HDTK DA-CDT1 - He Thong Thay Dao Tu Dong

TÝnh to¸n thiÕt kÕ hÖ thèng thay dao tù d¹n
g ®Üa ®éng cho m ¸y phay CNC_V30

Môc lôc
Lêi nãi ®Çu ............................................................................................................. 4
Ch¬ng I : Giíi thiÖu chung vÒ hÖ thèng ............................................................... 5
thay dao tù ®éng ..................................................................................................... 5
1. 1. Nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña hÖ thèng thay dao tù ®éng ............................. 5
1.1.1. Ph©n lo¹i çc c¬ cÊu cÊp ph¸t vµ kÑp chÆt dông cô tù ®éng ................. 5
1.1.2. æ chøa dao vµ vËn chuyÓn dông cô khi cÊp ph¸t tù ®éng ................... 8
1.1.3. Thay thÕ dông cô vµ kÑp chÆt dông cô tù ®éng trong c¬ cÊu c«ng t¸c ... 12
1.1.4. Mét sè trang bÞ æ tÝch dông cô cña mét sè níc ................................... 17
1.1.5. HÖ thèng dông cô dïng cho m¸y CNC ................................................. 17
1.1.6. NhËn d¹ng dông cô ............................................................................... 20
1.1.7. Qu¶n trÞ dông cô trong hÖ CNC ........................................................... 23
1.2. T×m hiÓu c¬ cÊu thay dao tù ®éng cña m¸y CNC_V30 cña h·ng
LEADWELL ........................................................................................................ 27
1.2.1. Giíi thiÖu ........................................................................................... 27
1.2.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng cña bé thay dao tù ®éng.................................. 27
Ch¬ng II : TÝnh to¸n thiÕt kÕ hÖ thèng thay dao ................................................ 29
tù ®éng víi 16 ®µi dao .......................................................................................... 29
2.1. LËp quy tr×nh tÝnh to¸n hÖ thèng thay dao tù ®éng ................................... 29
2.1.1. CÊu t¹o chung cña m¸y CNC_V30 ................................................... 29
2.1.2. Çc bíc thay thÕ dông cô trªn m¸y .................................................. 32
2.1.3. X¸c ®Þnh gèc tÝnh to¸n cho hÖ thèng thay dao ................................... 33
2.1.4. LËp quy tr×nh tÝnh to¸n hÖ thèng thay dao ......................................... 34
2.2. TÝnh to¸n Tang chøa dao ........................................................................... 37
2.2.1. X¸c ®Þnh çc th«ng sè h×nh häc cña Tang ......................................... 37
2.2.2. TÝnh to¸n c¬ cÊu Man cho Tang chøa dao [4,6] ................................. 43
2.23. TÝnh to¸n vµ lùa chän æ l¨n [1] ........................................................... 50
S¬ ®å bè trÝ lùc trªn æ ................................................................................... 52
2.2.4. TÝnh to¸n trôc ®ì Tang [1] ................................................................. 52
2.3. TÝnh to¸n hÖ thèng dÉn ®éng cho c¬ cÊu thay dao .................................... 54
2.3.1. TÝnh to¸n trôc dÉn híng [1] ............................................................. 54
1
2.3.2. TÝnh to¸n vµ lùa chän xylanh khÝ nÐn cho chuyÓn ®éng cña ®µi dao
[2] ..................................................................................................................... 55
Tµi liÖu tham kh¶o ............................................................................................... 58
Phô lôc h×nh

Hình 1. 1. S¬ ®å sö dông dông cô c¾t b»ng ph¬ng ph¸p thay thÕ tù ®éng ........... 6
Hình 1. 2. S¬ ®å ph©n lo¹i hÖ thèng thay dao tù ®éng ........................................... 7
Hình 1. 3. KÕt cÊu cña ®Çu R¬v«nve...................................................................... 9
Hình 1. 4. CÊu tróc tæng thÓ cña bµn dao nghiªng cã ®Çu r¬v«nve....................... 9
Hình 1. 5. S¬ ®å thay dao tù ®éng trªn ®Çu r¬v«nve cña h·ng Okuma ................ 10
Hình 1. 6. Trung t©m gia c«ng víi ®Çu r¬v«nve................................................... 10
Hình 1. 7. Çc kiÓu ®Çu r¬v«nve trªn m¸y phay CNC vµ trung t©m gia c«ng ..... 11
Hình 1. 8. Çc ph¬ng ¸n c©u tróc cña æ chøa ..................................................... 12
Hình 1. 9. TuÇn tự çc bíc thay thÕ dông cô trªn trung t©m .............................. 13
2
Hình 1. 10. C¬ cÊu thay thÕ dông cô tù ®éng trªn m¸y tiÖn................................. 13
Hình 1. 11. TuÇn tù çc bíc thay thÕ dông cô trªn trung t©m ............................ 14
Hình 1. 12. TuÇn tù çc bíc thay thÕ dông cô tù ®éng víi ................................ 15
Hình 1. 13. TuÇn tù çc bíc thay thÕ dông cô khi æ chøa .................................. 15
Hình 1. 14. TuÇn tù çc bíc thay thÕ dông cô trªn m¸y cã trôc chÝnh th¼ng ®øng
.................................................................................................................................. 16
Hình 1. 15. Çc kÝch thíc chñ yÕu cña gi¸ ®¬ dông cô (mm) ............................ 20
Hình 2. 1. CÊu t¹o chung m¸y CNC-V30 ............................................................ 29

Hình 2. 2. H×nh vÏ 2D cña m¸y............................................................................ 31
Hình 2. 3. H×nh vÏ 3D cña m¸y............................................................................ 32
Hình 2. 4. B¶n vÏ ®µi dao ..................................................................................... 32
Hình 2. 5. S¬ ®å biÓu diÔn ®iÓm chuÈn thay dông cô........................................... 34
Hình 2. 6. S¬ ®å qu¸ tr×nh tÝnh to¸n hÖ thèng thay dao tù ®éng .......................... 36
Hình 2. 7. S¬ ®å tÝnh to¸n kÝch thíc h×nh häc cña Tang .................................... 37
Hình 2. 8. S¬ ®å trôc chÝnh tham gia vµo thay dông cô ....................................... 39
Hình 2. 9. Çc th«ng sè cña tay kÑt ..................................................................... 40
Hình 2. 10. Th«ng sè h×nh häc cña tÊm ®Þnh vÞ ................................................... 41
Hình 2. 11. Quy tr×nh kÑp dao.............................................................................. 41
Hình 2. 12. S¬ ®å tÝnh to¸n c¬ cÊu Man ............................................................... 44
Hình 2. 13. BiÓu ®å sù phô thuéc vËn tèc gãc vµ gia tèc gãc cña ®Üa man vµo gãc
ψ ............................................................................................................................... 48
Hình 2. 14. S¬ ®å tÝnh ®éng lùc häc c¬ cÊu Man ................................................. 49
Hình 2. 15. S¬ ®å bè trÝ æ l¨n trªn hÖ thèng thay dao .......................................... 51
Hình 2. 16. S¬ ®å ph©n bå lùc .............................................................................. 52
Hình 2. 17. S¬ ®å bè trÝ lùc trªn trôc ®ì Tang ..................................................... 53
Hình 2. 18. S¬ ®å bè trÝ trôc d©n híng trªn hÖ thèng thay dao .......................... 54
Hình 2. 19. BiÓu ®å m« men ................................................................................ 55
3
Hình 2. 20. S¬ ®å nguyªn lý hÖ thèng dÉn ®éng khÝ nÐn ..................................... 56
Hình 2. 21. Th«ng sè cña xylanh khÝ ................................................................... 58
Danh môc b¶ng
Bảng 1. 1 Çc kÝch thíc chñ yÕu cña gi¸ ®ì dông cô (chu«i) theo tiªu chuÈn
ISO ........................................................................................................................... 20
Bảng 2. 1. Çc bé phËn cña m¸y .......................................................................... 29

Bảng 2. 2. Çc th«ng sè kü thuËt cña m¸y CNC - V30........................................ 29
Lêi nãi ®Çu

§ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña khoa häc c«ng nghÖ trong thêi
gian gÇn ®©y, tù ®éng hãa s¶n xuÊt cã mét vai trß quan träng. NhËn thøc ®îc ®iÒu
nµy, trong chiÕn lùc c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa nÒn kinh tÕ ®Êt níc, c«ng
nghÖ tù ®éng ®îc u tiªn ®Çu t vµ ph¸t triÓn.
ë çc níc cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn viÖc tù ®éng ho¸ çc ngµnh kinh tÕ,
kü thuËt trong ®ã cã c¬ khÝ chÕ t¹o ®· thùc hiÖn tõ nhiÒu thËp kû tríc ®©y. Mét
trong nh÷ng vÊn ®Ò quyÕt ®Þnh cña tù ®éng ho¸ ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o lµ kü thuËt
®iÒu khiÓn sè vµ c«ng nghÖ trªn çc m¸y ®iÒu khiÓn sè.
Çc m¸y c«ng cô ®iÒu khiÓn sè (NC vµ CNC) ®îc dïng phæ biÕn ë çc níc
ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y NC vµ CNC ®· ®îc nhËp vµo ViÖt Nam vµ
®îc sö dông réng r·i t¹i çc viÖn nghiªn cøu vµ çc c«ng ty liªn doanh... M¸y
c«ng cô ®iÒu khiÓn sè hiÖn ®¹i (çc m¸y CNC) lµ çc thiÕt bÞ ®iÓn h×nh cho s¶n xuÊt
tù ®éng, ®Æc trng cho ngµnh c¬ khÝ tù ®éng. VËy ®Ó lµm chñ ®îc c«ng nghÖ cÇn
lµm chñ ®îc çc thiÕt bÞ quan träng vµ ®iÓn h×nh.
Trong çc m¸y CNC th× viÖc sö dông hÖ thèng thay dao tù ®éng cã t¸c dông lµm
gi¶m thêi gian thay dao n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña nhµ m¸y lµ mét yÕu tè quan
träng gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh tù ®éng ho¸ s¶n xuÊt do ®ã viÖc ®i s©u t×m hiÓu hÖ
4
thèng thay dao tù ®éng cho phÐp ta cã thÓ chÕ t¹o hÖ thèng thay dao tù ®éng riªng
cho m¸y phï hîp víi qu¸ tr×nh s¶n suÊt cña nhµ m¸y, gãp phÇn lµm t¨ng hiÖu qu¶
cña viÖc sö dông m¸y CNC, t¨ng n¨ng xuÊt cña nhµ m¸y lµ mét nhu cÇu cÇn thiÕt.
QuyÓn s¸ch nµy tr×nh bµy vÒ qu¸ tr×nh tÝnh to¸n, thiÕt kÕ hÖ thèng thay dao tù
®éng dïng cho trung t©m gia c«ng ®øng. §©y lµ mét bµi to¸n ®iÓn h×nh gióp sinh
viªn tÝch lòy ®îc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ m¸y ®iÒu khiÓn sè, sö dông çc kiÕn
thøc tæng hîp tõ çc m«n häc ®Ó vµo gi¶i mét bµi to¸n kü thuËt c¬ b¶n.
§Ó cuèn s¸ch ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn h¬n, chóng t«i rÊt mong nhËn ®îc sù
®ãng gãp quý b¸u cña ®éc gi¶.
Hµ néi th¸ng 02 n¨m 2012
Ch¬ng I : Giíi thiÖu chung vÒ hÖ thèng
thay dao tù ®éng
1. 1. Nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña hÖ thèng thay dao tù ®éng
1.1.1. Ph©n lo¹i çc c¬ cÊu cÊp ph¸t vµ kÑp chÆt dông cô tù ®éng
Th«ng thêng, qu¸ tr×nh gia c«ng çc chi tiÕt ®îc thùc hiªn tuÇn tù b»ng
nhiÒu dông cô kh¸c nhau. Do ®ã,trªn çc thiÕt bÞ tù ®éng ho¸, yªu cÇu dông cô
t¬ng øng ®· ®îc l¾p vµ ®iÒu chØnh s½n trong çc ®µi dao hoÆc chu«i c«n chuyªn
dïng. ViÖc g¸ ®Æt dông cô vµo c¬ cÊu c«ng t¸c cña m¸y (trôc chÝnh hoÆc ®µi g¸
dao) kÑp chÆt lÊy dông cô vµ khi bÞ mßn cã thÓ thùc hiÖn thay b»ng tay hoÆc thay
thÕ tù ®éng. Khi g¸ ®Æt b»ng tay, qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh vµ l¾p ®Æt dông cô phô nh
chu«i c«n, ®µi dao, b¹c trung gian, m©m cÆp ®îc tiÕn hµnh trùc tiÕp trªn m¸y. Cßn
khi thay dông cô b»ng ph¬ng ph¸p tù ®éng, viÖc ®iÒu chØnh vµ l¾p ®Æt dông cô phô
®îc tiÕn hµnh bªn ngoµi m¸y nhê çc dông cô chuyªn dïng, ph¬ng ph¸p nµy
dïng phæ biÕn trªn çc m¸y ®iÒu khiÓn sè CNC, bao gåm çc giai ®o¹n chÝnh sau :
5
L¾p dông cô vµ ®iÒu Chän dông cô chÝnh
chØnh kÝch thø¬c vµ dông cô phô
Kho chøa dông cô ®¬n

lÎ vµ dông cô ®· l¾p
r¸p,®iÒu chØnh s½n
-Th¸o dao d· mßn ra
Chän vµ ghÐp thµnh khái trôc chÝnh.
bé vµ çc dông cô ®· -T¸ch dông cô chÝnh ra
®iÒu chØnh s½n. khái dông cô phô.
-Mµi l¹i dông cô chÝnh
hoÆc thay thÕ.
æ chøa dông M¸y

cô. CNC
hoÆc
m¸y
tù
C¬ cÊu c«ng ®éng.
t¸c.
Hình 1. 1. S¬ ®å sö dông dông cô c¾t b»ng ph¬ng ph¸p thay thÕ tù ®éng
- GhÐp bé vµ l¾p r¸p dông cô lÊy ra tõ kho dông cô
- §iÒu chØnh kÝch thíc cña dông cô trªn çc thiÕt bÞ chuyªn dïng.
- NhËp kho çc bé dông cô ®· l¾p vµ ®iÒu chØnh.
- Chän dông cô phï hîp, thay thÕ vµ kÑp chóng tù ®éng.
- Th¸o kÑp dông cô vµ ®a nã vÒ æ dao.
- §a dông cô vÒ kho sau khi ®· gia c«ng xong c¶ lo¹t chi tiÕt hoÆc th¸o
dì ®Ó mµi l¹i.
Qu¸ tr×nh chän dông cô phï hîp trong æ chøa ®Ó gia c«ng chi tiÕt, g¸ ®Æt vµ kÑp
chÆt dông cô tù ®éng th¸o dông cô ra khái c¬ cÊu c«ng t¸c vµ ®a vÒ æ chøa ®îc
thùc hiÖn nhê hÖ thèng cÊp ph¸t vµ kÑp chÆt tù ®éng .
HÖ thèng cÊp ph¸t dông cô tù ®éng bao gåm çc bé phËn c¬ b¶n sau:
- æ chøa dông cô, trªn çc m¸y tiÖn NC cã thÓ cã tõ 1 ®Õn 3 ®Çu r¬v«nve thùc
hiÖn chøc n¨ng cña çc æ dông cô
- C¬ cÊu chän dông cô cÇn thiÕt tõ æ dông cô ®Ó chuÈn bÞ dông cô thay thÕ.
- Tay m¸y ®Ó thay thÕ dông cô (trong trêng hîp m¸y CNC_V30 kh«ng c¬ cÊu
nµy).
- C¬ cÊu kÑp chu«i c«n hoÆc ®µi g¸ dao trong c¬ cÊu c«ng t¸c.
6
HÖ thèng thay thÕ dông
cô tù ®éng
§Çu r¬v«nve æ chøa dông cô ( cho

