BI GING

PHN LOI HC THC VT

CHNG TRNH O TO DC S I HC
Nm hc 2013-2014

CHNG 5

I CNG V
PHN LOI THC VT

Nm hc 2013-2014

Mc tiu hc tp
Nu c cc khi nim v phn loi hc thc vt
Nu c nh ngha loi, tn loi , cc taxon bc trn
loi
Trnh by c cc phng php, cc giai on pht
trin v phn loi hc thc vt
Nu c cc quan im v phn chia sinh gii
Nu c cc nhm thc vt chnh v cc ngnh
trong tng nhm

Nm hc 2013-2014

M u
Con ngi lun t t cu hi:
S sng bt ngun t u?:
Do thng sinh ra,
Do t hnh tinh khc ti,
Do qu trnh hnh thnh t mi trng c xa v
pht trin dn cho n ngy nay?
Loi sinh vt hoc nhm sinh vt (taxon) no
sinh ra n v con chu ca n l g?
Cc h thng phn loi sinh vt ni chung v
thc vt ni ring ln lt ra i
Nm hc 2013-2014

I CNG
Cc thut ng thng dng trong
phn loi:
Php phn loi (Classificatio)
Phn loi hc (Taxonomia)
H thng hc (Systematica)

Nm hc 2013-2014

Taxon v bc phn loi

Taxon (taxa): L mt nhm sinh vt c tht,
c chp nhn lm n v hnh thc bt k
mc no ca thang chia bc
V d taxon Dioscorea L.

Bc phn loi (th hng, phm tr phn loi): L

mt tp hp m cc thnh vin ca n l cc
taxon trong thang chia bc
V d: loi, chi, h.

Taxon l c th cn bc phn loi l tru tng

Nm hc 2013-2014

Cc bc phn loi

Gii thc vt (regnum vegetabile)

Ngnh (divisio)

Lp (classis)

B (ordo)
Hin trng ngnh
Dc

Gia h v chi cn c bc tng (tribus)

Chi (genus)

Gia chi v loi c nhnh (sectio), lot (series)

H (familia)

Loi (species). Loi l n v c s

Di loi c th (varietas), dng (forma).

Ngoi cc bc chnh, cn c cc bc ph bng cch thm cc tip

u ng super- (lin-) hoc sub- (phn-) trc tn cc bc chnh.

Cc quan nim v loi

Loi duy danh:
Ch c nhng c th l hin thc, cn loi l tru
tng, l khi nim tinh thn do con ngi to ra

Loi hnh thi:

L mt nhm c th c ngun gc chung v c c
im hnh thi ging nhau

Loi sinh hc:

L tp hp nhng qun th cch li v mt sinh hc,
giao phi t do vi nhau li th h con ci hu th
Cch li vi cc loi khc bi s kh kt hp vi nhau v mt
sinh sn hu tnh.
Nm hc 2013-2014

c trng ca loi
Tnh ton vn:
Cc qun th trong cc thnh phn ca n,
c lin h vi nhau bi dng chuyn tip.

Tnh cch li v mt sinh hc vi cc loi

khc:
Cc nhm loi d gn nhau vn l mt h
thng t qung v theo nguyn tc gia
chng khng c dng chuyn tip.
Nm hc 2013-2014

2. Phn chia sinh gii

Th gii:
1-2 triu loi ng vt,
350-500,000 loi thc vt.

Vit Nam: c tng s 20.000 loi Thc vt, trong c:

368 loi Vi khun lam (tin nhn - Procaryota)

2200 loi Nm (Fungi)
2176 loi To (Algae)
481 loi Ru (Bryophyta)
1 loi Quyt l thng (Psilotophyta)
53 loi Thng t (Lycopodiophyta)
2 loi c Thp bt (Equisetophyta)
691 loi dng x (Polypodiophyta)
69 loi ngnh Thng (Pinophyta)
13.000 loi thuc ngnh Ngc lan (Magnoliophyta).
3.800 loi c dng lm thuc

Cc h thng phn chia sinh gii

H thng 2 gii: T thi Aristot (th k th 14 trc cng
nguyn): ng vt,Thc vt.
H thng 4 gii: Gordon R. Leedale (1974), Copeland,
Takhtajan (1974) : Monera, Thc vt, Nm, ng vt.
H thng 5 gii: Magulis, Whittaker a ra nm 1969:
Monera, Protista, Thc vt, Nm, ng vt
H thng 6 gii: Eubacteria, Archebacteria, Protista, Thc
vt, Nm, ng vt.
H thng 3 lin gii (superkingdom): Bacteria, Archaea,
Eykarya.
H thng 8 gii: Eubacteria, Archebacteria, Archezoa,
Chromista, Protista, Thc vt, Nm, ng vt.
Nm hc 2013-2014

Nhn thc
Nhn s

H thng 2 lin gii 4 gii

Lin gii Sinh vt tin nhn - Procaryota
Gii Mychota
Phn gii Vi khun bacteriobionta
Ngnh vi khun Bacteriomychota

Phn gii khun lam Cyanobionta

Ngnh Khun lam Cyanomychota

Nm hc 2013-2014

H thng 2 lin gii 4 gii

Lin gii Sinh vt nhn thc Eucaryota
Gii ng vt Animalia
Gii nm Mycetalia
Phn gii nm bc thp Mychobionta
Ngnh Khun nhy Myxomychota

Phn gii nm bc cao Mycobionta

Ngnh Nm Eumycota

Gii thc vt - Vegetabilia

Nm hc 2013-2014

Php phn loi

Da vo nhng c im ging nhau
phn chia mt nhm thnh mt s
nhm nh hn
Kt qu l lp ra mt kho nh loi gip
cho vic nh loi

Nm hc 2013-2014

Phn loi hc
L l thuyt v s phn loi, l mt
phn ca h thng hc
Bao gm:
Cc nguyn tc, cc phng php, qui
tc ca php phn loi

Nhim v: To ra mt h thng thang

chia bc
Nm hc 2013-2014

H thng hc
L khoa hc v s a dng sinh vt
Nhim v:
M t, lp danh lc cc sinh vt
Phn loi xc nh mi quan h tin ho
tng h gia cc taxon.

