Internacionalni Univerzitet Travnik

Fakultet politehničkih nauka

Odsjek:Mašinstvo

GEOMETRIJA ALATA ZA
OBRADU REZANJEM
Postupci obrade metala rezanjem
Postupci obrade metala rezanjem su postupci oblikovanja (promjene oblika, dimenzija,
hrapavosti obrađene površine i karakteristika površinskog sloja) uklanjanjem viška
materijala mehaničkim dejstvom reznog alata na predmet obrade.

Najčešće se razvrstavaju na postupke:

• prethodne - grube obrade I
• završne - fine obrade

Postupci prethodne obrade (struganje, bušenje, glodanje, rendisanje ... ) imaju,

prvenstveni, cilj da uklone što veću količinu materijala.

Postupcima završne obrade (razvrtanje, provlačenje, brušenje, honovanje, lepovanje ...)

se ostvaruje zahtjevani kvalitet obrade (tačnost i kvalitet obrađene površine).
Alati definisane geometrije

Bušenje i struganje Glodanje i provlačenje Odsjecanje I rendisanje

Alati nedefinisane geometrije

Brušenje Lepovanje i superfiniš Honovanje I poliranje

Postupci obrade metala rezanjem
Pri procesu rezanja se uočavaju tri osnovne površine:
• Obrađivana površina ,
• Obrađena površina i
• Površina rezanja

Obrađivana površina je površina koja prethodi obradi i nalazi se ispred reznog klina. To
je površina koja se potpuno ili djelimično uklanja u procesu rezanja.

Obrađena površina je površina nastala kao rezultat procesa rezanja. Nalazi se iza
reznog klina i karakteriše je tačnost oblika i dimanzija, površinska hrapavost i veličina i
osobine površinskog sloja.

Površina rezanja je površina predmeta obrade koja se nalazi u direktnom kontaktu sa

reznim alatom. To je površina koju obrazuje rezna ivica alata u toku rezultujućeg
kretanja.
Parametri obrade metala rezanjem
Dvije grupe osnovnih parametara obrade su:
• Tehnološki parametri obrade i
• Geometrijski parametri obrade

Tehnološki parametri obrade su:

• a, mm - dubina rezanja,
• s, mm/o - korak ili vp, mm/min - brzina pomoćnog kretanja i
• v, m/min - brzina rezanja ili n, o/min - broj obrta.
Postupci obrade metala rezanjem
Postupci obrade metala rezanjem se razvrstavaju I prema obliku
obrađivanog dijela na postupke:
• obrade rotacionih delova (osovine, vratila ...)
• obrade prizmatičnih površina (kućišta, blokovi motora ...)
• izrade navoja (spoljašnjeg, unutrašnjeg ...)
• izrade zupčanika (cilindričnih, koničnih ...)
• izrade ožljebljenih vratila ....
Izrada navoja
Izrada zupčanika
Izrada ožljebljenih vratila
Geometrija alata za obradu struganjem
Elementi strugarskog noža:
• Drška noža,
• Grudna površina,
• Glavna leđna površina,
• Pomćna leđna površina,
• Glavno sječivo,
• Pomoćno sječivo,
• Vrh alata.
Geometrija alata za obradu struganjem
Geometrijske veličine:
• Napadni ugao noža,
• Pomoćni napadni ugao noža,
• Ugao vrha noža,
• Radijus vrha noža,
• Ugao nagiba oštrice,
• Grudni ugao,
• Leđni ugao,
• Ugao klina alata

Oblici reznog klina

Geometrija alata za obradu struganjem
Uticaj obradnog sistema na izbor alata:
• Oblici grudne površine zavise od vrste obrade (gruba ili fina)
• Uglovi reznog klina zavise od vrste materijala (čelik, gvožđe, ...)
• Napadni uglovi na alatu zavise od tipa obrade (poprečna, uzdužna, ...)
• Ugao nagiba oštrice zavisi od vrste obrade gruba fina)
• Radijus vrha alata zavisi od vrste obrade (gruba ili fina)
HVALA NA PAŽNJI