SKELE

visokogradnja
 definicija
Skele su pomone konstrukcije koje slue
pri izradi ili odravanju graditeljskih
objekata ili graevina.
 podjela
skele mogu se podijeliti prema vie kriterija

-materijalima
-namjeni skele
-vrsti i funkciji graevine
- statikom sustavu konstrukcije koju nosi skela
- primjenjenoj tehnologiji
- prema sustavu skele i nainu njenog rada i sl.
 Ovisno o materijalu razlikuju se :
1.Drvene skele - kada je za njihovu izradu
koriteno drvo
2.Metalne ili eline skele-kada je za
konstrukciju skele upotrebljen metal ili
elik
3.Betonske skele ili skele od betona-
kada je za njihovu konstrukciju upotrebljen
beton
 Drvene skele se koriste pri izgradnji inenjerskih
konstrukcija od najranijih vremena , a i danas drvo je
osnovni materijal za izradu skela. Za drvene skele se
obino rabi termin klasina ili tradicijska skela.
Za skelu od drvete kada je to mogue koristi se obla ili
poluobla graa i to uglavnom etinari ( jela, smreka, bor
). Obzirom da su skele privremene konstrukcije koristi se
drvena graa II klase , a graa I klase se koristi na
mjestima gdje se trae posebni uvjeti, minimalne
deformacije ili preuzimanje velikih optereenja, a pri
tome su i glavni dijelovi skele.
Rezana graa se koristi samo kada je to nuno, kod
specijalnih izvedbi i kad se trai jednostavnije
povezivanje elemenata skele.
 Metalne ili eline skele sve vie se koriste u
inenjerskoj praksi. Mogu se izraivati od elinih
beavnih cijevi raznih profila i od elinih profila.
Obzirom na dugotrajniju uporabu obino su dio osnovnih
sredstava (inventar) izvoditelja radova i ako se s njima
pravilno postupa mogu trajati dugo. Radni vijek jedne
dobro odravane skele moe biti i 15 godina ime
njezina viestruka uporaba smanuje trokove graenja.
eline , odnosno metalne skele koriste se kod svih
vrsta graevina, a posebno su ekonomine i nalaze
svoju primjenu kao pokretne skele.
 Mane i nedostaci cijevnih, odnosno
metalnih skela su potrebna povrinska
zatita od korozije, gubljenje sitnog
inventara, oteenja uslijed nepravilnog
rukovanja i manipulacije ( bacanje s
graevine) i mogunost nepravilno
izvedenih spojeva uslijed neodravanja
spojnica.
 Metalne cijevne skele se mogu podijeliti u
dvije osnovne grupe i to:
- lagane cijevne skele kada se za njihovu
izradu koriste beavne cijevi vanjskog
promjera 48,3 mm. Koriste se kao fasadne
skele u visokogradnji ali i kao nosive skele
u svim podrujima graenja.
 - teke metalne skele koje se izrauju od
metalnih cijevi veeg profila (193mm i sl.).
Ovakve skele se koriste kao nosive skele kod
preuzimanja veih optereenja. Mogu dolaziti
kao pojedinani stupovi i kao kombinacija kada
se poveava nosivost. Mogu se izraivati i kao
pokretne kod posebnih sustava i tehnologija
graenja. Njihova primjena je uslovljena vrstom
graevine i mogunosti primjene od strane
izvoditelja radova.
 Betonske skele ili skele od betona su one skele
gdje je za njihovu konstrukciju i graenje
upotrebljen beton ( armirani ili prednapregnuti
beton). Grade se uglavnom od montanih
elemenata. Grade se samo u specijalnim
sluajevima kada je to tehnoloki i ekonomski
opravdano. Uglavnom se tako izvode glavni
dijelovi skele a sekundarni elementi se izrauju
od drveta ili od metalnih elemenata ( cijevi ili
nosai).
 U ovisnosti o namjeni skele, odnosno
njene funkcije u realizaciji graevine,
mogu se podijeliti na:
1. nosive ili glavne
2. radne ili pomone
3. skele za radove na montai
4. zatitne skele
 Nosive ili glavne skele su privremene konstrukcije koje
primaju optereenje od konstrukcije za koju se grade i to
optereenje, teinu te konstrukcije, prenose na tlo ili
kakvu drugu vrstu nosivu podlogu. Osnovna
karakteristika nosive skele je da ona podupire, odnosno
nosi cijelu ili pojedine dijelove graevine u vrijeme
njezinog nastajanja sve do trenutka kada ona ne bude
sposobna da preuzme optereenje od vlastite teine i
eventualno korisno optereenje. Koriste se za izradu
betonskih i armirano betonskih konstrukcija i konstrukcija
od prednapregnutog betona. Imaju veliku primjenu i kod
izrade zidanih konstrukcija ( opeke, kamena) , svodova
lukova kupola i sl.
 Radne ili pomone skele slue za transport materijala
potrebnog za graenje osnovne konstrukcije, za
manipulaciju ljudstva i inventara uslovljenu tehnologijom
graenja, kao i pomone graevine za izradu nasipa na
saobraajnicama i slinim radovima, za izradu fasada i
njima slinim radovima ( kada slue za kretanje radnika
pri radu i odlaganje materijala za rad i alata kojima se
rad obavlja), kao i u svim onim sluajevima kada su
ovakve skele neophodne pri primjenjenoj tehnologiji
graenja osnovne konstrukcije. Izrauju se i projektiraju
kao i nosive skele a razlikuju se samo po vrsti i veliini
optereenja.
 Skele za montane radove - est je sluaj u
graditeljskoj praksi kod montae graditeljskih
konstrukcija ( od metala ili betona i armiranog
betona) da je za ispravnu i ekonomski
opravdanu tehnologiju montae nuna primjena
pomone graevine tj. skela. To su ustvari
nosive skele koje u fazi montae pridravaju
dijelove nosive konstrukcije ali radi karaktera i
naina izvoenja osnovne konstrukcije nazivaju
se skele za radove na montai.
 Zatitne skele su one skele koje tite
ljudstvo, javnu ili gradilinu saobraajnicu
ili kakvo drugo materijalno dobro od
oteenja koje bi moglo nastati od utjecaja
sredstava za rad ili neki drugi nain od
strane gradilita. Grade se u svrhu
neometanog izvoenja radova na
osnovnoj konstrukciji i da pri tome tite
ljudstvo i elemente neposredne okoline.
 Tako se sve skele u graditeljstvu mogu
podijeliti u dvije velike grupe i to:

