UKUROVA

NVERSTES
SALII & GVENL
KURULLARI
ETM
REHBER

Yayma Hazrlayan: Prof. Dr.

Ferdi TANIR

SAM-
2014
 SALII ve GVENLNDE MEVZUAT ve STANDARTLAR
Do. Dr. Zeki OKUR

Hukuk; kiiler veya devletleraras ilikileri dzenleyen kurallardr. Drde

ayrlr:

1.DN 2. AHLAK 3.GRG

4.RF-ADET Hu ku k Ya pt rmlar

Manevi yaptrm

Maddi yaptrm

Hukuk Kurallarnn zellikleri

-Toplumsal yaam dzenler

-Deikendir

-Kamu gc ile desteklenmitir

-Srekli ve geneldir

-Maddi yaptrm gc vardr

-Soyuttur

Hukuku

i ile iveren ilikilerini dzenleyen hukuk

daldr. kiye ayrlr:

Bireysel Hukuku

Kollektif i hukuku

Hukuku lkeleri

iyi koruma ilkesi

i lehine yorum ilkesi

i-iveren arasndaki dengenin

salanmas
 ILOnun verilerine gre lml i kazas oranlarnda en iyi olan lke
ngiltere olup,
lkemizdeki i kazas oran bu lkenin oranndan yaklak 15
kat daha fazladr.

ILO rakamlarna gre lml i kazas oranlarnda en fazla orana

sahip lke Trkiye ile
birlikte Hindistan ve Rusyadr.

LK ELER C DD KA ZA SI LM R SK
ngiltere 211 9
Avusturalya 417 12
ABD 2.800 23
Yunanistan 83 40
Japonya 2.414 46
Fransa 1.082 55
Almanya 2.840 87
Brezilya 3.129 90
TRKYE 798 283

Dnemi Meslek Hastalna Kazasna Bal

Kazas ve
Bal lmler* lmler*
Meslek
Hastal
Sonucu
Toplam
lm
Says*
2012 1 744
745
2011 10 1 700 1
710
2010 10 1 444 1
454
2009 0 1 171 1
171
2008 1 865
866
2007 1 1 043 1
044
2006 9 1 592 1
 Yz bin iide i kazas oranlarnda dier lkelere gre lkemiz
metal eya imalat
sektrnde ilk sralarda yer alrken, lml i kazalarnda inaat,
imalat ve nakliyat,
maden sektrlerinde ilk lke iinde yer almaktadr. (ILO)

* Sal ve Gvenlii; iyerlerinde iin yrtlmesi srasnda, eitli

nedenlerden
kaynaklanan sala zarar verebilecek koullardan korunmak amacyla
yaplan sistemli ve
bilimsel almalardr.

* Sal ve Gvenliinin Amac:

Salkl ve gvenli bir alma ortam salamak,

alma ortamndan kaynaklanan salk ve gvenlik risklerini

nlemek,

alanlarn salk, gvenlik ve refahn salamak ve gelitirmek,

retimin devamlln salamak,

Verimi artrmaktr.

* sal ve gvenliinin ncelikli hedefi; alanlar, i kazalarndan ve

meslek hastalklarndan
korumaktr.

sal ve gvenlii konusunda devlet, ii ve iveren kesiminin

birbirinden farkl
ancak birbirini tamamlayan grevleri vardr.

DEVLET Mevzuat yapma, tekilatlanma,

denetim, yaptrm, uygulama

VEREN nlem Alma

Alnan nlemlere Uyma

Sal ve Gvenlii Mevzuat

-Anayasann 50, 55 ve 56 maddeleri

-Borlar Kanunu

-Belediyeler Kanunu
 -2003 ylnda karlan 4857 sayl Kanununun 5. blmnde 77- 89
maddeleri arasnda
dzenlenmi ve bunlara bal ynetmelik ve teblileri ile daha ok 50
ve z eri i i alt ran
sanay i iy erlerini kapsayan bir

dzenlemeydi.

Uluslararas
Szlemeler

-155 No'lu s Salii ve Gvenlii ve alsma Ortamna

likin Szleme ve

-161 No'lu Sal Hizmetlerine likin

Szleme

-187 sayl i sal ve gvenliini gelitirme ereve

szlemesi (08.10.2013)

-AB 89/391
Direktifi

Kanun
lar

4857 sayl Kanunu, 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu, 6098

sayl Trk Borlar
Kanunu, 1593 sayl Umumi Hfzsshha Kanunu, 3572 sayl yeri Ama Ve
alma
Ruhsatlarna Dair Kanun, 5393 sayl Belediye Kanunu, 3308 sayl Mesleki
Eitim Kanunu, 854
sayl Deniz Kanunu, 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk
Sigortas Kanunu, 3213
sayl Maden Kanunu, 3194 sayl mar Kanunu, 3153 sayl Radyoloji,
Radyum ve Elektrikle
Tedavi ve Dier Fizyoterapi Messeseleri Hakknda Kanun.

Ynetmeli
kler

- sal ve gvenlii hizmetleri

ynetmelii,

- gvenlii uzmanlarnn grev yetki ve eitimleri

hakknda ynetmelik,

-yeri hekimleri ve dier salk personelinin grev yetki ve eitimleri

hakknda ynetmelik,
 Gerekli her trl nlemi alma ykmll

altrma yasana uyma

Eitim verme ve bilgilendirme ykmll

rgtlenme ykmll

Denetleme ykmll

Kayt ve Bildirim

inin korunmas

TBK MADDE 417- veren, hizmet ilikisinde iinin kiiliini

korumak ve sayg
gstermek ve iyerinde drstlk ilkelerine uygun bir dzeni
salamakla, zellikle
iilerin psikolojik ve cinsel tacize uramamalar ve bu tr tacizlere
uram olanlarn
daha fazla zarar grmemeleri iin gerekli nlemleri almakla ykmldr.

veren, iyerinde i sal ve gvenliinin salanmas iin gerekli

her trl nlemi
almak, ara ve gereleri noksansz bulundurmak; iiler de i sal ve
gvenlii
konusunda alnan her trl nleme uymakla ykmldr.

verenin yukardaki hkmler dhil, kanuna ve szlemeye aykr

davran nedeniyle
iinin lm, vcut btnlnn zedelenmesi veya kiilik haklarnn
ihlaline bal
zararlarn tazmini, szlemeye aykrlktan doan sorumluluk
hkmlerine tabidir.

verenin iyi Koruma Borcu veren, hizmet ilikisinde

iinin kiiliini korumak
ve sayg gstermek ve iyerinde drstlk ilkelerine uygun bir dzeni
salamakla,
zellikle iilerin psikolojik ve cinsel tacize uramamalar ve bu tr
tacizlere uram
olanlarn daha fazla zarar grmemeleri iin gerekli nlemleri
almakla ykmldr
(Trk Borlar Kanunu m. 417/I).

veren, iyerinde i sal ve gvenliinin salanmas iin

gerekli her trl nlemi
almak, ara ve gereleri noksansz bulundurmak; iiler de i sal
ve gvenlii
konusunda alnan her trl nleme uymakla ykmldr (Trk
 altrma Yasana Uyma

Salk durumu gece almalarna msait olmayan iiler

gece postalarnda
altrlamaz (Salk Rapor olmal).

15 yan tamamlamam ve ilkrenimini bitirmemi kiiler

altrlamaz.

Maden ocaklar ile kablo demesi, kanalizasyon ve tnel inaat

gibi yeraltnda veya
su altnda allacak ilerde 18 yan doldurmam erkek ve her
yataki kadnlarn
altrlmas yasaktr.

Sanayi kapsamndaki ilerde on sekiz yan doldurmam ocuk ve

gen iilerin gece
altrlmas yasaktr.

Kadn iilerin, doumdan nce sekiz ve doumdan sonra sekiz

hafta olmak zere
toplam on alt haftalk sre iin altrlmamalar esastr. Doktorun
onay ile kadn ii
isterse doumdan nceki haftaya kadar iyerinde alabilir, kalan
sreyi
doumdan sonra kullanabilir.

6331 Sayl Sal ve Gvenlii Kanunu

20/06/2012 Tarihinde TBMMnde Kabul edilmi, 30/06/2012 tarihinde Resmi

Gazetede
Yaymlanarak (Kademeli olarak) Yrrle Girmitir.

Kanunun Amac: yerlerinde SG; Sal ve Gvenliinin salanmas ile mevcut

salk ve gvenlik
artlarnn iyiletirilmesi iin iveren ve alanlarn grev, yetki, sorumluluk, hak ve
ykmllklerini
dzenlemektir.

Kapsam: Kamu ve zel btn iyerleri, Memur ve ii btn alanlar

kapsamaktadr.

stisnalar: Genel kolluk kuvvetleri, milli istihbarat tekilat, afet ve acil durum
birimlerinin
mdahale faaliyetleri, ev hizmetleri, alan istihdam etmeksizin kendi nam
ve hesabna mal
ve hizmet retimi yapanlarda, ceza infaz kurumlarnn i yurdu, eitim,
gvenlik ve meslek
edindirme faaliyetlerinde 6331 sayl kanun hkmleri uygulanmayacaktr.

Kanunun 6.7. maddeleri;

Belirgin zellikleri

Risk deerlendirmesi

alanlarn katlm

Uzman katksnn salanmas

alanlarn bilgilendirilmesi

alanlarn eitimi

Koruma nleme anlay

6331 SAYILI Kanunun 9. maddesi gereince karlan sal ve Gvenliine

ilikin yeri
Tehlike Snflar Tebliine gre iyerleri;

-Az Tehlikeli iyerleri (Reel imalat ii)

-Tehlikeli yerleri (elektrikli ekipmanlarn onarm)

-ok tehlikeli yerleri (Ham petrol karlmas, iletilmesi, tanmas)

olarak tehlike
grubuna ayrlmtr.

* yerinin tehlike snfnn tayininde o iyerinde yaplan asl i esas

alnr.

verenin Ykmllkleri

6331 sayl Kanunun 4. maddesinde belirtildii zere iveren;

1. lk olarak alanlarn ile ilgili salk ve gvenliini salamakla

ykmldr. Bunun iin;

Mesleki risklerin nlenmek iin tedbirler alr,

alanlara sal ve Gvenlii konusunda Eitim

aldrlmas,

Organizasyon, ara ve gereleri yaplan ie uygun hale getirir,

Salk ve Gvenlik tedbirlerini deien artlara uygun hale

getirir.

2. kinci olarak iveren; denetim ve gzetim ykmll vardr.

veren SG kurallaryla ilgili tm tedbirleri aldktan sonra alanlarn bu

kurallara riayet edip
etmediini denetlemekle ykmldr. Herhangi bir uyumsuzluk
durumunda uygunsuzluu
 3. veren risk deerlendirmesi yapar ya da yaptrr.

veren tarafndan oluturulan bir ekip tarafndan gerekletirilir.(veren

veya vekili + iyeri
hekimi + i gvenlii uzman + alan temsilcileri + iyerindeki destek
elemanlar +
iyerindeki tm birimleri temsil edecek ekilde belirlenen alanlar)

Risk deerlendirmeleri almalar iin gerekli ara, gere, mekan ve

zaman iverence
karlanr.

4. veren alana grev verirken, alann salk ve gvenlik ynnden

ie uygunluunu gz
nne alr. Hangi ie hangi alann uygun olduu konusunda dikkatli
davranmak
ykmll vardr.

sal ve gvenlii konusunda;

yeri dndaki uzman kii ve kurululardan hizmet

alnmas, iverenin
sorumluluklarn ortadan kaldrmaz.

alanlarn i sal ve gvenlii alanndaki

ykmllkleri, iverenin
sorumluluklarn etkilemez.

veren, i sal ve gvenlii tedbirlerinin maliyetini

alanlara yanstamaz.

Sal ve Gvenlii Kurulu

Elli ve daha fazla alann bulunduu Alt aydan fazla sren srekli
ilerin yapld
iyerlerinde iveren, i sal ve gvenlii ile ilgili almalarda
bulunmak zere kurul
oluturur.

veren, i sal ve gvenlii mevzuatna uygun kurul

kararlarn uygulamak
zorundadr.

Yeri Hekimi ve Dier Salk Personelinin Grev Yetki,

Sorumluluk ve Eitimleri
Hakkndaki Ynetmelie gre;

yerinde alan says 10dan az ve i az tehlikeliyse ise alan

bana yld a en az
 -Az tehlikeli iyerlerinde alan says 2000den fazla ise,

-Tehlikeli iyerlerinde alan says 1500den fazla ise,

-ok tehlikeli iyerlerinde alan says 1000den fazla ise,en az

bir i yeri hekimi
grevlendirmek zorundadr.

Gvenlii Uzmanlarnn Grev, Yetki, Sorumluluk ve

Eitimleri Hakknda Ynetmelie
Gre;

ok Tehlikeli snfta yer alan ilerde A snf i gvenlii

uzman grevlendirilir.

Tehlike snfta yer alan ilerde A veya B snf i gvenlii

uzman grevlendirilir.

