B I U L E T Y N P T A Nr 5 G r u d z i e 2009

Radosnych wit Boego Narodzenia i Pomylnoci w Nowym Roku

w imieniu Zarzdu oraz swoim wasnym yczy Maria Kaczmarek

Polskie Towarzystwo Antropologiczne ul. Umultowska 89, 61-614 Pozna tel. 061 8295713 fax. 061 8295730 e-mail: pta@amu.edu.pl

Skad Zarzdu Gwnego PTA 2007 2011 Przewodniczca PTA Komisja Rewizyjna PTA Przewodniczca prof. dr hab. Krystyna Cielik Czonkowie stali prof. dr hab. Anna Siniarska-Wolaska prof. dr hab. Elbieta dziska Czonkowie zastpcy prof. dr hab. Wiesaw Buchwald Czonkowie Zarzdu PTA prof. dr hab. Maria Chrzanowska prof. dr hab. Elbieta Haduch prof. dr hab. Blandyna Jerszyska prof. dr hab. Krzysztof Kaczanowski prof. dr hab. Barbara Kwiatkowska prof. dr hab. Teresa aska-Mierzejewska prof. dr hab. Bogusaw Pawowski prof. dr hab. Janusz Piontek dr Jacek Szczurowski Sd Koleeski PTA Przewodniczca prof. dr hab. Anna Burdukiewicz Czonkowie stali prof. dr hab. Zofia Ignasiak prof. dr hab. Ewa Zikowska-ajp Czonkowie zastpcy prof. dr hab. Guido Kriesel dr Anita Szczepanek dr hab. Krzysztof Szostek

prof. dr hab. Maria Kaczmarek

Zastpcy Przewodniczcej PTA prof. dr hab. Danuta Kornafel prof. dr hab. Joachim Cielik dr hab. Henryk Gb

Sekretarz PTA dr Anita Szwed

Skarbnik PTA dr Magdalena Skrzypczak

Z DZIAALNOCI ZARZDU GWNEGO PTA

Dnia 1. grudnia br. o godz. 9.00 odbyo si czwarte zwyczajne posiedzenie Zarzdu Gwnego Polskiego Towarzystwa Antropologicznego zorganizowane przy pomocy rodkw komunikacji na odlego. Posiedzeniu przewodniczya prof. Maria Kaczmarek,

przewodniczca ZG PTA a udzia w nim wzili: prof. Blandyna Jerszyska, prof. Janusz Piontek, dr Magdalena Skrzypczak (Pozna), prof. Teresa aska-Mierzejewska (Warszawa), prof. Danuta Kornafel, prof. Barbara Kwiatkowska, prof. Bogusaw Pawowski, dr Jacek Szczurowski (Wrocaw) oraz dr hab. Henryk Gb (Krakw). Program posiedzenia obejmowa nastpujce sprawy: 1. Zamknicie prac nad statutem PTA. 2. Sprawy zwizane z wydaniem Anthropological Review, 3. Ksigozbir PTA. 4. Rozliczenie XLII konferencji PTA w odzi. 5. Sprawy organizacyjne PTA. 6. Propozycja dla emerytw. 7. Debata nad przyszoci PTA. 8. Konferencja PTA 2011 we Wrocawiu. 9. Sprawy rne. Dr hab. Henryk Gb poinformowa, e prawnicy nie zgosili uwag do zmodyfikowanej wersji statutu Towarzystwa przyjtej przez Walne Zgromadzenie podczas konferencji PTA w odzi. Naniesione zostay poprawki do regulaminu dziaania Zarzdu Gwnego PTA. Oba dokumenty zostan opublikowane w Anthropological Review oraz zoone w KRS w celu zarejestrowania dokonanych zmian. Prof. Maria Kaczmarek przedstawia sprawy zwizane z wydaniem tegorocznego tomu Anthropological Review. Poinformowaa, e nie zosta jeszcze zaatwiony wniosek o wczenie AR do bazy Scopusa. Wywizaa si dyskusja na temat dziaa majcych na celu zachcenie do publikowania oryginalnych artykuw naukowych w Anthropological Review. Nastpnie, prof. Maria Kaczmarek zreferowaa problem braku miejsca dla zwikszajcego si ksigozbioru PTA. Zaproponowaa powoanie komisji, ktra przyjrzaaby si temu problemowi i podja stosowne dziaania. Zarzd wyrazi zgod na powoanie komisji i zaproponowa, aby w jej skad weszli czonkowie PTA z Poznania. Dr Magdalena Skrzypczak, skarbnik Towarzystwa, przedstawia rozliczenie finansowe XLII konferencji PTA w odzi. Podkrelia zaangaowanie dr Iwony Rosset w sprawne zarzdzanie finansami w czasie konferencji i terminowe jej rozliczenie. Zarzd serdecznie podzikowa dr Iwonie Rosset i dr Magdalenie Skrzypczak za prowadzenie finansw konferencji. Szczeglne podzikowania skierowa do wszystkich, ktrzy wzili udzia w organizacji konferencji, z prof. Elbiet dzisk na czele. Zarzd Towarzystwa podj uchwa o rozwizaniu trzech oddziaw PTA w: Lublinie, Opolu i Rzeszowie oraz o przepisaniu ich nielicznych czonkw do innych oddziaw, chyba, e zainteresowani zdoaj zebra 15 osb, mobilizujc nieaktywnych czonkw do reaktywacji lub zapraszajc nowych do wstpienia do PTA.

Wikszoci gosw Zarzd podj uchwa o moliwoci obnienia opaty czonkowskiej emerytowanym czonkom Towarzystwa na ich prob adresowan do Zarzdu Gwnego. Prof. Maria Kaczmarek zainicjowaa debat nad przyszoci Towarzystwa. Uczestnicy zebrania zgodzili si z potrzeb oywienia dziaalnoci Towarzystwa i przedstawili wstpne propozycje. Zaproponowali kontynuowanie dyskusji w oddziaach i powiadomienie o jej wynikach. Prof. Maria Kaczmarek przypomniaa, e w maju 2010 roku oddzia wrocawski zostanie poproszony o przedstawienie Zarzdowi projektu XLIII konferencji w 2011 roku. Czonkowie Zarzdu z Wrocawia zapewnili o gotowoci do zorganizowania konferencji i przedstawienia propozycji w maju. Prof. Bogusaw Pawowski zachci do przeczytania najnowszego numeru Kosmosu, w ktrym znajduj si artykuy dotyczce ewolucji czowieka i rnych aspektw zachowa czowieka. Zachci rwnie do udziau w organizowanej we Wrocawiu konferencji European Human Behaviour and Evolution Association. Prof. Teresa aska-Mierzejewska podkrelia potrzeb propagowania wynikw bada antropologicznych wrd przedstawicieli innych dyscyplin naukowych. Prof. Janusz Piontek zaproponowa wczenie antropologw do komitetu naukowego konferencji Funeralia Lednickie. Na koniec, prof. Maria Kaczmarek podzikowaa uczestnikom posiedzenia za gosy w dyskusji na wane tematy dotyczce Towarzystwa i zamkna posiedzenie.
Maria Kaczmarek, Magdalena Skrzypczak

Posiedzenie Zarzdu Gwnego Polskiego Towarzystwa Antropologicznego, 1 grudzie 2009 r. Czonkowie Zarzdu Gwnego z Wrocawia: dr Jacek Szczurowski, prof. Danuta Kornafel, prof. Barbara Kwiatkowska.

NOMINACJE PROFESORSKIE

W dniu 17 listopada 2009 roku, w Paacu Prezydenckim, odbya si uroczysto wrczenia nominacji profesorskich. W imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej akty nominacyjne profesorom wrczy minister Maciej opiski - Szef Gabinetu Prezydenta RP. Wrd nominowanych by Pan prof. dr hab. Ryszard Tadeusz arw z Katedry Antropologii AWF w Krakowie. Ryszard arw jest absolwentem Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie (1975) i Uniwersytetu Jagielloskiego (1980). Swoj dziaalno naukowo-dydaktyczn zwiza z Katedr Antropologii AWF w Krakowie. W 1985 roku uzyska stopie doktora, a w 2002 doktora habilitowanego nauk o kulturze fizycznej. Od 2003 jest profesorem AWF Krakw, od 2006 roku kierownikiem Katedry Antropologii. W latach 1990-93 i 1996-2002 peni funkcj prodziekana Wydziau Wychowania Fizycznego, w latach 2002 2008 by dziekanem tego Wydziau. By czonkiem; Rady Gwnej Szkolnictwa Wyszego (1993-96), oraz Komitetu Antropologii PAN (1996-98) jako przedstawiciel adiunktw. Aktualnie jest czonkiem Komitetu Antropologii PAN (kadencja 2007-2010), EAA, PTA, PTNKF. Zajmuje si biologicznymi i spoecznymi uwarunkowaniami rozwoju fizycznego dzieci, modziey i osb dorosych. W swoim dorobku naukowym posiada ponad 70 publikacji naukowych oraz liczne wystpienia konferencyjne. Jest autorem lub wspautorem m.in. nastpujcych prac: Biologiczne i spoeczne uwarunkowania zmiennoci przebiegu rozwoju fizycznego dzieci i modziey z Nowej Huty (wyniki bada cigych)/1993/; Prognozowanie dorosej wysokoci ciaa chopcw: model wasny i analiza porwnawcza

innych metod /2001/; Dziecko krakowskie 2000 : poziom rozwoju biologicznego dzieci i modziey miasta Krakowa /2002/; Dziecko krakowskie 2000: sprawno fizyczna i postawa ciaa dzieci i modziey miasta Krakowa /2003/; Cechy somatyczne i sprawno motoryczna mczyzn z populacji krakowskiej /2004/; Budowa ciaa i aktywno fizyczna osb dorosych a ich rozwj biologiczny w okresie dziecicym i modzieczym /2006/. Wypromowa trzech doktorw i by opiekunem ponad 50 prac magisterskich. By kierownikiem dwch projektw badawczych (3P05D 001 24, 3P05D 083 25) finansowych przez Komitet Bada Naukowych (MNiSzW). Za prac naukow w 2003 roku otrzyma nagrod zespoow Ministra Edukacji Narodowej i Sportu. Odznaczony Zotym Krzyem Zasugi i Medalem Komisji Edukacji Narodowej.

Szanowny Panie Profesorze, Gratulujemy serdecznie tytuu profesora! yczymy Panu Profesorowi dalszych sukcesw w pracy naukowej oraz pomylnoci w yciu osobistym.

Koleanki i Koledzy z PTA

ODESZLI OD NAS.

Prof. dr hab. med. Jadwiga Kopczyska-Sikorska (1917 2009)

- WSPOMNIENIE

W dniu 11 padziernika 2009 r. zmara w Warszawie, w wieku 92 lat, prof. dr hab. med. Jadwiga Kopczyska-Sikorska lekarz specjalista higieny szkolnej i radiologii,

wsptwrczyni polskiej auksologii (nauki o rozwoju czowieka). Bya czonkiem Komitetu Rozwoju Czowieka PAN, w ktrym w latach 1975-1980 penia funkcj Przewodniczcej Komisji Norm Rozwojowych i Oceny Odchyle od Prawidowego Rozwoju. Prac zawodow rozpocza jako pielgniarka dyplomowana (1938-1945). Po ukoczeniu Akademii Medycznej (1950) rozpocza prac lekarza higienisty, pediatry i radiologa. Doktorat uzyskaa w 1960 r., habilitacj w 1966 r., tytu profesora nadzwyczajnego w 1979 r.. Dziaalno zawodowa i naukowa prof. Jadwigi Kopczyskiej-Sikorskiej obejmuje cztery gwne obszary i w kadym z nich odegraa znaczc rol. Pierwszy obszar to dziaalno w zakresie higieny i medycyny szkolnej. Rozpocza j Pani Profesor w Zakadzie Higieny Akademii Medycznej w Warszawie (1948), pod kierunkiem prof. Marcina Kacprzaka. Pierwsze publikacje pogldowe, metodyczne i popularno-naukowe z pocztku lat 50. XX wieku dotycz rnych zagadnie higieny, w tym szczeglnie dzieci i modziey w wieku szkolnym. Higienie, a potem medycynie szkolnej, pozostaje wierna przez dalsze lata m. in. jako autorka podrcznikw szkolnych, wieloletnia Przewodniczca Sekcji Gwnej Higieny Szkolnej Polskiego Towarzystwa Higienicznego, Komisji

egzaminacyjnej na II stopie specjalizacji z higieny i medycyny szkolnej (1975-1990). Jako pierwsza w Polsce otrzymaa tytu profesora w zakresie medycyny szkolnej. Drugi obszar pracy zawodowej i naukowej prof. J. Kopczyskiej-Sikorskiej dotyczy auksologii. Pierwsza publikacja naukowa Badania nad wiekiem rozwojowym uczniw na podstawie okrelenia wieku szkieletowego (Pediatria Polska 1959, t. 34, nr 6, s. 859-870) zainaugurowaa cykl bada, ktrych ukoronowaniem by pierwszy w Polsce i dotychczas jedyny Atlas radiologiczny rozwoju koca doni i nadgarstka (1969). Pobyt na stypendium WHO (1960) i praca pod kierunkiem wybitnych auksologw prof. J.M. Tannera (Instytut Zdrowia Dziecka w Londynie) oraz prof. M Lelonga (Klinika Auksoendokrynologii w szpitalu dziecicym w Paryu) zaowocowa rozwiniciem szerokiej dziaalnoci w tym zakresie. W 1966 r. ukazao si tumaczenie (wsplne z Z.J. Brzeziskim) ksiki J.M. Tannera Rozwj w okresie dojrzewania, siatki centylowe rozwoju somatycznego dzieci i modziey w wieku 3-18 lat (1967), a nastpnie kilkadziesit artykuw powiconych zagadnieniom rozwoju somatycznego. Bya redaktorem i wspautork ksiek dla lekarzy: Diagnostyka rozwoju dzieci i modziey (1978) i Biologiczne ukady odniesienia w pediatrii (1985,1996) oraz podrcznika dla rodzicw Nasze Dziecko (1992). Kilkanacie lat (1974-1990) kierowaa Zakadem Rozwoju Dzieci i Modziey w Instytucie Matki i Dziecka. Zdobya uznanie na forum midzynarodowym, czego wyrazem byo m.in. czonkostwo Komitetu Redakcyjnego czasopisma Acta Auxologica (1976-1980). Ogromn zasug prof. Jadwigi Kopczyskiej-Sikorskiej dla praktyki medycyny szkolnej i pediatrii byo stworzenie systemu poradnictwa dla dzieci i modziey z zaburzeniami rozwoju somatycznego. Zorganizowana i kierowana przez Ni (1961-1974) Poradnia Fizjologii i Zaburze Rozwoju w Stoecznej Przychodni Medycyny Szkolnej staa si modelow placwk. Poradnie takie utworzono w wojewdzkich i terenowych poradniach medycyny szkolnej w caym kraju. Pracownicy tych poradni byli uczniami Pani Profesor. Powstaa zatem caa polska szkoa auksologiczna Jadwigi Kopczyskiej-Sikorskiej. Trzeci obszar dziaalnoci prof. J. Kopczyskiej Sikorskiej wiza si z wychowaniem przedszkolnym. Jako Przewodniczca Polskiego Komitetu wiatowej Organizacji

