Μάχες του 1821

Η καταστροφή του Δράμαλη

Καρύκη Μαρισόφη
Κορολής Φαίδωνας
Μακρυγιάννης Περικλής
Ξηνταρόπουλος Μαρίνος
Παπουλέσης Βασίλης
Συλάμπρου Νεφέλη
 ΔΡΑΜΑΛΗΣ
 Ο Μαχμούτ Πασάς Δράμαλης ήταν Οθωμανός αρχιστράτηγος,
επικεφαλής μεγάλης τουρκικής στρατιάς που στάλθηκε το 1822
στην Πελοπόννησο προκειμένου να καταπνίξει την ελληνική
Επανάσταση. Γεννήθηκε το 1780 στην Δράμα και πέθανε στις 26
Οκτωβρίου το 1822.
 ΜΑΧΗ ΣΤΑ ΔΕΡΒΕΝΑΚΙΑ
(1/3)
 Η Μάχη των Δερβενακίων ήταν μία από τις
σημαντικότερες μάχες που
πραγματοποιήθηκαν κατά την Ελληνική
Επανάσταση του 1821. Η μάχη αυτή
δόθηκε στις 26 Ιουλίου του 1822, σε δύο
από τα τέσσερα μικρά ορεινά περάσματα
(Δερβενάκια), μεταξύ της Κορίνθου και της
κοιλάδας του Άργους. Στη μάχη αυτή οι
ελληνικές δυνάμεις θριάμβευσαν και οι
Οθωμανοί υπέστησαν μεγάλες
καταστροφές.
 Ο Δράμαλης έφτασε με το ασκέρι του στο
Άργος στις 12 Ιουλίου. Ο λόγος για αυτή
την απόφαση ήταν το γεγονός ότι το
κάστρο Λάρισσα ήταν το μοναδικό που
πρόβαλε αντίσταση στον στρατό του,
κάνοντάς τον να πιστέψει ότι εκεί οι
Αργείοι είχαν συγκεντρώσει όλες τους τις
προμήθειες. Ξεκίνησε έτσι την πολιορκία
του κάστρου, σύντομα όμως αντιμετώπισε
σοβαρά επισιτιστικά προβλήματα.
 ΜΑΧΗ ΣΤΑ ΔΕΡΒΕΝΑΚΙΑ
(2/3)
 Σε συμβούλιο που πραγματοποιήθηκε
στις 20 Ιουλίου στους Μύλους
Αργολίδας, οι Έλληνες οπλαρχηγοί
αποφάσισαν να αποκλείσουν τις
δυνάμεις του Δράμαλη στα Στενά των
Δερβενακίων και να ελευθερώσουν τους
πολιορκημένους από το Κάστρο Λάρισσα.
Έτσι, το βράδυ της 23ης Ιουλίου
περικύκλωσαν το κάστρο και
απελευθέρωσαν τους εγκλωβισμένους οι
οποίοι ενώθηκαν με τα υπόλοιπα
ελληνικά στρατεύματα.
 Λόγω των σοβαρών προβλημάτων που
αντιμετώπιζε ο Δράμαλης στο να
εξασφαλίσει προμήθειες εξαιτίας της
τακτικής της καμένης γης που είχε
προτείνει ο Κολοκοτρώνης, αποφάσισε
να φύγει από την Αργολίδα.
 ΜΑΧΗ ΣΤΑ ΔΕΡΒΕΝΑΚΙΑ
(3/3)
 Στις 26 Ιουλίου 1822 η καταπονημένη
στρατιά του Δράμαλη προσπάθησε να
υποχωρήσει προς την Κόρινθο περνώντας
από τα κακοτράχαλα στενά των
Δερβενακίων. Εκεί έπεσε στην
αριστοτεχνική παγίδα του Θεόδωρου
Κολοκοτρώνη και υπέστη τρομερή
καταστροφή. Για πολλές μέρες μετά τη
μάχη, η δυσοσμία από τα άταφα πτώματα
και τα σμήνη των όρνεων που
συγκεντρώθηκαν εκεί συνέθεταν ένα
σκηνικό κόλασης. Η τρομερή καταστροφή
ανάγκασε τον Δράμαλη να εγκαταλείψει
την προσπάθεια υποχώρησης και να
αποσυρθεί στην Τίρυνθα. Οι νεκροί και οι
τραυματίες Τούρκοι ανέρχονταν σε 2500-
3000, ενώ οι ελληνικές απώλειες ήταν
ασήμαντες. Η μάχη αυτή ήταν που
ανέδειξε και καθιέρωσε τον Θεόδωρο
Κολοκοτρώνη ως Αρχιστράτηγο λόγω του
έξυπνου σχεδίου που κατέστρωσε για να
αντιμετωπίσει τον εχθρό.
