Adli yönden ortaya çıkan, oluşan, durum, ilgi çekebilecek

nitelikte her türlü hadiseye olay denir.

Suç kastının davranışa dönüştüğü yerde başlayıp, failin

kaçış yönüyle devam eden, olayın işleniş tarzını mağdur ve
sanıkları ile ilişkinin saptanabileceği ve maddi delillerin
tespit edilebileceği yere denir.
 Meydana gelen bir olayın adli  bir suç olup
olmadığını tespit etmek, olayın öngörülen şekil ve
şartlarda meydana gelip gelmediğini belirlemek,
olay yeri-fail-mağdur (veya maktul) arasındaki
ilişkiyi kuracak maddi suç delillerini bulmak
amacıyla yapılır.
Olay yerine planlı ve süratle gidilir. Plan önceden ayrıntılı bir
şekilde hazırlanır. Olayın çeşidine göre planda;
Personelin sayısı, niteliği, olaydaki görevi,
Olay soruşturma sorumlusu,
Araç, gereç, teçhizat ve malzemenin (kroki ve fotoğraf
malzemesi, delil ambalaj malzemesi, iz tespit malzemesi ve
diğer lüzumlu malzeme) nitelik ve nicelikleri açıkça belirtilir.
 Plan, Kroki ve Yazı Malzemesi :

- 2 tane 50 metrelik ve 1 tane 20 m’lik şerit metre,

- 2 tane 2 m.lik şerit,

- gönye,

-T cetveli,

-kumpas,

-pergel takımı,
- muhtelif renkli tebeşirler,
- büyük bir bloknot,
- pusula,
- portatif yazı malzemesi,
- karbon kağıdı,
- muhtelif boyutta beyaz kağıtlar,
- aydınger kağıdı,
- kurşun kalemler,
- 20 cm.lik cetvel,
- silgi,
- renkli kalemler,
- dolmakalem
Fotoğraf Malzemesi ve Video Kamera:
- Fotoğraf makinesi ( 9*12 ebadında cam ve filmpat
kullanan, normal, geniş ve dar açılı objektifleri olan),
- sehpa,
- flaş tertibatı,
- reflektör ( 2 adet, renkli cam ve filtrelerle),
- pozometre,
- siyah örtü,
- aydınlatma malzemesi,
- cep lambaları,
- fişler,

- 1 adet 16 mm.'lik film alma makinesi (gerekli

teçhizatı ile birlikte),

- cam-film banyo takımı,

- aydınlıkta film banyosu için gerekli tertibat,

- gerekli kimyasal malzemeler,

- küvetler, vs.
İz Tespit, Tetkik, Ambalaj Malzemesi:
- Komple parmak izi kiti (tozlar, fırçalar, luplar, iyot cihazı,
pülverizatör, iz nakil kağıdı, mukayese izleri almak için
fişler, mürekkep, cam plakalar, merdane, fon kağıtları,
makas, papil sayma iğnesi)

- Mulaj malzemesi (alçı,iğne, tahta kaşık, demir spatül,

10*80 cm'lik çinko levha, sicim, elek, stenç, ispirto lambası,
alüminyum tas, yağ ),
- ambalaj malzemesi ( 1 yumak ip, mukavva kutular, mantar
parçaları, çiviler, kese kağıtları vb)

- naylon torbalar,

- etiketler,

- zarflar,

- şişeler,

- pamuk,

- tüpler vb.
Muhtelif Malzeme ve Eşya:

- Pense,

- cımbız,

- çakı,

- balmumu,

- parafin mum,

- mühür mumu,

- kibrit,

- iğne iplik,

- dikiş iğnesi,
- tornavida,
- karton,
- cep defteri,
- çekiç,
- kerpeten,
- çivi,
- zamk,
- mühür,
- el lambası,
- kelepçeler,
- eldiven.
Kriminalistik bilgisine sahip memurlar ve ilgili
personeli yönlendirip nezaret edecek kriminalistik
bilgisine sahip bir amir, gerektiği takdirde uzmanlar
(balistik, parmak izi uzmanları vb.).
- İlk müdahaleyi yapan görevlilerle konuşarak gerekli bilgileri alır.

