SHKURT 2012 NGJALLJA 1

NGJALLJA
Nr. 2 (229) Viti XX i botimit SHKURT 2012 Çmimi 20 lekë

Kreshma e vërtetë
Nga Shën Joan Gojarti Jo, kreshmë e vërtetë nuk është të largohesh vetëm nga disa gjellë,
po bashkë me këto të heqësh dorë dhe nga ligësitë e mëkatet.

S ikundër kalon dimri dhe vjen vera e ëmbël, detari me anijen e tij
lëshohet në det dhe e çan këtë në të katër anët; ushtari merr armët
dhe i fshin, i pastron dhe i bën gati për luftë; udhëtari fillon një udhëtim
të gjatë dhe atleti e sportisti zhvishet e u përvishet lojërave të ndryshme,
pikërisht, ashtu duhet të veprojmë edhe ne tani që na erdhi koha e
kreshmëve, si një verë shpirtërore.
Le t’i bëjmë pra gati armët si ushtarë të vërtetë, le ta mprehim draprin
si bujq të kujdesshëm dhe si kapedanë të urtë e të mençur, le të për-
ballojmë valët dhe dallgët e dëshirave të dobëta, duke përdorur si armë
dëshirat e mira dhe mendimet e urta…; le të fillojmë udhëtimin tonë për
në qiell dhe le të përgatitemi e të përvishemi bukur dhe mirë, për të
kaluar kreshmët ashtu si duhet...
Kreshmën, vëllezër të dashur, nuk e kuptojmë ashtu siç e kupton
shumica e të krishterëve, domethënë largim nga disa gjellë të caktuara.
Po, të largohesh nga disa gjellë, por njëkohësisht është e domosdo-
shme të largohesh edhe nga mendimet e liga, nga dëshirat e dobëta, nga
veprimet e këqija… Kjo është kreshma e vërtetë, vetëm kjo mund t’i
shpëtojë ata që e mbajnë.
A e dini ç‘thotë Shkrimi i Shenjtë për Kreshmën? “Atleti nuk e merr
dot kurorën, po të mos luajë sipas rregullave të pranuara.”
Edhe ne pra që mbajmë kreshmë që të mos rrezikojmë të humba-
sim shpërblimin dhe dhuratën që na përket, le të mësojmë se si duhet të
mbajmë kreshmë. Se dhe Fariseu i parabolës mbajti kreshmë, po me
gjithë këtë doli prej kishës pa ndonjë fitim e dobi për shpirtin e tij. Përku-
ndrazi, Kumerqari që nuk mbajti kreshmë, doli më i fituar nga Fariseu.
Kjo na tregon se nga kreshmët nuk mund të vijë asnjë dobi, në qoftë se
ato nuk shoqërohen me shumë gjëra të tjera.
(Vijon në faqen 2)

20 VJET NGA RINGRITJA E ARSIMIT KISHTAR

U festua përvjetori i hapjes së Seminarit Orthodhoks
- Më 7 shkurt 1992 filloi mësimin kursi i parë për klerikë -

N ë këto dy dekada nuk janë aq të shumta

ngjarjet që arrijnë të përmbledhin në
vetvete mrekullinë e ringritjes së Kishës sonë
pas dimrit ateist dhe njëkohësisht të dëshmojnë
largpamësinë vizionare të Kryepiskopit Anastas,
sa hapja e kësaj shkolle. Kur u mbyllën kishat,
me gjithë kufizimet e përndjekjet, Kisha jonë
kishte ende rreth 400 priftërinj që shërbenin në
gjithë vendin. Në vitin 1991 kishin mbetur vetëm
20, në moshë të shtyrë, një pjesë të pamundur
për të shërbyer e të tjerët të sëmurë, në fund të
rrugëtimit të tyre tokësor (sot kanë mbetur gjallë
vetëm 2 nga ata).
Në çastin e ardhjes në Shqipëri, Eksarku
Patriarkal, Anastasi, kishte gjetur vetëm rrënojat
e kishave të shkatërruara, por rrënojat shpir-
tërore ishin edhe më të mëdha. Ndaj, krahas
ringritjes së tempujve duhej ringritur edhe kisha
në shpirtin e besimtarëve, por kjo nuk mund të shkolloheshin këtu, në vend. Ndaj e përcaktoi si atë Ilia Katre nga SHBA (që ishte edhe drejtori
bëhej pa barinj, pa klerikë, që do kryenin shërbe- përparësi hapjen e Seminarit Orthodhoks. i parë), teologu Dhimitër Beduli, që kishte drej-
sat e do drejtonin njerëzit në besim. Disa të rinj Më 7 shkurt 1992, në mjediset e marra me tuar Seminarin Teologjik të mbyllur në vitin 1945,
entuziastë ishin drejtuar jashtë kufijve, për të qira në kampin e punëtorëve në Durrës, u mblo- teologu Teodor Papapavli etj., por edhe murgj e
marrë mësime fetare, por Fortlumturia e Tij ishte dhën 45 nxënësit e parë, të moshave të ndry- teologë të njohur, të ardhur nga jashtë me dëshi-
i bindur se nuk mund të ecej përpara pa krijuar shme, të cilët, me gjithë kushtet mjaft të vështira, rën për të kontribuuar në këtë vepër titanike.
kushtet që ata që dëshironin t’i hynin kësaj rruge ishin entuziastë për t’i shërbyer Kishës që po
të vështirë, por të bekuar, të kishin mundësi të rilindte. Mësuesit e parë ishin vetë Kryepiskopi, (vijon në faqen 3)
2 NGJALLJA
Kreshma e vërtetë
(Vijon nga faqja 1)
Mbajtën kreshmë ninevitët dhe tërhoqën mëshirën dhe dashurinë e
Perëndisë; mbajtën kreshmë edhe judenjtë, por këta jo vetëm që nuk
fituan gjë, por ikën të turpëruar dhe të akuzuar. Këto i thashë, jo që të
përbuzim kreshmët, po t’i nderojmë, duke i mbajtur si duhet, dhe i nderojmë
këto, duke u larguar jo vetëm nga disa gjellë të caktuara, por edhe nga
disa mëkate.
Ai që kujton se kreshma është largim nga disa gjellë, e përbuz kresh-
mën. Mban kreshmë? Tregoje me vepra.
Me çfarë veprash?
Kur shikon ndonjë të vobektë, ndihmoje.
Kur takohesh me armikun, të pajtohesh dhe të bëhesh mik me të; të
mos shash; të mos shpifësh, të mos vjedhësh, të mos bësh ndonjë
padrejtësi, të mos mbash nëpër gojë njerëzit, etj., etj.
Me fjalë të tjera, nuk duhet të mbajë kreshmë vetëm goja, por edhe
syri, veshi, këmbët, duart dhe gjithë pjesët e trupit tënd.
Le të mbajnë kreshmë duart, duke mos u ndotur me vjedhje dhe
grabitje;
Akademia Teologjike “Ngjallja e Krishtit”
Në vitin 1996, shkolla teologjike e Kishës u zhvendos nga mjedisi i
papërshtatshëm i marrë me qira në zonën e Plazhit, Durrës, në një
kompleks modern ndërtesash të reja pranë Manastirit të Shën Vlashit,
në fshatin me të njëjtin emër, në Durrës. Kryepiskopi Anastas e zgjeroi
fokusin e shkollës nga një seminar i drejtuar vetëm për përgatitjen e kle-
rit në një Akademi Teologjike për djem dhe vajza. Në vitin 1997 filluan
të përgatiten dhe të studiojnë edhe vajza, që do të shërbenin në aktivite-
tet e ndryshme të Kishës. Klasa e parë kishte 8 vajza.
Akademia Teologjike ndodhet pranë Manastirit
të Shën Vlashit në Durrës. Ndërtuar më 1996,
kompleksi multifunksional është një nga shkollat më
moderne në Shqipëri.
Ky kompleks përfshin kishën e shkollës që qu-
het “Ngjallja e Krishtit’’ në të cilën bëhen shërbesat
ditore, disa klasa mësimi, klasën e kompjuterave,
sallën e studimit, atë të pritjes, sallën e ceremonive
dhe të shfaqjeve, mensën, sallën e lojërave të ping-
pongut, konviktin e djemve dhe atë të vajzave.
Akademia ka edhe një bibliotekë të pasur me më
shumë se 15.000 libra fetarë, shkencorë, historikë,
letrarë etj.
Qëllimi i Akademisë Teologjike “Ngjallja e
Krishtit” është të sigurojë formimin shpirtëror dhe akademik të klerit
të ri dhe besimtarëve shqiptarë nëpërmjet studimeve teologjike,
përjetimit liturgjik dhe jetesës në komunitet.
Të gjithë kandidatëve të pranuar në shkollë u jepet bursë nga Fort-
lumturia e Tij, Kryepiskopi Anastas, e cila konsiston në mbulimin e shpenzi-
meve të studimeve, ngrënies dhe fjetjes. Kjo bursë rifitohet çdo vit për
të gjithë studentët që mbajnë nivel të pranueshëm akademik dhe personal.
Në programin 4-vjeçar akademik zhvillohen këto lëndë: Dhiatë e
Vjetër, Dhiatë e Re, Dogmatikë, Patrologji, Etikë e krishterë, Liturgjikë,
Histori e Kishës, Filozofi, e Drejtë kanonike kishtare, Predikim, Kateki-
zëm, Kujdes Baritor (Pimantikë), Besimet nëpër botë, Misiologji, Gjuhë
Shqipe, Histori e Lëvizjes ekumenike, Agjiologji, Psikologji, Muzikë
bizantine, kompjuter dhe dy gjuhë të huaja - anglisht dhe greqisht.
Në programin shkollor përfshihet edhe përjetimi liturgjik, duke marrë
pjesë në shërbesat ditore të mëngjesit, të mbrëmjes, të pasdarkës, dhe
SHKURT 2012
Le të mbajnë kreshmë këmbët, duke u larguar nga rruga që shpie
nëpër qendra të liga dhe mbledhje imorale e të dobëta;
Le të mbajnë kreshmë sytë, duke mos u hedhur kurrë në fytyra të
bukura me qëllim satanik dhe shtazor, sepse do të ishte një gjë qesharake,
sikur gojën ta largosh nga gjellët - që në fund të fundit nuk janë të këqija
në vetvete - kurse syve t’u japësh leje të prekin gjërat, që janë të ndaluara
dhe që janë vetiu të liga.
Nuk ha mish? Bukuri, por mos i lër sytë të hanë imoralitet dhe
paturpësi.
Le të mbajnë kreshmë edhe veshët;
Kur mban kreshmë veshi?
Kreshma e veshit është të mos dëgjojë e pranojë as sharje, as shpifje,
as qortime. Se Shkrimi i Shenjtë thotë: “të mos pranosh të dëgjosh të
shara dhe fjalë të liga.”
Le të mbajë kreshmë edhe goja;
Dhe goja mban kreshmë, kur nuk nxjerr asnjë fjalë të keqe. Se me të
vërtetë ç’dobi vjen, kur nga njëra anë nuk hamë zogj dhe peshq, dhe nga
ana tjetër i kafshojmë dhe i copëtojmë vëllezërit tanë?
pjesëmarrja në diskutimet shpirtërore të përjavshme dhe në seminaret
periodike.
Studentët marrin pjesë, të paktën një herë në javë, në programe të
gjëra edukimi, duke përfshirë dhënien e mësimeve të katekizmit në
zonat përreth, vizita në dy institucione për fëmijë me aftësi të kufizuara,
në jetimore, në shkollën e handikapëve, në një azil pleqsh, në burgun e
adoleshentëve, në spital etj. në qytetet Durrës, Kavajë, Tiranë.
Në vitin 1998 nga një grup studentësh iniciatorë,
filloi të botohej brenda ambienteve të Akademisë
gazeta “Fjala”. Kjo gazetë përmban informacione
mbi aktivitetet e ndryshme që zhvillohen në Akademi,
krijime të vetë studentëve, përkthime, materiale
shpirtërore, etj. Në jetën e shkollës zënë vend gjitha-
shtu edhe aktivitetet sportive, tani shkolla disponon
një fushë të madhe volejbolli, futbolli dhe një dhomë
lojërash.
Akademia Teologjike “Ngjallja e Krishtit” funk-
sionon nën administrimin e Sinodit të Shenjtë të Ki-
shës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, me
kryetar Fortlumturinë e Tij, Kryepiskopin Anastas.
Stafi pedagogjik përbëhet nga gjashtëmbëdhjetë
pedagogë, klerikë e laikë, burra e gra, nga Shqipëria,
Greqia dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Gjithashtu në periudha
të ndryshme vijnë edhe pedagogë të jashtëm nga Greqia, Anglia, etj.
Deri më sot kanë mbaruar studimet në këtë Akademi 253 studentë,
146 prej të cilëve janë bërë klerikë dhe 38 të tjerë shërbejnë me aktivitete
të ndryshme në Kishë.
Planet për të ardhmen përfshijnë zhvillimin e mëtejshëm të progra-
meve mësimore me vizionin e rritjes së standardeve akademike, në nivel
të tillë që ta kthejnë këtë shkollë në një institucion universitar të njohur.
Një hap i rëndësishëm në këtë drejtim do të jetë zhvillimi dhe pasurimi
i bibliotekës për studime shkencore akademike, teologjike dhe kërkimo-
re. Gjithashtu po punohet për shtim të klasave të tjera, ndërtim të një
amfiteatri. Tashmë për vajzat ka nisur funksioni i mjediseve shumë të
përshtatshme në Skitin e bukur të Miroprurëseve, ndërtuar pranë
manastirit.
SHKURT 2012 NGJALLJA 3

