TRNG I HC NGN HNG TPHCM

ti tiu lun :

CUC I THOI GIA MN NHO GIO V TC GI V GIO DC

Hc vin : Chu nh Linh Lp : Cao hc 13B2 n v cng tc: Trng i hc Ngn hng TP.HCM

TP.HCM, thng 12 nm 2011

LI M U
Trung Hoa l mt trong nhng ci ni ca vn minh nhn loi, nn vn minh ny tri qua hn 4000 nm pht trin lin tc vi nhiu pht minh, pht kin v i trong mi lnh vc nht l trong quan nin Trit hc gn lin vi i sng thng nht ca con ngi. Cc quan nim Trit hc khc nhau c mi lin h iu chnh mi hot ng ca chnh con ngi trong x hi, v t ty vo trit l ring m hnh thnh nhiu hc thuyt gn lin vi gio phi tn gio khc nhau. Trong s hc thuyt ny phi k n trc ht l Trit hc Nho gio. Nho theo hn t, do ch Nhn v ch Nhu ghp li. Nhn l ngi, Nhu l cn dng. Vy, Nho l hng ngi lun lun c cn dng gip ch cho nhn qun x hi bit cch n sao cho hp lng ngi l l Tri. Ngoi ra, ch Nhu cn c ngha l ch i, tc l ngi tr thc ch i ngi ta cn dng gi n th em ti ra gip i. Sch Php Ngn c cu : Thng Thin nh a vit Nho. Ngha l : Ngi bit r Thin vn, a l, th mi gi l Nho. Phm nhng ngi Nho hc th chuyn v mt p dng thc t, ch khng ch trng v mt l tng. Bi vy, t xa n nay, h l nhng ngi sn sng nhp th cuc, gnh vc vic i, lm ch nc li dn, khc hn vi nhng tu s Pht gio hay Lo gio, ch bit xut th, lo tu thn c thin k nhn1 H thng ca Nho gio th theo ch ngha :Thin a Vn vt ng nht th, ngha l : Tri t v mun vt u ng mt th vi nhau. Phng php ca Nho gio l chng lun, ly Thin l lu hnh lm cn bn. Nh vy, hc thuyt ca Nho gio c 3 iu ct yu : mt l, v tn ngng lun lun tin rng Tri v ngi tng quan ln nhau; hai l, v thc hnh - ly s thc nghim chng minh lm trng; v tr thc - ly trc gic lm ci khiu soi ri tm hiu s vt.
1

Trch li bn lun ca tu s o Cao i v Nho gio

Nu ai hiu tng tn tn ch ca Nho gio th u cng nhn Nho gio l mt tn gio rt cao minh ca nhn loi. S cao minh bt ngun t trit l Trit hc v s gio dc lin tc ca gio phi ny. Tht khng ngoa khi ni rng, Nho gio coi trng s hc ca mi bn thn, s hc phi c thc nghim, s hc em ti gip sc, s hc sng hp l Tri t v hp lng Ngi. Ngc bt trc bt thnh kh, nhn bt hc bt tri o l mt l thng tnh trong qu trnh gio dc ca Nho gio. Tiu lun ny c thc hin nhm lm r tng tn bn cht ca gio dc trong trit l Nho hc, cng nh phc tho tnh thi i ca t tng Nho gio trong s nghip gio dc hin i. Ni dung ca tiu lun gm 3 phn : Phn 1 : Khi qut hiu bit v Nho gio v nhng t tng ca Nho gio trong gio dc. Phn 2 : Cuc i thoi gia mn Nho gio v tc gi v gio dc. Phn 3 : Kt lun.