- skele u visokogradnji
- skele u niskogradnji, uglavnom za
konstrukcije mostova
 Prva grupa skela u visokogradnji razlikuje
skele za :
- stambene graevine
- skele za industrijske graevine
- skele za posebno oblikovane i
koncipirane graevine
 PODJELA SKELA PREMA NAMJENI I KORISNOM
OPTEREENJU

1. skele za razne stalne graditeljske

radove
2. skele za zatitu pri radovima
3. skele razne namjene i korisna
optereenja
4. skele za modele, panoe, reklame...
 SKELE ZA STALNE
GRADITELJSKE RADOVE
U tu vrstu skela spadaju sve skele s
kojih se odvijaju odreni i stalni radovi, na
kojima se kreu radnici koji obavljaju takve
radove i na njih stavljaju potreban alat i
materijal za obavljanje tih radova. Tako
imamo :
 1.1. Skele za odravanje graevina,
predviene za radove pri kojima se rabi malo
alata, materijala i radnika. To su npr. limarski
radovi, popravci buke, lienje fasade, popravci i
odravanje eline konstrukcije i sl. Korisno
optereenje se uzima sa najmanje 0.6 kN/ m2
tlocrta ili sa po dvije koncentrirane sile od 0.75
kN na razmaku od 50 cm u najnepovoljnijem
poloaju. Pri tome treba raunati sa najmanje tri
optereena poda skele po visini.
 1.2. Skele za bukanje fasade su
najee i treba raunati sa optereenjem
od 2kN/m2 ili sa jednom koncentriranom
silom od 1,5 kN u najnepovoljnijem
poloaju u polju duine 3 metra i iririne
1,25 m. Treba raunati s jednim
optereenim podom ukoliko radovi na skeli
ne predviaju sluajno optereenje dva ili
vie podova po visini.
 1.3. Skele za zidanje predviene su
ujedno i za radove oko oblaganja fasade
kamenom. Trebaju se raunati sa 3 kN/
m2 ili sa jednom koncentriranom silom od
1.5 kN u najnepovoljnijem poloaju ili sa
dvije sile od 0.75 kN na razmaku od 50
cm. i to samo na jednom podu skele.To
optereenje predstavlja teret u polju
duine 2,5 metara i irine 1,5m.
 Kod radova manjeg obima bukanja i
zidanja dozvoljava se smanjivanje
korisnog optereenja do 1,0 kN/ m2 ili
dvije sile od 0.75 kN na razmaku od 50
cm, ali je u tom sluaju obavezno
postavljanje natpisa koji upozorava na
najvee dozvoljeno optereenje. Sa skele
se zabranjuje bacanje bilo kakvog tereta.
 1.4. Skele za montere pri montanim
radovima raznoliko su optereene.
Rauna se sa minimum 0.1 kN/ m2 ili
koncentrirana sila od 2.5 kN u
najnepovoljnijem poloaju na barem
jednom podu skele.
 SKELE ZA ZATITU PRI RADU