U festua përvjetori i hapjes së Seminarit Orthodhoks

(vijon nga faqja 1)
Mjediset ishin të papërshtatshme për t’u
realizuar si duhej gjithë procesi mësimor. Pa
ngrohje, pa drita, pa ujë... ndaj u bë e domosdo-
shme të krijoheshin mjedise të përshtatshme me
kërkesat bashkëkohore dhe specifike të një
shkolle të tillë. Në mungesë të një trualli, që nuk
u dha kurrë, Kryepiskopi Anastas siguroi fondet
për të riblerë tokën e Manastirit në Shën Vlash,
Durrës, ku në një pjesë të saj nisi në nëntor 1994
ndërtimi i një Akademie Teologjike moderne, e
cila priti nxënësit e parë në vitin 1996. Nga
bankat e saj kanë dalë gati të gjithë klerikët që
shërbejnë në të gjithë vendin dhe dhjetëra
katekistë e kuadro të rinj të Kishës sonë. Në
mbështetje të Akademisë funksionojnë edhe dy
lice kishtarë “Kryqi i Nderuar”, në Gjirokastër
dhe në Sukth, Durrës.
Me rastin e këtij përvjetori, në Manastirin e mbajtën referate nga dy pedagogë, nga znj. dhe shën Joan Gojarti, “nuk tha “u bëftë
Ri të Shën Vlashit dhe në mjediset e Akademisë Violeta Plepi “Studentët e Akademisë në shër- vullneti yt në mua apo ndër ne, por në mbarë
Teologjke “Ngjallja e Krishtit” u organizuan disa bim të Kishës së Krishtit” dhe nga z. Nathan tokën, që të çlirohet nga ma-shtrimi dhe të
veprimtari. Ato nisën me Liturgjinë Hyjnore në Hope “Themeli apostolik për një thirrje aposto- mbijë e vërteta dhe të ikë tej e liga dhe të
kishën e Manastirit, për të vazhduar me akti- like”. Vijoi leximi i përshëndetjeve nga drejtori i vijë përsëri virtyti dhe të mos ndryshojë toka
vitetin e titulluar “Të gjitha janë të mundura për parë, Hirësi Ilia dhe ish-pedagogu atë Luka nga qielli”.
Perëndinë”. Nderuan me pjesëmarrjen e tyre Veroni, si dhe foli Protopresviter Jani Trebicka, E tërë Kisha duhet të ofrojë të gjithë
Krypiskopi i Tiranës, Durrësit dhe i gjithë Shqi- një nga nxënësit e kursit të parë, sot Kryese- Ungjillin në mbarë botën, në atë që ndodhet
përisë, Anastasi, Mitropoliti i Korçës, Joani, Epi- kretar i Sinodit të Shenjtë. Në fund të pranishmit afër dhe larg nesh, të interesohet për mbarë
skopi i Krujës Andoni, Episkopi i Apollonisë, i përshëndeti Kryepiskopi Anastas, i cili u ndal njeriun, për çdo shprehje të jetës njerëzore.
Nikolla dhe dy anëtarët më të rinj të Sinodit të në rrugën e bërë, por edhe në detyrat e synimet Të gjitha këto pranohen teorikisht nga bota
Shenjtë, Episkopi i Amantias, Nathanaili dhe për të ardhmen. Pastaj Fortlumturia e Tij mbajti e sotme orthodhokse, por si rregull interesat
Episkopi i Bylisit, Asti. Morën pjesë edhe klerikë një referat mbi mënyrën si duhet kuptuar teolo- tona kufizohen në ambientin lokal dhe etnik.
ish-nxënës në kursin e parë të shkollës, në vitin gjia në ditët e sotme. Kuptimi i saktë dhe përjetimi i lokalizmit dhe
1992, studentë të Akademisë etj. Theologjia jonë, - tha Kryepiskopi Anastas, i katholicitetit të Kishës, detyra jonë apo-
Për përvjetorin e shkollës foli Episkopi i - duhet të jetë një përafrim i vazhdueshëm i stolike si në kuadrin lokal ashtu edhe në atë
Apollonisë, Hirësi Nikolla, drejtor i komanduar i misterit të Perëndisë në lidhje të ngushtë me mbarëbotëror, përbëjnë pjesë parësore të
Akademisë Teologjike, i cili ndër të tjera tha se botën që zhvillohet. Studim në thellësi dhe theologjisë orthodhokse moderne. Çdo for-
“Akoma më të prekshme, më të gjallë, na e bën meditim i shpëtimit në Krishtin dhe i vullnetit më polarizimi midis të dyjave, midis lokales
këtë madhështi të fuqisë së Perëndisë kryebariu të Perëndisë. Njëkohësisht lutje dhe përjetim dhe katolikes, çon në një spiritualitet të
ynë i dashur, Kryepiskopi i Tiranës, Durrësit dhe i “u bëftë vullneti yt”, përpjekje për t’u çliru- gabuar, gjë që mohon fronemën, mentalitetin
gjithë Shqipërisë, Imzot Anastasi. Ai vetë na ka ar nga vullneti personal që të dorëzohemi te orthodhoks....
treguar se në fillim shumë miq të tij të ngushtë, vullneti i Perëndisë, gjë që ka lidhje me ecu- E gjithë ceremonia u shoqërua me këngë e
shumë njerëz këtu në Shqipëri i thoshin: “Këtu rinë e mbarë botës. Kur Zoti vuri në buzët himne të përgatitura nga kori i Akademisë.
nuk bëhet asgjë”. Por kryebariu ynë nuk u dhe në zemrat tona këtë lutje - siç e thekson Thoma Dhima
zmbraps në ligështinë e besimit të tyre. Qëndroi,
dhe me shumë këmbëngulje, me shumë sakrifica,
me shumë mundime, me shumë lodhje, me
shumë vuajtje, me shumë dhimbje arriti të 1992:
Ringjallë Kishën Orthodhokse Autoqefale të Prof Dr.
Shqipërisë. Anastasi,
Këtë të gjithë ne e shikojmë në veprat që ai duke i
ka ngritur dhe në gjithë punën baritore e bami- dhënë
rëse që ka bërë gjatë këtyre 20-vjetëve, jo vetëm mësim
në dobi të Kishës sonë, por edhe në dobi të të studentëve
gjithë vendit dhe shoqërisë shqiptare. Dhe ne e të kursit të
dimë se pas kësaj pune kolosale fshihet një
parë të
shtysë e fuqishme, fshihet besimi se “të gjitha
janë të mundshme me Perëndinë”. Seminarit.
Më pas u shfaq një montazh fotografik për
rrugën e shkollës në këto dy dekada. Pastaj u
4 NGJALLJA SHKURT 2012

