BK Ts.

Nguyeãn Thanh Nam - ÑIEÄN HOÏC

Tp.HCM
PFIEV - HCM
(Electriciteù)
04/12/19

1
ChöôngÑònh lyù Maïch
3:
2
tuyeán tính
3
 Bieán ñoåi töông ñöông
4 …
5  Maïch tuyeán tính
6  Ñònh lyù xeáp choàng
7  Ñònh lyù Theùveùnin -
Norton
MạCH TUYếN TÍNH

- CÁC NGUYÊN LÝ -
04/12/19 Ts. Nguyeãn Thanh Nam - Baøi giaûng Ñieän hoïc
PFIEV - HCM

Mạch tuyến tính  Thuộc tính

 Thuộc tính của “hàm tuyến tính” y=f(x)
k.y=f(k.x); y1+y2=f(x1)+f(x2)=f(x1+x2)
 Mạch gồm các phần tử Tuyến tính
– R,L,C,M (const.) + nguồn tuyến tính

 Quan hệ tuyến tính Nguyên lý

 Với xn một kích thích nào đó

 và yk một đáp ứng tại nơi khác (trong mạch)

 Mạch tuyến tính khi : yk =  .xn + 

04/12/19 Ts. Nguyeãn Thanh Nam - Baøi giaûng Ñieän hoïc
PFIEV - HCM

Tập hợp quan hệ tuyến tính

Hệ pt Mạch PP thiết lập quan hệ tuyến tính ?

X&k  ck 1 F&
1  c F&  L  c F& (1)
k2 2 ks s

X,x : Đáp ứng U,I..(~nguồn phụ thuộc)

x = ay + b
F,y : Kích thích (Nguồn độc lập)
c,a,b : Các hệ số (tuyến tính)
Uk = .En + U0
: hệ số khuyếc đại áp
Uk = r.Jn + U0
r: Hàm truyền tổng trở []
Ik = .Jn + I0
: khuyếc đại dòng
Ik = g.En + I0 g: Hàm truyền tổng dẫn [S]
04/12/19 Ts. Nguyeãn Thanh Nam - Baøi giaûng Ñieän hoïc
PFIEV - HCM

… Tính chaát tuyeán tính

Ñaùp öùng rieâng - Nguyeân lyù tyû leä
– 1 nguoàn (ñoäc laäp) duy nhaát  Xn (en hoaëc
Jn)
– uk (ik) traïng thaùi aùp (doøng) baát kyø (1 ñaùp öùng
rieâng cuûa nhaùnh k döôùi kích thích X n) ta coù :
uk =  .Xn Nguyeân lyù tyû leä
 Maïch baäc thang
– Chæ coù moät kích thích E/J
– Giaû ñònh tröôùc moät giaù trò ?
U (hoaëc I)  E’/J’ ….
04/12/19 Ts. Nguyeãn Thanh Nam - Baøi giaûng Ñieän hoïc
PFIEV - HCM

… Quy öôùc
 Ngaét/trieät tieâu nguoàn ñoäc
laäp e
– Nguoàn aùp : u = e(t) =0,
ngaén maïch r=0 J
– Nguoàn doøng : i = J(t) =0,
hôû maïch g=0 (r)
 Toång trôû vaøo i
– Zv = U / I ZV Maïch
u baát kyø
– Coù theå thay theá cho maïng
thuï ñoäng … töông ñöông
04/12/19 Ts. Nguyeãn Thanh Nam - Baøi giaûng Ñieän hoïc
PFIEV - HCM

Ñònh lyù xeáp choàng - (tuyeán

tính)
 Xeáp choàng ôû cheá ñoä xaùc R R
laäp
– Ñaùp öùng baát kyø u(t) = toång R u
caùc ñaùp öùng rieâng uk taïo bôûi
töøng nguoàn Ek, Jk (nguoàn taùc e
ñoäng rieâng reõ) : u =  uk ue

 ÔÛû cheá ñoä töï do

(quaù ñoä) J uJ
– Keát quaû giaûi heä pt vi phaân
vôùi caùc ñieàu kieän bieân
– Phaûi tính tôùi caû vieäc xeáp u=ue+
choàng caùc ñk bieân
uJ
04/12/19 Ts. Nguyeãn Thanh Nam - Baøi giaûng Ñieän hoïc
PFIEV - HCM