æ chøa dông cô ( víi çc
nhiÒu vÞ trÝ çc ®Çu nhiÒu trôc
dông cô ®¬n chiÕc )
chÝnh )
Dïng Dïng cho Víi hai vµ

cho çc m¸y phay nhiÒu ®Çu
CNC vµ trung Cã ®Çu quay
m¸y tiÖn r¬v«nve
CNC t©m gia c«ng nhiÒu vÞ trÝ
( cã hoÆc
kh«ng cã
§Çu tay m¸y)
r¬v«nve §Çu Cã æ chøa
víi çc r¬v«nve dông
dông cô cã trôc cô vµ tay m¸y
vµ kh«ng chÝnh t¹i Víi tay
cã dÉn mçi vÞ m¸y
®éng trÝ
riªng
§Çu Kh«ng cã
§Çu tay m¸y
r¬v«nve
r¬v«nve
víi çc
chØ cã
dông cô
trôc
vµ cã
chÝnh t¹i
dÉn
vÞ trÝ
®éng
c«ng t¸c
riªng
ChuyÓn ®éng ChuyÓn ®éng

cÊp thùc hiÖn cÊp chØ thùc
víi c¶ ®Çu hiÖn víi trôc
r¬v«nve chÝnh
Hình 1. 2. S¬ ®å ph©n lo¹i hÖ thèng thay dao tù ®éng
7
Nh÷ng yªu cÇu c¬ cÊu c¬ b¶n ®èi víi c¬ cÊu cÊp ph¸t dông cô tù ®éng
(CPDCT§)
- æ chøa ph¶i cã dung lîng ®ñ lín.
- Dông cô ph¶i ®îc gi÷ trong æ víi ®é tin cËy cao.
- Thêi gian thay thÕ dông cô lµ Ýt nhÊt .
- Dông cô ph¶i ®îc gi÷ chÆt trong tay m¸y khi thay thÕ tù ®éng.
- Chu«i dao vµ ®µi g¸ dao ph¶i ®îc ®Þnh vÞ chÝnh x¸c vµo vÞ trÝ c«ng t¸c.
- Kho¶ng çch gi÷a æ dông cô tíi vÞ trÝ c«ng t¸c lµ ng¾n nhÊt.
- HÖ thèng CPDCT§ ph¶i ®îc thiÕt kÕ bè trÝ sao cho nã kh«ng ch¹m vµo
ph«i khi thay thÕ dông cô.
- HÖ thèng CPDCT§ ph¶i cã ®é tin cËy lµm viÖc cao.
- Tr¸nh lµm bÈn çc bÒ mÆt l¾p r¸p cña chu«i vµo ®µi g¸ dông cô.
- Sö dông vµ b¶o dìng tiÖn lîi, ®¸p øng yªu cÇu an toµn.
1.1.2. æchøa dao vµ vËn chuyÓn dông cô khi cÊp ph¸t tù ®éng
æ chøa dao dïng ®Ó lu gi÷ çc dông cô cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh gia c«ng çc chi
tiÕt nhÊt ®Þnh cña mét m¸y cô thÓ. Khi thay thÕ dông cô b»ng tay, æ chøa ®îc g¾n
cøng víi m¸y ë vÞ trÝ thuËn tiÖn cho ngêi thao t¸c. Cßn khi thay thÕ dông cô tù
®éng, ngêi ta sö dông nhiÒu lo¹i æ chøa dông cô kh¸c nhau. Víi lo¹i m¸y tiÖn
thêng, æ chøa dông cô chÝnh lµ çc ®Çu r¬v«nve cã 4, 6, 8 hoÆc 16 vÞ trÝ g¸ ®Æt
dông cô . Cã thÓ cã ®Õn 3 ®Çu r¬v«nve trªn mét m¸y. Trªn çc trung t©m gia c«ng,
ngêi ta sö dông çc lo¹i æ chøa d¹ng ®Üa, tang trèng hoÆc b¨ng xÝch chøa tõ
10÷140 dông cô.
a. Chøa vµ vËn chuyÓn dông cô b»ng ®Çu r¬v«nve
§Çu r¬v«nve cã thÓ ®Æt th¼ng ®øng, n»m ngang hay nghiªng. Thay dông cô ®îc
thùc hiÖn nhê quay ®©u r¬v«nve tíi vÞ trÝ yªu cÇu råi cè ®Þnh nã l¹i. Thêi gian thay
dông cô trung b×nh kho¶ng 1 – 4 gi©y.
§Çu r¬v«nve chÝnh lµ c¬ cÊu c«ng t¸c tiÕp nhËn trùc tiÕp lùc c¾t cña m¸y. Do ®ã
nã cã ®é bÒn, ®é cøng v÷ng vµ ®é chÝnh x¸c vÞ trÝ rÊt cao. Çc dông cô ®Ó gia c«ng
mÆt ngoµi vµ trong trªn ®Çu rªv«nve kh«ng ®îc c¶n trë nhau. Hai kiÓu ®Çu r¬v«nve
hay ®îc sö dông trªn m¸y tiÖn CNC :
8
Hình 1. 3. KÕt cÊu cña ®Çu R¬v«nve
a_KiÓu ®Õ dao 4 vÞ trÝ ; b_KiÓu sao
Trªn çc m¸y tiÖn CNC hiÖn ®¹i ngµy nay hay ®îc sö dông çc ®Çu r¬v«nve g¸
trªn bµn trît nghiªng. CÊu tróc tæng thÓ cña çc ®Çu r¬v«nve d¹ng nµy ®îc thÓ
hiÖn b»ng h×nh sau :
Hình 1. 4. CÊu tróc tæng thÓ cña bµn dao nghiªng cã ®Çu r¬v«nve
Trªn m¸y tiÖn CNC cã thÓ gia c«ng nhiÒu lo¹i bÒ mÆt kh¸c nhau nh çc mÆt tiÖn
khoan lç ®ång t©m, song song, çc lç kh«ng ®ång t©m, híng kÝnh; phay çc mÆt
c¹nh, r·nh then. §Ó thùc hiÖn çc c«ng viÖc trªn, çc ®Çu r¬v«nve cÇn ®îc trang bÞ
çc dông cô cã chuyÓn ®éng quay nh mòi khoan, dao, phay v...v. DÉn ®éng quay
cho çc dông cô nµy ®îc thùc hiÖn nhê mét ®éng c¬ g¸ trong ®Çu r¬v«nve.
KÕt cÊu ®Çu r¬v«nve 1 vµ æ chøa dông cô 3 cña h·ng Okuma (NhËt B¶n).Tay
m¸y 2 thùc hiÖn thay dông cô trong ®Çu r¬v«nve 1.
9
Hình 1. 5. S¬ ®å thay dao tù ®éng trªn ®Çu r¬v«nve cña h·ng Okuma
1. §Çu r¬v«nve ; 2. Tay m¸y ; 3. æ chøa dông cô.
Trªn mét sè m¸y phay CNC vµ trung t©m gia c«ng khi sè lîng dông cô kh«ng
lín, ngêi ta sö dông çc æ chøa d¹ng ®Çu r¬v«nve :
Hình 1. 6. Trung t©m gia c«ng víi ®Çu r¬v«nve

a. Bµn m¸y ch÷ thËp ; b. Bµn m¸y treo
Çc kÕt cÊu nµy cho phÐp gi¶m thêi gian thay dao. Tuy nhiªn, chóng còng cã mét
sè nhîc ®iÓm nh mçi vÞ trÝ cÇn mét trôc chÝnh. §é chÝnh x¸c vÞ trÝ cña dông cô bÞ
gi¶m khi quay vµ h·m ®Çu r¬v«nve.Sè vÞ tÝ trong ®Çu r¬v«nve t¨ng kh«ng chØ lµm
phøc t¹p kÕt cÊu, mµ cßn lµm gi¶m chiÒu dµi hµnh tr×nh l1 cña ®Çu nh h×nh a vµ
h×nh b :
10
Hình 1. 7. Çc kiÓu ®Çu r¬v«nve trªn m¸y phay CNC vµ trung t©m gia c«ng
l1 : chiÒu dµi hµnh tr×nh cña ®Çu r¬v«nve
§iÒu kiÖn gia c«ng ®îc c¶i thiÖn vµ kÕt cÊu ®¬n gi¶n h¬n nÕu sö dông ®Çu víi
trôc g¸ nghiªng nh (h×nh c). Lóc nµy chØ cã mét trôc chÝnh 3 ®îc lÇn lît nèi víi
trôc g¸ 4 cña ®Çu t¹i vÞ trÝ c«ng t¸c. ChuyÓn ®éng ch¹y dao thùc hiÖn nhê dÞch
chuyÓn ô trôc chÝnh 2 cïng toµn bé ®Çu r¬v«nve. Tuy vËy hµnh tr×nh l1 vÉn bÞ h¹n
chÕ.
H×nh d lµ s¬ ®å nguyªn lý cña æ chøa dông cô kiÓu ®Çu r¬v«nve cña h·ng Olivetti
(Italy). KÕt cÊu nµy cã u ®iÓm lµ hµnh tr×nh c«ng t¸c l1 kh«ng bÞ h¹n chÕ v× chuyÓn
®éng ch¹y dao kh«ng do ô trôc chÝnh thùc hiÖn mµ do èng ®ì dông cô cña trôc
chÝnh 3 thùc hiÖn. Khi èng ®ì dông cô h¹ xuèng, nã sÏ tãm lÊy trôc g¸ cïng dông
cô vµ ®Èy chóng tíi kho¶ng çch l1 yªu cÇu khi ®Çu 1 cè ®Þnh. Tuy nhiªn kÕt cÊu
nµy cã ®é cøng v÷ng thÊp.
b. Lu gi÷ vµ vËn chuyÓn dông cô trong æ chøa
Çc ph¬ng ¸n cÊu tróc cña çc æ chøa dông cô :
Çc æ chøa tang trèng (h×nh a, b) cã søc chøa tõ 12 ®Õn 40 dông cô rÊt th«ng
dông vµ hay ®îc dïng h¬n c¶. Chóng cã kÕt cÊu gän, dÔ g¸ trªn trô ®øng hoÆc trôc
tiÕp trªn ô trôc chÝnh cña m¸y. Trêng hîp nµy cho phÐp gi¶m thêi gian thay
dao,nhng l¹i lµm t¨ng träng lîng cña khèi di ®éng. Th«ng thêng ph¬ng ¸n trªn
h×nh a ®îc sö dông víi ph¬ng ¸n g¸ bªn c¹nh, gi÷a trô ®øng :
Ph¬ng ¸n trªn h×nh b thêng ®îc sñ dông trªn m¸y CNC cã trôc chÝnh n»m
ngang.
KÕt cÊu æ chøa d¹ng ®Üa ( h×nh c) Ýt dïng, v× khi sè lîng lín sÏ kÐo theo kÝch
thíc ®êng kÝnh rÊt lín. Çc æ chøa h×nh c«n (h×nh d vµ e) cho phÐp thay dao dÔ
11
dµng. Çc æ chøa d¹ng xÝch t¶i (h×nh f) ®îc sö dông khi sè dông cô chøa lín (tíi
140 dông cô)
Hình 1. 8. Çc ph¬ng ¸n c©u tróc cña æ chøa

