BETON KARIŞIM

HESAPLARI
Uzm. Dr. Zekeriya DOĞAN
EDU+

1
BETON KARIŞIMINI OLUŞTURAN MALZEMELER

Beton karışım hesabı yapıldığında sonuçta dört veri (ölçüm) elde edilir.

• Çimento
• Agrega
• Su
• Katkı

2
TASARIM İLKELERİ

Oranların belirlenmesinde iki ana hedef vardır

1) betonun istenilen kaliteye sahip olması

2) istenilen kalitedeki betonun en ekonomik koşullarda üretimi

Bu amaçla betonun bazı özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır.

3
TASARIM İLKELERİ ve BETON ÖZELLİKLERİ

• Taze beton kütlesi işlenebilir olmalıdır.

• Betonun kıvamı yeterli olmalıdır.
• Beton kütlesi sertleşince, istenen dayanımı sağlamalıdır.
• Betonun su/çimento (S/Ç) veya su/bağlayıcı madde (S/B) oranı belirli bir değeri
aşmamalıdır.
• Beton, yapı elemanının servis süresini ve servis koşullarını etkileyen çevresel etkilere
karşı dayanıklı olmalıdır.
• Ekonomik olmalıdır.

4
KARIŞIM HESABI İÇİN BİLİNMESİ GEREKENLER

• Çimentonun (diğer bağlayıcı malzemelerin) özgül ağırlığı,

• İnce ve iri agreganın elek analizleri,
• En büyük agrega tane boyutu,
• İnce agreganın incelik modülü,
• İri agreganın birim ağırlığı,
• İnce ve iri agreganın özgül ağırlığı,
• İnce ve iri agregadaki mevcut su miktarı ve su emme yüzdeleri,
• Kimyasal katkıların bazı özellikleri.

5
KARIŞIM HESABINDA LAZIM OLACAK TABLOLAR

• Yapı elemanı – çökme miktarı tablosu (adım 1)

• Agrega boyutu – tane adeti tabloları (adım 2)
• Su miktarı – hava içeriği tablosu (adım 3)
• Hedeflenen basınç dayanım tablosu (adım 4)
• Su çimento oranı tablosu (adım 4)
• Çevresel etki sınır değer tablosu (adım 5)

6
KARIŞIM HESABI SAFHALARI

1. Taze betonun çökme değerinin seçilmesi

2. En büyük agrega boyutunun seçilmesi
3. Karışım suyu ve hava miktarının belirlenmesi
4. Su/çimento oranının belirlenmesi
5. Çimento miktarını hesaplanması
6. İri agrega miktarının belirlenmesi
7. İnce agrega miktarının hesaplanması
8. Agrega rutubet durumuyla ilgili gerekli düzeltmelerin yapılması

7
ÇÖKME DEĞERİNİN SEÇİLMESİ

8
ÇÖKME DEĞERİNİN SEÇİLMESİ I

Çökme değeri iki şekilde belirlenir.

Bazen iş şartnamesinde çökme değeri belirtilir ve dolayısıyla tasarım verilen çökme

değerine uygun yapılır.

İkinci durumda çökme miktarı tasarım içinde kararlaştırılır. Bunun için verilen tablodaki
veriler kullanılabilir. Bu tablodaki değerler taze betonun vibrasyona tabi tutularak
sıkıştırılacağı varsayımı ile önerilmiştir. Vibrasyon uygulanmayacak ise çizelgedeki
değerlerden 2,5 cm daha fazla olmalıdır.
9
ÇÖKME DEĞERİNİN SEÇİLMESİ I

Çökme Değerleri
Yapı Elemanları
Maksimum Minimum

Betonarme temel duvarları ve ayaklar 8cm 3cm

Donatısız beton temeller, altyapı duvarları 8cm 3cm

Kiriş, kolon, betonarme Perdeler, tünel yan ve kemer betonları 10cm 5cm

Döşeme betonları 8cm 3cm

Tünel taban kaplama betonları 5cm 2cm

Baraj kütle betonları 5cm 2cm

Çökme değeri şartnamede verilmediyse yapının türüne göre tablodan seçilebilir.

10
*Vibrasyon uygulanmayacak ise çizelgedeki değerlerden 2,5 cm daha fazla olmalıdır.
MAKSİMUM AGREGA TANE BOYUTU TESPİTİ

11
MAKSİMUM AGREGA TANE BOYUTU TESPİTİ II

Dmax < 1/5 kalıp genişliği

Dmax < 1/3 döşeme kalınlığı
Dmax < 3/4 iki donatı arası uzaklık
Dmax < net beton örtüsü (pas payı)
Dmax < 1/3 pompa borusu iç çapı
paspayı

32 mm bulunmaması halinde çoğu uygulama için 25mm uygundur

Dmax küçüldükçe çimento miktarı artar. (25-30 Kg/m3)
Dmax küçüldükçe su miktarını arttırmama için katkı miktarını arttırmak gerekir
12
AGREGA TANE SINIF ve ADETİ BELİRLENMESİ II

Agreganın tane sınıflarına ayrılmasında, elek analizi sonucu kullanılan elek serisinin agrega
kalan en üst elek açıklığı referans alınır. Agreganın kaldığı en kalın elek açıklığında kalan
miktar başlangıcın %10 undan daha fazla ise bir üst elek ebatı; %10 undan az ise o elek
ebatı en büyük agrega ebatı olarak belirlenir.

Beton imalatında kullanılacak agrega tüvenan değilse karışım olarak genellikle 3, 4 veya 5
tane sınıfına ayrılmış olarak kullanılır. Agrega tane büyüklüğüne göre uygulanması gereken
tane sınıfı adedi standart tablolarından belirlenir.

13
AGREGA TANE SINIF AYRIMI – ADETİ II

E n b ü y ü k a g r e g a e b a t ı ( D max m m )

Beton sınıfı Tane sınıf adedi Tane sınıf adedi Tane sınıf adedi Tane sınıf adedi
8 mm 11,2 mm 16 mm 22,4 mm

1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 4

C16/20 0/4 4/8 0/4 4/11,2 0/4 4/16 0/4 4/11,2 11,2/22,4
C20/25
C20/25
C25/30 0/2 2/4 4/8 0/2 2/4 0/4 4/8 8/16 0/2 2/4 4/11,2 11,2/22,4

C30/37
C35/45 0/2 2/4 4/8 0/4 4/11,2 0/4 4/8 8/16 0/4 4/11,2 11,2/22,4
C40/50
C40/50
C45/55 0/2 2/4 4/8 0/2 2/4 4/11,2 0/2 2/4 4/16 0/2 2/4 4/11,2 11,2/22,4
C50/60

14
AGREGA TANE SINIF AYRIMI – ADETİ II

E n b ü y ü k a g r e g a e b a t ı ( D max m m )
Beton Tane sınıf adedi Tane sınıf adedi Tane sınıf adedi
sınıfı 32 (31,5) mm 45 mm 63 mm

1 2 3 4 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5

C16/20 0/4 4/11,2 11,2/32 0/4 4/22,4 22,4/45 0/4 4/16 16/32 32/63
C20/25
C20/25
C25/30 0/4 4/8 8/16 16/32 0/4 4/11,2 11,2/22,4 22,4/45 0/4 4/11,2 11,2/22,4 22,4/63

C30/37
C35/45 0/4 4/11,2 11,2/32 0/4 4/11,2 11,2/22,4 22,4/45 0/4 4/16 16/32 32/63
C40/50
C40/50
C45/55
C50/60 0/2 2/4 4/11,2 11,2/32 0/2 2/4 4/11,2 11,2/22,4 22,4/45 0/4 4/8 8/16 16/32 32/63

Agrega tane büyüklüğü sınıfları agrega tane şekline ve bazı fiziksel özelliklere bağlı olarak değiştirilebilir.
15
EN BÜYÜK AGREGA II

Donatılı Duvar Kiriş Donatısız veya Az donatılı

ELEMAN Yoğun donatılı Döşemeler Donatısız Duvarlar
Kolonlar Elemanlar

Elemanın En Küçük boyutu Önerilen en büyük agrega boyutu

6-14 cm 16 mm 16 mm 32 mm 16 mm

15-29 cm 32 mm 32 mm 63 mm 32 mm

30-74 cm 63 mm 63 mm 100 mm 63 mm

≥75 cm 63 mm 63 mm 100 mm 100 mm

Maksimum agrega boyutu şartnamede verilmediyse yapının türüne ve eleman ebatına göre tablodan seçilebilir.

16
D max 8mm AGREGA GRANÜLOMETRİSİ II

17
D max 16mm AGREGA GRANÜLOMETRİSİ II

18
D max 32mm AGREGA GRANÜLOMETRİSİ II

19
D max 63mm AGREGA GRANÜLOMETRİSİ II

20
KARMA SUYU AĞIRLIĞININ VE HAVA HACMİNİN BELİRLENMESİ

21
KARMA SUYU AĞIRLIĞININ VE HAVA HACMİNİN BELİRLENMESİ III

Belirli bir çökme değerine sahip beton üretmek için gerekli betonun birim hacmindeki su miktarı;
• çimento miktarına
• mineral katkı miktarına
• agreganın en büyük tane çapına (Dmax)
• agrega tane şekline
• agreganın su içeriğine
• agrega gradasyonuna
• beton sıcaklığına
• sürüklenmiş hava miktarına ve kimyasal katkı kullanımına bağlıdır.

22
KARMA SUYU AĞIRLIĞININ VE HAVA HACMİNİN BELİRLENMESİ III

Karışımda yer alacak karmama suyu ve hava miktarı betonun işlenebilme özelliğini, dayanımını
etkileyen en önemli etkendir.
Hava sürüklenmiş ve sürüklenmemiş (normal) beton tasarımları için kullanılabilecek karma suyu
miktarları ve hava miktarları tablolardan veya grafiklerden seçilir.

