ŚRODKI OCHRONY

INDYWIDUALNEJ

Adrian Błonka Anna Kowal Marzena Mikołajczyk

 Podstawa
prawna

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Zmiany wynikające z przepisów

Społecznej z dnia 11.06.2002 r. – ogłoszonych przed dniem
– Dz. U. Nr 91, poz.811 28.08.2003 r.
2
 Definicje

Środki ochrony indywidualnej

Środki noszone i trzymane przez pracownika w celu jego ochrony
przed (…) zagrożeniami związanymi z występowaniem
niebezpiecznych lub szkodliwych czynników w środowisku pracy (…).

Środki ochrony zbiorowej

Środki przeznaczone do ochrony grupy ludzi,

w tym pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi
czynnikami występującymi (…) w środowisku pracy,
będące rozwiązaniami technicznymi (…).

3
 Przepisy
ogólne
Pracodawca jest zobowiązany zapewnić …

… organizację pracy i stanowisk w sposób zabezpieczający pracowników

przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników
szkodliwych dla zdrowia
… likwidację zagrożeń (…) przez stosowanie technologii, urządzeń, materiałów
i substancji niepowodujących takich zagrożeń.

Jeżeli (…) nie jest to możliwe, należy stosować odpowiednie rozwiązania (…),
w tym środki ochrony zbiorowej, ograniczające wpływ tych zagrożeń.

Jeżeli ograniczenie zagrożeń w wyniku zastosowania powyższych działań

nie jest wystarczające, pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom
środki ochrony indywidualnej, stosownie do zagrożenia.
4
 Szczegółowe zasady stosowania
środków ochrony indywidualnej
Powinny …

… pasować do istniejących zagrożeń

… uwzględniać warunki w danym miejscu pracy

… uwzględniać ergonomię i stan zdrowia

… być dopasowane do użytkownika

… dać się one dopasować do siebie bez zmniejszenia

ich własności ochronnych, kiedy konieczne jest użycie
kilku środków ochrony indywidualnej
5
 Szczegółowe zasady stosowania
środków ochrony indywidualnej

Przed ich nabyciem, pracodawca musi ocenić

spełnienie wcześniej przytoczonych warunków w
sposób obejmujący …

… analizę i ocenę zagrożeń

… określenie ich niezbędnych cech, aby skutecznie

chroniły przed zagrożeniem z uwzględnieniem
ryzyka, jakie same stwarzają

… porównanie cech dostępnych na rynku środków

ochrony z niezbędnymi cechami wynikającymi z …

Powyższa ocena … powinna być powtarzana,

kiedy wystąpi zmiana jakiegokolwiek jej elementu
6
 Szczegółowe zasady stosowania
środków ochrony indywidualnej
Powinny być stosowane, kiedy nie można uniknąć
lub wystarczająco ograniczyć zagrożeń przy pomocy
środków ochrony zbiorowej lub organizacji pracy

Pracodawca powinien określić czas i przypadki,

w których powinny być stosowane

Środek ochrony indywidualnej przeznaczony jest To moje!

do indywidualnego użytkowania, jednak jeżeli
wpływ na zdrowie i higienę jest akceptowalny,
Moje też :P
może być współdzielony

Środek ochrony indywidualnej stosujemy

zgodnie z przeznaczeniem, a pracodawca powinien
zorganizować pokazy w ich użytkowaniu w sposób
zrozumiały
7
 ŚOI

Prace

Zagrożenia

8
 Zagrożenia, przy których należy stosować ŚOI
Najczęściej zagrożone części ciała
Kończyny Kończyny
Zagrożenia Głowa
górne dolne
Inne

Drogi Drogi
Czaszka Twarz Oczy Uszy Dłonie Ręce Stopy Nogi Skóra Tułów
oddech. rodne

Upadki X X X X

Wybchy,
X X X X X X X X
uderzenia
F
Mechanicze

Przekłucia,
X X X X X X X X
i przecięcia

Poślizgi X X X
z
Drgania X X X
y
Gorąco X X X X X X X X
Termika

c
Zimno X X X X X X
z
Elektryczność X X X X X
n
Jonizujące X X X X X X
e Fale
Niejon. X X X X

Hałas X
9
 Najczęściej zagrożone części ciała
Kończyny Kończyny
Zagrożenia Głowa
górne dolne
Inne