a, b : Víi t©m quay n»m ngang vµ th¼ng ®øng ;
c : D¹ng h×nh sao víi trôc quay th¼ng ®øng ;
d, e : D¹ng c«n víi trôc quay th¼ng ®øng vµ nghiªng ;
f, m : D¹ng xÝch t¶i
n : D¹ng th¼ng
1.1.3. Thay thÕ dông cô vµ kÑp chÆt dông cô tù ®éng trong c¬ cÊu c«ng t¸c
Thay thÕ dông cô tù ®éng trªn çc m¸y c¾t CNC cã thÓ thùc hiÖn theo çc
ph¬ng ph¸p sau :
1. Thay thÕ vÞ trÝ (quay) æ chøa dông cô (®Çu r¬v«nve) ;
2. ChuyÓn dông cô tõ æ chøa chÝnh vµo çc trôc chÝnh qua æ phô (quay ®Çu cã
2 hoÆc nhiÒu vÞ trÝ);
3. Thay thÕ trôc tiÕp dông cô tõ æ chøa vµo trôc chÝnh;
4. §a dông cô tõ æ chøa vµo trôc chÝnh nhê tay m¸y
Víi ph¬ng ¸n thø nhÊt, qu¸ tr×nh thay thÕ dông cô tù ®éng ®îc thùc hiÖn nhê
quay ®Çu r¬v«nve tíi vÞ trÝ yªu cÇu, thêi gian thay dao rÊt Ýt.
Khi sö dông ®Çu r¬v«nve nhiÒu vÞ trÝ, mét trôc chÝnh trªn çc trung t©m gia c«ng,
qu¸ tr×nh thay thÕ dông cô ®îc thùc hiÖn nhê quay ®Çu r¬v«nve. Thêi gian thay lín
h¬n ph¬ng ¸n thø nhÊt v× ph¶i thùc hiÖn çc c«ng ®o¹n nh¶ kÑp trôc g¸ dông cô 1
(h×nh a), lïi trôc chÝnh 2 ra (h×nh b), quay vµ h·m ®Çu 3 (hinh c,d), ®a trôc chÝnh 4
vµo vÞ trÝ vµ kÑp dông cô míi (h×nh e).
12
Hình 1. 9. TuÇn tự çc bíc thay thÕ dông cô trªn trung t©m
gia c«ng mét trôc chÝnh cña h·ng Mandelli
a, b : th¸o kÑp trôc g¸ 1 vµ lïi trôc chÝnh 2
c, d :quay vµ h·m ®Çu r¬v«nve 3
e : ®a trôc chÝnh 4 vµo vÞ trÝ vµ kÑp trôc g¸ víi dông cô míi.
Thêi gian thay thÕ bÐ (1- 2 gi©y) cã thÓ ®¹t ®îc víi kÕt cÊu phøc t¹p nhê sö
dông ph¬ng ph¸p thø 2 víi çc ®Çu quay 2 vÞ trÝ cã æ chøa dông cô kÌm theo.
Trong trêng hîp nµy, thêi gian thay dao ®óng b»ng thêi gian th¸o kÑp, quay vµ
h·m ®Çu. Qu¸ tr×nh chän dông cô trong æ chøa, g¸ chóng vµo vÞ trÝ chê cña ®Çu,
®îc thùc hiiÖn trong khi m¸y ®ang gia c«ng nh h×nh díi :
Hình 1. 10. C¬ cÊu thay thÕ dông cô tù ®éng trªn m¸y tiÖn
CNC cña h·ng Heyligentaedt (§øc)
13
a. S¬ ®å thay dông cô cho ®Çu quay; b . §Çu quay hai vÞ trÝ
1.æ chøa dao ; 2. ®Çu quay ; 3. tay m¸y
Çc dông cô g¸ trong ®Õ dao vµ trong æ chøa dông cô 1 ®îc ®a tuÇn tù vµo ®Çu
quay 2 nhê tay m¸y 3. Khi bíc c«ng nghÖ kÕt thóc, ®Çu 2 sÏ quay ®i 180o. Dông
cô míi sÏ ®îc l¾p ®Æt trªn vÞ trÝ c«ng t¸c sau 1,5 gi©y. Trong khi m¸y thùc hiÖn gia
c«ng ph«i, tay m¸y sÏ lÊy dông cô ®· sö dông ra khái vÞ trÝ 2 ®a vÒ æ chøa vµ chän
dông cô míi theo ch¬ng tr×nh ®Ó g¸ vµo vÞ trÝ chê.
Trªn mét sè m¸y CNC ngêi ta sö dông ph¬ng ¸n 3 khi thay thÕ dông cô c¾t
b»ng ph¬ng ph¸p tù ®éng :
Hình 1. 11. TuÇn tù çc bíc thay thÕ dông cô trªn trung t©m
gia c«ng cña h·ng Mandelli
a. §a ô trôc chÝnh tíi æ chøa vµ g¸ dông cô vµo vÞ trÝ th¸o dì
1_ æ chøa dông cô ; 2_ ô trôc chÝnh
b. Nh¶ kÑp trôc g¸, lïi trôc chÝnh, quay æ chøa;
c. L¾p ®Æt trôc g¸ míi vµo trôc chÝnh ;
d. §a ô trôc chÝnh vÒ vÞ trÝ gia c«ng ;
Qóa tr×nh thay thÕ dông cô thùc hiÖn nhê chuyÓn ®éng t¬ng ®èi cã chu kú cña ô
trôc chÝnh 2 so víi æ chøa dông cô 1. MÆc dï kÕt cÊu cña c¬ cÊu thay thÕ dông cô tù
®éng ®îc ®¬n gi¶n h¬n do kh«ng cÇn tay m¸y, nhng thêi gian thay thÕ l¹i t¨ng
lªn. Do vËy trªn çc trung t©m gia c«ng, ph¬ng ph¸p thay thÕ dông cô thø 4 lµ
th«ng dông h¬n c¶. Ph¬ng ph¸p nµy sö dông tay m¸y, nªn mÆc dï kÕt cÊu phøc t¹p
h¬n, nhng bï l¹i chóng cã thêi gian thay thÕ nhá nhê dông cô ®· ®îc chän s¬ bé
tõ æ chøa dông cô khi m¸y ®ang gia c«ng. C¬ cÊu thay thÕ dông cô cã kÕt cÊu vµ bè
trÝ phô thuéc vµo vÞ trÝ cña æ chøa dông cô trªn m¸y. §Ó gi¶m thêi gian thay thÕ
dông cô, æ chøa nªn ®Æt gÇn trôc chÝnh, tèt nhÊt lµ ®Æt trùc tiÕp ttrªn trôc chÝnh. Tuy
nhiªn, ph¬ng ¸n nµy sÏ lµm t¨ng träng lîng cña trôc chÝnh. V× vËy, thêng ngêi
ta bè trÝ æ chøa dông cô bªn h«ng ph¶i hoÆc tr¸i cña trô ®øng.
14
Tuy thuéc vµo vÞ trÝ cña æ chøa dông cô trªn m¸y, ngêi ta sö dông nhiÒu lo¹i tay
m¸y víi chu kú chuyÓn ®éng kh¸c nhau. H×nh dìi lµ tuÇn tù cña qu¸ tr×nh thay thÕ
dông cô trong trôc chÝnh 3 b»ng tay m¸y 2 tõ æ chøa dông cô 1
Hình 1. 12. TuÇn tù çc bíc thay thÕ dông cô tù ®éng víi
æ chøa ®Æt phÝa trªn trô ®øng
a, b, c : trôc g¸ cã vÞ trÝ th¼ng ®øng ;
d : trôc g¸ cã vÞ trÝ n»m ngang ;
æ chøa dông cô 1 bè trÝ phÝa trªn trô ®øng. M¸y cã ô trôc chÝnh n»m ngang, cßn
trôc g¸ bè trÝ th¼ng ®øng. KÕt cÊu tay m¸y sÏ ®¬n gi¶n h¬n nÕu trôc g¸ cã vÞ trÝ n»m
ngang (h×nh d). Víi æ chøa dông cô bè trÝ bªn c¹nh ô trôc chÝnh, trô ®øng m¸y hoÆc
cã cÊu tróc nh mét côm riªng bªn c¹nh m¸y khi thay thÕ dông cô tù ®éng, ngêi ta
sö dông kÕt cÊu nh h×nh díi :
Hình 1. 13. TuÇn tù çc bíc thay thÕ dông cô khi æ chøa
bè trÝ bªn c¹nh cña m¸y
a : S¬ ®å chän dông cô trong æ chøa: 1,4.dông cô ; 2.gi¸ treo tay m¸y ; 3.tay m¸y
b : S¬ ®å thay thÕ dông cô trong trôc chÝnh: 1,3.dông cô ; 2 .tay m¸y
15
Trong giai ®o¹n ®Çu (hinh a),tiÕn hµnh chän dông côc cÇn thiÕt 4 vµ ®a nã vÒ vÞ
trÝ thay thÕ b»ng c¬ cÊu dÞch chuyÓn dông cô trong æ chøa. TiÕp theo, tay m¸y quay
90o ®Ó tãm lÊy dông cô 4 råi chuyÓn ®éng theo ph¬ng däc trôc ®Ó ®a dông cô ra
khái lç chøa. Sau khi dông cô 1 ®· gia c«ng xong, gi¸ treo 2 cña tay m¸y (h×nh b)
sÏ quay vµ dïng bµn tay cßn l¹i tãm lÊy dông cô cÇn thay 1 n»m trong trôc chÝnh.
Nhê chuyÓn ®éng däc trôc cña m×nh, tay m¸y 2 sÏ lÊy dông cô 1 ra khái trôc chÝnh
råi quay 180o ®Ó ®a dông cô 3 vµo lç l¾p r¸p cña ô trôc chÝnh. Dông cô 3 sÏ ®îc
kÑp chÆt l¹i. Sau ®ã tay m¸y sÏ quay 90o vÒ vÞ trÝ ban ®Çu (h×nh a) råi nh¶ dông cô
vµo lç chøa cña æ dông cô.
S¬ ®å thay thÕ dông cô trªn çc trung t©m gia c«ng cã trôc chÝnh th¼ng ®øng 3 vµ
tay m¸y 2 tõ æ chøa dông cô 1 ®îc tr×nh bµy ë h×nh díi :
Hình 1. 14. TuÇn tù çc bíc thay thÕ dông cô trªn m¸y cã trôc chÝnh th¼ng ®øng
a, b : Tay m¸y 2 chän dông cô trong æ chøa 1 vµ ®a ra khái lç chøa cña æ
dông cô;
c, d, e : Tay m¸y lÊy dông cô yªu cÇu ra khái æ trôc chÝnh 3;
f : Tay m¸y quay 180o;
m, n : G¸ dông cô míi vµo trôc chÝnh m¸y ;
p, q, k : §Æt dông cô ®· sö dông vµo æ chøa ;
h : Håi vÞ trÝ tay m¸y vÒ vÞ trÝ ban ®Çu ;
16
1.1.4. Mét sè trang bÞ æ tÝch dông cô cña mét sè níc
æ tÝch dông cô ( magazin dông cô ) víi c¬ cÊu thay dao tù ®éng cho phÐp gia
c«ng nhiÒu bÒ mÆt cña chi tiÕt trong mét hoÆc mét sè lÇn g¸ ®Æt vµ do ®ã gi¶m ®îc
thêi gian gia c«ng .
Nh÷ng magazin dông cô ®Çu tiªn ®· ®îc sö dông trong çc m¸y nhiÒu nguyªn
c«ng . Khi sè lîng dông cô £ 30 th× çc magazin dông cô ®îc chÕ t¹o díi d¹ng
tang trèng , cßn khi sè lîng dông cô > 30 th× magazin dông cô ®îc chÕ t¹o díi
d¹ng b¨ng xÝch . HiÖn nay çc magazin dông cô ®îc sö dông trong hÇu hÕt çc lo¹i
m¸y c«ng cô vµ sè lîng dông cô trong çc magazin dông cô t¨ng lªn ®¸ng kÓ .
H·ng ¤livetti ( ITALIA) ®· chÕ t¹o m¸y nhiÒu nguyªn c«ng “ horizon” víi magazin
dông cô d¹ng tang trèng chøa 80 dông cô . H·ng Sandstrand ( Hoa Kú ) ®· chÕ t¹o
m¸y nhiÒu nguyªn c«ng víi sè lîng dông cô trong magazin dông cô lµ125 . M¸y
nhiÒu nguyªn c«ng cña NGA cã magazin chøa 80 dông cô .
Magazin 1 cã thÓ ®îc thay thÕ b»ng magazin kh¸c cã sè lîng dông cô lín h¬n .
Thay ®æi dông ®îc thùc hiªn b»ng c¬ cÊu quay cã çnh tay víi 2 m¸ kÑp . Thêi
gian thay dao vµo kho¶ng 8 - 10 gi©y .
Khi t¨ng dung lîng cña magazin dông cô th× kÕt cÊu cña m¸y cång kÒnh h¬n
gi¸ thµnh cña m¸y còng t¨ng theo ( vÝ dô , magazin dông cô vµ c¬ cÊu vÖ tinh thay
®æi cña m¸y nhiÒu nguyªn c«ng cña Nga cã träng lîng 1300 kg, kÓ c¶ çc trôc dao
), gi¶m tèc ®é dÞch chuyÓn cña çc xÝch ®éng vµ t¨ng thêi gian chän dao cÇn thay
thÕ . Kinh nghiÖm cho thÊy sè lîng dông cô tèi u trong magazin lµ 60- 100.
Nh vËy , magazin dông cô gi¶m ®îc chøc n¨ng cña con ngêi vµ nã lµ mét
bíc ph¸t triÓn trong c«ng nghÖ ®iÒu chØnh linh ho¹t.
1.1.5. HÖ thèng dông cô dïng cho m¸y CNC
HÖ thèng dông cô phï hîp víi çc m¸y c«ng cô CNC ph¶i b¶o ®¶m tÝnh chÊt v¹n
n¨ng vµ linh ho¹t , ph¶i thùc hiÖn ®îc mäi c«ng viÖc gia c«ng (c¾t gät) , ph¶i cã ®é
cøng v÷ng cao , ph¶i ®¹t n¨ng suÊt bãc phoi cao vµ ph¶i cã chi phÝ gia c«ng cã thÓ
chÊp nhËn ®îc .
N¨ng suÊt cña m¸y c«ng cô CNC chñ yÕu lµ do kh¶ n¨ng c¾t vµ ®é tin cËy cña
çc dông cô ®îc dïng quyÕt ®Þnh . Kh¶ n¨ng c¾t cña dông cô ®îc diÔn ®¹t b»ng
çc ®¹i lîng ( kh¸i niÖm ) nh : th«ng sè c¾t tèi ®a ( tèc ®é c¾t läng tiÕn dao ) ,
tiÕt diÖn phoi c¾t , thÓ tÝch phoi c¾t , tuæi bÒn vµ chiªï dµi c¾t øng víi tuæi bÒn cña
dông cô c¾t .
§é tin cËy cña dông cô cã c¬ së c«ng nghÖ vµ c¬ së h×nh häc . C¶ hai c¬ së nµy
lµ tiÒn ®Ò ®Ó gia c«ng tù ®éng çc chi tiÕt c¬ khÝ vµ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ .
17
§é tin cËy c«ng nghÖ cho biÕt çc th«ng sè vÒ kh¶ n¨ng c¾t ®îc ®¶m b¶o thùc tÕ
ë møc ®é nh thÕ nµo ; nghÜa lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc tríc khi c¾t ë nh÷ng th«ng sè
nµo kh«ng x¶y ra hiÖn tîng vì dao vµ khèi lîng phoi nµo cã thÓ bãc ra , mµ
kh«ng ¶nh hëng g× tíi chÊt lîng gia c«ng , tÝnh ®Õn khi ph¶i thay ®æi lìi c¾t .
§é tin cËy vÒ h×nh häc cña dông cô , xÐt vÒ nguyªn lý trong hÖ thèng chuyÓn
®éng dông cô ®îc ®iÒu khiÓn b»ng sè , lµ kh«ng thÓ thiÕu v× : Çc kÝch thøoc yªu
cÇu cña dông cô còng ®îc hÖ ®iÒu khiÓn CNC xö lý gièng nh çc chi tiÕt yªu cÇu
cña chi tiÕt gia c«ng . Khi çc kÝch thíc thùc cña dông cô cã çc sai lÖch so víi
kÝch thíc yªu cÇu , ®· dîc nhí trong hÖ ®iÒu khiÓn CNC th× cã nghÜa lµ gia c«ng
cã phÕ phÈm . V× vËy , hÖ thèng dông cô dïng cho m¸y CNC ph¶i ®¶m b¶o sao cho
vÞ trÝ cña lìi c¾t , cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi kÝch thíc gia c«ng , kh«ng thay ®æi so
víi vÞ trÝ ®· ®Þnh trong qu¸ tr×nh c¾t vµ sau mçi lÇn thay ®æi dông cô , lìi c¾t l¹i cã
vÞ trÝ ®ã víi ®é chÝnh x¸c cao . ViÖc tÝnh to¸n hiÖu chØnh (bï ) dao ®îc çc hÖ
thèng ®Iòu khiÓn hiÖn ®¹i thùc hiÖn dÔ dµng , lu«n cã tiÒn ®Ò lµ tËp hîp d÷ liÖu vÒ
kÝch thíc thùc . §iÒu ®ã thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh gia c«ng lµ tèn kÐm , mÊt thêi
gian vµ chØ nªn giøi h¹n trong çc trêng hîp cÇn thiÕt nh tríc khi t¹o gia çc
mèi l¾p ghÐp theo chÕ ®é l¾p ghÐp nhÊt ®Þnh .
Ngoµi ®é tin cËy vÒ c«ng nghÖ vµ ®é tin cËy vÒ h×nh häc , nhiÒu ngêi quan t©m
®Õn çc trung t©m gia c«ng , cßn xÐt ®Õn tÝnh linh ho¹t cña hÖ thèng dông cô . Çc
hÖ thèng dông cô ë ®©y ®îc x©y dùng theo nguyªn lý m« ®un ho¸ , ®Ó tõ chóng mµ
çc linh kiÖn tiªu chuÈn ho¸ cã thÓ ®îc tæ hîp thµnh çc dông cô phï hîp víi
c«ng viÖc gia c«ng nh çc ®ßn khoan ®ßn doa ….
Bªn c¹nh kh¶ n¨ng c¾t , ®é tin cËy cña dông cô , cßn cã yªu cÇu vÒ kh¶ n¨ng
cung øng nhÑ nhµng cña hÖ thèng dông cô , ®¶m b¶o phï hîp víi kü thuËt ®iÒu
khiÓn CNC vµkh¶ n¨ng diÒu chØnh nhanh theo nhiÖm vô thay ®æi . VÒ mÆt lý thuyÕt
, chi tiÕt gia c«ng vµ dông cô c¾t lµ mét cÆp t¸c ®éng t¬ng hç .
HÖ thèng dông cô t¹o ra kh©u nèi gi÷a lìi c¾t ®Ó t¹o ra phoi vµ chÞu t¸c ®éng
cña çc lùc c¾t , víi m¸y c«ng cô thu nhËn çc lùc c¾t vµ ®ång thêi thùc hiÖn nh÷ng
chuyÓn ®éng gi÷a lìi c¾t cña dông cô vµ chi tiÕt gia c«ng .
HÖ thèng dông cô ®îc t¹o lËp phï hîp víi ph¬ng ph¸p gia c«ng ( vÝ dô : Khoan
, phay hoÆc tiÖn ) vµ çc ®Æc ®iÓm thiÕt kÕ cña m¸y c«ng cô t¬ng øng .
HÖ thèng dông cô vµ hÖ thèng cung øng dïng trªn çc m¸y khoan phay liªn hîp.
Çc m¸y khoan phay liªn hîp th«ng thêng ®· ®îc nèi ghÐp víi hÖ ®iÒu khiÓn
b»ng sè t¹o thµnh trung t©m gia c«ng ®Iòu khiÓn CNC . §Æc ®iÓm cña trung t©m gia
c«ng lµ dông cô còng ®îc thay ®æi tù ®éng . Trong trêng hîp ç biÖt , v× lý do
18
kinh tÕ , ë çc m¸y khoan – phay liªn hîp , dông cô vÉn thay ®æi b»ng tay ; nhng
çc phÇn tö cña nã vÉn ph¶i thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o phï hîp víi ®Þnh híng tù ®éng ho¸
toµn bé kh©u cung øng dông cô sau nµy .
Nh÷ng phÇn tö linh kiÖn c¬ b¶n :
+ PhÇn tö tiÕp nhËn dông cô,®Ó l¾p dông cô vµo trôc chÝnh cña m¸y c«ng cô.
+ Dông cô,®îc ghÐp nèi vµ ®o kiÓm tríc víi phÇn tö tiÕp nhËn dông cô ë bªn
ngoµi m¸y c«ng cô .
+ æ tÝch dông cô cã chøc n¨ng lu gi÷ çc dông cô cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh gia
c«ng .
+ ThiÕt bÞ ( ®å g¸ ) thay ®æi dông cô cã chøc n¨ng thay ®æi dông cô , kÓ c¶ tiÕp
nhËn ( g¸ ®Æt) dông cô , gi÷a vÞ trÝ lµm viÖc vµ vÞ trÝ æ tÝch dông cô .
PhÇn tö tiÕp nhËn dông cô lµ phÇn tö quan träng nhÊt cña mét hÖ thèng dông cô .
Tuy ®· cã nhiÒu cè g¾ng trªn ph¹m vi quèc tÕ ®Ó tiªu chuÈn ho¸ dông cô , nhng
vÉn cã nhiÒu hÖ thèng kh¸c nhau , ®Æc biÖt lµ çc phÇn cã r·nh khÝa ®Ó n¾m , kÑp ,
cÆp vµo khi thay ®æi dông cô , còng nh thiÕt bÞ ( ®å g¸ ) ®Ó kÐo , rót dông cô vµo
trôc chÝnh cña m¸y c«ng cô . C¬ cÊu ®Ó kÐo , rót dông cô vµo trôc chÝnh cña m¸y
thêng lµ lµ trôc vÝt vµ ngµm kÑp . §îc chuÈn ho¸ lµ kÝch thíc chu«i c«n theo
kÝch thíc danh nghÜa lµ ISO 40 ; ISO 50 ; ISO . PhÇn cuèi cña chu«i c«n cßn ®îc
chÕ t¹o kh¸c nhau tuú theo hÖ thèng kÐo , rót vµ thêng lµ kÕt cÊu th¸o l¾p ®îc .
§Ó thay ®æi dông cô dïng trªn mét trung t©m gia c«ng nhanh vµ an toµn cÇn ph¶i
®¶m b¶o sao cho çc dông cô cã phÇn tö tiÕp nhËn dông cô nh nhau . KÕt cÊu cña
phÇn tö tiÕp nhËn dông cô ®îc t¹o lËp theo çc híng chÝnh sau :
+ T¬ng øng víi lç c«n th× tiÕp nhËn dông cô ë trôc chÝnh cña m¸y c«ng cô .
+ T¬ng øng víi çc r·nh khÝa ®Ó ngµm , kÑp vµo dïng cho c¬ cÊu thay ®æi dông
cô tù ®éng , kÓ c¶ v¹ch chuÈn ®Ó ®Þnh híng dông cô .
+ T¬ng øng víi lo¹i hÖ thèng kÑp mµ víi nã phÇn tö tiÕp nhËn dông cô ®îc gi÷
chÆt b»ng lùc vµo trôc chÝnh cña m¸y c«ng cô , ®Ó truyÒn lùc c¾t an toµn .
§Ó gi¶m chi phÝ vÒ çc phÇn tö tiÕp nhËn dông cô khi sö dông nhiÒu trung t©m
gia c«ng cÇn ph¶i dïng çc phÇn tö tiÕp nhËn dông cô cã kÕt cÊu thèng nhÊt .
Çc hÖ thèng dông cô dïng cho trung t©m gia c«ng ®· dîc quy ®Þnh trong tiªu
chuÈn quèc gia cña çc níc c«ng ngiÖp ph¸t triÓn , vÝ dô : DIN 69871 ( §øc ) ®îc
coi lµ b¶n khëi t¹o cña mét tiªu chuÈn quèc tÕ ISO . Trong thùc tÕ còng cã nhiÒu
gi¶i ph¸p tæ hîp vÒ trang bÞ phô vµ dông cô dïng cho çc trung t©m gia c«ng CNC
®øng hoÆc ngang . HÖ thèng dông cô khoan cã dïng çc m¶nh lìi c¾t cã kh¶ n¨ng
19
®¶o c¹nh (m¶nh lìi c¾t kh«ng mµi s¾c l¹i ) còng ®· ®îc thiÕt kÕ vµ chÕ t¹o cho
s¶n xuÊt .
Hình 1. 15. Çc kÝch thíc chñ yÕu cña gi¸ ®¬ dông cô (mm)
theo tiªu chuÈn ISO 3110
Bảng 1. 1 Çc kÝch thíc chñ yÕu cña gi¸ ®ì dông cô (chu«i) theo tiªu chuÈn
ISO
Tiªu chuÈn ISO40 ISO45 ISO50
KÝch thíc mm
A 68.25 82.55 101.6
B 71.43 85.73 104.78
C 44.45 59.15 69.85
D 63.5 82.55 98.48
E 44.45 57.15 69.85
1.1.6. NhËn d¹ng dông cô