Te skele se mogu podijeliti prema vrsti

zatite koju trebaju osigurati. Tako imamo
zatitne skele, koje trebaju zadrati radnike u
sluaju pada ili sprijeiti pad alata, materijala i
dr. sa skele. Druga grupa su zatitni krovovi koji
trebaju zatititi ljude ispod skele i materjalna
dobra od pada alata, materijala buke ,praine i
dr.
 2.1. Zaitne skele treba izvesti kod svih
montaa, zidanja, betoniranja, radova na
krovu, ako se rad odvija na visini veoj od
5 matara ili ako je radna povrina
nedovoljne veliine. Zatitne skele se
podiu sa porastom visine radne povrine
tako da slobodna visina u sluaju pada na
bude vea od 5 metara.
 2.2 Zatitni krovovi se rade tamo gdje se
izvode radovi iznad stalnih prolaza, ulaza,
hodnika, radnih povrina i sl. Kod manjih
radova dozvoljava se ograniavanje
prolaza vidljivim znacima ako to
dozvoljava promet na javnoj povrini.
 SKELE RAZNE NAMJENE I
KORISNOG OPTEREENJA
Standardizacija takve vrste skela je
praktino nemogua jer se upotrebljavaju
kod podupiranja dijelova konstrukcije
tijekom graenja. Moemo ih podijeliti na:
 3.1. Skele za oplate pri betoniranju ili
zidanju koje treba tako konstruirati da
mogu sa dovoljnom sigurnosti podnijeti
optereenja dijelova konstrukcije koja se
gradi, radnike i njihov alat i pomona
sredstva kao i transportna sredstva
(japaner, kolica).
 3.2. Skele za montau dijelova
konstrukcije treba dimenzionirati za
stvarno optereenje pri montai od
dijelova konstrukcije i prema optereenju
koje ovisi o broju radnika, pomonih
sredstava.
 OPTEREENJE SKELA
Za konstrukcije veine skela
karakteristino je da se skela kao
privremena konstrukcija optereuje samo
jednom sa punim optereenjem za koje se
rauna i izrauje.
 stalno optereenje - optereenje od
vlastite teine oplate koju nosi skela i
vlastite teine same skele.
 korisno optereenje - optereenje od
teine betona, svjee betonske mase, ili
kojeg drugog materijala, ovisno od funkcije
skele i vrste graevine za koju se skela
izrauje, odnosno od teine materijala koji
se nalazi na skeli.
 pokretno optereenje - optereenje od
radnika i moguih alata na skeli i
optereenje od transportnih sredstava koja
se mogu kretati po skeli (transport betona
ili kojeg drugog materijala) .
 sluajno optereenje - optereenje od
vjetra, snijega , udara leda ( ako je skela u
vodotoku ) ili sluajnog udara vozila koja
se kreu uz skelu.
 Stalno optereenje - u stalno optereenje se
ubraja vlastita teina skele i oplate, ako skela
nosi oplatu. Rauna se na temelju stvarnih
zapremina i odgovarajuim zapreminskim
masama.
- drvo etinara ( jela, smreka, bor) sa 700 kg/
m3
- drvo liara ( bukva, hrast, ) sa 900 kg/ m3
- preraevine od drveta i proizvoda na bazi
drveta, prema zapreminskim masama iz atesta
proizvoditelja ovih proizvoda
 Vlastitu teinu , odnosno stalno