Drogi Drogi
Czaszka Twarz Oczy Uszy Dłonie Ręce Stopy Nogi Skóra Tułów
oddech. rodne

Pyły,
C włókna
X X X
Aeroloze

h
e Dymy X X

m Mgła X X X X
i
c Zanurzenie X X X
Płyny

z Chlapanie X X X X X X X X
n
e Gaz, pary X X X

Szkodliwe bakterie X X X X X X

B Szkodliwe wirusy X X X X
i
Grzyby X X X X
o
Biologiczne
l
alergeny, X
o mikroorganizmy
g Pierwotniaki,
zwierzęta X X
bezkręgowe

10
 Prace, w których należy stosować ŚOI
Rodzaje
ŚOI Rodzaje prac, przy których wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej
Prace w narażeniu na działanie wody, czynników chemicznych, pyłowych, mechanicznych i biologicznych oraz wysokiej i niskiej
temperatury - stwarzające ryzyko dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracowników, w tym w szczególności:

a) prace w narażeniu na działanie substancji chemicznych i biologicznych oraz pyłów

b) prace w narażeniu na działanie substancji rakotwórczych

c) prace w kanałach ściekowych, rowach, podziemnych kryptach, studzienkach, cysternach, kadziach, zbiornikach lub innych
podobnych miejscach - w narażeniu na kontakt z wilgotnymi lub mokrymi ściankami

d) prace na zewnątrz pomieszczeń - w narażeniu na deszcz lub chłód

Odzież ochronna

e) prace w pomieszczeniach o bardzo niskiej temperaturze, w tym w komorach chłodniczych

f) przenoszenie ładunków o wysokiej temperaturze lub przebywanie w ich pobliżu oraz prace w wysokiej temperaturze
(pochodzenia technologicznego)

g) spawanie, kucie oraz odlewanie metali

h) prace stwarzające ryzyko zapalenia odzieży od płomienia, gorących odprysków metali lub żużla

i) prace w kontakcie z przedmiotami o szorstkich powierzchniach, ostrych krawędziach i inne stwarzające ryzyko urazu

j) oczyszczanie odlewów, piaskowanie albo śrutowanie wyrobów

k) prace narażające na zamoczenie ciała lub przesiąknięcie odzieży w wyniku stosowania wody, roztworów, kąpieli, mas ciekłych,
olei, tłuszczów lub innych substancji płynnych, wilgotnych, oleistych lub tłustych
l) prace w narażeniu na zanieczyszczenie ciała substancjami podatnymi na gnicie lub zainfekowanymi albo odpadami,
w tym w zakładach oczyszczania miasta, zakładach zajmujących się opróżnianiem szamb lub zbiorników na gnojówkę,
w laboratoriach biologicznych, w ubojniach, rzeźniach, wytwórniach konserw mięsnych lub rybnych, zakładach przetwórstwa
podrobów i wszelkie inne prace, przy których istnieje ryzyko podobnych zanieczyszczeń
ł) prace, podczas których pracownicy muszą być dobrze widoczni, w tym wykonywane na torach kolejowych,
11 w miejscach o wzmożonym ruchu pojazdów, w transporcie dołowym kopalń i w transporcie wewnątrzzakładowym
Rodzaje Rodzaje prac, przy których wymagane jest stosowanie
ŚOI środków ochrony indywidualnej
Prace narażające pracowników na urazy głowy, w tym w szczególności:

a) prace budowlane, zwłaszcza na rusztowaniach i w ich sąsiedztwie, przy wznoszeniu i demontażu

szalowania, przy rozbiórkach obiektów budowlanych, prace montażowe i instalacyjne
b) prace na mostach, konstrukcjach stalowych, masztach, wieżach, stalowych konstrukcjach
hydraulicznych, wielkich piecach, w stalowniach, walcowniach, dużych zbiornikach i rurociągach,
stacjach energetycznych, prace remontowo-montażowe przy kotłach i ich instalacjach
Hełmy ochronne

c) prace ziemne i skalne, prace w wykopach, rowach, szybach i tunelach

d) prace w podziemnych wyrobiskach, kopalniach odkrywkowych, przy wydobywaniu węgla

i innych surowców mineralnych

e) prace z materiałami wybuchowymi

f) prace przy wielkich piecach, w zakładach przeróbki rud, kuźniach i odlewniach metali

