TCQT BG Ta TV 8 2022

Table of Contents
1 Part 1 - Introductory Finance Issues: Current Patterns, Past History, and

International Institutions .............................................................................. 1
1.1 The International Economy and International Economics................... 2
1.1.1 What Is International Economics?..................................................... 2
1.1.2 Exchange Rate Regimes ..................................................................... 4
1.1.3 Trade Balances................................................................................... 6
1.1.4 Business Cycles: Economic Ups and Downs ...................................... 7
1.2 International Macroeconomic Institutions: The IMF and the World
Bank 10
2 Part 2 - Balance of Payments Accounts .................................................. 18
2.1 Current Account .............................................................................. 19
2.1.1 Merchandise Trade Balance ............................................................ 20
2.1.2 Services Balance .............................................................................. 21
2.1.3 Goods and Services Balance ............................................................ 21
2.2 Financial Account Balance ............................................................... 23
3 Part 3 - Trade Imbalances ...................................................................... 27
3.1 Overview of Trade Imbalances......................................................... 27
3.2 Trade Imbalances and Jobs .............................................................. 28
3.3 How to Evaluate Trade Imbalances .................................................. 32
4 Part 4 - Foreign Exchange Markets and Rates of Return ......................... 35
4.1 The Forex: Participants and Objectives ............................................ 35
4.1.1 Participants ...................................................................................... 36
4.1.2 Investment Objectives ..................................................................... 37
4.2 Exchange Rate: ................................................................................ 39
4.2.1 Definitions ....................................................................................... 39
4.2.2 Currency Value ................................................................................ 39
4.2.3 Other Exchange Rate Terms ............................................................ 41
4.3 Calculating Rate of Returns on International Investments ................ 43
4.3.1 U.S. Rate of Return .......................................................................... 44
4.3.2 British Rate of Return ...................................................................... 45
5 Part 5 - Fixed versus Floating Exchange Rates ........................................ 47
5.1 Overview of Fixed versus Floating Exchange Rates ........................... 47
5.1.1 Exchange Rate Volatility and Risk .................................................... 48
5.1.2 Inflationary Consequences of Exchange Rate Systems ................... 53
5.1.3 Monetary Autonomy and Exchange Rate Systems ......................... 57
5.2 Which Is Better: Fixed or Floating Exchange Rates?.......................... 60
International Finance Theory and Policy
1 Part 1 - Introductory Finance Issues:

Current Patterns, Past History, and
International Institutions
Economics is a social science whose purpose is to understand the workings of
the real-world economy. An economy is something that no one person can
observe in its entirety. We are all a part of the economy, we all buy and sell
things daily, but we cannot observe all parts and aspects of an economy at any
one time.
For this reason, economists build mathematical models, or theories, meant to
describe different aspects of the real world. For some students, economics
seems to be all about these models and theories, these abstract equations and
diagrams. However, in actuality, economics is about the real world, the world
we all live in.
For this reason, it is important in any economics course to describe the
conditions in the real world before diving into the theory intended to explain
them. In this case, in a textbook about international finance, it is very useful for
a student to know some of the values of important macroeconomic variables,
the trends in these variables over time, and the policy issues and controversies
surrounding them.
This first part provides an overview of the real world with respect to
international finance. It explains not only how things look now but also where
we have been and why things changed along the way. It describes current
economic conditions and past trends with respect to the most critical
international macroeconomic indicators. In particular, it compares the most
1
BASIC KNOWLEDGE
recent worldwide economic recession with past business cycle activity to put
our current situation into perspective. The part also discusses important
institutions and explains why they have been created.
With this overview about international finance in the real world in mind, a
student can better understand why the theories and models in the later parts
are being developed. This part lays the groundwork for everything else that
follows.
1.1 The International Economy and International Economics
International economics is growing in importance as a field of study because of

the rapid integration of international economic markets. Increasingly,
businesses, consumers, and governments realize that their lives are affected
not only by what goes on in their own town, state, or country but also by what
is happening around the world. Consumers can walk into their local shops
today and buy goods and services from all over the world. Local businesses
must compete with these foreign products. However, many of these same
businesses also have new opportunities to expand their markets by selling to a
multitude of consumers in other countries. The advance of
telecommunications is also rapidly reducing the cost of providing services
internationally, while the Internet will assuredly change the nature of many
products and services as it expands markets even further.
1.1.1 What Is International Economics?
International economics is a field of study that assesses the implications of

international trade, international investment, and international borrowing and
2
BASIC KNOWLEDGE
lending. There are two broad subfields within the discipline: international
trade and international finance.
International trade is a field in economics that applies microeconomic models
to help understand the international economy. Its content includes basic
supply-and-demand analysis of international markets; firm and consumer
behavior; perfectly competitive, oligopolistic, and monopolistic market
structures; and the effects of market distortions. The typical course describes
economic relationships among consumers, firms, factory owners, and the
government.
The objective of an international trade course is to understand the effects of
international trade on individuals and businesses and the effects of changes in
trade policies and other economic conditions. The course develops arguments
that support a free trade policy as well as arguments that support various
types of protectionist policies. By the end of the course, students should better
understand the centuries-old controversy between free trade and
protectionism.
International finance applies macroeconomic models to help understand the
international economy. Its focus is on the interrelationships among aggregate
economic variables such as GDP, unemployment rates, inflation rates, trade
balances, exchange rates, interest rates, and so on. This field expands basic
macroeconomics to include international exchanges. Its focus is on the
significance of trade imbalances, the determinants of exchange rates, and the
aggregate effects of government monetary and fiscal policies. The pros and
cons of fixed versus floating exchange rate systems are among the important
issues addressed.
KEY NOTES
3
BASIC KNOWLEDGE
• International trade is a field in economics that applies microeconomic

models to help understand the international economy.
• International finance applies macroeconomic models to help understand
the international economy.
1.1.2 Exchange Rate Regimes
Because countries use different national currencies, international trade and

investment requires an exchange of currency. To buy something in another
country, one must first exchange one’s national currency for another.
Governments must decide not only how to issue its currency but how
international transactions will be conducted. For example, under a traditional
gold standard, a country sets a price for gold (say $20 per ounce) and then
issues currency such that the amount in circulation is equivalent to the value of
gold held in reserve. In this way, money is “backed” by gold because
individuals are allowed to convert currency to gold on demand.
Today’s currencies are not backed by gold; instead most countries have a
central bank that issues an amount of currency that will be adequate to
maintain a vibrant growing economy with low inflation and low unemployment.
A central bank’s ability to achieve these goals is often limited, especially in
turbulent economic times, and this makes monetary policy contentious in most
countries.
One of the decisions a country must make with respect to its currency is
whether to fix its exchange value and try to maintain it for an extended period,
or whether to allow its value to float or fluctuate according to market
conditions. Throughout history, fixed exchange rates have been the norm,
especially because of the long period that countries maintained a gold
4
BASIC KNOWLEDGE
standard (with currency fixed to gold) and because of the fixed exchange rate
system (called the Bretton Woods system) after World War II. However, since
1973, when the Bretton Woods system collapsed, countries have pursued a
variety of different exchange rate mechanisms.
The International Monetary Fund (IMF), created to monitor and assist
countries with international payments problems, maintains a list of country
currency regimes. The list displays a wide variety of systems currently being
used. The continuing existence of so much variety demonstrates that the key
question, “Which is the most suitable currency system?” remains largely
unanswered. Different countries have chosen differently. Later, this course will
explain what is necessary to maintain a fixed exchange rate or floating
exchange rate system and what are some of the pros and cons of each regime.
For now, though, it is useful to recognize the varieties of regimes around the
world.
Exchange Rate Regimes
Country/Region Regime
Euro Area Single currency within: floating externally
United States Float
China Crawling peg
Japan Float
India Managed float
Russia Fixed to composite
Brazil Float
5
BASIC KNOWLEDGE
Country/Region Regime
South Korea Float
Indonesia Managed float
Spain Euro zone; fixed in the European Union; float externally
South Africa Float
Estonia Currency board
Source: International Monetary Fund, De Facto Classification of Exchange Rate

Regimes and Monetary Policy Framework, 2008.
The table shows the selected set of countries followed by a currency regime.
Notice that many currencies—including the U.S. dollar, the Japanese yen, the
Brazilian real, the South Korean won, and the South African rand—are
independently floating, meaning that their exchange values are determined in
the private market on the basis of supply and demand. Because supply and
demand for currencies fluctuate over time, so do the exchange values, which is
why the system is called floating.
1.1.3 Trade Balances
One of the most widely monitored international statistics is a country’s trade

balance. If the value of total exports from a country exceeds total imports, we
say a country has a trade surplus. However, if total imports exceed total
exports, then the country has a trade deficit. Of course, if exports equal
imports, then the country has balanced trade.
The terminology is unfortunate because it conveys a negative connotation to
trade deficits, a positive connotation to trade surpluses, and perhaps an ideal
6
BASIC KNOWLEDGE
connotation to trade balance. Later in the text, we will explain if or when these
connotations are accurate and when they are inaccurate. Suffice it to say, for
now, that sometimes trade deficits can be positive, trade surpluses can be
negative, and trade balance could be immaterial.
Regardless, it is popular to decry large deficits as being a sign of danger for an
economy, to hail large surpluses as a sign of strength and dominance, and to
long for the fairness and justice that would arise if only the country could
achieve balanced trade. What could be helpful at an early stage, before delving
into the arguments and explanations, is to know how large the countries’ trade
deficits and surpluses are.
It is important to recognize that when a country runs a trade deficit, residents
of the country purchase a larger amount of foreign products than foreign
residents purchase from them. Those extra purchases are financed by the sale
of domestic assets to foreigners. The asset sales may consist of property or
businesses (a.k.a. investment), or it may involve the sale of IOUs (borrowing).
In the former case, foreign investments entitle foreign owners to a stream of
profits in the future. In the latter case, foreign loans entitle foreigners to a
future repayment of principal and interest. In this way, trade and international
investment are linked.
1.1.4 Business Cycles: Economic Ups and Downs
In 2009 the world was in the midst of the largest economic downturn since the
early 1980s. Economic production was falling and unemployment rising.
International trade fell substantially everywhere in the world, while investment
both domestically and internationally dried up.
7
BASIC KNOWLEDGE
The source of these problems was the bursting of a real estate bubble. Bubbles
are fairly common in both real estate and stock markets. A bubble is described
as a steady and persistent increase in prices in a market, in this case, in the real
estate markets in the United States and abroad. When bubbles are developing,
many market observers argue that the prices are reflective of true values
despite a sharp and unexpected increase. These justifications fool many people
into buying the products in the hope that the prices will continue to rise and
generate a profit.
When the bubble bursts, the price increases ceases and a large number of
participants begin to sell off their product to realize their profit. When these
occur, prices quickly plummet. The dramatic drop in real estate prices in the
United States in 2007 and 2008 left many financial institutions near bankruptcy.
These financial market instabilities finally spilled over into the real sector (i.e.,
the sector where goods and services are produced), contributing to a world
recession. As the current economic crisis unfolds, there have been many
suggestions about similarities between this 2009 recession and the Great
Depression in the 1930s.
Indeed, it is common for people to say that this is the biggest economic
downturn since the Great Depression. But is it?
To understand whether it is or not, it is useful to look at the kind of data used
to measure recessions or depressions and to compare what has happened
recently with what happened in the past. First, here are some definitions.
An economic recession refers to a decline in a country’s measured real gross
domestic product (GDP) over a period usually coupled with an increasing
aggregate unemployment rate. In other words, it refers to a decline in
economic productive activity. How much of a decline is necessary before
8
BASIC KNOWLEDGE
observers will begin to call it a recession is almost always arguable, although

there are a few guidelines one can follow.
In the United States, it is typical to define a recession as two successive
quarters of negative real GDP growth. This definition dates to the 1970s and is
little more than a rule of thumb, but it is one that has become widely applied.
A more official way to define a recession is to accept the pronouncements of
the National Bureau of Economic Research (NBER). This group of professional
economists looks at more factors than just GDP growth rates and will also
make judgments about when a recession has begun and when one has ended.
According to the NBER, the current recession began in December 2007 in the
United States. However, it did not proclaim that until December 2008.
Although the U.S. economy contracted in the fourth quarter of 2007, it grew in
the first two quarters of 2008, meaning that it did not fulfill the two successive
quarters rule.
A very severe recession is referred to as a depression. How severe a recession
has to be to be called a depression is also a matter of judgment. In fact in this
regard there are no common rules of thumb or NBER pronouncements. Some
recent suggestions in the press are that a depression is when output contracts
by more than 10 percent or the recession lasts for more than two years.
The opposite of a recession is an economic expansion or economic boom.
Indeed, the NBER measures not only the contractions but the expansions as
well because its primary purpose is to identify the U.S. economy’s peaks and
troughs (i.e., high points and low points). When moving from a peak to a
trough the economy is in a recession, but when moving from a trough to a
peak it is in an expansion or boom. The term used to describe all of these ups
and downs over time is the business cycle.
9
BASIC KNOWLEDGE
The business cycle has been a feature of economies since economic activity has
been measured. The NBER identifies recessions going back to the 1800s with
the earliest listed in 1854. Overall, the NBER has classified thirty-four
recessions since 1854 with an average duration of seventeen months. The
longest recession was sixty-five months from 1873 to 1879, a contraction
notable enough to be called the Great Depression until another one came
along to usurp it in the 1930s. On the upside, the average economic expansion
in the United States during this period lasted thirty-eight months, with the
longest being 120 months from 1991 to 2001. Interestingly, since 1982 the
United States has experienced three of its longest expansions segmented only
by relatively mild recessions in 1991 and 2001.
• KEY NOTES
• The business cycle refers to the cyclical pattern of economic expansions
and contractions. Business cycles have been a persistent occurrence in
all modern economies.
• The 2009 recession, sometimes called the Great Recession, is
comparable in GDP decline and unemployment increases in the United
States to the recessions in the early 1980s.
1.2 International Macroeconomic Institutions: The IMF and the World Bank
After the Great Depression, one of the things policymakers thought was
important was to return the international economy to a system of fixed
exchange rates. Before the Depression (i.e., in the 1920s and before), the
world mostly maintained a gold standard. Under such a system, a country
establishes two rules: first, it fixes its currency value to a weight of gold;
second, it establishes convertibility between the currency and gold. This means
10
BASIC KNOWLEDGE
that any individual holding the national currency is allowed to cash in the
currency for its equivalent in gold upon demand.
In essence, the gold standard derives from a system in which gold itself was
used as a currency in exchange. Since gold was sufficiently rare and because it
was inherently valuable to people, it was an ideal substance to use as a store
of value and a medium of exchange (as was silver). However, once trucking
gold around became more difficult, it became easier for governments to issue
paper currency but to back up that currency with gold on reserve. Thus
currency in circulation was just a representation of actual gold in the
government’s vault, and if a person ever wished to see that actual gold, he or
she could simply demand conversion.
There is much that can be said about how a gold standard operates, but that
discussion is reserved for a later part. For our purposes here, it is sufficient to
explain that the gold standard was a system of fixed exchange rates. For
example, before the 1930s the United States fixed the dollar at $20.67 per
ounce of gold. During the same period, the United Kingdom fixed its currency
at £4.24 per ounce. As a result of the gold-currency convertibility in both
countries, this meant the dollar and pound were fixed to each other at a rate
of $4.875/£.
During the Depression years, most countries dropped off the gold standard
because the loss of confidence threatened a complete conversion of currency
to gold and the depletion of national gold reserves. But, as World War II drew
to a close, experts were assembled in Bretton Woods, New Hampshire, in the
United States in 1944 to design a set of institutions that would help establish
an effective international monetary system and to prevent some of the
adjustment catastrophes that occurred after World War I. One such
catastrophe occurred in Germany in 1922 to 1923 when a floating German
11
BASIC KNOWLEDGE
currency resulted in one of the worst hyperinflations in modern history. Photos

from that period show people with wheelbarrows full of money being used to
make basic purchases. One way to prevent a reoccurrence was to establish a
system of fixed exchange rates. As will be shown later, an important benefit of
fixed exchange rates is the potential for such a system to prevent excessive
inflation.
The Bretton Woods Conference, more formally called the United Nations
Monetary and Financial Conference, was held in July 1944. The purpose of the
conference was to establish a set of institutions that would support
international trade and investment and prevent some of the monetary
instabilities that had plagued the world after World War I. The conference
proposed three institutions, only two of which finally came into being.
The unsuccessful institution was the International Trade Organization (ITO),
which was intended to promote the reduction of tariff barriers and to
coordinate domestic policies so as to encourage a freer flow of goods between
countries. Although a charter was drawn up for the ITO, the United States
refused to sign onto it, fearing that it would subordinate too many of its
domestic policies to international scrutiny. A subagreement of the ITO, the
General Agreement on Tariffs and Trade (GATT), designed to promote
multilateral tariff reductions, was established independently though.
The two successfully chartered institutions from the Bretton Woods
Conference were the International Bank for Reconstruction and Development
(IBRD) and the International Monetary Fund (IMF).
The IBRD is one component of a larger organization called the World Bank. Its
purpose was to provide loans to countries to aid their reconstruction after
World War II and to promote economic development. Much of its early efforts
focused on reconstruction of the war-torn economies, but by the 1960s, its
12
BASIC KNOWLEDGE
efforts were redirected to developing countries. The intent was to get

countries back on their feet, economically speaking, as quickly as possible.
The second successfully chartered organization was the IMF. Its purpose was
to monitor and maintain the stability of the fixed exchange rate system that
was established. The system was not the revival of a gold standard but rather
what is known as a gold-exchange standard. Under this system, the U.S. dollar
was singled out as the international reserve currency. Forty-four of the forty-
five ratifying countries agreed to have their currency fixed to the dollar. The
dollar in turn was fixed to gold at $35 per ounce. The countries also agreed not
to exchange officially held gold deposits for currency as had been the practice
under the gold standard. However, countries agreed that officially held gold
could be exchanged between central banks.
Another important requirement designed to facilitate the expansion of
international trade was that countries agreed not to put any restrictions or
controls on the exchange of currencies when that exchange was intended for
transactions on the current account. In other words, individuals would be free
to exchange one currency for another if they wanted to import goods from
another country. However, currency controls or restrictions were allowed for
transactions recorded on the financial accounts. This allowed countries to
prevent foreign purchases of businesses and companies or to prevent foreign
banks from lending or borrowing money. These types of restrictions are
commonly known as capital controls (also, currency controls and/or exchange
restrictions). These controls were allowed largely because it was believed they
were needed to help maintain the stability of the fixed exchange rate system.
The IMF was created to help stabilize exchange rates in the fixed exchange rate
system. In particular, member countries contribute reserves to the IMF, which
is then enabled to lend money to countries suffering balance of payments
13
BASIC KNOWLEDGE
problems. With these temporary loans, countries can avoid devaluations of

their currencies or other adjustments that can affect the confidence in the
monetary system. Because the monies used by the IMF are contributions given
by other countries in the group, it is expected that once a balance of payments
problem subsides that the money will be repaid. To assure repayment the IMF
typically establishes conditions, known as conditionality, for the recipients of
the loans. These conditions generally involve changes in monetary and fiscal
policies intended to eliminate the original problems with the balance of
payments in the first place.
The role of the IMF has changed more recently though. The fixed exchange
rate system, under which the IMF is designed to operate, collapsed in 1973.
Since that time, most of the major currencies in the world—including the U.S.
dollar, the British pound, the Japanese yen, and many others—are floating.
When a currency is allowed to float, its value is determined by supply and
demand in the private market and there is no longer any need for a country’s
central bank to intervene. This in turn means that a country can no longer get
into a balance of payments problem since that balance is automatically
achieved with the adjustment in the exchange rate value. In essence the raison
d’être of the IMF disappeared with the collapse of the Bretton Woods system.
Curiously, the IMF did not fall out of existence. Instead, it reinvented itself as a
kind of lender of last resort to national governments. After 1973, the IMF used
its “fund” to assist national governments that had international debt problems.
For example, a major debt crisis developed in the early 1980s when national
governments of Mexico, Brazil, Venezuela, Argentina, and eventually many
other nations were unable to pay the interest on their external debt, or the
money they borrowed from other countries. Many of these loans were either
taken by the national governments or were guaranteed by the national
14
BASIC KNOWLEDGE
governments. This crisis, known as the Third World debt crisis, threatened to
bring down the international financial system as a number of major banks had
significant exposure of foreign loans that were ultimately defaulted on. The
IMF stepped in to provide “structural adjustment programs” in this instance.
So the IMF not only loaned money for countries experiencing balance of
payments crises but also now provided loans to countries that could not pay
back their foreign creditors. And also, because the IMF wanted to get its
money back (meaning the money contributed by the member nations), the
structural adjustment loans came with strings attached: IMF conditionality.
Since that time, the IMF has lent money to many countries suffering from
external debt repayment problems. It stepped in to help Brazil and Argentina
several times in the 1980s and later. It helped Mexico during the peso crisis in
1994. It assisted countries during the Asian currency crisis of 1997 and helped
Russia one year later when the Asian contagion swept through.
Although the IMF has come under much criticism, especially because
conditionality is viewed by some as excessively onerous, it is worth
remembering that the IMF makes loans, not grants. Thus it has the motivation
to demand changes in policies that raise the chances of being repaid. These
conditions have generally involved things like fiscal and monetary
responsibility. That means reducing one’s government budget deficit and
curtailing the growth of the money supply. It also prescribed privatization that
involves the sale or divestiture of state-owned enterprises. The free market
orientation of these conditions came to be known as the Washington
Consensus.
Also mitigating the criticisms is the fact that the countries that participate in
IMF programs are free to accept the loans, or not. To illustrate the alternative,
Malaysia was one country that refused to participate in an IMF structural
15
BASIC KNOWLEDGE
adjustment program during the Asian currency crisis and as a result did not
have to succumb to any conditions. Thus it is harder to criticize the IMF’s
conditions when the countries themselves have volunteered to participate. In
exchange for what were often tens of billions of dollars in loans, these
countries were able to maintain their good standing in the international
financial community.
Although controversial, the IMF has played a significant role in maintaining the
international financial system even after the collapse of fixed exchange rates.
One last issue worth discussing in this introduction is the issue of moral hazard.
In the past thirty years or so, almost every time a country has run into difficulty
repaying its external debt, the IMF has stepped in to assure continued
repayment. That behavior sends a signal to international investors that the risk
of lending abroad is reduced. After all, if the country gets into trouble the IMF
will lend the country money and the foreign creditors will still get their money
back. The moral hazard refers to the fact that lending institutions in the
developed countries may view the IMF like an insurance policy and thus make
much riskier loans than they would have otherwise. In this way, the IMF could
be contributing to the problem of international financial crisis rather than
merely being the institution that helps clean up the mess.
KEY NOTES
• The World Bank and the IMF were proposed during the Bretton Woods
Conference in 1944.
• The main purpose of the World Bank is to provide loans for postwar
reconstruction and economic development for developing countries.
16
BASIC KNOWLEDGE
• The main purpose of the IMF was to monitor the international fixed
exchange rate system and to provide temporary loans to countries
suffering balance of payments problems.
• Since the breakup of the Bretton Woods fixed exchange rate system in
1973, the IMF has mostly assisted countries by making structural
adjustment loans to those that have difficulty repaying international
debts.
• The IMF conditionalities are the often-criticized conditions that the IMF
places on foreign governments accepting their loans. The free-market
orientation of these conditions is known as the Washington Consensus.
17
BASIC KNOWLEDGE
2 Part 2 - Balance of Payments Accounts

The balance of payments accounts is a record of all international transactions
that are undertaken between residents of one country and residents of other
countries during the year. The accounts are divided into several subaccounts,
the most important being the current account and the financial account. The
current account is often further subdivided into the merchandise trade
account and the service account. These are each briefly defined in the table
below
Balance of Payments Accounts Summary
Record of all international transactions for goods and

services, income payments and receipts, and unilateral
Current Account
transfers. The current account is used in the national income
identity for GNP.
Record of all international transactions for goods only.

Merchandise
Goods include physical items like autos, steel, food, clothes,
Trade Account
appliances, furniture, etc.
Record of all international transactions for services only.

Services Account Services include transportation, insurance, hotel, restaurant,
legal, consulting, etc.
Record of all international transactions for goods and

Goods and
services only. The goods and services account is used in the
Services Account
national income identity for GDP.
18
BASIC KNOWLEDGE
Record of all international transactions for assets. Assets

Financial
include bonds, Treasury bills, bank deposits, stocks,
Account
currency, real estate, etc.
The balance on each of these accounts is found by taking the difference

between exports and imports.
2.1 Current Account
The current account (CA) balance is defined

as CA = EXG,S,IPR,UT − IMG,S,IPR,UT where the G,S,IPR,UT superscript is meant to
include exports and imports of goods (G), services (S), income payments and
receipts (IPR), and unilateral transfers (UT). If CA > 0, then exports of goods
and services exceed imports and the country has a current account surplus.
If CA < 0, then imports exceed exports and the country has a current account
deficit.
Income payments represent the money earned (i.e., income) by foreign
residents on their investments in the United States. For example, if a British
company owns an office building in the United States and brings back to the
United Kingdom a share of the profit earned there as a part of its income, then
this is classified as an income payment on the current account of the balance
of payments.
Income receipts represent the money earned by domestic residents on their
investments abroad. For example, if a U.S. company owns an assembly plant in
Costa Rica and brings back to the United States a share of the profit earned
there as a part of its income, then this is classified as an income receipt on the
current account of the balance of payments.
19
BASIC KNOWLEDGE
It may be helpful to think of income payments and receipts as payments for

entrepreneurial services. For example, a British company running an office
building is providing the management services and taking the risks associated
with operating the property. In exchange for these services, the company is
entitled to a stream of the profit that is earned. Thus income payments are
classified as an import, the import of a service. Similarly, the U.S. company
operating the assembly plant in Costa Rica is also providing entrepreneurial
services for which it receives income. Since in this case the United States is
exporting a service, income receipts are classified as a U.S. export.
Unilateral transfers represent payments that are made or received that do not
have an offsetting product flow in the opposite direction. Normally, when a
good is exported, for example, the good is exchanged for currency such that
the value of the good and the value of the currency are equal. Thus there is an
outflow and an inflow of equal value. An accountant would record both sides
of this transaction, as will be seen in the next section. However, with a
unilateral transfer, money flows out, but nothing comes back in exchange or
vice versa. The primary examples of unilateral transfers are remittances and
foreign aid. Remittances occur when a person in one country transfers money
to a relative in another country and receives nothing in return. Foreign aid also
involves a transfer, expecting nothing in return.
2.1.1 Merchandise Trade Balance
The merchandise trade balance (or goods balance) can be defined

as GB = EXG − IMG, where we record only the export and import of merchandise
goods. If GB > 0, the country would have a (merchandise) trade surplus. If GB <
0, the country has a trade deficit.
20
BASIC KNOWLEDGE
2.1.2 Services Balance
The service balance can be defined as SB = EXS − IMS, where we record only the
export and import of services. If SB > 0, the country has a service surplus.
If SB < 0, the country has a service deficit.
2.1.3 Goods and Services Balance
The goods and services balance (or goods balance) can be defined
as GSB = EXG&S − IMG&S, where we record the export and import of both
merchandise goods and services. If GSB > 0, the country would have a goods
and services (G&S) surplus. If GB < 0, the country has a G&S deficit. Note that
sometimes people will refer to the difference EXG&S − IMG&S as net exports.
Often when this term is used the person is referencing the goods and services
balance.
Here it is important to point out that when you hear a reference to a country’s
trade balance, it could mean the merchandise trade balance, or it could mean
the goods and services balance, or it could even mean the current account
balance.
Occasionally, one will hear trade deficit figures reported in the U.S. press
followed by a comment that the deficit figures refer to the “broad” measure of
trade between countries. In this case, the numbers reported refer to the
current account deficit rather than the merchandise trade deficit. This usage is
developing for a couple of reasons. First of all, at one time, around thirty years
ago or more, there was very little international trade in services.
At that time, it was common to report the merchandise trade balance since
that accounted for most of the international trade. In the past decade or so,
service trade has been growing much more rapidly than goods trade and it is
now becoming a significant component of international trade. In the United
21
BASIC KNOWLEDGE
States, service trade exceeds 30 percent of total trade. Thus a more complete
record of a country’s international trade is found in its current account balance
rather than its merchandise trade account.
But there is a problem with reporting and calling it the current account deficit
because most people don’t know what the current account is. There is a
greater chance that people will recognize the trade deficit (although most
could probably not define it either) than will recognize the current account
deficit.
Thus the alternative of choice among commentators is to call the current
account deficit a trade deficit and then define it briefly as a “broad” measure
of trade.
A simple solution would be to call the current account balance the “trade
balance” since it is a record of all trade in goods and services and to call the
merchandise trade balance the “merchandise goods balance,” or the “goods
balance” for short.
* GDP versus GNP
There are two well-known measures of the national income of a country: GDP
and GNP. Both represent the total value of output in a country during a year,
only measured in slightly different ways.
It is worthwhile to understand the distinction between the two and what
adjustments must be made to measure one or the other.
Conceptually, the gross domestic product (GDP) represents the value of all
goods and services produced within the borders of the country. The gross
national product (GNP) represents the value of all goods and services produced
by domestic factors of production.
22
BASIC KNOWLEDGE
Thus production in the United States by a foreign-owned company is counted

as a part of U.S. GDP since the productive activity took place within the U.S.
borders, even though the income earned from that activity does not go to a
U.S. citizen. Similarly, production by a U.S. company abroad will generate
income for U.S. citizens, but that production does not count as a part of GDP
since the productive activity generating that income occurred abroad. This
production will count as a part of GNP though since the income goes to a U.S.
citizen.
The way GDP versus GNP is measured is by including different items in the
export and import terms. As noted above, GDP includes only exports and
imports of goods and services, implying also that GDP excludes income
payments and receipts and unilateral transfers. When these latter items are
included in the national income identity and the current account balance is
used for EX − IM, the national income variable becomes the GNP. Thus the GNP
measure includes income payments and receipts and unilateral transfers. In so
doing, GNP counts as additions to national income the profit made by U.S.
citizens on its foreign operations (income receipts are added to GNP) and
subtracts the profit made by foreign companies earning money on operations
in the U.S. (income payments are subtracted).
To clarify, the national income identities for GDP and GNP are as follows:
GDP = C + I + G + EXG&S − IMG&S
and
GNP = C + I + G + EXG,S,IPR,UT − IMG,S,IPR,UT.
2.2 Financial Account Balance
23
BASIC KNOWLEDGE
Finally, the financial account balance can be defined as KA = EXA − IMA,

where EXA and IMA refer to the export and import of assets, respectively.
If KA > 0, then the country is exporting more assets than it is importing and it
has a financial account surplus. If KA < 0, then the country has a financial
account deficit.
The financial account records all international trade in assets. Assets represent
all forms of ownership claims in things that have value. They include bonds,
Treasury bills, stocks, mutual funds, bank deposits, real estate, currency, and
other types of financial instruments. Perhaps a clearer way to describe exports
of assets is to say that domestic assets are sold to foreigners, whereas imports
of assets mean foreign assets that are purchased by domestic residents.
It is useful to differentiate between two different types of assets. First, some
assets represent IOUs (i.e., I owe you). In the case of bonds, savings accounts,
Treasury bills, and so on, the purchaser of the asset agrees to give money to
the seller of the asset in return for an interest payment plus the return of the
principal at some time in the future. These asset purchases represent
borrowing and lending. When the U.S. government sells a Treasury bill (T-bill),
for example, it is borrowing money from the purchaser of the T-bill and agrees
to pay back the principal and interest in the future. The Treasury bill certificate,
held by the purchaser of the asset, is an IOU, a promissory note to repay
principal plus interest at a predetermined time in the future.
The second type of asset represents ownership shares in a business or
property, which is held in the expectation that it will realize a positive rate of
return in the future. Assets, such as common stock, give the purchaser an
ownership share in a corporation and entitle the owner to a stream of dividend
payments in the future if the company is profitable. The future sale of the
stock may also generate a capital gain if the future sales price is higher than
24
BASIC KNOWLEDGE
the purchase price. Similarly, real estate purchases—say, of an office

building—entitle the owner to the future stream of rental payments by the
tenants in the building. Owner-occupied real estate, although it does not
generate a stream of rental payments, does generate a stream of housing
services for the occupant-owners. In either case, if real estate is sold later at a
higher price, a capital gain on the investment will accrue.
An important distinction exists between assets classified as IOUs and assets
consisting of ownership shares in a business or property. First of all, IOUs
involve a contractual obligation to repay principal plus interest according to
the terms of the contract or agreement. Failure to do so is referred to as a
default on the part of the borrower and is likely to result in legal action to force
repayment. Thus international asset purchases categorized as IOUs represent
international borrowing and lending.
Ownership shares, on the other hand, carry no such obligation for repayment
of the original investment and no guarantee that the asset will generate a
positive rate of return. The risk is borne entirely by the purchaser of the asset.
If the business is profitable, if numerous tenants can be found, or if real estate
values rise over time, then the purchaser of the asset will make money. If the
business is unprofitable, office space cannot be leased, or real estate values fall,
then the purchaser will lose money. In the case of international transactions
for ownership shares, there is no resulting international obligation for
repayment.
KEY NOTES
• The trade balance may describe a variety of different ways to account
for the difference between exports and imports.
25
BASIC KNOWLEDGE
• The current account is the broadest measure of trade flows between

countries encompassing goods, services, income payments and receipts,
and unilateral transfers.
• The merchandise trade balance is a more narrow measure of trade
between countries encompassing only traded goods.
• Net exports often refer to the balance on goods and services alone.
• GDP is a measure of national income that includes all production that
occurs within the borders of a country. It is measured by using the goods
and services balance for exports and imports.
• GNP is a measure of national income that includes all production by U.S.
citizens that occurs anywhere in the world. It is measured by using the
current account balance for exports and imports.
• The financial account balance measures all exports and imports of assets,
which means foreign purchases of domestic assets and domestic
purchases of foreign assets.
26
BASIC KNOWLEDGE
3 Part 3 - Trade Imbalances

3.1 Overview of Trade Imbalances
There is a popular and pervasive myth about international trade. The myth,
simply stated, is that trade deficits are bad and trade surpluses are good. Good
or bad for whom, one might ask? Well, for the entire country.
The presence of a trade deficit, or an increase in the trade deficit in a previous
month or quarter, is commonly reported as a sign of distress. Similarly, a
decrease in a trade deficit, or the presence of or increase in a trade surplus, is
commonly viewed as a sign of strength in an economy.
Unfortunately, these perceptions and beliefs are somewhat misguided. In
general, it is simply not true that a trade deficit is a sign of a weak economy
and a trade surplus is a sign of a strong economy. Merely knowing that a
country has a trade deficit, or that a trade deficit is rising, is not enough
information to say anything about the current or future prospects for a
country—and yet that is precisely how the statistics are often reported.
The truth about trade deficits is that sometimes they are good, sometimes
they are bad, but most times, they are benign (i.e., they just don’t matter).
There are situations in which trade deficits could be interpreted as a sign of a
strong thriving economy. There are other situations in which trade deficits
could be indicative of economic problems. In most situations, however, trade
deficits are not large enough to warrant a positive or negative interpretation.
In this case, they should be viewed without interest. These same points apply
to trade surpluses as well.
27
BASIC KNOWLEDGE
The purpose of this part is to explain, clearly and intuitively, the circumstances
in which trade imbalances should be interpreted as good and the
circumstances in which they are bad. The section will show situations in which
trade deficits can indeed lead to long-term harm for an economy. However, it
will also show cases in which trade deficits significantly improve a country’s
long-term economic prospects. We will highlight cases in which trade surpluses
are appropriate and a sign of strength for a country, and we will show other
cases in which trade surpluses may correspond to current demise or even an
eventual collapse of an economy.
Most important, one should realize after reading this part that merely knowing
that a country has a trade deficit or surplus is not enough information to say
anything substantive about the strength of a country or its economic prospects.
KEY NOTE
• Trade deficits or trade surpluses can be good, bad, or benign depending
on the underlying economic circumstances.
3.2 Trade Imbalances and Jobs
One of the main reasons trade deficits are considered deleterious is because of
a common argument that trade deficits result in job losses. The rationale
behind this argument is simple and convincing. There are two parts to the
story that begin with the definition of a trade deficit.
First, a trade deficit arises whenever imports exceed exports. One simple
reason for an imbalance of this kind is that imports are too large or at least
larger than they would be under balanced trade. The most common reason
offered in developed countries for why imports are too large is that low import
prices arise because less-developed countries have exceedingly low wages paid
28
BASIC KNOWLEDGE
to workers, lax health and safety standards, or more lenient environmental

policies, all of which contribute to a veritable flood of imports.
The effect of excessive imports is said to be the purchase of cheaper foreign
goods by domestic consumers rather than purchasing the slightly more
expensive domestic varieties. As demand for domestic firms’ products falls,
these firms are forced to downsize, resulting in the layoff of domestic workers.
Thus it is said that trade deficits cause the loss of domestic jobs.
The second story argues that the reason imports exceed exports is because
exports are too low; they are smaller than they should be. The most common
reason given for low exports, especially in the developed countries, is the
relatively high barriers to trade in developing countries. Although many
countries participate in the World Trade Organization (WTO), the average
applied tariffs still remain considerably higher in developing countries.
The effect of insufficient exports is that products that could be produced and
sold abroad are not produced and sold abroad because of the barriers to trade.
If the barriers were only removed, then exports would expand and jobs would
be created in the country.
Thus since both of these stories can operate simultaneously, most observers
are convinced that trade deficits indeed will cause job losses. Turn the deficit
around, perhaps so much so as to induce a trade surplus, and this logic
suggests that more jobs will be created.
This argument is very convincing because there is an element of truth to it.
Changes in import and export patterns will certainly have competitive impacts
on some industries and could produce temporary job losses. However, this
doesn’t mean that a country with a trade deficit generates fewer overall jobs
than a country with a trade surplus. Nor does it mean that increases in a
country’s trade deficit will necessarily lead to economy-wide job losses.
29
BASIC KNOWLEDGE
One reason job losses may not occur has to do with the deceptive nature of
the previous job loss stories. The stories are convincing as far as they go, but
unfortunately, they don’t go far enough. In other words, the job loss stories
have some validity, but they are incomplete; they don’t tell the full story, and
as a result they tend to mislead.
The rest of the story (as Paul Harvey would have said) is to recognize that when
trade deficits arise on the current account, there is an equal and opposite
trade surplus on the financial account of the balance of payments. A financial
account surplus means that foreigners are purchasing domestic assets. Some
of these purchases consist of equities such as stocks and real estate, while
other asset purchases involve the lending of money as when foreigners
purchase a government bond. In any case, that money flows back into the
deficit country and ultimately is spent by someone. That someone could be the
previous holder of the real estate or it could be the domestic government.
When it is spent, it creates demands for goods and services that in turn create
jobs in those industries.
Now consider for a moment the following thought experiment. Suppose we
could instantly change the behavior of the foreign lenders generating the
financial account surplus (and the related trade deficit). Suppose they decide
at once not to lend the money to the government or not to purchase real
estate but instead decide to purchase domestic goods. The increase in goods
purchases by foreigners would imply that export demand and hence exports
will rise. Indeed, they will rise sufficiently to eliminate the trade deficit. And
because of the increase in exports, jobs will be created in the export industries.
However, at the same time export jobs are created, other jobs in the economy
are being lost. That’s because now less money is there to purchase the real
estate or to lend to the government. Thus the elimination of the trade deficit
30
BASIC KNOWLEDGE
doesn’t create jobs in the aggregate, but it will change which sectors have
more and less demand for its products. In other words, changes in the trade
deficit will ultimately affect only where the jobs are in the economy (i.e., in
which industries), not how many jobs there are.
The one exception to this, and one of the main reasons the job loss stories
remain so convincing, is when there are rapid changes in the trade deficit or
surplus. Rapid changes, like the thought experiment above, would require
adjustments of workers between industries. During that adjustment process,
some workers will be temporarily unemployed. If that adjustment involves an
increase in the trade deficit or a decrease in the trade surplus, the temporary
jobs effect will be very noticeable in the tradable products industries. However,
if the adjustment involves a decrease in the deficit or an increase in the surplus,
then the job losses will more likely occur in the nontradable products sectors
and it will be difficult to connect those job losses to the changes in the trade
balance.
KEY NOTES
• Trade deficits are often incorrectly presumed to cause job losses in an
economy.
• The job-loss stories suggest that trade deficits arise due to excessive
imports or insufficient exports and that by eliminating a deficit a country
can create jobs in the economy.
• The job-loss story is incomplete though because it ignores the demand
and jobs caused by the financial account surplus.
• When all effects of trade imbalances are accounted for, trade deficits
may cause no more than temporary job losses in transition but not
affect the aggregate level of jobs in an economy.
31
BASIC KNOWLEDGE
• Evidence from the United States over the past twenty years is used to
show that the relationship between trade deficits and the
unemployment rate is the opposite from what the popular “trade
deficits cause job losses” stories would suggest.
3.3 How to Evaluate Trade Imbalances
A quick reading of business and financial newspapers and magazines often

reveals a number of misunderstandings about economic relationships. One of
the most notable is the widespread conviction that trade deficits are a
troubling economic condition that indicates weakness in an economy, while
trade surpluses are a sign of strength for an economy. Although these beliefs
are well founded in some circumstances, they are not valid as a general
principle. A careful look at the implications of trade imbalances reveals that
trade deficits can, at times, be an indicator of rising economic stature, while
trade surpluses can be associated with economic disaster. In many other cases,
perhaps most, trade imbalances are simply benign—that is, they do not
represent a serious threat or imply a notable benefit.
There are several reasons why misunderstandings about trade imbalances
persist. The first problem relates to the terminology. A deficit, regardless of the
context, sounds bad. To say that a business’s books are in deficit, that a
government’s budget is in deficit, or that a country’s trade balance is in deficit,
simply sounds bad. A surplus, in contrast, sounds pretty good. For a business,
clearly we’d prefer a surplus, to be in the black, to make a profit. Likewise, a
budget surplus or a trade surplus must be good as well. Lastly, balance seems
either neutral or possibly the ideal condition worth striving for. From an
accountant’s perspective, balance is often the goal. Debits must equal credits,
32
BASIC KNOWLEDGE
and the books must balance. Surely, this terminology must contribute to the
confusion, at least in a small way, but it is not accurate in describing trade
imbalances in general.
A second reason for misunderstandings, especially with regard to deficits, may
be a sense of injustice or inequity because foreigners are unwilling to buy as
many of our goods as we buy of theirs. Fairness would seem to require
reciprocity in international exchanges and therefore balanced trade. This
misunderstanding could be easily corrected if only observers were aware that
a country’s balance of payments, which includes trade in goods, services, and
assets, is always in balance. There are no unequal exchanges even when a
country runs a trade deficit.
A third reason for the misunderstanding is that trade deficits are indeed bad
for some countries in some situations while surpluses are sometimes
associated with good economic outcomes. One needs only to note the many
international debt crises experienced by countries after they had run
persistent and very large trade deficits. One could also look at the very high
growth rates of Japan in the 1980s and China in the last few decades for
examples of countries with large trade surpluses that have seemingly fared
very well.
However, despite these examples, one should not conclude that any country
that has a trade deficit or whose trade deficit is rising is necessarily in a
potentially dangerous situation; nor should we think that just because a
country has a trade surplus that it is necessarily economically healthy. To see
why, we must recognize that trade imbalances represent more than just an
imbalance in goods and services trade.
Any imbalance in goods and services trade implies an equal and opposite
imbalance in asset trade. When a country runs a trade deficit (more
33
BASIC KNOWLEDGE
exhaustively labeled a current account deficit), it is also running a financial

account surplus; similarly, a trade surplus corresponds to a financial account
deficit. Imbalances on the financial account mean that a country is a net seller
of international assets (if a financial account surplus) or a net buyer of
international assets (if a financial account deficit).
One way to distinguish among good, bad, or benign trade imbalances is to
recognize the circumstances in which it is good, bad, or benign to be a net
international borrower or lender, a net purchaser, or seller of ownership
shares in businesses and properties.
34
BASIC KNOWLEDGE
4 Part 4 - Foreign Exchange Markets and

