2

CZYM JEST PSYCHOANALIZA?

Psychoanaliza jest nauką opartą na odkryciach Zygmunta Freuda, który w latach 1985-1939 w licznych artykułach opisał
swoje obserwacje kliniczne i wyjaśniające je koncepcje teoretyczne, ujmujące zasady psychicznego funkcjonowania
człowieka. Punktem wyjścia systemu stworzonego przez Freuda było odkrycie konfliktów psychicznych pomiędzy
nieświadomymi impulsami, a siłami wypierającymi lub modyfikującymi te impulsy. Freud odkrył, że tkwiące w nieświadomości
fantazje i dążenia, szukając dla siebie ujścia, przedostają się do świadomości w postaci różnych form ekspresji: wierzeń,
przeświadczeń, poglądów, koncepcji, sposobów reagowania i działania, snów, marzeń, a często również objawów
psychicznych i somatycznych. Freud zauważył, że uświadomienie impulsów i fantazji tkwiących u podłoża zarówno objawów
psychicznych, jak i innych fenomenów życia psychicznego, zastępuje bezrefleksyjne nawyki procesami myślowymi, które
umożliwiają rozwój niezbędnych funkcji aparatu psychicznego, takich jak m.in.: prawidłowa percepcja, pamięć, zdolność do
analizowania, syntetyzowania i symbolizowania.

3
WUNDERBLOCK
Czy znacie Pa stwo czarodziejski blok? Jest to zabawka, wielko ci kartki p pieru, na kt rej piszemy przy pomocy sztyftu i
cieramy zapis ruchem jednej r ki. Zygmunt Freud m gł j kupi w 1924 roku w wiede skim sklepie papierniczym.
Wunderblock składa si z kilku warstw: przezroczystego celuloidu, kartki pergam nu i tabliczki wosku. Pisz c, wywieramy
nacisk na celuloid, kt ry przekazuje go warstwie pergaminu, a ten łobi w wosku gł bokie bruzdy. Pojawiaj si na one na
powierzchni jako zapis. Przesuwaj c celuloidow płytk , przerywamy kontakt mi dzy woskiem a pergaminem i zapis znika.
Kiedy jednak spojrzymy pod wi tło, zobaczymy nieczytelne lady.
Freud u ył Wunderblocku jako metafory aparatu psychicznego, zdolnego z r wno do przyjmowania nowych wra e , jak i do
przechowywania dawnych w p staci trwałych lad w pami ciowych.