PHN 1 MT S T TNG CHNH CA NHO GIO

Ct li ca Nho gio l Nho gia. l mt hc thuyt chnh tr nhm t chc x hi. t chc x hi c hiu qu, iu quan trng nht l phi o to cho c ngi cai tr kiu mu - ngi l tng ny gi l qun t (qun = k lm vua, qun t = ch tng lp trn trong x hi, phn bit vi "tiu nhn", nhng ngi thp km v i v x hi; sau "qun t" cn ch c phm cht o c: nhng ngi cao thng, phm cht tt p, phn bit vi "tiu nhn" l nhng ngi thiu o c hoc o c cha hon thin. iu ny c th c l gii bi i tng m Nho gio hng n trc tin l nhng ngi cm quyn). tr thnh ngi qun t, con ngi ta trc ht phi "t o to", phi "tu thn". Sau khi tu thn xong, ngi qun t phi c bn phn phi "hnh o" (o khng n gin ch l o l. Nho gia hnh dung c v tr c cu thnh t cc nhn t o c, v o y bao cha c nguyn l vn hnh chung ca v tr, vn l nguyn l l nhng nguyn l o c do Nho gia xng (hoc nh h t nhn l pht hin ra) v cn phi tun theo. Tri ging mnh lm vua cho k no c o, tc l nm c o tri, bit s mnh tri. o vn hnh trong v tr khi ging vo con ngi s c gi l Mnh). Cn

phi hiu c s trit l ca Nho gio mi nm c logic pht trin v tn ti ca n.

Tu thn

Khng T t ra mt lot Tam Cng, Ng Thng, Tam Tng, T c... lm chun mc cho mi sinh hot chnh tr v an sinh x hi. Tam Cng v Ng Thng l l o c m nam gii phi theo. Tam Tng v T c l l o c m n gii phi theo. Khng T cho rng ngi trong x hi gi c Tam Cng, Ng Thng, Tam Tng, T c th x hi c an bnh.
Tam Cng: ba mi quan h qun thn (vua ti), ph t (cha con), phu

th (v chng). 1. Qun thn: Trong quan h vua ti, vua thng pht cng minh, ti trung thnh mt d. 2. Cha con:Cha hin con hiu. Cha c ngha v nui dy con ci,con phi hiu v nui dng cha khi cha v gi 3. V chng: Chng phi yu thng v i x cng bng vi v;v chung thy tuyt i vi chng
Ng Thng: Ng l nm; Thng l hng c; Ng Thng l nm iu

phi hng c trong khi i, gm: Nhn, Ngha, L, Tr, Tn. 1. Nhn: Lng yu thng i vi mun loi vn vt. 2. Ngha: C x vi mi ngi cng bnh theo l phi. 3. L: S tn trng, ha nh trong khi c x vi mi ngi. 4. Tr: S thng bit l l, phn bit thin c, ng sai. 5. Tn: Gi ng li, ng tin cy.
Tam Tng: Tam l ba; Tng l theo. Tam tng l ba iu ngi ph n

phi theo, gm: "ti gia tng ph, xut gi tng phu, phu t tng t" 1. Ti gia tng ph: ngha l, ngi ph n khi cn nh phi theo cha, 2. Xut gi tng phu: lc ly chng phi theo chng, 3. Phu t tng t: nu chng qua i phi theo con"
T c: bn tnh nt tt ngi ph n phi c, l: Cng - Dung - Ngn -

Hnh.

1. Cng: kho lo trong vic lm. 2. Dung: ha nh trong sc din. 3. Ngn: mm mi trong li ni. 4. Hnh: nhu m trong tnh nt. Ngi qun t phi t ba iu trong qu trnh tu thn: * t o. o c ngha l "con ng", hay "phng cch" ng x m ngi qun t phi thc hin trong cuc sng. "t o trong thin h c nm iu: o vua ti, o cha con, o v chng, o anh em, o bn b" (sch Trung Dung), tng ng vi "qun thn, ph t, phu ph, huynh , bng hu". chnh l Ng thng, hay Ng lun[1]. Trong x hi cch c x tt nht l "trung dung". Tuy nhin, n Hn nho ng lun c tp chung li ch cn ba mi quan h quan trng nht c gi l Tam thng hay cn gi l Tam tng. * t c. Qun t phi t c ba c: "nhn - tr - dng". Khng T ni: "c ca ngi qun t c ba m ta cha lm c. Ngi nhn khng lo bun, ngi tr khng nghi ngi, ngi dng khng s hi" (sch Lun ng). V sau, Mnh T thay "dng" bng "l, ngha" nn ba c tr thnh bn c: "nhn, ngha, l, tr". Hn nho thm mt c l "tn" nn c tt c nm c l: "nhn, ngha, l, tr, tn". Nm c ny cn gi l ng thng. * Bit Thi, Th, L, Nhc. Ngoi cc tiu chun v "o" v "c", ngi qun t cn phi bit "Thi, Th, L, Nhc". Tc l ngi qun t cn phi c mt vn vn ha ton din.