Lin quan vi nhng khoa hc sinh vt

khc:
Hnh thi hc, Tin ho, T bo hc (k c cu trc
siu hin vi), Di truyn hc, Sinh ho hc, Sinh thi
hc v Sinh a hc
Nm hc 2013-2014

CHNG 6

GII SINH VT PHN CT

NGNH TO LAM (CYANOPHYTA)

Nm hc 2013-2014

Ngnh to lam(Cyanophyta)
Gm nhng sinh vt:
n bo hoc a bo sng nc v ni m
t
Cha c nhn tht
C dip lc a, v cc sc t ph nh
biliprotein lm cho c th c mu
Sinh sn v tnh.

Nm hc 2013-2014

c im chung
Cu to t bo:
- Cha c nhn tht
Vch t bo:
Mng sinh cht (phospho-lipit)
Bao nhy (mucilage) bn cht pecto-cellulosa)

Ni cht:
Vng trung tm nhn
Vng ngoi vi - cht t bo
Nm hc 2013-2014

c im chung
Cht nhim sc
Dip lc a
Carotenoit (phycoxyantin v xanthophil)
Sc t ph c bn cht biliprotein nh:
Phycoxianin c mu xanh v
Phycoerythrin c mu khc nh en,

Cht d tr ch yu l glycogen
Hinh thi tn:
n bo ring l hoc tp trung thnh khi.
Si khng phn nhnh hoc phn nhnh.
Nm hc 2013-2014

c im chung
Sinh sn:
Sinh sn hu tnh: Cha thy
Sinh sn v tnh :
Phn ct t bo
t khc si
T bo d hinh
Bo t dy: T bo kch thc ln ni cht m c,
mng kp dy.
Ni bo t; bo t hnh thnh trong nang kn c
bit,
Ngoi bo t: bt hnh thnh tng chui bn ngoi t
bo.
Nm hc 2013-2014

Phn loi
Lp To lam (Cyanophyceae) gm 1.500 loi,
gm 4 b:
1. Chroococcales
c im:
Tn n bo hay qun t
Sinh sn bng phn chia tn
Sng nc bm trn gi th
Phn loi:
C hai h, i din l chi Synechococcus gm
15 loi
Nm hc 2013-2014

Phn loi
2. Dermocarpales

c im:
Tn n bo
Sinh sn bng ngoi bo t hay ni bo t
Sng ph sinh trn cc loi rong bin

Phn loi:
Gm 3 h, i din l chi Dermocarpa c 25 loi
Nm hc 2013-2014

Phn loi
3. Pleurocapsales

c im:
Tn dng si khng ng nht
Sinh sn bng ni bo t
Sng trn vng vi, trn ng vt bin c v giu
cht vi

Phn loi:
Gm 4 h, 20 chi, i din l chi Pleurocapsa 40 loi
Nm hc 2013-2014

Phn loi
4. Hormogonales

c im:

Si a bo thng hay phn nhnh, mt s c t bo d

hnh, bo t dy
Sng vng m, t m, nc ngt, nc mn
L b tin ho nht v ln nht gm 14 h

Phn loi:

To chui ngc (Nostoc)

To dao ng (Oscillatoria):
To bo hoa du (Anabaena azollae)

Nm hc 2013-2014

Vai tr ca To lam
Gy hi:
Bng n qun th

Lm thc phm/thuc
Spirulina maxima

Nm hc 2013-2014

Oscillatoria

Anabaena

Bng n qun th

 Spirulina maxima

Spirulina maxima

CHNG 7

GII NM

Nm hc 2013-2014

(FUNGI)

Gii Nm (Fungi)
Mc tiu:
Phn bit c Nm nhy v Nm thc
Trnh by c c im hnh thi tn, cu
to t bo v s sinh sn ca ngnh Nm
thc
Nu c c im ca 5 phn ngnh Nm
v i din ca cc ngnh.

Nm hc 2013-2014

Gii Nm (Fungi)
Tm tt: L nhng sinh vt:
C nhn thc,
Khng c dip lc
Sng c nh, dinh dng bng hp th,
khng c kh nng c nh m t nit
phn t.
Gm 2 ngnh:
Nm nhy
Nm thc
Nm hc 2013-2014

2. Ngnh Nm nhy (Myxomycota)

2.1. c im chung:
C th n bo: khi nhy, ko mng, ko c dip
lc, mu vng hoc hng

th nguyn hnh

Chuyn ng kiu amip

Sng hoi sinh (bi c, ng g, rc...), k sinh
trn thc vt.

Nm hc 2013-2014

2. Ngnh Nm nhy (Myxomycota)

Nm nhy tht:
khng c mng TB

Nm nhy t bo:
Thi k dinh dng t

ring l bo ging nguyn sinh

di chuyn kiu amip

ng vt dng amip.

dinh dng: thc bo.