 ΤΑ ΣΤΕΝΑ ΠΟΥ ΕΚΛΕΙΣΑΝ
Τα Στενά των Δερβενακίων είναι τα εξής:
• Το μπογάζι της Νεμέας
• Το Δερβενάκι του Τρητού
• Τα Στενά του Άη Σώστη και
• Το Δερβενάκι του Αγιονορίου ή Κλεισούρα
Αϊνόρι.
Η μάχη δόθηκε σε δύο από τα τέσσερα μικρά ορεινά περάσματα
(δερβενάκια), μεταξύ Κορίνθου και κοιλάδας της του Άργους, εξ ου και η
ονομασία της. Η πρώτη μάχη δόθηκε στο Στενό του Αγίου Σώστη, στις
26 Ιουλίου. Η δεύτερη μάχη διεξάχθηκε στο Αγιονόρι, στις 28 Ιουλίου
καθώς ο Δράμαλης, ξεκινώντας πάλι από την Τίρυνθα, δοκίμασε την
τύχη του στην τρίτη διάβαση προς την Κόρινθο, αλλά έπεσε σε ενέδρα
του Νικηταρά και του Νικήτα Φλέσσα. Σε αυτές τις καθοριστικές μάχες,
η στρατιά του Δράμαλη υπέστη βαριές απώλειες, αλλά ο κύριος όγκος
της διατηρήθηκε, αν και με καταρρακωμένο το ηθικό.
 ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΡΑΜΑΛΗ
• Φύσα μαΐστρο δροσερέ κι αέρα του πελάγου,
• να πας τα χαιρετίσματα στου Δράμαλη τη μάνα.
• Της Ρούμελης οι μπέηδες, του Δράμαλη οι αγάδες
• στο Δερβενάκι κείτονται, στο χώμα ξαπλωμένοι.
• Στρώμα ’χουνε τη μαύρη γης, προσκέφαλο λιθάρια
• και γι’ απανωσκεπάσματα του φεγγαριού τη
λάμψη.
• Κ’ ένα πουλάκι πέρασε και το συχνορωτάνε:
• «Πουλί, πώς πάει ο πόλεμος, το κλέφτικο
ντουφέκι;».
• - Μπροστά πάει ο Νικηταράς, πίσω ο
Κολοκοτρώνης
• και παραπίσω οι Έλληνες με τα σπαθιά στα χέρια.
• Γράμματα πάνε κ’ έρχονται στων μπέηδων τα
σπίτια.
• Κλαίνε τ’ αχούρια γι’ άλογα και τα τζαμιά για
Τούρκους,
• κλαίνε μανούλες για παιδιά, γυναίκες για τους
άντρες.
•Ήταν ασκέρι τούρκικο, μία κοσαριά χιλιάδες
•Ήταν πασάδες ξακουστοί, πολλοί
ντερεμπέηδες.
•Δεν ετηράξανε στρατό, μηδέ και παλληκάρια
•Και άλα- άλα κάνανε, στον Άγιο Σώστης πάνε.
•Με και τους καρτεράγανε με δυνατό ντουφέκι,
•Ο καπετάν Νικηταράς κ’ οι Κολοκοτρωναίοι.
•Δώστε φωτιά, μωρέ παιδιά, προσέχτε
παλληκάρια.
•Κ’ ευθύς εξεσπαθώσανε, τους δώκανε ντουμάνι.
•Της Ρούμελης οι μπέηδες και του Μωριά οι
λεβέντες
•Στα Δερβενάκια κείτονται, κορμιά χωρίς κεφάλι,
•Στρώμα ‘χουνε τη μαύρη γης, προσκέφαλο την
πέτρα,
•Κ΄ έχουνε για παπλώματα τους πάγους και τα
χιόνια.
• Τα ποιήματα αυτά που γράφτηκαν από τον ελληνικό λαό για την
Μάχη των Δερβενακίων, δείχνουν πόση σημαντική ήταν η νίκη
αυτή των Ελλήνων για την εξέλιξη της Επανάστασης και την
απελευθέρωση του αφού τονίζεται ιδιαίτερα το θάρρος και η
ανδρεία των ηρώων της. Φαίνεται επίσης και το πόσο
ολοκληρωτική ήταν η καταστροφή που υπέστη ο Δράμαλης,
καθώς τονίζεται ιδιαίτερα η εικόνα του σημείου της μάχης μετά
την ολοκλήρωση της, όπου κυριαρχούσαν τα πτώματα των
αμέτρητων Οθωμανών για αρκετό καιρό μετά την ολοκλήρωση
της.
