Osnove ekonomije

Beirovi Damir, magistar ekonomije

Faktori proizvodnje
Proizvodnja je proces u kome ovjek prisvaja ili oblikuje
dijelove prirode kako bi obezbjedio materijalne uslove za
ivot i zadovoljio svoje potrebe (Bara. S., Staki B., 2007)
Proizvodnja je osnovna faza drutvene reprodukcije i ona
odreuje preostale faze (raspodjelu, razmjenu i
potronju)
Faktori proizvodnje su resursi koji se koriste za
proizvodnju proizvoda i usluga
Faktori proizvodnje: prirodni resursi, rad i kapital (neki
autori navode: rad, sredstva za rad i predmeti rada)

Osnove ekonomije 2
Proizvodna funkcija

Proizvodnjom se stvaraju proizvodi (output).

Proizvodna funkcija predstavlja odnos izmeu inputa i
outputa:
P=f(Z,R, K)

Osnove ekonomije 3
Faktori proizvodnje
Prirodni resursi su materijali koje moemo nai u prirodi
U njih spadaju: obradivo zemljite, ume, voda, rude,
nafta...
Vani su kao pretpostavka privrednog rasta i razvoja
(zaljevske zemlje su zahvaljujui samo jednom prirodnom
resursu-nafti dostigle veoma visok BDP-a), ali
istovremeno nisu odluujui faktor razvoja (primjer
Japana kao zemlje koja oskudjeva sa prirodnim resursima,
a spada u najrazvijenije zemlje na svijetu)

Osnove ekonomije 4
Faktori proizvodnje
Rad (radna snaga) je specifian, subjektivni faktor
proizvodnje i jedini kreativni faktor
Rad se moe definisati kao svaki posao koji se plaa.
Lica sposobna za rad se ubrajaju u radnu snagu.
Proizvodna sposobnost svakog drutva je determinisana
resursom rada, tj. aktivno radnim dijelom stanovnitva
koje ukljuuje raspoloivu radnu snagu sa svojim
znanjima, te radnim i kreativnim sposobnostima koje
koriste u procesu stvaranja proizvoda i usluga

Osnove ekonomije 5
Faktori proizvodnje
Kapital je bilo koji resurs nastao ljudskim radom i koji se
koristi da se proizvedu drugi proizvodi i usluge (Kurtovi
S., 2008)

Osnove ekonomije 6
Faktori proizvodnje

PODUZETNIK

Osnove ekonomije 7
Faktori proizvodnje

Poduzetnik je pojedinac koji je spreman da

preuzme rizik u razvoju poslovanja na bazi
originalnih ideja, ime se kriraju nove industrije
i generie ekonomski rast.

Osnove ekonomije 8
Ekonomski kriteriji uspjenosti proizvodnje
Produktivnost
Ekonominost
Rentabilnost

9
Ekonomski kriteriji uspjenosti proizvodnje
Produktivnost se moe posmatrati kao odnos proizvodnje
i rada uloenog u tu proizvodnju
Produktivnost= proizvodnja/rad (h rada)
Ekonominost se mjeri odnosom vrijednosti proizvodnje i
trokova (NJ)
Ekonominost=proizvodnja/trokovi
Rentabilnost je uspjenost poslovanja. To je odnos
uspjeha (profita) preduzea prema uloenom kapitalu
Rentabilnost=profit/kapital

Osnove ekonomije 1
0
Ekonomski kriteriji uspjenosti proizvodnje

Svaki prizvedeni pitolj, svaki prinuti brod, svaka

ispaljena raketa znai, u konanom smislu, krau od
onih koji gladuju, a nisu nahranjeni

Dvajt Ajzenhauer - ameriki predsjednik

Osnove ekonomije 1
1
Oportunitetni troak
Prilikom donoenja ekonomskih odluka uvijek se odustaje
od neke alternative.
Prozvodnja jednog proizvoda, u uslovima ogranienih
resursa znai odustajanje od proizvodnje drugog
proizvoda.
Oportunitetni troak je vrijednost proizvoda od ije se
proizvodnje treba odustati da bi se proizveli drugi
proizvodi
Znaaj koncepta oportunitetnih trokova je kod procjene i
izbora izmeu razliitih poslovnih alternativa. U tom
sluaju se rtvovani prinos od najrentabilinije alternative
koja se ne moe prihvatiti smatra oportunitetnim
trokom.
Osnove ekonomije 1
2
Kriva prozvodnih mogunosti
Kriva proizvodnih mogunosti pokazuje alternativne
naine upotrebe ekonomskih resursa (Kurtovi, S., 2008)
Svaka taka na krivoj prozvodnih mogunosti predstavlja
optimalnu kombinaciju dva proizvoda, odnosno
maksimalnu kombinaciju proizvoda koji se mogu
proizvesti uz dato tehnloko znanje i koliinu inputa.
Granica prozvodnih mogunost pokazuje pri svakom
datom nivou proizvodnje jednog proizvoda maksimalnu
koliinu drugog proizvoda koja se moe proizvesti.
Kriva proizvodnih mogunosti predstavlja poslovanje koje
se nalazi na najefikasnijem nivou. Svaka taka unutar
krive ukazuje na manje efikasno koritenje resursa.
Osnove ekonomije 1
3
Kriva prozvodnih mogunosti

Izvor: Beni, ., 2004, Osnove ekonomije, 4. izdanje, kolska knjiga, Zagreb

Osnove ekonomije 1
4
Kriva prozvodnih mogunosti

U sluaju rasta privrede i kriva proizvodnih mogunosti se pomjera udesno

Izvor: Beni, ., 2004, Osnove ekonomije, 4. izdanje, kolska knjiga, Zagreb

Osnove ekonomije 1
5
Kriva prozvodnih mogunosti

Kretanjem du krive proizvodnih mogunosti trokovi za

proizvodnju dodatne jedinice prozvoda, mjereno u
jednicama prozvoda ija se proizvodnja naputa rastu. Taj
se fenomen u ekonomiji naziva zakon rastuih trokova.
Razlog tome lei u injenici da su neki resursi pogodniji za
prozvodnju jednog proizvoda u odnosu na alternativni
proizvod.

Osnove ekonomije 1
6
Zakon opadajuih prinosa
Tokom vremena, sa svakom dodatno uloenom jedinicom
nekog inputa (ako su ostali inputi konstatntni) nakon
dostizanja odreene take dolazi do smanjenja dodatnog
outputa.
Broj radnika Output (br. stolica) Dodatni output
1 10 0
2 18 8
3 24 6
4 28 4
5 30 2

Osnove ekonomije 1
7
Pitanja?

1. Definisati i nabrojati faktore proizvodnje. Objasniti svaki

faktor posebno?
2. Definisati vlastitim rijeima pojam poduzetnika?
3. Objasniti proizvodnu funkciju?
4. ta je ukupni, marginalni i prosjean proizvod?
5. Objasniti produktivnost, ekonominost i rentabilnost?
6. Vlastitim rijeima definisati oportunitetni troak?
7. ta je kriva proizvodnih mogunosti?
8. Objasniti zakon rastuih trokova?
9. Objasniti zakon opadajuih prinosa?

Osnove ekonomije 1
8