Professional Documents
Culture Documents
Wprowadzenie
Przeczytaj
Film samouczek
Sprawdź się
Dla nauczyciela
Jak zapisywać równania reakcji tlenków z wodą
i roztworami kwasów i wodorotlenków?
proste
mieszane
tlenki
np. OF2
nadtlenki np. Fe3O4 …
np. Na2O …
ponadtlenki
fluorki
np. H2O2 …
np. KO2 – …
Związki pierwiastków z tlenem
Mapa pojęć <math aria-label="pod tytułem">pt. Klasyfikacja tlenków ze względu na ich budowę
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
−II
Xn Om
gdzie:
obojętne, np. CO, SiO – nie ulegają reakcji z kwasami ani z wodnymi roztworami
wodorotlenków;
kwasowe, np. SO 2 :
reagują z wodnymi roztworami wodorotlenków, tworząc sole, np.:
SO 3 + 2 NaOH (aq) → Na 2 SO 4 + H 2 O
zasadowe, np. Na 2 O:
reagują z kwasami, tworząc sole, np.:
amfoteryczne, np. Al 2 O 3 :
reagują z mocnymi kwasami, np.:
Al 2 O 3 + 3 H 2 SO 4 → Al 2 (SO 4 ) 3 + 3 H 2 O
−
Al 2 O 3 + 2 K + + 2 OH − + 3 H 2 O → 2 K + + 2 [Al(OH) 4 ]
niereagujące z wodą;
reagujące z wodą.
kwasotwórcze – reagują z wodą, tworząc kwasy tlenowe, np.:
SO 3 + H 2 O → H 2 SO 4
Na 2 O + H 2 O → 2 NaOH
MgO + 2 H 3 O + → Mg 2+ + 3 H 2 O
Aby poprawnie zapisać takie równanie, konieczne jest zaznajomienie się z regułami
dotyczącymi tej formy zapisu. W formie jonów zapisuje się wszystkie substancje dobrze
rozpuszczalne (mocne kwasy, wodorotlenki będące mocnymi elektrolitami i sole), z kolei
związki takie jak:
tlenki,
słabe kwasy (np. H 2 SO 3 ),
słabe zasady (np. NH 3(aq) ),
trudno rozpuszczalne oraz nierozpuszczalne sole (np. PbSO 4 ),
trudno rozpuszczalne i nierozpuszczalne wodorotlenki (np. Cu(OH) 2 ),
trudno rozpuszczalne i nierozpuszczalne kwasy (np. H 2 SiO 3 ),
zapisuje się w formie cząsteczkowej. Ponadto, woda również jest zawsze zapisywana jest
w postaci cząsteczkowej – H 2 O.
Gdzie sprawdzić, czy otrzymany produkt będzie związkiem
trudno rozpuszczalnym lub nierozpuszczalnym w wodzie?
Po pierwsze należy zastanowić się, jaki charakter chemiczny ma dany tlenek, następnie
należy zapisać i uzgodnić równanie reakcji w formie cząsteczkowej, np.:
Al 2 O 3 + 3 H 2 SO 4 → Al 2 (SO 4 ) 3 + 3 H 2 O
Następnie należy sprawdzić, czy reagenty ulegają w roztworze wodnym dysocjacji jonowej
i zastosować się do przedstawionych reguł. Otrzymujemy pełny zapis równania reakcji
w formie jonowej pełnej:
3+
Al 2 O 3 + 6 H 3 O + + 3 SO 4 2− → 2 Al + 3 SO 4 2− + 9 H 2 O
Następnie należy skrócić jony, występujące po obydwu stronach równania. Dzięki temu
zapis równania w formie jonowej skróconej wygląda następująco:
+ 3+
Al 2 O 3 + 6 H 3 O → 2 Al + 9 H2 O
Jony, które usuwa się z zapisu równania reakcji, nie mają wpływu na jej przebieg.
Polecenie 1
Zapisz poniższe równania w formie cząsteczkowej, jonowej pełnej oraz jonowej skróconej:
Równania reakcji zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je
w wyznaczonym polu.