Nm hc 2013-2014

2. Ngnh Nm nhy (Myxomycota)

2.2. Sinh sn

Ti bo t
Bo t n bi
Si xon

Hp bo
(Gi th)

Amip lng bi

ng bo t
(Amip n bi)

Nm hc 2013-2014

2. Ngnh Nm nhy (Myxomycota)

2.3. Phn loi
Acrasiomycetes: hoi sinh, th nguyn hnh
gi
Myxomycetes: hoi sinh, th nguyn hnh tht,
ti bo t c cung
lasmodiPophoromycetes: k sinh, th nguyn
hnh, ti bo t khng c cung
Nm hc 2013-2014

Ngnh nm thc (mycota)

Tm tt:
L nhng sinh vt n bo hoc a bo
dng si c nhn thc. Vch t bo
bng kitin.
Dinh dng bng hp th thc n.
D tr gluxit di dng glycogen, khng
phi tinh bt.
Nm hc 2013-2014

c im chung
Cu to t bo:
Vch t bo:
C thnh phn ho hc c trng bi
gluxit c bit: kitin (chitin) (tng t
cn trng)

Nm hc 2013-2014

c im chung
Cht t bo: Dung dch keo c nht bng 800
ln nc trong c:
Mng ni cht (cha r chc nng, c th l chc nng
bi tit)
B my golgi (cha r chc nng, c th l chc nng
bi tit)
Ti th: Hnh que hoc chui ht khng phn nhnh, c
chc nng thc hin phn ng oxy ho - kh cung cp
nng lng cho hot ng sng ca t bo, tham gia
vo qu trnh tng hp protein, lipit, mt s enzym.
Glycogen- mt gluxit d tr c trng ca Nm
Cc git lipit
Khng bo
Nm hc 2013-2014

c im chung
Nhn: Nhn thc: c mng nhn, dch
nhn v hch nhn.
T bo c th c 1, 2, hoc nhiu nhn, thng
thng l 2 nhn (song nhn)

Thnh phn ho hc ca nm:

90% l nc ( bo t dy ch c 10-15%),
cacbon 40%, oxy 40%, hydro 2-3%,
Mt lng t K, Na, S, P, Fe, Mn, v cc
nguyn t vi lng.
Nm hc 2013-2014

c im chung
Hnh thi tn:
n bo:
n bo c roi (nay chuyn sang protista)
n bo khng roi: L mt t bo hnh cu hay hnh
trng, c khi c lng (nm men)

Si:
Si khng vch ngn: Nm tip hp, Nm roi: Khng
ngn vch, c nhiu nhn ri rc, di chuyn t do.
Si ngn vch: Nm m, nm Ti: Cc vch ngn
thng c l thng. T bo ngn si pht trin rt nhanh
to thnh khun lc, mt s to nn r gi hch nm, m
gi
Nm hc 2013-2014

c im chung
Sinh sn:
o Sinh sn dinh dng:
Dt khc to c th mi
Ny chi
Bo t dy (clamydospor)
Bo t phn

Nm hc 2013-2014

c im chung
o Sinh sn v tnh:
Hnh thnh c th mi bng con ng v tnh. Cc
bo t l n bi, gm:
Bo t kn: Gm hai loi: bo t ng v bo t nang
Bo t ng: c trng cho nm roi (Chytridiomycetes), bo t
ng c th c lng, c mt roi, hoc hai roi.
Bo t nang: c trng cho Nm tip hp (Zygomycetales) ging
bo t ng nhng khng c roi, c hnh thnh trong ti kn, c
cung ti, tr ti v v ti

Bo t trn: c trng cho Nm ti, Nm m, Nm bt

ton v mt s Nm roi.
Cc bo t trn c mang trn mt si nm bin i gi l gi
bo t . Gi c th ring l hoc to thnh b gi, ti gi, a gi
Nm hc 2013-2014

c im chung
o Sinh sn hu tnh
ng giao
D giao
Bo t non.
Bo t tip hp (Nm tip hp): Bo t tip hp ny mm
cho si nm pht trin c hn u mang mt bo t nang.
Bo t ti (Nm ti): Cc ti bo t c th ng ring l
to thnh ti trn hoc tp trung to thnh th qu (th qu
kn, th qu m hnh chai hoc hnh a)
Bo t m (Nm m): Cc m tp trung thnh th qu
Nm hc 2013-2014

Phn loi
Gm 5 phn ngnh:
1. Nm roi (Chytridiomycotina)
2. Nm tip hp (Zygomycotina)
3. Nm ti (Ascomycotina)
4. Nm m (Basidiomycotina)
5. Nm bt ton (Deuteromycotina)
Nm hc 2013-2014

1. phn ngnh nm roi (chytridiomycotina)

Hnh thi tn:
n bo c roi, cng bo amip, si khng ngn
vch

Sinh sn:
Sinh sn v tnh: ng bo t,
Sinh sn hu tnh: Bo t non, ng giao, d giao

i din:

-Nm roi trc

- Nm roi sau
- Nm 2 roi( gy bnh m nu)

Nm hc 2013-2014

2. Phn ngnh nm tip hp

(Zygomycotina)
Hnh thi tn: Si khng ngn vch
Sinh sn:
V tnh: Bo t kn
Hu tnh: Bo t tip hp

i din:
Mc trng (Mucor mucedo)
Mc en (Rhyzopus nigricans)

Nm hc 2013-2014

Phn ngnh nm ti (Ascomycotina)

Hinh thi tn:
n bo, si a bo ngn vch. T bo nhiu nhn

Sinh sn:
Dinh dung: ny chi
V tnh: Bo t trn
Hu tnh: Bo t ti

i din:
Nm men bia (Saccharomyses cerevisiae)
Nm ca g (Claviceps purpurea): K sinh trn la m,
c cht c (ecgotinin) lm co c trn t cung
ng trng h tho: Thuc b ng y
Nm hc 2013-2014

Phn ngnh Nm m (Basidiomycotina)

Hnh thi tn:
Tn si a bo ngn vch

Sinh sn hu tnh:
Bo t m

i din:
Linh chi (Ganoderma lucidum), Phc linh (Poria cocos) k
sinh trn r thng, nm rm (Volvariella esculenta), nm
m (Agaricus campestris), nm hng (Lentinus
edodes), mc nh (Auricularia auricula)

Nm c: Nm c
Nm hc 2013-2014

Phn ngnh Nm bt ton

(Deuteromycotina)
Hnh thi tn:
Si a bo ngn vch
Sinh sn:
V tnh: Bng bo t trn,
Hu tnh: cha r
i din:
Nm cc go (Aspergillus oryzae) lm tng; nm
cc vng (A. flavus) gy bnh ung th
Nm chi: Penicillium notatum, P. chryzogenum
cho penicillin
Nm hc 2013-2014

