Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ...... / 43 p.

Imię ..................................................................................

1 Na wykresie przedstawiono liczbę ludności świata ( ... / 2 p.)

i poszczególnych regionów w latach 1950–2019
oraz prognozy zmian do 2050 r.
Na podstawie wykresu oceń, czy podane
informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę
P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F – jeśli
jest fałszywe.
Według prognoz liczba ludności
1. Europy w 2050 r. przekroczy P F
4 mld.
Ponad połowę ludności Ziemi
2. stanowią obecnie mieszkańcy P F
Azji.
Liczba ludności Afryki
3. P F
systematycznie rośnie.
Spośród przedstawionych
na wykresie regionów najmniej
4. P F
mieszkańców ma obecnie
Ameryka Północna.

2 Przyporządkuj wymienionym państwom właściwe wartości współczynnika przyrostu naturalnego (1–2) ( ... / 3 p.)
oraz po dwa czynniki (A–D), które kształtują w nich wartości tego współczynnika.
Francja – ........................, Tanzania – ........................
1. 30,4‰ A. Rozpowszechniony model rodziny z jednym dzieckiem.
2. 1,9‰ B. Styl życia nastawiony na osiąganie indywidualnego sukcesu.
C. Dominujący model rodziny wielodzietnej.
D. Duża liczba młodych ludzi mogących zakładać rodziny.

3 Wykonaj odpowiednie obliczenia i uzupełnij tabelę. ( ... / 3 p.)

Współczynnik Współczynnik Współczynnik przyrostu

Nazwa państwa
urodzeń [‰] zgonów [‰] naturalnego [‰]

Stany Zjednoczone 12,0 8,7

Afganistan 32,9 26,4

Niemcy 11,2 −1,8

4 Ustal, w których podpunktach wymieniono przyczyny, a w których – skutki starzenia się społeczeństw. ( ... / 2 p.)
Zaznacz literę P obok przyczyn, a literę S – obok skutków.
A. Wzrost wydatków państwa na emerytury. P / S
B. Powszechność metod świadomego planowania rodziny. P / S
C. Odkładanie decyzji o posiadaniu potomstwa. P / S
D. Spowolnienie wzrostu gospodarczego państwa. P / S

JHLMNJDPOHJPMQ strona 1 z 8
5 ( ... / 2 p.)
W tabeli podano oczekiwaną długość trwania życia w
wybranych państwach w 2018 r. Oczekiwana długość
Państwo
a) Na podstawie danych zawartych w tabeli dokończ trwania życia [lata]
zdanie.
Im wyższy poziom rozwoju społeczno- Australia 83,3
-gospodarczego państwa, tym .....................
...................................................................... Czad 54,0
b) Porównaj średnią długość trwania życia w Polsce i w
innych krajach. Zapisz wniosek. Indie 69,4

Niemcy 81,2

Polska 78,5

6 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A lub B oraz jej uzupełnienie 1 lub 2. ( ... / 1 p.)
Cechą społeczeństwa starego jest
większości krajów
A. niski przyrost naturalny 1.
charakterystyczny afrykańskich.
wysoki odsetek osób w wieku dla wielu krajów wysoko
B. 2.
przedprodukcyjnym rozwiniętych.

7 Podkreśl poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 3 p.)

Współczynnik dzietności to liczba dzieci przypadająca na jedną parę małżeńską / kobietę w wieku
rozrodczym. Najwyższymi wartościami współczynnika dzietności charakteryzują się państwa o niskim /
wysokim poziomie rozwoju społeczno-
-gospodarczego. Ten współczynnik osiąga w nich wartości bliskie 1 / powyżej 5.
8 ( ... / 3 p.)
Wymień trzy czynniki przyrodnicze, które
ograniczają osadnictwo na obszarze ukazanym
na fotografii.

