cng kim cho sw tiép nhan vin hoe mang dim nét c4 nhan va chinh sy chit dOng, tich eye cita ngudi tiép nhén da lam ting thém site séng cia tic pham. Tae pham van hgc tuy miéu ta cuge sng cy thé, toan ven, sinh dng, nhung van con rat nhieu diéu mo hé, chua 13. Nguoi doc phai quan sit, tri gidc dé Lim ndi lén nhing nét mo, khdi phye nhiig ché con bé hing, nhiin ra méi lién hé cia nhiing phin xa nhau, ¥ thite duge sir chi phéi cua chinh thé d6i véi cdc bé phan. O day khéng chi cé tae phim téc déng téi ngudi doc, ma cdn cé viée tic dong, tim tdi cia ngudi doc doi v6i van bin. Thiéu suv tiep nhn tich cye etia nguoi doe thi tae pham chwa thé hign lén that sinh dng, day dan, hoan chinh. - Tinh da dang, khong théng nhat cing 1d mét diém néi bat trong sy giao tiép cia ngudi doe véi tic phim. Tinh chat nay bée 19 & chd cing mét téc pham nhung cam thy va danh gid cita céng ching cé thé rat khée nhau. Doc Truyén Kiéu, ngudi thay 6 Thuy Kiéu tim guong hiéu nghia, ngudi coi nang nhu 1 biéu tugng cho than phan dau khd ctia ngudi phy ntt,... Sy khéc nhau trong cam nhan, danh gia tac phim cé nguyén nhan 6 ca tac phim va ngudi doc. Ndi dung tae phim cing phong phi, hinh tugng nghé thudt cing phite tap, ngén tir cang da nghia thi su ti a 4 ang vé a te dOng khong nho dén qué ttinh tiép nhan tée pham, Ching han cing dgc truyén Ba chia tuyét cia An-déc-xen, tré em va ngudi 1én déu thich tha, nhung each hiéu cia méi nhau, nhumg ngudi doe cin ¢6 ging dé dat t6i mét cach hiéu ding vé téc phdm, lam sao dé tac pham toa sang ding véi gid tr thye cua nd. 3. Cae cp a6 tiép nhan van hoc = Doc va hiéu téc phdm van hoc 1a mét hanh dong ty do, mdi ngudi c6 cach thite rigng, tuy theo trinh 46, théi quen, thi hiéu, sé thich cia minh, nhung néu nhin nhan mot cach khdi quat vin cé thé thay nhig cp dQ nhat dinh trong cach thite tigp nhan van hoe. + Cép d@ I: Thi nhat 1a céch cm thy chi tap trung vao ni dung cy thé, ndi dung trye tiép cua téc phim, tite 14 xem tic phm ké chuyén gi, c6 tinh ¥ gi, cde tinh tiét dign bién ra sao, cfc nhan vat yéu ghét nhau thé nao, séng chét ra sao... Dé la céch tiép nhfin vin hoc don 16gidn nhat nhung ciing khé phé bién. _ + Cap d6 2: La cach cam thy qua néi dung true tiép dé thay ndi dung tu tuéng cia tac 6 day ngudi doc c6 tu duy phan tich, khai quat, biét tir nhimg gicy thé, sinh dong ma thay van dé dat ra va cach thire ngudsi viét danh gid, giai quyét van dé theo mot Khuynh hung tu tuéng - tinh cam nao dé. + Cap d6 3: La cach cam thy chi y dén ca ndi dung va hinh thite biéu hién cua tac pham, thay ca gid tri tu tung va gid tri nghé thudt ctia né, cam nhdn duge cdi hap dn, sinh dong cia di song duge tai hién, lai biét thudng thite cai hay, cdi dep cua cau chit, két céu, loai thé, hinh tugng..., qua dé kh6ng chi thay roy nghia xa hdi sau sie ctia tac pham ma con xem viée doc tée pham la cach dé nghi, dé cam, dé ty déi thoai véi minh va déi thoai véi tac gia, suy tu vé cude dai, tir dé tée dong tich ewe vao tién trinh doi sing, - Dé tigp mhan vin hoe thye sy c6 higu qua, ngudi doc phai khéng ngimg nang cao trinh d6 hiéu biét cia minh, tich lug kinh nghiém tiép nh{n, biét tran trong sin ph sing tgo cia mgt y thie khde, King nghe mt tiéng néi khéc, lim quen véi mot gid ti vin hod khéc, tim cach dé hiéu tic phim mdt céch khach quan, toin ven, nho thé ma lam phong pht thém vén cam thy cia minh, Khéng nén thy déng ma phai tiép nhain van hoc mét cach cha d6ng, tich cue, sing tao, hudng téi cdi hay, cai dep, cdi ding. Thoi quen dgc - hiéu theo kiéu suy din tuy tign ching nhitng lam thui chét ede gid tri khdch quan von ¢6 ciia tic pham, ma con Lim nghéo ning luc tiép nhan cdc tic phim mdi, la va kh6, Nguoi ta bao gid cing c6 phat hién mdi vé téc pham trén tim cao ciia kién thite, tinh yéu thiét tha v6i cdi dep, sy say mé va rung cam manh ligt véi van chuong. ‘Tom lai: Gid trj cia tac phdm vin hoe Khong chi phy thuge vio tée gid (ngudi sing tac) ima cin tity thuge vao kha nang tiép nhdn cha nguii doc. Newdi doc (nguédi tiép nhgn) khong chi cén Ua tri dm tri ki voi nha van ma con tham gia vao tic pham véi vai tro la nguéi dong sang tao. LUYEN DE Dé s6 1: Cé ¥ kién cho ring: “Khi tic phim két thtc, lic cugc séng cia né méi thye sy bit dau”. Anh (chj) hay binh Iudn y kién trén. 1. Gidi thich - Khi tc phdm két thie: 1a khi téc gia di hoan thanh téc phim ciing Ia khi ngudi doc da dge xong tic phim, - Ay la hic euge song ctia nd méi thc sw bat déu: nghia la lie bay gid téc phim méi thye su song doi song ctia né trong tam tri ngudi doc, tic pham mdi thy su nhap vao doi thong qua ngudi doc. => Y kién dé cap dén la ngudi doc. 2. Li giai in dé tiép nhfin van hye. No dé cao vai trd ciia chi thé tiép nhgn v7- Tac pham van hoc 1d mét van ban ngén tir. Nhung dic trung ciia ngén tir 1a tinh mo hé da nghia nén ngudi ta goi tac pham van hoc la mot "van ban mo”, "Van bin m6" nghia a tac im gm hai phan: "phan cimg" la nhiing con chit bé mgt van ban dang nim im, "phan mem" 1a hé thong tu tuéng, y nghia duge xuat hién trong qua trinh tiép nh§n. Vi thé, cai goi pham van hge" chi thyc sy t6n tai khi nd bi n thanh cai "phan mém" kia, con néu khéng né tro thanh "quyén sich". Ma 1 rang, ¥ mudn cia nha van la truyén dén ban doe nhiing Ié s6ng cua dai chit khng phai dé bin sich. - Neay tir xwra, Heghen trong Triét hoc tinh than da yéu cau vige xem xét tée pham trong hé thong "te gia - tae pham - ngudti doc” vi Gng cho ring sy t6n tai cia tac pham chi t6n tai trong ba yéu t6 quan hé hitu co véi nhau dy théi, Con ngudi Trung