g) prace w sąsiedztwie urządzeń do podnoszenia, dźwigów i przenośników

h) prace przy piecach przemysłowych

i) prace w stoczniach okrętowych

j) prace manewrowe na kolei

12
Rodzaje
ŚOI Rodzaje prac, przy których wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej
Prace stwarzające ryzyko pochwycenia włosów, zamoczenia głowy lub zanieczyszczenia substancjami i materiałami toksycznymi,
drażniącymi, żrącymi, podatnymi na gnicie lub mogącymi być źródłem infekcji oraz wykonywane w warunkach niskiej i wysokiej
temperatury, a w szczególności:
Nakrycia głowy

a) prace w narażeniu na działanie pyłów toksycznych albo substancji żrących lub drażniących

b) przenoszenie, na głowie lub ramionach, półtuszy zwierzęcych, skór lub innych produktów podatnych na gnicie,
pochodzących z uboju zwierząt, paczek z niezdezynfekowanymi kawałkami materiału lub substancji pochodzenia zwierzęcego
(nawet jeśli są suche) mogących być źródłem infekcji (w tym worki z kośćmi lub porożem, paczki zawierające włosie, wełnę, skóry)
c) prace w kanałach ściekowych, rowach, podziemnych kryptach, studzienkach, cysternach, kadziach, zbiornikach lub innych
podobnych miejscach, zanieczyszczonych osadami albo odpadami z jakichkolwiek substancji lub opanowanych przez robactwo

d) prace na zewnątrz pomieszczeń - w narażeniu na deszcz albo działanie niskiej lub wysokiej temperatury

e) prace w komorach chłodniczych

f) prace, przy których włosy pracowników są narażone na wciągnięcie przez ruchome części maszyn lub urządzeń mechanicznych

g) prace w narażeniu na działanie substancji rakotwórczych

13
Rodzaje
ŚOI Rodzaje prac, przy których wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej

Prace stwarzające ryzyko urazów kończyn dolnych (w tym oparzenia), ich zamoczenia lub zanieczyszczenia substancjami
i materiałami toksycznymi, drażniącymi, żrącymi, podatnymi na gnicie lub mogącymi być źródłem infekcji oraz wykonywane
w warunkach niskiej lub wysokiej temperatury, a w szczególności:

a) prace przy rozbiórce, prace budowlane, prace przy wznoszeniu rusztowań, prace przy deskowaniu lub zdejmowaniu deskowania
konstrukcji betonowych oraz inne prace na budowie w narażeniu na zranienie stóp przez gwoździe lub ostre przedmioty

b) prace na mostach, konstrukcjach stalowych, masztach, wieżach i dźwigach

c) prace przy wielkich piecach, w stalowniach, walcowniach, stacjach energetycznych, dużych zbiornikach i rurociągach
d) prace w kopalniach odkrywkowych, przy wydobywaniu węgla, przy wybieraniu i obróbce materiałów skalnych
e) oczyszczanie odlewów lub piaskowanie albo śrutowanie jakichkolwiek przedmiotów
Kończyny dolne

f) prace w kuźniach lub przy odlewaniu stopionych metali

g) prace w narażeniu na kontakt nóg z bardzo gorącymi lub bardzo zimnymi materiałami
h) prace w komorach chłodniczych
i) prace przy wytwarzaniu i obróbce szkła płaskiego i szklanych pojemników
j) prace formierskie podczas produkcji wyrobów ceramicznych i materiałów budowlanych
k) prace remontowe i renowacyjne
l) prace w stoczniach, prace manewrowe na kolei
ł) transport i magazynowanie ciężkich elementów, których upadek na stopę może spowodować jej zranienie
m) prace w narażeniu na ryzyko upadku z wysokości na skutek ześlizgnięcia, w tym prace na dachu
n) prace z użyciem pilarki łańcuchowej, w tym przycinanie i ścinanie drzew

o) prace w kanałach ściekowych, rowach, podziemnych kryptach, studzienkach, cysternach, kadziach, zbiornikach, stawach,
ciekach wodnych lub innych podobnych miejscach zawierających ciecze lub błoto

p) prace, przy których możliwe jest wylanie lub wyciek cieczy, w narażeniu na zamoczenie stóp przez te ciecze,
w tym w pływalniach lub myjniach

q) prace w narażeniu na zanieczyszczenie stóp substancjami toksycznymi, żrącymi lub drażniącymi

