Sredstva za vezu

Osnove metalnih konstrukcija

Vrste sredstava za vezu

1. Mehanika spojna sredstva - zakivci - zavrtnjevi - epovi Tehnoloki postupci spajanja - zavarivanje - lepljenje
Osnove metalnih konstrukcija 2

2.

Zakivci
Vrste zakivaka: 1. Zakivci sa polukrnom glavom 2. Zakivci sa poluuputenom glavom 3. Zakivci sa uputenom glavom

Osnove metalnih konstrukcija

D=1,5d 1
k= 0,6d 1
d 83 0, R=
1

D=1,5d w R k

D=1,5d 1 k min 2 d1 c)

0,05d1

d d0
1% 1%

50

5 t

d1

l -50
a)

b)

d0 prenik rupe d prenik zakivka

D prenik glave zakivka L duina zakivka

Osnove metalnih konstrukcija 4

Dimenzije zakivaka sa polukrunom glavom

d d0 D K R r mm mm mm mm mm mm 12 13 19 7,5 9,5 0,6 14 15 22 9 11 0,6 16 17 25 10 13 0,8 18 19 28 11,5 14,5 0,8 20 20 32 13 16,5 1 22 23 36 14 18,5 1 24 25 40 16 20,5 1,2 27 28 43 17 22 1,2 30 31 48 19 24,5 1,6 33 34 53 21 27 1,6

Osnove metalnih konstrukcija

Materijal za izradu zakivaka

0255 0355 0455 fu = 300 400 MPa fu = 380 470 MPa fu = 440 540 MPa

Osnove metalnih konstrukcija

Duina vrata zakivka

za runo zakivanje

l = t + 4 / 3 d0
za mainsko zakivanje

l = t + 7 / 4 d0
t debljina paketa limova koji se spajaju
Osnove metalnih konstrukcija 7

Izrada druge glave zakivka

Komadi koji se spajaju

d 0 =d+1 mm

d d0 Glava

Vrat

Osnove metalnih konstrukcija

Oznaavanje zakivaka
Prenik d0 Oznaka Dopunske oznake zakivaka a) b) c) d) 11 13 15 17 19 21 23 25 28 31 34

U razmeri 1:10 i sitnijoj, veliina oznake je jednaka preniku glave zakivka. U razmeri 1:5 i krupnijoj, veliina oznake odgovara preniku rupe za zakivke.
Osnove metalnih konstrukcija 9

Vrste spojeva
Spojevi optereeni na smicanje (smiui spojevi) optereenje upravno na osu zakivka; Spojevi optereeni na zatezanje (zateui spojevi) optereenje u pravcu ose zakivka; Kombinovani spojevi;

Osnove metalnih konstrukcija

10

Nt Nt

Nt

Nt

Smiui spoj

Zateui spoj

Ne preporuuje se primena zakivaka u zateuim spojevima!

Osnove metalnih konstrukcija 11

Rad zakovane veze

I faza: trenje usled pritezanja veze koje je posledica skupljanja zakivaka (deformacije 0,01 mm); II faza: elastine deformacije usled smicanja zakivaka i pritiska po omotau rupe (deformacije 0,1 do 0,15 mm); III faza: plastine deformacije (deformacije 5 do 6 mm);
Osnove metalnih konstrukcija 12

Faze rada zakovane veze

Nt 1 2 3 4 5 Nt I faza F1 F2 F2 F3 F4 F 5 F4

II faza

F1

F3

F5

III faza

F1

F2

F3

F4

F5

Osnove metalnih konstrukcija

13

Mehanizmi loma kod smiuih spojeva

1. 2. 3. 4. Lom smicanjem vrata zakivka, Lom neto preseka, Lom gnjeenjem omotaa rupe, Lom cepanjem lima

Osnove metalnih konstrukcija

14

Mehanizmi loma
Nt Nt Nt Nt

Lom smicanjem zakivka

Lom neto preseka

Nt

30-40 Nt

Lom gnjeenjem omotaa rupe

Lom cepanjem
15

Osnove metalnih konstrukcija

Proraun nosivosti zakivaka u smiuim spojevima

Osnovne pretpostavke: zanemaruje se trenje, svi zakivci u vezi prenose isto optereenje, napon smicanja u zakivku je konstantan, pritisak po omotau rupe je konstantan, zanemaruje se savijanje i zatezanje zakivka.
Osnove metalnih konstrukcija 16

Stvarni i proraunski dijagrami napona

max

=N/Av
max d0 d0

b =N/Ab
Stvarni dijagrami napona Proraunski dijagrami napona

Osnove metalnih konstrukcija

17

Nosivost zakivaka u smiuim spojevima

Fv ,dop = min{Fv , Fb }
Fv
nosivost zakivka na smicanje nosivost zakivka na pritisak po omotau rupe

Fb

Osnove metalnih konstrukcija

18

Nosivost zakivka na smicanje

Fv = m Av ,1 dop = m
2 d0

dop 4

m senost zakivka, Av,1 povrina vrata zakivka, dop doputen napon smicanja i d0 prenik rupe za zakivak.
Osnove metalnih konstrukcija 19

Senost zakivka

Osnove metalnih konstrukcija

20

Doputeni naponi
Vrsta napona I sluaj optereenja II sluaj optereenja za spajanje delova od elika 0361 0451 0561 0361 0451 0561 0362 0452 0562 0362 0452 0562 0363 0453 0563 0363 0453 0563
I 0,8 dop II 0,8 dop

dop smicanje b,dop pritisak po omotau rupe t,dop zatezanje

130

150
I 2 ,0 dop

190

145

165
II 2 ,0 dop

210

320

370
I 0,3 dop

480

360

410
II 0,3 dop

530

50

55

70

55

60

80

Osnove metalnih konstrukcija

21

Nosivost zakivaka na pritisak po omotau rupe

Fb = min Ab b,dop = min t d 0 b,dop

minAb

b,dop
mint

minimalna kontaktna povrina, doputen napon pritiska po omotau rupe, minimalna debljina limova koji su optereeni u istom pravcu.
Osnove metalnih konstrukcija 22

t1 min t = min t2

t1 + t3 min t = min t2

min

Ab = min{Ab,1 , Ab,2 }

a) jednosean zakivak b) dvosean zakivak

Osnove metalnih konstrukcija 23

Nosivost zakivaka na zatezanje

Ft , dop =
t,dop
d0
2 d0

t,dop 4

doputen napon zatezanja i prenik rupe za zakivak.

Osnove metalnih konstrukcija

24