Rates of Return
People trade one national currency for another for one reason: they want to
do something with the other currency. What they might do consists of one of
two things: either they wish to spend the money, acquiring goods and services,
or they wish to invest the money.
This part introduces the foreign exchange market for currency trades. It
highlights some of the more obvious, although sometimes confusing, features
and then turns attention to the motivations of foreign investors. One of the
prime motivations for investing in another country is because one hopes to
make more money on an investment abroad. How an investor calculates and
compares those rates of returns are explored in this part.
4.1 The Forex: Participants and Objectives
The foreign exchange market (Forex) is not a market like the New York Stock
Exchange, where daily trades of stock are conducted in a central location.
Instead, the Forex refers to the activities of major international banks that
engage in currency trading. These banks act as intermediaries between the
true buyers and sellers of currencies (i.e., governments, businesses, and
individuals). These banks will hold foreign currency deposits and stand ready to
exchange these for domestic currency upon demand. The exchange rate (ER)
will be determined independently by each bank but will essentially be
determined by supply and demand in the market. In other words, the bank sets
the exchange rate at each moment to equalize its supply of foreign currency
35
BASIC KNOWLEDGE
with the market demand. Each bank makes money by collecting a transactions
fee for its “exchange services.”
It is useful to categorize two distinct groups of participants in the Forex, those
whose transactions are recorded on the current account (importers and
exporters) and those whose transactions are recorded on the financial account
(investors).
4.1.1 Participants
a) Importers and Exporters
Anyone who imports or exports goods and services will need to exchange
currencies to make the transactions. This includes tourists who travel abroad;
their transactions would appear as services in the current account. These
businesses and individuals will engage in currency trades daily; however, these
transactions are small in comparison to those made by investors.
b) International Investors, Banks, Arbitrageurs, and Others
Most of the daily currencies transactions are made by investors. These

investors, be they investment companies, insurance companies, banks, or
others, are making currency transactions to realize a greater return on their
investments or holdings. Many of these companies are responsible for
managing the savings of others. Pension plans and mutual funds buy and sell
billions of dollars worth of assets daily. Banks, in the temporary possession of
the deposits of others, do the same. Insurance companies manage large
portfolios that act as their capital to be used to pay off claims on accidents,
casualties, and deaths. More and more of these companies look internationally
to make the most of their investments.
36
BASIC KNOWLEDGE
It is estimated by the Bank of International Settlements that over $3 trillion (or

$3,000 billion) worth of currency is traded every day. Only about $60 to $100
billion of trade in goods and services takes place daily worldwide. This suggests
that many of the currency exchanges are done by international investors
rather than importers and exporters.
4.1.2 Investment Objectives
Investors generally have three broad concerns when an investment is made.

They care about how much money the investment will earn over time, they
care about how risky the investment is, and they care about how liquid, or
convertible, the asset is.
1. Rate of return (RoR). The percentage change in the value of an asset
over some period.
Investors purchase assets as a way of saving for the future. Anytime an
asset is purchased, the purchaser is forgoing current consumption for
future consumption. To make such a transaction worthwhile the
investors hope (sometimes expect) to have more money for future
consumption than the amount they give up in the present. Thus
investors would like to have as high a rate of return on their investments
as possible.
Example 1: Suppose a Picasso painting is purchased in 1996 for $500,000.
One year later, the painting is resold for $600,000. The rate of return is
calculated as : 100/500 = 20(%)
Example 2: $1,000 is placed in a savings account for one year at an
annual interest rate of 10 percent. The interest earned after one year is
37
BASIC KNOWLEDGE
$1,000 × 0.10 = $100. Thus the value of the account after one year is
$1,100. The rate of return is 100/1000 = 10(%)
This means that the rate of return on a domestic interest-bearing
account is merely the interest rate.
2. Risk. The second primary concern of investors is the riskiness of the
assets. Generally, the greater the expected rate of return, the greater
the risk. Invest in an oil wildcat endeavor and you might get a 1,000
percent return on your investment—that is, if you strike oil. The chances
of doing so are likely to be very low, however. Thus a key concern of
investors is how to manage the trade-off between risk and return.
3. Liquidity. Liquidity essentially means the speed with which assets can be
converted to cash. Insurance companies need to have assets that are
fairly liquid in the event that they need to pay out a large number of
claims. Banks also need to be able to make payouts to their depositors,
who may request their money back at any time.
KEY NOTES
• Participants in the foreign exchange markets can be classified into
traders and investors.
• Traders export or import goods and services whose transactions appear
on the current account of the balance of payments.
• Investors purchase or sell assets whose transactions appear on the
financial account of the balance of payments.
• The three main concerns for any investor are first to obtain a high rate of
return, second to minimize the risk of default, and third to maintain an
acceptable degree of liquidity.
• The rate of return on an asset is the percentage change in its value over
a period.
38
BASIC KNOWLEDGE
4.2 Exchange Rate:

4.2.1 Definitions
Anyone who has ever traveled to another country has probably had to deal
with an exchange rate between two currencies. (I say “probably” because a
person who travels from, say, Italy to Spain continues to use euros.) In a sense,
exchange rates are very simple. However, despite their simplicity they never
fail to generate confusion. To overcome that confusion this part begins by
offering straightforward definitions and several rules of thumb that can help
with these problems.
The exchange rate (ER) represents the number of units of one currency that
exchanges for a unit of another. There are two ways to express an exchange
rate between two currencies (e.g., between the U.S. dollar [$] and the British
pound [£]). One can either write $/£ or £/$. These are reciprocals of each other.
Thus if E is the $/£ exchange rate and V is the £/$ exchange rate, then E = 1/V.
For example, on January 6, 2010, the following exchange rates prevailed:
E$/£ = 1.59, which implies V£/$ = 0.63,
and
V¥/$ = 92.7, which implies E$/¥ = 0.0108.
4.2.2 Currency Value
It is important to note that the value of a currency is always given in terms of

another currency. Thus the value of a U.S. dollar in terms of British pounds is
the £/$ exchange rate. The value of the Japanese yen in terms of dollar is the
$/¥ exchange rate.
Note that we always express the value of all items in terms of something else.
Thus the value of a quart of milk is given in dollars, not in quarts of milk. The
39
BASIC KNOWLEDGE
value of car is also given in dollar terms, not in terms of cars. Similarly, the
value of a dollar is given in terms of something else, usually another currency.
Hence, the rupee/dollar exchange rate gives us the value of the dollar in terms
of rupees.
This definition is especially useful to remember when one is dealing with
unfamiliar currencies. Thus the value of the euro (€) in terms of British pounds
is given as the £/€ exchange rate.
Similarly, the peso/euro exchange rate refers to the value of the euro in terms
of pesos.
Currency appreciation means that a currency appreciates with respect to
another when its value rises in terms of the other. The dollar appreciates with
respect to the yen if the ¥/$ exchange rate rises.
Currency depreciation, on the other hand, means that a
currency depreciates with respect to another when its value falls in terms of
the other. The dollar depreciates with respect to the yen if the ¥/$ exchange
rate falls.
Note that if the ¥/$ rate rises, then its reciprocal, the $/¥ rate, falls. Since the
$/¥ rate represents the value of the yen in terms of dollars, this means that
when the dollar appreciates with respect to the yen, the yen must depreciate
with respect to the dollar.
The rate of appreciation (or depreciation) is the percentage change in the
value of a currency over some period.
Example 1: U.S. dollar (US$) to the Canadian dollar (C$)
On January 6, 2010, EC$/US$ = 1.03.On January 6, 2009, EC$/US$ = 1.19.
Use the percentage change formula, (new value − old value)/old value:
Multiply by 100 to write as a percentage to get
−0.134 × 100 = −13.4%.
40
BASIC KNOWLEDGE
Since we have calculated the change in the value of the U.S. dollar in terms of
Canadian dollar, and since the percentage change is negative, this means that
the dollar has depreciated by 13.4 percent with respect to the C$ during the
previous year.
Example 2: U.S. dollar ($) to the Pakistani rupee (R)
On January 6, 2010, ER/$ = 84.7.On January 6, 2010, ER/$ = 79.1.
Use the percentage change formula, (new value − old value)/old value:
Multiply by 100 to write as a percentage to get
+0.071 × 100 = +7.1%.
Since we have calculated the change in the value of the U.S. dollar, in terms of
rupees, and since the percentage change is positive, this means that the dollar
has appreciated by 7.1 percent with respect to the Pakistani rupee during the
past year.
4.2.3 Other Exchange Rate Terms
Arbitrage generally means buying a product when its price is low and then
reselling it after its price rises in order to make a profit. Currency arbitrage
means buying a currency in one market (e.g., New York) at a low price and
reselling, moments later, in another market (e.g., London) at a higher price.
The spot exchange rate refers to the exchange rate that prevails on the spot,
that is, for trades to take place immediately. (Technically, it is for trades that
occur within two days.)
The forward exchange rate refers to the rate that appears on a contract to
exchange currencies either 30, 60, 90, or 180 days in the future.
For example, a corporation might sign a contract with a bank to buy euros for
U.S. dollars sixty days from now at a predetermined ER. The predetermined
41
BASIC KNOWLEDGE
rate is called the sixty-day forward rate. Forward contracts can be used to
reduce exchange rate risk.
For example, suppose an importer of BMWs is expecting a shipment in sixty
days. Suppose that upon arrival the importer must pay €1,000,000 and the
current spot ER is 1.20 $/€.
Thus if the payment were made today it would cost $1,200,000. Suppose
further that the importer is fearful of a U.S. dollar depreciation. He doesn’t
currently have the $1,200,000 but expects to earn more than enough in sales
over the next two months. If the U.S. dollar falls in value to, say, 1.30 $/€
within sixty days, how much would it cost the importer in dollars to purchase
the BMW shipment?
The shipment would still cost €1,000,000. To find out how much this is in
dollars, multiply €1,000,000 by 1.30 $/€ to get $1,300,000.
Note that this is $100,000 more for the cars simply because the U.S. dollar
value changed.
One way the importer could protect himself against this potential loss is to
purchase a forward contract to buy euros for U.S. dollars in sixty days. The ER
on the forward contract will likely be different from the current spot ER. In part,
its value will reflect market expectations about the degree to which currency
values will change in the next two months. Suppose the current sixty-day
forward ER is 1.25 $/€, reflecting the expectation that the U.S. dollar value will
fall. If the importer purchases a sixty-day contract to buy €1,000,000, it will
cost him $1,250,000 (i.e., $1,000,000 × 1.25 $/€). Although this is higher than
what it would cost if the exchange were made today, the importer does not
have the cash available to make the trade today, and the forward contract
would protect the importer from an even greater U.S. dollar depreciation.
42
BASIC KNOWLEDGE
When the forward ER is such that a forward trade costs more than a spot trade
today costs, there is said to be a forward premium. If the reverse were true,
such that the forward trade were cheaper than a spot trade, then there is
a forward discount.
A currency trader is hedging if he or she enters into a forward contract to
protect oneself from a downside loss. However, by hedging the trader also
forfeits the potential for an upside gain. Suppose in the story above that the
spot ER falls rather than rises. Suppose the ER fell to 1.10 $/€. In this case, had
the importer waited, the €1,000,000 would only have cost $1,100,000 (i.e.,
$1,000,000 × 1.10 $/€). Thus hedging protects against loss but at the same
time eliminates potential unexpected gain.
KEY NOTES
• An exchange rate denominated x/y gives the value of y in terms of x.
When an exchange rate denominated x/y rises, then y has appreciated in
value in terms of x, while x has depreciated in terms of y.
• Spot exchange rates represent the exchange rate prevailing for currency
trades today. Forward, or future, exchange rates represent the exchange
values on trades that will take place in the future to fulfill a
predetermined contract.
• Currency arbitrage occurs when someone buys a currency at a low price
and sells shortly afterward at a higher price to make a profit.
• Hedging refers to actions taken to reduce the risk associated with
currency trades.
4.3 Calculating Rate of Returns on International Investments
43
BASIC KNOWLEDGE
Suppose that an investor holding U.S. dollars must decide between two
investments of equal risk and liquidity. Suppose one potential investment is a
one-year certificate of deposit (CD) issued by a U.S. bank while a second
potential investment is a one-year CD issued by a British bank. For simplicity
we’ll assume that interest is calculated on both CDs using a simple interest
rather than with a compounding formula. A CD is a type of deposit that
provides a higher rate of interest to the depositor in return for a promise to
keep the money deposited for a fixed amount of time. The time period could
be six months, one year, two years, or any other period decided by the bank. If
the depositor wants to withdraw the money earlier, she must pay a penalty.
Since we imagine that an investor wants to obtain the highest rate of return
(RoR) possible, given acceptable risk and liquidity characteristics, that investor
will choose the investment with the highest rate of return. If the investor acted
naively, she might simply compare interest rates between the two investments
and choose the one that is higher. However, this would not necessarily be the
best choice. To see why, we need to walk through the calculation of rates of
return on these two investments.
First, we need to collect some data, which we will do in general terms rather
than use specific values. Examples with actual values are presented in a later
section.
Let E$/£ = the spot ER.E$/£e = the expected ER one year from now.
i$ = the one-year interest rate on a CD in the United States (in decimal form).
i£ = the one-year interest rate on a CD in Britain (in decimal form).
4.3.1 U.S. Rate of Return
44
BASIC KNOWLEDGE
The rate of return on the U.S. CD is simply the interest rate on that deposit.
More formally,
RoR$ = i$.
This is because the interest rate describes the percentage increase in the value
of the deposit over the course of the year. It is also simple because there is no
need to convert currencies.
4.3.2 British Rate of Return
The rate of return on the British CD is more difficult to determine. If a U.S.

investor, with dollars, wants to invest in the British CD, she must first exchange
dollars for pounds on the spot market and then use the British pound (£) to
purchase the British CD. After one year, she must convert pounds back to
dollars at the exchange rate that prevails then. The rate of return on that
investment is the percentage change in dollar value during the year. To
calculate this we can follow the procedure below.
Suppose the investor has P dollars to invest (P for principal).
Step 1: Convert the dollars to pounds.
is the number of pounds the investor will have at the beginning of the year.
Step 2: Purchase the British CD and earn interest in pounds during the year.
is the number of pounds the investor will have at the end of the year. The first
term in parentheses returns the principal. The second term is the interest
payment.
Step 3: Convert the principal plus interest back into dollars in one year.
is the number of dollars the investor can expect to have at the end of the year.
45
BASIC KNOWLEDGE
The rate of return in dollar terms from this British investment can be found by
calculating the expected percentage change in the value of the investor’s dollar
assets over the year.
Thus the rate of return on the foreign investment is more complicated because
the set of transactions is more complicated. For the U.S. investment, the
depositor simply deposits the dollars and earns dollar interest at the rate given
by the interest rate. However, for the foreign deposit, the investor must first
convert currency, then deposit the money abroad earning interest in foreign
currency units, and finally reconvert the currency back to dollars. The rate of
return depends not only on the foreign interest rate but also on the spot
exchange rate and the expected exchange rate one year in the future.
Note that according to the formula, the rate of return on the foreign deposit is
positively related to changes in the foreign interest rate and the expected
foreign currency value and negatively related to the spot foreign currency
value.
KEY NOTES
• For a dollar investor, the rate of return on a U.S. deposit is equal to the
interest rate: RoR$ = i$.
• For a dollar investor, the rate of return on a foreign deposit depends on
the foreign interest rate, the spot exchange rate, and the exchange rate
expected to prevail at the time the deposit is redeemed: In particular, .
46
BASIC KNOWLEDGE
5 Part 5 - Fixed versus Floating Exchange

Rates
One of the big issues in international finance is the appropriate choice of a
monetary system. Countries can choose between a floating exchange rate
system and a variety of fixed exchange rate systems. Which system is better is
explored in this part. However, rather than suggesting a definitive answer, the
part highlights the pros and cons of each type of system, arguing in the end
that both systems can and have worked in some circumstances and failed in
others.
5.1 Overview of Fixed versus Floating Exchange Rates
This part addresses what is perhaps the most important policy issue in
international finance: to have fixed or floating exchange rates. The part focuses
on three main features that affect the choice of system: volatility and risk,
inflationary consequences, and monetary autonomy.
Volatility and risk refers to the tendency for exchange rates to change and the
effect these changes have on the risk faced by traders and investors. Although
in floating exchange systems volatility is a natural day-to-day occurrence, even
in fixed exchange systems, devaluations or revaluations make volatility an issue.
This part compares the two systems in light of this issue.
Inflationary consequences are shown to be a major potential problem for
countries with floating exchange rates. For many countries facing this problem,
fixed exchange rate systems can provide relief. The section shows that the
relationship between inflation and the exchange rate system is an important
element in the choice of system.
47
BASIC KNOWLEDGE
Finally, monetary autonomy, and the ability to control the economy, is lost
with the choice of fixed exchange rates. We discuss why this loss of autonomy
can be problematic in some circumstances but not in others.
The part concludes by providing some answers to the policy question, “fixed or
floating?”
KEY NOTES
• Three main features affect the choice of the exchange rate system:
volatility and risk, inflationary consequences, and monetary autonomy.
• The choice between fixed and floating exchange rates is one of the most
important policy decisions in international finance.
5.1.1 Exchange Rate Volatility and Risk
Probably the most important characteristic of alternative exchange rate

systems is the feature used to describe them, namely fixed or floating. Fixed
exchange rates, by definition, are not supposed to change. They are meant to
remain fixed, preferably permanently. Floating rates float up and down and
down and up from year to year, week to week, and minute by minute. What a
floating exchange rate will be a year from now, or even a week from now, is
often very difficult to predict.
Volatility represents the degree to which a variable changes over time. The
larger the magnitude of a variable change, or the more quickly it changes over
time, the more volatile it is.
Since fixed exchange rates are not supposed to change—by definition—they
have no volatility. Please note the cautious wording because fixed exchange
rates are quite frequently devalued or revalued, implying that they can and do
indeed change. However, we will explore this issue in more detail later. A
48
BASIC KNOWLEDGE
floating exchange rate may or may not be volatile depending on how much it
changes over time. However, since floating exchange rates are free to change,
they are usually expected to be more volatile.
Volatile exchange rates make international trade and investment decisions
more difficult because volatility increases exchange rate risk. Exchange rate
risk refers to the potential to lose money because of a change in the exchange
rate. Below are two quick examples of how traders and investors may lose
money when the exchange rate changes.
a) Exchange Rate Risk for Traders
First consider a business that imports soccer balls into the United States.
Suppose one thousand soccer balls purchased from a supplier in Pakistan costs
300,000 Pakistani rupees. At the current exchange rate of 60 Rs/$, it will cost
the importer $5,000 dollars or $5 per soccer ball. The importer determines that
transportation, insurance, advertising, and retail costs will run about $5 per
soccer ball. If the competitive market price for this type of soccer ball is $12, he
will make a $2 profit per ball if all balls are sold.
Suppose the shipment is scheduled to occur in three months and that payment
for the shipment need not be made until that time. Let’s assume the importer
waits to convert currency until the payment is made and that in three months’
time the Pakistani rupee has appreciated to a new value of 55 Rs/$. The
shipment cost in rupees remains the same at Rs 300,000, but the dollar value
of the shipment rises to $5,454 or $5.45 per soccer ball. Assuming the same $5
of extra costs and a $12 final sale price, the importer will now make only $1.45
profit per soccer ball, if all balls are sold. While this is still a profit, it is about 25
percent less than expected when the decision to purchase was made three
months before.
49
BASIC KNOWLEDGE
This is an example of the risk an importer faces because of a change in the

currency value. Of course, it is true that the currency value could have changed
in the opposite direction. Had the rupee value risen to 65 Rs/$, the shipment
value would have cost just $4,615, or $4.62 per ball, generating a profit of
$2.38 per soccer ball. In this case, the currency moves in the importer’s favor.
Thus a volatile exchange rate will sometimes lead to greater losses than
expected, and at other times, to greater gains.
There are several methods to protect oneself from this type of currency risk.
The importer could have exchanged currency at the time the deal was struck
and held his 300,000 rupees in a Pakistani bank until payment is made.
However, this involves a substantial additional opportunity cost since the funds
must be available beforehand and become unusable while they are held in a
Pakistani bank account. Alternatively, the importer may be able to find a bank
willing to write a forward exchange contract, fixing an exchange rate today for
an exchange to be made three months from now.
In any case, it should be clear that exchange rate fluctuations either increase
the risk of losses relative to plans or increase the costs to protect against those
risks.
b) Exchange Rate Risk for Investors
Volatile exchange rates also create exchange rate risk for international
investors. Consider the following example. Suppose in October 2004, a U.S.
resident decides to invest (i.e., save) $10,000 for the next year. Given that the
U.S. dollar had been weakening with respect to the Danish krone for several
years and since the interest rate on a money market deposit was slightly higher
in Denmark at 2.25 percent compared to the 1.90 percent return in the United
States, the investor decides to put the $10,000 into the Danish account. At the
50
BASIC KNOWLEDGE
time of the deposit, the exchange rate sits at 5.90 kr/$. In October 2005, the
depositor cashes in and converts the money back to U.S. dollars. The exchange
rate in October 2005 was 6.23 kr/$.
The rate of return works out to be negative, which means that instead of
making money on the foreign deposit, this investor actually loses $317. Had he
deposited the $10,000 in a U.S. account, he would have had a guaranteed
return of 1.90 percent, earning him $190 instead.
By depositing in a foreign account, the depositor subjected himself to
exchange rate risk. The dollar unexpectedly appreciated during the year,
resulting in a loss. Had the dollar remain fixed in value during that same time,
the foreign return would have been 2.25 percent, which is larger than that
obtained in the United States.
Thus fluctuating exchange rates make it more difficult for investors to know
the best place to invest. One cannot merely look at what the interest rate is
across countries but must also speculate about the exchange rate change.
Make the wrong guess about the exchange rate movement and one could lose
a substantial amount of money.
There are some ways to hedge against exchange rate risk. For example, with
short-term deposits, an investor can purchase a forward contract or enter a
futures market. In these cases, the investor would arrange to sell Danish krone
in the future when the deposit is expected to be converted back to dollars.
Since the future exchange rate is predetermined on such a contract, the rate of
return is guaranteed as well. Thus the risk of floating exchange rates can be
reduced. However, for long-term investment such as foreign direct investment,
these types of arrangements are more difficult and costly to implement.
51
BASIC KNOWLEDGE
c) Volatility and the Choice of Exchange Rate System
On the face of it, floating exchange rates would appear to be riskier than fixed
rates since they are free to change regularly. For this reason, countries may
choose fixed exchange rates to reduce volatility and thus to encourage
international trade and investment.
The problem with this perception is that it has not worked out this way in
practice. A study notes that on average, during the 1970s, 1980s, and 1990s,
the volatility of fixed exchange rates was approximately the same as that of
floating rates. There are two reasons this can occur. First, a currency fixed to
another reserve currency will continue to float against other currencies. Thus
when China pegged its currency to the U.S. dollar, it continued to float with the
dollar vis-à-vis the euro. Second, it is common for fixed currencies to be
devalued or revalued periodically, sometimes dramatically. When this happens,
the effects of volatility are concentrated in a very short time frame and can
have much larger economic impacts.
The second thing noted by this study is that volatility had only a small effect on
bilateral international trade flows, suggesting that the choice of exchange rate
system on trade flows may be insignificant. However, the study does not
consider the effects of volatility on international investment decisions. Other
studies do show a negative relationship between exchange rate volatility and
foreign direct investment. But if these results were true and fixed exchange
rates are just as volatile as floating rates, then there is no obvious exchange
system “winner” in terms of the effects on volatility. Nevertheless, volatility of
exchange rate systems remains something to worry about and consider in the
choice of exchange rate systems.
KEY NOTES
52
BASIC KNOWLEDGE
• Volatile exchange rates make international trade and investment

decisions more difficult because volatility increases exchange rate risk.
• Volatile exchange rates can quickly and significantly change the
expected rates of return on international investments.
• Volatile exchange rates can quickly and significantly change the
profitability of importing and exporting.
• Despite the expectation that fixed exchange rates are less volatile, a
2004 IMF study notes that on average, during the 1970s, 1980s, and
1990s, the volatility of fixed exchange rates was approximately the same
as that of floating rates.
5.1.2 Inflationary Consequences of Exchange Rate Systems
One important reason to choose a system of fixed exchange rates is to try to

dampen inflationary tendencies. Many countries have (over time) experienced
the following kind of situation. The government faces pressure from
constituents to increase spending and raise transfer payments, which it does.
However, it does not finance these expenditure increases with higher taxes
since this is very unpopular. This leads to a sizeable budget deficit that can
grow over time. When the deficits grow sufficiently large, the government may
become unable to borrow additional money without raising the interest rate
on bonds to unacceptably high levels. An easy way out of this fiscal dilemma is
to finance the public deficits with purchases of bonds by the country’s central
bank. In this instance, a country will be financing the budget deficit by
monetizing the debt, also known as printing money. New money means an
increase in the domestic money supply, which will have two effects.
The short-term effect will be to lower interest rates. With free capital mobility,
a reduction in interest rates will make foreign deposits relatively more
53
BASIC KNOWLEDGE
attractive to investors and there is likely to be an increase in supply of

domestic currency on the foreign exchange market. If floating exchange rates
are in place, the domestic currency will depreciate with respect to other
currencies. The long-term effect of the money supply increase will be inflation,
if the gross domestic product (GDP) growth does not rise fast enough to keep
up with the increase in money. Thus we often see countries experiencing a
rapidly depreciating currency together with a rapid inflation rate. A good
example of this trend was seen in Turkey during the 1980s and 1990s.
One effective way to reduce or eliminate this inflationary tendency is to fix
one’s currency. A fixed exchange rate acts as a constraint that prevents the
domestic money supply from rising too rapidly. Here’s how it works.
Suppose a country fixes its currency to another country—a reserve country.
Next, imagine that the same circumstances from the story above begin to
occur. Rising budget deficits lead to central bank financing, which increases the
money supply of the country. As the money supply rises, interest rates
decrease and investors begin to move savings abroad, and so there is an
increase in supply of the domestic currency on the foreign exchange market.
However, now the country must prevent the depreciation of the currency since
it has a fixed exchange rate. This means that the increase in supply of domestic
currency by private investors will be purchased by the central bank to balance
supply and demand at the fixed exchange rate. The central bank will be
running a balance of payments deficit in this case, which will result in a
reduction in the domestic money supply.
This means that as the central bank prints money to finance the budget deficit,
it will simultaneously need to run a balance of payments deficit, which will
soak up domestic money. The net effect on the money supply should be such
as to maintain the fixed exchange rate with the money supply rising
54
BASIC KNOWLEDGE
proportionate to the rate of growth in the economy. If the latter is true, there
will be little to no inflation occurring. Thus a fixed exchange rate system can
eliminate inflationary tendencies.
Of course, for the fixed exchange rate to be effective in reducing inflation over
a long period, it will be necessary that the country avoid devaluations.
Devaluations occur because the central bank runs persistent balance of
payments deficits and is about to run out of foreign exchange reserves. Once
the devaluation occurs, the country will be able to support a much higher level
of money supply that in turn will have a positive influence on the inflation rate.
If devaluations occur frequently, then it is almost as if the country is on a
floating exchange rate system in which case there is no effective constraint on
the money supply and inflation can again get out of control.
To make the fixed exchange rate system more credible and to prevent regular
devaluation, countries will sometime use a currency board arrangement. With
a currency board, there is no central bank with discretion over policy. Instead,
the country legislates an automatic exchange rate intervention mechanism
that forces the fixed exchange rate to be maintained.
For even more credibility, countries such as Ecuador and El Salvador have
dollarized their currencies. In these cases, the country simply uses the other
country’s currency as its legal tender and there is no longer any ability to print
money or let one’s money supply get out of control.
However, in other circumstances fixed exchange rates have resulted in more,
rather than less, inflation. In the late 1960s and early 1970s, much of the
developed world was under the Bretton Woods system of fixed exchange rates.
The reserve currency was the U.S. dollar, meaning that all other countries fixed
their currency value to the U.S. dollar. When rapid increases in the U.S. money
supply led to a surge of inflation in the United States, the other nonreserve
55
BASIC KNOWLEDGE
countries like Britain, Germany, France, and Japan were forced to run balance
of payments surpluses to maintain their fixed exchange rates. These BoP
surpluses raised these countries’ money supplies, which in turn led to an
increase in inflation. Thus, in essence, U.S. inflation was exported to many
other countries because of the fixed exchange rate system.
The lesson from these stories is that sometimes fixed exchange rates tend to
lower inflation while at other times they tend to increase it. The key is to fix
your currency to something that is not likely to rise in value (inflate) too quickly.
In the 1980 and 1990s, when the European Exchange Rate Mechanism (ERM)
was in place, countries were in practice fixed to the German deutschmark.
Since the German central bank was probably the least prone to inflationary
tendencies, all other European countries were able to bring their inflation rates
down substantially due to the ERM system. However, had the countries fixed
to the Italian lira, inflation may have been much more rapid throughout Europe
over the two decades.
Many people propose a return to the gold standard precisely because it fixes a
currency to something that is presumed to be steadier in value over time.
Under a gold standard, inflation would be tied to the increase in monetary gold
stocks. Because gold is strictly limited in physical quantity, only a limited
amount can be discovered and added to gold stocks each year, Thus inflation
may be adequately constrained. But because of other problems with a return
to gold as the monetary support, a return to this type of system seems unlikely.
KEY NOTES
• A fixed exchange rate can act as a constraint to prevent the domestic
money supply from rising too rapidly (i.e., if the reserve currency
country has noninflationary monetary policies).
56
BASIC KNOWLEDGE
• Adoption of a foreign country’s currency as your own is perhaps the

most credible method of fixing the exchange rate.
• Sometimes, as in the Bretton Woods system, a fixed exchange rate
system leads to more inflation. This occurs if the reserve currency
country engages in excessively expansionary monetary policy.
• A gold standard is sometimes advocated precisely because it fixes a
currency to something (i.e., gold) that is presumed to be more steady in
value over time.
5.1.3 Monetary Autonomy and Exchange Rate Systems
Monetary autonomy refers to the independence of a country’s central bank to

affect its own money supply and conditions in its domestic economy. In a
floating exchange rate system, a central bank is free to control the money
supply. It can raise the money supply when it wishes to lower domestic
interest rates to spur investment and economic growth. By doing so it may also
be able to reduce a rising unemployment rate. Alternatively, it can lower the
money supply, to raise interest rates and to try to choke off excessive growth
and a rising inflation rate. With monetary autonomy, monetary policy is an
available tool the government can use to control the performance of the
domestic economy. This offers a second lever of control, beyond fiscal policy.
In a fixed exchange rate system, monetary policy becomes ineffective because
the fixity of the exchange rate acts as a constraint. When the money supply is
raised, it will lower domestic interest rates and make foreign assets
temporarily more attractive. This will lead domestic investors to raise demand
for foreign currency that would result in a depreciation of the domestic
currency, if a floating exchange rate were allowed. However, with a fixed
exchange rate in place, the extra demand for foreign currency will need to be
57
BASIC KNOWLEDGE
supplied by the central bank, which will run a balance of payments deficit and
buy up its own domestic currency. The purchases of domestic currency in the
second stage will perfectly offset the increase in money in the first stage, so
that no increase in money supply will take place.
Thus the requirement to keep the exchange rate fixed constrains the central
bank from using monetary policy to control the economy. In other words, the
central bank loses its autonomy or independence.
In substitution, however, the government does have a new policy lever
available in a fixed system that is not available in a floating system, namely
exchange rate policy. Using devaluations and revaluations, a country can
effectively raise or lower the money supply level and affect domestic outcomes
in much the same way as it might with monetary policy. However, regular
exchange rate changes in a fixed system can destroy the credibility in the
government to maintain a truly “fixed” exchange rate. This in turn could
damage the effect fixed exchange rates might have on trade and investment
decisions and on the prospects for future inflation.
Nonetheless, some countries do apply a semifixed or semifloating exchange
rate system. A crawling peg, in which exchange rates are adjusted regularly, is
one example. Another is to fix the exchange rate within a band. In this case,
the central bank will have the ability to control the money supply, up or down,
within a small range, but will not be free to make large adjustments without
breaching the band limits on the exchange rate. These types of systems
provide an intermediate degree of autonomy for the central bank.
If we ask which is better, monetary autonomy or a lack of autonomy, the
answer is mixed. In some situations, countries need, or prefer, to have
monetary autonomy. In other cases, it is downright dangerous for a central
bank to have autonomy. The determining factor is whether the central bank
58
BASIC KNOWLEDGE
can maintain prudent monetary policies. If the central bank can control money
supply growth such that it has only moderate inflationary tendencies, then
monetary autonomy can work well for a country. However, if the central bank
cannot control money supply growth, and if high inflation is a regular
occurrence, then monetary autonomy is not a blessing.
One of the reasons Britain has decided not to join the eurozone is because it
wants to maintain its monetary autonomy. By joining the eurozone, Britain
would give up its central bank’s ability to control its domestic money supply
since euros would circulate instead of British pounds. The amount of euros in
circulation is determined by the European Central Bank (ECB). Although Britain
would have some input into money supply determinations, it would clearly
have much less influence than it would for its own currency. The decisions of
the ECB would also reflect the more general concerns of the entire eurozone
rather than simply what might be best for Britain. For example, if there are
regional disparities in economic growth (e.g., Germany, France, etc., are
growing rapidly, while Britain is growing much more slowly), the ECB may
decide to maintain a slower money growth policy to satisfy the larger demands
to slow growth and subsequent inflation in the continental countries. The best
policy for Britain alone, however, might be a more rapid increase in money
supply to help stimulate its growth. If Britain remains outside the eurozone, it
remains free to determine the monetary policies it deems best for itself. If it
joins the eurozone, it loses its monetary autonomy.
In contrast, Argentina suffered severe hyperinflations during the 1970s and
1980s. Argentina’s central bank at the time was not independent of the rest of
the national government. To finance large government budget deficits,
Argentina resorted to running the monetary printing presses, which led to the
59
BASIC KNOWLEDGE
severe hyperinflations. In this case, monetary autonomy was a curse, not a

blessing.
In an attempt to restrain the growth of the money supply, Argentina imposed a
currency board in 1992. A currency board is a method of fixing one’s exchange
rate with a higher degree of credibility. By legislating mandatory automatic
currency interventions, a currency board operates in place of a central bank
and effectively eliminates the autonomy that previously existed. Although
Argentina’s currency board experiment collapsed in 2002, for a decade
Argentina experienced the low inflation that had been so elusive during
previous decades.
KEY NOTES
• Monetary autonomy refers to the independence of a country’s central
bank to affect its own money supply and, through that, conditions in its
domestic economy.
• In a fixed exchange rate system, a country maintains the same interest
rate as the reserve country. As a result, it loses the ability to use
monetary policy to control outcomes in its domestic economy.
• In a floating exchange rate system, a country can adjust its money supply
and interest rates freely and thus can use monetary policy to control
outcomes in its domestic economy.
• If the central bank can control money supply growth such that it has only
moderate inflationary tendencies, then monetary autonomy (floating)
can work well for a country. However, if the central bank cannot control
money supply growth, and if high inflation is a regular occurrence, then
monetary autonomy (floating) will not help the country.
5.2 Which Is Better: Fixed or Floating Exchange Rates?
60
BASIC KNOWLEDGE
The exchange rate is one of the key international aggregate variables studied in
an international finance course. It follows that the choice of exchange rate
system is one of the key policy questions.
Countries have been experimenting with different international payment and
exchange systems for a very long time. In early history, all trade was barter
exchange, meaning goods were traded for other goods. Eventually, especially
scarce or precious commodities, for example gold and silver, were used as a
medium of exchange and a method for storing value. This practice evolved into
the metal standards that prevailed in the nineteenth and early twentieth
centuries. By default, since gold and silver standards imply fixed exchange
rates between countries, early experience with international monetary
systems was exclusively with fixed systems. Fifty years ago, international
textbooks dealt almost entirely with international adjustments under a fixed
exchange rate system since the world had had few experiences with floating
rates.
That experience changed dramatically in 1973 with the collapse of the Bretton
Woods fixed exchange rate system. At that time, most of the major developed
economies allowed their currencies to float freely, with exchange values being
determined in a private market based on supply and demand, rather than by
government decree. Although when Bretton Woods collapsed, the
participating countries intended to resurrect a new improved system of fixed
exchange rates, this never materialized. Instead, countries embarked on a
series of experiments with different types of fixed and floating systems.
For example, the European Economic Community (now the EU) implemented
the exchange rate mechanism in 1979, which fixed each other’s currencies
within an agreed band. These currencies continued to float with non-EU
countries. By 2000, some of these countries in the EU created a single currency,
61
BASIC KNOWLEDGE
the euro, which replaced the national currencies and effectively fixed the
currencies to each other immutably.
Some countries have fixed their currencies to a major trading partner, and
others fix theirs to a basket of currencies comprising several major trading
partners. Some have implemented a crawling peg, adjusting the exchange
values regularly. Others have implemented a dirty float where the currency
value is mostly determined by the market but periodically the central bank
intervenes to push the currency value up or down depending on the
circumstances. Lastly, some countries, like the United States, have allowed an
almost pure float with central bank interventions only on rare occasions.
Unfortunately, the results of these many experiments are mixed. Sometimes
floating exchange rate systems have operated flawlessly. At other times,
floating rates have changed at breakneck speed, leaving traders, investors, and
governments scrambling to adjust to the volatility. Similarly, fixed rates have at
times been a salvation to a country, helping to reduce persistent inflation. At
other times, countries with fixed exchange rates have been forced to import
excessive inflation from the reserve country.
No one system has operated flawlessly in all circumstances. Hence, the best we
can do is to highlight the pros and cons of each system and recommend that
countries adopt that system that best suits its circumstances.
Probably the best reason to adopt a fixed exchange rate system is to commit to
a loss in monetary autonomy. This is necessary whenever a central bank has
been independently unable to maintain prudent monetary policy, leading to a
reasonably low inflation rate. In other words, when inflation cannot be
controlled, adopting a fixed exchange rate system will tie the hands of the
central bank and help force a reduction in inflation. Of course, in order for this
to work, the country must credibly commit to that fixed rate and avoid
62
BASIC KNOWLEDGE
pressures that lead to devaluations. Several methods to increase the credibility

include the use of currency boards and complete adoption of the other
country’s currency (i.e., dollarization or euroization). For many countries, for at
least a period, fixed exchange rates have helped enormously to reduce
inflationary pressures.
Nonetheless, even when countries commit with credible systems in place,
pressures on the system sometimes can lead to collapse. Argentina, for
example, dismantled its currency board after ten years of operation and
reverted to floating rates. In Europe, economic pressures have led to some
“talk” about giving up the euro and returning to national currencies. The
Bretton Woods system lasted for almost thirty years but eventually collapsed.
Thus it has been difficult to maintain a credible fixed exchange rate system for
a long period.
Floating exchange rate systems have had a similar colored past. Usually,
floating rates are adopted when a fixed system collapses. At the time of a
collapse, no one really knows what the market equilibrium exchange rate
should be, and it makes some sense to let market forces (i.e., supply and
demand) determine the equilibrium rate. One of the key advantages of floating
rates is the autonomy over monetary policy that it affords a country’s central
bank. When used wisely, monetary policy discretion can provide a useful
mechanism for guiding a national economy. A central bank can inject money
into the system when the economic growth slows or falls, or it can reduce
money when excessively rapid growth leads to inflationary tendencies. Since
monetary policy acts much more rapidly than fiscal policy, it is a much quicker
policy lever to use to help control the economy.
Interestingly, monetary autonomy is both a negative trait for countries
choosing fixed rates to rid themselves of inflation and a positive trait for
63
BASIC KNOWLEDGE
countries wishing have more control over their domestic economies. It turns
out that the key to success in both fixed and floating rates hinges on prudent
monetary and fiscal policies. Fixed rates are chosen to force a more prudent
monetary policy, while floating rates are a blessing for those countries that
already have a prudent monetary policy.
A prudent monetary policy is most likely to arise when two conditions are
satisfied. First, the central bank, and the decisions it makes, must be
independent of the national government that makes government-spending
decisions. If it is not, governments have always been inclined to print money to
finance government-spending projects. This has been the primary source of
high inflation in most countries. The second condition is a clear guideline for
the central bank’s objective. Ideally, that guideline should broadly convey a
sense that monetary policy will satisfy the demands of a growing economy
while maintaining sufficiently low inflation. When these conditions are
satisfied, autonomy for a central bank and floating exchange rates will function
well. Mandating fixed exchange rates can also work well, but only if the system
can be maintained and if the country to which the other country fixes its
currency has a prudent monetary policy.
Both systems can experience great difficulties if prudent fiscal policies are not
maintained. This requires governments to maintain a balanced budget over
time. Balance over time does not mean balance in every period but rather that
periodic budget deficits should be offset with periodic budget surpluses. In this
way, government debt is managed and does not become excessive. It is also
critical that governments do not overextend themselves in terms of
international borrowing. International debt problems have become the bane of
many countries.
64
BASIC KNOWLEDGE
Unfortunately, most countries have been unable to accomplish this objective.

