BI 4: MAY IN NG B

1. KHAI NIM CHUNG

a) inh nghia

Tc quay rto n bng tc t trng n1. Gm co hai cun dy, dy qun

stato ni vi li in co tn s f, dy qun rto c kich thich bng dong mt
chiu.

b) Phn loai
Rto cc n
- Phn loai theo kt cu
Rto cc li
- Phn loai theo chc nng

+ may phat in ng b: c nng thanh in nng.

+ ng c in ng b: in nng thanh c nng.

+ may bu ng b: phat ra cng sut khang nng cao cos va n inh ap.
 2. CU TAO MAY IN NG B Dy qun kich t (dy qun phn cam)
hoc nam chm
a. STATO vinh cu

Loi thep stato

Stato
Dy qun stato (dy
qun phn ng)

Loi thep stato

Loi thep rto

Dy qun stato (dy qun phn ng)

b. RTO
Rto cc n: lam bng thep hp kim, c ren thanh khi hinh tru, sau o gia cng
va phay ranh t dy qun kich t. mt cc t
+ it i cc
+ tc cao

+ ng kinh nho
+ rto dai dy qun
kich t
 cc t dy qun
Rto cc li
kich t
+ nhiu i cc

+ tc thp

+ ng kinh ln

+ chiu dai rto ngn

Hai u dy qun kich t lun trong truc va ni vi 2 vanh
trt t u truc ni vi ngun in bn ngoai qua chi
than c gop.

3. NGUYN LY LAM VIC CUA MAY PHAT IN NG B

Cho dong in kich t vao dy

qun kich t tao ra t
trng rto. Khi quay rto
bng ng c s cp, t Nguyn ly may
trng rto se ct t trng phat in ng
stato, va cam ng bn stato b
sc in ng xoay chiu hinh
sin:
- Sc in ng cam ng xoay chiu hinh sin:

E0 4,44. f .W1.kdq1. 0 (3.1)

E0 = sc in ng pha
W1 = s vong dy qun 1 pha
kdq1 = h s dy qun

0 = t thng cc t rto Nguyn ly may phat in ng b

- Nu rto co p i cc, khi rto quay mt vong, sc in ng phn ng se bin

thin p chu ky. Do o tn s sc in ng la:
p.n
f (3.2)
60
- Dy qun ba pha co truc lch goc 120o trong khng gian, nn sc in ng
cac pha lch 120o v thi gian. Dy qun cac pha ni vi tai, se co dong in
pha, dong in ba pha tao nn t trng quay vi tc :
60 f
n1 n may in ng b
p
4. PHAN NG PHN NG CUA MAY IN NG B

a. Trng hp tai thun tr b. Trng hp tai thun cam

Sc in ng
Dong in tai cam ng

T thng cc t

Phan ng phn ng ngang truc Phan ng phn ng doc truc kh t

c. Trng hp tai thun dung d. Trng hp tai bt ky

Tac dung cua t

trng phn ng ln
t trng cc t goi
la phan ng phn
ng

Phan ng phn ng doc truc tr t tr t hoc kh t

5. M HINH TOAN HOC MAY IN NG B

1. Ch may phat in
a) Phng trinh cn bng ap may phat in ng b cc li
T trng chinh diq (5.1)
Euq Luq . j.Luq .I q jI q X uq
ngang truc, doc dt
truc tao nn cac did
Eud Lud . j.Lud .I d jI d X ud (5.2)
sc in ng:
dt
Xq, Xd la in khang phan ng phn ng ngang truc, doc truc

Sc in ng c trng bi in khang tan

E t jIX t j Id Xt j Iq Xt (5.3)

Phng trinh cn bng ap:

U E 0 j Id Xd j Iq Xq j Id Xt j Iq Xt Ir
E 0 j Id ( Xd Xt ) j Iq ( Xq Xt ) Ir

U E 0 j Id Xd j Iq Xq Ir (5.4)

Xd Xd Xt : in khang ng b doc truc

Xq Xq Xt : in khang ng b ngang truc
in ap ri trn dy qun phn ng
(5.5)
U E 0 j Id Xd j Iq Xq

Cc li

Gian vect in ap
b) Phng trinh cn bng ap may phat in ng b cc n

Thay Xd Xq Xb vao (5.5) ta c

U E 0 j (Id Iq ) Xb

U E 0 j IXb (5.6)

2. Ch ng c in

Bin i in nng thanh c nng.