*Eğer agreganın cinsi belirtilmemiş ise daha genel olan tablodan faydalanınız. Agrega cinsi
biliniyorsa grafikler daha hassas sonuç verecektir.

23
HAVA MİKTARI VE DONMA ETKİSİ III

Betonda suyun bulunacağı yerler genellikle çimento hamuru içerisindeki jel ve kapiler boşluklar ile
agregalar içinde ve arasındaki boşluklardır. Buza dönüşen suyun hacmi %9 artarak beton içerisinde
gerilmelere yol açar. Beton çekme dayanımı düşük olan bir malzeme olduğundan, bu yüksek
gerilmelere karşı gelemez. Dolayısıyla kritik doygunluktaki betonun donma ve çözülme etkisinden
korunması gerekir. Gereken tedbir olarak yeterli hava boşluğu parametreleri, uygun agregalar, ve
betonun yeterli olgunluğa erişmesini sağlamaktır.

24
HAVA BOŞLUKLARI III

Betonun donma direncini artırmak için donma sırasında itilen suyun, yakındaki bir boşluk içine
girmesini sağlamak gerekir. 1 cm3 lük hava sürülenmiş bir betonda çoğunlukla küçük boşluklardan
oluşan 60000 den fazla hava boşluğu vardır. Her boşluk, çevresindeki 0,2 mm genişliğinde bir bölgeyi
korur.
Karıştırmadan doğan küçük hava boşluklarının yok olmaması ve beton içinde kalmasını temin etmek
için betona hava sürükleyici katkılar eklenir ve bu tip küçük hava boşluklarına sürüklenmiş hava
denir.

25
HAVA SÜRÜKLEYİCİ KATKILAR III

Hava sürükleyici katkılar genellikle betonun üretimi sırasında eklenir. Bu katkılar yüzey gerilmelerini
azaltır, hava boşluklarının bir araya gelmesini önler, ve hava boşluklarını çimento ve agrega
parçalarına sabitlerler. Böylece küçük hava boşluklarının beton içinde kalmasını sağlarlar. Bu küçük
boşlukların çapı 1 mm den azdır. Hava sürükleyici katkılar sürfaktant denilen kimyasal gruba
dahildirler.

26
HAVA SÜRÜKLENMEMİŞ TARASIM İÇİN SU MİKTARI III

Maksimum agrega tane boyutu, mm

HAVA SÜRÜKLENMEMİŞ

8 9,5 12,5 16 19 25 32 37,5 45 50 62,5 75

25-50 210 207 199 195 190 179 165 166 158 154 135 130

Su Kg/m3
Çökme mm 75-100 238 228 216 210 205 193 186 181 175 169 160 145
150-175 250 243 228 220 216 202 195 190 184 178 168 160
Hapsolmuş hava % 3,3 2,95 2,55 2,2 1,95 1,6 1,3 1,1 0,85 0,7 0,45 0,3

27
 HAVA SÜRÜKLENMİŞ TASARIM VE SU MİKTARI III

HAVA SÜRÜKLENMİŞ Maksimum agrega tane boyutu, mm

(KATKILI)
8 9,5 12,5 16 19 25 32 37,5 45 50 62,5 75
25-50 190 181 175 171 168 160 155 150 146 142 127 122

Su Kg/m3
Çökme mm 75-100 210 202 193 189 184 175 170 165 162 157 140 133
150-175 225 216 205 200 197 184 179 174 170 166 160 154
Hafif 4,8 4,45 4 3,65 3,4 3 2,6 2,35 2,1 1,95 1,65 1,5
Sürüklenmiş hava % Orta 6,2 5,9 5,5 5,15 4,9 4,5 4,1 3,85 3,55 3,4 3,1 2,9
Şiddetli 7,8 7,5 7,05 6,7 6,45 6,05 5,7 5,45 5,15 5 4,7 4,5

28
AGREGA EBATI – HAVA MUHTEVİYATI III
İklim koşullanıra göre agrega ebatı - beton hava içeriği
9

8
hava sürüklenmemiş hafif orta şiddetli
7

5
Hava içeriği %

0
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Dmax mm 29
ORTAM KOŞULLARINA GÖRE HAVA III

Hafif şiddetli ortam hava sürüklenmiş betonun ıslanma ve soğuk havaya maruz kalmayacağı betonun daha
ziyade yapının iç kısımlarında kullanılacağı ortamdır. Böyle bir beton için gereken sürüklenmiş hava dayanıklılık
sağlamak içen değil işlenebilmeyi arttırmak için kullanılmaktadır.
Orta şiddetli ortam betonun zaman zaman ıslanarak doygun hale geldiği soğuk hava ortamı veya zaman zaman
buz çözücülere maruz kaldığı ortamdır. Yapının dış yüzündeki kirişler kolonlar veya ıslak zemin ile daimi temasta
olmayan döşemelerdeki betonlar böyle bir ortama maruz kalabilecek betonlardır.
Şiddetli ortam betonun sık sık ıslanarak doygun hale geldiği ve soğuk hava koşullarına maruz kaldığı veya beton
yüzeyindeki buzların çözülebilmesi için buz çözücü kimyasalların kullanıldığı ortamlardır. Yol betonları köprüler
kaldırımlar kanal astarları veya su tanklarının dış yüzeyleri için kullanılan betonlar böyle bir ortama maruz
kalabilecek betonlardır.

30
GRAFİKTEN BELİRLENMESİ III

Belirlenen Dmax ile belirlenen çökme değerlerinin birleştirilmesi ile su miktarı bulunur.
Belirlenen Dmax ile iklim koşulları kesiştirilmesi ile hava içeriği belirlenir.
Kullanılan agreganın doğal agrega ve kırma taş olmasına göre iki set tablo mevcuttur.
Her set hava sürüklenmiş ve sürüklenmemiş olarak iki tabloya ayrılır.

31
KARMA SUYU / DOĞAL AGREGA / KATKISIZ III

Doğal agregalarla kimyasal katkısız üretilen hava sürüklenmemiş betonun yaklaşık karışım suyu miktarı
32
KARMA SUYU / DOĞAL AGREGA / HAVA SÜRÜKLENMİŞ III

Doğal agregalarla kimyasal katkısız üretilen hava sürüklenmiş betonun yaklaşık karışım suyu miktarı
33
KARMA SUYU / KIRMA TAŞ / KATKISIZ III

Kırmataş agregalarla kimyasal katkısız üretilen hava sürüklenmemiş betonun yaklaşık karışım suyu miktarı
34
KARMA SUYU / KIRMATAŞ / HAVA SÜRÜKLENMİŞ III

Kırmataş agregalarla kimyasal katkısız üretilen hava sürüklenmiş betonun yaklaşık karışım suyu miktarı
35
SU ÇİMENTO ORANINI BELİRLENMESİ

36
KARAKTERİSTİK BASINÇ DAYANIMI IV

Beton tasarımında gerekli su/çimento (s/ç) veya su/bağlayıcı malzeme (s/(ç+p)) oranı yalnızca
dayanım açısından değil aynı zamanda durabilite gibi faktörler ile birlikte belirlenir.
Farklı agregalar, çimentolar ve bağlayıcı malzemeler aynı s/ç veya s/(ç+p) oranında farklı dayanım
değerleri verse de kullanılacak malzemeler için dayanım ile s/ç veya s/(ç+p) arasında bir ilişkinin
olması arzu edilir.
Böyle bir verinin eksikliği durumunda, normal portland çimentosu içeren betonlar için değerler
tablodan alınabilir. Verilen dayanım değerleri, 28 gün standart laboratuvar şartlarında kür edilmiş
numuneler aittir.

37
HEDEF BASINÇ DAYANIM SEÇİMİ IV
Karakteristik basınç dayanımı, fck Hedef basınç dayanımı, fcm

Standart sapma bilinmiyorsa

Beton sınıfı Silindir basınç Eşdeğer küp basınç

Standart sapma
dayanımı dayanımı
biliniyorsa Silindir Eşdeğer küp
(150×300mm) (150mm)
(150×300mm) (150 mm)

C14/16 14 MPa 16 MPa 18 MPa 20 MPa

C16/20 16 MPa 20 MPa 20 MPa 24 MPa
C18/22 18 MPa 20 MPa 22 MPa 26 MPa
C20/25 20 MPa 25 MPa 26 MPa 31 MPa
C25/30 25 MPa 30 MPa 31 MPa 36 MPa
C30/37 30 MPa 37 MPa 36 MPa 43 MPa
C35/45 35 MPa 45 MPa 43 MPa 53 MPa
C40/50 40 MPa 50 MPa 48 MPa 58 MPa
fcm = fck + 1,28σ
C45/55 45 MPa 55 MPa 53 MPa 63 MPa
C50/60 50 MPa 60 MPa 58 MPa 68 MPa
C55/67 55 MPa 67 MPa 63 MPa 75 MPa
C60/75 60 MPa 70 MPa 68 MPa 83 MPa
C70/85 70 MPa 85 MPa 78 MPa 93 MPa
C80/95 80 MPa 95 MPa 88 MPa 103 MPa
C90/105 90 MPa 105 MPa 98 MPa 113 MPa
C100/115 100 MPa 115 MPa 108 MPa 123 MPa
38
DAYANIM IV

28 gün standart laboratuvar şartlarında kür edilmiş numuneler aittir en az 3 adet basınç dayanım
testi ortalaması betonun ortalama basınç dayanımı olarak ifade edilir fcm.
Beton ve betonarme yapılanır proje hesapları ortalama beton basınç dayanımına göre yapılır.
Aslında herhangi bir betonda gerçek minimum basınç dayanımının tespiti kolay ve pratik değildir. Bu
sebeple yapı hesaplarında kriter olarak kullanılan bir minimum beton basınç değeri kullanılır fck.
Standart sapmanın bilindiği durumlarda

𝑓𝑐𝑚 = 𝑓𝑐𝑘 + 1,28𝑥

Olarak ifade edilir. Burada x standart sapmadır.

