PROGRAM DEĞERLENDİRME

 Program değerlendirme, uygulanmış olan programın

etkililiği hakkında karar verme sürecidir.
 Ertürk, değerlendirmeyi yetişek geliştirmenin son ve
tamamlayıcı halkası olarak eğitim hedeflerinin
gerçekleştirme derecesini tayin etme süreci olarak
tanımlamaktadır.
 Program değerlendirme, genelde programa dayalı eğitim
kaynaklarını kabul etme, değiştirme ya da ortadan
kaldırma kararının verebileceği bilgileri içermektedir.
 Değerlendirme sonuçları, program geliştirme
uzmanlarına programa devam, gözden geçirme ya da
yeni bir aşamaya geçme konusunda bilgi vermektedir.
 Program değerlendirmede temel amaç, verilen eğitim-
öğretim hizmetlerinin değerlendirilmesidir.
 Bloom, değerlendirme olmadan öğretim durumu
hakkında karar vermenin olanaksız olduğunu ortaya
koymakta ve değerlendirmeyi, hedeflerle belirlenen
değişmelerin olup olmadığını, olmuşsa gerçekleşme
derecesini belirlenen kanıtların toplanıp yargılanması
olarak belirlemektedir.
 Programın uygulanması sonucunda, yetersiz kalan ya da
ters işleyen öğelerin olup olmadığı; varsa aksaklıkların
programın hangi öğelerinden kaynaklandığını belirlemek
ve gerekli düzeltmeleri yapmak amacıyla programın
değerlendirilmesi gerekmektedir.
 Değerlendirme sonucunda elde edilen dönütlerden
program geliştirme çalışmalarında yararlanılır ve
böylelikle program geliştirme çalışmalarına süreklilik
kazandırılır.
 Eğitim programının bütün unsurları değerlendirmeye
dahil edilmelidir.
 Amaçlar, süreç, içerik ve etkinlikler, kullanılan
yöntemler, kullanılan araçlar ve ulaşılan sonuçlar hem
ayrı ayrı hem de birbiriyle olan ilişkileriyle birlikte bir
bütün olarak değerlendirilmelidir.
 Değerlendirme, programın tasarlandığı andan
tamamlandığı ana kadar devam etmelidir.
 Programla doğrudan ve dolaylı ilgili olan herkes
değerlendirme sürecine katılmalıdır.
 KPSS2
010
SORU: Bir programa süreklilik kazandırılmasının amacı programın
etkili ve işlevsel olmasını sağlamaktır.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi programa süreklilik

kazandırmada önemli değildir?

A) Programın bölgesel farklılık ve ihtiyaçları dikkate alması

B) Öğretmenlere programın uygulanmasıyla ilgili hizmet öncesi ve
hizmet içi eğitim verilmesi
C) Programın öğretmen ve öğrencilerde bilim okuryazarlığını
geliştirmesi
D) Programda dersler arası ilişkilendirmeyi yansıtan öğrenme
alanları üzerinde durulması
E) Programda ölçme veya değerlendirme amacıyla sadece sınavların
önerilmesi
 KMS2
001

SORU: Eğitimde program geliştirme sürecinde süreklilik önemlidir.

Aşağıdakilerden hangisi bu açıklamaya uygun değildir?

A) Okulların bürokratik bir yapı içerisinde örgütlenmiş olması

B) İlk uygulamada yüzde yüz öğrenme sağlayacak etkinlikte program
hazırlamanın çok güç olması
C) Konu alanlarındaki bilgi birikiminde önemli değişiklikler olması
D) Eğitim teknolojisinde ilerlemeler kaydedilmesi
E) Bilginin sürekli ve birikimli olması
 Değerlendirme sürecinde eğitim programının etkililiği
hakkında karar vermek amacıyla şu basamaklar uygulanır:

1- Veri toplama
2- Toplanan verileri ölçütlerle karşılaştırıp yorumlama
3- Programın etkililiği hakkında karar verme