Az tehlikeli snfta yer alan ilerde A,B veya C snf i

gvenlii uzman grevlendirilir.

yerinde alan says 10dan az ve i az tehlikeliyse ise alan

bana yld a en az
60 dakika,

Az tehlikeli iyerlerinde ayda alan bana 6 dakika,

Tehlikeli iyerlerinde ayda alan bana 8 dakika,

ok tehlikeli iyerlerinde ayda alan bana 12 dakika,

-Az tehlikeli iyerlerinde alan says 2000den fazla ise,

-Tehlikeli iyerlerinde alan says 1500den fazla ise,

-ok tehlikeli iyerlerinde alan says 1000den fazla ise, i sal ve

gvenlii uzman
grevlendirmek zorundadr.

gvenlii uzmannn yetkileri

Kanun kapsamnda i gvenlii uzmanlar, yetkileri dolaysyla i

verene kar sorumlu
olacaklardr. Bu sorumluluk kapsamnda SG uzmanlar i sal ve
gvenlii ile ilgili
hususlar i verene iletecek, ancak hayati tehlike arz eden durumlarda
iverenin
nlem almad hallerde dorudan SGB bavurabilecektir.
alanlarn Ykmlkleri

*alanlar, i sal ve gvenlii konusunda aldklar eitim ve

talimatlar dorultusunda
almak,

*Kiisel koruyucu donanmlar doru kullanmak,

*yerinde gvenlik ynnden karlat eksiklikleri iverene veya

alan temsilcisine
bildirmek,

*yerinde i sal ve gvenliinin salanabilmesi iin iveren ve alan

temsilcisi ile ibirlii
yapmak zorundadrlar.

*alanlar;

-yerindeki makine, cihaz, ara, gere, tehlikeli madde, tama ekipman

ve dier retim
aralarn kurallara uygun ekilde kullanmak, bunlarn gvenlik
donanmlarn doru olarak
kullanmak, keyfi olarak karmamak ve deitirmemek.

-Kendilerine salanan kiisel koruyucu donanm doru kullanmak ve

korumak zorundadr.

Kurallara uymamann yaptrm

4857 Sayl Kanunu 25-II verenin hakl nedenle derhal fesih hakk;

) inin kendi istei veya savsamas yznden iin gvenliini tehlikeye

drmesi, iyerinin
mal olan veya mal olmayp da eli altnda bulunan makineleri, tesisat
veya baka eya ve
maddeleri otuz gnlk cretinin tutaryla deyemeyecek derecede hasara
ve kayba
uratmas...

Nedeniyle usulne uygun olarak (yazl olarak 2 kez uyardan

sonra),

inin i szlemesini bir tazminat demeksizin feshedebilir.

alann iten kanma hakk

alanlar ciddi ve yakn tehlikenin nlenemez olduu durumlarda birinci

fkradaki usule
uymak zorunda olmakszn iyerini veya tehlikeli blgeyi terk ederek
belirlenen gvenli yere
gider. alanlarn bu hareketlerinden dolay haklar kstlanamaz.

szlemesiyle alanlar, talep etmelerine ramen gerekli

Eitim

*alanlara ie balamadan nce,

*alma yeri veya i deiikliinde,

* ekipmannn deimesi hlinde veya yeni teknoloji uygulanmas hlinde,

* kazas geiren veya meslek hastalna yakalanan alana ie balamadan

nce

*Herhangi bir sebeple alt aydan fazla sreyle iten uzak kalanlara tekrar
ie balatlmadan
nce bilgi yenileme eitimi verilir.

alanlarn SG Eitimlerinin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik md

6. bu eitimler;

*ok tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde ylda bir defa,

*Tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde iki ylda bir defa,

*Az tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde ylda bir defa tekrarlanr.

Salk Gzetimi

alanlar;

1) e girilerinde,

2)
deiikliinde,

3) kazas, meslek hastal veya salk nedeniyle tekrarlanan

iten uzaklamalardan
sonra ie dnlerinde iinin talep etmesi hlinde,

4) in devam sresince, alann ve iin nitelii ile iyerinin

tehlike snfna gre
Bakanlka belirlenen dzenli aralklarla, Salk gzetiminden
geirilmek zorundadr.

VEREN;

a) kaz alar n kazadan sonraki i gn iinde,

b) mesle k hast alklarn , rendii tarihten itibaren i gn

iin d e Sosyal Gvenlik
Kurumuna bildirmekle ykmldr.
 KAZASININ HUKUK
SONUCU

1. Borlar Kanunu
(6098)

Maddi Tazminat
Gremezlik (49)

- Tedavi Masraflar

- alma Gcnn
Kaybndan Doan
Zararlar

- ktisadi Gelecein
Sarslmasndan Doan
Zararlar

Maddi Tazminat
Destekten Yoksun
Kalma (53)

Manevi Tazminat
(56)

2. SSGSSK (5510)

Haklar (16)

-Geici/Srekli
gremezlik

-Hak Sahiplerine
Gelir

-Evlenme Yardm

-Cenaze
Yardm

veren
Rcuu (21)
in Durdurulmas

6331 sayl kanunun 25. maddesinde alanlar iin hayati tehlike

oluturan bir durumun
varl tespit edildiinde iin durdurulmasna karar verilir. Kanunun i
yeri iin yaptrm
trlerinden biri de budur.

dari Para Cezalar

gvenlii uzman altrmamak 5.601,00 TL

yeri hekimi altrmamak 5.601,00 TL

Dier salk personeli altrmamak 2.800,00 TL

yeri salk ve gvenlik birimini kurmamak 1.680,00 TL

yerinde alnan i sal ve gvenlii tedbirlerini izlememek,

denetlememek ve
uygunsuzluklar gidermemek

2.240,00 TL

Risk deerlendirilmesi yapmamak veya yaptrmamak

3.361,00 TL, aykrln devam ettii her ay iin 5.041,00 TL

-Bu cezalar gerekesi bildirilerek alma ve Kurumu il mdrnce

 kazas ve meslek hastaln SGKya bildirim eksiklii-2.240,00 TL.

Salk gzetimine tabi tutulmayan yada salk raporu olmayan her alan
iin
1.120,00 TL.

Bilgilendirilmeyen her alan iin 1.120,00 TL.

SG eitimi verilmeyen her ii iin 1.120,00 TL.

Durdurulan ii nlem almadan devam ettirme 11.230,00TL.

Byk kaza nleme politika belgesi veya gvenlik raporu hazrlamama -

56.018 TL.

Gvenlik raporuna onay almadan alan, durdurulan iyerinde

faaliyette bulunan
iveren - 89.629 TL.

-Bu cezalar gerekesi bildirilerek alma ve Kurumu il mdrnce

verilir.

6331 Sayl Kanunun

Getirdikleri

Kanun, i sal ve gvenliinde en iyi koullar hedefleyerek; i kazas yada

meslek hastal
ktktan sonra neler yaplaca ile deil, i kazas ve meslek hastaln
nlemek iin atlacak
admlar esas almtr. Bu nedenle zetle;

sal ve gvenlii konusu ilk kez mstakil bir kanunda ele alnd.

Kamu ve zel sektr ayrm gzetmeksizin, t m al an l ar

kanun kapsamna alnd.

Kuralc bir yaklam yerine, nl eyi ci yakl a m esas alnd.

yerleri, yaplan iin niteliine gre teh li ke s n flar n a

ayrlyor.

Btn i yerlerinde i gven l i i uzman , i yer i h eki mi

gibi uzman personel grev
yapacak.

verenler ortak salk ve gvenlik birimlerinden hizmet alabilecek.

Devlet, 10 dan az alan olan iletmelerin i sal ve gvenlii

hizmetleri
giderlerini destekleyecek.

kazalarn ve meslek hastalklarn nleme adna nceden r i sk d

 50 ve daha fazla alann bulunduu tm iyerlerinde, i sal
ve gvenlii kurulu
oluturulacak.

yerlerinde acil durum planlar hazrlanacak.

veren tm alanlarn i sal ve gvenlii ile alma hayatna

dair hak ve
sorumluluklar hakknda bilgilendirecek.

alanlar i yerlerindeki i sal ve gvenlii faaliyetlerine aktif

kat l m salayacak.

Hayati tehlike durumunda i yerlerinin tamamnda veya bir

blmnde i
durdurulabilecek.

Kanunun baz hkmleri aamal ol ar ak hayata geirilecek

yeni durumlara
uyum kolaylaacak.

Byk endstriyel kaza riski tayan iyerleri, g ven l i k r ap or

u ve kaza n l eme p ol i ti ka
belgesi olmadan ie balayamayacak.

Kanun uygulamasn kolaylatrmak iin, etki n id ar i yap t r

m uygulanacak.
 KAZALARI ve TEHLKEL
VAKALAR

Prof. Dr. Mesut BAIBYK

Prof. Dr. Ali BAYAT

sal ve gvenlii iyerlerinde alanlarn normal salkl hallerini

srdrmeleri iin yrtlen faaliyetlerin tmdr. sal ve
gvenlii aadaki verilen gruplar kapsar. Bunlar;

1-Szlemeli personel

2-Geici personel

3-Ziyareti

sal ve gvenliinin amac;

1-alanlari korumak

2-retim gvenliini salamak

3-letme gvenliini salamak

Kazalarnn ana nedenleri olarak insana bal faktrler, evresel

nedenler ve eitim yetersizlii saylabilir. Kazalarnn sebeplerinin %88I
insan kaynakl , %10u teknik kaynakl ve %2si ise dier sebepler olarak
sralanabilir.

Kazalarnn insani sebepleri

a) Bilgisizlik, kaza yapma olasl yksek olma, yeteneklerin geici olarak

zarar grmesi, rnein, yorgunluk, uykusuzluk, alkol, ttn, sakinletirici
analjezikler ilalarn kullanlmas ile reaksiyon yeteneinin zayflamas,
tepki hznn uzamas gibi.

b) Yeteneklerin kronik beden hastalklar nedeniyle srekli zarar

grmesi; ileri derecede grme, iitme yetersizlikleri, renk krl,

c) e uyumsuzluk

d) Tehlikeyi nemsememe,

e) hmal ve
tedbirsizlik

f) Yorgunluk

g) Disiplinsizlik, ii
ciddiye almama
h) Moral bozukluu

) Eitim eksiklii, ii yapmada usta olmamak

i) Yetki ve sorumluluklarn belli

olmamas

j) nc ahslarn etkisi

k) tatminsizlii

l) Gvensizlik

m) Psikomotor koordinasyon
yetenei

n) Hatal yarg-n yarg

o) Ar sevin, keder, gerginlik,

sknt gibi duygular iinde olmak
saylabilir.

Kazalarnn teknik
nedenleri

kazalarnn yaklak %10luk

blmn oluturan teknik
nedenler:

- iyerinin makine ve
tezgahlarnn yanl planlanmas,
uyumsuzluu,

- yetersiz aydnlatma, stma,

- koruyucusuz makine,

- kiisel koruyucularn eksik ve

uygun olmamas,

- kaygan ve/veya przl zemin

saylabilir.

te yandan i kazalarna neden olan etmenler dorudan etki eden

etmenler ve dolayl etki eden etmenler olarak sralama yaplabilir.

Dorudan etki eden nedenler;

Gvensiz Hareketler ve Gvensiz durumlardr. Katkda bulunan nedenler

ise iinin fiziksel durumu, iinin fiziksel durumu, zayf gvenlik
ynetimi performansdr.
*Koruyucu malzeme kullanmama

*Tehlikeli blgede
alma

*Verilen emri
uygulamama

Gvensiz durumlar

Yetersiz kiisel
koruyucu donanm
kullanm
Koruyucusuz
makine kullanm
Arzal aralar
ve ekipmanlar
Dar alma
alanlar
alma
alannda tertip
dzen eksiklii
Yrme
yollarna malzeme
ylmas
Kaygan zemin.
Yere dklm
kimyasal ve yal
sv
Uygun
olmayan
depolama
Tehlikeli
kimyasallar uygun
olmayan ekilde
depolanmas
Aydnlatma
yetersizlii
Uygun
olmayan elektrik
donanm
yerin temiz
ve dzenli
olmamas
Ortam
havasnn tehlikeli
olmas
Grltl
alma ortam
Bakm
ilemlerinin
zamannda
 HJYENNN TEMEL
LKELER
Prof. Dr. Ferdi TANIR

Hijyen Bilimi; Salnn korunmas, gelitirilmesi, yaamn uzun srmesi

iin salk bilgilerini
sentezleyerek uygulayan ve btncl yaklam gerektiren bir bilimdir.
Endstriyel Hijyen-i Hijyeni; yerinde hastalk ve verimsizlik yaratan
evresel faktrleri ve
stresleri gzlemleyen, deerlendiren ve kontrol altna alan teknik, sosyal
bir bilim ve sanattr.

Hijyenle lgili Baz Tanmlar

Sanitasyon: Salk iin uygun koullarn yaratlmas ve srdrlmesi
ilemidir.
Dezenfeksiyon: Patojen mikroorganizmalardan arndrma ilemidir.
Sterilizasyon: Btn canl mikroorganizmalarn, canl sporlarn,
virslerin ldrlmesi,
ortamn canllardan arndrlmas ilemidir.
Antiseptik: Mikroplar ldrebilen veya remelerini durdurabilen maddelerdir.

