Өгөгдлийн холбоо

Data Communications
Лекц 1

Багш: Док. Б.Өсөхбаяр

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬМЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИ, ЭЛЕКТРОНИКИЙН СУРГУУЛЬ
 Хичээлийн зорилго:
• Энэ хичээлээр нээлттэй системүүд хоорондын харилцан
холболтын загвар (OSI model), компьютерийн сүлжээний
давхаргат протоколын архитектуртай танилцаж, физик,
өгөгдлийн сувгийн давхаргуудын үүрэг функцыг
судалснаар өгөгдөл болон дохио дамжууллын үндсэн
ойлголтууд, техник, технологуудын талаар судална.
• Өгөгдлийн холбоо нь дохиог бодитой, үр дүнтэйгээр
дамжуулахтай холбоотой асуудлыг авч үзнэ.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 2

• Хичээлийн сэдвүүд
– Удиртгал,
– Сүлжээний загвар, TCP/IP протоколын бүл
– Физик давхарга: Өгөгдөл ба дохио
– Тоон дохио
– Тоон дохио дамжуулалт
– Аналог дохио дамжуулалт
– Зурвасын өргөн ашиглалт
– Дамжууллын орчин
– Холбогчтой сүлжээ
– Өгөгдлийн сувгийн давхарга
– Алдаа илрүүлэлт, засварлалт
– Өгөгдлийн сувгийн хяналт
– Дамжууллын орчинд хандалтын хяналт
– Дотоод сүлжээ (Этернет технологи)
– Бусад төрлийн сүлжээ
– Утасгүй дотоод сүлжээ
– Бусад төрлийн утасгүй сүлжээ

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 3

• Ном, сурах бичиг:
– Behrouz A. Forouzan, Data Communications and
Networking, 5/e, 2013.
– William Stallings, "Data and Computer Communications
10/e ", 2014.
• Оюутны үнэлгээ:
– Лаборатори 50%
– Явцийн шалгалт 25%
– Улирлын шалгалт 25%

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 4

 Удиртгал
• Сүлжээний бүтэц
• Интернет гэж юу вэ?
• Протокол гэж юу вэ?
• Удирдлага зохицуулалт
• Интернетийн үүсэл хөгжил

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 5

 ӨГӨГДЛИЙН ХОЛБОО
Data communications
• Өгөгдөл гэдэг нь талуудын харилцан тохиролцсон
мэдээлэл илэрхийлэх, хэрэглэх аливаа хэлбэрийг
хэлнэ.
• Өгөгдлийн холбоо гэдэг нь дамжууллын шугам,
агаар гэх мэт дамжууллын орчноор хоёр
төхөөрөмжийн хоорондох өгөгдөл солилцоо юм.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 6

 Өгөгдлийг илэрхийлэх
• Текст (Text)
– Unicode, ASCII
• Тоо (Numbers)
– Binary, Octal, Hexidecimal
• Дүрс (Image)
– Jpeg, Gif, Bitmap
• Дуу (Audio)
– Wav, mpeg
• Видео (Video)
– AVI, MPEG

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 7

 ӨГӨГДЛИЙН ХОЛБОО
• Өгөгдлийн холбоо нь дохиог бодитой, үр
дүнтэйгээр дамжуулахтай холбоотой асуудлыг авч
үздэг.
• Холбооны системийн үндсэн асуудал нь нэг цэг
дээрх дохиог нөгөө цэг дээр яг адил эсвэл бараг
ойролцоогоор хүлээн авах юм.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 8

 Өгөгдлийн холбоо таван бүрэлдэхүүн хэсэгтэй
1. Мессеж (Message)
2. Илгээгч (Sender)
3. Хүлээн авагч (Receiver)
4. Дамжууллын орчин (Transmission medium)
5. Протокол (Protocol)
• сүлжээний төхөөрөмжүүдийн харилцан өгөгдөл солилцох
дүрэм.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 9

Өгөгдлийн урсгал:
дуплекс, хагас-дуплекс ба симплекс

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 10

 Компьютерийн сүлжээ
• Компьютерийн төхөөрөмжүүдийн харицан
холболтыг сүлжээ гэнэ.
• Төхөөрөмжүүд нь компьютер, принтер болон
рүүтер, свитч, модем гэх мэт.
• Эдгээр төхөөрөмжүүд кабель утас, утасгүй
дамжууллын орчноор дамжуулан сүлжээнд
холбогдоно .

