Disediakan oleh;

Muhammad Firdaus bin Mohd. Pu’ad

Izzat Harrith bin Ideris
 Abdul Rahman Abu Zaid
Waliyuddin Bin Khaldun Al-
Maliki al-Khadrami

• Lahir di Tunis pada tahun 1331 M (732 H)

• Meninggal dunia pada tahun 1406 M (808 H)
 Sewaktu di Mesir, Abdul Rahman Abu Zaid
beliau telah dilantik Waliyuddin Bin Khaldun
memegang jawatan Al-Maliki al-Khadrami
Hakim Mahkamah
Raja
BIODATA
Pakar dalam:
Ilmu kemasyarakatan
(sosiologi) Ulama zaman
Pendidikan pertengahan
Keagamaan
Tamadun Lahir di Tunis pada tahun
Undang-undang 1331 M (732 H) dan
Falsafah meninggal dunia pada tahun
1406 M (808 H)
Berkebolehan
Tegas dalam
dalam bidang
tugas
sosiologi

Tidak Bijak
mementingkan menyelesaikan
pangkat masalah
 Mendapat pendidikan awal daripada bapanya
tentang asas-asas agama seperti al-Quran,
Feqah, Hadith dan Tauhid.

Hafaz al-Quran sejak kecil.

Apabila dewasa, beliau belajar Linguistik Bahasa

Arab (seperti Nahu dan Saraf), Usuluddin dan
Kesusasteraan.
 Beliau juga mempelajari Mantiq, Sains, Falsafah,
Matematik dan Sejarah daripada beberapa orang
ulama terkemuka pada masa itu.

Guru beliau yang utama ialah Muhammad Bin Abdul

Muhaimin. Beliau juga turut berguru dengan Abu
Abdullah Muhammad Bin Ibrahim Al-Abla yang
mengajarnya tentang Sosiologi, politik dan
pendidikan.
Sumbangan beliau dalam Sumbangan
bidang sosiologi: beliau dalam
 Pengasas dan guru bidang
terkemuka dalam bidang sejarah:
sosiologi  Pengasas
filosof sejarah
(melalui kitab
al-Ibar)

Mahir dalam ilmu

Mempelopori Ilmu Sosiologi sejarah
(orang pertama
membicarakan Menghasilkan kitab
pembangunan mental, akal, al-Muqaddimah
dan fizikal manusia)
• Membincangkan secara terperinci mengenai sejarah dan
persejarahan.
• Membahagikan karya beliau kepada 6 bab:
Bab 1: Mengenai risalah umum tentang masyarakat manusia.

Bab 2: Mengenai masyarakat Badwi atau masyarakat yang dianggap primitif.

Bab 3: Mengenai pemerintahan khalifah-khalifah dan raja-raja.

Bab 4: Mengenai masyarakat bandar atau masyarakat yang dianggap sudah

maju.

Bab 5: Mengenai pekerjaan dan kehidupan manusia seharian serta hal-hal yang
berkaitan dengan ekonomi secara umum.

Bab 6: Mengenai ilmu pengetahuan dan pendidikan.

• Setiap bab dalam karya didahului dengan bahagian
pendahuluan dan diikuti oleh tajuk-tajuk kecil yang dipanggil
fasal.
• Kandungan al-Muqaddimah terbahagi kepada 2 bahagian:

Tidak
Asasi
asasi
Merangkumi pelbagai aspek termasuk
Mengenai disiplin
geografi, kebudayaan, ilmu
sejarah/falsafah
pengetahuan, perusahaan,
sejarah dan disiplin
peradaban dan lain-lain yang
sosiologi/falsafah
berkaitan dengan politik, agama dan
sosiologi
falsafah.

• Perkarayang penting dalam karya ini ialah mengenai ilmu

sejarah dan sosiologi.
Sumbangan beliau dalam bidang politik:
Aktif dalam bidang politik
Berpendapat bahawa asas untuk membina
peribadi dan negara ialah berasaskan Islam
Mengemukakan teori yang mempengaruhi
karya pemikir politik (melalui kitab al-Ibar)

Sumbangan beliau dalam bidang ekonomi:

Berpendapat bahawa:
Rezeki perlu dinikmati bersama dengan adil
Kemajuan negara bergantung kepada
kekuatan ekonomi
Menghasilkan kitab al-Ibar
Ibnu Sina mula menjadi terkenal selepas
berjaya menyembuhkan penyakit Putera Nub
Ibn Nas al-Samani yang gagal diubati oleh
doktor yang lain. Kehebatan dan kepakaran
dalam bidang perubatan tiada tolok
bandingnya sehingga beliau diberikan
gelaran al-Syeikh al-Rais (Mahaguru
Pertama).
Di Rom pada masih diulang cetak
Tahun 1593
dan digunakan
oleh para pelajar

Terbit perubatan.
Al Qanun
fi al-Tibb
tidak sampai
100 tahun,
bahasa Inggeris buku itu telah
dengan judul dicetak ke dalam
Precepts of 15 buah bahasa
Medicine
 Penterjemahan Kitab
Al Qanun
fi al Tibb

•Oleh Gerard of Cremona (1114-87).

•Dinamakan sebagai Canon
atau Canon fi al-Tibb
•Beliau telah berjaya menterjemah
buku berbahasa Arab ke Latin
tidak kurang daripada 92
buah karya Arab yang lengkap
 mengandungi sajak-sajak
perubatan

menghasilkan buku
Remedies for The Heart

menceritakan dan
menghuraikan 760 jenis penyakit
bersama dengan cara untuk
mengubatinya
membincangkan menyenaraikan
tentang proses pelbagai jenis
penyediaan ubat ubat seperti
antidot, pes,
preservatif,
jem, lozeng,
pil, minyak ,
Bidang
salap dan
farmasi
infusi

menyentuh
mengenai
kepentingan
dos
 menulis sebuah buku berjudul
al-Najah yang membicarakan
persoalan falsafah

Bidang
falsafah

Pemikiran falsafah banyak

dipengaruhi oleh aliran falsafah
al-Farabi yang telah
menghidupkan pemikiran
Aristotle
 Buku An-Najah
• Ibn Sina menyatakan bahawa pencipta yang
dinamakan sebagai "Wajib al-Wujud" ialah
satu. Dia tidak berbentuk dan tidak boleh
dibahagikan dengan apa-apa cara sekalipun
• Pemikiran falsafah dan konsep ketuhanan
telah ditulis oleh Ibnu Sina dalam bab "Himah
Ilahiyyah" dalam fasal "Tentang adanya
susunan akal dan nufus langit dan jirim
atasan.”
• Ibnu Sina tidak pernah menolak kekuasaan
Tuhan.
Memperkembangkan Kini dikenali:
ilmu psikologi ilmu perubatan
dalam perubatan psikosomatiks

Memperkembangkan Memberi tanda-tanda

ilmu diagnosis melalui penyakit kencing
denyutan jantung manis dan
kesannya.

Doktor perubatan yang pertama

mencatatkan bahawa penyakit
paru-paru boleh berjangkit
 Terjemahan kitab al-Syifa’

Diterjemahkan oleh Gundissalines (1130-1150).

Diterjemah ke dalam bahasa Latin dan telah
diterbitkan di bawah tajuk Sufficientia
Physicorum di mana ahli fikir Barat,
Roger Bacon sering membuat rujukan.
 RIWAYAT HIDUP
AL-FARABI

Nama asal Al-Farabi ialah Abu Nasr Muhammad bin

Muhammad Tarkhan Al-Uzdag
Beliau dilahirkan di Wasij, iaitu di wilayah Transosiana,
di negara Turkestan pada tahun 257 H bersamaan
870 Masihi,
Berketurunan Turki, bapanya berketurunan Persia
manakala ibunya pula berketurunan Turki.
 Al-Farabi telah meninggal dunia pada bulan
Rejab 339 Hijrah bersamaan 950 Masihi
di Damsyik ,semasa beliau berumur 80 tahun.
Beliau telah dikebumikan di sebuah perkuburan
di bahagian luar pintu selatan atau pintu sampingan
kota tersebut.
Saf al-Daulah sendiri yang mengetuai
para pembesar negeri bagi
menyembahyangkan jenazah Al-Farabi,
di istana Saf Al-Daulah.
 Saif Al-Daulah

Gelaran bagi putera Handaniyah

pemerintah Syria yang baru pada zaman itu.
Beliau tertarik dengan kebijaksanaan dan
kepandaian al- Farabi serta kehidupannya
sebagai seorang ahli sufi.
PENDIDIKAN AWAL AL-FARABI