Ñònh lyù xeáp choàng - (tuyeán

tính)
 Nhaän xeùt:

– ÖÙng duïng cho Maïch tuyeán tính

Khoâng coøn ñuùng vôùi maïch phi tuyeán
– Xeáp choàng ñaùp öùng cuûa töøng nguoàn rieâng
reõ
hay cuûa töøng nhoùm nguoàn - löu yù tôùi chieàu
cuûa caùc traïng thaùi doøng aùp khi xeáp choàng
– Hieäu quaû khi coù theå chia thaønh “nhöõng” maïch
ñôn giaûn (hôn haún) … Xem thêm sau chương 5 !!
 MạNG TUYếN TÍNH

ĐịNH LÝ THÉVÉNIN-NORTON
04/12/19 Ts. Nguyeãn Thanh Nam - Baøi giaûng Ñieän hoïc
PFIEV - HCM

Maïng hai cöïc tuyeán tính

 Maïng hai cöïc - Moät cöûa i
Maïch
– Phaàn maïch (taäp hôïp caùc phaàn töû
Maïch
tuyeán
& caùc keát noái) lieân keát vôùi phaàn ubaát kyø
tính
coøn laïi qua hai daây noái

– Traïng thaùi cuûa maïng xaùc ñònh qua giaù trò

cuûa caëp bieán traïng thaùi (u,i)
– Taát caû caùc phaàn töû (phía trong) cuûa maïng
tuyeán tính ñeàu laø phaàn töû tuyeán tính (?)
04/12/19 Ts. Nguyeãn Thanh Nam - Baøi giaûng Ñieän hoïc
PFIEV - HCM

Khaùi nieäm Maïng …

 Maïng “nhieàu cöïc–nhieàu cöûa”
i
Maïch
– Caëp daây noái (lieân keát 2 phaàn) Maïch
tuyeán u
cuøng doøng ñieän (ngöôïc chieàu) baát ky
tính
goïi laø 1 cöûa (ngoõ ra / vaøo) i

– ñaëc tröng bôûi caëp traïng thaùi (uk,ik)

– Moãi ñieåm noái laø 1 cöïc – ñaëc tröng

bôûi (Vk,ik), V- ñieän theá so vôùi “goác”

04/12/19 Ts. Nguyeãn Thanh Nam - Baøi giaûng Ñieän hoïc
PFIEV - HCM

Maïng … (hộp đen)

 Ñieàu kieän Maïng (ñoäc laäp)
– Neáu maïng chöùa phaàn töû coù ñieàu
khieån – caùc nguoàn phuï thuoäc thì
taùc nhaân ñieàu khieån phaûi laø
moät traïng thaùi (doøng aùp) ôû
cuøng trong “maïng” vôùi phaàn
töû phuï thuoäc.
04/12/19 Ts. Nguyeãn Thanh Nam - Baøi giaûng Ñieän hoïc
PFIEV - HCM

Ñònh lyù Theùveùnin - Norton

 Sô ñoà töông ñöông - Maïng TT rtñ i
– Coù theå thay theá maïng hai cöïc bôûi
moät nguoàn aùp coù giaù trò baèng
ñieän aùp e0=Uo treân cöûa khi hôû
eo u
maïch maéc noái tieáp vôùi moät ñieän
trôû baèng ñieän trôû töông ñöông rtd i
cuûa maïng - ÑLTheùveùnin
– Coù theå thay theá maïng hai cöïc bôûi moät Jo u
nguoàn doøng coù giaù trò baèng gtñ
doøng ñieän khi ngaén maïch J0=Inm
maéc song song vôùi moät ñieän daãn baèng ñieän
daãn töông ñöông cuûa maïng - Ñònh lyù
Norton
04/12/19 Ts. Nguyeãn Thanh Nam - Baøi giaûng Ñieän hoïc
PFIEV - HCM