Wychowania Przedszkolnego OMEP (1983-1991) rozwijaa w tym zakresie rnorodne dziaania w Polsce i na forum midzynarodowym. Otrzymaa wiatow Odznak OMEP, okazji 50-lecia tej organizacji (1998). Przez wiele lat wsppracowaa z czasopismem Wychowanie w Przedszkolu, publikowaa artykuy na temat zdrowia i rozwoju dzieci w wieku przedszkolnym. W kocowej fazie pracy zawodowej wrcia Pani Profesor do pielgniarstwa (1991-1998). W 1991 r., po przejciu na emerytur, z now energi i przypywem si witalnych, zorganizowaa i kierowaa przez 7 lat nowoutworzonym Studium Pielgniarstwa w Centrum Medycznym Ksztacenia Podyplomowego w Warszawie. Patronowaa wielu przedsiwziciom,

uczestniczya w tworzeniu samorzdu pielgniarek i poonych. Dla pielgniarstwa, ktre w Polsce od kilkunastu lat dy do stworzenia samodzielnej dziedziny praktyki i nauki, wsparcie pracownika nauki, profesora, posiadajcego rwnie zawd pielgniarki, byo nieocenione. Pogrzeb prof. Jadwigi Kopczyskiej-Sikorskiej odby si w dniu 16 padziernika 2009 r. na Powzkach. W ostatniej drodze towarzyszyo Jej liczne grono uczniw i wsppracownikw. egnali J przedstawiciele Polskiego Towarzystwa Higienicznego, Instytutu Matki i Dziecka, Polskiego Towarzystwa Pielgniarskiego, Oddziau Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Naczelnej Izby Pielgniarek i Poonych, Polskiego Komitetu OMEP. Przedstawiciel Prezydenta RP przekaza, na rce Syna, nadany Pani Profesor Krzy Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.
Barbara Woynarowska

SPRAWOZDANIA Z KONFERENCJI I SPOTKA NAUKOWYCH

XLII Oglnopolska Konferencja Naukowa Polskiego Towarzystwa Antropologicznego d 2009

W dniach 10 - 12 wrzenia 2009 r. odbya si w odzi XLII Oglnopolska Konferencja Naukowa Polskiego Towarzystwa Antropologicznego. Gospodarzem Konferencji by Oddzia dzki PTA oraz Katedra Antropologii Uniwersytetu dzkiego. Obrady przebiegay w budynkach Wydziau Biologii i Ochrony rodowiska Uniwersytetu dzkiego. Program konferencji obejmowa 13 sesji tematycznych prowadzonych w formie dyskusji panelowych poprzedzonych referatami. Tematami sesji byy: Ewolucja czowieka sesja dedykowana podwjnej rocznicy darwinowskiej: w dwusetn rocznic urodzin Karola Darwina i w 150 lat od ukazania si dziea O powstawaniu gatunkw; Antropologia a medycyna i promocja zdrowia I i II; Odontologia; Antropologia pradziejowa i historyczna I i II; Auksologia I i II; Demografia i Ekologia czowieka; Antropologia molekularna; Antropologia w naukach o kulturze fizycznej; Ekologia czowieka i Varia; Paleopatologia. W Konferencji w odzi wzio udzia 114 czonkw i sympatykw PTA, w tym 10 goci z zagranicy (Japonia, Czechy i Sowacja). Gocilimy: 30 Pa i Panw Profesorw oraz 84 modszych pracownikw naukowych, wrd ktrych znalazo si 15 doktorantw. Podczas obrad wygoszono 81 referatw i przedstawiono 28 plakatw. W drugim dniu konferencji w sali Laboratorium Technik Komputerowych i Analitycznych Wydziau BiO U odbyy si rwnie Warsztaty Odontologiczne prowadzone przez prof.

10

Yuji Mizoguchi (Department of Anthropology, National Museum of Nature and Science, Tokyo, Japan), kierowane gwnie do modych pracownikw naukowych oraz studentw studiw doktoranckich, umoliwiajce zapoznanie si z metodyk badania cech

niemetrycznych koron zbowych oraz nabycie praktycznej umiejtnoci obliczenia na ich podstawie odlegoci biologicznych midzy populacjami ludzkimi. Zgodnie z tradycj Konferencji PTA podczas sesji posterowej odby si konkurs na najlepsz prezentacj plakatow. Pierwsze miejsce zaj plakat Wyobraenie wasnego ciaa wrd dzieci i modziey w wieku 10-18 lat w zalenoci od relacji z grup rwienicz przygotowany przez Magdalen Durd doktorantk Studium Doktoranckiego Wydziau Biologii UAM, drugie miejsce prezentacja Struktura antropologiczna dorosych mieszkacw Orawy autorstwa Katarzyny Grobarczyk-Pieko z Zakadu Antropologii UJ w Krakowie, trzecie miejsce praca zespoowa Chimery jako niezwyky typ blinit przegotowana przez Magorzat Waszak i Krystyn Cielik z Katedry Anatomii Funkcjonalnej AWF w Poznaniu, Karolin Wielgus z Zakadu Biotechnologii i Biologii Molekularnej IWN w Poznaniu, Ryszarda Somskiego i Marlen Szalat z Instytutu Genetyki Czowieka i Katedry Biochemii i Biotechnologii UP w Poznaniu oraz Grzegorza Brborowicza i Joann Kempiak z Kliniki Perinatologii i Ginekologii UM w Poznaniu. W czasie Konferencji odbyo si Walne Zgromadzenie Czonkw PTA, na ktrym przyjto m.in. sprawozdanie z dziaalnoci Zarzdu Gwnego PTA w okresie od wrzenia 2007 do wrzenia 2009 oraz dyskutowano nad przyjciem zmodyfikowanej wersji statutu PTA.

Podzikowania Serdeczne podzikowania kieruj pod adresem: Prorektora ds. nauki Uniwersytetu dzkiego - prof. dr hab. Antoniego Ralskiego, Przewodniczcej PTA prof. dr hab. Marii Kaczmarek oraz Pa i Panw Profesorw z Komitetu Naukowego konferencji za prace nad jej merytorycznym ksztatem i przebiegiem. Komitet Naukowy tworzyli: Tadeusz Bielicki, Joachim Cielik, Barbara Hulanicka, Krzysztof Kaczanowski, Elbieta Haduch, Maria Kaczmarek, Danuta Kornafel, Bogusaw Pawowski, Janusz Piontek, Jan Strzako, Anna Siniarska-Wolaska, Ryszard arw, Elbieta dziska Jako przewodniczca Komitetu organizacyjnego konferencji, sowa podzikowania kieruj te do swoich wsppracownikw: dr Iwony Rosset (sekretarza komitetu), dr Beaty Borowskiej-Strugiskiej, mgr Marty Kurek, dr Wiesawa Lorkiewicza, mgr Grzegorza Mazura, dr Joanny Nieczuja-Dwojackiej, mgr Katarzyny Pierzchay, dr Magorzaty Rolak, dr Anety Sitek, dr Alicji miszkiewicz-Skwarskiej oraz do wolontariuszy obsugujcych biuro konferencji: czonkw sekcji antropologicznej ANTROPOOWCY Studenckiego Koa Biologw U.

11

Szczeglne podzikowania od lokalnych organizatorw nale si dr Magdalenie Skrzypczak (UAM w Poznaniu, Skarbnik PTA), ktra profesjonalnie pokierowaa naszymi konferencyjnymi finansami. Take sowa serdecznych podzikowa kieruj do dr Anity Szwed (UAM w Poznaniu, Sekretarz PTA), ktrej wiedza i pomoc w pracach organizacyjnych bya bezcenna. Podobnie jak pomoc dr Katarzyny Kaszyckiej (UAM w Poznaniu, Sekretarz Redakcji Anthropological Review), ktrej uwaga i cierpliwo pozwolia nam ustrzec si bdw przy tworzeniu m.in. programu obrad, za co bardzo serdecznie dzikujemy! Dzikuj bardzo Przewodniczcym sesji za kierowanie prezentacjami i dyskusj. To Panie i Panowie profesor: Anna Burdukiewicz, Maria Chrzanowska, Joachim Cielik, Judyta J. Gadykowska-Rzeczycka, Henryk Gb, Elbieta Haduch, Barbara Hulanicka, Blandyna Jerszyska, Maria Kaczmarek, Danuta Kornafel, Sawomir Kozie, Guido Kriesel, Barbara Kwiatkowska, Bogusaw Pawowski, Anna Siniarska-Wolaska, Henryk Stolarczyk, Jan Strzako, Krzysztof Szostek, Henryk W. Witas, Napoleon Wolaski, Ryszard arw. Serdecznie dzikuj wszystkim uczestnikom konferencji za zaprezentowanie najnowszych i interesujcych projektw oraz prac badawczych z dziedziny antropologii biologicznej w tak miej i przyjaznej atmosferze. Mam nadziej, e rwnie towarzyski wymiar naszego spotkania w odzi posuy integracji naszego rodowiska. Na koniec zapewniam, e z du radoci i nadziej oczekujemy na spotkanie za dwa lata na XLIII Oglnopolskiej Konferencji Naukowej Polskiego Towarzystwa Antropologicznego we Wrocawiu w 2011 roku!
Elbieta dziska

12

The 5th International Anthropological Congress of Ales Hrdlicka Quo vadis homo societas humana ? On September 2 5, 2009 already 5th International Anthropological Congress of Dr. Ales Hrdlicka was held in Prague and Humpolec under the heading Quo vadis homo societas humana? (Where are you treading, man mankind?). The Congress was held at the occasion of 140th anniversary of Dr. Ales Hrdlickas birth, native of Humplec town. Scientific discussions were arranged in Prague whilst Humpolec was hosting the Memorial of Dr. Ales Hrdlicka. The main organizers of the Congress were as follows: the Czech Anthropological Society; Humpolec City; the Department of the Anthropology and Mans Genetics, the Department of Demography and Geo-demography (both of the Charles Universitys Faculty of Sciences in Prague); the National Museum in Prague; the Czech Demographic Society. The Congress was organized under the auspices of Dr. Premysl Sobotka, Chairman of the Czech Republics Parliament, Dr. Pavel Bem, Lord Mayor of the Prague Capital, Dr. Jiri Behounek, Sheriff of the Vysocina Region, Mr. Pavel Spidla, the European Commissioner for Employment, Social Affairs and Equal Opportunities and Prof. Dr. Vaclav Hampl, Ph. D., Lord Chancellor of the Charles University in Prague and Prof. Dr. Bohuslav Gas, Ph. D., Dean of the Faculty of Sciences of the Charles University. The Congress was ceremonially opened in the historical Charles University ViceChancellors Office on Wednesday September 2nd on afternoon, with the presence of above stated patrons. The opening speech was delivered by Assoc. Prof. Pavel Blaha, Ph. D., the President of the organizational committee of the Congress, followed by speeches of above named officials. After that the members of the European Anthropological Associations Council, being in session in Prague within the framework of the Congress, as well as invited speakers, selected world-wide acknowledged anthropologists and Humpolec City

representatives were accepted by the Pragues Lord Mayor in Brozik Hall of the Old Town City-Hall. On Thursday and Friday mornings (September 3 4) the plenary lectures were held in the Anatomical Institute of the 1st Medical Faculty of the Charles University delivered by significant researchers in the area of anthropology, genetics, demography and ethology (list of presenters in alphabetical order as follows: Beets G., The Netherlands; Bogin B. A., United Kingdom; Frayer D. W., the USA; Mortier G., Belgium; Said G. Z., Egypt). Further discussions were held in ten sections in the Faculty of Sciences of the Charles University and in the National Museum. Besides speeches there were also posters presented. Two plenary sessions (Bailley M. of the USA and Perrett D. from Scotchland) could be heard in ethological section.