Mendapat pendidikan awal daripada

guru-guru persendirian, sama ada
beliau pergi belajar di rumah guru
berkenaan ataupun beliau belajar
secara formal di masjid-masjid yang
terdapat di Wasij, seterusnya beliau
dikatakan dibesarkan semasa
pemerintahan Nasir Ibnu Ahmad.
Mempunyai daya akal yang
tinggi sejak dari kecil lagi
Dalam usia muda lagi,
beliau telah belajar dan
mampu belajar
Dapat menguasai beberapa berbagai-bagai
bahasa asing, antaranya ilmu.
bahasa Syria, Arab, Greek,
dan beberapa bahasa lagi
Menguasai pelbagai bidang dalam ilmu keagamaan,
antaranya ilmu Nahu, Tafsir, Hadis, Fiqh, dan
sebagainya. Selain itu, beliau juga
mahir dalam pelbagai cabang-cabang falsafah,
ilmu lingkungan, ilmu militer dan ilmu muzik,
walaupun Al-Farabi mahir dalam pelbagai
bidang tetapi beliau lebih tertarik ataupun lebih
memberikan perhatiannya pada
bidang falsafah dan logik.
•

•
 Menentang pendapat Plato yang menganjurkan
konsep pemisahan dalam kehidupan manusia.

Menurut Al-Farabi, seorang ahli falsafah tidak

seharusnya memisahkan dirinya daripada sains dan
politik. Sebaliknya perlu menguasai
kedua-duanya untuk menjadi seorang ahli falsafah
yang sempurna.

Dikenali sebagai Aristotle kedua.

Ilmu merupakan segala-galanya dan para ilmuwan

harus diletakkan pada kedudukan yang tertinggi
dalam pemerintahan sesebuah negara.
Mengemukakan banyak pandangan yang mendahului
zamannya.

Keadilan itu merupakan sifat semula jadi manusia,

manakala pertarungan yang berlaku antara
manusia merupakan gejala sifat semula jadi tersebut.

Antara karya yang dihasilkan:

Pemikiran, idea dan pandangan
"Madinah al-Fadhilah" Al-Farabi mengenai falsafah
politik.
Perbicaraan mengenai ilmu
" Ihsa’ al-Ulum" dan falsafah zaman Yunani
"Kitab al-Jam". dan falsafah Plato serta
Aristotle.
dua buku tidak dapat disiapkan oleh Al-Farabi
di zamannya.

"Kunci Ilmu" yang

disiapkan oleh anak "Fihrist Al-
muridnya yang Ulum" yang
bernama diselesaikan
Muhammad Al oleh Ibnu Al-
Khawarismi pada Nadim pada
tahun 976M tahun 988M.
seorang pemuzik
yang handal mencipta satu jenis
alat muzik yang dikenali
sebagai gambus.

menghasilkan sebuah buku berjudul

“Al-Musiqa” yang mengandungi
pengajaran dan teori muzik Islam
yang dianggap sebagai sebuah buku
terpenting dalam
bidang berkenaan.
 bidang perubatan

Pandangannya. ialah mengenai betapa

jantung adalah lebih penting berbanding
otak dalam kehidupan manusia. Hal ini
disebabkan oleh jantung memberikan
kehangatan kepada tubuh sedangkan otak
hanya menyelaraskan kehangatan itu
menurut keperluan anggota tubuh badan.
Nama sebenar: Dikenali sebagai
Abu Abdullah
Muhammad Ibn Musa
Muhammad Bin
al-Khawarizmi
Ahmad Bin Yusoff.
Dilahirkan di daerah
Hawarizmi (Khiwa) –
BIODATA
satu daerah ke
selatan Laut Arab Dikenali di
pada 780 M dan Barat sebagai:
meninggal dunia al-
pada tahun 850 M. Khawarizmi
Beliaulah yang menemukan Al al-Cowarizmi
Jabru wal Mukobala (penjabaran  al-Ahawizmi
dan penyelesaian). Diterjemahkan  al-Karismi
ke bahasa Latin menjadi Aljabar. al-Goritmi
 al-Gorismi
Ketokohan al-Khawarizmi dapat dilihat daripada
dua sudut iaitu:

Bidang
Matematik
Bidang Astronomi
 BIDANG MATEMATIK

Memperkenalkan aljabar dan hisab.