-Olay yerinin dış çemberini belirler.

- Önlemleri ve olay yerini gerekirse takviye eder (insan gücü ve aletlerle).

-Olay yerindeki ilk gözlemlerini yapar veya bunun için birisini görevlendirir.

-Olay yerinin özelliğine bağlı olarak gerekiyorsa uzman çağırır.

-Olay yerindeki personelin görev dağılımını belirler.

-Görevlilerce getirilen bilgileri gözden geçirir, eğer gerekiyorsa
tahkikatı yeniden yönlendirir.

- İzlenimlerini ve diğer önemli bilgileri not eder.

-Her an bir sürprizle karşılaşabileceğini daima hatırında tutar (mesela

ani bir saldırıya uğrayabilir veya bazı tuzaklarla karşılaşılabilir).

-Son gözden geçirmeyi yapar veya yaptırır.

-Olay yerini gerekli incelemeler yapıldıktan sonra terk etmeye karar

verir.

-Bütün bilgileri yeniden değerlendirip tahkikatı nasıl yönlendireceğine

karar verir.
-İlk olarak ekibin güvenliği sağlanır,

-Çevre güvenliği sağlanır,

-Seyirci kalabalığı uzaklaştırılır,

-Olay yeri giriş ve çıkışları kontrol altına alınır,

-Gerektirdiği takdirde trafik akışının devamı sağlanır,

-Olay yerinde (veya yakınında) bulunan şahıslar kontrol edilir,

-Şahitler (mevcut oldukları takdirde) belirlenir,

-Olay yerindeki delillerin bozulması, değişmesi veya kaybolması önlenir,

-Mevcut oldukları takdirde sanıklar muhafaza altına alınır,

-Şahitlerin ifadeleri alınmadan olay yerinden uzaklaşmalarına müsaade

edilmez.

-Sanıkların şahitlerle ve şahitlerin birbirleriyle konuşmaları önlenir,

-Sanıkların ellerini yıkamalarına müsaade edilmez.

- Sanıklar olay yerine nereden girdiler?

-Saldırının asıl hedefi neresidir?

- Giriş yeri ile saldırı hedefi arasında izlenen yol?

-Çıkış yerleri neresidir?

- Asıl saldırı hedefi ile çıkış yeri arasında izlenen yol?

- Uğrayabilecekleri diğer yerler?

-Olay yerine yaklaşırken ipuçları bulunabileceği ihtimali göz önünde
bulundurularak dikkatle yaklaşılır.

-Olay yerinin ilk olarak gözle incelenmesi yapılır.

-Olay yeri kâğıda özet olarak (detaysız) not alınır.

-Gerekli yerlerin fotoğrafı çekilir.

-Olay yerinin krokisi çizilir.

-Varsa parmak izleri alınır.

- Deliller toplanır.

- Olay yerinin detaylı taraması yapılır.

- Deliller kroki üzerinde işaretlenir.

- Delillerin korunması sağlanır.

- Daha sonra gerek görüldüğü takdirde olay yerinin gerçek ölçülere uygun
planı çizilir.

- İnceleme sırasında gerekli olduğu durumlarda uzmanlardan faydalanılır

(Parmak izi, Patlayıcı Madde, Balistik uzmanları vb).
 Olay yerinin kağıt üzerinde basit çizgilerle ve kuşbakışı olarak tespitidir.
Kroki tutanağın kusurlarını kısmen tamamlayacak mükemmel bir usuldür.

Bir Kroki Şunları Göstermelidir :

- Mobilyanın, kapının, pencerenin vs. boyutlarını,
- Cisimlerin birbirlerine olan uzaklığını,
- Delillerin sabit olan iki yerden uzaklıkları (kapı, duvar vb.),
- Olay yerinin diğer önemli özelliklerini ve elde edilen bütün fiziksel delillerin
yerlerini,
- Yönleri (genellikle üst kısım kuzeyi gösterir),
- Krokiyi çizenin kimliğini, günün tarihini hatta saati,
Kroki Yapmanın Faydaları :

- Uzun zaman olayın cereyan tarzını hafızada tutar.

- Anlaşılması basit ve kolaydır.

- Tekrar tekrar olay yerine gitmeyi önler.