Excessive government deficits and borrowing are the norm for both developing
and developed countries. When excessive borrowing needs are coupled with a
lack of central bank independence, tendencies to hyperinflations and exchange
rate volatility are common. When excessive borrowing is coupled with an
independent central bank and a floating exchange rate, exchange rate volatility
is also common.
Stability of the international payments system then is less related to the type
of exchange rate system chosen than it is to the internal policies of the
individual countries. Prudent fiscal and monetary policies are the keys.
With prudent domestic policies in place, a floating exchange rate system will
operate flawlessly. Fixed exchange systems are most appropriate when a
country needs to force itself to a more prudent monetary policy course.
KEY NOTES
• Historically, no one system has operated flawlessly in all circumstances.
• Probably the best reason to adopt a fixed exchange rate system is
whenever a central bank has been independently unable to maintain
prudent monetary policy, leading to a reasonably low inflation rate.
• Probably the best reason to adopt a floating exchange rate system is
whenever a country has more faith in the ability of its own central bank
to maintain prudent monetary policy than any other country’s ability.
• The key to success in both fixed and floating rates hinges on prudent
monetary and fiscal policies. Fixed rates are chosen to force a more
prudent monetary policy; floating rates are a blessing for those countries
that already have a prudent monetary policy.
65
BASIC KNOWLEDGE
Nguyễn Thị Thùy Dung Bài giảng Tài chính Quốc tế
Mục lục
CHƯƠNG I .................................................................................................................................... 5
TỔNG QUAN VỀ TÀI CHÍNH QUỐC TẾ ............................................................................... 5
1.1 Khái quát về sự hình thành và phát triển của tài chính quốc tế. ....................................... 5
1.1.1 Cơ sở hình thành quan hệ tài chính quốc tế ....................................................................... 5
1.1.2. Khái quát quá trình phát triển tài chính quốc tế .............................................................. 11
1.2. Những vấn đề cơ bản về tài chính quốc tế ......................................................................... 12
1.2.1 Quan niệm về tài chính quốc tế .......................................................................................... 12
1.2.2 Khái niệm tài chính quốc tế................................................................................................ 12
1.2.3 Đặc trưng của các hoạt động tài chính quốc tế ................................................................. 13
1.3 Vai trò của tài chính quốc tế. ............................................................................................... 14
1.3.1 Khai thác các nguồn lực ngoài nước phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội trong nước
....................................................................................................................................................... 14
1.3.2 Thúc đẩy các nền kinh tế quốc gia nhanh chóng hoà nhập vào nền kinh tế thế giới ........... 15
1.3.3 Tạo cơ hội nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực tài chính ..................................... 15
1.4. Nội dung của tài chính quốc tế ........................................................................................... 16
1.4.1 Các quan hệ tiền tệ ............................................................................................................. 16
1.4.2 Các quỹ thuộc tài chính quốc tế ......................................................................................... 17
1.4.3 Các chủ thể thuộc tài chính quốc tế ................................................................................... 18
CHƯƠNG II ................................................................................................................................ 20
TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI .................................................................................................................... 20
2.1. Hệ thống tiền tệ quốc tế (HTTTQT) .................................................................................. 20
2.1.1. Những vấn đề chung về hệ thống tiền tệ quốc tế ............................................................. 20
2.1.2. Các hệ thống tiền tệ quốc tế............................................................................................... 22
2.2. Tổng quan vể tỷ giá hối đoái ............................................................................................... 27
2.2.1. Khái niệm ........................................................................................................................... 27
2.2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái ..................................................................... 28
2.2.3. Tác động của TGHĐ đến các quan hệ kinh tế quốc tế .................................................... 30
2.2.4. Phương pháp điều chỉnh tỷ giá hối đoái ........................................................................... 31
1
CHƯƠNG III............................................................................................................................... 35
THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐI ..................................................................................................... 35
3.1. Tổng quan về thị trường ngoại hối ..................................................................................... 35
3.1.1.Sự ra đời của thị trường ngoại hối..................................................................................... 35
3.1.2.Khái niệm: ........................................................................................................................... 35
3.1.3.Đặc điểm của thị trường ngoại hối: ................................................................................... 36
3.1.4.Chức năng của thị trường ngoại hối: ................................................................................ 36
3.1.5.Các thành phần tham gia thị trường ngoại hối ................................................................. 36
3.1.6.Các nghiệp vụ trên thị trường ngoại hối ............................Error! Bookmark not defined.
3.2 Nội dung hoạt động của thị trường ngoại hối..................................................................... 37
3.2.1 Thị trường tiền gửi.............................................................................................................. 37
3.2.2 Thị trường mua bán ngoại tệ giao ngay ............................................................................ 39
3.3 Các nghiệp vụ trên thị trường ngoại hối ............................................................................. 39
3.3.1 Giao dịch giao ngay ............................................................................................................ 39
3.3.2 Giao dịch mua bán có kỳ hạn ............................................................................................. 41
3.3.3 Giao dịch tương lai ............................................................................................................. 44
3.3.4 Nghiệp vụ quyền chọn ........................................................................................................ 45
3.3.5 Nghiệp vụ hoán đổi ............................................................................................................. 47
3.3.6 Nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ .......................................................................................... 50
3.4.Thị trường ngoại hối ở Việt Nam .........................................Error! Bookmark not defined.
3.4.1. Lịch sử hình thành và phát triển........................................Error! Bookmark not defined.
3.4.2.Thị trường ngoại hối Việt Nam từ khi có Interbank ..........Error! Bookmark not defined.
3.4.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thị trường ngoại hối Việt NamError! Bookmark not
defined.
3.4.4.Giải pháp cho thị trường ngoại hối Việt Nam ....................Error! Bookmark not defined.
CHƯƠNG IV ............................................................................................................................... 52
CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ..................................................................................... 53
4.1 Kết cấu của cán cân thanh toán quốc tế ............................................................................. 53
4.1.1. Khái niệm ........................................................................................................................... 53
4.2. Nguyên tắc ghi chép của cán cân thanh toán quốc tế ....................................................... 57
4.2.1. Ghi chép.............................................................................................................................. 57
2
4.2.2. Hạch toán ( Bút toán kép). ................................................................................................ 57

4.3. Nhân tố ảnh hưởng đến cán cân thanh toán quốc tế. ....................................................... 58
4.3.1. Cán cân mậu dịch .............................................................................................................. 58
4.3.2. Lạm phát............................................................................................................................. 58
4.3.3. Ảnh hưởng của thu nhập quốc dân .................................................................................. 58
4.3.4. Ảnh hưởng của tỷ giá hối đoái .......................................................................................... 58
4.3.5. Sự ổn định chính trị của một đất nước, chính sách đối ngoại của quốc gia .................. 59
4.3.6. Khả năng và trình độ quản lý kinh tế của chính phủ ...................................................... 59
CHƯƠNG V ................................................................................................................................ 63
ĐẦU TƯ QUỐC TẾ CỦA CÁC TỔ CHỨC KINH TẾ VÀ TÀI CHÍNH CÔNG TY ĐA
QUỐC GIA. ................................................................................................................................. 63
5.1. Những vấn đề chung về đầu tư quốc tế .............................................................................. 63
5.1.1.Khái niệm ............................................................................................................................ 63
5.1.2.Nguyên nhân hình thành đầu tư quốc tế ........................................................................... 64
5.2. Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI - Foreign direct investment) ...................................... 67
5.2.1. Khái niệm ........................................................................................................................... 67
5.2.2. Đặc điểm ............................................................................................................................. 67
5.2.3. Vai trò của FDI .................................................................................................................. 67
5.2.4. Cách thức tiến hành đầu tư trực tiếp nước ngoài ............................................................ 70
5.2.5. Các hình thức FDI theo luật ĐTNN của Việt Nam ..........Error! Bookmark not defined.
5.3. Đầu tư gián tiếp - FPI (Foreign Portfolio Investment) ..................................................... 70
5.3.1.Khái niệm: ........................................................................................................................... 70
5.3.2.Đặc điểm: ............................................................................................................................. 70
5.4.Tài chính công ty đa quốc gia .............................................................................................. 71
5.4.1. Khái niệm công ty đa quốc gia .......................................................................................... 71
5.4.2.Đặc điểm hoạt động các công ty đa quốc gia ..................................................................... 71
5.4.3. Sự khác biệt giữa quản lý tài chính của một công ty đa quốc gia so với công ty đơn thuần
nội địa. .......................................................................................................................................... 72
5.4.4. Quản trị tài chính quốc tế ở các công ty đa quốc gia (MNC) .......................................... 74
CHƯƠNG VI ............................................................................................................................... 79
THANH TOÁN QUỐC TẾ ........................................................................................................ 79
3
6.1. Điều kiện trong thanh toán quốc tế .................................................................................... 79

6.1.1. Điều kiện tiền tệ ................................................................................................................. 80
6.1.2. Điều kiện địa điểm thanh toán .......................................................................................... 88
6.1.4. Điều kiện thời gian thanh toán ......................................................................................... 90
6.2. Các phương thức thanh toán quốc tế ................................................................................. 92
6.2.1 Phương thức chuyển tiền ................................................................................................... 92
6.2.2 - Phương thức ghi sổ .......................................................................................................... 93
6.2.3 - Phương thức nhờ thu ....................................................................................................... 94
6.2.4 - Phương thức tín dụng chứng từ ...................................................................................... 95
CHƯƠNG VII ........................................................................................................................... 101
MỘT SỐ TỔ CHỨC TÀI CHÍNH QUỐC TẾ ....................................................................... 101
7.1 Sự hình thành, phân loại và vai trò của các tổ chức tài chính quốc tế........................... 101
7.1.1. Sự hình các tổ chức tài chính quốc tế............................................................................. 101
7.1.2. Phân loại các tổ chức tài chính quốc tế ......................................................................... 102
7.1.3. Vai trò của các tổ chức tài chính quốc tế ...................................................................... 103
7.2. Các tổ chức tài chính mà Việt Nam có quan hệ .............................................................. 104
7.2.1.Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương APECError! Bookmark not
defined.
7.2.2.Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) ...................Error! Bookmark not defined.
7.2.3.Tổ chức thương mại thế giới WTO .....................................Error! Bookmark not defined.
4
CHƯƠNG I
TỔNG QUAN VỀ TÀI CHÍNH QUỐC TẾ
1.1. Khái quát về sự hình thành và phát triển của tài chính quốc tế.
1.1.1. Cơ sở hình thành quan hệ tài chính quốc tế
Tài chính quốc tế là hoạt động tài chính diễn ra trên bình diện quốc tế, giữa
các quốc gia với nhau. Thực chất tài chính quốc tế là sự vận động tiền tệ giữa các
quốc gia gắn liền với các quan hệ hợp tác quốc tế về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã
hội, ngoại giao, quân sự của các quốc gia. Trong mỗi quốc gia, tài chính quốc tế là
một bộ phận cấu thành của toàn bộ hoạt động tài chính của quốc gia nhằm thực hiện
các mục tiêu kinh tế và các chính sách của nhà nước trong quan hệ với cộng đồng
quốc tế.
1.1.1.1. Cơ sở hình thành:
Tài chính quốc tế xuất hiện và hoạt động dựa trên hai cơ sở sau:
a) Cơ sở thứ nhất là quan hệ quốc tế giữa các quốc gia về kinh tế, văn hóa, xã
hội…
b) Cơ sở thứ hai là sự xuất hiện của tiền tệ và tiền tệ thực hiện được chức năng
tiền tệ thế giới
Quá trình hợp tác quốc tế được thực hiện trên cơ sở phân công lao động quốc
tế. Mà phân công lao động quốc tế được thể hiện như một hình thức đặc biệt của
phân công lao động theo lãnh thổ. Việc tham gia vào phân công lao động quốc tế
của mỗi quốc gia bắt nguồn từ yêu cầu phát triển kinh tế của mỗi quốc gia nhằm giải
quyết các nhu cầu của thị trường tiêu thụ, khoa học kỹ thuật, nguyên vật liệu…Mức
độ tham gia phụ thuộc rất nhiều yếu tố như: trình độ phát triển kinh tế, cơ cấu kinh
tế của nền kinh tế quốc dân, các yếu tố về tự nhiên, chế độ chính trị - xã hội, chính
sách đối ngoại của Nhà nước…
Thông qua hợp tác quốc tế chúng ta có thể kết hợp các yếu tố trong nước với
các yếu tố quốc tế, từ đó có thể khai thác có hiệu quả các nguồn lực trong nước và
5
nguồn lực ngoài nước, phát huy những lợi thế cơ bản của nguồn lực trong nước và
tận dụng ưu thế của nguồn lực ngoài nước trong phân công lao động quốc tế và trao
đổi quốc tế. Trong hoạt động kinh tế quốc tế thị trường quốc tế trực tiếp hướng dẫn
các nhà sản xuất kinh doanh trong việc sản xuất và xuất khẩu những sản phẩm nhằm
đáp ứng nhu cầu của thị trường thế giới, thị hiếu của khách hàng nước ngoài, nhập
khẩu những sản phẩm đáp ứng nhu cầu sản xuất và tiêu dùng trong nước, lựa chọn
các bạn hàng, đối tác ký kết hợp đồng…
Trong các hoạt động kinh tế, thì thương mại quốc tế giữ một vai trò hết sức
quan trọng. Thông qua thương mại quốc tế, các luồng hàng hoá, dịch vụ được di
chuyển từ quốc gia này sang quốc gia khác và kéo theo đó là sự di chuyển ngược
chiều các luồng tiền vốn giữa các quốc gia. Sự di chuyển các luồng tiền giữa các
quốc gia là nét đặc trưng của sự vận động của các nguồn tài chính trong hoạt động
tài chính quốc tế và là biểu hiện của quan hệ tài chính quốc tế.
Sự phát triển của hoạt động kinh tế quốc tế kéo theo sự nảy sinh và phát triển
của các quan hệ tài chính quốc tế tuỳ thuộc vào các yếu tố kinh tế và lợi ích của các
bên tham gia quan hệ và chịu sự chi phối của cá quy luật như: quy luật cung cầu,
quy luật giá trị, quy luật cạnh tranh..Bên cạnh các yếu tố đó, sự phát triển của các
quan hệ tài chính quốc tế còn chịu ảnh hưởng của yếu tố chính trị, vào thái độ của
các nhà nước trong quan hệ quốc tế thể hiện ra dưới dạng các chính sách thuế xuất
nhập khẩu, chính sách tín dụng quốc tế, chính sách đầu tư quốc tế… Tuỳ theo các
tính chất và đặc điểm của các hoạt động kinh tế quốc tế mà yếu tố chính trị có tác
động ở những mức độ khác nhau. Có các hoạt động có quan hệ chặt chẽ với chính
trị như: cấp tín dụng, viện trợ phát triển ở cấp chính phủ…Có các hoạt động ít có
mối quan hệ với yếu tố chính trị như: thương mại quốc tế (ngoại thương), đầu tư
quốc tế trực tiếp…vì tham gia chủ yếu các hoạt động này là các tư nhân, các nhà
kinh doanh nên chủ yếu bị tác động bởi yếu tố kinh tế.
6
Như vậy, sự nảy sinh và phát triển của các quan hệ tài chính quốc tế bắt nguồn
từ sự nảy sinh và phát triển của các quan hệ kinh tế và chính trị giữa các quốc gia
trong cộng đồng quốc tế với nhau. Hay các quan hệ kinh tế - chính trị diễn ra trên
phạm vi quốc tế là cơ sở khách quan cho dự hình thành và phát triển của tài chính
quốc tế.
Mặt khác, hoạt động tài chính quốc tế biểu hiện ra thành các hoạt động thu chi
bằng tiền ở các chủ thể kinh tế - xã hội. Trong phạm vi một quốc gia, đồng tiền trong
nước được sử dụng làm phương tiện thanh toán chính thức cho mọi giao dịch đã giúp
thực hiện các hoạt động thu chi bằng tiền để xử lý các quan hệ tài chính gắn liền với
các hoạt động kinh tế - xã hội của các chủ thể. Các quốc gia có đồng tiền riêng khác
nhau với sức mua không giống nhau. Từ đó nảy sinh việc thanh toán cho các hoạt
động và giao dịch giữa các chủ thể ở các quốc gia khác nhau. Trong quá trình phát
triển của xã hội loài người kể từ khi xuất hiện tiền tệ và đòi hỏi của việc thanh toán
quốc tế đã xuất hiện nhiều phương thức khác nhau trong việc xử lý mối quan hệ giữa
các đồng tiền quốc gia và xác định phương tiện dùng trong thanh toán quốc tế. Sự
phát triển của hệ thống tiền tệ quốc tế trải qua nhiều chế độ khác nhau như: hệ thống
lưỡng kim bản vị, hệ thống bản vị cổ điển và hệ thống Bretton Woods. Trong quá
trình xác định phương tiện dùng trong thanh toán quốc tế và xử lý mối quan hệ giữa
các đồng tiền quốc gia, các quốc gia khác nhau có thể lựa chọn các chế độ tỷ giá
khác nhau. Để thực hiện các hoạt động thu chi bằng tiền giữa các quốc gia đòi hỏi
cần phải lựa chọn được phương tiện dùng trong thanh toán quốc tế làm cơ sở cho
việc xác định tỷ giá hối đoái giữa các đồng tiền quốc gia để thực hiện cho việc thanh
toán các giao dịch quốc tế. Như vậy, tiền tệ đã thực hiện chức năng tiền tệ thế giới.
1.1.1.2. Các quan hệ tài chính quốc tế
a) Quan hệ kinh tế và chức năng tiền tệ thế giới của tiền
* Thương mại quốc tế:
7
Thương mại quốc tế là sự trao đổi hàng hóa, dịch vụ giữa các quốc gia thông
qua mua bán và dựa trên những nguyên tắc nhất định.
Nội dung của thương mại quốc tế: Xuất khẩu hàng hóa hữu hình, vô hình, thuê
nước ngoài gia công tái xuất khẩu…
Khi đó, nước bán có sự dịch chuyển hàng ra tiền vào còn nư¬ớc mua (nhập
khẩu) có sự dịch chuyển hàng vào tiền ra. Như vậy, thương mại quốc tế là một nhân
tố quan trọng dẫn đến sự hình thành và phát triển của các quan hệ TCQT.
* Tín dụng quốc tế:
Trong quan hệ kinh tế quốc tế, hình thức hợp tác tín dụng quốc tế giữa các
nước do cung cầu tín dụng lẫn nhau chi phối.
Tín dụng quốc tế gắn liền với hoạt động thươngmại quốc tế. Trước hết đó là
hành vi mua bán chịu. Đầu tiên là nợ bằng hiện vật. Khi tiền tệ xuất hiện với chức
năng tiền tệ thế giới thì nợ bằng tiền là chủ yếu.
Tín dụng quốc tế thể hiện luồng tiền tệ vận động từ quốc gia cho vay sang
quốc gia đi vay.
* Đầu tư quốc tế:
Đầu tư quốc tế thực chất là sự dịch chuyển các luồng tiền từ quốc gia đầu tư
sang quốc gia được đầu tư. Đối với nước nhận đầu tư thì luồng tiền vào. Còn nước
đi đầu tư thì luồng tiền ra.
* Thương mại quốc tế về dịch vụ:
Theo quy định của Hiệp định chung về dịch vụ, tồn tại 04 phương thức cung
ứng dịch vụ sau đây: hiện diện pháp nhân ở nước ngoài, hiện diện thể nhân ở nước
ngoài, cung cấp dịch vụ qua biên giới, cung cấp dịch vụ tại chỗ.
+ Phương thức 1 - Cung ứng dịch vụ qua biên giới (Cross-border supply):
Cung ứng dịch vụ qua biên giới được hiểu là việc cung cấp dịch vụ từ lãnh thổ của
một thành viên đến lãnh thổ của bất kỳ một thành viên nào khác.
8
Ví dụ: việc cung cấp dịch vụ giáo dục trực tuyến (e-learning), học viên có thể
ngồi tại nhà để học, giáo viên nước ngoài cũng không cần di chuyển đến tận nơi
người học để giảng dạy, việc cung ứng dịch vụ được thông qua internet, điện thoại…
Hoặc đối với việc cung cấp dịch vụ pháp lý, luật sư có thể tư vấn cho khách hàng
nước ngoài của mình qua điện thoại, mail…mà không cần gặp gỡ trực tiếp.
+ Phương thứ 2 - Tiêu dùng dịch vụ ở nước ngoài (Consumtion abroad): Tiêu
dùng dịch vụ ở nước ngoài là việc cung cấp dịch vụ trên lãnh thổ của một thành viên,
cho người tiêu dùng dịch vụ của bất kỳ thành viên nào khác.
Ví dụ: khách du lịch đến một quốc gia và sử dụng dịch vụ khách sạn, lữ
hành…ở tại quốc gia đó.
+ Phương thức 3 - Hiện diện thương mại (Commercial presence):
Đây là phương thức cung cấp dịch vụ bởi một nhà cung cấp dịch vụ của một
thành viên, thông qua sự hiện diện thương mại trên lãnh thổ của một thành viên khác.
Ví dụ về ANZ – một trong ba ngân hàng nước ngoài đầu tiên được cấp giấy
phép thành lập tại Việt Nam. Đây chính là việc cung ứng dịch vụ ngân hàng thông
qua hiện diện thương mại.
+ Phương thức 4 - Hiện diện thể nhân (Movement of natural persons): Đây là
phương thức cung ứng dịch vụ, theo đó, dịch vụ được cung ứng với nhà cung ứng
của một thành viên, thông qua hiện diện của nhà cung ứng này ở lãnh thổ của một
thành viên khác. Tuy nhiên, trong phương thức cung ứng này, nhà cung ứng dịch vụ
chỉ là một thể nhân.
Ví dụ như một người Việt Nam mở một quán Bún bò ở Nhật Bản hoặc một
người Việt Nam ở một văn phòng tư vấn tâm lí ở Mỹ.
b) Quan hệ quốc tế về văn hóa, xã hội và chức năng tiền tệ thế giới của tiền
* Quan hệ quốc tế về giáo dục:
9
Hiện nay có xu hướng các nước gửi học sinh đi đào tạo ở các nước khác nhau
trên thế giới đặc biệt là các nước phát triển về giáo dục hoặc người quốc gia này
sang các quốc gia khác để giảng dạy, đào tạo và nghiên cứu.
Thực chất đây là việc cung cấp dịch vụ giữa các quốc gia với nhau (hoặc phải
trả học phí hoặc chính phủ nước sở tại viện trợ cấp học bổng). Từ đây làm phát sinh
quan hệ tiền tệ giữa các quốc gia.
* Liên hiệp về y tế: Có hai xu hướng đó là:
+ Trao đổi các thành tựu y học của các quốc gia.
+ Xu hướng các bệnh nhân đi chữa bệnh ở nước ngoài đặc biệt các nư¬ớc có
nền y học tiên tiến.
Thực chất trao đổi dịch vụ y tế giữa các quốc gia. Người chữa bệnh hư¬ởng
dịch vụ ở nước chữa bệnh và họ phải chi trả dịch vụ (luồng tiền vận động ngược
chiều với luồng dịch vụ.
* Quan hệ về văn hóa nghệ thuật:
Nhu cầu khám phá các nền văn hoá của các quốc gia khác vừa thoả mãn tính
tò mò vừa giúp các quốc gia có thể học hỏi, giao thoa, tạo nên các giá trị và các nét
văn hoá mới, đáp ứng được nhu cầu phát triển của xã hội hiện đại đang ngày càng
đa dạng và sống động hơn.
c. Quan hệ về chính trị, quân sự ngoại giao và chức năng tiền tệ thế giới của
tiền
* Về chính trị:
Trong các hoạt động về chính trị, trên thế giới có xu hướng liên kết một số
quốc gia lại hình thành các khối nhằm bảo vệ an ninh chính trị trong khối.
Bên cạnh đó, khi các nước có quan hệ trao đổi qua lại lẫn nhau vì các mục
đích chính trị thì sẽ kéo theo đó có những luồng tiền tệ dịch chuyển giữa các quốc
gia và phát sinh quan hệ ngoại giao.
* Về quân sự:
10
Nhiều nước có cùng chung mục đích có thể hợp lại thành lập các khối quân
sự, đặt căn cứ quân sự ở nước ngoài, viện trợ vũ khí quân sự, đa quân đội từ nước
này sang nước khác để đảm bảo sự an toàn và phát triển chung…
1.1.2. Khái quát quá trình phát triển tài chính quốc tế
Các quan hệ tài chính quốc tế đã ra đời và phát triển từ những hình thức giản
đơn đến những hình thức phức tạp, đa dạng gắn liền với những điều kiện khách quan
của sự phát triển xã hội của mỗi quốc gia và đời sống quốc tế trên khía cạnh kinh tế
và chính trị.
Tài chính quốc tế xuất hiện đầu tiên là gắn với thương mại quốc tế giữa các
quốc gia, do yêu cầu của thương mại mà đã làm xuất hiện tiền tệ quốc tế. Dùng tiền
vàng làm trung gian trao đổi thanh toán. Như vậy, những hình thức sơ khai ban đầu
của tài chính quốc tế là việc trao đổi hàng hoá giữa các quốc gia, cống nộp vàng bạc,
châu báu giữa nước này và nước khác đã xuất hiện từ thời chiếm hữu nô lệ gắn liền
với nhà nước chủ nô.
Cho đến thế kỷ XIX, tài chính quốc tế xuất hiện với hình thái mới đó là tín
dụng và đầu tư quốc tế. Tín dụng quốc tế đã trở thành một trong những đòn bẩy
mạnh mẽ nhất của tích luỹ tư bản nguyên thuỷ. Với sự phát triển của kinh tế hàng
hoá - tiền tệ, kinh tế thị trường và những diễn biến phức tạp của cục diện chính trị
thế giới, thái độ tiếp cận của các chính phủ trong quan hệ quốc tế, những hình thức
mới của quan hệ tài chính quốc tế đã xuất hiện như: đầu tư quốc tế trực tiếp và đầu
tư quốc tế gián tiếp với đa dạng các hình thức hoạt động.
Sang đến thế kỷ XX, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ tin học đã
làm cho giữa các quốc gia không chỉ mạnh về thươngmại hàng hóa mà còn phát
triển mạnh về thương mại dịch vụ.
Với xu thế toàn cầu hóa, hoạt động của các công ty đa quốc gia làm cho các
quan hệ TCQT càng phát triển. Vì vậy tất yếu hình thành các thị trường TCQT và
nhu cầu có đồng tiền quốc tế.
11
1.2. Những vấn đề cơ bản về tài chính quốc tế

1.2.1. Quan niệm về tài chính quốc tế
Có hai quan niệm về tài chính quốc tế
Khi đứng trên phạm vi quốc gia để xem xét thì hoạt động tài chính bao gồm:
Hoạt động tài chính nội địa và Hoạt động tài chính quốc tế.
Trong đó Hoạt động tài chính quốc tế bao gồm Hoạt động tài chính đối ngoại
và Hoạt động tài chính thuần tuý giữa các quốc gia với nhau (hoạt động tài chính
thuần tuý giữa các quốc gia là hoạt động tài chính của tổ chức quốc tế và hoạt động
tài chính của công ty đa quốc gia).
Khi đứng trên phạm vi toàn cầu để xem xét thì hoạt động tài chính bao gồm
Hoạt động tài chính quốc gia và Hoạt động tài chính quốc tế thuần tuý. Trong đó:
Hoạt động tài chính quốc gia bao gồm Hoạt động tài chính đối nội và Hoạt động tài
chính đối ngoại. Hoạt động tài chính quốc tế thuần tuý chỉ bao gồm phần hoạt động
tài chính giữa các quốc gia, là hoạt động tài chính của tổ chức quốc tế và hoạt động
tài chính của công ty đa quốc gia.
Điểm khác biệt giữa hai khái niệm là việc sắp xếp Hoạt động tài chính đối
ngoại vào tài chính quốc gia hay tài chính quốc tế. Với những nước có hoạt động đối
ngoại có ảnh hưởng lớn tới kinh tế quốc gia (ví dụ như các nước chậm phát triển) thì
thường xét theo khái niệm thứ hai, coi tài chính đối ngoại là một vấn đề trọng tâm
của tài chính quốc gia. Với những nước mà họ có ảnh hưởng lớn tới các nước khác
thì việc đối ngoại thường được xếp vào các hoạt động tài chính quốc tế nói chung.
Việc phân loại tài chính quốc tế theo công thức nào phụ thuộc vào đánh giá chủ quan
của nhóm người xây dựng các chính sách theo tình hình thực tế của quốc gia đó.
1.2.2 Khái niệm tài chính quốc tế
Tài chính quốc tế là sự di chuyển tiền vốn giữa các quốc gia gắn liền với các
quan hệ kinh tế, văn hoá, chính trị, ngoại giao, quân sự giưã các quốc gia…giữa các
chủ thể của các quốc gia và các tổ chức quốc tế thông qua việc tạo lập, sử dụng các
12
quỹ tiền tệ ở mỗi chủ thể nhằm đáp ứng nhu cầu khác nhau của các chủ thể trong các
quan hệ quốc tế.
1.2.3 Đặc trưng của các hoạt động tài chính quốc tế
1.2.3.1. Rủi ro hối đoái
Hầu hết các nước trên thế giới đều có đồng tiền của riêng mình với giá trị
khác nhau. Điều đó đòi hỏi để thanh toán trong các giao dịch quốc tế phải xác định
tỷ lệ so sánh giữa hai đồng tiền của hai quốc gia khác nhau. Giá cả của đồng tiền
tính ra đồng tiền khác gọi là tỷ giá hối đoái.
Tỷ gía hối đoái chịu sự tác động của nhiều nhân tố khác nhau như: mức độ
lạm phát của các đồng tiền của các quốc gia, quan hệ cung - cầu tiền tệ trên thị
trường…Khi tỷ gía thay đổi thì lợi ích của các chủ thể tham gia quan hệ tài chính
quốc tế cũng bị ảnh hưởng đặc biệt là trong lĩnh vực ngoại thương và đầu tư nước
ngoài.
Đối với một quốc gia, khi tỷ giá hối đoái cao có tác dụng khuyến khích xuất
khẩu nhưng lại hạn chế nhập khẩu. Ngược lại, khi tỷ giá hối đoái giảm lại có tác
dụng khuyến khích nhập khẩu nhưng lại hạn chế xuất khẩu. Như vậy, trong hoạt
động ngoại thương, sự biến động của tỷ giá có ảnh hưởng trực tiếp làm tăng hoặc
làm giảm giá cả, doanh số và lợi nhuận của các nhà kinh doanh xuất nhập khẩu do
sự biến động của tỷ giá làm cho hàng hoá của nhà kinh doanh thực sự trở nên đắt
hơn hay rẻ đi đối với người mua. Trong hoạt động đầu tư nước ngoài, sự biến động
đột ngột của tỷ giá khiến cho giá trị tài sản và vốn tính theo đồng tiền quốc gia của
nhà đầu tư cũng bị biến động theo.
Qua đây cũng có thể thấy được sự thay đổi của tỷ giá có thể mang lại một
nguồn lợi lớn cho một số người nhưng lại là mối nguy hiểm cho một bộ phận người
khác. Do vậy, trong hoạt động tài chính quốc tế các chủ thể tham gia cần phải dự
đoán sự biến động của tỷ giá trong tương lai làm cơ sở cho việc hoạch định các chính
sách tài chính để hạn chế bớt những rủi ro có thể xảy ra do sự biến động của tỷ giá.
13
1.2.3.2. Rủi ro chính trị

Rủi ro chính trị là các thay đổi, biến động của các quốc gia chủ yếu liên quan
tới các thay đổi trong luật pháp hay thể chế chính trị
Thay đổi luật pháp và thay đổi các chế độ quy định thường được thấy như luật
pháp quy định độc quyền ngoại thương, quy định về thuế quan, hạn ngạch, về chế
độ quản lý ngoại hối, chính sách trưng thu hay tịch biên tài sản trong nước do người
nước ngoài nắm giữ……
Thay đổi về thể chế chính trị thường được thấy như xảy ra các cuộc cách
mạng, đảo chính, thể chế chính trị cũ bị sụp đổ và thay vào đó là thể chế chính trị
mới ra đời…
1.2.3.3. Nhiều cơ hội phát triển
Môi trường kinh doanh quốc tế mở ra nhiều cơ hội kinh doanh rộng lớn do đó
các nhà kinh doanh có cơ hội hưởng lợi từ cơ hội này. Các nhà kinh doanh có thể
quyết định xây dựng cơ sở sản xuất ở bất cứ quốc gia hay khu vực nào trên thế giới,
huy động vốn trên thị trường tài chính quốc tế với chi phí thấp nhất, đạt được lợi ích
kinh tế theo quy mô, đầu tư phân tán rủi ro.
1.2.3.4. Sự thiếu hoàn hảo của thị trường
Hiện nay, vẫn có những hàng rào được dựng lên nhằm ngăn chặn dòng lưu
chuyển tự do về nhân lực, hàng hoá, dịch vụ và vốn giữa các quốc gia. Những hàng
rào này có thể là những luật lệ hạn chế, chi phí vận chuyển, chính sách thuế phân
biệt đối xử…
1.3. Vai trò của tài chính quốc tế.
1.3.1 Khai thác các nguồn lực ngoài nước phục vụ cho sự phát triển kinh
tế - xã hội trong nước
Trong điều kiện nền kinh tế mang tính toàn cầu hoá cao độ, tính phụ thuộc
giữa nền kinh tế các nước ngày càng tăng lên, các quốc gia có thể giải quyết tốt hơn
các vấn đề nếu có sự mở rộng giao lưu kinh tế với các nước khác. Đặc biệt đối với
14
các nước nghèo và chậm phát triển. Việc tiến hành hoạt động tài chính quốc tế tất
yếu dẫn đến sự di chuyển các nguồn tài chính từ quốc gia này sang quốc gia khác.
Hay nói cách khác thông qua hoạt động tài chính quốc tế, các nguồn tài chính được
phân phối lại trên phạm vi thế giới. Sự phân phối có tác động tích cực và tiêu cực
đến sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia, do vậy đòi hỏi mỗi một quốc gia
nên cân nhắc trên cả khía cạnh sử dụng các nguồn lực trong nước tham gia vào các
hoạt động hợp tác quốc tế, trên cả khía cạnh khai thác và sử dụng các nguồn lực
ngoài nước phục vụ cho sự phát triển của quốc gia mình. Các nguồn lực có thể di
chuyển thông qua các hình thức như sau: vay nợ quốc tế, đầu tư quốc tế trực tiếp,
tham gia vào thị trường vốn quốc tế… Không chỉ có sự vận động cuả các nguồn vốn
mà các quốc gia còn có thể tranh thủ được công nghệ, kỹ thuật tiên tiến, giải quyết
được các vấn đề thị trường, lao động…
1.3.2. Thúc đẩy các nền kinh tế quốc gia nhanh chóng hoà nhập vào nền
kinh tế thế giới
Nếu trong nền kinh tế quốc tế tồn tại những quốc gia quá lạc hậu thì sẽ vô tình
ảnh hưởng đến sự phát triển chung của tổng thể.
Ngày nay, khu vực hoá và quốc tế hoá đời sống kinh tế đã trở thành xu thế
mang tính thời đại. Việc mở rộng hợp tác quốc tế nhằm mục đích kết hợp các yếu tố
trong nước với các yếu tố ngoài nước và khai thác có hiệu quả các nguồn lực ngoài
nước phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Việc mở rộng các
quan hệ tài chính quốc tế thông qua các hình thức như hoạt động tín dụng quốc tế,
đầu tư quốc tế trực tiếp, tham gia vào thị trường tiền tệ…góp phần thúc đầy mở rộng
và phát triển các hoạt động kinh tế quốc tế, từ đó góp phần thúc đẩy các nền kinh tế
quốc gia nhanh chóng hoà nhập vào nền kinh tế thế giới, đóng góp vào sự phát triển
chung.
1.3.3 Tạo cơ hội nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực tài chính
15
Khi các nguồn tài chính nhàn rỗi ở một quốc gia không có cơ hội để phát huy
giá trị của nó hoặc giá trị thặng dư tạo ra từ nguồn tài chính đó là thấp thì nguồn tài
chính đó nên được chuyển tới các quốc gia khác để phát huy được giá trị tốt hơn.
Việc mở rộng và phát triển các hoạt động tài chính quốc tế đã tạo điều kiện
thuận lợi cho việc di chuyển các nguồn tài chính ra khỏi phạm vi của một quốc gia,
với một phạm vi rộng hơn và môi trường khác hơn đó là trên bình diện quốc tế.
Trong môi trường đó các nhà đầu tư có thể lựa chọn môi trường và lĩnh vực đầu tư
ra nước ngoài có lợi nhuận cao hơn đầu tư ở trong nước. Sự đầu tư có thể dưới hình
thức hoạt động xuất khẩu,đầu tư quốc tế trực tiếp ra nước ngoài, tham gia vào thị
trường tài chính quốc tế…Bên cạnh đó, các chủ thể kinh tế - xã hội của mỗi quốc
gia bao gồm cả các chính phủ có thể vay vốn của các chủ thể thuộc quốc gia khác
hoặc các tổ chức quốc tế để trang trải các nhu cầu chi tiêu của mình thông qua các
hình thức của quan hệ tài chính quốc tế, đặc biệt là hình thức tín dụng quốc tế…Như
vậy với sự mở rộng và phát triển của tài chính quốc tế các nguồn tài chính có thể
được di chuyển từ nơi này sang nơi khác một cách thuận lợi nhằm tạo điều kiện
thuận lợi cho các chủ thể của các quốc gia có nguồn tài chính để giải quyết những
khó khăn tạm thời về nguồn tài chính và nâng cao hiệu quả của các nguồn lực tài
chính được đưa vào sử dụng.
1.4. Nội dung của tài chính quốc tế
1.4.1. Các quan hệ tiền tệ
1.4.1.1. Các quan hệ thanh toán quốc tế
Thanh toán được hiểu là các quan hệ trả tiền đối ứng với các luồng hàng hóa
dịch vụ. Thanh toán quốc tế gắn liền với các hoạt động thương mại quốc tế, nước
xuất khẩu sẽ có luồng hàng hóa, dịch vụ chảy ra thì có ngoại tệ chảy vào. Ngược lại,
đối với nước nhập khẩu thì có luồng hàng hóa đi vào và luồng ngoại tệ chảy ra.
Thanh toán quốc tế cũng gắn liền với du lịch quốc tế, hợp tác lao động quốc tế, các
quan hệ quốc tế về quân sự, văn hóa, xã hội, chính trị và ngoại giao…
16
Thanh toán có thể được thực hiện dưới hình thức trực tiếp, có thể thông qua
ngân hàng và qua các đối tác khác.
1.4.1.2. Các quan hệ đầu tư quốc tế
Là việc di chuyển vốn ra ngoài phạm vi biên giới để tiến hành hoạt động sản
xuất kinh doanh kiếm lời. Bao gồm:
+ Đầu tư trực tiếp nước ngoài
+ Đầu tư quốc tế gián tiếp
+ Tín dụng quốc tế
Tín dụng quốc tế là một hình thức của đầu tư quốc tế gián tiếp. Trong quan hệ
tín dụng quốc tế, chủ thể có nguồn tài chính đầu tư dưới dạng cho vay vốn và thu lợi
nhuận thông qua lãi suất tiền vay đã được hai bên thỏa thuận. Thực chất của tín dụng
quốc tế là các hoạt động vay và cho vay đối với nước ngoài. Phân loại theo lãi suất
thì có thể phân chia thành tín dụng thương mại (lãi suất thông thường) và tín dụng
ưu đãi (lãi suất thấp)
1.4.1.2. Các quan hệ tài trợ quốc tế
Quan hệ tài chính quốc tế thể hiện sự giúp đỡ về mặt tài chính có tính chất
quốc tế. Phổ biến nhất là tài trợ theo hình phức Hỗ trợ phát triển chính thức ODA.
Bên cạnh đó, tuỳ theo thoả thuận mà các nước có thể cung cấp các gói viện trợ không
hoàn lại.
1.4.2. Các quỹ thuộc tài chính quốc tế
Các quỹ thuộc tài chính quốc tế là những luồng tiền tệ nhất định gắn với một
mục đích nào đó.
Có ba loại quỹ căn bản, đó là:
+ Các quỹ tiền tệ trực thuộc các chủ thể quốc gia
+ Các quỹ tiền tệ gắn với các chủ thể quốc tế
+ Các quỹ tiền tệ thuộc công ty đa quốc gia: vốn kinh doanh, doanh thu, lợi
nhuận của các công ty đa quốc gia….
17
1.4.3 Các chủ thể thuộc tài chính quốc tế