14 r) prace w narażeniu na zanieczyszczenie stóp substancjami organicznymi podatnymi na gnicie lub odpadami
Rodzaje
ŚOI Rodzaje prac, przy których wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej

Prace stwarzające ryzyko urazów rąk (związanych również z działaniem wysokiej temperatury, wibracji oraz substancji
chemicznych), prace w kontakcie z wodą, substancjami toksycznymi, żrącymi lub drażniącymi, z materiałami podatnymi na gnicie
i innymi mogącymi być źródłem infekcji oraz prace w niskiej temperaturze, w tym w szczególności:

a) prace z użyciem przedmiotów lub materiałów ostrych, tnących, kłujących, parzących lub szczególnie chropowatych albo inne
narażające na uszkodzenia rąk, z wyłączeniem prac przy obsłudze maszyn, przy których istnieje niebezpieczeństwo wciągnięcia
rękawicy
b) spawanie lub cięcie metali przy pomocy łuku elektrycznego i wszelkie inne czynności wymagające użycia lamp łukowych
lub też innych źródeł promieniowania ultrafioletowego
c) oczyszczanie odlewów lub piaskowanie albo śrutowanie jakichkolwiek przedmiotów, lub też odlewanie stopionych metali
Kończyny górne

d) prace, przy których przedramiona są narażone na poranienie lub rozpryskiwanie materiałów żarzących się
e) cięcie mięsa i usuwanie kości za pomocą noży
f) przenoszenie ładunków o wysokiej temperaturze
g) prace narażające pracowników na działanie substancji chemicznych i biologicznych niebezpiecznych dla zdrowia
h) prace, przy których ręce pracowników narażone są na kontakt z substancjami toksycznymi, żrącymi lub drażniącymi
i) prace w narażeniu na działanie substancji rakotwórczych
j) prace, przy których ręce pracowników są narażone na kontakt z zainfekowanymi zwierzętami lub padliną, szczątkami zwierząt
lub substancjami pochodzenia zwierzęcego nienadającymi się do spożycia, w tym w miejscach przeznaczonych do rozbioru półtuszy
zwierzęcych i laboratoriach biologicznych
k) prace w kontakcie ze zwłokami lub z substancjami z nich pochodzącymi
l) prace przy ściekach i innych instalacjach kanalizacyjnych oraz czynności związane z ręcznym czyszczeniem rur i zbiorników
lub inne czynności wymagające kontaktu rąk ze ściekami
ł) prace w kontakcie z brudną bielizną lub brudną odzieżą, szmatami i starymi, niezdezynfekowanymi ubraniami, śmieciami
m) wszelkie prace, podczas których ręce są narażone na kontakt z substancjami mogącymi zawierać zarazki
n) prace w komorach chłodniczych

15
Rodzaje
ŚOI Rodzaje prac, przy których wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej
Prace, przy których twarz lub oczy pracowników są narażone na urazy albo podrażnienia w wyniku działania czynników
niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia, w tym w szczególności:

a) prace, przy których oczy są narażone na kontakt z substancjami o wyraźnym działaniu drażniącym wzrok, jak pył paku,
pył węglowy i inne cząsteczki lub opary substancji żrących

b) spawanie lub cięcie metali przy pomocy palnika lub łuku elektrycznego
Twarzy i oczu

c) prace z laserami
d) obserwowanie intensywnych punktów świetlnych, w tym wnętrza pieca lub substancji silnie rozżarzonych,
takich jak roztopiona stal albo szkło
e) prace wymagające zastosowania promieni podczerwonych lub wywołujące intensywne promieniowanie cieplne
f) prace wymagające użycia lamp łukowych lub innych źródeł promieniowania ultrafioletowego
g) szlifowanie na sucho, oczyszczanie lub usuwanie kamienia kotłowego przy użyciu młota oraz inne prace powodujące
rozpryskiwanie mogących przedostać się do oczu ostrych cząsteczek, stopionych metali lub żrących płynów
h) prace przy maszynach do obróbki skrawaniem materiału, podczas której powstają wióry odpryskowe
i) prace w narażeniu na działanie substancji rakotwórczych
j) prace przy rozpylaniu płynów
k) prace z kwasami i roztworami żrącymi, środkami odkażającymi i substancjami do usuwania korozji
Prace narażające na podrażnienia skóry, w tym w szczególności:
a) prace w narażeniu na działanie pyłu paku albo innych pyłów lub oparów wywierających na skórę podobne działanie drażniące
Skóra

b) przetwarzanie materiałów powlekanych

c) garbowanie skóry
d) prace w narażeniu na wdychanie chromianów, dwuchromianów alkalicznych, kwasu chromowego lub innych substancji żrących lub
drażniących, wpływających na owrzodzenia lub perforację przegrody nosowej

