Preduzetništvo – uvod

Sesija 1.
 Tržišna ekonomija 2

(modificirani) kapitalizam kao ekonomski okvir

relativno slobodno tržište regulirano državnim
(vladinim) mjerama i regulama
tržište: prostor gdje se sučeljava ponuda i tražnja
mjesto biznisa: na strani ponude iniciran tražnjom
profit: osnovni pokretač preduzetničkog i biznis
djelovanja na strani ponude

2
Elvir dr. Čizmić
 Tržište - bazični okvir 3

3
Elvir dr. Čizmić
 Definicija?
4

 Preduzetništvo je “… (1) stvaranje nove

i drukčije vrijednosti … (2) novog i
drukčijeg načina zadovoljenja potreba
… (3) pretvaranje ’materijala’ u
’resurs’”
» Drucker P.

 Preduzetništvo:
• Anglosaksonski pristup: nova, mala
preduzeća
• Germanski pristup (unternehmer):
preduzeća gdje je vlasnik ujedno i
4 menadžer
Elvir dr. Čizmić
 5
Komunikacija

Prilike Resursi
Poslovni plan

Sklad i nesklad
Nedoumic Egzogene
a snage
Kreativnos Vodstvo
t

Tim

Neizvjesnost Kontekst tržišta

kapitala

Osnivač-preduzetnik

Slika br.1 , Timmons-ov model procesa preduzetništva

5
Elvir dr. Čizmić
 Preduzetnik?
6

 Jedan preduzetnički lider treba:

-Učiti i podučavati brže i bolje,
-Posao obavljati fleksibilno,
-Imati integritet, lojalnost i poštenje,
-Graditi preduzetničku kulturu i organizaciju,

6
Elvir dr. Čizmić
 Osobine preduzetnika?
7

 Osobine osobe koja se želi baviti biznisom se oslikavaju u

sljedećim pojmovima:
 C – Conceptual thinking–sposobnost konceptualnog promišljanja
preduzetnika,
 C – Capabilities–prije svega sposobnost prepoznavanja poslovnih
šansi u okruženju,
 C – Concisious–svjesnost obaveza, samopouzdanja i odgovornosti
koje zahtijevaju start-up kompanije,
 C – Congruency–sveobuhvatnost u kontekstu poslova koje
preduzetnik obavlja,
 C – Charge emotional–emotivni naboj, u smislu preduzetničkog duha
i emocionalne inteligencije, koji postoji u glavi preduzetnika,
 C – Charity– u kontekstu etičnosti i moralnog integriteta u obavljanju
posla prema dobroj poslovnoj praksi i vjeri,
 C – Customer oriented–potpuna orjentiranost na klijente i njihovo
zadovoljstvo,
 C – Competitional spirit–takmičarski duh odnosno konkurentnost u
smislu stalnog iznalaženja boljih načina obavljanja posla i kvalitativno
drugačijih načina zadovoljavanja potreba klijenata,

7
Elvir dr. Čizmić
 Osobine preduzetnika?
8

 «Najveći broj uspješnih preduzetnika dolaze iz kruga onih

koji posjeduju sljedeće osobine:
 -samopouzdanje i autoritativnost,
 -hrabrost, optimizam i želju preuzimanja kontrolisanog rizika,
 -kapacitet sa naporom, rad, disciplinu, marljivost i
perfekcionizam,
 -ambiciju, istrajnost, odlučnost i spremnost da se ostvari cilj,
 -liderske sposobnosti, rezolutnost, efikasnost i sposobnost
delegiranja ovlašćenja,
 -timski duh i brigu za druge,
 -sposobnost rješavanja problema, obezbjeđenja sredstava,
inventivnost i organizacione sposobnosti,
 -fleksibilnost i adaptibilnost, osjećaj samouvjerenosti i
samopouzdanja,
 -integrativnost i odgovornost za visoki standard kvaliteta,
 -snalažljivost, inteligenciju i dobro prosuđivanje,

8
Elvir dr. Čizmić
 Preduzetnički tim?
9

 Kvaliteti i karakteristike preduzetničkog

tima:
-Relevantno iskustvo i traking kontrola,
-Motiviranost na izvrsnost,
-Posvećenost poslu, određenost i istrajnost,
-Tolerancija rizika, shvatanje postojanja nedoumice i
neizvjesnosti,
-Kreativnost,
-Timska usmjerenost na kontrolu,
-Prilagodljivost,
-Opsjednutost traženjem i iznalaženjem poslovnih
prilika,
-Poznavanje osnova teorije i prakse vodstva,
-Komunikativnost,

9
Elvir dr. Čizmić
 Ograničenja?
10

 Rutina,
 Mentalne blokade,
 Otpor sredine,
 Nesposobnost strateškog promišljanja.