1.4.3.1. Các tổ chức kinh tế
Các tổ chức kinh tế quốc gia tham gia hoạt động tài chính quốc tế dưới hình
thức đầu tư ra nước ngoài (đầu tư quốc tế) và thương mại quốc tế. Đầu tư ra nước
ngoài của cá tổ chức kinh tế có thể là đầu tư nước ngoài trực tiếp, có thể là đầu tư
nước ngoài gián tiếp dưới hình thức tín dụng quốc tế hoặc đầu tư chứng khoán quốc
tế.
1.4.3.2. Các trung gian tài chính
Các trung gian tài chính trên thị trường là một phần hoạt động của ngân hàng
thương mại, công ty bảo hiểm, công ty chứng khoán…
Ngân hàng thương mại tham gia hoạt động tài chính quốc tế với những nội
dung như: tín dụng quốc tế (ngân hàng thương mại chủ yếu đóng vai trò là người
cho vay quốc tế), đầu tư quốc tế (ngân hàng thương mại có thể thực hiện đầu tư quốc
tế trực tiếp dưới hình thức đầu tư liên doanh, liên kết với ngân hàng thương mại của
các quốc gia khác,có thể thực hiện đầu tư gián tiếp quốc tế dưới hình thức đầu tư
chứng khoán quốc tế), thực hiện các dịch vụ như chuyển tiền quốc tế, dịch vụ thanh
toán quốc tế, dịch vụ tư vấn, bảo lãnh…
1.4.3.3. Chính phủ
Các chính phủ tham gia hoạt động tài chính quốc tế với các nội dung sau: Viện
trợ quốc tế không hoàn lại, tín dụng nhà nước quốc tế (nhà nước xuất hiện với tư
cách là người đi vay dưới hình thức đàm phán vay hỗ trợ phát triển chính thức hoặc
dưới hình thức phát hành trái phiếu quốc tế, nhà nước cũng có thể xuất hiện với tư
cách là người cho vay bằng nguồn ngân sách nhà nước). Thu thu thuế quan đối với
hàng hóa xuất nhập khẩu qua biên giới của nước chủ nhà.
1.4.3.4. Các định chế tài chính quốc tế
Chủ thể là các định chế tài chính quốc tế là bất kỳ tổ chức nào có tiến hành
kinh doanh một hoặc nhiều hoạt động, gồm: nhận tiền gửi; cho vay; thuê mua tài
18
chính; chuyển tiền hay giá trị; phát hành và quản lý các phương tiện thanh toán; bảo
lãnh và cam kết tài chính; kinh doanh ngoại hối, các công cụ thị trường tiền tệ, chứng
khoán có thể chuyển nhượng; tham gia phát hành chứng khoán; quản lý danh mục
đầu tư của cá nhân, tập thể; quản lý tiền mặt hoặc chứng khoán thanh khoản thay
mặt cho cá nhân hay tập thể khác; đầu tư, quản lý vốn hoặc tiền đại diện cho cá nhân,
tập thể khác; bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm liên quan đến các khoản đầu tư khác;
đổi tiền.
1.4.3.5. Các tổ chức quốc tế toàn cầu và khu vực
Các tổ chức tài chính ở hầu hết các quốc gia hoạt động trong một môi trường
được kiểm soát chặt chẽ bởi vì họ là bộ phận quan trọng của nền kinh tế của các
quốc gia, do sự phụ thuộc của các nền kinh tế vào họ để tăng cung tiền thông qua
ngân hàng dự trữ. Cấu trúc điều tiết khác nhau ở mỗi quốc gia, nhưng thường liên
quan đến quy định thận trọng cũng như bảo vệ người tiêu dùng và sự ổn định thị
trường.
Các tổ chức tài chính quốc tế sẽ thường sẽ do một nhóm các nước cùng kí hết
hình thành nên một tổ chức tài chính quốc tế hoạt động theo các mục tiêu chung,
hướng tới sự phát triển cho các nước tham gia. Đôi khi, các tổ chức còn giúp đỡ và
hợp tác với cả các quốc gia nằm ngoài nhóm kí kết nếu hoạt động đó nằm trong mục
tiêu của tổ chức.
19
CHƯƠNG II
TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI
2.1. Hệ thống tiền tệ quốc tế (HTTTQT)
2.1.1. Những vấn đề chung về hệ thống tiền tệ quốc tế
2.1.1.1. Khái niệm hệ thống tiền tệ quốc tế
* Khái niệm
Mỗi một quốc gia có một đồng tiền riêng biệt. Để giúp các nước trên thế giới
có thể tiến hành trao đổi buôn bán với nhau, cần có một hệ thống tiền tệ tạo điều
kiện cho việc chuyển đổi sức mua giữa các đồng tiền khác nhau của các nước khác
nhau.
Hệ thống tiền tệ quốc tế có thể được định nghĩa là tập hợp các quy tắc, thể lệ
và các tổ chức nhằm tác động tới các quan hệ tài chính - tiền tệ quốc tế giữa các quốc
gia trên thế giới.
Ngoài ra, có thể hiểu hệ thống tiền tệ quốc tế là một hệ thống các thủ tục nhằm
thực hiện các giao dịch thanh toán quốc tế giữa các nước dựa trên những nguyên tắc
nhất định được các nước chấp nhận và được đảm bảo bằng các hiệp định được ký
kết chính thức.
* Mục đích hoạt động của HTTTQT:
Mục đích của hoạt động của hệ thống tiền tệ quốc tế là điều chỉnh các mối
quan hệ tiền tệ quốc tế, bảo đảm sự ổn định cho các mối quan hệ đó, từ đó tạo cơ sở
cho các quan hệ kinh tế quốc tế nói chung phát triển.
* Hai yếu tố cơ bản quy định sự hình thành và phát triển của một HTTTQT
Hai yếu tố đặc trưng phân biệt 1 HTTTQT này với một HTTTQT khác là chế độ tỷ
giá và phương tiện dự trữ
Chế độ tỷ giá hối đoái: Chế độ TGHĐ cố định và chế độ tỷ giá thả nổi ( trong
đó có chế độ tỷ giá thả nổi hoàn toàn và chế độ tỷ giá thả nổi có quản lý)
20
Chế độ TGHĐ cố định VD: Dưới chế độ bản vị vàng TGHĐ được quy định
cố định căn cứ vào hàm lượng vàng chứa trong tiền
tệ hoặc khả năng chuyển đổi đồng tiền thành vàng.
4GBP = 1 ounce
35USD = 1ounce
tức là 1ounce=4GBP=35USD hay TGHĐ giữa
GBP và USD là 1GBP = 8,75 USD.
Chế độ TGHĐ thả nổi Chế độ TGHĐ thả nổi tự do: là chế độ mà trong đó
có quản lý TGHĐ hoàn toàn do cung cầu thị trường tiền tệ
quyết định, không có sự can thiệp của chính phủ.
VD: Người Mỹ muốn mua nhiều hàng của nước
+ Chế độ
Đức, nhưng người Đức lại không có nhiều nhu cầu
tỷ giá hối
mua hàng hoá của Mỹ, như vậy lượng DEM có cầu
đoái:
nhiều hơn nên tăng giá, ngược lại lượng cung USD
nhiều hơn nên giảm giá.
Chế độ TGHĐ thả nổi Chế độ TGHĐ thả nổi tự do: là chế độ mà trong đó
hoàn toàn (thả nổi tự TGHĐ hoàn toàn do cung cầu thị trường tiền tệ
do) quyết định, không có sự can thiệp của chính phủ.
VD: Người Mỹ muốn mua nhiều hàng của nước
Đức, nhưng người Đức lại không có nhiều nhu cầu
mua hàng hoá của Mỹ, như vậy lượng DEM có cầu
nhiều hơn nên tăng giá, ngược lại lượng cung USD
nhiều hơn nên giảm giá.
+ Các phương tiện dự trữ tiền tệ quốc tế

Vàng hay một đồng tiền nào đó có chức năng là phương tiện dự trữ quốc tế.
21
2.1.1.2. Các đặc trưng của một hệ thống tiền tệ quốc tế có hiệu quả
* Các mục tiêu của một hệ thống tiền tệ quốc tế
HTTTQT hiệu quả phải đạt được 2 mục tiêu là
+ Tối đa hoá sản lượng và mức độ sử dụng các yếu tố sản xuất của thế giới
+ Phân phối công bằng các lợi ích kinh tế giữa các quốc gia cũng như các tầng
lớp xã hội trong mỗi quốc gia tham gia vào HTTTQT.
* Các tiêu thức đánh giá hiệu quả hoạt động
Có ba tiêu thức để đánh giá sự hiệu quả của các hoạt động tài chính quốc tế:
+ Khả năng điều chỉnh cán cân thanh toán quốc tế để duy trì hoặc tái lập sự
cân bằng của cán cân thanh toán quốc tế (khi điều chỉnh hạn chế tối đa thời gian và
cái giá phải trả).
+ Dự trự tiền tệ quốc tế: ở quy mô thích hợp
+ Độ tin cậy của HTTTQT: Độ tin cậy của hệ thống được đánh giá khi hệ
thống không để xảy ra khủng hoảng về độ tin cậy của hệ thống (không có sự hoài
nghi lớn từ các bên tham gia về tính hiệu quả), hoạt động suôn sẻ (các hoạt động
không bị ngưng trệ) và tạo khả năng cho các đồng tiền trong hệ thống dễ dàng chuyển
đổi với nhau (các dòng tiền không gặp nhiều trướng ngại trong việc chuyển đổi)
2.1.2. Các hệ thống tiền tệ quốc tế
2.1.2.1. Hệ thống tiền tệ quốc tế thứ nhất – Chế độ bản vị vàng (Gold Standard
System)
Thời gian Ra đời và phát triển trong thời kỳ 1867 - 1914

Chế độ Chế độ bản vị vàng
Phương tiện dự trữ quốc tế Vàng được thừa nhận là tiền tệ thế giới (world
currrency), được trao đổi tự do trên thế giới, được
dùng như là tiền tệ thanh toán duy nhất (cuối
22
cùng) giữa các quốc gia và là phương tiện dự trữ

quốc tế chính thức.
Chế độ tỷ giá Chế độ TGHĐ cố định
- Mỗi quốc gia sẽ phát hành tiền giấy của nước mình và đồng tiền đó được
bảo đảm bằng vàng.
- Mỗi quốc gia sẽ công bố giá trị của đồng tiền nước mình qua hàm lượng
vàng
VD: GBP có giá trị như sau: 7,3GBP = 1 ounce; USD có giá trị như sau:
35USD = 1 ounce
Nghĩa là 7,3 bảng Anh sẽ đổi được 1 ounce vàng và 1 ounce vàng có thể đổi
lấy 35USD.
- Tương quan giữa hàm lượng vàng của 2 đồng tiền được gọi là TGHĐ
- Do hàm lượng vàng của mỗi đồng tiền là cố định (do giá trị của đồng tiền
được tính bằng một lượng vàng cố định) nên TGHĐ cũng cố định trong khuôn khổ
chế độ bản vị vàng cũng mang tính chất cố định.
VD: 1ounce = 7,3 GBP(EUR); 1 ounce = 35 USD ($)
TGHĐ giữa GBP và USD là 1GBP = 35/7,3 = 4,8$
- Phương tiện dự trữ: Vàng
- Với việc sử dụng vàng làm tiền tệ thế giới đã làm cho hoạt động buôn bán
hàng hoá gắn với việc vận chuyển vàng từ nước này sang nước khác (như ví dụ trên
thì Anh phải vận chuyển vàng sang Mỹ để bán đổi lấy USD). Khi CTTG2 bùng nổ
làm cho việc vận chuyển vàng trở nên khó khăn và đắt đỏ hơn. Vì vậy, đến cuối năm
1914, các quốc gia đã ngừng chuyển đổi đồng tiền của mình ra vàng, áp đặt việc cấm
xuất khẩu vàng để duy trì nguồn vàng dự trữ của mình. Điều này đánh dấu sự sụp
đổ của chế độ bản vị vàng.
23
2.1.2.2. Hệ thống tiền tệ quốc tế thời kỳ giữa hai cuộc thế chiến: từ 1918 đến
1939
+ HTTTQT giữa 2 cuộc thế chiến mang tính chất hỗn loạn
Thời gian 1919 - 1922
Áp dụng chế độ TGHĐ thả nổi hoàn toàn, không tồn tại HTTTQT
Thời gian 1922 - 1931

Chế độ và sự ra đời Năm 1922: một nhóm các nước gồm Anh, Pháp,
ý, Nhật đã họp tại Giơnoa (ý) kêu gọi các nước
quay lại chế độ bản vị vàng. Hội nghị đã thống
nhất kế hoạch khôi phục chế độ bản vị vàng và
cải tổ lại thành chế độ bản vị vàng hối đoái, được
gọi là Hệ thống Giơnoa (HTTTQT thứ hai)
Phương tiện dự trữ quốc tế Vàng và ngoại tệ vàng, một số đồng tiền chủ chốt
như GBP, USD có thể được đổi ra vàng theo mức
giá quy định trước CTTG2. Còn các đồng tiền
khác thì chỉ được chuyển đổi ra một trong số các
ngoại tệ vàng chứ không được đổi ra vàng nữa.
Chế độ tỷ giá Chế độ TGHĐ thả nổi
- Tuy nhiên, HTTTQT Giơnoa chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn ngủi và
kết thúc vào năm 1931.
+ 1931 - 1940: Chế độ TGHĐ thả nổi hoàn toàn, không có một HTTTQT nào.
USD và GBP được coi là đồng tiền dự trữ và thanh toán quốc tế.
24
- Anh tuyên bố ngừng đổi GBP ra vàng, phá giá GBP và thủ tiêu chế độ bản
vị vàng hối đoái vào năm 1931.
- Tiếp theo hành động của Anh, các nước khác cũng lần lượt phá giá đồng tiền
của mình và tuyên bố thủ tiêu chế độ bản vị vàng hối đoái. Đức: 1931, Mỹ: 1933 và
Pháp: 1936.
- Nguyên nhân sụp đổ: cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 - 1933, do lạm
phát ở các nước cao nhưng giá vàng vẫn được duy trì một cách bất hợp lý ở các mức
giá áp dụng trong thời gian trước chiến tranh.
Như vậy, thời kỳ giữa 2 cuộc thế chiến, HTTTQT mang tính chất hỗn loạn.
Khi CTTG 2 nổ ra thì thế giới không có một HTTTQT nào. Sự thất bại của HTTTQT
trong thời kỳ này đã đem lại bài học cho các quốc gia. Bài học nổi cộm: một chế độ
TGHĐ thả nổi hoàn toàn là lời mời chào cho sự hỗn loạn và lạm phát (invitation to
chaos and inflation).
2.1.2.3. Hệ thống tiền tệ quốc tế thứ 3 - Hệ thống Bretton Wood
Thời gian Tồn tại trong thời kỳ 1945 – 1973
Chế độ và sự ra đời Chế độ bản vị vàng- USD.
Ngay trước khi CTTG 2 kết thúc, đại diện của 44
quốc gia đã nhóm họp tại Bretton Wood, một
vùng của New Hanmsphire (Mỹ) bàn về việc xây
dựng một HTTTQT mới nhằm thúc đẩy các quan
hệ tiền tệ và TMQT. Kết quả của cuộc họp này là
sự ra đời của IMF và WB, hình thành HTTTQT
mới với tên gọi là hệ thống Bretton Woods.
Phương tiện dự trữ quốc tế Vàng và USD nên còn được gọi là chế độ bản vị
vàng- USD.
25
USD được coi là đồng tiền quốc tế, được đổi ra

vàng theo hàm lượng vàng do chính phủ Mỹ
tuyên bố ở mức cố định là 1ounce = 35USD (1
ounce vàng = 3,035 gram vàng nguyên chất).
Chế độ tỷ giá Chế độ TGHĐ cố định
+ Các quốc gia phải xác định giá trị đồng tiền nước mình trên cơ sở vàng và
USD.
Chú ý rằng: khi 2 đồng tiền được xác định giá trị theo USD thì ta có thể tính
được TGHĐ giữa 2 đồng tiền đó.
VD: 2,5 DEM = 1USD, 240 EUR = 1USD
Ta có thể tính được TGHĐ giữa DEM và EUR là: 96 EUR=1DEM
+ TGHĐ được xác định trên cơ sở so sánh với USD hoặc so sánh hàm lượng
vàng
+ Các nước hội viên IMF phải duy trì giá trị tiền tệ của họ trong mức giá trị
dao động 1% so với mức TGHĐ cố định. Nếu có sự thay đổi về tỷ giá trên 1% thì
phải được sự đồng ý của IMF. Các quốc gia có thể thay đổi giá trị đồng tiền của
nước họ so với USD và vàng nhưng giá trị của USD phải được giữ cố định.
+ Phương tiện dự trữ: vàng và USD nên còn được gọi là chế độ bản vị vàng-
USD.
Cuối những năm 60, nợ của chính phủ Mỹ tăng cao, vượt quá số dự trữ vàng,
lạm phát tăng, thâm hụt tăng… Các quốc gia khác tiến hành phá giá đồng tiền của
mình so với USD, làm cho thâm hụt trong cán cân thanh toán và sự thất thoát dự trữ
vàng của Mỹ càng căng thẳng hơn.
Vào 12/1971, Mỹ tuyên bố phá giá USD lần thứ nhất 8% so với vàng lên mức
38USD/ounce. Vào cuối tháng 2, đầu tháng 3/1973, chính phủ Mỹ tuyên bố phá giá
USD lần thứ hai xuống mức 42,22 USD/ounce [16; 523]. Từ đó, USD bị mất tín
26
nhiệm, HTTTQT chao đảo vì phụ thuộc vào USD. Dự trữ của các ngân hàng bằng
USD bị mất giá. Hệ thống Bretton Wood sụp đổ hoàn toàn vào 1973.
2.1.2.4. Hệ thống tiền tệ quốc tế thứ 4 - Hệ thống Giamaica (1978 - nay)
- 1973 - 1978: thế giới chuyển sang áp dụng chế độ TGHĐ thả nổi có quản lý.
Đây được coi là giai đoạn chuyển tiếp đặc biệt vì chế độ TGHĐ thả nổi có quản lý
chưa được quốc tế công nhận chính thức.
- 1978: HTTTQT Giamaica ra đời tại hội nghị nhóm họp ở Giamaica
Thời gian 1978 - nay
Chế độ và sự ra đời - 1978: HTTTQT Giamaica ra đời tại hội nghị
nhóm họp ở Giamaica
Phương tiện dự trữ quốc tế Phương tiện dự trữ: các đồng tiền mạnh trên thế
giới như USD, GBP, FRF, DM, Yên
Bãi bỏ lấy vàng làm phương tiện trực tiếp trong
thanh toán quốc tế
Chế độ tỷ giá Các nước được tự do lựa chọn TGHĐ phù hợp
với mục tiêu của mình. Có thể là chế độ thả nổi
(gồm thả nổi hoàn toàn hoặc thả nổi có quản lý)
hoặc cố định.
Cho phép các nước thuộc IMF được phép liên kết
để thành lập hệ thống tiền tệ khu vực
2.2. Tổng quan vể tỷ giá hối đoái
2.2.1. Khái niệm
2.2.1.1. Khái niệm:
TGHĐ là giá cả của một đơn vị tiền tệ nước này thể hiện bằng một số đơn vị
tiền tệ của một nước khác hay TGHĐ là quan hệ so sánh giữa 2 đồng tiền của 2 nước
với nhau.
2.2.1.2. Phân loại:
27
Nếu phân loại tỷ giá hối đoái theo phương pháp yết giá thì có các phương pháp yết
giá (quotation) sau:
+ Phương pháp yết giá trực tiếp (certaion quotation)
Là phương pháp yết giá mà nhìn vào tỷ giá có thể biết trực tiếp giá của một
đơn vị ngoại tệ là bao nhiêu, nó biểu thị có bao nhiêu lượng tiền tệ trong nước bằng
một đơn vị ngoại tệ.
VD: Tại ngân hàng Paris công bố:
USD/FRF = 5,8605/5,8675 và GBP/FRF = 8,2415/8,2475
Người Pháp có thể biết trực tiếp giá của 1USD là bao nhiêu, 1GBP là bao
nhiêu so với FRF.
Tại Ngân hàng công thương Việt Nam công bố USD/VND=15260/15300
+ Phương pháp yết giá gián tiếp:
Là phương pháp yết giá mà nhìn vào tỷ giá không thể biết trực tiếp giá của
một đơn vị ngoại tệ là bao nhiêu, nó biểu thị có bao nhiêu lượng ngoại tệ bằng một
đơn vị tiền tệ trong nước.
VD: Tại ngân hàng London công bố:
GBP/DEM = 1,4275 và GBP/FRF= 4,8595
Với cách yết giá này, người Anh chưa trực tiếp biết được giá của 1 đơn vị
ngoại tệ DEM, FRF là bao nhiêu mà chỉ biết DEM thể hiện trên thị trường London
là 1,4725DEM = 1GBP, nghĩa là mới thể hiện gián tiếp. Muốn tìm giá trị 1DEM, ta
phải làm phép chia 1DEM = 1/1,4275 = 0,7005GBP.
- Nếu phân loại tỷ giá hối đoái theo nghiệp vụ hối đoái thì sẽ có tỷ giá hối đoái
theo các nghiệp vụ SPOT, FORWARD, FUTURE, SWAP, OPTION.
2.2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái
Quy ước trong bài giảng sử dụng phương pháp yết giá trực tiếp
2.2.2.1. Mức chênh lệch lạm phát giữa các quốc gia
28
Trong điều kiện cạnh tranh, thông thường mức độ lạm phát của 2 nước nếu
như khác nhau sẽ dẫn đến giá cả hàng hoá ở cả 2 nước có sự biến động khác nhau,
làm ngang giá sức mua của 2 đồng tiền đó bị phá vỡ, tức là làm thay đổi TGHĐ.
2.2.2.2. Tình trạng cán cân thanh toán quốc tế
CCTTQT của một nước trong một thời kỳ nhất định cho thấy một cách tổng
hợp kết quả của các hoạt động kinh tế đối ngoại của nước đó.
CCTTQT có thể cân bằng, thặng dư (thu>chi) hay thâm hụt (thu<chi). Tình
trạng mất cân đối trong CCTTQT sẽ ảnh hưởng đến cung cầu ngoại hối trên thị
trường, do đó ảnh hưởng đến TGHĐ
Nếu CCTTQT thặng dư => thu > chi => dẫn đếnk khả năng cung ngoại hối >
cầu ngoại hối => giá trị đồng ngoại tệ giảm và nội tệ tăng =>TGHĐ giảm
Nếu CCTTQT thâm hụt => tức là phản ánh nguồn chi ngoại hối của cán cân
thanh toán lớn hơn nguồn thu của nó => dẫn đến khả năng cung ngoại hối <cầu ngoại
hối => giá trị đồng ngoại tệ tăng, giá trị đồng nội tệ giảm => TGHĐ tăng
2.2.2.3. Mức chênh lệch lãi suất
Khi mức lãi suất của một nước tăng lên một cách tương đối so với các nước
khác (trong điều kiện bình thường) thì sẽ thu hút được các nguồn vốn ngắn hạn của
nước ngoài chảy vào (vì lúc này giá trị của đồng nội tệ tăng, gửi tiền tiết kiệm sẽ có
lợi hơn trước), làm cho cung ngoại hối tăng lên, cầu ngoại hối giảm đi (lượng ngoại
tệ chảy vào Việt Nam để mua các tín phiếu ngắn hạn) =>TGHĐ giảm xuống (giá trị
của đồng nội tệ tăng lên).
Ngược lại, khi lãi suất của một nước giảm một cách tương đối so với nước
khác => TGHĐ tăng lên (giá trị đồng nội tệ giảm xuống).
Chú ý:
- TGHĐ do quan hệ cung cầu về ngoại hối quyết định, mà quan hệ này lại do
tình hình của cán cân thanh toán quốc tế dư thừa hay thiếu hụt quyết định.
- Biến động của lãi suất không nhất định đưa đến sự biến động của TGHĐ
29
- Giữa tỷ giá và lãi suất không có quan hệ nhân quả, lãi suất không phải là yếu
tố duy nhất quyết định sự vận động vốn giữa các nước.
2.2.3. Ý nghĩa của tỷ giá hối đoái
Tỷ giá hối đoái tác động đến các quan hệ kinh tế quốc tế. TGHĐ như một cánh
cửa nối nền kinh tế trong nước với ngoài nước.
Vì TGHĐ là phương tiện so sánh về mặt giá trị các chi phí sản xuất của một
doanh nghiệp nào đó với giá cả thị trường thế giới nên nó tạo khả năng biểu thị và
đối chiếu về mặt số lượng kết quả của các giao dịch kinh tế đối ngoại.
2.2.3.1. Tác động của TGHĐ đến thương mại quốc tế
Khi TGHĐ tăng nghĩa là giá trị đồng nội tệ giảm so với ngoại tệ, số lượng
đồng nội tệ phải bỏ ra để đổi lấy một đơn vị ngoại tệ tăng lên, còn gọi là đồng nội tệ
mất giá.
Trong trường hợp này có lợi cho xuất khẩu và bất lợi cho nhập khẩu. Hàng
nhập khẩu sẽ đắt hơn, giúp cho hàng sản xuất trong nước dễ dàng hơn trong cạnh
tranh với hàng nhập khẩu. Hàng xuất khẩu thu về được một lượng tiền lớn hơn
Khi TGHĐ giảm xuống, đồng ngoại tệ giảm giá, đồng nội tệ lên giá, số lượng
đồng nội tệ phải bỏ ra để đổi lấy một đơn vị ngoại tệ giảm, hay còn gọi là đồng nội
tệ lên giá.
Trong trường hợp này có lợi cho nhập khẩu và bất lợi cho xuất khẩu. Giá hàng
nhập khẩu rẻ đi, hàng sản xuất trong nước đắt hơn, khó cạnh tranh với hàng nhập
khẩu.
2.2.3.2. Tác động của TGHĐ đến đầu tư quốc tế
Khi TGHĐ tăng lên:
TGHĐ tăng làm hạn chế bớt các khoản nợ thực tế bằng tiền nội tệ nhưng lại
tăng gánh nặng nợ nước ngoài bằng ngoại tệ. Các nhà đầu tư nước ngoài sẽ không
có lợi nếu chuyển ra nước ngoài các khoản lợi nhuận thu được từ hoạt động sản xuất
30
kinh doanh ở nước sở tại nên các khoản lợi nhuận này thường được dùng để tái đầu
tư hoặc mua hàng hoá trong nước giành cho lần xuất khẩu sắp tới.
Khi đó sẽ khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào và khuyến
khích khách nước ngoài vào tham quan du lịch
Khi TGHĐ giảm xuống:
Khi TGHĐ giảm xuống thì xác khoản nợ nước ngoài tính bằng ngoại tệ mất
giá, tăng khả năng trả nợ nước ngoài. Các nhà đầu tư nước ngoài sẽ có lợi nếu chuyển
lợi nhuận ra nước ngoài. VÌ vậy sẽ khuyến khích các nhà đầu tư trong nước đầu tư
ra nước ngoài (xuất khẩu vốn) và khuyến khích du lịch ra nước ngoài
VD: Nhật Bản là nước luôn linh hoạt trong xử lý nền kinh tế trước sự thay đổi
của TGHĐ.
Khi EUR lên giá so với USD theo thời gian như sau:
1970: 1USD = 360 EUR
1980: 1USD = 240 EUR
1990: 1USD = 120 EUR
Khi EUR lên giá sẽ gây bất lợi cho xuất khẩu của Nhật Bản, trong khi vào
những năm 1970-1990 thì nền kinh tế của Nhật Bản phát triển rất mạnh, hàng hoá
được sản xuất ra nhiều, nhu cầu xuất khẩu lớn.
Nhật Bản đã thúc đẩy đầu tư sang Mỹ, từ đó giải quyết được tình trạng nền
kinh tế quá nóng, hạn chế được ảnh hưởng xấu của sự lên giá của EUR đối với hoạt
động xuất khẩu.
2.2.4. Phương pháp điều chỉnh tỷ giá hối đoái
Trong nền sản xuất hàng hoá, TGHĐ chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố. Nhà
nước có thể áp dụng nhiều phương pháp để điều chỉnh TGHĐ, giữ cho TGHĐ ở mức
phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế của đất nước và làm giảm những ảnh hưởng
xấu của TGHĐ đến hoạt động sản xuất kinh doanh.
31
Các biện pháp thường dùng để điều chỉnh TGHĐ là chính sách chiết khấu,
chính sách hối đoái, lập quỹ bình ổn hối đoái, phá giá tiền tệ, nâng giá tiền tệ.
2.2.4.1. Chính sách chiết khấu (Discount Policy)
Chính sách chiết khấu là chính sách của ngân hàng trung ương dùng cách thay
đổi tỷ suất chiết khấu của ngân hàng mình nhằm điều chỉnh mối quan hệ giữa cung
và cầu vốn trên thị trường ngoại hối, từ đó tác động đến TGHĐ.
Ngân hàng trung ương thực hiện như sau:
Khi TGHĐ lên cao đến mức nguy hiểm:
Ngân hàng Trung ương sẽ nâng tỷ suất chiết khấu lên, do đó lãi suất (cho vay)
trên thị trường cũng tăng lên, kết quả là vốn ngắn hạn trên thị trường thế giới sẽ chạy
vào nước mình để thu lãi cao. Lượng vốn chạy vào sẽ làm cho cung ngoại hối tăng
lên, góp phần làm dịu sự căng thẳng của cầu ngoại hối, do đó TGHĐ có xu hướng
hạ xuống.
Khi TGHĐ giảm xuống đến mức quá thấp, gây tổn hại đến xuất khẩu (cung
ngoại hối lớn hơn cầu ngoại hối):
Ngân hàng Trung ương sẽ hạ tỷ suất chiết khấu xuống làm lãi suất giảm, vốn
trong nước sẽ chạy ra nước ngoài, nhu cầu đầu tư ra nước ngoài tăng làm tăng cầu
ngoại hối =>TGHĐ sẽ có xu hướng tăng lên.
2.2.4.2. Chính sách hối đoái
Chính sách hối đoái còn được gọi là chính sách hoạt động công khai trên thị
trường
Đây là biện pháp trực tiếp tác động vào TGHĐ bằng cách ngân hàng Trung
ương hay các cơ quan ngoại hối của Nhà nước trực tiếp tham gia mua bán ngoại hối
trên thị trường tự do để điều chỉnh TGHĐ.
Biện pháp này được thực hiện như sau:
32
Khi TGHĐ lên cao, Ngân hàng TW và các cơ quan ngoại hối của Nhà nước
sẽ tung ngoại hối ra bán (theo tỷ giá thấp hơn tỷ giá hiện hành) nhằm kéo TGHĐ tụt
xuống đến mức có lợi cho nền kinh tế
Khi TGHĐ xuống thấp, Ngân hàng TW và các cơ quan ngoại hối của Nhà
nước sẽ dùng nội tệ mua ngoại hối vào (theo tỷ giá cao hơn TGHĐ hiện hành) nhằm
nâng TGHĐ đến mức có lợi cho nền kinh tế.
Để thực hiện chính sách hối đoái thì Ngân hàng TW phải có dự trữ ngoại hối
thường xuyên và đủ lớn để can thiệp vào thị trường khi cần thiết
Chính sách hối đoái thường được dùng nhiều hơn và hiệu quả cao hơn so với
chính sách chiết khấu vì nó có nhiều lợi thế hơn: với chính sách chiết khấu, ngân
hàng thường ở thế bị động vì muốn tăng hay giảm tỷ suất chiết khấu không phải lúc
nào cũng thực hiện được; với chính sách hối đoái, ngân hàng ở thế chủ động hơn,
việc mua và bán phụ thuộc vào yêu cầu và mức điều chỉnh TGHĐ. Ngoài ra, nhà
nước không thể vận dụng một cách liên tục, thường xuyên chính sách chiết khấu còn
chính sách hối đoái thì có sự linh hoạt hơn, có thể thay đổi giá mua và giá bán theo
thị trường.
2.2.4.3. Phá giá tiền tệ (Devaluation)
Phá giá tiền tệ là sự đánh tụt sức mua của tiền tệ nước mình so với ngoại tề
hay là sự nâng cao chính thức chính thức TGHĐ của một đơn vị ngoại tệ.
Phá giá tiền tệ là một việc làm bất đắc dĩ, khi mức độ mất giá của đồng tiền
quá cao.
Tác dụng của phá giá tiền tệ đối với nước tiến hành phá giá có thể là :
+ Khuyến khích xuất khẩu hàng hoá, hạn chế nhập khẩu hàng hoá, do đó giúp
khôi phục lại sự cân bằng của cán cân thương mại (ngoại thương), góp phần cải thiện
cán cân thanh toán quốc tế.
Chú ý: Tuy nhiên, không phải lúc nào chính sách này cũng khuyến khích xuất
khẩu. Vì vậy, khi đã điều chỉnh được TGHĐ đến mức chấp nhận được thì phải ngừng
33
phá giá. Một số nước nhiều hàng hoá thì chấp nhận phá giá để xuất khẩu hàng hoá ồ
ạt. Nhưng với Việt Nam hàng hoá còn ít=> không nên.
+ Khuyến khích đầu tư vào trong nước (khuyến khích nhập khẩu vốn), hạn
chế đầu tư ra nước ngoài (hạn chế nhập khẩu vốn), từ đó làm tăng khả năng cung
ngoại hối, giảm nhu cầu về ngoại hối, nhờ đó TGHĐ sẽ giảm xuống.
+ Khuyến khích du lịch vào trong nước, hạn chế du lịch ra nước ngoài, vì vậy
quan hệ cung – cầu ngoại hối bớt căng thẳng.
2.2.4.4. Nâng giá tiền tệ (Revaluation)
Nâng giá tiền tệ là việc nâng giá chính thức đơn vị tiền tệ nước mình so với
ngoại tệ, tức là TGHĐ của một đơn vị ngoại tệ so với đồng nội tệ sẽ sụt xuống.
Ảnh hưởng của chính sách trên (ngược với phá giá tiền tệ):
+ Đẩy mạnh nhập khẩu hàng hoá, hạn chế xuất khẩu hàng hoá
+ Đẩy mạnh xuất khẩu vốn, hạn chế nhập khẩu vốn
+ Khuyến khích du lịch ra nước ngoài, hạn chế du lịch vào trong nước
Chỉ những nước có nền kinh tế phát triển hay vì một lý do nào đó mới có thể
thực hiện được biện pháp này.
34
CHƯƠNG III
THỊ TRƯỜNG NGOẠI HỐI
3.1. Tổng quan về thị trường ngoại hối
3.1.1. Sự ra đời của thị trường ngoại hối
Sự ra đời của thị trường ngoại hối gắn liền với nhu cầu giao dịch và trao đổi
ngoại tệ giữa các quốc gia nhằm phục vụ cho sự phát triển của ngoại thương
Ví dụ như trong quan hệ ngoại thương giữa Việt Nam và Mỹ liên quan ít nhất
đến hai đồng tiền là USD và VND. Khi xuất khẩu hàng sang Việt Nam, mục tiêu của
công ty Mỹ là thu về USD, trong khi các công ty nhập khẩu của có VND. Do đó thực
tiễn của hoạt động xuất nhập khẩu đòi hỏi một cơ chế nào đó nhằm giúp các công ty
Việt Nam đổi VND lấy USD để thanh toán cho các công ty xuất khẩu ở Mỹ và ngược
lại khi các công ty Việt Nam xuất khẩu hàng hóa san Mỹ hoặc bất kỳ nứơc nào khác
thường thu về USD, nhưng công ty không thể sử dụng USD mà phải dùng VND để
chi trả lương hoặc thu nguyên liệu chế biến hàng xuất khẩu. Khi đó công ty cần bán
USD thu được từ xuất khẩu để lấy VND.
Các hoạt động trên đòi hỏi cần phải có một cơ chế nào đó giúp các công ty
chuyển từ đồng tiền mình đang có sang đồng tiền khác mình đang cần. Cơ chế đó
chính là thị trường ngoại hối.
3.1.2. Khái niệm:
3.1.2.1. Ngoại hối (The Foreign Exchange)
Ngoại hối là một khái niệm dùng để chỉ các phương tiện có giá trị thanh toán
giữa các quốc gia
Ngoại hối là những phương tiện thanh toán, dự trữ được thể hiện dưới dạng
ngoại tệ bao gồm: tiền mặt, thương phiếu, chi phiếu, chứng từ có giá bằng ngoại tệ,
vàng tiêu chuẩn quốc tế, đồng tiền quốc gia do người không cư trú nắm giữ.
3.1.2.2. Thị trường ngoại hối (The Foreign Exchange Market-FOREX)
35
Thị trường ngoại hối là nơi diễn ra sự mua bán các loại tiền tệ của nhiều quốc
gia trên thế giới.
Vì tính đa quốc gia của nó mà thị trường ngoại hối là thị trường có tính thanh
khoản lớn nhất thế giới với khối lượng giao dich mỗi ngày đạt hàng nghìn tỷ USD.
3.1.3. Đặc điểm của thị trường ngoại hối:
Vì Forex mua bán các loại hàng hóa đặc biệt nên thị trường ngoại hối có những
đặc điểm riêng biệt mà các thị trường khác không có được.
+ Forex là thị trường giao dịch mang tính quốc tế, phạm vi hoạt động mang
tính toàn cầu nhằm phục vụ cho các nhu cầu mua bán giao dịch về ngoại tệ
+ Forex là thị trường hoạt động liên tục 24 trên 24, do sự chênh lệch về múi
giờ của các khu vực địa lý khác nhau cùng với phương tiện thông tin liên lạc hiện
đại như điện thoại, fax, telex, mạng vi tính khiến cho các giao dịch thực hiện tức
thời.
3.1.4. Chức năng của thị trường ngoại hối:
+ Cung cấp dịch vụ cho khách hàng thực hiện các giao dịch thương mại quốc
tế.
+ Luân chuyển vốn, giao dịch tài chính quốc tế.
+ Làm cho sức mua đối ngoại của tiền tệ được xác định một cách khách quan
theo quy luật cung cầu.
+ Thị trường ngoại hối cung cấp các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá bằng
các hợp đồng như kỳ hạn, hoán đổi, quyền chọn và tương lai.
+ Là nơi để NHTW can thiệp lên tỷ giá
3.1.5. Các thành phần tham gia thị trường ngoại hối
+ Nhóm khách hàng mua bán lẻ: gồm các công ty nội địa & đa quốc gia, những
nhà đầu tư quốc tế và tất cả những ai có nhu cầu mua bán ngoại hối nhằm hai mục
đích: Chuyển đổi ngoại tệ và phòng ngừa tỷ giá.
36
+ Các ngân hàng thương mại & Ngân hàng đầu tư: Tham gia mua bán ngoại
tệ cho chính họ khi thực hiện mục tiêu kinh doanh hoặc là mua bán thay cho khách
hàng khi thực hiện vai trò môi giới.
+ Những nhà môi giới ngoại hối: Tham gia trên Forex với tư cách là trung
gian trong các giao dịch mua bán hoặc mua bán thay cho người khác nhằm thu hoa
hồng trong từng giao dịch
+ Các ngân hàng trung ương: Đóng vai trò tổ chức và kiểm soát, điều hành và
tham gia mua bán ngoại tệ nhằm ổn định sự hoạt động của thị trường ngoại hối, ổn
định giá cả và tỷ giá hối đối.
3.2. Nội dung hoạt động của thị trường ngoại hối
3.2.1. Thị trường tiền gửi
Thị trường tiền gửi là nơi thực hiện giao dịch vay và cho vay các loại ngoại tệ
với những thời hạn xác định kèm theo một khoản tiền gửi thể hiện qua lãi suất. Tại
thị trường này các ngân hàng và khách hàng của họ tiến hành các giao dịch về ngân
quỹ, tức là vay ngoại tệ thiếu và cho vay ngoại tệ thừa.
3.2.1.1. Thị trường tiền gửi chính xác
Trên thị trường tiền gửi thõa mãn nhu cầu vốn trong các hình thức vay - gửi
các loại ngoại tệ khi có cung, cầu với bất kỳ khối lượng nào và mức thời gian từ một
ngày đến 5 năm hoặc lâu hơn.
* Kỳ hạn chính xác: được ký cụ thể trong các hợp đồng giao dịch.
Ở thị trường tiền gửi có hình thức vay vốn một ngày. Hình thức vay vốn một
ngày nhằm thỏa mãn vốn kinh doanh của chủ thể kinh tế.
Vay một ngày Ngày ký Ngày nhận Ngày trả
Vay hôm nay, trả J J J+1
ngày mai
37
Vay ngày mai, trả J J+1 J+2

