Analiza matematyczna sem.

¢wiczenia 01 - lista 1: 05-09

mgr in». Tomasz Gzella

tomasz.gzella@pg.edu.pl

eNauczanie

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Denicja
Niech f : X → Y , X , Y ⊂ R. Wtedy:
zbiór X nazywamy dziedzin¡ funkcji f i oznaczamy przez Df ,
zbiór Y nazywamy przeciwdziedzin¡ funkcji f ,
zbiór ZWf = {f (x) ∈ Y : x ∈ Df } nazywamy zbiorem
warto±ci funkcji f ,
zbiór tych elementów z R, dla których wzór okre±laj¡cy funkcj¦
f ma sens, nazywamy dziedzin¡ naturaln¡ tej funkcji.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 5.
Znale¹¢ dziedzin¦ naturaln¡ funkcji:
h) g (x) = arccos (2x )

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 5.
Znale¹¢ dziedzin¦ naturaln¡ funkcji:
h) g (x) = arccos (2x )

Skoro arccos : [−1, 1] → [0, π], to mamy

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 5.
Znale¹¢ dziedzin¦ naturaln¡ funkcji:
h) g (x) = arccos (2x )

Skoro arccos : [−1, 1] → [0, π], to mamy

− 1 ≤ 2x ≤ 1

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 5.
Znale¹¢ dziedzin¦ naturaln¡ funkcji:
h) g (x) = arccos (2x )

Skoro arccos : [−1, 1] → [0, π], to mamy

− 1 ≤ 2x ≤ 1
2x ≤ 20

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 5.
Znale¹¢ dziedzin¦ naturaln¡ funkcji:
h) g (x) = arccos (2x )

Skoro arccos : [−1, 1] → [0, π], to mamy

− 1 ≤ 2x ≤ 1
2x ≤ 20
x ≤0

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 5.
Znale¹¢ dziedzin¦
q naturaln¡ funkcji:
x+1
i) h(x) = log 1 2x−2
3

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 5.
Znale¹¢ dziedzin¦
q naturaln¡ funkcji:
x+1
i) h(x) = log 1 2x−2
3

Musi zachodzi¢:
2x + 1 2x + 1
x 6= 2 ∧ > 0 ∧ log 1 ≥0
x −2 3 x −2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 5.
Znale¹¢ dziedzin¦
q naturaln¡ funkcji:
x+1
i) h(x) = log 1 2x−2
3

Musi zachodzi¢:
2x + 1 2x + 1
x 6= 2 ∧ > 0 ∧ log 1 ≥0
x −2 3 x −2
2x + 1
6 2 ∧ (2x + 1)(x − 2) > 0 ∧ log 1
x= ≥ log 1 1
3 x − 2 3

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 5.
Znale¹¢ dziedzin¦
q naturaln¡ funkcji:
x+1
i) h(x) = log 1 2x−2
3

Musi zachodzi¢:
2x + 1 2x + 1
x 6= 2 ∧ > 0 ∧ log 1 ≥0
x −2 3 x −2
2x + 1
x 6= 2 ∧ (2x + 1)(x − 2) > 0 ∧ log 1 ≥ log 1 1
3 x − 2 3

1 2x + 1
 
x 6= 2 ∧ 2 x + (x − 2) > 0 ∧ ≤1
2 x −2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 5.
Znale¹¢ dziedzin¦
q naturaln¡ funkcji:
x+1
i) h(x) = log 1 2x−2
3

Musi zachodzi¢:
2x + 1 2x + 1
x 6= 2 ∧ > 0 ∧ log 1 ≥0
x −2 3 x −2
2x + 1
x 6= 2 ∧ (2x + 1)(x − 2) > 0 ∧ log 1 ≥ log 1 1
3 x − 2 3

1 2x + 1
 
x 6= 2 ∧ 2 x + (x − 2) > 0 ∧ ≤1
2 x −2
1
 
x 6= 2 ∧ x ∈ −∞, − ∪ (2, +∞) ∧ x ∈ [−3, 2)
2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 5.
Znale¹¢ dziedzin¦
q naturaln¡ funkcji:
x+1
i) h(x) = log 1 2x−2
3

Musi zachodzi¢:
2x + 1 2x + 1
x 6= 2 ∧ > 0 ∧ log 1 ≥0
x −2 3 x −2
2x + 1
x 6= 2 ∧ (2x + 1)(x − 2) > 0 ∧ log 1 ≥ log 1 1
3 x − 2 3

