ANG PILIPINAS

NOONG
PANAHON NI RIZAL
Kaharian ng Espanyol sa
Pilipinas
 MAGULO ang katapusan ng panahon ng
Español, sinimulan ng aklasan ng mga taga-
Ilocos dahil sinarili ng pamahalaan sa Manila ang
paggawa at kalakal ng kanilang giliw na
inumin, basi, at natapos sa pagpasok ng mga
Amerkano.
 Sa Bohol, tumagal pa ng 27 taon ang
himagsikang sinimulan ni Dagohoy nuon pang
1744.
 Nuong 1841, naghimagsik ang
mga Tagalog sa Laguna atTayabas dahil sa
pagsupil sa matimtimang ‘Ka Pule’ Apolinario
dela Cruz.
Kaharian ng Espanyol sa
Pilipinas
 Napuksa ang malaking himagsikan subalit pahiwatig ito
ng lumalawak na pag-alsa ng buong Katagalugan, lalong
lumawak nang bitayin ang 3 pari nuong 1872,
sina Mariano Gomez, Jose Burgos at Jacinto Zamora.
 Higit ang gulong naganap sa España: Sinakop ng mga
taga-France, nalagas ang mga sakop ng kaharian sa
buong America, marami sa madugong himagsikan,
hanggang umabot sa digmaan ng Español laban sa
Español sa España mismo.
 Ang gulo, intriga at agawan sa kapangyarihan at katungkulan ay
dinala ng mga dayong Español sa Pilipinas at naipit sa kalupitan
ng magkabilang panig ang mga Pilipino na, walang nabalingan,
napilitang naghimagsik nuong 1896.
 Sa isang taginting na saglit, nagkaisa ang mga Tagalog sa
pagpalayas sa mga Español subalit nasupil ang himagsikannang
nabigo silang damayan ng mga taga-Ilocos, Bicol at Visaya.
 Sila-silang mga Tagalog mismo ay nagpatayan din, gaya ng mga
Español.
 Subalit lahat ay nawalan ng katuturan - ang himagsikan,
ang agawan, pati na mismo ang panahon ng Español - nang
dumating ang mga Amerikano nuong 1898 at dinaig silang lahat.
Iba’t ibang katawagan –
naninirahan sa Pilipinas
 PENINSULARES – mga Kastilang pinanganak
sa Espanya; subalit naninirahan sa Pilipinas
 MESTIZO – magkahalong Kastila at Pilipino
 SANGLEY – mga Intsik at Indio (mga taong
nagging Kristiyano)
 PILIPINO – itinawag na Indio
 Pagbabagong naganap
sa Pilipinas sa
panahon ng mga
Kastila
 1. Kaunlaran ng Komersyo at
Agrikultura
 19th century – binigyang
karapatan – dayuhan
pangangalakal at
paninirahan sa Manila
 nakadagdag ang
pagbubukas ng porto ng
Sual – Pangasinan, Iloilo,
Zamboanga at Cebu – para
– panlabas, pangangalakal
 Ito – nakapagpalago –
kabuhayan – Pilipinas
 Umunlad – Agrikultura at
dayuhang mangangalakal
kasama sa pag-unlad –
agrikultura
 *pamilya Mercado o Rizal sa
Calamba
2. Pagbabago sa Edukasyon
 Batas ng Eduk. 1863 – pagtatatag ng paaralan para
sa mga guro sa Maynila at itinaas – sahod – guro
 Ang Ateneo Municipal – dati’y nasa ilalim ng
pamamahala ng Ayuntamiento – inilipat sa
pangangasiwa ng paring Heswita
 Dito nag-aral – batang – Rizal
3. Sekularisasyon ng mga Pari

 Problema: panahon -
panunungkulan ni
Obispo Sta. Justa at
Gob. Hen. Anda
 Dumami – parokya –
dapat – magdag-dag –
pari/kura paroko
 Inilagay – paring secular na Pilipino
 Minasama ng mga paring regular –
kastila
 Ipinaglaban – P. Jose Burgos ang
sekularisasyon ng mga parokya
 Ngunit walang buting ibinunga dahil
ipinagkait – pamahalaan -- kahilingan Si Jose Apolonio Burgos ay
ipinanganak sa Vigan, Ilocos Sur noong
ika-9 ng Pebrero, 1837. Ang kanyang
ama ay si Tenyente José Tiburcio
Burgos at ang kanyang ina ay si
Florencia Garcia.