 Programın değerlendirilmesine ilişkin verilen basamaklar

uygulandıktan sonra programın tüm öğelerine tek tek
bakmak gerekir.
 Programın değerlendirilmesi sürecinde veriler toplanıp,
toplanan veriler ölçütlerle karşılaştırılıp yorumlandıktan
ve etkililik hakkında karar verildikten sonra programın
tüm öğelerine bakma gereği ortaya çıkarsa farklı
amaçlara dayalı farklı yaklaşımlar kullanılabilir.
DEĞERLENDİRME TÜRLERİ
.
Kullanılan kıyaslama esasına göre
değerlendirme

Norma dayalı değerlendirme Hedefe dayalı değerlendirme

 Norma dayalı değerlendirme, bireyleri birbirleriyle
karşılaştırma seçme söz konusu olduğundan program
değerlendirmelerinde hedefe dayalı değerlendirmeler daha
tutarlı olmaktadır.

 Program geliştirme çalışmalarında öğrencilerin birbirlerine

göre durumlarını değil, öğrencilerin uygun program yoluyla
gerçekleştirilmesi hedeflenen istendik özellikleri kazanıp
kazanmadıkları önemlidir.
 Amaca göre değerlendirme

Programa girişte, Program sürecinde,

Tanılayıcı Biçimlendirici

Programın çıkışında,
Düzey belirleyici
1- TANILAYICI DEĞERLENDİRME
 Öğrencilerin programa başlamadan önce ön koşul
niteliğindeki bilişsel, duyuşsal ve devinişsel özelliklerini
tanılamak için yapılan değerlendirmedir.
 Öğrencilerin sahip olduğu bu özelliklerin neler
olduğunun belirlenmesi ve öğrencilere kazandırılmak
istenen kasıtlı istendik özelliklerin kazandırılmasına
yönelik uygulamaların planlanması sürecine bilgi
sağlamayı içermektedir.
 Amaç, öğrenciyi tanıyarak onun özelliklerine en uygun
dersi, branşı, mesleği vb. seçmesine, uygun programa
yerleştirilmesine yardım etmek
 Zamanı; dönemin, okulun, programın, ünitenin başında
yapılır.
 Tam öğrenme modelinin öğrenci nitelikleri boyutunda en
fazla kullanılan bir değerlendirme modelidir.
2. BİÇİMLENDİRİCİ DEĞERLENDİRME
 Öğrencilerin program süreci esnasında sürekli olarak
değerlendirilmesi esasına dayanmaktadır.
 Öğrenciler süreç içerisinde değerlendirilerek, yaşamış
oldukları öğrenme güçlüklerini ve öğrenmeyle ilgili
sorunları ortaya çıkararak gerekli düzeltmeleri yapmak
amaçlanmaktadır.
 Bu değerlendirme, programa sürekli dönüt sağlamakta
ve iyileştirici önlemlerin alınması için de kontrol sistemi
oluşturmaktadır.
 Zamanı, her ünitenin sonu, ders ya da kursun esnasında
yapılır.
 Tam öğrenme modelinin öğretim hizmeti niteliği
boyutunda en fazla kullanılan değerlendirme modelidir.
 Tam öğrenme modelinde öğrencilerin giriş davranışları
önemlidir. Ancak her şekilde öğrencileri hedefe
ulaştırmak için biçimlendirmeye dayalı değerlendirme
daha önemlidir.
 İzleme testleri, ünite ya da konu testleri yardımıyla
yapılır.
3- DÜZEY BELİRLEYİCİ
DEĞERLENDİRME
 Program sonunda öğrencilerin kazanılmış davranış,
özellik ve becerilerini ölçmeye yarayan değerlendirme
türüdür.
 Bu değerlendirme ile eğitim programının öğrencilere
istenen davranışları kazandırma açısından yeterli olup
olmadığı hakkında bir yargıya ulaşılmasını sağlar.
 Daha çok başarı testleri ya da yeterlilik testleriyle
yapılmaktadır.
Programların çok yönlü ve yansız bir değerlendirme
sürecinden geçmesiyle
- amaçların gerçekleştirilme düzeyi belirlenmekte,
- programın etkililiğine karar verilmekte
- zayıf ve eksik yönleri belirlenmekte,
- uygulamada karşılaşılması olası güçlüklerin giderilmesi
sağlanmakta,
- geliştirilecek olan program için veriler elde
edilmektedir.
 KPSS2
008

SORU: Program değerlendirme, eğitim programını ya da programın

herhangi bir öğesini kabul etmek, değiştirmek ya da çıkarmak
amacıyla çeşitli ölçme araçları kullanarak toplanan verileri
programın etkililiğinin işaretçileri olan ölçütlerle karşılaştırma
sürecidir.