optereenje elemenata skele koji su
izraeni od elika treba raunati s
zapreminskom masom od 7850 kg/ m3.
 Korisno optereenje odnosno teinu konstrukcije koju
skela nosi takoer treba raunati na osnovu volumena
konstrukcije, tj. konstrukcijskih elemenata i odgovarajue
zapreminske mase. Kod toga se uzima:
- za nearmirani beton 2400 kg/ m3
- za armirani i prednapregnuti beton 2500 kg/ m3
- za eline konstrukcije 7850 kg/ m3
- za razne vrste kamena, montanih elemenata vee i
manje zapremine prema stvarnoj zapreminskoj masi (
kamen od 2200 - 2800 kg/ m3 , opekarski proizvodi od
1300 - 1600 kg/ m3 ).
 Pokretno opterenje
od radnika, alata i transportnih sredstava treba uzimati:
a- Skele za odravanje graevina, odnosno za radove
pri kojima se koristi malo alata, materijala i radne snage (
skele za popravak krovova, za obnavljanje fasadnih
povrina, popravke, bojenje ) korisno opterenje treba
uzimati s minimalno 0,6 kN/ m2 tlocrta skele ili s dvije
koncentine sile veliine od po 0,75 kN na razmaku od
50 cm. ( sile se postavljaju u najnepovoljniji poloaj). Ako
skela ima veu visinu, ima vie etaa, tada po visini
treba opteretiti istovremeno najmanje tri poda.
 Skele za bukanje
treba raunati sa 2,0 kN/ m2 tlocrta skele
ili koncetrinom silom od veliine 1,5 kN
na najnepovoljnijem poloaju, ako se po
skeli obavlja i transport materijala. Ovakve
skele se raunaju s jednim optereenim
podom, osim ako tehnologija graenja ne
omoguava istovremeno vie optereenih
podova. U tom sluaju uzima se stvarni
broj optereenih podova
 Skele za zidanje
treba raunati sa 3,0 kN/ m2 tlocrta skele
ili sa jednom koncentrinom silom veliine
1,5 kN u najnepovoljnijem poloaju i to
samo na jednom podu skele.
 Skele za montane radove
mogu biti razliito optereene. Trebaju se
raunati sa minimalno 1,0 kN/ m2 tlocrta skele ili
bar sa jednom koncentrinom silom veliine 2,5
kN na jednom radnom podu i u najnepovoljnijem
poloaju. Ovo optereenje se ne moe primjeniti
ako tehnologija odvijanja radova predvia
drugaija optereenja. Prilikom projektiranja
skele za montane radove projektant se mora
upoznati s tehnologijom montae , elemenima
koji se montiraju i njihovim teinama.
 Skele za transport materijala
treba raunati sa optereenjem po jednom
podu od 3,0 kN/ m2 za neposredno
optereene elemente - podne daske,
odnosno sa 2,0 kN/ m2 za ostale dijelove
skele. Posebno treba ispitati stabilnost
elemenata skele na mogue pritiske,
koncentrine sile od primjenjenih
transportnih sredstava. Ove sile se
uzimaju u najnepovoljnijem poloaju.
 Skele za montau ab montanih
elemenata
dimenzioniraju se prema stvarnom
optereenju. Intezitet optereenja ovisi od
primjenjene tehnologije, veliine i broja
elemenata, potrebnog broja radnika na
skeli i vrste i koliine potrebnog alata za
montau.
 CIJEVNE SKELE