Chøc n¨ng qu¶n trÞ dông cô quan träng kh«ng nh÷ng ë chç nhËn d¹ng çc dông
cô mét çch tin cËy mµ cßn cung cÊp çc d÷ liÖu øng víi tõng dông cô mét çch
chÝnh x¸c vµ kh«ng nhÇm lÉn gi÷a çc dông cô . Tuú theo kh¶ n¨ng cña hÖ CNC mµ
ph¶i n¹p çc d÷ liÖu cÇn thiÕt sau ®©y : KiÓu dông cô , sè hiÖu dông cô , dông cô dù
bÞ ®Ó thay thÕ , vÞ trÝ dông cô trong æ dao , dông cô tiªu chuÈn (hµng lo¹t ) chuyªn
dïng ,®Çu khoan (®Çu tiÖn , träng lîng dông cô , lîng tiÕn dao tèi ®a vµ m«men
20
quay tèi ®a , tuæi bÒn ( tuæi bÒn cßn l¹i ) , giíi h¹n c¶nh b¸o tríc khi hÕt tuæi bÒn ,
giíi h¹n vì dao ,vÞ trÝ cè ®Þnh (thay ®æi) , b¸n kÝnh dao , b¸n kÝnh lìi c¾t , b¸n kÝnh
va ®Ëp , chiÒu dµi dông cô chiÒu dµi va ®Ëp , m· hiÖu dông cô ®Æc biÖt (phô thuéc
ngêi dïng) , hiÖu chØnh (bï lîng mßn dao) ,h·m dông cô , m· hiÖuvÒ sai sè
(nguyªn nh©n ph¶i h·m dông cô ), l¾p dông cô trªn m¸y.
Sè lîng çc th«ng sè ®Æc trng cña dông cô ®îc ®Ò cËp trong m· hiÖu dông cô
cßn cã thÓ nhiÒu h¬n tuú theo kh¶ n¨ng cña hÖ CNC . Tõ ®ã cã thÓ nhËn ®Þnh nh
sau :
+ Çc d÷ liÖu ph¶i ®îc n¹p vµ xuÊt tù ®éng v× nÕu kh«ng sÏ mÊt nhiÒu thêi gian
vµ dÔ sai sãt .
+ M· ho¸ dông cô theo çch c¬ khÝ ®¬n gi¶n , nh dïng vßng m· hiÖu ,sÏ kh«ng
®¸p øng ®îc nhu cÇu .
+ D÷ liÖu ph¶i ®îc lu gi÷ toµn vÑn , kh«ng lÉn lén .
+ N¹p , xö lý vµ xuÊt d÷ liÖu ph¶i ®îc ®¶m b¶o ë nhiÒu vÞ trÝ trong xÝ nghiÖp .
+ Qu¶n trÞ d÷ liÖu ph¶i ®îc ®¶m b¶o víi chØ mét lÇn n¹p d÷ liÖu vµo hÖ CNC ®Ó
kh«ng tèn thêi gian .
+ HÖ thèng nhËn d¹ng ph¶i ®¶m b¶o cã kh¶ n¨ng sö dông cho nhiÒu dông cô
kh¸c nhau .
Ngµy nay, çc hÖ thèng nhËn d¹ng dông cô ®iÖn tö lµ tèt nhÊt vµ cã thµnh phÇn
quan träng nhÊt lµ con “ chip” nhí d÷ liÖu ®iÖn tö ®îc g¾n cøng trªn dông cô , d÷
liÖu ®îc ®äc nhê ®Çu ®äc phï hîp.
Qu¸ tr×nh trao ®æi d÷ liÖu , gi÷a chip d÷ liÖu vµ hÖ ®iÖn tö , tríc ®©y ®îc thùc
hiÖn th«ng qua çc tiÕp ®iÓm . TiÕp ®iÓm bÞ mßn hoÆc bÈn sÏ g©y ra sai sè ®äc d÷
liÖu . Ngµy nay çc thiÕt bÞ c¶m øng vµ kh«ng tiÕp xóc ®îc thùc hiÖn vÒ c¬ b¶n ®·
n©ng cao ®é an toµn khi ®äc d÷ liÖu .
Hai nguyªn lý kh¸c nhau ®îc øng dông ë ®©y lµ : hÖ thèng ®äc vµ hÖ thèng ®äc-
ghi .
HÖ thèng ®äc sö dông vËt mang tin víi m· hiÖu nhËn d¹ng cã 4 vÞ trÝ (ký tù), vÝ
dô : liªn tôc tõ 0001 ®Õn 9999 . Çc ®Çu ®äc g¾n ë khoang dông cô , ë m¸y ®iÒu
chØnh dông cô vµ ë m¸y gia c«ng , ho¹t ®éng trong mèi quan hÖ víi m¸y tÝnh trung
t©m dïng cho dông cô . M¸y tÝnh nµy cã chøc n¨ng lu gi÷ vµ qu¶n trÞ mäi d÷ liÖu
vÒ dông cô . VËt mang m· hiÖu chØ cung cÊp m· hiÖu nhËn d¹ng cho m¸y tÝnh dông
cô vµ m¸y tÝnh nµy sÏ s¾p xÕp çc d÷ liÖu cho tríc theo dông cô øng víi çc m·
hiÖu nhËn d¹ng nhÊt ®Þnh . Çc d÷ liÖu ®îc hiÓn thÞ trªn mµn h×nh cña m¸y tÝnh.
21
HÖ CNC cña m¸y gia c«ng sÏ tù ®éng nhËn d÷ liÖu nÕu m· hiÖu nhËn d¹ng ®îc
nhËn biÕt nhê ®Çu ®äc khi dông cô ®îc ®a vµo æ tÝch dao .
HÖ thèng ®äc – ghi l¹i sö dông vËt mang tin cã dung lîng nhí lín h¬n vµ cã thÓ
lu d÷ tíi 256”Byte” d÷ liÖu dông cô . Dung lîng lín ®ã ®ñ ®Ó lu d÷ nh÷ng d÷
liÖu quan träng nhÊt nh : Sè hiÖu dông cô , kiÓu dông cô , chiÒu dµi ,®êng kÝnh ,
tuæi bÒn , nhãm träng lîng… Çc d÷ liÖu ®ã cã thÓ truy cËp , bæ xung vµ thay ®æi
ë mäi thêi ®iÓm nhê bé ®äc – ghi . NghÜa lµ cã thÓ diÔn ®¹t theo çch kh¸c nh sau:
Dông cô lu«n lu«n mang mäi d÷ liÖu vµ v× vËy kh«ng cÇn ph¶i cã quan hÖ víi m¸y
tÝnh dïng cho dông cô khi dông cô ®îc ®a vµo m¸y gia c«ng . Khi mét dông cô
rêi khái m¸y gia c«ng th× çc d÷ liÖu ë vËt mang tin ®îc cËp nhËt tù ®éng , vÝ dô:
tuæi bÒn cßn l¹i , hiÖu chØnh lîng mßn …
NÕu hÖ CNC ®îc nèi víi mét m¸y tÝnh DNC th× çc d÷ liÖu sÏ ®îc truyÒn dÉn
tiÕp khi cã nhu cÇu còng vÉn nhê mèi liªn kÕt DNC ®ã , ®Ó qu¸ tr×nh qu¶n trÞ tiÕp
theo ®îc thuËn lîi .
HÖ thèng nhËn d¹ng dông cô ®iÖn tö cã cÊu t¹o th«ng dông sau :
+ Çc vËt mang m· hiÖu , cßn gäi lµ “ chip” víi m· ho¸ cè ®Þnh hoÆc thay ®æi
+ Çc ®Çu ®äc hoÆc ®Çu ®äc ghi cã kÌm theo bé khuÕch ®¹i .
+ Tr¹m ®äc( ho¹t ®éng kÕt hîp víi çc ®Çu ®äc vµ truyÒn tiÕp m· hiÖu nhËn
d¹ng tíi mét m¸y tinh hoÆc mét hÖ CNC).
+ M¸y tÝnh dïng cho dông cô ®Ó lu gi÷ vµ qu¶n trÞ çc d÷ liÖu dông cô.
+ HÖ phÇn mÒm t¬ng øng dïng ®Ó nhí d÷ liÖu , qu¶n trÞ d÷ liÖu , trao ®æi d÷
liÖu vµ hiÓn thÞ víi chÕ ®é phï hîp vµ râ r·ng trªn mµn h×nh .
Mäi th«ng sè kü thuËt vÒ kho¶ng ®äc , thêi gian ch¹y ch¬ng tr×nh, chu kú ghi,
m¹ch ®iÖn …sÏ do çc h·ng s¶n xuÊt cung cÊp .
Çc hÖ thèng nhËn d¹ng dông cô ®iÖn tö cã u ®iÓm :
+ Lu th«ng d÷ liÖu tù ®éng gi÷a m¸y ®iÒu chØnh, dông cô m¸y tÝnh, hÖ CNC
vµ ngêi sö dông.
+ §¶m bao trao ®æi d÷ liÖu an toµn h¬n do tr¸nh ®îc sai sè n¹p d÷ liÖu vµ
gi¸m s¸t ®îc sai sè ®äc vµ ghi xuÊt hiÖn ngÉu nhiªn.
+ Cã thêi gian ®iÒu chØnh m¸y gia c«ng ng¾n h¬n.
+ TËn dông tèt h¬n tuæi bÒn dông cô.
+ Hîp lý ho¸ vÒ kho dông cô vµ chuÈn bÞ dông cô.
+ Kh«ng cÇn dïng phiÕu dông cô trong s¶n xuÊt.
22
+ Thèng kª dông cô tèt h¬n vµ tù ®éng ho¸.
+ Hç trî c«ng viÖc l¾p r¸p vµ ®o kiÓm tra dông cô.
+ T¹o ®iÒï kiÖn qu¶n trÞ dông cô tèt h¬n.
1.1.7. Qu¶n trÞ dông cô trong hÖ CNC
Tõng ch¬ng tr×nh gia c«ng NC , dï lËp tr×nh b»ng tay hay b»ng m¸y , ®Òu dùa
vµo çc dông cô cã kÝch thíc nhÊt ®Þnh . Khi çc d÷ liÖu thùc tÕ cña dông cô cã sai
lÖch so víi gi¸ trÞ chuÈn th× çc chi tiÕt sau khi gia c«ng sÏ cã sai lÖch vÒ c¬ vÒ kÝch
thíc vµ cã thÓ lµ phÕ phÈm . Do vËy , viÖc chuÈn bÞ dông cô víi n¹p vµ qu¶n trÞ çc
d÷ liÖu hiÖu chØnh (bï) t¬ng øng lµ rÊt quan träng .
Nh÷ng d÷ liÖu ®îc qu¶n trÞ vµ sö lý trong hÖ CNC cã thÓ lµ :
+ HiÖu chØnh (bï) chiÒu dµi dao , nh»m so s¸nh gi÷a chiÒu dµi thùc vµ chiÒu
dµi chuÈn cña dao (theo ph¬ng Z) .
+ HiÖu chØnh (bï) ®êng kÝnh dao , cßn gäi lµ hiÖu chØnh b¸n kÝnh dao phay,
®Ó tÝnh to¸n tù ®éng quü ®¹o t©m dao øng víi tõng ®êng kÝnh dao phay.
+ HiÖu chØnh (bï) lîng mßn dao, ®Ó khö ¶nh hëng cña ®é mßn çc lìi c¾t
cña dao tíi kÝch thíc gia c«ng mµ kh«ng cÇn thay ®æi gi¸ trÞ gèc cho tríc.
Nh÷ng gi¶i ph¸p hiÖu chØnh nµy ®îc vËn dông ®¹t yªu cÇu ë çc thÕ hÖ ®iÒu
khiÓn b¾ng sè tríc ®©y. Çc hÖ CNC hiÖn ®¹i h¬n cßn cã çc kh¶ n¨ng kh¸c t¹o
®iÒu kiÖn cho çc tÕ bµo gia c«ng linh ho¹t vµ çc hÖ thèng gia c«ng linh ho¹t cã
kh¶ n¨ng vËn hµnh tù ®éng hoµn toµn. §ã lµ nh÷ng kh¶ n¨ng sau ®©y:
+ Gi¸m s¸t tuæi bÒn dông cô, nghÜa lµ liªn tôc ghi nhËn thêi gian hiÖu dông
cña tõng dông cô trong æ tÝch dao, so s¸nh víi gi¸ trÞ chuÈn cho tríc vµ khi
gi¸ trÞ chuÈn bÞ vît qu¸ th× ®a ra yªu cÇu vÒ dông cô thay thÕ. Trong trêng
hîp nµy , hÖ qu¶n trÞ dông cô tù ®éng sÏ chuÈn bÞ s½n sµng mét dông cô thay
thÕ trong æ tich dao. HÖ nµy qu¶n trÞ tíi 9 dông cô dù bÞ ®Ó thay thÕ cho mét
dông cô cã cïng mét sè hiÖu vµ ®a lÇn lît theo thø tù tõng dông cô thay
thÕ vµo sö dông mçi khi thêi gian tuæi bªn dao kÕt thóc.
+ HÖ CNC cßn lµm cho dông cô sö dông hÕt tuæi bÒn, khi nã trë vÒ æ tÝch
dao , sÏ kh«ng cã kh¶ n¨ng nhËn d¹ng ®iÖn tö n÷a, nh vËy chØ cßn dông cô
dù bÞ thay thÕ lµ cßn kh¶ n¨ng nhËn d¹ng ®iÖn tö øng víi lÖnh truy cËp dông
cô tiÕp theo trong ch¬ng tr×nh gia c«ng NC.
Tr¹ng th¸i cña çc dông cô trong æ tÝch dao cã thÓ kiÓm tra ë bÊt kú thêi ®iÓm
nµo trªn mµn h×nh.
Do sè lîng çc vÞ trÝ dông cô trong mét æ tÝch dao bÞ giíi h¹n mµ mét vÊn ®Ò
n¶y sinh lµ thay ®æi kÞp thêi nh÷ng dông cô ®· sö dông hoÆc kh«ng cÇn thiÕt n÷a ,
23
cã trong æ tÝch dao , b»ng ng÷ng dông cô míi mµ kh«ng cÇn ph¶i dõng m¸y gia
c«ng . ViÖc nµy sÏ ®îc thùc hiÖn nhê phÇn mÒm qu¶n trÞ dông cô . PhÇn mÒm nµy
nhËn biÕt ®îc nh÷ng ®o¹n ch¬ng tr×nh dµi h¬n kh«ng cã lÖnh thay dao vµ chuÈn
bÞ æ tÝch dao trong thêi gian ®ã s½n sµng ®Ó thay dông cô b»ng tay hoÆc tù ®éng .
Khi cÇn ®Õn sù thay dao tiÕp theo , ch¬ng tr×nh con sÏ ng¾t kÞp thêi ,®Ó æ tÝch dao
s½n sµng thÝch øng víi qu¸ tr×nh thay dông cô trªn trôc chÝnh cña m¸y gia c«ng .
Nh÷ng ®Ò ¸n m¸y míi h¬n cã vËn dông çc thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn t¬ng øng hoÆc
ngêi m¸y cho qu¸ tr×nh thay dông cô. Víi nh÷ng dông cô míi còng ph¶i ghi nhËn
tù ®éng çc gi¸ trÞ hiÖu chØnh vµ tuæi bÒn , lu gi÷ ®óng vÞ trÝ vµ qu¶n trÞ tù ®éng.
Dông cô dïng trong m¸y CNC cã quan hÖ chÆt chÏ trong hÖ thèng gåm m¸y
c«ng cô , ph«i gia c«ng vµ hÖ ®iÒu khiÓn b»ng sè . Nh÷ng dông cô nµy ph¶i ®ùoc
chÕ t¹o chÝnh x¸c ®Ó ®¶m b¶o tÝnh l¾p lÉn . Ngoµi ra , chóng ph¶i cã kh¶ n¨ng x¸c
®Þnh tríc nh÷ng ®Æc tÝnh tèi u nh th«ng sèc c¾t , tuæi bÒn . MÆt kh¸c , viÖc thay
dông cô tuú theo tiÕn tr×nh gia c«ng vµ ®é mßn dao ph¶i ®ùoc thùc hiÖn nhanh vµ
chÝnh x¸c . Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy cña mét hÖ thèng dông cô NC chØ cã gi¸ trÞ thùc sù
khi çc dông cô ®îc lùa chän , chuÈn bÞ cÈn thËn vµ cã hÖ thèng . TiÒn ®Ò ®Çu tiªn
ë ®©y lµ ®iÒu chØnh dông cô tríc khi gia c«ng ë bªn ngoµi m¸y gia c«ng vµ t¹o lËp
çc catal« vÒ dông cô .
Tãm l¹i hÖ thèng dông cô bao gåm çc dông cô ®îc sö dông trong hÖ thèng gia
c«ng vµ ®îc tÝch hîp ë kh©u tæ chøc dông cô . Dông cô ®îc tËp hîp vµ ®îc x¸c
nhËn theo m· hiÖu trªn çc b×a cña hép ®ùng dông cô .
Mét hÖ thèng dông cô dïng cho m¸y CNC gåm çc thµnh phÇn sau:
+ C¬ cÊu tiÕp nhËn dông cô ®Ó l¾p dông cô vµo trôc m¸y.
+ æ tÝch dao ®Ó tiÕp nhËn dông cô t¹i m¸y.
+ Çc dông cô , víi kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh tù ®éng hoÆc b»ng tay.
Trang bÞ thay ®æi dông cô , ®Ó ®a dông cô tõ æ tich dao l¾p vµo trôc m¸y vµ tr¶
dông cô vÒ æ tÝch dao.
Dông cô c¬ cÊu tiÕp nhËn ,b¹c lãt vµ c¬ cÊu gi÷ dao ph¶i ®ñ cøng v÷ng , thÝch
hîp víi viÖc thay dao tù ®éng , ®iÒu chØnh ®îc m· ho¸ ®îc. ë nh÷ng hÖ lËp tr×nh
vµ nh÷ng hÖ ®iÒu khiÓn víi çch n¹p d÷ liÖu b»ng tay ,mäi m· hiÖu dông víi çc
kÝch thíc vµ çc th«ng sè c«ng nghÖ phï hîp ph¶i ®îc chuÈn bÞ s½n sµng ®Ó truy
cËp , lu gi÷ trong bé nhí , sao cho cã thÓ lùa chän tù ®éng dông cô cÇn thiÕt víi
gi¸ trÞ cho tríc vÒ tèc ®é quay cña trôc m¸y , chiÒu s©u c¾t vµ lîng tiÕn dao .
Th«ng thêng ph¶i cÇn Ýt nhÊt ba bé dông cô cho mét m¸y gia c«ng NC . Çc bé
dông cô nµy ®îc bè trÝ nh sau :
24
+ Trong æ tÝch dao t¹i m¸y gia c«ng .
+ Trong kho hoÆc ë phßng kiÓm tra ®iÒu chØnh (®o kiÓm tríc khi gia c«ng) .
+ Trong xe cung øng dïng cho chi tiÕt gia c«ng tiÕp theo.
Çc hÖ CNC hiÖn ®¹i h¬n ®îc trang bÞ mét phÇn mÒm ®Ó qu¶n trÞ dông cô trªn
m¸y vµ cßn cã :
+ Çc dông cô dù bÞ ®Ó thay thÕ trong æ tÝch dao
+ Bé nhí gia trÞ hiÖu chØnh (bï) ®èi víi chiÒu dµi , ®êng kÝnh , lîng mßn,
tuæi bÒn cña tõng dông cô
+ Sù s¾p xÕp trËt tù t¬ng øng gi÷a m· hiÖu dông cô vµ m· hiÖu vÞ trÝ trong æ
tÝch dao( m· ho¸ vÞ trÝ thay ®æi)
+ Çc vÞ trÝ ®Ó trèng ë bªn tr¸i vµ bªn ph¶i.
ë nh÷ng tay kÑp dïng ®Ó thay ®æi dông cô th× çc dông cô thay ®æi liªn tôc vÞ trÝ
cña chóng trong æ tÝch dao(m· ho¸ vÞ trÝ thay ®æi).
ë çc m¸y tiÖn thêng lµ m· ho¸ vÞ trÝ , do ®ã ngêi lËp tr×nh ph¶i biÕt râ tõng
dông cô cã vÞ trÝ ë ®©u.
ë çc hÖ CNC hiÖn ®¹i , d÷ liÖu dông cô ®îc ®o kiÓm ë ngoµi ( chiÒu dµi ®êng
kÝnh) cã thÓ ®îc n¹p vµ ®äc tù ®éng vµo hÖ ®iÒu khiÓn nhê vËt mang tin hoÆc hÖ
DNC.
§Ó ®¹t møc ®é tù ®éng ho¸ cao ph¶i nghiªn cøu ®Ó t¹o lËp çc gi¶i ph¸p c¬ khÝ
hoµn toµn míi ®Ó vËn dông vµo m¸y c«ng cô , gåm c¶ æ tÝch dông cô vµ thay dông
cô tù ®éng.
Gi¶i ph¸p ®Çu tiªn ®Ó thay dông cô dùa trªn c¬ së çc æ dông cô quay cã 6 hoÆc 8
vÞ trÝ l¾p dông cô ,®îc dïng trªn çc m¸y tiÖn , m¸y khoan R£V¤NVE. T¹i ®©y
mçi dông cô cã mét vÞ trÝ cè ®Þnh trong æ quay mµ kh«ng rêi khái vÞ trÝ ®ã kÓ c¶
trong qu¸ tr×nh c¾t . Mét bé khëi ®éng riªng cho æ quay vµ viÖc m· ho¸ çc vÞ trÝ
l¾p dông cô trªn æ t¹o ®iÒu kiÖn truy cËp dông cô theo çch tuú chän.æ dông cô
quay hiÖn vÉn ®îc dïng trªn çc m¸y tiÖn.
æ dông cô quay cã h¹n chÕ vÒ kh¨ n¨ng tiÕp nhËn dông cô ( thêng lµ tèi ®a cã 6
hoÆc 8 dông cô) nhng l¹i kh«ng cÇn cã thªm c¬ cÊu tãm dông cô ®Ó thay ®æi dông
cô , do ®ã rÎ h¬n song l¹i chËm h¬n.
ë çc trung t©m gia c«ng vµ çc m¸y phay , sè lîng dông cÇn thiÕt nhiÒu h¬n
m¸y tiÖn . V× vËy ë m¸y phay vµ trung t©m gia c«ng thêng sö dông çc æ tÝch d¹ng
b¨ng xÝch , æ tÝch d¹ng ®Üa trßn , hoÆc æ tÝch d¹ng hép . §· cã nh÷ng gi¶i ph¸p h¬n
100 dông cô chøa trong æ tÝch dïng trªn mét m¸y . T¹i nh÷ng gi¶I ph¸p nh vËy , æ
tÝch d¹ng b¨ng xÝch kh«ng phï hîp , bëi v× sè dông cô cµng nhiÒu th× æ tÝch b¨ng
25
xÝch cµng dµi , lµm cho träng lîng æ tÝch t¨ng lªn , nh vËy thêi gian hao phÝ ®Ó
truy cËp (chän) dông cô tÝch hîp sÏ nhiÒu lªn vµ c«ng suÊt ph¸t ®éng cÇn thiÕt ®èi
víi æ tÝch còng lín . Do vËy , ngêi ta ph©n chia tríc hÕt çc dông cô cÇn thiÕt trªn
hai æ tÝch riªng biÖt vµ l¾p ®Æt 2 æ tÝch nµy ë hai bªn ph¶i vµ tr¸i trô ®øng cña m¸y ,
còng nh ph©n sè lîng dông cô ®ã trªn æ tÝch d¹ng ®Üa víi 2 hoÆc 3 vßng tÝch bè
trÝ lång t©m vµ lång nhau . Còng cã thiÕt bÞ thay ®æi dông cô cã kh¨ n¨ng ®a lÇn
lît bèn æ tÝch ®Üa dông cô (®· ®îc l¾p ®Æt nghiªng 90o) vµo vÞ trÝ lµm viÖc .
Gi¶i ph¸p tèt nhÊt ®Ó chøa nhiÒu dông cô lµ gi¶i ph¸p theo nguyªn lý hép dông
cô . Mçi m¸y cã thÓ bè trÝ 4 tíi 6 hép dông cô , mçi hép chøa 20 tíi 30 dông cô .
¦u ®iÓm cña gi¶i ph¸p dïng çc hép dông cô lµ thay ®æi çc hép ®ã nhanh , kh«ng
lµm gi¸n ®o¹n qu¸ tr×nh c¾t . Víi çch nµy sÏ chuÈn bÞ dông cô cÇn thiÕt nhanh vµ
thay thÕ nhanh çc dông cô ®· sö dông .Kh©u vËn chuyÓn dông cô tíi m¸y sÏ do
mét R«b«t ph¼ng thùc hiÖn . R«b«t nµy quÐt qua toµn bé diÖn tÝch chøa dông cô vµ
chuÈn bÞ s½n sµng çc dông cô ®îc truy cËp (gäi) t¹i vÞ trÝ thay ®æi ®Ó c¬ cÊu tãm
dông cô xö lý tiÕp , còng nh thÕ R«b«t nµy lÊy dông cô tõ vÞ trÝ ®ã ®I .
Qu¸ tr×nh thay ®æi dông cô ,(dông cô trë vÒ æ tÝch vµ dông cô míi ®îc l¾p ®Æt
vµo m¸y ), cã thÓ ®îc thùc hiÖn theo 3 çch sau:
+ Dông cô ®îc thay ®æi tõ æ tÝch b»ng c¬ cÊu tãm dông cô .
+ Dông cô ®îc thay ®æi tõ 2 æ tÝch b»ng 2 c¬ cÊu tãm dông cô .
+ Dông cô ®îc chuyÓn th¼ng tõ æ tÝch vµo trôc m¸y .
C¬ cÊu tãm kÐp cã u ®iÓm lµ thêi gian thay ®æi dông cô ng¾n , v× dông cô ®·
dïng vµ dông cô míi ®îc thay ®æi vÞ trÝ víi nhau trong mét nguyªn c«ng cña c¬
cÊu nµy vµ æ tÝch l¹i s½n sµng thùc hiÖn qu¸ tr×nh truy cËp (chän) dông cô tiÕp theo .
§Ó nhËn d¹ng dông cô cã thÓ vËn dông çc ph¬ng ph¸p m· ho¸ nh sau :
+ M· ho¸ vÞ trÝ ; ë ph¬ng ph¸p nµy kh«ng lËp tr×nh sè hiÖu dông cô
mµ lËp tr×nh sè hiÖu vÞ trÝ cña nã , nhng nh vËy l¹i rÊt bÊt lîi do sù
chiÕm lÜnh vÞ trÝ kh¸c nhau ë trong qu¸ tr×nh gia c«ng .
+ M· ho¸ dông cô : Tríc ®©y b»ng linh kiÖn c¬ khÝ , ngµy nay b»ng
linh kiÖn nhí ®iÖn tö .
+ M· ho¸ vÞ trÝ biÕn ®æi : ë ph¬ng ph¸p nµy , dông cô nhËn mét vÞ trÝ
míi trong æ tÝch sau tõng qu¸ tr×nh thay ®æi dông cô vµ hÖ ®iÒu khiÓn
sè dïng vi tÝnh ph¶i ®¶m nhËn c«ng viÖc qu¶n trÞ cÇn thiÕt . Sè hiÖu
dông cô ®îc lËp tr×nh , cßn hÖ CNC sÏ truy cËp (t×m kiÕm) vÞ trÝ (chç)
dông cô .
26
1.2. T×m hiÓu c¬ cÊu thay dao tù ®éng cña m¸y CNC_V30 cña h·ng
LEADWELL
1.2.1. Giíi thiÖu
- Bé thay dao tù ®éng cña m¸y V-30 dïng æ chøa h×nh tang trèng víi t©m quay
th¼ng ®øng, tæng sè dao ®µi dao cã thÓ chøa 20/24 dông cô .
- Träng lîng mçi ®µi dao vµ dao mi = 7÷8 kg
- DÉn ®éng quay ®µi dao lµ ®éng c¬ : 5IK60GU-AWU cña §µi Loan.
- DÉn ®éng toµ bé ®µi dao b»ng m¸y nÐn khÝ th«ng qua c¬ cÊu dÉn ®éng trùc tiÕp
b»ng xy lanh khÝ nÐn f50 .
- C¬ cÊu thay dao tù ®éng ®îc bè trÝ bªn tr¸i cña ®Çu trôc chÝnh (nh×n tõ phÝa
tríc cña m¸y) vµ cã bé phËn cè ®Þnh ®îc g¾n cøng víi th©n m¸y.
- Çc dao g¾n trªn ®µi g¸ dao lµ çc dao tiªu chuÈn. Çc chu«i dao lµ lo¹i chu«i
BT 40.
- HÖ thèng thay dao cña m¸y V-30 cã kÝch thíc nhá, khèi lîng kh«ng qu¸ lín,
phï hîp cho nh÷ng trung t©m gia c«ng trong s¶n xuÊt ®¬n chiÕc vµ s¶n xuÊt lo¹t
nhá cã kh¶ n¨ng linh ho¹t cao trong s¶n xuÊt. DÔ thay thÕ dông cô b»ng c¶ hai
ph¬ng ph¸p thay thÕ b»ng tay vµ ph¬ng ph¸p thay thÕ tù ®éng.
- Nhng kh¶ n¨ng chøa dao lµ kh«ng lín tæng sè dao chøa chØ trong kho¶ng
12÷40 dao. Kh«ng thÝch hîp cho nh÷ng d©y truyÒn s¶n xuÊt yªu cÇu sè lîng dao
lín.
1.2.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng cña bé thay dao tù ®éng
Trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o mét s¶n phÈm th× kh«ng chØ dïng mét dông cô c¾t cã thÓ
gia c«ng hoµn toµn tÊt c¶ çc bÒ mÆt s¶n phÈm vµ trong qu¸ tr×nh gia c«ng dông cô
c¾t bÞ mßn, cÇn ph¶i mµi l¹i v× thÕ thay thÕ dông cô lµ ®iÒu tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh
gia c«ng. §Ó gi¶m thêi gian vµ sù liªn tôc trong qu¸ tr×nh gia c«ng th× thay dao tù
®éng ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu ®ã.
Trªn m¸y CNC hoÆc çc trung t©m gia c«ng (phay khoan) qu¸ tr×nh thay dao cã
thÓ thùc hiÖn b»ng hai çch:
Thay dao b»ng tay do ngêi c«ng nh©n ®øng m¸y trùc tiÕp ®¶m nhËn.
Thay dao tù ®éng do bé ®iÒu khiÓn ph¸t lÖnh thùc hiÖn khi trong ch¬ng tr×nh gia
c«ng cã lÖnh gäi thay dao (vÝ dô : M06 T05 ).
Qóa tr×nh thay dao tù ®éng trªn m¸y CNC V–30 :
27
Khi ch¬ng tr×nh gia c«ng ®äc ®Õn dßng lÖnh, th× bé phËn ®iÒu khiÓn lËp tøc ph¸t
lÖnh dõng çc chuyÓn ®éng ch¹y dao X, Y vµ dõng ®éng c¬ trôc chÝnh.
§éng c¬ dÉn ®éng trôc ô trôc chÝnh quay dao vÒ vÞ trÝ thay dông cô ®· ®îc x¸c
®Þnh (vÞ trÝ chèt cña dao trªn trôc chÝnh ®óng híng víi chèt cña ®µi dao). Trôc
chÝnh dõng quay. Bé ®iÒu khiÓn ph¸t lÖnh ®iÒu khiÓn cho trôc Z cho ô trôc chÝnh ®i
xuèng vÞ trÝ thay dao (vÞ trÝ mµ ®µi dao n»m ngang víi cæ dao). §µi dao quay sao
cho tay kÑp dông cô tíi vÞ trÝ thay dao ®Ó chuÈn bÞ kÑp dông cô trªn trôc chÝnh, ô
thay dao tiÕn tõ tr¸i sang ph¶i hai tay kÑp më ra vµ gi÷ chÆt lÊy dao lß xo nÐn bÞ nÐn
kÑp chÆt lÊy dao trªn ô trôc chÝnh, bé ®iÒu khiÓn ph¸t lÖnh cho thanh kÐo trong ô
trôc chÝnh ®i xuèng nh¶ kÑp, ®Çu trôc chÝnh ®i lªn tr¶ dao vµo vÞ trÝ cña dao ®· ®îc
nhí trong bé ®iÒu khiÓn. Bé ®iÒu khiÓn ph¸t lÖnh cho ®éng c¬ dÉn ®éng ®µi dao
quay ph©n ®é sao cho dao cÇn thay ®Õn ®óng vÞ trÝ thay dao. §Çu trôc chÝnh tiÕn
xuèng nhËn dao cÇn thay thanh kÐo ®i lªn kÑp chÆt dao míi, ô thay dao tiÕn tõ ph¶i
qua tr¸i kÕt thóc qu¸ tr×nh thay thÕ dao tù ®éng.
28
Ch¬ng II : TÝnh to¸n thiÕt kÕ hÖ thèng tha
y dao
tù ®éng víi 16 ®µi dao
2.1. LËp quy tr×nh tÝnh to¸n hÖ thèng thay dao tù ®éng
2.1.1. CÊu t¹o chung cña m¸y CNC_V30
a. CÊu t¹o cña m¸y CNC-V30 :
Hình 2. 1. CÊu t¹o chung m¸y CNC-V30