Bu açıklamaya göre program değerlendirmeyle ilgili aşağıdaki

ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Sınıfta öğretmen tarafından yapılan ölçme değerlendirmedir.
B) Öznel kararların rapor edilmesi sürecidir.
C) Programın etkililiği konusunda karar verme sürecidir.
D) Eğitim programında yer alan bilgilerin yeniden düzenlenmesi
sürecidir.
E) Öğretmenlerin yaptığı değerlendirmelerin birleştirilerek rapor
edilmesi sürecidir.
 Dayandığı gözlem ve ölçmeler açısından program
değerlendirme araştırma yöntemleri beş grupta
toplanabilir.
1. İşlemlerin gözlenmesi ve betimlenmesi; sürece yönelik
değerlendirme sağlar.
2. Çıktıların ölçülmesi; ürüne yönelik değerlendirme sağlar.
3. İşlemlerin ve çıktıların ölçülmesi; hem sürece hem ürüne
yönelik değerlendirme sağlar.
4. Girdilerin ve çıktıların ölçülmesi; ürüne ve erişiye dayalı
değerlendirme sağlar.
5. Girdilerin, işlemlerin ve çıktıların ölçülmesi; hem ürüne,
hem sürece hem de erişiye yönelik değerlendirme sağlar.
 KPSS2
007
SORU: Geliştirilen eğitim programının değerlendirilmesi, program
geliştirme sürecinin temel unsurlarındandır.

Aşağıdakilerin hangisinde, hem sürece hem de ürüne yönelik bir

değerlendirme söz konusudur?
A) İşlemlerin gözlenmesi ve betimlenmesi
B) Çıktıların ölçülmesi
C) Girdilerin ve çıktıların ölçülmesi
D) İşlemlerin ve çıktıların ölçülmesi
E) Girdilerin ve işlemlerin ölçülmesi
 Eğitimde program geliştirme ve değerlendirme iç içedir.
 Değerlendirme sonunda, elde edilen sonuçlarla
hedeflerin işaret ettiği özellikler arasında karşılaştırma
yapılır ve geliştirilecek olan eğitim programları için
ipuçları elde edilir.
 Değerlendirme için ölçme önkoşuldur.Elde edilen
sonuçların ölçütlere uygunluğu kontrol edilerek yargıya
varılır.
SORU: Program uygulanmakta iken geliştirilir. Önce tasarlanır, sonra
denenir ve elde edilen dönütlere göre değerlendirme ve düzeltme
aşamaları gerçekleştirilir.

Buna göre, eğitim programlarının değerlendirme ve geliştirme

süreciyle ilgili öncelikle hangisi söylenebilir?
A) Denencel ve operasyonel olduğu
B) Esnek ve işlevsel olduğu
C) Nesnel ve bilimsel olduğu
D) Çok yönlü ve çok amaçlı olduğu
E) Belli ilke ve sayıltılara dayandığı
PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİNDE DEĞERLENDİRME
AMACIYLA BAŞVURULACAK KAYNAKLAR

