Solunum S Stem Ne Etk L La Lar

SOLUNUM SİSTEMİNE
ETKİLİ İLAÇLAR
Dr. A. Arzu SAYIN

Solunum Sistemine Etkili
İlaçlar
 Bronkodilatör etkili ilaçlar
 Antitüsif etkili ilaçlar
 Ekspektoran etkili ilaçlar

BRONŞİYAL ASTMA
TEDAVİSİNDE
KULLANILAN
İLAÇLAR
Bronşiyal Astma
 Hava yollarının başka bir hastalığa bağlı

olmayan, geri dönüşümlü bronkospazmıdır.
 Allerjik astma
 İdiyosinkratik astma
Bronşiyal Astma
 Solunum yolu mukozasındaki mast

hücrelerine bağlı Ig E antikorları ile
tetiklenir.
Astmanın Fizyopatolojik
Bulguları
 Düz kasların büzülmesi sonucu hava yolu
kalibresinin azalması
 Bronş çeperinin ödemi ve iltihabi

infiltrasyonu
 Koyu ve yapışkan mukus salgılanması

Astmanın Erken Mediyatörleri
 Histamin
 LTB4 ve C4
 PG’ler
Astmanın Geç Mediyatörleri
 IL-4
 IL-5
 IL-9
Astım Etyolojisinde Etkisi olan Otokoidler-I
Bronkokonstrüktör Otokoidler
 Endotelin  PGF2α
 Histamin  TxA2
 LT’ler  PAF
 Adenozin  P maddesi
 Bradikinin  Nörokinin A ve B
 CGRP
Astım Etyolojisinde Etkisi olan Otokoidler-II
Bronkodilatör Otokoidler
 NO
 VIP
 PG E
 PG I2
Bronkodilatasyon ATP
Adenilat siklaz -agonistler
+ + cAMP
Fosfodiesteraz Teofilin
Bronşiyal tonus
ADP
Asetilkolin +
+ + + Adenozin
Muskarinik Teofilin
antagonistler
Bronkokonstrüksiyon
 Bronkodilatasyon yapan madde
aşağıdakilerden hangisidir?
(1987, 1994, 1995)
a. Bradikinin
b. Serotonin
c. Substans P
d. VIP
e. Anjiyotensin I
Bradikinin ve substans P damarlarda dilatasyon ancak diğer düz kaslarda
konstriksiyon yaparlar.
Serotonin ve anjyotensin I konstriktördür
VIP ise dilatördür

En güçlü bronkodilatasyon
VIP
Astım Tedavisinde Kullanılan
İlaçlar
2 temel gruptur:
 Nöbet sırasında kullanılan ilaçlar
 Nöbeti önlemek için (proflaksi)

kullanılan ilaçlar
Nöbet Sırasında
Kullanılan İlaçlar
 Kısa etkili β2 agonistler
 İpratropium
 Glukokortikoidler (oral/ parenteral)
 Teofilin (iv)
Profilaksi İçin Kullanılan İlaçlar
 Teofilin (oral)
 Mast hücre stabilizatörleri (oral/ inhalasyon)
 Glukokortikoidler (inhalasyon)
 Uzun etkili β2 agonistler (oral/ inhalasyon)
 LT antagonistleri
 Astım tedavisinde proflaktik olarak
kullanılan ilaç hangisidir? (1989)
a. Difenhidramin
b. Histamin
c. Adrenalin
d. Prednizolon
e. Kromolin sodyum
Difenhidramin H1 reseptör blokürü, antitüsif olarak kullanılır
Histamin astım patogenezinde rol oynayan bronkokonstriktör etkili
Adrenalin nöbetlerin tedavisinde tercih edilen betamimetik
Prednizolon nöbet tedavisinde tercih edilir

Astma Tedavisinde Basamaklı Yaklaşım
1. 2.
İntermitant Kısa etkili β2 Alternatifi ipratropium
agonistler (inh)
(semptomlar haftada 2’den az)
Hafif persistant İnhaler steroid veya Kısa etkili β2
(gündüz semptomları haftada sodyum agonistler
2’den, gece ayda 2’den fazla) kromoglikat
(çocuklarda tercih)
Orta persistant İnhaler steroid ve/ Krizde kısa etkili β2
veya agonistler ve/veya
(gündüz semptomları her gün, Uzun etkili β2
gece haftada 2’den fazla) agonistler (inh) ipratropium
Ağır persistant İnhaler steroid (+) Teofilin