Bảng 2. 1. Çc bé phËn cña m¸y
STT Çc bé phËn chÝnh cña m¸y
1 Cét m¸y
2 ô tríc trôc chÝnh
3 Trôc chÝnh
4 Bµn m¸y
5 B¨ng m¸y
6 §Õ m¸y
7 Mµn h×nh ®iÒu khiÓn
8 Thµnh phÇn chuyÓn ®éng cña 3 trôc vµ çc n¾p lång
9 Tñ ®iÖn
Bảng 2. 2. Çc th«ng sè kü thuËt cña m¸y CNC - V30
29
KÝch cì m¸y:
ChiÒu dµi. 2250 mm
ChiÒu réng. 2100 mm.
ChiÒu cao. 2368 mm.
Träng lîng. 4500 kg.
Bµn m¸y:
KÝch thíc bµn. 840 x 400 mm.
ChiÒu cao bµn. 780 mm.
T¶i träng lín nhÊt. 300 kg.
Hµnh tr×nh:
Hµnh tr×nh trôc X/Y/Z. 760/ 410/ 520.
Kho¶ng çch tõ t©m trôc chÝnh 438 mm.
®Õn cét.
Kho¶ng çch tõ ®Ønh trôc 130 ÷ 540 mm.
chÝnh ®Õn mÆt bµn.
Trôc chÝnh:
§éng c¬ trôc chÝnh. 7.5 kW
Tèc ®é trôc chÝnh. 80 ÷ 80000 vßng/phót.
TØ sè truyÒn. 1:1
§éng c¬ ch¹y dao:
KiÓu ®éng c¬ trôc X/Y/Z. ACa - 6/ ACa - 6 / ACa - 12.
C«ng suÊt ®éng c¬. 1.0 kW/ 1.0 kW/ 2.1 kW.
Tèc ®é ch¹y dao.
Tèc ®é ch¹y dao ngang. 20000 / 15000 mm/ phót.
Tèc ®é c¾t. 5000 mm / phót.
HÖ thèng thay dao tù ®éng:
D¹ng ATC. H×nh tang trèng.
D¹ng chu«i dao. BT- 40.
Sè lîng dao. 20/24.
§êng kÝnh lín nhÊt cña dao. 100 mm.
ChiÒu dµi lín nhÊt cña dao. 250 mm.
Khèi lîng lín nhÊt cña dao. 7..8 kg.
30
§é chÝnh x¸c:
§é chÝnh x¸c vÞ trÝ. ± 0.001 mm/toµn bé hµnh tr×nh.
Kh¶ n¨ng lÆp chÝnh x¸c. ± 0.005 mm.
C«ng suÊt yªu cÇu. 25 KVA.
b. KÕt cÊu cña th©n m¸y vµ trôc chÝnh cña m¸y CNC.
§Ó thiÕt kÕ hÖ thèng thay dao tù ®éng ta cÇn biÕt çc th«ng sè vÒ ®êng kÝnh trôc
chÝnh Ætrc= 120mm, hµnh tr×nh thay dao cña trôc chÝnh m¸y lµ Ltrc= 130mm,
kho¶ng çch gi÷a ®êng t©m trôc chÝnh tíi th©n m¸y lµ L = 505 mm,kÝch thíc cña
th©n m¸y lµ : a x b = 400 x 360 mm
Hình 2. 2. H×nh vÏ 2D cña m¸y