39
STANDART SAPMA IV

Standart sapmanın bilinmediği durumlarda

𝑓𝑐𝑚 = 𝑓𝑐𝑘 + ∆𝑓

olarak ifade edilir. Δf değeri;

fck değeri 210 kgf/cm2 den düşük olan betonlar için 70 kgf/cm2
fck değeri 210-350 kgf/cm2 olan betonlar için 84 kgf/cm2
fck değeri 350 kgf/cm2 den büyük olan betonlar için 98 kgf/cm2

40
SU ÇİMENTO ORANINI BELİRLENMESİ IV

Su/çimento oranı
Hedef basınç dayanımı
(28 gün) (150×300 mm) Silindir
Hava sürüklenmemiş beton Hava sürüklenmiş beton

45 MPa 0,37
43 MPa 0,39
40 MPa 0,42
36 MPa 0,46
35 MPa 0,47 0,39
31 MPa 0,53 0,44
30 MPa 0,54 0,45
26 MPa 0,60 0,51
25 MPa 0,61 0,52
22 MPa 0,66 0,57
20 MPa 0,69 0,60
18 MPa 0,73 0,64
15 MPa 0,79 0,70

*Normal portland çimentosu (ASTM tip I) için 41

 IV
S/Ç - BASINÇ DAYANIMI

0.9
Hava sürüklenmemiş Hava sürüklenmişş
0.8

0.7

0.6
S/Ç ORANI

0.5

0.4

0.3

0.2

0.1

0
15 20 25 30 35 40 45

BASINÇ DAYANIMI MPA

42
ÇİMENTO MİKTARININ HESAPLANMASI

43
ÇİMENTO MİKTARININ BELİRLENMESİ V

Adım 3 de belirlenen su miktarı ve Adım 4 de belirlenen Su/Çimento oranı kullanılarak

suya göre çimento (veya çimento + puzolan) miktarı hesaplanır. Son olarak bulunan
çimento miktarı zararlı ortamlar için önerilen sınır değerler ile kıyaslanır (TS EN 206-1).

𝑠𝑢 𝑚𝑖𝑘𝑡𝑎𝑟𝚤
𝑠𝑢ൗ = ç𝑖𝑚𝑒𝑛𝑡𝑜 𝑚𝑖𝑘𝑡𝑎𝑟𝚤
ç𝑖𝑚𝑒𝑛𝑡𝑜

44
 ÇİMENTO SINIR DEĞERLERİ V

ZARARLI ORTAM İÇİN ÇİMENTO SINIR DEĞERLERİ

Klor korozyonu
Karbonatlaşma nedeniyle korozyon Donma çözünme etkisi Zararlı kimyasal ortamc
Deniz suyu Deniz suyu harici

XC1 XC2 XC3 XC4 XS1 XS2 XS3 XD1 XD2 XD3 XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2 XA3

En büyük S/Ç oranı 0,65 0,60 0,55 0,50 0,50 0,45 0,45 0,55 0,55 0,45 0,55 0,55 0,50 0,45 0,55 0,50 0,45

En küçük dayanım sınıfıa C20/25 C25/30 C30/37 C30/37 C30/70 C35/45 C35/45 C30/37 C35/45 C35/45 C30/37 C25/30 C30/37 C30/37 C30/37 C30/37 C35/45

En az çimento içeriği (kg/m3) 260 280 280 300 300 320 340 300 300 320 300 300 320 340 300 320 360

En az hava içeriği, % 4,0b 4,0b 4,0b

Diğer şartlar Donmaya dayanıklı agrega Sülfata dayanıklı çimento

a: beton sınıfları 15/30 cm standart silindir ve 15 cm ayrıtlı küp örnek ile tanımlanmıştır.
b: hava sürüklenmiş betonda beton performansı, ilgili etki sınıfı için donma/çözünme etkisine dayanıklılığı kanıtlanmış betonla kıyas için uygun deney metoduna göre belirlenmiştir.
c: XA2 ve XA3 etki sınıfında baskın etkinin SO4-2 den kaynaklanması halinde sülfatlara dayanıklı çimento kullanılması zorunludur. Sülfatlara dayanıklılık bakımından çimentonun sınıflandırılması halinde orta ve yüksek dayanıklı
olarak sınıflandırılan çimento XA2 etki sınıfında (uygulanabiliyorsa XA1 etki sınıfında) ve yüksek dayanıklı çimento ise XA3 etki sınıfında kullanılmalıdır.

45
İRİ AGREGA MİKTARININ BELİRLENMESİ

46
İRİ AGREGA MİKTARININ BELİRLENMESİ VI

1m3 beton karışımı için iri agreganın (kuru) miktarı hacimsel olarak maksimum agrega
ebadına ve ince agreganın incelik modülüne göre tablodan seçilebilir. Bu boşluklu hacmin
hesapları yapılırken birim hacim ağırlığından faydalanılır.
İnce agreganın incelik modülü
Dmax
2,40 2,60 2,80 3,00
9,5 0,5 m3 0,48 m3 0,46 m3 0,44 m3

İri agrega boşluklu hacmi

12,5 0,59 m3 0,57 m3 0,55 m3 0,53 m3
19,0 0,66 m3 0,64 m3 0,62 m3 0,60 m3
25,0 0,71 m3 0,69 m3 0,67 m3 0,65 m3
37,5 0,75 m3 0,73 m3 0,71 m3 0,69 m3
50,0 0,78 m3 0,76 m3 0,74 m3 0,72 m3
75,0 0,82 m3 0,80 m3 0,78 m3 0,76 m3 47
İNCE AGREGA MİKTARININ BELİRLENMESİ

48
İNCE AGREGA MİKTARININ BELİRLENMESİ VII

Bu basamağa gelene kadar bir metreküp beton için gerekli su ağırlığı çimento ağırlığı iri
agrega hacmi ve hava hacmi belirlenir.

Bu tespitlerin hepsi 1m3 beton için yapıldığından…

Su hacmi + çimento hacmi + iri agrega hacmi + hava hacmi toplamının 1m3 den
çıkartılması ince agrega hacmini verecektir.

Vsu + Vçimento + Viri agrega + Vhava = 1m3 beton – Vince agrega

49
TOPLAM KARIŞIM HESABI VII

1 m3 =1000 dm3 sıkıştırılmış betonda bulunacak beton bileşenlerinin miktarları aşağıdaki bağıntı ile
bulunur;

Ç 𝑃 𝑆 𝐴
+ + + + 𝐻 = 1𝑚3
𝜌Ç 𝜌𝑃 1 𝜌𝐴

Ç : Karışımdaki çimento miktarı (Kg) ρÇ : Çimentonun yoğunluğu (Kg/m3)

P: Karışımdaki puzolan miktarı (Kg) ρP: Puzolanın yoğunluğu (Kg/m3)
A : Karışımdaki agreganın miktarı (Ma) (Kg) ρA : Agreganın yoğunluğu (Kg/m3)
S : Karışımdaki suyun miktarı (Kg) suyun yoğunluğu 1 kabul edilir
H : Betondaki toplam hava miktarı (m3)
50
AGREGADA NEM ORANI VE DÜZELTME

51
AGREGADA NEM DÜZELTMESİ VIII

Hesaplarda kullanılan agreganın kuru, doygun kuru yüzey veya ıslak oluşuna göre
karıştırma suyunun miktarı yeniden hesaplanır.

Bu hesapların yapılabilmesi için agreganın su emme kapasitesinin bilinmesi önemlidir.

!!DKY durumuna göre ıslak olan bir agrega fazla su hesap edilerek o oranda fazla tartılır.
Tartılan fazlalık miktar karışım suyundan kesilir.

!!DKY durumuna göre kuru olan bir agrega eksik su hesap edilerek o oranda az tartılır.
Fark miktarı karışım suyuna eklenir. 52
KARIŞIM HESABI – ÖRNEK 1
Betonun 28 günlük hedef basınç dayanımının 25MPa ve çökme değerinin 75-100mm olması
hedeflenmektedir. Beton çok sayıda tekrarlanan donma-çözünme olaylarının yer aldığı ortama veya
sülfatlı ortama maruz kalmayacaktır.

Karışım için PÇ 32.5 tip çimento kullanılacaktır. Çimento için özgül ağırlık 3,15g/cm3
Maksimum agrega tane boyutu 37,5mm

yoğunluk Su emme Stok nemi

İri agrega 2,68 g/cm3 % 0,5 % 2,0 Kuru birim ağırlık 1600Kg/m3
İnce agrega 2,62 g/cm3 % 1,0 % 5,0 İncelik modülü 2,6

53
MALZEME ORANLARI
Birinci ve ikinci adımlardaki değerler tasarım içinde verilmiştir.

Adım 1 – Çökme değerinin 75-100mm (şartnamede verilmiştir. Verilmese idi yapının türüne göre
tablodan seçecektik)

Adım 2 – Maksimum agrega tane boyutu 37,5mm (şartnamede verilmiştir. Verilmese idi yapının
türüne göre tablodan seçecektik)

54
KARMA SUYU VE HAVA MİKTARI
Beton donma ve çözünme ortamına maruz kalmayacağına göre hava sürüklenmiş betona ihtiyaç
yoktur. Bu durumda 3. adımdaki tablodan (agrega cinsi belirtilmediği için)

Adım 3 – Su miktarı 181 Kg/m3 ve Hapsolmuş hava miktarı %1,1 olarak okunur.