 Öğretmenler
 Öğrenciler

 Müfettişler

 Okul yöneticileri

 Aileler

 Eğitim Bilim Uzmanı

 Eğitim ile ilgili kuruluşlar sendikalar

 Sivil toplum örgütleri

PROGRAM DEĞERLENDİRMESİNE İLİŞKİN
YAKLAŞIMLAR
 Ertürk bu yaklaşımları altı grupta toplamıştır:
1. Ortama göre
2. Program tasarısına göre
3. Başarıya göre
4. Erişiye göre
5. Öğrenmeye göre
6. Ürüne göre değerlendirmedir.
ORTAMA GÖRE DEĞERLENDİRME
 Eğitim programının uygulandığı ortama bakılarak
yapılan değerlendirme türüdür.
 Eğitim ortamının hedefleri kazandırmaya uygunluğu,
sınıf, laboratuvar, öğretmen niteliği okul yönetimi ve
kültürü, materyal değişkenlerinin hepsi değerlendirilir.
PROGRAM TASARISINA GÖRE DEĞERLENDİRME
 Eğitim programı taslağının program geliştirme ilkelerine
göre uygun olarak hazırlanıp hazırlanmadığına bakılır.
 Eğitim programında hedefler belirlenmiş mi? İçerik
hedeflere uygun mu? soruları sorulur ve olumlu cevap
aranmaya çalışılır.
BAŞARIYA GÖRE DEĞERLENDİRME
 Öğrencilerin eğitim programının hedeflerine ulaşma
derecesine bakılarak karar verilir.
 Sürecin sonunda, öğrencilerin istendik davranışlara ne
oranda ulaştığı belirlenir.
 Sadece sürecin sonunda, öğrencilerin hedeflere ulaşma
derecesine bakılarak karar verilir.
 Öğretmen not defterindeki notlara bakar.
ERİŞİYE GÖRE DEĞERLENDİRME
 Erişi= Girdi->Çıktı
 Öğrencinin programa girişiyle programdan çıkışı
arasındaki farka bakılarak yapılan değerlendirmedir.
 Eğitim programlarının hedef/kazanımları ölçen bir ön
test hazırlanır, program girişinde öğrencilerin sonuç
başarısı ölçülür ve aradaki fark programın etkisi olarak
değerlendirilir.
 Sık kullanılan program değerlendirme modelidir.
ÖĞRENMEYE GÖRE DEĞERLENDİRME
 Öğrencilerin süreç içerisinde kazandıkları davranışların
tümüne bakılarak yapılan değerlendirmedir.
 Bir yandan öğrencilerin istendik davranışlara diğer
yandan da süreç içerisinde kazanılan istenmeyen
davranışlar değerlendirilir.
 İstendik ve istenmedik öğrenmeler tespit edilir.
İstenmedik öğrenmelerin hangi program öğesinden
kaynaklandığı belirlenir.
ÜRÜNE YÖNELİK DEĞERLENDİRME
 En kapsamlı değerlendirme yaklaşımıdır.
 Öğrencinin öğrenme sürecinde ortaya koyduğu ürüne
(proje, test, model, maket, ödev, performans) ve sahip
olduğu hedef-davranış düzeyine göre yapılır.
SORU: Sadece sürecin sonunda öğrencilerin hedeflere
ulaşma derecesine bakılarak karar verilen değerlendirme
türü aşağıdakilerden hangisidir?
a) Ortama göre değerlendirme
b) Öğrenmeye göre değerlendirme
c) Başarıya göre değerlendirme
d) Tasarıya göre değerlendirme
e) Ürüne göre değerlendirme
SORU: Sema Hanım uygulayacağı programa başlamadan önce hedef
davranışları ölçen bir öntest yapmış ve öğrencilerin programdan önceki
durumlarını ölçmüştür. Programı tamamladıktan sonra benzer bir test
uygulamıştır. İki testten aldığı farka bakarak programın etkiliğini
değerlendirmiştir.

Sema Hanım hangi program değerlendirme yaklaşımını kullanmıştır?

a) Girdi ve çıktıları ölçmüş, başarıya göre değerlendirme yapmıştır.
b) Girdi ve çıktıları ölçmüş, sürece yönelik değerlendirme yapmıştır.
c) Girdi, işlem ve çıktıları ölçmüş, yetişek tasarısına göre değerlendirme
yapmıştır.
d) Girdi ve çıktıları ölçmüş, ürüne bağlı değerlendirme yapmıştır.
e) Girdi ve çıktıları ölçmüş, erişiye bağlı değerlendirme yapmıştır.
PROGRAM DEĞERLENDİRME
MODELLERİ
HEDEFE DAYALI DEĞERLENDİRME
 En yaygın olarak kullanılan program değerlendirme
modelidir.
 Öğrenciye kazandırılacak özelliklerin ulaşılma düzeyine
göre programın etkililiği hakkında karar verilir.
 Yapılacak ilk iş hedef ve hedef davranışların
belirlenmesidir.
 Bunlara dayalı kritik hedef davranışlar belirlenir ve bu
hedef davranışlara göre değerlendirme yapılır.
 Hedeflerin gerçekleşme düzeyine göre programın
etkililiği hakkında karar verilir.
 Modelin temeli Tyler’ın yaptığı dayanmaktadır.
 Çoğunlukla test etme, not verme, sınıflandırma
puanlama ve öğrenci başarısını ölçme gibi düzey
belirleyici değerlendirme ölçümleri kullanılmaktadır.
 Önceden belirlenmiş hedefler doğrultusunda bireylerde
meydana gelen davranış değişikliğini belirlemeyi
amaçlayan bu değerlendirme modelinde ürün önemlidir.
 Bu modele temel oluşturan Tyler’a göre değerlendirme yedi adımdan
oluşmaktadır.

