ΤΗΛΕΔΙΑΣΚΕΨΗ

ΦΥΣΙΚΗΣ Γ
ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΤΑ
ΚΥΜΑΤΑ

Μ. Παπακωνσταντίνου
ΠΕΡΙΟΔΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ
 Περιοδικές ΚΑΙ ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΙΣ
κινήσεις και ταλαντώσεις
Περιοδικές κινήσεις είναι οι κινήσεις οι οποίες
επαναλαμβάνονται σε ίσα χρονικά διαστήματα.
ΠΕΡΙΟΔΙΚΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑΛΑΝΤΩΣΕΙΣ
 Οι περιοδικές κινήσεις που πραγματοποιούνται μεταξύ δύο ακραίων
σημείων ονομάζονται ταλαντώσεις.
 ΜΕΓΕΘΗ ΠΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΝ ΜΙΑ ΤΑΛΑΝΤΩΣΗ
Συχνότητα
 Συχνότητα f ονομάζεται ο αριθμός των
πλήρων ταλαντώσεων N που εκτελεί ένα
σώμα σε χρονικό διάστημα t προς το
αντίστοιχο χρονικό διάστημα.

f=N/t
 Η μονάδα μέτρησης στο SI της συχνότητας
είναι το 1 Hertz.
1Hertz=1/sec
 ΜΕΓΕΘΗ ΠΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΝ ΜΙΑ ΤΑΛΑΝΤΩΣΗ
Περίοδος
 Περίοδος T ονομάζεται ο χρόνος μίας πλήρους
ταλάντωσης.
Σε χρόνο μίας περιόδου ισχύει Ν=1 άρα ο τύπος
γράφεται:

f=1/T

T=1/f

Η μονάδα μέτρησης στο SI της περιόδου είναι το 1s.

ΜΕΓΕΘΗ ΠΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΝ ΜΙΑ ΤΑΛΑΝΤΩΣΗ
 Πλάτος ταλάντωσης

Η μέγιστη απομάκρυνση του σώματος από τη

θέση ισορροπίας ονομάζεται πλάτος της
ταλάντωσης x0.
Η μονάδα μέτρησης στο SI του πλάτους είναι το
1m.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΕΚΚΡΕΜΟΥΣ
Το απλό εκκρεμές  είναι μια ιδανική διάταξη που
αποτελείται από ένα σώμα Σ μάζας m κρεμασμένο στο
ένα άκρο αβαρούς νήματος μήκους l  το άλλο άκρο  του
οποίου  είναι στερεωμένο σ’ένα σταθερό σημείο.

   Το απλό εκκρεμές ονομάζεται και μαθηματικό εκκρεμές

 Το απλό εκκρεμές  είναι μια ιδανική

διάταξη που αποτελείται από ένα σώμα Σ μάζας
m κρεμασμένο στο ένα άκρο αβαρούς νήματος
μήκους l  το άλλο άκρο  του οποίου
 είναι στερεωμένο σ' ένα σταθερό σημείο
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΑΠΛΟΥ ΕΚΚΡΕΜΟΥΣ
Για να κατασκευάσουμε ένα απλό
εκκρεμές χρησιμοποιούμε σώμα
μικρό,σφαιρικό και συμπαγές και
νήμα λεπτό και σκληρό
γιατί θέλουμε  το σώμα κατά  την
κίνηση  του να μη συναντά
δυνάμεις από τον αέρα καθώς και
 το νήμα να είναι αβαρές και μη
εκτατό,χρησιμοποιούμε σώμα
μικρό,σφαιρικό και συμπαγές και
νήμα λεπτό και σκληρό.

Το απλό εκκρεμές αποτελείται από ένα σώμα

κρεμασμένο από  αβαρές νήμα που το άλλο
άλλο άκρο του είναι στερεωμένο σ' ένα
σταθερό σημείο
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΟΥ
ΑΠΛΟΥ ΕΚΚΡΕΜΟΥΣ
Η απόσταση του σταθερού σημείου
από το κέντρο της σφαίρας
ονομάζεται μήκος l του απλού
εκκρεμούς.