Historia e Akademisë bashkëshkruhet me veprimtarinë

e shumanshme të Kryepiskopit Anastas
- Përshëndetje nga Episkop Ilia i Filomelisë, 7 shkurt 2012, drejtori i parë i Seminarit Orthodhoks, Durrës 1992 -
Shpirti im u mbush me ngazëllim vizitën e fundit në shtator të 2011, Po jo vetëm kaq, është shënuar tyre personale. Akademia është një
dhe ndjeva një kënaqësi të brend- në ambientin e mrekullueshëm të edhe më tepër rritja e besimit Or- kopsht shpirtëror, që lëshon aromat
shme kur më ftove të dërgoj një me- Shën Vlashit, përkulem përpara thodhoks, jo vetëm si një teori ose erëmira të shpresës, të mirësisë, të
sazh urimi me rastin e 20-vjetorit çudirave hyjnore, duke parë me sy filozofi që trajton fuqitë mendore përulësisë, të dashurisë. Gjithë këto
të themelimit të Akademisë. ndryshimet dhe zhvillimet të reali- të njeriut, por më tepër dedikimin shfaqen në veprimtarinë e atyre që
Përballë rrethanave të vështira, zuara me mundime, sakrifica dhe e tij në mënyrën e jetesës së përdit- janë diplomuar dhe që kanë ndarë
me bashkëpunëtorë të paktë në nu- punimet e njerëzve të ndryshëm që shme. Besimi Orthodhoks ka kaluar një pjesë të jetës së tyre në muret
mër, me mjete të kufizuara dhe të kanë treguar dhe po vazhdojnë të nga fjalët e shkruara në librat e ka- e kësaj Shkolle të bekuar...
ardhme të pasigurt, pasardhësi i tregojnë dashurinë dhe devotshmë- tekizmit nëpër shpirtrat e besimta-
Apostujve dhe i dërguari eksarku i rinë e tyre ndaj Zotit dhe Kishës rëve që pranojnë Krishtin Perëndi † Episkop Ilia i Filomelisë
Kishës Mëmë të Kostandinopojës, së Tij të shenjtë në Shqipëri. si Zot dhe Shpëtimtar të jetës së
Hirësia e Tij Imzot Anastasi, arma-
tosur me besimin e tij të thellë, pa-
jisur me dashurinë për Jisunë, Shpë-
timtarin dhe i zhvilluar nga zhytja e
qenies së tij në fjalët e Biblës së Zotit
Krisht, iu përvesh punës misionare
dhe pa ndrojtje mbolli farën e se-
minarit në plazhin e Durrësit, që sot
lulëzon si një Akademi në kodrën e
Shën Vlashit. Historia e Akademisë
bashkëshkruhet me veprimtarinë e
shumanshme të Imzot Kryepisko-
pit Anastas. Perëndia i dhembshur
i dëgjoftë lutjet e të gjithë shpresë-
tarëve Orthodhoksë shqiptarë të
mbarë botës për urimet që Kryepi-
skopi ynë i shumëdashur Hirësia e
Tij Anastasi, të gëzojë shëndet të
plotë dhe jetë të gjatë për shumë
vjet.
Kur mendoj për ardhjen time
për herë të parë në Shqipëri në vitin
1992 edhe shërbimin tim si drejtor
Një foto e nxënësve dhe mësuesve të kursit të parë të
i Seminarit, atëherë strehuar në Ka-
mpin e Punëtorëve dhe e krahasoj me Seminarit dhe godina e kampit të punëtorëve në plazhin
e Durrësit, marrë me qira për zhvillimin e mësimit.

