Šta je linijski napon?

Linijski napon je napon

između dva fazna vodiča.
 Šta je fazni napon?

• Fazni napon je napon između

faznog i nultog vodiča!
Koji je odnos između linijskog i faznog
napona?
• Linijski napon je veći od faznog
za korijen iz 3!
• Ul=400 V Uf=230 V
 Šta je električni razvod?

• Električni razvod je skup više jednožilnih

vodiča (2,3 ili više), vodova, kablova ili
sabirnica i pribora koji služi za njihovo
učvršćivanje (nošenje) i mehaničku
zaštitu,ako je potrebno,a čija je osnovna
svrha prenos električne energije.
Glavne karakteristike električnih razvoda
su utvrđene standardom zavisno od:
• Tipova sistema vodiča pod naponom
• Tipova uzemljenja električnog razvoda
a) Tipovi sistema vodiča pod naponom

Sistemi izmjenične struje

- jednofazni s dva vodiča
- dvofazni s tri vodiča
- trofazni s tri vodiča
- trofazni s četiri vodiča
- trofazni s pet vodiča
• Sistemi istosmjerne struje
- s dva vodiča
- s tri vodiča
Označavanje vodiča,sabirnica i stezaljki
aparata u sistemu električnog razvoda
 Stara oznaka Nova oznaka Boja
Izmjenična struja
Vodič 1. Faze R L1 Crna ili smeđa
Vodič 2. Faze S L2 Crna ili smeđa
Vodič 3. Faze T L3 Crna ili smeđa
Neutralni vodič Mp N Plava
Zaštitni vodič SL PE Žuto-zelena
Neutralni vodič sa SL+Mp PEN Žuto-zelena
zaštitnom funkcijom
Zemljovod E E Crna
Istosmjerna struja
Pozitivni vodič P L+
Negativni vodič N L-
Srednji (neutralni) Mp M
vodič

Stezaljke aparata U,V,W,N L1,L2,L3,N,PE

 b) Sistemi električnog razvoda
Niskonaponske mreže se bitnije razlikuju jedna od druge na osnovu
sljedećih kriterija:
 načina uzemljenja strujnog izvora u trafostanici(odnos sistema prema
zemlji)
 načina uzemljenja metalnih tijela(kućišta) u električnim potrošnim
uređajima

Iz ovoga su propisom,u pogledu uzemljenja,izvedena tri osnovna sistema

razvoda :
 TN sistem razvoda
 TT sistem razvoda
 IT sistem razvoda
Prvo slovo u oznaci sistema razvoda označava odnos
sistema prema zemlji:

• T – direktan spoj sa zemljom (zvjezdište

sekundarne strane transformatora je spojeno
sa zemljom)
• I – izoliran od zemlje u TS (zvjezdište
sekundarne strane transformatora nije
spojeno sa zemljom ili je spojeno sa
zemljom preko velike impedanse)
T sistem
I sistem
Drugo slovo označava odnos metalnih kućišta trošila
prema zemlji:

• T – direktan spoj sa zemljom

• N – direktan spoj sa neutralnim vodičem tj.
neutralnom tačkom
TN sistem
TT sistem
IT sistem
TN sistem
• TN- C - sistem u kojem su N i PE objedinjeni
(C – composed = objedinjeno)
• TN- S - sistem u kojem su N i PE rastavljeni
(S –separated =rastavljeno)
• TN-C-S - sistem u kojem su N i PE
objedinjeni u distributivnoj NN mreži,a
rastavljeni u instalaciji objekta
Da ponovimo!!!

• Kako se označavaju vodiči izmjenične i

istosmjerne struje, slovima i bojama (stare i
nove oznake)?
• Kako se označavaju stezaljke aparata?
Da ponovimo!!!!