ngày kia
Vay bất kỳ trả kế J J+N J+N+1
tiếp
* Phạt lãi:
Kỳ hạn chính xác thể hiện thời hạn thanh toán đúng hạn và đến hạn (trả trước
hoặc trả sau đều chịu phạt lãi). Mức phạt lãi tùy thuộc vào mối quan hệ giữa ngân
hàng và khách hàng và nhu cầu vốn trên thị trường.
3.2.1.2. Thị trường tiền gửi thông qua lãi suất
* Lãi suất:
Lãi suất được hiểu là giá phải trả hay nhận được từ khoản đi vay hay đi gửi
bằng ngoại tệ. Như vậy, các mức lãi suất này xác định chi phí hay thu nhập có liên
quan đến việc sử dụng tiền (ngoại tệ) trong một thời gian nhất định.
Lãi suất trên thị trường được tính trên cơ sở năm thương mại và thông báo
dưới hình thức phân số.
Ví dụ: Lãi 3 tháng GBP khác lãi 3 tháng USD (loại tiền)
Lãi 3 tháng GBP khác lãi 1 tháng GBP (thời gian)
Lãi 3 tháng GBP: 9 – 91/2 (tính trên cơ sở 365 ngày)
Lãi 6 tháng USD: 61/4 – 61/2 (tính trên cơ sở 360 ngày đối với các đồng tiền
ngoài GBP)
Con số đầu tiên là lãi suất mà ngân hàng sẵn sàng đi vay/huy động.
Con số thứ hai là lãi suất mà ngân hàng sẵn sàng cho vay, lãi suất chào.
* Lãi phạt:
Khách hàng phải trả đúng hạn, đến hạn. Nếu khách hàng trả trước hoặc trả sau
đều chịu trả lãi với mức phạt tùy thuộc vào mối quan hệ ngân hàng và khách hàng
cũng như nhu cầu vốn trên thị trường.
38
* Thay đổi lãi suất:

Thị trường tiền gửi mang tính quốc tế, hoạt động không ngừng và do quy luật
cung cầu chi phối. Có nghĩa là thị trường có thể bị tác động bởi các sự kiện kinh tế,
chính trị và tâm lý…thậm chí với mức độ lớn hơn thị trường giao ngay vì phần lớn
các nước phát triển đều sử dụng công cụ lãi suất để tác động đến một loạt các chỉ số
kinh tế và đặc biệt là tác động đến quan hệ giữa các đồng tiền với nhau. Chính vì
vậy mà chính sách biến động lãi suất do Mỹ thi hành tác động đến tỷ giá của đồng
Đôla Mỹ và các đồng tiền khác, vì thông qua ảnh hưởng tới việc chu chuyển vốn
làm biến động cung và cầu, mà lãi suất là giá cả của quyền sử dụng vốn phụ thuộc
rất lớn vào quan hệ cung cầu, buộc các lãi suất này cũng phải thay đổi.
3.2.2 Thị trường mua bán ngoại tệ giao ngay
Thị trường này bao gồm thị trường thỏa thuận tùy ý và thị trường giao dịch
theo phiên ấn định.
* Về địa điểm và thời gian:
+ Thị trường thỏa thuận tùy ý không có địa điểm cụ thể, thời gian 24/24 h
+ Thị trường theo phiên giao dịch tại phòng lớn.
* Về tỷ giá:
+ Thỏa thuận tùy ý: Mỗi giao dịch hay mỗi hợp đồng áp dụng một tỷ giá và
tỷ giá này không công bố.
+ Theo phiên ấn định: Tỷ giá do người tổ chức phiên đưa ra.
* Ngày giá trị:
+ Ngày thỏa thuận tùy ý tuân thủ nguyên tắc J+2 đối với tất cả hợp đồng ký
vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày.
+ Chỉ áp dụng J+2 đối với tất cả các hợp đồng (lệnh mua bán đưa ra) ký trước
12 giờ của ngày tổ chức theo phiên.
3.3. Các nghiệp vụ trên thị trường ngoại hối
3.3.1 Giao dịch giao ngay
39
* Khái niệm:
Giao dịch giao ngay là việc mua bán một số lượng ngoại tệ được thực hiện
giữa hai bên theo tỷ giá giao ngay tại thời điểm giao dịch và kết thúc thanh toán
trong vòng hai ngày làm việc tiếp theo kể từ ngày cam kết mua bán.
Các giao dịch giao ngay được thực hiện giữa ngân hàng trung ương và các tổ
chức tín dụng, giữa các tổ chức tín dụng với nhau và giữa các tổ chức tín dụng với
các tổ chức khác và cá nhân. Trong đó, ngân hàng thương mại đóng vai trò là trung
tâm trong việc tạo thị trường nhằm mục đích kinh doanh của mình hoặc phục vụ co
khách hàng.
* Các điều kiện của giao dịch:
Trong giao dịch giao ngay, thỏa thuận giao dịch giữa hai bên thường bao gồm
một số điều kiện mua bán như: tỷ giá mua bán, số lượng giao dịch, địa điểm chuyển
tiền đến, chuyển tiền đi vào ngày thanh toán…Sau khi cam kết giao dịch, các bên có
thể xác nhận lại bằng văn bản hoặc ký kết hợp đồng chi tiết. Thông thường việc giao
dịch được hoàn tất bằng thỏa thuận qua điện thoại là có đủ tính pháp lý.
* Ngày giá trị:
Ngày giá trị là khoảng thời gian thực hiện việc chuyển tiền đến các tài khoản
có liên quan. Đó là ngày mà các khoản ngoại hối phải được trả cho các bên tham gia
giao dịch. Ngày giá trị còn được gọi là ngày thanh toán.
Có các loại ngày giá trị sau:
T+0 : Thanh toán trong ngày
T+1: Sau một ngày làm việc
T+2: Sau hai ngày làm việc
* Phương tiện giao dịch:
Giao dịch giao ngay được thực hiện qua các phương tiện giao dịch như: telex,
điện thoại, hệ thống mạng vi tính hoặc có thể tiếp nhận trên thị trường tập trung. Hai
bên thỏa thuận với nhau các điều kiện mua bán và sau đó xác nhận lại bằng văn bản.
40
* Tỷ giá giao ngay:

Là tỷ giá được thỏa thuận từ ngày hôm nay nhưng việc thực hiện thanh toán
xảy ra vào ngày làm việc thứ hai sau ngày ký kết hợp đồng.
Các ngoại tệ được mua bán lẫn nhau thông qua việc niêm yết tỷ giá hay cơ
chế tỷ giá chéo. Trong giao dịch liên ngân hàng thì tỷ gía giao ngay được niêm yết
theo
Kiểu Mỹ: Số lượng (giá cả) đô la Mỹ cho một đồng ngoại tệ.
Kiểu Châu Âu: Số lượng ngoại tệ so với một đôla Mỹ.
Ví dụ: Công ty Việt Nam có Đôla Mỹ nhưng cần đến Yên Nhật để thanh toán
hàng nhập khẩu từ Nhật Bản nên phải sử dụng tỷ giá giao ngay USD/VND và
JPY/VND.
Khi đổi kiểu yết giá từ trực tiếp sang gián tiếp hay từ kiểu Mỹ sang kiểu Châu
Âu, thứ tự tỷ giá mua bán phải thay đổi ngược lại. Giá mua kiểu Mỹ đổi thành giá
bán kiểu Châu Âu và ngược lại.
Chú ý: Trong giao dịch giao ngay, tỷ giá giao dịch ngân hàng đưa ra luôn
thay đổi tùy theo tình hình thực tế về cung cầu trên thị trường. Giao dịch được thực
hiện theo tỷ giá do ngân hàng niêm yết tại thời điểm giao dịch hoặc do hai bên thỏa
thuận.
Ở Việt Nam, tỷ giá giao ngay trên thị trường ngoại hối chính thức được xác
định theo quan hệ cung cầu về ngoại tệ nhưng nằm trong giới hạn quy định của Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam căn cứ vào tình hình cụ
thể trong từng thời kỳ để quy định giới hạn này cho phù hợp.
* Chi phí giao dịch
Các ngân hàng thương mại không thu phí mà thu lời từ sự chênh lệch giữa giá
bán và giá mua.
3.3.2. Giao dịch mua bán có kỳ hạn
*Khái niệm:
41
Giao dịch ngoại hối có kỳ hạn là một giao dịch trong đó hai bên sẽ cam kết
mua bán với nhau một lượng ngoại tệ theo một tỷ giá xác định tại một thời điểm sau
đó hay sau một thời hạn xác định kể từ ngày ký kết giao dịch.
Trong giao dịch kỳ hạn, mọi điều kiện mua bán được ký kết vào ngày giao
dịch, việc giao nhận tiền chỉ được thực hiện vào ngày giá trị đã thỏa thuận trên cơ
sở kỳ hạn mua bán.
* Địa điểm:
Giao dịch hối đoái kỳ hạn có thể được thực hiện trên thị trường tập trung hoặc
không tập trung qua các phương tiện giao dịch như: điện thoại, mạng máy tính…
Ở Việt Nam, chỉ có các ngân hàng thương mại đủ điều kiện mới được phép
giao dịch có kỳ hạn với một số khách hàng và các tổ chức tín dụng, các tổ chức kinh
tế là pháp nhân Việt Nam. Các giao dịch phải được ký hợp đồng chi tiết nếu không
giao dịch qua mạng máy tính.
* Ngày giá trị kỳ hạn:
Trong giao dịch có kỳ hạn, ngày giá trị được xác định sau một thời gian nhất
định (thời hạn của giao dịch) kể từ ngày giá trị giao ngay của giao dịch giao ngay
cùng thời điểm giao dịch. Để xác định ngày giá trị có kỳ hạn, đầu tiên phải xác định
ngày giá trị giao ngay có hiệu lực thích hợp, sau đó cộng với thời hạn tương ứng của
giao dịch .
Ngày giá trị = Ngày giá trị giao ngay + Thời hạn tương ứng của giao dịch
(1,2,3,6,9,12 tháng).
- Nếu ngày giá trị có kỳ hạn rơi vào ngày nghỉ thì ngày giá trị có kỳ hạn có
hiệu lực sẽ được gia hạn lùi vào ngày làm việc liền sau.
- Trong trường hợp thời hạn của giao dịch là chẵn tháng, nếu việc gia hạn
ngày giá trị có hiệu lực rơi vào tháng sau thì phải tính ngược trở lại cho đến khi xác
định được ngày giá trị có hiệu lực đầu tiên.
* Tỷ giá có kỳ hạn:
42
Tỷ giá kỳ hạn là tỷ giá được thỏa thuận ngay từ ngày hôm nay để làm cơ sở
cho việc trao đổi tiền tệ tại một ngày xác định xa hơn ngày giá trị trao ngay.
Tỷ giá có kỳ hạn do các Ngân hàng niêm yết có thể theo hai cách: Yết giá
trực tiếp hoặc yết giá gián tiếp. Trên thị trường cách yết giá kiểu Swap được sử dụng
phổ biến. Theo phương pháp này, ngân hàng sẽ yết tỷ giá giao ngay và mức swap.
Mức swap là chênh lệch tỷ giá hối đoái giữa tỷ giá có kỳ hạn và tỷ giá giao
ngay hay còn gọi là điểm kỳ hạn. Vì tỷ giá bao gồm hai loại là tỷ giá bán và tỷ giá
mua nên về nguyên tắc, mức swap được yết theo điểm gồm mức swap mua và mức
swap bán. Số viết trước là mức swap mua và số viết sau là mức swap bán.
Swap = swap mua / swap bán
Tỷ giá có kỳ hạn = Tỷ giá giao ngay ± Swap
Chú ý:
Nếu trong mức swap, mức swap mua nhỏ hơn mức swap bán thì:
Tỷ giá có kỳ hạn = Tỷ giá giao ngay + mức swap
Nếu trong mức swap, mức swap mua lớn hơn mức swap bán thì:
Tỷ giá có kỳ hạn = Tỷ giá giao ngay - mức swap
Ví dụ: Tỷ giá giao ngay GBP/USD = 1,6331/37; Mức swap 1 tháng là: 99/97
Vậy tỷ giá kỳ hạn 1 tháng của GBP/USD sẽ là:
Tỷ giá mua GBP/USD = 1,6331 – 0,0099 = 1,6232
Tỷ giá bán GBP/USD = 1,6337 – 0,0097 = 1,6240
Cách xác định mức swap như sau:
Gọi Tỷ giá giao ngay giữa hai đồng tiền A và B là: A/B = E1/E2
Lãi suất đồng tiền yết giá A là: ia1 – ia2
Lãi suất đồng tiền định giá B là: ib1 – ib2
Kỳ hạn của giao dịch là: n ngày
* Chênh lệch lãi suất giữa hai đồng tiền được xác định như sau:
-Tỷ giá mua kỳ hạn được tính:
43
+ Tỷ giá mua đồng tiền yết giá giao ngay

+ Lãi suất đầu tư của đồng tiền định giá
+ Lãi suất vay đồng tiền yết giá
- Tỷ giá bán kỳ hạn được tính:
+ Tỷ giá bán đồng tiền yết giá giao ngay của thị trường.
+ Lãi suất đầu tư (gửi) đồng tiền yết giá của thị trường.
+ Lãi suất vay đồng tiền định giá.
3.3.3. Giao dịch tương lai
* Khái niệm
Hợp đồng tương lai là một thỏa thuận giữa hai đối tác mua bán một số lượng đồng
tiền định sẵn vào thời điểm ký kết hợp đồng và ngày giao hàng được ấn định sẵn
trong tương lai được thực hiện tại sở giao dịch.
Thực chất của giao dịch tương lai chính là giao dịch có kỳ hạn nhưng
được chuẩn hoá về: Loại ngoại tệ giao dịch, trị giá hợp đồng và thời hạn giao
dịch.
* Đặc điểm của hợp đồng tương lai
Đặc điểm nổi bật của hợp đồng tương lai là tính tiêu chuẩn hóa cao. Các điều
khoản được tiêu chuẩn hóa cao trong hợp đồng giao sau là: tên hàng, số lượng (độ
lớn hợp đồng), thời gian giao hàng và địa điểm giao hàng.
+ Loại ngoại tệ giao dịch: Tại Sở giao dịch Chicago-CME, các ngoại tệ được
giao dịch là: CAD, EUR, JPY, GBP, AUD và CHF.
+ Khối lượng ngoại tệ giao dịch: được quy định đối với từng loại đồng tiền.
Chẳng hạn, Hợp đồng Yên Nhật là 12.500.00, với AUD là 100.000…
+ Ngày thanh toán cụ thể trong tương lai. Ngày thứ 4 của tuần thứ ba của các
tháng 3,6,9,12.
44
+ Địa điểm giao dịch: Việc giao dịch được diễn ra trên sàn giao dịch theo
nguyên tắc đấu giá. Các thành viên tham gia giao dịch phải là thành viên của sở giao
dịch.
+ Những người tham gia vào thị trường này đều phải đóng một khoản ký quỹ,
trả chi phí giao dịch tại công ty môi giới và sau đó khoản này được ký gửi tại công
ty thanh toán bù trừ .
+ Nếu trong quá trình công ty thanh toán bù trừ điều chỉnh theo thị trường làm
cho khoản ký quỹ của người mua và người bán tiền tệ giao sau xuống một mức nào
đó thì họ phải đóng bổ sung.
+ Việc thanh toán được thực hiện thông qua công ty thanh toán bù trừ của sở
giao dịch.
+ Tính tiền hoa hồng trên từng thương vụ mua bán.
+ Khách hàng có thể kết thúc hợp đồng vào bất cứ lúc nào trong thời gian có
hiệu lực của hợp đồng bằng cách ký một hợp đồng khác ngược lại với hợp đồng
đang có.
3.3.4 Nghiệp vụ quyền chọn
* Khái niệm:
Quyền lựa chọn là công cụ tài chính mang lại cho người sở hữu nó có quyền
mua hoặc bán (nhưng không bắt buộc phải thực hiện) một số lượng ngoại tệ nhất
định với giá đã được thỏa thuận trước trong một khoảng thời gian hoặc vào một ngày
ấn định trong tương lai.
* Phân loại:
Quyền lựa chọn bao gồm quyền chọn mua và quyền chọn bán.
+ Quyền chọn mua: cho phép người sở hữu nó có quyền (nhưng không bắt
buộc) mua một số lượng ngoại tệ theo mức giá và trong thời gian xác định trước.
+ Quyền chọn bán: cho phép người mua quyền chọn bán một lượng ngoại tệ
nhất định theo giá thực hiện vào ngày giao hàng.
45
* Nội dung của quyền chọn mua hoặc quyền chọn bán:
+ Hình thức lựa chọn: Kiểu Mỹ hay kiểu Châu Âu.
Kiểu Châu Âu chỉ được thực hiện vào ngày đáo hạn.
Kiểu Mỹ: có thể thực hiện bất cứ lúc nào trước ngày đáo hạn.
Ví dụ: Theo kiểu Mỹ quyền mua 1 triệu EURO với giá USD 0.3 EURO từ
ngày hôm nay cho đến ngày hết hiệu lực là ngày 20/03/2004. Quyền chọn bán Châu
Âu là bán 10 triệu EURO với giá USD 0.2 EURO đúng vào ngày 20/03/2004.
+ Số lượng ngoại tệ mua bán.
+ Giá thực hiện: giá mua hay giá bán ngoại tệ khi người mua quyền lựa chọn
thực hiện quyền.
+ Thời hạn hợp đồng (thời gian đáo hạn).
+ Lệ phí quyền lựa chọn (Option Price)
Một công ty ký hợp đồng mua quyền chọn mua 1 triệu USD tại mức giá quyền
chọn 1,30 JPY/USD. Người bán hợp đồng thu một khoản phí quyền chọn là 50.000
JPY. Nếu hợp đồng đến hạn mà không xảy ra giao dịch thì chỉ có một luồng tiền xảy
ra duy nhất đó là khoản phí quyền chọn mà người mua trả cho người bán. Và thu
nhập của người bán trong trường hợp này chỉ bằng phí quyền chọn thu được.
Nếu tỷ giá giao ngay là 1,40 JPY/USD, người mua quyết định tiến hành giao
dịch lúc đó người bán phải chịu một khoản lỗ là:
- (1,40 - 1,30)*1.000.000 + 50.000 = - 50.000 JPY
Đây chính là khoản lãi của người mua quyền chọn.
* Nhân tố ảnh hưởng đến giá quyền chọn:
+ Tỷ giá giao ngay
+ Tỷ giá thực hiện
+ Thời gian thực hiện
+ Sự biến động của tỷ giá
46
Ví dụ (Xét từ góc độ doanh nghiệp): Một nhà nhập khẩu khẩu Mỹ cần 62.500 DEM
để thanh toán cho nhà xuất khẩu Đức sau 60 ngày. Nhà nhập khẩu Mỹ mua 1 hợp
đồng quyền chọn mua với các số liệu sau:
+ Trị giá hợp đồng: 62.500 DEM
+ Phí quyền chọn: 0,02$/DEM
+ Tỷ giá thực hiện : 0,64$/DEM
+ Ngày hiệu lực : 60 ngày
Vào thời điểm thanh toán, tỷ giá tăng 0,7$/DEM (Người Mỹ sẽ thực hiện
quyền mua và mua DEM với giá 0, 64$. Nhà nhập khẩu Mỹ sẽ có một khoản lãi là:
62.500 DEM ( 3.750 $ > 1.250 $ (Phí quyền chọn) )
Nếu tỷ giá giảm xuống dưới mức tỷ giá đã thỏa thuận thì quyền chọn không
có lời. Ví dụ 0,6$/DEM. Nhà nhập khẩu để cho quyền chọn hết hạn và sẽ mua DEM
trên thị trường giao ngay mặc dù bị lỗ 1.250 $.
3.3.5. Nghiệp vụ hoán đổi
Hoán đổi là giao dịch giữa hai đối tác trong việc trao đổi các luồng tiền tương
lai tính trên cơ sở khác nhau.
Có hai loại hoán đổi là hoán đổi lãi suất và hoán đổi tiền tệ.
3.3.5.1. Swap lãi suất
* Khái niệm
Là nghiệp vụ qua đó hai bên tham gia trao đổi với nhau những chi phí tài chính
về các khoản nợ tương ứng của mỗi bên, tức là trao đổi giữa hai bên đối với lãi phải
trả và khoản lãi thu của một đồng tiền tính trên một lượng tiền gốc ngầm định thỏa
thuận.
+ Giao dịch trao đổi khoản lãi trả gọi là hoán đổi nợ.
+ Giao dịch trao đổi khoản lãi thu gọi là hoán đổi tài sản.
47
Một hợp đồng Swaps bao gồm người mua (Swap buyer) và người bán (Swap
seller). Tại những ngày giá trị giao dịch, người mua thanh toán lãi suất cố định cho
người bán và người bán thanh toán lãi suất thả nổi cho người mua.
Người thanh toán lãi suất cố định (theo thông lệ là người mua, thường là ngân
hàng) có lợi thế so sánh trong việc thanh toán lãi suất cố định đối với vốn huy động;
trong khi đó, người thanh toán lãi suất thả nổi (theo thông lệ là người bán, thường là
ngân hàng) có lợi thế so sánh trong việc thanh toán lãi suất thả nổi.
Thông qua giao dịch Swaps lãi suất, ngân hàng mua (tức là ngân hàng thanh
toán lãi suất cố định) nhằm mục đích chuyển việc thanh toán lãi cho vốn huy động
từ hình thức lãi suất thả nổi sang hình thức cố định để phù hợp với tính chất cố định
của nguồn thu từ tài sản có.
Trong khi đó, ngân hàng bán (tức là ngân hàng thanh toán lãi suất thả nổi)
nhằm mục đích chuyển việc thanh toán lãi cho vốn huy động từ hình thức lãi suất cố
định sang hình thức thả nổi để phù hợp với tính chất thả nổi của nguồn thu từ tài sản
có
* Các loại hoán đổi lãi suất
+ Hoán đổi Coupon: Hoán đổi lãi tính trên cơ sở lãi suất cố định cho lãi tính
trên cơ sở lãi suất thả nổi.
Ví dụ: Lãi suất cố định 12% với lãi suất thả nổi trên cơ sở lãi suất Libor 6
tháng. (Lãi suất liên NH London Interbank Offered Rate)
+ Hoán đổi cơ bản: Hoán đổi lãi thả nổi tính toán trên hai cơ sở khác nhau
với nhau.
Ví dụ: Lãi suất thả nổi trên cơ sở lãi suất Libor 6 tháng với lãi suất thả nổi
trên cơ sở trái phiếu ngắn hạn của Mỹ.
* Lợi ích của hoán đổi lãi suất
+ Giảm chi phí vay
+ Tiếp cận vay ở thị trường nghiêm ngặt
48
+ Giao dịch hoán đổi lãi suất có thể được sử dụng để những người vay
+ Phòng ngừa rủi ro.
3.3.5.2. Swap tiền tệ
* Định nghĩa
Hoán đổi ngoại tệ là giao dịch hoán đổi trong đó bên A trao đổi vốn gốc và
tính lãi trên cơ sở lãi suất cố định trên một đồng tiền với vốn gốc và lãi tính trên cơ
sở lãi suất cũng cố định nhưng của một đồng tiền khác.
* Đặc điểm:
Hoán đổi tiền tệ về cơ bản rất giống với hợp đồng hoán đổi lãi suất, ngoại trừ
một số điểm sau đây:
+ Hợp đồng liên quan tới hai loại tiền tệ khác nhau, do vậy, giá trị gốc và dòng
tiền trao đổi, xét từ mỗi bên tham gia hợp đồng, được ghi nhận theo hai loại tiền tệ
khác nhau.
+ Các bên của hợp đồng trao đổi hai dòng thanh toán được xác định dựa trên
những loại lãi suất khác nhau, như lãi suất cố định đổi lấy lãi suất cố định, lãi suất
thả nổi đổi lấy lãi suất thả nổi, hoặc là lãi suất cố định đổi lấy lãi suất thả nổi.
+ Giá trị gốc không còn mang tính chất danh nghĩa thuần túy mà nó được trao
đổi giữa các bên tại hai thời điểm khởi đầu và kết thúc (đáo hạn) hợp đồng.
Như vậy, dòng tiền trao đổi giữa các bên tham gia hợp đồng hoán đổi tiền tệ
sẽ bao gồm:
Trao đổi số tiền bằng giá trị gốc vào ngày bắt đầu giao dịch hoán đổi. Số tiền
thanh toán của mỗi bên được tính bằng một loại tiền tệ riêng, qua đó hình thành tỉ
giá hối đoái giữa hai đồng tiền.
Thanh toán khoản tiền lãi tính trên giá trị vốn gốc đã biết, áp dụng loại và mức
lãi suất theo thỏa thuận trong hợp đồng. Dòng thanh toán này được thực hiện theo
định kì trong thời gian hiệu lực của hợp đồng.
49
Trao đổi lại số tiền bằng giá trị gốc khi kết thúc giao dịch hoán đổi theo hợp
đồng.
* Các bước thực hiện
+ Trao đổi vốn gốc ban đầu
+ Trao đổi lãi trên cơ sở giá trị gốc của từng đồng tiền
+ Trao đổi gốc ngược lại
* Tác dụng của hoán đổi ngoại tệ
+ Giúp người vay giảm chi phí vay trên những thị trường khó tiếp cận.
+ Giúp người vay thâm nhập và vay trên thị trường vốn nước ngoài với chi
phí thấp.
3.3.6. Nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ
3.3.6.1. Nghiệp vụ khách hàng
Trong nghiệp vụ này ngân hàng là người tạo thị trường, xác định và niêm yết
tỷ giá.
Khi nhận được lệnh của khách hàng, ngân hàng sẽ bù trừ các lệnh. Phần chênh
lệch cuối cùng, ngân hàng sẽ tìm cách xử lý sao cho có lợi nhất.
3.3.6.2. Nghiệp vụ Arbitrage
* Khái niệm:
Là nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ dựa trên sự chênh lệch giá giữa các thị
trường khác nhau để thu lợi.
Nghiệp vụ Arbitrage xuất hiện lần đầu tiên trên thị trường giao ngay bằng
cách mua ở thị trường giá thấp và bán ở thị trường giá cao do đó ngân hàng có thể
thu lợi từ sự chênh lệch tỷ giá.
* Điều kiện để thực hiện
+ Phải có vốn lớn
+ Phải có mạng lưới đại lý rộng khắp
+ Hệ thống thông tin hiện đại đảm bảo thông tin nhanh, chính xác, kịp thời
50
+ Phải có đội ngũ cán bộ giỏi, có trình độ am hiểu thị trường.