Sô ñoà Theùveùnin <> Norton

rtd i i
e0 + J0 g td +
u u
+

_
- -

u = e0-rtd.i i = J0-gtd.u
 Xaây döïng quan heä tuyeán tính
giöõa u vaø i
maïch tuyeán tính
04/12/19 Ts. Nguyeãn Thanh Nam - Baøi giaûng Ñieän hoïc
PFIEV - HCM

Khaùi nieäm …
 Ngaén maïch & hôû maïch
– AÙp hôû maïch Uo hoaëc Uhm Uo
-hieäu ñieän theá giöõa hai cöïc khi hôû maïch, i=0

– Doøng ngaén maïch In

-doøng treân daây noái taét giöõa hai cöïc, u=0 I
n
– Khi uo#0 (inm#0) maïng tích cöïc,
ngöôïc laïi laø thuï ñoäng

 vaø … Toång trôû töông ñöông Ztd

- Toång trôû nhìn (vaøo) töø cöûa Zv
04/12/19 Ts. Nguyeãn Thanh Nam - Baøi giaûng Ñieän hoïc
PFIEV - HCM
Thieát laäp sô ñoà Theùveùnin
- Norton
 Tính toång trôû baèng bieán ñoåi töông
ñöông
– Trieät tieâu taát caû caùc nguoàn ñoäc laäp
– Gheùp noái tieáp, song song, bieán ñoåi Y-, ...
– Khoâng söû duïng ñöôïc khi coù nguoàn phuï thuoäc,...

Ž Tính toång trôû Theùveùnin  Sô ñoà

– Trôû Theùveùnin: rtñ = RT = eo/Jo = uhm/ inm
– Söï töông ñöông giöõa nguoán Theùveùnin vaø Norton:
gtñ = 1/ rtñ vaø eo = rtñ.Jo (Jo = gtñ.eo)
– Khoâng söû duïng ñöôïc cho maïng thuï ñoäng
04/12/19 Ts. Nguyeãn Thanh Nam - Baøi giaûng Ñieän hoïc
PFIEV - HCM
Thieát laäp sô ñoà Theùveùnin
- Norton
 Tính toång trôû vaøo – töông ñöông
i e
– Trieät tieâu taát caû caùc nguoàn ñoäc laäp
– Kích thích bôûi nguoàn aùp baát kyø
e (hoaëc J) : “chöõ” hoaëc giaù trò soá
– Tình doøng i (aùp u) treân cöûa
 toång trôû vaøo maïng moät cöûa : J
u
rtñ = Rv = e / i (= u / J )
– Phöông phaùp toång quaùt nhaát
04/12/19 Ts. Nguyeãn Thanh Nam - Baøi giaûng Ñieän hoïc
PFIEV - HCM
ÖÙng duïng sô ñoà
Theùveùnin - Norton
1. Ñôn giaûn hoùa maïch – töông ñöông
 Söû duïng cho maïch xaùc laäp vaø caû maïch quaù ñoä
 Taïo moät nguoàn kích thích toång quaùt “duy nhaát”

2. AÙp duïng khi coù nhieàu taûi noái vaøo

cuøng moät maïch “nguoàn”
3. AÙp duïng khi caàn tính coâng suaát taûi
cöïc ñaïi
 Ptmax khi Ztaûi = Z*td (laáy töø sô ñoà Theùveùnin)

+…
04/12/19 Ts. Nguyeãn Thanh Nam - Baøi giaûng Ñieän hoïc
PFIEV - HCM

Moät vaøi ñieåm löu yù

Löu yù veà bieán ñoåi maïch
– Moïi pheùp bieán ñoåi phaûi coù muïc ñích
(ñôn giaûn hoùa vieäc tính toaùn ??)
– Sô ñoà Theùveùnin vaø sô ñoà Norton lieân quan tôùi khaùi nieäm
veà “nguoàn thöïc” ñaây laø moät pheùp bieán ñoåi töông ñöông
– Ta seõ coøn quay trôû laïi caùc ñònh lyù naøy ôû
chöông 5
 Chöông 1 & 2 :
Cô sôû cuûa “Giaûi tích maïch ñieän”
 Chöông 3 :
Caùc coâng cuï ñeå giuùp cho vieäc
phaân tích