Maksimum agrega tane boyutu, mm

HAVA SÜRÜKLENMEMİŞ

8 9,5 12,5 16 19 25 32 37,5 45 50 62,5 75

25-50 210 207 199 195 190 179 165 166 158 154 135 130

Su Kg/m3
Çökme mm 75-100 238 228 216 210 205 193 186 181 175 169 160 145
150-175 250 243 228 220 216 202 195 190 184 178 168 160
Hapsolmuş hava % 3,3 2,95 2,55 2,2 1,95 1,6 1,3 1,1 0,85 0,7 0,45 0,3
55
SU ÇİMENTO ORANI VE MİKTARI
Adım 4 – 25 MPa hedef basınç dayanımı için Hedef basınç Su/çimento oranı
dayanımı
S/Ç oranı 0,61 olarak tablodan seçilir. (28 gün) (150×300
Hava Hava
sürüklenmem sürüklenmiş
mm) Silindir
iş beton beton
45 MPa 0,37
Adım 5 – Bu oran ve su miktarı kullanılarak 43 MPa 0,39
40 MPa 0,42
çimento miktarı 181/0,61=297Kg/m3 36 MPa 0,46
35 MPa 0,47 0,39
31 MPa 0,53 0,44
İri agrega ağırlığı altıncı adımdaki tablodan 30 MPa 0,54 0,45
26 MPa 0,60 0,51
0,73m3 olarak okunur. Bu değer birim hacim 25 MPa 0,61 0,52
22 MPa 0,66 0,57
ağırlığı ile 0,73m3×1600Kg/m3 =1168Kg 20 MPa 0,69 0,60
18 MPa 0,73 0,64
15 MPa 0,79 0,70

56
İRİ AGREGA MİKTARI
Adım 6 – Şartnamede agrege için Dmax 37,5
ve incelik modülü 2,60 olarak verilmiştir. Bu İnce agreganın incelik
Dmax modülü
parametrelerle iri agrega boşluklu hacmi 2,40 2,60 2,80 3,00
tablodan 0,73m3 olarak okunur. 9,5 0,5 m3 0,48 m3 0,46 m3 0,44 m3

İri agrega boşluklu hacmi

12,5 0,59 m3 0,57 m3 0,55 m3 0,53 m3
19,0 0,66 m3 0,64 m3 0,62 m3 0,60 m3
Bu değer iri agrega için birim hacim ağırlığı ile
25,0 0,71 m3 0,69 m3 0,67 m3 0,65 m3
0,73𝑚3 × 1600𝐾𝑔/𝑚3 = 𝟏𝟏𝟔𝟖𝑲𝒈 37,5 0,75 m3 0,73 m3 0,71 m3 0,69 m3
Olarak hesaplanır. 50,0 0,78 m3 0,76 m3 0,74 m3 0,72 m3
75,0 0,82 m3 0,80 m3 0,78 m3 0,76 m3

57
İNCE AGREGA MİKTARI
Adım 7 de hacimsel miktarları belirlenen su çimento iri agrega ve hava toplanır ve 1m3 den çıkarılır.

Su 181/100 = 0,181m3 (1 g/cm3 = 0,001 Kg/cm3 = 1000 Kg/m3)

Çimento 297 Kg/3150 = 0,094m3 (3,15 g/cm3 = 0,00315 Kg/cm3 = 3150 Kg/m3)
İri agrega 1168 Kg/2680 = 0,436m3 (2,68 g/cm3 = 0,00268 Kg/cm3 = 2680 Kg/m3)
Hava 0,011m3 (1m3 için %1,1)
Toplam 0,722m3

İnce agrega hacimsel miktarı 1m3 – 0,722m3 = 0,278m3

İnce agrega ağırlığı 0,278m3 × 2,62 = 0,728 ton/m3 = 728 Kg/m3
58
AGREGA TARTIM DÜZELTMESİ
Şartnamede agregaların %2 ve %5 su içerdikleri bildirilmiştir. Hesaplanan miktarlar kuru agrega
miktarlarıdır. Mevcut durumda tartılması gereken agrega miktarları

İri agrega 1168 × 1,02 = 1191 Kg/m3 (bir sayıyı 1,02 ile çarpmak %2 fazlasını hesaplamaktır)
İnce agrega 728 × 1,05 = 764 Kg/m3 (bir sayıyı 1,05 ile çarpmak %5 fazlasını hesaplamaktır)

59
AGREGA NEM DÜZELTMESİ
Adım 8 de nem düzeltmesi yapılır. Şartnamede agregaların %2 ve %5 su içerdikleri bildirilmiştir.
Mevcut su emme kapasiteleri %0,5 ve %1 dir.
Su emme kapasitelerine ve mevcut nem miktarlarına bakıldığında iki agreganın da ıslak olduğu
görülür.

İri agrega için %2 – %1,5 = %1,5 fazla su bulundurur; birim hacimde 1168 × 0,015 =17,52 Kg/m3 su
İnce agrega için %5 – %1 = %4 fazla su bulundurur; birim hacimde 728 × 0,04 =29,12 Kg/m3 su

17,52 + 29,12 = 46,64 Kg fazlalık su karma suyundan eksiltlir. 181 – 46,64 = 134,36 Kg/m3 karma suyu

60
TARTILACAK SONUÇ AĞIRLIKLAR
Karma suyu 134 Kg/m3
Çimento 297 Kg/m3
İri agrega (ıslak) 1191 Kg/m3
İnce agrega (ıslak) 764 Kg/m3

Hedeflenmiş çökme değeri ve hava miktarının elde edilip edilemediği kontrol edebilmek için
oluşturulan reçeteye uygun bir beton karışımı hazırlanarak deneysel bulgularına bakılır.

61
KARIŞIM HESABI – ÖRNEK 2
Sık sık ıslanarak çok soğuk hava koşullarına maruz kalacak bir beton yapı için 28 günlük hedef
basınç dayanımının 30 MPa ve çökme değeri 75-100 mm olması hedeflenmektedir. PÇ 32.5 tip
çimento kullanılacaktır d:3,16g/cm3. Agreganın laboratuvar deneyleri sonucu:
Dmax 25mm
Standartlara uygun gradasyondaki agregada, DKY ince agrega ağırlığının toplam DKY agregaya oranı
0,4 olarak hesaplanmıştır.

yoğunluk Su emme Stok nemi

İri agrega 2,65 g/cm3 % 1,5 % 1,0
İnce agrega 2,55 g/cm3 % 1,5 % 4,5

62
MALZEME ORANLARI
İlk 3 adımda;
Çökme değeri 75-100 mm verilmiştir. (tablodan bakmaya gerek yoktur)
En büyük agrega tane boyutu 25 mm verilmiştir. (tablodan bakmaya gerek yoktur)
Su ve hava miktarı sık donma koşulları göz önüne alınarak şiddetli ortam koşulları uyarınca hava
sürüklenmiş beton olarak üretilmeli ve oranlanmalıdır.
3. Adım tablolarından Su 175 Kg/m3 Hava %6,05 olarak okunur.

Maksimum agrega tane boyutu, mm

HAVA SÜRÜKLENMİŞ
8 9,5 12,5 16 19 25 32 37,5 45 50 62,5 75

Su Kg/m3
25-50 190 181 175 171 168 160 155 150 146 142 127 122
Çökme mm 75-100 210 202 193 189 184 175 170 165 162 157 140 133
150-175 225 216 205 200 197 184 179 174 170 166 160 154
Hafif 4,8 4,45 4 3,65 3,4 3 2,6 2,35 2,1 1,95 1,65 1,5
Sürüklenmiş hava % Orta 6,2 5,9 5,5 5,15 4,9 4,5 4,1 3,85 3,55 3,4 3,1 2,9
Şiddetli 7,8 7,5 7,05 6,7 6,45 6,05 5,7 5,45 5,15 5 4,7 4,5
63
ÇİMENTO ORANLARI VE MİKTARI
4. Adım –Hava sürüklenmiş beton içi S/Ç oranı 0,45 olarak Hedef basınç Su/çimento oranı
dayanımı
okunur. (30MPa ; çok soğuk hava) Hava Hava
(28 gün) (150×300
sürüklenmemi sürüklenmiş
mm) Silindir
ş beton beton
45 MPa 0,37
5. Adım – Belirlenen su miktarına oranlandığında; 43 MPa 0,39
40 MPa 0,42
36 MPa 0,46
35 MPa 0,47 0,39
175 / 0,45 = 389 Kg çimento 1m3 için gerekli miktardır. 31 MPa 0,53 0,44
30 MPa 0,54 0,45
26 MPa 0,60 0,51
25 MPa 0,61 0,52
22 MPa 0,66 0,57
20 MPa 0,69 0,60
18 MPa 0,73 0,64
15 MPa 0,79 0,70

64
AGREGA AĞIRLIKLARI TOPLAMI
6. Adımda Agrega miktarı gredasyon testleri sonucu belirlenmiştir. Hazır tablo verilerini kullanmaya
gerek yoktur.
1m3 hacim için agrega dışındaki hacimlerin toplamı;
Su 175Kg / (1000Kg/m3) + Çimento 389Kg / (3160Kg/m3) + Hava 1m3 × %6,05
Su 0,175 m3 + Çimento 0,123 m3 + Hava 0,060 m3 = 0,358 m3
Agregalar toplamı 1m3 – 0,358 m3 = 0,642 m3

65
AGREGA AĞIRLIKLARI DETAYI
Agrega ağırlıkları oranı gredasyonda 0,40 olarak bulunmuştu
WT = Wince + Wkalın
İnce agrega = 0,40 WT hacimsel dönüşüm 0,40 WT / 2,55 = 0,1569 × WT m3
Kalın agrega = 0,6 WT hacimsel dönüşüm 0,6 WT /2,65 = 0,2264 × WT m3
0,1569WT + 0,2264WT = 0,642m3
0,3833WT = 0,642
WT = 1,675 ton/m3 yani WT = 1675 Kg/m3
İri agrega (DKY) 1675 × 0,60 = 1005 Kg/m3
İnce agrega (DKY) 1675 × 0,40 = 670 Kg/m3

66
MALZEME AĞIRLIKLARI ARA TOPLAM
Su 175 Kg/m3
Çimento 389 Kg/m3
İri agrega (DKY) 1005 Kg/m3
İnce agrega (DKY) 670 Kg/m3

Olarak bulunur ama agregaların nem durumları tartım sonuçlarını etkileyecektir..