Quée xuza, lai cho ring tic pham tn tai trong ling ciia ng-0i tri ki chit khOng trén trang gidy; vi thé vige viét van cia tm lang. Chinh vi thé, tic chi thye sy t6n tai khi ngudi ta ¥ th é 1né ma théi, Ngudi dgc 1a ngudi ctru tic phdm ra khoi ham m9 cua sich, gitip né a bude di gitra cudc doi va hon ngudi. Tac pham tai sinh trong long ban doc.Vi thé, mdi tac pham 1a mét tiéng méi goi tha thiét tim long ban doc dén voi minh, tri am voi minh dé minh c6 duge mét doi song mai. Sire song cua tac pham khéng nim 6 di ra Iénh cua nha binh hay truyén gido cua tu si ma nim 6 trong nhin, trudng cam ctia timg ca nhin doc khde nhau. ~ Tuy tig tw tuong, kinh nghiém, thim mi cia mdi doe gid ma tie phim ¢6 muon ngin g khac nhau. Vi thé, téc pham vita la né, vira ching la n6. Sy tha vi trong da dang tigp nhan cing chang kém sy thi vj trong da dang sang tao. Vi thé site sang tgo cia nha van, qua ban doc cit nhan 1én dén van lan. Va thé la nghé thuat c6 sy séng vinh hang vi nghé thuat cé hai con duimg: sang tao hay la chét. 3. Phin tich, ching minh | Thi sinh can phai minh hoa bang cac tac pham van hoc ma minh nim ving. (Dusi day la mét vai vi du goi 9) - Dén-ki-hé-té: Nguoi Tay Ban Nha goi ching la ké dién r6, ngwoi Phdp goi la cha hé ding thutong, dén chti nghia lang man goi é la ngudi anh hing cén sét lai, chu nghia hin thye lai coi 14 biéu tugng cla sy suy vi mt thoi phong kién da qua. Vay 16 rang, nhimg méi trrdng van hod khdc nhau tgo ra nhing "pham tri hiéu" khéng cing hudng. Ta coi tic phdm nhu cai dai nhiéu dai tan, ai thich nghe sng nao thi nghe, nhung phai bat dung dai song néu khéng chi cé tap am théi. Vi thé, sy "ding — sai" trong téc pham la quy luat ndi tai tat yéu ctia vin hoc, né chi thic day sy séng ctia tac phém trudng ton ma thdi. Vay thi lich sir vin hoc, xét dén ciing, la lich sir tiep nhiin van hoe. - Van canh ctia Hé Chi Minh, Chit "Iudng" li tir chia khoa dé khai ma bai tho. Xuéin Digu coi "Iudng" 6 day 1a hai sy v6 tinh khép kin mét d6i hoa, con Tran Dinh Sir coi “ludng" la pho tir, con chit ngir ham an"quyé nghia” bai tho li nguéi ti: Hd Chi Minh, inh v6 la Nguyén Khie Phi khi dua ra quan nigm “luong vo tuc, bat bién cua thoi gian da lam cho ngudi ti bat binh, tinh 1a sy tri chay li -Vv. 4. Binh lun 18- Khiing dinh day 1 mét ¥ kién diing din, stic tich, chita dmg nhig ¥ twong sic sio véi hinh the dién dat gay an tugng. No da chi ra duge moi lién he thye té gitia nghé thuat va a ilta sang yo va tiép nhfin. N6 dé cap duge Joi cia vong doi tac pham. N6 nhan manh vai trd ciia ngudi doc tri am va la ngudi ding sang tao, ngudi quyét dinh dén doi séng thuc sy cita tac phim nghé thu: - Tuy nhién, khéng thé pha dinh hoan toin ring sé phan téc phim nim ngoai kha nang quyét dinh cua tac gid. Sy séng cia téc phim, trude hét phai do chinh né va ngudi Lim ra né quyét dinh, Van dé dugc dat ra véi ngudsi cm bit mudn viét lén nhiing tée phim c6 gid trj thue su dé phiit ma tic pham két thie cing chinh la lic su sng cia n6 bat dau (chit khéng phai Li cude séng) thi viée két hgp gitta cdi ti va cdi tim 1a ludn lun can thiét, Nhw Nguyén Du da timg néi: Chit tam kia moi bing ba chit tai Dé sé 2: Hinh tugng nan vat duge sinh ra tir tim tri ciia nha vin nhung chi thye sy song bing tim tri cia ngui doe. Bing tri thie va trai nghiém van hoc cia minh, ban hay binh lu} ¥ kién trén. Khai niém dung dé chi hinh tuong cdc cd thé con ngudi trong tie oc - cai da duge nha van nhan thite, tdi tao, thé hién bing cic phuong tién riéng ciia nghé thudt ngén ti. - Hinh wong nhan vét duge sinh ra tir tam ti cia nha van: nba van 1a ngudi lao tam kho ing tao ra hinh tong nhan vat nhung dé méi la hinh tugng bang chat ligu ng6n ngt. ~ chi thec su séng bang tam tri cia nguéi doc: nguvi doc méi 1a ngudi bién hinh tugng nhan vat 6 dang ngén ngt thanh sinh thé trong tam tri cia minh. => Cau néi néu 1én vai trd cua ca hai déi tuong 1a nha van va ngudi doe trong qua trinh sng tao - tiép nhan vin hoc, nhung trong tam la dé cao vai tro cia ngudi doc trong vige bién hinh tuong tir nhimg ki ty trén mat gidy thanh sinh thé tdn tai trong doi séng tinh than ciia con ngudi, ciia x hdi. 2. Li giai - Hinh tugng nhdn vt do nha van sing to ra trong tic phim chi [a logi san pham thude vé tiém nang. Ngudi doe mdi 1a ngudi quyét dinh bien hinh tuong nhan vat tir thé tiém ning trong ngén ngit, trén trang sdch thanh hinh tugng song d6ng. Vi thé, hinh tugng nhan vat chi thye sy s6ng nhu mét sinh thé trong tam tri va bang tam tri ngudi doc. - ¥ do cia nha van chi La mt kha nding t6n tai cua hinh tugng nhan vat trong tie phim. Méi ngui doc, bing nén tang van héa, tam li, trinh d6 thy cam riéng lai tao ra v6 van kha nang khc, cach hiéu khée nhau, ¥ nghia khéc nhau vé hinh tugng nhan vat 3. Phan tich, chimg minh — - Can Iya chon duge mét sé hinh tugng nhén vat tigu biéu trong cdc tac pham van hoc dé phan tich lim sang to vai trd sang tao cla nha van va gidi han ciia hinh tugng khi con 6 dang ngén ngtt. 19- Khang dinh ngudi doc ¢6 vai trd tao ra su séng cho hinh twong nhn vat khi doc téc pham. Phan tich duge nhiing nhan t6 da dén vai tro quyét dinh cia ngudi doc déi véi su s6ng cia hinh tugng nhan vat. - Ggi ¥ mét sé nhan vat: + Nhan vat Thuy Kiéu — trong Truyén Kiéu cla Nguyén Du + Nhan vat Chi Phéo — Nam Cao + Neudi ver nhat — Vo Nhat cla Kim Lan + Duong Tang - Tay du ki ctia Ng6 Thita An + Don ki ho té... - Day li nhdn dinh ding din. Tuy nhién khéng duge coi thuong nhimg y d6 tw tong ciia nha van, Trong déi séng Ii luan van hgc, cau ndi —Tac