Vai tr ca nm
Chui sinh thi/sinh quyn:
- Sinh vt phn hu

Trong thc phm

- Nm n c: Nm s
- Ru bia, bnh m: Nm men chuyn ng
thnh ru +C02

Lm thuc
- Penicillium: Cho penicillin: Khng sinh
Vn khng li khng sinh do lm dng thuc, to
ra cc chng vi khun nguy him (S. aureus)

- Alcaliod: Nm ca g
- ng trng h tho
Nm hc 2013-2014

Vai tr ca nm
Gy hi:
- Bnh cho ngi: Ngoi da, ming, sinh dc
(C. albicans)
- Bnh cy trng: G st, nm than, v.v
- Hng, gim cht lng ng cc
- Hng c: Qun o, tranh, my nh, g,
v.v..
- Ng c

Nm hc 2013-2014

Nm nhy

Nm men

Mucor

Linh chi

Nm men saccharomyces cerevisiae

A. ng giao;
B. D giao;
C. Non giao;
D. S hinh thnh
bo t tip
hp:
1. Tin ti giao
t;
2. Ti giao t;
3. Bo t tip
hp;
E. Bo t tip hp
ny mm:
1. Ti bo t;
2. Cung ti

a. Ny chi
b. Bo t
dy
c. Bo t
phn
d. on si
nm

Mucor mucedo

Rhizopus

Chu trnh pht trin ca Nm

ti
v s to thnh ti bo t

Cc dng hnh thi th qu ti

1, 2. Th qa kn; 3, 4. Th qu hnh chai;
5, 6. Th qu hnh a

Claviceps purpureus

Saccharomyses cerevisiae

Amanita

Nm hng

Mc nh

Aspergillus niger

Aspergillus sp

Penicillium

lasmodiPophoromycetes

Myxomycetes

Acrasiomycetes

CHNG 8

Gii Thc vt
Phn gii thc vt bc thp
cc ngnh to ( Algae)
CHNG TRNH O TO DC S I HC

Nm hc 2012-2013

MC TIU BI GiNG
Trnh by c c im cu to t bo, hnh thi tn
s sinh sn ca cc ngnh to.
Nu c c im v i din ca 3 ngnh to: To
, to mu, to lc.
nu c vai tr v ng dng ca cc ngnh to

Nm hc 2013-2014

Cc ngnh to-Algae
c im chung:
C nhn thc
C th n bo hay a bo dng si
C phc h sc t v c dip lc
Sng nc hay ni m t
Hinh thi tn
n bo c roi sng ring l hoc tp trung (on to)
Si ngn vch hay khng ngn vch, phn nhnh hay
khng phn nhnh
Dng l, ng (to ng: nhiu nhn khng ngn vch)
Dng cy

Nm hc 2013-2014

c im chung
Cu to t bo: Nhn thc, c vch t bo, cht t
bo v nhn
Cht t bo
-C dip lc: a,b,c,d,e
-Cht sc ph: biliprotein, xanthophin,
Cht sc nm trong th sc tng ng vi lc
lp ca thc vt bc cao, hnh dng th sc a
dng, trn th sc c hch to bt
-Cht d tr l tinh bt, laminarin, chrysolaminarin
Nhn: c nhn hon chnh, t bo c 1 hoc nhiu
nhn
Nm hc 2013-2014

c im chung
Sinh sn
Sinh sn dinh dng: Phn chia t bo, t
khc, ny chi (chara)
Sinh sn v tnh: Bo t ng
Sinh sn hu tnh:
ng giao, d giao, bo t non,
Bo t tip hp

Nm hc 2013-2014

Phn loi
Gm 3 ngnh:
Ngnh to
Ngnh to mu
Ngnh to lc

Nm hc 2013-2014

Ngnh To (Rhodophyta)
c im
Hinh thi tn: n bo, a bo dng cy
Cu to t bo:
C dip lc a,d.
Sc t ph biliprotein: phycoerythrin, lm cho to c
mu hng, lam, c kh nng hp th nh sng t
su 200m.

Sinh sn: Dinh dng, v tnh, hu tnh

Ni sng: Ch yu nc mn
Nm hc 2013-2014

Ngnh To (Rhodophyta)
a dng:
Gm 1.000 loi sng ch yu nc mn

ai din:
Rau cu: Tn c dng hinh tr, c nui trng,
lm thch.

Nm hc 2013-2014

Ngnh to mu (chromophyta)
c im chung:
Hinh thi tn: Tn a dng
Cu to t bo: Vch xenluloza, pectin
C dip lc a,c,e, sc t ph: xanthophin,
fucoxanthin

Sinh sn: Dinh dng, v tnh, hu tnh

Ni sng: Nc mn, ngt
Nm hc 2013-2014

Ngnh to mu (chromophyta)
a dng, i din: 5 lp, 16.000 loi:
Lp To vng lc - To khng t (Xanthophycae)
Lp To vng kim (Chryzophycae)
Lp To ct
- To lng chim (Navicularia)
Lp To nu
- Cn b (Laminaria saccharina),
-rong m (Sargassum natan)
Lp To gip (Dinophycae)

Nm hc 2013-2014

Ngnh to lc (chlorophyta)
c im
Hnh thi tn: n bo c roi sng ring l
hay tp hp, a bo dng tr ng
Cu to t bo: Vch xenluloza bn ngoi c
nhy, canxi cacbonat
C dip lc a,b, sc t ph xanthophin v
fucoxanthin
Cht d tr: Tinh bt, chrysolaminarin, laminarin

Sinh sn: Dinh dng, v tnh, hu tnh

Ni sng: Ch yu nc ngt
Nm hc 2013-2014

Ngnh to lc (chlorophyta)
a dng, i din: 2 lp:
Lp To lc (Chlorophycae)
- Rong tiu cu (Chlorella sp.)
Lp To tip hp (Conjugatophycae)
-To xon (Spirogyra mirabilis)
Lp To vng (Charophycae)
- To vng (Chara)

