ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ

ΟΠΤΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ
 Παρατήρηση

 Περιγραφή

 Αναγνώριση θέματος

 Αναζήτηση συμβόλων

 Ερμηνεία

Στάδια προσέγγισης
Χρειάζεται ένταξη :

 Στο ιστορικό πλαίσιο

 Στο ρεύμα όπου ανήκει

Διαδικασία αποκωδικοποίησης
 Πρώτη υποκειμενική σύλληψη
 Ανάγνωση τόπου, εποχής, ανθρώπων, αντικειμένων
 Απόδοση νοήματος για το περιεχόμενο, μορφή, σύμβολα, σχέση
περιεχομένου και μορφής/ιστορικά δεδομένα
 Έλεγχος ιστορικής αξιοπιστίας : προθέσεις δημιουργού,
δεσμεύσεις καλλιτέχνη, τρόπος υποδοχής του έργου από το κοινό

ΖΩΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ
«Η σφαγή της Χίου» έργο του Ευγένιου
Ντελακρουά, 1824
Αποτελούν ιστορικά τεκμήρια, παράλληλα με άλλα είδη πηγών.
Προϋποθέσεις για την αξιοποίηση των φωτογραφιών.
 Κατανόηση της διαδικασίας επιλογής που έχει υποστεί η κάθε φωτογραφία (από τον φωτογράφο,
επιλογή φόντου, γωνίας… και από τον εκδότη του εντύπου που φιλοξενεί τη φωτογραφία)
 Οι φωτογραφίες αντανακλούν τις προσδοκίες της εποχής τους.
 Μπορούν να τύχουν επεξεργασίας και αλλοίωσης
 Έχουμε πάντα υπόψη κατά την ερμηνεία το ερώτημα «Γιατί τραβήχτηκε αυτή η φωτογραφία ;»

Στάδια επεξεργασίας:
 Ανάγνωση (εντοπισμός επιμέρους στοιχείων)
 Περιγραφή και αποδόμηση
 Ερμηνεία και συμπεράσματα
 Σύνδεση με γνώση
 Διασταύρωση
Βασικά ερωτήματα :
 Ποιος / πού / κάτω από ποιες συνθήκες / γιατί τράβηξε τη συγκεκριμένη φωτογραφία
 Ποιος ήταν ο φωτογράφος;
 Πότε χρονολογείται η φωτογραφία;
 Ποιοι ήταν οι θεατές;
 Ποια είναι τα ιστορικά συμφραζόμενα;
 Τι νομίζετε ότι συμβαίνει;
 Τι συμπεράσματα βγάζουμε για την περίοδο που εξετάζουμε και για τα γεγονότα;
 Σε ποια εποχή του έτους λήφθηκε η φωτογραφία και ποια ώρα της ημέρας;
 Είναι φυσική ή σκηνοθετημένη;
 Πού εστιάζει ο φακός;
 Τι δεν συμπεριλαμβάνεται στη φωτογραφία;
 Δημιουργεί κάποια ερωτηματικά;
 Διασταύρωση φωτογραφίας με άλλες πηγές

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
Ελ. Βενιζέλος – Μουσταφά Κεμάλ,
σύνδεση των προσωπικοτήτων με
συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα
Ελληνικό εστιατόριο στο Πίτσμπουργκ σερβίρει
έγχρωμους πελάτες το 1930, φωτογραφία για την
έννοια της μετανάστευσης στις αρχές του 20ου αι.
Παρέχουν στοιχεία για την κοινή γνώμη της εποχής τους
Σημαντική και η πρόθεση του δημιουργού.