4
OBJAŚNIENIE MARZEŃ SENNYCH

5
PSYCHOPATOLOGIA ŻYCIA CODZIENNEGO

6
KLUCZOWE ELEMENTY TEORII
Nie wiadomo : ycie psychiczne wykracza poza to, czego jeste my wiadomi, r wnie poza to, co jest przed wiadome, czyli
mo liwe do u wiadomienia, gdyby my spr bowali o tym pomy le . Wi ksza cz naszego umysłu jest nie wiadoma i
dost pna jedynie poprzez psychoanaliz .
Do wiadczenia wczesnodzieci ce s mieszanin fantazji i rzeczywisto ci; charakteryzuj je nami tne pragnienia,
nieujarzmione impulsy oraz infantylne l ki. oddzielenie si od wa nego opiekuna mo e prowadzi do odczucia bezradno ci,
samotno ci i wystawienia na niebezpiecze stwo; miło do jednego rodzica mo e oznacza ryzyko utraty miło ci drugiego.
Rozw j psychoseksualny: Freud zauwa ył, e post puj ce dojrzewanie wok ł stref erogennych (usta, odbyt, genitalia) ł czy
si z przyjemno ciami i l kami do wiadczanymi w relacji z obiektami opieku czymi, kt re z kolei nadaj struktur rozwojowi
umysłu, często nazywanych perwersjami
Kompleks Edypa jest osiowym kompleksem dla wszystkich nerwic. Dziecko w wieku od czterech do sze ciu lat staje si
wiadome seksualnej natury relacji swoich rodzic w, z kt rej samo jest wykluczone. Pojawiaj si uczucia zazdro ci i
rywalizacji, z kt rymi musi sobie poradzi
Wyparcie jest sił , kt ra utrzymuje w nie wiadomo ci niebezpieczne fantazje zwi zane z nierozwi zanymi dzieci cymi
konfliktami.
Sny s spełnieniem pragnie . Najcz ciej wyra aj spełnienie infantylnych pragnie seksualnych i fantazji. Poniewa
pojawiaj si one jako absurdalne, dziwne i niesp jne sceny ujawnienie ich nie wiadomego znaczenia wymaga analizy. Freud
nazywał interpretacj sn w kr lewsk drog do nie wiadomo ci.
Przeniesienie jest powszechn tendencj ludzkiego umysłu do u ywania przeszłych do wiadcze jako matrycy postrzegania i
rozumienia nowych sytuacji. W psychoanalizie przeniesienie wyst puje, gdy pacjent postrzega analityka jak figur
rodzicielsk , z kt r mo e jak gdyby zn w w relacji z pierwotnym rodzicem, do wiadczy swoich podstawowych dzieci cych
konflikt w lub traum.
Wolne skojarzenia to pojawianie si my li, uczu i fantazji, gdy nie s one zahamowane restrykcjami poprzez strach, poczucie
winy i wstyd
Ego jest gł wn siedzib wiadomo ci, pełnomocnikiem umysłu, kt ry stosuje wyparcia, integruje i scala rozmaite impulsy
oraz tendencje zanim zostan wcielone w ycie.
Id to nie wiadoma cz umysłu, miejsce wypartych i nierozpoznawalnych lad w pami ciowych z wczesnych etap w ycia.
Superego to przewodnik i sumienie umysłu, zawiera w sobie zakazy i ideały, do kt rych trzeba aspirowa .

7
WSPÓŁCZESNE SZKOŁY
Klasyczni i wsp łcze ni freudy ci. Zygmunt Freud stworzył model umysłu na bazie kilku teoretycznych zało e : ycie
psychiczne aktywuje si dzi ki energii dw ch pierwotnych pop d w (w jego pierwszej teorii pop d w były to pop d seksualny
i samozachowawczy, w drugiej – pop dy ycia i mierci). Pop dy te reprezentuj dania ciała kierowane do umysłu i daj o
sobie zna poprzez wzbudzanie pragnie i potrzeb, kt re szukaj konkretnego obiektu by si zaspokoi . lady pami ciowe
ś
ś
ę
ś
ż
ś
ę
ó
ą
ó
ż
ś
ą
ś
ć
ą
ó
ę
ś
ś
ń
ć
ą
ó
ó
ś
ą
ó
ż
ą
ę
ó
ś
ó
ę
ś
ę
ę
ć
ż
ą
ó
ę
ś
ę
ń
ś
ą
ó
ą
ś
ę
o­
ę
a­
ś
ś
ą
ę
ś
ą
ę
ą
ę
ś
ę
ó
ś
ę
ż
ć
ą
ś
ń
ż
ó
ó
ń
ż
ą
ż
ś
ż
ć
ą
ą
ś
ó
ó
ó
ą
ś
ę
ś
ó
ś
ó
ę
ć
ą
ó
ę
ą
ę
ś
ś
ę
ś
ę
ć
ą
ś
ż
ż
ó
ś
ć
ę
ż
ó
ą
ś
ę
ś
a­
a­
ś
ń
ó
ó
ś
ś
ę
ó
ż
ą
ś
ę
i­
ą
ó
ć
ż
ó
ą
ę
ń
ż
ó
ń
ż
ś
ó
ć
ę
ą
ć
ę
ą
ę
ę
ń
ć
ę
ą
ó
ą
ć
ś
ć
Ś
ą
ą
ż
ś
ń
ę
ś
ś
ę
ż
ż
ę
ę
ę
ś
ń
ó
ż
ę
ę
ę
ż
ą
ś
ą
 tych interakcji nadaj struktur całemu umysłowi. W swoim pierwszym modelu Freud nazwał te systemy nie wiadomo ci ,
przed wiadomo ci i wiadomo ci ; w drugim m wił o ego, id i superego.
Psychoanaliza francuska została nakre lona na bazie my li Jacques Lacana. Jego wezwanie do powrotu do Freuda
rozpocz ło powa n debat i przepracowywanie osiowych koncepcji Freuda, ostatecznie ugruntowało tak e podstawow rol
freudowskiej metapsychologii w rozumieniu ludzkiej psychiki. To z kolei zaowocowało rozwojem nowej koncepcji teorii
uwiedzenia, z naciskiem na pop dy ycia i mierci oraz teori narcyzmu. Uznanie znaczenia teorii pop d w przyniosło nacisk
na seksualno , subiektywno , j zyk po dania i strukturalizuj c funkcj kompleksu Edypa.
Psychologia self, została stworzona w Stanach przez Heinza Kohuta, kt ry skupiał si na indywidualnym poczuciu Ja,
zwłaszcza w odniesieniu do rozwoju i regulacji narcyzmu. Podkre lał konieczn rol opieku czego rodzica (a p niej
analityka) w empatycznym odzwierciedlaniu stan w Ja dziecka. Z biegiem lat Kohut odrzucił freudowski model strukturalny
ego, id i superego, jak r wnie jego teori pop d w, a w zamian zaproponował sw j model tr jdzielnego self.
Psychoanaliza relacyjna, zapocz tkowana przez Stevena Mitchella w Stanach, odrzuca zakorzenion w biologii freudowsk
teori pop d w, proponuj c w zamian teori relacyjno/konfliktow , kt ra ł czy realne, zinternalizowane i wyobra one
interakcje z innymi. Osobowo pochodzi i jest zbudowana ze struktur odzwierciedlaj cych wyuczone interakcje oraz
oczekiwania wobec pierwotnego opiekuna. Poniewa pierwotn motywacj człowieka jest bycie w relacji z innymi, b dzie on
miał tendencj do odtwarzania i rozgrywania tych wzorc w relacyjnych przez całe ycie. Psychoanaliza polega na odkrywaniu
tych wzorc w i konfrontowaniu ich z tym, co jest spontaniczne oraz autentycznie wsp łtworzone w psychoanalitycznym
settingu pomi dzy analitykiem a pacjentem.