1 2x + 1
 
x 6= 2 ∧ 2 x + (x − 2) > 0 ∧ ≤1
2 x −2
1
 
x 6= 2 ∧ x ∈ −∞, − ∪ (2, +∞) ∧ x ∈ [−3, 2)
2
1
 
x ∈ −3, −
2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Denicja
Niech f : X → Y , X , Y ⊂ R b¦dzie funkcj¡ oraz A ⊂ X , B ⊂ Y .
Wówczas:

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Denicja
Niech f : X → Y , X , Y ⊂ R b¦dzie funkcj¡ oraz A ⊂ X , B ⊂ Y .
Wówczas:
obrazem zbioru A poprzez f nazywamy zbiór

f (A) := {y ∈ Y : ∃x∈A y = f (x)},

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Denicja
Niech f : X → Y , X , Y ⊂ R b¦dzie funkcj¡ oraz A ⊂ X , B ⊂ Y .
Wówczas:
obrazem zbioru A poprzez f nazywamy zbiór

f (A) := {y ∈ Y : ∃x∈A y = f (x)},

przeciwobrazem zbioru B poprzez f nazywamy zbiór

f −1 (B) := {x ∈ X : f (x) ∈ B}.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8} oraz
a) f : R → R dana wzorem f (x) = 1 − x 2 .
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8} oraz
a) f : R → R dana wzorem f (x) = 1 − x 2 .
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).
2
f

−3 −2 −1 1 2 3
−2

−4

−6

−8

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8} oraz
a) f : R → R dana wzorem f (x) = 1 − x 2 .
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).
2
f

−3 −2 −1 1 2 3
−2

−4

−6

−8

Mamy f (A) = f ((0, 1]) = [0, 1),

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8} oraz
a) f : R → R dana wzorem f (x) = 1 − x 2 .
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).
2
f

−3 −2 −1 1 2 3
−2

−4

−6

−8

Mamy f (A) = f ((0, 1]) = [0, 1), poniewa» f (0) = 1, f (1) = 0,

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8} oraz
a) f : R → R dana wzorem f (x) = 1 − x 2 .
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).
2
f

−3 −2 −1 1 2 3
−2

−4

−6

−8

Mamy f (A) = f ((0, 1]) = [0, 1), poniewa» f (0) = 1, f (1) = 0,

natomiast ze zbioru B ⊂ Y rozpatrzymy jedynie warto±ci funkcji f :

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8} oraz
a) f : R → R dana wzorem f (x) = 1 − x 2 .
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).
2
f

−3 −2 −1 1 2 3
−2

−4

−6

−8

Mamy f (A) = f ((0, 1]) = [0, 1), poniewa» f (0) = 1, f (1) = 0,

natomiast ze zbioru B ⊂ Y rozpatrzymy jedynie warto±ci funkcji f :
√ √ √ √
f −1 (B ∩ ZWf ) = f −1 ((−1, 1]) = (− 2, 0] ∪ [0, 2) = (− 2, 2),

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8} oraz
a) f : R → R dana wzorem f (x) = 1 − x 2 .
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).
2
f

−3 −2 −1 1 2 3
−2

−4

−6

−8

Mamy f (A) = f ((0, 1]) = [0, 1), poniewa» f (0) = 1, f (1) = 0,

natomiast ze zbioru B ⊂ Y rozpatrzymy jedynie warto±ci funkcji f :
√ √ √ √
f −1 (B ∩ ZWf ) = f −1 ((−1, 1]) = (− 2, 0] ∪ [0, 2) = (− 2, 2),
√
bo zachodz¡ równo±ci f (± 2) = −1, f (0) = 1.
Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1
Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8}oraz
x + 23 , gdy x ≤ 12
d) f : R → R dana wzorem f (x) = .
−2x + 2, gdy x > 12
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8}oraz
x + 23 , gdy x ≤ 12
d) f : R → R dana wzorem f (x) = .
−2x + 2, gdy x > 12
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).
2
f1
1 f2

−3 −2 −1 1 2 3
−1

−2

−3

−4
Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1
Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8}oraz
x + 23 , gdy x ≤ 12
d) f : R → R dana wzorem f (x) = .
−2x + 2, gdy x > 12
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8}oraz
x + 23 , gdy x ≤ 12
d) f : R → R dana wzorem f (x) = .
−2x + 2, gdy x > 12
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).

Rozpatruj¡c obraz nale»y podzieli¢ przedziaª na dwie cz¦±ci:

f (A) = f ((0, 1]) =

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8}oraz
x + 23 , gdy x ≤ 12
d) f : R → R dana wzorem f (x) = .
−2x + 2, gdy x > 12
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).