NGJALLJA
Organ i Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë

Themelues:
Kryepiskopi Anastas

Del nën kujdesin

e Këshillit Botues

Kryeredaktor: Thoma Dhima

Adresa:
Kryepiskopata Orthodhokse,
Rruga e Kavajës, Nr. 151
Tiranë
Tel: (04) 2234 117, 2235 095.
Fax: 2232 109
Shtypur
në shtypshkronjën “Ngjallja”
SHKURT 2012
E Diela e të Lidhurit të Djathit
SHPËTIMI PËRFUNDIMTAR PO AFROHET
Në leximin e sotëm të Apostullit,
Apostull Pavli i këshillon Romakët
të zgjohen nga gjumi. Sepse nata
po largohet kudo dhe dita po afro-
het. Shpëtimi tani gjendet shumë
afër (Rom. 13:11-12).
Errësira është e lidhur me gjumin,
që është i domosdoshëm për orga-
nizmin e njeriut. Njeriu qetësohet,
dezintoksikohet, ripërtërihet dhe
është i gatshëm për një aktivitet të
ri dhe krijues në dritën e diellit. Ma-
dje edhe në mes të dritave të ndry-
shme që shkaktojnë përshtypje, dri-
ta që prodhohen me rrymën elek-
trike dhe rrezet lazer.
Shpëtimi i njeriut është i lidhur
ngushtë me dritën e Krishtit. Me
vetë Krishtin, që ndriçon çdo njeri
që vjen në botë. Por Krishtin, Dri-
tën e Vërtetë, nuk mund ta shikojmë
me sytë tanë. Sepse shqisat tona i
takojnë krijesës së dukshme të Pe-
rëndisë, së bashku me qenien tonë
biologjike, bashkë me funksionet e
saj të shumëfishta.
Sigurisht, Perëndia e krijoi njeri-
un me mundësinë e kapërcimit të
natyrës së tij materiale dhe të ma-
rrë pjesë “sipas hirit” në hirin e Tij
jetëbërës, që është dashuria, drita,
e vërteta dhe jeta. Eva u tundua
nga “gjarpri” dhe në vazhdim e
T ë shtunën e parë të Kreshmës
së Madhe Kisha jonë kujton një
ngjarje shumë të rëndësishme. Në
NGJALLJA
Rom. 13:11-14 (12-3-2000)
tundoi edhe burrin e saj, Adamin.
Ata u bashkuan të dy me djallin, u
larguan nga Perëndia, Krijuesi i
tyre dhe u zhytën në kaosin e fajit.
Nuk duruan dot të shikojnë Pe-
rëndinë, prandaj edhe u fshehën, siç
e përshkruan Dhiata e Vjetër! U pe-
nduan! Por ishte shumë vonë. Se-
pse u zhytën në errësirën e vdekjes.
Mohuan frytin e jetës që është vetë
Perëndia dhe hëngrën frytin e
ndaluar të vdekjes. Panë shëmtinë
e lakuriqësisë së tyre dhe u veshën
me “lëkurë të mishta”. Morën një
pamje të vdekshme mishi.
Apostull Pavli na kujton në le-
trën e tij drejtuar Romakëve: “Ësh-
Mrekullia e grurit e shën Theodhorit
vitin 361 kur perandor u bë Juliani,
i cili më vonë u quajt me emrin apo-
stati, sepse ndonëse ishte rritur i
krishterë e mohoi fenë e krishterë
dhe filloi të restauronte përsëri fe-
në pagane. Duke dashur të prishë
çdo gjë nga krishterimi javën e parë
të Kreshmës së Madhe duke filluar
nga e hëna, të krishterët hanin
ushqime të veçanta, të cilët fillo-
nin dhe agjërimin e madh prej 40
ditësh. Ai në mënyrë të fshehtë i
leu këto ushqime me gjakun e idhuj-
ve. Nga sakrificat dhe flijimet qe u
ishin bërë idhujve, ai mori gjakun
dhe me të spërkati ushqimet, duke
kujtuar se kështu do të ndynte
kreshmën që mbanin të krishterët.
të ora të zgjohemi nga gjumi, sepse
tani shpëtimi ynë është më afër se
sa kur besuam. Nata u thye dhe
dita u afrua; le të hedhim tej pra
veprat e errësirës dhe le të ngje-
shim armët e dritës. Le të ecim hij-
shëm si ditën; jo në argëtime dhe
dehje, jo në shtretër imoraliteti e
ndyrësira, jo në grindje e në smirë,
po vishni Zotin Jisu Krisht dhe mos
bëni kujdes për mishin, që t’i plo-
tësoni lakmitë” (Rom. 13:11-14).
Tani natyra jonë njerëzore e rë-
në ripërtërihet dhe gjen atë që hu-
mbën të parëkrijuarit, madje gjen
akoma edhe më shumë. Ata që
janë gjymtyrë të ndërgjegjshme të
Shën Theodhori i madh, shenjt
të cilin kujtojmë së bashku me mre-
kullinë, iu shfaq në ëndërr patrikut,
të asaj kohe, Theodhosit, dhe i tha
nga të gjitha ushqimet që janë atje
të mos merrni asgjë, por merrni
grurë, ziejeni dhe shpërndajuani be-
simtarëve. Dhe ashtu u bë. Dhe
Zoti nëpërmjet këtij shenjti i ruajti
të krishterët që ta ruanin të pastër
kreshmën e tyre.
E shtuna e parë iu kushtua kësaj
mrekullie, meqenëse gruri në kupti-
min e krishterë, ishte simboli i Ngjall-
jes. Ashtu si fara e grurit që bie në
tokë dhe nuk vdes, edhe pse në du-
kje duket sikur shpërbëhet dhe vdes,
por mbin dhe jep fryte të tjera, ash-
5
Kishës sonë, me hirin e Zotit tonë,
fitojnë shqisa të reja. Pranojnë
lirisht dritën e besimit, dritën e së
vërtetës, dritën e ditës së Zotit dhe
e shikojnë botën me sy të ndriçuar.
Kur drita e Krishtit nuk ndriçon
në zemrat tona, nuk mund të kon-
trollojmë as fajet tona, nuk mund
të kuptojmë nevojat e të afërmve
tanë dhe nuk mund të rrokim as
kuptimin e jetës.
Sepse ajo që vjen dhe kalon nuk
është jetë me të vërtetë. Jeta e vërte-
të është Krishti, që mbetet tani e
përherë e në jetë të jetëve. Ai i ndrit
me dritën e Tij të paperëndueshme
të gjithë njerëzit e vdekshëm dhe
të prishshëm, që e pranojnë brenda
qenies së tyre dhe që shenjtërohen
me adhurimin ndaj personit të Tij.
Por shkëlqimi i vërtetë dhe ndri-
çimi i vërtetë i besimtarëve dallon
në mes të dritave të gënjeshtërta që
llamburitin në epokën tonë të pë-
shtjelluar nga disa karakteristika. Këto
janë shikimi i ndritshëm, zemra e
dhembshur, mendja e hapur, veprat
e filantropisë dhe të dashurisë.
(Nga libri “Si do të besojnë,
po të mos dëgjojnë?”. i Mitropo-
litit të Polianisë dhe Kilkisit,
Hirësisë së Tij Apostol Papakon-
standini)
tu dhe të krishterët, ndonëse do të
duket se do të vdesin, prapë nuk
do të vdesin. Ky është besimi i the-
llë i krishterë. Kjo është arsyeja pse
bëjmë grurin si një shenjë, si një
simbol të Ngjalljes së Krishtit dhe
ardhjes së dytë të Tij.
Shën Theodhori mbaroi si martir,
duke dhënë jetën për besimin. Ata
u liruan nga pasionet, gjë që na më-
son të ndjekim shembullin e tyre.
Pikërisht këtë na tregon historia e
shenjtorëve dhe martirëve, dhe kjo
është arsyeja pse i kujtojmë gjatë
Kreshmës së Madhe. Le t’i lutemi
shën Theodhorit të na mbrojë dhe
forcojë në besim dhe në përku-
shtimin ndaj Zotit.
6 NGJALLJA
Tiranë, 21.1.2012
I gatshëm për të ndihmuar
në çdo nevojë,
indiferent ndaj mundimeve
dhe hidhërimeve
Fjala e Kryepiskopit Anastas
në hirotoninë e Episkopit të
Amantias, Nathanailit
Fort i shtrenjti im Nathanail,
Episkop i zgjedhur i Amantias,
“Besnik është ai që ju thërret, i cili
edhe do ta bëjë” (1Thes. 5:24)
E vulosur nga dashuria e Perëndisë ka qenë
jeta jote deri tani. Në rini more vendimin për
t’iu përkushtuar tërësisht Atij dhe gjete strehë
në Malin e Shenjtë. Atje u qethe murg, në La-
vrën e Madhe, atje ku në epokat e mëparshme
kishte asketizuar shën Joan Kukuzeli nga
Durrësi. Studiove në shkollën e Athoniadhës dhe
më vonë, me bekimin e drejtuesve të tu, vazh-
dove studimet universitare në Fakultetin Theo-
logjik të Universitetit “Aristoteli” në Selanik.
Asketizëm dhe studim ishin përpjekjet e tua në
vitet e rinisë.
Kur në Shqipëri në vitin 1991 u rrëzua sistemi
i pamëshirshëm ateist dhe ekzistonte një nevojë
e madhe për punëtorë që do të merrnin përsipër
kryerjen e veprës apostolike, vrapove i frymë-
zuar nga shembulli i hierapostullit dhe murgut
të madh, shën Kozma Etolosi dhe erdhe në këtë
vend të vuajtur, për të shërbyer në zonat ku ishte
martirizuar isapostulli i shenjtë. Gjithë këto vite
jeton bashkë me ne, në kushte të vështira, duke
punuar pa u lodhur, duke predikuar Ungjillin e
shpëtimit në Krishtin, duke ngushëlluar dhe duke
mbështetur popullin e vuajtur, duke shenjtëruar
besimtarët orthodhoksë me kryerjen e Mistereve
të Kishës. I gatshëm për të ndihmuar në çdo
nevojë, indiferent ndaj mundimeve dhe hidhë-
rimeve.
Duke çmuar besimin, dashurinë, përkushti-
min tënd ndaj Kishës së Shqipërisë, Sinodi i
Shenjtë pardje, pas propozimit të Këshillit Kle-
riko-laik, siç e përcakton Statuti i ri i Kishës
sonë, vendosi të të zgjedhë episkop titullar të
episkopatës dikur të shkëlqyeshme të Amantias
dhe me shërbesë specifike “Mbikëqyrjen e pa-
surisë së manastireve” për t’u përkujdesur për
shumë manastire të hirshme, që janë shkatërruar
nga persekutimi dhe koha.
SHKURT 2012
1. Leximi nga Apostulli i të kremtes së sotme ndodhë, gëzimi nuk duhet të humbasë nga the-
nënvizon në mënyrë shumë të goditur një anë llësitë e qenies sonë. “Gjithnjë në falënderim”.
të rëndësishme të shërbesës episkopale “këshi- Sepse kjo nuk lidhet me kushtet e jashtme të
lloni të prapët, ngushëlloni zemërlëshuarit, ndih- lehtësirave apo të sukseseve, por me praninë
moni të sëmurët, jini zemërgjerë për të gjithë” ndër ne të Zotit tonë të ngjallur (Matth. 28:20),
(1Thes. 5:14). Rreth nesh ekziston një dobësi me përpjekjen që Krishti të jetojë ndër ne sipas
dhe rënie e madhe shpirtërore. Kushtet e jetës shembullit të Pavlit: “S’rroj më unë, po Krishti
dhe shoqëria jonë e sekularizuar kanë ftohur rron tek unë” (Gal. 2:20).
besimin e shumë njerëzve. Në çdo epokë, por 4. Dhe e fshehta për këtë ndjesi të vazhdue-
veçanërisht në epokën e sotme, ne episkopët shme të pranisë së Perëndisë është “pa pushim
ftohemi të mbështesim ata që lëkunden, të lutuni, për çdo gjë falënderoni” (5:16). Këtu
ngushëllojmë ata që nuk kanë kurajë, duke e ndodhet rrënja e ripërtëritjes sonë të vazhdue-
fuqizuar besimin e tyre në përkujdesjen e shme, madje edhe kur kushtet e jashtme janë
Perëndisë. Disa përkulen përpara sprovave të kërcënuese dhe mbytëse. Ky është vullneti i
papritura të sëmundjeve, të skamjes dhe presin Perëndisë për ne. Shpirti i Shenjtë, të Cilin do
nga ne mbështetje konkrete me dashuri dhe ta ftojmë me nxehtësi të veçantë të vijë mbi ty
respekt për personalitetin e tyre. “Edhe le të në çastin e hirotonisë sate, nuk duhet të shuhet
teprojë dashuria juaj dhe shumë e më shumë në kurrë në zemrën tënde - “Mos e shuani frymën”.
njohje e në çdo kuptim” (Filip. 1:9). Kështu prania jote do të jetë profetike në zell
2. Por detyra jonë episkopale shpesh është dhe në durim. Njëkohësisht mendja dhe shpirti
kërkuese. Shumë herë kemi të bëjmë me njerëz ynë kanë si detyrim të mos reshtin së sodituri
të vështirë, që ngulin këmbë në vullnetin e tyre fundin, “të fundmet”, tek i cili na çon çdo ditë e
egoist. “Këshilloni të prapët”, na vë si obligim jetës sonë. Dhe këtu kulmon urimi i ne të gjithëve
detyra jonë. Nuk kemi të drejtë të heshtim dhe në këtë çast të madh të jetës sate. Lutemi me
të lëshojmë pe kur shikojmë gjëra të padenja. fjalët e Apostullit: “Edhe vetë Perëndia i paqes
Jemi të detyruar të bëjmë vërejtje dhe, kur ju shenjtëroftë ju të tërë”. “Edhe u ruajttë e tërë
kërkohet, të jemi të rreptë. Por në fund të mos fryma juaj, dhe shpirti, dhe trupi pa të metë në
harrojmë: “jini zemërgjerë për të gjithë”. Shpirti ardhjen e Zotit tonë Jisu Krisht” (1 Thes. 5:23).
i madh, zemërgjerësia, duhet të jetë vula e jetës Duke shkuar te Krishti me përkushtimin e
së Episkopit, ashtu si ai duhet të ndjekë shembu- apostullit Nathanail, emrin e të cilit mban, të atij
llin e Zotit tek i Cili nuk ka asnjë të hajë. njeriu me të vërtetë të mirë “tek i cili nuk ka
3. Por për asnjë çast nuk duhet të harrojmë gënjeshtër” (Jn.1:47) dhe me fuqinë e shenjtorit
përpjekjen tonë të brendshme, mbi të gjitha që kremtojmë sot, shën Maksim Omologjetit,
jetën tonë personale. Dhe në këtë pikë, peri- jemi të sigurt se do t’i përgjigjesh plotësisht për-
kopeja nga Apostulli na thotë në mënyrë për- gjegjësisë së episkopit, në të cilën të fton Kisha.
caktuese: “Përherë gëzohuni, pa pushim faluni, “Besnik është ai që ju thërret, i cili edhe do ta
për çdo gjë falënderoni” (5:17). Çfarëdo që të bëjë” (1 Thes. 5:24).
SHKURT 2012 NGJALLJA 7