 Programın hedeflerini belirleme

 Hedeflerin sınıflandırılması

 İşlevsel hedef davranışların tanımlanması

 Bireylerin hedefler konusunda başarılarıyla ilgili durumlarının

belirlenmesi

 Ölçme araçlarının seçimi ve geliştirilmesi

 Yeterlilikle ilgili verilerin toplanması

 Yeterlilik verileriyle hedef davranışların karşılaştırılması

 KPSS2
003

SORU: Seçeneklerde sunulanlardan hangisi hedeflere göre program

değerlendirme sürecinde yer alan aşamalardan biri değildir?
A) Öğretilecek davranışları göz önüne alarak, içeriği modüllere
ayırma
B) Programın amaç veya hedeflerini belirleme
C) Hedefleri, bunlarda ele alınan özelliğe göre sınıflandırma
D) Elde edilen verileri hedeflerde ifadesini bulan düzeylerle
karşılaştırma
E) Hedefleri, gözlenebilir nitelikteki belirtileriyle ifade etme
METFESSEL-MİCHAEL DEĞERLENDİRME
MODELİ
 Hedefler, öğrenme yaşantıları, süreç ve süreç sonunda
kullanılan araç gereçler değerlendirilerek ileriye yönelik
uygulamalar konusunda öneriler geliştirmek amaçlıdır.
 Değerlendirme sürecine ilişkin yapmış oldukları
çalışmaları sekiz adımda açıklamışlardır.
1) Eğitim sürecinde yer alan kişilerin doğrudan ya da
dolaylı olarak değerlendirme sürecinde yer almasını
sağlamalıdır.
2) Genelden özele doğru aşamalı olarak sıralanan
öğrencilere kazandırılmak istenen hedeflerin yani
değerler dizisinin yoğun olarak geliştirilmesi gereklidir.
3) İkinci maddeye ilişkin olarak yapılan çalışmalar
sonucunda oluşan özel hedefler programda
uygulanabilecek biçime dönüştürülmelidir.
4) Belirlenen ve kazandırılmak istenen özellikler
doğrultusunda programın etkililiğine ilişkin olarak
hedefe uygun ölçme araçları geliştirilmelidir.
5) Hazırlanan programın uygulandığı sürece öğrenciler
üzerinde uygun ölçme araçları kullanılarak düzenli
gözlemler yapılmalıdır.
6) Uygulama sürecinde öğrenciler üzerinde uygulanan
testler sonucunda toplanan bilgiler analiz edilmelidir.
7) Süreç sonunda programı felsefi anlamda
değerlendirebilmek amacıyla kullanılacak olan
standartlar ve değerler açıklanmalıdır.
8) Sonuç olarak elde edilen verilere dayalı olarak toplanan
bilgiler sonucunda ileriye yönelik uygulamalar
konusunda öneriler geliştirilerek programın
temellerinden olan genel ve özel hedefler, hedefler
doğrultusunda düzenlenen yaşantılar , süreç ve süreç
sonunda kullanılmış olan araç gereçlerin genel
değerlendirilmesi yapılmalıdır.
PROVUS ’UN FARKLAR YAKLAŞIMI İLE
DEĞERLENDİRME MODELİ

 Fark kelimesinden de anlaşıldığı üzere

süreç sonunda program çıktılarının benzer program
çıktılarıyla karşılaştırılmasıyla ve maliyet yarar analizleri
ile değerlendirme yapılır.
 Bu modelde Provus sistem yönetimi kuramına dayalı
olarak değerlendirmeyi beş evre ve dört bileşene
ayırarak modelini oluşturmuştur.
.

