GUSTAW HERLING

GRUDZIŃSKI
Inny świat
⦿ Ur 1919 roku w Kielcach- zm. 4 na 5 lipca 2000 roku w Neapolu
⦿ Pochodził ze spolonizowanej, ale wyznającej judaizm rodziny żydowskiej
( Gecel (vel Gustaw) Herling (vel Grudziński)
⦿ Studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim
⦿ 15 października 1939 założył w Wawie jedną z pierwszych organizacji
konspiracyjnych – PLAN – Polską Ludową Akcję Niepodległościową.
⦿ Współredagował pierwsze numery podziemnego pisma „Biuletyn Polski”
⦿ Chciał przedostać się na Zachód. Pokonał trasę: Lwów, Grodno, chciał
dostać się na Litwę
⦿ „Pomoc” :„Nasza furka wyminęła rogatki Grodna o północy i ujechała
zaledwie dziesięć kilometrów. Samochód policyjny dognał ją w pustym
polu, gdzie podobne operacje nie zwracały niczyjej uwagi. Mój
Mickiewicz był na usługach NKWD”.
⦿ aresztowany w marcu 1940 roku. W więzieniu w Grodnie skazano go na
pięć lat pobytu w obozach. Poprzez więzienia w Witebsku, Leningradzie i
Wołogdzie trafił do łagru w Jercewie, w systemie obozów kargopolskich
ciągnących się wzdłuż linii kolejowej z Wołogdy do Archangielska.
⦿ Zarzut: nazwisko podobne do Hermana Geringa i oficerskie buty
JERCEWO
⦿Jercewo (ros. Ерцево) –W ZSRR położony w pobliżu Archangielska nad
Morzem Białym jeden z radzieckich obozów pracy niewolniczej
archipelagu Gułag.
⦿Został założony prawdopodobnie w 1936 roku. W 1940 roku stał się
częścią kompleksu obozowego w Kargopolu, w którym przebywało ok.
300 000 więźniów. Jercewo było głównym ośrodkiem przemysłu
drzewnego z własnym dworcem i urzędem we wsi. W pobliskim lesie
znajdowały się prymitywne budy, w tym: barak szpitalny dla 600
więźniów, "trupiarnia", biblioteka i barak tranzytowy.
⦿Jercewo służyło jako obóz przejściowy, jednak wielu już na tym etapie
umierało. Więźniów dziesiątkował mróz sięgający –40 °C, głodowe racje
żywnościowe, ciężka praca w lesie oraz skrajnie złe warunki
mieszkaniowe w barakach.
⦿Przeniesienie stąd do Kołymy, które dotyczyło szczególnie chorych i
słabych, porównuje w książce Gustaw Herling-Grudziński do selekcji
dokonywanej w obozach koncentracyjnych przed komorami gazowymi.
⦿ Pisarz był więźniem obozu w latach 1940-42. 13 września 2009 r., w
obecności córki pisarza, wiceministra kultury, polskich dyplomatów i
władz obwodowych odsłonięto tam kamień z tablicą upamiętniającą
pobyt G. Herlinga-Grudzińskiego w łagrze. 
⦿Obecnie miejscowość (osiedle typu miejskiego) liczy 3794 mieszkańców
(1 stycznia 2005 r.) i posiada stację kolejową. W okolicy znajdują się
cztery kolonie karne П-233.
 GENEZA UTWORU
(…) jako dwudziestoletni chłopiec znalazłem się w samym środku totalitarnego
wieku i w łagrze sowieckim uczyłem się, na czym polega w praktyce ta
„nowa moralność”, którą postanowili wprowadzić w życie ideolodzy
totalitaryzmu. Uczyłem się więc na własnej skórze, jakie są zasady, podstępy
i zasadzki zastawiane przez totalitaryzm na człowieka – i jakie wynikają z
niego zagrożenia dla naszego człowieczeństwa. Wyszedłem z łagru
sowieckiego na tyle cały, że mogłem odnaleźć się w wolnym świecie i
napisać tę książkę, ale wyszedłem tylko dlatego, że sprzyjały mi okoliczności
wielkiej polityki. (…) Przed uwolnieniem znajdowałem się najdosłowniej w
przededniu śmierci: leżałem z baraku zwanym Trupiarnią, byłem
„dochodiagą”, czyli człowiekiem, który dochodzi już do kresu swego życia.
W wieku dwudziestu lat nieczęsto zdarza się spojrzeć nie tylko śmierci w
oczy, ale zajrzeć w jądro ciemności całego stulecia. Ja z taką świadomością
wyszedłem z obozu, cały czas o wszystkim pamiętałem i od pierwszej chwili,
gdy się znalazłem w wojsku generała Andersa, chciałem o tym napisać
książkę. Zacząłem ją pisać w Anglii w 1949 roku i ukończyłem w roku
następnym. To doświadczenie, które w niej przedstawiłem, ciąży nade mną
do dzisiaj. Chciałbym, żeby ludzie młodzi, którzy mają tyle lat, ile ja
miałem, gdy zetknąłem się w łagrze z „innym światem” komunizmu,
zrozumieli to (…)że nie jesteśmy zabezpieczeni przed powtórzeniem się
totalitarnych potworności.
MAPA OBOZÓW GUŁAGU W ZSRR W LATACH 1923-1961
⦿Na mocy wieloletnich wyroków więźniów
kierowano do niewolniczej pracy w surowych
warunkach (na Syberii i w północnej Rosji) –
przy wyrębie lasów, wydobywaniu surowców,
budowaniu szlaków komunikacyjnych. Obozy
karne istniały od chwili zwycięstwa rewolucji
październikowej w 1918 r. Według
szacunkowych obliczeń przez łagry sowieckie
przeszło w sumie 15–20 milionów osób
(według innych danych nawet 50–70
milionów)