gia da chétl y mudn dé cao vai tro ctia ngudi doc, nhung —Tic gid muén nami vi téc gia 14 ngudi sang tgo ra hinh tugng nhan vat. Mat khdc, ban than nhan vat cing cé site séng ndi tai cia minh. - Vige déng sang tao véi nha van & ngudi déc kh6ng c6 nghia [a binh tan, suy dign ty ti guong ép ma phai trén co so hiéu duge ban chat, quy luat sing tao nghé thuat, xuat phat tir van ban tae pham, tir hinh tugng nhan vat. - Cau néi 06 ¥ nghia dan dit ngwdi doc c6 thai d6 tich eye trai nghiém, tranh bién khi tiép nhan tée pham van chong nghé thuat, De 6: Moi tac phim dit duge sang tao theo mét thi phap nao cing mé ra theo cic cach doc. Mai cach doc mang dén cho tic phim mt ddi séng méi. Anh chj hiéu y kién trén nhu thé nao? Hay lam sang té qua mot sé tac pham van hoc trong chuong trinh Ngir vin THPT. GLY DAP AN 1. Gidi thich - Téc phdm van hoc 1d céng trinh nghg thudt ngén tir do mt cd nhan hoe mot tip thé sang tao nham tl i ai thai do phap nghé thuat cu thé dé tao nén gid tri dic sae ciia m6t téc pham, tac gid, trio lu. - Cach doe: 14 cach tiép nhan van hoe ctia ngudi doc, ngudi doc ding tri tung tuong, kinh nghiém song va ca tim hon cla minh dé chiém linh gia tri tu tuéng va nghé thuat cua tac pham van chuong. Y kién khang dinh: bat cir tic pham nao cing Ia tac phan dge khac nhau. Tac pham sinh ra tir ¥ thite (tm ly) ngudsi viét va thite) ngudi dgc. Site séng ciia tac pham doe khac nhau. mé cho cae sy doc, cdc ngudi ‘ong day trong tam ly (¥ im & trudng nhin, trudng cam cua timg cé nhan 202, Binh ludn - Y kién ding din va xée dang - Tée phim van hoe 1a mot van ban ngOn tt. Nhung die trung eiia ng6n tir tinh mo h6 da nén ngudi ta got tHe phim van hoc a mgt "van ban m6". "Van ban mo" nghia la tie é m im, "phan p nhan, Tir xua Phuong Déng da cé ménh dé: Thi tai ngén ngoai va van hifu dir ba. Ci phan ngén ngoai va du ba nay khéng ton tai trén van ban ma do ngif canh tao ra trong tuong tuong va cam xtic tia nguoi doc. Vi thé, cai goi la "tae pham van hoc" chi thy sy ton tai khi no bien thanh cai "phan mém" kia, con néu khéng né tro thanh "quyén séch chét". - Ng-éi Trung Queéc x-a cho pong tc phEm tan ti trong Ing cfia ng-éi tri kO cho khang tn trang gify; vx thO vide viOt v'n Iu. vide efa tm Ing. Chinh vi thé, té thy sy ton tai khi ngudi ta y thite duge vé né ma théi. Ngu khdi ham m6 cuia séch, gitip né séng lai va buse di gitta cude ddi va hon ngudi. Tac phim tai sinh trong long ban doe. Tuy time tu tung, kinh nghiém, thim mi etia mdi sire sang tao ctia nha van, qua ban doc cit nhan én dén van lan. Va thé lA nghé thuat ¢6 swt séng vinh hing vi nghé thuat e6 hai con dudng: sng tao hay 1a chét, - Vai tra cua ngudi doc la rat quan trong ddi vai stte sng cua mét tae pham song cho ring phai cé né mdi cé TPVH thi dé a m6t Ip lujn khién cudng. Van ban tic phdm cé thé to ra cdc dj ban khée nhau trong tiép nhn cua ngudi dgc song, dé 1a cde dj ban ti mét van ban én dinh duy nhat la téc pham van hoc. Caing nhu moi giao tiép ngén ngtr, giao tiép ng6n ngit nghé thuat qua tac pham van hoc bao gdm khau phat ngén ctia tae gia thanh ngén cua tac pham iép nhan dién ngén dé cia déc gid. Day la qua trinh tim ly c6 sy dong nhat, théng nhat ma ciing c6 su sai bigt, mau thudn, Chinh diéu nay tao ra cai ma chiing ta goi 1A site séng cua téc pham van hoc trong doi séng xa hGi v6 cing phong phii, phitc tap, da dang gitta cdc nha vin, nha tho — cde tac gia véi cong chung ngudi doe, ngudi phé binh vn hoc. 3. Ching minh | Chon mét s6 tée pham tiéu biéu, phi hyp phan tich dé Kim sing 6 ¥ kién (Dusi day la mét vai goi¥) - Truyén Kiéu cia Nguyén Du + Nguyén Céng Trt coi Kiéu la ké ta dim, khéng dang nhan sy thuong xét. Dudi cai nhin khat khe ctia 1é gido phong kién dng viét: Bac ménh ching lim ngudi tiét nghia, Doan trudng cho dang kiép ta dam. + Hoai Thanh: Truyén Kiéu Li tiéng néi dau dén, hiéu doi cla mot trdi tim lon, + TO Hiiu : Truyén Kiéu két tinh cia di non nude, tiéng ru, tiéng thuong c6 site vong dén ngan do fas - Bai tho: Lang Ié dém ciia Y Phuong: 21Trén dau ta Tring khe khé sang Suong khe khé ling he khé tri khe khé thor Trong ngye ta Khe khé NGUOL => Khi doe bai tho, c6 ngudi da dua vao digp tir khe khé lp lai nim lan dé coi 46 1 nhain tu, 1a phép an du vé site séng nho nhoi, yéu ot, thoi thép clia sy vat. Bai tho vé nén mét bite tranh tring, son may. Doe ki bs ig, danh tir NGUOII mai la nha ty Iam bing sing bai tho, béi véi chir ngudi Ay ta nhan ra mot tém hén tinh té, nhay i vé dep iia trang, d6ng cia sy vat King 1é, khé khang, nhung trong trai tim lai la sy s6ng tigm dn manh - Dén-ki-hi igudi Tay Ban Nha goi chang la ké dién rd, nguii Phdp goi la cht hé ding thutong, dén chi: nghia ing man goi Dén-ki-hd-té la ngudi anh hing cén sot lai, chu nghia hién thu lai coi 1a biéu tugng cua su suy vi mét thoi phong kién da qua. 4, Dinh gid - Site séng ciia tac pham van chuong khong chi tao nén béi qué trinh tiép nhan ma con & stre séng ndi tai ctia tic phim do ngudi nghé si tao ra. - Ngudi nghé si cdn séng tao nén nhimg tic pham van chuong chan chinh, mt tac phim van chuong gidng nhu tang bang tril dé tgo nén stte hap din, danh thire niém khat khao kham pha ca ngudi doc. . - Ban doc khéng nén suy dién tity tign, phai bat nguén tir van ban. Phai thé in ban van hoc, nguoi doe da thy hign mét qué trinh kép: vira séng tao ra kién tao nén con ngudi minh, cam dén vé cing dé cam nhan bite tranh da chiéu khi de mét © phim vira be7: C6 ¥ kién cho ring: Tiép nhan vin hoc d gui doc séng véi tic phim bing toan bd tam hén minh dé