NEUROTSKI POREMEĆAJI

Prof. dr Slavica Đukić Dejanović

2018. godina
NEUROZE- reč neuroze potiče od grčke reči
neuron, što znači živac, živčani, koji se tiče
živaca, koji dolazi kao posledica oboljenja
živaca (Vujaklija, 1980)
 DEFINICIJA
• Neuroze su psihički poremećaj kod kojih je osnovna
karakteristika postojanje patološkog straha
• Način ispoljavanja zavisi od karakteristika ličnosti obolele
osobe
• U osnovi neuroza uvek leži posebna struktura ili poremećaj
ličnosti
• I pored brojnih istraživanja koja su za cilj imala utvrđivanje
biološke osnove kojom bi se objasnio nastanak ovih
poremećaja do danas nije utvrđeno ništa patognomonično
• Neurotične osobe nikada trajno ne gube odnos prema
realnosti i nisu sklone ka razvoju psihotičnih poremećaja
 EPIDEMIOLOGIJA
NEUROZE su najrasprostranjeniji psihički
poremećaj. Grube procene su pokazale da
približno jedna trećina do četvrtine ukupne
populacije isponjava različito intenzivne
neurotske smetnje tokom nekog perioda
života
 ETIOLOGIJA

• Psihoanalitičke teorije

• Bihejvioralno-kognitivne teorije

• Teorije o porodičnim i partnersko-bračnim

odnosima

• Biološke teorije
 KLASIFIKACIJA NEUROTSKIH POREMEĆAJA-
MKB-10-1992.GOD.