U naem graditeljstvu rabe se cijevne

skele koje se razlikuju jedino u nainu
izvoenja i nosivosti spojnih sredstava.
Najrasprostranjeniji je sustav obinih
cijevnih skela sa spojnicama na trenje
 Osnovne karakteristike

a) sve cijevi imaju jednaki vanjski promjer

b) duina cijevi je ograniena na nekoliko
duina. Na taj nain otpada rezanje cijevi
te se montaa svodi na slaganje
odreenih figura
c) Na svakom mjestu na cijevi moe se
privrstiti spojnica bez prethodne obrade ili
pripreme
 DIJELOVI CIJEVNE SKELE

1. CIJEVI su standardnog vanjskog promjera

48,25 mm i dobavljaju se u nekoliko odreenih
duina. 1.5, 2, 2.5, 4, 5 i 6 metara.
Upotrebljavaju se kao podupirai ( stupovi)
poprene i uzdune preke za usidrenje i kosa
ukruenja. Nastavljanje cijevi se mora izvesti to
blie voru i to prema nainu djelovanja sile.
Spojevi mogu biti izvedeni samo na pritisak ili za
pritisak i raastezanje.
 PODUPIRAI moraju biti postavljeni na
posebne podlone ploice da se ne mogu
pomicati pri djelovanju optereenja.
Podlone ploe moraju biti poloene na
podlogu koja moe preuzeti optereenje
skele bez slijeganja. Nastavci stupova
moraju biti rasporeeni u raznim visinama
(1 treina u istim) a nikako se ne smije
nastavljati susjedne stupove na istoj visini.
 PREKE u uzdunom smjeru moraju biti
postavljene u jednom komadu kroz najmanje
dva polja skele, i spojene posebnim spojnicama
na svaki podupira s kojim se kriaju. Nastavci
preki moraju biti to blie stupovima i ne smiju
se nalaziti jedan iznad drugoga ve ih treba
pomaknuti barem za jedno polje u viem redu.
Nastavci preki moraju biti izvedeni za sigurno
preuzimanje pritiska i rastezanja. Zabranjeno je
uklanjanje preki za vrijeme upotrebe skele a
naroito kod jednorednih skela.
 USIDRENJA se trebaju izraditi kod svih skela
koje nisu izraene kao slobodno stojee.
Horizonzalni i vertikalni razmak usidrenja mora
biti manji ili jednak 6 metara.Po visini se ne
smije sidrenje izraditi na istim mjestima ve
mora biti pomak od 3 metra .
Slobodna duina skele smije biti najvie 3 metra
iznad najvieg reda cijevi za usidrenje a najvii
radni pod na skeli samo 1,5 metra iznad
najvieg usidrenja
 UKRUENJE skele izrauje se takoer od
cijevi. U uzdunom smijeru od podnoja
pa do vrha treba postaviti cijevi u kri pod
kutem od oko 45 stupnjeva koje su na
svakom krianju spojene s podupiraem
odnosno uzdunom prekom. Spoj sa
podupiraem i prekom izveden je s
okretnom spojnicom. Nastavci cijevi
moraju biti sigurni za rastezanje i pritisak.
 SPOJNICE Spojnicama povezujemo
cijevi u konstrukciju skele. Nastavci su
spojevi cijevi gdje se osi cijevi poklapaju, a
razlikujemo dvije vrste nastavaka:
 Nastavci za pritisnute tapove pomou
trnova ili umetaka. Takav nastavak ne
moe preuzeti nikakvo optereenje na
rastezanje
Nastavci za pritisnute i zategnute tapove
se najee primjenjuju. Nastavci se
izrauju nastavljanjem cijevi u istoj osi a
nikako stavljanjem cijevi paralelno.
 Prema nainu spajanja dva tapa dijelimo
spojnice na krute krine spojnice i okretne
spojnice.
Krine spojnice spajaju dva tapa koji se
spajaju pd kutem od 90 stupnjeva sa razmakom
osi od 5,5 cm. Spojnice se zatvaraju i priteu
zavrtnjima. Pri tome se ne smije dozvoliti
nekontrolirano i prekomjerno pritezanje zavrtnja
to dovodi do trajnih deformacija dijelova
spojnice i oteenja zavrtnja.
 Okretne spojnice omoguavaju spoj dva
tapa koji se kriaju pod bilo kojim kutem.
Ekscenticitet je neto vei neko kod krute
spojnice i iznosi 60 mm.
 OPLATA RADNOG PODA I
OGRADA