cam nh4n bie thong digp tham mi ma tac gia giti dén ngwoi age. Anh/chj hay kim sang t6 GOI Y DAP AN 1. Giai thich ¢ la tiéng noi tu tuéng, tinh cam, suy nghi cia nha van truée cude doi. - Néi dén van hoe la néi dén céu chuyén ciia tim hn (tinh cm, uée mong sau kin cla nha van nhan giri véi bite théng digp tham mi), la digu hén tac gid di tim digu hén dc gid. Vi vay tigp nhan van hge di hoi ngudi doc s6ng v6i téc phim bing todn b9 tam hén minh dé cam nhan bite thong digp tham mi ma tac gia giri dén ngudi doc. ién trén. 2- Bure thong digp thim mi: La tinh cam, tim hén, uée mong sau kin cia tac gia giri dén ngudi doc théng qua hinh tong nghé thuat, 2. Ban lugn - Y kién ding dan va xdc dang. - Xuat phat tir dac trung ciia van hoc. Ban cha van hoc la sir sang tao. Nguoi nghé si khai théc cue séng, nhung cudc séng ay di vao mdi trang van, trang tho lai mang mét dau 4n riéng. Tho van la mét thé gidi thude vé phan tam hdn ctia ngudsi nghé si, no 1a nhimng bién thai tinh vi cia tinh cm, Ia khat khao hanh phi, 1a nhiing uée vong lin lao v.v...Van hoe la sy phan anh cue song théng qua chii thé nha van, nha tho nén moi tac pham bao gid ciing thé hién tw tu6ng tinh cam, guri gam nhiing thong digp cia tac gia... - Tai sao tiép nhan van hoe doi hoi ngudi doe phai séng vai tic pham bang toan b6 tam hon minh? Boi chi khi nhgp vao thé gidi hinh wong trong tée pham, chi khi dé tréi tim rung lén theo nhiing nhip s6ng trong téc pham, ta méi cam nh§n duge nhiing buén vui tein tr, khat vong cua nha vin; méi thay duge nhing s6 phn, canh di, moi higu duge gid tri that sy cua tae phim van hoe dé. 3. Chimg minh . | Chon mét s6 tae pham tiéu biéu, phi hop phan tich dé lam sang to ¥ kién (Du6i day la mét vai ggi y) - Truyén Kiéu - Nguyén Du: Nhan ra s6 phan dau khé cia kiép hong nhan bac tac oai, tae quai cua xa hi dong viii dap, cha dap tinh yéu, hanh phiie, qu va nhan phim cao dgp cia con ngudi. Nh ra néi dau dé rugt cua nha nhan dgo Ién, tai - Voi vang - Xuan Digu: Co nguéi néng néi cho ring bai tho 1a 16i giuc gia cho cach séng huong thy, gaip gp hung ta a nhin thay bue lean digp tham | mi Xuan song phi 7 Meet biét hanh - Tham Tam: Cé ngudi cho Li Khach la ngudi khéng 16 khéng tim, sin sang coi nguéi than nhu hur v6, nh6 bé dé manh bude trén duéng thy hign li trong. Nhung thye ra, dang sau ding ve kién quyét, ditt Khoat cita li khéch ta nhgn ra ndi budn throng day dittTa biét ngudi budn chiéu hom trudc...Ta biét ngudi budn sang hén nay. Mac dit thé, anh van di theo tiéng goi cua chi nhén. Dé an ti ngudi 6 Iai, anh mong moi ngudi than hay coi minh nhw hat byi, nhu 14 roi, nhu hoi rugu tan bién vao hu v6. Dé la vé dep thye sy iia li khéch - dang vé ciia diing khi va tim hén néng am rat con nud - Buée vo trang van cia nha van M i, may ai trong chting ta khéng khi béi hoi xiic dong trude canh ng6 cia ¢6 hoa si tré Gidn-xi, phai timg ngay timg gid bam lay sw sdng bang mét tia hi vong mong manh - Chiéc 14 cudi cling. Nhung bang trai tim gidu long yeu thurong dong logi, ew Bo-men 8 hi sinh ouge di minh 48 eta $i mt linh hin dang muén dem dén cho ban doe: im a va Noe troop. xa hoi adn ae tinh yéu va long 23nhan dao cao ca. Béi tinh yéu thuong sé ci séng muén triéu trai tim khé dau bat hanh trén ci doi nay. Ww... 4, Dinh gid - Day la y kién si © va ding din cho ngi m nhan duge chidu su tu twang thim mi cua tae phim van chuong - hay néi céch khadc la phan chim cia ting bang trdi nghé thuat. - Bai hoc sang tao va tiép nhan: Nha van can thay vai tro va trach nhigm khi sang tao van hoc nghé thuat. Viét nhimg tic phim bang tm huyét va ti nding cia minh, Ban doc can c6 su tri 4m, déng cam véi tie phim, véi nha tho, nha van dé c6 thé sé chia nhiing tinh cd’m ding diéu. Khi ay, ban dgc vira cm thu duge vé dep cua tae phim nghé thudt, vira kién tao nén con nguéi minh. Dé 8: Mi-lan Kan-de-ra khing dinh: Khi dét biit viét m@t tic phim, nha van thing tim hiéu va dat ra rat nhiéu cu hoi. Chiéu sau cita téc phim thé hién 6 kha nang dat ra cau hoi vé moi van dé trong xa hgi. Chink nguéi doc sé tim duge cau tra loi chinh xéc theo cach riéng cita minh, Bing tri thire va trai nghiém van hoc cia minh, ban hay binh luan ¥ kién trén, GOI Y DAP AN 1. Giai thieh - Trong nhan dinh cia Mi-lan, két qua vé sy tim hiéu thye 16 cia nha van 1a cau hoi va chinh diéu nay tgo ra chiéu sau cho téc phim. N6 cho thay téc gia phdm van hoc khéng phan anh hoi hot, dé dai 6 bé mat cude sng ma thye su la nhimg kiém tim, nhimg trai nghiém, nhing suy ter vé hién thy. - Trén co sé nhing cau hoi d6 ciia nha van, ngudi doe sé tim ra cdu tra lai ctia riéng minh, Dé la cach thttc, 14 con dudmg ma tae phim di vao trong doi séng, trong tigp nhan cia ngudi doc. Y kién dé cap dén phuong thie nhn thie hién thye déc déo ciia van hoe — nhan thtte théng qua vige dat cau héi. Chi ra sy tuong tac cla nha van, tac pham va ngudi doc. Nha van khéng thay nguisi doe dé dua ra edu tra lei, nha van chi 1a ngudi dt cau héi va ngudsi dgc sé hoan tat cau tra 1di. Dé 1a tinh chat co ban cua tiép nhan van hoc. 2, Binh lugn va chimg minh a. Tai sao viéc dat ra céu héi Iai quyét dinh chiéu sau cita mot téc phim van hoc khi né phan dnh hign thye? * Vi tim hicu thye té doi sng thyc chat 1a mt qué trinh vi nhiéu ching kde nhau: - O chang thir nhat, nha van thim nhap thue té va ghi nhan nhiing sw kién: Dan chimg: (Nam Cao ghi nhan su kign ngudi néng dan bi ban cing héa (Lao Hac), ho bi bitt ra khdi lang xa quen thuge, bj virt vao nhing ving don dién (con trai Lao Hgc), bai néu khéng roi bé xa hGi King xa ho sé phai séng c6 de nhu Lao Hac, phai mat con, ban cho va chét thé tham. Nam Cao cdn ghi lai sy tha héa cia ngudi néng dan vé nhan pham (Chi Phéo). 