merujuk kepada

percakapan, lisan
penuturnya dan pertuturan.
menggunakan
bahasa yang verbal perlu
sopan ketika dijaga semasa
berbahasa. berkomunikasi
dengan orang
Kesantunan lain-bergurau
Verbal senda dan
memberi
Contohnya, media maklumat
massa seperti radio,
televisyen,
pengucapan awam merujuk kepada
dan ceramah semua aspek
komunikasi secara
lisan
 • Contoh lisan,
• media massa:
• bermaksud kesopanan dan
kehalusan ketika • -radio, televisyen dan
internet, pengucapan
menggunakan bahasa, dalam awam dan ceramah,
bentuk lisan atau tulisan seminar serta sesi
• Komunikasi seharian -bahasa ucapan.
secara sopan dan beradab.
• Semua contoh itu:
• Terutamanya,semasa bercakap
• Menyatakan bahawa
dengan orang lain, bergurau
penggunaan bahasa
senda dengan rakan- rakan, yang sopan dituntut
menyampaikan maklumat, ketika menyampaikan
bertanyakan sesuatu, sesuatu.
membuat pembentangan
kepada umum
• Contoh->tanya khabar
• Dalam masyarakat Melayu – apabila bertemu sahabat
(penting) melambangkan lama ,sahabat handai
kehalusan budi, kesopanan, atau orang yang lebih tua
sebagai tanda
dan tingkah laku penutur dan menghormati orang lain
masyarakat bahasa tersebut. dengan memberi salam .
 1. Yang
Berbahagia
Dato’, boleh
saya tahu di
mana …
2. Saya 3. Saya
difahamkan mohon maaf
bahawa … Tuan Haji,
adakah Tuan soalan ini agak
Yang Terutama sensitif sedikit,
… bolehkah …
Contoh
Kesantunan
Berbahasa dan
Kata Sapaan
dalam
Wawancara
 2. Pada
Kesantunan pandangan
Berbahasa saya, idea untuk
dalam …
Pengucapan
Awam

3. Saya tidak
berani
mengatakan
bahawa …
1. Saya yakin
bahawa …
 melibatkan menggunakan
penggabungan bahasa halus
gelaran, •Asmah Haji
rujukan Omar-
hormat dan pendidikan yang
ganti nama. penuh adab
tatasusila

Aspek-aspek
Kesantunan
Bahasa Verbal
melayu: - merangkumi
mempunyai penggunaan
sistem sapaan dalam
dan panggilan bentuk
yang tersendiri. bertulis
digunakan
dengan sopan
santun (tidak
dianggap sebagai
biadab atau tidak
berbudi bahasa)
• Mempunyai ciri-ciri yang
tertentu.
• Penggunaan kosa kata dan
ganti nama diberi
perhatian khusus (sesuai
dengan kedudukan,
pangkat, umur dan
keakraban hubungan.)
•dikaitkan dengan penggunaan
bahasa halus (laras bahasa
istana.)
• Antara ungkapan berkenaan-
patik, tuanku, berangkat,
bersinam, bersemayam,
junjung kasih, bercemar duli
dan sebagainya.

Aspek-aspek
Kesantunan
Verbal
Pemilihan kata dan
Kata dan ungkapan ungkapan cuma
bertatasusila banyak bergantung kepada
digunakan dalam kedudukan, pangkat,
keadaan biasa umur dan keakraban
hubungan.
 Pak cik Mak cik- digunakan
- digunakan untuk untuk orang perempuan Tok- digunakan
orang lelaki yang yang kira-kira sebaya untuk orang lelaki
amat sebaya dengan emak sendiri. atau perempuan
dengan ayah yang kira-kira sebaya
sendiri. dengan datuk atau
nenek sendiri

Adik- digunakan
Abang- digunakan
untuk orang lelaki
Contoh untuk orang lelaki
atau perempuan
yang tidak setua ayah
yang lebih muda
sendiri dan juga tidak
daripada sendiri
sebaya.

Kakak- digunakan untuk

orang perempuan yang
tidak setua emak sendiri
dan juga tidak semuda
sendiri.
 Panggilan kekeluargaan Gabungan nama kekeluargaan Sistem panggilan kekeluargaan
pertalian darah asas ikatan perkahwinan

• Pak Long, Mak Long, • Abang (bang) • Diwakili oleh kata

dan Kak menantu, mentua
• Pak Ngah, Mak Ngah dengan jenama dan ipar
kekeluargaan
• Pak Lang, Mak Lang, pertalian darah • Ipar digunakan
hanya terbatas untuk merujuk
• Pak Njang, Mak
kepada Long, kepada ahli-ahli
Njang, dalam keluarga
Ngah dan Cik
• Pak Cik, Mak Cik, seperti Bang suami atau isteri
Long, Kak selain menantu
• Pak Su, Mak Su. Long, Bang dan mentua.
Ngah, Kak Contoh : abang
Ngah, Bang ipar, kaki ipar, adik
Cik, Kak Cik. ipar, mak long ipar,
mak ngah ipar dan
sebagainya.
 • Lelaki
pangkat • Lelaki
tinggi Encik,
Tuan • Dr,
pangkat
cik tinggi
Syed,Profes • Encik Aiman
or, Haji

• Perempuan
Puan pangkat tinggi
• Dr, profesor

Gelaran pergaulan Lelaki atau

tak bersahaja saudara perempuan seumur
(formal) atau lebih muda
Majlis rasmi seperti
mesyuarat

saudari Lelaki atau perempuan

seumur atau lebih muda
Majlis rasmi seperti
surat rasmi yang mesyuarat
ditujukan kepada para
tetuan pemilik atau pentadbir
syarikat perniagaan
 Raja (Perak, Gelaran keturunan orang-
Selangor), Pangeran, orang besar; Megat dan
Puteri (Perak), Nik
Pangeran Anak, (Kelantan), Wan (Kelantan,
Pangeran Muda Terengganu), Abang
(Brunei Darussalam), (Sarawak), Datu (Sabah),
Tengku (Kelantan, Awangku, Pangeran dan
Dayangku (Brunei
Pahang, Kedah, Darussalam), Tan (Kedah)
Terengganu) dan Tun (Terengganu).

Gelaran
warisan
Gelaran warisan
daripada keturunan Gelaran warisan
yang berasal dari luar kepada keturunan
Malaysia seperti Nabi Muhammad
Raden ( Jawa ), s.a.w seperti syed
Daeng (Bugis ), Sidi,
Sutan ( Minangkabau atau sayed bagi
), Teuku dan Teungku lelaki dan Syarifah
( Aceh ). bagi perempuan
 Tun, Toh Puan, Puan Sri, Datuk ( Datuk Seri,
Datuk Paduka, Datuk Setia ), Datuk ( Datuk
Patingi, Datuk Amar ), Datin Paduka ( gelaran
yang dikurniakan oleh kerajaan negeri
Selangor).

Pendeta Za’aba [ gelaran

kurniaan yang diberikan
oleh pertubuhan seperti
Gelaran Tok Puan (
isteri kepada
Kongres Bahasa Melayu Kurniaan datuk di
Ketiga (1956).] Terengganu ).

Gelaran Bapa
Kemerdekaan
kepada Tunku Abdul
Rahman Putra Al-
Haj.
 Kesantunan non-verbal