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 11

 Сүлжээний шалгуур
• Сүлжээ нь дараах гол шалгууруудыг биелүүлсэн
байна:
• Гүйцэтгэл (Performance)
• Найдвартай байдал (Reliability)
• Аюулгүй байдал (Security)

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 12

 Гүйцэтгэл (Performance)
• Performance can be measured in many ways, including:
– Transit time (дамжуулах хугацаа) is the amount of time required for
a message to travel from one device to another.
– Response time (үр дүнгийн хугацаа) is the elapsed time between an
inquiry and a response.
• The performance of a network depends on a number of
factors, including the number of users, the type of
transmission medium, the capabilities of the connected
hardware, and the efficiency of the software.
• Performance is often evaluated by two networking metrics:
throughput (багтаамж) and delay (саатал).
• We often need more throughput and less delay. However,
these two criteria are often contradictory. If we try to send
more data to the network, we may increase throughput but
we increase the delay because of traffic congestion
(бөөгнөрөл) in the network.
МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 13
 Найдвартай байдал (Reliability)

• In addition to accuracy of delivery ( түгээлтийн

нарийвчлал), network reliability is measured by the
frequency of failure (гэмтлийн давтамж), the time
it takes a link to recover from a failure (гэмтлийг
засварлах хугацаа), and the network's robustness
in a catastrophe (гэнэтийн аюулд тэсвэртэй
байдал).

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 14

 Аюулгүй байдал (Security)

• Network security issues include protecting data from

unauthorized access, protecting data from damage
and development, and implementing policies and
procedures for recovery from breaches and data
losses.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 15

 Физик бүтэц
• Холболтын төрөл (Types of Connections)
– Point to point connection-цэгээс цэгт,
– Multipoint (multidrop) connection-олон цэгийн

• Физик топологи (Physical topology)

– Mesh-Тор
– Star-Од
– Bus-Салаа
– Ring-Цагираг

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 16

Холболтын төрөл: цэгээс цэгт, олон цэгийн

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 17

Топологийн төрөл
Сүлжээний төхөөрөмжүүдийн харилцан холболтоос
үүссэн геометр хэлбэрийг сүлжээний топологи гэнэ.

• Mesh (Тор)
• Star (Од)
• Bus (Салаа буюу нэг шугамын)
• Ring (Цагираг)

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 18

Зураг 1.5 Тор топологи (mesh topology)

• n=5
• 10 links

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 1.19

 Тор топологи
• Давуу тал:
– Eliminating the traffic problem
– Robust
– Privacy or security
– Fault identification and fault isolation

• Сул тал:
– The amount of cabling and the number of I/O ports
– The sheer bulk of the wiring
– Expensive

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 1.20

 Од топологи (star topology)
• In a star topology, each device has a dedicated point-
to-point link only to a central controller, usually
called a hub and switch.
• The devices are not directly linked to one another.
Unlike a mesh topology, a star topology does not
allow direct traffic between devices.
• The controller acts as an exchange: If one device
wants to send data to another, it sends the data to the
controller, which then relays the data to the other
connected device

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 21

Зураг 1.6 Од топологи (star topology)

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 22

 Од топологи (star topology)
• Давуу тал:
– Less expensive than mesh
– Easy to install and reconfigure
– Robust
– Fault identification and fault isolation
• Сул тал:
– the dependency on one single point: hub

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 23

 Салаа топологи (bus topology)
• A bus topology is multipoint. One long cable acts as a
backbone to link all the devices in a network
• As a signal travels along the backbone, some of its
energy is transformed into heat.
• Therefore, it becomes weaker and weaker as it travels
farther and farther.
• For this reason there is a limit on the number of taps a
bus can support and on the distance between those
taps.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 24