Η γωνία θ,κατά την οποία
απομακρύνουμε το εκκρεμές από
την θέση ισορροπίας
του,ονομάζεται πλάτος του απλού
εκκρεμούς.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΟΥ
ΑΠΛΟΥ ΕΚΚΡΕΜΟΥΣ

Η κίνηση του εκκρεμούς

από το σημείο Β στο σημείο
Β' και η επιστροφή του από
το Β' στο Β ονομάζεται μια
ταλάντωση
ΑΠΟ ΤΙ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ
ΤΑΛΑΝΤΩΣΗ ΕΝΟΣ ΕΚΚΡΕΜΟΥΣ
Αλλάζουμε το υλικό κατασκευής του
σώματος,άρα και την
πυκνότητα.Διαπιστώνουμε  ότι η
περίοδος δεν
αλλάζει.Επίσης αλλάζουμε τη μάζα
του σώματος και διαπιστώνουμε  ότι η
περίοδος δεν αλλάζει.  

Η περίοδος του απλού εκκρεμούς είναι ανεξάρτητη από το υλικό

και τη μάζα της σφαίρας του,όταν το μήκος του παραμένει
σταθερό
ΑΠΟ ΤΙ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ
ΤΑΛΑΝΤΩΣΗ ΕΝΟΣ ΕΚΚΡΕΜΟΥΣ

Αλλάζουμε  το μήκος

 του  εκκρεμούς και
διαπιστώνουμε  ότι η
περίοδος αλλάζει και
μάλιστα όταν  το μήκος
μεγαλώνει,μεγαλώνει κ
αι η περίοδος ενώ όταν
 το μήκος μικραίνει η
περίοδος
μικραίνει επίσης.
ΚΥΜΑΤΑ
Τι είναι το κύμα της θάλασσας; Μετατοπίζεται το
νερό μαζί με το κύμα; Yπάρχει σχέση ανάμεσα
στα θαλάσσια κύματα, τα σεισμικά κύματα, τον
ήχο, το φως;

Κύματα δημιουργούνται όταν ένα σύστημα

διαταράσσεται από την κατάσταση ισορροπίας
και ενέργεια μεταφέρεται από μία περιοχή του
συστήματος σε μία άλλη. Τα κύματα που
μεταφέρουν μηχανική ενέργεια ονομάζονται
μηχανικά κύματα.
Τα μηχανικά κύματα
έχουν δύο βασικά
κοινά
χαρακτηριστικά:
α) Διαδίδονται μόνο
στα υλικά μέσα, όχι
στο κενό.
β) Μεταφέρουν
μηχανική ενέργεια,
όχι ύλη.
 ΕΙΔΗ ΚΥΜΑΤΩΝ
Ανάλογα με τον τρόπο ταλάντωσης των
σωματιδίων τα κύματα χωρίζονται σε εγκάρσια
και διαμήκη:
Εγκάρσιο λέγεται το κύμα όπου τα σωματίδια του
μέσου ταλαντώνονται κάθετα στη διεύθυνση
διάδοσης του κύματος.
Τα εγκάρσια κύματα διαδίδονται μόνο στα στερεά.
Στα κύματα αυτά σχηματίζονται όρη και κοιλάδες:

Προσομοίωση
εγκάρσιο
physiquiz
ΕΙΔΗ ΚΥΜΑΤΩΝ
Διάμηκες λέγεται το κύμα όπου τα σωματίδια
του μέσου ταλαντώνονται παράλληλα στη
διεύθυνση διάδοσης του κύματος.
Τα διαμήκη κύματα διαδίδονται στα στερεά στα
υγρά και στα αέρια. Στα κύματα αυτά
σχηματίζονται πυκνώματα και αραιώματα:

Προσομοίωση διάμηκες physiquiz

ΕΙΔΗ ΚΥΜΑΤΩΝ
Επιφανειακό λέγεται το κύμα που σχηματίζεται
στην επιφάνεια ενός μέσου (πχ θαλάσσια
κύματα, σεισμικά κύματα). Τα σωματίδια
εκτελούν κυκλικές κινήσεις, επομένως
αποτελούν ένα συνδυασμό εγκάρσιων και
διαμήκων κυμάτων. Προσομοίωση επιφανειακό κύμα physiquiz
ΚΥΜΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Μία πηγή που

ταλαντώνεται
μεταφέρει ενέργεια
χωρίς να μεταφέρει
ύλη.
 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΟΥ
ΚΥΜΑΤΟΣ
Τα χαρακτηριστικά μεγέθη που περιγράφουν τα
κύματα, είναι αυτά των ταλαντώσεων των
σωματιδίων του μέσου τους και επιπλέον η
ταχύτητα και το μήκος κύματος:
 Συχνότητα
Συχνότητα f του κύματος είναι η συχνότητα της
ταλάντωσης των σωματιδίων του μέσου.
Μονάδα μέτρησης SI: 1Hz
 Περίοδος
Περίοδος T του κύματος είναι η περίοδος της
ταλάντωσης των σωματιδίων του μέσου.
Μονάδα μέτρησης SI: 1s
 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΟΥ
ΚΥΜΑΤΟΣ
 Πλάτος
Πλάτος του κύματος είναι το πλάτος της ταλάντωσης
των σωματιδίων του μέσου. Όσο μεγαλύτερο είναι
το πλάτος τόσο μεγαλύτερη είναι και η ενέργεια.
Μονάδα μέτρησης SI: 1m