Yasal Dayanaklar
1. 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu, 30.06.2012 tarih
ve 28339 sayl Resmi
Gazete
2. Sal ve Gvenlii Hizmetleri Ynetmelii, 29.12.2012
tarih ve 28512 sayl Resmi
Gazete
3. Sal ve Gvenlii Kurullar Hakknda Ynetmelik,
18.01.2013 tarih ve 28532 sayl
Resmi Gazete
4. Kanserojen veya Mutajen Maddelerle almalarda Salk ve
Gvenlik nlemleri
Hakknda Ynetmelik, 06.08.2013 tarih ve 28730 sayl Resmi
Gazete
5. Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik
nlemleri Hakknda Ynetmelik,
12.08.2013 tarih ve 28733 sayl Resmi Gazete
6. Hijyeni lm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar
Hakknda Ynetmelik,
20.08.2013 tarih ve 28741 sayl Resmi Gazete

Kiisel Hijyen
nsann evresel etkilerden saln koruma iin yapt uygulamalardr.
Bal olduu kiisel
faktrler:
Kiisel Hijyen Kurallar
1. Salkl-yeteri miktarda ime-kullanma suyunun olmas
2. Yeterli ve dengeli beslenmek, zel alan dnda yiyecek yememek
3. El, az, di, vcut temizlii ve bakmnn dzenli yaplmas
4. Kiisel koruyucu donanmn uygun kullanm ve bakm
5. Dzenli egzersiz yapmak

HJYEN
yeri ortamndaki sal olumsuz etkileyen risklerin(iyeri ortam
faktrlerinin) kontrol altna
alnmasdr.

Hijyeni Temel lkeleri

1)Tahmin edebilme
2)Tanyabilme
3) Deerlendirebilme
4) Riskleri denetleyebilme

yeri Ortam Faktrleri

Fiziksel (scaklk,basn,grlt,radyasyon, vibrasyon) faktrler
Biyolojik-biyomekanik faktrler
Kimyasal (metal, gaz-buhar, asit-alkali, solvent, pestisid, plastikler,
boyalar, kanserojen
vb.) faktrler
Tozlar
Ergonomik-mekanik faktrler
Psiko-sosyal faktrlerdir.

Tehlikeleri nleyici Kontrol Yntemleri

1. Kaynanda kontrol
2. Ortamda kontrol
3. Alcda kontrol

1. Kaynanda kontrol
En etkili koruyucu yntemlerdir. nce risk deerlendirmesi ile kullanlan
ve retilen zararl
maddeler, malzemeler vb. belirlenir. Daha sonra iyerine zelliklerine
gre aadaki
yntemlerden iyerine uygun olanlar kullanlr:
1. Madde ve/veya makine kullanm ortadan kaldrlr
2. Etkenin daha az zararlsyla deiimi-ikame(Substitution)
gerekletirilir.
-Etil alkol yerine Metil alkol, Benzen yerine
Toluen gibi
3. retim yntemi deitirilir
2. Ortamda Kontrol
Kaynakta kontrol mmkn deilse veya ek olarak alnan iyerindeki dier teknik
nlemlerdir.

En ok kullanlan yntemleri:
-Kapatma-kapal sistem
-Ayrma-ortam ayrma
-Havalandrma-aspirasyon
-Islak-ya yntem uygulamasdr.

Havalandrma-Aspirasyon
Ortamda kontrol yntemlerindendir. Ama;
1.alma ortamn ar scak,-souk, kuruluk ve nemden korumak ve
2.lemlerle oluan zararl maddelerin alanlarca solunmasn nlemektir.
Bu amalara uygun
olarak:
a.Lokal aspirasyon
ve/veya
b.Genel havalandrma
yaplr.

3. Alcda Kontrol
En az etkili olan
koruyucu yntemlerdir.

Sal ve
Gvenlii ile iyerine
zel eitimlerin
verilmesi
Gerekli Kiisel
Koruyucu Donanmn
kullandrlmas
allan yerin
deiimi veya
rotasyonu, allan
srenin ksaltlmas
 ACL DURUM
NLEMLER

P
r
o
f
.

D
r
.

M
e
s
u
t

B
A

I
B

Y

K

yerlerinde Acil Durumlar

Hakknda Ynetmelik

Resm Gazete18 Haziran 2013 SALI

Say : 28681

BRNC
BLM

Ama, Kapsam, Dayanak ve

Tanmlar

Am
a

MADDE 1 (1) Bu Ynetmeliin amac, iyerlerinde acil durum

planlarnn hazrlanmas,
nleme, koruma, tahliye, yangnla mcadele, ilk yardm ve benzeri
konularda yaplmas
gereken almalar ile bu durumlarn gvenli olarak ynetilmesi ve bu
konularda
b) Acil durumlarn olumsuz etkilerinden korunmak zere gerekli lm ve
deerlendirmeleri
yapar, acil durum planlarn hazrlar.

c) Acil durumlarla mcadele iin iyerinin bykl ve tad zel

tehlikeler, yaplan iin
nitelii, alan says ile iyerinde bulunan dier kiileri dikkate alarak;
nleme, koruma,
tahliye, yangnla mcadele, ilk yardm ve benzeri konularda uygun
donanma sahip ve bu
konularda eitimli yeterli sayda kiiyi grevlendirir, ara ve gereleri
salayarak eitim ve
tatbikatlar yaptrr ve ekiplerin her zaman hazr bulunmalarn salar.

) zellikle ilk yardm, acil tbbi mdahale, kurtarma ve yangnla mcadele

konularnda, iyeri
dndaki kurulularla irtibat salayacak gerekli dzenlemeleri yapar.

6331 Sayl Kanun

Madde 12

Tahli
ye

MADDE 12 (1) Ciddi, yakn ve nlenemeyen tehlikenin meydana gelmesi

durumunda
iveren;

a) alanlarn ii brakarak derhal alma yerlerinden ayrlp gvenli bir

yere gidebilmeleri
iin, nceden gerekli dzenlemeleri yapar ve alanlara gerekli talimatlar
verir.

b) Durumun devam etmesi hlinde, zorunluluk olmadka, gerekli

donanma sahip ve zel
olarak grevlendirilenler dndaki alanlardan ilerine devam etmelerini
isteyemez.

(2) veren, alanlarn kendileri veya dier kiilerin gvenlii iin ciddi ve
yakn bir tehlike ile
karlatklar ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda;
istenmeyen sonularn
nlenmesi iin, bilgileri ve mevcut teknik donanmlar erevesinde
mdahale edebilmelerine
imkn salar. Byle bir durumda alanlar, ihmal veya dikkatsiz
davranlar olmadka
yaptklar mdahaleden dolay sorumlu tutulamaz.

6331 Sayl Yasann 30.

Maddesi

MADDE 30 (1) Aadaki konular ile bunlara ilikin usul ve esaslar

a) Acil durum: yerinin tamamnda veya bir ksmnda meydana gelebilecek
yangn, patlama,
tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yaylm, doal afet
gibi acil mdahale,
mcadele, ilkyardm veya tahliye gerektiren olaylar,

b) Acil durum plan: yerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda

yaplacak i ve ilemler
dahil bilgilerin ve uygulamaya ynelik eylemlerin yer ald plan,

c) Gvenli yer: Acil durumlarn olumsuz sonularndan alanlarn

etkilenmeyecei mesafede
veya korunakta belirlenmi yeri ifade eder.

Acil duruma;

a) Fabrika kurulu
hatas,

Yangn, byk retim

arzalar,

kazalar

Kimyasal madde kazalar (sznt, dklme, parlama,

patlama)

Tehlikeli madde reten, kullanan ve depolayan

iletmelere yaknlk

b) nsan hatas

Byk retim
arzalar

Toplu gda
zehirlenmeleri

kazalar

Kimyasal madde

kazalar (sznt,

dklme, parlama,

patlama)

Enerji kesilmesi

Havayolu koridoru

Tehlikeli madde
reten,kullanan ve
depolayan
iletmelere yaknlk
d) Ara
arpmas

Tesise arpma
eklinde kaza

Trafik
kazalar

e) Sabotaj

neden olur

ACL
DURUMDA

a)
Yangn

b)
Patlama

c) Zehir
salnm

d) Ykm sonular ortaya

kar.

KNC
BLM

veren ve alanlarn
Ykmll

verenin
ykmllkleri

MADDE 5 (1) verenin acil durumlara ilikin ykmllkleri

aada belirtilmitir:

a) alma ortam, kullanlan maddeler, i ekipman ile evre

artlarn dikkate alarak
meydana gelebilecek ve alan ile alma evresini etkileyecek acil
durumlar nceden
deerlendirerek muhtemel acil durumlar belirler.

b) Acil durumlarn olumsuz etkilerini nleyici ve snrlandrc

tedbirleri alr.

c) Acil durumlarn olumsuz etkilerinden korunmak zere gerekli lm ve

deerlendirmeleri
yapa
r.
f) Acil durumlarda enerji kaynaklarnn ve tehlike yaratabilecek sistemlerin
olumsuz durumlar
yaratmayacak ve koruyucu sistemleri etkilemeyecek ekilde devre d
braklmas ile ilgili
gerekli dzenlemeleri yapar.

g) Varsa alt iveren ve geici i ilikisi kurulan iverenin alanlar ile

mteri ve ziyareti gibi
iyerinde bulunan dier kiileri acil durumlar konusunda bilgilendirir.

(2) Acil durumlarla ilgili zel grevlendirilen alanlarn sorumluluklar

iverenlerin konuya
ilikin ykmlln ortadan
kaldrmaz.

alanlarn ykmllk ve
sorumluluklar

MADDE 6 (1) alanlarn acil durumlarla ilgili ykmllkleri

aada belirtilmitir:

a) Acil durum plannda belirtilen hususlar dahilinde alnan nleyici ve

snrlandrc tedbirlere
uyma
k.

b) yerindeki makine, cihaz, ara, gere, tesis ve binalarda kendileri ve

dier kiilerin salk
ve gvenliini tehlikeye drecek acil durum ile karlatklarnda; hemen
en yakn amirine,
acil durumla ilgili grevlendirilen sorumluya veya alan temsilcisine
haber vermek.

c) Acil durumun giderilmesi iin, iveren ile iyeri dndaki ilgili

kurululardan olay yerine
intikal eden ekiplerin talimatlarna uymak.

) Acil durumlar srasnda kendisinin ve alma arkadalarnn hayatn

tehlikeye
drmeyecek ekilde davranmak.

(2) veren, alanlarn kendileri veya dier kiilerin gvenlii iin ciddi ve
yakn bir tehlike ile
karlatklar ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda;
istenmeyen sonularn
nlenmesi iin, bilgileri ve mevcut teknik donanmlar erevesinde
mdahale edebilmelerine
imkn salar. Byle bir durumda alanlar, ihmal veya dikkatsiz
davranlar olmadka
yaptklar mdahaleden dolay sorumlu tutulamaz.
Acil durumlarn
belirlenmesi

MADDE 8 (1) yerinde meydana gelebilecek acil durumlar

aadaki hususlar dikkate
alnarak belirlenir:

a) Risk deerlendirmesi
sonular.

b) Yangn, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yaylm ve

patlama ihtimali.

c) lk yardm ve tahliye gerektirecek olaylar.

) Doal afetlerin meydana gelme

ihtimali.

d) Sabotaj
ihtimali.

nleyici ve snrlandrc
tedbirler

MADDE 9 (1) veren, belirledii mmkn ve muhtemel acil durumlarn

oluturabilecei
zararlar nlemek ve daha byk etkilerini snrlandrmak zere gerekli
tedbirleri alr.

(2) Acil durumlarn olumsuz etkilerinden korunmak zere tedbirler

belirlenirken gerekli
olduu durumda lm ve deerlendirmeler yaplr.

(3) Alnacak tedbirler, risklerden korunma ilkelerine uygun olur ve toplu

korumay esas alr.

Acil durum mdahale ve tahliye yntemleri

MADDE 10 (1) verence acil durumlarn meydana gelmesi halinde uyar

verme, arama,
kurtarma, tahliye, haberleme, ilk yardm ve yangnla mcadele gibi
uygulanmas gereken
acil durum mdahale yntemleri belirlenir ve yazl hale getirilir.

(2) Tahliye sonras, iyeri dhilinde kalm olabilecek alanlarn

belirlenmesi iin saym da
dhil olmak zere gerekli kontroller yaplr.

(3) veren, iyerinde acil durumlarn meydana gelmesi halinde

alanlarn bu durumun
olumsuz etkilerinden korunmas iin bulunduklar yerden gvenli bir yere
gidebilmeleri
amacyla izlenebilecek uygun tahliye dzenlemelerini acil durum plannda
Grevlendirilecek alanlarn
belirlenmesi

MADDE 11 (1) veren; iyerlerinde tehlike snflarn tespit eden Teblide

belirlenmi olan
ok tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde 30 alana, tehlikeli snfta yer
alan iyerlerinde 40
alana ve az tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde 50 alana kadar;

a) Arama, kurtarma ve
tahliye,

b) Yangnla
mcadele,

konularnn her biri iin uygun donanma sahip ve zel eitimli en az birer
alan destek
eleman olarak grevlendirir. yerinde bunlar aan saylarda alann
bulunmas halinde,
tehlike snfna gre her 30, 40 ve 50ye kadar alan iin birer destek
eleman daha
grevlendirir.

(2) veren, ilkyardm konusunda 22/5/2002 tarihli ve 24762 sayl

Resm Gazetede
yaymlanan lkyardm Ynetmelii esaslarna gre destek eleman
grevlendirir.

(3) Her konu iin birden fazla alann grevlendirilmesi gereken

iyerlerinde bu alanlar
konularna gre ekipler halinde koordineli olarak grev yapar. Her ekipte
bir ekip ba
bulunur.

