Jominy (Utan Su Verme) Deneyi

eliklerin sertleebilme kabiliyetini belirlemede kullanlan standart yntemlerden

birisi Jominy (utan su verme) deneyidir. 25 mm apnda ve 100 mm boyunda
zellii belirlenecek elikten hazrlanm silindirik bir deney numunesi ekilde
grlmektedir.
gerekletirilir.

(not: eliin bileimi yan sra, parann kazand sertliin ieri doru deiimini
etkileyebilecek boyut, ekil ve su verme ilemi gibi, tm dier faktrler bu deneyde sabittir )
Su verilen ucu en hzl ekilde souduu iin, burada
neredeyse % 100 martenzit dnm salanabilir ve sertlik de
en yksek deerini alr. Souma hznn azalmasyla, karbon
yaynmas iin daha fazla zaman salanr.

Yumuak perlitin i yapdaki oran, souma hz azaldka veya

su verme yzeyinden uzaklatka artar. Bu, doal olarak
sertliin daha da dmesine neden olur
 Su verme atlaklarnn oluumu Genlem
Martenzi e Martenzi Su
t t verme
atla

Martenz

Martenz
Gerilm
Gerilm

it

e
e

it
Scak Su Su Su
verilmi verilmi verilmi
2003 Brooks/Cole, a division of Thomson Learning, Inc. Thomson Learning is a trademark used herein under license.

Su verme srasnda oluan artk gerilmelerin yol at su

verme atlaklar. ekilde ostenitin, martenzite dnrken
gelien gerilmeler ematik olarak gsterilmitir.
 Dk alaml
elikler iin
olduu
unutulmamaldr
.
DEMR ESASLI ALAIMLAR
Dkme Demirler
Kr dkme demirlerin kimyasal bileimlerindeki karbon
oran arlka % 2,5 ile % 4 ve silisyum oran da % 1 ile % 3
arasnda deiir.
Bu tr dkme demirlerde grafit lameller kuru yaprak
eklinde ferrit veya perlit matris faz iine gml halde
bulunur.
Ferritik bir matris iinde, lamelli grafit ieren kr dkme
demire ait mikroyap fotoraf ekil 11.3ada gsterilmitir.
Grafit lamellerinin krlmas sonrasnda kr dkme demirin
krk yzeylerinde oluturduu kr (gri) renkli grnm
nedeniyle, bu tr dkme demirlere kr dkme demir ad
verilmitir. DDL eklinde, rn: DDL 35 ekme dayanm 35
kgf/mm2
Kresel (Sfero) Dkme Demir
Dkm ncesinde, dkme demire kk oranlarda yaplan
magnezyum ve/veya seryum elementi ilavesi ok farkl
mikroyaplar ile buna bal olarak da farkl mekanik
zelliklerin elde edilmesine yol aar. Grafit oluumu bu tr
dkme demirlerde de sz konusudur, ancak oluan grafit
lamelli grnm yerine kresel grnme sahiptir. Bu
ekilde elde edilen malzemeler, kresel veya sfero
dkme demir olarak tanmlanr ve bu malzemenin i
yapsna ait tipik bir grnt ekil 11.3bde verilmitir.
rnein ferritik kresel dkme demirin ekme dayanm 380
Beyaz Dkme Demir ve Temper Dkme
Demir
Bileimlerinde arlka % 1den daha az silisyum
ieren dkme demirler ve yksek souma
hzlarnda ekil 11.5te gsterildii gibi, karbon
grafit halinde ayramaz ve oluan sementitin
iinde kalr. Bu ekildeki bir i yapya sahip
dkme demir beyaz renkli krk yzeyleri
oluturduundan, bu malzemelere beyaz dkme
demir ad verilmitir. DDB eklinde gsterilir.

Beyaz dkme demirin 800 ile 900C arasndaki

bir scakla stlmas ve bu scaklkta ntr
(oksitlemeyen) atmosfer koullarnda uzun
sreyle tavlanmas neticesinde grafit,
sementitten ayrarak patlam msr
grnmndeki temper grafitlerini oluturur.
Son olarak KGDD eklinde gsterilen kompakt
grafitli dkme demirlerdir. Kr, temper ve
kresel dkme demirler farkl ekillerde
sementitten ayrm grafit paralarn ierir ve bu
durum kimyasal bileimde bulunan silisyum
elementinin katksyla gerekleir. Silisyum
elementi dkme demirlerde arlka % 1,7 ile 3
aralnda, karbon ise % 3,1 ile 4 arasnda yer alr.
Grafitlerin kurtuk (vermikler) eklinde bulunmas
dikkat ekicidir. Bu grnt kr dkme demirin
yaps ile kresel dkme demirin yaps arasndaki
bir durumu gsterir.
Grafitlerinin sahip olduu bu zellik nedeniyle,
kompakt grafitli dkme demirlerin dayanm,
zellikle de yorulma dayanm asndan
performanslar daha iyidir.
 Titreimi snmleme etkisine
sahiptir.
Kuru srtnme artlarnda yalayc
zellii vardr.
Talal ilenmesi uygundur.
Dkm kabiliyeti (sv halde, yksek
karbon ierii nedeniyle akkanl)
yksektir
Ergime scakl, elie gre dk