(gündüz semptomları sürekli, Uzun etkili β2 Oral steroid kürü
gece çok sık) agonistler Kısa etkili β2
agonistler /
İpratropium
KOAH’ da Medikal Yaklaşım
 Daha çok teofilin + 2 agonist inhalasyonu
önerilmektedir.
 Hem teofilin hem de 2-agonistler mukosiliyer

klerensi artırırlar, bu etki de kronik bronşitte
yarar sağlar.
 İpratropiyum astımlılarda az etkili olmasına

rağmen KOAH’ lılarda 2-agonistlerin
maksimum dozlarına eşdeğer bronkodilatasyon
yapar.
Status Astmaticus’ da Medikal
Yaklaşım
 Yeterli bronkodilatasyon sağlanana veya

taşikardi oluşuncaya kadar 30 dakikada bir
inhalasyon yoluyla 2-adrenerjik agonistlerin
uygulanması temel yaklaşımdır.
 İnhalasyondan yarar sağlanamazsa parenteral

terbutalin veya İV aminofilin verilebilir.
BRONKODİLATÖR
İLAÇLAR
Bronkodilatör İlaçlar
 Bronş ve bronşiyollerin düz kaslarını
gevşeterek hava yollarının direncini
azaltırlar.
 Bronkospazm halinde dilatör etkileri daha

belirgin olur
 Bronkodilatör etkili ilaçların en önemli kullanım

yeri bronşiyal astmadır.
Astım Tedavisinde
Kullanılan İlaç Grupları
I- Sempatomimetik ilaçlar
II- Metilksantin türevleri
III- Antikolinerjikler
IV- Mast hücresi stabilizatörleri
V- Glukokortikoidler
VI- Lökotrien antagonistleri
VII- Diğerleri
Sempatomimetik İlaçlar
β agonistler
 Selektif (β2 agonistler)
 Non selektif
(Adrenalin/ İzoprenalin/ Efedrin)
β agonistler
 Bronş düz kaslarında β2 reseptör

uyarılması ile Protein Kinaz A aktifleşir
ve Ca++ bağımlı K kanalları açılarak
bronkodilatasyon oluşur
 Solunum yollarındaki resistans azalır.

β agonistler
 Bronkokonstriktör mediyatörlerin salıverilmesini

inhibe ederler
 Mukosiliyer fonksiyonu artırırlar.
 Mikrovasküler permeabiliteyi azaltırlar.
 Nöbetlerin akut tedavisinde en tercih edilen

ilaçlardır.
.
β agonistler
 Uzun süreli kullanımda etkilerine karşı
tolerans gelişir
  reseptöre kenetli kinazların reseptörü fosforile

etmeleri sonucu reseptörde desensitizasyon
 Reseptörün uzun süre agoniste maruziyeti sonucu

reseptör sentezinin azalması (reseptör down-
regulation)
 Zamanla fosfodiesteraz enziminin indüklenmesi ile

hücrede cAMP yıkımının artması
β agonistler
 Toleransın klinik özellikleri
 Kısmidir
 Tolerans gelişimi başlangıçta hızlı sonra yavaş
yavaş devam eder
 Dozun yükseltilmesi ile tolerans ortadan
kalkabilir
 İlaç kesintisiz ve yüksek doz kullanılırsa
tolerans gelişimi hızlanır
 Beraberinde steroid kullanılması tolerans
gelişimini önler
Asidoz
Bronkodilatör etki azalır

β agonistlerin Yan Etkileri
 Kalple ilgili yan etkiler
 Non-selektiflerle ortaya çıkar
 Tremor (En sık)
 Çizgili kaslarda kramp
 Hipokalemi, hipofosfatemi, hipocalsemi,hipomagnesemi
 Hiperglisemi
 Laktik asit artışı
 Serbest yağ asitlerinde artış
 Aeresollerinin çok sık ve aşırı dozda kullanılması

kalp durmasına yol açabilir
Non-selektif β agonistler
Adrenalin
 Anaflaktik şokta gelişen bronkospazmda öncelikli
tercih…
 mimetik etkisi nedeniyle;
 Düşmüş kan basıncını arttırır ve
 Larinks ödemini düzeltir
 Bronkodilatasyon + Vazokonstrüksiyon
 Bronş mukoza ödemini düzeltir

Selektif β 2 agonistler
Akut Tedavide İnhalasyon Oral Tedavide
ile Kullanılanlar Kullanılanlar
Albuterol Albuterol
Levalbuterol Metaproterenol
Metaproterenol Terbutalin
Terbutalin Salmeterol
Pirbuterol Formoterol
Selektif β 2 agonistler
 Kısa etki süreli olanlar
 Nöbetlerin akut tedavisi için kullanılırlar
 Kronik tedavide yavaş salınımlı tabletleri

etkili olur
Selektif β 2 agonistler-
Kısa Etkililer
 Salbutamol / Albuterol
 SSS üzerine etkisi vardır