Nm hc 2013-2014

Vai tr v ng dng ca to
Sinh vt sn xut, ci thin mi trng
Lm thc phm
Porphyra (To ): Lm bnh

Lm thuc
Mi trng nui cy
Agar

Cng nghip
Nm hc 2013-2014

To lng chim (Navicularia)

Rong m (Sargassum natan)

Cn b (Laminaria saccharina),

To xon (Spirogyra mirabilis

To vng (Chara)

Algae

Laminaria: Cn b

Gii Thc vt

PHN GII THC VT

BC CAO

Nm hc 2013-2014

MC TIU
Trnh by c c im chung phn gii thc vt
bc cao
Trnh by c c im chung ca cc ngnh Ru,
Thng t, C thp bt, Dng s, Thng v Ngc lan
Trnh by c im, ng dng lm thuc ca mt s
cy lm thuc thuc cc ngnh trn

Nm hc 2013-2014

C IM CHUNG
C th phn ha thnh r( tr Ru r gi), thn, l.
Mi trng sng chuyn dn t nc ln cn, Cc b phn
ca cy c chuyn bit ha.
Sinh sn thot li dn khi mi trng nc
T bo phn ha thnh cc m lm nhim v ring bit
C quan sinh sn tin ha ngy cng cao t th tinh nh nc
n thc vt c hoa, qu, ht
Xut hin s xen k th h TGT- TBT

Nm hc 2013-2014

Ngnh Ru (Bryophyta)
Thc vt bc cao sng cn:
i din thp c th cn l mt tn
i din cao c thn, l nhng cha c r tht,
cha c m dn in hinh: Phi sng ch m t,
mc tp trung thnh mt thm dy.

Sinh sn dinh dng bng tch nhnh tn, bng

truyn th
C quan sinh sn hu tnh gm ti tinh trong
c tinh trng 2 roi; v ti non trong c non
cu
S xen k th h: TGT>TBT
Nm hc 2013-2014

Chu trinh sng ca cy

Ru
1. Bo t
2. Cy ru non
3. Cy ru trng thnh
4. Ngn cy ru c
mang ti tinh, ngn
cy ru ci mang ti
non
5. Tinh trng v ti non
6. Th ti bo t
7. Ti bo t

Ngnh Ru (Bryophyta)
Phn loi:
Khong 22.000 loi (Vit Nam c
khong 800 loi) phn b rng ri trn
tri t, gm 3 lp:
Lp Ru sng (Anthoceropsida)
Lp Ru tn (Marchantiopsida)
Lp Ru (Bryopsida)

Nm hc 2013-2014

3.3. Ngnh Ru (Bryophyta)

Lp Ru sng (Anthoceropsida)
C th l mt tn dt mu lc.
Th ti bo t di 6-15cm, trng nh ci sng.
Sinh sn sinh dng bng cch tch nhnh
ca tn.
Ru sng (Anthoceros sp.)

Nm hc 2013-2014

3.3. Ngnh Ru (Bryophyta)

Lp Ru tn (Marchantiopsida)

C th l mt bn mng, mu xanh lc, cu to mt lng

v mt bng khc nhau, phn nhnh theo li r i.
Tin ho cao hn: C th phn thnh thn, l v c r gi.

Sinh sn sinh dng bng truyn th.

Sinh sn hu tnh: gm chp c mang ti tinh trong c
tinh trng 2 roi, chp ci mang ti non trong c non
cu, ti tinh v ti non c mang nhng cy khc
nhau (TGT). TBT gm mt chn v mt ti bo t sng
nh trn cy Ru tn ci.
Ru tn (Marchantia polymorpha L.)

Ngnh Ru (Bryophyta)

Lp Ru (Bryopsida)

c thn l v r gi

Sinh sn dinh dng bng tch chi

Sinh sn hu tnh: trn ngn cy ru ci c ti non trong
c non cu, trn ngn cy ru c c ti tinh trong c tinh
trng, tinh trng kt hp vi non cu cho hp t, hp t
ny mm cho th ti bo t (TBT) pht trin ngay trn
ngn cy ru ci, th ti bo t mang cc bo t v tnh.
Bo t ny mm cho si nguyn ti, t mc ln cc chi,
chi pht trin thnh cy ru (TGT)

Nm hc 2013-2014

i din: Ru than

Vai tr ca Ru
C vai tr quan trng trong vic to nn
thm thc vt:
i nguyn Bc cc.
Trong cc qun th thc vt trn (Ru
thng chim u th).

Hinh thnh cc m than bn, l mt ngun

nhin liu quan trng nhiu nc.
Dng lm vt liu bng b vt thng thay
cho bng, do c ht nc.
Nm hc 2013-2014

Anthoceros sp

 Ru tn

Ru tn

Ru than

Quyt thc vt
Ngnh L thng (Psilotophyta)
NgnhThng t
(Lycopodiophyta)
Ngnh C thp bt
(Equisetophyta)
Ngnh Dng x
(Polypodiophyta)
Nm hc 2011- 2012

3.4. Ngnh L thng (Psilotophyta)

Gm nhng thc vt bc cao, c v tr

tin ho cn rt thp:
Khc vi ngnh Ru ch TBT chim u th
hn so vi TGT.
TBT phn nhnh i, l dng si hay vy
nh, cha c r tht. Ti bo t c vch dy,
bo t ging nhau. Tinh trng c nhiu roi.

Cy L thng (Psilotum nudum (L.)