• Na osnovu kojih kriterija se NN

mreže međusobno razlikuju?
• Na šta se odnosi prvo,a na šta
drugo slovo u oznaci sistema
električnog razvoda?
• Šta znači slovo
• I
• T
• N
u oznaci sistema električnog
razvoda?
Koji sistem razvoda je predstavljen na
slici?
?
?
?
?
Motivacija za rad i učenje!!! (sastav jednog mališana)
Kad porastem želio bih da budem inženjer jer je to zanimljiv i lak posao.
Zato ima ovoliko inženjera a i svaki dan ih je sve više. Inženjeri ne
moraju da idu puno u školu. Oni samo nauče jezike i znaju da pričaju
sa kompjuterima. Moraju i znati da čitaju, da bi vidjeli šta se dogodilo
kad se sve pokvari. Inženjeri moraju da budu hrabri da ih ne bi bilo
strah kad se sve pokvari. Njih mora da ne bude strah od žena koje
rade sa njima u kancelariji, pošto oni rade zajedno. Sviđa mi se i plata
koju dobivaju- oni dobivaju više para nego što mogu da potroše.
To je zato što svi misle da inženjeri imaju težak posao, osim samih
inženjera koji znaju da je taj posao lak. Nema puno toga što mi se ne
sviđa, osim što žene vole inženjere i hoće da se udaju za njih, pa oni
moraju da ih tjeraju da im ne bi smetale. Nadam se da neću biti
alergičan na prašinu u kancelariji, jer ako budem alergičan onda ne
mogu da budem inženjer nego ću morati da radim.
Zadaća!

• Ponoviti zaštitnu mjeru nulovanje

(praktična nastava) i objasniti njene
karakteristike! Uporediti sa jednim od
sistema razvoda?
TN sistem
Zaštita u TN sistemu razvoda

• Zasniva se na tri principa:

a) uzemljenje PEN vodiča
b) vremenu potrebnom za isključenje (najduže dopušteno
vrijeme trajanja dodirnog napona)
c) Ne smije biti prekoračena vrijednost impedanse petlje
Zs<=Uo/Ia
- Uzemljenje PEN vodiča je obavezno u TN sistemima razvoda i
to na više mjesta u NN mreži
- Obavezno se mora uzemljiti u TS i mora se uzemljiti kod svakog objekta da
u slučaju kvara i kad zataji zaštita u TN sistemu razvoda,djeluje zaštita
TT sistema razvoda
TT sistem razvoda
 Zaštita u TT sistemu razvoda

Električni uređaji s metalnim kućištem uzemljuju se preko zaštitnog vodiča na

onom mjestu gdje se nalaze (na uzemljivač objekta).
Time se postiže efekat da u slučaju proboja faze struja kvara se zatvara kroz
zemlju.
Uslov koji mora ispuniti struja kvara kad protiče kroz zatvorenu petlju je da
osigurači ispred kvarnog uređaja isključe ukoliko se na metalnom kućištu
trošila pojavi napon prema zemlji (dodirni napon Ub) veći od 50V. Da bi se
ovo postiglo mora se imati veoma mali otpor uzemljenja što je u praksi vrlo
teško postići.
Propisom je definisano da dodirni napon Ub između
metalnog kućišta trošila i zemlje iznosi najviše 50V i ima
najduže dopušteno vrijeme trajanja 5s.

Zaštitna sklopka sa nazivnom strujom potrebnom za

aktiviranje Idn (0,03A;0,05A;0,3A i 0,5A) biće sigurna
zaštitna mjera u TT sistemu ako je ispunjen uslov
Ra<=50V/Idn
IT sistem razvoda
 Zaštita kod IT sistema razvoda

Uobičajena je primjena uređaja za nadgledanje ispravnosti izolacije kod ove zaštite.

Pošto su fazni vodiči u IT sistemu izolovani od zemlje,time ne postoji opasnost
po čovjeka koji dodiruje to metalno kućište u slučaju prvog kvara,tj. proboja faze.
Takvo stanje će biti signalizirano od strane uređaja za nadgledanje izolacije.