4. Liberalismo ni Carlos Ma. Dela
Torre
 1868 – nakamit – paring liberal
– kapangyarihan pagkatapos –
rebolusyon
 Carlos Ma. Dela Torre –
gobernador at kapitan heneral
– Pilipino (ipinadala ni Serrano)
 Dala – diwang liberalismo at
demokrasyang
pinagtagumpayan sa
Carlos María de la Torre - Ushered a liberal era in the colony.
Rebulosyong 1868 He made demostrations legal, and people could go to
Malacañang.
 Sa pamamagitan nito –
nagkaroon – pagkakataon –
Pilipino – ipinakita – kanilang
kakayahan sa pagpapaganap
sa sariling pamahalaan
 1871 – pinabalik si dela Torre
– Espanya at ipinalit si Rafael
de Izquierdo
5. Si IZQUIERDO at ang Pag-aalsa sa
Cavite
 Enero 1872 – nag-alsa – sundalong Pilipino – Cavite
 Di minabuti – muling pagbabayad ng buwis
 Pag-aalsa: kinasangkapan ng bagong pamahalaan
 Upang hulihin – Pilipino kaaway – kastila upang
parusahan
 Ipinadakip din –
tagapamuno – pag-
aalsa
Kabilang sa mga
nagiging biktima sina
Padre Gomez, Burgos
at Zamora
- ipinapatay sa
pamamagitan -
GAROTE
iba – ipinatapon – pulo
– MARIANAS
Ano ang kahalagahan ng naganap
na pangyayaring ito?
 NAMULAT –PILIPINO – UPANG MAG-ALSA!!!
 PAGSASANIB NG SIMBAHAN AT NG
PAMAHALAAN ESPANYA – Relihiyon at
Pamahalaan – iisa HARI – isang karapatan nasa –
pagtataguyod ng Papa (Royal Patronage)
ipinatupad din – Pilipino
Ano ang nagiging malaking
kontrobersiya ukol sa pagsasarili ng
simbahan at pamahalaan?

 Hindi naging malinaw

ang kapangyarihang
sinasaklaw ng mga
pinuno
 Prayle – nagkaroon ng
malaking impluwensya
maging sa labas ng
simbahan
Mga kasamaan ng administrasyong
Espanyol
1. Hindi matatag na administrasyong kolonyal (Instability
of Colonial Administration)
2. Korupt na Kolonyal na Opisyales (Corrupt Colonial
Officials)
3. Pagkakaroon ng Representasyon sa Pilipinas sa Spanish
Cortes  (Philippine representation in the Spanish Cortes)
4. Nawalan ng mga Karapatan ang mga Pilipino (Human
rights denied to Filipinos)
5.  Walang Pantay-pantay sa Harap ng Batas (No equality
before the law)
Mga kasamaan ng administrasyong
Espanyol
6. Walang Hustisya sa mga Korte (Maladministration of
justice)
7. Diskriminasyon (Racial Discrimination)
8. "Frailocracia“ o Frailocracy
9. Pilit na pagtatrabaho (Forced labor)
10. Prayle ang mga may-ari ng mga Hacienda (Haciendas
owned by the friars)
11. Ang Guardia Civil (The Guardia civil)
1. Di-matatag na
Administrasyong
Kolonyal
 Naging magulo ang
pulitika ng mga Kastila
mula pa sa maligalig na
paghahari ni King
Ferdinand VII (1808-
1833)
1. Di-matatag na Administrasyong
Kolonyal
Sumailalim sa madalas na pagbabago ang kanilang
pamahalaan dahil sa patuloy na pakikipaglaban sa
pagitan ng "despotism" (isang taong namumuno,
malakas ang kapangyarihan sa pamumuno) at
"liberalism" (binibigyang-diin ang karapatan ng isang
indibidwal) at sa Carlist Wars (pinag-aagawan ang
trono ng Espanya)
 Sa loob ng 28 na taon, nagkaroon ng apat na
konstitusyon, 28 na parlamento at529 na ministro,
kasama na rin ang iba't ibang mga rebolusyon.