13

Similarly as during previous Hrdlickas congresses the same symposium was held entitled: The 11th Prague Sydney Lublin Symposium that was organized by the Society for the Fibrous Connective Tissues of the J. E. Purkynes Czech Medical Society, by the Orthopaedic-Prothetic Society of the J. E. Purkynes Czech Medical Society and by the Ambulatory Centre for Locomotive Organs Defects, Ltd. The core topic of the symposium was orthopaedic anthropology. During the Symposium there were totally 23 professional papers delivered and 2 posters were presented. Symposium was attended by 46 participants, experts in following branches: orthopaedics, anthropology, paediatrics, osteology, genetics, biochemistry, orthopaedic orthotist, radiology, rehabilitation etc. On Friday September 4th participants were transported to Humpolec, where the Memorial of Dr. Ales Hrdlicka was held. For this occasion the participants could listen to two plenary lectures (E. Strouhal, Czech Republic and D. Ubelaker, the USA). Traditional part of the Memorials programme was conferring of Dr. Ales Hrdlickas commemorative medals. There were four foreign and two Czech nominated researchers who have been awarded by this medal based on the proposal of the Main Committee of the Czech Anthropological Society. As an analogy to honorary citizenship, Humpolec City awarded the medal to three significant Humpolec natives. The programme of Humpolec Memorial was livened up by a solo of a classic guitar and singers choir performance. The social part of the programme offered to participants also sightseeing walk through the historical city places of interest including Dr. Ales Hrdlickas Museum. The Memorial was completed by an early evening party followed by return to Prague, where on Sunday morning the discussions continued in sections. The Congress was closed on 5th September at noon. Altogether there were 11 plenary lectures delivered during the Congress, 103 papers could be heard in sections and 58 posters were presented. The Congress was attended by more than 350 participants from 28 countries of all five continents; more than 85 of them were students. The Congress was successful both from the scientific, as well as from the social point of view. This can be proved by a number of positive reactions, mainly from abroad and also by the patrons. Further it can be proved also by the fact that we have been asked unofficially up to now by the representatives of the European Anthropological Association and by representatives of the Prague Capital to organize the next so called Summer Anthropological School because it is a matter of interest for a lot of students.
Pavel Blaha

14

Sprawozdanie z V Midzynarodowego Kongresu imienia Alea Hrdliki Praga 2009

W biecym roku w dniach 2-5 wrzenia odby si w Pradze V Midzynarodowy Kongres imienia Alea Hrdliki. Kongresy Antropologiczne w Pradze organizowane s cyklicznie, raz na 10 lat, a pierwszy z nich mia miejsce w roku 1969 w setn rocznic urodzin profesora Hrdliki. Tematyka tegorocznego kongresu obejmowaa rnorodne aspekty antropologii biologicznej oraz kulturowej. Obrady odbyway si w 13 sesjach: Biologia populacji pradziejowych, ewolucja i osteologia Paleopatologia Zdrowie i choroby w okresie Neolitu Antropologia sdowa Antropologia kliniczna Antropologia w naukach o sporcie Poza werbalne aspekty doboru partnerskiego Rozwj biologiczny czowieka Biospoeczne uwarunkowania przemian w populacjach Wymieralno, zachorowalno oraz promocja zdrowia Badania nad otyoci Etniczne i demograficzne zrnicowanie Eurazji Antropologia spoeczna i kulturowa

W kongresie wzio udzia ponad 220 naukowcw z caego wiata, w tym 30 osobowa grupa antropologw z Polski, reprezentujca orodki naukowe w Krakowie, Opolu, Poznaniu, Szczecinie, Warszawie i Wrocawiu. Kada z sesji miaa bardzo bogaty program. Niestety rwnolegle odbyway si obrady w czterech sesjach, w dwch znacznie od siebie oddalonych budynkach. Rwnie postery byy wywieszone w rnych budynkach, co znacznie ograniczao moliwoci ogldnicia wszystkich prac. Z innymi sesjami nie kolidoway tylko sesje plenarne, od ktrych kadego dnia rozpoczynay si obrady. Zaproszeni referenci wygosili nastpujce wykady: J. Michael Bailey (USA) Sexual orientation: expression, development, and causation; Gijs Beets (Holandia) A contemporary issue of demography: the rising age at first birth (pros and cons); Barry A. Bogin (Wielka Brytania) The aging of humanity: an evolutionary life history perspective; David W. Frayer (USA) Giving a voice to the Neandertals: language, ritual and symbolic behavior; John Komlos (Niemcy) A history of human height from the 17th to the 21th century; Geert R. Mortier (Belgia) Genes involved in human growth and skeletal dysplasias; David Perrett (Wielka Brytania) The human face as a guide to mate choice; Eugen Strouhal (Czechy)

15

History and palaeopathology of tumours; Doug Ubelaker (USA) Advances in forensic anthropology anchored in the contributions of Ale Hrdlika; Napoleon Wolanski (Polska) Contemporary problems of human ecology and auxology; Galal Zaki Said (Egipt) Orthopedics in Ancient Egypt. Lista sesji oraz wykadw plenarnych ilustruje rnorodno tematyki konferencyjnej. Dodatkowo, rwnolegle obywao si sympozjum ortopedyczne, w trakcie ktrego zostao przedstawionych wiele ciekawych prac. Zorganizowane zostay take warsztaty zwizane tematycznie z sesja Poza werbalne aspekty doboru partnerskiego. W jednym z dni uczestnicy konferencji udali si do Humpolca, rodzinnego miasta Alea Hrdliki. Program obejmowa zwiedzanie Muzeum Czowieka oraz udzia w uroczystej sesji w trakcie ktrej zostay wrczone medale imienia Hrdliki. Nagrody te s przyznawane przez wadze miasta Humpolec wybitnym mieszkacom tego miasta oraz wybitnym antropologom. Mio mi donie, e wrd tegorocznych laureatw znaleli si naukowcy z Polski prof. dr hab. Zofia Ignasiak oraz prof. dr hab. Marek Grzybiak. Organizatorzy konferencji zadbali nie tylko o bogaty program naukowy, ale rwnie o atrakcyjny program towarzyski. Wrd propozycji na czas wolny od obrad znalazy si: zwiedzanie wraz z przewodnikiem zabytkowych dzielnic Pragi, Ratusza, browarw w Pradze i w Humpolcu, wizyta w ZOO, zwiedzanie Muzeum Narodowego, koncert muzyki organowej, nocny rejs po Wetawie oraz liczne nieformalne spotkania z dyskusjami na tematy wane dla antropologw.
Iwona Wronka

Pani prof. dr hab. Zofii Ignasiak i Panu prof. dr hab. Markowi Grzybiakowi gratulujemy zaszczytnego wyrnienia medalem im. Alea Hrdliki.

Koleanki i Koledzy z PTA

16

International conference The physiology of human development

W dniach 22 24 czerwca 2009 roku w hotelu President w Moskwie odbywaa si, zorganizowana z wielkim rozmachem, midzynarodowa konferencja na temat Fizjologii rozwoju czowieka. Zorganizowano j z okazji 65-lecia powstania Instytutu Fizjologii Wzrastania Rosyjskiej Akademii Owiaty. Drugim organizatorem konferencji byo Centrum Rozwoju Interpersonalnych Komunikacji. Konferencj zainauguroway dwa wykady

plenarne: Psychophysiology of Brain Plasticity, Learning Abilities, Learning Disabilities and ADHD wygoszony przez C. A. Mangina (Montreal, Kanada) oraz Brain functional development, cognitive activity and education in preschool and primary schoolchildren przedstawiony przez M. M. Bezrukikh (Moskwa, Rosja). W popoudniowej sesji plenarnej wystpili: V. D. Sonkin (Moskwa, Rosja) On the way to physiological theory of ontogenesis, A. P. Anokhin (St. Louis, USA) Genetics and development of frontal brain function in adolescence: implications for self-regulation of behavior, Y. I. Alexandrov (Moskwa, Rosja) Systemic structure of memory manifests history of its formation oraz M. Hermanussen (Kiel, Niemcy), C. Assman (Kiel, Niemcy), J. Tutkuviene (Wilno, Litwa) i E. Godina (Moskwa, Rosja) WHO versus regional growth standards?. Od drugiego dnia obrad wyniki bada przedstawiano w czterech rwnolegle odbywajcych si sesjach: 1. Inter-indyvidual differences and age-related trends in cognitive development (21 referatw); 2. Developmental physiology of neuroendocrine system (15 wystpie); 3. Development of visceral systems (16 referatw) oraz 4. Physical and motor development in children and adolescents (15 doniesie, w tym 8 goci zagranicznych). Na sesj plakatow zgoszono cznie 162 postery (przedstawiono okoo 90% zgoszonych). W trzecim dniu obrad odbyy si take dwa sympozja: 1. Learning difficulties in children. Diagnosis, remediation, help. i 2. Biomedical and psychophysiological problems of child and youngster sports. W konferencji uczestniczyo wielu Rosjan z orodkw z ktrymi wsppracuje Instytut oraz liczni gocie zagraniczni ze wszystkich kontynentw. Ju same tytuy poszczeglnych sesji obrazuj, jak szeroki by zakres prezentowanych prac. A byo to moliwe, gdy prezentujcy doniesienia reprezentowali rne dziedziny nauki (antropolodzy, lekarze, psycholodzy, fizjolodzy, pedagodzy). Jedn z liczniejszych grup naukowcw zagranicznych byli Polacy. Z referatami na obradach sekcji czwartej wystpili: profesor Napoleon Wolaski z Warszawy przedstawi referat na temat: Dziecko ronie noc, podczas wypoczynku czy jest to rezultat aktywnoci fizycznej?, oraz dr M. Markowska z Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana

Kochanowskiego w Kielcach Zmiany w rozwoju niektrych cech morfologicznych dzieci i modziey w zalenoci od wybranych czynnikw socjalno-ekonomicznych, a profesor G. Nowak-Starz Zmiany w niektrych cech morfologicznych w zalenoci od wybranych

17

czynnikw paragenetycznych. W sesji plakatowej Polacy zaprezentowali 12 plakatw. Osiem prac przygotowa zesp pod kierunkiem profesor Grayny Nowak-Starz z

Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach, dwa plakaty pokazali naukowcy z Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie Instytut Fizjologii Czowieka oraz dwa nasza ekipa z NZOZ Twj Lekarz w Chemnie i z Akademii Pomorskiej w Supsku. Na sympozjum powiconym badaniom dzieci majcymi trudnoci w nauce miaa wystpienie prof. G. Nowak-Starz z Uniwersytetu Humanistyczno-

Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach, a na sympozjum o biomedycznych i psychofizjologicznych problemach sportu dzieci i modziey wypowiada si V. I. Liach z AWF w Krakowie. Zaprezentowane przez nas prace dotyczyy zmian w rozwoju fizycznym dzieci i modziey zamieszkujcych na Pomorzu. Praca pod tytuem Growth patterns in children and youth from Pomerania region (Poland) as a factor of morfological differentiation, ktrej autorami byli Cymek L., Ronowski J., Ronowska K., Ronowski F. i Zaworski B. ukazaa zmiany w rozwoju fizycznym dzieci i modziey zamieszkujcych na Pomorzu, a bdcych potomkami tych ktrzy w wyniku dziaa wojennych przemiecili si na Pomorze z terenw wschodnich II Rzeczpospolitej, jakie dokonay si na przestrzeni trzech dekad (w latach

siedemdziesitych, osiemdziesitych i dziewidziesitych XX wieku). Druga praca pt. Energy homeostasis disorders in children from Pomerania region (Poland) in the light of secular trends and social factors zostaa przygotowana przez Ronowskiego J., Cymek L. oraz Ronowsk K. Analizowano w niej wskanik masy ciaa BMI w grupie dzieci wiejskich z terenu Pomorza i co wydaje si by interesujce nie zaobserwowano statystycznie istotnych rnic na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat, natomiast oceniajc stopie odywienia zgodnie z kryterium zaproponowanym przez Colea zanotowano spadek iloci dzieci prawidowo odywionych kosztem wzrostu odsetka dzieci niedoywionych oraz w mniejszym stopniu z nadwag i otyoci. Natomiast wpyw takich czynnikw socjoekonomicznych, jak wyksztacenie rodzicw, czy ilo osb na izb na ksztatowanie si wartoci BMI by sporadyczny i rozkada si nierwnomiernie w rnych grupach wieku i pci. Zesp chemisko-supski przyby do Moskwy na trzy dni przed rozpoczciem konferencji. Niestety Moskwa przywitaa nas deszczem, ale mimo to zaraz po zakwaterowaniu si, w do odlegym od centrum miasta, ale godnym polecenia hotelu, wyruszylimy na zwiedzanie stolicy Rosji. Doskonaym rodkiem transportu byo moskiewskie metro, ktre samo w sobie dla wielu obcokrajowcw stanowio konieczny do zwiedzenia punkt wycieczki. Ciekawy wystrj niektrych stacji jest codziennie zapisywany na setkach zdj turystw z caego wiata. W porwnaniu do lat osiemdziesitych XX wieku, centrum miasta stao si bardziej reprezentacyjne. Odnowiono wiele obiektw historycznych, a pokryte zotem kopuy starych cerkwi nabray nowego blasku. Odbudowano i odrestaurowano wiele zespow witynnych oraz udostpniono je zwiedzajcym. Nocny spacer po centrum Moskwy

18

pozostanie na dugo w naszej pamici. Moskwa jest niestety bardzo drogim miastem, ale skoro mieszka tam tak wielu milionerw, to i ceny musz by odpowiednio wysokie. Ju na lotnisku udao si nam naby pyty ze znanymi, ale i nowymi, dotychczas nie publikowanymi nagraniami Buata Okudawy, ktre do dzi przypominaj nam mie chwile spdzone w rosyjskiej stolicy.
Jarosaw Ronowski

Dr Franciszek Ronowski podczas prezentacji swojego plakatu

Widok Moskwy ze zoconymi kopuami cerkwi na tle bkitnego nieba

19

V Midzynarodowa Konferencja Naukowa Auksologia a promocja zdrowia 25-26 czerwca 2009 roku Wlka Milanowska k/Kielc

