1

 Francuska je stoljećima bila jedna od

najvažnijih i najmoćnijih evropskih zemalja.
 Od vremena apsolutizma do savremenog
doba Francuska je bila izvorište ideja koje su
imale odjeka u razvoju moderne civilizacije,
osobito vezano za razvoj PARLAMENTARNIH
POLITIČKIH INSTITUCIJA razvijenih zemalja
svijeta.

2
 Moderna francuska politička istorija i razvoj
političkih institucija Francuske započinje 1789
godine sa velikom francuskom buržoaskom
revolucijom.
 Francuska revolucija je redikalno promjenila
raniji poredak apsolutne kraljevske vlasti.
 Revoluciju su na idejnom – teorijskom planu
priredili filozofi: Volter, Monteskije i Ruso.
 Monteskije je zagovarao podjelu vlasti:
zakonodavna, izvršna i sudska, kako bi se
spriječila i ukinula apsolutistička kraljevska vlast
i uspostavila ravnoteža moći. (Njegove ideje
dosljedno su sprovedene u SAD)

3
 Ruso je razvio teoriju društvenog ugovora. Po
ovoj teoriji izvor svake vlasti je pristanak
naroda koji je jedino suveren.
 Pravo je izraz narodne volje.
 Po Rusou predstavnička demokratija je vlast
koju vrše od naroda neposredno izabrani
predstavnici na osnovi jednakosti građana.

4
 Francuska revolucija je dala doprinos
oblikovanju političkih institucija buržoaskog
tipa uopšte.
 Zapravo ustanovljene su i učvršćene
INSTITUCIJE PREDSTAVNIČKE DEMOKRATIJE:
parlament; vlada, političke stranke i sl.
 Ukinuti su staleži (plemstvo i sveštenstvo) i
njihovo staleško predstavljanje.

5
 Ta načela su:
 PRVO NAČELO
 Temeljna ljudska prava definisana su u
Deklaraciji o pravima čovjeka i građanina
(Deklaraciju je Narodna skupština usvojila
1789 godine)
 Deklaracija će imati uticaj na sve evropske
ustave donesene u XIX i XX vijeku.

6
 Glavne odredbe Deklaracije su:
1. Svi ljudi su rođeni slobodni i ostaju slobodni i
jednaki u pravima;
2. Cilj ljudskog udruživanja mora da bude zaštita
prirodnih i neotuđivih prava čovjeka – slobodom
vlasništva, sigurnosti i otpora ugnjetavanju
3. Suverenost počiva na narodu i vlast proizilazi iz
narodne volje
4. Sloboda se sastoji u tome da se može činiti sve što
ne smeta drugome
5. Pravo je izraz narodne volje i svaka osoba ima
pravo da lično ili putem predstavnika uzme učešće
u donošenju zakona
6. Pravo mora biti jednako za sve kad štiti i kad
kažnjava.

7
 Ljudska prava čine i:
1. Sloboda od hapšenja, sem u postupku
propisanom zakonom;
2. Sloboda vjerskog uvjerenja;
3. Sloboda štampe i
4. Sloboda od konfiskacije.

8
 DRUGO NAČELO: NAČELO PISANOG USTAVA
 Ustav jedne zemlje mora da bude usvojen u
pisanoj formi, a koji bi na izričit način
propisivao načela, postupke i ograničenja
putem kojih se vrši konkretna vlast.
 Prvi ustav je donesen 1791 godine. Od tada
sem u periodu 1940-1944 godina Francuska
u kontinuitetu ima pisani ustav.

9
 TREĆE NAČELO: NAČELO REPUBLIKANSKOG
OBLIKA VLASTI
 Prvi ustav iz 1791 godine predviđao je
produženje monarhije, iako uz značajna
ograničenja kraljevske vlasti
 Novoizabrani konvent 1792 godine
jednoglasno je odlučio o ukidanju monarhije i
ustanovljavanju demokratske i centralističke
republike.
 Poslije toga francuske trupe svuda u Evropi su
ratovale pod republikanskom zastavom.

10
 ČETVRTO NAČELO: NAČELO O NARODNOJ
SUVERENOSTI
 Praktična primjena ovog načela dovela je do
ukidanja predstavništva staleža.
 Treći stalež (srednji sloj) proglasio se
predstavnikom čitavog naroda.
 Čitavo stanovništvo Francuske je od 1798
godine objedinjeno u jedno političko tijelo.

11
 PETO NAČELO: NAČELO O PODJELI VLASTI NA
ZAKONODAVNU, SUDSKU I IZVRŠNU.
 Prvi ustav iz 1791 godine označio je prvi
pokušaj u Evropi da se vlast ustanovi na
načelu podjele vlasti (Podjela vlasti u SAD je
već bila uvedena)

12
 ŠESTO NAČELO: STROGI CENTRALIZAM I
UNITARIZAM
 Sve provinicije i vlast staleža bili su ukinuti
 Umjesto njih zemlja je bila podijeljena na više
od 500 arondismana gdje su vlast vršili
funkcioneri imenovani u Parizu
 Centralizam i unitarizam ostali su bitno
obilježje Francuske.

13
 Nakon krize Četvrte Republike, uslovljene i
unutrašnjim i kolonijalnim problemima
general De Gol iskazuje spremnost da
preuzme vlast u maju 1958 godine.
 Predsjednik Republike Renee Coty je
imanovao De Gola za prvog ministra sa
ovlaštenjima da u toku šest mjeseci izradi
novi ustav. To je bio kraj Četvrte Republike.