Griseb.)
Nm hc 2013-2014

3.5. Ngnh Thng (Lycopodiophyta)

TBT c r tht, thn pht trin mnh, phn nhnh
r i, mch dn gm nhng mch ngn, l nh
dng vy hay hinh kim xp xon c. Ti bo t
mt , c vch dy, c mang bi nhng l ring
gi l l bo t. Cc l ny t hp li thnh bng l
bo t u cnh
Lp Thu ph (Isaetopsida) Phn ln cc i din
ho thch
Lp Thng (Lycopodiopsida): gm 2 b:

B Thng : Cy Thng
B Quyn b Cy Quyn b

Nm hc 2013-2014

3.6. Ngnh C thp bt (Equisetophyta)

TBT l cy c thn, l v r.
Thn phn chia u n thnh ging v
mu.
Cnh mc vng quanh cc mu ca thn.

L nh mc vng.
L bo t cng mc vng, to thnh bng l
bo t u thn.
Ti bo t c vch dy mang bo t ging nhau
(hoc khc nhau). Tinh trng c nhiu roi.

Nm hc 2013-2014

i din C thp bt

C thp bt

Ngnh Dng x (Polypodiophyta)

c im hnh thi:
Phn ha: R, thn, l

Sinh sn:
Mt di l mang nhiu ti bo t, hp
thnh cc ti bo t, c bao bc
bi o ti.
TBT > TGT
Nm hc 2013-2014

Ngnh Dng x (Polypodiophyta)

a dng v phn loi:

L mt ngnh ln, a dng: C khong
300 chi, 10.700 loi, mt s ho
thch.
Gm 3 lp:
Lp Li rn
Lp To sen
Lp Dng x
Nm hc 2013-2014

Lp li rn (Ophioglossopsida)
B li rn (Ohioglossales)
H li rn (Ophioglossaceae):
Cy tho, mc t. C thn r ngn. L c 2 phn: phn dinh d
ng v phn sinh sn hp, di, mang cc ti bo t to thnh bng
di nh, Ti bo t c vch dy. Bo t ging nhau.
Cy li rn (Ophioglossum petiolatum Hook.), L c phin hinh bu
dc thun, phn sinh sn l bng n, hp v di, trng nh u v
li con rn. Cy gp nhiu min ni nc ta.
m a quyt (Botrychium tematum Sw.), Phn phin l c thu hinh
lng chim. Phn sinh sn l bng kp. Gp cc bi c vng Sa Pa.
Qun trng (Helminthostachys zeylanica (L.) Hook.), Phn phin l x
thu hinh chn vt su, phn sinh sn l bng n. Mc hoang
rng th sinh m vng trung du Bc B. Thn r lm thuc b, cha
st, gi l Sm bng bong.

Nm hc 2013-2014

Cy li rn

Helminthostachys zeylanica

Lp to sen (Marattiopsida)

B To sen (Marattiales)

H To sen (Marattiaceae):
Cc i din cn sng phn b vng nhit i. (Chng
gm cy ln hay bi nh, c thn r. L nhiu khi rt
to, kp 1-3 ln hinh lng chim. Ti bo t c vch dy
nm mt di l. Bo t ging nhau.
Cy to sen, Mng tru (Angiopteris crassipes Wall.).
Thn r mc ng, l to, kp 2 ln lng chim. di ti
1,5m. Gc cung l c nhng ch phng nc trng nh
mng con tru. Ton b phn gc ni ln mt t
trng nh to sen ca c pht quan m. Cy mc
ph bin trong rng m min Bc Vit Nam.

Nm hc 2013-2014

Lp Dng x (Polypodiopsida)
Ti bo t c vch mng (ch gm mt lp t
bo), c vng c gii m ti.
L lp ln nht ca ngnh Dng x, hu ht
ang sng, gm trn 270 chi, khong 10.000
loi,
Gm 3 phn lp:
Phn lp Dng x (Polypodiidae)
Phn lp Rau b nc (Marsileidae)
Phn lp bo ong (Salviniidae)
Nm hc 2013-2014

Phn lp Dng x (Polypodiopsida)

a s l cy c, mc trn t hay bi sinh, c
thn r.
Thn c cu to nhiu trung tr (a tr).
Mch ngn hinh thang.

L non cun hinh xon c. Phin l nguyn hoc

kha su. Mt di l mang cc ti bo t, hp
thnh ti.
Ti bo t c hoc khng c vng c gii.

Nm hc 2013-2014

Cy L thng

Thng

Quyn b

Phn lp Dng x (Polypodiidae)

B Rau vi (Osmundales)
H Rau vi (Osmundaceae):
- Rau vi (Osmunda japonica Thunb.) L kp
2-3 ln hnh lng chim. Trn mt l: phn
di lm nhim v quang hp, phn trn
cc l cht bin i mang ti bo t khng
c vng c gii. Ti bo t gm mt m
nh t bo c vch dy tp trung gn
nh.
Nm hc 2013-2014

Osmunda japonica Thunb

Phn lp Dng x (Polypodiidae)

H bng bong
(Lygodiaceae)
Cybngbong (Lygodium
nexuosum Sw.), Cy leo,
mp l cht hu th c
nhng bng mang ti
bo t, trng nh rng
lc. Vng c gii nm
nh ti.
Nm hc 2013-2014

Phn lp Dng x (Polypodiidae)

Huichn(Adiantaceae):
Cy ui chn (Adiantum
cauatum L.)
Cy Tc thn v n (A.
capillus-veneris L.), L cht
hnh tam gic; cung l
mnh, mu nu en, bng,
trng nh si dy thp.

Nm hc 2013-2014

Phn lp Dng x (Polypodiidae)

B Dng x (Polypodiales)
H Vt (Gleicheniaceae): L to, gn l r i nhiu
ln. Khng c o ti bo t. Ti bo t c vng c
gii nm ngang.
Cy Vt, Gut (Dicranopteris linearis (Buml. f.)
Underw.). Mc ph bin Vit Nam. Cung l
di dng an lt v lm dy buc.