16
Rodzaje
ŚOI Rodzaje prac, przy których wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej

Prace w warunkach, w których poziom hałasu przekracza najwyższe dopuszczalne natężenie, w tym w szczególności:
Słuch

a) prace przy obsłudze pras do metalu

b) prace przy użyciu narzędzi pneumatycznych

c) prace obsługi naziemnej na lotniskach
d) prace przy wbijaniu pali
e) cięcie drewna przy użyciu pilarki tarczowej lub pilarki z piłą łańcuchową
Prace wykonywane w warunkach narażających na upadek z wysokości, w tym w szczególności:
a) prace na rusztowaniach
Upadek

b) montaż elementów prefabrykowanych

c) prace na masztach, słupach
d) prace w kabinach wysokich dźwigów
e) prace w wysoko położonych kabinach urządzeń magazynowych
f) prace na wieżach wiertniczych, masztach, czworonogach i trójnogach
g) prace w szybach i kanałach ściekowych

17
 Rodzaje środków ochrony indywidualnej
Środki ochrony indywidualnej
ubrania

kombinezony

kurtki, bluzy

kamizelki
Odzież ochronna

spodnie

fartuchy

fartuchy przednie

płaszcze

peleryny

ochraniacze barku

ochraniacze klatki piersiowej

ochraniacze brzucha

osłony tułowia

osłony głowy i karku

kamizelki ostrzegawcze

kurtki ostrzegawcze

18
 Rodzaje środków ochrony indywidualnej

hełmy ochronne
Środki ochrony Środki ochrony

hełmy ochronne z wyposażeniem

dodatkowym
głowy

czapki

kapelusze

kaptury

chustki

inne nakrycia głowy

kończyn górnych

rękawice ochronne

ochraniacze palców

ochraniacze dłoni

ochraniacze nadgarstka

ochraniacze nadgarstka i przedramienia

ochraniacze łokcia

ochraniacze przedramienia i ramienia

inne środki ochrony rąk

19
 Rodzaje środków ochrony indywidualnej

buty
Środki ochrony kończyn dolnych

półbuty

trzewiki

saperki

półsaperki

kalosze

sandały

trepy

ochraniacze stopy

ochraniacze golenia

ochraniacze kolana

ochraniacze uda

getry

inne środki ochrony nóg

20
 Rodzaje środków ochrony indywidualnej

twarzy i oczu
okulary

gogle
ŚO

osłony twarzy, w tym półosłony i przyłbice

tarcze

inne środki ochrony twarzy i oczu

ŚO słuchu

wkładki przeciwhałasowe

nauszniki przeciwhałasowe

hełmy przeciwhałasowe

inne środki ochrony słuchu

sprzęt oczyszczający do pracy ciągłej, w tym

oddechowego

filtrujący, pochłaniający i filtrująco-

pochłaniający
ŚO układu

sprzęt izolujący do pracy ciągłej, w tym

autonomiczny i stacjonarny
sprzęt ucieczkowy oczyszczający, w tym
pochłaniacze i filtropochłaniacze
sprzęt ucieczkowy izolujący, w tym aparaty
powietrzne butlowe i regeneracyjne
inne rodzaje sprzętu ochrony układu
oddechowego

21
 Rodzaje środków ochrony indywidualnej

ŚO przed upadkiem Środki izolujące

cały organizm
środki z doprowadzeniem powietrza

środki umożliwiające stosowanie izolującego

sprzętu ochrony układu oddechowego

środki umożliwiające doprowadzenie powietrza lub

stosowanie sprzętu ochrony układu oddechowego

uprzęże, w tym szelki bezpieczeństwa i pasy

biodrowe
z wysokości

linki bezpieczeństwa

amortyzatory

urządzenia samohamowne

inne środki chroniące przed upadkiem z wysokości

Dermatologiczne
środki ochrony

środki osłaniające skórę - kremy, pasty, maści

skóry

środki oczyszczające skórę

środki regenerujące skórę

22
 Dziękujemy
za
uwagę

23