 Çocuklarda hiperaktivite ve manik davranışlar
yapabilir
 Terbutalin
 Fenoterol
Selektif β 2 agonistler- Uzun Etkililer
Salmeterol / Formoterol
 Uzun etkilidirler
 Yan etkileri:
- Tremor
- Taşikardi ve aritmojen etki
- Hipokalemi
Selektif β 2 agonistler- Uzun Etkililer
 Özellikle gece gelen ve egzersizle

tetiklenen astma nöbetlerinin önlenmesi
amacıyla kronik tedavide kullanılır
Metilksantin Türevleri
 Teofilin
 Aminofilin
 Diprofilin
 Enprofilin
 Pentoksifilin
 Teobromin
 Kafein
 Fosfodiesteraz tip 3 ve 4 inhibisyonu

ile hücre içi cAMP’ yi artırırlar.
 Adenozin reseptörlerini bloke eder.
 Adenozin, bronkokonstrüksiyon ve mast

hücrelerinden histamin salınımına neden
olur.
 Hücre içi Ca++ konsantrasyonunu direkt etkiyle
azaltırlar.
 Hücre membran hiperpolarizasyonuyla hücre içi i Ca+

+’ u azaltırlar.
 Hücre içi Ca++’un kas kontraktil elementleriyle

ilişkisinin azaltırlar.
 NA’nin geri alımını önler.

 Etki süreleri kısadır
 Teröpatik indeksleri dardır.
 KC’de metabolize olur ve hızı bireye

göre değişir.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin terapotik
penceresi en dardır?
A) Morfin
B) Teofilin
C) Deksametazon
D) Salbutamol
E) Diazepam
Metilksantinler- Etkileri
 Klinikte kullanımları arasında en önemli etkisi
bronşiyal düz kaslardaki gevşetici etkidir.
 Özellikle spazmojenlere veya astma gibi bir duruma

bağlı olarak tonusu artmış bronşiyal düz kaslarda
etkileri daha belirgindir.
 Solunum merkezini uyarırlar.

 Düşük dozda SSS stimülasyonu,

yüksek dozda konvülzyon
 + inotrop ve kronotrop etki
 Solunum yollarında antienflamatuar etki

 Mide asit salgısında artış

(P.Ulcuslu hastada kontrendike)
 Kan viskozitesinde azalma
 Pulmoner arterlerde vazodilatasyon

 Serebral yatakta damar direncini artırırlar

ve serebral kan akımı ile pCO2’yi
azaltırlar.
 Oral, rektal, paranteral kullanımları

vardır. İnhalasyonla kullanılmazlar.
 En sık yan etkisi; bulantı-kusma
 Bronkodilatör etkilerine tolerans gelişmez.
 Fetusa geçerler.
 Endokrin ve ekzokrin sekresyonları

artırırlar.
 Mast hücrelerinden ve diğer yerlerden

inflamatuvar mediatörlerin salıverilmesini
ise inhibe ederler.
Metilksantinler- Kafein / Teofilin
 Kafein ve Teofilin sağlıklı ve KOAH’lı

kişilerde diyafragma kontraktilitesini artırır
ve diyafragma yorgunluğunu azaltırlar.
 Böbrek proksimal tubüllerinde Na

reabsorpsiyonunu azaltır ve idrar çıkışını
artırırlar.
Metilksantinler- Kafein / Teofilin
 Güçlü SSS uyaranıdırlar, teobromin

neredeyse etkisizdir.
 Terapötik konsantrasyonlarda
dolaşımdaki katekolaminlerin miktarını
artırırlar.
Metilksantinler
 Bronkodilatör ve kardiyak stimülan etkisi
en fazla olan;
 Teofilin / Enprofilin
 En sık kullanılanlar;
 Aminofilin ve Pentoksifilin
 Pentoksifilin, Klodikasyo intermittant

tedavisinde de kullanılır.
Teofilin
 Bronkodilatasyon yaparlar ve solunumu uyarır.
 İnflamasyon mediyatörlerinin sentez ve

salgılanmasını azaltır
 Pulmoner arterlerde dilatasyon
 Kanın viskozitesini azaltır.