Cc n
Vi ng c ng b thng co dang cc li nn

U E 0 j Id Xd j Iq Xq Ir

r 0 U E 0 j Id Xd j Iq Xq

Vi ng c ng b cc n:
6. CNG SUT IN T CUA MAY PHAT IN NG B CC LI
a. Cng sut tac dung
Cng sut tac dung cua may phat cung cp cho tai
P mUI cos (6.1)
U , I la in ap pha va dong in pha
m la s pha

thay vao (6.1)
P mUI cos( ) mUI cos cos mUI sin sin (6.2)
vi I . cos I q va I . sin I d

ma U .sin E U . cos
Iq va Id
Xq Xd
Khng phu thuc
th I d va I q vao phng trinh (6.2) ta c vao kich t, xut
hin do
U . sin E U . cos
Do dong Pt mU . cos mU 0 . sin Xd Xq
in kich Xq Xd
t tao ra
E0 U2 1 1 (6.3)
Pt mU .sin m ( ). sin2
Xd 2 Xq Xd
nu Xd Xq thi cng sut in t tr thanh
E0 (6.4)
Pt mU .sin
Xd

c tinh P f () goi la c tinh goc cng sut

Khi tai inh mc: 20 0 30 0

b. Cng sut phan khang

Cng sut phan khang cua may phat in cung cp cho tai

Q mUI sin mUI sin( ) (6.5)

Q mUI sin cos mUI cos sin

th I d va I q vao phng trinh (6.5) ta c

E0 U cos U sin
Q mU . cos mU . sin
Xd Xq

U .E0 mU2 1 1 mU2 1 1

Qm . cos ( ) cos2 ( )
Xd 2 Xq Xd 2 Xq Xd

i vi may phat in ng b cc n thi: Xd Xq Xb

U .E0 mU2
Qm . cos (6.6)
Xb Xb
c. iu chinh cng sut tac dung va cng sut khang

+ iu chinh cng sut tac dung

iu chinh cng sut c ngo vao (tua bin nc, tua bin hi, tua bin khi,)

+ iu chinh cng sut khang

mU(E0 cos U ) (6.7)
Q
Xb
Khi U, P, f khng i thi:

Nu E0 . cos U thi Q 0 : May nhn cng sut khang t li

Nu E0 .cos U thi Q 0 : May phat cng sut khang vao li

Mun thay i Q thay i E0 thay i dong in kich t. Khi tng kich t thi
Q tng, khi giam kich t thi Q giam.
7. CAC LOAI TN HAO, HIU SUT, VA CN BNG NNG LNG TRONG MAY
IN NG B

a. Cac loai tn hao

+ tn hao ng Pcu : dy qun stato

+ tn hao thep PFe : mach t, phu thuc B, f, thep

+ tn hao kich t Pt : cun dy kich t

+ tn hao phu Pf : do dong in xoay va song hai
bc cao
+ tn hao c Pc

b. Cn bng nng lng

+ ch may phat in

Pt P1 Pc Pt Pf (7.1)

P2 Pt Pcu PFe (7.2)

+ ch ng c in Pt P1 PCu PFe (7.3)

P2 Pt Pt Pf PC (7.4)
c. Hiu sut
P2
.100% (7.5)
P2 P

+ trong o P2 la cng sut ra cua may

P PCu PFe Pt Pf Pc la tng tn hao trong may
8. CAC C TINH LAM VIC VI TAI I XNG

a. c tinh khng tai

E0 U 0 f (i kt ) khi I 0 va f f m

Hinh 4.9 c tinh khng tai may phat in

b. c tinh ngoai
U f (I ) khi ikt const , cos const va f f m

i vi tai R, L khi tai tng thi U giam.

i vi tai C khi tai tng thi U tng.

thay i in ap u cc may phat khi tai inh mc so vi khi khng tai la:

U 0 U m E U m
U % 100% 0 100% (7.6)
U m U m
c. c tinh iu chinh
i kt f (I ) khi U const , cos const va f f m

i vi tai R, L khi tai tng thi U giam, nn U=const tng ikt

i vi tai C khi tai tng thi U tng, nn U=const giam ikt

d. c tinh ngn mach

i kt f (I ) khi U 0, va f f m
Nu bo qua in tr r 0, mach in dy qun phn ng la thun cam, 90
0

Iq I .cos 0, I d I .sin I E 0 j I.Xd

Vi luc ngn mach, phan ng phn ng la kh t, mach t cua may khng bao
hoa,
E0 ikt I n f (ikt ) la ng thng.

Hinh 4.12 c tinh khng tai may phat in

 I n0
* Ti s ngn mach: K
I m

trong o I n0 la dong ngn mach ng vi dong in kich t sinh ra E0 U m

I m la dong in inh mc.

U m U m X 1 1
ma I n0 K dm *
Xd Xd I m Xd Xd Xd
Xdm

+ may phat tua bin nc K=0.81.8.

+ may phat tua bin hi K=0.51.0.

Kt lun: Dong ngn mach xac lp cua may phat in ng b khng ln ng do

tac ng kh rt manh cua phan ng phn ng.
8. MAY PHAT IN NG B LAM VIC SONG SONG
a. ai cng

- H thng in co nhiu may phat in lam vic song song.

- Vic ni cac may phat in lam vic chung la cn thit nhm giam vn u t
ngun d phong, am bao cung cp in lin tuc, s dung hp ly cac ngun nng
lng,

b. May phat in lam vic song song

iu kin may phat in ng b lam vic song song:

+ cung in ap (bin va goc pha).

Tri tc thi cua in ap may phat
+ cung tn s.
va h thng phai bng nhau
+ cung th t pha.

Co hai phng phap hoa ng b:

+ Hoa ng b chinh xac.

+ Hoa ng b khng chinh xac.

 1. Cac phng phap hoa ng b chinh xac:

a) Hoa ng b kiu anh sang.

+ Hoa ng b kiu ni ti.

Cac ngon en 1,2,3 c ni tng ng qua cu dao.

Qua trinh vn hanh phai thng xuyn iu chinh UF va fF

in ap c kim tra nh Vn k.

Tn s va goc pha c kim tra bng en 1,2,3.

en tt thi ong may phat vao li in.

+ Hoa ng b kiu anh sang quay.

Hai trong 3 ngon en phai ni cheo vi cac u khng tng ng qua cu dao.

Trong qua trinh ghep song song, nu th t pha ging nhau, thi khi fF fL

Cac en 1,2,3 se ln lc sang ti tao thanh anh sang quay.

b) Hoa ng b dung b ng b kiu in t

+ vn k chi thi UF va UL

+ tn s k chi thi fF va fL

+ ng b k co kim quay vi tn s fF - fL . Tc quay phu thuc vao ln

fF - fL . Chiu quay phu thuc vao fF > fL hay fF < fL .

Khi UF = UL va kim quay tht chm, thi thi im ong cu dao la luc kim trung vi
ng thng ng va hng ln trn.

2. Hoa ng b khng chinh xac (pp t ng b)

May phat in khng c kich thich (UF =0), khng cn kim tra tn s, bin
, goc pha in ap, c vic ong cu dao ni may phat vao li in. Sau o
lp tc cp kich t vao may phat, do tac dung cua m men ng b, may phat
in bi cun vao tc ng b (fF = fL ), qua trinh ghep may phat in lam vic
song song c hoan thanh.
 9. MAY PHAT IN NG B LAM VIC VI TAI KHNG I XNG

a) Anh hng cua tai khng i xng i vi may phat in ng b

- Ap khng i xng.

- Tn hao tng va rto nong.

- Hin tng may rung.

b) Ngn mach khng i xng

- Ngn mach mt pha.

- Ngn mach hai pha.

10. DAO NG CUA MAY PHAT IN NG B

11. NG C VA MAY BU NG B