9 Podkreśl poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 2 p.)

Andrzej i Justyna podpisali z brytyjską firmą farmaceutyczną dwuletni kontrakt na pracę w Londynie. Po
przyjeździe do Wielkiej Brytanii staną się dla Brytyjczyków emigrantami / imigrantami, a ich wyjazd będzie
migracją stałą / czasową, wynikającą z czynników politycznych / ekonomicznych. Gdy po dwóch latach
wrócą do Polski, będą w niej nazywani reemigrantami / repatriantami.
10 Uzupełnij tabelę. Wpisz we właściwych miejscach litery (A–D) odpowiadające skutkom migracji w ( ... / 2 p.)
państwach emigracyjnych i państwach imigracyjnych.
A. Napływ specjalistów oraz taniej siły roboczej wpływający korzystnie na gospodarkę.
B. Wzrost liczby rozwodów.
C. Wzrost liczby konfliktów między cudzoziemcami a miejscową ludnością.
D. Spadek liczby bezrobotnych.
Skutki migracji Państwa emigracyjne Państwa imigracyjne
Pozytywne

Negatywne

JHLMNJDPOHJPMQ strona 2 z 8
11 Uzupełnij tekst. Wybierz właściwe odpowiedzi spośród podanych. ( ... / 3 p.)
Czarna odmiana człowieka to inaczej odmiana A / B / C. Dominuje ona w D / E / F. Należą do niej m.in. G /
H / I.

A. mongoloidalna D. Afryce G. Wietnamczycy

B. negroidalna E. Azji H. Etiopczycy
C. europeidalna F. Ameryce Południowej I. Peruwiańczycy

12 Określ, czy podane grupy ludności Polski są mniejszościami narodowymi czy mniejszościami ( ... / 2 p.)
etnicznymi.

A. Łemkowie. B. Białorusini. C. Niemcy. D. Karaiami.

Mniejszości narodowe: ......................... Mniejszości etniczne: .........................
13 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub ( ... / 2 p.)
literę F – jeśli jest fałszywe.
Zambo są potomkami przedstawicieli odmiany czarnej i odmiany żółtej
1. P F
amerykańskiej.
2. Aborygeni są przedstawicielami odmiany mongoloidalnej. P F
Wśród mniejszości etnicznych żyjących w Polsce najliczniejszą grupę stanowią
3. P F
Romowie.
4. Przedstawiciele różnych odmian człowieka różnią się jedynie kolorem skóry. P F

14 Uzupełnij tabelę. Wpisz obok wymienionych religii litery odpowiadające ich cechom (A–F) oraz podaj ( ... / 4 p.)
po jednym przykładzie kraju, w którym te religie dominują.
A. Jest najstarszą religią monoteistyczną.
B. Opiera się na czterech szlachetnych prawdach.
C. Celem jej wyznawców jest osiągnięcie nirwany oraz oświecenia.
D. Opiera się na wierze w jednego Boga (Jahwe).
E. Nie uznaje bogów.
F. Uznaje, że narodem wybranym są Żydzi.
Religia Cechy Kraj

Judaizm

Buddyzm

15 Skreśl w każdym zdaniu błędną informację i zapisz informację prawdziwą. ( ... / 2 p.)
A. Peru, Meksyk i Argentyna to kraje należące do latynoamerykańskiego kręgu kulturowego. Mówi się w
nich po portugalsku, a dominującą religią jest chrześcijaństwo.
Prawdziwa informacja: ...........................................................................
B. Rosja znajduje się w zachodnim kręgu kulturowym. Większość mieszkańców tego kraju posługuje się
językiem rosyjskim i wyznaje prawosławie.
Prawdziwa informacja: .............................................................................
16 Zaznacz punkt, w którym błędnie opisano procesy zachodzące obecnie na obszarach wiejskich w Polsce ( ... / 1 p.)
i na świecie.
A. Wraz z rozwojem gospodarczym maleje liczba mieszkańców wsi zatrudnionych w rolnictwie.
B. W wielu krajach na obszarach wiejskich dynamicznie rozwija się infrastruktura turystyczna.
C. Na terenach wsi położonych w pobliżu autostrad są lokalizowane przedsiębiorstwa i zakłady produkcyjne.
D. Na wsiach oddalonych od dużych ośrodków miejskich obserwuje się dynamiczny wzrost zaludnienia.