F20-F48 – Neurotski, sa stresom povezani i somatoformni poremećaji

• Fobična stanja straha
– Agorafobija
– Socijalna fobija
– Specifična fobija
• Drugi oblici stanja straha
– Panični poremećaj
– Generalizovano stanje straha
– Mešovito stanje straha i depresivnosti
• Prisilna i kompulsivna neuroza
– Pretežno prisilne misli ili ruminacije
– Pretežno prisilne radnje ( rituali)
– Mešovito prisilne misli i radnje
– Drugi oblici prisilnih misli i radnji
• Reakcija na težak stres i poremećaji prilagođavanja
– Akutna reakcija na stres
– Posttraumatski stresni poremećaj
– Poremećaji prilagođavanja
• Disocijativni ( konverzivni) poremećaji
– Disocijativna amnezija
– Disocijativna fuga
– Stanje transa i zaposednutosti
– Disocijativni motorni poremećaji
– Disocijativne konvulzije
– Disocijativna anestezija i senzorni gubitak
– Mešoviti disocijativni ( konverzivni ) poremećaji
– Drugi disocijativni ( konverzivni ) poremećaji
• Somatoformni poremećaji
– Somatizacioni poremećaji
– Nediferencirani somatizacioni poremećaji
– Hipohondrijski poremećaj
– Somatoformna autonomna disfunkcija
– Stalni somatoformni bolni poremećaji
• Drugi neurotski poremećaji
– Neurastenija
 FOBIJE
• AGORAFOBIJA-je fobično stanje straha koje
karakteriše stalni, intenzivni ili panični strah od javnih
mesta sa kojih se teško može brzo ukloniti ili na
kojima je dobijanje medicinske pomoći, u slučaju
potrebe, otežano
• Klinička slika veoma specifičn ( početak, razvijena kl.
slika, kl. slika između napada panike)
• Specifični oblici straha, specifična ponašanja, potreba
za pratiocem,česte komplikacije
 FOBIJE
• SOCIJALNA FOBIJA- oblik stalnog, intenzivnog i nelogičnog
fobičnog straha izazvanog pojavom, stavovima i ponašanjem
drugih ljudi, koji mogu da ponize i uvrede, ili, pak, u čijem će
prisustvu osoba da učini nešto što će biti nepristojno i
neprijatno
• Diskretni oblik-samo jedan fobijski strah
• Difuzni oblik- u skoro svim socijalnim situacijama van
porodičnog kruga
• Četiri grupe simptoma: simptomi straha, telesni simptomi,
karakteristična ponašanja, simptomi koji potiču od specifičnih
osobina ili crta ličnosti
 FOBIJE
• SPECIFIČNE FOBIJE- su heterogena grupa poremećaja koja se
karakteriše stalnim, intenzivnim i nelogičnim strahom od
objekata, predmeta i situacija ( životinje, insekti, visina, oluja,
voda, gledanje krvi, dobijanje injekcija, tuneli, mostovi,
liftovi,...)
• Karakteriše ih: prisustvo glavnog ili specifičnog straha, napadi
panike, strah od straha, ponašanje izbegavanja i grupa
pratećih simptoma
– Fobije od životinja i insekata
– Fobije od krvi-injekcija-povreda
– Specifične fobije situacionog tipa
DENTOFOBIJA
 DRUGI OBLICI STANJA STRAHA
• PANIČNI POREMEĆAJ- oblik stanja straha koje se ispoljava
ponavljajućim, neočekivanim napadima panike, koji nisu
izazvani nekim telesnim oboljenjem ili delovanjem
psihotropnih sretstav, a između kojih je prisutan snažan i
onesposobljavajući strah od narednih napada
• Napad panike nije izazvan izlaganjem nekoj, po život opasnoj
situaciji
• Pacijenti u prvi plan stavljaju jedan ili dva simptoma
( vrtoglavica, gušenje, lupanje srca,...)
• Važno je pitati za simptome koje oni ne pominju: strah od
trenutne smrti, gubitka kontrole, ludila i kolabiranja, a neretko
i depersonalizacija i derealizacija
 DRUGI OBLICI STANJA STRAHA
• GENERALIZOVANO STANJE STRAHA- karakteriše se hroničnim
patološkim strahom, čije su forme ispoljavanja preterana ili
preplavljujuća strepnja, zabrinutost, napeto iščekivanje ili
“slobodno lebdeći strah”
• Postepen početak, često prethode nepovoljni životni događaji
ili stres, dugo vremena prođe do obraćanja lekaru za pomoć
• Simptomi psihičke napetosti: uznemirenost, razdražljivost,
preosetljivost, poremećaji spavanja, prenapregnutost,
nesposobnost opuštanja,...
• Simptomi telesne napetosti: zategnutost, grčevi, trzaji,
tremor, bolovi mišića, glavobolja,...
 DRUGI OBLICI STANJA STRAHA
• MEŠOVITO STANJE STRAHA I DEPRESIJE- se odlikuje
preplitanjem simptoma straha i depresije, koji nisu takvog
intenziteta da bi mogla da se postavi dijagnoza depresije ili
nekog specifičnog stanja straha
• U kliničkoj slici izrazita heterogenost. Zastupljenost simptoma
je subsindromska i u odnosu na depresiju i u odnosu na stanja
straha
• Nema tipičnih simptoma ali se često sreću: nervoza, napetost,
nemir, razdražljivost, promenljivo ali mahom loše
raspoloženje, preosetljivost,nezadovoljstvo sobob,
pesimističan stav, poremećaji spavanja,...
 OPSESIVNO-KOMPULZIVNI POREMEĆAJ

