ALDEHIDI I KETONI

• Aldedidi i ketoni spadaju u grupu karbonilnih spojeva.

• Karbonilni spojevi su vrsta organskih molekula koje posjeduju karbonilnu
grupu: =C=O. Karbonilni spojevi koji kao i aldehidi i ketoni posjeduju
karbonilnu grupu su:
O O

R C Aldehid R C R Keton
H

O O
Esteri
R C Karboksilna kiselina R C
OH O R

O O
Kiselinski kloridi R C Amidi
R C
Cl NH2
 Nomenklatura-Imenovanje
• Aldehidi
• Trivijalna imena izvode se iz trivijalnih imena odgovarajućih
karboksilnih kiselina, tj. kiselina sa istim brojem C-atoma. Korijenu
latinskog imena kiseline dodaje se riječ aldehid. Primjer:
Formaldehid i acetaldehid - odgovarajuće kiseline su "mravlja" i
sirćetna

O O O O

C C C C
H OH H H H3C OH H3C H
mravlja kiselina formaldehid sircetna kiselina acetaldehid
• Formaldehid;pri sobnoj temperaturi plin , formalin
je 40% vodena otopina.
H H
O OH
C
HO
O O H2O
H H H C H C
H
C C H
O
H H

formaldehid t.k. -21oC formalin

trioksan t.t. 62oC

Aldehidi dobijaju imena tako što se imenu ugljovodonika sa najdužim

nizom doda nastavak -al.
O

8 6 4 2
ClCH2CH2CH2CH
5 3 1 H
7
4-hlorobutanal

5,7-dimetiloktanal
• Formaldehid je bezbojan plin jakog mirisa koji se često
nalazi u vodenim otopinama, odnosno pripravcima na bazi
vode.

• Obično se koristi u medicinskim laboratorijama i

mrtvačnicama, a formaldehid se također nalazi u mnogim
proizvodima kao što su kemikalije, iverica, kućanski
proizvodi, ljepila, tkanine sa stalnim ispupčenim otiskom,
premazi za papirnate proizvode, vlaknaste ploče i šperploče.
• Prema Međunarodnoj agenciji za istraživanja raka (IARC),
formaldehid je klasificiran kao kancerogen skupine 1, što
znači da je dokazano kako može izazvati rak u čovjeka (rak
nosa).
 Sinteza aldehida

1. Oksidacija primarnih alkohola

H
K2Cr2O7
RCH2OH R C O
1o alkohol aldehid
K2Cr2O7, H2SO4, grijanje
CH3CH2CH2CH2OH CH3CH2CH2CHO
butan-1-ol (vrel. 118 oC) butan-1-al (vrel. 76 oC)

2. Oksidacija metilbenzena
Cl2 H2O
ArCHCl2
grijanje benzalklorid
ArCH3 ArCHO
CrO3 H2O
ArCH(OOCCH3)2
acetanhidrid