(4) veren tarafndan acil durumlarda ekipler aras gerekli

koordinasyonu salamak zere
alanlar arasndan bir sorumlu grevlendirilir.

(5) 10dan az alan olan ve az tehlikeli snfta yer alan iyerlerinde

birinci fkrada belirtilen
ykmll yerine getirmek zere bir kii grevlendirilmesi yeterlidir.

Dokmanta
syon

MADDE 12 (1) Acil durum plan asgar aadaki hususlar kapsayacak

ekilde dokmante
edilir
:

a) yerinin unvan, adresi ve

iverenin ad.
2) lkyardm malzemelerinin
bulunduu yerler.

3) Ka yollar, toplanma yerleri ve bulunmas halinde uyar sistemlerinin

de yer ald tahliye
plan.

4) Grevlendirilen alanlarn ve varsa yedeklerinin ad, soyad, unvan,

sorumluluk alan ve
iletiim bilgileri.

5) lk yardm, acil tbbi mdahale, kurtarma ve yangnla mcadele

konularnda iyeri dndaki
kurulularn irtibat numaralar.

(2) Acil durum plannn sayfalar numaralandrlarak; hazrlayan kiiler

tarafndan her sayfas
paraflanp, son sayfas imzalanr ve sz konusu plan, acil durumla
mcadele edecek ekiplerin
kolayca ulaabilecei ekilde iyerinde saklanr.

(3) Acil durum plan kapsamnda hazrlanan kroki bina iinde kolayca
grlebilecek yerlerde
asl olarak bulundurulur.
Tatbik
at

MADDE 13 (1) Hazrlanan acil durum plannn uygulama admlarnn

dzenli olarak takip
edilebilmesi ve uygulanabilirliinden emin olmak iin iyerlerinde ylda en
az bir defa olmak
zere tatbikat yaplr, denetlenir ve gzden geirilerek gerekli dzeltici ve
nleyici faaliyetler
yaplr. Gerekletirilen tatbikatn tarihi, grlen eksiklikler ve bu eksiklikler
dorultusunda
yaplacak dzenlemeleri ieren tatbikat raporu hazrlanr.

(2) Gerekletirilen tatbikat neticesinde varsa aksayan ynler ve kazanlan

deneyimlere gre
acil durum planlar gzden geirilerek gerekli dzeltmeler yaplr.

(3) Birden fazla iyerinin bulunduu i merkezleri, i hanlarndaki

iyerlerinde tatbikatlar
ynetimin koordinasyonu ile yrtlr.

Acil durum plannn

yenilenmesi

MADDE 14 (1) yerinde, belirlenmi olan acil durumlar

etkileyebilecek veya yeni acil
durumlarn ortaya kmasna neden olacak deiikliklerin meydana gelmesi
halinde etkinin
byklne gre acil durum plan tamamen veya ksmen yenilenir.

(2) Birinci fkrada belirtilen durumlardan bamsz olarak, hazrlanm

olan acil durum
planlar; tehlike snfna gre ok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli
iyerlerinde srasyla en ge
iki, drt ve alt ylda bir yenilenir.

alanlarn bilgilendirilmesi
ve eitim

MADDE 15 (1) Tm alanlar acil durum planlar ile arama, kurtarma ve

tahliye, yangnla
mcadele, ilkyardm konularnda grevlendirilen kiiler hakknda
bilgilendirilir.
(2) e yeni alnan alana, i sal ve gvenlii eitimlerine ilave olarak
acil durum planlar
ile ilgili bilgilendirme yaplr.

(3) Acil durum konularyla ilgili zel olarak grevlendirilenler, yrtecekleri

faaliyetler ile ilgili
zel olarak eitilir. 11 inci maddenin birinci fkras uyarnca grevlendirilen
alanlara,
eitimlerin iyerinde i gvenlii uzman veya iyeri hekimi tarafndan
verilmesi halinde, bu
durum iveren ile eitim verenlerce imzalanarak belgelendirilir.

DRDNC
BLM

eitli ve Son
Hkmler

Asl iveren ve alt iveren ilikisinin bulunduu iyerlerinde acil

durum planlar

MADDE 18 (1) Bir iyerinde bir veya daha fazla alt iveren bulunmas
halinde acil durum
planlarnn hazrlanmas konusunda iyerinin btn iin asl iveren, kendi
alma alan ve
yaptklar iler ile snrl olmak zere alt iverenler sorumludur.

Bir aydan ksa sreli geici ilerde acil

durum planlamas

MADDE 19 (1) Bir aydan ksa sreli ilerde, iyerinin veya yaplacak iin
mahiyeti itibaryla
alanlar dorudan etkilemesi muhtemel acil durumlar iin bu Ynetmelik
kapsamnda
yaplan zel grevlendirmeler iverence yaplr ve alanlar zel grevi
bulunanlar ve acil
durumlar ile ilgili bilgilendirilir.

Acil durum plan

rehberleri

MADDE 20 (1) Kamu kurum ve kurulular, kamu kurumu niteliindeki

meslek kurulular,
ii-iveren ve memur sendikalar ile kamu yararna alan sivil toplum
Mevcut acil durum planlar ve tatbikatlar

GEC MADDE 1 (1) 6331 sayl Kanun gereince ve bu

Ynetmeliin yaym tarihi
ncesinde;

a) Hazrlanm olan acil durum planlar bir yl ierisinde Ynetmelie gre

gzden geirilerek
revize edilir.

b) yerlerinde gerekletirilmi olan tatbikatlar sresince geerli saylr.

Ekip eitimlerinin tamamlanmas

GEC MADDE 2 (1) Bu Ynetmelik kapsamnda kurulacak olan

ekiplerin eitimleri, bu
Ynetmeliin yaym tarihinden itibaren bir yl iinde tamamlanr.

Yrrlk

MADDE 21 (1) Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer.

Yrtme

MADDE 22 (1) Bu Ynetmelik hkmlerini alma ve Sosyal Gvenlik

Bakan yrtr
 MESLEK
HASTALIKLARI
Prof. Dr. Elin YOLDACAN
Prof. Dr. Ferdi TANIR

A. T an m , n emi ve
Epid emi yol ojisi

alan bir kiinin salk sorunlar 3 grupta ele alnabilir.

Bunlardan birincisi genel salk sorunlardr. alan kiiler de toplumun
dier bireyleri gibi toplumdaki genel hastalklara yakalanabilirler. Bu
salk sorunlarnn ortaya kmasnda alma hayatnn, belirli bir ite
alyor olmann zel bir nemi yoktur.

Bir dier grup ise dorudan alma hayatnda karlalan

faktrlerin etkisi ile meydana gelen, belirli bir ie zg olmayan, ancak
baz ilerde alyor olmann bu hastalklarn ortaya kmasnda bir miktar
rol oynayabildii sorunlardr ki bu grupta yer alan salk sorunlarna da ile
ilikili hastalklar ad verilmektedir. Gerekte ile ilikili hastalklar
genellikle kronik ve dejeneratif hastalklardr. Koroner kalp hastal, kronik
bronit, baz kanserler, hipertansiyon, dejeneratif artrit gibi hastalklar bu
grupta yer alr.

nc grup olan Meslek hastalklar, gerekte seyrek olan salk

sorunlardr. Bununla birlikte meslek hastalklar alma hayatna zg
olan ok ciddi sonulanabilen salk sorunlardr. Bunun tesinde meslek
hastalklar iyerinde yaplacak dzenlemelerle korunulabilir olan salk
sorunlardr. Bu yzden i sal almalarnda meslek hastalklar
konusunun zel bir nemi vardr. yeri ortamnda bulunan ve alan
kiinin iini yaparken karlat bu etkenlere bal olarak ortaya kan
hastalklar Meslek hastal olarak bilinir. Meslek hastalklarnda
hastala neden olan etken kiinin alt i yerinde olduu iin bu
hastalklarda yaplan i ile hastalk arasnda nedensel balant vardr.

Meslek hastalklarna, yaplan ile ilgili maruziyetlerin balad ilk

dnemlerden itibaren rastlanmaktadr. Kurun zehirlenmelerine
Yunanllar ve Romallar, Skorbte Cenevizli, Portekiz, spanyol
denizciler, Kmr pnmokonyozuna Romanyallarn ilk mesleki salk
kaytlarnda rastlanr. lk mesleki kanser, ngilterede baca iilerinin is ve
kurumla maruziyeti sonucu testis kanseri olarak tarihe gemitir.

Uluslararas alma rgtnn ( ILO ) 2005 yl verilerine gre bir yl

ierisinde dnyada 2.2 milyon insan i kazas veya meslek hastalklar
nedeniyle hayatn kaybetmektedir. e bal lmlerin bete drd ( 1.7
milyon ) meslek hastal nedeniyle meydana gelmektedir. Yzde onu kalc
veya uzun sreli sakatlklarla sonulanan 160 milyon meslek hastal
vakas bildirilmektedir .

Dnyada i kazas ve meslek hastalklarna bal lmlerin dalm

incelendiinde mesleki kanserler % 32 ile ilk srada yer almakta, onun
hastalk snflarna gre meslek hastalklar verileri elde
edilememektedir. 2006 ylnda sigortal ii says 7.818.642dr ve
saptanan meslek hastal says 574tr. lkeler arasnda deimekle
birlikte, ylda her bin alan iin 412 yeni meslek hastal olgusu
beklenirken; her yz alan iin 2-10 ile ilgili hastalk olgusu
beklenmektedir Daha nce sz ettiimiz gibi, saptayamadmz meslek
hastal says 90.000 dolaylarndadr.

Trkiyede meslek hastalklarnn durumuna baktmzda: En byk

blmn kurun zehirlenmesi ve pnmokonyozlarn tekil ettiini ve
kaytlarda mesleki deri hastalklarnn ve kas-iskelet sistemi
rahatszlklarnn hemen hi bulunmadn grmekteyiz. Trkiyede
meslek hastal saysnn az oluunun nedeninin meslek hastal
olgularnn kaytlardaki skntlar olduu dnlmektedir. rnein 2002
ylnda bildirimi yaplm olan 601 meslek hastal olgusunun 313 tanesi
kmr madencilii, 139 tanesi de nakil aralar imali ikollarnda
grlmtr. Bu durumda btn meslek hastal olgularnn %75,2si bu iki
ikolunda grlm olmaktadr. Oysa lkedeki btn iyerlerinin %2,2si ve
btn alanlarn
%4,1i bu iki ikolunda alan
kiilerdir.

Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanununda (16.06.2006,

No 5510) Meslek hastal tanm u ekilde yer almaktadr Madde 14-
Meslek hastal, sigortalnn alt veya yapt iin niteliinden dolay
tekrarlanan bir sebeple veya iin yrtm artlar yznden urad geici
veya srekli hastalk, bedensel veya ruhsal zrllk halleridir. Tanmdaki
tekrarlanan bir sebeple ifadesinden, Meslek hastalnn meydana
gelmesinde i yeri ortamndaki etken ile ok defa ve uzun sreli bir
etkilenim kastedilmektedir. Yani etken ile bir defa veya ksa sreli
karlama sonucunda deil de ayn etken ile uzun sreli bir temas
durumunda hastaln meydana geleceine iaret edilmektedir. lgili
mevzuatta iki Meslek hastalyla ilgili olarak sre belirlemesi yer
almaktadr. Meslek hastal konusunda bir baka zellik de, kiinin iten
ayrlmasndan sonra ortaya kabilen hastalk durumlardr. Bu gibi
durumlar iin de sre tanmlamas yaplmtr (iverenin ykmllk
sresi) ve bu sre deiik hastalklar iin farkldr. 506 sayl kanuna gre,
tespit edilmi olan hastalklar listesi dnda herhangi bir Meslek hastal
saylp saylmamas zerinde kabilecek uyumazlklar Sosyal Sigortalar
Kurumu Yksek Salk Kurulunca karara balanr.

B. Mesl ek Hast al
n n zel l i kl er i

1. Kiiler ie
girite, fiziksel ve ruhsal
bakmdan salkldr
2. te belirli bir
sre altktan sonra
hastalk ortaya kar
3. yerinde
sala zararl kimyasal,
Etkeni belli Meslek Hastalndan tamamen korunmak mmkndr,
tmyle nlenebilir hastalklardr.

Buna ek olarak, meslek hastalklar ok deiik i kollarnda grlr, ok

deiik semptomlar-
ikayetler olabilir, ok deiik klinik-hastalk
tablolar gsterir.

C. Mesl ek Hast
al T rler i

yerlerinde bulunan farkl etkenlere bal olarak meslek hastalklar

da farkl trlerde olabilir. te yandan etkilenim sonucu ortaya kan
hastalklar birden fazla organ ve sistemlerle ilgili belirti ve bulgularla
seyredebilir. Bu nedenle meslek hastalklarnn snflandrlmasnda ikili bir
yaklam esas alnr; etkene gre snflama ve hastalk tablosunda yer alan
organ ve sistemlere gre snflama yaplr.

