FARMASÖTİK KİMYA II

Antiaadrenerjik İlaçlar

Hazırlayan

Prof. Dr. İlhan IŞIKDAĞ

1. Hafta

Sınıflandırma

 Antiadrenerjik ilaçlar sempatolitikler olarak da bilinirler. Sempatik sinir

sisteminin uyarılmasıyla oluşan etkileri ortadan kaldırır veya engellerler.
 Bunlar da etkiledikleri reseptör tipine ve etki gösterdikleri yere göre 3 grup
altında toplanabilirler.
 Adrenerjik reseptör blokörleri ve Adrenerjik nöron blokörleri olarak iki gruba
ayrılırlar.
 Adrenerjik reseptör blokörleri etkilerini efektör hücre membranı üzerindeki
adrenerjik reseptörleri bloke ederek gösterir.
 Alfa adrenerjik reseptör blokörleri
 Beta Adrenerjik reseptör blokörleri
 Adrenerjik nöron blokörleri ise sinir ucuna etki yaparlar
1. Hafta

Alfa Adrenerjik Reseptör Blokörleri

En önemli etkileri damar düz kaslarını gevşetmeleri ve buna

bağlı olarak kan basıncını düşürmeleridir. Yan tesir olarak
ortostatik (postüral) hipotansiyon (yatar veya oturur durumda
iken birdenbire ayağa kalkınca kan basıncının birden düşmesi)
oluştururlar. Refleks yolla taşikardi yaparlar. Zamanla vücutta su
ve tuz tutulmasına yol açarak dolaşan kan hacmini artırırlar.
Böylece hipotansif etkilerine karşı tolerans gelişebilir. Bu grupta
yer alan önemli ilaçlar; Fenoksibenzamin, Fentolamin,
Tolazolin, Prazosin, Terazosin, Mianserin, Hidrazalin,
Dihidrazalin, ve Ergot Alkoloidleridir. (Ergotamin Tartrat,
Metizerjid, Ergonovin Maleat)
 1. Hafta

Alfa Adrenerjik Reseptör Blokörleri

Fenoksibenzamin
O C
l
N N-(2-Kloroetil)-N-(1-metil-2-fenoksietil)benzilamin

Sentezi
O SOCl2
OH + OCH2CHCH3 OCH2CHCH3 Fenolün, 2-metiloksiranla reaksiyonu
CH3 OH Cl sonucu kazanılan alkol türevi
CH3
tiyonilklorür ile klorlanır ve
CH2Cl
H2NCH2CH2OH
OCH2CHNHCH2CH2OH OCH2CHNCH2CH2OH
fenoksiisopropil klorür bileşiği elde
CH3
CH2
edilir. Daha sonra bu bileşik önce
etanolamin, daha sonra benzil klorür ve
CH3 en son basamaktada tiyonil klorür ile
SOCl2
OCH2CHNCH2CH2Cl reaksiyona sokularak fenoksibenzamin
CH2 kazanılır.
1. Hafta

Alfa Adrenerjik Reseptör Blokörleri

Fentolamin Tolazolin Hidrazalin

H N
N
H
O N
H
N N
N
H
N
H
N 2

N 2-Benzil-4,5-dihidro-1H-imidazol 1-Hidrazinoftalazin

HC
Dihidrazalin
3
N
H
NH2
2-[N-(3-Hidroksifenil)-N-(4-metilfenil)
aminometil]-4,5-dihidro-1H-imidazol N 1,4-Dihidrazinoftalazin
N

N
H
NH2
1. Hafta

Alfa Adrenerjik Reseptör Blokörleri

Prazosin Terazosin
O O
O O
N N
C H 3 O N N C H 3 O N N

N N
C H 3 O C H 3 O
N H 2 N H 2

1-(4-Amino-6,7-dimetoksi-2-kinazolinil)- 1-(4-Amino-6,7-dimetoksi-2-kinazolinil)-
4-(2-furoil)piperazin 4-(2-tetrahidrofuroil)piperazin
1. Hafta

Alfa Adrenerjik Reseptör Blokörleri

Mianserin
1. Hafta

Beta Adrenerjik Reseptör Blokörleri

Bu grupta yer alan ilaçlar;

 Kalbin atış hızını ve kasılma gücünü azaltırlar. Koroner kan akımını ve
kalbin oksijen tüketimini azaltırlar. Kan basıncını düşürürler.
 Solunum yolu düz kaslarını kasarlar.
 Karbonhidrat ve yağ metabolizmasını etkilerler.
 Hipertiroidi ve anksiyete (endişe, korku, kuruntu durumu)
durumlarında kalp atım hızını azaltırlar.
Tedavide kullanım alanları arasında;
 Hipertansiyon tedavisi
 Angina pektoris nöbetlerini önleme
 Bazı aritmilerin tedavisi
 Myokard infarktüsü tedavisi
 Migren profilaksisi
 1. Hafta