67
NEM DÜZELTME
Adım 8 – Agregaların nem düzeltmesi
 İri agrega hava kurusu durumundadır. DKY durumuna gelebilmesi için ağırlığının %0,5 i kadar
suyu karma suyundan emecektir.
 İnce agrega ıslak durumdadır. %3 fazla su içermektedir.

İri agreganın su ihtiyacı 0,005 × 1005 = 5 Kg/m3

İnce agreganın su fazlası 0,03 × 670 = 20 Kg/m3

Hava kurusu durumdaki iri agrega için ağırlık düzeltmesi 1005 – 5 = 1000 Kg/m3
Islak durumdaki ince agrega için ağırlık düzeltmesi 670 + 20 = 690 Kg/m3
Karma suyu düzeltmesi 175 + 5 – 20 = 160 Kg/m3 68
REÇETE
1 m3 için:

Su 160 Kg
Çimento 389 Kg
İri agrega (DKY) 1000 Kg
İnce agrega (DKY) 690 Kg

Tartılması gerekmektedir…

69
KARIŞIM HESABI – ÖRNEK 3
Betonarme yapının kolon ve kirişleri için beton üretilecektir. Proje donma çözülme riski olmayan
bölgede yapılacaktır (Hava sürükleyici kullanılmayacaktır). Beton sınıfı C30/37 dir.

Taşıyıcı eleman en dar kesit 30 cm dir. Paspayı 3,5 cm dir. Donatılar arası en küçük aralık 4,5 cm dir.

Çevresel etki sınırı TS EN206 ya göre XC2 kabul edilecektir. 2 Tip kırmataş ve kum kullanılacaktır,
Çimento tipi CEM1 42,5 dir ve yoğunluğu 3,15 Kg/dm3 dür. Akışkanlaştırıcı kullanılacaktır ve
kullanılan akışkanlaştırıcı % 1 kullanıldığında % 16 su azaltabilmektedir.

70
KARIŞIM HESABI – ÖRNEK 3
Yapılan ön çalışmalar sonucu
1. kırmataştan %25 ; 2. kırmataştan %35 ; Kumdan %40 kullanılması ile uygun granülometri eğrisi
elde edilmiştir. İşçilik ve sıkıştırma koşulları çok iyi olmayacağı düşünülerek max çökme değeri
seçilecektir.

yoğunluk Su emme Stok nemi

1. Kırmataş 2,641 g/cm3 % 0,8 % 0,3
2. Kırmataş 2,641 gr/cm3 % 0,8 % 0,5
Kum 2,743 g/cm3 % 1,2 % 3,8

71
MAKSİMUM AGREGA EBATI
1. Adım şartnamede belirtildiği gibi maksimum çökme değeri tablodan 10 cm olarak seçilir.
2. Adım olarak verilenlere göre Dmax

Kiriş ve kolonların en küçük boyutunun 1/5 inden küçük olmalı (300mm/5 = 60mm)
Net beton örtüsünden (pas payı) küçük olmalı (35mm)
Donatılı betonda en küçük donatı aralığının 3/4 ün den küçük olmalı (45mm × 3/4 = 33,75mm)

Dmax 32mm şartları sağladığından dolayı uygundur.

72
KARIŞIM HESABI – SU MİKTARI
3. Adımda Hava katkısız normal beton için 10 cm çökme değeri ve 32mm kırmataş agrega tane
büyüklüğü için karışım suyu 204 kg/m3 olarak okunur

73
HAVA MİKTARI
32 Dmax ve donma riski olmayan iklim şartlarına bağlı olarak hava içeriği okunur %1,5 okunan değer
1 m3 beton için 0,015m3 =15dm3

9
agrega ebatı – beton hava içeriği
Hava içeriği %

8 hava sürüklenmemiş hafif orta şiddetli

0
0 10 20 30 40 50 60 70
Dmax mm
80 74
 HEDEF DAYANIM
Karakteristik basınç dayanımı,
Hedef basınç dayanımı, fcm
fck
Daha önceden deneylerle bulunan sabit
Standart sapma bilinmiyorsa

standart sapma değeri olmadığından Beton sınıfı Silindir basınç Eşdeğer küp
Standart sapma
dayanımı basınç dayanımı
biliniyorsa Silindir Eşdeğer küp
(150×300mm) (150mm)
C30/37 beton dayanım sınıfı için (150×300mm) (150 mm)

tablodan 36MPa hedef basınç dayanım C14/16 14 MPa 16 MPa 18 MPa 20 MPa
C16/20 16 MPa 20 MPa 20 MPa 24 MPa
değeri alınır. C18/22 18 MPa 20 MPa 22 MPa 26 MPa
C20/25 20 MPa 25 MPa 26 MPa 31 MPa
C25/30 25 MPa 30 MPa 31 MPa 36 MPa
C30/37 30 MPa 37 MPa 36 MPa 43 MPa
C35/45 35 MPa 45 MPa 43 MPa 53 MPa
C40/50 40 MPa 50 MPa 48 MPa 58 MPa
fcm = fck + 1,28σ
C45/55 45 MPa 55 MPa 53 MPa 63 MPa
C50/60 50 MPa 60 MPa 58 MPa 68 MPa
C55/67 55 MPa 67 MPa 63 MPa 75 MPa
C60/75 60 MPa 70 MPa 68 MPa 83 MPa
C70/85 70 MPa 85 MPa 78 MPa 93 MPa
C80/95 80 MPa 95 MPa 88 MPa 103 MPa
C90/105 90 MPa 105 MPa 98 MPa 113 MPa
C100/115 100 MPa 115 MPa 108 MPa 123 MPa
75
 SU ÇİMENTO ORANI
4. Adımda 36 MPa hedef dayanıma
Hedef basınç dayanımı Su/çimento oranı
karşılık gelen s/ç oranı enterpolasyon ile
(28 gün) (150×300 mm) Hava
Hava sürüklenmiş
Silindir sürüklenmemiş
0,46 olarak bulunur. beton
beton
XC2 çevresel etki sınıfı için izin verilen 45 MPa 0,37
43 MPa 0,39
max S/Ç oranı 0,60 dır. Yani bulduğumuz 40 MPa 0,42
36 MPa 0,46
0,46 sınır değeri aşmamıştır.. 35 MPa 0,47 0,39
31 MPa 0,53 0,44
30 MPa 0,54 0,45
26 MPa 0,60 0,51
25 MPa 0,61 0,52
22 MPa 0,66 0,57
20 MPa 0,69 0,60
18 MPa 0,73 0,64
15 MPa 0,79 0,70
76
SU DÜZELTMESİ
Süper akışkanlaştırıcı çimento ağırlığının %1 oranında katıldığında %16 karışım suyunu azaltıyor ise

204 × 0,16 = 32,64

204 − 32,64 = 171,36𝐿

Yaklaşık olarak karışım suyu 171 L

77
ÇİMENTO MİKTARI
Adım 5 – Çimento ağırlığı, bilinen S/Ç oranına göre
171/Ç=0,46 ise Ç = 372 Kg/m3 olarak bulunur

XC2 çevresel etki sınıfına göre en düşük çimento dozajı 280 kg/m3 dür

Normal betonarme yapılarda çimento dozajı en az 300 kg/m3 olmalıdır..

78
AKIŞKANLAŞTIRICI
Çimeto ağırlığının % 1 olarak verilmiştir. Buna göre ;

372 × 0,01 = 3,72 𝐾𝑔/𝑚3

79
AGREGA MİKTARI
1m3 = 1000dm3 = çimento hacmi + su hacmi + hava hacmi + agrega hacmi
Kullanılan katkı maddesinin hacmi az olduğundan ihmal edilebilir..

Çimento hacmi=372Kg / (3,15 Kg/dm3) = 118,1 dm3

Su hacmi =171/ (1 Kg/dm3) = 171 dm3
Hava hacmi =1000 dm3 × 0,015 = 15 dm3
Agrega dışı hacimlerin toplamı = 304,1 dm3

Agrega hacmi = 1000 –304,1 =695,9 dm3

80
ORTALAMA YOĞUNLUK NASIL BULUNUR?
Karışım oranları bilinen agregalar için x bileşen kesirleri ve ρ yoğunlukları olsun..

𝑥1 + 𝑥2 + 𝑥3 𝑥1 𝑥2 𝑥3
= + +
𝜌𝑜𝑟𝑡 𝑔/𝑐𝑚3 𝜌1 𝑔/𝑐𝑚3 𝜌2 𝑔/𝑐𝑚3 𝜌3 𝑔/𝑐𝑚3
Tüm bileşenlerin miktar kesirleri toplamı bütünü oluşturacağından..
𝑥1 + 𝑥2 + 𝑥3 = 1

1 𝑥1 𝑥2 𝑥3
3
= 3
+ 3
+
𝜌𝑜𝑟𝑡 𝑔/𝑐𝑚 𝜌1 𝑔/𝑐𝑚 𝜌2 𝑔/𝑐𝑚 𝜌3 𝑔/𝑐𝑚3

1
𝜌𝑜𝑟𝑡 𝑔/𝑐𝑚3 = 𝑥1 𝑥2 𝑥3
+ +
𝜌1 𝑔/𝑐𝑚3 𝜌2 𝑔/𝑐𝑚3 𝜌3 𝑔/𝑐𝑚3
81
AGREGA ORTALAMA YOĞUNLUĞU
Agrega 1 den %25 ; agrega 2 den %35 ve ince agregadan %40 alınacaktır. Bu oranlar dahilinde
agrega karışımının ortalama yoğunluğu…

1
𝜌= = 2,681𝑔/𝑐𝑚3(𝐾𝑔/𝑑𝑚3 )
0,25 0,35 0,40
+ +
2,641 𝑔/𝑐𝑚3 2,641 𝑔/𝑐𝑚3 2,743 𝑔/𝑐𝑚3

Bilinen toplam agrega hacmini agrega kütlesine çevirmede bu ortalama yoğunluğu kullanırsak…

695,9𝑑𝑚3 × 2,681𝐾𝑔/𝑑𝑚3 = 1866𝐾𝑔

82
AGREGA YÜZDELERİ
DKY (doygun kuru yüzey) için ; toplam agrega kütlesi verilen yüzdelerle çarpılınca her bir agreganın
ağırlığı hesaplanabilir.