KÕt cÊu th©n m¸y vµ trôc chÝnh ®ang ë vÞ trÝ kÑp dao
31
Hình 2. 3. H×nh vÏ 3D cña m¸y
Víi kÕt cÊu cña th©n m¸y nh trªn ta sÏ thiÕt kÕ hÖ thèng thay dao tù ®éng cho
m¸y cã d¹ng tang trèng víi t©m quay n»m th¼ng ®øng. HÖ thèng thay dao sÏ ®îc
g¸ trªn mét gi¸ ®ì ®îc l¾p trªn th©n m¸y ë phÝa bªn tr¸i cña th©n m¸y .
c. KÝch thíc ®µi dao víi chu«i BT40 [ 5 ].
Hình 2. 4. B¶n vÏ ®µi dao

Çc dông cô c¾t ®îc l¾p ghÐp lªn çc ®µi dao. Víi ®êng kÝnh lín nhÊt cña dao
lµ : Æmax= 100 mm. Träng lîng lín nhÊt cña dao lµ 7÷8 kg.
2.1.2. Çc bíc thay thÕ dông cô trªn m¸y
Qu¸ tr×nh thay thÕ dông cô khi trôc chÝnh cã chøa dông cô.
32
Sau khi cã lÖnh gäi thay dao (M06 T01) th× çc chuyÓn ®éng chay dao sÏ dõng
khi dã qu¸ tr×nh thay dao sÏ qua çc bíc sau :
Bíc 1: Trôc chÝnh cña m¸y sÏ vÒ vÞ trÝ thay dông cô.
Bíc 2: Tang chøa dao sÏ tiÕn vµo vÞ trÝ cña dông cô trªn trôc chÝnh vµ kÑp dông
cô th«ng qua c¬ cÊu tay kÑp.Tang chøa dao di chuyÓn nhê hÖ thèng xylanh khÝ nÐn
víi hµnh tr×nh lµ Lxl = 250 mm
Bíc 3 : Trôc chÝnh di chuyÓn lªn trªn víi hµnh tr×nh thay dao L = 130 mm
Bíc 4 : Tang chøa dao quay ph©n ®é ®Õn vÞ trÝ cña dông cô cÇn thay th«ng qua
c¬ cÊu Man. VÞ trÝ cña dông cô cÇn thay ®îc x¸c ®Þnh th«ng qua mét c¶m biÕn vÞ
trÝ ®äc sè vßng cña cÇn Man
Bíc 5 : Trôc chÝnh di chuyÓn xuèng díi vµ kÑp lÊy dông cô.
Bíc 6 : Tang chøa dao di chuyÓn vÒ vÞ trÝ ban ®Çu vµ c¬ cÊu kÑp dông cô ®îc
më do sù di chuyÓn cña Tang th¾ng lùc kÑp cña loxo.
2.1.3. X¸c ®Þnh gèc tÝnh to¸n cho hÖ thèng thay dao
§Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh thay dao víi ®é an toµn cao ta cÇn ph¶i x¸c ®Þnh mét
®iÓm chuÈn cho hÖ thèng thay dao ®ã lµ ®iÓm trïng víi ®iÓm gèc cña trôc chÝnh
m¸y CNC trong qu¸ tr×nh thay dao. §iÓm nµy ph¶i ®¶m b¶o sao cho ®êng t©m cña
trôc chÝnh vµ ®êng t©m cña dông cô ®îc gäi ra thay ph¶i trïng nhau vµ ph¶i ®¶m
b¶o hµnh tr×nh thay dao cña trôc chÝnh Ltrc = 130 mm, vµ hµnh tr×nh dÉn híng cña
xylanh Lxl= 250 mm kh«ng x¶y ra va ®Ëp. VËy ®iÓm ®iÓm chuÈn ®ã ®îc x¸c ®Þnh :
33
Hình 2. 5. S¬ ®å biÓu diÔn ®iÓm chuÈn thay dông cô
S¬ ®å ph©n bè ®iÓm chuÈn thay dao
§Ó tÝnh to¸n cho hÖ thèng thay dao th× ta cÇn ph¶i x¸c ®Þnh mét ®iÓm g«c tÝnh
to¸n cho hÖ thèng. Tõ ®iÓm chuÈn thay dao vµ hµnh tr×nh cña xylanh lµ Lxl = 250
mm . VËy ®iÓm gèc tÝnh to¸n cho hÖ thèng thay dao çch ®iÓm chuÈn thay dao lµ
250 mm.
2.1.4. LËp quy tr×nh tÝnh to¸n hÖ thèng thay dao
Víi çc d liÖu ®Çu vµo
34
- Sè dao ®µi dao chøa : 16
- §êng kÝnh lín nhÊt cña dao : 100 (mm) LÊy theo ®êng kÝnh cña dao phay
mÆt ®Çu
- Lo¹i chu«i dao : BT40
- ChiÒu cao chu«i dao : 102(mm)
- Khèi lîng dao : (7÷8) kg
- §êng kÝnh lín nhÊt cña côm trôc chÝnh :Æmax = 120 mm
- Kho¶ng çch tõ t©m trôc trÝnh ®Õn th©n m¸y Ltrc = 505 mm
- KÝch thíc th©n m¸y 360x400mm
- Hµnh tr×nh d©n ®µi mang dao L = 250 mm
LËp quy tr×nh tÝnh to¸n:
Tõ ®iÓm gèc cña hÖ thèng thay dao cïng víi nguyªn lý thay dao ta cã thÓ lËp qui
tr×nh tÝnh to¸n nh sau:
- X¸c ®Þnh t©m cña ®êng trßn chøa dao vµ vÞ trÝ cña çc ®µi dao trªn ®êng
trßn.
- KÕt cÊu tay kÑp dông cô vµ tÊm ®Þnh vÞ
- TÝnh to¸n Tang chøa dông cô
- TÝnh to¸n c¬ cÊu quay ph©n ®é _ c¬ cÊu Man
- TÝnh to¸n vµ lùa chän ®éng c¬ cho c¬ cÊu quay ph©n ®é
- TÝnh to¸n vµ lùa chän æ l¨n
- TÝnh to¸n loxo t¹o ra lùc kÑp dao
- Lùa chän trôc dÉn híng
- TÝnh to¸n vµ lùa chän hÖ thèng xylanh khÝ nÐn dÉn ®éng ®µi dao
- KiÓm tra ®é bÒn cho hÖ thèng thay dao
35
çc d÷ liÖu ®Çu vµo
N : Sè lù¬ng dao cña æ chøa dao N=16
Dmax : ®õ¬ng kÝnh lín nhÊt cña dao Dmax = 100 mm
BT40 : lo¹i chu«i dao (r b¸n kÝnh cæ cña ®µi dao)
m : khèi lù¬ng lín nhÊt cña dao 7..8 kg
Dtrc: ®õ¬ng kÝnh trôc chÝnh m¸y CNC D trc = 120mm
Lt : kho¶ng çch tõ t©m trôc chÝnh ®Õn th©n m¸y L t = 505 mm
H : hµnh tr×nh vµo lÊy dông cô cña trôc chÝnh H = 130 mm
KÕt cÊu th©n m¸y CNC
Ltd : Hµnh tr×nh cña hÖ thèng thay dao 250 mm
C¬ cÊu kÑp dao ( tay kÑp tr¸i-tay kÑp ph¶i-tÊm ®Þnh vÞ 'h' )
Ttd : thêi gian thay dao Ttd = 7,5 s
VÞ trÝ ®õ¬ng t©m cña Tang : X¸c ®Þnh b¸n kÝnh vßng trßn chøa dao :
l1 : kho¶ng çch ®Õn th©n m¸y = L1 Dmax . N
X¸c ®Þnh gèc tÝnh to¸n cho hÖ thèng R³
L1 : kho¶ng çch tõ gèc tÝnh to¸n ®Õn th©n m¸y l2 : kho¶ng çch ®Õn t©m trôc chÝnh = R 4.p
L2 : kho¶ng çch tõ gèc tÝnh to¸n ®Õn trôc chÝnh X¸c ®Þnh b¸n kÝnh Tang :
KÕt cÊu cña th©n ®ì HÖ thèng thay dao RT = R - r - h VÞ trÝ çc dao cã gãc ph©n ®é :
X¸c ®Þnh chiÒu cao Tang 2p
HT : lÊy b»ng chiÒu cao cña ®µi dao tõ cæ a³
N
C¬ cÊu ®iÒu khiÓn - C¬ cÊu Man

R®
KiÓm tra ®é an toµn vÒ h×nh häc KÕt cÊu cña bé phËn chøa dao Lm = kho¶ng çch gi÷a t©m cÇn vµ ®Üa Man
cosa
KiÓm tra ®õ¬ng kÝnh trôc chÝnh khi vµo thay dông cô KÕt cÊu cña Tang
KiÓm tra lù¬ng më cña tay kÑp TÝnh to¸n c¬ cÊu kÑp dao n : sè vßng quay cña cÇn
p.n
w = ® X¸c ®Þnh w® ,e®
30
TÝnh to¸n vµ lùa chän æ ®òa c«n ®Ó ®ì Tang TÝnh to¸n vµ lùa chän ®éng c¬ quay ph©n ®é Tang chøa dao
KÕt cÊu cña th©n ®ì
Lùa chän « bi ®Ó gi÷a trôc n®c : sè vßng cña ®éng c¬
hÖ thèng thay dao
N®c : c«ng suÊt ®éng c¬
TÝnh to¸n hÖ thèng dÉn ®éng Tang vµo thay dao

( HÖ thèng dÉn ®éng b»ng xylanh khÝ nÐn)
Lùa chän vµ bè trÝ trôc dÉn hø¬ng Lxl : Hµnh tr×nh lµm viÖc cña xylanh
KiÓm nghiÖm ®é bÒn cña trôc D : ®õ¬ng kÝnh piston
d : ®õ¬ng kÝnh cÇn
B¶n vÏ kÕt cÊu cña hÖ thèng

Thay dao tù ®éng
Hình 2. 6. S¬ ®å qu¸ tr×nh tÝnh to¸n hÖ thèng thay dao tù ®éng
36
2.2. TÝnh to¸n Tang chøa dao
2.2.1. X¸c ®Þnh çc th«ng sè h×nh häc cña Tang
Çc th«ng sè ban ®Çu:
• TÝnh to¸n hÖ thèng víi sè lîng dao N = 16 dao
• §êng kÝnh lín nhÊt cña dao: Æmax= 100 mm {LÊy theo ®êng kÝnh lín nhÊt
cña dao phay mÆt ®Çu}
• Chu«i dao BT40
• §êng kÝnh cña trôc chÝnh: Æmax= 120 mm
• Hµnh tr×nh cña trôc chÝnh trong qu¸ tr×nh vµo thay ®æi dông cô Ltd= 130 mm
§Ó ®¶m b¶o an toµn trong qu¸ tr×nh thay dao ta cÇn tÝnh to¸n cho c¬ cÊu sao
cho kÕt cÊu cña hÖ thèng ph¶i gän nhÑ,ph¶i cã ®é chÝnh x¸c cao,kh«ng x¶y ra va
®Ëp khi trôc chÝnh vµo thay dông cô.
§Ó Tang chøa dao chøa ®ñ 16 dao mµ vÉn ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh thay dao
kh«ng x¶y ra sù cè th× tríc tiªn ta ®i tÝnh to¸n b¸n kÝnh tõ t©m dao ®Õn t©m trôc æ
chøa dao :
Hình 2. 7. S¬ ®å tÝnh to¸n kÝch thíc h×nh häc cña Tang

a_ B¸n kÝnh tõ t©m cña dao ®Õn t©m cña Tang chøa dao R0 ®îc x¸c ®Þnh :
C
R0 >
2p
Trong ®ã:
37
C : Chu vi cña ®a gi¸c chøa dao ®îc x¸c ®Þnh:
C = 2.Rmax . N = 2.50.16 = 1600 (mm)
Dmax 100
Rmax : b¸n kÝnh lín nhÊt cña dao Rmax= = = 50 mm
2 2
N : sè dao cña æ chøa N = 16 dao
VËy :
1600
R0 > = 254.8 (mm)
2p
§Ó gi÷a çc dao cã Rmax cã kho¶ng çc ta lÊy R0 = 270 (mm).
Khi ®ã chu vi cña vßng trßn chøa dao la:
C = 2.p.R0 = 2.3,14.270 = 1695,6 (mm)
b_X¸c ®Þnh kho¶ng çch gi÷a çc dao gÇn nhau trong Tang :
Kho¶ng çch gi÷a hai t©m cña dao cã thÓ x¸c ®Þnh gÇn ®óng :
C 1695,6
L= = = 105,9 (mm)
N 16
Kho¶ng çch gi÷a çc dao cã ®¬ng kÝnh lín nhÊt cã thÓ x¸c ®Þnh gÇn ®óng :
L’= L – 2.Rmax = 105.9 – 2.50 = 5,9 (mm)
c_KiÓm tra ®é an toµn khi trôc chÝnh vµo thay dao
38
Trôc chÝnh
§µi 16 §µi 1 §µi 2
Hình 2. 8. S¬ ®å trôc chÝnh tham gia vµo thay dông cô

§Ó ®¶m b¶o an toàn trong qu¸ tr×nh thay dao ta cÇn kiÓm tra xem khi trôc
chÝnh vµo thay dao sè 1 cã bÞ va ch¹m víi çc ®µi dao sè 2 vµ ®µi dao sè 16 hay
kh«ng
§êng kÝnh lín nhÊt cña trôc chÝnh :Æmax= 120(mm)
§êng kÝnh lín nhÊt cña ®é c«n ®µi dao BT40 lµ:ÆC = 44,45(mm)
Kho¶ng çch gi÷a t©m çc ®µi dao L = 105,9(mm)
Ta ®i x¸c ®Þnh kho¶ng çch tõ t©m ®µi dao sè 1 ®Õn ®é c«n cña çc ®µi dao sè
2 vµ ®µi dao sè 16 la LT.
ÆC 44,45
LT= L - = 105,9 - = 83,675 (mm)
2 2
§Ó trôc chÝnh kh«ng va ch¹m vµo çc ®µi dao xung quanh th× ph¶i tho¶ m·n
®iÒu kiÖn sau :
Æ Trc
< LT
2
120
< 83,675
2
® VËy tho¶ m·n ®iÒu kiÖn.
d_Lùa chän c¬ cÊu kÑp dao trªn Tang
39
§Ó trôc chÝnh tham gia vµo thay dao ®îc chÝnh x¸c th× dao cÇn cã mét vÞ trÝ
x¸c ®Þnh trªn Tang chøa dao.VËy ta cÇn h¹n chÕ 5 bËc tù do cña dao trªn Tang.
§Ó kÑp dao lªn Tang ta cã thÓ dïng hÖ thèng kÑp dao cña hÖ thèng thay dao tù
®éng cña trung t©m gia c«ng CNC_V30.HÖ thèng kÑp dao gåm :Tay kÑp tr¸i_Tay
kÑp ph¶i_Chèt ®Þnh vÞ_vµ mét loxo t¹o ra lùc kÑp dao.
Çc th«ng sè h×nh häc cña tay kÑp:
Hình 2. 9. Çc th«ng sè cña tay kÑt

