Cikgu yus 2018

Bab 2
EKOSISTEM

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Tumbuhan hijau menukarkan tenaga cahaya dari matahari kepada
Cikgu yus 2018
tenaga kimia melalui proses fotosintesis.
Masihkan anda ingat apakah yang dimaksudkan dengan proses
fotosintesis?
Fotosintesis ialah satu proses dalam tumbuhan hijau membuat makanan
sendiri dengan kehadiran cahaya matahari.
Tenaga kimia tersebut dipindahkan kepada pengguna primer dan
seterusnya kepada pengguna sekunder dan kepada pengguna tertier
dalam rantai makanan dan siratan makanan.

Jom kita menyelami apakah yang di maksudkan dengan

PENGELUAR, PENGGUNA dan PENGURAI
Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Bab 2: EKOSISTEM Cikgu yus 2018

PENGELUAR
Pengeluar ialah organisma yang boleh membuat
makanan sendiri. Sebahagian besar tumbuhan
merupakan pengeluar
 Bab 2: EKOSISTEM
PENGUNA SEKUNDER
Haiwan omnivor dan karnivor yang
memakan pengguna primer.
PENGUNA PRIMER
Pengguna primer ialah organisma yang
memakan organisma lain yang
biasanya terdiri daripada haiwan
herbivor dan omnivor yang memakan
pengeluar

PENGUNA TERTIER
Haiwan karnivor sekunder yang memakan pengguna
sekunder. Saiz pengguna tertier biasanya lebih besar
daripada pengguna primer & sekunder
Sains Tingkatan 2 KSSM 2018
 Bab 2: EKOSISTEM

*PENGURAI
Organisma yang menguraikan haiwan dan tumbuhan mati
kepada bahan-bahan yang lebih ringkas atau nutrient.
Hubungan ini dikenali sebagai Saprofitisme

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Pengelasan Organisma

Rantai Makanan
Cikgu yus 2018

Pengguna Pengguna Pengguna

Pengeluar
Primer Sekunder Tertier

 Menghasilkan  Herbivor  Karnivor atau  Karnivor

makanan yang makan omnivor yang yang makan
sendiri tumbuhan makan pengguna
pengguna sekunder
primer
 Contoh :  Contoh :  Contoh : ular,  Contoh :
tumbuhan tikus, burung harimau,
belalang burung helang

Pengurai

 Menguraikan haiwan dan

tumbuhan mati kepada
bahan teringkas yang
boleh diserap tumbuhan
 Contoh : bakteria, kulat

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Siratan Makanan

Satu set rantai makanan yang saling

Siratan Makanan berhubung kait Cikgu yus 2018

Pengguna
Tertier

Pengguna
Sekunder

Pengguna
Primer

Pengeluar

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Siratan Makanan

Suatu rajah yang menunjukkan bilangan relatif Cikgu yus 2018

organisma di setiap peringkat rantai makanan.
Piramid
Nombor
Sebarang perubahan bilangan populasi pada mana-
mana peringkat akan menyebabkan
ketidakseimbangan ekosistem.

1 helang
(Pengguna tertier)

50 burung
(Pengguna sekunder)

50 000 belalang
(Pengguna primer)

Tumbuhan
(Pengeluar)

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Jaringan Makanan dalam siratan makanan

Aliran tenaga
Aliran Tenaga Tenaga hilang

Pengguna
tertier
Pengguna
sekunder

Pengguna primer

Pengeluar

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018
 Bab 2: EKOSISTEM
Cikgu yus 2018

Pemindahan nutrien dan tenaga berlaku secara berterusan dalam

sesuatu ekosistem. Nutrien diperoleh dari ekosistem yang seimbang
dan digunakan oleh benda hidup. Nutrien dikembalikan ke
persekitaran untuk digunakan semula. Kitaran ini disebut sebagai
kitar nutrien

Kitar oksigen Kitar karbon Kitar air

Contoh kitar nutrien
ialah
•Kitar air
•Kitar karbon
•Kitar oksigen

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Kitar Karbon
Cikgu yus 2018

Pembakaran
Fotosintesis
menggunakan
menggunakan
O2 dan Respirasi CO2 dan
membebaskan menggunakan O2 dan membebaskan O2
CO2 membebaskan CO2

O2 digunakan untuk
penguraian
organisma mati Pengurai Membebaskan CO2

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018
 Langkah-langkah untuk menyelesaikan masalah gangguan kepada kitar nutrien

Pemuliharaan
Organisma Hidup

Untuk melindungi dan menguruskan sumber semulajadi secara bijak

dengan paling sedikit gangguan kepada benda hidup dan
persekitarannya.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Langkah-langkah untuk menyelesaikan masalah gangguan kepada kitar nutrien

Aktiviti Manusia yang

mengganggu kita nutrien
Pembalakan
Perlombongan
Pembinaan
Perindustrian
Pertanian
Pembakaran
Perikanan
Gangguan Kepada
Ekosistem
Hakisan tanah
Pencemaran sungai