-Suçun işleniş tekniği yönünden durum muhakemesi yapmaya kolaylık

sağlar.

-Suçun çözümüne yardımcı olur.

-Yalancı şahitlerin ifade vermelerini önler.

-Mahkemenin kısa zamanda sonuçlanmasına yardımcı olur.

Olay yeri incelemesi sırasında olay yeri-fail-mağdur ilişkisini ortaya
koymak amacıyla olay yerinde elde edilen her türlü maddelere
denir. Henüz hukuki nitelik kazanmamış maddi (fiziksel) olgulardır.
Bir hukuksal sorunu çözmeye, suç fiilini ispata, meydana gelen bir suçun
aydınlatılması ve suç sanıklarının tespitine yarayan, ikamesi hukuk
tarafından yasaklanmamış her tür bulguya delil veya ispat vasıtaları
denilmektedir.
HER DELİL BİR BULGUDUR
AMA HER BULGU BİR DELİL
DEĞİLDİR.
                                                              
                   (Edmund LOCARD)
Olay yerinden elde edilen deliller aksi ispat edilene kadar

geçerliliklerini korurlar.Olay yerindeki deliller; polisçe

hazırlık soruşturmasında suçun ve suçlunun tespit edilip

yakalanmasını, mahkeme aşamasında bu verilerle

aydınlatılmasını, masumların aklanmasını ve suçluların ceza

almasını sağlamak için önemlidir. Suç konusu olan olayın

mahiyetini açıklar.
Suçun kimler tarafından, nerede, ne zaman, ne amaçla, ne

ile, nasıl ve kime karşı işlendiği sorularının cevaplarının

bulunmasında yardımcı olur. Sonuç ve zararlarının ne

olduğunu açıkça gösteren, mantıksal ilişki kurup fail-mağdur-

mekan ilişkisini ispatlamaya yarayan vasıtalardır.

Belge Deliller
Fotoğraf , video kamera, kroki ve tutanak

Maddi Delil
Beyanlar dışında kalan, maddi (fiziki) bir yapıya sahip, dokunulabilen, 
canlı veya cansız herhangi bir nesne ya da  ize maddi delil denir. Parmak izi,
tabanca, kovan, sigara izmariti, kan lekesi  v.b.

Biyolojik Delil
Kan, kıl, tükürük, ter, meni, vajinal svap, anal svap, penis svabı, doku
parçası, tırnaklar, dışkı, kepek ve deri döküntüleri
 Fiziksel Delil

Toprak malzemeleri, kumaş lifleri, giyecekler, yatak malzemeleri,

ayak giysileri, belgeler, el yazıları, makine yazıları, imzalı kağıt,
senet vs. her türlü teyp ve video kasetleri, disket, CD, DVD, VCD
gibi elektronik kayıt cihazları, ateşli ve ateşsiz silahlar, suçta
kullanılan araç ve gereçler (keser, balta, bıçak, tornavida, çekiç
vs.) ,fişek ve mühimmatlar, av tüfekleri içinde bulunan saçma ve
tapalar, mermi, kovan, kartuş ve çekirdekler, cam veya cam
kırıkları, paralar, olayla bağlantılı ve yukarıdaki deliller dışında
kalan tüm fiziki yapıya sahip deliller.
Kimyasal Delil

Patlayıcı maddeler, boyalar, polimer ve yapıştırıcı maddeler, lif,

kumaş parçaları, üzerinde mermi giriş deliği bulunan kumaşlar

(atış mesafesinin tayını için gereklidir), yanıcı ve yakıcı maddeler

(yangın artıkları, petrol türevi maddeler vs), atış artıkları (barut

artıkları, svaplar), narkotik ve uyuşturucu maddeler (esrar, eroin,

morfin vs.), ilaçlar, toksik maddeler (zehir içeren kimyasal

maddeler),
İz Delil

Parmak izi ve avuç izleri

Ayak izi
Araç lastik izleri
Diş izleri
Alet izleri
Kulak izi
Parmak İzi:
Parmak izlerini görünür hale getirmek için kullanılan malzemeler:
1. Görsel inceleme
2. Fiziksel belirteci
3. Parlaklık araştırması
4. Küçük parçacık belirteci
5. Gentian moru
6. Gümüş nitrat
7. Sudan Black
8. Amido Black
9. İyot
10.Ninhydrin
11.Süper yapıştırıcı
12.Tozlar
Bir yerde bulunan iz bu şekilde tespit edildikten

sonra bunun fotoğrafı çekilir veya pudralanmış izler

saydam bir banda alınır.