24Nhing sy kién khong phai ngdu nhién, don 1é nhu: chét vi miéng an, vi cai d6i, sy hu manh héa tré di tré lai trong cdc tac pham cua 6ng nhu mét quy ludt tan nhan.) - Ghi lai nhiing sy kign d6, truy tim nguyén nhan ctia nhing sy kign 46, + Dan chimg 1: (O diém két thiic téc pham cia Nam Cao day dp nhing cau hoi. Cé nhing cu hoi truc tiép: Thé lye nao da dé ra Chi Phéo? Ai cho tao long thién? Lam thé nao cho hét nhimg vét seo trén guong mat nay? (Chi Phéo). C6 nhiing cau hoi gidn tiép todt ra tir to’in bé thé gidi hinh tung cua tae phdm, Vi sao Chi lai ddnh déi mang séng dé kim ngudi luong thign? Vi sao nhan vat cua Nam Cao lai nhigu nude ...Nhing cau hoi nhu thé din ching ta vao tang via khdc nhau cua doi séng hién thyc. Dé chac chin 1a nhimng cau hoi da timg tra van ngi tim Nam Cao mét cach c’ing thing. Chinh nhing cau hi nhw thé lam nén chiéu sau cua tic pham.) + Dan ching 2: Hanh trinh cia Nguyén Minh Chau viét vé s6 phan cua ngudi dan ba hang chai cing dt ra nhing cu héi trong tyr, Vi sao ngudi dan ba cé thé chap nh4n mdt cudc sdng nhu théi trung cd dén thé? Tai soa cue séng da hoa binh ma con ngudi van khé nhu vay? Nguoi chéng vii phu la dang gidn hay dang thuong? => RG rang nhiing cau hoi true tiép hode gidn tiép trong tac pham van hoc Ia cach thtte ma nha van khoan sau vio nhimg tang via trong cuge song, la con dudng dé nha van nhan thite, suy tu vé ban chat ciia hién thyc. Nhiing tic pham I6n, céc cau hdi dit ra khong chi 6 ¥ nghia voi duong thoi ma con c6 ¥ nghia voi mudn doi, gin véi nhieu thoi dai, pho quat cho ca loai ngudi * Bang cdch nao nha van cé nang lye dat ra nhimng cau hoi nhur thé? Nha van phai di rat sau vao hign thye, tham chi phai di qua nhimg canh ng@ rat tho méng, dep dé nhur mét tam sung mii (Phing - Chiée thuyén ngoai xa, Nguyén Minh Chau), hoae 1a phai trai qua mét qué trinh nhan thite (Ong gido - Lao Hac). Quan trong hon, nha van phai cé mét tim long luén nhay bén dé thau hi m nhan bi kich ctia con ngudi. b. Tgi sao vige nguéi doc tré loi cau hoi duge nha vin dat ra trong téc phdm Igi la diéu quan trong? - Téc phim van hoc la mét khéng gian khéng phai chi cé tiéng néi duy nhat ctia tac gia. Tac pham van hoe 1a khéng gian adi thoai cua tac gia v6i déc gia. Chinh viée dua ra nhiing cu tra 101 khién ngudi doc tham dy mét cach tich eye vio téc phim, Dé dua ra nhing cau tra Ii thi ngudi doc can dén kinh nghiém sng, va vi thé ngudi doc dem lai cho tée pham nhiing ¥ nghia mdi, nho dé téc phd khéng ngimg duge bé sung, sing tao, duge tigp them sie song. (Bién giai cho timg céch hiéu: Ai dé ra Chi Phéo? Nguoi din ba hang chai ding thuong hay dang trich?...) - 6 moi thoi dai khée nhau ngudi ta quan tm dén nhing cau héi khde nhau? V6i tae pham Chi Phéo ctia Nam Cao, ¢6 théi ki ngudi ta quan tm dén cau hdi: Ai cho tao luong thign? Cé thoi dai Iai quan tam dén cau hoi: Lam thé nao cho mat di nhimg vét seo trén guong mat nay? - Nhing ; ra, con cau hoi gidn tiép 1a do phan lén ngudi doc dat ra va chinh ngudi doc sé tim cau tra loi cho minh. 253. Dah gid - Trong nhén dinh cia minh, Ku-de-ra n6i tac phim c6 thé dat ra cu hoi vé moi linh vue trong cuge séng. Diéu dé ding nhung c6 18 nhiing edu hoi e6 ¥ nghia nhat ma van hoe dem dén cho con ngudi la nhimg céu hoi phan bién vé nhimg digu cén tén tai trong xa hdi, nhing cau hoi ty van vé chinh minh, ..Nhd nhing cau h ma van hoe cé strc thanh loc, nang a6 tam hén con ngudi. - Bai hoe sing tao va tiép nhan... De . D6i thoai voi van chong, Cao Ba Quat noi: “Xia nay, ndi khé cia ngudi ta khong gi bang chit tinh, ma cdi khé 6 doi khong gi bang sur gap go”. (Sich gito khon Ng(r viin 12 ~ tip 2, tr 188 —NXB gitio dye niim 2008) Phat biéu nhiing suy nghi cia minh vé nhgn djnh trén. Phan tich m@t s6 téc phim ma ngudi nghé si da khé vi “chit tinh” dé dat toi sw “gap go” ma anh (chi) hiéu sau sic nhat. GQLY DAP AN . a 1. Bai viét cia thi sinh phai gidi quyét t6t hai yéu cau kién thie co ban: + Yéu cau thit nhat la trinh bay suy nghi cia minh vé nhan dinh + Yéu cau thir hai la Kim sang t6 nhan dinh dy qua nhing tic phim ngudi nghé si da khé vi Sip g0. lam ndi 16 cde ¥ sau it c6 tinh chat phd quét muén doi. Trude hét can hiéu ta khéng gi bang chit tinh. Chir tinh & day chinh la tinh cam, cam xtic véi déng logi, nhan dan, dat nude va cing 14 tinh cm cita chinh nguéi nghé st mang thién chite nhan dao tir trong cét tuy (ndéi nhu Sé-khop). = Noi kho khéng chi fi don gidin la chuyén suing kho theo nghia thong thurong trén doi ma khé chinh la nha van bang thién chife cia minh da cam théng sau sac dén tan cing moi buén vui sudng khé cia nhan loai néi chung, nhén din minh, dan t6c minh néi riéng. Ho c6 thé dau dén, vat va giing co dén chay mdu trude canh ngé than phén xét xa cia nguoi khéc. Ciing c6 thé reo Ién sung suréng truée niéu vui dit la nho nhoi ciia con ngudt. ~ Nhu thé ndi khé 1én nhat xia nay ciia ngudi nghé si hod ra Iai 1a chuygn cam théng chia sé, tri dn truéc moi cung bac cita tinh cam con ngudi. Dé ndi lén duge tat ca tinh cam Ay, ngudi nghé si phai song véi cude ddi, sng véi con nguii, phi’ mo long dén nhn moi vang dong cia cude doi. Va dé 06 duge sire cm thing dé, ngudi nghé sf phai din thin, ngudi dat duge trinh 46 éy thi n ~ Cai khé 6 trén ddi khong gi bang sy gap go. Thyc chat day li sut giao tiép gitia tac gia va nai tiép nhan, 1a m i quan hé gitra nau ndi