DECYZJE MENEDŻERSKIE

I
EFEKTYWNOŚĆ
GOSPODAROWANIA
 POJĘCIE:
GOSPODAROWANIA
Gospodarowanie jest to działalność ludzka,
indywidualna i zbiorowa, która prowadzi
do zaspokojenia materialnych potrzeb
człowieka.
 Podstawowym celem podejmowania przedsięwzięć
gospodarczych przez określone jednostki
gospodarcze jest osiąganie korzyści finansowych.
Środkami niezbędnymi przy podejmowaniu przedsięwzięć gospodarczych są czynniki
produkcji: siła robocza, środki pracy i przedmioty pracy.

Zużycie czynników produkcji w procesie działalności gospodarczej określa się jako

nakłady ponoszone na tę działalność.

Wielkość ponoszonych nakładów odzwierciedla ilość czynników produkcji zużytych w

trakcie realizacji przedsięwzięcia gospodarczego w związku z uzyskanymi efektami.

Informacje o poniesionych nakładach i osiągniętych efektach umożliwiają kontrolę

prowadzonej działalności gospodarczej.
 EFEKTYWNE
GOSPODAROWANIE
 Co oznacza efektywne gospodarowanie???

Efektywne/racjonalne gospodarowanie - jest jednym z

kluczowych pojęć w ekonomii, w myśl którego
podmiot dokonuje takiej alokacji ograniczonych
zasobów, które optymalizują korzyści, jakie z tego
czerpie.
Do efektywnego gospodarowania zmusza rzadkość zasobów i dóbr
dostępnych w gospodarce.

Warunkiem racjonalnego gospodarowania jest

*możliwość wyboru pomiędzy różnymi wariantami rozwiązań, a także
sprecyzowane kryteria wyboru.
 Decyzje
menedżerskie
 Pojęcie decyzji

Decyzja to świadoma reakcja na sytuacje powstające w

trakcie funkcjonowania organizacji.
Decyzja jest zatem wynikiem pracy intelektualnej.
 Uwarunkowania decydowania

Do podstawowych uwarunkowań decydowania

zaliczyć należy:

• wiedzę
• predyspozycje intelektualne
 Pojęcie sytuacji problemowej

Osnową decyzji jest sytuacja problemowa. Sytuacja

problemowa to system elementów, do których
należą:.
• obiektywne trudności
• niejasność
• niepewność
• konflikt dążeń
• konieczność dokonania selekcji
 Definicja problemu

Problem to uświadomiona niewiedza.

Jej uświadomienie może zostać określone poprzez
umiejętność stawiania pytań problemowych.
Jeżeli znana jest odpowiedź na pytanie problemowe
to dana kwestia nie może być dłużej określana jako
problem.
 Rodzaje pytań problemowych

• pytania diagnostyczne (dlaczego tak jest ?)

• pytania prognostyczne (co się zdarzy w przyszłości ?)
• pytania normatywne (jak powinno być ?)
• pytania prakseologiczne (jak sprawnie działać ?)
• pytania efodologiczne (jaki jest system ?)
 Rodzaje pytań problemowych

• pytania diagnostyczne (dlaczego tak jest ?)

• pytania prognostyczne (co się zdarzy w przyszłości ?)
• pytania normatywne (jak powinno być ?)
• pytania prakseologiczne (jak sprawnie działać ?)
• pytania efodologiczne (jaki jest system ?)
Ogólne rodzaje problemów

• problemy ontologiczne
• problemy aksjologiczne
• problemy epistemologiczne
Problemy ontologiczne

• abstrakcyjne
matematyczne
logiczne
• konkretne
Problemy konkretne

• społeczne
• przyrodnicze
• techniczne
 Proces podejmowania
decyzji w przedsiębiorstwie
Niedostatek zmusza podmioty gospodarcze ludzi do podjęcia stosownych
decyzji, rozstrzygnięć:

Co – ile – jak – dla kogo – kiedy?

Produkować

Podejmowanie decyzji jest podstawowym składnikiem

procesu rozwiązywania większości problemów
występujących na poziomie przedsiębiorstw i na szczeblu
państwa.
 Racjonalność jako podstawa ludzkiego
działania

POSTĘPOWANIE RACJONALNE - wewnętrznie spójne postępowanie, które umożliwia

jednostce maksymalizację satysfakcji czyli maksymalizację efektu i minimalizację
poniesionego nakładu.

POSTĘPOWANIE NIERACJONALNE - postępowanie, które jest wewnętrznie niespójne lub

sprzeczne z najlepiej pojętym interesem własnym jednostki i za takie jest uznawane
przez dana osobę w chwili jego podjęcia.
 Podejmowanie decyzji powinno być racjonalne pod
względem rzeczowym i metodologicznym.

Rzeczowa racjonalność – wybór środków do osiągnięcia zamierzonego

celu odpowiada prawidłowej, obiektywnie istniejącej sytuacji, wynika
ona z zasady gospodarności przy pełnej i prawidłowej informacji.

Racjonalność metodologiczna – decydent prawidłowo przetwarza

posiadane informacje, jego wnioskowanie jest logiczne i poprawne.