Teofilin
 SSS’ni stimüle eder
 Kalpte pozitif inotrop ve kronotrop etki yapar
 Diüretik etki
 Mide asit salgısını arttırır

 Hangisi teofilinin etkisi değildir? (1989)
a. Taşikardi
b. Kalp stimülasyonu
c. Bronkodilatasyon
d. Tolerans gelişimi
e. Solunum depresyonu
Teofilin
 Solunum mukozasını çok tahriş ettiği için

inhalasyonla kullanılmaz.
 Gebelikte kullanılabilir
 Peptik ülserde kontrendikedir

 Astım tedavisinde hangisi inhalasyon
yolu ile kullanılmaz? (2001)
a. İpratropiyum
b. Teofilin
c. Beklometazon
d. Metoproterenol
e. Salbutamol
Teofilin
 Plazmada gastrin ve PTH düzeylerini artırır.
 Yüksek dozda teofilin, dolaşımdaki insülin

düzeyini artırır.
 Yüksek doz teofiline bağlı fatal intoksikasyon

daha sık görülür.
Teofilin
 Fenitoin, barbitüratlar, rifampin, oral kontraseptifler

ve sigara içilmesi teofilin klerensini artırır, simetidin
ve eritromisin ise azaltır.
 Aminofilinin terapötik dozları hızlı İV uygulanırsa

olasılıkla kardiyak ritm bozukluğuna bağlı ani
ölümler olabilir.
Antikolinerjikler
 İpratropium bromid
 Tiotropium
Bronkodilatasyon yaparlar ve solunum

yolları mukozasını kuruturlar.
Antikolinerjikler
İpratropium bromür
 Teröpatik dozlarda mukosiliyer transportu

bozmaz ve balgamın viskozitesini
değiştirmez.
Antikolinerjikler
 KOAH’lı hastalarda nöbetler sırasında

ilk tercihtir.
 Β mimetiklere yanıtsız astımlı hastalarda

2. tercihtir.
Antikolinerjikler
 Astımlılarda metakolin gibi kolinerjik

agonistlere duyarlılığı önemli derecede
azalttığı halde,
 Histamin, bradikinin ve PGF2 ile oluşan

bronkokonstrüktör yanıtları daha az önler,
serotonin ve lökotrienler aracılı
bronkokonstrüksiyona etkisi çok zayıftır.
Antikolinerjikler
 Bronkodilatör etkisi β2 agonistlere göre

astımlılarda daha geç, KOAH’ lılarda
daha hızlı ve etkin gelişir.
Antikolinerjikler
İpratropium bromür – Atropin Karşılaştırması
 SSS’ girmez ve yan etkileri daha azdır.

(atropinden farkı)
 Gangliyonerjik iletimi atropinden daha güçlü bloke

eder.
 Atropin, solunum yolu epitel sililerinin hareketliliğini

önemli derecede inhibe eder, mukosiliyer klerensi
azaltır ve bronşiyal sekresyonları koyulaştırır.
Mast Hücresi Stabilizatörleri
 Kromolin sodyum
 Nedokromil
 Ketotifen
 Mast hücrelerinden vazoaktif madde
salınımını inhibe eden hangisidir?
(1993)
a. Terbutalin
b. Kromolin
c. Salbutamol
d. Adrenalin
e. Antikolinerjikler
 Sadece solunum yollarına etkilidirler.
 Mukozal mast hücre membranını

stabilize ederek hücreye Ca girişini
engeller
Bronkokonstriktör ve proinflamatuvar
otakoidlerin salıverilmesini inhibe ederler.
Ag + Ig G komplexi dahil
 Genel antiinflamatuvar etkileri yoktur

sadece mukozal inflamasyonu azaltırlar
 Günde bir kez uygulandığında hem

antijenik uyarıya, hem de egzersize bağlı
olarak gelişen erken veya geç astım
semptomlarını inhibe ederler.
 Bronkodilatasyon yapmadıkları için astım krizi
sırasında kullanılmazlar.
 Sadece nöbetlerin proflaksisi için ve sadece

inhalasyonla kullanılırlar
 Ekstrinsik bronşiyal astım nöbetini önlemek için

kullanılırlar.
 Oral kullanımları yoktur ve fetusa geçmezler.

Kromolin sodyum (Disodyum Kromoglikat)
 Solunum yollarının düz kas tonusuna ve

bronkospazma karşı etkisi yoktur ve
bronşların uyarılabilirliğini azaltır.
 Etkinliği daha azdır.

Glukokortikoidler
 Mukozadaki inflamasyonu baskılarlar

(antiinflamatuvar etki)
 Mukozada ödemi azaltırlar
 Bronş düz kaslardaki  adrenerjik

reseptörlerin nöromediyatörlere
duyarlığını arttırırlar
Glukokortikoidler
 Nöbetlerde ve nöbetlerin proflaksisinde

kullanılırlar
 Kromolin ile tedaviye yeterli yanıt alınamayan

hastalarda tercih edilir.
 Bronkodilatör etkileri yoktur
 Etkileri geç başlar

Glukokortikoidler
 İnhalasyonla uygulamada ve
β agonistlerle birlikte kullanıldığında
bunlara karşı gelişen toleransı geciktirir
ve β reseptörlerin bu ilaçlara duyarlılığını
artırır.
 Ayrıca β agonistlerin hipokalemik

etkilerini artırır.
Glukokortikoidler
 İnhaler steroidler
 Beklometazon
 Budesonid
 Flutikazon
 Mometazon
 Budenosid
 Flunisolid
 Triamsinolon
 Oral veya parenteral kullanılanlar