Rozpatruj¡c obraz nale»y podzieli¢ przedziaª


na dwie cz¦±ci:
f (A) = f ((0, 1]) = f1 0, 2 ∪ f2 2 , 1 =
1

1

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8}oraz
x + 23 , gdy x ≤ 12
d) f : R → R dana wzorem f (x) = .
−2x + 2, gdy x > 12
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).

Rozpatruj¡c obraz nale»y podzieli¢ przedziaª


na 3dwie
 cz¦±ci:
f (A) = f ((0, 1]) = f1 0, 2 ∪ f2 2 , 1 = 2 , 2 ∪ [0, 1)
1

1

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8}oraz
x + 23 , gdy x ≤ 12
d) f : R → R dana wzorem f (x) = .
−2x + 2, gdy x > 12
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).

Rozpatruj¡c obraz nale»y podzieli¢ przedziaª


na 3dwie
 cz¦±ci:
f (A) = f ((0, 1]) = f1 0, 2 ∪ f2 2 , 1 = 2 , 2 ∪ [0, 1)
1

1

poniewa» f1 (0) = 32 , f1 = 2, f2 = 1, f (1) = 0,

1

1


2 2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8}oraz
x + 23 , gdy x ≤ 12
d) f : R → R dana wzorem f (x) = .
−2x + 2, gdy x > 12
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).

Rozpatruj¡c obraz nale»y podzieli¢ przedziaª


na 3dwie
 cz¦±ci:
f (A) = f ((0, 1]) = f1 0, 2 ∪ f2 2 , 1 = 2 , 2 ∪ [0, 1)
1

1

poniewa» f1 (0) = 32 , f1 = 2, f2 = 1, f (1) = 0,

1

1


2 2

natomiast ze zbioru B ⊂ Y rozpatrzymy tylko warto±ci funkcji,

osobno dla f1 oraz f2 :

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8}oraz
x + 23 , gdy x ≤ 12
d) f : R → R dana wzorem f (x) = .
−2x + 2, gdy x > 12
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).

Rozpatruj¡c obraz nale»y podzieli¢ przedziaª


na 3dwie
 cz¦±ci:
f (A) = f ((0, 1]) = f1 0, 2 ∪ f2 2 , 1 = 2 , 2 ∪ [0, 1)
1

1

poniewa» f1 (0) = 32 , f1 = 2, f2 = 1, f (1) = 0,

1

1


2 2

natomiast ze zbioru B ⊂ Y rozpatrzymy tylko warto±ci funkcji,

osobno dla f1 oraz f2 : f −1 (B) = f1−1 (B) ∪ f2−1 (B) =

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8}oraz
x + 23 , gdy x ≤ 12
d) f : R → R dana wzorem f (x) = .
−2x + 2, gdy x > 12
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).

Rozpatruj¡c obraz nale»y podzieli¢ przedziaª


na 3dwie
 cz¦±ci:
f (A) = f ((0, 1]) = f1 0, 2 ∪ f2 2 , 1 = 2 , 2 ∪ [0, 1)
1

1

poniewa» f1 (0) = 32 , f1 = 2, f2 = 1, f (1) = 0,

1

1


2 2

natomiast ze zbioru B ⊂ Y rozpatrzymy tylko warto±ci funkcji,

osobno dla f1 oraz f2 : f −1 (B) = f1−1 (B) ∪ f2−1 (B) =
= f1−1 (B ∩ (−∞, 2])) ∪ f2−1 (B ∩ (−∞, 1)) =

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8}oraz
x + 23 , gdy x ≤ 12
d) f : R → R dana wzorem f (x) = .
−2x + 2, gdy x > 12
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).

Rozpatruj¡c obraz nale»y podzieli¢ przedziaª


na 3dwie
 cz¦±ci:
f (A) = f ((0, 1]) = f1 0, 2 ∪ f2 2 , 1 = 2 , 2 ∪ [0, 1)
1

1

poniewa» f1 (0) = 32 , f1 = 2, f2 = 1, f (1) = 0,

1

1


2 2

natomiast ze zbioru B ⊂ Y rozpatrzymy tylko warto±ci funkcji,

osobno dla f1 oraz f2 : f −1 (B) = f1−1 (B) ∪ f2−1 (B) =
= f1−1 (B ∩ (−∞, 2])) ∪ f2−1 (B ∩ (−∞, 1)) =
= f1−1 ((−1, 2])) ∪ f2−1 ((−1, 1)) =

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8}oraz
x + 23 , gdy x ≤ 12
d) f : R → R dana wzorem f (x) = .
−2x + 2, gdy x > 12
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).