ILO nun yapt snflama hem etkenleri hem de etkilenen organlar

kapsamaktadr;

I-Etkenlerin neden olduu MESLEK

HASTALII

-Kimyasal etkenlerle (maden,

gaz-buhar, pestisid)
-Fiziksel etkenlerle (s,
grlt, n, basn, titreim)
-Biyolojik etkenlerin neden
olduu

II-Hedef Organlarda Grlen MESLEK

HASTALII

Solunum sistemi hastalklar

Mesleki deri hastalklar
Mesleki kas-iskelet sistemi
hastalklar

III-Mesleki
Kanserler

IV-
Dier

Etkenlerine Gre Meslek Hastalklar

ncelendiinde;
a) Fiziksel nedenli meslek hastalklar:Bu grupta iyeri ortamnda
bulunan balca fiziksel etkenlere bal olarak geliebilecek meslek
hastalklar yer alr. Sk rnekleri olarak grltye bal iitme kayb, scak
ve souk ortamda alanlarda grlen meslek hastalklar, iyonizen ve
c) Tozlarla meydana gelen meslek hastalklar: En ou solunum sistemi ile
ilgili olmak zere tozlarn yol at eitli hastalklar vardr. Baz tozlar deri
ve mukozalarda irriten etki yapar, bazlar akcierlerde depolanr, fibrotik
reaksiyona neden olarak kronik solunum sistemi hastalklarna yol aar,
bazlar ise kanser gelimesine neden olur. Toz maruziyeti en ok
madencilikte sorundur. Bununla birlikte toprak ve seramik malzeme imali,
demir dkm ileri gibi pek ok alanda toz maruziyeti sz konusu olabilir.
Bu ilerde alanlar inorganik tozlarla karlarlar. te yandan
dokumaclk, tarm ve hayvanclk gibi baz mesleklerde alanlar da bu
ileri srasnda baz organik tozlarla karlarlar. Organik tozlara bal
olarak da baz meslek hastal tablolar tanmlanmtr.

d) Kimyasal nedenli meslek hastalklar: yeri ortam faktrleri olarak

en ok karlalan etkenler kimyasal maddelerdir. eitli ilerde kullanlan
kimyasal maddelerin says binlerle ifade edilecek kadar oktur. Bu
maddelerin hepsi insan sal bakmndan sakncal etki gstermemekle
birlikte, olduka ok sayda kimyasal maddeye bal meslek hastal da
grlmektedir. Sk olarak karlalan rnekleri arasnda kurun, cva gibi
ar metallerle meydana gelen zehirlenmeler, karbonmonoksit, hidrojen
siyanr, kkrt dioksit gibi zehirli ve irriten gazlarn yol at hastalklar,
benzen, toluen, hekzan, trikloretilen vb. solventlerin neden olduu salk
sorunlar, asit ve alkali maddeler, pestisidler, kanserojen maddelerin neden
olduu hastalklar vs. saylabilir. Bu maddelerin bazlar ldrc olabilen
zehirlenme tablolarna yol aabilir, bazlar sinir sistemi belirtileri ve
davran bozukluklar ile seyredebilir veya malign hastalklarn gelimesine
neden olabilir.

e) Ergonomik faktrlere bal meslek hastalklar:alma srasnda sala

uygun olmayan duru ve alma ekilleri, arlk kaldrma ve tama, hzl
alma temposu gibi faktrler de baz salk sorunlarnn nedeni olabilir.

Sosyal Sigorta lemleri Ynetmeliinde ise meslek hastalklar be grup

halinde listelenmitir. Bylelikle meslek hastalklar listesinde be grup
iinde toplam olarak 120 hastalk yer almaktadr(4)
Meslek hastalklar snflamas
yledir;
A grubu:Kimyasal nedenli meslek hastalklar Bu grupta 25 deiik
kimyasal etken grubunda toplam 67 hastalk yer alr.
B grubu: Mesleksel deri hastalklar Bu grupta deri kanseri ve kanser d
deri hastalklar olmak zere 2 hastalk vardr.
C grubu:Pnmokonyozlar ve dier mesleki solunum sistemi hastalklar.Bu grupta

alt tr
etkene bal toplam 9 hastalk
bulunmaktadr.
D grubu: Mesleki bulac hastalklar Bu grupta drt grup etkene bal
toplam 30 hastalk yer almaktadr.
E grubu: Fiziksel nedenli meslek hastalklar Bu grupta yedi grup fiziksel
etkene bal toplam
12 hastalk
vardr.
iyileme etkenle balantnn erken dnemde kesilmesiyle daha hzldr,
salk harcamalar der, etkilenme sresi ksalnca grlen hastalk
(maluliyet) nlenir, iverence denecek tazminatlarn da nne geer.

Meslek hastalklar konusunda ncelikle yaplmas gereken, hastalk

tablosuna doru bir klinik tan konmasdr. Ancak meslek hastalklar
bakmndan yalnzca klinik tan konmas yeterli deildir. Sz konusu
hastaln meslek hastal olarak tanmlanmas iin klinik tannn
yan sra, bu hastaln belirli bir ite alyor olmaktan dolay meydana
geldiinin, yani hastaln meslekle ilikisinin de ortaya konmas gerekir.
Bunun iin ise hastann meslek yksnn renilmesi gereklidir.
Gnmzden 300 yl nce Ramazzini tarafndan iaret edilen alma
yks alnmasnn meslek hastalklar konusunda byk nemi vardr.
Ayrntl meslek yks, hastann halen ya da son olarak yapt iin yan
sra varsa nceki ilerinin de renilmesi anlamna gelir. Hatta ayrntl
alma yks alnrken, hastann iyerinde alt blm, yapt i,
kulland ve alma srasnda karlat maddeler, hatta varsa i d
uralar, alkanlklar veya hobileri nedeniyle olabilecek etkilenmeleri de
renilmelidir. yi bir hastalk yks alnmas, iyi bir mesleki yks
alnmas, tam bir sistemik fizik muayene ve rutin laboratuvar (alan
ve iyeri) tetkikleri yaplarak tan konabilir.

I : yk ve Fizik
Muayene

II : Laboratuvar
incelemeleri

III : yeri ortam

lmleri

I . yk ve Fi zi
k Mu ayen e

Ayrntl alma yksnde u bilgilerin renilmesi

nerilmektedir:

1-Btn ilerin tanmlanmas: Kimi zaman hastalk, kiinin son olarak

almakta olduu ii ile deil, daha nce alt baka bir i ile ilikili
olabilir. Hatta hastalk baladktan sonra kiinin i deitirilmi olabilir. Bu
yzden ayrntl alma yks iin, kiinin son olarak yapt iin
renilmesi yeterli deildir, daha nce alm olduu iler de tarih sras
ile renilmelidir.

2- yeri maruziyetleri: allan iyerinde hastann esas olarak yapt iin

ne olduu ve bu ii yaparken hangi maddelerle temas olduu
sorgulanmaldr.

3- Belirtilerin zaman ilikisi: Hastaln belirtilerinin alma temposu ile

ilikisi de tan bakmndan ynlendirici olabilir.

4. Benzeri yaknmalar olan baka iilerin varl: Bir iyerinde bir iide
5. d etkilenmeler: Meslek hastalklarnda bazen i dndaki
etkilenmelerin de rol olabilir. d etkilenme baka bir ite alma ve
bu ekilde etkilenme olabilecei gibi, baz hobiler ve alkanlklar
nedeniyle de olabilir. Oturulan yer evresinde doal olarak veya
atklar eklinde bulunan baz maddeler de iyerindeki maruziyetlerle
etkileim yapabilir.

Klinik deerlendirmeler olarak fzik muayene de tan bakmndan

nemlidir. Hastalk trne gre deiik olmak zere saptanacak fizik
bulgular tanya yardmcdr. Bunun tesinde klinik deerlendirme olarak
baz fizyolojik deerlendirmeler, endoskopik muayeneler vs de yararldr.
rnein grltye bal iitme kaybnn deerlendirilmesinde odyolojik
muayene ok yararldr. Benzeri ekilde mesleksel akcier hastalklarnda
solunum fonksiyon testleri, hem tan iin hem de hastaln neden olduu
solunum fonksiyon bozukluunun derecesini tayin iin yarar salar.
Fizyolojik deerlendirme rnekleri olarak gereken durumlarda EMG, EKG,
EEG gibi incelemelerden de yararlanlr. Bronkoskopi, sistoskopi gibi baz
endoskopik yntemler de gerektiinde meslek hastalklarnda tan arac
olarak kullanlan yntemler arasndadr.

II. Laboratuvar
incelemeleri

Hastalklarn tansnda bata yk olmak zere klinik deerlendirmeler

esas olmakla birlikte kesin tannn bir laboratuar bulgusuna dayandrlmas
gereklidir. Meslek hastalklarnn tansnda da eitli laboratuar
yntemlerinden yararlanlr. Bu laboratuar yntemleri balca 3 grupta ele
alnabilir:

1. Radyolojik yntemler: Meslek hastalklar incelemesinde radyolojik

yntemler en ok solunum sistemi hastalklar alannda kullanlr. Radyoloji,
mesleksel akcier hastalklarnn tansnda olduu kadar
snflandrlmasnda ve yaygnlnn deerlendirilmesinde de
yararldr. Hastaln niteliine gre kimi zaman CT ve MR tekniklerinden de
yararlanlr. Bir radyolojik yntem olmamakla birlikte ultrason yntemi de
meslek hastalklar tansnda kullanlmaktadr.

2. Biyokimyasal yntemler: Meslek hastalklar iinde en ok grlenler

kimyasal nedenli olanlardr. Bu yzden tan amal olarak
biyokimyasal yntemler ok kullanlr. Bu kapsamdaki yntemlerle
etken maddenin kendisi, metaboliti veya etken maddenin yol at bir
baka kimyasal deiiklik saptanabilir. ncelenen materyal ok defa kan,
idrar gibi vcut svlardr. Bununla birlikte bazen nefeste veya deiik doku
rneklerinde biyokimyasal testler yaplabilir. Baz kimyasallar vcutta
herhangi bir metabolik ileme uramakszn aynen idrarla vs. atlr. Kan
veya idrarda kurun, cva, kadmiyum gibi ar metallerin tayini veya
nefeste benzen tayini etken maddenin saptanmas rnekleridir. 3. Patolojik
incelemeler: ok sk olmamakla birlikte bazen meslek hastalklarnn
tansnda patolojik incelemelerden de yararlanlr. Deri, bbrek, karacier
*yk ve Fizik Muayene ve Laboratuvar Bulgular sonucu
Hastaln Klinik Tans Konur.

III. yeri ortam lmleri ( Meslek ile ilikinin kurulmas)

Meslek hastalklarnn tansnda hastalk tablosuna klinik olarak tan konmasnn

yan sra,
hastaln meslekle olan ilikisinin de ortaya konmas gereklidir. Bunun iin
de hastaln nedeni olan faktrn iyeri ortamnda olduu gsterilmelidir.
in nitelii bakmndan iyerinde hangi tr faktrlerin bulunabilecei
tahmin edilebilir. Ancak bu faktrlerin iyerindeki dzeyinin, izin verilen
snrlarn zerinde olup olmadnn lmlere dayal olarak ortaya konmas
gereklidir. yerinde nceden yaplm i hijyeni almalarna ait raporlar
varsa bu raporlar yararl olabilir. Byle bir deerlendirme nceden
yaplmamsa, hastaln ortaya kmasn izleyen dnemde iyerine
gidilmek suretiyle gerekli lmler yaplmaldr. Sk grlen meslek
hastal trlerine uygun olmak zere iyerlerinde en ok yaplan
deerlendirme rnekleri olarak grlt lm, iyeri havasnda miktar
ve tr bakmndan toz lm, eitli metal ve gazlarn tayini, radyasyon,
termal konfor deerlendirmeleri vb. lm ve deerlendirmeler saylabilir.

*yeri Ortamnda Etkileyen Faktrler Saptanarak( Meslek

ile ilikisi )Klinik Tan ile
Deerlendirilir: Meslek Hastal
Tansn Alr.

Etkilenim-Mar u zi yet sr esi ; zararl etkinin balamasyla hastalk

belirtilerinin kmas iin gereken en az sredir. Ykmllk
sresi(liability period); zararl mesleksel etkinin sona ermesi ile
hastaln ortaya kmasna kadar geebilecek en uzun sre
Hastalklara gre deimekte olup, bulac hastalklarda ykmllk
sresi inkbasyon sresi kadardr.

E. Mesl ek Hast al n
d an K or

un ma Uygulanmas
Gereken

Tedbirler

1.Tbbi korunma

tedbirleri

e giri
muayeneleri
Periyodik
muayeneler
ilerin eitimi
ve uyarlmas

2.Kaynakta kontrol, etkenin sala en az zararl

 RSK
DEERLENDRMES

Prof. Dr. Suphi
URAL
Prof. Dr. Ali
BAYAT

Tehlike: alma ortamndaki veya evredeki herhangi bir

unsurun zarar verme
potansiyelidir.

Risk: Tehlikeden dolay lm, yaralanma veya hastaln meydana gelme

olasl ile meydana
gelen olayn iddetinin bilekesidir (TS 18001).

T eh l i kel er i n T an n mas
u soru tehlikeleri tanmlamamza olanak tanr;
1. Tehlike Kaynaklar nelerdir?
2. Bu tehlikeden kim ya da ne zarar grebilir?
3. Zarar nasl ortaya kabilir?