Glukokortikoidler
İnhale steroidler
 Astma nöbetlerinde bronkodilatörlere ek olarak

kullanılabilirler
 Nöbetlerin proflaksisinde kullanılırlar
 En sık görülen yan etkisi

 Ses kısıklığı (disfoni)
 Oral kandidiyazis
Glukokortikoidler
Sistemik kullanılan steroidler
 Akut ağır nöbetlerin tedavisinde
 Etkileri ilk dozdan 6 saat sonra başlar
 Status astmatikusta parenteral bir

 agonist veya teofilinle birlikte kullanılır
Glukokortikoidlerin Yan Etkileri
 β agonistlerin hipokalemik etkilerini artırırlar.
 Kronik sistemik tedavi sırasında adrenal korteks

yetmezliği
 Osteoporoz riskinde artış
 Steroidlere karşı konjenital direnç olabilir
 Yüksek doz  agonistlerle birlikte kullanıldığında

steroidlere karşı direnç gelişebilir
Lökotrien Antagonistleri
LTB4
 En güçlü kemotaktik ajan
 Proinflamatuardır.
 Lökosit degranülasyonu ve lizozomal enzim salınımından

sorumludur.
 Nötrofil adezyon ve agregasyonu
 Lökosit migrasyonu ve inflamasyon bölgesinde birikmesi
 Vazokonstrüktör etki
LTC4 ve LTD4
 Bronşlarda kasılma
 Mukus sekresyonunun artmasına neden olur.
 LTD4 bilinen en güçlü bronkokonstrüktör
 Güçlü vazokonstriktördürler
I- Lökotrien sentez inhibitörleri

(5- LO inhibitörleri)
Zileuton
 Hepatotoksiktir
II- Lökotrien (LTD4) reseptör antagonistleri
 Antiinflamatuvar ve bronkodilatör etkileri vardır
 Zafirlucast
 Pobilucast
 Montelucast
 Pranlukast
 İbudilast
 Semptomların ortadan kalkması ve antienflamatuar

etkinlikleri inhalasyon steroidlerinden daha düşüktür
ancak nöbet sıklığında azalma etkinliği bakımından
aynı etki gücüne sahiptir.
 Astma nöbetlerini önlemek için kullanılırlar

 Özellikle çocuklarda oral kullanılabilirler.
 Zafirlucast ve Montelucast,
Sistemik eozinofili ve Churg-Strauss
sendromunu andıran vaskülit yapabilirler.
 Endikasyonları
 Bronşiyal astım
 Psöriyazis
 İnflamatuar kolon hastalıkları
 RA
 Pulmoner fibrozis
 MI
Diğerleri
 Anti- İg E antikorları
 Ca kanal blokerleri
 Rekombinant DNA’se (Dorsonase Alfa)
 α Antiproteinaz (Prolastin)
 Aşağıdakilerden hangisinin bronşiyal
astımda verilmesi uygun değildir?
(1995, 2002)
a. Albuterol
b. Propranolol
c. Teofilin
d. Kromolin sodyum
e. İpratropiyum bromid
 Bronşiyal hiperaktivitesi olan hastada
astım krizine yol açabilecek ilaç
hangisidir? (1995)
a. Adrenalin
b. Teofilin
c. Salbutamol
d. Aspirin
e. Ketotifen
ANTİTÜSİF
İLAÇLAR
Öksürük
 Normalde de varolan koruyucu ve fizyolojik bir
reflekstir
 Gerektiği zaman istemli veya istemsiz olarak aktive

olur
 Trakea, larenks ve büyük bronşların temizlenmesini

sağlayan ana mekanizmadır.
 Diğer mekanizma da mukosiliyer transport

mekanizmasıdır.
Öksürük
 Çoğunlukla solunum yollarının veya

dışındaki bazı yerlerin irritasyonu ile aktive
olur.
 Plevra, periton, diyafragma, dış kulak yolu,

orta kulak epiteli ve mediastinumun
uyarılması da öksürüğe yol açar.
Öksürük
 Uyarıyı başlatan, kimyasal ve mekanik
uyarılardır.
 Öksürük ile ilgili uyarıların büyük kısmı vagus

siniri içinde afferent sinir lifleri ile taşınır
 Öksürük merkezi; beyin sapında 4. Ventrikül