1. Di-matatag na Administrasyong
Kolonyal
Apektado ang Pilipinas dahil papalit-palit ng mga
nanunungkulang mga gobernador heneral at pabago-
bago ang mga kailangang sundan na patakaran.
 Halimbawa: 1835-1897-pinamunuan ang Pilipinas ng 50 na
gobernador heneral
 Dahil dito hindi na tuluyang umunlad ang pulitika at
ekonomiya ng Pilipinas. Kung mayroon mang
gagawin na pangako o bagong patakaran ang isang
gobernador heneral, hindi ito matutuloy dahil siya ay
mapapalitan na naman ng bagong gobernador
heneral.
2. Mga tiwaling
opisyal
 Liban sa iilan, karamihan sa mga opisyal ng kolonya
(gobernador-heneral, huwes, ehekutibong
panlalawigan, atbp.) na ipinadala ng Espanya sa
Pilipinas noong 19 na dantaon ay mga tiwali,
malulupit, hindi makatarungan, madadaya at korupt.
 Noon pa mang 1810, pinuna na ni Tomas Comyn ang
mapait na katotohanang mga ignoranteng barbero at
muchacho ang niluluklok na gobernador ng lalawigan, at
mga bastos na magdaragat at sundalo ang ginagawang
mahistrado ng distrito at komandante ng garison.
 Mga halimbawa:
1. Hen. Rafael de Izquierdo (1871-1873) – pinabitay ang mga
inosenteng paring sina Mariano Gomez, Jose Burgos, Jacinto
Zamora
2. Almirante Jose Malcampo (1874-1877) – walang alam sa
pamamahala.
3. Hen. Fernando Primo de Rivera – ay nagpayaman lamang
(1880-1883,1897-1898)
4. Hen. Valeriano Weyler (1888-1891) – mahirap na tao bumalik sa
Espanya na isang milyonaryo.
 Tinawag siyang tirano ng mga Pilipino dahil sa kanyang brutal
na pang-uusig sa mga magsasaka ng Calamba, lalo na sa mag-
anak ni Dr. Rizal.
5. Hen. Camilo de Polavieja (1896-1897) –nagpabitay kay Rizal.
 3. Representasyon ng
Pilipinas sa Spanish

Cortes
Para makuha ang suporta
ng kanyang mga kolonya
noong panahon ng
pananakop ni Napoleon,
binigyan ng Espanya ang
mga ito ng representasyon
sa Cortes o parlamento.
 Mahalaga ang kinatawang
Pilipino sa Kortes ng
Espanya upang maging
matapat ang pamahalaang
Kolonyal sa Inang Espanya.
3. Representasyon ng Pilipinas sa Spanish
Cortes
 Ventura de los Reyes (1810-1813) unang delegatong Pilipino;
pinaalis ang “galleon trade”.