10
5 September
Elvir dr. Čizmić
 Dobra poslovna prilika treba imati sljedeće komponente: 11

 Tržišna tražnja je ključna komponenta kod

samjeravanja poslovne prilike:
1. Da li će se investicija isplatiti u vrijeme do jedne
godine?
2. Da li je rast tržišnog ućešća i rast ukupnog
tržišnog potencijala jednak ili veći od 20%
godišnjeg rasta i da li je trajan?
3. Da li su kupci lako dostupni?

11
Elvir dr. Čizmić
 Dobra poslovna prilika treba imati sljedeće komponente: 12

 Tržišna struktura i veličina pomažu kod

definiranja poslovne prilike:
1. Da li je tržište izranjajuće i/ili fragmentirano?
2. Koliki je tržišni potencijal?
3. Kakve su barijere ulaska?

12
Elvir dr. Čizmić
 Dobra poslovna prilika treba imati sljedeće komponente: 13

 Marginalna anliza pomaže u

diferenciranju poslovne šanse od puke
ideje:
1. Dobavljači sa niskim troškovima
(utvrditi visinu margine veletrgovca)?
2. Dostupnost kapitala po povoljnim i
konkurentnim uvjetima?
3. Dostizanje break even-pozicije u
naredne 1-2 godine?
4. Porast dodane vrijednosti iskazan kroz
P/E ratio (Price-Earning ratio)?

13
Elvir dr. Čizmić
 Resursi?
14

 Što se tiče resursa preduzetnik treba

razmišljati na sljedeći način:
 Minimizirati i kontrolirati i obrnuto,
 Maksimizirati i posjedovati,
 Osloboditi kreativnost,
 Obezbjediti finansijske resurse,
 Obezbjediti stalna sredstva,
 Obezbjediti prave ljude,
 Pripremiti operativan biznis plan
 i tek onda na kraju razmišljati o gotovom
novcu,

14
Elvir dr. Čizmić
 OKVIR DEFINIRANJA BAZIČNIH TIPOVA ORGANIZACIJE I HRM-a 15
ORGANIZACIONI KONTEKST-SITUACIONI FAKTORI

1. Okruženje 3. Starost i
2. Moć veličina

4. Poslovna
strategija

5. Tehnologija

Izbor bazičnog
tipa
organizacije

Organizacioni kontekst-Nezavisne organizacione varijable

15
Elvir dr. Čizmić
 16
Integralni
1. Okruženje 3. Starost i
organizacioni 2. Moć veličina
kontekst

4. Poslovna
6. Tržište strategija 8. Vlada
radne snage 9. Interesne grupe i
nacionalna kultura

7. Sindikati i 5. Tehnologija 10. Menadžerska

legislativni okvir filozofija-sistem
vrijednosti

Izbor
bazičnog
tipa
Globalizacija i organizacije Razvoj
ostali informacionih
savremeni tehnologija
trendovi
Uticaj na
glavne
aspekte HRM-
a
16
Elvir dr. Čizmić
 POJAM I SADRŽAJ BAZIČNIH TIPOVA ORGANIZACIJE 17
BAZIČNI TIPOVI ORGANIZACIJE-Henry Mintzberg

Strategijski Upravni odbor

Predsjednik
vrh CEO

Tehnièki
direktor
Direktor Istraživanje i
Strategijsko marketinga razvoj
planiranje Direktor Odnosi sa
Kontrola fabrike javnošću
Obuka Regionalni Industrijski
Operaciono direktori odnosi
Tehnostruktura Srednji Osoblje istraživanje prodaje Cijene
dio podrške Planiranje Direktor Plate
proizvodnje operativne Reputacija
Studije prodaje Pošta
Rada Poslovođa Kafeterija
Tehničko
osoblje

Operaciono Nabava Mašinske Asembliranje Prodaja Otprema

jezgro operacije

Bazični dijelovi organizacije i njihov sadržaj

17
Elvir dr. Čizmić
 POJAM I SADRŽAJ BAZIČNIH TIPOVA ORGANIZACIJE 18
BAZIČNI TIPOVI ORGANIZACIJE-Henry Mintzberg

Bazičnih tipovi organizacije su: Bazični koordinaciono kontrolni mehanizmi su:

1) Preduzetnička organizacija,
2) Mašinska organizacija,
3) Inovativna organizacija,
4) Diviziona organizacija i
5) Profesionalna organizacija,
1) Direktna kontrola,
2) Standardizacija radnog procesa,
3) Međusobno dogovaranje,
4) Standardizacija outputa i
5) Standardizacija znanja,