Oplata i ograda se redovno izrauje od

dasaka. Daske moraju imati poprene dimenzije
najmanje 25 x 4 cm za predvieno optereenje
kod normalnih cijevnih skela. Trebaju se polagati
bez razmaka jedna do druge i to tako da se ne
mogu pomicati niti ljuljati. Rubna daska mora biti
najmanje 3 cm debela i visoka namanje 15 cm.
Osim toga mora biti osigurana protiv upanja.
 Ograda se mora izvesti na svim skelama
gdje se radi na visinama veim od 2
metra. Ograde se izrauju od dasaka ili
cijevi tako da im je gornji rub na visini od 1
metra iznad povrine radnog poda.
 Zatitne ograde i oplate izrauju se uglavnom
od dasaka najmanjih dimenzija 3 x 15 cm.
Veliina pokrivene povrine ovisi od mjesta,
prometa ispod skele, vrste radova isl. Preporuka
je da je najmanja visina zatitne ograde 1.5
metara. Krovovi skela koje osiguravaju
prolaznike ispod skela moraju biti izbaeni
najmanje 60 cm od vanjskog ruba skele a rub
zatitne ograde mora biti najmanje 60 cm iznad
radnog poda.
 PODLONE STOPE izvode se na razne naine.Veinom
su to etvrtaste ploe od elinog lima debljine 5-10 mm
duine 160 x160 mm ili okrugle ploe promjera 200 mm.
Prema tome je povrina ploa oko 250 - 300 cm2 to je
potrebno znati kod prorauna optereenja na podlogu.
Na plou je navaren trn ili cijev vanjskog promjera oko
39 mm tako da se lako natakne cijev podupiraa. Mogu
se izraivati sa zglobom i trn s navojem i maticom. Ploa
ima otvore kroz koje se privruje za podlogu radi
sprijeavanja pomaka za vrijeme uporabe.
 LJESTVE ine sastavni dio skela. Kod
visina manjih od 5 metara dovoljno je da
se ljestve prislone na skelu a kod vee
visine ljestve se postavljaju unutar skele i
to na jednom mjestu najvie kroz 2 kata.
 Teka skela
Teke skele pripadaju podruju nosivih skela.
Karakteriziraju ih elini stupovi sainjeni od
cijevi veih presjeka. Tako n.pr. Teka skela
nosivosti 250 kN po jednom stupu izraena je od
cijevi 114,3 mm x 4,5 mm, a nosivosti 500kN
od cijevi 177,8 m x 5 mm. Koriste se za
gradnju mostova i tekih stropnih konstrukcija jer
se time omoguava uporaba manjeg broja
vertikalnih stupova za preuzimanje optereenja.
Time se ostvaruje uteda u vremenu montae i
demontae skele, a time ujedno i vrijeme
izgradnje graevine.
 Satavni dijelovi
Kao svaka skela i teka skela se satoji od
donjeg oslonca, elemenata za
savladavanje visine, gornjeg oslonca te
veznih sredstava za povezivanje dijelova i
ukruivanje skele u prostoru radi
stabilnosti konstrukcije.
 Donji leaj
Donji leaj je izveden kao vijak koji se oslanja na
kuglasti oslonac koji omoguava centrino
prenoenje sile na stup. Pomou vijka omogueno je
podeavanje od 10 cm. po visini.
stupovi
 Gornji leaj
Gornjim leajem se moe
podeavati visina od 25
cm. Okretanjem vijka moe
se podizati ili otputati
oplata do teine od 30 kN.
 Spojna sredstva
Vezni lim se stavlja izmeu svaka
dva nastavna elementa.
Meusobno se spajaju vijcima. Na
vezni lim su navarena dva dijela
klasine cijevne skele pomou kojih
se skela meusobno povezuje u
horizontalnom smjeru i u
dijagonalama.
Spoj na veznom limu
Horizontalna reetka
Kombinacija reetke i teke skele