Banyak menghasilkan karya-karya yang terkenal
ketika zaman tamadun Islam.
Antara karya-karya yang beliau hasilkan ialah
‘Mafatih al-Ulum’.
Sistem nombor adalah salah satu sumbangan dan
telah digunakan pada zaman tamadun Islam.
Banyak kaedah yang diperkenalkan dalam setiap
karya yang dihasilkan. Antaranya ialah:
3
1

teorem segi tiga sama

2 dan segi tiga sama kaki
serta bagaimana untuk
mengira luas segitiga,
segi empat selari dan
bulatan dalam
geometri.
 BIDANG ASTRONOMI

Astronomi dapat ditakrifkan sebagai ilmu falaq

(pengetahuan tentang bintang-bintang yang
melibatkan kajian tentang kedudukan, pergerakan,
dan pemikiran serta tafsiran yang berkaitan dengan
bintang)
Seawal kurun ketiga lagi lagi, al-Khawarizmi telah
menghasilkan dua buah buku yang salah satu
daripadanya telah diterjemahkan ke Bahasa Latin dan
memberi pengaruh besar ke atas Muslim, orang
Sepanyol serta Kristian.
TOKOH-TOKOH
LAIN DALAM
TAMADUN ISLAM
 IBN HAITHAM

Abu All Muhammad al-Hassan

ibnu al-Haitham.
 Dilahirkan di Basrah pada tahun 354H bersamaan
dengan 965 Masihi.

Penyelidikannya mengenai cahaya telah memberikan

ilham kepada ahli sains barat seperti Boger, Bacon, dan
Kepler mencipta mikroskop serta
teleskop.

Menemui prinsip isi padu udara sebelum seorang

saintis yang bernama Trricella mengetahui
perkara itu 500 tahun kemudian.

Menemui kewujudan tarikan graviti sebelum Isaac

Newton mengetahuinya.
Teori Ibnu Haitham mengenai jiwa manusia
sebagai satu rentetan perasaan yang bersambung-
sambung secara teratur telah memberikan ilham
kepada saintis Barat untuk menghasilkan wayang
gambar.
 RENUNGAN
• Sejarah telah membuktikan betapa dunia Islam telah
melahirkan ramai golongan sarjana dan ilmuwan yang
cukup hebat dalam bidang falsafah, sains, politik,
kesusasteraan, kemasyarakatan, agama, perubatan,
dan sebagainya. Salah satu ciri yang dapat
diperhatikan pada para tokoh ilmuwan Islam ialah
mereka tidak sekadar dapat menguasai ilmu tersebut
pada usia yang muda, malah dalam masa yang singkat
dapat menguasai beberapa bidang ilmu secara
serentak.
 Rujukan
Adi Alhadi. (2002). Tokoh ternama dunia (jilid 1). Selangor:
Edusystem Sdn. Bhd.
Adi Alhadi. (2002). Tokoh ternama dunia (jilid 2). Selangor:
Edusystem Sdn. Bhd.
Adi Alhadi. (2002). Tokoh ternama dunia (jilid 3). Selangor:
Edusystem Sdn. Bhd.
Adi Alhadi. (2002). Tokoh ternama dunia (jilid 4). Selangor:
Edusystem Sdn. Bhd.
Adi Alhadi. (2002). Tokoh ternama dunia (jilid 5). Selangor:
Edusystem Sdn. Bhd.
Ali Mohamad. (2001). Tamadun Islam dan tamadun Asia. Kuala
Lumpur: Universiti Malaya.
Azhar Hj. Mad Aros. (2004). Tamadun Islam dan tamadun Asia (TITAS).
Selangor: Oxford Fajar Sdn. Bhd.
Mustafa Haji Daud. (1993). Tamadun Islam. Kuala Lumpur: Utusan
Publication & Distributors Sdn. Bhd.
Zuraidah. Ibnu Sina tokoh perubatan Islam. Diambil pada 17 Februari
2009 daripada http://pkukmweb.ukm.my/~ahmad/ tugasan /s3_ 99
/zuraidah.html.
Ibnu Sina. Diambil pada 17 Februari 2009 daripada http://members.
tripod. com/man999/Ibnu_Sina.html.
Tokoh-tokoh Islam:Ibnu Rushy. Diambil pada 17 Februari pada 2009
daripada http://alhakelantan.tripod.com/tokoh/id3.html.