8
METODA I SETTING
Metoda. Psychoanaliza jest leczeniem słowem, w oparciu o metod swobodnych skojarze . W tej podstawowej zasadzie,
pacjent jest proszony o m wienie tego, co przychodzi mu do głowy, bez ogranicze takich jak kontekst, poczucie
przyzwoito ci, wstydu i winy czy innych zastrze e . Dzi ki stosowaniu si do tej zasady, procesy my lowe pacjenta dokonaj
zaskakuj cych powi za , ujawni wiadomie niedost pne poł czenia z pragnieniami oraz nakieruj na nie wiadome r dła
dotychczas nierozwi zywalnych konflikt w. Słuchaj c tych skojarze , analitycy poddaj si podobnemu procesowi
psychicznemu, zwanemu swobodnie zawieszon uwag , dzi ki kt remu pod aj za komunikatami pacjenta oraz odnotowuj
własne skojarzenia. Integracja tych r nych rodzaj w informacji jest gł wnie wewn trzn prac analityka, formuj cego obraz
wydarze . Dzi ki interwencjom analityka pojawia si nowe rozumienie cierpienia pacjenta. Wielokrotne stosowanie tych
nowych wgl d w do wielu podobnych sytuacji jest procesem przepracowywania. Dzi ki niemu ro nie zdolno pacjenta do
rozpoznawania proces w my lowych.
Setting. Wy ej opisan metod najlepiej stosowa w klasycznym settingu: pacjent wygodnie le y na kozetce, m wi c, co
przychodzi do głowy, bez rozpraszania si widokiem analityka, kt ry zwykle siedzi za kozetk . Pozwala to obydwu partnerom
analitycznego przedsi wzi cia na pełne wsłuchanie si i rozwa enie tego, co wydarza si w sesji: pacjent poczuje si
zanurzony w swoim wiecie wewn trznym, o ywi wspomnienia, powr ci do wa nych do wiadcze , om wi sny oraz stworzy
fantazje. Wszystko to b dzie cz ci analitycznej podr y, kt ra rzuci nowe wiatło na ycie pacjenta, jego histori i działanie
jego umysłu. Sesja analityczna zazwyczaj trwa 45 lub 50 minut. W celu ci głego pogł biania procesu analitycznego sesje
psychoanalityczne powinny odbywa si trzy, cztery lub pi dni w tygodniu. Mniejsza cz stotliwo ci sesji w tygodniu lub
u ycie krzesła zamiast kozetki b d czasami konieczne. Czas trwania analizy trudno przewidzie , na og ł zajmuje od trzech
do pi ciu lat.