1.Kırmataş 1866Kg × 0,25 = 467Kg (DKY)

2.Kırmataş 1866Kg × 0,35 = 653Kg (DKY)
Kum 1866Kg × 0,40 = 746 Kg (DKY)

83
KARIŞIM HESABI ARA TOPLAM
1m3 betonun DKY olarak teorik bileşimi

Çimento 372Kg
Su 171 Kg
1.Kırmataş 467 Kg
2.Kırmataş 653 Kg
Kum 746 Kg
Akışkanlaştırıcı 3,72 Kg

84
NEM DÜZELTMESİ
Stoktaki agregalardan 1.ve 2. kırmataşlar DKY halden daha kuru , kum ise DKY halden daha ıslak
durumdadır bunun için karışım suyu 1.ve 2. kırmataşlar için bir miktar arttırılmalı kum için ise
azaltılmalıdır.

1.Kırmataş 467×(0,008 –0,003) = 2,335 Kg (DKY hal için eklenmesi gerekli su)
2.Kırmataş 653×(0,008 –0,005) = 1,959 Kg (DKY hal için eklenmesi gerekli su)
Kum 746×(0,012 –0,038) = –19,396 Kg (DKY durumundan fazla su)

85
REÇETE
Çimento 372Kg
Su 171 + 2,335 + 1,959 – 19,396 Kg = 156 Kg
1.Kırmataş 467 – 2,335 Kg = 465Kg
2.Kırmataş 653 – 1,959 Kg = 651 Kg
Kum 746 + 19,396 Kg = 765 Kg
Akışkanlaştırıcı 3,72 Kg

86
KARIŞIM HESABI – ÖRNEK 4
Bir betonarme yapının kiriş elemanı için beton üretimi yapılacaktır
Proje donma çözünme olayı olmayan (hava sürüklenmemiş) bir iklimde gerçekleştirilecektir.
Beton sınıfı C35/45 seçilecektir.
Elemanın en dar kesiti 30 cm dir Paspayı 3,5 cm dir Donatılar arası en küçük aralık 5 cm dir
Çevresel etki sınırı TS EN206 ya göre XD1 kabul edilecektir
2 tip kırmataş ve kum kullanılacaktır
Akışkanlaştırıcı çimento ağırlığının %1 kadar kullanıldığında %17 su azaltmaktadır. (Akışkanlaştırıcı
ağırlığı hesapta ihmal edilecek)

87
KARIŞIM HESABI – ÇİMENTO AGREGA ÖZELLİK
Özellik 1 kırmataş 2. kırmataş kum
Yogunluk (g/cm3) 2,600 2,600 2,730
Su emme (%) 0,5 0,6 1,3
Stok nemi(%) 0,5 0,4 1,4

Dmax= 32mm
Çimento yoğunluğu = 3,15 Kg/dm3

1. kırmataştan %30 ; 2. kırmataştan %30 ; Kum dan %40 kullanılacaktır

88
ÇÖKME MİKTARI
Adım 1 – Kiriş kolon, betonerme perdeler, tünel yan ve kemer betonları için max 10 cm

Çökme Değerleri
Yapı Elemanları
Maksimum Minimum

Betonarme temel duvarları ve ayaklar 8cm 3cm

Donatısız beton temeller, altyapı duvarları 8cm 3cm

Kiriş, kolon, betonarme Perdeler, tünel yan ve kemer betonları 10cm 5cm

Döşeme betonları 8cm 3cm

Tünel taban kaplama betonları 5cm 2cm

Baraj kütle betonları 5cm 2cm

89
MAKSİMUM AGREGA EBATI
Adım 2- Dmax kontrolü

Kiriş ve kolonların en küçük boyutunun 1/5 inden küçük olmalı (300mm/5=60mm)

Net beton örtüsünden (pas payı) küçük olmalı (35mm)
Donatılı betonda en küçük donatı aralığının ¾ ün den küçük olmalı(50mm × ¾ = 37,50mm)

Şartları sağladığından dolayı Dmax 32mm uygundur.

90
SU MİKTARI
Adım 3 – Hava katkısız normal beton için 10 cm çökme değeri ve kırmataş 32mm agrega tane
büyüklüğü için karışım suyu 204 Kg/m3 olarak okunur.

91
SU MİKTARI DÜZELTME
Süper akışkanlaştırıcı çimento ağırlığının %1 oranında katıldığında %17 karışım suyunu azaltıyor ise
204 Kg/m3 × 0,17 = 34,68 Kg/m3 (akışkanlaştırıcı etkisi)
204 Kg/m3 – 34,68 = 169,32 Kg/m3

Karışım suyu 1m3 beton için yaklaşık olarak 169 Kg

92
HEDEF DAYANIM Karakteristik basınç dayanımı,
Hedef basınç dayanımı, fcm
fck
Standart sapma bilinmiyorsa
Adım 4 – Şartnameye göre beton sınıfı
Beton sınıfı Silindir basınç Eşdeğer küp
Standart sapma
dayanımı basınç dayanımı
C35/45 seçilecektir. (150×300mm) (150mm)
biliniyorsa Silindir Eşdeğer küp
(150×300mm) (150 mm)

C14/16 14 MPa 16 MPa 18 MPa 20 MPa

Bu değere karşılık 43 MPa hedef basınç C16/20 16 MPa 20 MPa 20 MPa 24 MPa
C18/22 18 MPa 20 MPa 22 MPa 26 MPa
C20/25 20 MPa 25 MPa 26 MPa 31 MPa
dayanımı okunur. C25/30 25 MPa 30 MPa 31 MPa 36 MPa
C30/37 30 MPa 37 MPa 36 MPa 43 MPa
C35/45 35 MPa 45 MPa 43 MPa 53 MPa
C40/50 40 MPa 50 MPa 48 MPa 58 MPa
fcm = fck + 1,28σ
C45/55 45 MPa 55 MPa 53 MPa 63 MPa
C50/60 50 MPa 60 MPa 58 MPa 68 MPa
C55/67 55 MPa 67 MPa 63 MPa 75 MPa
C60/75 60 MPa 70 MPa 68 MPa 83 MPa
C70/85 70 MPa 85 MPa 78 MPa 93 MPa
C80/95 80 MPa 95 MPa 88 MPa 103 MPa
C90/105 90 MPa 105 MPa 98 MPa 113 MPa
C100/115 100 MPa 115 MPa 108 MPa 123 MPa

93
SU ÇİMENTO ORANI
Hava sürüklenmiş ortam için
Hedef basınç Su/çimento oranı
dayanımı
43 MPa dayanıma karşılık
Hava Hava
(28 gün) (150×300
gelen s/ç oranı 0,39 sürüklenmemiş sürüklenmiş
mm) Silindir
beton beton
45 MPa 0,37
43 MPa 0,39
40 MPa 0,42
36 MPa 0,46
35 MPa 0,47 0,39
31 MPa 0,53 0,44
30 MPa 0,54 0,45
26 MPa 0,60 0,51
25 MPa 0,61 0,52
22 MPa 0,66 0,57
20 MPa 0,69 0,60
18 MPa 0,73 0,64
15 MPa 0,79 0,70

94
ÇEVRE ETKİSİ
Çevre etkisi XD1 e göre maksimum s/ç oranı 0,55 ve minimum Dayanım C30/37

Z A R A R L I O R TA M İ Ç İ N Ç İ M E N T O S I N I R D E Ğ E R L E R İ

Klor korozyonu
Karbonatlaşma nedeniyle korozyon Donma çözünme etkisi Zararlı kimyasal ortamc
Deniz suyu Deniz suyu harici

XC1 XC2 XC3 XC4 XS1 XS2 XS3 XD1 XD2 XD3 XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2 XA3

En büyük S/Ç oranı 0,65 0,60 0,55 0,50 0,50 0,45 0,45 0,55 0,55 0,45 0,55 0,55 0,50 0,45 0,55 0,50 0,45

En küçük dayanım sınıfıa C20/25 C25/30 C30/37 C30/37 C30/70 C35/45 C35/45 C30/37 C35/45 C35/45 C30/37 C25/30 C30/37 C30/37 C30/37 C30/37 C35/45

En az çimento içeriği (kg/m3) 260 280 280 300 300 320 340 300 300 320 300 300 320 340 300 320 360

En az hava içeriği, % 4,0b 4,0b 4,0b

95
ÇİMENTO MİKTARI
Çimento ağırlığı, bilinen S/Ç oranına göre 169/Ç=0,39 ise çimento ağırlığı = 433 Kg

XD1 çevresel etki sınırına göre en düşük çimento dozajı 300 Kg dır ve bulduğumuz çimento miktarı
sınır değerlere uygundur.