14
 U septembru 1958 godine na referendumu o
ustavu izjasnilo se 80% birača koji su izašli na
glasanje
 Oblik državne vlasti uspostavljen ustavom iz
1958 godine najčešće se označava kao
mješavina dva sistema:
 Parlamentarnog i
 Predsjedničkog

15
 Sa ciljem da se otklone slabosti francuskog
parlamentarizma u doba Treće i Četvrte
Republike u ustavu Pete Republike su uneseni
jaki elementi predsjedničkog sistema.
 Neki teoretičari, imajući u vidu velike
prerogative predsjednika Pete Republike
politički sistem Francuske svrstavaju u
predsjedničke sisteme.

16
 Predsjednik Republike je istovremeno:
1. Šef države i
2. Šef vlade.
 Bira se na petgodina i nema ograničenja u
broju mandata.
 Od 1962 godine građani Francuske
neposredno biraju Predsjednika
 Njegove nadležnosti su sljedeće:
 Vrši klasične funkcije šefa države u oblasti
spoljne politike i odbrane zemlje

17
 Raspolaže i sa nizom ovlaštenja:
 Pravo suspenzivnog veta
 Pravo iznošenja na referendum svakog
zakona koji se tiče organizacije javne vlasti
 Pravo raspuštanja skupštine
 Poduzimanje mjera za slučaj nacionalne
opasnosti

18
 Predsjednik ima ovlaštenja da:
 Imenuje i razrješava prvog ministra
 Na njegov prijedlog imenuju se i ostali
ministri
 Predsjedava sjednicama vlade i potpisuje
njene akte
 Daje pomilovanja i amnestiju
 Imenuje ambasadore
 Imenuje funkcionere u upravi, vojsci, sudstvu.

19
 Odluke donosi samostalno. Garant je:
 Nacionalne nezavisnosti
 Teritorijalnog integriteta
 Poštivanja međunarodnih ugovora.
 Predsjednik može raspustiti Narodnu
skupštinu, ali samo jednom godišnje.

20
 Dužnost Predsjednika Francuske nakon De
Gola vršili su:
 Žorž Pompidu
 Žiskak Desten
 Fransoa Miteran
 Žak Širak
 Nikola Sarkozi
 Od proljeća 2012 Predsjednik je Fransoa
Oland

21
 Vlada ostaje odgovorna Parlamentu
 Ministri ne mogu biti članovi Parlamanta
 Članovi vlade se biraju iz reda Parlamenta
 Vladom predsjedava Predsjednik Republike
 Bez Predsjednika Republike vlada ne može
samostalno odlučivati
 Odbijanjem potpisa na akte Predsjednik Republike
može Predsjednika vlade prinuditi na podnošenje
ostavke.
 Položaj izvršne vlasti je znatno ojačan i ima posebnu
poziciju
 Zbog potrebe za efikasnošću vremenom je u praksu
ušlo tzv. delegirano zakonodavstvo – donošenje
propisa u obliku autonomnih uredbi.

22
 Osnovna nadležnost je donošenje zakona
 Prema ustavu iz 1958 francuski parlament
ima dvodomnu strukturu:
 NARODNA SKUPŠTINA
 SENAT
 Narodna skupština se bira na općim i
neposrednim izborima (Ima 482 člana. Biraju
se na pet godina u izbornim okruzima sa
približno 93000 stanovnika)

23
 Senat se bira indirektno putem elektorata. Ima
274 člana. Bira ih elektorsko tijelo sastavljeno od
vijećnika lokalnih organa na period od devet
godina.
 Svake treće godine se bira trećina sastava Senata.
 Ni jedan od 95 departmana ne smije u Narodnoj
skupštini imati manje od dva predstavnika.
 Žene su pravo glasa dobile tek nakon II Svjetskog
rata.
 Dva doma imaju ista zakonska ovlaštenja.

24
 Sistem lokalne samouprave sačinjavaju dvije
kategorije jedinica:
 Opština (komuna)
 Okrug (departman)
 Po broju opština Francuska je na prvom
mjestu u Evropi: preko 30 000
 Svako veće naselje obrazuje opštinu.
 Lokalne organe predstavljaju izabrano
opštinsko vijeće i predsjednik opštine (mer)

25
 Jedinice drugog stepena samouprave su
departmani (95)
 Imaju izabrano vijeće i prefekta koga imanuje
predsjednik Republike
 Prefekt je izvršni organ departmana i predstavnik
centralne vlasti
 Pariz, kao glavni grad, uživa poseban status u
organizaciji sistema lokalne samouprave
 Francuska ima 32 regiona (formirani na prostoru
historijskih provincija)
 Od 60 tih godina XX stoljeća lokalnim vlastima je
data veća sloboda i nadležnost.

26
 Na vrhu sudske hijerarhije stoji DRŽAVNI SAVJET koji
se sastoji od oko 150 članova
 Podjeljen je u pet odjeljenja od kojih je jedno sudsko.
Ostala odjeljenja služe kao savjetodavni organi vlade.
 Sudsko vijeće Državnog savjeta je sudski organ
nezavisan od uticaja izvršne vlasti
 Francusko pravo je zasnovano na kodifikaciji rimskog
prava
 U prve dvije instance sudovi su podjeljeni na krivične
i građanske
 Na vrhu sudske hijerarhije je Kasacioni sud (83 člana)
 Od 1963 godine Parlament je ustanovio i Specijalni
sud za sigurnost države (Osuđuje o svim elementima
subverzije i terorističkih aktivnosti)

27