Elde edilen parmak izleri parçalar halinde olsa bile

işe yaramaktadır. Hatta 5-6 mm²lik bir iz parçası

dahi parmak izinin tespiti için yeterli olmaktadır.

Ayak izi Tespit Yöntemleri

1. Pürüzsüz ve parlak yüzeylerde ki tozlu ayak izlerinin

tespiti için yüzeye paralel olarak yatay ışık verilerek izin

görünmesi sağlanır.

2. Kanlı ayak izlerinin tespitinde iz kısmen belli ise amido

black ile boyama yapılarak iz daha belirgin hale getirilebilir.

3. Görünmeyen kanlı ayak izlerinin ortaya çıkarılmasında

Luminol sıvı uygulamasıyla izler görünür hale getirilebilir.

.

 Diş İzleri:

Özellikle tecavüz ve öldürme olaylarında, failin

mağdur/maktül vücudu üzerinde , elma, peynir, sakız,

çikolata gibi gıdalar üzerinde bulunur. Bu izlere ısırma

izleri adı verilir.

Bu tür izler kalıp alma, fotoğraflama ve röntgen çekmek

sureti ile transfer edilir.

 Kulak İzi:

Kulak izlerinde, parmak izi belirleme, tespit ve transfer

yöntemleri kullanılır.
 
Alet İzleri:

Olay yerinde bulunabilecek iz delillerden birisi de suç

aletlerinin temas ettiği, baskı yaptığı zeminlerde kalan

izleridir. Aletlerin bu tür özelliklerinde faydalanılarak

olay yerlerinde bulunan alet izleri olayı aydınlatmaya ve

suç aletini tespit etmeye yarayabilir. Alet izleri, kalıp

alma ve fotoğraflama sureti ile veya nesnenin kendisinin

doğrudan alınması ile transfer edilir.                    

Olay yeri uzun süre bozulmadan kalamayacağı için, tercihen hiç kimse
içeriye alınmadan, mümkün olduğu kadar çabuk fotoğrafları alınır.
Olay yeri dışında; uzaktan (olay yeri sınırlarını da içine alan), sonra
orta uzaklıktan, daha sonra daha yakından fotoğraflar çekilir.
İyi bir çekim için;
- Enstantane, diafram, odak uzaklığı, (gerekiyorsa flaş) ayarları iyi
yapılmalı,
- Kamerayı oynatılmamalı.
 Olay yerine giren her şahıs delilleri yok etmek için bir potansiyeldir.

 Bir delil, bir başkasına verilirken imza karşılığı verilmesi uygun olur

(delilin nereye gittiği belli olur).

 Suç işleyenler de sonradan gelip kalabalığa karışabilirler. Bu yüzden

kalabalığın da fotoğrafları veya filmi çekilebilir.

 Elinizi uzattığınız yerlere dikkat edin (iğne, jilet vb. olabilir).

 İnce eldiven giymek faydalı.

 Olaya homoseksüeller karıştıysa bulaşıcı hastalıklara karşı çok

dikkatli olmak gereklidir (Mesela AIDS olabilir).

 Bu gibi durumlarda suni teneffüslerde de dikkatli olmalısınız.

 AIDS vb. bulaşıcı hastalıkların mikropları kurumuş vücut

sıvılarında (mesela kan) günlerce, hatta haftalarca canlı

kalabilmektedir.

 Mikroplu olma ihtimali olan delillerin üzerine " Mikroplu Olabilir"

ibaresi konulmalıdır.

 Araştırmadan sonra elleri sabun ve suyla iyice yıkamalı, eğer

ellerde çatlak, kesik, delik varsa dezenfekte edilmesi gerekir.

 Gerekirse ayakkabıların üzerine de koruyucu torba giyilebilir.

 Delillerin muhafazası olayın meydana geldiği andan itibaren başlar.