Program standartlarını belirleme

Program performansını belirleme
Dört bileşen Performans ile standartları karşılaştırma
karşılaştırma sonucunda performans ile standartlar
arasında farklılıklar olup olmadığını belirleme
 Bu dört bileşen sonucunda performans ve standartlar
arasında ortaya çıkan farklılıklara ilişkin olarak alınması
gereken birtakım kararlar vardır.
 Bu durumda karar verecekler için karar seçenekleri
şunlardır:
- Bir sonraki evreye geçmek
- Önceki evreyi tekrar gözden geçirerek kullanılacak hale
getirmek
- Önceki maddelerde yapılan değişiklikler doğrultusunda
programı yeniden başlatmak
- Performans ve standartları yeniden oluşturmak ya da
programı sonlandırmak
 Provus’un modelinde yer alan beş evre programın
yeterliliği ve belirlenen program standartlarıyla
karşılaştırılır.
Tasarım
Oluşturma
Süreçler
Ürün-Sonuç
 Tasarım: Önceden hazırlanmış olan ölçütler ya da
standartlar yönünden program tasarımının
karşılaştırılmasını içerir.

 Oluşturma:Olanaklar, yöntemler,öğrenci davranışları

yani öğrenciyi ve öğrenmeyi etkileme gücüne sahip olan
tüm şartların uygun birleşeni, program öğeleri burada
değerlendirilir.
Programın oluşumu ile ölçütlerin oluşumu arasındaki
fark yine rapor edilir.
 Süreçler: Süreç içinde yer alan öğrenci ve personelin
gerçekleşmiş olduğu etkinlikler, öğrenci personel
ilişkileri bakımından değerlendirme yapılır. Etkinlik,
işlev ve ilişkiler bakımından tespit edilen bir
uyumsuzluk varsa rapor edilir.
 Ürün- Sonuç: Orijinal hedefler göz önünde
bulundurularak programın genel değerlendirilmesi
yapılır. Ürün değerlendirmeye okul-toplum ilişkisi
açısından bakılır.
 Süreç sonunda program çıktıları benzer program
çıktılarıyla karşılaştırılarak maliyet-yarar analizleri
yapılarak, geliştirilen ve uygulanan yeni eğitim
programının sonuçları, maliyeti karşılayıp karşılamadığı
araştırılır.
 Değerlendirme süreci sadece parasal açıdan
değerlendirmeyi değil, ekonomik, politik ve toplumsal
değerler açısından da değerlendirme süreçlerini kapsar.
STAKE’İN UYGUNLUK-OLASILIK
MODELİ

 Programın değerlendirmesine ilişkin yapılan

çalışmalarda Stake’in düzenli ve düzensiz
değerlendirmeyi birbirinden ayırır.
 Stake ’in değerlendirme modeline göre eğitimciler
değerlendirme yaparken sezgisel normları ve göreli
yargıyı dışta tutarak düzenli değerlendirmenin temel
ilkelerini oluşturmalıdırlar.
 Düzenli olarak yapılan değerlendirme süreçleri
eğitimcileri objektif sonuçlara götürür.
 Stake, değerlendirme sürecinin sonunda yargıya
varmanın çok zor olduğunu ancak değerlendirme
uzmanının görevinin yargıya varmak olduğunu açıklar
ve değerlendirmeye dayalı bilgilerin üç boyutta
düzenlenebileceğini söyler.
 Girdi: Öğrenme- öğretme süreci öncesi var olanlar
çıktıyı etkiler.
 Süreç: Öğrenme-öğretme sürecinde yer alan kişiler
arasında etkileşim, sınıf ortamı, zaman ayarları ve boş
zaman düzenlemeleri değerlendirme sürecinde dikkate
alınır.
 Çıktı:Uygulanan süreçler sonunda öğrencilerin
akademik başarı tutum ve beceri düzeylerinde meydana
gelen değişikliklerin değerlendirilmesi söz konusudur.
STUFFLEBEAM’İN BAĞLAM, GİRDİ,
SÜREÇ VE ÜRÜN MODELİ

 Stufflebeam’in geliştirmiş olduğu bu model oldukça

geniş kapsamlı ve çok yönlüdür.
 Stufflebeam’a göre yapılacak olan değerlendirmede
amaç program hakkında karar verme yetkisine sahip olan
kişilere bilgi vermektedir.
 Program hakkında karar verme yetkisine sahip olan
kişilerin program geliştirme sürecinde dört alana ilişkin
olarak karar vermeleri beklenir:

Planlama ile ilgili kararlar

Yapılaştırma ile ilgili kararlar
Uygulama ile ilgili kararlar
Yeniden düzenleme ile ilgili kararlar
 Alınacak olan bu kararlarla ilgili olarak da kararlara
dayanacak olacak bilgilerin toplanması için program
değerlendirmenin dört farklı aşamada gerçekleştirilmesi
söz konusudur.
 Bu aşamalar;
Bağlamın değerlendirilmesi
Girdinin değerlendirilmesi
Sürecin değerlendirilmesi
Ürünün değerlendirilmesi
 Bağlamın değerlendirilmesi:
Programı ilgilendiren, etkileyen tüm mevcut durumun
analiz edilmesi gerekmektedir.
Yapılacak olan bu analiz değerlendirme sürecinde
hedeflerin belirlenmesine temel olan bilgilerin
toplanarak hedeflerin belirlenmesine yardımcı olur.
Değerlendirme sürecinde yapılacak olan analizlerle
özellikle kaçırılmış fırsatlar, karşılanamayan ihtiyaçlar
ve bu ihtiyaçların niçin karşılanamadığının nedenleri
üzerinde durulur.
 Girdinin Değerlendirilmesi:
Bu değerlendirme programının hedeflerine
ulaşılabilmesi için gerekli olan şartlar ve bu şartların
nasıl kullanılacağına ilişkin bilgilerin tespit edilerek
değerlendirilmesinin yanı sıra program ve ögelerinin
mikro düzeyde analiz edilmesini içerir.
 Sürecinin Değerlendirilmesi:
Bu alanla ile ilgili olarak yapılacak olan değerlendirme
programının uygulanması ile ilgili kararların alınması
için gereklidir.
Değerlendirme sürecinde süreç sonunda program
uygulanırken gerçekleştirilen, planlanan ile gerçek
etkinlikler arasındaki uyuma bakılır.
 Ürünün Değerlendirilmesi:
Uygulanan programın devam edip etmeyeceğine ilişkin
olarak programda yapılacak olan değişiklikleri tespit
etmek ve bu kararı vermek amacıyla yapılacak olan
değerlendirmedir.
Değerlendirme sürecinde süreç sonunda ortaya çıkan
ürün hakkında bilgi toplanarak beklenen ürün ile gerçek
ürünün karşılaştırılması söz konusudur.
EİSNER’İN EĞİTSEL ELEŞTİRİ
DEĞERLENDİRME MODELİ
 Uzman olan kişilerce, eleştirel bir bakış açısıyla yapılan
değerlendirme, betimleme, yorumlama ve değerlendirme
boyutlarıyla gerçekleştirilir.
Betimleme: Eğitimin niteliğiyle ilgili özellikler
Yorumlama: Programın uygulanması sonucu ortaya çıkan
olayların olası bazı sonuçlarının kestirilmesi
Değerlendirme: Betimleme ve yorumlama sonuçlarına
bakılarak program hakkında karar vermedir.
 Eğitim programının değerlendirilmesine ilişkin olarak
Eisner, bu konuda geniş bilgisi olan ve eleştiri
yeteneğine sahip olan kişiler tarafından yapılabileceğini
ve değerlendirme sürecinde elde edilen veriler ile
sonuçlardan daha fazlasını üretmesini gerektiren eğitsel
eleştiri ya da uzmanlık adı verilen süreçleri içerdiğini
öne sürmüştür.
 Değerlendirme sürecinde eğitimsel eleştiriyi kullanacak
olan değerlendirmecilerin sorması gereken sorular
olduğunu belirtir. Örn:
- Belli bir programın uygulanması sonucunda öğrenim yılı
boyunca neler oldu?
- Anahtar olaylar nelerdi?
- Öğretmen ve öğrenciler bu olaylara nasıl katıldı, tepkileri
nasıldı?
- Öğrenciler yeni bir programı denerken ne öğrendiler?
 STAKE’IN İHTİYACA CEVAP VERİCİ PROGRAM
DEĞERLENDİRME MODELİ
 Değerlendirme sonucunda ortaya çıkan sonuçlardan çok süreç ve
süreç içinde gerçekleştirilen etkinlikler üzerinde durmuştur.