Nm hc 2013-2014

Gut (Dicranopteris linearis

Phn lp Dng x (Polypodiidae)

H Dng x (Polypodiaceae)
H ln, ph bin Vit Nam cng nh cc nc
nhit i v nhit i. Gm khong 65 chi vi trn
1200 loi.
Cy c thn r v l a dng. Ti bo t c vng c
gii thng ng, khng y , i qua chn ca ti.
Cc loi:
B ct toi, Tc k (Drynaria fortunei (Kze.) J. Smith).
Dng lm thuc.
B ct toi gi (Pseudodrynaria coronans Ching). Ging loi
trn, nhng ch c mt loi l. c dng nh loi trn.
Cy Li mo tai chut (Pynosia adnascens Ching).
Nm hc 2013-2014

Phn lp Dng x (Polypodiidae)

B Dng x thn g (Cyatheales)
H Dng x thn g (Cyatheaceae)
H Cu li (Dicksoniaceae)
H T chim (Aspleniaceae)

Nm hc 2013-2014

Phn lp Dng x (Polypodiidae)

H Dng x thn g (Cyatheaceae)
Cy thn ct. C th cao ti 10~15m, l di 5-6m,
kp 2-3 ln hnh lng chim. Ti bo t c vng c
gii xin. H ny c 7 chi, 860 loi, phn b vng
nhit i. Vit Nam c mt chi Cyathea vi 8 loi.
Cy Dng x thn g (Cyathea contaminans Copel.)

Nm hc 2013-2014

Phn lp Dng x (Polypodiidae)

H Cu li
(Dicksoniaceae). C ti
liu xp vo h
Cyatheaceae.
Cy c thn r to, ph
nhiu lng mn mu vng
nu nh lng con cu li, o
ti bo t kp.
Cy Cu li (Cibotium
barometz (L.) J.Sm.). Lng
ph ngoi thn r dng
cm mu. Thn r cho v
thuc Cu tch.
Nm hc 2013-2014

Phn lp Dng x (Polypodiidae)

H T chim (Aspleniaceae)
Cy sng t hay ph
sinh. L nguyn hay kp
hnh lng chim, xp thnh
vng trn, gia rng, trng
nh t chim. ti bo t xp
dc theo gn bn.
Cy T chim (Asplenium
nidus L.). L n, nguyn,
thng mc trn cc cy
to. Rt ph bin trong rng
m.
Nm hc 2013-2014

Phn lp Rau b nc (Marsileidae)

Cy sng nc. Ti bo t nm trong khoang
kn (gi l qu bo t) gc cung l. Qu bo
t nhiu . Bo t khc nhau.
B Rau b nc (Marsileales)
H Rau b nc (Marsilcaceae).
Rau b nc (Marsilea quadrifulia L.) Cy c thn
r mnh, nm trn mt t m, l c cung di,
mang 4 l cht xp cho hnh ch thp. L c th
n (nu canh) v lm thuc thng tiu, cha si
thn.
Nm hc 2013-2014

Phn lp bo ong (Salviniidae)

Cy mc ni trn mt nc. Qu bo t mt . Bo t
khc nhau. Ch c mt b:
B Bo ong (Salviniales), vi 2 h:
H Bo ong (Salviniaceac).

Bo ong
(Salvinia cucullata Roxb.)
L ni trn mt nc
cun li nh l t ong

Nm hc 2013-2014

H Bo ong (Salviniaceac).

Bo vy c (Salvia natans Hoffm.),

Cy c hai l ni trn mt nc,
khng cun nh bo ong.

Phn lp bo ong (Salviniidae)

H Bo hoa du
(Azollaceae): Cy ni trn
mt nc, c r tht. L
nh 1mm2.
Bo hoa du (Azolla
caroliniana Willd.) Trong
khoang l c To lam
(Anabaena azollae) cng
sinh. To ny c kh nng
c nh m t do trong
khng kh.

Nm hc 2013-2014

Ngnh Thng (Pinophyta)

(Ngnh Ht trn)
C th c r, thn, l, cha c hoa in hinh, c l
non m ht trn, mch dn gm mch ngn c nm hinh
ng xu, cha c si g v m mm g.

c im:

Cy g, cy bi, dy leo g.
L c 2 loi: L dinh dng, l sinh sn tp hp thnh
nn n tnh (khng gi l hoa).
Nn c: Gm nhng l bo t nh, mang ti bo t
nh, trong ng cc bo t nh (ht phn).
Nn ci: Gm nhng l bo t to (l non m), mang
cc ti bo t to (non trn). Non sau khi c th
tinh s pht trin thnh ht (ht trn).

Ngnh Thng (Pinophyta)

(Ngnh Ht trn)
Phn loi: Gm 3 lp:
Lp Tu (Cycadopsida)
Lp Thng (Pinopsida)
Lp Dy gm (Gnetopsida)

Nm hc 2013-2014

Lp Tu (Cycadopsida)
Cy g, n tnh khc gc, l ln, phn
ln l kp hinh lng chim trng nh l D
ng x.
B Dng x c ht (Pteridospermales) b tuyt
dit
B Caytoniales b tuyt dit
B tu (Bennettiales) b tuyt dit

B Tu (Cycadales)

Nm hc 2013-2014

Lp Tu (Cycadopsida)

B Tu (Cycadales). gm 2 h:
H Nilssoniaceae ( ho thch) v Cycadaceae.

H Tu (Cycadaceae)
c im:
Thn ct t phn nhnh, mang l kp hinh lng chim di
ti 2m tp trung ngn, l non cun xon c.
Nn c v nn ci trn cc cy khc nhau. Nn c
nh thn, gm mt trc mang nhiu l bo t nh, mt
di c cc ti bo t nh, trong cha ht phn.
Nn ci gm nhiu l non m, mang cc non trn.
Non c mt v bc, pha trn c l non, pha di l non
l bung phn. T bo sinh sn ca ht phn phn chia
cho ra 2 tinh trng hinh qu l, c roi xp thnh vng xon
u. Tinh trng bi vo th tinh cho non cu nm trong
ti non, s th tinh vn cn nc do phi tm hinh thnh.
Ch c s th tinh n, ni nh c trc.