Cara Menangani
Mengurangkan, Mengitar semula,
Mengguna semula, Mengganti semula

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Langkah-langkah untuk menyelesaikan masalah gangguan kepada kitar nutrien

Pemeliharaan
Organisma Hidup

Tindakan untuk mengekalkan benda hidup dan persekitarannya

dalam keadaan semulajadi yang seimbang

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Langkah-langkah untuk menyelesaikan masalah gangguan kepada kitar nutrien

Menanam
Mengawal
semula pokok /
pencemaran
hutan simpan

Langkah – Langkah untuk

menyelesaikan masalah
gangguan kepada kitar
nutrien Menggunakan
Pendidikan kenderaan
awam

Pengurusan sumber
semula jadi/ Memperketatkan
menyimpan air hujan undang-undang
untuk kegunaan

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Saling Bersandaran dan Interaksi Antara organisma dan Antara Organisma dengan Persekitaran

Pengenalan Kepada Saling Bersandaran Antara Cikgu yus 2018

Organisma

 Habitat ialah tempat di mana organisma hidup dan

membiak/ tempat Tinggal.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 SPESIES
Cikgu yus 2018

• Spesies merujuk kepada jenis

organisma.
• Organisma yang sama spesies
mempunyai ciri-ciri yang serupa dan
boleh membiak sesama sendiri untuk
menghasilkan anak. Contohnya adalah
monyet, kucing dan harimau.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 POPULASI
Cikgu yus 2018

• Populasi merupakan sekumpulan organisma

yang sama spesies yang hidup di dalam suatu
habitat. Contohnya populasi lembu di ladang.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 KOMUNITI Cikgu yus 2018

• Komuniti terdiri daripada beberapa populasi

haiwan dan tumbuhan yang berbeza hidup
bersama-sama dan saling mempengaruhi serta
berinteraksi di dalam suatu habitat. Contoh
komuniti kolam terdiri daripada populasi ikan,
populasi siput dan populasi tumbuhan yang
saling bersandaran antara satu sama lain.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 EKOSISTEM Cikgu yus 2018

• Ekosistem merujuk kepada beberapa komuniti

yang saling bersandaran dan berinteraksi antara
satu sama lain dengan persekitaran bukan hidup
seperti air, udara, cahaya matahari dan tanah.
Contoh ekosistem adalah hutan hujan tropika,
hutan paya bakau, padang rumput dan lautan.
• Dalam satu ekosistem biasanya terdapat
beberapa habitat.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Saling Bersandaran dan Interaksi Antara organisma dan Antara Organisma dengan Persekitaran

Cikgu yus 2018

Spesies, Populasi dan Komuniti

Populasi
Spesies X spesies X

Sebuah
komuniti

Spesies Y Populasi
spesies Y

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

  Ekosistem ialah beberapa komuniti berlainan
yang tinggal di habitat yang sama dengan benda
bukan hidup.
 Terdapat pelbagai spesies (haiwan dan tumbuhan)
tinggal besama dalam satu habitat. Cikgu yus 2018
Ekosistem
Seimbang  Untuk kekal hidup, mereka saling bersandaran antara
satu sama lain.
 Sebuah ekosistem yang seimbang tidak mengalami
perubahan yang banyak dalam satu jangka masa.
Matahari

Makanan

(Ulat bulu)

Makanan
Nutrient
(Semut)
Karbon
dioksida (Tumbuhan) Tempat
berlindung

(Burung)
Air

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Kepentingan penyesuaian hidupan terhadap alam
Cikgu yus 2018
sekitar

Kawasan Tropika Kawasan Gurun

Kawasan Tundra
Sains Tingkatan 2 KSSM 2018
 Interksi Antara Organisma
 Dua atau lebih organisma yang berlainan spesies hidup
bersama
Simbiosis
 3 jenis

Komensalisme Mutualisme Parasitisme

 Satu organisma  Parasit mendapat

 Kedua-dua organisma
memperoleh manfaat manfaat daripada
memperoleh manfaat
daripada organisma lain perumah
 Contoh : Cacing pita
 Contoh : Bakteria mendapat makanan
 Contoh : Ikan remora
rhizobium mendapat dan tempat tinggal
makan cebisan
rumah dan tumbuhan daripada usus
makanan jerung
mendapat nitrat manusia. Manusia
kehilangan nutrien

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

Interksi Antara Organisma

 Satu hubungan di mana seekor haiwan

Pemangsa – makan haiwan lain.
Mangsa
 Contoh : ular makan tikus.
 Interksi Antara Organisma
Dua atau lebih organisma bersaing untuk keperluan
asas seperti makanan, tempat berlindung,
pasangan dan lain-lain.
Persaingan
Menghadkan populasi organisma.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Kawalan Biologi