Зураг 1.7 Салаа топологи (bus topology)

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 25

 Салаа топологи (bus topology)
• Давуу тал:
– Easy of installation
– Less cabling than mesh and star topology

• Сул тал:
– Reconnection and fault isolation
– To add new devices
– A fault or break in the bus cable
– Signal reflections

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 1.26

 Цагираг топологи (ring topology)
• In a ring topology, each device has a dedicated point-
to-point connection with only the two devices on
either side of it.
• A signal is passed along the ring in one direction,
from device to device, until it reaches its destination.
• Each device in the ring incorporates a repeater.
• When a device receives a signal intended for another
device, its repeater regenerates the bits and passes
them along.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 1.27

Зураг 1.8 Цагираг топологи (ring topology)

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 1.28

 Цагираг топологи (ring topology)
• Давуу тал:
– Easy to install and reconfigure
– Simplified fault isolation
• Theoretically, in a ring topology, unplugging one station, interrupts
the ring. However, most ring networks use a mechanism that
bypasses the station; the ring can continue its operation.
• Сул тал:
– Unidirectional traffic

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 1.29

Зураг 1.9 Холимог топологи (hybrid topology):
a star backbone with three bus networks

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 1.30

 Топологиудын хураангуй
• We can divide line configuration in two broad categories:
– Point-to-point: mesh, star, and ring.
– Multipoint: bus
• We give an advantage for each of four network topologies:
– Mesh: secure
– Bus: easy installation
– Star: robust
– Ring: easy fault isolation
• The number of cables for each type of network is:
– Mesh: n (n – 1) / 2
– Star: n
– Ring: n – 1
– Bus: one backbone and n drop lines

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 1.31

 Өгөгдөл дамжуулах сүлжээ
• Олон төхөөрөмжийг хооронд нь шууд холболтын
шугам татах боломжгүй:
• төхөөрөмжүүдийг нэг бүрчлэн холбох
• холбогдох төхөөрөмжүүдийн хоорондын зай
• Шийдэл: холбооны нэгдсэн сүлжээгээр
дамжуулан холбох

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 32

 Сүлжээний хялбаршуулсан загвар

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 33

 Сүлжээний төрлүүд (Network types):
Local Area Network (LAN)
• Дотоод сүлжээ (LAN сүлжээ)
– A local area network (LAN) is usually privately owned and
links the devices in a single office, building, or campus.
– Depending on the needs of an organization and the type of
technology used, a LAN can be as simple as two PCs and a
printer in someone's home office; or it can extend
throughout a company and include audio and video
devices.
– Each host in a LAN has an identifier, an address, that
uniquely defines the host in the LAN. A packet sent by a
host to another host carries both the source host’s and
destination host’s addresses.
МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 34
 Дотоод сүлжээ

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 35

 Сүлжээний төрлүүд (Network types):
Wide Area Network (WAN)
• Өргөн бүсийн сүлжээ (WAN)
– A wide area network (WAN) is also an interconnection of devices
capable of communication.
– Two distinct examples of WANs today:
• point-to-point WANs (цэгээс цэгт холболттой WAN)
• and switched WANs (холбогчтой WAN)

• Differences between a LAN and a WAN.

– A LAN is normally limited in size, spanning an office, a building, or a
campus; a WAN has a wider geographical span, spanning a town, a
state, a country, or even the world.
– A LAN interconnects hosts; a WAN interconnects connecting devices
such as switches, routers, or modems.
– A LAN is normally privately owned by the organization that uses it; a
WAN is normally created and run by communication companies and
leased by an organization that uses it.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 36

 Цэгээс цэгт холболттой WAN
(Point-to-Point WAN)
• A point-to-point WAN is a network that connects two
communicating devices through a transmission media
(cable or air).