Lp Tu (Cycadopsida)
- i din
- Vn tu (Cycas revoluta Thunb.): Trng lm
cnh.
- Tu Balansa (C. balansae Warb.): Loi c hu
ca Vit Nam. Mc hoang Tuyn Quang,
Vnh Ph, Ha Binh, Ngh An. Cn c trng
lm cnh. Loi c ghi trong sch Vit Nam
(him).
- Thin tu lc (C. pectinata Grif.).

Nm hc 2013-2014

Vn tu (Cycas revoluta Thunb.)

Lp Thng (Pinopsida)
Cy g phn nhnh nhiu. L nh
khng cung, nguyn, hinh kim, hinh
mi gio hay hinh vy.
Cc b:
B L qut (Ginkgoales)
B thng (Pinales)

Nm hc 2013-2014

Lp Thng (Pinopsida)
B L qut (Ginkgoales)
H L qut (Ginkgoaceae)
Bch qu, cy L qut (Ginkgo biloba
L.): Cy g, l hinh qut chia 2 thu.
Phn b Trung Quc, Nht Bn v
c trng cc vn thc vt trn th
gii. Qu v l c dng lm thuc.

Nm hc 2013-2014

Lp Thng (Pinopsida)

B thng (Pinales)

L b ln nht ca ngnh Thng, phn b ch yu bc bn

cu.

Cc h chnh:

H Bch tn (Araucariaceae)
H nh tng (Cephalotaxaceae)
H Hong n (Cupressaceae)

H Thng (Pinaceae).
H Kim giao (Podocarpaceae).

H Thng (Taxaceae)

H Bt mc (Taxodiaceae).

Lp Thng (Pinopsida)

H Hong n (Cupressaceae)

Bch xanh, P mu xanh (Calocedrus macrolepis Kurz.): Ba

Vi, cho g tt, thm.
Hong n (Cupressus torulosa D.Don): Lng Sn, Lm
ng, g thm.
P mu (Fokienia hodginsii (Dunn): Lai Chu, Lo Cai, Ho
Binh, Ty Nguyn. G tt, thm, dng ct tinh du.
Trc bch (Platycladus orientalis (L.) Franco.): Cy nhp,
trng lm cnh v lm thuc. Ht gi l B t nhn.
Tng x, Bch x (Sabina chinensis (L.) Ant.): Cy nhp,
trng lm cnh
Nm hc 2013-2014

Lp Thng (Pinopsida)
H Thng (Pinaceae). H ln nht ca b, c 10
chi, khong 240 loi.
Cy g thng xanh, c nha thm. Cnh
mc vng. L mc so le, hinh kim hay hinh di
hp. Nn n tnh cng gc.
Nn c nh, n c k l hoc hp thnh
cm u cnh. Ht phn thng c 2 ti kh
hai bn.
Nn ci to, n c. L non mang 2 non, khi
chn ho g. Ht c 1 cnh , c 2-18 l mm.
i din:
Nm hc 2013-2014

Lp Thng (Pinopsida)
Thng ba l (Pinus kesiya Royle ex Gord.)
Thng hai l, Thng nha (P. merkusii Jungh. et Vriese)
Thng lt, Thng nm l (P. dalatensis De Ferr).
Thng l dt (P. krempfii Lecomte). Loi c ghi trong
sch Vit Nam.
Thng ui nga (P. massoniana Lamb.)
Vn sam (Abies delavayi Franch.). Trn nh ni Fansipan, Lao Cai.
loi c ghi trong sch Vit Nam.
Du sam (Keteleria evelyniana Masters), Thng t hp. C Sn
La, Ho Binh, Tha Thin - Hu v Lm ng. Cho g tt.
Thit sam (Tsuga dumosa (D.Don) Eichl.) C Lo Cai.

Nm hc 2013-2014

Vn sam (Abies delavayi)

Lp Thng (Pinopsida)
H Kim giao (Podocarpaceae)
Cy g, khng c ng tit nha. l dy, gn l
ni r. Nn n tnh khc gc, i khi khng
c nn ci: Ht khng c cnh.
i din:
Kim giao (Nageia fleuryi (Hickel) De Laub.): C
Cc Phng, Ct B. Loi c ghi trong SVN
(ang nguy cp).
Thng tre (Podocarpus neriifolius D. Don.): Trng
lm cnh
Nm hc 2013-2014

Lp Thng (Pinopsida)
H Thng (Taxaceae)
Thng P c (Taxus chinensis (Pilg.)
Rehd.): ang c nghin cu hot cht
lm thuc.
Thng (Taxus wallichiana Zucc.): C
Khnh Ho, Lm ng. ang c nghin
cu hot cht lm thuc.

Nm hc 2013-2014

Taxus chinensis

Lp Dy gm (Gnetopsida)
Trung gian gia ngnh Thng v ngnh Ngc
lan:
Pha ngoi ca non c nhng vy, tng t nh bao
hoa,
L bo t nh phn ho thnh ch nh, trung i v
bao phn trng ging nh nh ca ngnh Ngc lan,
Phi c 2 l mm.
Cc b:
B Ma hong (Ephedrales)
B Dy gm (Gnetales)
B Hai l (Welwitschiales)
Nm hc 2013-2014

Lp Dy gm
(Gnetopsida)
B Ma hong (Ephedrales)
H Ma hong (Ephedaceae)
Ma hong (Ephedra sinica).
Mc vng tho nguyn, na
sa mc ca vng u - . Khng
c Vit Nam. Cha ephedrin
dng lm thuc trong c ng y
v ty y.
Nm hc 2013-2014

Lp Dy gm
(Gnetopsida)
B dy gm (Gnetales)
H Dy gm (Gnetaceae)
Dy gm:
Dy leo, khc gc, di 1012m, l mc i, ging l
cy thuc ngnh Ngc lan.
Ht n c. Thn dng
lm dy buc v lm
thuc cha t thp.
Nm hc 2013-2014