Zapewnienie rzeczowej i metodologicznej racjonalności decyzji jest

warunkiem ich skuteczności i trafności.
Ekonomia menedżerska
Podstawowe etapy podejmowania
decyzji menedżerskich
Punktem wyjścia w procesie podejmowania
niemal wszystkich ważnych decyzji
gospodarczych na poziomie
przedsiębiorstwa, jak i państwa jest proste
pytanie:

jaka jest alternatywa ?

Najlepszym sposobem przyswojenia
ekonomii menedżerskiej jest
zmierzenie się z rzeczywistymi
problemami występującymi w
procesie podejmowania decyzji.
 Etapy podejmowania
decyzji w przedsiębiorstwie
 Proces decyzyjny

Ogólna struktura procesu decyzyjnego

Opracowanie
Analiza Podejmowanie
procedur
problemu decyzji
zaradczych
 Proces decyzyjny

Etapy procesu decyzyjnego

Definiowanie kryteriów

Definiowanie wariantów

Ocena kryteriów

Ocena wariantów

Podejmowanie decyzji
Proces decyzyjny
sześcio-etapowy
Ekonomia menedżerska -
Podstawowe etapy podejmowania decyzji menedżerskich

Proces podejmowania decyzji można podzielić na sześć

podstawowych etapów:

1. Zdefiniowanie problemu
Na czym polega problem, przed którym stoi menedżer?
Kto ma podjąć decyzję?
Jakie jest tło lub też kontekst problemu decyzyjnego i
jaki on ma wpływ na cele lub warianty wyboru (decyzji)
menedżera?
 2. Określenie celu
Co jest celem decydenta?
Do czego on dąży?
Jak powinien oceniać wyniki ze względu na ten cel?
Jak zmienia się sytuacja, gdy dąży on do osiągnięcia
kilku sprzecznych ze sobą celów?
3. Przewidzenie konsekwencji
Jakie są konsekwencje każdego wariantu działania?
Jaki wpływ na wyniki różnych działań mogłaby mieć zmiana
warunków?
Jeżeli wyniki nie są pewne, to jakie jest prawdopodobieństwo
wystąpienia każdego z nich?
Czy można zdobyć pełniejsze informacje, aby móc
przewidzieć rezultaty?
4. Zbadanie wariantów decyzji
Jakie są alternatywne kierunki działania?
Jakie zmienne pozostają pod kontrolą decydenta?
Co ogranicza wybór wariantów?
5. Wybór optymalnego wariantu
Jakie cechy determinują wybór optymalnego wariantu decyzji?
Jak zmieniałaby się optymalna decyzja w przypadku zmiany warunków?
Czy na wybór wpływają kluczowe zmienne ekonomiczne, co do których
podejmujący decyzję menedżer nie ma pewności?
 6. Analiza wrażliwości

Jakie cechy determinują wybór optymalnego wariantu decyzji?

Jak zmieniałaby się optymalna decyzja w przypadku zmiany warunków?
Czy na wybór wpływają kluczowe zmienne ekonomiczne, co do których
podejmujący decyzję menedżer nie ma pewności?
EFEKTYWNOŚĆ PROCESU
DECYZYJNEGO
Pomiaru efektywności dokonuje wykorzystując cząstkowe, syntetyczne
wskaźniki produktywności wykorzystania zasobów (pracy, kapitału).

Efektywność można identyfikować w ujęciu ex post i ex ante.

-- ex ante szacuje się przewidywane efekty przy zaangażowaniu

określonych środków, czasu,

-- ex post dotyczy określania rezultatów konkretnych działań.

Efektywność gospodarcza procesu decyzyjnego podmiotu
gospodarczego uzależniona jest od przyjętego kryterium
wyboru, metod i narzędzi analizy
oraz
od informacji, jakimi podmioty te dysponują na temat
istniejących sytuacji decyzyjnych oraz przewidywanych
skutków podejmowanych rozwiązań.
Typy kryteriów wyboru zachodzącego na szczeblu
przedsiębiorstwa:

 mierniki oceny (wskaźniki),

 dostępność środków finansowych i rzeczowych,
 ambicje pracowników,
 akceptowane zasady prawidłowego działania w sferze
zarządzania,
 poczucie społecznej sprawiedliwości,
 przetarg, czyli kompromis pomiędzy sprzecznymi
interesami społecznymi.
OPTYMALIZACJA DECYZJI
GOSPODARCZYCH
 Problem optymalizacji decyzji
podejmowanych przez podmioty rynkowe
stanowi kluczowy obszar zainteresowania
ekonomii menedżerskiej.
 Ogólne wskazówki dokonania wyboru optymalnego
podaje tzw. zasada racjonalnego gospodarowania,
która zakłada możliwości zastosowania jednego z
dwóch poniższych podejść do problemu optymalizacji:

Po pierwsze:

Zasada największego efektu/ maksymalizacja efektów

przy danym nakładzie środków

E/N – max
 Po drugie:
Zasadna najmniejszego nakładu środków na osiągnięcie
danego efektu
(zasada oszczędności środków lub minimalizacji
nakładów)
określa, że optymalne rozwiązanie osiągniemy, jeżeli przy danym stopniu
realizacji celu poniesiony zostanie minimalny nakład.

N/E – min
 Należy pamiętać, że nie można jednocześnie
maksymalizować efektu i minimalizować nakładu, gdyż
jest to sprzeczne z zasadą racjonalnego gospodarowania
i nie prowadzi do wyznaczenia decyzji optymalnej.