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 37

 Холбогчтой WAN (Switched WAN)
• A switched WAN is a network with more than two ends.
• A switched WAN is used in the backbone of global
communication today.
• A switched WAN is a combination of several point-to-point
WANs that are connected by switches.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 38

 Сүлжээ хоорондын сүлжээ (Internetwork)
• Today, it is very rare to see a LAN or a WAN in isolation; they are connected to one
another.
• When two or more networks are connected, they make an internetwork, or
internet.
• As an example, assume that an organization has two offices, one on the east coast
and the other on the west coast. Each office has a LAN that allows all employees in
the office to communicate with each other. To make the communication between
employees at different offices possible, the management leases a point-to-point
dedicated WAN from a service provider, such as a telephone company, and
connects the two LANs. Now the company has an internetwork, or a private
internet (with lowercase i). Communication between offices is now possible.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 39

 Холбогчтой сүлжээ
• An internet is a switched network in which a switch
connects at least two links together.
• A switch needs to forward data from a network to
another network when required.
• The two most common types of switched networks:
– circuit-switched networks (хэлхээн дамжуулалтай
сүлжээ)
– packet-switched networks (пакет дамжуулалтай
сүлжээ)

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 40

 Хэлхээн дамжуулалтай сүлжээ
(Circuit-Switched Network)
• In a circuit-switched network, a dedicated
connection, called a circuit, is always available
between the two end systems; the switch can only
make it active or inactive.
• We have used telephone sets instead of computers as
an end system because circuit switching was very
common in telephone networks in the past, although
part of the telephone network today is a packet-
switched network.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 41

 Хэлхээн дамжуулалтай сүлжээ

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 42

 Пакет дамжуулалтай сүлжээ
(Packet-Switched Network)

• In a computer network, the communication between

the two ends is done in blocks of data called packets.
• In other words, instead of the continuous
communication we see between two telephone sets
when they are being used, we see the exchange of
individual data packets between the two computers.
• This allows us to make the switches function for both
storing and forwarding because a packet is an
independent entity that can be stored and sent later.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 43

 Пакет дамжуулалтай сүлжээ
• A router in a packet-switched network has a queue that can store and forward the
• packet.
• Now assume that the capacity of the thick line is only twice the capacity of the data
line connecting the computers to the routers.
• If only two computers (one at each site) need to communicate with each other, there
is no waiting for the packets.
• However, if packets arrive at one router when the thick line is already working at its
full capacity, the packets should be stored and forwarded in the order they arrived.
• The two simple examples show that a packet-switched network is more efficient
than a circuits-witched network, but the packets may encounter some delays.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 44

 Интернэт (The Internet)
• An internet (note the lowercase i) is two or more
networks that can communicate with each other.
• The most notable internet is called the Internet
(uppercase I ), and is composed of thousands of
interconnected networks.
• The Internet has revolutionized many aspects of our
daily lives. It has affected the way we do business as
well as the way we spend our leisure time.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 45

What’s the Internet: “nuts and bolts” view
PC
• millions of connected computing
mobile network
devices:
server
– hosts = end systems
wireless global ISP
laptop
– running network apps
smartphone
home
network
regional ISP
wireless ❖ communication links
links ▪ fiber, copper, radio,
wired satellite
links ▪ transmission rate:
bandwidth

❖ Packet switches: forward

router packets (chunks of data)
▪ routers and switches institutional
network

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 46

“Fun” internet appliances

Web-enabled toaster +
weather forecaster

IP picture frame
http://www.ceiva.com/

Tweet-a-watt:
monitor energy use

Slingbox: watch,
control cable TV remotely
Internet
refrigerator Internet phones

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 47

 Өнөөдрийн интернетийн холболт

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 48

 Интернетэд холбогдох
• Телефоны сүлжээ
– Dial-up service
– DSL Service

• Каблийн сүлжээ
• Утасгүй сүлжээ
• Шууд холболт

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 49

 What’s the Internet: “nuts and bolts” view
mobile network
• Internet: “network of networks”
– Interconnected ISPs global ISP
• protocols control sending,
receiving of msgs home
– e.g., TCP, IP, HTTP, Skype, 802.11 network
regional ISP
• Internet standards
– RFC: Request for comments
– IETF: Internet Engineering Task
Force