 Naalis ang representasyon ng mga kolonya ng Espanya
(kasama ang Pilipinas) sa Spanish Cortes noong 1837 –
sumama lalo ang kondisyon ng Pilipinas
 Graciano Lopez-Jaena – isa sa mga nanguna sa pagprotesta
sa mga Kastila na magkaroon muli ng Pilipinong delegato sa
Spanish Cortes
 4.Nawalan ng mga
karapatang pantao ang
mgaangPilipino
 Mula nang ipagtibay Konstitusyon ng 1812 at iba
pang konstitusyon noong mga sumunod na taon,
tinamasa ng mga Espanyol ang
kalayaan ng pananalita,
kalayaan ng pamamahayag,
kalayaan ng asosasyon,
at iba pang karapatang pantao.
Masigasig na binantayan ang mga ito kaya walang monarkiyang
nangahas na buwagin ang mga ito.
 Ngunit ipinagkait naman ang mga ito sa atin.
 5. Kawalan ng
pagkakapantay-pantay sa
Ang mgamata
 ng
misyonerong Espanyolbatas
na nagdala ng
Kristiyanismo sa Pilipinas noong ika-16 na dantaon ang
nagturo ng pagkakapantay-pantay bilang mga anak ng
Diyos.
 Dahil dito, maramingPilipino ang naging interesado sa
pagiging Kristiyano
 Pagdating naman ng mga Kastilang awtoridad, hindi nila
ipinalaganap ang itinuro ng mga Kastilang misyonero
 Leyes de Indias (Laws of the Indies) – prinoprotektahan ang
mga karapatan ng mga tao sa mga kolonyal na bansa ng
Espanya; hindi ito naisasagawa sa mga bansang kolonyal ng
Espanya, pati ang Pilipinas
 Ang batas daw ay para sa mga puting Espanyol lamang
 Ang Kodigo Penal ng Espanya, na ipinapatupad sa Pilipinas,
ay nagpapataw ng mas mabigat na kaparusahan sa mga
katutubong Pilipino o mestiso, at magaang parusa naman sa
mga puting Espanyol.
 “Ang probisyon sa kodigo Penal na nagpapataw
ng mas mabigat na parusa sa mga Indio o mestiso
ay talagang ikinakainis ko dahil ipinapakita rito na
sinumang ipinanganak nang hindi puti ang balat
ay maituturing na kriminal. Ito ay napakalaking
kawalan ng katarungan at di nararapat na
maibatas.” – Propesor Ferdinand Blumentritt.
 6. Tiwaling
Pagpapatupad ng
Sistema sa Hustisya
 Ang mga hukuman ng hustisya sa Pilipinas noong panahon ni Rizal ay
napakatiwali.
 Ang mga huwes, piskal, at iba pang opisyal ng korte ay walang karapatan sa
kanilang tungkulin dahil ignorante sa batas.
 Ang hustisya ay nabibili. Walang hustisyang nakukuha ang mga mahihirap na
Pilipino dahil hindi nila ito kayang bayaran
 Parating nanalo sa korte ang mga mapuputi, popular at mayayaman na
Kastila.
 Para sa mga Pilipino, kalamidad lang ang kanilang makukuha sa isang kahit
maliit na kaso sa korte.
 Matagal na proseso ang mga kaso para sa mga Pilipino at madalas nangyayari
ang pagtatakas o pagtatago ng mga suspek o pagkawala ng mga opisyal na
dokumento.
Mga halimbawa:
1. kaso ni Juan de la Cruz noong 1886-1898-may dalawang
lalaki na pinatay noong gabi ng Hunyo 7,1886; tinawag na
suspek si Juan de la Cruz; walang trial at tamang
imbestigasyon ang isinagawa ngunit naipadala pa rin si Juan
de la Cruz sa prisinto sa loob ng 12 taon. Nang dumating ang
mga Amerikano sa Cavite pagkatapos ng labanan sa Manila
Bay (May 1, 1898), nakita nila si de la Cruz sa prisinto.
Hinihintay niya pa rin na maisagawa ang kanyang trial.