Tiranë 22.1.2012
Pa ngurrim, zgjodhe përkushtimin e plotë ndaj Kishës
Fjala e Kryepiskopit Anastas në hirotoninë e Episkopit të Bylisit, Astit
Fort i dashuri biri im, Asti, “Ti pra vuaj porsi ushtar i mirë i Jisu Krishtit” gje, në trazira, në mundime, në agripni, në kresh-
I nderuar episkop i zgjedhur i Bylisit, (2 Tim. 2:3). Dhe në një pikë tjetër, në po këtë ma). b) “në dëlirësi, në urtësi, në zemërgjerësi,
letër: “Vuaj bashkë me mua për ungjillin sipas në mirësi”. c) “në Frymë të Shenjtë”, (me fry-
“Beko Zotin, o shpirti im” (Ps. 102:1) fuqisë së Perëndisë” (2 Tim 1:8). Në leximin e mën dhe fuqinë e Shpirtit të Shenjtë) “në dashuri
Apostullit të së kremtes së sotme të Apostull jo hipokrite, në fjalë të së vërtetës, në fuqi
Pe dritën e diellit në një epokë kur errësira Timotheut dhe të oshënarit martir Anastas Per- Perëndie”.
e ateizmit kishte pllakosur Shqipërinë. Por pate siani, përcaktohet qartë dhe me forcë, si duhet Të mos presim që mundi dhe kontributi ynë
bekimin të lindësh në një familje orthodhokse, të sillet një episkop i ri: “Askush le të mos të të të gjejnë gjithmonë përgjigje. Duhet të jemi të
nga prindër besimtarë, Zoi dhe Jolanda, të cilët përbuzë për rininë tënde, por bëhu shembull i gatshëm të durojmë shpifje, kundërshti, madje
edhe në ditët më të errëta ruajtën të ndezur në besimtarëve, në fjalë, në shoqëri, në dashuri, në edhe dështime. Por çfarëdo të ndodhë, ftohemi
zemrën e tyre flakën e shpresëtarisë. Prandaj, frymë, në besë, në zemër të qëruar” (l Tim. të ruajmë paqen dhe gëzimin tonë. Përfundi-
mos harro të thuash vazhdimisht: “Beko Zotin, 4:11-12). misht, të na mjaftojë Perëndia. Në mënyrë të
o shpirti im”.
Menjëherë pas ringritjes së Kishës Ortho-
dhokse Autoqefale të Shqipërisë, u pagëzove
dhe u fute bashkë me motrën tënde të zgjedhur
Eleni - sot zëvendësprokurore e Durrësit - në
rininë orthodhokse.
Pas kësaj me shumë dëshirë vendose të
studiosh në Akademinë tonë Orthodhokse
Theologjike “Ngjallja e Krishtit”. Dhe pas katër
vitesh studimi të zellshëm, vazhdove, me bursë
të veçantë të Kryepiskopatës, studime më të
larta në Fakultetin Theologjik të Universitetit
“Aristosteli” të Selanikut. E për të gjitha këto,
mos resht së thëni vazhdimisht vargun e psal-
mistit: “Beko Zotin, o shpirti im”.
Pastaj, pa ngurrim, zgjodhe përkushtimin e
plotë ndaj Kishës. Pikërisht në gusht të vitit 2003
u hirotonise dhjak dhe më vonë, në nëntor të
vitit 2009, presviter. Para pak kohësh, vendosëm
bashkërisht të vazhdosh studimet pasuniversi-
tare në Selanik. Për të gjitha këto dhurata të
Perëndisë dhe të njerëzve që të duan, mos resht
së thëni vazhdimisht: “Beko Zotin, o shpirti im”.
Me zell, përkushtim dhe dashuri i shërben
Kishës në çdo sektor që të kërkohet. Në kohët
Tani ti do të jesh më i riu i episkopëve. Por përsëritur ta kam shtjelluar këtë mendim, që
e sotme kritike, kur Kisha Orthodhokse Autoqe-
kjo nuk të pengon, përkundrazi, të fton të fitosh ofron fuqi të pamposhtur dhe liri të brendshme.
fale e Shqipërisë përballet me nevoja të shumë-
respektin e të tjerëve me përulësi, mirësjellje, Në mënyrë të papërsëritshme dhe shprehë-
llojshme dhe urgjente, Sinodi i Shenjtë vendosi
mentalitet apostolik. Të bëhesh shembull i be- se, këtë të vërtetë e përmbledhin vargjet që
të të ngarkojë një përgjegjësi të re të rëndësi-
simtarëve; me fjalë e me vepra, me dëshminë pasojnë: “Në lavdi e në çnderim, në emër të
shme: Të të zgjedhë episkop titullar të Episko-
spontane, jetën në Shpirtin e Shenjtë, me besimin mirë e në emër të keq; si gënjeshtarë, po të
patës, dikur të shkëlqyeshme, të Bylisit dhe të
e nxehtë krijues, me dëlirësinë e kristaltë. vërtetë; si të panjohur, po të njohur mirë; si njerëz
të ngarkojë një sektor shumë të rëndësishëm,
atë të “Shërbimit Apostolik”. Gëzohemi në Në letrën e dytë drejtuar Korinthianëve nga që vdesin, po ja tek rrojmë; si të munduar, por
mënyrë të veçantë, sepse biri i një familjeje or- apostull Pavli së bashku me Timotheun, për- jo të vdekur; si të hidhëruar, por gjithnjë të gë-
thodhokse shqiptare dhe madje nga qyteti i vjetër shkruhet me detaje detyra jonë: “Për asgjë nuk zuar; si të varfër, por shumë veta i bëjmë të pa-
i të krishterëve të parë dhe i martirëve, atij të japim asnjë pengesë, që të mos shahet shërbesa sur; si njerëz që nuk kanë asgjë, por të gjitha i
Durrësit, merr përgjegjësinë episkopale. Duke jonë. Por në çdo gjë e paraqesim veten tonë si kemi në dorë (2 Kor. 6:8-10).
përmbledhur përvojën apostolike, Apostull Pavli, shërbëtorë të Perëndisë” (2 Kor. 6:3-4). Pra, me këtë frymë jeto përgjegjësinë tënde
në letrat e fundit drejtuar bashkëpunëtorëve të Dhe e shpjegon: a) me shumë durim (në shtrë- episkopale: “...rri zgjuar në të gjitha” shqyrto me
tij të dashur, këshillon nxënësin e tij, Timotheun: ngime, në nevoja, në ngushtica, në rrahje, në bur- (vijon në faqen 8)
8 NGJALLJA SHKURT 2012