Tehlike kaynana gre olas riskler

Tehlike Kayna Risk

zolasyonu yetersiz ya da hatal elektrikli bir i ekipmann

Kapal Ortamda kullanan alann
alma Bir tank iinde kaynak yapan alann yangna maruz
kalmas ya da kaynak
gazlarndan zehirlenmesi

Elektrik Enerjisi

elektrik okuna kaplmas

Elle tama Ar ykleri elle tayan alann, kas-iskelet

sistemi hastalklarna
yakalanmas

Grlt Srekli olarak yksek seviyede grltl ilerde

alanlarn kalc iitme
kaybna uramas
Not: Yksek ses iddeti dzeyi 85 dB(A)nn zerindedir.

Oksi-yanc gaz Koruyucusu olmayan bir oksi-yanc gaz sistemi ile alan
iinin kazaya
Risk deerlendirmesi
alma ortam yada evrede var olan tehlikelerden kaynaklanan riskleri,
sistematik bir yolla
ortaya karmak, yok etmek veya kabul edilebilir seviyeye indirmek iin
nitel ve nicel
yntemler kullanlarak yaplan almalardr.

Kabul Edilebilir Risk

Risk deerlendirme ynetmeliinde, Kabul edilebilir risk seviyesi, Yasal
ykmllklere ve
iyerinin nleme politikasna uygun, kayp veya yaralanma
oluturmayacak risk seviyesini
ifade etmektedir.

Gvenlik
in yaplmas ve yrtm srasnda oluan risk ya da risklerin,
tanmlanm bir zaman aral
sresince, kabul edilemez dzeyin dnda kalma yetenei.

Analiz Edilen Risklerin Derecelerine Gre Alnacak nlemlerin

Belirlenmesi

Kabul edilebilir risk (KERD): Alnan nlemleri srdrn,

Dk risk: Basit nlemler alarak ve en az zaman
harcayarak KERD e indirin,
Orta risk: Daha fazla nlem alarak ve zaman harcayarak
KERD e indirin,
Yksek risk: letmenin tm kaynaklarn seferber ederek
KERD e indirin,
Kabul edilemez risk: O blmde ii durdurma dahil tm nlemleri

alarak KERD e indirin.

Sal ve GvenliiRisk Deerlendirmesi ilikisi

Sal ve Gvenliinde hedeflenen, i kazalar ve meslek hastalklarn

ORTADAN
KALDIRMAK veya en azndan KABUL EDLEBLR SEVYELERE DRMEKTR.
Risk
Deerlendirmesi bu hedefe ulamak iin kullanlan bilimsel yntemlerden
birisidir.

Risk Deerlendirmesi Yapma

Nedenleri
a) Mevzuat ynnden
zorunluluk
a) Mevzuat ynnden
zorunluluk

Kanun No.
4857
MADDE 77 verenler iyerlerinde i sal ve gvenliinin salanmas
iin gerekli her trl
nlemi almak, ara ve gereleri noksansz bulundurmak,
vere n
ler :
-iyerinde alnan i sal ve gvenlii nlemlerine uyulup
uyulmadn denetlemek,
-iileri kar karya bulunduklar mesleki riskler, alnmas gerekli tedbirler,
yasal hak ve
sorumluluklar konusunda bilgilendirmek ve gerekli i sal ve gvenlii
eitimini vermek
zorundadrlar.
Madde 78e dayanlarak karlm olan ynetmeliklerde iveren, iyerinde risk

deerlendirmesi
yaplmasndan sorumlu
tutulmutur.

Sal Hizmetlerine likin 161

Sayl Ilo Szlemesi
Madde 5: Her iverenin istihdam ettii iilerin salk ve gvenlii iin
sorumluluu sakl
kalmak kaydyla ve iilerin i sal ve gvenlii konusunda katlmnn
gereklilii gz nne
alnarak, i sal hizmetleri, iletmedeki i risklerine uygun ve
yeterli olacak ekilde
aadaki grevleri kapsayacaktr.
yerlerinde sala zararl risklerin tanmlanmas ve
deerlendirilmesi;

Trkiye Cumhuriyeti
Anayasas
Madde 90: Usulne gre yrrle konulmu milletleraras antlamalar
kanun hkmndedir.

5763 sayl Kanunun 78.maddesi madde bal ile

birlikte deitirilmitir;
Bu Kanuna tabi iyerlerinde SG artlarnn belirlenmesi ve gerekli
nlemlerin alnmas,
iyerlerinde kullanlan ara, gere, makina ve hammaddeler yznden
kabilecek i kazalar
ve meslek hastalklarnn nlenmesi ve zel durumlar sebebiyle korunmas
gereken kiilerin
alma artlarnn dzenlenmesi, ayrca SG mevzuatna uygunluu
-letmenin salk giderleri
azalacak,
-Tazminat giderleri
azalacak,
-Gvenli alma ortamnda verimlilik
artacak,
-alanlarn motivasyonu
artacak,
-alanlar katlm
artacak,
-retimde kalite
ykselecek,
-letme gven ve prestij
kazanacak,
-Pazar pay
ykselecek,
-Ekonomik ynden gl hale
gelecektir.
II-lke
asndan
-alanlardan hastalanan ve i gremez durumuna denlerin
says azalacak,
-Gayri safi milli haslann yaklak %3 kadar kayp azalacak, bu
elde edilen gelir lke
kalknmasnda kullanlacak,
-Salk ve rehabilitasyon harcamalar
azalacak,
-Bir btn olarak toplum salk gstergeleri
iyileecek,
-alma barna katk
salayacak,
-Refah toplumuna dnm
hzlandracak,
-lkemiz uluslar aras alanda prestij
kazanacaktr.

5 Admda Risk Deerlendirme

1. Planlama yaplr
2. Riskler belirlenir ve analiz yaplr
3. Kontrol nlemleri belirlenir
4. Kontrol nlemleri tamamlanr
5. zlemeler ve deerlendirmeler
tekrarlanr

1.Planlama: u anda neredeyiz? Nerede olmak istiyoruz? Oraya nasl

ularz? Yol belirlenir.
Kim/kimler tarafndan, ne kadar srede, hangi yntemlerle yaplacak,
balay ve biti
 *yerinizi i akna uygun olarak hibir noktay atlamadan dolan ve
mantken nelerin
alanlara, rnlere ve i ekipmanlarnza zarar verebileceine bakn.
*ncelikle btn tehlikeleri ve tehlike kaynaklarn byk-kk, nemli-

nemsiz ayrt
etmeden belirleyin ve bir tehlike listesi oluturun.
*Bu i iin ile ilgili herkesin dncelerini dikkate aln. (RSK
DEERLENDRMES EKP
DR)
* kazas ve meslek hastalklar kaytlarn dikkate aln.
*reticilerin talimatlar ve malzeme gvenlik bilgi formlar tehlikelerin
tespit edilmesinde
ve risklerin doru bir ekilde ele alnmasnda yardmc olacaktr.

*Bu admn arzu edilen sonucu iyerinde olan btn tehlikelerin

listelenmesidir

*Bu admda iyerinde kaza ve zarar verme potansiyeli olan her ey

aratrlr
*Neyi nasl arayacanza karar verin
*nceleme almalarna balayacak ekibin aadaki hazrlklar yapmas
faydal olacaktr;
*ncelemede takip edilecek usul ve yntemler belirlenmelidir.
*ncelemede rehber olarak kullanlmak zere kontrol listeleri
hazrlanmaldr.
*ncelemeye katlacak kiiler iyerinin zelliklerine gre dikkatlice
belirlenmelidir.

Tehlike ve risklerin rnekleri

Tehlike Kayna
Risk

Asma kat platform korkuluu yok

Yksekten dme

Seyyar kablolar yerlerde ve kontrolsz

Preste ak kalpla alma yaplyor. El -
Parmak kopmas
Kaynakhanede havalandrma sistemi
-yok
yerinde solvent ieren cila kullanlyor. - Solvent
buharlarndan etkilenme
- Cilann ierii belli deil. -
Buharn parlamas

3 yerde krk fi-priz var -

Elektrik arpmas
Risk deerlendirmesi srecinde;
Neredeyse kayp verecek olaylar (ramak kalma)
Kaypla sonulanmayan olaylar
Allmadk olaylar dikkate alnmaldr.

*Ramak Kalma - Ucuz Atlatma:

Bir eyin olaca kesin olarak bilinir ama henz olmamtr.

nleyici tedbirler burada ok nemlidir.

veren olaylar ve ucuz atlatmalar bilmelidir.

*Riskleri deerlendirirken tehlikenin neden olduu olayn sonular

(iddeti) ve olasl
dikkate alnmaldr.
O l as l k O rtaya kma O l as l
ok Kk
Ylda Bir
Kk
Ayda Bir
Orta
Ayda Bir
Yksek
Haftada Bir
ok Yksek
Her Gn
Sonu

Derecelendirme
ok Hafif Saati Kayb Yok, ilk
Yardm Gerekir Cidd Orta Haf
Hafif i Gn Kayb Yok,
f ilk
Yardm Gerekir
Orta Hafif Yaralanma, Tedavi
Gerekir
5 25 20 15 10 5
Ciddi lm, Ciddi Yaralanma,
Meslek Hastal
ok Ciddi Birden ok lm

Risk Dzeyi-Skoru Tablosu- RSK=

Olaslk X iddet hesab ile
Olaslk Sonu ok
1 5 ok 4 3 2 1
Ciddi
Haff

5 4 3
2 1
 KABUL
EDLEMEZ RSK

DKKATE DEER
RSK

KABUL
EDLEBLR RSK

Tablo 3. Risk
analiz sonularnn
15, 16, 20, 25
eylemleri

SONU
EYLEM
8, 9, 10, 12

KABUL EDLEMEZ RSK Bu risklerle ilgili hemen

alma yapn. i
1, 2, 3, 4, 5, 6
durdurmasrdrmelidir.
nlemleri dahil tm nlemler alnmaldr.

DKKATE DEER RSK Bu risklere mmkn olduu

kadar abuk
mdahale edilmelidir.

KABUL EDLEBLR RSK Acil tedbir

gerektirmeyebilir. Alnan

Risk deerlendirmesinin yaplaca zamanlar

A. e balanmas durumunda
yerinin kurulup retime balamasndan hemen sonra, yada iyerinin
daha nce kurulmu ve risk
analizi ve deerlendirilmesi almalarnn hi yaplmam olmas halinde,

B. Deiiklik durumunda
yerinde, i, yer, el, retim teknolojisi deiiklii, yeni bir tehlikenin ortaya
kmas yada
uygulamalarn gzden geirilmesinde yeni bir durumun tespit edilmi olmas
durumlarndan birinin
gereklemesi halinde,

C. kazas, meslek hastal, olay vb. durumunda

yerinin tamamn yada byk ksmn etkileyebilecek bir kaza, i kazas,

meslek hastal yada olay
3. Kontrol nlemlerinin belirlenmesi
Bu admda risklerin kabul edilebilir dzeye indirilmesi iin gerekli kontrol
tedbirlerine karar
verilir. Kontrol ncelikleri;

1.Temel kural, tehlikenin tamamen ortadan kaldrlmasdr, bu mmkn deilse,

2. Daha az riskli yntem, madde, makine ve tehizat ile ikame

3. alma ynteminin, prosesin veya makine ve tehizatn tekrar tasarm

4. Tehlikenin izole edilmesi-yaltm

Riske maruziyeti dier tedbirlerle ORTADAN TAMAMEN KALDIRILAMIYOR SE;

dari tedbirlerle zme gidilmelidir ya da

Uygun kiisel koruyucu donanm kullanm
salanmaldr. Dikkat: Uyguladnz Yntem Bir Riski nlerken
Baka Bir Tehlikeye Yol Amasn !!!

4. Kontrol nlemleri tamamlanmas

Kontrol tedbirlerinin tamamlanmas u hususlar
ierir;
alma yntemlerinin gelitirilmesi
letiim
Eitim ve retimin salanmas
Denetim
Bakm
5. zlemeler ve deerlendirmeler
tekrarlanmas
Bu admda en azndan u sorularn cevabn
verebilmelisiniz;
*Seilmi kontrol tedbirleri planland gibi
tamamlanm m?
*Seilmi kontrol tedbirleri yerinde tedbirler mi?
*Bu kontrol tedbirleri uygulanm m?
*Bu kontrol tedbirleri doru bir ekilde uygulanm
m?
*Deerlendirdiiniz risklere maruziyet ortadan
kaldrlm veya yeterince azaltlm m?
*Yaptnz deiiklikler amalarnza uygun olarak
sonulanm m?

Kayt ve Dokmantasyon
Kaytlar;
-Konunun salk ve gvenlii hususunda hkm
verilmesi,
-Hukuki srete ispat kolayl,
-Fayda-maliyet analizlerinde veri kolayl,
-Risk deerlendirme almalar iin gerekli
 Risk Analiz Metotlar
-HAZOP (Tehlike ve letilebilme almas Metodolojisi )
-MATRS
-CHECK LST(Kontrol listesi)
-Preliminary Hazard Analysis (PHA; n tehlike analizi)
-Job Safety Analysis (JSA; i gvenlik analizi)
-Preliminary Risk Analysis (PRA; n risk analizi)
-Event Tree Analysis (ETA; olay aac analizi)
-What if..? (Olursa ne olur) veya benzerleri gibi risk analiz
yntemlerinden biri kullanarak
analiz edilmeli ve bu analiz sonularna gre nce hangi risklerin
nlenmesi gerektii
deerlendirilmelidir .