Çc th«ng sè h×nh häc tÊm ®Þnh vÞ
40
Hình 2. 10. Th«ng sè h×nh häc cña tÊm ®Þnh vÞ
Dao sÏ cã kho¶ng çch x¸c ®Þnh so víi ®êng t©m cña Tang mang dao nhê tÊm
®i vÞ h¹n chÕ 1 bËc tù do theo ph¬ng ngang vµ c¬ cÊu kÑp tù ®Þnh t©m.
Qu¸ tr×nh kÑp dao:
o1 o1 B
o2 o2
VÞ trÝ ban ®Çu dao tiÕn vµo tay kÑp
o1
o2
VÞ trÝ cuèi
Hình 2. 11. Quy tr×nh kÑp dao

TÝnh to¸n khe hë gi÷a çc tay kÑp dao
Ta cã thÓ x¸c ®Þnh gÇn ®óng theo c«ng thøc h×nh häc
C = N.(2r + 2h + L)
Trong ®ã :
C : chu vi vßng trßn tõ t©m dao ®Õn ®êng t©m cña Tang : C = 1695,6 (mm)
41
ÆC 44,45
r : b¸n kÝnh cæ ®µi dao : r = = = 22,225 (mm)
2 2
h : chiÒu dµy kÑp dao : h = 23 (mm)
L : khe h¬ cÇn tÝnh ®Ó tr¸nh va ®Ëp gia çc tay kÑp
N : sè dao kÑp Tang cã thÓ chøa
C 1695,6
® L= - 2r - 2h = - 2.22,225 - 2.23 = 15,525 (mm)
N 16
KiÓm tra khi tay kÑp më
Khi thay dao tay kÑp sÏ xoay quanh ®iÓm O1mét gãc a = 5o vËy lîng më thªm
cña tay kÑp øng víi bÒ dÇy nhÊt lµ :
Lk» 83.tga » 83.tg5o » 7,26 < 15,525 (mm)
VËy çc tay kÑp kh«ng bÞ va ch¹m vµo nhau trong qu¸ tr×nh thay dao.
e_TÝnh to¸n çc th«ng sè h×nh häc cña Tang

• TÝnh b¸n kÝnh vßng ngoµi cña Tang R1:
R1 = R0 – h – Rmaxd
Trong ®ã :
R0 : b¸n kÝnh tõ t©m dao ®Õn ®êng t©m Tang R0= 270 (mm)
h : Lîng nh« ra cña tÊm ®Þnh vÞ so víi Tang h = 16 (mm)
Æ
Rmaxd: b¸n kÝnh lín nhÊt cña ®µi dao Rmaxd= max d = 63 = 31.5 (mm)
2 2
R1= 270 – 16 – 31.5 = 222.5 (mm)
LÊy R1= 222 (mm).
• B¸n kÝnh vßng trong cña Tang R2:
§Ó cã kh«ng gian cho tay kÑp di chuyÓn va l¾p ghÐp lß xo ®Ó t¹o ra lùc kÑp ta
cÇn ph¶i x¸c ®Þnh b¸n kÝnh vßng trong cña Tang R2
R2 < R1 - Lk –L
L : kho¶ng çch tõ chèt tay kÑp ®Õn vßng trßn ngoµi cña Tang L = 16 (mm)
Lk : ChiÒu dµi chu«i tay kÑp Lk= 58 (mm)
R2 < 222 –58 – 16 = 148 (mm)
LÊy R2= 140 (mm)
• TÝnh kÝch thíc chiÒu cao Tang
42
ChiÒu cao cña ®µi dao h =125,4 mm
Víi chiÒu cao cña dao ta cã thÓ lÊy chiÒu cao cña Tang gÇn b»ng chiÒu cao cña
dao.Ta lÊy H = 120 mm
® VËy kÕt cÊu h×nh häc cña ®Üa Man :
2.2.2. TÝnh to¸n c¬ cÊu Man cho Tang chøa dao [4,6]
a. TÝnh to¸n çc th«ng sè h×nh häc cña c¬ cÊu Man
Nguyªn lý ho¹t ®éng cña c¬ cÊu Man :
C¬ cÊu Mante lµ c¬ cÊu dïng ®Ó biÕn chuyÓn ®éng quay liªn tôc cña ®Üa O2 thµnh
chuyÓn ®éng quay gi¸n ®o¹n cña ®Üa O1. ChuyÓn ®éng gi¸n ®o¹n cña ®Üa O1 chÝnh
lµ chuyÓn ®éng quay ph©n ®é çc vÞ trÝ cña çc ®µi dao tham gia vµo vÞ trÝ thay
dao.Thêng sè r·nh trªn ®Üa Man lµ Z = 4,6,8,...,16,18,10..
Víi hÖ thèng thay dao gåm cã 16 ®µi dao vËy ta cÇn tÝnh c¬ cÊu Man víi sè r·nh
lµ : Z = 16.
Víi kÕt cÊu cña ®µi Tang mang dao ta ®i tÝnh to¸n c¬ cÊu Man víi b¸n kÝnh cña
®Üa lµ R = 147 (mm).
O1
y
a
j
b
O2 w®
w = const
43
O1
O2
w
Hình 2. 12. S¬ ®å tÝnh to¸n c¬ cÊu Man
§iÒu kiÖn b¾t buéc ®Ó chèng va ®Ëp lµ :
a + b = 180o
Trong ®ã gãc a ®îc x¸c ®Þnh theo sè r·nh cña ®Üa Man lµ Z = 16 r·nh:
p180o
a= = = 11,25o
Z 16
Do ®ã :
p p
180o 180o
b= - = - = 78,75o
2 Z 2 16
Khi thiÕt kÕ gãc 2aT thùc tÕ nhËn ®îc lµ tÝch sè cña gãc 2a ®· cho tríc víi tû
sè truyÒn ®éng i cña c¬ cÊu Man :
2aT = 2.a.i
ë ®©y 2aT lµ gãc quay thùc tÕ.
Khi quay gãc 2aT sau mét thêi gian tT th× thêi gian cña c¬ cÊu Man tm sau mét
gãc 2a cã thÓ tÝnh :
tT
tm =
i
44
Ta cã tû sè gi÷a thêi gian quay cña ®Üa Man tm vµ thêi gian kh«ng quay cña nã to
lµ :
tm Z - 2
=
to Z + 2
Khi cÇn Man quay víi tèc ®é ®Òu w = const th× thêi gian quay ®óng mét vßng lµ :
60
T= gi©y
n
Trong ®ã n : sè vßng quay/phót cña cÇn chÝnh lµ sè vßng quay cña ®éng c¬ bíc.
Ta cã :
tm b Z - 2
= =
T p 2Z
Z -2 Z - 2 60
tm = .T = .
2Z 2Z n
Z - 2 30
n= . (vßng/phót)
Z tm
Çc th«ng sè h×nh häc cña c¬ cÊu Man ®îc x¸c ®Þnh :
Kho¶ng çch gi÷a trôc cÇn vµ trôc ®Üa Man L :
R 147
L= = = 149,879 (mm)
cos a cos 11,25o
LÊy L = 150 (mm)
ChiÒu dµi cña r·nh ®Üa Man :
h = L(sina + cosa - 1) + r
h = 150(sin11,25o+ cos11,25o- 1) + 9 = 35,38 (mm)
LÊy h = 36 (mm)
B¸n kÝnh quü ®¹o cÇn :
Rc = L.sina = 150.sin11,25o.
= 29,26 (mm).
b. TÝnh to¸n ®éng häc cña c¬ cÊu Man
X¸c ®Þnh gãc y cña ®Üa Man khi cÇn quay ®îc mét gãc j :
l.sin j
tgy =
1 - l cos j
45
Rc L. sin a
Trong ®ã : l = = = sin a
L L
VËy Tèc ®é cña ®Üa Man cã thÓ viÕt :
dy d æ l sin j ö l (cos j - l )
wd = = ç arctg ÷= .w
dt dt è 1 - l cos j ø 1 - 2l cos j + l2
sin a (cos j - sin a )
wd = .w
1 - 2 sin a cos j + sin 2 a
Víi a = 11,25o th×:
0,195(cosj - 0,195)
wd = .w
1,038 - 0,39 cos j
Gia tèc cña ®Üa Man :
d 2y l (1 - l2 ) sin j
ed = 2 = .w 2
dt (1 - 2l cosj + l ) 2 2
± sin a .cos2 a .sin j

ed = .w 2
(1 - 2 sin a cosj + sin a )
2 2
Khi b¾t ®Çu vµ kÕt thóc th× j = p/2 - a :

w®= 0
± sin a .cos3 a
ed = .w 2 = ±w 2 .tga
(1 - 2 sin a sin a + sin a )
2 2
Gia tèc lín nhÊt cña ®Üa Man x¶y ra khi

2
æ l2 + 1 ö l2 + 1
cos j = çç ÷÷ + 2 - = 0.6113
è 4 l ø 4 l
® j = 52,3169o
VËn tèc gãc lín nhÊt khi j = 0o
sin a .w
wd = (rad/s)
1 - sin a
46
VËy khi cÇn Man quay ®Òu víi vËn tèc gãc w th× ®Üa Man sÏ quay kh«ng ®Òu víi
vËn tèc gãc w® vµ cã gia tèc lµ e®,vµ cã vËn tèc lín nhÊt khi j = 0o vµ gia tèc lín
nhÊt khi j = 52,3169o khi ®ã y = 9,95o
Víi thêi gian thay dao hÖ thèng lµ : 6/10 (s)
Trong ®ã :
- T = 6 (s) lµ thêi gian thay dao nhanh nhÊt cña hÖ thèng khi dao cÇn thay ë
gÇn vÞ trÝ thay dao nhÊt.
- T = 10 (s) lµ thêi gian thay dao l©u nhÊt cña hÖ thèng khi dao cÇn thay ë xa vÞ
trÝ thay dao nhÊt.
Thêi gian thay dao cña hÖ thèng gåm :
T = Txl + Ttrc + Tt + Ttr= 6 (s)
Txl = 1 (s) thêi gian hµnh tr×nh xylanh vµo thay dông cô
Ttr = 0,5 (s) thêi gian truyÒn tÝn hiÖu
Ttrc = 4 (s) thêi gian hµnh tr×nh trôc chÝnh vµo thay dông cô
Tt = tm+to= 0.5 (s) thêi gian thay ®åi mét vÞ trÝ cña Tang
Ta ®i tÝnh gia tèc gãc vµ vËn tèc gãc cho ®ia Man.
t m Z - 2 16 - 2 14
= = =
to Z + 2 16 + 2 18
t o + t m = 0.5
® tm = 0,22(s) ; to = 0,28(s)
Sè vßng/phót cña cÇn ®îc x¸c ®Þnh :
Z - 2 30 14 30
n= . = . = 119.3 (vßng/phót)
Z t m 16 0,22
VËn tèc gãc cña cÇn wc :
p .n 3,14.119.3
w= = = 12,49 (rad/s2)
30 30
VËn tèc vµ gia tèc gãc ë vÞ trÝ b¾t ®Çu vµ kÕt thóc cña ®Üa Man :
w®= 0
e d = ±w 2 .tga = ±12,492.tg11,25o = ±31,03 (rad/s2)
Gia tèc lín nhÊt cña ®Üa Man x¶y ra khi
47
2
æ l2 + 1 ö l2 + 1
cos j = çç ÷÷ + 2 - = 0.6113
è 4 l ø 4 l
® j = 52,3169o
± sin 11,25o. cos2 11,25o. sin 52,3169 o
ed = .12,492 = ±36,24 (rad/s2)
(1 - 2 sin 11,25 cos 52,3169 + sin 11,25 )
o o 2 o 2
VËn tèc gãc lín nhÊt khi j = 0o

sin 11,25o.12,49
wd = = 3,03 (rad/s)
1 - sin 11,25o
Hình 2. 13. BiÓu ®å sù phô thuéc vËn tèc gãc vµ gia tèc gãc cña ®Üa man vµo gãc ψ
c. TÝnh to¸n ®éng lùc häc cña c¬ cÊu Man

Khèi lîng cña Tang chøa dông cô :
GT= G§+16.GK+16.GD+G
Trong ®ã:
G§: khèi lîng cña ®Üa man lµ : 39 (kg)
GK: khèi lîng cña c¬ cÊu kÑp dao :GK= 2.GT+GC
GG= 2.0,35 + 0,1 = 0,8 (kg)
48
GD: khèi lîng cña mét ®µi dao : 8 (kg)
G : khèi lîng cña çc chi tÝªt phô lÊy = 10 (kg)
GT= 39 + 16.0,8 + 16.8 + 10 = 189,8 (kg)
XÐt çc lùc t¸c dông lªn ®Üa Man trong qu¸ tr×nh lµm viÖc
VËy träng lîng cña Tang chøa dông cô lµ :
PT = G.g = 189,9.9,81 = 1862 (N)
w®
O1
y
P ms
P
y
+
j
Pj
®
b
O2
w = const
Hình 2. 14. S¬ ®å tÝnh ®éng lùc häc c¬ cÊu Man

S¬ ®å ph©n bè lùc trªn c¬ cÊu Man
Trong ®ã :
P® : Lùc do cÇn khi quay t¸c dông lªn r·nh cña ®Üa Man
Pms: Lùc mas¸t t¹ æ c«n do träng lîng cña Tang t¹o ra
Pms= PT.f = 1862.0,02 = 37,24 N
f = 0,02 HÖ sè ma s¸t cña æ ®òa c«n ®ì chÆn
P : Lùc cña cÇn
Ro: B¸n kÝnh trung b×nh cña æ c«n = 95 mm
Ph¬ng tr×nh c©n b»ng momen víi ®Üa Man øng víi lóc ®Üa Man cã gia tèc lín
nhÊt :
49
J.e®max= P®.E – Pms.Ro
Víi :
J : M«men qu¸n tÝnh do khèi lîng cña mét dông cô víi ®¬ng t©m cña Tang
J = Jdc + d2.Gdc = 8,1.103 + 2702.8 = 591,3.103 (kg.mm2)
= 591,3.10-3 (kg.m2 )
g : gia tèc träng trêng = 9,81 m/s2
d : kho¶ng çch tõ t©m dông cô ®Õn t©m cña Tang chøa dao lµ 270 mm
emax= 36,24 rad/s2 gia tèc gãc lín nhÊt cña ®Üa Man khi j = 52,3169o
E = L2 - 2.L.r. cos j + r 2 = 134.1 (mm).

® P® = 186,2 (N)
VËy lùc t¸c dông lín nhÊt lªn cÇn g¹t trong qu¸ tr×nh thay dao lµ:
Pc = P® = 186,2 (N)
M«men t¸c lªn trôc cña cÇn g¹t :
M = Pc.r = 186,2.29,26 = 5448,2 (Nmm)
C«ng suÊt lín nhÊt trªn cÇn :
M .n 5448,2.119,3
N= = = 0,068 (kW) = 68 W
9,55.106 9,55.106
d. TÝnh to¸n vµ lùa chän ®éng c¬ [3]

C«ng suÊt ®éng c¬ ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng suÊt cña cÇn
N 68
N dc = = = 69,4 (W) (Chän ®éng c¬ cã c«ng suÊt 70 W)
h 0.98
Sè vßng quay cña ®éng c¬
n®c = 119,3 vßng/phót
2.23. TÝnh to¸n vµ lùa chän æ l¨n [1]
Víi kÕt cÊu cña hÖ thèng thay dao ta dïng mét « l¨n d¹ng æ bi ®ì mét d·y vµ mét
æ l¨n d¹ng æ ®òa c«n. æ bi chØ chÞu t¸c dông cña lùc híng t©m,cßn æ c«n chÞu t¸c
dông cña lùc híng t©m vµ lùc däc trôc. ë ®©y lùc híng t©m kh«ng l¬n l¾m so víi
lùc däc trôc nªn ta chØ tÝnh to¸n cho æ c«n cßn æ bi ta lÊy theo kÝch thíc cña æ c«n.
50
Hình 2. 15. S¬ ®å bè trÝ æ l¨n trªn hÖ thèng thay dao
a. Lùa chän lo¹i æ l¨n :
Víi kÕt cÊu cña c¬ cÊu chøa dao ta thÊy æ l¨n chØ ph¶i chÞu t¸c dông cña lùc däc
trôc,cßn lùc híng kh¸ nhá nªn ta cã thÓ bá qua.VËy ta dïng æ ®òa c«n ®ì chÆn.
b. Chän s¬ bé kÝch thíc æ :
Víi kÕt c©u cña Tang chøa dao ta lùa chän æ ®òa c«n cì ®Æc biÖt nhÑ 2007114 (
theo GOST 333-71 ) víi çc th«ng sè : ®êng kÝnh trong d1= 75 mm ; ®êng kÝnh
ngoµi D = 115 mm , kh¶ n¨ng t¶i ®éng C = 120 kN , kh¶ n¨ng t¶i tÜnh Co= 108,8 kN
c. TÝnh kiÓm nghiÖm kh¶ n¨ng t¶i cña æ :
æ chØ chÞu t¸c dông cña träng lîng cña Tang vµ dông cô ®îc g¸ ®Æt trªn Tang.
Víi hÖ thèng thay dao tù ®éng kh«ng ho¹t ®éng liªn tôc, Tang quay víi vËn tèc lín
nhÊt lµ w = 3,5 rad/s,sè vßng quay n = 8,6 vßng/phót,víi mçi lÇn ho¹t ®éng Tang
chi quay 1 ®Õn 2 vßng , nªn ta chØ kiÓm nghiÖm kh¶ n¨ng t¶i tÜnh cho æ .
51
G
Fæ
Hình 2. 16. S¬ ®å ph©n bå lùc