Sinodi i Shenjtë i Kishës

Orthodhokse Autoqefale Fjala e Kryepiskopit Anastas
të Shqipërisë zgjodhi në hirotoninë e Episkopit të Bylisit, Astit
dy episkopë të rinj
(vijon nga faqja 7) deri në fund besimin e palëkundur, dashurinë e
Pas propozimit të Këshillit Kleriko-la- pashterur, përulësinë gëzimprurëse, burrërinë e
kthjelltësi fryme, me qetësi dhe dallueshmëri gje-
ik, siç e përcakton Statuti i ri i Kishës so-
ndjet e ndryshme, “vuaj, bëj punë ungjillori, shër- paqme të shenjtorit, vetësakrifikimin e tij. Format
në, të enjten, 19 janar 2012, në mbledh-
jen e tij Sinodi i Shenjtë i Kishës Ortho- besën tënde mbaroje” (2 Tim. 4:5), përpiqu duke e martirizimit për episkopët në epokën tonë kanë
dhokse Autoqefale të Shqipërisë, zgjo- pranuar vuajtjen, puno me zell për përhapjen e ndryshuar, por nuk janë shfuqizuar.
dhi dy episkopë të rinj titullarë. Me këto Ungjillit në shoqërinë e sotme shqiptare; kryeje Vëllezërit e mi, le të lutemi me të gjithë zemrën
dy dorëzime Sinodi i Shenjtë i Kishës në plotësinë e saj detyrën që të ngarkon Kisha. tonë në çastin e hirotonisjes së vëllait tonë të
Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë Dhe kjo këshillë ngarkohet me një mallëngjim shtrenjtë Asti, që të ruajë “porosinë të panjollë, të
përbëhet për herë të parë në historinë të veçantë, ndërsa Apostulli, tashmë i moshuar, paqortueshme, deri në dukjen e Zotit tonë Jisu
tij nga 8 anëtarë.
në fundin e jetës së tij, shton: “Sepse unë tani Krisht, të cilën në kohë të urdhëruara, do ta tregojë
Në bazë të Statutit të Kishës Ortho-
dhokse Autoqefale të Shqipërisë (nenet jam duke derdhur gjakun, edhe koha e të ikurit i lumuri dhe i vetmi pushtetar, Mbreti i atyre që
17, 18), Sinodi i Shenjtë vendosi me vota tim arriti (4:6). mbretërojnë dhe Zoti i atyre që zotërojnë, i vetmi
unanime si Episkop të Episkopatës dikur Që prej dorëzimit tënd në hierodhjakon, emri që ka pavdekësi dhe që rri në dritë të paafrueshme,
të ndritshme të Amantias, arkimandritin i episkopit dhe i martirit të parë, Shën Astit, vulos të cilin asnjë nga njerëzit nuk e pa, as mund ta
Nathanail dhe si Episkop të ish-Episko- rrugëtimin tënd. Përkujdesu që të mos mbash shohë, të cilit i qoftë nder e pushtet i përjetshëm.
patës dikur të ndritshme të Bylisit, arki-
thjesht’ vetëm emrin e tij, por edhe të përjetosh Amin” (1 Tim. 6:14-16).
mandritin Asti. Ata janë anëtarë titullarë
me të drejta të plota të Sinodit të Shenjtë
(Neni 18 i statutit: Sipas nevojave të Ki-
shës është e mundur të zgjidhen nga Si-
nodi i Shenjtë episkopë titullarë aktivë
me detyra të caktuara. Këta quhen krye-
priftërinj në shërbim aktiv dhe marrin
pjesë në Sinodin e Shenjtë.). Kështu, epi-
skopët e rinj do të mbulojnë sektorë të cak-
tuar të jetës kishtare. Hirësi Nathanaili
“Mbikëqyrjen e pasurisë së Manastire-
ve” dhe Hirësi Asti, “Diakoninë Aposto-
like” (Shërbimin Apostullor).
Në datën 21 janar, e shtunë, u krye
nga Kryepiskopi Anastas, me pjesëmarr-
jen e gjithë Sinodit të Shenjtë, shërbesa
e dorëzimit në episkop e Arkimandrit
Nathanailit, në kishën “Ungjillëzimi i
Hyjlindëses”, në Tiranë. Merrnin pjesë
klerikë të shumtë nga Kryepiskopata e
Tiranës, Mitropolia e Gjirokastrës dhe Me www.orthodoxalbania.org
nga dioqezat e tjera. Merrnin pjesë gji-
do të gjeni në internet Kishën Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë
thashtu familjarë, miq, bashkëpunëtorë
e besimtarë të shumtë edhe nga dioqezat Kisha jonë Orthodhokse me faqen e saj zyrtare
e tjera, nxënësit e pedagogët e shkollave përpiqet të përcjellë mesazhin dhe informacionin
kishtare etj., të cilët e uruan nga zemra e saj edhe në internet.
“Aksios - i denjë!”.
Në datën 22 janar, e diel, u krye nga Ajo i njeh vizitorët e saj me:
Kryepiskopi Anastas, me pjesëmarrjen - besimin e krishterë orthodhoks,
e gjithë Sinodit të Shenjtë, shërbesa e - organizimin dhe veprimtarinë e strukturave
institucionale,
dorëzimit në episkop e Arkimandrit Astit,
- lajmet më të fundit,
në kishën “Ungjillëzimi i Hyjlindëses”,
- arsimin, edukimin dhe shërbimin social e
në Tiranë. Merrnin pjesë edhe shumë
kulturor
klerikë nga Kryepiskopata e Tiranës dhe
që ofron në shoqëri, Teksti këtu ndërthuret me fotografi, mesazh zanor,
nga mitropolitë. Merrnin pjesë gjitha-
- ndërtimin dhe restaurimin e kishave dhe muzikor e filmik.
shtu familjarë, miq, bashkëpunëtorë e
manastireve, Këtë informacion do ta gjeni në tri gjuhë: shqip,
besimtarë të shumtë të ardhur nga Du- - botimet kishtare etj.
rrësi dhe Akademia Teologjike ku jep anglisht e greqisht.
mësim, nxënës e mësues të shkollave ki- Shihemi, lexohemi e dëgjohemi në moment dhe kudo në të gjithë globin me
shtare etj., të cilët e uruan nga zemra www.orthodoxalbania.org
“Aksios - i denjë!”.
SHKURT 2012
Trajnim i veçantë me mësuesit kosovarë dhe shqiptarë
Mësues kosovarë dhe shqiptarë
u mblodhën së bashku për të ndarë
eksperiencën e tyre dhe për të më-
suar më tepër mbi mësimdhënien
e fëmijëve. Tashmë është viti i ka-
tërt që mësues të shkollave 9- vje-
çare të Komunës së Malishevës
vijnë në Shqipëri të marrin pjesë në
një trajnim mbi mësimdhënien ba-
shkëkohore të fëmijëve. Ky trajnim
zhvillohet me bekimin dhe mbështe-
tjen e Kryepiskopit Anastas. Këta
arsimtarë u japin mësim fëmijëve
të shkollave 9-vjeçare të kësaj ko-
mune, në të cilën Kisha Orthodho-
kse Autoqefale e Shqipërisë çdo
verë zhvillon kampe për fëmijët.
Trajnimi u organizua nga Zyra Qe-
ndrore e Fëmijëve me përgjegjës
të tyre z. Nathan Hoppe.
Këtë vit trajnimi u zhvillua në
dhjetor të 2011-tës, me temë “Hi-
storia dhe kultura e Shqipërisë
dhe përdorimi i saj në arsimin
e përgjithshëm”. Në këtë traj-
nim merrnin pjesë 25 persona nga
të cilët 18 ishin mësues nga Kosova
dhe 7 nga Shqipëria. Mësuesit nga
Shqipëria ishin pjesë e kampeve
verore në Kosovë përgjatë verës.
Trajnimi u zhvillua në formën e një
vizite në vendet historike-kulturore
Aktivitete të shumta
dhe të larmishme për fëmijë
Tashmë janë bërë më shumë
se dhjetë vjet që Zyra Qendrore e
Fëmijëve e Kishës Orthodhokse
Autoqefale të Shqipërisë projekton
dhe zbaton programe për edukimin
dhe argëtimin e fëmijëve të moshës
6-14 vjeç. Kjo zyrë u krijua me be-
kimin e Kryepiskopit Anastas, i cili
edhe e mbështetet atë financiarisht.
Kjo zyrë ka një staf prej 15 perso-
nash me përgjegjës Nathan Hoppe.
Veçanërisht veprimtaritë shtohen
në periudhën e festave të fundvitit.
Një ndër aktivitetet që pëlqe-
het më shumë është ai i teatrit të
kukullave, i cili në dhjetor të 2011
u shfaq në vende të ndryshme të
Shqipërisë, si në Fier, Pojan, Mari-
nëz, Berat, Toshkëz, Rrupaj, Agim,
Shtërrmen, Peqin, Shijon, Fikas, Li-
NGJALLJA
të Lushnjës, Beratit dhe Tiranës.
Trajnuesi ishte zëvendësrektori i
Universitetit të New York, Tiranë,
dr. Kostantinos Giakoumis. Ditën
e parë ai foli mbi përdorimin e hi-
storisë dhe kulturës në arsimin e
përgjithshëm. Të nesërmen pjesë-
marrësit shkuan të vizitonin muze-
un e Lushnjës. Kjo seancë u drejtua
nga z. Joan Çunga, përfaqësues i
Arkivit Kombëtar të Shtetit, i cili
foli mbi “Ekspozitën e Kodikëve”.
Gjithashtu pjesëmarrësit shkuan
të vizitonin Xhaminë e Bajezitit II,
brazhd, Jubë, Rrushkull, Shën Vlash
(në 2 vende), Tiranë në tetë vende të
ndryshme, Durrës dhe në Kavajë.
Teatri titullohej “Familja e Krisht-
lindjes” dhe ai u ndoq afërsisht nga
1200 fëmijë. Përgjegjës aktiviteti
ishte Amarildo Tashi në bashkëpu-
nim me studentët e vitit të parë të
Akademisë Teologjike. Pasi shfaqja
mbaron, fëmijët nuk reshtin së fo-
luri për atë dhe presin me padurim
që të kenë sërish të tillë aktivitet.
Maria, një vajzë 9-vjeçe nga qyteti
i Tiranës tha: “Krishtlindja është
festë shumë e bukur sepse marrim
dhurata, por unë me padurim pres
teatrin e kukullave, kënaqem kur i
shoh ato dhe më pëlqejnë historitë
që ato tregojnë”. Ndërsa Andrea,
(vijon në faqen 10)
Muzeun Etnografik, Kalanë e
Beratit - Kishën e Shën Nikollës,
Muzeun e Onufrit - Kishën e Shën
Trinisë etj. Shpjegimet përgjatë
këtyre vizitave u dhanë nga dr.
Kostantinos Giakoumis, nga
ciceronët dhe nga persona të tjerë
kompetentë. Mësuesit shkuan për
vizitë edhe në Arkivin e Shtetit.
Gjatë këtij trajnimi nuk mungonte
edhe puna në grup të cilën arsim-
tarët e shfaqën edhe para kolegëve
të tyre.
Qëllimi i këtij trajnimi ishte më-
9
nyra e organizimit të ekskursione-
ve. Ata kishin edhe një sesion të
veçantë që të paraqisnin para njëri-
tjetrit punën për sa u përket vizitave
në terren. Në këtë mënyrë të gjithë
mësuan nga njëri-tjetri shumë gjëra
që nuk i dinin në lidhje me vendet e
reja që vizituan. I gjithë trajnimi
ishte një model konkret i asaj se
çfarë mësuesit duhet të bënin me
nxënësit e tyre sa herë që organizo-
nin një ekskursion në mënyrë të tillë
që ekskursionet të mos ishin thjesht
argëtuese por edhe edukative.
Pjesëmarrësit kaluan një fund-
javë mjaft të frytshme, duke mësuar
gjëra të reja dhe të rëndësishme për
profesionin e tyre, por edhe gëzuan
me shoqërinë e njëri-tjetrit. Drejtori
i njërës prej shkollave 9-vjeçare të
komunës së Malishevës, z. Izet
Shala, shprehu falënderimet e tij të
përzemërta për organizmin e këtij
trajnimi. Shumë falënderime u dha-
në edhe nga mësuesit e tjerë, të
cilët merrnin pjesë në një trajnim
me tematikë të tillë për herë të
parë. Pjesëmarrësit u larguan me
shpre-sën se do të takohen së
shpejti në trajnime dhe aktivitete të
tjera.
Ana Meni
10
Aktivitete të shumta dhe të larmishme për fëmijë
(vijon nga faqja 9)
8-vjeçar nga i njëjti qytet tha: “Unë
shumë herë kam parë shfaqje me
kukulla, por sot u kënaqa shumë, a
do të vini përsëri javën tjetër?”.
Edhe këtë vit nuk mungoi akti-
viteti i veçantë i Krishtlindjes, i cili
i argëton fëmijët, por edhe u mëson
çdo vit edhe shumë domethënien e
kësaj feste të madhe. Programi
ishte mjaft i larmishëm, i mbushur
me lojëra, mësim, punë dore, këngë,
dhe fëmijët morën një libër si dhu-
ratë, i cili kishte lidhje me historinë
e Krishtlindjes. Këtë vit ky libër
titullohej “Pëllumbat shohin Jisuin”
dhe u shkrua nga një bashkëmosha-
tare e tyre, Katerina Hoppe. Ky ak-
tivitet u zhvillua në Tiranë, në shta-
të qendrat e fëmijëve që drejtohen
nga kjo zyrë dhe morën pjesë 450
fëmijë.
Por tradita jonë është aq e pa-
sur sa nuk lë pas dore aspak fëmijët
përgjatë vigjiljes së festës madhë-
Ajo transmeton për ju 24 orë program.
Do të dëgjoni gjithçka që ju duhet: programe shpirtërore, sociale e kulturore.
Muzikë e zgjedhur kishtare, popullore e klasike, nga vendi dhe bota.
Ndiqni shërbesat kishtare në Radio “Ngjallja”!
NGJALLJA
shtore të Krishtlindjes. Fëmijët pre-
sin me padurim ditën e kolendrave.
Ata shkojnë në shtëpitë e besimta-
rëve dhe këndojnë për ata këngë
Krishtlindjeje, duke i frymëzuar se
Krishti po vjen të lindë si foshnjë
në botë. Këtë vit ky aktivitet u zhvi-
llua në datat 22 dhe 23 dhjetor dhe
vizituan 30 familje. Fëmijët ishin
ndarë në katër grupe dhe meqenëse
kjo zyrë punon edhe me fëmijët e
SHKURT 2012
Kalendari
i Liturgjive Hyjnore,
MARS 2012
2 E Premte † Dësh. Isihi, se-
nator dhe Eftalia. Hierod.
Theodhoti. (I e Akathistit)
3 E Shtunë † Mrekullia e grurit
nga Shën Theodhori. Dësh.
Eftropi etj.
4 E Diel † I KRESHMËS (E Or-
thodhoksisë). Osh. Gjerasimi
në Jordan.
7 E mërkurë † Hierod. Efremi,
Vasileu, Eteri etj. Osh. Pavli i
komunitetit Rom, një nga këto katër thjeshtë.
grupe ishte prej këtyre fëmijëve. 9 E Premte † 40 dësh. e Seba-
stisë. Qesar mjeku. (II e Aka-
Ata me këngët dhe pasurinë e tyre
thistit) (Vaj e verë)
folklorike, gëzuan besimtarët dhe
10 E Shtunë † Dësh. Kodrati.
shpalosën talentet e tyre në muzikë. Anastasia patricia. Dësh.
Por në mënyrë që fëmijët të edu- Markiani.
kohen dhe argëtohen në mënyrë sa
më të arrirë, kjo zyrë ofron përgjatë 11 E diel † II KRESHMËS
vitit trajnime dhe workshope për (Grigor Pallamai). Sofroni i
rritjen e kapaciteteve të puno- Jerusalemit.
14 E mërkurë † Osh. Benedikti.
njësve të saj.
Omol. Efskimi i Lampsakës.
16 E Premte † Dësh. Savini,
Juliani. Osh. Kristodhuli. (III e
Akathistit)
Në datën 17 E Shtunë † Osh. Aleksi,
njeriu i Perëndisë. Dësh. Marini.
11 shkurt
Hirësia e Tij, 18 E Diel † III KRESHMËS
(Falja e Kryqit). Kirili i Jeru-
Ignati,
salemit.
zhvilloi 21 E Mërkurë † Omol. Jakovi.
një takim Dësh. Filimoni dhe Domnini.
Osh. Serapioni.
shpirtëror me
23 E Premte † Dësh. Nikoni
përfaqësuesit dhe 199 nxënësit e tij. Dësh.
e Rinisë Dometi. (IV e Akathistit)
24 E Shtunë † Hierod. Arte-
Orthodhokse moni. Hierod. i ri Partheni i
të Mitropolisë Konstandinopojës.
së Beratit. 25 E Diel † IV KRESHMËS (J. i
Shkallës). UNGJILLËZIMI I
HYJLINDËSES. (Vaj, verë e
peshk)
28 E Mërkurë † Ap. Irodioni
nga të 70-t. Osh. Ilarioni i ri.
Stefan çudibërësi.
30 E Premte † Osh. Joani i
Shkallës. Pr. Joadi. (Akathisti i
plotë)
31 E Shtunë † Hierod. Ipati i
Gangrës. Akaqi i Militinës.
Inocenti i Moskës.
SHKURT 2012 NGJALLJA 11