tabanında medulla oblangata ve pons içindedir
Öksürüğe Eşlik Eden Refleks Olaylar- I
 Bronkokonstriksiyon
 Mukus salgılanması
Öksürüğe Eşlik Eden Refleks Olaylar-II
 Diğerleri
 Mukozada aktive edilen mast hücrelerden ve
inflamasyon sırasında mukozada toplanmış
hücrelerden
 Histamin
 Lökotrienler özellikle; LTC4, LTD4, LTE4
 Hidroksieikozatetraenoik asidler
 PG’ ler
 Tromboksan A2
 Çeşitli kemotaktik faktörler
 Serbest oksijen radikalleri salıverilir ve aferent sinir
uçlarını uyarırılar, ödem oluştururlar
ACE İnhibitörleri
Mukozada bradikinin ve taşikininlerin birikmesi
Spontan öksürük
Antitüsif İlaçlar
Santral ve periferik etkileriyle öksürük
refleksini kısmen inhibe ederler ve öksürük
şiddet ve sıklığını azaltırlar.

Antitüsif İlaçların
Etki Mekanizmaları
 Öksürük merkezinin inhibisyonu
 Bazı ilaçlar beyin sapı düzeyindeki etkileri ile

öksürük refleksini baskılarlar.
Etki Mekanizmaları
 Akciğerlerdeki öksürük reseptörlerlerinin

duyarlılığının azaltılması
 Bazı ilaçlar bronkodilatör etkileri nedeniyle

akciğerlerde öksürükle ilgili duyusal
reseptörlerin duyarlığını azaltırlar.
Etki Mekanizmaları
 Akciğerlerdeki afferent sinir uçlarının
inhibisyonu
 Bazı antitüsif ilaçlar sistemik kullanılabilen

lokal anesteziklerdir. Ör: benzonatatlar.
 Tanısal ve endotrakeal girişimler sırasında

öksürüğü baskılamak amacıyla trakea
mukozasına lokal anestezik püskürtülür
Etki Mekanizmaları
 Akciğerlerdeki afferent yolda sinaptik

aşırımın inhibisyonu
 Hava yolları mukozasındaki afferent C

liflerinden nöropeptidlerin salıverilmesini
inhibe ederek bu liflerin öksürük yapıcı
uyarılara duyarlığını azaltır (Opiyatlar)
Opioidler
 Dekstrometorfan
 Dionin (Etil Morfin)
 Kodein (Metil Morfin)
 Dihidrokodein (Drocode)
 Folkodin
 Oksikodon
 Hidrokodon
 Noskapin
Opioidlerin Etki Mekanizmaları
 Öksürük merkezini inhibe ederler
 AC’ de öksürük refleks arkında afferent C liflerinde

nöropeptid mediyatörlerin salınımını inhibe ederler.
 Solunum yolu mukozasında kuruluk oluşturup

mukosiliyer aktiviteyi inhibe ederler.
 Histamin salınımını artırdıkları için astımda

kullanılmamalıdırlar.
Opioidler
 Kodein (Metil Morfin)- I
 Antitussif etkisini medullada bulunduğu kabul

edilen öksürük merkezindeki öksürük baskılayıcı
opioid reseptörlerini uyararak oluşturur.
 Analjezik etkisini  reseptörleri ile gösterir.
 Antitussif etkisi analjezik dozundan daha küçük

dozlarda ortaya çıkar.
Opioidler
 Kodein (Metil Morfin)- II
 Trakeobronşiyal sekresyonları inhibe ederek

solunum yollarında kuruluk yaparlar ve epitel
sililerinin motilitesini azaltarak mukosiliyer klerensi
yavaşlatırlar.
 GİS motilitesini inhibe eder. (Konstipasyon)
Antidiareik
Opioidler
 Kodein (Metil Morfin)- III
 Antitussif dozlarda uyuşukluk ve sedasyon
 Öforizan etkisi ve bağımlılık potansiyeli

morfine göre düşüktür
 Bağımlılık yapabilir
Opioidler
 Kodein (Metil Morfin)- IV
 Mast hücrelerinden histamin salıverilmesine

neden olarak bronkokonstrüksiyon yapabilir.
Bronşial astmada kullanılmaz.
 MAO inhibitörleriyle kullanım kontrendikedir.
 Karaciğerde metabolize edilir ve

O-demetilasyon ile kısmen morfine dönüşür
Opioidler
 Dekstrometorfan hidrobromür
 Santral öksürük kesici etkisi kodein ile aynı düzeydedir.
 Мü reseptörlerini etkilemediği için analjezi ve

konstipasyon yapmaz.
 Mukosiliyer klerensi bozmaz.
 Bağımlılık yapma potansiyeli çok düşüktür.

Opioidler
 Noscapin- I
 Antitüsif etki dışında SSS etkileri yoktur.
 Bağımlılık potansiyeli yoktur.
 Solunumu deprese etmez, stimüle edebilir.