2. Donya Teodora (ina ni Rizal) – inaresto at ikinulong, inosente
3. Jose Rizal – ipinadala sa Dapitan kahit walang tamang trial
4. Paciano Rizal Mercado – exiled; wala ring tamang pag-
imbestiga
 Ayon kay John Foreman: “Mahirap makamit ang
hustisya dahil mahirap ngang maipanalo ang isang
kaso. Kahit na dapat ay maisaayos na ang isyu, isang
depekto ng sentensiya ay maaring gawin para
mabuksan muli ang kaso. Kapag ang kaso ay nilitis at
binigyan ng sentensiya sa ilalim ng Kodigo Kriminal,
isang pagkakamali ay matutuklasan sa ilalim ng mga
batas ng Indies, o Siete Partidas, o Batas Romano, o
Novisima Recopilacion, o Antiguos Fueros, mga Atas,
mga kautusan ng Hari, Ordenanza del Buen Gobierno,
at iba pa, na magiging dahilan para mabuksang muli
ang kaso.”
  7.
Diskriminasyon
 Ipinalalaganap at naniniwala ang mga Kastilang awtoridad
sa pananampalatayang Kristiyano, ngunit hindi naman nila
ito ginagawa. Ayaw nilang isipin na kapatid nila ang mga
Pilipino, at para sa kanila ay mas matataas sila keysa sa
mga Pilipino.
 Tinatawag ng mga Kastila ang mga Pilipino na "Indio"
(Indians), at bumawi naman ang mga Pilipino sa
pamamagitan ng pagtawag sa mga Kastila na mga
"Bangus" (milkfish) dahil sa kanilang mapuputing balat.
 Ang isang tao, kahit wala namang alam o masama ang
kanyang ugali, basta Kastila at mestizo, ay may mataas na
lebel sa komunidad.
8. Paghahari ng mga
Prayle
 Dahil sa pilosopiyang political ng
Espanya hinggil sa unyon ng
Simbahan at Estado, sumibol ang
natatanging anyo ng Espanyol na
pamahalaan sa Pilipinas na kung
tawagin ay frailocracia. Tinawag
sa ganitong ngalan dahil ito ay
“pamahalaan ng mga prayle”.
 8. Paghahari ng mga Prayle
 Ang mga prayle ang
siya ring superbisor sa
mga eleksyong lokal
Inspektor ng mga paaralan
at buwis
Tagapangasiwa ng mga
moral,sensura ng mga aklat
at komedya
Tagapangasiwa ng mga
gawaing pampubliko
Tagapagtaguyod ng
kapayapaan at kaayusan
 Tinuligsa nina Rizal, del Pilar, Lopez-Jaena at ibang Pilipinong
repormista ang frailocracia.
 Tinuligsa ni Rizal ang mga prayle at tinawag silang kaaway ng
mga repormang liberal at kaunlaran sa Pilipinas.
 Si G. Lopez-Jaena naman ginawa silang kakatwang karikatura
sa kanyang Fray Botod
 Ang mga masasamang prayle na ito ay dinungisan ang
marangal na ngalan ng Espanya, dinumihan ang reputasyon ng
daang-daang mabuting prayle.
 Ikinukumpara sa Roman god na si Janus ang Frailocracia dahil
may dalawa itong mukha:
 masamang mukha ayipinakita nila Rizal sa paraan ng pagbabawi sa mga
prayle na umapi sa kanila
 ipinapakita naman ang mabuting mukha para sa katotohanan nito sa
kasaysayan
 9. Sapilitang
Paggawa
 Kilala sa tawag na polo
 pinipilit at kailangang
magtrabaho ang mga Pilipinong
lalaki sa konstruksyon ng mga
simbahan, paaralan,ospital, pag-
aayos ng mga daan at tulay at
iba pang trabahong pampubliko
 Kalalakihang Pilipinong edad 16-
60 ang pinag-uutusang gumawa
sa loob ng 40 araw sa isang taon.