Cikgu yus 2018

Kawalan Biologi

Kebaikan Keburukan

• Kurang memberi • Satu kaedah yang • Mahal

kesan buruk pada digunakan untuk • Sukar dilakukan
persekitaran mengawal populasi
• Memusnahkan
• Mengurangkan sesuatu organisma.
keseimbangan
populasi perosak • Menggunakan hubungan
ekosistem
pemangsa – mangsa,
• Mengurangkan • Tidak dapat
parasitisme atau
penggunaan bahan menghapuskan
persaingan
kimia keseluruhan
perosak
• Mengambil masa
yang lama

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Faktor-faktor yang mempengaruhi saiz populasi Cikgu yus 2018
dalam suatu ekosistem

Bagaimanakah saiz populasi boleh berubah dalam suatu ekosistem? Antara faktor yang
menyebabkan saiz populasi berubah ialah:

• Serangan penyakit
• Kehadiran pemangsa
• Sumber makanan
• Perubahan cuaca

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Serangan penyakit
Cikgu yus 2018

Populasi haiwan dan tumbuhan menurun apabila diserang oleh wabak penyakit.

Sebagai contoh, penyakit selsema burung yang menular di kawasan ternakan ayam

dan penyakit mozek tembakau di ladang tembakau.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Kehadiran pemangsa
Cikgu yus 2018

Saiz populasi sesuatu organisma hidup dipengaruhi oleh saiz populasi

pemangsanya. Sebagai contohnya saiz populasi kuda belang di ekosistem

savana berkurangan dengan kehadiran pemangsanya.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Sumber makanan
Cikgu yus 2018

Jika sumber makanan semakin berkurangan, haiwan boleh diancam kepupusan. Sebagai

Contoh panda bergantung pada pokok buluh sebagai sumber makanannya.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Perubahan cuaca
Cikgu yus 2018

Kemarau yang berpanjangan menyebabkan tanah menjadi kering dan tidak subur

serta meningkatkan risiko kebakaran hutan. Kesannya populasi tumbuhan dan haiwan

menurun

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Perubahan dalam Ekosistem
Cikgu yus 2018

Perubahan dalam ekosistem seperti kekurangan bekalan air, migrasi haiwan dan saiz

Suatu populasi yang menurun atau meningkat boleh mengganggu keseimbangan antara

Populasi/

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Perubahan dalam Ekosistem
KEKURANGAN BEKALAN AIR
Padi merupakan tanaman yang
memerlukan air yang banyak
Sekiranya berlaku kemarau,akan
berlakunya perubahan ekosistem dan
akan mengganggu keseimbagan
populasi.
Siratan makanan akan terjejas iaitu
padi berkurangan.
Sains Tingkatan 2 KSSM 2018
MIGRASI
Ekosistem juga boleh berubah
disebabkan oleh berlakunya migrasi
haiwan iaitu perpindahan dari satu
tempat ke satu tempat lain akibat
perubahan musim.
Cikgu yus 2018
PERUBAHAN SAIZ POPULASI
Saiz suatu populasi boleh menurun
atau meningkat disebabkan oleh
perubahan suatu populasi yang lain.
Sebagai contoh kehadiran serangga
perosak seperti kumbang,beluncas
akan akibatkan populasi menurun.
 Peranan manusia dalam Cikgu yus 2018
menekalkan keseimbangan semula
• Manusia mempunyai hubungan yang erat dengan ekosistem.
Manusia merupakan sebahagian daripada ekosistem yang saling
bersandaran dengan benda hidup dan benda bukan hidup untuk
terus hidup.
• Manusia berinteraksi dengan ekosistem untuk memperoleh
keperluan asas bagi memastikan keselesaan hidup.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Peranan manusia dalam Cikgu yus 2018
menekalkan keseimbangan semula
jadi
• Manusia menggunakan pelbagai cara untuk mendapatkan
keperluan tersebut dan pada masa yang sama manusia
mengganggu keseimbangan ekosistem.
• Aktiviti-aktiviti manusia seperti perhutanan, pembalakan,
perindustrian, perumahan, perikanan, pertanian, pembinaan,
perlombongan dan pemburuan haram kepada ketidakseimbanagn
dan kemerosotan alam sekitar.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018

 Peranan manusia dalam Cikgu yus 2018
menekalkan keseimbangan semula
jadi
• Pembukaan hutan yang tidak terancang telah mengakibatkan
kemusnahan habitat hidupan.
• Antara langkah-langkah untuk mengawal aktiviti manusia
termasuklah:
– Menggubal undang-undang untuk menghentikan aktiviti yang
berbahaya kepada persekitaran.
– Pendidikan untuk memberi pendedahan dan kesedaran kepada
manusia tentang tanggungjawab terhadap persekitaran.
– Kawalan pencemaran dengan melarang penggunaan pestisid
yang berlebihan dan menggalakkan penggunaan kawalan
biologi.

Sains Tingkatan 2 KSSM 2018