Sarandë
Restaurohet piktura murale
e Manastirit të Shën Gjergjit të Demës
Manastiri i Shën Gjergjit në Demë pranë Sarandës është një nga
manastiret më me interes të periudhës pasbizantine që ruhen ende. Ai
paraqet jo vetëm vlera arkitektonike, por dhe ambientale. I ndodhur
në një pikë strategjike, këtë manastir deri nga fundi i viteve ’80 e kishte
në përdorim një repart ushtarak dhe ishte “Zonë ushtarake”, kështu që
punimet e mirëmbajtjes ishin të vështira për t’u kryer.
Në gjendjen e sotme piktura murale nuk mbulon tërësisht sipërfaqet
e brendshme të mureve. Piktura murale vesh gjithë sipërfaqen e
ikonostasit, mbulon sipërfaqet e trekëndëshave sferikë, duke arritur
deri në kupolë, si dhe pjesërisht faqet jugore, veriore dhe perëndimore.
Piktura e realizuar në ikonostas, duke përfshirë dhe harkun mbi të,
përbën pjesën më të rëndësishme dhe më me vlerë në ansamblin pikturor
të kësaj kishe. Piktura e ikonostasit së bashku me atë të sipërfaqes
harkore mund të vlerësohet e kohës së ndërtimit të kishës. Sipas
studimeve te kryera, konstatojmë se kemi të bëjmë me tri faza pikture.
Faza më e vjetër, sipas stilit, duhet t’i përkasë shekullit XVII, ndërsa
dy të tjerat, një periudhe më të vonshme, shek. XVIII dhe XIX.
Kjo pikturë është realizuar sipas teknikës së afreskut bizantin, ndërsa
në fragmentet e tjera janë përdorur pigmente edhe pa lidhës (në aseko),
por edhe ngjyrat e vajit.
Piktura u restaurua plotësisht gjatë vitit 2007, me fonde të Kishës
Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë.
Përgatiti Ark. Rest.
Gentian (Joan) Stratobërdha

Para

Piktura murale e kishës

së Manastirit të Shën Gjergjit, Çukë-Sarandë,
para dhe pas restaurimit.