S¬ ®å bè trÝ lùc trªn æ
Trong ®ã :
G = 1898 N : träng lîng cña Tang
Fæ : ph¶n lùc t¹i æ.
Ta kiÓm nghiÖm kh¶ n¨ng t¶i tÜnh cña æ theo ®iÒu kiÖn sau :
QT £ Co
Víi QT : T¶i träng tÜnh ®îc tÝnh theo c«ng thøc :
QT= Xo.Fr+ Yo.Fa.
Xo , Yo: HÖ sè t¶i träng híng t©m vµ hÖ sè t¶i träng däc trôc
Xo = 0,5 , Yo= 0,22.cotga = 0,22.cotg14,08o = 0,877
Fr : lùc híng t©m » 0
Fa : lùc däc trôc Fa = G = 1898 N
QT= 0,5.0 + 0,877.1898 = 1664,5 N < 108,8.103N
VËy æ l¨n ®ñ bÒn.
d. Lùa chän æ bi l¨n :

Víi çc th«ng sè cña æ c«n : d1= 75 mm , D = 115 mm
Ta lùa chän æ bi ®ì mét d·y lo¹i 115 (theo GOST 8338-75) víi çc th«ng sè cña
æ
d = 75 mm , D = 115 mm , B = 20 mm , C = 30,4 kN , Co = 24,6 kN.
2.2.4. TÝnh to¸n trôc ®ì Tang [1]
§êng kÝnh trôc ®ì Tang ®îc lÊy theo ®êng kÝnh trong cña æ l¨n vµ b»ng :
D = 75 mm
Ta ®i kiÓm nghiÖm ®é bÒn cña trôc :
Trôc ®ì Tang chØ chÞu t¸c dông cña lùc däc trôc do khèi lîng cña Tang vµ dông
cô lµ PT = 1862(N). VËy ta chØ ®i kiÓm nghiÖm ®é bÒn kÐo cña trôc.
52
PT
Hình 2. 17. S¬ ®å bè trÝ lùc trªn trôc ®ì Tang
VËt liÖu cña trôc lµ thÐp CT5 cã giíi h¹n bÒn lµ sb = 550 MPa , giíi h¹n ch¶y lµ
sch = 280 MPa.
§Ó kiÓm nghiÖm ®é bÒn cña trôc ta tÝnh theo c«ng thøc :
PT
sk = £ [s ]
F
Víi F =
(75 2
+ 342 )p
= 5323 mm2 = 53,23 cm2
4
1862.10-3
sk = = 0,035 £ 280 MPa
53,23
VËy trôc tho¶ m·n ®iÒu kiÖn bÒn.
BiÕn d¹ng dµi cña trôc Dl ®îc tÝnh theo c«ng thøc :
PT .L 1862.10-3.12,8
Dl = = 4
= 2,2.10-5 cm = 2,2.10-4mm
E.F 2.10 .53,23
Trong ®ã:
L =128 mm : chiÒu dµi trôc
E = 2.104 kN/cm2 : m«®un ®µn håi cña thÐp
53
2.3. TÝnh to¸n hÖ thèng dÉn ®éng cho c¬ cÊu thay dao
2.3.1. TÝnh to¸n trôc dÉn híng [1]
§Ó dÉn híng cho Tang chøa dông cô thùc hiÖn qu¸ tr×nh thay dao, ta dïng hai
trôc l¾p trªn th©n ®¬ ®Ó dÉn híng. S¬ ®å bè trÝ 2 trôc dÉn híng trªn hÖ thèng thay
dao:
Hình 2. 18. S¬ ®å bè trÝ trôc d©n híng trªn hÖ thèng thay dao
S¬ ®å bè trÝ trôc dÉn híng trªn hÖ thèng thay dao
Víi hÖ thèng thay dao ®ßi hái ®é chÝnh x¸c cao, trôc dïng ®Ó dÉn híng Tang
chøa dao tiÕn vµo trôc chÝnh cña m¸y ®Ó thay dao th«ng qua çc b¹c. VËy ta cã thÓ
coi trôc chØ chÞu t¸c dông cña träng lîng cña Tang chøa dông cô, §éng c¬ ®Ó
truyÒn chuyÓn ®éng quay ph©n ®é Tang vµ th©n ®ì Tang. Ta chän vËt liÖu cña trôc
lµ C45.
§êng kÝnh trôc dÉn híng ®îc tÝnh theo hai chØ tiªu lµ ®é bÒn uèn vµo ®é vâng
lín nhÊt cho phÐp. §Çu vµo lµ khèi lîng cña hÖ thèng tang chøa dông cô, vµ
kho¶ng çc gi÷a hai gè æ cè ®Þnh ®îc lÊy gÇn b»ng hµnh tr×nh dÞch chuyÓn cña
tang.
§Çu vµo:
+ Lùc cña Tang vµ dông cô t¸c dông lªn trôc dÉn híng PT = 1862(N).
54
+ VËt liÖu thÐp C45 víi çc th«ng sè nh sau: σb=600(MPa),øng suÊt xo¾n cho
phÐp [t ] =12 420(MPa).
+ ChiÒu dµi trît: Ltd= 130 mm
TÝnh ®êng kÝnh trôc dùa trªn ®é bÒn uèn. KÕt qu¶ tÝnh to¸n trong trêng hîp
Tang vµ dông cô n»m t¹i vÞ trÝ gi÷a cña trôc dÉn híng. Khi ®ã lùc t¸c dông lªn 2 æ
®ìn sÏ lµ PT/2. Nh vËy m« men lín nhÊt lµ t¹i vÞ trÝ gi÷a cña trôc cã ®é lín M =
PT/2.Lt®.
M td
d ³3 ,
0,1.[s ]
Mt® = 1862.130/2=121030 (N.mm)
121030
d ³3 = 12, 65(mm)
0,1.600
Chän ®êng kÝnh trôc nhá nhÊt dmin = 25mm
KiÓm tra ®é vâng lín nhÊt cña trôc b»ng ph¬ng ph¸p nh©n biÓu ®å Vªrªsaghin.
X©y dùng çc biÓu ®å m« men Mp vµ Mk.
Hình 2. 19. BiÓu ®å m« men

1 PT 1 P .L3 1862.1303
f = . .Ltd .Ltd . Ltd = T td = = 0,12mm
E.J 2 2 4.EJ 4.2,1.105.0,05.304
2.3.2. TÝnh to¸n vµ lùa chän xylanh khÝ nÐn cho chuyÓn ®éng cña ®µi dao [2]
Trong qu¸ tr×nh thay dao tù ®éng ta cÇn thùc hiÖn chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn cña
Tang vÒ phÝa trôc chÝnh.Víi t¶i träng cña Tang vµ dông cô kh«ng lín, chØ thùc hiÖn
55
qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng th¼ng nªn ®Ó t¹o ra chuyÓn ®éng cña Tang vÒ phÝa trôc chÝnh
ta dïng hÖ thèng xylanh khÝ nÐn
a. S¬ ®å nguyªn lý cña hÖ thèng khÝ nÐn
A B §_§ §_c
fms
a b
a o b
p t
7 p1 1 _ Van läc th« cã cña x¶ nø¬c tù ®éng

2 _ B¬m khÝ nÐn
6 3 _ §ång hå ®o ¸p
4 _ Van läc tinh cã cña x¶ nø¬c tù ®éng
5 5 _ Van ®iÒu ¸p kh«ng cã cöa x¶ khÝ
4
6 _ Van tra dÇu
7 _ Van ®¶o chiÒu 4 cöa 3 vÞ trÝ ®iÒu khiÓn b»ng ®iÖn tõ
pb
3 8 _ Xylanh - piston khÝ nÐn
2
9 _ Th©n ®ì Tang chøa dông cô
Hình 2. 20. S¬ ®å nguyªn lý hÖ thèng dÉn ®éng khÝ nÐn

Nguyªn lý ho¹t ®éng :
Khi cã lÖnh thay dao, tÝn hiÖu sÏ ®îc truyÒn xuèng ®éng c¬ khÝ nÐn sÏ ho¹t
®éng. Khi ®ã b¬m khÝ nÐn 2 sÏ hót kh«ng khÝ tõ ngoµi qua van läc th« 1 vµ ®Çy víi
¸p suÊt pb ®îc ®o trªn ®ång hå ®o ¸p 3 qua hÖ thèng van läc tinh 4, van ®iÒu ¸p 5
vµ van tra d©u 6 víi ¸p suÊt p1. Dßng khÝ sÏ qua van ®¶o chiÒu 4/3 ®îc ®iÒu khiÓn
b»ng ®iÖn tõ qua ®êng èng dÉn khÝ lªn xylanh-piston 8 t¹o ra chuyÓn ®éng ®µi dao
tiÕn vµo vµ lui ra xa trôc chÝnh.
Qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng cña piston ®îc ®iÒu chØnh nhê van ®¶o chiÒu 5. Khi van
®¶o chiÓu ë vÞ trÝ (a) nguån khÝ nÐn sÏ tõ cöa P cña van ®i qua cöa A vµ dÉn lªn
buång A cña xylanh víi ¸p suÊt p ®Çy piston di chuyÓn sang ph¸i víi vËn tèc vo,
dßng khÝ bªn buång B sÏ truyÒn qua çc èng d©n khÝ vÒ cña B cña van ®¶o chiÒu vµ
qua cña T cña van ra ngoµi. Piston di chuyÓn víi hµnh tr×nh Lxl= 250 mm ®îc ®o
bëi hai c¶m biÕn vÞ trÝ. Sau khi piston di chuyÓn víi hµnh tr×nh Lxl tÝn hiÖu tõ c¶m
biÕn vÞ trÝ sÏ ®îc xö lý vµ truyÒn vÒ van ®¶o chiÒu, van ®¶o chiÒu chuyÓn sang vÞ
trÝ (o) khi ®ã piston sÏ ®øng im, ë vÞ trÝ nµy ngu«n khÝ nÐn kh«ng ®îc dÉn ®éng
56
nªn xylanh-piston. Khi ®ã hÖ thèng thay dao thùc hiªn qu¸ tr×nh quay ph©n ®é dông
cô vµo vÞ trÝ thay dông cô vµ qu¸ tr×nh trôc chÝnh di chuyÓn vµo kÑp dông cô.
Sau khi thùc hiÖn qóa tr×nh thay dông cô ë trôc chÝnh, tin hiÖu ®îc truyÒn vÒ van
®¶o chiÒu, van ®¶o chiÒu chuyÓn sang vÞ trÝ (b). Khi ®ã dßng khÝ nÐn tõ nguån khÝ
truyÒn tõ cöa P sang cöa B cña van vµ ®îc dÉn lªn buång B cña xylanh víi ¸p suÊt
p, ®Èy piston di chuyÓn sang tr¸i. Dßng khÝ tõ buång A cña xylanh ®îc dÉn vÒ cöa
A vµ qua cöa T cña van ®¶o chiÒu ra ngoµi. Piston di chuyÓn víi hµnh tr×nh Lxl ®îc
®o b»ng c¶m biÕn vÞ trÝ, tÝn hiÖu tõ c¶m biÕn sÏ qua xö lý vµ truyÒn vÒ dõng ®éng
c¬. Qu¸ tr×nh dÉn ®éng khÝ nÐn kÕt thóc.
Trong hÖ thèng dÉn ®éng khÝ nÐn, van läc cã t¸c dông t¸ch çc phÇn tö chÊt bÈn
vµ h¬i níc ra khái khÝ nÐn. Van ®iÒu ¸p cã t¸c dông gi÷ cho ¸p suÊt lªn xylanh
®îc ®iÒu chØnh kh«ng ®æi ë ¸p su©t p. Van tra dÇu cã t¸c dông gi¶m lùc ma s¸t, sù
¨n mßn vµ sù gØ cña çc phÇn tö trong hÖ thèng ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn.
b. TÝnh to¸n hÖ thèng dÉn ®éng khÝ nÐn

Çc d÷ liÖu ban ®Çu:
- Hµnh tr×nh xylanh Lxl = 250 mm
- Thêi gian dÉn ®éng T = 0.5 (s)
- §êng kÝnh cÇn piston d = 32 mm
- T¶i träng ®¸p øng: PT = 1862(N)
Dùa vµo çc th«ng sè ®Ço vµo gåm hµnh tr×nh xy lanh, ®êng kÝnh piston, tra
b¶ng trªn catalogue cña h·ng festo sÏ chän ®îc xy lanh khÝ nÐn phï hîp víi çc
th«ng sè kü thuËt sau:
57
Hình 2. 21. Th«ng sè cña xylanh khÝ
Tµi liÖu tham kh¶o

1. to¸n thiÕt kÕ hÖ dÉn ®éng c¬ khÝ T1,T2, TrÞnh ChÊt, Lª UyÓn
2. Standard cylinders DNG, DNGL, DNGZK, DNGZS, ISO 15552 - FESTO
3. Motion control servo motor - SIEMENS
4. Geneva well Mechanism
5. http://www.maritool.com/Tool-Holders/c23/index.html
6. Optimization of kinematic characteristic of geneva mechanism by genetic
algorithm, M.heidari, M.Zahiri, and H.Zohoor
58

HDTK DA-CDT1 - He Thong Thay Dao Tu Dong

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

HDTK DA-CDT1 - He Thong Thay Dao Tu Dong

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

HDTK DA-CDT1 - He Thong Thay Dao Tu Dong

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÝnh to¸n thiÕt kÕ hÖ thèng thay dao tù d¹n

g ®Üa ®éng cho m ¸y phay CNC_V30

Phô lôc h×nh

Hình 2. 1. CÊu t¹o chung m¸y CNC-V30 ............................................................ 29

Bảng 2. 1. C¸c bé phËn cña m¸y .......................................................................... 29

Lêi nãi ®Çu

Kho chøa dông cô ®¬n

æ chøa dông M¸y

§Çu r¬v«nve æ chøa dông cô ( cho

Dïng Dïng cho Víi hai vµ

ChuyÓn ®éng ChuyÓn ®éng

Hình 1. 2. S¬ ®å ph©n lo¹i hÖ thèng thay dao tù ®éng

Hình 1. 6. Trung t©m gia c«ng víi ®Çu r¬v«nve

Hình 1. 8. C¸c ph­¬ng ¸n c©u tróc cña æ chøa

1.1.6. NhËn d¹ng dông cô

Hình 2. 1. CÊu t¹o chung m¸y CNC-V30

Bảng 2. 2. C¸c th«ng sè kü thuËt cña m¸y CNC - V30

Hình 2. 2. H×nh vÏ 2D cña m¸y

Hình 2. 4. B¶n vÏ ®µi dao

C¬ cÊu ®iÒu khiÓn - C¬ cÊu Man

TÝnh to¸n hÖ thèng dÉn ®éng Tang vµo thay dao

B¶n vÏ kÕt cÊu cña hÖ thèng

Hình 2. 6. S¬ ®å qu¸ tr×nh tÝnh to¸n hÖ thèng thay dao tù ®éng

Hình 2. 7. S¬ ®å tÝnh to¸n kÝch th­íc h×nh häc cña Tang

c_KiÓm tra ®é an toµn khi trôc chÝnh vµo thay dao

§µi 16 §µi 1 §µi 2

Hình 2. 8. S¬ ®å trôc chÝnh tham gia vµo thay dông cô

Hình 2. 9. C¸c th«ng sè cña tay kÑt

VÞ trÝ ban ®Çu dao tiÕn vµo tay kÑp

Hình 2. 11. Quy tr×nh kÑp dao

e_TÝnh to¸n c¸c th«ng sè h×nh häc cña Tang

± sin a .cos2 a .sin j

Khi b¾t ®Çu vµ kÕt thóc th× j = p/2 - a :

Gia tèc lín nhÊt cña ®Üa Man x¶y ra khi

VËn tèc gãc lín nhÊt khi j = 0o

c. TÝnh to¸n ®éng lùc häc cña c¬ cÊu Man

Hình 2. 14. S¬ ®å tÝnh ®éng lùc häc c¬ cÊu Man

E = L2 - 2.L.r. cos j + r 2 = 134.1 (mm).

d. TÝnh to¸n vµ lùa chän ®éng c¬ [3]

Hình 2. 16. S¬ ®å ph©n bå lùc

d. Lùa chän æ bi l¨n :

Hình 2. 19. BiÓu ®å m« men

7 p1 1 _ Van läc th« cã cña x¶ nø¬c tù ®éng

Hình 2. 20. S¬ ®å nguyªn lý hÖ thèng dÉn ®éng khÝ nÐn

b. TÝnh to¸n hÖ thèng dÉn ®éng khÝ nÐn

Tµi liÖu tham kh¶o

You might also like

Hình 1. 8. C¸c ph¬ng ¸n c©u tróc cña æ chøa

Hình 2. 7. S¬ ®å tÝnh to¸n kÝch thíc h×nh häc cña Tang