96
HAVA MİKTARI
Dmax 32 mm hava sürüklenmemiş beton için hava içeriği %1,5 olarak okunur

9
agrega ebatı – beton hava içeriği
Hava içeriği %

8 hava sürüklenmemiş hafif orta şiddetli

0
0 10 20 30 40 50 60 70 80
Dmax mm
97
AKIŞKANLAŞTIRICI MİKTARI
Çimento ağırlığının %1 kadar kullanılacaktır.

433 × 0,01 = 4,33 Kg akışkanlaştırıcı

98
AGREGA MİKTARLARI
1m3 = 1000dm3 = çimento hacmi + su hacmi + hava hacmi + agrega hacmi
Çimento hacmi : 433/3,15 = 137,5 dm3
Su hacmi : 169/1 = 169 dm3
Hava hacmi : 1000 × 0,015 = 15 dm3
Agrega dışı hacimlerin toplamı = 321,5 dm3
Agrega Hacmi =1000 – 325,2 = 678,5 dm3

99
KARIŞIM HESABI – AGREGA YOĞUNLUĞU
Agrega türlerinin her birinin miktar yüzdelerinin yoğunluklarına bölümleri toplamından ortalama
yoğunluk hesaplanır.

1
𝜌= = 2,65𝐾𝑔/𝑑𝑚3
0,3 0,3 0,4
+ +
2,6 𝑔/𝑐𝑚3 2,6 𝑔/𝑐𝑚3 2,73 𝑔/𝑐𝑚3

Toplam agrega kütlesi

678,5 dm3 × 2,65Kg/dm3 = 1798 Kg

100
AGREGA YÜZDELERİ
1. kırmataş =1798 × 0,30 = 539,4 Kg
2. kırmataş =1798 × 0,30 = 539,4 Kg
Kum =1798 × 0,40 = 719,2 Kg

1m3 betonun DKY olarak teorik bileşimi

Çimento 445 Kg/m3
Karma suyu 169 Kg/m3
1.Kırmataş 539,4 Kg/m3
2 Kırmataş 539,4 Kg/m3
Kum 719,2 Kg/m3
101
NEM DÜZELTMESİ
Stoktaki agregalardan 1. kırmataş DKY halde 2.kırmataş DKY halden daha kuru kum ise DKY halden
yada nemli durumdadır bunun için 2. kırmataş için karışım suyu bir miktar arttırılmalı kum için ise bir
miktar azaltılmalıdır.

2.Kırmataş = 539,4 Kg × (0,006 – 0,004) = 1,08 Kg (DKY için gerekli su)

Kum = 719,2 Kg × (0,013 – 0,014) = 0,719 Kg (DKY için çıkarılacak su)

102
REÇETE
Çimento = 433 Kg
Su =169 + 1,08 – 0,719 = 169,4 Kg
1 kırmataş = 514,8 Kg
2 kırmataş = 539,4 – 1,08 = 538,3 Kg
Kum =719,2 + 0,719 = 719,9 Kg
4,33 Kg akışkanlaştırıcı

103
KARIŞIM HESABI – ÖRNEK 5
Donatılı duvar kiriş kolon içeren bir betonerme yapıda en küçük eleman ebatı 15-29cm dir. Yapıda
kullanılmak üzere 4 farklı agregadan bir karışım hazırlanacaktır. Tabloda elek analiz sonuçları verilen
agregalardan kırmataş 22-32 / %30 ; kırmataş 12-22 / %10 ; kırmataş 2-5 / %10 ve son olarak ince
agrega 2-5 / %50 oranlarında alınarak doğru granulometride bir karışım elde edileceği tekniker
tarafından hesaplanmıştır.

Granulometrik hesapları tekrarlayarak ve Dmax kararını vererek ekte verilen ideal granulometri
diyagramlarından doğru olanına çiziminizi gerçekleştiriniz.

104
KARIŞIM HESABI – ÖRNEK 5

Elek No Kırmataş 22-32 Kırmataş 12-22 Kırmataş 5-12 İnce agrega 2-5 KARIŞIM
mm % % % %
0,00 0 0 0 0
0,25 0,2 0,2 0,2 11,2
0,50 0,2 0,2 0,2 17,5
1,00 0,2 0,2 0,2 29
2,00 0,2 0,2 0,2 50,8
4,00 0,2 0,2 0,2 82,1
8,00 0,2 0,2 44,8 100
16,00 42 13,4 100 100
31,50 100 100 100 100
63,00 100 100 100 100

105
KARIŞIM HESABI – ÖRNEK 5
Bu agrega karışımı kullanılarak çevresel etki sınırı orta şiddetli XF2 olan ortamda yapılacak olan inşa
için beton reçetesi oluşturunuz.
Çimento (CEM I) d 3,125 Kg/dm3 Hava sürükleyici katkının hacmini ihmal ediniz.

kırmataş 22-32 d 2,80 Kg/dm3 su emme % 0,7 stok nemi % 0,7

kırmataş 12-22 d 2,32 Kg/dm3 su emme % 0,8 stok nemi % 0,8
kırmataş 2-5 d 2,57 Kg/dm3 su emme % 0,6 stok nemi % 0,6
ince agrega 2-5 d 2,91 Kg/dm3 su emme % 1,7 stok nemi % 4,4

106
GRANULOMETRİK HESAP
Agregalardan sırayla %30 %10 %10 %50 miktarlarından alınacağından..

Elek No 22-32 12-22 5-12 İ2-5 KARIŞIM

0,00 0 × 0,3 0 × 0,1 0 × 0,1 0 × 0,5 0+0+0+0=0
0,25 0,2 × 0,3 0,2 × 0,1 0,2 × 0,1 11,2 × 0,5 0,06 + 0,02 + 0,02 + 5,6 = 5,7
0,50 0,2 × 0,3 0,2 × 0,1 0,2 × 0,1 17,5 × 0,5 0,06 + 0,02 + 0,02 + 8,75 = 8,85
1,00 0,2 × 0,3 0,2 × 0,1 0,2 × 0,1 29 × 0,5 0,06 + 0,02 + 0,02 + 14,5 = 14,6
2,00 0,2 × 0,3 0,2 × 0,1 0,2 × 0,1 50,8 × 0,5 0,06 + 0,02 + 0,02 + 25,4 = 25,5
4,00 0,2 × 0,3 0,2 × 0,1 0,2 × 0,1 82,1 × 0,5 0,06 + 0,02 + 0,02 + 41,05 = 41,15
8,00 0,2 × 0,3 0,2 × 0,1 44,8 × 0,1 100 × 0,5 0,06 + 0,02 + 4,48 + 50 = 54,56
16,00 42 × 0,3 13,4 × 0,1 100 × 0,1 100 × 0,5 12,6 + 1,34 + 10 + 50 = 73,94
31,50 100 × 0,3 100 × 0,1 100 × 0,1 100 × 0,5 30 + 10 + 10 + 50 = 100
63,00 100 × 0,3 100 × 0,1 100 × 0,1 100 × 0,5 30 + 10 + 10 + 50 = 100

107
UYGUN GRANULOMETRİK GRAFİGİ BULMA
Elde edilen karışım hesabı Dmax 8 mm grafiğine bindirilince…

120

Alt Limit Üst Limit İdeal karışım

100

80

60
Kümülatif %

40

20

0
0.000 0.250 0.500 1.000 2.000 4.000 8.000 16.000 31.500 63.000

Elek açıklığı mm 108

UYGUN GRANULOMETRİK GRAFİGİ BULMA
Elde edilen karışım hesabı Dmax 16 mm grafiğine bindirilince…

120

100 Alt Limit Üst Limit İdeal karışım

80

60
Kümülatif %

40

20

0
0.000 0.250 0.500 1.000 2.000 4.000 8.000 16.000 31.500 63.000

Elek açıklığı mm

109
UYGUN GRANULOMETRİK GRAFİGİ BULMA
Elde edilen karışım hesabı Dmax 32 mm grafiğine bindirilince…

120

100 Alt Limit Üst Limit İdeal karışım

80

60
Kümülatif %

40

20

0
0.000 0.250 0.500 1.000 2.000 4.000 8.000 16.000 31.500 63.000

Elek açıklığı mm
110
UYGUN GRANULOMETRİK GRAFİGİ BULMA
Elde edilen karışım hesabı Dmax 63 mm grafiğine bindirilince…

120

100 Alt Limit Üst Limit İdeal karışım

80

60
Kümülatif %

40

20

0
0.000 0.250 0.500 1.000 2.000 4.000 8.000 16.000 31.500 63.000

Elek açıklığı mm 111

ÇÖKME
Dmax 32 mm nin uygun granulometri olduğu doğrulanır.

Adım 1 – kiriş, kolon, betonarme perdeler, tünel yan ve kemer betonları için maksimum çökme
değeri 10cm (100mm) olarak okunur.

Çökme Değerleri
Yapı Elemanları
Maksimum Minimum
Betonarme temel duvarları ve ayaklar 8cm 3cm
Donatısız beton temeller, altyapı duvarları 8cm 3cm
Kiriş, kolon, betonarme Perdeler, tünel yan ve kemer betonları 10cm 5cm
Döşeme betonları 8cm 3cm
Tünel taban kaplama betonları 5cm 2cm
Baraj kütle betonları 5cm 2cm 112
AGREGA EBATI
Adım 2 – için maksimum agrega boyutu tablodan okunur. Elemanın en küçük boyutu 15-29 cm
olarak verilmiştir ve donatı duvar kiriş için Dmax 32mm olarak belirlenir.