 Olay yerinin açık, ya da kapalı saha olması, hava durumu, delillerin

kimyasal ve fiziksel özel­likleri göz önünde bulundurularak gerekli

koruyucu tedbirler alınır.

 Olay yerinde kalması gerekli görülen deliller, soruşturma yada

inceleme sonuçlanıncaya kadar görevlendirilecek nöbetçilerle

korunur.
 Diğer deliller, ilgili yerlere gönderilmek üzere, soruşturmayı
yapan emniyet biriminde, kilitli ve özel odalarda ya da çelik
depolarda muhafaza edilir.

 İlgililerden başkasının herhangi bir sebeple bu yerlere

girmelerine ya da dolapları açmalarına müsaade edilmez.

 Her delil parçası, uygun bir kaba konulmalı ( hap kutusu, plastik
torba, kuvvetli karton kutular vb. gibi).

 Delillerin konulduğu kap uygun bir biçimde bağlanıp mühürlenmeli

Gözlem Yoluyla Araştırma

Olay yerinde belli bir yerde durup, olayın ne olduğunu

anlamaya çalışmaktır. Olay yerinin gözlem yoluyla
araştırılması, sistematik araştırma için hazırlık
safhasıdır. Olay yerinin genel görünümünün fotoğraflarla
tespiti bu safhada yapılmalıdır.
Sistematik Olarak Araştırma
Şerit Metodu

Bu yöntem olay yerinin dikdörtgen veya kare görünümünde

olması halinde kullanılır. Dikdörtgenin bir kenarından

başlayarak yavaş yavaş delil aranır. Delil bulunduğunda

diğerlerine haber verilir. Gerekliyse delilin fotoğrafı çekilir.

Çizgi bitince geriye doğru başka bir çizgiye girilir. Bu şekilde

bütün alan araştırılır.

Izgara Metodu

Şerit Metodunun biraz değişik şeklidir. Bu metot da arama çizgileri

ızgara gibi kesişecek şekildedir. Bu metotla olay yeri iki defa

aranmış olur.

Spiral Metodu

Bu metot araştırma alanının dairesel nitelikte olduğu durumlarda

kullanılmaya uygundur. Olay yeri spiral şekilde dışarıdan başlayıp

spiralin merkezine doğru araştırmaya devam edilir. Bombalama

olaylarında ise aramaya spiralin merkezinden başlanıp dışarıya doğru

yapılır.
Tekerlek Metodu

Bu metot dairesel nitelikteki olay yerinin araştırılmasında

kullanılır.Araştırmacılar merkezde toplanır. Merkezden çevreye

doğru araştırma yapılır. Olay yerinin büyüklüğüne ve araştırmacı

sayısına göre bu şekilde araştırma birkaç kez yapılır.

Araştırmacıların ihmali düşünülerek bir de çevreden merkeze

doğru araştırma yapılması uygun olur.

Bölge Metodu

Olay yeri bölmelere ayrılır. Her bölüm için ayrı bir araştırmacı

görevlendirilir. Şayet olay yeri büyük ise çeyrek bölümler şeklinde

yeniden dörde ayrılır ve bu şekilde inceleme tamamlanır.

Daire Metodu

Bu metotta her araştırmacı iç içe dairelerden oluşan birer yola

girerek araştırma yapar. Araştırmacı eline bir çubuk veya kalem

kullanarak, rastgele etrafı karıştırarak, nesneleri kenara iterek

araştırma yapar. Olayla ilgili olan gerekli delilleri toplar. Bu şekilde bir

arama pek sağlıklı değildir.

Bir olayda ayrıntıların araştırılması ve doğruluğunun tespit
edilmesi işlemleri, olayı yeniden gözden geçirme çalışması olarak
bilinir. Başlangıç incelemesi sırasında olay yeri inceleme uzmanı,
olayı tüm olarak düşünmeli, sanığın hareketlerini canlandırarak
olayı gözden geçirmelidir. Olayda bir boşluk varsa yeni baştan
inceleme ve araştırma yapmalıdır. Olayın işleniş bakımından
imkansız olanları elenerek bir ya da iki ihtimale indirgenmesi
uygun olur.