Programın öyküsünü anlatır.

Özelliğini anlatır.
 Müşterilerini ve personelini tanımlar.
Değerlendirme uzmanı Önemli konularını ve sorunlarını belirtir.
Başarılarını rapor eder.
 Değerlendirmeyi yapacak kişi programın etkinliği ve
içeriğiyle ilgili bir plan geliştirmesi gerekir.
 Planda gözlem yapacak, öykü ve betimlemelerini
hazırlayarak ürün sunumu gerçekleştirecek kişilere
ihtiyaç vardır.
 Kimi uzmanlar programın değerlendirilmesi ile öğrenci
başarısının değerlendirilmesini birbirinden ayırır.

Öğrenci başarısını
Programı değerlendirenler
değerlendirenler

Öğretim programını
tamamlayamayan öğrencinin mezun
Programın çıktılarına ve bu çıktıların
olmaya yeterli olup olmadığına karar
program uygulamasının bir sonucu
vermek amacıyla öğrenci
olup olmadığına karar verirler.
performansıyla ilgili verileri
toplamayı içermektedir.
 KPSS2
009

SORU: Bir eğitim-öğretim programı değerlendirilirken aşağıdaki

ölçütlerden hangisi dikkate alınmalıdır?

A) Programın idealizm, gerçekçilik ve yararcılık eğitim felsefelerine

dayandırılmış olması
B) Programın uygulanmasında çoklu zeka, tam öğrenme ve
yapılandırıcı öğrenme kuramlarının işe koşulması
C) Programın “rasyonel planlama”, “süreç yaklaşımı” ve “yenilikçi
ya da durumsal” modellerden yararlanılarak hazırlanmış olması
D) Programın hazırlanması için birey, toplum ve konu alanı
açılarından ihtiyaç analizi yapılmış olması
E) Öğretim programının, ait olduğu disiplin alanında uzmanlığını
kanıtlamış kişiler tarafından hazırlanmış olması
SORU: Bilgilerin “betimleme, yorumlama, değerlendirme” olmak
üzere üç boyutta düzenlenebileceğini ileri süren program
değerlendirme modeli, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Metfessel-Michael değerlendirme modeli

B) Provus’un farklar yaklaşımı modeli
C) Eisner’in eğitsel eleştiri değerlendirme modeli
D) Stufflebeam’in değerlendirme modeli
E) Stake’in uygunluk-olasılık modeli
SORU: Program değerlendirmenin karar süreci olduğunu düşünen bir
akademisyen bu süreçte planlama, yapılaştırma, uygulama ve
yeniden düzenleme ile ilgili kararları alarak kapsamlı bir çalışma
sonucunda ihtiyaçları, girdiyi, süreci ve ürünü değerlendirmiştir.

Akademisyenin yararlandığı değerlendirme modelini

aşağıdakilerden hangisi ortaya atmıştır?

A) Eisner
B) Stufflebeam
C) Tyler
D) Provus
E) Stake
 I.Öğrenciye kazandırılacak özelliklerin ulaşılma düzeyine göre programın
etkililiği hakkında karar verilir.
II.Süreç sonunda program çıktılarının benzer program çıktılarıyla
karşılaştırılmasıyla ve maliyet yarar analizleri ile değerlendirme yapılır.
III. Girdi,süreç ve çıktı ile ilgili belirsiz durumların değerlendirilmesiyle
objektif yargıya varmayı amaçlar.
IV. Uzman olan kişilerce, eleştirel bir bakış açısıyla yapılan
değerlendirme, betimleme, yorumlama ve değerlendirme boyutlarıyla
gerçekleştirilir.
Yukarıda verilen ifadelere göre hangi değerlendirme yaklaşımından söz
edilmemiştir?

a)Eisner’ın eğitsel eleştiri değerlendirme modeli

b)Hedefe dayalı değerlendirme modeli
c) Metfessel-Miheal değerlendirme modeli
d) Provus’un farklar yaklaşımıyla değerlendirme modeli
e) Stake’ın uygunluk-olasılık modeli.