Στάδια επεξεργασίας :
 Καταγραφή οπτικών και λεκτικών στοιχείων
 Εντοπισμός συμβόλων και του νοήματος τους
 Περιγραφή δράσης
 Σχέση με ιστορικά – πραγματικά γεγονότα
 Μήνυμα σκίτσου
 διασταύρωση

ΓΕΛΟΙΟΓΡΑΦΙΕΣ
Η οικονομική πολιτική του Χ. Τρικούπη
πηγή : Αικ. Φλεριανού «Η ζωή και το έργο του
Τρικούπη» εκδ. Βουλή των Ελλήνων, Αθήνα 1989
Εντοπισμός :
 Κύρια χρώματα
 Σύμβολα
 Χρήση συμβόλων : αποτυπώνονται ; Είναι
δραματικά ; Είναι ξεκάθαρα ;
 Τα μηνύματα είναι λεκτικά , οπτικά ;
 Σε ποιους απευθύνονται ;
 Σε τι αποσκοπούν ;
 Είναι αποτελεσματικές (άμεσες, ασυνήθιστες,
απλές)

ΑΦΙΣΕΣ
Λαϊκή εικόνα από την περίοδο των βαλκανικών
πολέμων για την προβολή των πρωταγωνιστών του
πολέμου. Έμφαση στο ρόλο του βασιλιά, το βασιλικό
εθνόσημο, η σημαία και το «Αβέρωφ» σε καίρια σημεία
Προπαγανδιστικές αφίσες του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου
Πηγή http://digital.library.northwestern.edu.wwii.posters /
Η ιστορία συνδέεται με τη Γεωγραφία μέσω της χρήσης των χαρτών καθώς
αποκαλύπτονται αιτίες και συνέπειες, ιστορικά προβλήματα και
αισθητοποιούνται έννοιες.

Προϋποθέσεις ερμηνείας χαρτών :

 Διάκριση χαρτών
 Κατανόηση – χρήση υπομνήματος, προσανατολισμού, κλίμακας
 Εντοπισμός συνόρων κρατών και παρακολούθηση πορείας εδαφικής επέκτασης

Σχετικές δραστηριότητες :
 Άντληση ιστορικών πληροφοριών
 Εξερεύνηση γεωγραφικών χαρακτηριστικών
 Τοποθέτηση πληροφοριών σε έναν χάρτη με βάση διάφορες πηγές
 Σύγκριση χαρτών διαφορετικής εποχής, σχολιασμός ομοιοτήτων και διαφορών
 Συσχέτιση χαρτών με άλλου είδους πηγές

ΧΑΡΤΕΣ
 Πότε σχεδιάστηκε ο χάρτης;
 Από ποια χώρα;
 Ποιες είναι οι πληροφορίες που μας παρέχει;
 Τι είδους χάρτης είναι;
 Για ποιο λόγο νομίζετε ότι σχεδιάστηκε;
 Οι πληροφορίες που υπάρχουν στο χάρτη συμφωνούν με
όσα γνωρίζουμε από άλλες πηγές;

ΧΑΡΤΕΣ
Ενδεικτικές ερωτήσεις
Μελέτη χάρτη, συσχετισμός ιστορικών γεγονότων και
αλλαγή συνόρων στο ελληνικό κράτος
Διαφορετικές οπτικές γωνίες - Πολυφωνία

Αποτελεί μια «προδιάθεση»

 Είμαστε δηλαδή πρόθυμοι να εξετάζουμε μια κατάσταση από διαφορετικές οπτικές

γωνίες.
 Δεχόμαστε ότι υπάρχουν πολλοί πιθανοί τρόποι ερμηνείας του κόσμου.
 Άρα, πολυπρισματικότητα σημαίνει τη θεώρηση των ιστορικών γεγονότων από
διάφορες οπτικές γωνίες.
 Εξέταση στοιχείων από διαφορετικές πηγές
 Το ίδιο στοιχείο μπορεί να ερμηνευτεί διαφορετικά από διαφορετικούς ιστορικούς
 Κάθε διαφορετική περιγραφή ή ερμηνεία (ιστορικού, μάρτυρα, δημοσιογράφου..)
είναι έγκυρη αλλά όχι ολοκληρωμένη παρουσίαση του γεγονότος.

 Τελικά, όλες οι ιστορικές αφηγήσεις είναι προσωρινές, καλύτερη είναι εκείνη που
ταιριάζει περισσότερο στα στοιχεία που είναι διαθέσιμα κάθε φορά.

Πολυπρισματική θεώρηση της ιστορίας