JHLMNJDPOHJPMQ strona 3 z 8
17 Ustal, w których podpunktach wymieniono przyczyny, a w których – skutki urbanizacji. Zaznacz literę ( ... / 2 p.)
P obok przyczyn, a literę S – obok skutków.
A. Większe możliwości znalezienia pracy i wyższe zarobki. P / S
B. Wzrost zanieczyszczenia środowiska. P / S
C. Łatwiejszy dostęp do opieki medycznej, edukacji, a także do różnych usług. P / S
D. Nasilanie się konfliktów na tle etnicznym, religijnym i kulturowym. P / S

18 ( ... / 2 p.)
Na schemacie przedstawiono jeden z typów zespołów
miejskich.
a) Podkreśl poprawne uzupełnienia zdań.
Na schemacie przedstawiono aglomerację monocentryczną /
policentryczną. Jej przykładem jest aglomeracja paryska /
Zagłębie Donieckie.
b) Podaj jedną cechę układu komunikacyjnego w tym typie
aglomeracji.

19 Schemat przedstawia rozmieszczenie ludności w mieście w poszczególnych fazach urbanizacji. ( ... / 2 p.)

Zapisz nazwy opisanych faz urbanizacji (A–B)

oraz numery, którymi te fazy oznaczono na
schemacie (1–4).
A. Szybki wzrost liczby mieszkańców przedmieść.
Faza urbanizacji – ............................
Numer na schemacie – .....................
B. Ponowny wzrost liczby ludności centrum miasta
w wyniku jego odnowy lub dostosowania do
potrzeb mieszkańców.
Faza urbanizacji – ............................
Numer na schemacie – .....................

JHLMNJDPOHJPMQ strona 4 z 8
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 43 p.
Imię ..................................................................................

1 Na wykresie przedstawiono liczbę ludności świata ( ... / 2 p.)

i poszczególnych regionów w latach 1950–2019
oraz prognozy zmian do 2050 r.
Na podstawie wykresu oceń, czy podane
informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę
P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F – jeśli
jest fałszywe.
Pod względem liczby ludności
1. Europa jest obecnie drugim P F
kontynentem na Ziemi.
W latach 1950–2019 liczba
2. ludności świata wzrosła około P F
trzykrotnie.
Według prognoz liczba ludności
3. Afryki w 2050 r. przekroczy 3 P F
mld.
Spośród przedstawionych
na wykresie regionów najmniej
4. P F
mieszkańców ma obecnie
Australia i Oceania.

2 Przyporządkuj wymienionym państwom właściwe wartości współczynnika przyrostu naturalnego (1–2) ( ... / 3 p.)
oraz po dwa czynniki (A–D), które kształtują w nich wartości tego współczynnika.
Niemcy – ........................, Niger – ........................
1. 37,9‰ A. Posiadanie dużej liczby dzieci jako gwarancja opieki na starość.
2. –1,8‰ B. Konsumpcyjny styl życia.
C. Powszechność modelu rodziny 2 + 1.
D. Model rodziny wielodzietnej oparty na tradycji i religii.

3 Wykonaj odpowiednie obliczenia i uzupełnij tabelę. ( ... / 3 p.)

Współczynnik Współczynnik Współczynnik przyrostu

Nazwa państwa
urodzeń [‰] zgonów [‰] naturalnego [‰]

Francja 11,2 9,3

Egipt 26,5 20,7

Ukraina 15,2 −5,6

4 Ustal, w których podpunktach wymieniono przyczyny, a w których – skutki starzenia się społeczeństw. ( ... / 2 p.)
Zaznacz literę P obok przyczyn, a literę S – obok skutków.
A. Spadek liczby urodzeń. P / S
B. Wydłużanie się średniej długości trwania życia. P / S
C. Wzrost wydatków państwa na ochronę zdrowia. P / S
D. Napływ siły roboczej z zagranicy. P / S