va nguoi nghe, nau viet va navn doe, hiéu minh, cém nh§n duge diéu minh mun n git gi hoa hop ciia nhiing tam hén. GO mite d6 théng nhat cao thi dé | doe. 26Hiéu nhu vay thi cdi kho lai 1a sy thanh c6ng sy tuyét mi ctia téc phim. Tac pham chi that sur ¢6 gif tri khi durge dong do ban doe dén nhan tim thay minh 6 trong dé. - Méi quan hé gi va cai khé ctia ngudi nghé si chinh 14 mi quan hé gitra qua trinh ngudi nghé sf séng, chiém nghigm, hod than trong cuge séng dai dé phan anh chan that nhimg cam xtic nhiing suy tt, nhimg tran tré, niém dau khé v6 cing va hanh phite vo cling cia con ngudi va truyén théng cho duge tinh cam Ay dén véi ban doc. Su dén cho, tiép nhan hé hoi cia ban doc la tiéu chudn khit khe nit, nghiém tic nhét d6i véi sir truong ctu ciia tac pham van chuong. Nguii nghé si nao lam duge sit ménh ay la nghé si én, téc pham nio dat duge sy hoa hop ay la tac pham bat hu khéng s¢ thai gian, 2. Yéu cau thir hai, cn Lim tot cde y sau - Khi Lim sang to nhdn dinh phai cn nhac Iya chon nhiing tic phim that su ¢6 gia tri ctia nhing nghé si thye sy vi dai hoc uy tin, - Khi phan tich cy thé phai chi ra durge chd nha van lao tam khé tir cdm théng v6 cing véi tinh cam con ngudi, néi hd cho tim sy ndi niém con ngudi dé san phdm tinh thin cia ho duge ban doc dén ni - 6 g6 a ngudi doc, cing phai chi rd duge ngudi doc da cam théng, giao thoa dong canh ngé véi nguoi nghé si sau sic 6 diém nao, nhimng tinh can gi, N6i cdch khéc, sgi to long ket dinh ngudi nghé si va ban doe 1a 6 cach nhin va tinh cam nao. - Khi phan tich minh hoa, dé cé phan nghiéng vé tr tudng tinh cém nhung kh6ng vi thé ma xem nhe yi inh thife, nghé thudt cla tic phim. Phai xem ndi dung t6t, hinh thite lai chun myc thi dé 1a tac phim hoan hao. - Phan tich minh hoa phai tun theo m6t trinh ty hgp li, c6 thé mé rng pham vi téc phim minh hoa qua moi thoi dai, moi quéc gia mign 1a ngudi viet néi ding, néi tring van dé can higu rd va kim 13. Dé I Phai chang, tiéng néi tri am la khat vong mun doi ctia vin chwong xwa nay? GOI Y DAP AN 1. Van dé tiéng ndi tri 4m trong van chuong. chit tinh, ma. Ai kho 6 doi khong gi bing su gap g6."( Hoa tién truyén tu - Cao Ba Quat). b. Ludn giai vé tiéng néi tri fim trong van hge., - Sy tri Am gira ngudi doc v nghé thuat. Nguoi nghé si digu dong di tim nhimg tam hon dong digul. Nha van viét tac phim nhw ban phat phan thong vang di khp noi, mong cé nguoi theo phan tim vé. Cho nén ban doc Li mét mit xich khéng thé thié trong chy trinh sing 1 tac - a nh§n tic phim Ban doe ciing cé suy nghi, trang, nhieu khi bat 3p giao hoa thi tic phim sé |, trai tim voi trai tim. Phai su déng digu véi nha van, nha ¢ sing lén, tro thanh nhipching vi thé Luu Quy Ki viét : “nha tho géi tm tinh ciia minh trong tho. Ngudi doc mé ra bong thay tm tinh cia chinh minh” + Xét vé doi twgng phan dnh cia vin hge: Nhiing cuge doi bi kich, dau thuong, nhing phan ngang trai thudng dé khoi g c dong cam xt thuong ctia con ngudi, nhat 1a nhimg ngudi nghé si (quy luat c ng: con ngudi nhay cam, quan tam nhiéu hon truée néi buén hon 1a niém vui, truée bat hanh hon 1a hanh phic, truéc mat mat, thiét thoi hon li duge, may min). Tiéu Thanh, Nguyén Du, Lorca di di vao trong tho ctia Nguyén Du, Té Hitu, Thanh Thao bai ho co chung s6 phan dy. Tri am con la tim dén cai dep dé ngudng m6, nggi ca. Ban than cai dep c6 stte chinh phye Ai dep cé tir trong cude déi nhan céch cia con ngudi, cdi dep cén cé trong gid tri cua téc phim nghé thuat. Trong cam xtic cia cdc nha the sy cam thong, x6t thuong phai di lién voi sy nggi ca, ngudng mé, tén vinh. Qua céc tic phim tho a Hitu, Thanh Thao luén m luu gitt lai véi mudn doi nhiing vé dep ma doi tuong tri Am cia ho sé hitu - Trén co sé li ludn tiép nbn van hoe: + Khi nha van két thc trang viét cudi cling cua tae phim, thi lic a6 tac pham méi bit dau vong doi cua né. Néi cde khae qua trinh hoat déng ciia tae phim khéng phai la mot chu trinh dong kin, ma n6 mé ra vé phia doi s6ng. Va doi voi nhing tae pham Ién thi cuge doi ciia né luén luén an chtta nhing kha nang méi sé béc 16 khi né vién du qua khéng gian va thoi gian. Va khi dé site séng ciia tac phim van chong sé duge bit ttr hod trong soi day tri 4m linh diéu gitta téc gia va ban doc. Phai ching vi vay, M.Gorki da viét: ngudi tao nén tac pham Ia tde gia nhung ngudi quyét dinh sé phan ciia tac pham lai la déc gial + Tac pham van chuong chi séng duge trong tac long cla nhimg ngudi tri ki - 1a ban doc nhung khéng phai ban doc nao cing hiéu duge tac pham va théng diép ciia tac gia. Ti¢p nhan vin hoc phu thude vao nhiéu yéu td: tim ly va tim thé tiép nhan, méi trudng van hoa ma ngudi doc dang song, dang Chuyén khen hay ché trong van chuong 1a diéu dé thay. Cho nén, 6 bat ky thé dai nao, bat eit nén van hoc dan t6c nao citing déu rat can tiéng néi tri am ciia ban dge dinh cho tac gid. Nghia la ban doc dy phai cim théng, sé chia v6i nhing noi niém tam su, nghi suy cia ngudi viét giti gim vao tac phim. - Thue tién van hoc: Tién Phong Méng Lién Dutng chit nhan Nguyén Ding Tuyén timg c6 khéc Dam Tién, TO Nhu tir lam Truyén Thuy 1 ma long thi 14 mGt, ngudi ddi sau thuong ngudi ddi nay, ngudi xua, hai chit tai tinh that 1a mot cai thong luy cua bon tai tir khap tri am hay Thanh Thao da viét vé Lor ca bing “nhimg v tho v6i ndi dau “boc chay nh qi trai", Truong hgp cua Nguyén Du va T6 Hau trong hai bai tho Dge Tiéu Thanh ki vi -y Nguyén Du cing khong nim ngoai mach ngudn cim hing gidu gia tr] nhan 2. Tiéng ndi tri Am trong vin hoc qua mot sé tac phdm tiéu biéu. 