Rozpatruj¡c obraz nale»y podzieli¢ przedziaª


na 3dwie
 cz¦±ci:
f (A) = f ((0, 1]) = f1 0, 2 ∪ f2 2 , 1 = 2 , 2 ∪ [0, 1)
1

1

poniewa» f1 (0) = 32 , f1 = 2, f2 = 1, f (1) = 0,

1

1


2 2

natomiast ze zbioru B ⊂ Y rozpatrzymy tylko warto±ci funkcji,

osobno dla f1 oraz f2 : f −1 (B) = f1−1 (B) ∪ f2−1 (B) =
= f1−1 (B ∩ (−∞, 2])) ∪ f2−1 (B ∩ (−∞, 1)) =
= f1−1 ((−1, 2])) ∪ f2−1 ((−1, 1)) = − 25 , 21 ∪
 1


2
, 32 =

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8}oraz
x + 23 , gdy x ≤ 12
d) f : R → R dana wzorem f (x) = .
−2x + 2, gdy x > 12
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).

Rozpatruj¡c obraz nale»y podzieli¢ przedziaª


na 3dwie
 cz¦±ci:
f (A) = f ((0, 1]) = f1 0, 2 ∪ f2 2 , 1 = 2 , 2 ∪ [0, 1)
1

1

poniewa» f1 (0) = 32 , f1 = 2, f2 = 1, f (1) = 0,

1

1


2 2

natomiast ze zbioru B ⊂ Y rozpatrzymy tylko warto±ci funkcji,

osobno dla f1 oraz f2 : f −1 (B) = f1−1 (B) ∪ f2−1 (B) =
= f1−1 (B ∩ (−∞, 2])) ∪ f2−1 (B ∩ (−∞, 1)) =
= f1−1 ((−1, 2])) ∪ f2−1 ((−1, 1)) = − 25 , 21 ∪
 1



2
, 32 = − 25 , 32 ,

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 6.
Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8}oraz
x + 23 , gdy x ≤ 12
d) f : R → R dana wzorem f (x) = .
−2x + 2, gdy x > 12
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).

Rozpatruj¡c obraz nale»y podzieli¢ przedziaª


na 3dwie
 cz¦±ci:
f (A) = f ((0, 1]) = f1 0, 2 ∪ f2 2 , 1 = 2 , 2 ∪ [0, 1)
1

1

poniewa» f1 (0) = 32 , f1 = 2, f2 = 1, f (1) = 0,

1

1


2 2

natomiast ze zbioru B ⊂ Y rozpatrzymy tylko warto±ci funkcji,

osobno dla f1 oraz f2 : f −1 (B) = f1−1 (B) ∪ f2−1 (B) =
= f1−1 (B ∩ (−∞, 2])) ∪ f2−1 (B ∩ (−∞, 1)) =
= f1−1 ((−1, 2])) ∪ f2−1 ((−1, 1)) = − 25 , 21 ∪ 12 , 32 = − 25 , 32 ,


bo f1 52 = −1, f1 21 = 2, f2 32 = −1, f2 21 = 1.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Denicja
Niech f : X → Y i g : Y → Z b¦d¡ funkcjami.
Zªo»eniem funkcji f i g nazywamy funkcj¦ g ◦ f : X → Z
zdeniowan¡ wzorem

(g ◦ f )(x) := g (f (x)) .

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Denicja
Niech f : X → Y i g : Y → Z b¦d¡ funkcjami.
Zªo»eniem funkcji f i g nazywamy funkcj¦ g ◦ f : X → Z
zdeniowan¡ wzorem

(g ◦ f )(x) := g (f (x)) .

Mo»e te» zachodzi¢

f g
X → Y1 ⊂ Y2 → Z .

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Denicja
Niech f : X → Y i g : Y → Z b¦d¡ funkcjami.
Zªo»eniem funkcji f i g nazywamy funkcj¦ g ◦ f : X → Z
zdeniowan¡ wzorem

(g ◦ f )(x) := g (f (x)) .

Mo»e te» zachodzi¢

f g
X → Y1 ⊂ Y2 → Z .

Denicja
Mówimy, »e funkcja f : X → Y jest odwracalna, je»eli istnieje
funkcja g : Y → X taka, »e

∀x∈X g ◦ f (x) = x oraz ∀y ∈Y f ◦ g (y ) = y .