= POLISTAS – tawag sa mga
lalaking nagtatrabaho
 9. Sapilitang Paggawa
 Hulyo 12, 1883 - Royal Decree: ginawang 18 to 60 years old
at ginawang 15 days a year na lamang; hindi langPilipino
ang magtatrabaho ngunit pati rin ang mga Kastila
 Ang mayayaman ay nakaligtas sa ganitong paggawa sa
pamamagitan ng pagbabayad ng falla = halagang
ibinabayad sa pamahalaan para makaiwas sa polo.
 Dapat may 50 centavos na makukuha ang mga polistas
pagkatapos magtrabaho ngunit madalas ay parte lang.
 Rizal : “ Sa bayan ng Los Banos, isang
ospital ang tinatayo ng mga manggawa na
pinipilit ng mga awtoridad ay binayaran ng
walong cuartos (limang sentimos) araw-
araw, ang karaniwang arawang sahod
bilang dalawang pesetas o apat na peales
fuertes. Dagdag pa rito, ang mga
mapagkawanggawa at pamilihang basar ay
idinaraos para mabayaran ang halaga ng
konstruksyon ng mga gusali. Ang arkitekto
ay isang Pransiskano. Ang ospital ay
napatayo, ang palasyo ng kapitan-heneral
ay naipatayo, naisakripisyo ang agrikultura
at maraming bayan ang nagdusa dahil sa
kanilang konstruksyon…”
 “…Bakit may mga taong nagbabayad ng
buwis ngunit pinagtrabaho nang walang
bayad? Bakit sila pinagbabayad ng buwis
kung hindi naman nila makakapiling ang
kanilang mga pamilya? Nagbabayad ba sila
ng buwis para magpaalipin? Ang buwis
bang ibinabayad ay gagamiting upa sa
mga tirano at hindi para makatugon sa
mga pangangailangan ng lipunan? Ano?
Ang bandila ba ng Espanya ay bandila ng
kalakalan ng mga alipin?”
10. Mga Asyendang Pag-aari ng mga Prayle
 Noong panahon ni Rizal , ang mga prayle mula sa iba’t ibang relihiyosong
orden ay mayayamang may lupa. may ari ng pinakamagaganda at
pinakamalalaking hacienda
 Naging dahilan ito ng mga pag-aalsang agraryo dahil itinuturing ng mga
Pilipinong kasamang magsasaka ang prayleng maylupa na siyang
nagnakaw sa lupa ng kanilang mga ninuno.
 Isa sa mga madugong pag-aalsang agraryo ay naganap noong 1745-1746
 Noong 1768 – Gob. Anda-irinekomenda na ibenta na lamang ang mga
estadong pinagmamay-ari ng mga prayle; hindi na naman pinansin ang
kanyang rekomendasyon
 Ayon kay Rizal, ang pag-aari ng mga prayle sa mga lupa ay lalo lamang
nagpalala sa di pag-unlad ng ekonomiya ng Pilipinas noong panahon ng
Espanyol.
 11. Ang mga
Guardia Civeles
 "constabulary“
 Ang pinakamumuhiang
simbolo ng pagmamalupit ng
mga Espanyol ay ang
Guardias Civiles na nilikha ng
Atas ng Hari noong Pebrero
12, 1852.
 ginawa para mapanatili ang
kapayapaan at kaayusan
saPilipinas
 11. Ang mga Guardia Civeles

 na-kontrol nga ang mga bandido sa mga probinsya, ngunit ito

rin ay naging mapang-abuso; naabuso ang mga inosenteng
tao, maraming inosenteng babae ang nagahasa at maraming
mga kagamitan at mga hayop napagmamay-ari ng mga
Pilipino ang nanakaw-
 hindi disiplinado ang mga native at mga Kastilang opisyales sa
Guardia Civil sa Pilipinas, hindi kagaya ng Guardia Civil sa
Espanya kung saan disiplinado, maayos, matino at nabibigyan
ng respeto ang mga tao
Tapos na po.