Auksologia

skupiajca

specjalistw

zainteresowanych

wieloaspektowoci

rozwoju

czowieka i jego zdrowia, wyrasta na coraz bardziej znaczc dziedzin nauki. Jej zakres nie tylko obejmuje badania uwarunkowa rozwoju, funkcjonowania i zdrowia czowieka, ale coraz czciej na jej kanwie proponowane s konkretne rozwizania wspczesnych problemw z zakresu pedagogiki, edukacji i polityki zdrowotnej. Std tak wane staj si cykliczne spotkania, na ktrych specjalici z rnych orodkw i kierunkw, skupieni wok problematyki auksologicznej, mog przedstawi najnowsze wyniki swoich bada i podzieli si uwagami metodologicznymi, czy wskazywa na nowe moliwoci diagnostyczne i terapeutyczne. Takie spotkanie, co naley podkreli, ju po raz piaty, odbyo si w dniach 25-26 czerwca 2009 roku w Wlce Milanowskiej k/Kielc. Jest to miejsce szczeglne, lece u podna Gr witokrzyskich, nieopodal Nowej Supi, gdzie krlewicz Emeryk, zamieniony kamienny posg Pielgrzyma, wdruje na wity Krzy by odkupi swe winy. Bogate histori i piknem przyrody otocznie motywowao, co sami uczestnicy wskazywali, do podejmowania owocnych dyskusji i merytorycznych analiz podczas tegorocznej V Midzynarodowej Konferencji Auksologia a promocja zdrowia. Organizatorami konferencji, podobnie jak poprzednich, by Zakad Auksologii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach oraz Oddzia

witokrzyski Polskiego Towarzystwa Antropologicznego. Wzio w niej udzia wielu wybitnych profesorw i doktorw, ale rwnie modych adeptw tej dziedziny z wiodcych uczelni w kraju (UAM w Poznaniu, USz i PAM w Szczecinie, Uniwersytet Opolski, UJK w Kielcach, UJ w Krakowie, AM we Wrocawiu, AP w Supsku, czy akademie wychowania fizycznego w Krakowie, Warszawie, Gdasku, Katowicach), ale i zagranicznych orodkw akademickich - z Oomuca, Pragi i Ostrawy. Niestety, z rnych powodw nie mogli skorzysta z zaproszenia na konferencj przedstawiciele uniwersytetw w Moskwie, Misku i Baskiej Bystrzycy. Otwarcia konferencji dokona prof. dr hab. Andrzej Jopkiewicz, a nastpnie przywita przybyych goci w imieniu wadz Wojewdztwa witokrzyskiego Marek Gos Wicemarszaek Samorzdu Wojewdztwa witokrzyskiego. W czci oficjalnej zabraa gos rwnie Pani prof. dr hab. Maria Kaczmarek jako Prezes Polskiego Towarzystwa Antropologicznego oraz w imieniu wadz uczelni Pani prof. Magorzata Bielecka prodziekan Wydziau Pedagogicznego i Artystycznego UJK w Kielcach.

20

W sesji plenarnej zaplanowano trzy referaty bdce wprowadzeniem do problematyki obrad konferencji, a mianowicie: - prof. dr hab. Maria Kaczmarek Czy status spoeczny jest czynnikiem rnicujcym histori okresu rozrodczego polskich kobiet? - prof. dr hab. Andrzej Malinowski Refleksje na temat stanu biologicznego i ontogenezy Polakw w perspektywie historycznej i rodowiskowej. - dr hab. prof. USz Ewa Szczepanowska Starzenie si a jako ycia w dobie rozwoju Internetu. Autorzy wygoszonych referatw podkrelali szeroki zakres bada auksologicznych w caym rozwoju ontogenetycznym czowieka, take w okresie dorosoci, czy staroci. Ze wzgldu na przemiany demograficzne spoeczestw Europy w tym take Polski, od wielu ju lat w ramach auksologii podejmowane s zagadnienia jakoci ycia i aktywizacji osb starszych. Std zrozumiae wydaje si, e dwa referaty w sesji plenarnej odnosiy si do tej problematyki. Pozostae wystpienia prezentowane byy w trzech sesjach. W pierwszej pt. Rozwj i zdrowie dziecka w oczach pediatry i antropologa, ktrej przewodniczyli prof. Andrzej Malinowski, prof. Bohdan Gworys i prof. Pavel Blaha, wygoszono 15 komunikatw i doniesie. Analizowano w nich rozwj fizyczny dzieci i modziey w odniesieniu do zmian midzypokoleniowych, stanu okoo urodzeniowego, wystpowania problemu nadwagi i otyoci, dymorfizmu pciowego, a take dynamiki okrelonej na podstawie bada semilongitudinalnych. W drugiej sesji zatytuowanej Znaczenie aktywnoci ruchowej w rozwoju fizycznym czowieka, pod przewodnictwem prof. Ewy Szczepanowskiej, zaprezentowano 11 wystpie. Dotyczyy one zwizkw aktywnoci fizycznej ze zdrowiem, poziomem otuszczenia, dystrybucj tkanki tuszczowej, gstoci koci, czy dojrzaoci szkoln uczniw; uwarunkowa sprawnoci motorycznej dzieci 6-letnich; ponadto kondycji fizycznej i stylu ycia gimnazjalistw. Trzeci sesj pt. Biologiczne i psychospoeczne aspekty starzenia si poprowadzia prof. Maria Kaczmarek. Przedstawiono w niej siedem doniesie rozpatrujcych przyczyny zgonw kobiet i mczyzn na przykadzie powiatu gnienieskiego, kondycj fizyczn osb starszych z regionu Oomuca; problem otyoci u kobiet z chorobami tarczycy, wpyw aktywnoci ruchowej kobiet po 50. roku ycia na mineraln gsto koci; przejawy dymorfizmu pciowego cech somatycznych u osb dorosych; zrnicowanie morfologiczne wrd ludnoci Orawy, czy kultur fizyczn suchaczy UTW. W podsumowaniu konferencji podkrelano szeroki zakres dziaa jakie dotychczas podjto w celu poprawy stanu zdrowia, ale take wskazano na te najistotniejsze. Przede wszystkim podkrelono: Znaczenie aktywnoci fizycznej jako wanego elementu stylu ycia czowieka, poprawiajcego jego jako; Konieczno podjcia dziaa edukacyjnych, profilaktycznych

21

oraz propagowanie zdrowego stylu ycia w celu zmniejszenia miertelnoci z powodu chorb cywilizacyjnych. Tradycj kieleckich spotka jest prowadzenie dociekliwych dyskusji w trakcie sesji, ale take naturalno ich przenoszenia do kuluarw i na wieczorne spotkania. Niewielki orodek, w ktrym zakwaterowani s uczestnicy i tocz si obrady, umoliwia stworzenie

niepowtarzalnego klimatu serdecznej i przyjacielskiej, ale i zarazem merytorycznej konferencji. Wieczorne spotkania przy muzyce i ciekawe wycieczki po regionie sprzyjaj integracji rodowiska auksologw i antropologw. Wikszo uczestnikw tych spotka przyjechao do Wlki Milanowskiej ju kolejny raz i wyrazili ch wzicia udziau w nastpnej konferencji. czc podzikowania dla wszystkich uczestnikw, chcemy yczy wszystkim Pastwu zdrowych i radosnych wit Boego Narodzenia oraz owocnej

i satysfakcjonujcej pracy w Nowy Roku.

Andrzej Jopkiewicz Agnieszka Przychodni

22

Sprawozdanie z Midzynarodowej Konferencji Naukowej Physical Education and Sport in Research oraz Aging and Physical Activity Rydzyna, 10-12 wrzenia 2009 r.

W dniach 10-12 wrzenia 2009 r. odbya si w Rydzynie k. Leszna Midzynarodowa Konferencja Naukowa Physical Education and Sport in Research oraz Aging and Physical Activity (Wychowanie Fizyczne i Sport w Badaniach Naukowych oraz Starzenie si a Aktywno Fizyczna). Przewodniczcym Komitetu Organizacyjnego by prof. dr hab. Wiesaw Osiski, a Sekretarzem Konferencji dr hab. prof. nadzw. Robert Szeklicki. Organizatorami tego midzynarodowego spotkania byy Pastwowa Wysza Szkoa Zawodowa im. Jana Amosa Komeskiego w Lesznie, Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocawiu oraz International Association of Sport Kinetics. W Konferencji wzio udzia 140 naukowcw z Iraku, Iranu, Japonii, Korei Poudniowej, Stanw Zjednoczonych oraz z 13 krajw europejskich. Wrd specjalnie zaproszonych wykadowcw znajdowali si najwybitniejsi, w skali midzynarodowej, uczeni. Cao obrad bya prowadzona wycznie w jzyku angielskim. Naukowy program Konferencji zawiera 3 sesje plenarne z 6 wystpieniami, 9 sesji z 52 prelekcjami oraz 2 sesje plakatowe ze 114 prezentacjami. Podczas sesji plenarnych przedstawiono nastpujce wykady: 1) Robert M. Malina (USA) Physical activity in childhood and adolescence: implications for adult health outcomes (Aktywno fizyczna w dziecistwie i wieku dojrzewania: konsekwencje dla zdrowia osb dorosych), 2) Josef Wiemeyer (Niemcy) Serious games in prevention and rehabilitation (Gry komputerowe w profilaktyce i rehabilitacji), 3) Wodzimierz Starosta (Polska) Muscle relaxation ability in physical education and sport (Umiejtno relaksacji minia w wychowaniu fizycznym i sporcie), 4) Peter ODonoghue (Wielka Brytania) Relative age in elite junior tennis (Wzgldno wskanika wieku wrd najlepszych tenisistw w wieku juniorskim), 5) Anita Hkelmann, Peter Blaser, Andre Mller (Niemcy) Senior fitness through music and dance a study about cognitive and balance abilities (Wpyw muzyki i taca na sprawno fizyczn osb w wieku starszym badania nad moliwociami poznawczymi i poziomem rwnowagi), 6) Wojtek Chodzko-Zajko, Andiara Schwingel (USA) International strategies for the promotion of physical activity and high quality of life in older adults (Midzynarodowe strategie na rzecz wspierania aktywnoci fizycznej i jakoci ycia osb w wieku starszym). Program naukowy konferencji dopenia moliwo zwiedzania zamku w Rydzynie oraz udzia w pokazie sportw tradycyjnych. Liczne spotkania day moliwo nawizania kontaktw naukowych.

23

Efektem konferencji byo przyjcie Uchway, w ktrej podjto najwaniejsze problemy stojce przed spoecznociami lokalnymi i rzdami rnych krajw, dotyczce wspczesnego wychowania fizycznego, sportu, rekreacji oraz wspierania aktywnoci fizycznej osb w wieku starszym. Tekst Uchway jest dostpny w jzyku polskim oraz w jzyku angielskim na stronie http://www.rydzyna2009.pwsz.edu.pl/

Adam Kantanista

Uchwaa Midzynarodowej Konferencji Naukowej: Wychowanie Fizyczne i Sport w Badaniach Naukowych Starzenie si a Aktywno Fizyczna Rydzyna, Polska, 10-12 wrzesie 2009

W zorganizowanej w dniach 10-12 wrzenia w Rydzynie, koo Leszna konferencji naukowej, wzio udzia ponad 140 uczestnikw z 18 krajw. Uczestnicy konferencji przyjli niniejsz Uchwa z gbokim przekonaniem, e wychowanie fizyczne I sport stanowi wan cz tradycji i dziedzictwa kulturowego kadego kraju. Medycznym, ekonomicznym i spoecznym wyzwaniem lat ostatnich oraz nadchodzcej przyszoci s rwnie potrzeby zwizane z promocj i tworzeniem warunkw do podejmowania aktywnoci fizycznej przez osoby w wieku starszym i podeszym. Ludzie nie tylko chc y duej, ale rwnie chc utrzyma niezaleno i wysok jako ycia. Mimo uznania przez UNESCO, ju wiele lat temu (1978 rok), wychowania fizycznego za podstawowe prawo czowieka w niektrych krajach systematycznie zmniejsza si jego rola w szkolnych programach. Z niepokojem odnotowujemy fakt, e proponuje si niekiedy nawet usunicie lub znaczne zredukowanie liczby godzin z wychowania fizycznego. Niska jest te ranga zawodu nauczyciela wychowania fizycznego oraz brakuje obiektw i sprztu sportowego. Powszechnie w tym i w Polsce saba jest wiadomo roli wychowania fizycznego dla rozwoju fizycznego, emocjonalnego, spoecznego oraz poznawczego dzieci i modziey. Jak dowodz badania naukowe uczestnictwo w aktywnoci fizycznej jest te silnie skorelowane z innymi elementami zdrowego stylu ycia dzieci i modziey.

Zjawiska niepokojce dostrzega si w funkcjonowaniu sportu wyczynowego. Sport w swojej humanistycznej doktrynie opiera si na szlachetnych wartociach rwnej, uczciwej i sprawiedliwej rywalizacji, poszanowania dla praw czowieka, pokojowej wsppracy midzy ludmi rnych krajw, ras i religii. Obecnie zbyt czsto w sporcie dostrzega si zjawiska

24

amania tradycyjnych wartoci moralnych, reyserii zwycistw i poraek, korzystania ze rodkw niedozwolonych, szowinizmu tumw, braku troski o zdrowie, przyzwolenia dla brutalnoci, itd. Wierzymy, e sport moe i powinien pielgnowa najwysze wartoci moralne oraz by szko dobrego obyczaju i poszanowania dla drugiego czowieka. Dramatycznie narastaj w wiecie choroby, ktrych bezporedni przyczyn jest sedenteria trybu ycia. Wiele bada naukowych wskazuje na znaczenie, jakie odgrywa aktywno fizyczna w prewencji chorb i zachowaniu funkcjonalnej niezalenoci. Istniej dowody, e regularna aktywno fizyczna moe przyczynia si do wyduenia dugoci ycia. Tymczasem fizyczna nieaktywno i sedenteryjny tryb ycia znajduj swoje konsekwencje w dramatycznym wzrocie liczby osb z nadwag oraz otyych. Aktywno fizyczna jest zwizana z redukcj chorb serca, otyoci, nadcinienia, cukrzycy, osteoporozy, depresji, upadkw i rnych kontuzji. Aktywno fizyczna poprawia si miniow i wytrzymao, co ma wyjtkowe znaczenie dla osb starszych, u ktrych ograniczenia w wykonywaniu codziennych czynnoci wynikaj ze spadku poziomu sprawnoci fizycznej. Dodatkowo, aktywno fizyczna wpywa na liczne czynniki determinujce jako ycia, takie jak funkcje poznawcze i emocjonalne, zadowolenie z ycia i uczucie dobrostanu, funkcje seksualne, funkcje spoeczne, rekreacj i status ekonomiczny. Zwikszona aktywno fizyczna osb starszych wie si za znacznymi korzyciami spoecznymi. Osoby starsze wnosz w efekcie o wiele wicej do spoeczestwa. Aktywny fizycznie styl ycia pomaga im w utrzymaniu niezalenoci i zwiksza moliwo uczestnictwa w pracy i yciu spoecznym. Promowanie zdrowego i aktywnego stylu ycia umoliwia spoeczestwu w wikszym zakresie korzystanie z bogactwa dowiadczenia i wiedzy posiadanej przez seniorw. WNIOSKI I ZALECENIA 1. Wychowanie fizyczne stanowi podstawowe prawo czowieka. Winno by prowadzone z uwzgldnieniem potrzeb, i moliwie zainteresowa, wszystkich dzieci. Przyjmowa si winno za cel gwny przygotowanie wszystkich dzieci do aktywnoci fizycznej, zdrowego stylu ycia, jak i do rozwoju umiejtnoci ruchowych rwnie w wieku dojrzaym i starszym. 2. Jako wychowania fizycznego zaley w pierwszej kolejnoci od poziomu kwalifikacji oraz wiedzy, umiejtnoci i zdolnoci nauczycieli wychowania fizycznego. Szczegln uwag naley pooy na przygotowanie nauczycieli prowadzcych zajcia ruchowe z dziemi w pierwszych klasach szk podstawowych. 3. Konieczne jest zagwarantowanie stosownego miejsca dla wychowania fizycznego w programach szkolnych oraz zapewnienie dzieciom i modziey szerszego dostpu do sprztu i obiektw sportowych poza szko. W ten sposb rzdy i spoecznoci lokalne winny ukaza swoje zrozumienie dla potrzeby troski o sfer sprawnoci, kondycji fizycznej i zdrowia oraz

25

podkreli wychowawcz rol uczestnictwa w aktywnoci fizycznej w samej szkole, jak i poza szko. 4. Rozwj wspczesnego wyczynu sportowego, intensywny trening i presja zwizana z oczekiwaniem podnoszenia na coraz wyszy poziom wynikw sportowych wymagaj staego korzystania ze wspczesnych zdobyczy nauk spoecznych oraz biologiczno-medycznych, w celu przede wszystkim podniesienia poziomu opieki sportowo-lekarskiej oraz zabezpieczenia fizycznego, psychicznego, spoecznego i duchowego zdrowia sportowca. 5. Popularno sportu winna by wykorzystywana dla ksztatowania wzorcw podanych zachowa spoecznych oraz ukazywania rzeczywistych autorytetw i wartoci moralnych. Naley podj najwiksze wysiki celem eliminowania ze sportu wyczynowego takich zjawisk, jak: korzystanie ze rodkw zabronionych, nieprzestrzeganie zasad fair play, obnianie wartoci integracyjnej, estetycznej i duchowej widowiska sportowego. Sport

zdehumanizowany osabia jego moraln i spoeczn si oddziaywania. 6. Rzdy i wadze lokalne winny wspiera edukacj zdrowotn, akcentujc w niej istotn rol aktywnoci fizycznej w utrzymaniu zdrowia, kondycji fizycznej i w poprawie jakoci ycia w kadym wieku. Maj one te odpowiedzialno za tworzenie warunkw uatwiajcych uczestnictwo oraz bezporednio za poziom aktywnoci, zarwno wrd dzieci i modziey, jak i wrd osb dorosych oraz w wieku starszym. 7. Uniwersytety i inne uczelnie wysze powinny w edukacji studentw zwrci wiksz uwag na znaczenie aktywnoci fizycznej dla osb starszych. Naley te pooy nacisk na przygotowanie przyszych badaczy i pracownikw opieki zdrowotnej na podejmowanie problemw zaspokajania potrzeb aktywnoci fizycznej ludzi w starszym wieku.

26

XII Warsztaty Antropologiczne im. Profesora Janusza Charzewskiego

Wspczesna antropologia fizyczna. Biodemografia i genetyka populacyjna w badaniach antropologicznych

Dnia 20 listopada 2009 roku w Instytucie Antropologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu odbyy si XII Warsztaty Antropologiczne im. Profesora Janusza Charzewskiego pt. Wspczesna antropologia fizyczna. Biodemografia i genetyka populacyjna w badaniach antropologicznych. Organizatorami spotkania byli: Komitet Antropologii Polskiej Akademii Nauk oraz, po raz drugi, wspomniany ju Instytut Antropologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Uczestnikw spotkania zaznajomiono z metodyk bada demograficznych i metodyk bada genetyki populacyjnej oraz moliwociami aplikacji metod biologii molekularnej w badaniach wspczesnych i pradziejowych populacji ludzkich. Jako zaproszeni referenci wystpili: prof. dr hab. Henryk Witas Kierownik Zakadu Biologii Molekularnej Uniwersytetu Medycznego w odzi oraz prof. dr hab. Alicja Budnik (wspautorka) referatu przygotowanego z prof. dr hab. Maciejem Hennebergiem z Uniwersytetu Adelaida (Australia). W dalszych wystpieniach zaprezentowano zagadnienia zwizane z metodyk wykorzystania ksig metrykalnych jako rda informacji w badaniach populacji historycznych, problem nadumieralnoci mczyzn na wsi i w miecie oraz zmiany struktury biodemograficznej populacji a sposobno do dziaania doboru naturalnego (G. Liczbiska UAM Pozna, H. Koodziej ZA PAN Wrocaw, O. Nowak i J. Piontek UAM Pozna). W Warsztatach wzio udzia 70 osb z orodkw akademickich Krakowa, Wrocawia, Torunia, Szczecina, odzi, Warszawy, Bydgoszczy, Gdaska i Poznania. W spotkaniu uczestniczya rwnie liczna grupa studentw i doktorantw biologii. Zaprezentowana metodyka bada biodemografii i genetyki populacyjnej spotkay si z duym

zainteresowaniem uczestnikw, co znalazo swoje odzwierciedlenie w dyskusji generalnej.

Blandyna Jerszyska

27

Sprawozdanie z konferencji 16 wiatowy kongres Midzynarodowej Unii Nauk Antropologicznych i Etnologicznych, zgromadzi w dniach 27 - 31 lipca blisko 5 tysicy uczestnikw z caego wiata. Obrady odbyway si w penym zieleni i kolorowych kwiatw miasteczku uniwersyteckim Yunnan University, w Kunming, stolicy prowincji Yunnan. Po uroczystej inauguracji konferencji i oficjalnym jej otwarciu przez Prezydenta Komitetu Organizacyjnego, Pana Yang Chuantang, vice ministra State Ethnic Affairs Commission (SEAC), rozpoczy si obrady w 33 sesjach tematycznych. Sesje, przygotowane przez 22 komisje dziaajce w ramach IUAES, to midzy innymi: Starzenie i starzy ludzie; Antropologia archeologiczna; Dzieci, modzie i dziecistwo; Ekologia czowieka; Zrnicowanie etniczne w badaniach wielodyscyplinarnych; Antropologia przedsibiorczoci; Prawa czowieka; Antropologa medyczna i epidemiologia; Badania nomadw; Badania religii; Antropologia sportu; Antropologia turystyki; Antropologia miasta; Badania genderowe i badania kobiet; Antropologia jzykowa; ywno i ywienie; Visual Anthropology. Seri wykadw plenarnych otwiera wykad prof. WU Xinzhi, z Institute of Vertebrate Paleontology and Paleoanthropology, Chinese Academy of Sciences, ktry w wykadzie pt. Paleoanthropology in China przedstawi histori bada i najwaniejsze osignicia paleoantropologii w Chinach. Prof. Soheila Shahshahani z Shahid Beheshti University, Iran przedstawia wykad pt. Globalization in the Perspective of Anthropology a prof. Petr Skalnik z Uniwersytetu w Pardubicach, Republika Czeska omwi problem rasizmu, marginalizacji i wykluczenia spoecznego w wykadzie pt. Racism and other inequalities: Anthropological perspectives on use and abuse of Power. Wrd zaproszonych wykadowcw mona byo wysucha bardzo interesujcego wykadu prof. Napoleona Wolaskiego, Honorowego Przewodniczcego Komisji Ekologii Czowieka IUAES, ktry pod intrygujcym tytuem Quo vadis Homo sapientissime? Transdisciplinary perspectives of human ecology nakreli suchaczom przyszo czowieka w rodowisku jego ycia. cznie wygoszono 17 wykadw plenarnych zwizanych z tematyk badawcz IUAES. Niej podpisana dziaa w Commission on the Anthropology of Women. W panelu pt. Knowledge, Imagination, and Strategies for Well-Being: Gendered Obstacles and Opportunities wygosia referat zamwiony: Socioeconomic inequalities in mid-age womens health and subjective well-being in Poland. Bardzo interesujce byy inne referaty w tej sesji, jak na przykad: Well-Being, Empowerment and Citizenship among Religious Traditionalist

28

Minority Women in the Secular Liberal State przedstawiony przez Chia Longman z Gent University (Belgia), czy Learning from Trials and Tribulations: Gendered Agency and Empowerment Opportunities in Three African Diaspora Contexts przedstawiony przez prof. Faye V. Harrison (University of Florida, USA). Niezwykle ciekawe byy referaty dotyczce praw czowieka w Europie i w wiecie, w tym prof. Wadysawa Czapliskiego pt. Minority Law and Policy of Poland.

Niektre referaty trudno byo zrozumie. O wiele atwiej pozowa do wsplnej fotografii po referacie.

29 lipca odbyo si zebranie czonkw Commission on the Anthropology of Women, uwiecznionych na poniszym zdjciu. Na zebraniu przedstawiono wyniki wyborw do wadz komisji i program dziaania na najblisze pi lat. Now przewodniczc komisji zostaa prof. Subhadra Channa Mitra, antropolog z University of Delhi. Zastpia ona niezwykle zasuon dla IUAES prof. Faye V. Harrison, antropolog spoeczn z African American Studies Program, University of Florida.

29

Organizatorzy przygotowali wiele imprez kulturalnych. Wrd nich zwiedzanie muzeum etnograficznego prowincji Yunnan i wycieczki naukowe do miejscowoci, w ktrych yj mniejszoci etniczne. Poniej, fotografie przedstawiajce ludzi Axi z grupy etnicznej Yi wykonano w wiosce Ke Yi w prowincji Mi Le, 130 km na poudniowy wschd of Kunming.

sesji

Visual

Anthropology

odbyy

si

seminaria

poczone

projekcj

24

antropologicznych filmw z caego wiata. Przygotowano wystawy obrazujce 60 lat istnienia i dziaania IUAES oraz retrospektywn wystaw osigni nauk antropologicznych i etnologicznych w Chinach w setn rocznic ich powstania. Podsumowujc, naley podkreli, e 16 wiatowy kongres Midzynarodowej Unii Nauk Antropologicznych i Etnologicznych w Kunming, prowincji Yunnan w ChRL, by znaczcym wydarzeniem naukowym i kulturalnym w 2009 roku.
Maria Kaczmarek

30

WIADOMOCI Z ODDZIAW

d
Skad Zarzdu PTA - Oddzia dzki Przewodniczca: dr Magorzata Rolak (Katedra Antropologii Uniwersytet dzki) Zastpca Przewodniczcej: dr hab. Elbieta dziska, prof.nadzw.U (Katedra Antropologii Uniwersytet dzki) Sekretarz: dr Wiesaw Lorkiewicz (Katedra Antropologii Uniwersytet dzki) Skarbnik: dr Iwona Rosset (Katedra Antropologii Uniwersytet dzki)

Aktualnie prowadzone projekty naukowo-badawcze: Biologiczne, kulturowe i spoeczne przejawy stresu rodowiskowego i jego wpyw na zdrowie wspczesnych odzian - grant Prezydenta odzi (kierownik: dr hab. Elbieta dziska, prof. nadzw. U, wykonawcy z KA U: dr Aneta Sitek i dr Beata Borowska-Strugiska, wspwykonanie: Zakad Biofizyki Katedry Nauk Podstawowych i Przedklinicznych Uniwersytetu Medycznego w odzi).

Ksztatowanie si wspczesnej populacji Europy Centralnej w wietle bada neolitycznego mtDNA - grant MNiSW nr N303335463 (kierownik: dr Wiesaw Lorkiewicz, gwny wykonawca: dr hab. Elbieta dziska, prof. nadzw. U i dr hab. Henryk Witas, prof. UM Zakad Biologii Molekularnej Uniwersytetu Medycznego w odzi, dr hab. Elbieta Haduch i dr Anita Szczepanek - Zakad Antropologii Uniwersytetu Jagielloskiego)

Znaczenie alleli delta F508CFTR i warunkujcych tolerancj laktozy dla oceny pochodzenia rodzimych populacji neolitycznych - grant MNiSW nr N109286737 (kierownik dr hab. Henryk Witas prof. UM Zakad Biologii Molekularnej Uniwersytetu Medycznego w odzi, gwny wykonawca: dr hab. Elbieta dziska, prof. nadzw. U).

Najwaniejsze publikacje pracownikw KA U i czonkw dzkiego Oddziau PTA, ktre ukazay si w 2009 roku: dziska E. (red.), 2009, Dziecko dzkie 2004. Normy rozwoju biologicznego., Wydawnictwo Uniwersytetu dzkiego, d. Antoszewski B., dziska E., Foczpaski J., 2009, The metric features of teeth in female-tomale transsexuals, Arch. Sex. Behav., 38, 351-358. Rosset I., 2009, Rozkady centylowe wielkoci urodzeniowych noworodkw dzkich urodzonych w terminie, Pediatria Polska tom 84, nr 2, marzec-kwiecie 2009, 151-158.

31

Kurek M., Borowska-Strugiska B., Mazurkiewicz J., Nieczuja-Dwojacka J., dziska E., 2009, Pattern of dental caries in the historical human population of Kujawy in the Polish Lowland (north-central Poland),[in:] Comparative Dental Morphology, Koppe T., Meyer G., Alt KW (eds), Front. Oral Biol., 13, 172-177. miszkiewicz-Skwarska A., 2009, Badania antropologiczne pochwkw ciaopalnych i szkieletowych z cmentarzyska ludnoci kultury wielbarskiej w Lenie (stan. 2, gm. Brusy, woj. pomorskie), [w:] K. Walenta, Leno i mikroregion w okresie rzymskim, s. 219-231. miszkiewicz-Skwarska A., 2009, Analiza antropologiczna materiaw kremacyjnych z cmentarzyska ludnoci grupy wielkowiejskiej w Chojnatach, stan. 3, gm. Chojnice, Aneks 2 [w:] S. Rzepecki, K. Walenta, Osada i cmentarzysko grupy wielkowiejskiej w Chojnatach stanowisko 3, gm. Chojnice, s. 105-117.

Doktoraty zakoczone w 2009 roku: W dniu 22 wrzenia 2009 r. w gmachu Wydziau Biologii i Ochrony rodowiska Uniwersytetu dzkiego odbya si publiczna obrona rozprawy doktorskiej mgr Joanny NieczujaDwojackiej (Stacjonarne Studium Doktoranckie Ekologii i Ochrony rodowiska U) pt.: Badania przekrojowe i longitudinalne procesu pierwszego zbkowania w ocenie

prawidowoci rozwoju biologicznego dzieci. Promotorem pracy bya: dr hab. Elbieta dziska, prof. nadzw. U (Katedra Antropologii U), recenzentami: prof. dr hab. Magdalena Wochna-Sobaska (Uniwersytet Medyczny w odzi) oraz dr hab. Jadwiga

Grabowska (Katedra Antropologii U).

Elbieta dziska

32

Wrocaw
Skad Zarzdu PTA - Oddzia wrocawski Przewodniczca: dr Monika Krzyanowska (Katedra Antropologii Uniwersytetu Wrocawskiego) Vice-Przewodniczcy: mgr Stanisaw Gronkiewicz (Zakad Antropologii PAN) Skarbnik: dr Monika opuszaska (Zakad Antropologii PAN) Sekretarz: dr Pawe Dbrowski (Katedra Antropologii Uniwersytetu Wrocawskiego) Oddzia liczy 35 czonkw.

W ostatnim czasie odbyy si 2 posiedzenia czonkw oddziau, podczas ktrych przedstawiono nastpujce referaty: 1. 24 czerwca 2009 - studenci wyrnieni wrd tegorocznych absolwentw biologii czowieka przedstawili wyniki swoich prac magisterskich. Wrd prezentowanych tematw byy m.in.: Powstawanie znamion zawodowych na czerwieni wargowej u osb grajcych na instrumentach dtych Masywno szkieletw a wystpowanie guzkw Schmorla i osteofitw Wiek, pe i miejsce zamieszkania a czsto wystpowania uszczycy Stopie asymetrii twarzy mieszkacw Yucatanu w zalenoci od ich stanu zdrowia, liczby rodzestwa, kolejnoci urodzenia i wieku rodzicw Czsto wystpowania minucji na opuszkach palcw rk studentw uczelni wrocawskich Ocena budowy i proporcji ciaa osb z cukrzyc typu I Zmiany inwolucyjne u osb o zrnicowanej budowie ciaa 2. 28 padziernika 2009 - referat pt. Ocena atrakcyjnoci piersi w zalenoci od strategii seksualnej oceniajcego zaprezentowaa mgr Agnieszka elaniewicz z Zakadu Antropologii PAN we Wrocawiu.

Udzia w konferencjach:

1. Baltic Bioarchaeology Meeting, Bioachaeology and Forensic Anthropology, 23-26.08.2009 Vilnius, Lithuania B. Kwiatkowska, J. Szczurowski referat Inhabitants of medieval Wrocaw (Poland)

33

P. Dbrowski, D. Nowakowski referat Ultra structural image and chemical composition of hard tissues of permanent teeth affected by caries in a medieval skeletal series from Gorzw Wlkp., Poland 2. Vth International Anthropological Congress of Ale Hrdlika 2nd 5th September 2009 Praha Humpolec: M. Babiszewska, B. Pawowski poster Does Female Attractiveness Influence Recognition Based On Face Silhouette? P. Dbrowski, D. Nowakowski, I. Maciuszczak, S. Gronkiewicz referat Case of tumor odontoma from the colleection of skulls from Uganda S. Kozie, W. Kretschmer, B. Pawowski referat Tattoo And Piercing As Signals Of Biological Quality M. Krzyanowska referat Body height in relation to rural-urban migration (Poland) A. Tomaszewska, B. Kwiatkowska, J. Szczurowski referat Anatomical variations of the supraorbital foramen related to sex and side-morphometric analysis in polish population A. elaniewicz, B. Pawlowski referat Sociosexual Orientation And Men's Preferences For Women's Breast Size

3. International Scientific Conference, Physical Education and Sport in Research, Aging and Physical Activity, 10-12.09.2009 Rydzyna M. Fortuna, J. Szczurowski, A. Konieczna referat Assessment of oxygen efficiency in older women and men subjected to rehabilitation training

Wyrnienia, odznaczenia, nagrody, referaty: Podczas Midzynarodowej Konferencji Antropologicznej w Pradze odbya si uroczysto wrczenia medali im. Alea Hrdliki. Wrd wyrnionych znalaza si Pani prof. dr hab. Zofia Ignasiak.

Polskie Stowarzyszenie Dziennikarzy Naukowych przyznao w 2009 roku dr hab. prof. nadzw. Bogusawowi Pawowskiemu honorow nagrod "Naukowiec przyjazny mediom". W tym roku nagrod t wrczono prof. Pawowskiemu 27 wrzenia w ramach Warszawskiego Festiwalu Nauki. Podczas uroczystoci wrczenia nagrody, laureat wygosi referat pt. "Bdmy ludmi i gdmy si czciej ni inne mapy".

24 listopada 2009 w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Wrocawskiego odbyo si sympozjum z okazji 200 rocznicy urodzin Karola Darwina i 150 rocznicy publikacji jego dziea The Origin of Species pt. Karol Darwin. Ewolucja, religia i filozofia. Na sympozjum tym dr hab. prof. nadzw. B. Pawowski wygosi referat pt. Adaptacje i ewolucyjna inercja ludzkiego umysu.

34

W dniach 20 28.11.2009 dr Monika Krzyanowska przebywaa na stau naukowym w Department of Biological Anthropology University of Cambridge.

Warsztaty Antropologiczne Studenckiego Koa Naukowego Kostka Czowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce: W dniach 4-5.12.2009 w Katedrze Antropologii UWr. odbyy si warsztaty antropologiczne Studenckiego Koa Naukowego Kostka. W pierwszym dniu warsztatw licznie zgromadzeni uczestnicy spotkania wysuchali 4 referatw: dr hab. prof. nadzw. Barbary Kwiatkowskiej p.t. redniowieczni Wrocawianie , dr Jacka Szczurowskiego p.t. Asymteria ciaa ludzkiego, dr Ryszarda Adamskiego p.t. Mity i prawdy w badaniach laboratoryjnych oraz czonka Koa Naukowego Janusza Cykowskiego p.t. Antykoncepcja. W drugim dniu warsztatw odbyy si dwa bloki zaj praktycznych dotyczce: podstaw antropometrii i morfologii twarzy ludzkiej. Bloki zajciowe prowadzili czonkowie SKN Kostka Magdalena Nowak i Bartomiej Paleczny. Tak jak w roku ubiegym warsztaty cieszyy si duym zainteresowaniem studentw z wielu kierunkw, a take uczniw szk licealnych.
Opiekun SKN Kostka dr J. Szczurowski Przewodniczca SKN Kostka A. Madera

Publikacje: Senator M., Kwiatkowska B., Gronkiewicz S., 2009. Height of skull base as an indicator of living conditions in historical native populations from Europe, Australia and Africa. Journal of Comparative Human Biology, 60, 535-549. W specjalnym numerze (w caoci powicony jest teorii ewolucji) Kosmosu (2009, tom 58, numer 3-4, 284-285), ktry ukaza si online w grudniu br. znalazy si trzy artykuy antropologw: STRZAKO J. Darwin jako antropolog ewolucyjny. Problem ras ludzkich KASZYCKA K. A. Pochodzenie i ewolucja czowieka PAWOWSKI B., DANEL D. Psychologia ewolucyjna - Nauka o adaptacjach i ewolucyjnej inercji ludzkiego umysu

Pliki pdf dostpne s na stronie:http://kosmos.icm.edu.pl/

Do Oddziau Wrocawskiego PTA zapisa si nowy czonek: mgr Szymon Starzonek.

Monika Krzyanowska

35

Krakw
Skad Zarzdu PTA - Oddzia krakowski Przewodniczca: prof. dr hab. Elbieta Gle-Haduch (Uniwersytet Jagielloski) Vice-przewodniczcy: prof. dr hab. Stanisaw Gob (Akademia Wychowania Fizycznego Krakw) Skarbnik: dr Janusz Brudecki (Akademia Wychowania Fizycznego Krakw) Sekretarz: dr Anita Szczepanek (Uniwersytet Jagielloski)

We wrzeniu 2009 r. prof. Stanisaw Gob bra udzia w 4 tygodniowej wyprawie turystycznej po wyspach Indonezji. Przez Jaw, Bali i archipelag Maych Wysp Sundajskich dotar do wyspy Flores, a nastpnie na Sulawesi (Celebes) i Now Gwine. Zwiedzi liczne zabytki hinduistyczne, buddyjskie i islamskie. Przebywa wrd dzikiej przyrody wysp oraz egzotycznych kultur spoecznoci np. Torajw i Papuasw. Planowane spotkanie z ksidzem prof. Jzefem Glink na Flores, wielce zasuonym dla spoecznoci wyspy misjonarzem i antropologiem, nie doszo do skutku z powodu powanej choroby Profesora. Natomiast informacje o znaleziskach Homo floresiensis na wyspie s na og mao znane. W dokumentacji fotograficznej z wyprawy zgromadzono duo ciekawych zdj o charakterze antropologicznym. Doroli i dzieci bardzo chtnie dawali si fotografowa, rwnie w podczas rnych uroczystoci.

36

W padzierniku 2009 roku prac na stanowisku adiunkta w Katedrze Antropologii AWF w Krakowie rozpocz dr ukasz Kryst, absolwent UJ. Rozpraw doktorsk nt. Ksztatowanie si proporcji gowy mikroewolucja czy adaptacja obroni w czerwcu br. na Uniwersytecie Jagielloskim.

Prof. Maria Chrzanowska uczestniczya w II Zjedzie Polskiego Towarzystwa Bada nad Otyoci, ktry odby si w Szczecinie w dniach od 15 do 17 padziernika 2009 r. Wsplnie z dr Agnieszk Suder przedstawia poster nt. Wskanik ekspansji nadwagi i otyoci u dzieci i modziey z Krakowa badanych w latach 1971-2000, ktry zosta nagrodzony /I miejsce/ w sesji plakatowej Epidemiologia, Prewencja.

W dniu 17 listopada 2009 roku, w Paacu Prezydenckim, odbya si uroczysto wrczenia nominacji profesorskich. W imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej akty nominacyjne profesorom wrczy minister Maciej opiski - Szef Gabinetu Prezydenta RP. Wrd nominowanych by Pan prof. dr hab. Ryszard Tadeusz arw z Katedry Antropologii AWF w Krakowie.
Ryszard arw

37

Pozna
Skad Zarzdu PTA - Odzia Pozna Przewodniczca: dr Magdalena Kosiska (Zakad Biologii Rozwoju Czowieka Instytut Antropologii Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu) Sekretarz: dr Anna Demuth (Katedra Antropologii i Biometrii Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu) Skarbnik: dr Magdalena Krzykala (Katedra Antropologii i Biometrii Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu) Oddzia liczy 47 czonkw

Posiedzenia czonkw oddziau poznaskiego PTA W ostatnim czasie odbyy si 2 posiedzenia czonkw oddziau, podczas ktrych przedstawiono nastpujce referaty: Zagadki genomu czowieka referat przedstawia dr Izabela Makaowska z Pracowni Bioinformatyki, Instytutu Biologii Molekularnej i Biotechnologii UAM w Poznaniu Hipoplazja szkliwa jako wyznacznik stanu zdrowia w populacjach wspczesnych i szkieletowych - referat przedstawia dr Marta Krenz-Niedbaa, z Instytutu Antropologii UAM w Poznaniu 15 grudnia odbyo si gwiazdkowe posiedzenie czonkw Oddziau, na ktrym mgr Mariusz Weiss z Instytutu Filozofii UAM w Poznaniu wygosi wykad pt: Czy istnieje przed-ludzka moralno? Rozwaania na marginesie ksiki Fransa de Waala pt. Primates and Philosophers.

Udzia w konferencjach W dniach 10-12 wrzenia 2009 r. ju po raz 42 odbya si oglnopolska konferencja naukowa Polskiego Towarzystwa Antropologicznego, ktrej gospodarzem by Uniwersytet dzki. Tradycyjnie organizatorzy zadbali o jej zrnicowany program. Konferencja otwarta zostaa przez Prorektora Uniwersytetu dzkiego ds. nauki prof. Antoniego Ralskiego oraz przewodniczc PTA prof. Mari Kaczmarek. Odbyy si dwa wykady inauguracyjne, ktre wygosili 1) Elbieta Jung: Wieki rednie czy Polednie? Spojrzenie filozofa, 2) Tadeusz Bielicki: Rozwarstwienie spoeczne wielki popyt na badania antropologiczne. Referaty zaprezentowano na 10 tematycznych sesjach ustnych, wrd ktrych wyodrbniono nastpujce: Ewolucja czowieka, Antropologia a medycyna i promocja zdrowia,

Odontologia, Antropologia pradziejowa i historyczna, Auksologia, Demografia i Ekologia czowieka, Antropologia molekularna, Antropologia w naukach o kulturze fizycznej, Ekologia czowieka i Varia oraz Paleopatologia. Sesja pierwsza: Ewolucja czowieka dedykowana

38

zostaa 200 rocznicy urodzin Karola Darwina i 150 -leciu ukazania si jego synnego dziea O powstawaniu gatunkw. Cz uczestnikw przedstawia swoje prace w formie plakatowej w 4 odrbnych sesjach: Antropologia pradziejowa i historyczna, Auksologia i Ekologia czowieka, Antropologia w naukach o kulturze fizycznej oraz Antropologia a medycyna i promocja zdrowia. Udzia w konferencji zaowocowa zdobyciem przez mgr Magdalen Durd I miejsca w konkursie na najlepszy plakat. Wszystkim osobom zaangaowanym w organizacj Konferencji i jej ca opraw, panujc mi i serdeczn atmosfer nale si sowa podzikowania. Dua liczba uczestnikw jest dowodem na potrzeb tego typu cyklicznych spotka. Za dwa lata nadarzy si kolejna okazja zaprezentowania najnowszych osigni i wymiany pogldw naukowych. Tym razem organizatorem konferencji bdzie Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocawiu.
Magdalena Krzykaa

Czonkowie Towarzystwa brali rwnie czynny udzia w innych konferencjach naukowych, w tym w konferencjach o randze midzynarodowej, konferencjach archeologicznych

i medycznych. Na podkrelenie zasuguje rwnie czynny udzia w I Konferencji NaukowoDydaktycznej Wydziau Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ktry zaowocowa promocj wspczesnej antropologii.

Publikacje W sierpniu br. ukazaa si publikacja naukowa pt: Midzy antropologi a medycyn. Koncepcje teoretyczne i implikacje praktyczne pod redakcj Marii Kaczmarek i Anity Szwed. Autorzy niniejszej publikacji prezentuj szerokie spektrum zagadnie z pogranicza medycyny i antropologii, przedstawiajc zarwno metodologi bada jak i praktyczne wykorzystanie wiedzy teoretycznej w diagnostyce nieprawidowych stanw zdrowia. W sowie wstpnym Panie Redaktor zwracaj uwag, e mianownikiem wszystkich prezentowanych artykuw niniejszej ksiki jest kategoria zdrowia czowieka. Odnosz si one bowiem midzy innymi do oceny elementw stylu ycia sucych zachowaniu lub wyniszczaniu zdrowia, po testy genetyczne stanowice podstaw terapii genetycznych w okrelonych jednostkach chorobowych. Ponadto Czonkowie Towarzystwa opublikowali liczne artykuy naukowe, z ktrych cz ukazaa si ju w czasopismach naukowych, natomiast cz zostaa przyjta do druku.

39

Nagrody 1. Nagroda w konkursie na najlepszy plakat prezentowany w czasie I Konferencji Naukowo-Dydaktycznej Wydziau Biologii UAM, 21-23 maja 2009, Pozna. Kaczmarek M., Godzicka-Jzefiak A., Durzyska J. Pacholska-Bogalska J., Durda M., Skrzypczak M., Han T. Addressing innovation challenges in adolescents health research: a preliminary report on prevalence of HSV-1, HSV-2 and HCMV in adolescents from the Wielkopolska region

2. I miejsce w konkursie na najlepszy plakat zaprezentowany podczas XLII Oglnopolskiej Konferencji Naukowej Polskiego Towarzystwa Antropologicznego, 10 - 12 wrzenia 2009. Magdalena Durda - Wyobraenie wasnego ciaa wrd dzieci i modziey w wieku 10 18 lat w zalenoci od relacji z grup rwienicz

Nowi Czonkowie Towarzystwa W 2009 r. do poznaskiego oddziau PTA wstpiy 4 osoby: mgr Inez Biliska, dr Elbieta Heydrych oraz studenci UAM Pozna Maurycy Kustra i Kinga Ortarzewska. Cieszy fakt, e wrd czonkw poznaskiego Oddziau odnotowujemy coraz wiksz liczb modych adeptw nauki.

Magdalena Kosiska

40

INTERESUJCE PROJEKTY BADAWCZE

Polsko-norweskie seminarium naukowe w ramach projektu ADOPOLNOR

Trzecie polsko norweskie seminarium naukowe projektu ADOPOLNOR odbyo si 20 padziernika 2009 r., na Wydziale Biologii UAM. Hasem przewodnim i tytuem spotkania byo: Key challenges in adolescent health: pattern of chronic diseases and disease prevention. Seminarium dotyczyo szeroko pojtego stanu zdrowia dzieci i modziey oraz metod zapobiegania i leczenia wybranych chorb przewlekych. Merytoryczn piecz nad seminarium sprawowa zesp lekarzy naukowcw z Uniwersytetu im. Karola

Marcinkowskiego w Poznaniu, pod kierunkiem prof. UM dr hab. n. med. Alicji Krzyaniak oraz zesp wirusologw z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prowadzony przez prof. dr hab. Anny Godzick-Jzefiak. Jako pierwsza wystpia kierownik projektu, prof. dr hab. Maria Kaczmarek. W swoim wystpieniu poruszya kwesti stanu zdrowia dzieci i modziey oraz przybliya zebranym nierwnoci w dostpie do opieki medycznej w Polsce i na wiecie. Podkrelia rwnie konieczno dziaania w kierunku zniwelowania wspomnianych nierwnoci. Prezentacja Pani Profesor zostaa wygoszona w oparciu o priorytety wyznaczone przez wiatow Organizacj Zdrowia. Kontynuacj pierwszego wystpienia by wykad dr. n. med. Magorzaty Krzywiskiej-Wiewiorowskiej. Uczestnicy seminarium dowiedzieli si o skali wystpowania wybranych zaburze wrd dzieci i modziey, takich jak: otyo, zbyt niska masa ciaa, arterioskleroza, nadcinienie ttnicze, nowotwory. Pani Doktor przybliya rwnie problem stresu, jego rde i nastpstw w odniesieniu osb w wieku szkolnym.

41

Kolejne wystpienia poszerzyy wiedz uczestnikw w zakresie chorb ukadu krwiononego oraz infekcji wirusowych wywoywanych wirusami opryszczki i wirusem brodawczaka ludzkiego. Paulina Jankowska, prelegentka wydelegowana przez prof. dr hab. Aldon Siwisk, przybliya zebranym rodzaje chorb ukadu krenia spotykane u dzieci, w tym: wrodzon lub nabyt nieprawidowo anatomiczn budowy serca, zesp dugiego QT, zsp Wolffa-Parkinsona-White'a, nadcinienie ttnicze, chorob Kawasaki. Wyjania take metody leczenia wspomnianych nieprawidowoci. O infekcjach wirusami opryszczki HSV-1, HSV-2 i HCMW oraz wirusem brodawczaka ludzkiego HPV u dzieci i modziey mwia Pani Profesor dr hab. Anna Godzicka Jzefiak z Zakadu Wirusologii Molekularnej UAM. Pani Profesor przybliya uczestnikom spotkania drogi przenoszenia, a take objawy i nastpstwa zdrowotne powstae w wyniku zakae wspomnianymi wirusami. Przedstawia take dane epidemiologiczne dotyczce infekcji wirusami opryszczki i wirusem brodawczaka. Podkrelia jednoczenie, i w Polsce cigle istnieje luka w zakresie bada nad czstoci wystpowania tych wirusw. Wykad Pani Profesor Anny Godzickiej-Jzefiak zakoczy pierwsz cz spotkania. W oczekiwaniu na cz drug, uczestnicy projektu jak i licznie przybyli studenci z ochot raczyli si aromatyczn kaw jak i sodkociami najrozmaitszego rodzaju. Przerwa upyna wic pod znakiem oywionych rozmw przy ciastku, w atmosferze wzajemnego zainteresowania. Pokrzepieni i peni entuzjazmu uczestnicy seminarium jak w zegarku zjawili si na umwion godzin, rozpoczynajc tym samym drug cz spotkania. Jako pierwsza wystpia dr Julia Durzyska, ktra w swojej prezentacji przedstawia pozytywne i negatywne aspekty szczepionek przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego. Prezentacja Pani Doktor, jak mona si byo spodziewa, wywoaa arliw dyskusj. Prelegentka odpowiedziaa na szereg pyta i rozwiaa powstae niejasnoci. Cykl wykadw w ramach trzeciego polsko-norweskiego seminarium projektu ADOPOLNOR zakoczya Prof. Anne Brita Thord z partnerskiego uniwersytetu w Kristiansand. Profesor Thord przedstawia wyniki przeprowadzonych przez siebie bada longitudinalnych nad ubstwem dzieci w Norwegii. Temat prezentacji jak i przedstawione wyniki spotkay si z ogromnym zainteresowaniem uczestnikw, co przejawio si w dugiej rozmowie z Pani Profesor po zakoczeniu wykadu.

Magdalena Durda

42

WARTO PRZECZYTA

Dziecko dzkie 2004. Normy rozwoju biologicznego.

Elbieta dziska (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu dzkiego, 2009, ISBN: 978-83-7525-291-0, Kod ksiki: 16KD, Cena 16 z, link do ksigarni wydawnictwa: https://ksiegarnia.uni.lodz.pl/index.php/books/show/id/895

Mio nam poinformowa, e we wrzeniu 2009 roku ukazaa si monografia Dziecko dzkie 2004. Normy rozwoju biologicznego. Jest to wstpne opracowanie zbiorowe materiau zebranego podczas dzkich bada auksologicznych przygotowane przez pracownikw

Katedry Antropologii U pod redakcj dr hab. Elbiety dziskiej, prof. nadzw. U. Praca zawiera dwa rozdziay: Stan rozwoju fizycznego noworodkw dzkich - autorstwa Iwony Rosset; Stan rozwoju fizycznego dzieci i modziey miasta odzi autorstwa Iwony Rosset, Magorzaty Rolak, Jadwigi Grabowskiej, Beaty Borowskiej-Strugiskiej, Wiesawa Lorkiewicza, Anety Sitek, Henryka Stolarczyka, Alicjji miszkiewicz-Skwarskiej i Elbiety dziskiej. Monografia ta jest kontynuacj opracowa norm rozwojowych pod tytuem Dziecko zapocztkowanych przez Andrzeja Malinowskiego w 1976 roku, bdcych zbiorami regionalnych norm rozwoju biologicznego dzieci i modziey Polski m.in. Dziecko Poznaskie90 autorstwa J. Cielika, M. Kaliszewskiej-Drozdowskiej i M. Kaczmarek (1994); Dziecko Krakowskie 2000 pod redakcj S. Goba i M. Chrzanowskiej (2002). W dzkim orodku antropologicznym powstay dwie tego rodzaju publikacje: Dziecko dzkie pod redakcj A. Malinowskiego i D. Chlebnej-Sok (1998) oraz Dziecko Koniskie pod redakcj J. Grabowskiej (1998). Dziecko dzkie 2004 powstao dziki inicjatywie prof. dr hab. Henryka Stolarczyka penicego funkcj kierownika Katedry Antropologii Uniwersytetu dzkiego do roku 2005, ktry w 2003 roku zainicjowa badania antropologiczne w dzkich szkoach. Powszechnie stosowan metod oceny stanu rozwoju fizycznego s siatki centylowe. W niniejszym opracowaniu do ich konstrukcji posuono si rekomendowan przez wiatow Organizacj Zdrowia (WHO 2008) metod LMS zaproponowan przez T.J.Colea (Cole

43

1990; Pan i Cole 2004; Silverwood i Cole 2007). Metoda ta zapewnia normalizacj rozkadw asymetrycznych przy uyciu transformacji Boxa-Coxa (L) poprzez optymalne wygadzenie krzywych centylowych w oparciu o wartoci mediany (M) i wspczynnika zmiennoci (S). Parametry LMS umoliwiaj precyzyjn ocen rozwoju somatycznego oraz wieku rozwojowo-morfologicznego dzieci i modziey poprzez prost transformacj ich

indywidualnych wartoci cech na warto zmiennej standaryzowanej (Zind), co z kolei umoliwia wyznaczenie dokadnej pozycji centylowej z funkcji rozkadu normalnego. Zastosowanie metody LMS oraz przeprowadzenie oblicze za pomoc programu komputerowego ImsChartMaker Pro version 2.3 (Medical Research Council, UK) (Cole i Pan 2005) umoliwia porwnywalno wyliczonych standardw do opracowa z rnych czci wiata. Nie mniej wanym aspektem konstrukcji norm w oparciu o metod LMS jest moliwo oceny stanu rozwoju morfologicznego analizowanej cechy z dokadnoci do ptego centyla co ma ogromne znaczenie np. w badaniach synchronizacji procesw wzrastania i rozwoju biologicznego rnych struktur organizmu. Oddajc do rk czytelnikw t monografi cieszymy si z uwieczenia dziea rozpocztego przez emerytowanych ju kolegw Katedry, mamy wiadomo, e prawdopodobnie jest ono ostatnim z cyklu norm regionalnych, ale jednoczenie mamy rwnie nadziej, e pozwoli ona na monitorowanie rozwoju biologicznego dzieci i modziey odzi dajc moliwo nie tylko oceny tempa wzrastania organizmu, ale rwnie ledzenia rnic midzypopulacyjnych i midzypokoleniowych (zmian sekularnych) tego procesu, opisywania ich kierunku i dynamiki. Bdzie aktualnym narzdziem diagnostycznym dla lekarzy i pedagogw uatwiajc im waciwe diagnozowanie przebiegu zjawisk rozwojowych.