Hnh o

Sau khi tu thn, ngi qun t phi hnh o, tc l phi lm quan, lm chnh tr. Ni dung ca cng vic ny c cng thc ha thnh "t gia, tr quc, bnh thin h". Tc l phi hon thnh nhng vic nh - gia nh, cho n ln tr quc, v t n mc cui cng l bnh thin h (thng nht thin h). Kim ch nam cho mi hnh ng ca ngi qun t trong vic cai tr l hai phng chm: * Nhn tr. Nhn l tnh ngi, nhn tr l cai tr bng tnh ngi, l yu ngi v coi ngi nh bn thn mnh. Khi Trng Cung hi th no l nhn th

Khng T ni: "K s bt dc, vt thi nhn - iu g mnh khng mun th ng lm cho ngi khc" (sch Lun ng). Nhn c coi l iu cao nht ca lun l, o c, Khng T ni: "Ngi khng c nhn th l m lm g? Ngi khng c nhn th nhc m lm g?" (sch Lun ng). * Chnh danh. Chnh danh l mi s vt phi c gi ng tn ca n, mi ngi phi lm ng chc phn ca mnh. "Danh khng chnh th li khng thun, li khng thun tt vic khng thnh" (sch Lun ng). Khng t ni vi vua T Cnh Cng: "Qun qun, thn thn, ph ph, t t - Vua ra vua, ti ra ti, cha ra cha, con ra con" (sch Lun ng). chnh l nhng iu quan trng nht trong cc kinh sch ca Nho gio, chng c tm gi li trong chn ch: tu thn, t gia, tr quc, bnh thin h. V n lt mnh, chn ch ch nhm phc v mc ch cai tr m thi. Qun t ban u c ngha l ngi cai tr, ngi c o c v bit thi, th, l, nhc. Tuy nhin, sau ny t cn c th ch nhng ngi c o c m khng cn phi c quyn. Ngc li, nhng ngi c quyn m khng c o c th c gi l tiu nhn (nh dn thng). Trong Nho gio rt ch trng o lm ngi. Phi ni o lm ngi ca Khng T dy l o lm ngi trong x hi phong kin. Chng ta u bit l trong x hi c giai cp th nhng nguyn tc nh gi hnh vi ca con ngi, phm hnh ca con ngi trong mi quan h vi ngi khc v trong mi quan h vi nh nc, T Qucu mang tnh giai cp r rt v c tnh cht lch s. Nhng quan nim v o c iu thin, iu c thay i rt nhiu t dn tc ny ti dn tc khc, t thi i ny ti thi i khc, n ni thng thng tri ngc nhau (Enghen) Nhng quan nim o c m Khng T ra khng phi l vnh cu, nhng c nhiu phng chm x th, gip ng sng gia by lang si m vn gi c tm hn cao thng, nhn cch trong sng, suy n cng o lm ngi y bao gm hai ch nhn ngha. Khng T ging ch Nhn cho hc tr khng lc no ging lc no, nhng xt cho k, ct ty ca ch Nhn l lng thng ngi v cng chnh l Khng