Słownik
tlenki
ładunek jonu, w jaki przekształciłby się atom danego pierwiastka, gdyby wszystkie
tworzone przez niego wiązania miały charakter jonowy
wodorotlenek
związek chemiczny zbudowany z jednego atomu (lub atomów) wodoru i reszty kwasowej
kwas tlenowy
związek chemiczny, zbudowany z jednego atomu (lub atomów) wodoru i reszty kwasowej
zawierającej atom (lub atomy) niemetalu i atom (lub atomy) tlenu
reakcja jonowa
Bibliografia
Encyklopedia PWN
www.rebusy.edu.pl/
Film samouczek
Polecenie 1
p
Tlenki to związki pierwiastka chemicznego z tlenem, w których tlen występuje na (- II)
l
stopniu utlenienia. Tlenki ulegają szeregowi reakcji chemicznych, wśród których dużą część
a
stanowią reakcje jonowe. Podczas tej części lekcji dowiesz się, w jaki sposób można zapisywać
y
równania reakcji tlenków z wodą oraz z roztworami kwasów i wodorotlenków.
_
c
Zapoznaj się z poniższymi filmami, a następnie wykonaj ćwiczenia.
i
r
c Film samouczek pt. Klasyfikacja tlenków ze względu na reaktywność względem wody,
l kwasów i zasad oraz formy zapisu równań reakcji chemicznych
e Źródło: Barbara Rolka, GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
_
o2
Film samouczek pt. Równania reakcji tlenków z wodą
u Źródło: Barbara Rolka, GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
t
l Film samouczek pt. Równania reakcji tlenków z roztworami kwasów
3
i Źródło: Barbara Rolka, GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
n
e Film samouczek pt. Równania reakcji tlenków z roztworami wodorotlenków
4
Źródło: Barbara Rolka, GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 1
Czy podane równanie reakcji jest poprawne? Jaki przykład soli byłby tutaj właściwy? Udziel
odpowiedzi na postawione pytania, wpisując odpowiedź w wyznaczonym polu.
N2 O5 + 2 OH− → 2 NO3 − + H2 O
Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je
w wyznaczonym polu.
Ćwiczenie 2
Zapisz w postaci jonowej pełnej równanie reakcji tlenku glinu z wodnym roztworem
wodorotlenku potasu. Przyjmij powstawanie związku koordynacyjnego o LK = 4.
Spośród podanych poniżej tlenków wybierz te, które reagują z wodą, a następnie zapisz
równania tych reakcji chemicznych w formie cząsteczkowej.
SrO
Al 2 O 3
CrO 3
Li 2 O
N2 O3
Cl 2 O 7
SiO 2
Wykorzystując tzw. zapis jonowy skrócony, napisz równania reakcji chemicznych I − VI.
Przyjmij, że w produktach reakcji oznaczonych numerami (V) i (VI) liczba koordynacyjna
wynosi odpowiednio 6 i 4.
Wybierz równanie reakcji, które jest odpowiednikiem zapisu poniższej reakcji w formie
jonowej pełnej.
Fe 2 O 3 + 3 H 2 SO 4 → Fe 2 (SO 4 ) 3 + 3 H 2 O
+ 2−
Fe 2 O 3 + 6 H 3 O + 3 SO 4 → Fe 2 (SO 4 ) 3 + 9 H 2 O
Fe 2 O 3 + 6 H 3 O + + 3 SO 4 2− → 2 Fe 3+ + 3 SO 4 2− + 9 H 2 O
− + 2− 2−
2 Fe 3+ + 3 O + 6 H3 O + 3 SO 4 → 2 Fe 3+ + 3 SO 4 + 9 H2 O
3+ 2−
Fe 2 O 3 + 3 H 2 SO 4 → 2 Fe + 3 SO 4 + 3 H2 O
Ćwiczenie 3 醙
3. Li 2 O + H 2 SO 4 → Li 2 SO 4 + H 2 O
Ćwiczenie 5 醙
Zapisz równania reakcji z tlenkiem, w wyniku których można otrzymać fosforan(V) potasu.
Podane reakcje zapisz w formie cząsteczkowej i odpowiedniej formie jonowej skróconej.
Ćwiczenie 7 難
− +
N 2 O 5 + 3 H 2 SO 4 → aX + 3 HSO 4 + H3 O
Scenariusz zajęć
Przedmiot: chemia
Temat: Jak w formie cząsteczkowej i jonowej zapisywać równania reakcji tlenków z wodą
i roztworami kwasów i wodorotlenków?
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony;
uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
Zakres rozszerzony
Cele operacyjne
Uczeń:
Strategie nauczania:
asocjacyjna.
dyskusja dydaktyczna;
analiza materiału źródłowego;
ćwiczenia uczniowskie;
technika zdań podsumowujących;
film samouczek.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Faza realizacyjna:
Faza podsumowująca:
Praca domowa:
Film samouczek może być użyty jako forma utrwalająca w podsumowaniu lekcji lub jako
forma wprowadzająca przed przystąpieniem do wykonywanych zadań.
Materiały pomocnicze: