NËNTOR 2006 NGJALLJA 1

NGJALLJA
Nr. 11 (166) Viti XV i botimit NENTOR 2006 Çmimi 20 lekë

Manastiri i Shën Vlashit, Durrës

U mblodh Asambleja Kleriko-laike e Kishës

- Morën pjesë 259 klerikë dhe laikë në përfaqësim të të gjitha dioqezave orthodhokse -

N ga 3-4 nëntor 2006, në mje-

diset e Manastirit të Ri të
Shën Vlashit dhe të Akademisë
Teologjike Orthodhokse, Durrës, u
mblodh Asambleja Kleriko-laike e
Kishës Orthodhokse Autoqefale të
Shqipërisë.
Në të morën pjesë 259 dele-
gatë: të gjithë klerikët e Kishës
Orthodhokse Autoqefale të Shqi-
përisë dhe një numër përfaqësu-
esish laikë nga çdo dioqezë, burra,
gra dhe të rinj orthodhoksë. Puni-
met u drejtuan nga Kryepiskopi
Anastas dhe anëtarët e Sinodit të
Shenjtë.
Asambleja diskutoi për çështje
aktuale të Kishës sonë. Ajo shqyr-
toi nen për nen, diskutoi dhe më pas
pranoi unanimisht Statutin e Ki-
shës, i cili më pas u aprovua sipas
kanoneve nga Sinodi i Shenjtë.
Asambleja ishte edhe një rast
për t’u mbledhur së bashku, për të dhet detyrimisht çdo dy vjet, por Asambleja Kleriko-laike stu- gjithësi të dëshmisë orthodhokse
bërë njohje të reja dhe sidomos për edhe në raste të jashtëzakonshme dion problemet kishtare dhe sho- në botën e sotme, ndërsa çështjet
të falënderuar Perëndinë për dhu- kur e lyp nevoja, për trajtimin e pro- qërore aktuale dhe i propozon Si- dogmatike dhe kanonike janë
ratat bujare që i ka dhënë Kishës blemeve të përgjithshme, të cilat nodit të Shenjtë dhe Këshillit Ki- kompetencë ekskluzive e Sinodit të
sonë në këto vite. shqetësojnë Kishën Orthodhokse shtar Kleriko-laik masa për kryer- Shenjtë.
Asambleja Kleriko-laike mbli- Autoqefale të Shqipërisë. jen e veprës kishtare dhe në për- Korresp. i gazetës “Ngjallja”

Çaste nga punimet e Asamblesë Kleriko - laike të Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë.
2 NGJALLJA NËNTOR 2006

SHËNGJIN

Konferenca e rinisë orthodhokse të dioqezës

së Tiranës: “Jeta jonë me Perëndinë”
Për të dytin vit me radhë, në Shëngjin
të Lezhës u zhvillua Konferenca rinore
me të rinjtë dhe të rejat orthodhokse të
dioqezës së Tiranës. Të ardhur nga Ka-
vaja, Durrësi, Elbasani, Gramshi Shkodra
dhe Tirana, për tri ditë me radhë 80 të rinj
orthodhoksë kaluan një fundjavë të mbu-
shur me aktivitete.
“Jeta jonë me Perëndinë” ishte tema
kryesore e kësaj konference, e cila tran-
smetoi mesazhin e bashkimit me Perë-
ndinë Triadik.
Referues ishin atë Justini dhe z.Miron
Çako, të cilët folën për temat e këtij viti:
“Qëllimi i jetës së krishterë” dhe “Martesa
në Kishën tonë”. Atë Justini theksoi, se
nëse do arrijmë në bashkimin me Perëndi-
në, do bashkohemi edhe me njëri-tjetrin.
Sa më shumë imitojmë dashurinë, aq më
shumë i afrohemi Atij. Dashuria duhet të
jetë jo vetëm me fjalë, por me vepra. Pika
e kontrollit për ne është sa sakrifikojmë
për dashurinë. Një virtyt i madh për ne
është dallueshmëria. Është e pamundur që
të kemi urrejtje brenda nesh dhe të bashko-
hemi me Perëndinë. Dashuria është kapi-
tulli i virtyteve. “Dashuria e përkryer e dë-
bon frikën”,- theksoi atë Justini.
Ndërsa z. Miron Çako foli për misterin
e martesës si një dhuratë brenda Kishës.
Ai shpjegoi kuptimin e martesës së
krishterë, e cila ka si qëllim final bashkimin
e burrit dhe të gruas me Perëndinë. Përmes
shembujve nga Dhiata e Vjetër dhe Dhiata
e Re, referuesi tregoi rëndësinë që merr
lidhja mes burrit dhe gruas për vazhdimin
e jetës dhe bekimin që i ka dhënë Zoti
trashëgimisë së gjinisë njerëzore.
Konferenca pati programin e saj tradi-
cional me ndarjen në grupe të të rinjve, njo-
hjen me njëri-tjetrin, lojëra zbavitëse, sport
dhe valle popullore. Organizimi nga ana e
Zyrës Kombëtare Rinore ishte në lartësinë
e duhur dhe të gjithë të rinjtë u larguan nga
ky aktivitet me përshtypjet më të mira. Çast nga Konferenca e Tiranës dhe nga vizita
Korresp. i gazetës “Ngjallja” në kishën e Lezhës.

Pogradeci, mikpritës i Konferencës rinore të Mitropolisë së Korçës

Në qytetin e bukur të
Pogradecit u zhvillua në
datat 13-15 tetor Konfere-
nca me temë “Të oriento-
hesh drejt”, me pjesëmarr-
jen e rreth 60 të rinjve dhe
të rejave nga Mitropolia e
Korçës. Buzë liqenit, në një
klimë të ftohtë dhe qetësisë
brilante që ofronte qyteti i
famshëm i poezive lasgu-
shiane, konferenca merrte
Çast
nga fjala
e Hirësi
Joanit
në
Konferencën
e rinisë
orthodhokse
të
Mitropolisë
së Korçës.
ngjyra të vërteta rinore.
Këtë atmosferë e krijonte
gjallëria e të rinjve të ardhur
nga Korça, Pogradeci, Er-
seka, Voskopoja, Leskovi-
ku, Prespa e zonat përreth.
Të bënte përshtypje përje-
timi i thellë shpirtëror në një
aktivitet ku lutjet, shërbesat
dhe referatet patën vëme-
ndjen më të madhe nga të
rinjtë.
Tema qendrore fliste për
qëllimin e jetës së krishterë,
si të jemi pranë Krishtit dhe
urdhërimeve të Tij. Për këtë
temë do të fliste ditën e fu-
ndit të konferencës, Mitro-
politi i Korçës, Joani.
“Për fatin tonë të keq ne
jetojmë në një vend dhe në
një shoqëri ku mungojnë
orientimet e vërteta shpirtë-
rore dhe njerëzit nuk zhyten
kaq thellë që të mendojnë.
Vetëm zhyten në jetën e si-
përfaqshme duke iu përgji-
gjur nevojave të jetës së
përditshme, pa menduar
pak më tepër. Ju shikoni në
kohën e sotme që po arrihet
në një dehumanizim të nje-
riut. Madje njerëzit nuk po
ndiejnë më as për njerëzit
e tyre të familjes.” - theksoi
gjatë referatit të tij, Hirësi
Joani.
Më tej ai tha se nëse ne
realisht besojmë që Zoti ek-
ziston, se Ai është i prani-
shëm dhe gjithçka që mëso-
het dhe jetohet në Kishë
është reale, jeta jonë duhet
të kishte ndryshuar. Fakti
që jeta jonë nuk po ndry-
shon është pikërisht sepse
ne nuk e besojmë këtë.
Prandaj edhe besimi ndih-
mon shumë në rritjen e që-
llimit të jetës. Një njeri që
ka besim ka më tepër aftësi
për ta kuptuar dhe qëllimin
përfundimtar të tij. Nëse
nuk do ta kemi këtë qëllim
në jetën tonë të përditshme
është shumë e vështirë të
orientohemi çdo ditë. Orie-
ntimi i përditshëm vjen nga
orientimi përfundimtar. Çdo
njeri që ka një qëllim për-
fundimtar mund ta orga-
nizojë udhëtimin e tij shumë
më lehtë.
Në fund të referatit, Hi-
rësi Joani u bëri thirrje të
rinjve të jetojnë me Fjalën
e Zotit. “Lexojeni Ungjillin,
sepse nuk ka thesar më të
madh se ai. Sa më shumë
ta lexosh, do kuptosh se s’ka
pasur dhe s’do ketë gjë më
të çmuar sesa fjalët e tij.
Tek Ungjilli do të shikoni atë
pastërti dhe atë thellësi të
madhe për të cilën ka nevo-
jë çdo shpirt njerëzor. Pra-
ndaj mundohuni ta lexoni
dhe mundohuni që ta mbani
në zemrat tuaja këtë gjë”.
Për temën “Martesa në
Kishën Orthodhokse” foli
përgjegjësi i Zyrës së Kate-
kizmit, z. Miron Çako.
Isidor Koti
NËNTOR 2006
LUSHNJË
Përurohet dega
e Klinikës
Orthodhokse
“Ungjillëzimi”
Kujdesi shëndetësor ka qenë
gjithmonë përparësi e veprës so-
ciale të Kishës Orthodhokse Auto-
qefale të Shqipërisë. Ndaj, që në
vitet e para Kryepiskopi Anastas u
kujdes drejtpërdrejt dhe me ndjesi
të veçantë për krijimin e njësive
shëndetësore në shërbim të të
gjithë njërëzve pa dallim, si klinikat
shëndetësore apo njësia e lëviz-
shme dentare, por edhe duke kri-
juar mundësi për të ndihmuar me
materiale e medikamente sistemin
shëndetësor publik.
Arritja më e dukshme dhe më
e rëndësishme e këtyre viteve është
Klinika Orthodhokse “Ungjillë-
zimi”, në Tiranë, me pajisjet e saj
të fjalës së fundit dhe personelin
shumë të kualifikuar. Në vazhdën
e kësaj përpjekjeje është edhe su-
ksesi më i fundit, krijimi i një dege
të saj në qytetin e Lushnjës.
Në datën 6 nëntor, në mjediset
e qendrës orthodhokse të qytetit,
pranë kishës së Shën Gjergjit, u bë
përurimi i degës së Klinikës Ortho-
dhokse “Ungjillëzimi”. Ishin të pra-
nishëm edhe Ministri i Shënde-
NGJALLJA
tësisë z. M. Cikuli, deputeti i zonës
z. I. Bano dhe autoritete lokale.
Në hyrje të saj Kryepiskopi
Anastas u prit nga Mitropoliti i
Beratit Ignati, nga klerikët e zonës
dhe nga personeli i klinikës, ndërsa
disa fëmijë i dhuruan lule të fre-
skëta dhe morën bekimin e Krye-
hierarkut. Pastaj u vazhdua me
Shërbesën e Ajazmës, Bekimit të
ujit, pasi çdo gjë vjen nga Perëndia
dhe duhet nisur me falënderimin
ndaj Tij.
Pas shërbesës duke iu drejtuar
të pranishmëve, Kryepiskopi tha se
asnjëherë që nga fillimi i saj Kisha
nuk ka pushuar së kujdesuri për
shpirtin dhe trupin. Ne duam të
japim një dëshmi se Kisha Or-
thodhokse kujdeset për shëndetin
e njerëzve. Dua t’ju kujtoj se kjo
Çast nga vizita e pjesëmarrësve në përurim në mjediset e klinikës.
3
Shiriti
i përurimit
për
klinikën
e re
u pre nga
Kryepiskopi
Anastas,
Mitropoliti
i Beratit
Ignati dhe
Ministri i
Shëndetësisë
Cikuli.
klinikë nuk u bë vetvetiu, ishin ka për detyrë, por nga ata që e
shumë njerëz, të njohur dhe të ndiejnë si detyrë shpirtërore. Ne
panjohur, qe kontribuan dhe punuan themi të gjithë se kjo është dhuratë
për të arritur këtë, brenda dhe e Zotit, por Zoti vepron nëpërmjet
jashtë vendit. Mund të jemi ende misonarëve të Tij. Jam i bindur se
të varfër, se pronat e Kishës janë kjo qendër do të jetë në dispozicion
ende në duart e shtetit, por jemi të të të gjithë lushnjarëve pa asnjë
pasur me miq. Edhe për këtë qe- dallim.
ndër shëndetësore kryesorja nuk Më pas Kryepiskopi Anastas,
janë aparaturat, por kujdesi për çdo Hirësi Ignati dhe Ministri Cikuli
të sëmurë dhe dëshira për ta prenë shiritin e përurimit dhe vizi-
ndihmuar atë; kjo përbën ndry- tuan mjediset e qendrës. Ajo do të
shimin. ofrojë si fillim mundësinë e kryerjes
Pastaj falënderoi përgjegjësi i së analizave, ekove dhe disa spe-
klinikës Koli Prifti për dhuratën për cialitete, si otorino, pediatër, gjine-
Lushnjën dhe rrethinat dhe premtoi kolog, patolog, specialitete e shër-
përkushtimin e përsonelit për ta bime që do të shtohen në të ardh-
çuar atë përpara. Ministri Cikuli men.
nga ana e tij tha se është eveniment
kur përuron një qendër shënde- Korresp. i gazetës
tësore të ngritur jo nga shteti, që e “Ngjallja”
4 NGJALLJA NËNTOR 2006

Konferencë studentore në Manastirin e Shën Vlashit

Konferencat studentore janë
kthyer tashmë në një traditë të pasur
të rinisë orthodhokse. Përmes kë-
tyre aktiviteteve Kisha jonë iu jep
mundësinë grupmoshave të reja për
të njohur besimin orthodhoks, që të
bëhen anëtarë të një komuniteti të
madh dashurie, me Krishtin në qe-
ndër. Konferenca e fundvjeshtës u
organizua edhe këtë herë nga Qe-
ndra Studentore Orthodhokse, e
cila ftoi në ambientet e bukura të
Manastirit të hirshëm të Shën Vla-
shit rreth 100 studentë, të ardhur
nga shumë zona të vendit. Të ftuar
në këtë veprimtari ishin edhe të rinj
të tjerë nga dioqezat e Kishës sonë,
si edhe studentët e Akademisë
Teologjike, të cilët dhanë një ndih-
mesë të veçantë për mbarëvajtjen
e saj.
Programi u realizua përgjatë tri
ditëve (10 - 12 nëntor) dhe duke
qenë i larmishëm e bëri të kënd-
shme fundjavën e të rinjve. Ata pa-
tën mundësi të ndiqnin 3 referatet
e atë Patrikut, nga SHBA, i ftuar
për të referuar në këtë konferencë
në lidhje me temën “Jeta e Krishtit
dhe jeta më Krishtin”.
Pjesë e programit ishin edhe
lutjet së bashku, diskutimet në
grupe, vizitat baritore në jetimoret
dhe azilet e Durrësit dhe Kavajës,
vallet popullore dhe aktivitetet e
ndryshme kulturore.
Vlen të theksohet se pika qe-
ndore e konferencës u fokusua në
referatet e atë Patrikut, i cili solli
para të rinjve dëshmi të besimit
orthodhoks dhe me elokuencën e
tij tërhoqi vëmendjen e pjesëma-
rrësve.“Njohuria e shpëtimit në Jisu
Krishtin na është dhënë në mënyrë
të veçantë nga Perëndia. Mishi dhe
gjaku nuk na i shfaqin, vetëm Pe-
rëndia mund të në japë dije për pri-
ncipet në zemrat tona. Parimi krye-
sor që vendos Perëndia është da-
shuria dhe njohja, është hiri hyjnor,
dhuratë e Shpirtit të Shenjtë. Pra
Shpirti i Shenjtë është principi i
vërtetë i jetës sonë” - theksoi atë
Patriku. Ai u ndal edhe në tipat e
shenjtorëve, si mund ta fitojnë
shenjtërinë të krishterët dhe foli për
disa probleme aktuale të shoqërisë
botërore.
Në fund të kësaj konference
pjesëmarrësit morën shumë kujti-
me, midis të cilave edhe një dhuratë
të përgatitur nga drejtueset e Qe-
ndrës Studentore Orthodhokse, një
çantë me libra lutjesh dhe dijesh për
besimin orthodhoks, një kryq dhe
një ombrellë me logon e kësaj qe-
ndre.
I.K.

Çfarë është përulësia?

Përulësi është ta konsiderosh veten tënde si mëkatarin më të madh, të
mos përbuzësh, të mos fyesh dhe të mos gjykosh asnjë, por të shohësh
vetëm mëkatet e tua. Përulësi është të mos kërkosh lavdërime, pasuri,
lavdi dhe ndere, duke e konsideruar krejtësisht të padenjë veten tënde
për diçka të tillë.
Njeriu i përulur duron me trimëri përbuzjet, sharjet, akuzat duke besuar
thellë që këto i vlejnë. Me të gjithë sillet gëzueshëm. Është i gatshëm
të ofrojë me dashuri shërbimet e tij ndaj cilitdo. Nuk kushton ndonjë
rëndësi në veprat e tij të mira dhe për më tepër nuk bën fjalë për këto,
nëse nuk është nevoja.
Një përulësi të tillë uroj t’ju dhurojë Zoti, sepse kjo do t’ju çlirojë nga
prangat e mëkatit dhe do t’ju udhëzojë në dashurinë e Atij që “e përuli
veten deri në vdekje, deri në vdekje të kryqit” (Fil.2:8).
Fushat që ndodhen ulët, pothuajse gjithmonë janë pjellore dhe
frytdhënëse, ndërsa malet e larta zakonisht janë jopjellore. Dhe kallinjtë
që qëndrojnë drejt janë bosh, ndërsa ata që peshojnë poshtë janë plot
me kokrra. Fitoni dhe ju zemër të përulur dhe do të pasuroheni me
fryte shpirtërore të cilat do të sigurojnë shpëtimin tuaj.
Fushat pjellore vaditen me shiun që bie nga qielli dhe me ujërat që
zbresin nga malet. Në mënyrë të ngjashme dhe njerëzit e përulur
pranojnë nga qielli në mënyrë të bollshme, hirin e Shpirtit të Shenjtë
dhe lartësohen shpirtërisht si malet e larta. Nëse pra dhe qenia juaj
jepet në mënyrë të përulur në dëshirën e Perëndisë dhe largohet nga
mëkati, atëherë do t’ju vizitojë Shpirti i Shenjtë, Perëndia Ngushëllimtar
dhe do të qëndrojë përherë në shpirtin tuaj.
E harroni tashmë rrugën e gjerë! Zoti i mëshirshëm ju drejton në
mbretërinë e qiejve nëpërmjet derës së ngushtë. Rruga e lehtë do t’ju
drejtojë në shkatërrimin e përjetshëm. Nuk është koha për dëfrime e
qejfe. Ungjilli na thotë që janë “të lumur ata që vajtojnë” (Lk.26:1), jo
ata që dëfrejnë e argëtohen.
Nëse kërkon nga cilido diçka, ta kërkoni me durimin e Kananeases
(Mt.15:21-28).
Ruajeni gojën tuaj nga fjalët e tepërta dhe të padobishme, ushtrohuni
në lutjen e Jisuit, përmbahuni, dhe Zoti do t’ju rrethojë me dhuratën e
paçmuar të dashurisë së Tij.
Ta doni Zotin dhe të luteni me sigurinë që Ai është ati juaj.
Përuluni përpara gjithë të afërmve tuaj, dhe Zoti, ati juaj i mirë, do të
gëzohet për përulësinë tuaj dhe do t’ju përqafojë me dashurinë e Tij.
Nëse tani nuk ndieni ndonjë ngushëllim nga lutja juaj, të jeni të sigurtë
se Zoti ju përgatit ngushëllime hyjnore në të ardhmen. Vazhdoni të
luteni pa pushim, dhe shpejt do të shijoni ëmbëlsinë e Tij. “Unë kam
pritur me ngulm dhe me durim Zotin, dhe ai u përkul mbi mua dhe
dëgjoi britmën time. Më nxori jashtë një grope shkatërrimi, nga balta e
moçalit, i vendosi këmbët e mia mbi një shkëmb dhe i ka bërë të
qëndrueshme hapat e mi. Ai vuri në gojën time një kantik të ri për të
lavdëruar Perëndinë tonë” (Ps.40:1-3).
Kur shikoni t’ju pushtojë pikëllimi, melankolia, përtesa dhe neglizhenca,
atëherë detyrojeni zemrën dhe buzët tuaja në punën e lutjes: “Zot,
shpëtona ne” (Mt.8:25). Mendoni nëse këto momente të neglizhencës
mund të jenë momentet e fundit të jetës suaj. Ndoshta për pak do të
pasojë vdekja.. . . dhe pastaj gjyqi i Perëndisë. E lini pra, plogështinë
dhe neglizhencën.
Gjithashtu edhe nëse veprat tona të mira bëhen në emër të Perëndisë,
nuk janë së pari këto që na shpëtojnë, por mëshira e Perëndisë. Kjo
mëshirë hyjnore le t’ju mbulojë dhe ju, gjithë ditët e jetës suaj. Të
gjithë ju, të drejtë e mëkatarë, të strehoheni në Zotin tonë mëshirë-
dashës Jisu Krisht dhe në Atë të mbështetni shpresën tuaj, sepse ajo
është “shpresa që nuk turpëron” (Rom.5:5).
Mos përbuzni fjalët e mia dhe mos i mendoni si të vështira për t’u
zbatuar. Për Zotin dhe me Zotin, të vështirat bëhen të lehta dhe të
pakënaqshmet - të kënaqshme. “Sepse zgjedha ime është e ëmbël
dhe barra ime është e lehtë” (Mt.11:30).
Përgatiti: R. Baba
NËNTOR 2006 NGJALLJA 5

Boston

Kremtohet 85-vjetori
i Kishës Orthodhokse Shqiptare “Shën Trinia”
shqiptare, dhe në kapërcimin e të pjesëmarrjes në këtë mbrëmje she dhe kryetare e grupit organi-
Nga Aleko Dhima
mosmarrëveshjeve e ndarjeve të së dërgoi një mesazh urimi, të cilin e zues të mbrëmjes. Ishin të prani-
Boston, 11 nëntor 2006
kaluarës, sepse kjo gjë i shërben lexoi i dërguari i tij, z. Armando shëm edhe përfaqësues nga organi-
më mirë këtij komuniteti, por edhe Silva. zatat shqiptare në Massachusetts
Më 4 nëntor 2006, në një nga
çështjes shqiptare në Amerikë e AANO, Mass Albania, si edhe
restorantet e Bostonit, u kremtua
kudo në botë. Përshëndeti gjithashtu z. Stefan përfaqësues nga kisha të tjera ship-
85-vjetori i themelimit të Kishës
Kochi, Kryetar i Këshillit Kombë- tare të Bostonit. Ishte një kënaqësi
Shqiptare të Shën Trinisë.
Kryetari i Bashkisë së Bostonit, tar Shqiptaro-amerikan, znj. Gloria të shihje vëllezërit e motrat e një
z. Thomas Menino, në pamundësi Hill, besimtare veterane e kësaj ki- gjaku, shqiptarë të vjetër e ata të
Kisha Shqiptare e Shën Trinisë
rinj, besimtarë të feve të ndryshme,
u krijua më 1921 nga emigrantët
të festonin e gëzonin së bashku,
shqiptarë në Boston, të cilët ndjenë
duke treguar kështu edhe njëherë
nevojën për të pasur një kishë shqip-
rëndësinë që ka për çdo shqiptar
tare që t’i shërbente komunitetit
identiteti kombëtar dhe ruajtja e
shqiptar, i cili ishte në rritje. Kjo
kulturës shqiptare.
kishë është një nga 3 kishat e kriju-
ara nga emigrantët shqiptarë në
Grupi i valleve shqiptare të Bo-
South Boston. Kisha e Shën Trini-
stonit “Bashkimi Dance”, drejtuar
së, së bashku me kishën e Shën
nga koreografi i mirënjohur Bash-
Gjergjit e atë të Shën Janit i kanë
kim Braho, këngëtarja popullore
shërbyer emigrantëve të vjetër e
shqiptare Lindita Zyberi, si edhe ki-
po ashtu kanë hapur dyert për emi-
taristët e talentuar Pandi Nasho e
grantët e rinj të viteve ’90, duke
Petrika Agolli, apo Gjergji Trebicka
ruajtur e çuar përpara shpirtin e
me muzikën e përzgjedhur shqip-
Orthodhoksisë e të Shqiptarizmit.
tare i dhanë kësaj mbrëmjeje një
variacion dhe kënaqësi të veçantë.
Pas hapjes së ceremonisë nga
Presidenti i Bordit Drejtues 2006
Pjesë e kësaj ceremonie madhë-
të kësaj kishe, z. Pandeli Dhima, e
shtore ishte edhe shpërndarja e një
mori fjalën Episkop Ilia, i Dioqezës
libri kujtimesh, i botuar posaçërisht
Orthodhokse Shqiptare të Kishës
për këtë veprimtari.
Orthodhokse të Amerikës, e cila
përfshin Kishën Shqiptare të Shën
Ngjarja u pasqyrua gjerësisht në
Trinisë. Episkop Ilia, duke folur për
Televizionin Shqiptar të Worche-
historikun e kësaj kishe, përmendi
ster dhe në gazetën shqiptare
themeluesit e saj, klerikët, ndihmë-
“Ilyria”.
tarët, drejtuesit e shërbyesit, te cilët
me përpjekje e sakrifica e ruajtën
këtë kishë përgjatë viteve. Ai thek- NGJALLJA
soi edhe njëherë lidhjet e ngushta
që ekzistojnë midis kësaj kishe dhe Organ i Kishës Orthodhokse
Kishës Orthodhokse Autoqefale të Autoqefale të Shqipërisë
Shqipërisë, sidomos pas vitit 1991, Themelues:
kur ajo drejtohet me urtësi nga Krye- Kryepiskopi Anastas
piskopi i saj, Fortlumturia e Tij
Anastasi. Del nën kujdesin
e Këshillit Botues
Çaste nga veprimtaria për 85-vjetorin e kishës së Shën Trinisë.
Në këtë ceremoni, ku merrnin Kryeredaktor: Thoma Dhima
pjesë rreth 300 veta, ishte i prani-
shëm edhe ambasadori shqiptar në
Adresat e faqeve në Internet dhe ajo Adresa:
SHBA, z. Aleksandër Sallabanda, e E-mailit, të Kishës Orthodhokse Autoqefale Kryepiskopata Orthodhokse,
i cili theksoi në përshëndetjen e tij, Rruga e Kavajës, Nr. 151
të Shqipërisë, janë: Tiranë
ngrohtësinë dhe ambientin shqiptar
Tel: (042) 34-117, 35-095.
që gjeti në Boston. Ai vlerësoi për- Internet: www.orthodoxalbania.org Fax: 32-109
pjekjet e komunitetit shqiptar në
E-mail: orthchal@orthodoxalbania.org Shtypur në shtypshkronjën
ruajtjen e kulturës dhe traditave “Ngjallja”
6 NGJALLJA
PREZANTIM
I SHKURTËR I VLERAVE
Kisha ngrihet jashtë vendbani-
mit të fshatit Libofshë dhe kurorë-
zon majën e një ngritjeje kodrinore
të terrenit, duke krijuar theksimin
kryesor në siluetën e shtrirë të fsha-
tit. Përreth kishës ndodhen varre-
zat e vjetra të fshatit.
Kisha e Shën Gjergjit është
përfaqësuese tipike e një varianti
të veçantë ndërtimesh kishtare i
përhapur në krahinën e Myzeqesë
gjatë gjysmës së dytë të shek. 18
dhe fillimit të shek. 19. Ajo përbë-
het nga naosi i lartë në qendër, i
cili rrethohet nga hajate të mbyllura
në tri anë dhe nga kulla e lartë e
kambanores. Naosi ndahet nga dy
radhë kolonash druri në tre nefe,
të cilat mbulohen me tavane druri.
Në çiftin lindor të kolonave mbësh-
tetet ikonostasi prej druri të gdhe-
ndur. Nga hajatet e mbyllura që e
rrethojnë naosin, pjesa perëndimo-
re është më e gjerë dhe lot rolin e
narteksit. Kjo pjesë paraprihet nga
një hajat i hapur.
Në qendër të pamjes perëndi-
more ngrihej kulla e lartë e kamba-
nores, e cila ishte ndërtuar në një
kohë më të vonë.
Muratura e kishës është e ndër-
tuar me gurë shtufi, ndërsa ajo e haja-
teve është e dobët, e ndërtuar me ske-
let druri dhe e mbushur me gurë të
lidhur me llaç balte. Në pamjen li-
ndore spikat apsida, e ndërtuar bu-
kur me blloqe të gdhendur guri gël-
qeror dhe e zbukuruar me një har-
kadë të verbët. Vende-vende në mu-
raturë janë murosur fragmente
Pamje
para
dhe pas
vjedhjes së
ikonostasit
të kishës
së Shën
Gjergjit,
Libofshë.
IKONOSTASI I KISHËS SË SHËN GJERGJIT, LIBOFSHË
PËRSËRI BËHET OBJEKT VJEDHJEJE
arkitektoniko-dekorative antike, siç
duket të marra nga Apollonia ose
qendrat e tjera antike të krahinës.
Sipas mbishkrimit, kisha është
e ndërtuar në vitin 1776 dhe është
pikturuar në vitin 1782 nga piktor
Konstandini dhe i biri Terpua nga fa-
milja e njohur korçare e Zografëve.
NDËRHYRJET RESTAURUESE
Ndërhyrjet restauruese u për-
qendruan kryesisht në konsolidimin
e strukturave konstruktive të dëm-
tuara, në shmangien e shkaqeve të
jashtme që kanë sjellë dëmtime, si
dhe rindërtimin e elementeve për-
bërëse që mungojnë:
• Rindërtimi i kambanores, si
simbol jo vetëm i kishës, por edhe i
rimëkëmbjes së besimit fetar, u
konsiderua në këtë rast si ndërhyrje
e drejtë. Rindërtimi u bë sipas
dokumentacionit grafik dhe
fotografik ekzistues.
• U rindërtuan çatitë e naosit
dhe të hajateve
• U ul niveli i dherave në anët
veriore, lindore dhe jugore dhe u
ndërtuan mure mbajtëse betoni për
të mbajtur presionin e dherave në
këto anë.
• U konsolidua muratura e dobët
e hajateve.
• U rindërtua hajati i hapur në
pamjen perëndimore.
• U ripërtërit dyshemeja me tulla
e naosit dhe e hajateve.
• U konservua tavani dekorativ
i naosit.
• U morën masa konservuese
në pikturën murale.
• U bë sistemimi i territorit etj.
NËNTOR 2006
VJEDHJET DHE DËMTIMET mbas kohe në kishat-monumente
E IKONOSTASIT kulture.
Kisha e Shën Gjergjit është një
Në datën 21 tetor duke gdhirë
bazilikë pasbizantine tipike për
data 22 në kishë kanë hyrë keq-
zonën e Myzeqesë. Në ligjin për
bërësit, të cilët duke thyer derën e
trashëgiminë kulturore kjo kishë
hajatit dhe derën e naosit kanë
është klasifikuar si monument
çmontuar thuajse të gjithë ikono-
kulture në rrethin e Fierit dhe
stasin, duke e bërë gati për ta
mbrohet nga shteti që nga viti 1963.
marrë. Por nga rrethana të panjo-
E pajisur me të gjitha elementet e
hura ata kanë arritur të marrin një
saj (naosi, hajati, narteksi, kamba-
tambur dekorativ, i cili ishte pjesë
norja) është një përfaqësuese e
e hapësirës së fundit në krahun e
denjë e arkitekturës pasbizantine.
djathtë të ikonostasit si dhe dy
Është e pamundur që të biesh
pjesë të sipërme të kolonave deko-
në nivelin e hajdutëve dhe trafika-
rative të cilat mungonin. Një vjedhje
ntëve të veprave të artit që të vlerë-
tjetër e këtij ikonostasi është bërë
sosh nga ana monetare vjedhjet që
në janar të këtij viti dhe u konsta-
janë bërë kohët e fundit në këtë
tuan të vjedhura një pjesë e harkut
kishë. Ajo zë një vend të rëndë-
tek dera e bukur si dhe 2 pjesë të
sishëm në trashëgiminë kulturore
zemrave (tamburatove) nën ikonat
të Shqipërisë, kështu që grabitësit
e mëdha. Në bazë të informacio-
duhet të ngarkohen penalisht jo
neve dhe arkivave që kemi ikono-
vetëm për vjedhjen materiale, por
stasi i kësaj kishe është vjedhur
edhe për dëmin shpirtëror që i bëhet
edhe herë të tjera më parë.
komunitetit orthodhoks si dhe dëmi
Ikonostasi për të cilin po flasim
i pakrahasueshëm në vlerë mone-
po zhvishet gradualisht dhe kjo
tare që i bëhet trashëgimisë sonë
kishë po humbet vlerat e saj unike
kulturore.
dhe të papërsëritshme. Mendojmë
që të përdorim të gjithë instru- Për Bërthamën
mentat e mundshëm për të zgjidhur e Trashëgimisë Kulturore
probleme të tilla që ndodhin kohë Ark. Joan Stratobërdha
NËNTOR 2006 NGJALLJA 7

PËR NJË Nga 29 shtatori deri më 1 tetor, në mjediset e Muzeut Historik Kombëtar u zhvillua
seminari me temë: “Forcimi dhe promovimi i bashkëjetesës dhe tolerancës, për një
BASHKEKZISTENCË shoqëri më të sigurtë në Ballkan e më gjerë”. Takimi organizohej nga “NATO Science
for Peace Project”. Në të ishin ftuar studiues dhe personalitete të shquara nga vendi
dhe rajoni, por edhe më gjerë.
PAQËSORE NË I ftuar të mbante kumtesë ishte edhe Kryepiskopi i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë
Shqipërisë, Prof. Dr. Anastasi, i cili mbajti temën: “Drejt një bashkëjetese të
BALLKAN qëndrueshme e paqësore në Ballkan”, të cilën po e botojmë.
Prof. Dr. † Anastasi
në, unë kam vënë re se në periudhën e ushtarak ose administrativ. Këta persona

N jë kontribut esencial për një bashk-

ekzistencë paqësore në Ballkan ka
nevojë për një përpjekje sistematike, të va-
zhdueshme dhe të durueshme në katër
fusha kryesore, që janë: 1) Kultivimi i ba-
shkekzistencës harmonike midis komuni-
teteve të ndryshme fetare, 2) kapërcimi i
çdo forme të dhunës 3) rivlerësimi i kon-
ceptit dhe i rëndësisë së ekzistencës ko-
mbëtare dhe 4) përpjekja për një ripajtim
të vërtetë dhe paqe të qëndrueshme.
1. Duke kultivuar bashkekzistencën
paqësore midis komuniteteve të ndry-
shme fetare.
Intoleranca midis komuniteteve fetare
mund të rritet nga faktorë të tjerë fetarë,
p.sh. fundamentalizmi ekstrem ose prej
shkaqeve jo fetare, si p.sh. ato politike, na-
cionaliste, psikologjike ose individuale. Të
gjitha këto shkaqe kanë luajtur një rol të
rëndësishëm në të kaluarën dhe kjo rëndë-
si nuk është zvogëluar ende në Ballkan.
Nga ana tjetër, bashkekzistenca paqëso-
re fetare e komuniteteve fetare mund të de-
rivojë nga dy pikënisje të ndryshme: një indi-
ferentizëm për përvojën fetare ose një
eksperiencë e ndërgjegjshme për esencën e
brendshme të fesë, që ajo paraqet në jetët
e personaliteteve të shquara të të gjitha feve.
Pozicioni, që dua të theksoj është se sot
në botën ballkanike, baza për zhvillimin
e një bashkekzistence midis komunite-
teve fetare, si edhe midis grupimeve të tje-
ra jo fetare, është një respektim për Dekla-
ratën e të Drejtave të Njeriut dhe një nde-
rim për lirinë e ndërgjegjes. Në ditët e sot-
me, shkencëtarët e të dy besimeve, atij të
krishterë dhe mysliman, pak a shumë i
aprovojnë këto deklarata. Të gjitha komu-
nitetet fetare duhet të kërkojnë për princi-
pet e një antropologjie të shëndoshë nga
thellësia e doktrinës dhe për faqet më të
mira të traditës së tyre. Ato duhet të thek-
sojnë respektin e sinqertë për çdo qenie
njerëzore dhe të luftojnë për zhvillimin
dhe mbizotërimin e këtyre principeve, për
të futur etikën në udhëheqjen dhe në
edukimin e anëtarëve të tyre.
Ato mund të bashkëpunojnë gjithashtu
për të mbushur vakumin e madh shpirtë-
ror, që është krijuar kohët e fundit në Ball-
kan. Duke folur përsëri në kontekstin to-
tranzicionit të viteve të fundit, një krizë
më e përgjithshme në sistemin e vlerave
ka nxjerrë krye në shoqëritë tona, duke
krijuar një krizë në mirëbesimin ndaj të
gjitha formave të autoritetit, si edhe një
pasiguri se çfarë është e vërtetë. Ndërkohë
që në epokën e shkuar mbizotëruan slo-
ganet e një kolektivizmi utopist, sot mesa-
zhi i kapitalizmit të centruar në vetvete
po e bombardon rininë. Në këtë vakum
shpirtëror, komunitetet fetare janë të ftuar
të kultivojnë një besim në realitetin su-
prem, në Perëndinë dhe të çelin horizonte
të reja, që do të përforcojnë idetë morale
dhe disiplinën e brendshme, si edhe do
të fuqizojnë këmbënguljen dhe krijim-
tarinë e popullit. Natyrisht që kjo mund
të ndodhë në kushtet e një bashkekzis-
tence miqësore me njëri-tjetrin. Me hirin
e Perëndisë, në Shqipërinë e sotme kjo ba-
shkekzistencë paqësore është një realitet.
Dhe ndoshta, kjo mund të bëhet në disa
aspekte, një model pozitiv për bashkek-
zistencën paqësore në mbarë Ballkanin.
2. Duke kapërcyer çdo formë dhune.
Zakonisht në ditët e sotme, ata që janë
më të prirurit drejt dhunës janë njerëzit
që kanë pushtet - qoftë politik, financiar,
janë të aftë të imponojnë qëllimet e tyre
me anë të manipulimit, dizinformimit,
larjes së trurit njerëzor dhe atij elektronik
dhe me anë të kërcënimeve ose orvajtjeve
për të blerë ndërgjegjet tona.
Dhuna, megjithatë, është e pranishme
jo vetëm aty ku massmedia drejton vë-
mendjen tonë. Gjithashtu ajo është e pra-
nishme në qytetet e vogla dhe në komu-
nitete, që mendohen se nuk e kanë këtë
fenomen. Dhuna shpeshherë mund të na
befasojë me format e ndryshme të krimit.
Ajo ngjall frikë duke shkatërruar personin
njerëzor me anë të drogave, ksenofobisë
dhe racizmit. Dhe në mënyrë tragjike,
disa njerëz nuk hezitojnë të fusin sloganet
dhe argumentet fetare në këtë valle të egër
të dhunës. Një gjë esenciale që duhet të
pranohet se ekziston, është fakti se virusi
i dhunës gjen strehë tek secili prej nesh dhe
në çaste kritike, i infekton marrëdhëniet
tona me të tjerët. Le të tregohemi të kuj-
desshëm dhe jo ta mbivlerësojmë agresi-
vitetin, që fshihet në çdo zemër njerëzore.
Në betejën për të kapërcyer dhunën,
komunitetet fetare mund të ofrojnë një
kontribut të rëndësishëm, siç janë prin-
cipet e vlerave të përjetshme, një vizion i
(vijon në faqen 8)
Kisha
jonë
ndihmoi
33 mijë
refugjatë
nga
Kosova,
pa asnjë
dallim
fetar apo
tjetër,
duke
mbledhur
për këtë
qëllim
rreth 12
milionë
dollarë.
8 NGJALLJA
PËR NJË BASHKEKZISTENCË PAQËSORE NË BALLKAN
(vijon nga faqja 7)
paqes dhe i ripajtimit, shembuj të gjallë
të vendosjes së paqes dhe fuqinë që buron
nga autokritika e vazhdueshme dhe
ripërtëritja shpirtërore.
Më lejoni t’i referohem një rasti kon-
kret nga situata jonë në Shqipëri. Kur në
vitin 1999, qindra dhe mijëra viktima të
dhunës nga Kosova, erdhën në vendin to-
në, Kisha Orthodhokse grumbulloi ndih-
ma për të ndihmuar sa më shumë njerëz
që ishte e mundur, me një dashuri prak-
tike, pa pyetur kurrë për identitetin e tyre
fetar. Kisha mobilizoi të gjithë anëtarët e
saj, në mënyrë të veçantë rininë dhe gratë.
Ajo motivoi miq nga mbarë bota, duke
mbledhur më tepër se 12 milionë dollarë
dhe zhvilloi një program të gjerë për t’u
përkujdesur dhe për të zbutur vuajtjet e
mbi 33.000 refugjatëve. Kur zëra nga qar-
qe të ndryshme u përpoqën t’i shtojnë
edhe tone fetare luftës në Kosovë, ne pro-
testuam fuqishëm, duke thënë vazhdi-
misht se “Askush nuk ka të drejtë të për-
dorë vajin e shenjtë të fesë për të inten-
sifikuar zjarrin e konflikteve të armato-
sura; në vend të kësaj duhet ta përdorë
këtë vaj si një dhuratë hyjnore për qetësi-
min e zemrave, shërimin e plagëve dhe
për të bashkuar popujt dhe individët së
bashku rreth paqes. (13.3.98)
3. Rivlerësimi i konceptit dhe i rë-
ndësisë së ekzistencës kombëtare.
Një njeri ka nevojë për një kurajë dhe
forcë të madhe shpirtërore për të ngritur
një çështje të tillë, meqë është problemi më
i komplikuar që haset në Ballkan në she-
kullin e fundit. Feja ka luajtur një rol funda-
mental në formimin e kulturës, vetëndër-
gjegjësimit dhe të identitetit kombëtar të
popujve të Ballkanit. Fjalët shumë të njohu-
ra të Biblës, “I bekuar është kombi që ka
Perëndinë si Zot të tij, i lumur është populli
që Zoti e ka zgjedhur si trashëgiminë e tij”
(Ps 33:12) janë përdorur në shumë raste.
Madje edhe njerëz që janë indiferentë karshi
fesë, ose njerëz që e kanë shpallur veten
“ateistë”, sot mbështetin grupimet tradicio-
nale fetare vetëm për të justifikuar dhe për
të mbajtur gjallë interesa nacionaliste.
Bibla nuk e kufizon veten në bekimin
dhe lumturinë e një populli të zgjedhur.
Ajo i hap horizontet e saj të bekimit për
mbarë botën. Ajo e shikon pa kufizime
zhvillimin e një kombi. Asnjë komb,
pavarësisht se sa i devotshëm është, nuk
mund të zotërojë në mënyrë ekskluzive
dashurinë e pafund të Perëndisë. Më e
shtjelluar, fakti i patjes së besimit nuk do
të thotë vetvetiu se çdo komb ose grupe
kombesh kanë të drejtën për të kërkuar
monopolizimin e Perëndisë. Shën Pavli e
thotë këtë gjë në mënyrë fare të qartë:
“Perëndia bëri prej një gjaku çdo komb
njerëzish” (Veprat 17:26). Të gjitha ko-
mbet i përkasin të njëjtës racë njerëzore,
të krijuar nga i njëjti Perëndi.
Në këtë erë të re të globalizmit kombet
duhet të përballen me problemin e madh
se si të ruajnë identitetin e tyre dhe t’i re-
zistojnë uniformizimit të imponuar së
jashtmi. Megjithatë, ky argument nuk
mund të përdoret në dëm të fqinjit tonë,
në dëm të së vërtetës dhe të drejtësisë.
Për shumë shekuj, popujt e Ballkanit
kanë jetuar së bashku nën pushtetin e pe-
Paqja e qëndrueshme nuk mund të
vendoset vetëm me anë të negociatave
politike dhe diplomatike. Ajo mund të
përftohet kryesisht me anë të punës së
madhe nga ana e njerëzve besimtarë
të frymëzuar, njerëz që besojnë në
Perëndinë e dashurisë dhe që ia kanë
përkushtuar veten e tyre përpjekjes
për iniciativa krijuese për pajtim dhe
paqe.
randorive të fuqishme - asaj Romake, Bizan-
tine dhe Otomane - duke krijuar kulturën
e tyre nën influencën e tjetrit. Kjo aftësi
për të jetuar dhe për t’u zhvilluar së bashku
mund të vazhdojë edhe në realitetin e ri
të krijuar - Bashkimin Evropian.
Ne duhet të përgatisim rrugën duke
ndrequr imazhin e shtrembër dhe fals, që
kemi për të tjerët - imazhet ksenofobike
që regjimet e ndryshme ksenofobike kanë
krijuar me anë të edukimit dhe historisë
të karakterizuara këto nga paragjykimi.
Ne duhet të pranojmë cilësitë pozitive të
tjetrit dhe të mësojmë për të bashkëpunu-
ar. Zhvillimi dhe prosperiteti i një vendi
mund të ndihmojnë progresin e të afër-
mit të tij. “Tjetri” nuk duhet të shikohet
si një kërcënim; në disa raste të caktuara
mund të jetë një bekim.
4. Duke u përpjekur për një ripajtim të
vërtetë dhe për një paqe të qëndrueshme.
Feja u përdor në të kaluarën, gjatë
kohëve kritike, për të përforcuar iden-
titetin dhe rezistencën kombëtare. Sot
liderët fetarë dhe popujt duhet të për-
mbushin një thirrje të ndryshme, që është
tepër e lartë - të punojnë me entuziazëm
dhe durim për ripajtimin midis popujve
dhe kombeve dhe për të vendosur një
paqe të qëndrueshme në Ballkan dhe në
mbarë botën. Armiku i përbashkët është
urrejtja dhe me këtë armik duhet të me-
rremi. Vetëm me anë të një përpjekjeje të
NËNTOR 2006
fortë dhe të përbashkët mund të shpre-
sojmë të kufizojmë ose ndoshta ta shërojmë
këtë sëmundje të rëndë. Si një helm gjar-
pri, dyshimi dhe urrejtja kanë helmuar ze-
mrat e mijëra njerëzve në Ballkanin e so-
tëm. Mësimet autentike fetare dhe she-
mbujt e vërtetë mund të kultivojnë anti-
dotin e vetëm për këtë rrezik - antidotin e
faljes dhe të dashurisë në zemrën e njerëz-
ve. Paqja e qëndrueshme nuk mund të
vendoset vetëm me anë të negociatave
politike dhe diplomatike. Ajo mund të
përftohet kryesisht me anë të punës së
madhe nga ana e njerëzve besimtarë të
frymëzuar, njerëz që besojnë në Perëndinë
e dashurisë dhe që ia kanë përkushtuar
veten e tyre përpjekjes për iniciativa kri-
juese për pajtim dhe paqe.
“Komunitetet e ndryshme fetare duhet
të nxjerrin anët më të mira të doktrinës
dhe të traditave të tyre, duke u shndërruar
në punëtorë të frymëzuar të pajtimit dhe
të paqes. Ne duhet të ndërmarrim iniciati-
va për të ndërtuar një shoqëri të drejtë dhe
të lirë, që respekton lirinë fetare dhe veça-
ntitë e të tjerëve. Ne duhet të ndërtojmë
një shoqëri, ku tjetri nuk resht së qeni një
krijesë e Perëndisë dhe vëllai e motra jonë,
pavarësisht se çfarë ai ose ajo beson” (Apeli
publik 24.6.1999)
Kjo vijë ndarëse midis së mirës dhe së
ligës, nuk mund të gjendet midis persona-
ve, grupimeve sociale ose popujve. Ajo
është e vendosur brenda zemrës së çdo
qenieje njerëzore. Megjithatë është e ne-
vojshme që drita e dashurisë të penetrojë
në shtresat e brendshme të mendimit dhe
të ndërgjegjes sonë. Këtu shtrihet edhe
përgjegjësia jonë.
Në mënyrë përmbledhëse, janë të nevoj-
shme iniciativa të reja dhe perspektiva më
të gjera, për ta bërë realitet vizionin e ba-
shkekzistencës paqësore midis popujve të
Ballkanit. Duhet të theksohet veçanërisht
fakti se çdo lloj konflikti dhe lufe në emër
të fesë është një fyerje kundër fesë.
Ne besojmë thellësisht se në këtë çast
historik, antidoti i vetëm kundër urrejtjes,
që kërcënon rajonin tonë dhe që është e
rrezikshme sa edhe radioaktiviteti, është
iniciativa e dashurisë së sinqertë, e arritur
me guxim dhe durim.
Propozimi ynë është ky: Me kontribu-
tin aktiv të të gjitha komuniteteve fetare
dhe të çdo personi vullnetmirë, le të ecim
përpara në një bashkësi më të gjerë paqeje
dhe solidariteti, që siguron drejtësinë dhe
dinjitetin njerëzor për çdo qenie, për çdo
popull dhe çdo minoritet, gjë që si përfu-
ndim na çon drejt një kulture njerëzore
më të thellë.
NËNTOR 2006 NGJALLJA 9

Shën Joan Vladimir

Të rinjtë
Çast
orthodhoksë nga
kontribuojnë puna
e të
për të siguruar
rinjve.
fonde për
veprimtaritë
e tyre

Disa punime artizanale kishtare
për të ndihmuar në mbledhjen e fo-
ndeve që do të shërbejnë gjatë ve-
primtarive të ardhshme u realizuan
në një aktivitet që pati lajtmotiv
zellin e të rinjve orthodhoksë për
të dhënë kontributin e tyre në
veprimtaritë shpirtërore dhe sociale
të Kishës. Rreth 50 të rinj dhe të
reja nga dioqezat e Tiranës dhe
Korçës morën pjesë në tetor në ve-
primtarinë “Punime kishtare nga
rinia orthodhokse shqiptare”, që u
organizua në manastirin e Shën
Joan Vladimirit, pranë Elbasanit.
Përgjatë tri ditëve u realizuan pu-
nime në dru, qeramikë, kryqe dhe
ikona, të cilat do të shiten dhe për-
mes këtyre fondeve do të mbulohen
një pjesë e shpenzimeve të akti-
viteteve me rininë. Por kjo vepri-
mtari përveç sensibilizimit të të
rinjve për të dhënë ndihmën e tyre,
u shoqërua edhe me aktivitete të
tjera shpirtërore dhe kulturore.
Gjatë ditës u kryen shërbesat fetare
në kishën e Manastirit, ndërsa të
dielën u celebrua Liturgjia Hyjnore
e drejtuar nga atë Joan Qosja.
Nga veprimtaritë kulturore dhe
argëtuese vlen të veçohet grupi i të
rinjve orthodhoksë nga Korça, të
cilët kënduan serenatat e famshme
të qytetit të tyre, duke krijuar një at-
mosferë të këndshme të gjithë pjes-
ëmarrësit. Nuk munguan edhe lo-
jërat, si: futboll, volejboll, shah etj.
Ky aktivitet, i organizuar nga
Zyra e Rinisë çdo fillimvjeshte, po
mirëpritet nga të rinjtë, të cilët për-
veç punës shijojnë edhe kënaqësinë
e shoqërisë së krishterë në
mjediset shpirtërore të manastirit të
Shën Joan Vladimirit.

Na shkruajnë besimtarët:
Nga 1-8
nëntor, në
Të zbatohen rregullat
mjediset e Dihet se kisha është vend i shenjtë dhe besimtari
Qendrës futet në të me shpresë dhe lutje. Ndaj ai kërkon qetësi,
Ndërkombë- që të ndjekë me vëmendje shërbesat.
tare të Por, ç’ndodh kur disa nuk zbatojnë rregullat. Kur
p.sh. mbahen celularët të hapur dhe zilja e tyre prish
Kulturës u
qetësinë në kishë dhe tërheq vëmendjen e pjesëma-
zhvillua rrësve në meshë. Sepse mund të jetë çasti kur po themi
Panairi “Besoren” apo “Ati ynë” apo dëgjojmë Ungjillin dhe
i librit sa përshtypje të keqe, shqetësim dhe tërheqje vëme-
“Tirana 06”. ndjeje sjell një zile apo vrapi për të dalë i atij që në
Në të mori vend ta fikë, kërkon me patjetër të flasë. Kur në një
pjesë me shfaqje a mbledhje u kërkohet qartë pjesëmarrësve të
fikin celularët, pse të mos veprohet kështu edhe në
një stendë
kishë.
të pasur në Po kështu edhe për veshjen. Gjithmonë ka qenë
tituj edhe zakon që kur vihej në kishë besimtari vishte rrobat më
Kisha jonë. të mira dhe serioze. Por sot, sidomos në kohë të ngro-
htë, vihet re që ka njerëz, sidomos femra, që vijnë me
rroba të papërshtashme apo burra me pantallona të
shkurtra e shapka… Ata mbase nuk janë të ndërgjegj-
Filloi Kreshma shëm, por mendoj se kështu përdhoset vendi i shenjtë.
Nga data 15 nëntor ka filluar Kreshma e Krishtlindjeve, e cila zgjat 40 ditë. Ndaj është e nevojshme që për këtë të ketë më
shumë ndërgjegjësim, si në familje, në mësimet e kate-
Gjatë saj nuk hahet mish, bulmet dhe vezë, por sipas zakonit lejohet të kizmit, por edhe duke vënë në vend të dukshëm rre-
hahet peshk nga 21 nëntori deri më 17 dhjetor (me përjashtim të të gullat elementare për të ndjekur shërbesat apo duke u
mërkurave dhe të premteve). Kreshmë të mbara! folur personave që gabojnë.
Konstandin Bozaxhiu
10 NGJALLJA NËNTOR 2006

Mbi leximin e Ungjillit Libri në të cilin është paraqitur ky vullnet i shenjtë e i

Nga
Shën Ignat Briançaninov
Kur lexon Ungjillin mos kërko
kënaqësinë, as mendime të mreku-
llueshme; kërko të zbulosh në më-
nyrë të sinqertë të Vërtetën e She-
njtë. Mos u kënaq nga një lexim që
nuk sjell fryt; përpiqu të zbatosh
porositë, lexo me kapituj. Si libër i
jetës që është, duhet lexuar e jetuar.
Mos mendo se është pa arsye që
Ungjilli fillon me atë të Mateut dhe
përfundon me Joanin. Mateu më-
son më shumë mënyrën e përmbu-
shjes së vullnetit hyjnor dhe porositë
iu drejtohen atyre që fillojnë të ndje-
kin udhën e Perëndisë. Joani para-
qet mënyrën e bashkimit të Perë-
ndisë me njeriun e ripërtërirë nga
urdhërimet dhe kjo iu drejtohet aty-
re që përparojnë në udhën e Perë-
ndisë. Kur hap Ungjillin e Shenjtë
kujto se ai vendos për përjetësinë
tënde. Në bazë të tij do të gjykohe-
mi dhe nga qëndrimi ynë kundrejt
tij këtu në tokë ne do të marrim ose
përjetësinë, ose ndëshkimin e për-
jetshëm. Perëndia zbuloi vullnetin
e Tij tek një kokërrizë pluhuri e pa-
kuptueshme- njeriu. Libri në të cilin
është paraqitur ky vullnet i shenjtë
e i madh është ndër duart tona.
Mund ta pranosh ose ta hedhësh
poshtë vullnetin e Krijuesit, e Shpë-
timtarit tënd. Lutju Zotit me zemër
të dërrmuar që të të hapë sytë për
të parë perlat që fshihen në ligjin e
Tij. Kur sytë hapen, zbulohet kështu
shërimi i shpirtit nga mëkati, dhe
ky shërim bëhet nga Fjala e Perë-
ndisë.
Lexo Ungjillin me dashuri e
vëmendje të jashtëzakonshme. Mos
konsidero asgjë brenda tij si më
pak të rëndësishme, me pak inte-
res. Përçmimi i jetës rezulton vde-
kje. Kur ti lexon pasazhet lidhur me
të lebrosurit, paralitikun, të ver-
brin, të pamoralshmit, të demonizu-
arit, të cilët Zoti i shëroi, mendo se
shpirti yt, i cili mban plagë mëkati
nga më të ndryshmet dhe është bë-
rë skllav i demonëve, iu ngjan këty-
re të sëmurëve. Nxirr nga Ungjilli
besimin. Zoti që shëroi do të të shë-
rojë edhe ty gjithashtu nëse I lutesh
gjithmonë. Ki një dispozitë të tillë
në shpirt, që të bëhesh i aftë të ma-
rrësh shërimin. Janë të aftë ta ma-
rrin atë vetëm ata që janë të ndër-
gjegjshëm për gjendjen e tyre më-
katare dhe janë të vendosur të he-
qin dorë prej saj. Zoti nuk është i
nevojshëm për krenarin dhe gjoja
të drejtin, pra për mëkatarin që nuk
shikon gjendjen e tij. Të shikosh
mëkatet, rënien në të cilën gjendet
gjinia njerëzore, është një dhuratë
prej Perëndie. Lutju Zotit që të ke-
mi këtë dhuratë dhe libri i Mjekut
qiellor-Ungjilli- do të bëhet më i
kuptueshëm. Përpiqu të asimilosh
me frymë e zemër Ungjillin, që fry-
ma jote të notojë tek ai, pra të jeto-
jë në të; atëherë veprimtaria jote
do të përputhet shumë shpejt me
Ungjillin. Por kjo arrihet nga leximi
i pandërprerë e i devotshëm, nga
studimi i tij. Shën Pahomi i madh,
një nga etërit e vjetër më të ndrit-
shëm, e dinte përmendsh Ungjillin
dhe i detyronte dishepujt e tij -falë
një zbulimi hyjnor ta mësonin për-
mendsh atë. Kështu Ungjilli i sho-
qëronte kudo dhe i drejtonte vazh-
dimisht. Përse pra edukuesit e kri-
shterë të ditëve tona nuk e zbuku-
madh është ndër duart tona. Mund ta pranosh ose ta hedhësh
poshtë vullnetin e Krijuesit, e Shpëtimtarit tënd. Lutju Zotit
me zemër të dërrmuar që të të hapë sytë për të parë perlat që
fshihen në ligjin e Tij. Kur sytë hapen, zbulohet kështu shërimi
i shpirtit nga mëkati, dhe ky shërim bëhet nga Fjala e
Perëndisë.
rojnë të mësuarin e fëmijëve të pa-
fajshëm me Ungjillin, për më tepër
e mbingarkojnë me kotësi? Çfarë
lumturie, pasurie të mësosh Ungji-
llin përmendsh! Është e pamundur
të parashikosh pengesat dhe fatke-
qësitë që mund të na ndodhin gjatë
gjithë jetës sonë tokësore. Kur Un-
gjilli i përket mendjes sonë, lexohet
nga i verbri, shoqëron të burgosu-
rin, flet me bujkun në fushë, drejton
gjykatësin në vendimmarrje, udhë-
heq në tregti, gëzon të sëmurin gjatë
pagjumësisë shtypëse dhe vetmisë
së tmerrshme. “Vështrimin e tij e
hedh mbi të pikëlluarin, zemrën e
dërrmuar që e ka frikë fjalën time-
thotë Zoti” (Isaia 66:2).
Ji kështu ndaj Ungjillit dhe Zotit
i Cili është i pranishëm tek ai. Brak-
tise jetën e mëkatit, pasionet, këna-
qësitë tokësore, hiq dorë nga vetja
jote dhe Ungjilli do të jetë atëherë i
kapshëm e i kuptueshëm. “Ai që
urren shpirtin e tij në këtë botë”-
thotë Zoti- shpirti që për shkak të
rënies, dashuria e mëkatit është bë-
rë e natyrshme, jeta vetë do ta rua-
jë përjetësisht. Ai që do shpirtin e
tij, Ungjilli për të është i mbyllur: ai
lexon shkronjat, por fjala e jetës që-
ndron mbrapa perdes së padepër-
tueshme. Kur Zoti ishte në tokë
shumë e panë duke mos e parë fa-
re. Cili është përfitimi i njeriut kur
shikon me sy truporë, ndërsa nuk
shikon me sytë e shpirtit, të frymës
e të zemrës. Sot shumë janë ata
që lexojnë Ungjillin çdo ditë, por
kurrë nuk e kanë lexuar dhe nuk e
njohin atë. Ungjilli, thotë një eremit
i shenjtë, duhet lexuar me një frymë
të pastër: sipas masës së zbatimit
të urdhërimeve. Është e pamundur
të fitosh me përpjekjet e tua këtë
zbulim të saktë e të përkryer të
Ungjillit, kjo është dhuratë e Krishtit.
Shpirti i Shenjtë që ka zgjedhur
shërbëtorin besnik e të vërtetë ba-
non tek ai dhe e bën atë një lexues
e zbatues të vërtetë. Ungjilli është
imazhi i karakteristikave të njeriut
të ri, i cili është Zoti i ardhur në to-
kë (1 Kor. 15:48) Ky njeri i ri është
Perëndi sipas natyrës. Njerëzit që
besojnë në Ungjill dhe shpërfytyro-
hen sipas tij, ai i bën perëndi sipas
hirit. Ju që laheni në moçalin e pistë
të mëkateve e që gjeni kënaqësi,
ngrini kokat tuaja, shikoni qiellin,
sepse atje është vendi juaj. Perë-
ndia ju jep dinjitetin e perëndive;
ju, duke e hedhur poshtë këtë di-
njitet, zgjodhët atë të kafshëve e
të të papastërve. Ejani në vete!
Braktiseni atë moçal të ndotur, pas-
trohuni me rrëfimin e mëkateve,
lahuni me lotë pendimi, ngjituni në
qiej, Ungjilli do t’ju lartësojë. Sa ke-
ni dritë - Ungjilli e ka Krishtin - “be-
soni në Dritën dhe kështu do të bë-
heni fëmijë të Dritës së Krishtit.”
Përktheu: Eleni Pani
NËNTOR 2006 NGJALLJA 11

Nga bota e krishterë

Rumani Qipro

Festohet 20-vjetori i Fronëzimit të Patriarkut Fronëzohet Kryepiskopi i ri, Krisostomi II

U celebrua 20- Pas zgjedhjes si Kryepiskopi i ri i Qipros, Fortlumturia e Tij Kri-
vjetori i Patrikut Teo- sostomi II u fronëzua në Katedralen e Shën Joanit, në Nikosia, të dielën
ktist në krye të Kishës 12 nëntor. Ai zëvendësoi paraardhësin e tij, Krisostomin I, që u largua
Orthodhokse të Ru-
për arsye të rënda shëndetësore.
manisë. Në ceremoni,
që u zhvillua në selinë Besohet se Kisha e Qipros u themelua në shek I, nga Shën Varnava
patriarkale, përveç dhe është e vetadministruar që nga Sinodi III Ekumenik, Efes 431.
hierarkëve të Kishës,
merrnin pjesë Presi-
denti Basesku dhe
politikanë, persona-
litete të larta etj.
Patriarku Teoktist
gjatë një celebrimi.

Përshpirtje për Dostojevskin

Më 11 nëntor, në kishën e Apostujve Petri dhe Pavli, në Shën Pe-
tërburg, u bë një shërbesë përshpirtjeje në 185-vjetorin e lindjes së gji-
gantit të letrave dhe të shpirtit, Fjodor Dostojevskit.
Me këtë rast janë zhvilluar shumë konferenca ndërkombëtare në
Rusi dhe në mjaft vende të tjera.
Thellësia shpirtërore e besimtarit të përkushtuar orthodhoks ndihej
në gjithë veprën e tij. Ai vetë thoshte se “Vetëm besimi tek Perëndia ga-
ranton mbijetesën morale të çdo qenieje njerëzore dhe të gjithë nje-
rëzimit.” Kryepiskopi i ri duke nënshkruar Kodikun e Kryepiskopatës.

Ukrainë
Uniatët përpiqen të
rrëmbejnë një kishë
orthodhokse
Një grup anëtarësh të kishës
uniate të Ukrainës u përpoqën të
pushtonin një kishë orthodhokse në
fshatin Zarechevo, rajoni i Trans-
karpathisë. Për dy javë besimtarët
orthodhoksë nuk bënë dot shër-
besat në kishën e tyre, pasi ajo ishte
e bllokuar nga uniatët, të mbë-
shtetur edhe nga episkopi i tyre
lokal.
Në rajonin e Transkarpathisë
uniatët përbëjnë vetëm 2 për qind
të popullsisë, por janë dalluar për
qëndrimet e tyre agresive. Kështu,
megjithëse nga autoritetet lokale iu
ishte ofruar ngritja e një kishe, ata
tentuan okupimin me forcë të
kishës orthodhokse.
Kalendari i Liturgjive Hyjnore,
DHJETOR 2006
2 E Shtunë + Pr. Abakum. Dëshg. Miropi. Osh.
Theofili. Qiril fileoti.
3 E DIEL + 14 LLUKAIT. Pr. Sofonia. Dësh.
Agapi e Selefki.
4 E Hënë + Dëshmg. Varvara. Osh. Joan
Damaskini. Hierod. Serafimi.
5 E Martë + Osh. Sava i Shenjtëruar. Dësh.
Diogjeni. Osh. Noni.
6 E Mërkurë + * Nikolla i Mirës së Likisë. Dësh.
Niseri. Dësh. i ri Nikolla.
9 E Shtunë + Zënia e Sh. Anës, nënës së
Hyjlindëses. Pr/sha Ana.
10 E DIEL + 10 LLUKAIT. Dësh. Minai,
Hermogjeni, Efgrafi. Dësh. Gemeli.
12 E Martë + Spiridhoni i Trimithundës. Gjermani
i Amerikës. Osh. Anthosi.
15 E Premte + *Hierod. Elefteri i Vlorës dhe e
ëma e tij, Anthia. Oshdg. Susana.
16 E Shtunë + Pr. Angjeu. Mbret/sha Theofania.
Modesti i Jerusalemit.
17 E DIEL + 11 LLUKAIT. E Paraetërve të Zotit
Krisht. Pr. Daniel e 3 djemtë.
20 E Mërkurë + * Hierod. Ignat Hyjmbajtësi.
Filogoni i Antiokisë. Joani në Kronshtad.
23 E Shtunë + Naumi i Ohrit. Të 10 dësh. e
Kretës. Nifoni i Kon/dianës.
24 E DIEL + * PARA KRISHTLINDJES. Dëshg.
Evgjenia dhe i ati Filipi.
25 E Hënë + LINDJA TRUPORE E ZOTIT TONË
JISU KRISHT.
26 E Martë + Mbledhja e Hyjlindëses Mari.
Efthimi i Sardhës. Osh. Evaresti.
27 E Mërkurë + Kr/dhjak Stefani, dësh. i parë.
Hierod. Maurici. (Hahen të gjitha.)
29 E Premte Të 14.000 foshnjat e therura nga
Herodi. Osh. Markeli. (Hahen të gjitha.)
30 E shtunë + Oshdg. Anisia. Dësh. Fileteri.
Osh. Leonti. Oshg. Theodhora.
31 E DIEL + PAS KRISHTLINDJES. Josifi, i fejuari i
Marisë. Pr. David. Oshg. Melania.
12
Sinodi i Shenjtë
aprovoi Statutin
dhe zgjodhi
episkopë të rinj
Të hënën, 6 nëntor, në
mbledhjen e Sinodit të Shenjtë
të Kishës Orthodhokse Auto-
qefale të Shqipërisë u aprovua
me votë unanime Statuti i Ki-
shës Orthodhokse Autoqefale
të Shqipërisë, i cili u pranua
njëzëri nga Asambleja Kleri-
ko-laike (Shën Vlash, 3-4
nëntor 2006).
Në mbledhjen e Sinodit të
Shenjtë të mbajtur të shtunën,
11 nëntor, u vendos që të ngri-
hen në gradën episkopale arki-
mandritët e Kishës sonë:
- Arkimandrit Dhimitër
Sinaiti, i cili u emërua Mitro-
polit i Gjirokastrës.
- Arkimandrit Nikolla
Hyka, i cili u emërua Episkop
i Apollonisë.
- Arkimandrit Andon Mer-
dani, i cili u emërua Episkop
i Krujës.
***
Gjithashtu, hieromonak
Kozma Prifti u ngrit në gradën
e arkimandritit dhe hierodhja-
kon Asti Bakëllbashi në të
kryedhjakonit.
Qendra e re shpirtërore-arsimore “Thavor”
Përballë me ish-Kombinatin e Autotraktorëve, në një kodër piktoreske ngrihet një kompleks ndërtesash, i cili u ble me fonde të siguruara nga
Kryepiskopi Anastas. Me mjediset e bollshme dhe bashkëkohore ajo do të funksinojë si një qendër shpirtërore-arsimore, me emrin “Thavor”.
NGJALLJA
TIRANË
Shkollës shqiptaro-amerikane “Protagonistët”
i jepen mjedise të reja bashkëkohore
- Nën kujdesin e Kryepiskopit Anastas u blenë dhe u pajisën me mjete bashkëkohore
ambientet në qendrën shpirtërore-arsimore “Thavor” -
Ishim në përfundim të vitit shko- me disa klerikë të Kishës sonë dhe
llor 2005-2006 dhe prindërit e nxë- disa persona të tjerë. U bë një
nësit ishin shumë të interesuar se shërbesë për bekimin e qendrës.
ku do të vazhdonte mësimi për kla- Nga ai moment e më pas vendi do
sat e larta të shkollës “Protago- të quhej qendra “Thavor”.
nistët”. Fortlumturia e Tij Anastasi Në oborrin e saj ndodhej dhe një
sa herë që e pyesnim, me atë të godinë njëkatëshe e sjellë nga
qeshurën e tij, që do të thotë shumë, jashtë dhe, me hapësira të bollshme
na thoshte: “Lutuni bijtë e mi”. dhe e pajisur me gjithçka të nevoj-
Dhe erdhi dita që na njoftuan nga shme sipas nevojave bashkëkoho-
Kryepiskopata se duhet të shkonim re, e cila u vu plotësisht në dispozi-
në qendrën e re shpirtërore-arsi- cion të shkollës sonë.
more të sapoblerë. Ishte një mreku- Sot në shkollën “ Protagonistët
lli! Aty u takuam me Fortlumturinë, 2”, në qendrën “Thavor”, ka dy
Nxënës në sallën e re të kompjuterave.
NËNTOR 2006
klasa të katërta dhe një klasë të
pestë. Gjithsej 47 nxënës. Klasat
dhe mjediset janë të mëdha, me
dritë dhe të dekoruara këndshëm
nga mësueset tona. Edhe mensa
është me hapësira të bollshme dhe
kuzhina moderne.
Kohët e fundit në shkollën tonë
filloi të funksionojë edhe një sallë
me kompjutera të rinj, dhuratë e
Kryepiskopit Anastas. Fëmijët janë
të lumturuar dhe vazhdimisht
urojnë me shpirt Fortlumturinë e Tij
që kujdeset kaq shumë për ta.
Gjithashtu, mjediset e gjelbëru-
ara i bëjnë nxënësit të ndihen të
gëzuar dhe të qetë, larg zhurmave
dhe smogut të Tiranës.
Përpara shkollës është në mba-
rim një fushë basketbolli me mjedi-
se çlodhëse rreth saj. Shpejt do të
fillojë të ndërtohet dhe palestra për
zhvillimin e orës së edukimit fizik
në kohë të keqe. Na mbetet dhe
shumë për të bërë, por gjithmonë
kujtojmë fjalët e Fortlulumtursë:
“Nëse Perëndia është me ne, kush
do të jetë kundër nesh”.
Tatjana Dodbiba
Nëndrejtore e shkollës
9-vjeçare shqiptaro-amerikane
“Protagonistët”