* Phân loại Arbitrage:
+ Arbitrage hai điểm: được thể hiện khi có sự chênh lệch rõ ràng về tỷ giá của
hai đồng tiền giữa hai địa điểm khác nhau.
Ví dụ: Nhà đầu tư sử dụng 2 USD để mua 1 bảng Anh Anh (£), sau đó sử dụng
bảng đó để mua 1,50 € và sau đó sử dụng đồng 1,50 € để mua 2,50 Đô la Mỹ .
Bằng cách kinh doanh theo cách này, nhà đầu tư đã đạt được $ 0.50, đơn giản
chỉ bằng cách khai thác sự chênh lệch giá cả.
Cụ thể:
- 1GBP = 2 USD hay GBP/USD = 2,00 (ban đầu)
- 1GBP = 1,50 EURO hay GBP/EURO = 1,50
- 1,5 EURO = 2,50 USD (sau cùng)
=> Chênh lệch giá cả = 2,5 USD - 2 USD = 0,50 USD
Trong thực tế các nhà đầu tư thường phải kinh doanh với số vốn lớn, và tiền
lãi kiếm được mới đủ trang trãi cho chi phí giao dịch và kiếm lời.
Hơn nữa, sự chênh lệch giá xảy ra rất ngắn, nên các nhà đầu tư phải sử dụng
việc tính toán và chuyển giao bằng máy tính và giao dịch tự động thì may ra mới có
đủ thời gian. (Tận dụng cơ hội thị trường tỷ giá có biến động).
+ Arbitrage ba điểm: Nhìn bề ngoài chưa thấy được sự khác nhau trong tỷ giá
giữa các thị trường nhưng có thể nhìn thấy sự chênh lệch tỷ giá thông qua tỷ giá
chéo.
Ví dụ: Giả sử Trên thị trường có các thông tin sau:
NewYork GBP/USD = 1,899/1,900
Toronto USD/CAD = 1,502/1,5040
London GBP/CAD = 2,847/2,849
Nhà đầu tư có 1 triệu GBP thì anh ta sẽ thực hiện các nghiệp vụ như sau:
51
+ Bước 1: Bán GBP mua USD, theo tỷ giá mua của Ngân hàng: 1 GBP =
1,899 USD
=> USD = 1,899 x 1000000 = 1.899.000 USD
+ Bước 2: Tiếp tục bán đồng USD để mua CAD theo tỷ giá mua của Ngân
hàng: 1 USD = 1,502 CAD
=> CAD = 1,502 x 1.899.000 = 2.852.298 CAD
+ Bước 3: Tiếp tục lại bán đồng CAD để mua GBP tại thị trường London,
theo tỷ giá bán của ngân hàng:
1 GBP = 2,849 CAD
Từ đó ta có: 2.852.298 CAD = 2.852.298/2,849 = 1.001.157 GBP
Như vậy, bằng việc tiến hành arbitrage ba điểm, nhà đầu tư sẽ thu được khoản
chênh lệch là: 1.001.157 - 1.000.000 = 1.157 GBP
52
CHƯƠNG IV
CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ
Mỗi một quốc gia trên thế giới đều có những quan hệ về kinh tế, văn hoá,
chính trị, quân sự, ngoại giao với nhiều quốc gia khác. Gắn với các quan hệ này là
các dòng ngoại tệ chảy vào, chảy ra của từng quốc gia tức là phát sinh các khoản thu
chi ngoại tệ. Để đánh giá tình hình thu chi quốc tế trong từng thời kỳ, người ta tập
hợp ghi chép trên một biểu đặc biệt gọi là cán cân thanh toán quốc tế.
4.1. Kết cấu của cán cân thanh toán quốc tế
4.1.1. Khái niệm
Cán cân thanh toán quốc tế là một biểu tổng hợp ghi chép một cách có hệ
thống tất cả các khoản thu chi ngoại tệ của một nước phát sinh với các nước khác
trong một thời kỳ nhất định.
Có 2 loại cán cân thanh toán quốc tế:
- Cán cân thanh toán quốc tế thời kỳ: Là cán cân thanh toán phản ánh tất cả
các khoản ngoại tệ đã thu và đã chi của một nước với nước khác trong một thời kỳ
nhất định
- Cán cân thanh toán quốc tế thời điểm: Là cán cân thanh toán phản ánh những
khoản ngoại tệ sẽ thu và sẽ chi vào một thời điểm nào đó.
Các giao dịch tiền tệ được phản ánh trong cán cân thanh toán thực chất là
những giao dịch tiền tệ giữa những người cư trú và những người không cư trú và
ngược lại.
4.1.2. Nội dung của Cán cân thanh toán quốc tế
Cán cân thanh toán quốc tế bao gồm 5 hạng mục sau: Cán cân vãng lai, cán
cân vốn và tài chính, lỗi và sai sót, cán cân tổng thể và tài trợ chính thức.
4.1.2.1. Tài khoản vãng lai
Ghi lại các dòng hàng hóa, dịch vụ và các khoản chuyển tiền qua lại.
53
Khoản mục cán cân vãng lai được chia thành 4 nhóm nhỏ: thương mại hàng
hoá, dịch vụ, yếu tố thu nhập, chuyển tiền thuần.
* Cán cân thương mại: (Cán cân hữu hình)
Cán cân này phản ánh những khoản thu chi về xuất nhập khẩu hàng hoá trong
một thời kỳ nhất định.
Khi cán cân thương mại thặng dư điều này có nghĩa là nước đó đã thu được
từ xuất khẩu nhiều hơn phải trả cho nhập khẩu. Ngược lại, cán cân bội chi phản ánh
nước đó nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu.
Ghi chép:
+ Khi xuất khẩu, trị giá hàng xuất khẩu được phản ánh vào bên Có.
+ Khi nhập khẩu, trị giá hàng nhập khẩu được phản ánh vào bên Nợ.
Vì xuất khẩu làm phát sinh cung ngoại tệ và cầu nội tệ trên thị trường ngoại
hối. Nhập khẩu làm phát sinh cầu ngoại tệ.
* Cán cân dịch vụ (Cán cân vô hình).
Phản ánh các khoản thu chi từ các hoạt động dịch vụ về vận tải (cước phí vận
chuyển thuê tàu, bến bãi...) du lịch, bưu chính, cố vấn pháp luật, dịch vụ kỹ thuật,
bản quyền, bằng phát minh...
Thực chất của cán cân dịch vụ là cán cân thương mại nhưng gắn với việc xuất
nhập khẩu dịch vụ.
Ghi chép:
+ Xuất khẩu dịch vụ: phản ánh bên Có.
+ Nhập khẩu dịch vụ: phản ánh bên Nợ.
* Cán cân thu nhập (Yếu tố thu nhập):
Phản ánh các dòng tiền về thu nhập chuyển vào và chuyển ra. Bao gồm:
Thu nhập của người lao động (tiền lương, tiền thưởng, thu nhập khác...) do
người không cư trú trả cho người cư trú và ngược lại.
54
Thu nhập từ hoạt động đầu tư như: FDI, ODA...Các khoản thanh toán và được
thanh toán từ tiền lãi, cổ tức đến những khoản thu nhập từ đầu tư ở nước ngoài từ
trước.
Ghi chép:
+ Thu nhập chảy vào phản ánh bên Có (làm tăng cung ngoại tệ).
+ Thu nhập ra được phản ánh bên Nợ (làm giảm cung ngoại tệ).
* Chuyển tiền đơn phương:
Bao gồm các khoản chuyển giao một chiều không được hoàn lại.
Bao gồm: viện trợ không hoàn lại; khoản bồi thường, quà tặng, quà biếu; trợ
cấp tư nhân, trợ cấp chính phủ.
Ghi chép:
+ Các khoản thu đơn phương được xem như tăng thu nhập nội địa do thu được
từ nước ngoài, làm tăng cung ngoại tệ thì phản ánh vào bên có.
+ Các khoản phải trả đơn phương do phải thanh toán cho người nước ngoài,
phát sinh cầu ngoại tệ phản ánh vào bên Nợ.
4.1.2.2. Cán cân vốn và tài chính
Phản ánh sự chuyển dịch tư bản của một nước với các nước khác (luồng vốn
được đầu tư vào hay đầu tư ra của một quốc gia). Các luồng vốn gồm hai loại: luồng
vốn ngắn hạn và luồng vốn dài hạn.
* Luồng vốn ngắn hạn: bao gồm các khoản vốn ngắn hạn chảy vào (Có) và
chảy ra (Nợ).
+ Tín dụng thương mại, tín dụng ngắn hạn ngân hàng.
+ Các khoản tiền gửi ngắn hạn.
* Cán cân vốn dài hạn: phản ánh các khoản vốn dài hạn bao gồm:
+ FDI: Khi FDI chảy vào phản ánh Có. Khi FDI chảy ra phản ánh Nợ.
+ Các khoản tín dụng quốc tế dài hạn:
55
Tín dụng thương mại dài hạn: khoản vay hoặc cho vay của các tổ chức tín
dụng nước ngoài theo điều kiện thực tế. Khi đi vay phản ánh bên Có. Khi cho vay
hoặc trả nợ thì phản ánh bên Nợ.
Tín dụng ưu đãi dài hạn: Các khoản vay ODA. Khi đi vay phản ánh bên Có.
Khi cho vay phản ánh bên Nợ.
+ Các khoản đầu tư gián tiếp khác bao gồm các khoản mua, bán cổ phiếu, trái
phiếu quốc tế nhưng chưa đạt đến số lượng kiểm soát công ty.
Nếu bán cổ phiếu, trái phiếu tức là vốn vào thì phản ánh bên Có. Còn nếu mua
thì vốn ra tức là phản ánh bên Nợ.
+ Các khoản vốn chuyển giao một chiều (không hoàn lại)
Khoản viện trợ không hoàn lại cho mục đích đầu tư.
+ Các khoản nợ được xoá, tài sản của người di cư: Vào =>Có, Ra=> Nợ.
Cán cân vốn thặng dư khi Số phát sinh Có > Số phát sinh Nợ có nghĩa là:
Tổng tiền vốn đầu tư vào >Tổng số vốn đầu tư ra và trả nợ.
4.1.2.3. Lỗi và sai sót
Khoản mục này nếu có là do sự sai lệch về thống kê do nhầm lẫn, bỏ sót hoặc
không thu thập được số liệu.
Nguyên nhân: Những ghi chép của những khoản thanh toán hoặc hoá đơn
quốc tế được thực hiện vào những thời gian khác nhau, địa điểm khác nhau và có
thể bằng những phương pháp khác nhau. Mà những ghi chép chưa hoàn hảo này lại
được sử dụng làm cơ sở để xây dựng những thống kê của cán cân thanh toán quốc
tế. Từ đó, dẫn đến những sai số thống kê.
4.1.2.4. Cán cân tổng thể
Nếu công tác thống kê đạt mức chính xác tức lỗi và sai sót bằng không thì cán
cân tổng thể là tổng của cán cân vãng lai và cán cân vốn.
Cán cân tổng thể = Cán cân vãng lai + Cán cân vốn + Lỗi và sai sót.
56
Kết quả của khoản mục này thể hiện thình trạng kinh tế đối ngoại của một
quốc gia trong một thời kỳ hoặc tại một thời điểm.
Nếu kết quả của cán cân thanh toán mang dấu “+” thì có nghĩa là thu ngoại tệ
của quốc gia đã (sẽ) tăng thêm.
Nếu kết quả của cán cân thanh toán mang dấu “-” thì có nghĩa là thu ngoại tệ
của quốc gia giảm
4.1.2.5. Tài trợ chính thức (Cán cân bù đắp chính thức)
Cán cân bù đắp chính thức bao gồm các khoản mục sau:
+ Dự trữ ngoại hối quốc gia.
+ Quan hệ với IMF và các ngân hàng trung ương khác.
+ Thay đổi dự trữ của các ngân hàng trung ương khác bằng đồng tiền của quốc
gia có lập cán cân thanh toán...
Trong đó dự trữ ngoại hối quốc gia đóng vai trò quyết định. Do đó để đơn
giản trong phân tích, ta coi khoản mục dự trữ ngoại hối chính là cán cân bù đắp chính
thức.
4.2. Nguyên tắc ghi chép của cán cân thanh toán quốc tế
4.2.1. Ghi chép
Các giao dịch chuyển tiền quốc tế được phản ánh vào bên Có và bên Nợ của
cán cân thanh toán.
Bên Có: phản ánh các khoản thu tiền của người nước ngoài tức là những khoản
giao dịch mang về cho quốc gia một số lượng ngoại tệ nhất định. Bên Có được ký
hiệu dương.
Bên Nợ: phản ánh các khoản chi tiền ra thanh toán cho người nước ngoài tức
là những khoản giao dịch làm cho quỹ ngoại tệ ở trong nước giảm đi. Bên Nợ được
ký hiệu âm (-) của cán cân thanh toán.
4.2.2. Hạch toán ( Bút toán kép).
57
Hạch toán trong giao dịch quốc tế được thực hiện theo nguyên tắc ghi sổ kép.
Điều này có nghĩa là mỗi một giao dịch được ghi kép, một lần ghi Nợ và một
lần ghi Có với giá trị như nhau.
4.3. Nhân tố ảnh hưởng đến cán cân thanh toán quốc tế.
Cán cân thanh toán quốc tế có thể rơi vào tình trạng bội thu hoặc bội chi. Tình
trạng này không cố định theo thời gian mà luôn luôn thay đổi vị trí. Các yếu tố ảnh
hưởng đến CCTTQT đó là: cán cân thương mại, lạm phát, thu nhập quốc dân, tỷ giá
hối đoái, sự ổn định chính trị của đất nước, khả năng trình độ quản lý kinh tế của
chính phủ.
4.3.1. Cán cân mậu dịch
Cán cân mậu dịch là yếu tố quan trọng tác động cán cân thanh toán
Thương mại hữu hình: là một trong những hạng mục thường xuyên của cán
cân thanh toán quốc tế. Tùy theo trình độ phát triển khoa học kỹ thuật, độ phong phú
của tài nguyên thiên nhiên mà có một số quốc gia khác lại ở vào vị trí nhập siêu.
Thương mại vô hình: chủ yếu là dịch vụ và du lịch. Có một số quốc gia được
thiên nhiên ưu đãi về vị trí địa lý, cảnh quan và khí hậu đã trở thành nơi thu hút
khách du lịch của thế giới.
4.3.2. Lạm phát
Với điều kiện các nhân tố khác không đổi, nếu tỷ lệ lạm phát của một quốc
gia cao hơn so với các nước khác có quan hệ mậu dịch, làm giảm sức cạnh tranh của
hàng hóa của nước này trên thị trường quốc tế do đó làm cho khối lượng xuất khẩu
giảm.
4.3.3. Ảnh hưởng của thu nhập quốc dân
Nếu mức thu nhập của một quốc gia tăng theo một tỷ lệ cao hơn tỷ lệ tăng
của quốc gia khác, tài khoản vãng lai của quốc gia đó sẽ giảm nếu các yếu tố khác
bằng nhau. Do mức thu nhập thực tế (đã điều chỉnh do lạm phát) tăng.
4.3.4. Ảnh hưởng của tỷ giá hối đoái
58
Nếu tiền của một nước bắt đầu tăng giá so với tiền của quốc gia khác, tài
khoản vãng lai của nước đó sẽ giảm, nếu các yếu tố khác bằng nhau. Hàng hóa xuất
khẩu từ nước này sẽ trở nên đắt hơn đối với các nước nhập khẩu nếu đồng tiền của
họ mạnh. Kết quả là nhu cầu hàng hóa đó giảm (cán cân vãng lai )
Ví dụ: Một nhà nhập khẩu Đức sẽ trả 38 đồng Mác Đức cho một cây vợt
tennis, bán với giá 190 USD ở Mỹ nếu 1 USD = 2 Mác.
1 USD = 3 Mác Đức (mất 570 Mác để mua cây vợt thì sẽ làm giảm nhu cầu
của người Đức đối với mặt hàng này)
4.3.5. Sự ổn định chính trị của một đất nước, chính sách đối ngoại của quốc
gia
Sự ổn định chính trị của một đất nước là cơ sở vững chắc để phát triển kinh
tế. đây cũng là điều kiện tiên quyết để các quốc gia khác tăng cường quan hệ kinh
tế. Bên cạnh đó, chính sách đối ngoại trở thành điều kiện đủ cho mọi quan hệ kinh
tế trực tiếp. Trong điều kiện mở cửa và hội nhập, chính sách đối ngoại phù hợp sẽ là
yếu tố mở đường cho mọi yếu tố khác phát triển.
4.3.6. Khả năng và trình độ quản lý kinh tế của chính phủ
Đây là yếu tố tạo sự phát triển bền vững và tăng trưởng liên tục của nền kinh
tế. Yếu tố này vừa mang tính thử nghiệm vừa đánh giá sự năng động trong điều hành
nền kinh tế của chính phủ trong đó có quan hệ kinh tế đối ngoại cũng sẽ đạt được.
Do đó, cán cân thanh toán quốc tế sẽ được cải thiện theo chiều thuận.
4.4. Vai trò của cán cân thanh toán quốc tế
Cán cân thanh toán quốc tế phản ánh kết quả của hoạt động trao đổi đối ngoại
của nước đó với các nước khác. Cho biết một cách trực quan tình trạng công nợ của
một quốc gia tại một thời điểm nhất định. Cán cân bội thu hay bội chi cho biết nước
đó là chủ nợ hay đang mắc nợ nước ngoài.
59
Cán cân thanh toán quốc tế phản ánh địa vị kinh tế của một quốc gia trên
trường quốc tế. Địa vị này là kết quả tổng hợp của các hoạt động thương mại, dịch
vụ và các chính sách rút vốn ra khỏi nước khác.
Như vậy cán cân thanh toán quốc tế là một tài liệu quan trọng nhất đối với
các nhà hoạch định chính sách ở tầm vĩ mô. Một hệ thống số liệu tốt hay xấu trên
cán cân có thể ảnh hưởng đến tỷ giá từ đó sẽ tạo ra những biến động trong phát triển
kinh tế - xã hội. Thực trạng của cán cân làm cho nhà hoạch định chính sách thay đổi
nội dung chính sách kinh tế. Chẳng hạn, thâm hụt cán cân thanh toán có thể làm
chính phủ nâng lãi suất lên hoặc giảm bớt chi tiêu công cộng để giảm chi về nhập
khẩu. Do đó chính phủ dựa vào cán cân để thiết kế chiến lược phát triển kinh tế - xã
hội và có những đối sách thích hợp cho từng thời kỳ.
4.5. Biện pháp điều chỉnh cán cân thanh toán quốc tế
Mục tiêu quan trọng trong chính sách kinh tế của mỗi quốc gia là đảm bảo
cán cân thanh toán được cân bằng. Khi cán cân thanh toán bội thu hay bội chi thì các
nước thường sử dụng các biện pháp điều chỉnh cán cân.
* Khi cán cân bội thu:
Khi cán cân bội thu, các nước thường sử dụng số bội thu đó để tăng cường
đầu tư ra nước ngoài và bổ sung quỹ dự trữ ngoại hối quốc gia.
* Khi cán cân bội chi:
Khi cán cân bội chi thì sẽ tác động tiêu cực đến việc phát triển kinh tế của
quốc gia, quan hệ kinh tế đối ngoại và quan hệ kinh tế - xã hội khác. Do vậy, việc
áp dụng những biện pháp nhằm điều chỉnh cán cân khi bội chi là một việc làm hết
sức cần thiết nhằm cải thiện cán cân.
+ Giảm bớt chi tiêu ngân sách nhà nước.
Giảm chi tiêu ngân sách nhà nước sẽ tác động đến tổng cầu do đó góp phần
cải thiện cán cân ngắn hạn.
60
Giảm chi tiêu ngân sách nhà nước thường đi đôi với chính sách thắt chặt tiền
tệ, thuế khóa như: tăng lãi suất cho vay để giảm đầu tư, dùng công cụ thuế để hạn
chế tiêu dùng nhất là hạn chế nhập khẩu hàng tiêu dùng.
+ Tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài: Để tăng cường thu hút vốn đầu
tư nước ngoài có thể áp dụng các biện pháp sau:
- Nâng lãi suất tiền gửi nhằm thu hút ngoại tệ từ nước ngoài vào.
- Vay của nước ngoài và tìm kiếm nguồn viện trợ nhà nước.
- Tạo môi trường đầu tư thuận lợi, thủ tục dễ dàng, ưu đãi về thuế, chuyển lợi
nhuận ra nước ngoài.
+ Điều chỉnh tỷ giá hối đoái nhằm khuyến khích xuất khẩu tăng thu ngoại tệ
đồng thời hạn chế nhập khẩu tiết kiệm ngoại tệ.
+ Chính sách chiết khấu: Ngân hàng trung ương dùng cách thay đổi lãi suất
tái chiết khấu của ngân hàng để điều chỉnh cán cân thanh toán quốc tế. Nếu lãi suất
tái chiết khấu tăng trong khi lãi suất của các nước trong khu vực vẫn giữ nguyên thì
sẽ thu hút được lượng ngoại tệ lớn ở trong nước và ngoài nước vào ngân hàng, như
vậy cung cầu ngoại tệ sẽ được cải thiện.
Khi cần thiết ngân hàng trung ương hạ lãi suất tái chiết khấu sẽ mở rộng quan
hệ tín dụng giữa ngân hàng với doanh nghiệp, khuyến khích doanh nghiệp mở rộng
đầu tư, phát triển sản xuất đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ ra nước ngoài
tăng thu ngoại tệ.
+ Chính sách hối đoái là biện pháp tác động trực tiếp vào tỷ giá hối đoái nghĩa
là ngân hàng trung ương hay cơ quan ngoại hối của nhà nước dùng các nghiệp vụ
trực tiếp mua, bán ngoại hối để điều chỉnh tỷ giá phù hợp với điều kiện của mình
trong từng giai đoạn, phù hợp mục tiêu chính sách kinh tế đối ngoại.
+ Nâng giá hoặc phá giá sức mua của đồng tiền nội tệ.
61
+ Áp dụng chính sách bảo hộ mậu dịch nhằm kích thích xuất khẩu hàng hóa
ra nước ngoài, tăng thu ngoại tệ bù đắp sự thiếu hụt, sử dụng hàng rào thuế quan hạn
chế nhập khẩu.
+ Sử dụng quyền rút vốn đặc biệt SDR tại IMF
Khi một quốc gia là thành viên chính thức tại IMF thì có thể sử dụng quyền
rút vốn đặc biệt hoặc thực hiện xuất vàng để trang trải các khoản nợ nước ngoài.
+ Các giải pháp mang tính chiến lược khác
- Tăng khả năng xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ tùy thuộc vào điều kiện tài
nguyên, trình độ phát triển khoa học công nghệ của quốc gia trong đó trình độ khoa
học công nghệ giữ vị trí quyết định.
- Có chính sách hợp lý và năng động để thu hút khách du lịch, kiều hối, xuất
khẩu lao động, xuất khẩu công nghệ nhằm tăng thu ngoại tệ.
- Quản lý thu chi ngoại tệ theo nguyên tắc tăng thu giảm chi ngoại tệ.
- Đổi mới chính sách quản lý kinh tế đối ngoại để thu hút vốn đầu tư .
- Nâng cao trình độ quản lý và điều hành kinh tế của chính phủ và các cấp
chính quyền.
62
CHƯƠNG V
ĐẦU TƯ QUỐC TẾ CỦA CÁC TỔ CHỨC KINH TẾ VÀ TÀI CHÍNH
CÔNG TY ĐA QUỐC GIA.
5.1. Những vấn đề chung về đầu tư quốc tế
5.1.1. Khái niệm
*Khái niệm:
Đầu tư quốc tế (ĐTQT) là một quá trình kinh doanh, trong đó vốn đầu tư
được di chuyển từ quốc gia này sang quốc gia khác với mục đích kiếm lời
Đầu tư quốc tế là một hình thức của quan hệ kinh tế quốc tế, trong đó các nhà
đầu tư nước ngoài đưa vốn hoặc bất kỳ hình thức giá trị nào vào nước tiếp nhận đầu
tư để thực hiện các hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ nhằm mục đích thu lợi
nhuận hoặc đạt được các mục tiêu kinh tế - xã hội”.
Qua khái niệm này cần lưu ý những vấn đề sau
+ Thứ nhất: Hoạt động đầu tư quốc tế chứa đựng những yếu tố quốc tế, ví dụ:
tính đa quốc tịch, đa ngôn ngữ, đa văn hóa…
+ Thứ hai: Chủ đầu tư (mang vốn ra nước ngoài đầu tư): có thể là chính phủ,
tổ chức phi chính phủ, các tổ chức kinh tế tài chính quốc tế, các công ty, tập đoàn
hoặc các cá nhân.
Vốn đầu tư (phương tiện đầu tư) có thể biểu hiện dưới các hình thức sau
- Tiền: nội tệ hoặc ngoại tệ
- Tài sản hữu hình: thiết bị, máy móc, NVL, dây chuyền công nghệ, tài nguyên
thiên nhiên, mặt bằng sản xuất...
- Tài sản vô hình: bí quyết công nghệ, các đối tượng của sở hữu công nghiệp
như nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp, phát minh, sáng chế...
- Các tài sản đặc biệt: cổ phiếu, trái phiếu, vàng bạc, đá quý...
+ Thứ ba: Mục đích đầu tư
- Mục đích kinh tế (lợi nhuận)
63
- Mục đích chính trị, mục đích xã hội, mục đích môi trường...
* So sánh ĐTQT (xuất khẩu vốn - xuất khẩu tư bản) và xuất khẩu hàng hoá
+ Về thực hiện giá trị thặng dư
- Khi xuất khẩu hàng hoá, nhà đầu tư đã thực hiện giá trị thặng dư được sản
xuất ra ở trong nước.
- Khi xuất khẩu vốn, nhà đầu tư thực hiện việc sản xuất kinh doanh ở nước
tiếp nhận vốn có nghĩa là nhằm tạo ra giá trị thặng dư ở nước tiếp nhận vốn. ĐTQT
thực hiện khai thác trực tiếp lợi thế so sánh giữa các nước.
+ Về quyền sở hữu
- Trong xuất khẩu hàng hoá có sự di chuyển quyền sở hữu hàng hoá từ người
bán sang người mua.
- Trong xuất khẩu vốn, hay trong đầu tư, vốn vẫn thuộc quyền sở hữu của các
nhà đầu tư nước ngoài, nếu có sự di chuyển thì đó cũng chỉ là sự di chuyển tạm thời
quyền sử dụng mà thôi.
* Các hình thức đầu tư quốc tế: Đầu tư trực tiếp nước ngoài, đầu tư gián tiếp
nước ngoài và tín dụng thương mại
5.1.2. Nguyên nhân hình thành đầu tư quốc tế
Có 5 nguyên nhân làm nảy sinh hiện tượng đầu tư quốc tế
* Thứ nhất: Do sự phát triển không đồng đều về trình độ phát triển của lực
lượng sản xuất và do điều kiện sản xuất giữa các nước không giống nhau
* Thứ hai: Ở các nước công nghiệp phát triển có hiện tượng dư thừa vốn tương
đối và kèm theo đó là hiện tượng tỷ suất lợi nhuận giảm xuống, hiệu quả sử dụng
vốn giảm. Do vậy, đầu tư ra nước ngoài nhằm nâng cao hiệu quả của quá trình sử
dụng vốn.
* Thứ ba: Hầu hết các nước đang phát triển đang thực hiện công nghiệp hóa,
hiện đại hóa nên rất cần vốn đầu tư
64
Vốn sẽ di chuyển từ nước này sang nước khá đến khi giá vốn của 2 quốc gia
bằng nhau.
* Thứ tư: Do xu thế bảo hộ mậu dịch ngày càng chặt chẽ nên đầu tư ra nước
ngoài là biện pháp hữu hiệu nhất để xâm nhập thị trường nước ngoài, vừa tránh được
hàng rào bảo hộ mậu dịch, vừa giảm chi phí sản xuất và tận dụng các ưu đãi với đầu
tư nước ngoài của nước sở tại, giảm chi phí liên quan đến xuất khẩu hàng hoá
* Thứ năm: Đầu tư ra nước ngoài là hình thức quan trọng để các nước nâng
cao uy tín và thực hiện các mục đích chính trị
5.1.3. Phân tích tác động và hiệu quả của sự di chuyển vốn quốc tế
5.1.3. Vai trò của đầu tư quốc tế
Đầu tư quốc tế có vai trò to lớn đối với cả hai phía: đầu tư và tiếp nhận vốn
đầu tư.
5.1.3.1. Đối với nước đầu tư vốn (chủ đầu tư - xuất khẩu vốn)
* Ưu điểm:
+ Giảm chi phí sản xuất, tăng tỷ suất lợi nhuận vốn
Các nước chủ đầu tư thường là nước phát triển, nơi tỷ suất lợi nhuận ngày
càng giảm và có hiện tượng thừa tương đối tư bản.
Giảm chi phí sản xuất ở nước nhận đầu tư do: tận dụng nguyên liệu đầu vào
và giá thuê nhân công rẻ.
+ Khắc phục tình trạng lão hoá sản phẩm, kéo dài tuổi thọ kinh tế các loại máy
móc thiết bị, chuyển giao công nghệ lạc hậu trong nước ra nước ngoài một cách hiệu
quả nhất.
+ Mở rộng và chiếm lĩnh thị trường ở nước ngoài.
+ Tránh được sự kiểm soát của hàng rào thuế quan và phi thuế quan
+ Giảm chi phí vận chuyển và bảo hiểm hàng hoá
+ Bành trướng sức mạnh kinh tế và nâng cao uy tín chính trị trên trường quốc
tế
65
* Nhược điểm:
Đầu tư vốn ra nước ngoài có thể dẫn đến hậu quả:
+ Giảm sản lượng hàng hoá trong nước.
+ Mất vốn đầu tư do gặp rủi ro ở nơi nhận đầu tư : chiến tranh, thiên tai, thay
đổi chính sách và luật pháp, thể chế chính trị…
5.1.3.2. Đối với nước nhận vốn đầu tư (Nước sở tại - nhập khẩu vốn)
* Ưu điểm:
+ Là điều kiện để bổ sung nguồn vốn, giải quyết khó khăn về kinh tế xã hội
trong nước.
+ Nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên.
+ Tạo công ăn việc làm cho người lao động, hạn chế nạn thất nghiệp trong
nước.
+ Tiếp nhận công nghệ tiên tiến với giá rẻ (cũ người mới ta).
+ Tiếp thu kinh nghiệm quản lý tiên tiến và nâng cao chất lượng nguồn lao
động.
+ Tạo môi trường cạnh tranh cho các doanh nghiệp trong nước để nâng cao
hiệu quả sản xuất kinh doanh.
+ Thúc đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công
nghiệp hoá - hiện đại hoá và tăng trưởng kinh tế
* Nhược điểm:
+ Tạo ra sự phân hoá về cơ cấu kinh tế ngành, vùng lãnh thổ và cơ cấu xã hội.
+ Làm cạn kiệt nguồn tài nguyên thiên nhiên, gây ô nhiễm môi trường.
+ Có thể dẫn tới sự cạnh tranh bất bình đẳng giữa doanh nghiệp có vốn đầu tư
nước ngoài với doanh nghiệp trong nước và sự phá sản hàng loạt của doanh nghiệp
nôị địa.
66
+ Nếu chủ đầu tư nước ngoài tiến hành tổ chức lại sản xuất ở các doanh nghiệp
họ đầu tư hoặc mua lại sẽ dẫn đến sa thải công nhân, tăng thêm nạn thất nghiệp cho
nước sở tại.
5.2. Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI - Foreign direct investment)
5.2.1. Khái niệm
Đầu tư trực tiếp là một hình thức đầu tư quốc tế trong đó chủ sở hữu vốn đồng
thời là người trực tiếp quản lý, điều hành hoạt động sử dụng vốn ở nước nhận đầu
tư.
FDI là hình thức đầu tư quốc tế, trong đó chủ đầu tư nước ngoài đầu tư toàn
bộ vốn hoặc đóng góp một số vốn đủ lớn vào dự án đầu tư, cho phép họ giành toàn
bộ quyền điều hành quản lý hoặc tham gia trực tiếp vào việc quản lý dự án đầu tư.
5.2.2. Đặc điểm
+ Chủ đầu tư nước ngoài phải đóng góp một số vốn tối thiểu vào vốn pháp
định tuỳ thuộc vào luật đầu tư của từng nước và dự án đầu tư.
Theo luật đầu tư Việt Nam, bên nước ngoài phải đóng góp tối thiểu 30% vốn
pháp định của dự án đầu tư. Luật Mỹ quy định tỷ lệ góp vốn của chủ đầu tư nước
ngoài không được thấp hơn 10%. Luật Trung Quốc: 25%
+ Quyền sở hữu và sử dụng vốn không tách rời nhau:
Người sở hữu vốn đồng thời là người sử dụng vốn, trực tiếp điều hành và quản
lý các hoạt động sử dụng vốn
+ Quyền điều hành và quản lý dự án đầu tư phụ thuộc vào mức đóng góp của
mỗi bên vào vốn pháp định của dự án đầu tư.
+ Lợi nhuận và rủi ro của các chủ đầu tư nước ngoài phụ thuộc vào kết quả
kinh doanh của dự án đầu tư và được phân chia theo tỷ lệ góp vốn (rủi ro cũng phân
chia theo tỷ lệ góp vốn) sau khi đã nộp thuế cho nước sở tại và trả lợi tức cổ phần.
5.2.3. Vai trò của FDI
* Đối với nước đi đầu tư (chủ đầu tư)
67
Thường gây ra tác động 2 mặt sau đây:

+ Tác động tích cực, bao gồm:
- Cho phép chủ đầu tư nước ngoài ở mức độ nhất định tham gia điều hành
quản lý xí nghiệp nên họ thường có trách nhiệm cao, thường đưa ra những quyết
định có lợi nhất cho họ. Nhờ đó hiệu quả sử dụng vốn đầu tư thường rất cao.
- Giúp chủ đầu tư nước ngoài mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm trên thế
giới, trong khu vực và chiếm lĩnh nguồn nguyên liệu chủ yếu của nước sở tại.
- Có thể giảm giá thành sản phẩm do: khai thác nguồn nhân công với giá rẻ,
gần nguồn nguyên liệu đầu vào, gần thị trường tiêu thụ. Từ đó nâng cao tỷ suất lợi
nhuận của vốn đầu tư.
- Tránh được hàng rào bảo hộ mậu dịch của nước sở tại vì thông qua FDI mà
chủ đầu tư nước ngoài xây dựng được các xí nghiệp của mình nằm ngay trong lòng
các nước thi hành chính sách “Bảo hộ mậu dịch”.
+ Tác động tiêu cực
- Nếu chính phủ nước đi đầu tư đưa ra chính sách không phù hợp sẽ không
khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư trong nước. Vì vậy, các doanh nghiệp sẽ chỉ
quan tâm đầu tư ra nước ngoài để thu lợi nhuận làm cho nền kinh tế của quốc gia
chủ nhà rơi vào tình trạng suy thoái hoặc tụt hậu.
- Đầu tư ra nước ngoài thường phải đương đầu với nhiều rủi ro hơn trong
nước, do đó các chủ đầu tư thường áp dụng các biện pháp khác nhau để phòng ngừa,
hạn chế rủi ro. Từ đó tác động tốc độ và quy mô đầu tư.
* Đối với nước tiếp nhận vốn đầu tư (nước sở tại)
Việc tiếp nhận vốn đầu tư trực tiếp của nước ngoài sẽ gây ra những tác động
sau đây cho nước chủ nhà.
+ Tác động tích cực:
- FDI chỉ quy định tỷ lệ vốn góp tối thiểu, từ đó cho phép nước sở tại tăng
cường khai thác được nhiều nguồn vốn từ bên ngoài.
68
- Tạo điều kiện cho nước sở tại có thể tiếp thu công nghệ kỹ thuật tiên tiến và
kinh nghiệm quản lý kinh doanh của chủ đầu tư.
- Tạo điều kiện cho nước sở tại có thể khai thác đầy đủ và hiệu quả lợi thế của
mình về tài nguyên thiên nhiên và vị trí địa lý.
- Giúp nước sở tại sử dụng có hiệu quả phần vốn đóng góp của mình, mở rộng
tích luỹ để nâng cao nhịp độ tăng trưởng kinh tế trong nước.
- Tạo thêm công ăn việc làm cho người lao động, giảm thiểu tỷ lệ thất nghiệp,
tăng kim ngạch xuất khẩu và cải thiện đời sống của nhân dân.
+ Tác động tiêu cực:
- Nếu môi trường chính trị và kinh tế của nước tiếp nhận vốn đầu tư không ổn
định sẽ hạn chế nguồn FDI (các chủ đầu tư dễ bị mất vốn). Do vậy, môi trường đầu
tư của nước sở tại cũng là điều kiện rất quan trọng mà các chủ đầu tư thường quan
tâm để hạn chế rủi ro trong đầu tư.
- Nếu nước sở tại không có quy hoạch đầu tư cụ thể và khoa học sẽ dẫn đến
đầu tư tràn lan kém hiêụ quả, tài nguyên thiên nhiên bị khai thác quá mức và gây ô
nhiễm môi trường nghiêm trọng.
- Nước sở tại phải đương đầu với các chủ đầu tư giầu kinh nghiệm., sành sỏi
trong kinh doanh nên trong nhiều trường hợp dễ bị thua thiệt.
- Nước sở tại khó chủ động trong việc bố trí cơ cấu đầu tư theo ngành và lãnh
thổ vì điều này phụ thuộc vào sự lựa chọn của chủ đầu tư.
- Nếu nước sở tại không tiến hành thẩm định kỹ sẽ dẫn đến sự du nhập của
các công nghệ không phù hợp với nền kinh té trong nước, công nghệ lạc hậu và gây
ô nhiễm môi trường.
- Giảm số lượng doanh nghiệp trong nước, ảnh hưởng tới cán cân thanh toán
quốc tế.
- Nước sở tại dễ bị thua thiệt do vấn đề giá chuyển nhượng nội bộ từ các công
ty Quốc tế (Công ty Đa quốc gia, Công ty xuyên quốc gia)
69
5.2.4. Cách thức tiến hành đầu tư trực tiếp nước ngoài
* Xây dựng doanh nghiệp mới (đầu tư mới) GI – Greenfield Investment
+ Chủ đầu tư nước ngoài mang vốn ra nước ngoài xây dựng các xí nghiệp
hoàn toàn mới để tiến hành sản xuất kinh doanh
+ Đây là kênh đầu tư truyền thống của FDI
+ Đây là kênh chủ yếu để các nhà đầu tư ở các nước phát triển đầu tư vào các
nước đang phát triển
* Mua lại và sáp nhập (M&A- Mergers and Acquisitions)
+ Các chủ đầu tư tiến hành đầu tư thông qua việc mua lại và sáp nhập các
doanh nghiệp hiện có ở nước ngoài
+ Chủ đầu tư nước ngoài mua lại một phần hoặc toàn bộ xí nghiệp hiện có ở
nước nhận đầu tư
+ Mua cổ phiếu của các công ty, xí nghiệp hiện có ở nước nhận đầu tư với giá
trị lớn để dần dần đi đến thôn tính
+ Sáp nhập các doanh nghiệp với nhau
5.3. Đầu tư gián tiếp - FPI (Foreign Portfolio Investment)
5.3.1. Khái niệm:
Đầu tư gián tiếp là hình thức đầu tư quốc tế trong đó chủ đầu tư nước ngoài
không trực tiếp quản lý và điều hành các hoạt động sử dụng vốn đầu tư
5.3.2. Đặc điểm:
+ Chủ đầu tư nước ngoài bị khống chế mức vốn đóng góp/ tỷ lệ góp vốn ở
một mức độ tối đa
Tuỳ theo luật của từng nước quy định, thường 10-25% vốn pháp định
+ Quyền sở hữu vốn và sử dụng vốn tách rời nhau
+ Người sở hữu vốn không phải là người sử dụng vốn
70
+ Chủ đầu tư nước ngoài không được trực tiếp tham gia điều hành quản lý đối
tượng mà họ bỏ vốn đầu tư, nước nhận đầu tư hoàn toàn chủ động trong việc điều
hành quản lý dự án đầu tư
+ Các chủ đầu tư nước ngoài kiếm lời thông qua cổ tức (thu nhập của cổ phiếu)
và cổ tức phụ thuộc vào kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của dự án đầu tư
5.4. Tài chính công ty đa quốc gia
5.4.1. Khái niệm công ty đa quốc gia
Công ty đa quốc gia, thường viết tắt là MNC (Multinational corporation) hoặc
MNE (Multinational enterprises), là khái niệm để chỉ các công ty sản xuất hay cung
cấp dịch vụ ở ít nhất hai quốc gia. Các công ty đa quốc gia lớn có ngân sách vượt cả
ngân sách của nhiều quốc gia. Công ty đa quốc gia có thể có ảnh hưởng lớn đến các
mối quan hệ quốc tế và các nền kinh tế của các quốc gia. Các công ty đa quốc gia
đóng một vai trò quan trọng trong quá trình toàn cầu hóa. Một số người cho rằng
một dạng mới của MNC đang hình thành tương ứng với toàn cầu hóa – đó là xí
nghiệp liên hợp toàn cầu.
Công ty đa quốc gia là Công ty hoạt động và có trụ sở ở nhiều nước khác nhau
(khác với Công ty quốc tế: chỉ là tên gọi chung chung của 1 công ty nước ngoài tại
1 quốc gia nào đó.)
5.4.2. Đặc điểm hoạt động các công ty đa quốc gia
Quyền sở hữu tập trung: các chi nhánh, công ty con, đại lý trên khắp thế giới
đều thuộc quyền sở hữu tập trung của công ty mẹ, mặc dù chúng có những hoạt động
cụ thể hằng ngày không hẳn hoàn toàn giống nhau.
Thường xuyên theo đuổi những chiến lược quản trị, điều hành và kinh doanh
có tính toàn cầu. Tuy các công ty đa quốc gia có thể có nhiều chiến lược và kỹ thuật
hoạt động đặc trưng để phù hợp với từng địa phương nơi nó có chi nhánh.
Mục đích phát triển thành công ty đa quốc gia
71
- Thứ nhất, đó là nhu cầu quốc tế hóa ngành sản xuất và thị trường nhằm tránh
những hạn chế thương mại, quota, thuế nhập khẩu ở các nước mua hàng, sử dụng
được nguồn nguyên liệu thô, nhân công rẻ, khai thác các tìêm năng tại chỗ.
- Thứ hai, đó là nhu cầu sử dụng sức cạnh tranh và những lợi thế so sánh của
nước sở tại, thực hiện việc chuyển giao các ngành công nghệ bậc cao.
- Thứ ba, tìm kiếm lợi nhuận cao hơn và phân tán rủi ro. Cũng như tránh những
bất ổn do ảnh hưởng bởi chu kỳ kinh doanh khi sản xuất ở một quốc gia đơn nhất.
Ngoài ra, bảo vệ tính độc quyền đối với công nghệ hay bí quyết sản xuất ở
một ngành không muốn chuyển giao cũng là lý do phải mở rộng địa phương để sản
xuất. Bên cạnh đó, tối ưu hóa chi phí và mở rộng thị trường cũng là mục đích của
MNC.
Hoạt động MNC, vì được thực hiện trong một môi trường quốc tế, nên những
vấn đề như thị trường đầu vào, đầu ra, vận chuyển và phân phối, điều động vốn,
thanh toán… có những rủi ro nhất định. Rủi ro thường gặp của các MNC rơi vào 2
nhóm sau:
Rủi ro trong mua và bán hàng hóa như: thuế quan, vận chuyển, bảo hiểm, chu
kỳ cung cầu, chính sách vĩ mô khác…
Rủi ro trong chuyển dịch tài chính như: rủi ro khi chính sách của chính quyền
địa phương thay đổi, các rủi ro về tỷ giá, lạm phát, chính sách quản lý ngoại hối,
thuế, khủng hoảng nợ…
5.4.3. Sự khác biệt giữa quản lý tài chính của một công ty đa quốc gia so
với công ty đơn thuần nội địa.
Có 6 yếu tố khác biệt sau:
* Hệ thống tiền tệ
Trong quản lý tài chính đòi hỏi tính toán lưu lượng tiền tệ luân chuyển vào và
ra qua các nghiệp vụ tài chính phát sinh, do đó phải tính toán bằng tiền bản xứ và
qui đổi ra đơn vị tiền tệ thống nhất (ngoại tệ mạnh). Như thế, trong phân tích tài
72
chính phải có các chỉ tiêu phân tích tỷ giá hối đoái, hoặc phân tích ảnh hưởng sự
biến động giá trị của tiền tệ đối với tình hình tài chính công ty.
* Thể chế về chính trị và kinh tế
Mỗi một quốc gia có một khuôn mẫu kinh tế và chính trị riêng, rất đặc thù và
rất khác nhau giữa các quốc gia. Sự khác biệt này là một vấn đề thực sự quan trọng
trong đối sách của công ty đa quốc gia trong việc cố gắng để điều hành và quản lý,
trên qui mô toàn thế giới, các công ty con hoặc các đại lý chi nhánh của chúng.
* Khác biệt về ngôn ngữ
Khả năng giao tiếp là yêu cầu hàng đầu trong mọi giao dịch kinh doanh, trong
đó ngôn ngữ đóng vai trò trọng yếu. Vì vậy các nhà doanh nghiệp muốn bành trướng
việc kinh doanh của mình ra khỏi biên giới đất nước thì vấn đề hàng đầu là khả năng
ngoại ngữ, càng thông thạo nhiều thứ tiếng thì khả năng xâm nhập và chiếm lĩnh thị
trường nước khác càng cao.
* Khác biệt về văn hóa
Ngay cả các nước ở trong cùng một khu vực địa lý có những mối liên hệ truyền
thống từ xa xưa cũng rất khác nhau về văn hoá. Chính bản sắc văn hoá riêng biệt này
đã định hình và ảnh hưởng sâu xa đến hoạt động kinh doanh trong xã hội và vì thế
các công ty đa quốc gia đã bị ảnh hưởng trong việc xác định mục tiêu kinh doanh ở
nước ngoài.
* Vai trò của chính phủ
Các mô hình tài chính mặc nhiên chấp nhận sự cạnh tranh trên thị trường, nơi
đó thuật ngữ “cạnh tranh” được xác định bởi các thành phần tham gia, chính phủ
nắm trong tay quyền lực thiết lập trật tự kinh tế và luật lệ căn bản cũng tham gia vào
quá trình này.
* Rủi ro chính trị
Trong những tình huống xảy ra những vấn đề chính trị bất lợi, chính phủ có thể áp
đặt quyền lực tối cao lên tài sản của công ty như trưng dụng, sung công mà không
73
có một khoản bồi thường nào. Qua thực tế, ngay cả nhân mạng cũng không được
bảo đảm. Một số đại diện của các công ty đa quốc gia đã bị bắt làm con tin tại Iraq
và Kuwait trong thời kỳ chiến tranh vùng Vịnh là một ví dụ điển hình.
5.4.4. Quản trị tài chính quốc tế ở các công ty đa quốc gia (MNC)
5.4.4.1. Khái niệm
Quản trị tài chính quốc tế ở các công ty MNC bao gồm việc quản lý các thao
tác dịch chuyển tài chính giữa nhiều nước, có thể là nội bộ, song phương hoặc đa
phương.
Giữa các sự dịch chuyển ấy, rủi ro, sự lên giá, xuống giá tài sản tài chính là
vấn đề thường xuyên xãy ra. Do vậy, quản trị rủi ro là công việc phải làm thường
xuyên hằng ngày.
Vì hiệu quả là thước đo cuối cùng của các MNC, không có một phương thức
nhất định nào trong quản lý tài chính. Điều tốt trong trường hợp này có thể lại không
tốt trong trường hợp còn lại của chính công ty. Thí dụ:
Nếu tài chính được chuyển từ công ty mẹ sang công ty con thì sự lên giá đồng
tiền nội địa là tốt.
Nếu tài chính được chuyển từ công ty con sang công ty mẹ thì sự xuống giá
đồng tiền nội địa là tốt.
Do đó, khi mà chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương các địa phương là
độc lập với chính sách tài chính của các MNC, rõ ràng chính sách tài chính của MNC
phải uyển chuyển theo chính sách của ngân hàng trung ương và phụ thuộc vào chính
sách này.
Hệ quả là rủi ro thứ nhất có thể xảy ra cho công tác quản trị tài chính quốc tế
của các MNC là rủi ro về chính sách vĩ mô của ngân hàng trung ương, rủi ro về tỉ
giá.
74
Có nhiều loại rủi ro khác nhau, lạm phát có thể gây ra tình trạng giảm giá tài
sản hiện tại. Còn nếu MNC đầu tư vào trái phiếu, cổ phiếu, nó có thể bị tác động bởi
sự vỡ nợ ngân hàng, sự giao động giá trái phiếu, hoặc giao động tỷ giá…
Trước khi phân tích những công cụ và một số kỹ thuật đơn giản được dùng
trong quản trị tài chính quốc tế của các MNC, điều cần thiết ở đây là phải biết các
hạng mục thường được sử dụng và tuân theo trong quá trình quản trị này.
5.4.4.2. Các hạng mục trong quản trị tài chính của MNC
+ Quản trị các rủi ro trong giao dịch: Các rủi ro trong giao dịch thường liên
quan đến các khoản phải thu, phải trả bằng đơn vị tiền nước ngoài. Để hạn chế rủi
ro loại này, các MNC thường sử dụng nghiệp vụ tự bảo hiểm kỳ hạn, hoặc thông
quan thị trường tiền tệ, tín dụng, nghiệp vụ chọn phương thức thanh toán, nghiệp vụ
khấu trừ tổn thất, nghiệp vụ điều chỉnh giá.
+ Quản trị rủi ro tài chính trong chuyển đổi: Do tỷ giá biến động và kể cả lạm
phát, việc chuyển các giá trị tài sản tài chính của các công ty con theo hình thức song
phương, đa phương… ở những thời điểm khác nhau, có thể khác nhau, gây ra loại
rủi ro chuyển đổi.
+ Quản trị rủi ro trong đầu tư: Bao hàm các loại quản trị giá tài sản hiện tại,
giá cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất, tỷ giá, giá trị vốn cổ phần…Trong đó, quản trị rủi
ro về tỷ giá là quan trọng nhất, bởi nó tác động đến tất cả các loại còn lại.
5.4.4.3. Công cụ và kỹ thuật quản trị tài chính quốc tế của các công ty đa quốc
gia
* Cơ chế chuyển dịch:
Có ít nhất là 2 cơ chế chuyển dịch tài chính trong nội bộ các MNC:
+ Cơ chế tự do hóa quản lý, hay còn gọi là cơ chế không tập trung về tài chính.
Các công ty của một MNC có một mức độ tự do cao trong việc mua, bán và quản lý
nguồn vốn, ngoại tệ, Công ty mẹ ít can thiệp.
75
+ Cơ chế tập trung hóa tài chính vào công ty mẹ. Giữa các đơn vị thành viên
của MNC chỉ có sự điều động và cân đối tài chính nội bộ do công ty mẹ thực hiện.
Hai cơ chế này có sự khác nhau về rủi ro và chi phí
Thí dụ: Chuyển dịch tài chính trong một MNC nhiều chi nhánh:
Số chi Canada Anh Đức Mexico Tổng
Số thu
Canada - 1,2 2,0 0 3,2
Anh 0 - 1,1 0,1 1,2
Đức 0,5 0 - 0 0,5
Mexico 0,2 0,1 0 - 0,3
Tổng 0,7 1,3 3,1 0,1 5,2
Vì thanh toán của A và B là khoản nhận của B từ A