CHECK LST-KONTROL LSTES LE RSK DEERLENDRMES

Bir iyerinde risk deerlendirmesi ile ilgili proses/uygulama be basit

admda tamamlanr.
1. ADIM: Bilgi toplama
2. ADIM: Tehlikelerin belirlenmesi
3. ADIM: Tehlikelerden kaynaklana risklerin deerlendirilmesi-Risk
analiz tablosundaki yerin
Belirlenmesi
4. ADIM: Riski ortadan kaldrmak veya azaltmak iin
uygulamalarn planlanmas,
deerlendirmenin gzden geirilmesi
5. ADIM: Risk deerlendirmenin yazl hale getirilmesi

BRNC ADIM: Bilgi toplamada gerekli bilgiler;

Tehlike kaynaklar tek tek tanmlanmal.
Tanmlanan tehlikelerin potansiyel sonular neler olabilir
belirlenmeli.
stenmeyen sonular iin hangi koruyucu tedbirler alnm
belirlenmeli.
Kazalar, meslek hastalklar ve dier ile ilgili hastalklar bu
tehlikelerin sonular olarak
raporlanm m ?
yeri ile ilgili yasal ykmllkler nelerdir
belirlenmeli.
Bilgi toplama kaynaklar;
yerinde kullanlan ekipmann, malzemelerin

ya da maddelerin teknik verilerinden,

Teknolojik prosedrlerden ve i
rehberlerinden,
yerinde var olan grlt, titreim, gibi etkenlerin ve termal konfor
artlarnn lm
 Bu bilgiler ayn zamanda;
o alma ortamn,
o yerinde yaplan ileri,
o yeri dnda yaplan ileri,
o yerinde etkili olabilecek harici etkenleri (rnein, nc
taraflarca gerekletirilen
grevler, hava koullar) gzlemlenerek de toplanabilir.
KNC ADIM:
yerindeki tehlikelerin belirlenmesi iin kendi apa ve
uralarnzn yan sra GENEL
EKLST den de faydalanabilirsiniz.
Bir tehlikenin varl biliniyorsa GENEL EKLST de belirtilen o
tehlikenin kartndaki
EVET iaretlenir.
Tehlikenin varl tespit edilemiyorsa HAYIR
iaretlenir.
Bir tehlikenin olduundan emin olunmuyorsa;
TEHLKE-ZEL EKLST kullanlabilir. GENEL EKLSTin beinci
stununda gsterilen
tehlike eklistlerde de yoksa Avrupa Ajansnn web sitesinden (http://
hwi.osha.europa.eu)
daha fazla bilgiye ulalabilir.

zel eklist - Ofiste alma

A: yerinizde tehlike var m?
EVET: En azndan bir cevabnz (X) onay iaretli eklinde
X
belirtmiseniz.
Ltfen aadaki listenin tehlikelerin olduu tm durumlar
kapsamadn unutmaynz.

SORU EVET
HAYIR
YER
ORTAMI
yeri zemini (delikler ve engeller
olmakszn) uygun olarak almalarda Salk ve Gven X
baknz;Ekranl Aralarla
lik kaplanm
nlemleri m?
yerinde uygun iklimlendirme (rnein,
ilgili mevzuata ve X
da duvarlar bilgisayar ekrannda yansmalara neden
standartlara
oluyor mu? gre-scaklk, gneten kaynaklanan radyasyon,
nem X X
engellenmesine
ve hava akm) neden oluyor mu?
var m?
ilerin alt alan yeterli mi?

X
allan alandaki klandrma yeterli mi?
Aadaki sektrler iin hazrlanm kontrol listeleri-eklistler aadadr:
1. Ofiste alma
2. naat
3. Araba tamiri
4. Gda ileme
5. Aa ileri
6. Tarm
7. Kk lekli yerst madencilii

NC ADIM:

A. Tanmlanm her bir tehlike iin:

Bir tehlikeden kaynaklanan zararn olaslk ve iddetini dikkate alarak
riskin kk, orta ya da
yksek olduuna karar verilir.
Bu karar verebilmek iin aadaki tablo kullanlabilir.

OLASILIKLAR
ok seyrek: Bir iinin mesleki kariyeri boyunca gereklemeyebilir.
Orta sklkta: Bir iinin mesleki kariyeri boyunca sadece birka kez
gerekleebilir.
ok sk: Bir iinin mesleki kariyeri boyunca defalarca gerekleebilir.

DDETLER
Kk apta yaralanma: Uzun sreli rahatszlk vermeyen kazalar ve
hastalklar (rnein,
kk izikler, gz tahrileri, ba arlar vb. gibi).
Orta apta yaralanma: gn kayb ile sonulanan kazalar ve
hastalklar (rnein,
yaralanmalar, basit krklar, incinmeler, vcudun bir blmnde ikinci
derece yanklar, cilt
alerjileri vb. gibi).
Byk zarar: Ar ve kalc rahatszlklara neden olan kazalar ve
hastalklar (rnein; lmler,
amptasyon-kesilmeler, uzuv kaypl krklar, kanser, vcudun byk bir
blmnde ikinci ya
da nc derece yanklar, vb. gibi).
 B. Bir tehlikeden kaynaklanan riskin kabul edilebilir ya da kabul edilemez
olduuna karar
verme:
Genelde; Yksek risk kabul
edilemez,
Dk ve orta risk kabul
edilebilir.
Eer risk ilgili yasal gereklerle

badamyorsa o risk kabul

edilemez.
Unutmaynz: Risk deerlendirmenizi iilerinizin aktif katlm ile
gerekletirmelisiniz. Riskin
kabul edilebilirliine karar verdiiniz zaman, deerlendirmenizin
ynetiminde iilerinizin
cinsiyet, ya ve salklarn dikkate almay unutmaynz.

DRDNC ADIM:
Bir tehlikeden kaynaklanan riskin ortadan kaldrlmas ya da en aza
indirilmesi iin eylemlerin
planlanmas:
Riskin yksek ve kabul edilemez bir dzeyde olduu deerlendirilmise,
lknce bunun azaltlmas ynnde eylemler gerekletirilir.
Risk orta dzeyde ve kabul edilebilir olarak deerlendirilmise,
eylemlerin riskin bu
dzeyin altna drlmesi ynnde planlanmas tavsiye edilir.
Risk dk dzeyde ve kabul edilebilir olarak deerlendirilmise,
riskin bu dzeyde
kalmasnn salanmas gereklidir.
Koruyucu ve nleyici tedbirler u ncelikler sralamasna
dikkat edilerek
uygulanmaldr:
Tehlikenin/riskin ortadan kaldrlmas,
Tehlikenin/riskin idari dzenlemelerle en aza indirilmesi,
Tehlikenin/riskin toplu koruma nlemleri ile en aza
indirmesi,
Tehlikenin/riskin uygun kiisel koruyucu donanm ile en aza
indirilmesi.

BENC ADIM:
Risk deerlendirmesinin yazl hale getirilmesidir. RSK DEERLENDRME
FORMU kullanlarak
risk deerlendirmesi, her bir iyeri iin yazl hale getirilebilir. ncelikle temel
bilgiler (Risk
deerlendirmesinin yapld iyerinin ad ve adresi, iyerinde alan
kiilerin adlar,
deerlendirme tarihi ve deerlendirmeyi yapan kiilerin adlar) kaydedilir.
*RSK DEERLENDRME FORMUnun 2. stununda yer alan blme, belirlenen
tehlikeleri
(GENEL EKLSTte EVET denilenler) kaydedilir.

*Belirlenen her bir tehlike iin; 3. stuna bir tehlikeden kaynaklanan

riskin azaltlmas iin
uygulanacak koruyucu/nleyici tedbirler kaydedilir.

*Risk deerlendirme sonular (rnein, yksek/kabul edilemez) 4.

stuna kaydedilir.

*5. stuna da riskin azaltlmas iin planlanan eylemler kaydedilir.

*Sonu olarak bir iyeri iin RSK DEERLENDRME RAPORU kapak, bir sonraki
slaytlarda verilen liste
halinde hazrlanan sayfa ayrca, bu sayfaya ilave olarak risk deerlendirmesine
belirlenen ve varlan
sonularn yorumlarn ieren sonu kanat blmnn yazld sahifeden oluan
bir rapor hazrlanm
olur. Bu raporun yrrl iin de rapor iveren veya iveren vekiline yaz
ile verilir veya
gnderilir.

MATRS YNTEM

Takm Tezghnda Risk Deerlendirmesi

Bu makinelerde i kazas sonucu olduka fazla sayda yaralanma ve uzuv

kayb olmaktadr.

1) TEMEL
VERLER

A) Tanmlar

Tala: Metal, ahap, petrol esasl teflon, vb. malzemelere istenilen

ekli verebilmek iin
zerlerinden kaldrlan, kesilen ya da soyulan paral ya da srekli
paracklardr.

Koruyucu: Makinelerin transmisyon dzenlerinde, hareketli

paralarnda ve operasyon
noktalarnda kullanlan koruma dzeni ile gvenli olmayan
durumlarda kullanlacak
durdurma sisteminin btndr.

Transmisyon dzeni: G aktaran miller, volanlar, kasnaklar,

kaylar, bilyeler, kranklar,
kavramalar, dili dzenleri, zincir ve dilisi gibi elemanlardr.

Operasyon noktas: Makine ve tezghta tala kaldran, ekillendiren,

C) Faaliyetin Tantm

Tezgah bir seramik fabrikasnn, 350 m2 oturum alan ve 4.50 m. tavan

ykseklii olan
takmhanesinde imalat ve yedek para retimi ilerinde kullanlmaktadr.
Yaplan ilemler
tornalama, di ama, delik delme gibi ilerdir. Tezgh vardiya halinde
almakta ve
toplam drt operatr tarafndan kullanlmaktadr. Operatrlerden birisi
ustalk belgesi sahibi
dier meslek lisesi mezunudur.
D) alma evresinin ncelenmesi

inde 12 adet tezgahn bulunduu bir atlyedir. Atlye iinde kaynak ve

tabanca boya ileri
de yaplmaktadr. Atlyedeki i yk dzenlidir. Atlyenin genel
aydnlatmas yeterli deildir.
Duvarlarn badana ve boyas ypranp kirlenmitir. Yemek ve ara
dinlenmesi dzenlidir. yeri
ulam imknlar yeterlidir.

E) Operatr ve alanlar

Takmhanede bir posta ba ve 16 ii almaktadr. Atlyede vardiya

allmakta gndz
vardiyasnda 10 ii, gece vardiyalarnda 3er ii bulunmaktadr. Atlye
dier blmlerden
ayrlm durumdadr. Ancak buraya herkes rahatlkla girip kmaktadr.
Operatrlerin kdem
durumu 1 ile 15 yl arasnda olup ortalama kdem 3 yl civarndadr. i
sirklasyonu (ie-giri
klar) orta seviyededir.

2) EMNYETL ALIMA
KOULLARI

Mevzuatn ncelenmesi

yerlerindeki Makinelerde ve
Tezgahlarda Alnacak
Gvenlik Tedbirleri

Madde 170 - Torna ve benzeri tezgahlar ile yaplan almalarda,

aadaki tedbirler
alnacaktr:

1) Tezgahlarn operasyon noktalar, koruyucu iine alnacaktr.

2) ilerin elle fren yapmalar nlenecektir.

3) Tezgahlarda tala frlamalarna kar gerekli tedbirler alnacaktr.

4) ubuk malzemeler, uygun koruyucu iine alnacaktr.

5) Aa tornalarnda, para frlamasna kar, tedbir alnacaktr.

3) TEHLKELERN BELRLENMES

1. Operatrlerin 4nnde en az 4-5 defa gzne apak kat,

2. Bir tanesinin zmpara yaparken iaret parman kaybettii,

6. eitli iler yapld gerekesi ile siper kullanlmad,

7. in zellii itibar ile ok fazla lmn yaplmakta olduu,

8. Uzun para ilerken veya keserken fener mili uundan malzemenin tat,

9.Tala sramalarna kar paravann bulunmad, tespit edilmitir.

4) TEHLKE VE RSK ANALZ

5) RSK DEERLENDRMES

Kaynak lerinde Risk Ynetimi Vaka

 YERLERNE AT ZEL
RSKLER
Prof. Dr. Suphi URAL
Do. Dr. Ozan ENKAL

TANIMLAR

Risk szcnn kkeni ya Arapa rzk/rzk ya da Latince riziko

(risicum)
szcklerinden kmtr (Ansell, 1992)
Trk Dil Kurumu Szlnde risk Zarara urama
tehlikesi olarak
tanmlanmaktadr.
Amerikan Gvenlik Mhendisleri Derneinin yapt
tanmlamaya gre risk Bir
etkinlik veya durumun yaratabilecei tehlike olaslklarnn ve
bunlarn
dourabilecei sonularn birlikte irdelenmesinden ortaya kan
deerlendirmedir.

Tehlike: yerinde var olan ya da dardan gelebilecek, alan veya

iyerini
etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli (Ynetmelik)

Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayp, yaralanma ya da baka zararl

sonu meydana
gelme ihtimali (Ynetmelik)
 Tehlike Kayna
Tehlikeli Durumlar
Tehlikeli Davranlar
RSKLER

Tehlikelerin Tannmas

u soru tehlikeleri tanmlamamza

olanak tanr;

Tehlike Kaynaklar nelerdir

Bu tehlikeden kim yada ne zarar

grebilir?
Zarar nasl ortaya kabilir?