JHLMNJDPOHJPMQ strona 5 z 8
5 ( ... / 2 p.)
W tabeli podano oczekiwaną długość trwania życia w
wybranych państwach w 2018 r. Oczekiwana
a) Na podstawie danych zawartych w tabeli dokończ Państwo długość trwania
zdanie. życia [lata]
Im niższy poziom rozwoju społeczno-
-gospodarczego państwa, tym ............................ Egipt 71,8
.............................................................................. Japonia 84,5
b) Porównaj średnią długość trwania życia w Polsce i
w innych krajach. Zapisz wniosek. Niger 62,0

Norwegia 82,3

Polska 78,5

6 Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A lub B oraz jej uzupełnienie 1 lub 2. ( ... / 1 p.)
Cechą społeczeństwa młodego jest
wysoki odsetek osób w wieku
A. 1. większości krajów zachodniej Europy.
poprodukcyjnym charakterystyczny
dla wielu krajów o niskim poziomie rozwoju
B. wysoki przyrost naturalny 2.
społeczno-gospodarczego.

7 Podkreśl poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 3 p.)

Liczbę dzieci przypadającą na jedną kobietę w wieku rozrodczym określa współczynnik feminizacji /
dzietności. Najniższymi wartościami tego współczynnika charakteryzują się państwa o niskim / wysokim
poziomie rozwoju społeczno-
-gospodarczego. Osiąga on w nich wartości bliskie 1 / powyżej 5.
8 ( ... / 3 p.)
Wymień trzy czynniki przyrodnicze, które
ograniczają osadnictwo na obszarze ukazanym
na fotografii.

9 Podkreśl poprawne uzupełnienia zdań. ( ... / 2 p.)

Elżbieta nie mogła znaleźć pracy w Polsce, ale znalazła ją w Norwegii, w Oslo. Mieszka tam już 10 lat i nie
planuje powrotu do kraju. W swoim kraju ojczystym jest nazywana emigrantką / imigrantką, a jej wyjazd to
migracja stała / czasowa, wynikająca z czynników politycznych / ekonomicznych. Na początku XXI w. były
w Polsce tysiące takich osób jak Ela, dlatego nasz kraj zaliczano do grupy państw
imigracyjnych / emigracyjnych.

JHLMNJDPOHJPMQ strona 6 z 8
10 Uzupełnij tabelę. Wpisz we właściwych miejscach litery (A–D) odpowiadające skutkom migracji w ( ... / 2 p.)
państwach emigracyjnych i państwach imigracyjnych.
A. Wzrost zróżnicowania kulturowego społeczeństwa.
B. Znacznie częstszy rozpad rodzin spowodowany rozłąką z bliskimi.
C. Powstawanie izolowanych dzielnic zamieszkiwanych przez obcokrajowców.
D. Poprawa sytuacji finansowej rodzin pozostałych w kraju ojczystym.
Skutki migracji Państwa emigracyjne Państwa imigracyjne

Pozytywne

Negatywne

11 Uzupełnij tekst. Wybierz właściwe odpowiedzi spośród podanych. ( ... / 3 p.)

Żółta odmiana człowieka to inaczej odmiana A / B / C. Dominuje ona w D / E / F. Należą do niej m.in. G / H
/ I.

A. mongoloidalna D. Afryce G. Nigeryjczycy

B. negroidalna E. Azji H. Albańczycy
C. europeidalna F. Australii I. Tajowie

12 Określ, czy podane grupy ludności Polski są mniejszościami narodowymi czy mniejszościami ( ... / 2 p.)
etnicznymi.

A. Ukraińcy. B. Romowie. C. Tatarzy. D. Słowacy.

Mniejszości narodowe: ......................... Mniejszości etniczne: .........................
13 Oceń, czy podane informacje są zgodne z prawdą. Zaznacz literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub ( ... / 2 p.)
literę F – jeśli jest fałszywe.
Metysi są potomkami przedstawicieli odmiany białej i odmiany żółtej
1. P F
amerykańskiej.
2. Indianie są przedstawicielami odmiany negroidalnej. P F
Wśród mniejszości narodowych żyjących w Polsce najliczniejszą grupę
3. P F
stanowią Niemcy.
4. Rasiści twierdzą, że wszystkie odmiany człowieka są równe. P F