10
WINNICOTT
Donald Winnicott opisał trzymaj ce rodowisko wystarczaj co dobrej matki, kt re pozwala umysłowi niemowl cia na
tworzenie reprezentacji self i innego. W przestrzeni po rednicz cej mi dzy niemowl ciem a matk dziecko wyszukuje oraz
tworzy obiekt przej ciowy, kt ry jest i nie jest matk . Wła nie ta po rednia lub potencjalna przestrze (pomi dzy subiektywnie
pojmowan rzeczywisto ci wewn trzn a obiektywnie postrzegan rzeczywisto ci zewn trzn ) b dzie w dalszym yciu
dost pna jako wewn trzna przestrze do wiadczania ycia, tworzenia nowych idei, pomysł w, obraz w, fantazji, sztuki i
tworzenia wielu aspekt w kultury. Je eli matka mo e empatycznie odpowiada na spontaniczne gesty niemowl cia, dziecko
nabuduje w sobie reprezentacj prawdziwego self, zdolnego do zabawy i kreatywno ci. Jednak e je li matka wci bł dnie
interpretuje gesty niemowl cia przez pryzmat własnych potrzeb, prawdziwe self dziecka pozostanie ukryte pod fałszywym self.
Ta osłona słu y przetrwaniu, ale w dalszym yciu mo e skutkowa poczuciem niezdolno ci do bycia prawdziwym.

11
KLEIN
Melanie Klein skonceptualizowała wczesne niemowl ctwo jako rozpoczynaj ce si od prymitywnych impuls w
do wiadczanych w ramach relacji obiektualnych. Skierowany do wewn trz pop d mierci jest do wiadczany jako atakuj ca
siła, wywołuj ca l ki prze ladowcze i anihilacyjne, kt re zostaj ulokowane na zewn trz self i prowadz do destrukcyjnych
impuls w wzgl dem frustruj cego obiektu (złej piersi), a nast pnie do l ku przed odwetem. Kontrast stanowi obiekt nios cy
zadowolenie (dobra pier ), kt ry jest idealizowany i odszczepiany od złego obiektu. Pierwsz faz nazywamy pozycj
paranoidalno-schizoidaln , „PS”. Charakteryzuj j
rozszczepienie, zaprzeczenie, omnipotencja i idealizacja. Rosn ca zdolno ego do integracji doprowadza do l k w
depresyjnych o to, e destrukcyjne impulsy uszkodziły dobry obiekt/pier . Wzbudza to pragnienie reparacji. T drug faz
nazywamy pozycj depresyjn , „D”. Wsp łcze ni kleini ci uznaj , e fazy te nie ograniczaj si do niemowl ctwa, lecz tworz
stał dynamik w umy le.