Opioidler
 Noscapin- II
 Yüksek dozlarda histamin salıverilmesine

neden olarak bronkokonstrüksiyon yapabilir.
 Bronş astmasında kullanılmamalıdır

Opioidler
 Dionin (Etil morfin)
 Antitussif etkisi kodeine eşdeğerdir.
 İntrakonjonktival uygulamayla göz damarlarını

genişlettiği ve lenf akımını artırdığı için kemozis
tedavisinde kullanılabilir.
Opioidler
 Folkodin
 Antitussif etkisi kodeinden daha potent ve daha

uzun sürelidir.
 Analjezik etkisi çok zayıftır.

Opioidler
 Hidrokodon / Oksikodon
 Antitussif etkisi ve bağımlılık yapma potansiyeli

kodeinden daha güçlüdür..
 Antitussif etkisi daha uzun sürelidir.
 Analjezik etkisi de vardır.

Diğerleri
 Difenhidramin
 H1 reseptör blokörüdür.
 Öksürük merkezini inhibe eder.

Diğerleri
 Benzonatat
 Öksürük refleksini tetikleyen reseptörlerde

lokal anestezik etkili bir PABA türevidir.
 Akciğerdeki afferent sinirlerde oluşturduğu

lokal anestezik etkiyle öksürüğü baskılar.
Diğerleri
 İzoaminil
 Bronkodilatatör etkiyle öksürük refleksini

baskılar ve spazmolitik etkilidir.
 Analjezik etkisi yoktur, SSS depresyonu

yapmaz, solunumu deprese etmez
Diğerleri
 Levopropoksifen
 Öksürük merkezini inhibe ader ve spazmolitik

etkilidir.
 Antitussif etkisi kodeinden zayıftır.

Diğerleri
 Karbetapentan / Klofedianol / Karamifen
 Santral etkili antitüsiflerdir.
 Klofenadiol
 Öksürük merkezini inhibe eder
 Spazmolitik ve lokal anestezik etkili
 Karbetapentan sitrat
 Spazmolitik ve lokal anestezik etkili
 Antikolinerjik yan etkileri vardır
 Trakeobronşiyal sekresyonları azaltır.
Diğerleri
 Klobutinol
 Spazmolitik ve lokal anestezik etkilidir.
 Oksolamin
 Spazmolitik ve bronkodilatatör etkileriyle
öksürük refleksini baskılar.
EKSPEKTORAN
İLAÇLAR
MUKOKİNETİK
MUKOLİTİK
Ekspektoran İlaçlar
 Solunum yollarında birikmiş balgamı
sulandırıp yapışkanlığını azaltarak
öksürükle dışarı atılmasını kolaylaştıran
ilaçlardır
 Mukolitik ilaçlar ise proteolitik etkileri

nedeniyle balgamı fazla yumuşatırlar
Mukokinetikler
Direkt Etkililer
 AC’de lümene salgılanırken beraberlerinde su

salgılanmasını da arttırırlar
Gliseril Gayakolat /Gayakol

Ambroksol
Bromheksin
Mukokinetikler
İndirekt Etkililer
 Mide mukozasını tahriş ederek refleks olarak solunum
yollarında mukoza bezlerinin salgılarını arttırırlar
 Yüksek dozda emetik etki yaparlar
İpeka
Terpin
Tuz ekspektoranlar
Na iyodür/ K iyodür/ Amonyum klorür/
Na sitrat
Mukokinetikler
Karma Etkililer
 Na / K iyodür
Mukokinetikler- Direkt Etkililer
Ambroksol
 En güçlü mukokinetik ve ekspektorandır.
 Bromheksin metabolitidir.
 Mukozal bezleri direkt olarak stimüle eder ve

sulu ve bol sekresyona neden olur.
Ambroksol
 Alveol Tip 2 pnömositlerden sürfaktan

yapımını ve salgılanmasını artırır.
 Bu nedenle yeni doğan solunum güçlüğünde

profilaktik olarak doğumdan önce anneye
uygulanır
Bromheksin
 Mukusun yapısını bozduğu için mukolitik etkisi de
vardır.
 Mukozal bezleri direkt olarak stimüle eder ve sulu ve

bol sekresyona neden olur.
 Mide-barsak kanalının mukus yapısını bozarak ülser

oluşturabilir.
Gayakol / Gliseril Gayakolat
 Mukozal bezleri direkt olarak stimüle ederek

sulu ve bol sekresyona neden olurlar.
 Oniki yaşından küçüklerde kullanılmaz.

Mukokinetikler- İndirekt Etkililer
Tuz Expektoranlar
 Bronş epitelindeki salgı bezlerini direk

stimüle ederek ve GİS mukoza irritasyonu
ile refleks yoldan trakeobronşiyal
sekresyonları artırır.
 En fazla K İyodür kullanılır.