T ni i vi ngi nh i vi mnh, khng thi hnh vi ngi nhng iu m bn thn khng mun ai thi hnh vi mnh c. Hn na ci mnh mun lp cho mnh th phi lp cho ngi, ci g mnh mun t ti th phi lm cho ngi t ti, phi gip cho ngi tr thnh tt hn m khng lm cho ngi xu i ( Lun ng). Ngha l l phi, ng hay, vic ng. Mnh T ni nhn l lng ngi, ngha l ng i ngay thng ca ngi Nhn l ci nh ca ngi, ngha l ng i ngay thng ca ngi n i Hn nho, ng Trng Th ua nhn ngha vo ng thng. Tam cng ng thng tr thnh ging mi tr ct ca l gio phong kin. sang Tng nho, hai ch nhn ngha cng b tru tng ha. Cc nh Tng nho cn c vo thuyt thin nhn hp nht khoc cho hai ch nhn ngha sc thn siu hnh. Tri c l ngi c tnh bm th tri. c ca tri c 4 iu: nguyn, hnh, li, trinh; c ca ngi c nhn, ngha, l tr. Bn c ca ngi tng cm vi c ca tri. H thng ha li mt cch tm tt hai ch nhn ngha mt s thi im pht trin ca Nho gio nh trn, ta c th kt lun hai ch nhn ngha ca Nho giaoslaf khi nim thuc phm tr o l, ni dung tng thi k c thm bt nhng cn bn vn l nhng l gio phong kin khng ngoi mc ch duy nht l rng but con ngi vo khun kh php l Nho gio phc v quyn li ca giai cp phong kin. Trong qu trnh pht trin cng ngy n cng b tru tng ha trn quan im siu hnh. Tuy nhin quan im o c ca Nho gio qu l c rt nhiu im tch cc. Mt trong nhng c im l t r vn ngi qun t, tc l ngi lnh o chnh tr phi c o c cao c, d nguyn tc y khng c thc hin trong thc t n vn l mt im lm ch da cho nhng s phu u tranh. Nho gio to ra cho k s mt tinh thn trch nhim cao c vi x hi.

PHN 2 CUC I THOI GIA MN NHO GIO V TC GI V GIO DC

Khng t l nh t tng Trung Quc c i c vai tr to ln trong lch s gio dc ca th gii. ng li cho nhn loi nhng li dy bo qu bu v nhng t tng trit l su sc, m tng giai on lch s c th vi nhn t con ngi l trung tm th ngi ta li cng pht hin cha ng nhng yu t tch cc, tin b lun cn gi tr trong s nghip gio dc. Tri qua hn 4000 nm, nhng sc lan ta v chn lc nhng t tng trit hc Nho gio ang c k tha mt cch hiu qu. Ngy nay, khng cn ci gi l mn ca Nho gio, bi Vit Nam Nho gio khng tn ti nh mt tn gio hin hu m n ch tn ti trong nim ca nhng ngi tr thc. nim c c kt v chn lc t nhng t tng bt h ca Nho gio v thng qua qu trnh gio dc dn dn tr thnh quan nim. hiu r v t tng gio dc ca Nho gio nh hng n x hi hin nay nh th no? Cng nh git mnh khi thy, trong nim ban u ca mt ngi tr thc, dng nh lun tn ti nhng t tng trit hc Nho gio y uyn thm? Di y l cuc i thoi gia mn Nho gio v tc gi v gio dc.
-

Tc gi : Trit l gio dc l ci nn tng to dng mt h thng gio dc, ng thi l tn ch thc hin gio dc. Trong x hi hin i v

p ng cc nhu cu pht trin, h thng gio dc s o to nhng con ngi nh th no? Nhng ngi t duy t ph, bn lnh, c lp vi nhng kin thc chuyn mn r rng, c th v uyn thm hay lp ngi l thuc, sao chp, d sai khin v thc dng vi nhng kin thc chuyn mn r rng, c th nhng mang tnh sao chp. Vy, trc khi ni n gio dc, cn phi ni n trit l gio dc mt kim ch nam xuyn sut qu trnh s nghip gio dc?
-

Mn Nho gio : Nho gio c cu : tin hc l, hu hc vn v nhn chi s tnh bn thin. Vy, con ngi sinh ra lun cha nhn thc nhng g thy, nhng g nghe, nhng g rnn gio dc l iu quan trng. C gio dc th con ngi mi iu chnh mi hnh ng sao cho tinh tng hp l Tri t, con ngi khng hc mi mi l ngi v minh, mi mi l tiu nhn. c Khng t rt r rng trong trit l Nho gio, l l gc ca con ngi, dng l hm dng tnh tnh con ngi; dng l thch hp vi o Trung Dung; dng l nh l tri phi, tnh thn s v trt t trn di phn minh; dng l tit ch lng t dc. Vy, l l ci c trc, c l ri mi hc vn chng phi l tin hc l, hu hc vn l g.