Với cơ chế tự do: chi nhánh của MNCs ở Canada mua 0,7 USD, chi nhánh ở
Anh mua 1,3… tổng cộng các MNCs con mua 5,2 USD tiền các nước để thanh toán
cho nhau.
Với cơ chế tập trung và điều động tài chính nội bộ: Chuyển và khấu trừ tài
chính hàng tuần cho các MNC được thực hiện và chỉ có (1,2 + 2+ 1,1) - (0,5 + 0,2 +
0,1) = 4,4 - 0.8 = 3,6 USD ngoại tệ khấu trừ cần mua, do đó giảm giá chi phí giao
dịch và rủi ro tỷ giá.
* Hiện giá điều chỉnh:
Một trong những vấn đề quản trị tài chính quốc tế của MNC là quản trị giá trị
tài sản hiện tại, được gọi trong phương thức điều chỉnh giá trị hiện tại (Adjusted
Present value Approach) hay hiện giá điều chỉnh.
Các công ty đa quốc gia quan tâm đến cơ hội đầu tư ở nước ngoài sẽ phải đối
đầu với tính rủi ro của những dự án. Để kiểm soát rủi ro về vốn, các công ty thường
76
phải xây dựng cho mình một ngân sách vốn (Capital Budget). Một biện pháp hữu
hiệu để xây dựng và quản trị ngân sách vốn là điều chỉnh hiện giá thuần. MNC quan
tâm đến giá trị hiện tại của vốn bởi vì điều đơn giản là 1USD được nhận trong tương
lai.
Đối với các công ty đa quốc gia, một trong nhưng vấn đề quan trọng cần được
xem xét là với các dự án ở các quốc gia không ổn định, sẽ có thêm mức độ rủi ro về
chính trị, do đó các khoản tiền mặt thu được cần phải điều chỉnh trong mối tương
quan đối với những rủi ro mất mát do việc quốc hữu hóa của nhà nước hay những
quy định mới của chính phủ.
* Quản trị rủi ro về tỷ giá:
Giá trị các chuyển dịch tài chính quốc tế của MNC có thể bị thay đổi. Đây là
rủi ro. Vấn đề là sự thay đổi tỷ giá này thường là không thể xác định. Nghĩa là không
thể xác định rủi ro. Vì nếu tỷ lệ giá trong tương lai được biết chắc thì không có rủi
ro.
Tính không chắc chắn của tỷ giá ảnh hưởng đến vấn đề dự báo và dự báo trở
nên cần thiết. Dự báo là công cụ để quản lý rủi ro hay quản lý giá trị tài chính quốc
tế.
Có 3 loại rủi ro tỷ giá:
+ Thứ nhất: Chênh lệch giữa tài sản nợ và tài sản có tính bằng ngoại tệ qua kế
toán (translation exposure).
+ Thứ hai: Thay đổi trong giá trị nội tệ so với ngoại tệ.
+ Thứ ba: Thay đổi trong giá trị thực của công ty trong dài hạn.
Từ đó ta có thể định nghĩa sau đây: Một sự thay đổi tỷ giá sẽ làm thay đổi giá
trị sổ sách của MNC. Khi giá trị tài sản của MNC được biểu diễn bởi đồng tiền X,
nếu X mất giá, giá trị sổ sách của MNC sẽ giảm. Ngược lại, nếu X lên giá, giá trị sổ
sách của MNC tăng.
Rủi ro trong tỷ giá thường được giải quyết bởi các biện pháp sau:
77
+ Mua bán bằng Forward, Futures…

+ Tính hợp đồng bằng tiền mạnh.
+ Nhận thanh toán, cất giữ bằng đơn vị tiền được dự báo sẽ lên giá.
+ Các biện pháp khác…
78
CHƯƠNG VI
THANH TOÁN QUỐC TẾ
6.1. Điều kiện trong thanh toán quốc tế
Trong quan hệ thanh toán quốc tế giữa các nước, các vấn đề có liên quan đến
quyền lợi và nghĩa vụ mà đôi bên phải đề ra để giải quyết và thực hiện được quy
định lại thành những điều kiện gọi là điều kiện thanh toán quốc tế.
* Các điều kiện trong thanh toán quốc tế
+ Điều kiện về tiền tệ
+ Điều kiện về địa điểm
+ Điều kiện về thời gian
+ Điều kiện về phương thức thanh toán
Nghiệp vụ thanh toán quốc tế là sự vận dụng tổng hợp các điều kiện thanh
toán quốc tế. Những điều kiện này được thể hiện ra trong các điều khoản thanh toán
của các hiệp định thương mại, các hiệp định trả tiền ký kết giữa các nước, của các
hợp đồng mua bán ngoại thương ký kết giữa người mua và người bán.
Chúng ta phải nghiên cứu kỹ các điều kiện thanh toán quốc tế để có thể vận
dụng chúng một cách tốt nhất trong việc ký kết và thực hiện các hợp đồng mua bán
ngoại thương nhằm phục tùng các yêu cầu chính sách kinh tế đối ngoại và đạt được
các yêu cầu cụ thể sau đây:
* Yêu cầu khi xuất khẩu
+ Bảo đảm chắc chắn thu được đúng, đủ, kịp thời tiền hàng, thu về càng nhanh
càng tốt
+ Bảo đảm giữ vững giá trị thực tế của số thu nhập ngoại tệ khi có những biến
động của tiền tệ xảy ra
+ Góp phần đẩy mạnh xuất khẩu, củng cố và mở rộng thị trường và phát triển
thêm thị trường
mới.
79
* Yêu cầu khi nhập khẩu

+ Bảo đảm chắc chắn nhập khẩu được hàng đúng số lượng và chất lượng,
đúng thời hạn
+ Trong các điều kiện khác không thay đổi thì trả tiền càng chậm càng tốt
+ Góp phần làm cho việc nhập khẩu theo đúng yêu cầu phát triển của nền kinh
tế quốc dân một cách thuận lợi.
6.1.1. Điều kiện tiền tệ
Trong thanh toán quốc tế, các bên phải sử dụng đơn vị tiền tệ nhất định của
một nước nào đó, vì vậy trong hợp đồng và các hiệp định đều có quy định điều kiện
tiền tệ.
Điều kiện tiền tệ là chỉ việc sử dụng loại tiền tệ nào để tính toán và thanh toán
trong các hợp đồng và hiệp định ký kết giữa các nước, đồng thời quy định cách xử
lý khi giá trị đồng tiền đó biến động.
6.1.1.1. Phân loại tiền tệ trong thanh toán quốc tế
Hiện nay các nước trên thế giới không áp dụng một chế độ tiền tệ thống nhất,
kể từ năm 1971 khi chế độ bản vị dollar sụp đổ, không có đồng tiền "chuẩn" như
trước đây. Tuỳ theo thoả thuận giữa các nước mà sử dụng đồng tiền nào là phù hợp
như đồng USD, EUR, GBP, JPY v.v.
Hầu hết các nước hiện nay sử dụng tiền giấy không chuyển đổi ra vàng, giá
trị đồng tiền của mỗi nước biến động theo cung cầu ngoại tệ trên thị trường.
Để phân loại tiền tệ có thể có nhiều cách như căn cứ vào phạm vi sử dụng
đồng tiền, căn cứ vào tính chất chuyển đổi của tiền tệ, căn cứ v ào vị trí và vai trò
của đồng tiền, căn cứ vào hình thức tồn tại của tiền tệ hoặc mục đích sử dụng của
tiền tệ.
* Căn cứ vào phạm vi sử dụng
Căn cứ vào phạm vi sử dụng thì tiền tệ chia làm 3 loại sau đây:
80
+ Tiền tệ thế giới (world currency) là vàng. Hiện nay chưa có một vật nào
khác có thể thay thế được vàng trong thực hiện chức năng tiền tệ thế giới
+ Tiền tệ quốc tế (international currency) là các đồng tiền hiệp định thuộc khối
kinh tế và tài chính quốc tế như SDR, EUR v.v.
+ Tiền tệ quốc gia (national currency) là tiền tệ của từng nước như USD, GBP,
VND
* Căn cứ vào tính chất chuyển đổi
Căn cứ vào tính chất chuyển đổi, tiền tệ chia làm 3 loại sau:
+ Tiền tệ tự do chuyển đổi (free convertible currency) là những đồng tiền quốc
gia có thể được chuyển đổi tự do các đồng tiền khác. Có 2 loại tiền tệ tự do chuyển
đổi là tự do chuyển đổi toàn bộ và tự do chuyển đổi từng phần.
Đồng tiền chuyển đổi tự do từng phần là đồng tiền mà việc chuyển đổi của nó
phụ thuộc vào một trong 3 điều kiện: Chủ thể chuyển đổi, mức độ chuyển đổi hoặc
nguồn thu nhập tiền tệ từ đâu ra.
+ Tiền tệ chuyển nhượng (transferable currency) là tiền tệ được quyền chuyển
nhượng từ người này qua người khác qua hệ thống tài khoản mở tại ngân hàng.
+ Tiền tệ ghi trên tài khoản (clearing currency) là tiền tệ ghi trên tài khoản và
không được chuyển dịch sang một tài khoản khác.
* Căn cứ vào hình thức tồn tại
Căn cứ vào hình thức tồn tại, tiền tệ chia làm 2 loại sau:
+ Tiền mặt (cash) là tiền giấy của từng quốc gia riêng biệt. Tỷ trọng tiền mặt
trong thanh toán quốc tế không đáng kể
+ Tiền tín dụng (credit currency) là tiền tài khoản, tiền ghi sổ. Hình thức tồn
tại của tiền tín dụng là các phương tiện thanh toán quốc tế như hối phiếu, séc,…Tiền
tín dụng chiếm tỷ trọng rất lớn trong thanh toán quốc tế.
* Căn cứ vào vị trí và vai trò của tiền tệ
81
Căn cứ vào vị trí và vai trò của tiền tệ, tiền tệ chia thành ngoại tệ mạnh và
ngoại tệ yếu.
+ Ngoại tệ mạnh là tiền tệ có năng lực trao đổi cao, có thể đổi lấy bất cứ loại
hàng hoá, dịch vụ nào, ở bất cứ thị trường nào trên thế giới. Ví dụ đồng tiền của các
nước phát triển như đồng USD của Mỹ, đồng GBP của Anh, đồng EUR của khối
Cộng đồng chung Châu Âu v.v.
+ Ngoại tệ yếu là đồng tiền quốc gia mà nó không có giá trị gì khi mang ra
khỏi nước đó vì hầu như không có nước nào chấp nhận sử dụng đồng tiền n ày trong
thanh toán qu ốc tế. Ví dụ như đồng tiền của các nước kém phát triển.
* Căn cứ vào mục đích sử dụng
Căn cứ vào mục đích sử dụng, tiền tệ trong thanh toán chia làm 2 loại sau:
+ Tiền tệ tính toán (account currency) là tiền tệ được dùng để thể hiện giá trị
hợp đồng
+ Tiền tệ thanh toán (payment currency) là tiền tệ được dùng để thanh toán nợ
nần, thanh toán trong hợp đồng mua bán ngoại thương.
Việc sử dụng đồng tiền nào trong thanh toán các hợp đồng mua bán ngoại
thương nói chung phụ thuộc vào các yếu tố như sự so sánh lực lượng của hai bên
mua và bán, vị trí của đồng tiền đó trên thị trường quốc tế, tập quán sử dụng đồng
tiền thanh toán trên thế giới, đồng tiền thanh toán thống nhất trong các khu vực kinh
tế trên thế giới.
6.1.1.2. Điều kiện đảm bảo hối đoái
Tiền tệ của các nước thường xuyên biến động, vì vậy muốn đảm bảo các khoản
thu nhập cho bên xuất khẩu cũng như các khoản chi ra của bên nhập khẩu, do đó
trong hợp đồng cần phải thỏa thuận các điều kiện đảm bảo hối đoái như bảo đảm
vàng, đảm bảo ngoại tệ, đảm bảo “rổ tiền tệ”.
* Điều kiện bảo đảm vàng
82
Điều kiện đảm bảo vàng đơn giản nhất là giá cả hàng hóa và tổng giá trị hợp
đồng được trực tiếp quy định bằng một số lượng vàng nhất định. Ví dụ: Tổng giá trị
của hợp đồng 1000 tấn đường được quy bằng 65 kg vàng nguyên chất.
Trong thực tế mậu dịch quốc tế người ta không sử dụng hình thức này, vì ngày
nay người ta dùng ngoại tệ để hạch toán giá cả và dùng các phương tiện thanh toán
quốc tế để thanh toán bù trừ chứ không dùng vàng.
Hình thức thường dùng của điều kiện bảo đảm vàng là giá cả hàng hóa và tổng
giá trị hợp đồng mua bán được quy định bằng một đồng tiền nào đó và xác định giá
trị vàng của đồng tiền này. Nếu giá trị vàng của đồng tiền này thay đổi thì giá cả của
hàng hóa và tổng giá trị hợp đồng mua bán phải được điều chỉnh lại một cách tương
ứng. Giá trị vàng của tiền tệ được biểu hiện qua hàm lượng vàng và giá vàng trên thị
trường, vì vậy có 2 cách đảm bảo khác nhau.
Theo cách thứ nhất, giá cả hàng hóa và tổng giá trị hợp đồng đều dùng một
đồng tiền để tính toán và thanh toán, đồng thời quy định hàm lượng vàng của đồng
tiền đó, khi trả tiền, nếu hàm lượng vàng của đồng tiền đã thay đổi thì giá cả hàng
hóa và tổng giá trị hợp đồng cũng được điều chỉnh một cách tương ứng. Cách bảo
đảm này chỉ có thể áp dụng đối với những đồng tiền đã công bố hàm lượng vàng và
chỉ có tác dụng trong trường hợp chính phủ công bố chính thức đánh sụt hàm lượng
vàng của đồng tiền xuống. Trong điều kiện hiện nay, cách bảo đảm này ít được dùng
vì tiền tệ không được tự do chuyển đổi ra v àng, do đó giá trị thực tế của đồng tiền
không phải hoàn toàn do hàm lượng vàng quyết định, hơn nữa mức độ đánh sụt hàm
lượng vàng của chính phủ thường không phản ánh đúng mức độ sụt giá của đồng
tiền.
Theo cách thứ hai, giá cả hàng hóa và tổng giá trị hợp đồng mua bán đều dùng
một đồng tiền để tính toán và thanh toán, đồng thời quy định giá vàng lúc đó trên thị
trường nhất định làm cơ sở đảm bảo. Khi thanh toán, nếu giá vàng trên thị trường đó
thay đổi đến một tỷ lệ nhất định hoặc với bất kỳ một tỷ lệ nào so với giá vàng lúc ký
83
kết, thì giá cả hàng hóa và tổng giá trị hợp đồng mua bán cũng được điều chỉnh một
cách tương ứng.
* Điều kiện đảm bảo ngoại hối
Điều kiện đảm bảo ngoại hối là lựa chọn một đồng tiền tương đối ổn định, xác
định mối quan hệ tỷ giá với đồng tiền thanh toán để đảm bảo giá trị của tiền tệ thanh
toán. Điều kiện đảm bảo ngoại hối có 2 cách quy định.
Cách thứ nhất là trong hợp đồng quy định đồng tiền tiền tính toán và đồng tiền
thanh toán là một loại tiền, đồng thời xác định tỷ giá giữa đồng tiền đó với một đồng
tiền khác. Đến khi thanh toán, nếu tỷ giá đó thay đổi thì giá cả hàng hóa và tổng giá
trị hợp đồng phải được điều chỉnh một cách tương ứng.
Cách thứ hai là trong hợp đồng quy định đồng tiền tính toán là một đồng tiền
và thanh toán bằng đồng tiền khác. Khi trả tiền căn cứ vào tỷ giá giữa đồng tiền tính
toán và đồng tiền thanh toán để tính ra số tiền phải trả là bao nhiêu.
Trong hai cách đảm bảo này, cần chú ý tới vấn đề tỷ giá lúc thanh toán căn cứ
vào tỷ giá nào. Thường là lấy tỷ giá trung bình giữa tỷ giá cao và tỷ giá thấp vào
ngày hôm trước hôm trả tiền. Trong trường hợp 2 đồng tiền cùng sụt giá một mức
độ như nhau thì điều kiện đảm bảo ngoại hối này mất tác dụng.
* Điều kiện đảm bảo theo “rổ tiền tệ”
Do điều kiện ngày nay hàm lượng vàng của tiền tệ không còn ý nghĩa thiết
thực đối với việc xác định tỷ giá hối đoái, hệ thống tỷ giá cố định dưới mọi hình thức
đã bị tan vỡ, tỷ giá hối đoái trên thị trường thế giới bị biến động dữ dội và thả nổi tự
do, sức mua của tiền tệ nhiều nước giảm sút nghiêm trọng nên việc áp dụng các điều
kiện đảm bảo hối đoái nói trên không còn có ý nghĩa. Đề khác phục tình hình trên,
người ta phải dựa vào nhiều ngoại tệ của nhiều nước để đảm bảo giá trị thực tế của
các khoản thu nhập bằng ngoại tệ trên hợp đồng, cách đảm bảo đó gọi là đảm bảo
theo “rổ” ngoại tệ được chọn.
Khi áp dụng điều kiện đảm bảo này, các bên phải thống nhất lựa chọn số
84
lượng ngoại tệ đưa vào “rổ” và cách lấy tỷ giá hối đoái của các ngoại tệ đó so với
đồng tiền được đảm bảo vào lúc ký kết hợp đồng và lúc thanh toán, để điều chỉnh
tổng giá trị của hợp đồng đó.
Đảm bảo hối đoái theo “rổ” tiền tệ có thể được thực hiện bằng hai cách:
Cách thứ nhất là tổng giá trị hợp đồng được điều chỉnh căn cứ vào mức bình
quân tỷ lệ biến động của tỷ giá hối đoái cả “rổ” tiền tệ.
Một cách tổng quát, chẳng hạn chúng ta lựa chọn n đồng tiền ký hiệu lần l ượt
là A, B, C, D đến N để đưa vào rổ tiền tệ, tỷ giá so với một đồng tiền tương đối ổn
định, chẳng hạn như so với đồng USD, vào hai thời điểm là thời điểm ký hợp đồng
t0 và thời điểm thanh toán t1 tương ứng lần lượt là A0 và A1, B0 và B1, C0 và C1,
D0 và D1 ... N0 và N1.
Biến động tỷ giá các đồng tiền trong rổ:
DA = [(A1 - A0)/A0]*100
DB = [(B1 - B0)/B0]*100
DC = [(C1 - C0)/C0]*100
DD = [(D1 - D0)/D0]*100
DN = [(N1 - N0)/N0]*100
Mức bình quân tỷ lệ biến động của tỷ giá cả rổ tiền tệ là:
DT = (DA + DB + DC + DD + … + DN)/n
Như vậy, về lý thuyết có thể có 3 tình huống xảy ra:
+ Nếu DT > 0, cần điều chỉnh giá trị hợp đồng tăng lên theo tỷ lệ phần trăm
tương ứng,
+ Nếu DT < 0, cần điều chỉnh giá trị hợp đồng tăng lên theo tỷ lệ phần trăm
tương ứng,
+ Nếu DT = 0, một cách trung bình tỷ giá của các đồng tiền trong rổ tiền tệ
không có sự thay đổi nào vào thời điểm thanh toán so với thời điểm ký kết hợp đồng,
do vậy không cần điều chỉnh giá tị hợp đồng. Hay nói cách khác, với các đồng tiền
85
lựa chọn đưa vào rổ tiền tệ biến động tỷ giá của các đồng tiền trong rổ triệt tiêu lẫn
nhau do có một số đồng tiền tỷ giá tăng lên, một số đồng tiền khác tỷ giá lại giảm
xuống và tác động tổng hợp của tất cả các đồng tiền này là bằng không.
Chúng ta xem xét một ví dụ cụ thể sau đây. Chẳng hạn chúng ta chọn 3 đồng
tiền đưa vào rổ tiền tệ bao gồm HKD, JPY và THB, giá trị hợp đồng là 100,000
USD. Tỷ giá các đồng tiền này vào thời điểm ký hợp đồng t0 và thời điểm thanh
toán t1 như sau:
Tên ngoại tệ Tỷ giá USD Tỷ lệ biến động
Ngày ký hợp đồng Ngày thanh toán USD (%)
HKD 7.7460 7.3771 -4.76
JPY 121.8 129.1 +5.99
THB 389.2 396.9 +1.98
Cả rổ = (- 4.76+5.99+1.98)/3
= 1.07
Mức bình quân tỷ lệ biến động của tỷ giá hối đoái cả “rổ” tiền tệ trong trường
hợp này là +1.07, như vậy tổng giá trị hợp đồng sẽ được điều chỉnh giảm đi 1.07%,
tức là tương đương 1,070USD, có nghĩa là giá trị hợp đồng vào lúc thanh toán sẽ là
98,930 USD.
Cách thứ hai là tổng giá trị hợp đồng được điều chỉnh căn cứ vào tỷ lệ biến
động của bình quân tỷ giá hối đoái của cả “rổ” tiền tệ vào lúc thanh toán so với lúc
ký kết hợp đồng.
Trước hết tính bình quân tỷ giá hối đoái của cả “rổ” tiền tệ vào lúc ký kết hợp
đồng:
T0 = (A0 + B0 + C0 + D0 + … N0)/n
Sau đó tính bình quân tỷ giá hối đoái của cả “rổ” tiền tệ vào lúc thanh toán:
T1 = (A1 + B1 + C1 + D1 + … N1)/n
tiền tệ vào lúc thanh toán so với lúc ký kết hợp đồng là:
T = 100 - {(T1/T0) x 100}
86
Nếu T > 0, cần điều chỉnh tăng giá trị hợp đồng theo tỷ lệ phần trăm t ương
ứng, nếu ngược lại cần điều chỉnh giảm giá trị hợp đồng theo tỷ lệ phần trăm t ương
ứng, nếu tỷ lệ biến động bình quân tỷ giá hối đoái của cả “rổ” tiền tệ bằng 0, giá trị
hợp đồng không phải điều chỉnh.
Tên ngoại Tỷ giá USD Tỷ lệ biến động
tệ Ngày ký hợp đồng Ngày thanh toán USD (%)
HKD 7.7460 7.3771 -4.76
JPY 121.8 129.1 +5.99
THB 389.2 396.9 +1.98
Cả “rổ” = (7.7460+ 121.8+ 389.3)/3 = (7.3771+129.1+396.9)/3 = (177.79-172.92)/172.92
= 172.92 = 177.79 = + 2.8%
Trong trường hợp nêu trên, chúng ta tính được tỷ lệ biến động bình quân tỷ
giá hối đoái của cả “rổ” là + 2.8% như vậy cần điều chỉnh giảm giá trị hợp đồng đi
2.8%, hay 2,800USD và giá trị hợp đồng thanh toán sẽ là 97,200USD.
Điều kiện đảm bảo căn cứ vào tiền tệ quốc tế: SDR, EUR .
Tổng giá trị hợp đồng được tính toán và thanh toán bằng một ngoại tệ nào đó,
đồng thời chọn SDR (hay EUR) làm tiền tệ đảm bảo đồng tiền của hợp đồng. Tổng
giá trị hợp đồng sẽ được điều chỉnh căn cứ vào mức chênh lệch giữa tỷ giá của SDR
(hay EUR) và đồng tiền hợp đồng vào ngày thanh toán so với ngày ký kết hợp đồng.
Ví dụ:
Tổng giá trị hợp đồng là 100.000USD
Tỷ giá ký kết hợp đồng SDR/USD = 1,20
Tỷ giá thanh toán SDR/USD = 1,8
Tổng giá trị hợp đồng được điều chỉnh:
(100.000 x 1,8)/1,2 = 150.000USD
* Điều kiện đảm bảo căn cứ vào sự biến động của giá cả:
Điều kiện đảm bảo vàng và ngoại hối không thể đảm bảo giá trị thực tế của
đồng tiền thu về trong tình hình tỷ giá và hàm lượng vàng được quy định một cách
87
giả tạo. Vì vậy, để đảm bảo giá trị thực tế của đồng tiền thanh toán trong hợp đồng
còn có thể dùng hai cách.
Cách thứ nhất, số tiền phải trả căn cứ vào tình hình biến động của chỉ số giá
cả mà thay đổi một cách tương ứng. Trong ngoại thương ít dùng cách này bởi vì chỉ
số giá cả thay đổi không bao giờ phản ánh đầy đủ và chính xác sự biến động tiền tệ.
Cách thứ hai, số tiền phải trả căn cứ vào tình hình biến động của giá cả hàng
đó trên thị trường hay của giá thành sản xuất loại hàng đó. Trong tình hình lạm phát
tiền tệ thường xuyên và phổ biến ở các nước hiện nay, điều kiện đảm bảo này chỉ
đảm bảo quyền lợi của người xuất khẩu, đặc biệt là trong việc ký kết hợp đồng dài
hạn, nhưng không có lợi cho người nhập khẩu.
6.1.2. Điều kiện địa điểm thanh toán
Trong thanh toán quốc tế giữa các nước, bên nào cũng muốn trả tiền tại nước
mình, lấy nước mình làm điạ điểm thanh toán vì có những điều lợi sau:
(1) Có thể đến ngày trả tiền mới phải chi tiền ra, đỡ đọng vốn nếu là người
nhập khẩu hoặc có thể thu tiền về nhanh chóng nên luân chuyển vốn nhanh nếu là
người xuất khẩu
(2) Ngân hàng nước mình thu được lệ phí nghiệp vụ
(3) Có thể tạo điều kiện nâng cao được địa vị của thị trường tiền tệ nước mình
trên thế giới.
Trong thanh toán ngoại thương, địa điểm thanh toán có thể ở nước người nhập
khẩu hoặc ở nước người xuất khẩu hoặc ở nước thứ ba. Nhưng trong thực tế, việc
xác định địa điểm thanh toán là do sự so sánh lực lượng giữa hai bên quyết định,
đồng thời cũng thấy rằng dùng đồng tiền thanh toán của nước nào thì địa điểm thanh
toán thường là nước ấy.
6.1.3. Điều kiện phương thức thanh toán
Phương thức thanh toán là điều kiện quan trọng nhất trong các điều kiện thanh
toán quốc tế. Phương thức thanh toán chỉ rõ người bán dùng cách nào để thu tiền về,
88
người mua dùng cách nào để trả tiền. Người ta có thể có nhiều phương thức thanh
toán khác nhau, nhưng việc lựa chọn phương thức nào phải xuất phát từ yêu cầu của
người bán là thu tiền nhanh, đầy đủ, đúng và từ yêu cầu của người mua là nhập hàng
đủ số lượng, chất lượng và đúng hạn.
* Phương thức chuyển tiền thường được sử dụng trong các trường hợp sau:
(1) Trả tiền hàng nhập khẩu với nước ngoài. Khi sử dụng phương thức này
cần chú ý:
Thời điểm chuyển tiền: Thường là sau khi nhận xong hàng hóa, hoặc là sau
khi nhận chứng từ gửi hàng
Số tiền được chuyển dựa vào: giá trị của hóa đơn thương mại hoặc kết quả của
việc nhận hàng về số lượng và chất lượng để quy ra số tiền phải chuyển.
Chuyển tiền bằng thư hay bằng điện, nếu chuyển bằng thư chậm hơn chuyển
tiền bằng điện. Không áp dụng trong thanh toán hàng xuất khẩu với nước ngoài vì
dễ bị người mua chiếm dụng vốn.
(2) Thanh toán trong lĩnh vực thương mại về các chi phí có liên quan đến xuất
nhập khẩu
(3) Chuyển vốn ra bên ngoài để đầu tư hoặc chi tiêu phí thương mại
(4) Chuyển kiều hối
* Phương thức ghi sổ thường được sử dụng trong các trường hợp sau:
(1) Thanh toán nội địa
(2) Hai bên mua, bán phải thực sự tin cậy lẫn nhau
(3) Dùng cho phương thức mua bán hàng đổi hàng, nhiều lần, thường xuyên
trong một thời gian nhất định (6 tháng, 1 năm). Phương thức này chỉ có lợi cho người
mua
(4) Dùng trong thanh toán tiền gửi bán hàng ở nước ngoài
(5) Dùng trong thanh toán phi mậu dịch như tiền cước phí vận tải, tiền phí bảo
hiểm, tiền hoa hồng trong nghiệp vụ môi giới, ủy thác, tiền lãi cho vay và đầu tư.
89
* Phương thức nhờ thu trơn

Phương thức này thường chỉ được áp dụng trong những trường hợp sau:
(1) Người bán và người mua tin cậy lẫn nhau hoặc là có quan hệ liên doanh
với nhau giữa công ty mẹ, công ty con hoặc chi nhánh của nhau
(2) Thanh toán về các dịch vụ có liên quan tới xuất nhập khẩu hàng hóa, vì
việc thanh toán này không cần thiết phải kèm theo chứng từ như tiền cước phí vận
tải, bảo hiểm, phạt bồi thường v.v..
* Phương thức nhờ thu kèm chứng từ
Phương thức nhờ thu kèm chứng từ tuy có nhiều ưu điểm so với phương thức
nhờ thu trơn, tuy vậy nó cũng có một số mặt yếu mà chúng ta cần chú ý khi sử dụng
phương thức này như việc trả tiền chậm chạp vì người mua có thể kéo dài hoặc
không trả tiền khi thị trường không có lợi cho họ.
* Phương thức tín dụng chứng từ
Đây là phương thức hiện đang được sử dụng phổ biến trong thanh toán quốc
tế, tuy nhiên khi sủ dụng phương thức này trong giao dịch cần nghiên cứu kỹ các
văn bản pháp lý quốc tế có liên quan và khi áp dụng nó các bên đương sự phải thỏa
thuận ghi vào L/C đồng thời có thể thỏa thuận khác, miễn là có dẫn chiếu.
6.1.4. Điều kiện thời gian thanh toán
Điều kiện thời gian thanh toán có quan hệ chặt chẽ tới việc luân chuyển vốn,
lợi tức, khả năng có thể tránh được những biến động về tiền tệ thanh toán, do đó nó
là vấn đề quan trọng và thường xuyên xảy ra tranh chấp giữa các bên trong đàm phán
ký kết hợp đồng.
Trong thanh toán quốc tế, điều kiện thời gian thanh toán các nghiệp vụ ngoại
thương phức tạp hơn cả. Thường có ba cách quy định bao gồm thời gian trả tiền
trước, thời gian trả tiền ngay và thời gian trả tiền sau.
6.1.5. Incoterms
* Khái niệm
90
Incoterms (viết tắt của International Commercial Terms) là quy tắc chính thức
của Phòng thương mại quốc tế (ICC) nhằm giải thích thống nhất các điều kiện
thương mại, thông qua đó tạo điều kiện cho các giao dịch thương mại quốc tế diễn
ra thuận lợi, trôi chảy.
* Incoterms giải quyết 03 vấn đề
+ Chỉ ra sự phân chia chi phí giao nhận
+ Chỉ ra sự phân chia trách nhiệm trong giao nhận
+ Xác định địa điểm di chuyển rủi ro và tổn thất về hàng hóa
* Lịch sử hình thành và phát triển Incoterms
Năm 1936, phiên bản Incoterms đầu tiên ra đời, bao gồm 06 điều kiện cơ sở
giao hàng. Kể từ đó đến nay Incoterms đã được sửa đổi, bổ sung 8 lần vào các năm:
1953, 1967, 1976, 1980, 1990, 2000, 2010 và 2020
* Một số khuyến cáo khi sử dụng Incoterms
+ Thứ nhất, phạm vi áp dụng của Incoterms chỉ giới hạn đối với hàng hoá hữu
hình, không áp dụng khi mua bán hàng hoá vô hình.
+ Thứ hai, các điều kiện thương mại của Incoterms chỉ đề cập những nghĩa vụ
chủ yếu có liên quan đến mua bán hàng hoá như: giao nhận hàng, nghĩa vụ về vận
tải hàng hoá, nhận các chứng từ, thủ tục xuất nhập khẩu, chuyển rủi ro về hàng hoá.
Do vậy Incoterms không thể thay thế được các hợp đồng thương mại.
+ Thứ ba, Do Incoterms không chứa đựng những tập quán thương mại riêng
rẽ được hiểu một cách khác nhau, vì vậy khi sử dụng Incoterms các doanh nghiệp
nên qui định rõ trong hợp đồng ngoại thương về chi phí bốc dỡ, san, xếp hàng, thuê
tàu, địa điểm chuyển rủi ro nếu muốn áp dụng khác đi so vớI qui định của Incoterms.
+ Thứ tư, Incoterms chỉ là những điều kiện thương mại được tập hợp và ỉình
bày một cách khoa học và có hệ thống, nó là một văn bản mang tính chất pháp lý tuỳ
ý, khuyến khích các doanh nghiệp áp dụng chứ không phải là văn bản luật mang tính
chất bắt buộc, vì vậy nếu hai bên mua bán đồng ý sử dụng Incoterms thì phải dẫn
91
chiếu rõ trong hợp đồng kèm theo năm sửa đổi của bản Incoterms mà hai bên dẫn
chiếu vì cho đến nay đã có 6 lần sửa đổi Incoterms. Hai bên có quyền thực hiện hoàn
toàn hoặc không hoàn toàn một điều kiện nào đó qui định trong Incoterms, trong
trường hợp này hai bên phải ghi rõ trong hợp đồng thương mại.
+ Đặc biệt các bên đối tác cần lưu ý, theo tập quán thương mại riêng biệt áp
dụng trên thực tế có tới 4 giá FOB và 9 giá CIF khác nhau
6.2. Các phương thức thanh toán quốc tế
6.2.1 Phương thức chuyển tiền
* Ðịnh nghĩa
Là phương thức mà trong đó khách hàng yêu cầu ngân hàng của mình chuyển
một số tiền nhất định cho một người khác ở một địa điểm nhất định bằng phương
tiện chuyển tiền do khách hàng yêu cầu.
* Trình tự tiến hành
1. Giao dịch thương mại
2. Viết đơn yêu cầu chuyển tiền cùng với uỷ nhiệm chi
3. Chuyển tiền ra nước ngoài qua ngân hàng
4. Ngân hàng chuyển tiền cho người hưởng lợi
* Các yêu cầu về chuyển tiền
Muốn chuyển tiền phải có giấy phép của Bộ chủ quản hoặc Bộ tài chính.
Phải có :
- Quyết định thành lập doanh nghiệp (Doanh nghiệp giao dịch lần đầu)
- Ðăng ký kinh doanh (Doanh nghiệp giao dịch lần đầu)
- Ðăng ký mã số XNK(Doanh nghiệp giao dịch lần đầu)
- Hợp đồng ngoại thương gốc
- Hoá đơn thương mại bản gốc
- Tờ khai hải quan nếu hàng đến cửa khẩu
92
- Giấy phép nhập khẩu (nếu có)

- Hợp đồng vay vốn ngân hàng (nếu có)
- Hợp đồng mua bán ngoại tệ (nếu phải mua ngoại tệ)
- Giấy nộp ngoại tệ tiền mặt (nếu có)
- Lệnh chi của khách hàng.
6.2.2. Phương thức ghi sổ
* Khái niệm
Người xuất khẩu mở một tài khoản để ghi nợ người nhập khẩu sau khi người
xuất khẩu đã hoàn thành giao hàng hay dịch vụ, đến từng định kỳ người nhập khẩu
trả tiền cho người xuất khẩu.
* Ðặc điểm
Ðây là một phương thức thanh toán không có sự tham gia của các Ngân hàng
với chức năng là người mở tài khoản và thực thi thanh toán.
Chỉ mở tài khoản đơn biên, không mở tài khoản đa song biên. Nếu người nhập
khẩu mở tài khoản để ghi thì tài khoản chỉ là để theo dõi, không có giá trị thanh
quyết toán giữa hai bên.
1. Giao hàng hoặc dịch vụ cùng với gửi chứng từ hàng hoá
2. Báo nợ trực tiếp
3. Người nhập khẩu dùng phương thức chuyển tiền để trả tiền khi đến
định kỳ thanh toán
* Trường hợp áp dụng:
- Thường dùng cho thanh toán nội địa
- Hai bên phải thực sự tin cậy lẫn nhau
- Dùng cho phương thức mua bán hàng đổi hàng, nhiều lần, thường xuyên
trong một thời kỳ
- Phương thức này chỉ có lợi cho người nhập khẩu
93
- Dùng cho thanh toán tiền gửi bán hàng ở nước ngoài
- Dùng trong thanh toán tiền phi mậu dịch: tiền cước phí vận tải, bảo hiểm...
* Chú ý khi áp dụng
- Căn cứ ghi nợ của người xuất khẩu thường là hoá đơn thương mại
- Căn cứ nhận nợ của người nhập khẩu , hoặc là dựa vào trị giá hoá đơn giao
hàng, hoặc là dựa vào kết quả nhận hàng ở nơi nhận hàng
- Phương thức chuyển tiền hoặc là bằng thư, hoặc là bằng điện cần phải được
thoả thuận thống nhất giữa hai bên
- Giá hàng trong phương thức ghi sổ thường cao hơn giá hàng bán tiền ngay
6.2.3. Phương thức nhờ thu
* Khái niệm
Phương thức nhờ thu là một phương thức thanh toán trong đó người xuất khẩu
hoàn thành nghĩa vụ giao hàng hoặc cung ứng một dịch vụ cho khách hàng uỷ thác
cho ngân hàng của mình thu hộ số tiền ở người nhập khẩu trên cơ sở hối phiếu của
người xuất khẩu lập ra.
* Nguồn pháp lý điều chỉnh
Quy tắc thống nhất nhờ thu, bản sửa đổi 1995, số 522 của ICC (Uniform Rules
for Collection, 522, 1995,ICC-URC522,ICC)
* Các loại nhờ thu:
+ Nhờ thu phiếu trơn: là phương thức trong đó người xuất khẩu uỷ thác cho
ngân hàng thu hộ tiền ở người nhập khẩu căn cứ vào hối phiếu do mình lập ra, còn
chứng từ gửi hàng thì gửi thẳng cho người nhập khẩu không qua ngân hàng.
1. Giao hàng và chứng từ gửi hàng
2. Ký phát hối phiếu nhờ ngân hàng thu hộ tiền
3. Uỷ thác thu đối ngoại
94
4. Xuất trình hối phiếu đòi tiền