Bazični dijelovi organizacije su: Bazične organizacione sile su slijedeće:

1) Strategijski vrh,
2) Tehnostruktura,
3) Osoblje podrške, 1) Direktivnost-usmjerenost,
4) Srednji dio i
5) Operaciono jezgro, 2) Efikasnost,
3) Inovativnost,
4) Koncentriranost i
5) Stručnost,

18
Elvir dr. Čizmić
 POJAM I SADRŽAJ BAZIČNIH TIPOVA ORGANIZACIJE 19
BAZIČNI TIPOVI ORGANIZACIJE-Henry Mintzberg

Preduzetnička organizacija

19
Elvir dr. Čizmić
 POJAM I SADRŽAJ BAZIČNIH TIPOVA ORGANIZACIJE 20
BAZIČNI TIPOVI ORGANIZACIJE-Henry Mintzberg

Mašinska organizacija

20
Elvir dr. Čizmić
 POJAM I SADRŽAJ BAZIČNIH TIPOVA ORGANIZACIJE 21
BAZIČNI TIPOVI ORGANIZACIJE-Henry Mintzberg

Inovativna organizacija

21
Elvir dr. Čizmić
 POJAM I SADRŽAJ BAZIČNIH TIPOVA ORGANIZACIJE 22
BAZIČNI TIPOVI ORGANIZACIJE-Henry Mintzberg

Profesionalna organizacija

22
Elvir dr. Čizmić
 POJAM I SADRŽAJ BAZIČNIH TIPOVA ORGANIZACIJE 23
BAZIČNI TIPOVI ORGANIZACIJE-Henry Mintzberg

Diviziona organizacija

23
Elvir dr. Čizmić
 POJAM I SADRŽAJ BAZIČNIH TIPOVA ORGANIZACIJE 24
BAZIČNI TIPOVI ORGANIZACIJE-Henry Mintzberg

PREDUZETNIČKA ORGANIZACIJA VRSTE

BAZIČNI ORGANIZACIONI DIO STRATEŠKI VRH
BAZIČNI K.K. MEHANIZAM DIREKTNA KONTROLA
BAZIČNA ORGANIZACIONA SILA DIREKTIVNOST

24
Elvir dr. Čizmić
 POJAM I SADRŽAJ BAZIČNIH TIPOVA ORGANIZACIJE
BAZIČNI TIPOVI ORGANIZACIJE-Henry Mintzberg 25
GLAVNI ASPEKTI HRM-a U PREDUZETNIČKOJ ORGANIZACIJI
1. Uticaj zaposlenih
1. 1. Industrijska i korporativna demokratija Veoma slab uticaj zaposlenih,
2. Tokovi ljudskih resursa Nije pretjerano formaliziran,
2. 1. Ulazni tok Nije formalizirano,
2. 1. 1. Regrutovanje Više aktivan i neformalan nego pasivan proces regrutovanja,
2. 1. 2. Selekcija Kriteriji selekcije nisu razvijeni,
2. 1. 2. Orijentacija Neformalna orijentacija kroz proces obavljanja aktivnosti na poslu,
2. 1. 2. Socijalizacija Razvijena u dovoljnoj mjeri prije svega da bi se spoznao sistem
vrijednosti,
2. 2. Interni tok
2. 2. 1. Evaluacija performansi i potencijala Evaluacija performansi je bazirana na posvećenosti radnika,
2. 2. 2. Interno raspoređivanje Interno raspoređivanje je slabo razvijeno,
2. 2. 3. Promocija Promocija je bazirana također na posvećenosti radnika,
2. 2. 4. Denominacija- democija Denominacija je bazirana također na evaluaciji performansi,
2. 2. 5. Trening Treninzi i ako postoje su nerazvijenog karaktera i nisu strogo formalizirani,
2. 2. 6. Edukacija Skoro da ne postoji, osim u slučajevima kada postoji intencija org.
transfor.,
2. 3. Izlazni tok Baziran na evaluaciji performansi i lojalnosti,

25 3. Sistem plata i nagrada Baziran također na evaluaciji performansi i lojalnosti,

4. Sistem rada Niska horizontalna i vertikalna specijalizacija radnih mjesta.
Elvir dr. Čizmić
 Dinamika trošenja vremena preduzetnika u odnosu na razvoj 26
preduzetničke organizacije

100

Raspoloživo vrijeme za
neposredno izvršenje

75

Upravljanje pomoću ljudi,

Aspekti HRM-a
50

25

Strateško planiranje

Ostale
aktivnosti
0
Nizak Umjeren Znatan Visok
Stepen složenosti posla

26
Elvir dr. Čizmić