28a, Tiéng n6i tri Am trong Dgc Tiéu Thanh ki cia Nguyén Du - Hon ai hét trong nén van hoc Viét Nam, Nguyén Du 1 ngudi khé vi chir tinh va khét khao sy gap 26 dén khiic khoai. Thi hao 14 mot con ngudi sudt doi di tim tri ki gitta cOi dO den bac. Chic hin dai thi hio sé ngim cudi chin si i nay hi vi cé biét bao ngudi nh Huy Can, Té Hanh, Ché Lan Vién, ...va dae biét 1 T6 Hau lim tho gidi bay, giai toa hé nguoi nhiing uat han kia, Bai tho Kinh giti cy Nguyén Du ra di nhur bat nhip cau tri am dén nhiing tam sy cua T6 Nhu trong Dée Tiéu Thanh ki, déng thoi cling khing dink y nghia dic bigt cia tiéng noi tri dm trong vin chuong. tiéng khée 1a biéu ‘nm cho sy déng cam sau sic gita hai con ngudi khée thii dai va dan tc. C6 m@t khong kh6ng gian va thi gian digu vgi, hun hit, ngain céch hai nguoi nhung chinh van chuong da xod nhoa bién gidi dia li, bién gidi lich sir dé ho tim dén véi nhau. - Khée cho Tiéu Thanh, Nguyén Du da khée cho ngudi, khéc cho mgt thién tai ki nth. = Nguyén Du coi minh li ngudi cing hdi cing thuyén véi ngudi xtra, khée cho Tiéu Thanh dé ri khéc cho chinh minh. - Bai Déc Tiéu Thanh ki cia T6 Nhu viét theo thé dudng luat c6 dic, him stie nhung phang phat giong diéu bi phn do rat nhiéu thanh tric, goi cam gidc triu nang, ngung dong. b, Tiéng n6i tri dm trong Kinh Giti cu Nguyén Du cia To Hiew - Néu “Boe Tiéu Thanh ki” la tiéng néi tri m eiia mOt e4 nhain dinh cho mgt cé nhan, sv ding cam sau sic gitta hai ngudi khic thoi dai va dan tc, thi “Kinh giti cy Nguyén Du” [a tiéng lng tri Am cia nig con ngudi cing ngudn céi, cing dan tc. Hai tram nam sau Nguy? Dé bi Moi tic pham di: duoc séng tao theo m6t thi phap nao cling mé'ra theo cdc ctich doc. Moi céch doc mang dén cho tic phim m6t doi sing méi. Anh chj hiéu y kién trén nhu thé nao? Hay 1am sang té qua mét sé tic phdm van hoc trong chuong trinh Ngir vin THPT. GOLY DAP AN 1. Giai thich - Tée phd van hoc la céng trinh nghé thuat ng6n tir do mét cd nhan hoc mot tap thé sang tao nhim thé hién nhing khai quat vé cudc song, con ngudi; biéu hign tam tu, tinh cam, thai d6 ...ciia chit thé truéc thy tai bang hinh tong nghé thuat. + Thi php 06 hai cach hiéu. Thir nhat, dé la cée nguyén tée, bign php chung dé kim cho mét vin ban tré thanh mét tac pham nghé thuat. Thtr hai, thi phap la cdc nguyén tac, bién phap nghé thuat cu thé dé tao nén gid tri dic sac cua mét téc pham, tac gid, trao luu. 29= Cach doe: 14 cch tiép nhan van hoc clia ngudi doc, ngudi doc diing tri tuong tugng, kinh nghiém song va ca tam hon cua minh dé chiém linh gia tri tu tuéng va nghé thuat cua tac van chung, => Y kién khiing dinh: bat ctr tic phim nao cfing Ia tac phdm mé cho cde str dgc, cde ngudi doc khae nhau. Tac phim sinh ra tir y thére (tam IY) ngudi viét va séng day trong tm ly (¥ thc) ngudi doe. Ste séng cua téc phim nim 6 trudng nhin, trudng cim cia timg cd nhan doc khéc nhau. 2. Binh ludn - Y kién dang dan va dang - Tac pham van hgc 14 m6t van ban ng6n tir, Nhung dic trung eiia ng6n tir 1a tinh mo hé da nghia nén ngudi ta soi tic phim van hoc la mét "van ban m6", "Van ban mo" nghia 1a tac pham gm hai phan: "phan cimg" la nhig con chit bé mat vin ban dang nim im, "phan mém" la hé thong tu tuéng, ¥ nghia duge xuat hién trong qué trinh ti¢p nhan, Tir xua Phuong Déng di cé ménh dé: Thi tai ngdn ngoai va van hitu dw ba. Cai phan ngon ngoai va dw ba nay khong ton tai trén van ban ma do ngit canh tao ra trong tuéng tugng va cam xtic cla ngudi dgc. Vi thé, cai goi 1a "tac phdm van hoc" chi thye sw ton tai khi nd. bién thanh cai "phan mém" kia, cdn néu khng no tré thanh "quyén sich chet". - Ngudi Trung Quée xua cho ring ic phim t6n tai trong long ciia ngudi tri ki chit khong phai trén trang gidy: vi thé vige viét van la vige eta ngudi nhimg tim long. Chinh vi the, téc phim chi thyc su t6n tai khi ngudi ta ¥ thie duge vé nd ma thi. Ngudi doc li ngudi citu téc pham ra khéi ham m6 cia sich, gitip né song lai va bude di gitta cudc doi va hon ngudi. Téc phim tai sinh trong long ban doc. Tuy timg tr tudng, kinh nghigm, thim mi cua gid ma tac pham cé muén ngan cuge song khac nhau. Vi thé, tic pham vira la nd, vita ching 14 nd. Sy thi vi trong da dang tiép nhan cing chang kém sy thi vi trong da dang sang tao. Vi thé stre sang tao cla nha van, qua ban doe cit nhan Ién dén van lan. Va thé 1a nghé thuat cé sy séng vinh hing vi nghé thuat c6 hai con dudng: sang tao hay Ia chét, phim song cho ring am cé thé tao ra cc dj ban khéc nhau trong tiép nhan cua ngudi doc song, dé a cde dj ban tiép nhén tie mét van ban 6n dink duy nhat la tée pham van hoc. Ciing nhu moi giao tiép ngén ngit, giao tigp ngén ngi nghé thuat qua téc pham van hoc bao gm khéu phdd ngén cia tée gid thanh ra dién ngon cua tie pham roi di vao 1iép nhdn dién ngén d6 cua dée gid. Day li qua trinh tam ly 06 sw dong nhat, thong nhat ma ciing co sy sai biét, mau thudn. Chinh diéu nay tao ra cdi ma chiing ta goi 1a stre séng cua tée phim van hoc trong doi séng xa hdi vo cing phong phit, phite tap, da dang gitta cdc nha van, nha tho - cdc tic gia voi cong ching ngudi doc, ngudi phé binh van hoc. 3. Ching minh i¢ phim tigu biéu, phi hgp phan tich dé lam sang to y kién 30(Du6i day la mét vai goi y) - Truyén Kiéu cita Nguyén Du + New Dusi cai nhin khat khe cia 1é gido phong kién Ong viét: Céng Trt coi Kiéu la ké ta dam, khong dang nhan su thurong xot. Bac ménh chang lim nguéi tiét nghia, Doan tréng cho déng kiép ta dam. + Hoai Thanh: Truyén Kiéu la tiéng néi dau dén, hiéu doi cia mot trai tim lon. + T6 Hau: Truyén Kiéu