5. Thanh toán
+ Nhờ thu kèm chứng từ:
Là phương thức trong đó người xuất khẩu uỷ thác cho ngân hàng thu hộ tiền
ở người nhập khẩu không những căn cứ vào hối phếu mà còn căn cứ vào bộ chứng
từ gửi hàng gửi kèm theo với điều kiện là nếu người nhập khẩu trả tiền hoặc chấp
nhận trả tiền hối phiếu thì ngân hàng mới trao bộ chứng từ gửi hàng cho người nhập
khẩu để nhận hàng.
Giống như nhờ thu phiếu trơn, chỉ khác là ở khâu 1 là lập một bộ chứng từ
nhờ ngân hàng thu hộ tiền.
* Trường hợp áp dụng
+ Nhờ thu hàng xuất khẩu: Người xuất khẩu phải xuất trình các chứng từ:
1. Hối phiếu
2. Các chứng từ gửi hàng
3. Giấy yêu cầu nhờ thu của người xuất khẩu
+ Thanh toán nhờ thu hàng nhập khẩu:
1. Kiểm tra lệnh nhờ thu của ngân hàng nước xuất khẩu gửi đến
2. Kiểm tra chứng từ gửi hàng nhờ thu
3. Kiểm tra hối phiếu
4. Thực hiện điều kiện nhờ thu D/A, D/P, D/TC
6.2.4. Phương thức tín dụng chứng từ (Letter Credit - L/C)
* Khái niệm
Phương thức tín dụng chứng từ là một sự thoả thuận trong đó ngân hàng (ngân
hàng mở thư tín dụng) theo yêu cầu của khách hàng sẽ trả một số tiền nhất định cho
một người khác hoặc chấp nhận hối phiếu do người này ký phát trong phạm vi số
95
tiền đó khi người này xuất trình cho ngân hàng một bộ chứng từ phù hợp với những
quy định đề ra trong thư tín dụng.
* Nguồn pháp lý điều chỉnh
Quy tắc và các thực hàng thống nhất về tín dụng chứng từ, bản sửa đổi năm
1993, số 500 và bản phụ trương số 100, ICC (Uniform Customs and Practice for
Ducumentary Credit, Revision 1993, No500- For electronic presentation 1.0, ICC-
Viết tắt là UCP 500-eUCP1.0, ICC)
+ Người nhập khẩu làm đơn xin mở thư tín dụng gửi đến ngân hàng của mình
yêu cầu mở một thư tín dụng cho người xuất khẩu hưởng
+ Căn cứ vào đơn xin mở thư tín dụng, ngân hàng mở thư tín dụng sẽ lập một
thư tín dụng và thông qua ngân hàng đại lý của mình ỏ nước người xuất khẩu thông
báo việc mở thư tín dụng và chuyển thư tín dụng đến người xuất khẩu
+ Khi nhận được thông báo này, ngân hàng thông báo sẽ thông báo cho người
xuất khẩu toàn bộ nội dung thông báo về việc mở thư tín dụng đó, và khi nhận được
bản gốc thư tín dụng, thì chuyển ngay cho người xuất khẩu
+ Người xuất khẩu nếu chấp nhận thư tín dụng thì tiến hành giao hàng, nếu
không thì tiến hành đề nghị ngân hàng mở L/C sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với
hợp đồng
+ Sau khi giao hàng, người xuất khẩu lập bộ chứng từ theo yêu cầu của thư
tín dụng xuất trình thông qua ngân hàng thông báo cho ngân hàng mở thư tín dụng
xin thanh toán.
+ Ngân hàng mở L/C kiểm tra chứng từ không quá 7 ngày làm việc kể từ sau
ngày nhận chứng từ và thông báo kết quả kiểm tra cho người nhập khẩu bằng văn
bản, yêu cầu người nhập khẩu trả lời trong vòng 2 ngày làm việc.
+ Người nhập khẩu kiểm tra chứng từ và quyết định chấp nhập hay từ chối
thanh toán.
96
+ Căn cứ vào ý kiến của người nhập khẩu, Ngân hàng mở L/C quyết định nhận
chứng từ và trả tiền hoặc quyết định từ chối nhận chứng từ và từ chối trả tiền. Nếu
quyết định từ chối nhận chứng từ thì ngân hàng mở L/C phải chuyển trả chứng từ lại
cho ngân hàng xuất trình, nếu không làm như vậy, ngân hàng mở L/C hàng xuất
trình, nếu không làm như vậy, ngân hàng mở L/C
* Những nội dung chủ yếu
Những nội dung chủ yếu của một thư tín dụng thương mại bao gồm những
điều khoản sau:
+ Số hiệu, địa điểm và ngày mở L/C: Tất cả các thư tín dụng đều phải có số
hiệu riêng, nhằm để trao đổi thư từ, điện tín có liên quan đến việc thực hiện thư tín
dụng.
+ Ðịa điểm mở: Là nơi mà ngân hàng mở L/C viết cam kết trả tiền cho người
xuất khẩu. Ðịa điểm này có ý nghĩa khi chọn luật áp dụng nếu xảy ra tranh chấp có
xung đột về pháp luật.
+ Ngày mở: Là ngày bắt đầu phát sinh cam kết của ngân hàng mở với người
xuất khẩu, là ngày bắt đầu tính thời hạn hiệu lực của L/C và là căn cứ để người xuất
khẩu kiểm tra xem người nhập khẩu thực hiện việc mở L/C có đúng hạn như đã quy
định trong hợp đồng không.
+ Tên địa chỉ của những người có liên quan đến phương thức tín dụng chứng
từ:
+ Ngân hàng mở L/C: là ngân hàng thường được hai bên xuất khẩu và nhập
khẩu thoả thuận lựa chọn và quy định trong hợp đồng, nếu chưa có quy định trước
người nhập khẩu có quyền lựa chọn. Căn cứ vào đơn xin mở L/C của người nhập
khẩu ngân hàng phát hành L/C và tìm cách thông báo L/C đó cho người xuất khẩu .
+ Ngân hàng thông báo: thường là ngân hàng đại lý của ngân hàng mở L/C ở
nước người xuất khẩu. Khi nhận đựoc điện thông báo L/C của ngân hàng mở L/C
ngân hàng này sẽ chuyển toàn bộ nội dung L/C đã nhận được cho người xuất khẩu
97
dưới hình thức văn bản. Ngân hàng thông báo chỉ chịu trách nhiệm chuyển nguyên
văn bức điện đó, chứ không chịu trách nhiệm phải dịch, diễn giải các từ chuyên môn
ra tiếng địa phương.
+ Ngân hàng trả tiền: là ngân hàng mở L/C và có thể là một ngân hàng khác
do ngân hàng mở L/C uỷ nhiệm. Ngân hàng mở L/C có thể chỉ định ngân hàng trả
tiền là chi nhánh của mình, nhưng với điều kiện ngân hàng chi nhánh đó ở nước khác
(Ðiều 2 UCP 500)
+ Ngân hàng xác nhận: là ngân hàng đứng ra xác nhận cho ngân hàng mở L/C
theo yêu cầu của nó. Ngân hàng xác nhận thường là ngân hàng lớn có uy tín trên thị
trường tín dụng và tài chính quốc tế.
+ Số tiền của thư tín dụng: Số tiền của L/C vừa ghi bằng số, vừa ghi bằng chữ
và thống nhất với nhau. Tên của đơn vị tiền tệ phải rõ ràng. Cách ghi số tiền tốt nhất
là ghi một số giớihạn mà người xuất khẩu có thể đạt được. Những từ “khoảng chừng,
độ khoản” hoặc những từ ngữ tương tự được dùng đê chỉ biên độ số tiền của L/C
cho phép xê dịch hơn kém không quá 10% của tổng số tiền đó.
+ Thời hạn hiệu lực: là thời hạn mà ngân hàng mở L/C cam kết trả tiền cho
người xuất khẩu nếu người xuất khẩu xuất trình bộ chứng từ trong thời hạn đó và
phù hợp với L/C .
+ Thời hạn trả tiền của L/C: là thời hạn trả tiền ngay hay trả tiền về sau. éi?u
này có thể nhận dạng ở hối phiếu của người xuất khẩu ký phát.
+ Thời hạn về giao hàng cũng được ghi trong L/C và do hợp đồng mua bán
quy định như đã phân tích ở trên, thời hạn giao hàng có thể có quan hệ chặt chẽ với
thời hạn hiệu lực của L/C.
+ Những nội dung về hàng hoá: tên hàng, số lượng, trọng lượng, giá cả, quy
cách phẩm chất, bao bì, ký mã hiệu..cũng được ghi vào thư tín dụng.
+ Những nội dung về vận tải, giao nhận hàng hoá như điều kiện có sở giao
hàng, nơi gửi..nơi giao hàng cũng được ghi vào thư tín dụng.
98
+ Những chứng từ mà người xuất khẩu phải xuất trình: là nội dung then chốt
của thư tín dụng, bởi vì bộ chứng từ quy định trong thư tín dụng là môt bằng chứng
của người xuất khẩu chứng mình rằng mình đã hoàn thành nghĩa vụ giao hàng và
làm đúng những quy định của thư tín dụng.
+ Sự cam kết trả tiền của ngân hàng mở L/C là nội dung cuối cùng của thư tín
dụng và nó ràng buộc trách nhiệm của ngân hàng mở L/C.
+ Chữ ký của ngân hàng mở L/C : L/C thực chất là một khế ước dân sự, do
vậy người ký nó cũng phải là người có đầy đủ năng lực hành vi, năng lực pháp lý để
tham gia và thực hiện quan hệ dân luật. L/C mở bằng thư phải được ký bằng chữ ký
đã được lưu ký tại ngân hàng đại lý. L/C mở bằng điện phải có sự đồng ý của ngân
hàng mở L/C).
* Các loại thư tín dụng thương mại
+ Thư tín dụng không thể huỷ bỏ: là loại L/C sau khi mở ra và người xuất
khẩu thừa nhận thì ngân hàng mở L/C không được sửa đổi, bổ sung.. trong thời hạn
hiệu lực của nó. Một L/C không ghi IRRECOCABLE thì vẫn được coi là không huỷ
bỏ được.
+ Thư tín dụng không thể huỷ bỏ có xác nhận: là loại thư tín dụng không thể
huỷ bỏ được một ngân hàng xác nhận đảm bảo trả tiền theo yêu cầu của ngân hàng
mở L/C.
+ Thư tín dụng không thể hủy bỏ, miễn truy đòi: là loại L/C mà sau khi người
xuất khẩu đã được trả tiền thì ngân hàng không còn quyền đòi lại tiền dù trong bất
kỳ trường hợp nào.
+ Thư tín dụng chuyển nhượng: là L/C không thể huỷ bỏ, trong đó quy định
người hưởng lợi thứ nhất có thể yêu cầu ngân hàng mở L/C chuyển nhượng toàn bộ
hay một phần quyền thực hiện L/C cho một hay nhiều người khác.
99
+ Thư tín dụng tuần hoàn: là loại L/C không thể huỷ bỏ sau khi sử dụng xong
hoặc đã hết thời hạn hiệu lực thì nó lại tự động có giá trị như cũ và cứ như vậy cho
đến khi nào tổng giá trị L/C được thực hiện.
+ Thư tín dụng giáp lưng: người xuất khẩu dùng L/C này để thế chấp mở một
L/C khác cho người hưởng lợi khác hưởng với nội dung gần giống như L/C ban đầu,
L/C mở sau gọi là L/C giáp lưng.
+ Thư tín dụng đối ứng là loại thư tín dụng chỉ bắt đầu có hiệu lực khi thư tín
dụng kia đối ứng với nó đã mở. Loại L/C này được sử dụng trong phương thức hàng
đổi hàng, phương thức gia công.
100
CHƯƠNG VII
MỘT SỐ TỔ CHỨC TÀI CHÍNH QUỐC TẾ
7.1 Sự hình thành, phân loại và vai trò của các tổ chức tài chính quốc tế
7.1.1. Sự hình các tổ chức tài chính quốc tế
Thập niên 30 của thế kỷ XX, thể giới đã chứng kiến cuộc Đại khủng hoảng
kinh tế thế giới (1929 – 1933) và sự sụp đổ của hệ thống thương mại và thanh toán
đa phương được hình thành từ thế kỉ XIX. Trong chính sách thương mại, những cản
trở to lớn mang tính phân biệt đối xử có khuynh hướng lan tràn. Trong khi đó, hệ
thống thanh toán quốc tế có sự uy giảm do vô số các quy định về quản chế ngoại hối
ở các nước. Dòng vốn và lao động quốc tế đều bị chặn lại. Chiến tranh thế giới thứ
II bùng nổ càng làm cho giao thương quốc tế sụt giảm mạnh mẽ và thương mại quốc
tế rơi vào tình trạng hết sức u ám. Tuy nhiên trong thời kỳ này, những nỗ lực nhằm
giảm bớt các rào cản thương mại và tiền tệ quốc tế hướng đến việc xây dựng một
nền kinh tế thế giới lành mạnh sau chiến tranh vẫn được tiếp tục.
Việc tổ chức lại trật tự tài chính quốc tế được khởi đầu bằng Hội nghị Tài
chính Quốc tế Bretton Woods (New Hampshire, Mỹ) tháng 7/1944 của 44 quốc gia
và thiết lập Quỹ tiền tệ quốc tế và Ngân hàng Tái thiết và Phát triển quốc tế và sau
này được gọi tắt là Ngân hàng thế giới. Mục tiêu của IMF là tạo lập hệ thống thanh
toán đa quốc gia, duy trì tỷ giá hợp lý,...Cùng với IMF, WB ban đầu ra đời nhằm
mục đích tái thiết kinh tế thế giới sau chiến tranh, sau đó chuyển dần sang tài trợ các
nước đang phát triển.
Thực tế phát triển kinh tế - xã hội của thế giới sau chiến tranh thế giới thứ II
đòi hỏi phải hình thành các định chế tài chính quốc tế khu vực với sứ mệnh giải
quyết các vấn đề tài chính- tiền tệ khu vực. Từ nhu cầu đó, Ngân hàng Phát triển liên
châu Mỹ ( Inter – American DB) được thành lập năm 1959, Ngân hàng Phát triển
Châu Phi ( Af DB) năm 1964 và Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) năm 1966
101
Tại châu Âu, với sự hình thành Thị trường chung châu Âu, sau đó là Liên
minh kinh tế châu Âu (EEC), cộng đồng châu Âu (EC), Liên minh châu Âu ( EU)
đã làm xuất hiện nhiều tổ chức tài chính khu vực như : Ngân hàng Đầu tư châu Âu
năm 1958, Quỹ châu Âu phát triển vùng năm 1975, Quĩ châu Âu hợp tác hối đoái
năm 1973, Quỹ hợp tác tiền tệ châu Âu năm 1973 và sau chuyển thành Ngân hàng
Trung ương Châu Âu năm 1989.
Sự hình thành các tổ chức tài chính quốc tế khu vực các nước A rập đã làm
cho hệ thống tài chính quốc tế thêm phong phú, đa dạng. Đó là quỹ Cô oét phát triển
kinh tế A rập Xeut năm 1972, Quỹ tiền tệ A rập năm 1979 của 20 nước A rập thành
viên
Trong những năm tồn tại khối Hợp tác và tương tự kinh tế của các nước
XHCN (SEV) có hai tổ chức tài chính quốc tế khu vực được thành lập là Ngân hàng
quốc tế hợp tác và tương trợ và Ngân hàng đầu tư quốc tế.
Trong điều kiện toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, việc cải tổ
các chưng năng, cơ cấu tổ chức của các tổ chức tai chính quốc tế đang hoạt động và
hình thành các tổ chức tài chính quốc tế mới là một tất yếu.
7.1.2. Phân loại các tổ chức tài chính quốc tế
7.1.2.1. Căn cứ vào phạm vi hoạt động
* Các tổ chức tài chính quốc tế toàn cầu: Gồm Quỹ tiền tệ Quốc tế, Ngân hàng
thế giới, Ngân hàng thanh toán quốc tế. Đặc điểm chung là nguồn vốn do các nước
trên thế giới góp hoặc huy động vốn trên thị trường vốn thế giới và cung ứng các
dịch vụ tài chính cho các nước trên thế giới
* Các tổ chức tài chính quốc tế khu vực: Gồm các ngân hàng, các Quĩ tiền tệ
khu vực như Ngân hàng phát triển Châu Á, Ngân hàng trung ương châu Âu, Ngân
hàng phát triển Liên Mỹ, Quỹ tiền tệ A rập, ... Đặc điểm chung là cung cấp các dịch
vụ tài chính ưu tiên và chủ yếu cho các nước trong khu vực.
7.1.2.2. Căn cứ vào mục tiêu tài trợ
102
* Các tổ chức tài chính quốc tế tài trợ cán cân thanh toán: Chủ yếu là cho vay
ngắn hạn, trung hạn để hỗ trợ cán cân thanh toán bao gồm: Quỹ tiền tệ quốc tế, Quỹ
tiền tệ A rập, ...
* Các tổ chức tài chính quốc tế tài trợ các dự án đầu tư trung và dài hạn: Thực
hiện tài trợ đầu tư trung và dài hạn cho các quốc gia, các tổ chức tài chính, các doanh
nghiệp, …bao gồm: Ngân hàng thế giới, các Ngân hàng đầu tư và phát triển khu vực,
Ngân hàng đầu tư châu Âu,...
7.1.3. Vai trò của các tổ chức tài chính quốc tế
7.1.3.1. Phối hợp chính sách tiền tệ của các nước thành viên nhằm tạo ra sự
ổn định của hệ thống tiền tệ quốc gia và hệ thống tiền tệ quốc tế.
+ Các tổ chức tài chính quốc tế phải phối hợp NHTW các nước thành viên để
tạo dựng một đồng tiền tập thể để làm cơ sở xác định tỷ giá hối đoái công bằng, hợp
lý.
+ Kiên trì duy trì chế độ tỷ giá hối đoái linh hoạt có sự điều tiết, chế độ thích
hợp với kinh tế thị trường.
+ Thực hiện tài trợ cần thiết cho các thành viên phát triển kinh tế quốc gia,
cân bằng cán cân thanh toán quốc tế.
7.1.3.2. Tài trợ cho các nước thành viên phát triển kinh tế, đặc biệt là cho
những nước nghèo, chậm phát triển nhất.
+ Loại tài trợ quan trọng nhất là cung cấp các khoản vay phát triển kinh tế.
+ Cung cấp trợ giúp kỹ thuật để chuẩn bị các dự án, chương trình phát triển
kinh tế - xã hội.
+ Khích lệ đầu tư phát triển các nước thành viên ở cả khu vực công, tư nhân,
đầu tư trong nước và nước ngoài.
7.1.3.3. Hỗ trợ các nước thành viên đang phát triển nâng cao năng lực quản
lý kinh tế - tài chính ở tầm vĩ mô và vi mô
103
+ Giúp các nước đang phát triển nâng cao năng lực hoạch định, thực thi các
kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ngắn hạn, trung và dài hạn phù hợp thực tế.
+ Giúp các nước đang phát triển hoàn thiện công tác thống kê, kế toán, kiểm
toán, phục vụ việc theo dõi, quản lý kinh tế.
+ Giúp các nước đang phát triển đào tạo và nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ
quản lý và cán bộ nghiệp vụ trong lĩnh vực tài chính tiền tệ.
7.2. Một số tổ chức tài chính mà Việt Nam có quan hệ.
Trong điều kiện quốc tế ngày nay khi quá trình hội nhập ngày càng được xúc
tiến nhanh, ngoại giao đa phương ngày càng giữ một vị trí quan trọng, góp phần
nâng cao vị thế quốc tế của đất nước trên thế giới. Tính đến năm 2021, một số tổ
chức mà Việt Nam có quan hệ có thể được kể tới như sau:
7.2.1. Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương APEC
* Giới thiệu
Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (tiếng Anh: Asia-Pacific
Economic Cooperation, viết tắt là APEC) là diễn đàn của 21 nền kinh tế thành viên
Vành đai Thái Bình Dương với mục tiêu tăng cường mối quan hệ về kinh tế và chính
trị.
* Mục đích
APEC được thành lập vào năm 1989 để đáp ứng sự phụ thuộc lẫn nhau ngày
càng tăng của các nền kinh tế Châu Á Thái Bình Dương và sự xuất hiện của khối
thương mại khu vực ở các nơi khác trên thế giới; để xoa dịu nỗi sợ hãi về một Nhật
Bản với kinh tế công nghiệp hóa cao (một thành viên của G8) sẽ thống trị hoạt động
kinh tế ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương; và để thiết lập thị trường mới cho các
sản phẩm nông nghiệp và nguyên liệu ngoài châu Âu
* Hoạt động
Diễn đàn tổ chức các kỳ họp thường niên lần lượt tại mỗi quốc gia thành viên,
với người đứng đầu chính phủ mỗi quốc gia thành viên (ngoại trừ Đài Loan, do sức
104
ép của Trung Quốc, chỉ đại diện với một thành viên ngang cấp Bộ trưởng với tư cách
là lãnh đạo nền kinh tế dưới tên gọi Trung Hoa Đài Bắc)
Kỳ họp cấp cao nhất này được gọi là "Hội nghị các nhà lãnh đạo kinh tế
APEC" (tiếng Anh: APEC Economic Leaders' Meeting), báo chí Việt Nam cũng
thường gọi là "Hội nghị cấp cao APEC", được tổ chức lần lượt tại mỗi nền kinh tế
thành viên APEC. Từ năm 1991, khi cả Trung Quốc, Đài Loan đều trở thành thành
viên APEC, cụm từ "các nền kinh tế" được dùng để chỉ các nước thành viên thay vì
sử dụng cụm từ "quốc gia", cũng như không gọi kỳ họp cấp cao là "Hội nghị thượng
đỉnh", vì nó thường chỉ dùng để chỉ một cuộc họp của các nguyên thủ quốc gia. Điều
này nhằm tránh các vấn đề xung đột chính trị từ các quốc gia và vùng lãnh thổ hiện
tranh chấp như Trung Quốc, Đài Loan, Hồng Kông.
7.2.2. Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN)
* Giới thiệu
Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (tiếng Anh: Association of Southeast
Asian Nations, viết tắt là ASEAN) là một liên minh chính trị, kinh tế, văn hóa và xã
hội của các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á.
* Mục đích
Tổ chức này được thành lập ngày 8 tháng 8 năm 1967 với các thành viên đầu
tiên là Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore, và Philippines, nhằm biểu hiện
tinh thần đoàn kết giữa các nước trong cùng khu vực với nhau, đồng thời hợp tác
chống tình trạng bạo động và bất ổn tại những nước thành viên. Sau Hội nghị Bali
năm 1976, ASEAN xúc tiến chương trình cộng tác kinh tế, nhưng các nỗ lực đều đi
đến bế tắc vào giữa thập niên 1980. Phải đợi đến năm 1991, khi Thái Lan đề xuất
thành lập khu vực thương mại tự do, thì Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN mới hình
thành. Hàng năm, các nước thành viên đều luân phiên tổ chức các cuộc hội họp chính
thức để tăng cường hợp tác. Tính đến năm 1999, ASEAN gồm có 10 quốc gia thành
105
viên (trừ Đông Timor và Papua New Guinea chưa kết nạp, hiện đang giữ vai trò
quan sát viên).
7.2.3. Tổ chức thương mại thế giới WTO
* Giới thiệu
Tổ chức Thương mại Thế giới (tiếng Anh: World Trade Organization, viết tắt
WTO; tiếng Pháp: Organisation mondiale du commerce; tiếng Tây Ban Nha:
Organización Mundial del Comercio; tiếng Đức: Welthandelsorganisation) là một tổ
chức quốc tế đặt trụ sở ở Genève, Thụy Sĩ, có chức năng giám sát các hiệp định
thương mại giữa các nước thành viên với nhau theo các quy tắc thương mại.
* Mục đích
Hoạt động của WTO nhằm mục đích loại bỏ hay giảm thiểu các rào cản
thương mại để tiến tới tự do thương mại. Ngày 1 tháng 9 năm 2013, ông Roberto
Azevêdo được bầu làm Tổng giám đốc thay cho ông Pascal Lamy. Tính đến ngày
29 tháng 07 năm 2016, WTO có 164 thành viên. Mọi thành viên của WTO được yêu
cầu phải cấp cho những thành viên khác những ưu đãi nhất định trong thương mại,
ví dụ (với một số ngoại lệ) những sự nhượng bộ về thương mại được cấp bởi một
thành viên của WTO cho một quốc gia khác thì cũng phải cấp cho mọi thành viên
của WTO (WTO, 2004c).
Trong thập niên 1990 WTO là mục tiêu chính của phong trào chống toàn cầu
hóa. Việt Nam chính thức gia nhập tổ chức WTO vào ngày 11/1/2007
7.2.4. Quỹ tiền tệ quốc tế IMF
Việt Nam Cộng hòa gia nhập Quỹ Tiền tệ Quốc tế năm 1956. Năm 1975 ghế
hội viên chuyển cho Cộng hoà Miền Nam Việt Nam kế thừa. Năm 1976 thì
CHXHCN Việt Nam chính thức tham gia chiếu theo hội viên của hai quốc gia trước.
* Giới thiệu
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (tiếng Anh: International Monetary Fund, viết tắt IMF)
là một tổ chức quốc tế giám sát hệ thống tài chính toàn cầu bằng cách theo dõi tỷ giá
106
hối đoái và cán cân thanh toán, cũng như hỗ trợ kỹ thuật và giúp đỡ tài chính khi có
yêu cầu. Trụ sở chính của IMF đặt ở Washington, D.C., thủ đô của Hoa Kỳ.
*Mục đích
IMF được mô tả như "Một tổ chức của 189 quốc gia", làm việc nuôi dưỡng
tập đoàn tiền tệ toàn cầu, thiết lập tài chính an toàn, tạo điều kiện thuận lợi cho
thương mại quốc tế, đẩy mạnh việc làm và tăng trưởng kinh tế cao, và giảm bớt đói
nghèo. Với ngoại lệ của Bắc Triều Tiên, Cuba, Liechtenstein, Andorra, Monaco,
Tuvalu và Nauru, tất cả các nước thành viên của Liên Hiệp Quốc tham gia trực tiếp
vào IMF hoặc được đại diện cho bởi những nước thành viên khác...
* Hoạt động
Vào năm 1930, khi hoạt động kinh tế ở những nước công nghiệp chính thu
hẹp, nhiều nước bắt đầu áp dụng tư tưởng trọng thương, cố gắng bảo vệ nền kinh tế
của họ bằng việc hạn chế nhập khẩu. Để khỏi giảm dự trữ vàng, ngoại hối, một vài
nước cắt giảm nhập khẩu, một số nước phá giá đồng tiền của họ, và một số nước áp
đặt các hạn chế đối với tài khoản ngoại tệ của công dân. Những biện pháp này có hại
đối với chính bản thân các nước đó vì như lý thuyết lợi thế so sánh tương đối của
Ricardo đã chỉ rõ mọi nước đều trở nên có lợi nhờ thương mại không bị hạn chế.
Lưu ý là, theo lý thuyết tự do mậu dịch đó, nếu tính cả phân phối, sẽ có những ngành
bị thiệt hại trong khi các ngành khác được lợi. Thương mại thế giới đã sa sút nghiêm
trọng, khi việc làm và mức sống ở nhiều nước suy giảm.
IMF đã đi vào hoạt động ngày 27 tháng 12 năm 1945, khi đó có 29 nước đầu
tiên ký kết nó là những điều khoản của hiệp ước. Mục đích của luật IMF ngày nay
là giống với luật chính thức năm 1944. Ngày 1 tháng 3 năm 1947 IMF bắt đầu hoạt
động và tiến hành cho vay khoản đầu tiên ngày 8 tháng 5 năm 1947.
Từ cuối đại chiến thế giới thứ 2 cho đến cuối năm 1972, thế giới tư bản đã đạt
được sự tăng trưởng thu nhập thực tế nhanh chưa từng thấy. (Sau đó sự hội nhập của
Trung Quốc vào hệ thống tư bản chủ nghĩa đã thúc đẩy đáng kể sự tăng trưởng của
107
cả hệ thống.) Trong hệ thống tư bản chủ nghĩa, lợi ích thu được từ tăng trưởng đã
không được chia đều cho tất cả, song hầu hết các nước tư bản đều trở nên thịnh
vượng hơn, trái ngược hoàn toàn với những điều kiện trong khoảng thời gian trước
của những nước tư bản trong thời kỳ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới.
Trong những thập kỷ sau chiến tranh thế giới hai, kinh tế thế giới và hệ thống
tiền tệ có thay đổi lớn làm tăng nhanh tầm quan trọng và thích hợp trong việc đáp
ứng mục tiêu của IMF, nhưng điều đó cũng có nghĩa là yêu cầu IMF thích ứng và
hoàn thiện cải tổ. Những tiến bộ nhanh chóng trong kỹ thuật công nghệ và thông tin
liên lạc đã góp phần làm tăng hội nhập quốc tế của các thị trường, làm cho các nền
kinh tế quốc dân gắn kết với nhau chặt chẽ hơn. Xu hướng bây giờ mở rộng nhanh
chóng hơn số quốc gia trong IMF.
Ảnh hưởng của IMF trong kinh tế toàn cầu được gia tăng nhờ sự tham gia
đông hơn của các quốc gia thành viên. Nguồn vốn của IMF là do các nước đóng góp.
7.2.5. Ngân hàng thế giới World Bank
* Giới thiệu:
Ngân hàng Thế giới (World Bank) là một tổ chức tài chính quốc tế nơi cung
cấp những khoản vay nhằm thúc đẩy kinh tế cho các nước đang phát triển thông qua
các chương trình vay vốn. Ngân hàng Thế giới tuyên bố mục tiêu chính của mình là
giảm thiểu đói nghèo. Tuy nhiên trong Ngân hàng Thế giới Hoa Kỳ có vai trò quyết
định nên tổ chức này cũng bị xem là một công cụ của Hoa Kỳ để chi phối chính sách
kinh tế của các nước đang phát triển
Ngân hàng Thế giới khác với Nhóm Ngân hàng Thế giới, trong đó Ngân hàng
Thế giới bao gồm hai cơ quan: Ngân hàng Quốc tế Tái thiết và Phát triển (IBRD) và
Hội Phát triển Quốc tế (IDA), trong khi Nhóm Ngân hàng Thế giới còn bao gồm
thêm ba cơ quan khác: Công ty Tài chính Quốc tế (IFC), Trung tâm Quốc tế Giải
quyết Tranh chấp Đầu tư (ICSID) và Cơ quan Bảo lãnh Đầu tư Đa phương (MIGA).
7.2.5.1. Ngân hàng quốc tế Tái thiết và Phát triển IBRD
108
* Giới thiệu
Ngân hàng tái thiết và phát triển quốc tế - danh từ, trong tiếng Anh được dùng
bởi cụm từ International Bank for Reconstruction and Development, viết tắt là
IBRD.
Ngân hàng tái thiết và phát triển quốc tế IBRD thành lập năm 1945 với mục
tiêu xóa đói và duy trì sự phát triển bền vững cho các nước đang phát triển có thu
nhập đầu người tương đối cao, và có mức tín dụng cao thông qua các khoản vay, bảo
lãnh và các dịch vụ nghiên cứu và tư vấn.
Hiện nay, IBRD có 188 nước thành viên. Tư cách thành viên của một quốc
gia trong IBRD là điều kiện để được xem xét trở thành thành viên của IDA, IFC,
ICSID, MIGA. (Theo The World Bank)
* Năng lực của Ngân hàng tái thiết và phát triển quốc tế IBRD
Nguồn vốn của IBRD được hình thành từ vốn đóng góp của các nước thành
viên, và từ vốn vay trên thị trường vốn thông qua phát hành trái phiếu WB. IBRD
được đánh giá AAA của Moody và AAA của Standard & Poor. Các nhà đầu tư đánh
giá trái phiếu của WB là loại chứng khoán có chất lượng cao.
Chiến lược tài trợ của IBRD là hướng tới việc đạt được các giá trị tốt nhất
trong lâu dài và mang tính bền vững cho các nước thành viên. Là một tổ chức hợp
tác nên IBRD không đặt mục đích kiếm lợi nhuận lên hàng đầu, mà chỉ cần có đủ
lợi nhuận để duy trì sự hoạt động nhằm thực hiện chiến lược của mình.
* Hoạt động của Ngân hàng tái thiết và phát triển quốc tế IBRD
IBRD cung cấp các khoản vay cho các nước thành viên bằng đồng EURO,
Yên Nhật, Đô la Mỹ và các loại đồng tiền khác mà IBRD có thể đóng vai trò trung
gian. Các khoản vay IBRD có thời hạn vay tối đa là 30 năm, và thời gian ân hạn tối
đa là 18 năm.
Lãi suất của các khoản vay IBRD được tính theo LIBOR và được điều chỉnh
6 tháng/lần. Bên vay được chủ động lựa chọn thời hạn vay và thời gian ân hạn. Đối
109
với mỗi hình thức trả nợ (trả nợ một lần, trả nợ đều trong các kì, trả nợ tăng dần...)
IBRD sẽ có các công thức tính toán thời hạn vay và thời gian ân hạn cụ thể trên cơ
sở các qui định chung.
Ngoài ra, trong suốt quá trình thực hiện khoản vay, IBRD cũng cung cấp một
số công cụ quản lí rủi ro tỉ giá và lãi suất giống như chuyển đổi đồng tiền, cố định
hoặc thả nổi lãi suất, và các hợp đồng tự bảo hiểm lãi suất.
7.2.5.2. Hội phát triển quốc tế IDA
* Giới thiệu
Hiệp hội Phát triển Quốc tế (tiếng Anh: International Development
Association, viết tắt: IDA) là tổ chức tài chính quốc tế cung cấp các khoản vay và
trợ cấp ưu đãi cho các nước nghèo nhất thế giới.
Hiệp hội Phát triển Quốc tế IDA được thành lập năm 1960 nhằm cung cấp hỗ
trợ tài chính cho các quốc gia nghèo nhất thế giới, và các quốc gia đang phát triển
có độ tín nhiệm thấp.
* Mục tiêu của IDA
Mục tiêu của IDA là xóa đói giảm nghèo thông qua việc cung cấp các khoản
cho vay không có lãi suất, cũng như các khoản viện trợ không hoàn lại cho các
chương trình, dự án để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, xóa bỏ bất bình đẳng cũng như
cải thiện đời sống.
* Hoạt động
IDA được tài trợ nguồn đóng góp của các quốc gia giàu có trên thế giới, và
nguồn vốn đóng góp từ IBRD và IFC. 15 nước đầu tiên bao gồm: Đức, Ý, Na Uy,
Úc, Canada, Trung Quốc, Ấn Độ, Malaysia, Việt Nam, Mỹ, Sudan, Thụy Điển, Anh
và Pakistan đã tham gia kí cam kết cung cấp vốn IDA vào ngày 24/9/1960 với số
vốn ban đầu là 912,7 triệu USD.
Trong tám tháng sau đó, đã có tới 51 quốc gia tham gia vào IDA, và IDA đã
cho 4 quốc gia đầu tiên là Honduras, Chile, Ấn Độ và Sudan vay 101 triệu USD.
110
Hiện IDA có 173 nước thành viên và đã thực hiện các khoản cho vay với tổng số
tiền hơn 300 tỉ USD cho 77 quốc gia nghèo.
Ba năm một lần, Ngân hàng Thế giới, các nhà tài trợ và một số quốc gia đi
vay họp nhóm để quyết định bổ sung nguồn vốn cho IDA. Tiêu chuẩn để được vay
IDA tùy thuộc vào mức độ đói nghèo tương đối của quốc gia đó, được xác định theo
tỉ lệ Tổng thu nhập Quốc dân (GNI) theo đầu người dưới ngưỡng qui định của Ngân
hàng Thế giới.
* Điều kiện cho vay của Hiệp hội Phát triển Quốc tế IDA
Hiện IDA áp dụng các điều kiện vay theo các đối tượng khác nhau. Đối với
những nước kém phát triển, điều kiện vay là: thời hạn vay 40 năm, phí dịch vụ
0,75%/năm, phí cam kết 0 đến 0,5%/năm, lãi suất 0%, 5 năm ân hạn.
Đối với các nước vay hỗn hợp, điều kiện vay là: thời hạn vay là 25 năm, phí
dịch vụ là 0,75%/năm, lãi suất là 1,25%/năm, và phí cam kết sẽ được qui định cho
từng tài khóa cụ thể (từ 0 đến 0,5%). (Theo International Development Association)
111
ON CÂU HỎI ÔN TẬP LÝ THUYẾT MÔN TCQT
Câu hỏi ôn tập lý thuyết môn tài chính quốc tế

Chương 1
1. Trình bày khái niệm và đặc trưng của tài chính quốc tế
2. Trình bày vai trò của tài chính quốc tế
3. Trình bày các nội dung của tài chính quốc tế: các quan hệ, các quỹ, các chủ thể
Chương 2
4. Trình bày về các hệ thống tiền tệ quốc tế
5. Khái niệm và các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái
6. Ý nghĩa của tỷ giá hối đoái và phân loại tỷ giá hối đoái
Chương 3
7. Khái niệm, đặc điểm, chức năng và các thành phần tham gia của thị trường ngoại hối
8. Các nghiệp vụ trên thị trường ngoại hối. So sánh hợp đồng tương lai và hợp đồng kỳ hạn
Chương 4
9. Khái niệm cán cân thanh toán quốc tế
10. Nhân tố ảnh hưởng tới cán cân thanh toán quốc tế
Chương 5
11. Khái niệm và phân loại đầu tư quốc tế
12. Trình bày về đầu tư trực tiếp FDI
13. Trình bày về đầu tư gián tiếp FPI
14. So sánh FDI và FPI
Chương 6
15. Trình bày các phương thức thanh toán quốc tế
16. So sánh phương thức Thư tín dụng và Chuyển tiền
Chương 7
17. Phân loại các tổ chức tài chính quốc tế
18. Tìm hiểu về IMF (International Monetary Fund)- Quỹ Tiền tệ Quốc tế
19. Tìm hiểu về IBRD (International Bank for Reconstruction and Development)- Ngân hàng
Quốc tế Tái thiết và Phát triển (IBRD)
20. So sánh IMF và IBRD

TCQT BG Ta TV 8 2022

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TCQT BG Ta TV 8 2022

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Table of Contents

1 Part 1 - Introductory Finance Issues: Current Patterns, Past History, and

1 Part 1 - Introductory Finance Issues:

1.1 The International Economy and International Economics

International economics is growing in importance as a field of study because of

1.1.1 What Is International Economics?

International economics is a field of study that assesses the implications of

• International trade is a field in economics that applies microeconomic

1.1.2 Exchange Rate Regimes

Because countries use different national currencies, international trade and

Euro Area Single currency within: floating externally

United States Float

China Crawling peg

India Managed float

Russia Fixed to composite

South Korea Float

Indonesia Managed float

Spain Euro zone; fixed in the European Union; float externally

South Africa Float

Estonia Currency board

Source: International Monetary Fund, De Facto Classification of Exchange Rate

1.1.3 Trade Balances

One of the most widely monitored international statistics is a country’s trade

1.1.4 Business Cycles: Economic Ups and Downs

observers will begin to call it a recession is almost always arguable, although

currency resulted in one of the worst hyperinflations in modern history. Photos

efforts were redirected to developing countries. The intent was to get

problems. With these temporary loans, countries can avoid devaluations of

2 Part 2 - Balance of Payments Accounts

Record of all international transactions for goods and

Record of all international transactions for goods only.

Record of all international transactions for services only.

Record of all international transactions for goods and

Record of all international transactions for assets. Assets

The balance on each of these accounts is found by taking the difference

2.1 Current Account

The current account (CA) balance is defined

It may be helpful to think of income payments and receipts as payments for

2.1.1 Merchandise Trade Balance

The merchandise trade balance (or goods balance) can be defined

2.1.2 Services Balance

2.1.3 Goods and Services Balance

Thus production in the United States by a foreign-owned company is counted

2.2 Financial Account Balance

Finally, the financial account balance can be defined as KA = EXA − IMA,

the purchase price. Similarly, real estate purchases—say, of an office

• The current account is the broadest measure of trade flows between

3 Part 3 - Trade Imbalances

3.2 Trade Imbalances and Jobs

to workers, lax health and safety standards, or more lenient environmental

3.3 How to Evaluate Trade Imbalances

A quick reading of business and financial newspapers and magazines often

exhaustively labeled a current account deficit), it is also running a financial

4 Part 4 - Foreign Exchange Markets and

4.1 The Forex: Participants and Objectives

b) International Investors, Banks, Arbitrageurs, and Others

Most of the daily currencies transactions are made by investors. These

It is estimated by the Bank of International Settlements that over $3 trillion (or

4.1.2 Investment Objectives

Investors generally have three broad concerns when an investment is made.

4.2 Exchange Rate:

4.2.2 Currency Value

It is important to note that the value of a currency is always given in terms of