14 Uzupełnij tabelę. Wpisz obok wymienionych religii litery odpowiadające ich cechom (A–F) oraz podaj ( ... / 4 p.)
po jednym przykładzie kraju, w którym te religie dominują.
A. Jest religią politeistyczną.
B. Doktryny jej wiary są zapisane w Koranie.
C. Istotne znaczenie dla wyznawców ma wiara w reinkarnację i karmę.
D. Opiera się na wierze w jednego Boga.
E. Wyznawcy odbywają pielgrzymkę do Mekki.
F. Według wyznawców kąpiel w Gangesie ma moc oczyszczania z grzechów.
Religia Cechy Kraj

Hinduizm
Islam

15 Skreśl w każdym zdaniu błędną informację i zapisz informację prawdziwą. ( ... / 2 p.)
A. Stany Zjednoczone, Austria i Wielka Brytania to kraje należące do zachodniego kręgu kulturowego.
Mieszkańcy tych państw posługują się językiem angielskim, a dominująca religią jest w nich chrześcijaństwo.
Prawdziwa informacja: .............................................................................
B. Egipt znajduje się w afrykańskim kręgu kulturowym. Mieszkańcy tego kraju posługują się językiem
arabskim i w przeważającej części są wyznawcami islamu.
Prawdziwa informacja: ............................................................................

JHLMNJDPOHJPMQ strona 7 z 8
16 Zaznacz punkt, w którym błędnie opisano procesy zachodzące obecnie na obszarach wiejskich w Polsce ( ... / 1 p.)
i na świecie.
A. Coraz więcej mieszkańców wsi odchodzi od działalności typowo rolniczej na rzecz obsługi ruchu
turystycznego.
B. W krajach Europy Zachodniej obserwuje się spadek liczby gospodarstw wiejskich.
C. We wsiach położnych w pobliżu miast obserwuje się znaczny spadek zaludnienia.
D. Wsie położone w pobliżu miast coraz bardziej upodabniają się do obszarów miejskich.
17 Ustal, w których podpunktach wymieniono przyczyny, a w których – skutki urbanizacji. Zaznacz literę ( ... / 2 p.)
P obok przyczyn, a literę S – obok skutków.
A. Wzrost kosztów utrzymania. P / S
B. Chęć poprawy warunków życia. P / S
C. Wzrost zapotrzebowania na niewykwalifikowaną i tanią siłę roboczą w przemyśle i usługach. P / S
D. Powstawanie i niekontrolowany rozrost dzielnic nędzy. P / S

18 ( ... / 2 p.)
Na schemacie przedstawiono jeden z typów zespołów miejskich.
a) Podkreśl poprawne uzupełnienia zdań.
Kilka równorzędnych ośrodków miejskich tworzy aglomerację
monocentryczną / policentryczną. Do miast wchodzących w skład
aglomeracji tego typu należy Moskwa / należą Katowice.
b) Podaj jedną cechę układu komunikacyjnego w tym typie
aglomeracji.

19 Schemat przedstawia rozmieszczenie ludności w mieście w poszczególnych fazach urbanizacji. ( ... / 2 p.)

Zapisz nazwy opisanych faz urbanizacji (A–B)

oraz numery, którymi te fazy oznaczono na
schemacie (1–4).
A. Przenoszenie się ludności na obszary
podmiejskie.
Faza urbanizacji – .............................
Numer na schemacie – ......................
B. Zwiększanie się liczby ludności miasta,
szczególnie w jego centrum.
Faza urbanizacji – .............................
Numer na schemacie – ......................

JHLMNJDPOHJPMQ strona 8 z 8