Beta Adrenerjik Reseptör Blokörleri

EnOçok kullanılan β blokörler

H
H
Propranolol
O N
Oksprenolol Ar
R '
Pindolol
Nadolol
Labetolol dışında kalan ilaçlar yukarıda
Atenolol
gösterilen genel kimyasal yapıyı taşırlar.
Metoprolol
Değişken grup R genellikle aromatik bir
Asebutolol
halka sistemidir. R’ ise H veya -CH3 gibi
Labetolol
küçük bir gruptur. İsopropanol ana yapısı iki
Timolol
farklı grup taşır bunlardan ilki ariloksi grubu
ikincisi ise tertbutilamino yada
isopropilamino grubudur.
 1. Hafta

Beta Adrenerjik Reseptör Blokörleri

Propranolol Oksprenolol
O
H OH
H H
O N ON

3-[2-(2-Propeniloksi)fenoksi]-1-
3-(1-Naftiloksi)-1-(isopropilamino)-2-propanol
(isopropilamino)-2-propanol
Pindolol
O
H
H
O N

3-(1H-İndol-4-iloksi)-1-(isopropilamino)-2-propanol
N
H
1. Hafta

Beta Adrenerjik Reseptör Blokörleri

Nadolol OH
Atenolol
H O
H
O N H
O N
O

HN
2
OH
OH 3-[4-(Karbamoilmetil)fenoksi]-1-
5-[2-Hidroksi-3-(tertbutilamino)propoksi] (isopropilamino)-2-propanol
-1,2,3,4-tetrahidronaftelen-2,3-diol

Metoprolol
OH
H
O N 3-[4-(2-metoksietil)fenoksi]-1-
(isopropilamino)-2-propanol
O
 1. Hafta

Beta Adrenerjik Reseptör Blokörleri

Asebutolol Labetolol
OH
H O
H
O N H
O H
N
O
C
2 N

N
H H
O
O

N-[3-Asetil-4-[2-hidroksi-3- 2-Hidroksi-5-[1-hidroksi-2-[(1-metil-3-
(izopropilamino)propoksi]fenil]butanamit fenilpropil)amino]etil]benzamit
Timolol
OH
H
N O N
S
N
3-[(4-Morfolino-1,2,5-tiyadiazol-3-
N il)oksi]1-(isopropilamino)-2-propanol
O
 1. Hafta

Beta Adrenerjik Reseptör Blokörleri

Beta Blokörlere Ait Genel Sentez Yöntemleri

OH OH
O RN H2 H
O N
ArO H + C H2Cl Ar
O Cl
Ar R

Epiklorohidrin 1-Ariloksi-3-kloro-2-propanol 1-Ariloksi-3-

alkilamino-2-propanol
Fenolik Bileşik
1. Hafta

Beta Adrenerjik Reseptör Blokörleri

Labetolol Sentezi

H2NOC
CH3
HO COCH2 Br + CH2NHCH(CH)2

H2NOC H2NOC
CH3 Pd-C / H2 CH3
HO COCH2NCH(CH2)2 HO CHCH2NHCH(CH)2
CH2 OH
1. Hafta

Adrenerjik nöron blokörleri

Bu ilaçlar periferde postgangliyonik adrenerjik sinir ucundan

Noradrenalin salınıvermesini inhibe eder. Bu ilaçlar esas olarak
adrenerjik sinir ucuna aktif, enerji gerektiren, Noradrenalin pompası
tarafından selektif olarak alınır, veziküllerde depolanır ve sinir
uyarıldığında Noradrenalin yerine salınarak Noradrenalin’in sempatik
etkilerini önler. Daha çok hipertansiyon tedavisinde kullanılırlar. Bu
ilaçlarla ilgili ayrıntılı bilgi antihipertansif ilaçlar başlığı altında
verilecektir.
1. Hafta

Periferik Sinir Sistemine Giriş

KAYNAKLAR

• Pratik İlaç Bilgisi, T.C. Anadolu Üniversitesi yayını ; no. 2050.

Açıköğretim Fakültesi yayını ; no. 1084. ISBN 978-975-06-0733
• William O. Foye. : Adrenergic Drugs : Principles of Medicinal
Chemistry(3rd Edition) Philadelphia Lea & Febiger (1989)
• H. Akgün, A. Balkan, A. A. Bilgin, Ü. Çalış, S. Dalkara, H. Erdoğan,
D.D. Erol, M. Etan, F. Özkanlı, E. Palaska, S. Saraç, C. Şafak
Farmasötik Kimya I, II İkinci Baskı Ankara. (2004).