 Μήκος κύματος
Στο εγκάρσιο κύμα, μήκος κύματος ονομάζεται η
απόσταση μεταξύ δύο διαδοχικών ορέων ή
κοιλάδων. Στο διάμηκες κύμα, μήκος κύματος
ονομάζεται η απόσταση μεταξύ δύο διαδοχικών
πυκνωμάτων ή αραιωμάτων.
Μονάδα μέτρησης SI: 1m
 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΟΥ
ΚΥΜΑΤΟΣ
 Ταχύτητα
Ταχύτητα διάδοσης του κύματος σε ένα μέσο
ονομάζεται το γινόμενο συχνότητας επί το
μήκος κύματος. (Θεμελιώδης νόμος της
Κυματικής)
υ=λf
Η ταχύτητα:
 δεν εξαρτάται από το πλάτος του κύματος
 Εξαρτάται από τις ιδιότητες του μέσου
διάδοσης. Στο ίδιο μέσο διάδοσης τα εγκάρσια
κύματα διαδίδονται με μικρότερη ταχύτητα απ’
ότι τα διαμήκη.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΤΟΥ
ΚΥΜΑΤΟΣ
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Συμπλήρωσε τις λέξεις που λείπουν από το παρακάτω κείμενο έτσι ώστε
οι προτάσεις που προκύπτουν να είναι επιστημονικά ορθές:
α. Κύματα δημιουργούνται όταν ένα σύστημα ………………………….από την
κατάσταση ……………………………..του και
……………………………………………..μεταφέρεται από μια περιοχή του
συστήματος σε μια άλλη. Τα κύματα που μεταφέρουν μηχανική ενέργεια
ονομάζονται ………………………………………………..κύματα. Τα
…………………………………..κύματα έχουν δύο βασικά κοινά χαρακτηριστικά:
α) Διαδίδονται μέσα στα ……………………………………………..μέσα και όχι
στο……………………………………. β) Μεταφέρουν ………………………………………………
χωρίς να μεταφέρουν ……………………………………………………………
β. Ανάλογα με τον τρόπο ……………………………………………….των σωματιδίων
του μέσου ………………………………….ενός κύματος διακρίνουμε δύο βασικούς
τύπους κυμάτων: α) Το ………………………………………………κύμα όπου τα
……………………………………………….του μέσου ταλαντώνονται κάθετα στη
…………………………………………… ……………………………………….του κύματος. Τα
κύματα αυτά διαδίδονται μόνο στα
……………………………………………………………….σώματα και κατά τη διάδοσή τους
σχηματίζονται ……………………………………………………και ………………………………
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ
 β) Το ………………………………………κύμα όπου τα
………………………………….του μέσου ταλαντώνονται παράλληλα στη
…………………………………… …………………………………του κύματος. Τα
κύματα αυτά διαδίδονται στα ……………………., ………………………..και
…………………………..σώματα και κατά τη διάδοσή τους σχηματίζονται
………………………………και…………………………….
 γ. Στο εγκάρσιο κύμα το ………………………………ισούται με την απόσταση
δύο διαδοχικών κοιλάδων ή ορέων. Στο διάμηκες κύμα το
…………………………………ισούται με την απόσταση δύο διαδοχικών
…………………………….ή …………………………….
 δ. Η ταχύτητα διάδοσης του κύματος σ’ ένα μέσο ισούται με
το……………………………….. της ……………………………………επί το
………………………….. ………………………………………………... Η σχέση αυτή
ονομάζεται …………………………………της………………………. . Η ταχύτητα δεν
εξαρτάται από το ……………………………………………………………….του
κύματος. Εξαρτάται από τις …………………………………………….του μέσου
διάδοσης. Στο ίδιο μέσο διάδοσης τα ……………………….κύματα
διαδίδονται με ……………………………………………………ταχύτητα απ’ ό,τι τα
διαμήκη.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Σ’ ένα υποθαλάσσιο σεισμό το παραγόμενο σεισμικό κύμα
διαδίδεται από το στερεό φλοιό της γης στα νερά του
ωκεανού. Από τις παρακάτω προτάσεις να επιλέξεις τη
σωστή. Όταν το σεισμικό κύμα διέρχεται από τον πυθμένα
στο νερό, τότε μεταβάλλεται:
α) μόνο η ταχύτητα διάδοσης,
β) μόνο η συχνότητα,
γ) μόνο το μήκος κύματος,
δ) η ταχύτητα και η συχνότητα,
ε) η ταχύτητα και το μήκος κύματος,
στ) συχνότητα και το μήκος κύματος,
ζ) και τα τρία,
η) κανένα από τα παραπάνω.
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Κάπου μακριά μας εκδηλώνεται μια πολύ μεγάλη έκρηξη.
Στις παρακάτω ερωτήσεις να κυκλώσεις το γράμμα που
αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.
Πρώτα αισθανόμαστε τη δόνηση του εδάφους και μετά ακούμε
τον κρότο διότι:
α. Ο αέρας απορροφά πολύ μεγάλο μέρος της ενέργειας του
κύματος απ’ ό,τι απορροφά το έδαφος.
β. Τα παραγόμενα κύματα διαδίδονται με πολύ μεγαλύτερη
ταχύτητα στο έδαφος απ’ ό,τι στον αέρα.
γ. Η συχνότητα των κυμάτων που παράγονται στο έδαφος είναι
πολύ μεγαλύτερη από τη συχνότητα των κυμάτων στον αέρα.
δ. Τα μόρια του αέρα ταλαντώνονται με πολύ μικρότερο
πλάτος απ’ ό,τι οι δομικοί λίθοι του εδάφους επειδή οι
αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους είναι πολύ ασθενέστερες.
ε. Καμία από τις παραπάνω προτάσεις δεν είναι επιστημονικά
έγκυρη.
ΗΧΟΣ
ΗΧΟΣ
Ο ήχος προκαλείται από ηχητικά κύματα. Τα
ηχητικά κύματα είναι μηχανικά διαμήκη κύματα
που προέρχονται από μία πηγή που
ταλαντώνεται. Τα κύματα διαδίδονται στο χώρο
και φτάνουν το αφτί μας, ταλαντώνεται το
τύμπανο και ο εγκέφαλος τα αντιλαμβάνεται ως
ήχο.