két tinh cia loi non nwéc, tiéng ru, tiéng thutong c6 site vong dén ngan doi. te - Bai tho: Lang /é dém cua Y Phuong: Trén dau ta Trang khe khé sing Suong khe khé Ling May khe khé trdi Dui ling ta Chieu khe khé ther Trong ngye ta Khe khé NGUOL => Khi dge bai tho, c6 ngudi da dya vio digp tir khe khé lip lai nm lan dé coi dé 1a nhain tu, 1a phép an du vé site s6ng nhé nhoi, yéu ét, thoi thép cua sy vat. Bai tho vé nén mét bite tranh tring, son may. Doc ki bai tho nhiéu ngui Iai cho ring, danh tir NGUOL méi la nha ty Lim big séng bai tho, boi véi chit ngudi dy ta nhgn ra mét tim hén tinh té, nhay cam dén v6 cling dé cam nhan bite tranh da chiéu v6 rong, may, déng ciia sy vat King 1é, khé khang, nhumg trong t hién thuc lai coi la biéu tuong cua su suy vi mét thdi phong kién da qua. 4. Dinh gid = Site séng cita tac pham van chuong khong chi tao nén boi qué trinh tip nhan ma con & stic séng n6i tai ctia tic phim do ngudi nghé s¥ tgo ra. pham van chuong chan chinh, ~ Ngudi nghé si cin séng tao nén nhiing c ‘a0 nén site hap dn, danh thire nid van churong gidng nhur tang bang tréi kham pha ca ngudi doc, t tic phim khat khao 31- Ban doc khéng nén suy dién tity tién, phai bat ngudn tir van ban. Phai thay, khi doc mét van ban van hoc, ngudi dgc da thy hign mét qua trinh kép: vita sang tgo ra tac pham vira kién tg0 nén con nguéi minh, Dé bai: C6 ¥ kién cho ring: Tiép nhgn vin hoc doi hoi ngwoi doc song v6i téc phim bang toan 66 tam hon mink dé cém nhén bite thong digp tham mi ma tac gid gui dén ngwoi doc. Anh/chi hay lam sang t6 y kién trén. GOly DAP AN 1. Giai thich - Van hoc la tiéng ndi tu tuéng, tinh cam, suy nghi cia nha van truée cuge doi. - Noi dén tae pham van hoc la néi dén cau chuyén cia tam hon (tinh cdm, uée mong sau kin cia nha van nhan giri v6i bite théng digp tham mi), la digu hon tac gid di tim digu hn d6c gia. Vi vay tiép nhan van hoe ddi hoi ngudi dgc song vai tée pham bang toan bg tam hén minh dé cam nhan bite thong diép tham mi ma tac gia giti dén ngudi doc. - Bite théng diép tham mi: La tinh cam, tim hén, uée mong sau kin cita tac gid giri dén ngudi doc théng qua hinh tugng nghé thuat. 2, Ban Ingn - Y kién ding din va xac ding. - Xuat phat tir dic trung cia van hoc. Ban chat ctia van hge la sy séng tao. kh Neudi nel thdc cude séng, nhung cuge séng Ay di vao méi trang van, trang tho lai mang mét dau dn ring. Tho van la mét thé gidi thudc vé phan tim hén ciia ngudi nghé si, no 1a nhiing bién thai tinh vi cia tinh cam, 1a khat khao hanh phite, 1 nhiing use vong lin lao v.v...Van hoe la sur phan anh cue song théng qua chii thé nha van, nha tho nén moi tic pham bao giérciing the hign tu tuéng tinh cam, gui gdm nhiing thong digp cia ti gi - Tai sao tiép nhan vin hoc ddi hoi ngudi doc phai séng véi téc pham bing toa hén minh? Boi chi khi nh§p vio thé gidi hinh tugng trong tée phim, chi khi rung lén theo nhiing nhip s6ng trong tac pham, ta méi cam nhan dirge nhimg budn vui tran tr, khat vong ca nha van; méi thay duge nhing s6 phan, canh dii, mdi higu duge gid tr that sy cua tac pham vin hoe do. 3. Chimg minh Chon mét sé tac pham tiéu biéu, phd hop phan tich dé lam sang to y kién (Budi diy la mot vai goi y) sé phan dau khé ciia kiép héng nhan bac a vii dip, cha dap tinh yéu, hanh phtic, quyén s tdc oai, tac quai clia x hdi déng 32va nhin phim cao dep ciia con ngudi. Nhan ra néi dau dift rudt cia nha nhan dao Ién, tai ning kigt xud ciia Dai thi dio dan toc. - Voi vang Digu muén giti dén ban doc i long yeu di, yeu ngudi hay song sao cho ximg ding dé khéng bao gi thang da s6ng hoai, song phi. - Tong biét hanh - Tham Tam: Co ngudi cho Li Khach 1a nguoi khong 16 khong tim, sin sang coi ngui than nhu hu v6, nho bé dé manh bude trén duong thye hign li tong. Nhung thy ra, ding sau dang vé kién quyét, ditt Khoat ciia li khdch ta nhgn ra ndi budn thuong day ditt Ta biét ngudi budn chiéu hém trudc...Ta biét ngudi budn sang hén nay. Mac dit thé, anh van di theo tiéng goi cua chi nhén. Dé an ti ngudi 6 lai, anh mong moi ngudi than hay coi minh nh hat bui, nhu la roi, nhw hoi rugu tan bién vao hu v6. Dé la vé dep thyc su ctia li khach - dang vé cia ding khi va tim hén néng 4m rat con ngudi. - Buse vo trang van ctia nha van Mi O-hen-ri, may ai trong ching ta khong khdi boi héi xtie dong trude canh ng6 cia c6 hoa si tré Gidn — xi, phai timg ngay timg gid bam lay sw song bing mét tia hi vong mong manh Chiée Id cudi cting. Nhung bing trai tim giau long yéu thurong dong logi, cu Bo-men da hi sinh cuge doi minh dé citu rdi mét Tinh hon dang dan Iyi tan trong m6t than xc yéu 6t, tuong chimg nhu khéng gid ctru chita duge. cudi dai ciia cu Chiéc 1a cudi cling chinh la bite théng digp mau xanh ma nha vin O —hen —ri mudn dem dén cho ban doe: Hay séng va yéu thurong, x2 héi ludn cn tinh yéu va long nhan dao cao ca. BGi tinh yéu thuong sé citu séng mudn trigu trai tim kh dau bat hanh trén 61 doi nay. -W.. 4, Danh gid - Day lay kién séu sic va ding din cho ngudi tiép nan dé 6 thé cim nhan duge chiéu sau tu tuéng thm mi cua tac pham van chuong - hay néi cach khac 1a phan chim ctia tang bang tréi nghé thuat. - Bai hoc sang tao va tiép nhdn: Nha van can thay vai trd va trach nhiém khi sdng tao van hoc nghé thudt. Viét nhimg téc phim bang tam huyét va tai nang cita minh. Ban doc can cé su tri am, déng cam véi tée pham, véi nha tho, nha van dé c6 thé sé chia nhing tinh cam ding diéy. Khi dy, ban dgc vira cm thy duge vé dep cia tac phim nghé thuat, vita kién tg0 nén con nguéi minh. Mi-lan Kan-de-ra khang dinh: 33