 ΤΙ ΛΕΕΙ Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Σύμφωνα με την παράδοση, μετά τη Μάχη των Δερβενακίων
και συγκεκριμένα στις 26 Οκτωβρίου ο Δράμαλης πέθανε
στην Κόρινθο από τη μεγάλη του στεναχώρια για την
τρομερή ήττα που υπέστησαν οι Οθωμανοί και τις μεγάλες
απώλειες του στρατεύματος του, τόσο σε ανθρώπινο
δυναμικό, όσο και σε λάφυρα που άρπαξαν οι νικητές από το
σημείο της μάχης. Φοβόταν επίσης την οργισμένη αντίδραση
του Σουλτάνου για την αποτυχία του. Το πιο πιθανό βέβαια
είναι πως πέθανε από την επιδημία τύφου που είχε χτυπήσει
το στράτευμά του.
 H ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟΥ
Η πολιορκία του Ναυπλίου από τις ελληνικές
δυνάμεις άρχισε στις 4 Απριλίου του 1821. Οι
Έλληνες είχαν ήδη ξεσηκωθεί σε πολλές περιοχές
της Πελοποννήσου. Μαχητές από όλη την Αργολίδα
άρχισαν να συγκεντρώνονται στο Ναύπλιο για να
απελευθερώσουν την πόλη από τους Οθωμανούς.
 Η ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ
Προχώρησαν ύστερα προς το Ναύπλιο, και
τοποθετήθηκαν στους γύρω λόφους: Αγίας Μονής,
προφήτη Ηλία, Παπαφενά, εμποδίζοντας τους
Οθωμανούς να βγουν έξω από την πόλη. Παράλληλα,
δύο σπετσιώτικα πλοία, που τα κυβερνούσε
η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα το ένα, και το άλλο ο
Μανώλης Λαζάρου, μπήκαν στον αργολικό κόλπο και
αποκλείσανε το Ναύπλιο από τη θάλασσα.
 ΑΔΟΞΟ ΤΕΛΟΣ

Ωστόσο, στις 10 Απριλίου, ημέρα Κυριακή του

Πάσχα, οι κλεισμένοι στο κάστρο του
Παλαμηδίου Τούρκοι, επωφελούμενοι της
μεγάλης γιορτής των χριστιανών, επιτέθηκαν
στους Έλληνες πολιορκητές, τους οποίους
βρήκαν να γιορτάζουν, σκότωσαν 23 από
αυτούς, ενώ αιχμαλώτισαν και βασάνισαν
πολλούς ακόμα. Έτσι έληξε η πρώτη, από
ξηράς, πολιορκία του Ναυπλίου.
 Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ
Στη συνέχεια η ξεσηκωμένοι
συγκεντρώθηκαν ξανά στο Αργος και
με την ενθάρρυνση
του Παπαφλέσσα του Νικόλαου
Σπηλιωτόπουλου και του
Σταϊκόπουλου, που διοργάνωσαν
την «Καντζελαρία» του Αργους,
αποφάσισαν την πολιορκία
Ναυπλίου, έστω και με πρόχειρο
οπλισμό. Αρχηγός της πολιορκίας
ήταν ο νεαρός, πρώην έμπορος Στ.
Σταϊκόπουλος. Σε λίγο, κατέφθασε
από την Κωνσταντινούπολη και ο
Αργείτης καπετάνιος Δημήτριος
Τσώκρης και ανέλαβε την αρχηγία
των πολιορκητών
 Στάϊκος Σταϊκόπουλος
• Γεννήθηκε στη Ζάτουνα της
Γορτυνίας και από νωρίς ασχολήθηκε
με το εμπόριο δερμάτων. Στην Ύδρα,
μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία από
τον Νικόλαο Σπηλιωτόπουλο.
Το 1821 οργάνωσε την πολιορκία του
Ναυπλίου και τελικά στις 29
Νοεμβρίου του 1822 μαζί με τον
Δημήτριο Μοσχονησιώτη κατέλαβε
το Παλαμήδι, πράξη για την οποία
έμεινε γνωστός στην ιστορία. Στη
συνέχεια του ανατέθηκε η πολιορκία
του κάστρου της Κορίνθου όπου
έληξε με την κατάληψη του. Με την
έλευση του Όθωνα παρέμεινε στον
στρατό αλλά φυλακίστηκε επειδή
τάχθηκε εναντίον τους.
Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ
• Μετά από πολύμηνη πολιορκία, χωρίς κανένα
αποτέλεσμα, στις 27 του Νοέμβρη οι εξαντλημένοι
από την πείνα και τις κακουχίες Τούρκοι ζήτησαν από
το Σταϊκόπουλο να μηνύσει στον Κολοκοτρώνη να
κάνουν «τρατάτο», δηλαδή συνθήκη. Ο Αρχιστράτηγος
έδωσε την εξής απάντηση: «Σεις ζητάτε τρατάτο. Η
δική μου θέληση είναι να παραδώσετε όλα τα
φρούρια και να αφήσετε και το βιό σας και να σας
μπαρκάρω στα ελληνικά καράβια και να σας στείλω
όπου θέλετε, αφού μας δώσετε το ενέχυρο. Και αν
δεν ακούσετε τη θέληση μου, θα σας πάρουμε με
ρεσάλτο και θα σας περάσουμε όλους από το
σπαθί».
 Η απόφαση του Σταϊκόπουλου
• Την νύχτα της 29ης Νοεμβρίου του
1822 μία των πολιορκητικών ομάδων
με αρχηγό τον Σταϊκόπουλο είχε
βάρδια έξω από το Παλαμήδι. Δυο
Τουρκαλβανοί φυγάδες ήρθαν στον
Στάικο και του εκμυστηρεύτηκαν ότι
το φρούριο ήταν αφύλακτο, επειδή οι
άνδρες είχαν κατεβεί στο Ναύπλιο για
να συσκεφθούν περί
συνθηκολόγησης. Ο Στάικος αμέσως
ετοίμασε διακόσιους άνδρες του, 60
Κρανιδιώτες και ένα λόχο τακτικού
στρατού.
 Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
• Η σκοτεινή και βροχερή νύχτα βοήθησε την έφοδο.
Μερικοί από τους άνδρες σκαρφάλωσαν στο
φρούριο, και από μέσα άνοιξαν την πόρτα, από την
οποία μπήκαν όλοι οι άλλοι και κατέλαβαν το
φρούριο του Παλαμηδίου. Την επόμενη μέρα
έστρεψαν τα κανόνια προς το Ναύπλιο και
ανάγκασαν τους Τούρκους να παραδοθούν, δίνοντας
τέλος στην πολιορκία του Ναυπλίου.
 Η ΣΥΝΘΗΚΟΛΟΓΗΣΗ
• Μετά την άλωση του Παλαμηδίου οι Οθωμανοί
συνθηκολόγησαν με τον Θεόδωρο
Κολοκοτρώνη, ο οποίος δέχτηκε τα κλειδιά του
φρουρίου με δάκρυα, γεγονός που δείχνει πόσο
επιθυμούσε τη νίκη των Ελλήνων και πόσο
συγκινήθηκε από το ηρωικό κατόρθωμα του
Σταϊκόπουλου. Διέταξε επίσης: «Όλα τα κινητά
σκεύη και έπιπλα και τα πολύτιμα αντικείμενα
των Οθωμανών να τοποθετηθούν στο μεγάλο
τζαμί και να φυλάγονται με ασφάλεια.»
 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ
• Η σημασία της πολιορκίας της πόλης του Ναυπλίου και της
κατάληψης του Παλαμηδίου από τον Στάϊκο Σταϊκόπουλο
αποτυπώνεται και στην ελληνική λαϊκή παράδοση:
«Στις τριάντα Νοεμβρίου
του Ανδρέα του Αγίου
χριστιανοί τι καρτερείτε
στο Ανάπλι να εμπήτε;
Στάικος με παλικάρια
μπήκανε σαν τα λιοντάρια.
Σήμερα το Παλαμήδι
στους Ρωμιούς ‘γινε παιχνίδι,
του Παλαμηδιού το κάστρο
πάρθηκεν με ρεσάλτο».
Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΣΤΑΙΚΟΠΟΥΛΟΥ
Για την προσφορά του Στάϊκου Σταϊκόπουλου στην
απελευθέρωση του Ναυπλίου, η πόλη τον τίμησε με
έναν αδριάντα στην πλατεία που φέρει το όνομα του.
Στο βάθρο του μνημείου αναγράφεται το ποίημα:
Αγέραστος κι αθάνατος, πάντα κοντά μας μένεις
του Εικοσιένα σταυραητέ, της λευτεριάς πουλί.
Ω Πορθητή του πιο τρανού κάστρου της
οικουμένης που δέχτηκες
στο μέτωπο της Δόξας το φιλί.