Funkcj¦ g nazywamy funkcj¡ odwrotn¡ do funkcji f .

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1
Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
a) f (x) = arcsin(x).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
a) f (x) = arcsin(x).

h π πi
arcsin : [−1, 1] → − ,
2 2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
a) f (x) = arcsin(x).

h π πi
arcsin : [−1, 1] → − ,
2 2

−1 −0.5 0.5 1

−1

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
b) f (x) = arccos(x).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
b) f (x) = arccos(x).

arccos : [−1, 1] → [0, π]

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
b) f (x) = arccos(x).

arccos : [−1, 1] → [0, π]

−1 −0.5 0.5 1

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
c) f (x) = arctg (x).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
c) f (x) = arctg (x).

 π π
arctg : R → − ,
2 2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
c) f (x) = arctg (x).

 π π
arctg : R → − ,
2 2

−15 −10 −5 5 10 15

−1

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
d) f (x) = arcctg (x).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
d) f (x) = arcctg (x).

arcctg : R → [0, π]

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
d) f (x) = arcctg (x).

arcctg : R → [0, π]

−15 −10 −5 5 10 15
Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1
Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
f) f (x) = sin(arcsin(x)).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
f) f (x) = sin(arcsin(x)).

h π πi
arcsin sin
[−1, 1] → − , → [−1, 1] ⇒ f : [−1, 1] → [−1, 1].
2 2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
f) f (x) = sin(arcsin(x)).

h π πi
arcsin sin
[−1, 1] → − , → [−1, 1] ⇒ f : [−1, 1] → [−1, 1].
2 2

0.5

−1 −0.5 0.5 1

−0.5

−1
Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1
Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
e) f (x) = arcsin(sin(x)).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
e) f (x) = arcsin(sin(x)).

h π πi h π πi
sin arcsin
R → [−1, 1] → − , ⇒ f :R→ − , .
2 2 2 2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 7.
Naszkicowa¢ wykres funkcji:
e) f (x) = arcsin(sin(x)).

h π πi h π πi
sin arcsin
R → [−1, 1] → − , ⇒ f :R→ − , .
2 2 2 2

−6 −4 −2 2 4 6

−1

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 8.
Obliczy¢:
a) 2 arcsin (− 12 ) + arctg (−1).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 8.
Obliczy¢:
a) 2 arcsin (− 12 ) + arctg (−1).

Zauwa»my,
»e:
arcsin − 21 = x ⇐⇒ sin(x) = − 12 , x ∈ − π2 , π2 ,
 

zatem x = − π6 .

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 8.
Obliczy¢:
a) 2 arcsin (− 12 ) + arctg (−1).

Zauwa»my,
»e:
arcsin − 21 = x ⇐⇒ sin(x) = − 12 , x ∈ − π2 , π2 ,
 

zatem x = − π6 .

arctg (−1) = y ⇐⇒ tg (y ) = −1, y ∈ − π2 , π2 ,

zatem y = − π4 .

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 8.
Obliczy¢:
a) 2 arcsin (− 12 ) + arctg (−1).

Zauwa»my,
»e:
arcsin − 21 = x ⇐⇒ sin(x) = − 12 , x ∈ − π2 , π2 ,
 

zatem x = − π6 .

arctg (−1) = y ⇐⇒ tg (y ) = −1, y ∈ − π2 , π2 ,

zatem y = − π4 .

Ostatecznie mamy:
1
2 arcsin (− ) + arctg (−1) =
2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 8.
Obliczy¢:
a) 2 arcsin (− 12 ) + arctg (−1).

Zauwa»my,
»e:
arcsin − 21 = x ⇐⇒ sin(x) = − 12 , x ∈ − π2 , π2 ,
 

zatem x = − π6 .

arctg (−1) = y ⇐⇒ tg (y ) = −1, y ∈ − π2 , π2 ,

zatem y = − π4 .

Ostatecznie mamy:
1  π π π π 7π
2 arcsin (− ) + arctg (−1) = 2 − − =− − =− .
2 6 4 3 4 12

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 8.
Obliczy¢:
e) arcsin(1) + arccos(1) + arctg (1).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 8.
Obliczy¢:
e) arcsin(1) + arccos(1) + arctg (1).

Zauwa»my, »e:
arcsin (1) = x ⇐⇒ sin(x) = 1, x ∈ − π2 , π2 ,
 

zatem x = π2 .

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 8.
Obliczy¢:
e) arcsin(1) + arccos(1) + arctg (1).