institutional
network

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 50

Протокол гэж юу вэ?
human protocols:
• “what’s the time?”
• “I have a question”
• introductions
… specific msgs sent
… specific actions taken
when msgs received, or
other events
МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ
network protocols:
• machines rather than
humans
• all communication activity
in Internet governed by
protocols
protocols define format, order
of msgs sent and received
among network entities, and
actions taken on msg
transmission, receipt
51
 Стандартын байгууллага
• Стандартыг сонирхогч талуудтай зөвшилцсөний үндсэн
дээр боловсруулдаг нээлттэй үйл ажиллагаа юм.
• Стандартыг хэн нэгэн, эсвэл хэсэг бүлэг хүмүүс,
байгууллага санаачлан хийж болно.
• 2 категорийн өгөгдлийн холбооны стандарт байдаг:
– ❑ De facto
– ❑ De jure
• Стандартын байгууллага:
– Стандартын хороо
• ❑ ISO, ITU-T, CCIT, ANSI, IEEE, EIA
– Форум
• ❑ Frame relay, ATM
– Засгийн газрын тохируулагч агентлаг
• ❑ FCC

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 52

 Интернетийн стандарт
• Бүхэлд нь хянаж, шалгасан техникийн
тодорхойлолт буюу баримт бичгийг интернетийн
стандарт гэнэ.
• Интернетийн стандартыг тодорхой дараалсан үйл
ажиллагааны дагуу баталдаг.
• Энэхүү үйл ажиллагаа нь албан ёсны бус 6 сарын
хугацаанд хүчинтэй ажлийн баримт бичгээр
(Internet draft) эхэлдэг. Энэ ажлийн баримт
бичгийг RFC (Request for Comment-санал авахад)
гэсэн нэртэй хэвлэдэг.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 53

 Maturity levels of an RFC

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 54

 Requirement levels of an RFC

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 55

 Note:

RFCs can be found at

www.faqs.org/rfcs

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 56

1.1 Товч түүх
Компьютер болон холболтын төхөөрөмжүүдийн хооронд үүссэн
холболтыг сүлжээ гэдэг. Сүлжээнүүдийн хооронд үүссэн холболтыг
интернэт гэнэ. Интернет сүлжээний ачаар сая сая хэрэглэгчид
хоорондоо холбогдож байна. Энэ сүлжээний үүсэл анх 1969 онд
тавигдсан.
Хөгжлийн он цагийн товчоо:
❑ 1969. Four-node ARPANET established.
❑ 1970. ARPA hosts implement NCP.
❑ 1973. Development of TCP/IP suite begins.
❑ 1977. An internet tested using TCP/IP.
❑ 1978. UNIX distributed to academic/research sites.
❑ 1981. CSNET established.
❑ 1983. TCP/IP becomes the official protocol for ARPANET.
❑ 1983. MILNET was born.
❑ 1986. NSFNET established.
❑ 1990. ARPANET decommissioned and replaced by NSFNET.
❑ 1995. NSFNET goes back to being a research network.
❑ 1995. Companies known as Internet Service Providers (ISPs) started.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 57

1.5 Интернетийн удирдлага, зохицуулалт

The Internet has evolved and gained a broader user base with significant
commercial activity. Various groups that coordinate Internet issues have
guided this growth and development.

Удирдлага, зохицуулалтын байгууллагууд:

Internet Society (ISOC)
Internet Architecture Board (IAB)
Internet Engineering Task Force (IETF)
Internet Research Task Force (IRTF)
Internet Assigned Numbers Authority (IANA)
Names and Numbers (ICANN)
Network Information Center (NIC)

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 58

 Internet administration

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 59

1.1 Интернетийн хөгжил
Хүчин зүйлс:

❑ Шинэ протокол
IPv4 аас IPv6

❑ Шинэ технологи
сүлжээний багтаамж болон дамжуулах зурвасын
өргөн

❑ Мультмедиа хэрэглээ
дуу болон дүрс дамжуулалт

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛЬ 60