Tuz Expektoranlar
 K İyodür uzun süre kullanımlarında

 Tükürük bezlerinde şişme
 Cilt döküntüleri
 Troid fonksiyon bozukluğu (hipotiroidizm)
 Gebelikte kontrendikedir.
Tuz Expektoranlar
 Amonyum Klorür
 Yüksek dozda asidoz yapar. Metabolik alkaloz

tedavisinde kullanım!!!
 KC ve böbrek yetmezliği ve KKY’ de

kullanılmamalıdır.
Mukolitikler
 Mukus içindeki mukoproteinlerin yapısını kimyasal
olarak bozdukları için balgamı su haline getiren
ilaçlardır
Asetil sistein
Karbosistein
Erdostein
Metilsistein
Mukolitikler
N-asetilsistein
 Mukolitik etkisi ortam pH’ ı yükseldikçe artar.
 Hamilelerde kullanılmaz.
 Karaciğer hücrelerinde glutatyon yapımını

artırdığı için parasetamol zehirlenmesinde
kullanılır.
Mukolitikler
Karbosistein
 Aktif peptik ülserlilerde ve hamilelerde

kontrendikedir.
A. V. Kuvanık

Solunum S Stem Ne Etk L La Lar

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Solunum S Stem Ne Etk L La Lar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SOLUNUM SİSTEMİNE

Dr. A. Arzu SAYIN

 Bronkodilatör etkili ilaçlar

 Antitüsif etkili ilaçlar

 Ekspektoran etkili ilaçlar

 Hava yollarının başka bir hastalığa bağlı

 Solunum yolu mukozasındaki mast

 Bronş çeperinin ödemi ve iltihabi

 Koyu ve yapışkan mukus salgılanması

Adenilat siklaz -agonistler

Serotonin ve anjyotensin I konstriktördür

VIP ise dilatördür

 Nöbet sırasında kullanılan ilaçlar

 Nöbeti önlemek için (proflaksi)

 Glukokortikoidler (oral/ parenteral)

Histamin astım patogenezinde rol oynayan bronkokonstriktör etkili

Adrenalin nöbetlerin tedavisinde tercih edilen betamimetik

Prednizolon nöbet tedavisinde tercih edilir

Ağır persistant İnhaler steroid (+) Teofilin

 Hem teofilin hem de 2-agonistler mukosiliyer

 İpratropiyum astımlılarda az etkili olmasına

 Yeterli bronkodilatasyon sağlanana veya

 İnhalasyondan yarar sağlanamazsa parenteral

 Bronkospazm halinde dilatör etkileri daha

 Bronkodilatör etkili ilaçların en önemli kullanım

 Selektif (β2 agonistler)

 Bronş düz kaslarında β2 reseptör

 Solunum yollarındaki resistans azalır.

 Bronkokonstriktör mediyatörlerin salıverilmesini

 Mukosiliyer fonksiyonu artırırlar.

 Mikrovasküler permeabiliteyi azaltırlar.

 Nöbetlerin akut tedavisinde en tercih edilen

  reseptöre kenetli kinazların reseptörü fosforile

 Reseptörün uzun süre agoniste maruziyeti sonucu

 Zamanla fosfodiesteraz enziminin indüklenmesi ile

Bronkodilatör etki azalır

 Aeresollerinin çok sık ve aşırı dozda kullanılması

 Bronş mukoza ödemini düzeltir

 Kısa etki süreli olanlar

 Nöbetlerin akut tedavisi için kullanılırlar

 Kronik tedavide yavaş salınımlı tabletleri

 SSS üzerine etkisi vardır

 Özellikle gece gelen ve egzersizle

 Fosfodiesteraz tip 3 ve 4 inhibisyonu

 Adenozin reseptörlerini bloke eder.

 Adenozin, bronkokonstrüksiyon ve mast

 Hücre membran hiperpolarizasyonuyla hücre içi i Ca+

 Hücre içi Ca++’un kas kontraktil elementleriyle

 NA’nin geri alımını önler.

 Etki süreleri kısadır

 Teröpatik indeksleri dardır.

 KC’de metabolize olur ve hızı bireye

 Özellikle spazmojenlere veya astma gibi bir duruma

 Solunum merkezini uyarırlar.

 Düşük dozda SSS stimülasyonu,

 + inotrop ve kronotrop etki

 Solunum yollarında antienflamatuar etki

 Mide asit salgısında artış

 Kan viskozitesinde azalma

 Pulmoner arterlerde vazodilatasyon

 Serebral yatakta damar direncini artırırlar

 Oral, rektal, paranteral kullanımları

 En sık yan etkisi; bulantı-kusma