Tc gi : Nho gio tn ch l l gc ca con ngi. Nn gio dc t l m ra, sau mi n vn v. C th hiu, trit l gio dc ca nho gio l l, con ngi c l s ph b li v minh i n ci ch minh. L iu chnh mi hnh ng ca con ngi, hng con ngi n ci Chn Thin M, nhng song hnh vi l lun tn ti ci Vn, ci V ch nn chi b iu ny.

Tc gi : Con ngi bt u hc t u? Gi nh, con ngi hiu r l ngha, bi trong x hi Vit Nam, l ngh lun c trn trng gn gi. N c coi nh mt truyn thng qu bu m bit bao th h gi gn nh :bu i thng ly b cng. Tuy rng khc ging nhng chung mt

gin, cng cha nh ni Thi Sn, ngha m nh nc trong ngun chng ra, tn s trng oCon ngi thi i ny ch bit s hc tht s bt u t nm lp 1 cho n khi thnh Tin S, nhng c ai bit rng ch l tin trnh hc tp. Chnh trong tm khm ca ngi hc, h dng nh ang lc li, h khng bit hc bt u t u, hc lm g?
-

Mn Nho gio : Ci quan trng trong s hc l nh hng c cho con ngi. Hc l mt tin trnh khng ngng, chng phi L Nin cng ni :hc, hc na, hc mi sao!. Ci hc khc vi ci v hc l nh hng con ngi i n ci ch minh (nh tc gi cp trn), t ci ch minh s gip con ngi hiu r hc lm g? Cn ci s hc phi bt u t Tu thn. c Khng t ni v Tu thn thng qua tm iu mc nh sau v thc hin theo th t : Cch vt : cch ly s vt quan st r rng. Tri tr : nghin cu n tn gc r vn . Thnh : rn luyn ch thnh tht, dng mnh. Chnh tm : thanh lc tm hn thot khi s nhim ca vt dc. Tu thn : sa i nhng iu sai lm ca mnh. T gia : sp t vit gia nh cho ng php. Tr quc : ly nhn ngha, ly chn chnh tr dn. Bnh thin h : em li thanh bnh, hnh phc cho ton dn.

Tc gi: Tha, tm iu mc tht ngha. Nhng xt thy cn phi chnh sa vi ph hp hn cho thi i mi ny, nht l tr quc, bnh thin h. Bi d dn n t tng lch lc, tr quc v bnh thin h ngy nay c th hiu n gin hn l cng hin ti tr v sc lc cho x hi, cng ng

v t nc. i vi x hi hin i, s hc i n ci ch minh l ng, nhng bn cnh cng l nhu cu cp thit ca mi t nc. Phi tr bt hng, hc cuc sng tt p hn; hc cng hin xy dng gia nh, t nc; hc ci to x hi loi ngi
-

Tc gi : Hin nay, mt s t nc hon ton khng c ti nguyn nhng vn tr nn giu c v mt s khc, ti nguyn ch mc va va, cng tin xa trn cn ng thnh vng. Ti sao nh vy? V b n cu tr li l chin lc pht trin da trn tp trung cho gio dc v cht xm cao cp. Thay i s phn t gio dc?

Mn Nho gio : Sau khi ginh li c ngi bu t tay anh em trong nh, vua T Hon Cng chnh n triu thn v c vi iu trn tr nn mi vi Qun Trng tng quc nc T thi Chin Quc. Vua T hi Qun Trng, lm th no tr quc? Qun Trng p, tr quc ct yn dn, dn m no quc hng thnh, mun dn m no th phi chm lo pht trin kinh t, bn cnh nng cao dn tr bng l ngh v vn v. Khi kinh t vng ri xong dng qun i, trong qun i ct t l k lut nghim minh. Nhng trc ht th phi nht nhn nh quc, chiu i hin ti l chui u tin ca mt xch . Vy thi xa, xu hng chiu hin i s gip quc gia hng thnh khng t, nn ngy nay iu chng g l l!

Tc gi : ch tch H Ch Minh c cu : ngi c ti m khng c c l ngi v dng, ngi c c m khng c ti th lm vic g cng kh. Nn chng, ti c song hnh, quay li ci ch trng ch L trong gio dc ca Nho gio ng trc ci tr. Liu c qu h thp ci tr khi m khng c tr th lm vic g cng kh?