• Prisilnu neurozu karakteriše postojanje povratnih

prisilnih misli ili prinudnih radnji
• Klinička slika se ispoljava u tri oblikaČ
– Dominantno opsesivne misli i ruminacije
– Dominantno kompulzivne radnje i rituali
– Zajedničko prisustvo prisilnih misli i radnji
• Najčešće fluktuirajući tok, sa slabljenjem i
intenziviranjem simptoma.
• Prognoza nije povoljna. Najteža komplikacija je njen
prelazaku shizofreniju
 REAKCIJE NA TEŽEK STRES I POREMEĆAJI
PRILAGOĐAVANJA
• AKUTNA REAKCIJA NA STRES- prolazni poremećaj
značajne težine, kao reakcija na izuzetan fizički i/ili
psihosocijalni stres
– Na početku zbunjenost sa izvesnim suženjem polja svesti
– Simptomi se javljaju neposredno ili za nekoliko minuta
nakon doživljenog teškog stresa
– Tokom ispoljavanja akutne reakcije na stres, mogu se javiti
simptomi drugih psihičkih
poremećaja
 REAKCIJE NA TEŽEK STRES I POREMEĆAJI
PRILAGOĐAVANJA
• POSTTRAUMATSKI STRESNI POREMEĆAJ ( PTSP)- je reakcija na
stresni događaj kraćeg ili dužeg trajanja, izuzetno
ugrožeavajuće odnosno katastrofične prirode
• Razvija se u periodu do šest meseci, a retko ovaj latentni
period može da bude i nešto duži
• Kl. slika se karakteriše trijasom simptoma:
– Ponovno preživljavanje traumatskog događaja
– Stalno izbegavanje stimulusa udruženih sa traumom
– Stalno prisutna anksioznost ili razdražljivost
• Tok je fluktuirajući, ređe hroničan
 DISOCIJATIVNI (KONVERZIVNI)
POREMEĆAJI
• Karakterišu se iznenadnom, prolaznom
izmenjenošćunormalne integrisanosti funkcije svesti,
identiteta i motornog ponašanja tj. pokreta tela
• DISOCIJATIVNI GUBITAK PAMĆENJA- psihogena amnezija-
gubitak pamćenja za važne nedavne događaj, što nije izazvano
organskim psihičkim poremećajima, a suviše je veliki da bi se
objasnio običnom zaboravnošću
• DISOCIJATIVNA FUGA- iznenadno i neočekivano napuštanje
kuće ili radnog mesta i odlazak na putovanje. Praćena je
preuzimanjem novog identiteta
 DISOCIJATIVNI (KONVERZIVNI)
POREMEĆAJI
• DISOCIJATIVNI STUPOR- definiše se isto kao i stupor uopšte, ali
u njegovom nastanku ne sudeluje organski činilac
• STANJE TRANSA I POREMEĆAJ ZAPOSEDNUTOSTI- karakteriše
se privremenim gubitkom ličnog identiteta i pune svesnosti o
doživljaju okoline. Kao da je osobu preuzela neka druga osoba,
duh, bog ili sila
• DISOCIJATIVNI POREMEĆAJI POKRETA I SENZNIBILITETA-
postoji gubitak ili promena u funkcionisanju pokreta ili
senzibiliteta, najčešće kožnog
 SOMATOFORMNI POREMEĆAJI
• SOMATIZACIONI POREMEĆAJ- višestruko, povratno, učestalo
menjanje telesnih simptoma, koji su obično, prisutni nekoliko
godina pre nego što se pacijent obrati psihijatru
• HIPOHONDRIJA- preterana preokupiranost telesnim
funkcionisanjem, telesnim zdravljem, telesnim simptomima ili
bolestima, što je u vezi sa patološkim strahom da je osoba
obolela od neke ozbiljne bolesti
• SOMATOFORMNA DISFUNKCIJA VEGETATIVNOG NERVNOG
SISTEMA- Da Kostin sindrom,neurosis gastrika, aerofagija,
psihogeno povraćanje, psihogeni iritabilni kolonpsihogeni
kašalj, hiperventilacioni sindrom, retencija urina, polakiurija,...
• STALNI SOMATOFORMNI POREMEĆAJ
 DRUGI NEUROTSKI
POREMEĆAJI

• NEURASTENIJA- hronično i onesposobljavajuće

osećanje slabosti, umora, malaksalosti i iscrpljenosti,
uz prisustvo i drugih telesnih, emocionalnih i
kognitivnih simptoma
• SINDROM DEPERSONALIZACIJE I DEREALIZACIJE-
hronični ili rekurentni poremećaj, koji se manifestuje
ego-distonim i zato neprijatnim epizodama
depersonalizacije. Odnos prema realnosti je očuvan,
pa osoba uviđa da doživljaj depersonalizacije ne
odgovara stvarnosti
 TERAPIJA NEUROTSKIH POREMEĆAJA
• PSIHOTERAPIJA
– SUPORATIVNA, DIREKTIVNA I NEDIREKTIVNA
– PSIHOANALITIČKA
– BIHEJVIOR
– KOGNITIVNA
– PARTNERSKO-BRAČNA I PORODIČNA
• FARMAKOTERAPIJA
– ANTIDEPRESIVI
– BENZODIAZEPINI
– NEBENZODIAZEPINSKI ANKSIOLITICI
– BETA ADRENERGIČKI BLOKATORI
• INTEGRATIVNI MODELI LEČENJA
Pitanja?