T eh l i ke K ayn a
 Tehlikeler

Grlt

Yap hasarlar,

itme kayb,

Psikolojik Etkiler

Flora ve Fauna zerindeki olumsuz etkiler

Titreim

Yap hasarlar,

Heyelan,

Psikolojik Etkiler

Flora ve Fauna zerindeki olumsuz etkiler

Toz

Makine hasarlar,

Meslek hastalklar,

lm,

Flora ve Fauna zerindeki olumsuz etkiler

Tehlike Risk

Kapal Ortamda alma Bir tank iinde kaynak yapan alann

yangna maruz kalmas
ya da kaynak gazlarndan zehirlenmesi

Elektrik Enerjisi zolasyonu yetersiz ya da hatal

elektrikli bir i ekipmann
kullanan alann elektrik okuna kaplmas

Elle tama Ar ykleri elle tayan alann, kas-iskelet

sistemi
hastalklarna yakalanmas
 Grlt Srekli olarak yksek seviyede grltl ilerde
alanlarn kalc
iitme kaybna uramas

Not: Yksek ses iddeti dzeyi 85 dB(A)nn zerindedir.

Makina Koruyucusu olmayan bir oksi-yanc gaz sistemi

ile alan iinin
kazaya uramas

Ykseklik Kiinin yksekten dmesi

Malzeme dmesi

zel Riskler

Kapal alanlar
Gazlar ve Tozlar
Tehlikeli Atklar

Kapal Alanlarda almalarda Sal ve Gvenlii

Kapal Alan

Bir kiinin iine girebilecei ve alma yapabilecei byklkte

Giri ve k iin kstl yeri olan

Doal havalandrmas iyi olmayan

Srekli alma iin tasarm yaplmam yer.

Kapal ve Dar Alan rnekleri

Kazan, degazr, frn

Boru hatt, ukur, pompa istasyonu
Reaksiyon veya proses kaplar,
Septik tank,
Silo, depo tanklar, mavnalar
Kanalizasyon, yardmc tesis tonoz ve bodrum katlar, menhol
Hendek, sarnlar
 Havalandrma Sorunu

eri ve dar hava dolamnn az olduu koullar dardaki

atmosfer artlarndan
daha g bir ortam yaratrlar.

eriye ldrc gazlar kaabilir.

Organik maddeler bozunabilir.

Paslanma vb kimyasal reaksiyonlar sonucu ortamdaki oksijen az

olabilir.

a) Havalandrma

ncelikli olarak problemler zlmelidir

Kapal sahada dzeltmek istediiniz tehlikeler hakknda haberdar

olunmaldr

eri salanacak temiz hava gvenli bir ortamdan ekilmelidir

Kapal saha iindeki malzeme zararl seviyede bulunursa mutlaka

havalandrlmal ve
giri ncesi ortadan kaldrlmaldr

Dardan temiz hava verilerek ierideki malzeme karlr veya

seyreltilir ve oksijen
salanmaldr.

b) Patlama ve yangn

Kapal alanlardaki gazlar ve bu gazlarn karmlar baz zamanlarda

tehlikeli durumlar
oluturabilir. Bu da bir yangna veya patlamaya neden olabilir.
Patlamann olabilmesi iin e gereklidir:

Oksijen

Hava ile karlk yeterli konsantrasyonda patlayc madde

Tutumaya neden olacak kaynak (scaklk art, kvlcmlanma vs.)

Yangn ve patlamadan korunma

Kapal alanlara bal baca veya havalandrma sistemi dzenli olarak kontrol
edilmelidi
r,

Kapal
alanlarda
sigara,
kibrit,
akmak gibi
tehlike
unsurlar
bulunmamal
dr.

Herhangi
bir tehlike
annda
ortama
uygun
aletler hazr
olmaldr.

k
kaps rahat
ve gvenli
olmaldr.

Parlayc
Atmosfer

Kritik
Etkenler:

Hava/gaz karmlar patlamaya

neden olabilir.

Tipik tututurma kaynaklar:

Kvlcm veya elektrikli bir

alet

Kaynak/kesme ilemleri
 c)
Aydnlatm
a

yi bir
aydnlat
mann
alanlar
zerindek
i olumlu
etkisi
yle
zetleneb
ilir:

yi bir aydnlatma grme keskinliini(gzn ayrt edebilirliini)

artrr.Baklan eya
daha iyi grlr.

Oksijen
htiyac

Kapal sahann iindeyken oksijen solunumu nedeniyle ortamdaki karbon

dioksit miktar
artacaktr. Oksijen %19dan aaya dtnde ortam iin oksijen
eksikliinden sz
edilir. Bu eksiklik de kapal saha iindekileri bilin kayb ve
lm riski ile
karlatracaktr.

Oksijenin az olduu
ortamlarda;

%12-14 Solunum
says artar. Zayf
dnme ve
deerlendirme
geliir.

%10-12 Solunum
says artar. Dudaklar
mavileir.

%8-10 Baygnlk.
Bulant, Kusma.
Bilin kayb.

%6-8 8 dakika -
lm, 6 dakika - %50
lm. 4-5 dakika
kurtarma mmkn
d) alma
sistemi

Kapal ve dar alanlarda alma izni alndktan sonra ortam artlarna

gre uygun olan
lmler ve tespitler yaplmaldr. Bu tespitler sahann almaya
uygunluunu aklar.
lmlere dayanlarak yaplacak ilerin taslak ve uygulama aamalar
ele alnabilir.

Yetkilendirme ve izin sistemi

Tm alanlar kapal sahaya giriin, geerli bir izin olmadan yasak

olduu konusunda
bilgilendirilmelidir.

zin belgesi zerinde giri izni verilen kiiler isimlerini yazmaldr.

zni, yetkilendirilmi yneticiler vermelidir.

-Departman
yneticileri

-
Mdrle
r

-
efle
r

-
Ustala
r

Kapal
sahada
alm
a izni

Kapal
sahaya
giri
Kap al
Sah a
Giri
zn i
ile
balar.
 Kilitleme/ Kart Asma

Kap al Saha Giri z n i

Gerekler

Topraklama evet hayr

Kilitleme/Kart Asma evet hayr

Gerekli kar nlemler ayn zamanda tanabilir aletlerdeki topraklamadan

kaynaklanabilecek

elektriksel oklarn nlenmesini de kapsamaldr.

Kapal sahada ve yaknndaki ekipmanlarda da kilitleme kart asma

ekipman gerekebilir.

Gz
c

Kapal sahaya giren kiiyi gzleyecek ve kapal sahann dnda bekleyecek

olan ve
gerektiinde kapal alana giren kiinin dar kmasna yardmc olmak
zere, acil yardm
aracak olan eleman.

Gvenlii
Sorumlusu

Tehlikeleri deerlendiren, gereken ekipmanlar belirleyip Kapal

Sahaya Giri znini
yaymlayan kiidir.

Gzleme /
Kurtarma

Kapal
sahada
lenlerin
%50sinin
kurtarclarda
n olabilecei
bilinmeli.

Acil durum
ekipman ve
Kiisel
Koruyucu
Gerekler

Gz korumas

evet hayr

Solunum korumas

evet hayr

Srekli Havalandrma

evet hayr

Vcut korumas

evet hayr

El korumas

evet hayr

Ayak korumas

evet hayr

Gz ve kafa yaralanmalar her zaman bir potansiyel olduundan

gzlkler ve baret mutlaka
kullanlmaldr. lave olarak respiratr, emniyet ayakkabs, eldiven ve
dier kkd olabilir.

Kurtarma ve Gvenlik Ekipmanlar

Normal bir gvenli bir giri veya k, ve acil kurtarma iin

yntemler oluturulmaldr.
Sklkla vinli ayak, hayat ipi ve tm vcut koruyucu acil kurtarma
ilerinde
kullanlmaktadr. Merdivenler basit ilerde giri ve k iin
kullanlabilir..

Merakl tipleri ve o sahadan sadece gei yapanlar korumak zere

bariyer konulmaldr.

Delikler ve aklklar allmad koullarda kapal tutulmaldr.

Hava maskeleri

Tehlikeli malzemenin konsantrasyonu zararl seviyede kalacak olursa,

gvenli hava tedariki
iin maske kullanlmas gerekebilir.

kaz Levhalar

kaz levhalar yayalarn grebilecei ekilde yerletirilmeli. kaz

levhalar tehlikeyi
 LETM
TEKNKLER
Prof. Dr. Elin
YOLDACAN
Do. Dr. Ozan
ENKAL

LETM
Duygu, dnce ya da bilgilerin akla gelebilecek her trl yolla bakalarna
aktarlmasdr.
*ki insan birbirinin farkna vard anda balar
*Kiilerin syledii /sylemedii, yapt /yapmad her eyin anlam vardr.

Etkili iletiimin amalar

Kendimizi doru ifade etmek
Karmzdakini doru anlamak
Anlamak ve anlalmak

Szl letiim
Sesin tonu, vurgusu ve ykseklii iyi ayarlanmaldr
Gl bir girile balanmaldr
Konular arasnda yumuak gei olmaldr
Ak, net, anlalabilir szckler kullanlmaldr
Olumlu ynde, uygun dozda mizah yaplmaldr
Belli szck veya ifadeleri tekrardan kanlmaldr.

Szsz letiim
Beden dili
Yz ifadeleri gler yz, gz temas
Jestler, mimikler
Hevesli, cokulu grnmek
Kyafet
Oda iinde dolamak
Dikkat ekici hareketlerden kanmak
Yapay engellere dikkat etmek

letiimde;
Beden dili % 55
Ses tonu % 38
Szler % 7 etkilidir.

Dil ile iletiim

nsanlarn karlkl konumalar dille iletiimdir
Kiilerin ne syledikleri nemlidir...
Nasl syledikleri daha da nemlidir!
 Beden Dili

Beden Dilinin eleri

Beden Duruu
Mimikler
Jestler
Gz Temas
Ban Kullanm
Ayaklarn Kullanm
Mesafe
Oturmak in Seilen Yer
Oturma Biimi
Giysi ve taklar
D grnm

Mimikler

Evrensel yz ifadeleri

Mutluluk Korku fke

Hayret

znt Tiksinti
Mesafe

EMPAT

Empati (eduyum) (duygudalk)

Yunanca "En-" ( i, iine, iinde) ve "-patheia" (duygu, ac, hissetme,
alglama)
anlamndad
r,
Ayn
duygular
hissetmedir.

Empati
Uygulamalar

Dinlemeye
gerekten
istekli olunuz
lgili
olunuz
Acele
etmeyiniz
Soru
sorunuz

Dinlediinizi
beden diliyle
belli ediniz

Tartmaya
deil,
anlamaya
alnz
nce
dinleyiniz,
sonra
konuunuz.
KAYNAKLAR

1. 6331- Sal ve Gvenlii Kanunu, 30.06.2012 tarih ve 28339 sayl

Resmi Gazete
2. Sal ve Gvenlii Hizmetleri Ynetmelii, 29.12.2012 tarih ve 28512 sayl
Resmi Gazete
3. Sal ve Gvenlii Kurullar Hakknda Ynetmelik, 18.01.2013 tarih ve
28532 R.G.
4. alanlarn Sal ve Gvenlii Eitimlerinin Usul ve Esaslar Hakknda
Ynetmelik-
15.05.2013, 28648 R.G.
5. yerlerinde Acil Durumlar Hakknda Ynetmelik-18.06.2013, 28681 R.G.
6. Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu 16.06.2006, No 5510.
7. Sosyal Sigorta lemleri Ynetmelii, 12 Mays 2010 R.G.No: 27579.
8. Bilir N, Yldz AN. Sal ve Gvenlii. Ankara, Hacettepe niv. Yaynlar;
2004.

9. Kanserojen veya Mutajen Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik

nlemleri
Hakknda Ynetmelik, 06.08.2013 tarih ve 28730 sayl Resmi Gazete

10. Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda

Ynetmelik,
12.08.2013 tarih ve 28733 sayl Resmi Gazete

11. Hijyeni lm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakknda

Ynetmelik,
20.08.2013 tarih ve 28741 sayl Resmi Gazete
12. SGB-SGGM. Meslek Hastalklar Rehberi. Berk M, Onal B, Gven R. Ankara,
2011
13. SGB-SGGM. alma Yaamnda Salk Gzetimi Rehberi. Ankara, 2011
14. Gven, R, Editr: zyardmc. Mesleksel Hastalklar Kitab, Blm I,
Mesleksel
Hastalklarna, Uluda n. Basmevi, Bursa, 2007.
15. SGB-SGGM. 5 Admda Risk Deerlendirmesi. Ankara, 2007.

16. Sal ve Gvenlii Risk Deerlendirmesi Ynetmelii, 29.12.2012 tarih

ve 28512
sayl Resmi Gazete.

17. Anda M. Risk Deperlendirme Rehberi. stanbul, 2010.

18. Risk assessment. https://osha.europa.eu/en/topics/riskassessment
19. Pease A. Body Language-Beden Dili. Rota Yaynlar, stanbul, 1997.
20. Kak E. maj-letiim ve Beden dili. Hayat Yaynlar, stanbul, 2006.
21. McKay M, Davis M. letiim Becerileri, Brooker's Professional English,