Donatısız
Donatılı Duvar Kiriş veya Az Donatısız
ELEMAN Yoğun donatılı Döşemeler
Kolonlar donatılı Duvarlar
Elemanlar
Elemanın En
Küçük Önerilen en büyük agrega boyutu Dmax
boyutu
6-14 cm 16 mm 16 mm 32 mm 16 mm
15-29 cm 32 mm 32 mm 63 mm 32 mm
30-74 cm 63 mm 63 mm 100 mm 63 mm
≥75 cm 63 mm 63 mm 100 mm 100 mm
113
KARMA SUYU VE HAVA
Adım 3 – karma suyu ve hava miktarı 4. Tablodan seçilir. Karışımın hava sürüklenmiş olması gerektiği
çevre etki sınırının XF2 oluşudur ve 8. tablodan okunabildiği gibi beton sınıfı 25/30 en az çimento
içeriği 300 Kg/m3 ve en az hava miktarı % 4 olmalıdır.
Belirlenen değerler 170 Kg/m3 su ve % 4,1 sürüklenmiş havadır

HAVA SÜRÜKLENMİŞ Maksimum agrega tane boyutu, mm

(KATKILI)
8 9,5 12,5 16 19 25 32 37,5 45 50 62,5 75
25-50 190 181 175 171 168 160 155 150 146 142 127 122

Su Kg/m3
Çökme mm 75-100 210 202 193 189 184 175 170 165 162 157 140 133
150-175 225 216 205 200 197 184 179 174 170 166 160 154
Hafif 4,8 4,45 4 3,65 3,4 3 2,6 2,35 2,1 1,95 1,65 1,5
Sürüklenmiş hava
Orta 6,2 5,9 5,5 5,15 4,9 4,5 4,1 3,85 3,55 3,4 3,1 2,9
%
Şiddetli 7,8 7,5 7,05 6,7 6,45 6,05 5,7 5,45 5,15 5 4,7 4,5 114
ÇİMENTO MİKTARI ve ÇEVRE ETKİSİ
Belirlenen su çimento oranı hava munteviyatı ve beton sınıfı zararlı ortam sınır değerler açısından
kontrol edilir.
ZARARLI ORTAM İÇİN ÇİMENTO SINIR DEĞERLERİ

Klor korozyonu
Karbonatlaşma nedeniyle korozyon Donma çözünme etkisi Zararlı kimyasal ortamc
Deniz suyu Deniz suyu harici

XC1 XC2 XC3 XC4 XS1 XS2 XS3 XD1 XD2 XD3 XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2 XA3

En büyük S/Ç oranı 0,65 0,60 0,55 0,50 0,50 0,45 0,45 0,55 0,55 0,45 0,55 0,55 0,50 0,45 0,55 0,50 0,45

En küçük dayanım sınıfıa C20/25 C25/30 C30/37 C30/37 C30/70 C35/45 C35/45 C30/37 C35/45 C35/45 C30/37 C25/30 C30/37 C30/37 C30/37 C30/37 C35/45

En az çimento içeriği (kg/m3) 260 280 280 300 300 320 340 300 300 320 300 300 320 340 300 320 360

En az hava içeriği, % 4,0b 4,0b 4,0b

En az hava içeriği %4 olarak belirtilmiştir. Bizim tablodan aldığımız değer olan %4,1 sınırlar
dahilindedir. Beton sınıfı yine çevre etki tablosundan C25/30 olarak alınır. 115
BETON SINIFI
Karakteristik basınç dayanımı,
Hedef basınç dayanımı, fcm
fck
Adım 4 – XF2 koşullarına göre beton Standart sapma bilinmiyorsa

sınıfı 25/30 Beton sınıfı Silindir basınç Eşdeğer küp

Standart sapma
dayanımı basınç dayanımı
biliniyorsa Silindir Eşdeğer küp
(150×300mm) (150mm)
(150×300mm) (150 mm)

C14/16 14 MPa 16 MPa 18 MPa 20 MPa

C16/20 16 MPa 20 MPa 20 MPa 24 MPa
C18/22 18 MPa 20 MPa 22 MPa 26 MPa
C20/25 20 MPa 25 MPa 26 MPa 31 MPa
C25/30 25 MPa 30 MPa 31 MPa 36 MPa
C30/37 30 MPa 37 MPa 36 MPa 43 MPa
C35/45 35 MPa 45 MPa 43 MPa 53 MPa
C40/50 40 MPa 50 MPa 48 MPa 58 MPa
fcm = fck + 1,28σ
C45/55 45 MPa 55 MPa 53 MPa 63 MPa
C50/60 50 MPa 60 MPa 58 MPa 68 MPa
C55/67 55 MPa 67 MPa 63 MPa 75 MPa
C60/75 60 MPa 70 MPa 68 MPa 83 MPa
C70/85 70 MPa 85 MPa 78 MPa 93 MPa
C80/95 80 MPa 95 MPa 88 MPa 103 MPa
C90/105 90 MPa 105 MPa 98 MPa 113 MPa
C100/115 100 MPa 115 MPa 108 MPa 123 MPa
116
HEDEF DAYANIM
Adım 4 – hedef basınç dayanımı 5.
Hedef basınç dayanımı Su/çimento oranı
tablodan 31 MPa olarak okunur. Bu
(28 gün) (150×300 Hava Hava
değere kullanılarak S/Ç oranı 0,44 mm) Silindir sürüklenmemiş sürüklenmiş
beton beton
olarak 6. tablodan belirlenir. 45 MPa 0,37
43 MPa 0,39
40 MPa 0,42
36 MPa 0,46
35 MPa 0,47 0,39
31 MPa 0,53 0,44
30 MPa 0,54 0,45
26 MPa 0,60 0,51
25 MPa 0,61 0,52
22 MPa 0,66 0,57
20 MPa 0,69 0,60
18 MPa 0,73 0,64
15 MPa 0,79 0,70
117
ÇİMENTO MİKTARI
Adım 5 – bulunan su miktarı ve su / çimento oranı kullanılarak çimento belirlenir.

𝑆 170 Kg/m3
= 0,44 𝑣𝑒 = 0,44
Ç Ç

Ç 386,36 Kg/m3 olarak hesaplanır.

118
ÇİMENTO MİKTARI ve ÇEVRE ETKİSİ
Adım 6 – agrega hesabı yapabilmek için agrega harici su çimento hava ve katkının toplam hacimleri
hesaplanır.
Su hacmi + çimento hacmi + agrega hacmi + katkı + hava = 1m3

386,36 Kg
170 𝑑𝑚3 𝑠𝑢 + + 𝑎𝑔𝑟𝑒𝑔𝑎 + %4,1 ℎ𝑎𝑣𝑎 = 1000𝑑𝑚 3
3,125 Kg/dm3

170 dm3 su + 123,63 dm3 çimento + agrega hacmi + 41 dm3 hava = 1000 dm3
agrega hacmi =1000 dm3 – 334,63 dm3 = 665,37 dm3 agrega

119
ORTALAMA AGREGA YOĞUNLUĞU
Agrega türlerinin her birinin miktar yüzdelerinin yoğunluklarına bölümleri toplamından ortalama
yoğunluk hesaplanır.

1
𝜌= = 2,77𝐾𝑔/𝑑𝑚3
0,3 0,1 0,1 0,5
+ + +
2,80 𝑔/𝑐𝑚3 2,32 𝑔/𝑐𝑚3 2,57 𝑔/𝑐𝑚3 2,91 𝑔/𝑐𝑚3

Bulunan ortalama yoğunluk ve agrega hacminden toplam agrega kütlesi hesaplanır.

665,37𝑑𝑚3 × 2,77𝐾𝑔/𝑑𝑚3 = 1843𝐾𝑔

120
AGREGALARIN TARTIMI
Hesaplanan toplam agrega kütlesi bilinmektedir. Agregaların yüzdeleri de bilindiğine göre her
cinsten ne kadar tartılacağı hesaplanabilir.

kırmataş 22-32 toplam kütlenin %30 u (1843Kg × 0,3 = 552,9 Kg)

kırmataş 12-22 toplam kütlenin %10 u (1843Kg × 0,1 = 184,3 Kg)
kırmataş 2-5 toplam kütlenin %10 u (1843Kg × 0,1 = 184,3 Kg)
ince agrega 2-5 toplam kütlenin %50 si (1843Kg × 0,5 = 921,5 Kg)

121
NEM DÜZELTME
Agregaların stok nemler ve su emme kapasiteleri gözetilerek tartım hataları düzeltilir.

kırmataş 22-32 su emme yüzdesi ile stok nemi aynı (552,9 Kg)
kırmataş 12-22 su emme yüzdesi ile stok nemi aynı (184,3 Kg)
kırmataş 2-5 su emme yüzdesi ile stok nemi aynı (184,3 Kg)
ince agrega 2-5 su emme %1,7 stok nemi %4,4 (4,4 – 1,7 = %2,7 nem fazlası vardır)
921,5 Kg × 0,027 = 24,9 Kg çıkarılacak su

122
REÇETE
Çimento 386,36 Kg
Su 170 – 24,9 = 145,1 Kg
Kırmataş 22-32 552,9 Kg
Kırmataş 12-22 184,3 Kg
Kırmataş 2-5 184,3 Kg
İnce agrega 2-5 921,5 + 24,9 = 946,4 Kg

123
DURABİLİTE
ZEK Yapı Malzemeleri bölüm 6

124
KAYNAKLAR

• Beton; Turhan Y. Erdoğan; ODTÜ Yayınları

• Yapı Malzemeleri Ders Notları; Doç. Dr. Halit Yazıcı; Dokuz Eylül Üniversitesi
• Yapı Malzemeleri Ders Notları; Doç. Dr. Kamile Tosun Felekoğlu
• Malzeme Bilgisi; Prof. Dr. Bülent Baradan; Dokuz Eylül Üniversitesi
• Malzeme Bilgisi; Prof. Dr. İlker Bekir Topçu; Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
• Çimento ve Beton; Prof. Dr. Hayri Yalçın, Prof. Dr. Metin Gürü; Palme Yayıncılık
• Kimyasal Proses Endüstrileri; R. Norris Shreve, Joseph A. Brink; İnkılap Yayınevi

125