W imieniu Autorw Elbieta dziska

44

Midzy antropologi a medycyn. Koncepcje teoretyczne i implikacje praktyczne.

Praca zbiorowa pod redakcj Marii Kaczmarek i Anity Szwed Wydawnictwo Naukowe UAM. Pozna 2009

Wsplnym mianownikiem prac zebranych w monografii Midzy antropologi a medycyn: koncepcje teoretyczne i implikacje praktyczne jest kategoria zdrowia czowieka. Wraz z oglnym polepszeniem warunkw ycia, spadkiem umieralnoci i w konsekwencji wydueniem trwania ludzkiego ycia obserwuje si wzrost zainteresowania rnymi aspektami zdrowia. Odnosz si one midzy innymi do oceny elementw stylu ycia sucych zachowaniu lub wyniszczaniu zdrowia, po testy genetyczne stanowice podstaw terapii genetycznych w okrelonych jednostkach chorobowych. Przyjcie definicji zdrowia WHO, w ktrej zdrowie okrela si jako stan penego, fizycznego, umysowego i spoecznego dobrostanu (dobrego samopoczucia) a nie tylko cakowity brak choroby czy kalectwa, wnioso now jako do dyskusji nad zdrowiem. Mrowicka, w pracy powiconej metodologicznym aspektom bada zdrowia, demonstruje rne wymiary katgeorii zdrowia zawarte w tej definicji i trudnoci w jej operacjonalizacji. Pokazuje wymiar biologiczny kategorii zdrowia znajdujcy szerokie zastosowanie w medycynie, biologiczny wykorzystywany w biologii, socjologii i psychologii, funkcjonalny w socjologii. Wymiar humanistyczny zdrowia, dyskutowany w filozofii, etyce, psychologii, da asumpt do stworzenia pojcia jakoci ycia. Ilustracj humanistycznego wymiaru zdrowia jest praca Kaczmarek, w ktrej dokonuje przegldu poj zwizanych z jakoci ycia, rekonstruuje genez tego pojcia oraz porzdkuje dotychczasow wiedz. Stwierdza, e wielo uj metodologicznych stosowanych w badaniach nad jakoci ycia skutkuje trudnociami w operacjonalizacji tego pojcia. Jednym z problemw analizowanych w antropologii i medycynie jest reakcja organizmu na bodce rodowiskowe. Wyrazem powodzenia lub niepowodzenia organizmu w

dostosowywaniu si do warunkw rodowiska jest stan zdrowia lub choroby. Czapla, na przykadzie warunkw bio-geograficznych istniejcych w rodowisku wysokich gr, omawia mechanizmy przystosowawcze wyznaczajce zakres fizjologicznych reakcji osobnika. Interesujcym fragmentem tego artykuu jest relacja dowiadcze Autora zwizanych z

45

uprawianiem wspinaczki wysokogrskiej i reakcj organizmu na urazowe czynniki, w tym specyficzne dla wypraw alpinistycznych czynniki natury spoecznej i psychologicznej. Odywianie, to najwaniejszy czynnik warunkujcy prawidowe funkcjonowanie organizmu we wszystkich fazach ycia, w szczeglnoci wzrastanie i osiganie dojrzaoci biologicznej. Wskaniki antropometryczne stanowi dobry miernik stanu odywienia organizmu, lekarza interesuj skutki zaburzenia odywiania. Krenz-Niedbaa analizuje skutki weaning dla stanu biologicznego populacji dziecicych. Porwnuje to zjawisko wrd wspczenie yjcych dzieci oraz dziecicych populacji szkieletowych pradziejowych i historycznych. Interesujcym fragmentem tej pracy jest opis technik sucych rekonstrukcji zjawiska weaning w dziecicych populacjach szkieletowych. Innym wanym czynnikiem warunkujcym zdrowie jest status spoeczno-ekonomiczny czowieka i styl ycia. Skrzypczak i Kaczmarek analizuj znaczenie statusu spoecznoekonomicznego dla zrnicowania subiektywnej oceny zdrowia wrd dorosych kobiet i mczyzn. Czerniak w swej pracy pokazuje rne postawy kobiet po mastektomii wobec aktywnoci ruchowej. Aktywno ruchowa, zdaniem Autorki, spenia wan rol

w rehabilitacji kobiet po mastektomii. Kolejnym zagadnieniem prezentowanym w ksice jest koncepcja normy rozwojowej do oceny wzrastania cech somatycznych i fizjologicznych oraz prognozowania tego procesu. Krzyaniak pokazuje techniki suce rzetelnemu pomiarowi cinienia ttniczego dzieci i modziey. Wobec zjawiska wystpowania coraz wikszej liczby dzieci z nadcinieniem ttniczym, kwestia ustalenia standardw rozwojowych dla tej cechy jest niezwykle istotna. Kosiska i Stoiska dyskutuj problem wiarygodnej prognozy rozwojowej dla dzieci urodzonych przedwczenie oraz dzieci urodzonych z ma mas ciaa. Ten, zdaniem Autorek, niezwykle istotny element opieki neonatologicznej oraz pediatrycznej, wymaga ujednolicenia procedur badawczych stosowanych w medycynie i antropologii. Krzyaniak i wsp. analizuj narastajc frustracj wrd dzieci i modziey przejawiajc si zwikszonym poziomem lku. To zdaniem Autorek wpyw cywilizacji i zwizanych z ni zwikszonych wymaga intelektualnych stawianych modym ludziom. Praca Kosiskiej i Szwed powicona mukowiscydozie jest potwierdzeniem postpu w diagnozowaniu a co za tym idzie postpowaniu leczniczym jednostek chorobowych, ktre do niedawna pozostaway nieznane. To dobra perspektywa dla jakoci ycia chorych. Omwione prace prezentuj szerokie spektrum zagadnie stanowicych obszar bada w medycynie i antropologii, poczwszy od metodologii bada po praktyczne wykorzystanie wiedzy teoretycznej w diagnostyce nieprawidowych stanw zdrowia. Pokazuj wzajemne przenikanie obszarw bada medycznych i antropologicznych, stanowic argument przemawiajcy za potrzeb bada interdyscyplinarnych. Mamy nadziej, e bd interesujc lektur, czego serdecznie yczymy Czytelnikom,
Maria Kaczmarek i Anita Szwed

46

Ocena wpywu czynnikw psychospoecznych na stopie i kierunek odchyle reakcji fenotypowych u dzieci z nadpobudliwoci psychoruchow.

Tomasz Han Monografie Instytutu Antropologii UAM, nr 14, Pozna 2009

Praca podejmuje problem oceny biologicznego rozwoju u dzieci z nadpobudliwoci psychoruchow (ADHD). Fragment wstpu: Proces biologicznego rozwoju dzieci z nadpobudliwoci psychoruchow z deficytem uwagi jest przedmiotem naukowego zainteresowania od roku 1970, kiedy Safer i Allen opublikowali wyniki swoich bada. Stwierdzili oni zmniejszenie tempa wzrastania dzieci w czasie trzyletniej terapii z zastosowaniem lekw z grupy psychostymulujcych. Od tego momentu kontynuowano badania majce na celu odpowiedzie na pytania, czy leki rzeczywicie dziaaj supresyjnie na proces rozwoju, czy ich wpyw jest krtko, czy dugoterminowy i czy organizm dziecka, dc do homeostazy potrafi zbuforowa uboczne dziaanie lekw na proces wzrastania. Pojawiy si take prace sugerujce, e stwierdzone odchylenia od normalnego przebiegu wzrastania s waciwe dzieciom z ADHD - tym samym poddano w wtpliwo dziaanie lekw jako przyczyn spowolnienia tempa rozwoju. Zrozumienie istoty badanego zagadnienia jeszcze bardziej skomplikoway prace Swansona i

wsppracownikw. W swoich bardzo rygorystycznych pod wzgldem metodycznym badaniach wykazali oni, e dzieci z ADHD, ktre nie byy leczone lekami

psychostymulujcymi osigaj wyszy poziom wysokoci i masy ciaa od zdrowych rwienikw. [] W wietle tych rozwaa istotne staje si dokonanie kompleksowej analizy waciwoci procesu wzrastania dzieci z ADHD w progresywnej fazie ontogenezy oraz udziau czynnikw specyficznych i niespecyficznych dla tej grupy w ksztatowaniu wariancji moliwych odchyle reakcji fenotypowej od normy rozwoju.
Tomasz Han

47

Dziecistwo i dorastanie z ADHD. Rozwj dzieci nadpobudliwych psychoruchowo: zagroenia i moliwoci wsparcia.
Tomasz Han Oficyna Wydawnicza Impuls. Krakw 2009

Fragment ksiki: Motywem przewodnim ksiki jest rozwj, dlatego pojawia si on w tekcie w kilku rnych kontekstach. Poruszana jest tematyka biologicznego vs. rodowiskowego uwarunkowania rozwoju ADHD, czynnikw wpywajcych na rozwj powika i zaburze towarzyszcych nadpobudliwoci psychoruchowej. Opisane zostay psychologiczne prawidowoci rozwoju w wieku dziecistwa i adolescencji oraz potencjalne rda zaburze rozwoju osb z ADHD. W trosce o rzetelno i wiarygodno informacji zawartych w ksice podczas jej pisania nieustannie korzystaem z publikacji zawierajcych wyniki najbardziej aktualnych i najbardziej uznanych bada prowadzonych na caym wiecie. Ich lektura skonia mnie do sformuowania wskazwek dotyczcych wpierania rozwoju osb z ADHD, ktre zamieciem na kolejnych stronach ksiki. Mam nadziej, e osoby wychowujce i opiekujce si dziemi z nadpobudliwoci psychoruchow uznaj zarwno fragmenty teoretyczne, o charakterze bardziej naukowym, jak i te majce wymiar pragmatyczny za pomocne.

Tomasz Han

48

49

INFORMACJE O KONFERENCJACH NAUKOWYCH

Midzynarodowa Konferencja Naukowa European Human Behaviour & Evolution Association

organizowana przez Zakad Antropologii PAN we Wrocawiu oraz Katedr Antropologii Uniwersytetu Wrocawskiego

Wrocaw

25-27 marzec 2010

Konferencja EHBEA (European Human Behaviour & Evolution Association) skupia uczonych z nastpujcych dyscyplin: ekologia behawioralna czowieka, antropologia biologiczna, psychologia ewolucyjna, ewolucyjna antropologia kulturowa. Zainteresowanych zagadnieniami poruszanymi na wczeniejszych konferencjach EHBEA (np. w 2009 w St. Andrews, w 2008 w Montpellier, a wczeniej w Londynie) odsyamy na stron internetow: http://www.ehbea.com/

Bogusaw Pawowski

17th Congress of the European Anthropological Association 29 August 2 September, 2010 Pozna, Poland

Zapraszam

serdecznie

do

odwiedzania

witryny

internetowej

konferencji

www.eaa2010.eu, gdzie mona znale podstawowe informacje i biece komunikaty. 1 wrzenia rozpocza si rejestracja uczestnikw konferencji. Od poowy stycznia mona bdzie nadsya streszczenia prezentacji konferencyjnych.

Maria Kaczmarek Przewodniczca Komitetu Organizacyjnego 17 konferencji EAA

50

KOMUNIKATY

Uprzejmie informuj, e z dniem 01.10.2009 r. na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocawiu, przy Instytucie Biologii, zosta powoany Zakad Antropologii. Obecny skad osobowy to: Kierownik Zakadu - dr hab. Krzysztof Borysawski - prof. nadzw. U.Prz. Pracownik dr hab. Barbara Kwiatkowska - prof. nadzw. U.Prz. Pracownik dr Dariusz Nowakowski adiunkt Pracownik mgr in. Anna Wojtal pomoc techniczna i obsuga sekretariatu

W najbliszym czasie na stanowisku adiunkta bd zatrudnione kolejne dwie osoby. Jednoczenie informuj, e na studiach magisterskich (II stopnia) zostaa powoana specjalno Biologia czowieka, gdzie na I roku studiuje obecnie 16 osb. Na I rok studiw doktoranckich przyjto dwie osoby. Poniewa nowy zakad nie posiada jeszcze strony domowej w portalu uczelnianym, podaj podstawowe dane teleadresowe: 51-631 Wrocaw, ul. Kouchowska 6 tel.: 71 320 5791 poczta e-mail: krzysztof.boryslawski@up.wroc.pl barbara.kwiatkowska@up.wroc.pl darekn@hot.pl anna.wojtal@up.wroc.pl

Krzysztof Borysawski

51

UMIECHNIJ SI!

52

Redakcja: prof. dr hab. Maria Kaczmarek Instytut Antropologii UAM Pozna makac@amu.edu.pl Skad i amanie: dr Urszula Czerniak Katedra Antropologii i Biometrii AWF Pozna czerniak@awf.poznan.pl Autorom tekstw serdecznie dzikujemy i liczymy na dalsz wspprac. Uwagi prosimy kierowa pod adres: Katedra Antropologii i Biometrii AWF Pozna czerniak@awf.poznan.pl

53