Zauwa»my, »e:
arcsin (1) = x ⇐⇒ sin(x) = 1, x ∈ − π2 , π2 ,
 

zatem x = π2 .

arccos (1) = y ⇐⇒ cos(y ) = 1, y ∈ [0, π],

zatem y = 0.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 8.
Obliczy¢:
e) arcsin(1) + arccos(1) + arctg (1).

Zauwa»my, »e:
arcsin (1) = x ⇐⇒ sin(x) = 1, x ∈ − π2 , π2 ,
 

zatem x = π2 .

arccos (1) = y ⇐⇒ cos(y ) = 1, y ∈ [0, π],

zatem y = 0.

arctg (1) = z ⇐⇒ tg (z) = 1, z ∈ − π2 , π2 ,

zatem z = π4 .

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 8.
Obliczy¢:
e) arcsin(1) + arccos(1) + arctg (1).

Zauwa»my, »e:
arcsin (1) = x ⇐⇒ sin(x) = 1, x ∈ − π2 , π2 ,
 

zatem x = π2 .

arccos (1) = y ⇐⇒ cos(y ) = 1, y ∈ [0, π],

zatem y = 0.

arctg (1) = z ⇐⇒ tg (z) = 1, z ∈ − π2 , π2 ,

zatem z = π4 .

Ostatecznie mamy:

arcsin(1) + arccos(1) + arctg (1) =

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 8.
Obliczy¢:
e) arcsin(1) + arccos(1) + arctg (1).

Zauwa»my, »e:
arcsin (1) = x ⇐⇒ sin(x) = 1, x ∈ − π2 , π2 ,
 

zatem x = π2 .

arccos (1) = y ⇐⇒ cos(y ) = 1, y ∈ [0, π],

zatem y = 0.

arctg (1) = z ⇐⇒ tg (z) = 1, z ∈ − π2 , π2 ,

zatem z = π4 .

Ostatecznie mamy:
π π 3π
arcsin(1) + arccos(1) + arctg (1) = +0+ = .
2 4 4

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Denicja
Funkcj¦ f : X → Y , gdzie X , Y ⊂ R, nazywamy:

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Denicja
Funkcj¦ f : X → Y , gdzie X , Y ⊂ R, nazywamy:
rosn¡c¡ na zbiorze A ⊂ X , je»eli
∀x1 ,x2 ∈A [(x1 < x2 ) ⇒ f (x1 ) < f (x2 )] ,
niemalej¡c¡ na zbiorze A ⊂ X , je»eli
∀x1 ,x2 ∈A [(x1 < x2 ) ⇒ f (x1 ) ≤ f (x2 )],

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Denicja
Funkcj¦ f : X → Y , gdzie X , Y ⊂ R, nazywamy:
rosn¡c¡ na zbiorze A ⊂ X , je»eli
∀x1 ,x2 ∈A [(x1 < x2 ) ⇒ f (x1 ) < f (x2 )] ,
niemalej¡c¡ na zbiorze A ⊂ X , je»eli
∀x1 ,x2 ∈A [(x1 < x2 ) ⇒ f (x1 ) ≤ f (x2 )],
malej¡c¡ na zbiorze A ⊂ X , je»eli
∀x1 ,x2 ∈A [(x1 < x2 ) ⇒ f (x1 ) > f (x2 )],
nierosn¡c¡ na zbiorze A ⊂ X , je»eli
∀x1 ,x2 ∈A [(x1 < x2 ) ⇒ f (x1 ) ≥ f (x2 )],

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Denicja
Funkcj¦ f : X → Y , gdzie X , Y ⊂ R, nazywamy:
rosn¡c¡ na zbiorze A ⊂ X , je»eli
∀x1 ,x2 ∈A [(x1 < x2 ) ⇒ f (x1 ) < f (x2 )] ,
niemalej¡c¡ na zbiorze A ⊂ X , je»eli
∀x1 ,x2 ∈A [(x1 < x2 ) ⇒ f (x1 ) ≤ f (x2 )],
malej¡c¡ na zbiorze A ⊂ X , je»eli
∀x1 ,x2 ∈A [(x1 < x2 ) ⇒ f (x1 ) > f (x2 )],
nierosn¡c¡ na zbiorze A ⊂ X , je»eli
∀x1 ,x2 ∈A [(x1 < x2 ) ⇒ f (x1 ) ≥ f (x2 )],
staª¡ na zbiorze A ⊂ X , je»eli
∀x1 ,x2 ∈A [(x1 < x2 ) ⇒ f (x1 ) = f (x2 )].