12
FREUD
Anna Freud nale y do tych, kt rzy skupili swoj uwag na pracy wiadomego i nie wiadomego Ego, jego szczeg lnej roli w
nie wiadomych obronach i ich działaniu hamuj cym procesy psychiczne. Postulowała istnienie wolnego od konfliktu obszaru
ego, kt ry odpowiada za kluczowe zadania, takie jak uwaga, kontrola motoryczna, logiczne my lenie, mowa, percepcja
sensoryczna i badanie rzeczywisto ci – wszystkie one s funkcjami yciowymi, kt re wt rnie mog by wci gni te w konflikt
neurotyczny. Poprzez systematyczne analizowanie obron pacjenta, psychoanaliza ma na celu wzmocnienie ego, by zwi kszy
ż
ś
ś
ą
ę
ę
ę
ś
ó
ó
ę
ń
ą
ą
ś
ę
ó
ż
ą
ą
ż
ś
ę
ó
ę
ę
ć
ó
ę
ę
ś
ż
ż
ą
ę
ą
ś
ą
ą
ż
ą
ś
ę
ą
ś
ś
ę
ą
ó
ó
ę
ó
ń
ś
ą
ś
ś
ę
ę
ę
ą
ą
ą
ó
ó
ś
ę
ś
ż
ą
ć
ó
ó
ę
ę
ś
ś
ę
ę
ę
ć
ą
ś
ą
ę
ą
ą
ę
ś
ę
ś
ą
ą
ż
ć
ó
ż
ń
ż
ś
ś
ą
ę
ę
ó
ż
ę
ą
ó
ś
ś
ż
ż
ę
ś
ą
ą
ą
ą
ż
ą
ó
ó
ó
ą
ń
ą
ć
ó
ż
ż
ż
ę
ę
ó
ó
ę
ą
ś
ą
ę
ż
ó
ś
ż
ę
ą
ś
ś
ę
ę
ę
ę
ó
ć
ę
ą
ą
ą
ą
ą
ą
ą
ć
ś
ó
ą
ó
ż
ś
ż
ś
ą
ą
ę
ż
ą
ó
ó
ó
ę
ą
ę
ę
ń
ę
ś
ó
ą
ś
ą
ą
ż
ą
ć
ś
ą
ć
ż
ę
ą
ó
ę
ż
ó
ś
ę
ś
ś
ę
ó
ą
ą
ę
ś
ę
ą
ż
ś
ą
ó
ę
ś
ą
ń
ó
ą
ń
ó
ę
ę
ą
ę
ń
ę
ę
ą
ą
ó
ć
ż
ą
ż
ą
ń
ś
ą
ę
ś
ą
ń
ą
ś
ś
ś
ę
ą
ś
ę
ć
ę
ó
ó
ó
ż
ą
ó
ś
ę
ę
ą
ś
ó
ś
ź
ć
ę
ę
ę
ą
ę
ó
ą
ó
ż
ś
ę
ę
ę
ą
ą
ą
ź
ą
ę
ę
ż
ż
ó
ą
ą
ó
ó
ę
ą
ą
ą
ę
ą
ę
ą
ć
zdolno do kontroli nad impulsami, rozwi zywania konflikt w oraz tolerowania frustracji i bolesnych uczu . Dodała do
czterech filar w freudowskiej metapsychologii aspekty genetyczny i adaptacyjny.

13
CO LECZYĆ?
• Zaburzenia lękowe: W terapii wglądowej, cel stanowi zrozumienie źródeł lęku pacjenta i jego
nieświadomych konfliktów, które mogą przyczyniać się do jego stanu.
• Zaburzenia afektywne: Depresja i inne zaburzenia nastroju mogą być skutkiem skomplikowanych procesów
psychicznych, które mają swoje korzenie w doświadczeniach z dzieciństwa. Terapie wglądowe pomagają
w zrozumieniu tych procesów, pomagając pacjentom zrozumieć i przetwarzać te nieświadome konflikty.
• Zaburzenia osobowości: Zaburzenia te, takie jak zaburzenie osobowości borderline, są często związane
z trudnościami w nawiązywaniu i utrzymaniu zdrowych relacji z innymi. Terapia wglądowa pomaga
pacjentom zrozumieć swoje nieświadome wzorce myślenia i zachowania, które utrudniają im życie.
• Problemy wynikające z traum i stresów pourazowych (PTSD): Osoby, które doświadczyły traumatycznych
zdarzeń, mogą cierpieć na PTSD. Przy pomocy terapii wglądowej, pacjenci mogą lepiej zrozumieć swoje
reakcje na traumę i pracować nad ich przetworzeniem.
• Zaburzenia odżywiania: Anoreksja, bulimia i inne zaburzenia odżywiania są często związane z niezdrowymi
przekonaniami o ciele i jedzeniu. Terapia wglądowa może pomóc pacjentom zrozumieć te przekonania
i skonfrontować się z nieświadomymi konfliktami, które mogą wpływać na ich zachowanie związane
z jedzeniem.
• Zaburzenia seksualne: Problemy z libido, funkcją seksualną, orientacją seksualną czy identyfikacją płciową
mogą powodować znaczące cierpienie. Przy pomocy terapii wglądowej, pacjenci mogą zrozumieć
i pracować nad swoimi problemami seksualnymi.
ś
ć
ó
ą
ó
ć