Korçë, dëbora shkakton shembje në kishën treshekullore

I gjithë rajoni juglindor është në
mëshirë të motit, i cili ka krijuar
shqetësime në një pjesë të konsi-
derueshme të rrugëve dhe komu-
nave. Një prej këtyre zonave pro-
blematike është dhe fshati turistik
i Voskopojës, ku bora ka shkaktuar
dëme të mëdha. Shembja e çative
të banesave në këtë komunë tash-
më është shndërruar në një pro-
blem shqetësues, pasi për shkak të
peshës së madhe po shkaktohen
shembje të ndërtesave. Një pjesë
e çatisë së kishës së Shën Kollit
në fshatin Voskopojë është she-
mbur si pasojë e peshës së madhe
të krijuar nga trashësia e borës.
Kisha 300-vjeçare, pjesë e fondit
të Monumenteve të Kulturës, tash-
më ka pësuar një dëmtim në pjesën
e pasme të saj, por fatmirësisht nuk
ka pasur dëmtim të pikturave mu-
rale. “Kjo kishë daton që prej vitit
1721 dhe është një prej elementeve
më me vlerë të Voskopojës. Ne e
kemi parë nga afër dhe ka pasur
një shembje të çatisë në pjesën e
pasme të saj. Për fat nuk është
dëmtuar asnjë prej afreskeve apo
elementeve të tjerë të rëndësi-
shëm”, është shprehur kujdestari i
kishës së Shën Kollit, Petrit Ba-
celli.
Bora ka shkaktuar shumë dëme
edhe në shtëpitë e banorëve të Vo-
skopojës.
12 NGJALLJA SHKURT 2012

15 vjet më parë
Zëri i Kishës kumboi fort në çaste kritike
Kur kthejmë kokën pas, shpesh kujtojmë ngjarje të shënuara
dhe arritje, por ndodh edhe që të kujtojmë momente drithëruese,
ku roli i dhe zëri i Kishës sonë ka qenë i ndjeshëm dhe i vlerësuar.
Një çast i tillë është është fillimi i vitit 1997, me çmendurinë
shkatërruese që shpërtheu pas rrëzimit të “piramidave”, kur paraja,
e fituar lehtë më parë dhe e humbur befas më pas, bëri që njerëzit
të “harronin” çdo vlerë morale, ndërsa vendi shkatërrohej ekono-
mikisht dhe shteti ra.
Në këto ditë, si gjithmonë në çastet e vështira, u ndje fuqishëm
edhe zëri i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë, nëpërmjet
deklaratave të Kryepiskopit Anastas dhe pjesëmarrjes në përpjekjet
për rivendosjen e paqes.
Por jo vetëm kaq, Kisha ishte në radhën e parë, si duke mbledhur
ndihma, për t’ua shpërndarë njerëzve në nevojë, pa marrë para-
sysh rreziqet, ashtu edhe shpirtërisht, si p.sh. pas tragjedisë së
tmerrshme të Otrantos. Madje edhe pas qetësimit të gjendjes ky
kontribut vazhdoi, për të mbështetur ringritjen e institucioneve
arsimore etj., të shkatërruara nga dhuna.

LUTJE Për më shumë shpresë Vlorë 1997

Kjo lutje e Fortlumtu-
risë së Tij, Kryepiskopit
Anastas, u transmetua
nga Televizioni në emisio-
nin kryesor të lajmeve,
ATSH-ja, agjenci shtypi e
RTV të huaja.
Në këto çaste të vështi-
ra që po kalon vendi, si Krye-
piskop Orthodhoks u them
të gjithëve dy fjalë të thje-
shta, në lutje: Jo më gjak! Jo
konfliktit! Jo armëve! Jo
urrejtje në zemër! “Dhe Pe-
rëndia i paqes do të jetë ba-
shkë me ju” (Filip. 4, 9).
Vetëm me anë të vetë-
përmbajtjes, pendesës, të
vërtetës, faljes dhe mirë-
kuptimit reciprok mund të
sigurohet pajtimi dhe të
hapet rruga për një të ardh-
me më të mirë. Nuk do të na
braktisë Perëndia - Perë-
ndia i dashurisë dhe i paqes.
Tiranë, më 6.3.1997
† Anastasi
Kryepiskop i Tiranës
dhe i gjithë Shqipërisë
në të ardhmen
Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë gjatë
gjithë këtyre viteve të demokracisë përpiqet që t’i gjendet
pranë popullit, ta mbështesë dhe ta ngushëllojë atë, duke
i folur me gjuhën e së vërtetës së përjetshme. U kujton të
gjithëve detyrën për solidaritet, ndershmëri, përgjegjshmëri,
zell për punë, për falje dhe përzgjedhje të drejtë ndër ata
të cilët i kërkojnë besueshmërinë.
Në këto çaste kritike bashkohet në sprovën e madhe
të mijëra njerëzve të pambrojtur. Dhe është e detyruar të
kujtojë në çdo drejtim se, që të kapërcehet kjo sprovë e re,
do të duhet të hiqet dorë nga çdo metodë dezinformimi
dhe çdo formë dhune. Dhuna pjell urrejtjen dhe urrejtja
errëson mendjen dhe zemrën, duke çuar në një rreth
vicioz shfrytëzimi dhe trazirash.
Për kapërcimin e krizës është e nevojshme që nga të
gjitha palët të ekzistojë më shumë kthjelltësi, më shumë e
vërtetë, më shumë predispozicion mirëkuptimi, më shumë
bashkëpunim të të gjithë përgjegjësve dhe specialistëve,
dhe kryesisht më shumë drejtësi dhe dashuri në përpjekjen
e kompensimit. Nuk është e drejtë që viktima të jetë populli
i pafuqishëm dhe i painformuar.
dhe i Paqes do të ndihmojë që të gjenden zgjidhjet e drejta
Njëkohësisht, i ftojmë besimtarët, veçanërisht të dielën
dhe të shohim të ardhmen me më shumë shpresë.
që vjen, më 16 shkurt, të fuqizojnë lutjet e tyre që Perë-
ndia t’i ndriçojë të gjithë ata që merren me këto çështje, Tiranë, më 12 shkurt 1997
që t’i përballojnë ato me ndershmëri, sinqeritet dhe urtësi. Kryepiskopi i Tiranës dhe gjithë Shqipërisë
Besimi tek Perëndia i së Vërtetës, i Drejtësisë, i Fuqisë Prof. Dr. Anastasi

Askush nuk mund të luajë me drejtësinë e Perëndisë

Në këto çaste tragjike, që po kalon vendi,
fuqi të errëta dalin në mënyrë të pakontro-
llueshme, madje edhe nga zemrat e qytetarëve
të thjeshtë. Sapo jepet rasti më i vogël, disa
plaçkitin pa mëshirë këdo, madje edhe fqinjin.
Nuk hezitojnë të plaçkitin edhe spitalet, jetimoret,
institucionet fetare, duke dëmtuar të sëmurët,
pleqtë dhe fëmijët e pafajshëm.
Mjaft më, le të pushojë kjo histeri. Është e
padëgjuar të protestosh ndaj padrejtësisë, që
t’u bë nga disa të fuqishëm, duke bërë vetë
padrejtësi ndaj më të dobëtëve.
Ata që veprojnë kështu, duken se nuk be-
sojnë në asgjë. Por - sidomos ata që pretendojnë
se bëjnë pjesë në ndonjë komunitet fetar - le të
dëgjojnë me përgjegjësi: nëse nuk pendohen në
praktikë, çfarëdo që të grabisin, nuk kanë për
të parë mbarësi. Është si të bësh investime
nëpër pseudobanka. Gëzohesh për pak, por më
pas do t’i humbasësh që të gjitha. Askush nuk
mund të luajë me Drejtësinë e Perëndisë.
Të gjithë sa jemi besimtarë, le të mbrojmë,
në emër të Perëndisë të Gjallë, të dobëtit, kishat
e xhamitë, teqetë e manastiret, shkollat dhe
qendrat e bamirësisë shoqërore. Le të kundër-
shtojmë vendosmërisht, me besim e dashuri,
këtë padrejtësi të pafalshme, që përhapet si një
sëmundje infektive. Pa frikë. “Dashuria e
përsosur e largon frikën” (1 Jn. 4:18).
Si Kryepiskop do të mbetem deri në fund
pranë jush, duke marrë pjesë me lutje, fjalë dhe
vepra, në dhimbjen dhe përpjekjet për një
shoqëri që do të frymëzohet nga Drejtësia, Liria,
Dashuria e Perëndisë dhe respekti i sinqertë
për çdo njeri.
† Anastasi
Kryepiskop i Tiranës dhe i gjithë
Shqipërisë
Kjo thirrje e Kryepiskopit, u transmetua
në Televizion në dt. 15 mars 1997,
në emisionin qendror të lajmeve, të orës 20:00.