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 9.
Obliczy¢:
a) f (x) = x + 4.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 9.
Obliczy¢:
a) f (x) = x + 4.

Chcemy udowodni¢, »e f jest rosn¡ca, wi¦c poka»emy, »e

∀x1 ,x2 ∈Df x1 < x2 ⇒ f (x2 ) − f (x1 ) > 0.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 9.
Obliczy¢:
a) f (x) = x + 4.

Chcemy udowodni¢, »e f jest rosn¡ca, wi¦c poka»emy, »e

∀x1 ,x2 ∈Df x1 < x2 ⇒ f (x2 ) − f (x1 ) > 0.

Niech x1 , x2 ∈ Df = R speªniaj¡ x1 < x2 .

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 9.
Obliczy¢:
a) f (x) = x + 4.

Chcemy udowodni¢, »e f jest rosn¡ca, wi¦c poka»emy, »e

∀x1 ,x2 ∈Df x1 < x2 ⇒ f (x2 ) − f (x1 ) > 0.

Niech x1 , x2 ∈ Df = R speªniaj¡ x1 < x2 . Wtedy:

f (x2 ) − f (x1 ) = x2 + 4 − x1 − 4 = x2 − x1 > 0.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 9.
Obliczy¢:
a) f (x) = x + 4.

Chcemy udowodni¢, »e f jest rosn¡ca, wi¦c poka»emy, »e

∀x1 ,x2 ∈Df x1 < x2 ⇒ f (x2 ) − f (x1 ) > 0.

Niech x1 , x2 ∈ Df = R speªniaj¡ x1 < x2 . Wtedy:

f (x2 ) − f (x1 ) = x2 + 4 − x1 − 4 = x2 − x1 > 0.

Przy pomocy denicji pokazali±my, »e funkcja f jest rosn¡ca.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 9.
Obliczy¢:
c) f (x) = −x + 1.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 9.
Obliczy¢:
c) f (x) = −x + 1.

Chcemy pokaza¢, »e f jest malej¡ca, korzystaj¡c z

∀x1 ,x2 ∈Df x1 < x2 ⇒ f (x2 ) − f (x1 ) < 0.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 9.
Obliczy¢:
c) f (x) = −x + 1.

Chcemy pokaza¢, »e f jest malej¡ca, korzystaj¡c z

∀x1 ,x2 ∈Df x1 < x2 ⇒ f (x2 ) − f (x1 ) < 0.

Niech x1 , x2 ∈ Df = R speªniaj¡ x1 < x2 .

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 9.
Obliczy¢:
c) f (x) = −x + 1.

Chcemy pokaza¢, »e f jest malej¡ca, korzystaj¡c z

∀x1 ,x2 ∈Df x1 < x2 ⇒ f (x2 ) − f (x1 ) < 0.

Niech x1 , x2 ∈ Df = R speªniaj¡ x1 < x2 . Wtedy:

f (x2 ) − f (x1 ) = −x2 + 1 + x1 − 1 = x1 − x2 > 0.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 9.
Obliczy¢:
c) f (x) = −x + 1.

Chcemy pokaza¢, »e f jest malej¡ca, korzystaj¡c z

∀x1 ,x2 ∈Df x1 < x2 ⇒ f (x2 ) − f (x1 ) < 0.

Niech x1 , x2 ∈ Df = R speªniaj¡ x1 < x2 . Wtedy:

f (x2 ) − f (x1 ) = −x2 + 1 + x1 − 1 = x1 − x2 > 0.

Zatem funkcja f jest malej¡ca.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 9.
Obliczy¢:
f) f (x) = x1 , x ∈ R \ {0}.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 9.
Obliczy¢:
f) f (x) = x1 , x ∈ R \ {0}.

Chcemy pokaza¢, »e f nie jest monotoniczna. Dlatego wystarczy

zauwa»y¢, »e:

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 9.
Obliczy¢:
f) f (x) = x1 , x ∈ R \ {0}.

Chcemy pokaza¢, »e f nie jest monotoniczna. Dlatego wystarczy

zauwa»y¢, »e:
dla − 1 < 1 < 2 mamy:

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 9.
Obliczy¢:
f) f (x) = x1 , x ∈ R \ {0}.

Chcemy pokaza¢, »e f nie jest monotoniczna. Dlatego wystarczy

zauwa»y¢, »e:
dla − 1 < 1 < 2 mamy:
1
f (−1) = −1, f (1) = 1, f (2) = ,
2

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 9.
Obliczy¢:
f) f (x) = x1 , x ∈ R \ {0}.