Προσομοίωση physiquiz
 ΗΧΟΣ
 Ο ήχος διαδίδεται στα στερεά, στα υγρά και
στα αέρια, αλλά όχι στο κενό.
 Μεγαλύτερη ταχύτητα διάδοσης έχουν στα
στερεά, ύστερα στα υγρά και μετά στα αέρια.
 ΗΧΟΣ
Ανάλογα με τη συχνότητά τους, τα ηχητικά κύματα
χωρίζονται ως εξής:
 Υπόηχοι:
Ηχητικά κύματα με συχνότητα κάτω από 20Hz
λέγονται υπόηχοι.
 Ήχος:
Ηχητικά κύματα με συχνότητα από 20Hz έως
20.000Hz λέγονται ήχος.
 Υπέρηχοι:
Ηχητικά κύματα με συχνότητα πάνω από 20.000Hz
λέγονται υπέρηχοι.
 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΗΧΟΥ
 Εκτός από τα χαρακτηριστικά μεγέθη όλων των
κυμάτων, ο ήχος έχει και τα ακόλουθα
υποκειμενικά χαρακτηριστικά:
 Ύψος: Με το ύψος διακρίνουμε έναν υψηλό ήχο
από έναν χαμηλό. Καθορίζεται από τη
συχνότητα. Όσο μεγαλύτερη η συχνότητα, τόσο
υψηλότερος ο ήχος.
ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ physiquiz
 Ακουστότητα: Με την ακουστότητα ξεχωρίζουμε
τους ήχους σε δυνατούς και ασθενείς.
Καθορίζεται από την ένταση του ήχου. Όσο
μεγαλύτερη η ένταση, τόσο δυνατότερος ο ήχος.
Η ένταση του ήχου μετριέται σε ντεσιμπέλ dB.
ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ physiquiz
 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΗΧΟΥ
Χροιά: Με τη χροιά ξεχωρίζουμε το
«ηχόχρωμα» ανάμεσα στους ήχους.
Καθορίζεται από την κυματομορφή του
ήχου.
ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ physiquiz
και βίντεο από physiquiz
ΛΥΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