Mn Nho gio : V phng din gio dc ct ly ci Thin oan v ti ch ci c oan. Ngi no thc hin nm iu : Nhn, L, Ngha, Tr, Dng, th l ngi qun t c ci phm gi rt tn qu. Vic gio dc

ca Nho gio ly c dc lm gc v ly Tr dc lm ngn. Ci gc c bn th ci ngn mi ti tt. C c dc th ngha l thm tha vo lng ngi ta, lm cho ngi ta b ci bng gian t. Thm vo , phi tip thu ci Tr dc vo ch khim khuyt t Tm Tr hi ha. l ct cch nh cao ca ngi qun t. Vy, ngi c c l tt nhng kh l nguyn kh, vn ti ca quc gia. Nn ht phi Tm Tr iu ha tin ha.
-

Tc gi : Vit Nam trong thi i mi i mt rt nhiu thch thc. Trong , ni cm hn c l s bt cp trong s nghip gio dc, n ni ch ny c bo ch m x di nhiu gc nhn hiu r thc trng, tnh hnh cng nh ra nhng gii php nng cao cht lng v hiu qu o to gio dc. Tuy nhin, hu ht u lng tng khi bt tay thc hin n v phng php trin khai c th.

Mn Nho gio : S nghip gio dc nn nhn di ba phng din : mc tiu, ni dung v phng php gio dc. Nho gio rt r rng trong trit l v gio dc con ngi, ng thi ni dung v phng php rt c th. Nho gio hng con ngi n t o, t c, bit hiu kinh th l - nhc, thng qua T th (Kinh Dch, Kinh Th, Kinh Xun Thu, Kinh Thi, Kinh L Nhc), Ng kinh (Lun Ng, i Hc, Trung Dung, Mnh T). Mc ch cui cng ca Nho gio l tc ra nhng con ngi hiu r L Nhc, c x ph hp l t Tri v lng Ngi, ht lng v dn v nc v vua

Tc gi : Vy, chn hng gio dc l hon thin trit l gio dc v ci to h thng o to vi nhng ni dung v phng php tin tin ln ph hp vi bn sc vn ha dn tc Vit Nam. Trong t duy t ph ca ngi Nht, lun tn ti 7 nguyn tc t duy, nguyn tc u tin cng l quan trng nht, mi vn lun khc nhau c o. Nguyn tc ny ch ra rng, qu trnh hc hi nhng nn gio dc thnh cng ca quc t l

iu nn lm nhng phi nh khi ng dng rp khun, cng nhc th s khng th thnh cng bi mi vn lun khc nhau. Chng ta nn i tm kim m hnh gio dc hin i ph hp nht vi x hi, con ngi Vit Nam, mi m hnh u ch l ngun tham kho. V bi hc dng nc, gi nc t ngn xa u cho thy : nht nhn nh quc, phi tr bt hng.

PHN BA KT LUN
Nho gio t khi ra i n nay trn 2500 nm v tng nh hng ton din v su sc n x hi Vit Nam v gp phn xy dng mt x hi thnh vng, n nh, c trt t, c php lut, mt quc gia thng nht. Ngy nay c nc bc vo thi k xy dng mi mt t nc theo nh hng x hi ch ngha, trn con ng tin ti : dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh, chng ta li thng xuyn ng n nhng vn Nho gio. Nho gio tuy khng cn nh hng nhiu trong i sng nh trc nhng gi tr dng nh vn mi trng tn theo nhng truyn thng ngn i ca cha ng. Do , nhng th h hin nay cn phi bit chc lc, tip thu v pht trin nhng t tng ca Nho gio gii quyt nhng vn v gia nh,

v mi quan h c nhn v x hi, v qun l t nc, v pht trin kinh t, nht l trong s nghip gio dc o to.

TI LIU THAM KHO 1 2 3 4 Nho gio - http://vi.wikipedia.org Nho gio Trung Quc - Nguyn Tn Nhan - Nh xut bn Vn ha thng tin. Gio dc thnh Nhn Duyn Trng. V ch L trong Tin hc l hu hc vn Nguyn Minh Ho.