Chcemy pokaza¢, »e f nie jest monotoniczna. Dlatego wystarczy

zauwa»y¢, »e:
dla − 1 < 1 < 2 mamy:
1
f (−1) = −1, f (1) = 1, f (2) = ,
2

f (1) − f (−1) > 0, f (2) − f (1) < 0,

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

Zestaw 1 zadanie 9.
Obliczy¢:
f) f (x) = x1 , x ∈ R \ {0}.

Chcemy pokaza¢, »e f nie jest monotoniczna. Dlatego wystarczy

zauwa»y¢, »e:
dla − 1 < 1 < 2 mamy:
1
f (−1) = −1, f (1) = 1, f (2) = ,
2

f (1) − f (−1) > 0, f (2) − f (1) < 0,

z czego wynika, »e funkcja f nie jest monotoniczna.

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

5. Znale¹¢ dziedzin¦ naturaln¡ funkcji:

5n x


a) f (n) = , n ∈ N, g) f (x) = arcsin ,
3n−6 2

b) 2
g (x) = log (x − 1),
h) g (x) = arccos (2x ),
q
c) h(x) = log2 (1 + |x|), i) h(x) = log 1 2x−x+1
2
,
3
1
p
d) f (x) = |x − 3| − 2, j) f (x) = (e x − 1)− 2 ,
e) g (x) = √ 12 , k)
logx (x+1)
x −4 g (x) = x 2 −1
,

h(x) = 1 + 2 4 sin(x), e −x .
p
f) l) h(x) =

6. Niech A = (0, 1], B = (−1, 3) ∪ {8} oraz

a) f :R→R dana wzorem f (x) = 1 − x 2 ,

b) f :R→R dana wzorem f (x) = x 3 ,
c) f :R→R dana wzorem f (x) = |x − 3|,
x + 23 , gdy x ≤ 1

d) f :R→R dana wzorem f (x) = 2 .
−2x + 2, gdy x > 1
2
Naszkicowa¢ wykres funkcji f i wyznaczy¢ f (A) oraz f −1 (B).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

7. Naszkicowa¢ wykres funkcji:

a) f (x) = arcsin(x), k) g (x) = ctg (arctg (x)),

b) f (x) = arccos(x), l) f (x) = |sin(x)|,
c) f (x) = arctg (x),
m) f (x) = 3cos(x),
d) f (x) = arcctg (x),
n) f (x) = log 1 (x + 5),
e) g (x) = arcsin(sin(x)), 2
f) g (x) = sin(arcsin(x)), o) f (x) = −|ln(x)| + 2,
g) g (x) = arccos(cos(x)),
x
p) f (x) = 21 ,
h) g (x) = cos(arccos(x)),
i) g (x) = arctg (tg (x)),
q) f (x) = e −x ,
j) g (x) = ctg (arcctg (x)), r) f (x) = e |x+2| .

8. Obliczy¢:

a) 2 arcsin (− 12 ) + arctg (−1),

b) 3 arcsin( 21 ) + 2arccos(− 12 ),
√ √
c) arcsin( 12 ) + arccos(− 2
3
)
+ 3arctg (− 3),
√ √
d) arccos(− 23 ) + arcsin( 21 ) + 3arctg ( 3),
e) arcsin(1) + arccos(1) + arctg (1),
f) arcsin(−1) + arccos(−1) + arcctg (−1).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1

9. Zbada¢ monotoniczno±¢ funkcji:

a) f (x) = x + 4, i) f (x) = | 1x |, x ∈ (0, ∞),

b) f (x) = 2x − 3, j) f (x) = | 1x |, x ∈ (−∞, 0),
c) f (x) = −x + 1,
√
k) f (x) = − 1x , x ∈ (0, ∞),
d) f (x) = 2 x ,
√ l) f (x) = − 1x , x ∈ R \ {0},
e) f (x) = 3 x , m) f (x) = |x|,
f) 1
f (x) = , x ∈ R \ {0}, n)
x f (x) = |x|, x ≥ 0,
g) 1
f (x) = x
, x ∈ (0, ∞), o) f (x) = |x + 4|, x ∈ (−∞, −4],
h) f (x) = | 1x |, x ∈ R \ {0}, p) f (x) = |x − 2|, x ∈ (2, ∞).

Tomasz Gzella, Politechnika Gda«ska Analiza matematyczna sem. 1